Chu

.
o
.
ng 4
PH

EP D
-

E

M
Toan to

ho
.
.
p nghien c u
.
u chu yeu ve ` cach sa

p xep cac doi tu

.
o
.
.
ng. D
-
ay l`a mo
.
t bo
.
pha
.
n quan
tro
.
ng cua toan ho
.
c r`o
.
i ra
.
c. Nh u
.
ng van de ` cua to

ho
.
.
p du
.
o
.
.
c nghien c u
.
u t` u
.
The ky 17, lien
quan tru
.
o
.
c tien den cac tr`o cho
.
i may rui. Ng` ay nay toan to

ho
.
.
p du
.
o
.
.
c d` ung ro
.
ng rai trong
tin ho
.
c.
Mu
.
c dch cua chu
.
o
.
ng n`ay l`a thiet la
.
p mo
.
t so phu
.
o
.
ng phap dem cac ta
.
p ho
.
.
p g o `m h u
.
u
ha
.
n cac pha `n tu
.
m`a khong phai lie
.
t ke c ac pha `n tu
.
cua ch ung.
4.1 C ac nguyen l y co
.
ba

n cu

a phep de

m
Nha

c la
.
i: #S l`a so pha `n tu
.
cua ta
.
p ho
.
.
p S. Do do #S = #T neu hai ta
.
p S v`a T co c` ung so
cac pha `n tu
.
. Ch u y ra
`
ng
# = 0, #1, 2, . . . , n = n vo
.
i n N.
Ch ung ta ba

t da `u vo
.
i mo
.
t so nguyen l y dem.
4.1.1 Nguyen l y to

ng
Gia su
.
A
1
, A
2
, . . . , A
m
l`a c ac su
.
.
kie
.
n doi mo
.
t loa
.
i tr` u
.
nhau. Gia su
.
cac su
.
.
kie
.
n A
1
, A
2
, . . . , A
m
co tu
.
o
.
ng u
.
ng n
1
, n
2
, . . . , n
m
cach xay ra. Khi d o su
.
.
kie
.
n (hoa
.
c A
1
, hoa
.
c A
2
, . . . , hoa
.
c A
m
)
co n
1
+n
2
+ +n
m
cach xay ra.
V du
.
4.1.1. Lo
.
p tru
.
o
.
ng hoa
.
c l`a mo
.
t n u
.
sinh, hoa
.
c l`a mo
.
t nam sinh. Co bao nhieu cach
cho
.
n lo
.
p tru
.
o
.
ng khac nhau neu so ho
.
c sinh n u
.
l`a 36 v`a so ho
.
c sinh nam l`a 20?
51
Go
.
i A
1
(tu
.
o
.
ng u
.
ng, A
2
) l`a su
.
.
kie
.
n lo
.
p tru
.
o
.
ng l`a n u
.
sinh (tu
.
o
.
ng u
.
ng, nam sinh). Ta co
36 cach cho
.
n lo
.
p tru
.
o
.
ng l`a n u
.
sinh v`a 20 c ach cho
.
n lo
.
p tru
.
o
.
ng l`a nam sinh. Theo nguyen
l y to

ng, su
.
.
kie
.
n (A
1
hoa
.
c A
2
) c o (36 + 20) = 56 c ach cho
.
n.
V du
.
4.1.2. Mo
.
t sinh vien co the

cho
.
n d ung mo
.
t chuyen de ` tu
.
.
cho
.
n thuo
.
c mo
.
t trong ba
danh sach. Ba danh sach n`ay go `m 3, 5 v`a 9 chuyen de `. Hoi sinh vien do co bao nhieu cach
lu
.
.
a cho
.
n?
Theo nguyen l y to

ng, co 3 + 5 + 9 = 17 cach.
Nha
.
n xet 3. Co the

phat bie

u nguyen l y to

ng theo thua
.
t ng u
.
cua l y thuyet ta
.
p ho
.
.
p nhu
.
sau: Neu c ac ta
.
p T
1
, T
2
, . . . , T
m
doi mo
.
t r`o
.
i nhau th` so cac pha `n tu
.
cua ta
.
p T
1
T
2
T
m
ba
`
ng to

ng so cac pha `n tu
.
cua cac ta
.
p n`ay; t u
.
c l`a
#(T
1
T
2
. . . T
m
) =
m

i=1
#T
i
.
4.1.2 Nguyen l y tch
Gia su
.
A
1
, A
2
, . . . , A
m
l`a c ac su
.
.
kie
.
n doi mo
.
t loa
.
i tr` u
.
nhau. Gia su
.
cac su
.
.
kie
.
n A
1
, A
2
, . . . , A
m
co tu
.
o
.
ng u
.
ng n
1
, n
2
, . . . , n
m
cach xay ra. Khi do su
.
.
kie
.
n (A
1
v`a A
2
v`a . . . v`a A
m
) co
n
1
n
2
n
m
cach xay ra.
V du
.
4.1.3. Gia su
.
co hai ma
.
t na
.
, ba m u. Hoi co may cach hoa trang?
D` ung nguyen l y tch, co 3 2 = 6 c ach hoa trang khac nhau. C ung co the

d` ung l y thuyet
ta
.
p ho
.
.
p nhu
.
sau: Mo

i cach hoa trang l`a mo

.
t c ach cho
.
n x X v`a mo
.
t c ach cho
.
n y Y. Do
do so cach hoa trang l`a so cac ca
.
p (x, y) thuo
.
c XY v`a do do ba
`
ng #X#Y = 23 = 6.
Nha
.
n xet 4. Nguyen l y n`ay c ung thu
.
`o
.
ng du
.
o
.
.
c phat bie

u du
.
o
.
i da
.
ng ta
.
p ho
.
.
p nhu
.
sau: Gia
su
.
cac ta
.
p T
1
, T
2
, . . . , T
m
co h u
.
u ha
.
n pha `n tu
.
v`a doi mo
.
t r`o
.
i nhau. Khi do so pha `n tu
.
cua
ta
.
p tch Descartes T
1
T
2
T
m
ba
`
ng
#T
1
#T
2
#T
m
.
V du
.
4.1.4. Co bao nhieu chuo

i bit khac nhau co do

.
d`ai 8? Mo

i bit c o hai cach cho

.
n, hoa
.
c
0 hoa
.
c 1. Do do theo nguyen l y tch, c o 2
8
= 256 chuo

i bit co do
.
d`ai 8.
V du
.
4.1.5. Co bao nhieu bang so xe khac nhau, neu mo

i bang go `m ba ch u
.
cai v`a theo
sau l`a ba con so (gia thiet bang ch u
.
cai g o `m 26 k y tu
.
.
)?
Mo

i ch u
.
cai c o 26 cach cho
.
n; mo

i so co 10 c ach cho
.
n. Do do theo nguyen l y tch, so cac
bang so xe khac nhau l`a:
26 26 26 10 10 10 = 17.576.000.
52
V du
.
4.1.6. Co bao nhieu anh xa
.
khac nhau t` u
.
ta
.
p X co m pha `n tu
.
v`ao ta
.
p Y co n pha `n
tu
.
?
Mo

i anh xa
.
l`a mo
.
t bo
.
m cach cho
.
n mo
.
t trong n pha `n tu
.
cua Y cho mo

i mo
.
t trong m pha `n
tu
.
cua X. Theo nguyen l y tch, so anh xa
.
n`ay ba
`
ng
n n n
. .
m la `n
= n
m
.
V du
.
4.1.7. Co bao nhieu anh xa
.
mo
.
t-mo
.
t (do
.
n anh) khac nhau t` u
.
ta
.
p X co m pha `n tu
.

v`ao ta
.
p Y co n pha `n tu
.
?
Neu m > n : khong co anh xa
.
mo
.
t-mo
.
t t` u
.
X v`ao Y.
Gia su
.
m n v`a X := a
1
, a
2
, . . . , a
m
.
+ Vo
.
i pha `n tu
.
a
1
co n cach cho
.
n pha `n tu
.
tu
.
o
.
ng u
.
ng trong Y.
+ V` anh xa
.
l`a mo
.
t-mo
.
t, nen doi vo
.
i a
2
ch c`on (n 1) cach cho
.
n.
.
.
.
+ Tu
.
o
.
ng tu
.
.
, a
m
ch c`on (n m+ 1) cach cho
.
n.
Theo nguyen l y tch, so anh xa
.
mo
.
t-mo
.
t khac nhau ba
`
ng
n(n 1)(n 2) (n m+ 1).
V du
.
4.1.8. D
-
em so ta
.
p con cua mo
.
t ta
.
p h u
.
u ha
.
n S.
Gia su
.
S := a
1
, a
2
, . . . , a
n
. De

d`ang thiet la
.
p mo
.
t tu
.
o
.
ng u
.
ng mo
.
t-mo
.
t gi u
.
a ta
.
p con P
cua S vo
.
i cac chuo

i bit do
.
d`ai n : bit th u
.
i ba
`
ng 1 neu v`a ch neu a
i
P. Ma
.
t khac, so cac
chuo

i bit do
.
d`ai n l`a 2
n
nen so cac ta
.
p con cua S l`a 2
n
.
V du
.
4.1.9. Cho hai doa
.
n chu
.
o
.
ng tr`nh sau:
Chu
.
o
.
ng tr`nh 1: Chu
.
o
.
ng tr`nh 2:
k := 0; k := 0;
for i
1
:= 1 to n
1
do k := k + 1; for i
1
:= 1 to n
1
do
for i
2
:= 1 to n
2
do k := k + 1; for i
2
:= 1 to n
2
do
... ...
for i
m
:= 1 to n
m
do k := k + 1; for i
m
:= 1 to n
m
do k := k + 1;
Hoi k se lay gia tri
.
bao nhieu sau khi mo

i doa
.
n chu
.
o
.
ng tr`nh tren du
.
o
.
.
c thu
.
.
c hie
.
n?
+ Chu
.
o
.
ng tr`nh 1: C u
.
mo

i v`ong la
.
p di
.
a phu
.
o
.
ng, k tang len mo
.
t do
.
n vi
.
.
Go
.
i A
i
l`a so la `n la
.
p cua v`ong la
.
p th u
.
i. A
i
co n
i
kha nang. Ho
.
n n u
.
a A
i
v`a A
j
, i ,= j, loa
.
i
tr` u
.
nhau. Do do theo nguyen l y to

ng, so v`ong la
.
p l`a n
1
+n
2
+ +n
m
.
53
+ Chu
.
o
.
ng tr`nh 2: C u
.
mo

i v`ong la
.
p to`an cu
.
c, k tang len mo
.
t do
.
n vi
.
. Mo

i v`ong la
.
p to`an
cu
.
c do m v`ong la
.
p di
.
a phu
.
o
.
ng ghep la
.
i. Theo nguyen l y tch so v`ong la
.
p to`an cu
.
c ba
`
ng
n
1
n
2
n
m
.
Trong nhie `u tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p ta ca `n phai phoi ho
.
.
p ca hai nguyen l y to

ng v`a tch; cha

ng ha
.
n,
xet v du
.
sau:
V du
.
4.1.10. Gia su
.
mo

i ngu
.
`o
.
i su
.
du
.
ng may tnh c o mo
.
t ma
.
t ma, g o `m t` u
.
6 den 8 k y tu
.
.
;
mo

i k y tu
.
.
l`a mo
.
t ch u
.
cai hoa hoa
.
c l`a mo
.
t con so. Mo

i ma
.
t ma nhat thiet phai ch u
.
a t nhat
mo
.
t con so. Hoi co bao nhieu ma
.
t ma c o the

co?
Go
.
i P l`a to

ng so cac ma
.
t ma c o the

co v`a P
6
, P
7
, P
8
l`a so cac ma
.
t ma c o the

co vo
.
i d o
.
d`ai
tu
.
o
.
ng u
.
ng ba
`
ng 6, 7, 8.
Theo nguyen l y to

ng: P = P
6
+P
7
+P
8
.
Vie
.
c tnh tru
.
.
c tiep P
6
l`a kho. Ta tnh gi an tiep nhu
.
sau:
+ So cac chuo

i co do
.
d`ai 6, go `m ch u
.
v`a so, bao go `m ca tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p khong co con so n`ao
theo nguyen l y tch l`a (26 + 10)
6
= 36
6
.
+ So cac chuo

i d o
.
d`ai 6, khong ch u
.
a con so n`ao l`a 26
6
.
+ Do do P
6
= 36
6
26
6
= 1.867.866.560.
Tu
.
o
.
ng tu
.
.
cho P
7
v`a P
8
:
P
7
= 36
7
26
7
= 70.332.353.920,
P
8
= 36
8
26
8
= 2.612.282.842.880.
Cuoi c` ung
P = P
6
+P
7
+P
8
= 2.684.483.063.360.
Nha
.
n xet 5. Khi cac su
.
.
kie
.
n A
1
v`a A
2
co the

xay ra do `ng th`o

.
i ta khong the

d` ung nguyen
l y to

ng. Tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p n`ay c a `n su
.
a d o

i nhu
.
sau: Neu va

n co
.
ng (n
1
+ n
2
) ta da dem th` u
.
a,
v` co tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p da dem hai la `n c` ung mo
.
t su
.
.
kie
.
n (mo
.
t la `n trong A
1
, mo
.
t la `n trong A
2
).
Tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p n`ay ch xay ra khi no do `ng th`o
.
i co the

xay ra A
1
v`a A
2
. V` va
.
y ca `n tr` u
.
di so
tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p doi th` u
.
a n`ay.
4.1.3 Nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
Gia su
.
A
1
v`a A
2
l`a hai su
.
.
kie
.
n bat k` y. Neu su
.
.
kie
.
n A
1
co the

xay ra n
1
cach, su
.
.
kie
.
n A
2
co
the

xay ra n
2
cach, th` su
.
.
kie
.
n (A
1
hoa
.
c A
2
) co the

xay ra [(n
1
+n
2
) so cach (A
1
v`a A
2
)]
cach.
54
Ba
`
ng thua
.
t ng u
.
ta
.
p ho
.
.
p, nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
tro
.
th`anh:
#(A
1
A
2
) = #A
1
+ #A
2
#(A
1
A
2
).
V du
.
4.1.11. Co bao nhieu chuo

i bit do
.
d`ai 8 hoa
.
c ba

t da `u ba
`
ng 1, hoa
.
c ket th uc ba
`
ng
00? (Co the

co chuo

i v` u
.
a ba

t da `u ba
`
ng 1, v` u
.
a ket th uc ba
`
ng 00).
Go
.
i P
1
l`a so cac chuo

i bit do
.
d`ai 8 ba

t da `u ba
`
ng 1. Nhu
.
va
.
y, pha `n tu
.
th u
.
nhat da du
.
o
.
.
c
cho
.
n, ch c`on la
.
i 7 bit. Theo nguyen l y tch,
P
1
= 2
7
= 128.
Go
.
i P
2
l`a s o cac chuo

i bit do
.
d`ai 8 ket th uc ba
`
ng 00. Theo nguyen l y tch
P
2
= 2
6
= 64.
Go
.
i P
3
l`a so cac chuo

i bit d o
.
d`ai 8 ba

t da `u ba
`
ng 1 v` a ket th uc ba
`
ng 00. Theo nguyen l y
tch
P
3
= 2
5
= 32.

Ap du
.
ng nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
ta co
P = P
1
+P
2
P
3
= 160.
Nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
co the

mo
.
ro
.
ng cho tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p m su
.
.
kie
.
n, nhu
.
ng ph u
.
c ta
.
p
ho
.
n, ta se de ` ca
.
p o
.
pha `n sau.
Su
.
.
cong nha
.
n ba nguyen l y du
.
o
.
.
c de ` ca
.
p tren d ay nhu
.
l`a xuat phat die

m cua l y thuyet
to

ho
.
.
p:
+ Tnh d ung d a

n cua ba nguyen l y tren l`a d ung hie

n nhien. Quan die

m cua ch ung ta
l`a cong nha
.
n 3 nguyen l y tren, coi nhu
.
xuat phat die

m cua l y thuyet to

ho
.
.
p. C ac ket qua
khac se la `n lu
.
o
.
.
t du
.
o
.
.
c suy ra tru
.
.
c tiep hoa
.
c gian tiep t` u
.
ba nguyen l y n`ay.
+ Neu khong thoa man, c ung co the

t`m c ach ch u
.
ng minh ba nguyen l y n`ay, nhu
.
va
.
y ta
la
.
i phai ca `n den cac cong cu
.
khac, thu
.
.
c chat ta la
.
i cong nha
.
n mo
.
t die `u g` khac l`a d ung
hie

n nhien de

ro `i suy lua
.
n ra ba nguyen l y tren.
B`ai ta
.
p
1. C o bao nhieu chuo

i 8 bit ba

t da `u ba
`
ng 1100?
2. C o bao nhieu chuo

i 8 bit ba

t da `u v`a ket th uc ba
`
ng 1?
3. C o bao nhieu chuo

i 8 bit co d ung mo
.
t bit ba
`
ng 1? D
-
ung hai bit ba
`
ng 1? C o t nhat
mo
.
t bit ba
`
ng 1?
55
4. C o bao nhieu chuo

i 8 bit do
.
c xuoi v`a do
.
c ngu
.
o
.
.
c de `u giong nhu
.
nhau?
5. C ac k y tu
.
.
ABCDE du
.
o
.
.
c su
.
du
.
ng de

ta
.
o th`anh c ac chuo

i d o
.
d`ai 3.
(a) Co bao nhieu chuo

i du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu cho phep la
.
p?
(b) Co bao nhieu chuo

i du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu khong cho phep la
.
p?
(c) C o bao nhieu chuo

i ba

t da `u ba
`
ng A du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu cho phep la
.
p?
(d) Co bao nhieu chuo

i ba

t da `u ba
`
ng A du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu khong cho phep la
.
p?
(e) C o bao nhieu chuo

i khong ch u
.
a k y tu
.
.
A du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu cho phep la
.
p?
(f) Co bao nhieu chuo

i khong ch u
.
a k y tu
.
.
A du
.
o
.
.
c ta
.
o ra neu khong cho phep la
.
p?
6. Tren ta
.
p X := 5, 6, . . . , 200 :
(a) Co bao nhieu so cha

n, (tu
.
o
.
ng u
.
ng, le)?
(b) Co bao nhieu so chia het cho 5?
(c) C o bao nhieu so go `m nh u
.
ng ch u
.
so phan bie
.
t?
(d) Co bao nhieu so khong ch u
.
a ch u
.
so 0?
(e) C o bao nhieu so lo
.
n ho
.
n 101 v`a khong ch u
.
a ch u
.
so 6?
(f) C o bao nhieu so co c ac ch u
.
so du
.
o
.
.
c sa

p theo th u
.
tu
.
.
tang thu
.
.
c su
.
.
?
(g) Co bao nhieu so co da
.
ng xyz vo
.
i 0 ,= x < y v`a y > z?
7. Gia su
.
co 5 sach tin ho
.
c, 3 sach may tnh, 2 sach va
.
t l y.
(a) Co bao nhieu c ach sa

p xep ch ung len gia sach?

(b) Co bao nhieu cach sa

p xep sao cho 5 sach tin ho

.
c o
.
pha trai, c`on 2 sach va
.
t l y o
.

ben phai?
(c) C o bao nhieu cach sa

p ch ung len gia sao cho tat ca cac sach theo c` ung nhom du
.
o
.
.
c
sa

p ke ` nhau?
(d) Co bao nhieu cach sa

p ch ung len gia sao cho hai sach va

.
t l y khong ke ` nhau?
8. C o 10 ban ban sao (copy) cua mo
.
t cuon sach v`a c o mo
.
t ban sao cua 10 cu on sach khac.
Co bao nhieu cach co the

cho
.
n 10 cuon sach?
9. C o bao nhieu ta
.
p con co nhie `u nhat n pha `n tu
.
cua ta
.
p go `m (2n + 1) pha `n tu
.
?
10.

Ap du
.
ng nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
de

giai:
(a) Co bao nhieu chuo

i 8 bit hoa
.
c ba

t da `u ba
`
ng 100 hoa
.
c co bit th u
.
tu
.
ba
`
ng 1?
(b) Co bao nhieu chuo

i 8 bit hoa
.
c ba

t da `u ba
`
ng 1 hoa
.
c ket th uc ba
`
ng 1?
(c) C o bao nhieu chuo

i 8 bit trong do hoa

.
c bit th u
.
hai, hoa
.
c bit th u
.
tu
.
ba
`
ng 1?
56
4.2 Hoan vi
.
v` a to

ho
.
.
p
D
-
i
.
nh ngha 4.2.1. Hoan vi
.
cua n pha `n tu
.
x
1
, x
2
, . . . , x
n
l`a mo
.
t sa

p xep co th u
.
tu
.
.
n pha `n
tu
.
n`ay.
V du
.
4.2.1. Co sau hoan vi
.
cua ba pha `n tu
.
. Neu cac pha `n tu
.
du
.
o
.
.
c k y hie
.
u l`a A, B, C th`
sau ho an vi
.
l`a
ABC, ACB, BAC, BCA, CAB, CBA.
D
-
i
.
nh l y 4.2.2. Co n! hoan vi
.
cua n pha `n tu
.
.
Ch u
.
ng minh. Ta ch u
.
ng minh theo quy na
.
p. Mo
.
t hoan vi
.
cua n pha `n tu
.
co the

du
.
o
.
.
c xay
du
.
.
ng theo n bu
.
o
.
c lien tiep: Cho
.
n pha `n tu
.
da `u tien, cho
.
n pha `n tu
.
th u
.
hai, ..., cho
.
n pha `n
tu
.
cuoi c` ung. Pha `n tu
.
da `u tien co the

cho
.
n n cach. Ngay khi pha `n tu
.
da `u tien du
.
o
.
.
c cho
.
n,
pha `n tu
.
th u
.
hai co the

du
.
o
.
.
c cho
.
n n 1 cach. Khi pha `n tu
.
th u
.
hai da du
.
o
.
.
c cho
.
n, pha `n tu
.

th u
.
ba co the

du
.
o
.
.
c cho
.
n n2 cach, v`a van van. Theo nguyen l y quy na
.
p v`a sau d o nguyen
l y tch, to `n ta
.
i
n(n 1)(n 2) 2 1 = n!
hoan vi
.
cua n pha `n tu
.
. 2
V du
.
4.2.2. Co
10! = 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 = 3.628.800
hoan vi
.
cua 10 pha `n tu
.
.
V du
.
4.2.3. Co bao nhieu hoan vi
.
cua cac k y tu
.
.
ABCDEF ch u
.
a chuo

i con DEF?
Co the

xem chuo

i con DEF nhu

.
mo
.
t k y tu
.
.
. Theo D
-
i
.
nh l y 4.2.2 c o 4! = 24 ho an vi
.
cua
cac k y tu
.
.
ABCDEF ch u
.
a chuo

i con DEF.
V du
.
4.2.4. Co bao nhieu hoan vi
.
cua cac k y tu
.
.
ABCDEF ch u
.
a cac k y tu
.
.
DEF theo
th u
.
tu
.
.
bat k` y?
Ta co the

giai b`ai toan qua hai bu

.
o
.
c: Cho
.
n mo
.
t th u
.
tu
.
.
cua cac k y tu
.
.
DEF; v`a xay du
.
.
ng
mo
.
t hoan vi
.
cua ABC ch u
.
a th u
.
tu
.
.
da cho cua cac k y tu
.
.
DEF. Theo D
-
i
.
nh l y 4.2.2, bu
.
o
.
c
da `u tien co 3! = 6 c ach; theo V du
.
4.2.3 bu
.
o
.
c th u
.
hai co 4! = 24 c ach. Theo nguyen l y
tch, so cac hoan vi
.
cua ABCDEF ch u
.
a cac k y tu
.
.
DEF theo th u
.
tu
.
.
bat k` y l`a 6 24 = 144.
Trong m o
.
t so tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p ta muon khao sat mo
.
t th u
.
tu
.
.
cua r pha `n tu
.
du
.
o
.
.
c cho
.
n t` u
.
n
pha `n tu
.
. Mo
.
t th u
.
tu
.
.
nhu
.
the go
.
i l`a r-hoan vi
.
.
D
-
i
.
nh ngha 4.2.3. r-hoan vi
.
cua n pha `n tu
.
(phan bie
.
t) x
1
, x
2
, . . . , x
n
l`a mo
.
t sa

p xep r-pha `n
tu
.
co th u
.
tu
.
.
t` u
.
n pha `n tu
.
n`ay. K y hie
.
u P(n, r) l`a so cac r-hoan vi
.
cua ta
.
p n pha `n tu
.
phan
bie
.
t.
57
V du
.
4.2.5. Ta co mo
.
t so 2-hoan vi
.
cua a, b, c l`a
ab, bc, ac.
Neu r = n trong D
-
i
.
nh ngha 4.2.3, ch ung ta nha
.
n du
.
o
.
.
c mo
.
t th u
.
tu
.
.
cua tat ca n pha `n tu
.
.
Theo D
-
i
.
nh l y 4.2.2 th` P(n, n) = n!. To

ng quat ta co
D
-
i
.
nh l y 4.2.4. So cac r-hoan vi
.
cua ta
.
p n pha `n tu
.
phan bie
.
t l`a
P(n, r) = n(n 1)(n 2) (n r + 1), r n.
Ch u
.
ng minh. Ch ung ta dem so cac cach c o th u
.
tu
.
.
cua r pha `n tu
.
du
.
o
.
.
c cho
.
n t` u
.
ta
.
p go `m
n pha `n tu
.
. Co n cach cho
.
n pha `n tu
.
da `u tien. Ke tiep, co n 1 cach cho
.
n pha `n tu
.
th u
.
hai, n 2 cach cho
.
n pha `n tu
.
th u
.
ba, ..., co n r + 1 c ach cho
.
n pha `n tu
.
th u
.
r. Do do theo
nguyen l y tch, so cac r-hoan vi
.
cua ta
.
p n pha `n tu
.
phan bie
.
t l`a
n(n 1)(n 2) (n r + 1).
2
V du
.
4.2.6. Theo D
-
i
.
nh l y 4.2.4, so cac 2-hoan vi
.
cua X = a, b, c l`a
P(3, 2) = 3 2 = 6.
Sau hoan vi
.
n`ay l`a
ab, ac, ba, bc, ca, cb.
V du
.
4.2.7. Co bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t chu ti
.
ch, mo
.
t pho chu ti
.
ch, mo
.
t thu
.
k y v`a mo
.
t
thu qu y t` u
.
mo
.
t nhom go `m 10 ngu
.
`o
.
i?
Ch ung ta ca `n dem so cac c ach co th u
.
tu
.
.
cua 4 ngu
.
`o
.
i du
.
o
.
.
c cho
.
n t` u
.
mo
.
t nhom go `m 10
ngu
.
`o
.
i. Theo D
-
i
.
nh l y 4.2.4 so cac cach cho
.
n l`a
P(10, 4) = 10 9 8 7 = 5040.
Ch u y ra
`
ng c ung co the

suy ra ket qua tru

.
.
c tiep t` u
.
nguyen l y tch (ta
.
i sao?).
V du
.
4.2.8. Mo
.
t ngu
.
`o
.
i ban h`ang rong ca `n di qua 7 di
.
a die

m khac nhau.

Ong ta c o the

di theo th u
.
tu
.
.
bat k` y. C o bao nhieu h`anh tr`nh khac nhau?
So cac h` anh tr`nh c o the

co l`a so cac hoan vi

.
t` u
.
ta
.
p go `m 7 pha `n tu
.
:
P(7, 7) = 7! = 5040.
Neu cha

ng ha
.
n ong ta muon t`m h`anh tr`nh co d o
.
d`ai nga

n nhat, ong ta ca `n tnh toan v`a

so sanh 5040 h`anh tr`nh ca thay!(?).
58
Ta co the

viet
P(n, r) = n(n 1)(n 2) (n r + 1)
=
n(n 1)(n 2) (n r + 1)(n r) 2 1
(n r) 2 1
=
n!
(n r)!
.
D
-
i
.
nh ngha 4.2.5. Xet ta
.
p X ch u
.
a n pha `n tu
.
phan bie
.
t. Mo
.
t r-to

ho
.
.
p cua ta
.
p X l`a mo
.
t
bo
.
r pha `n tu
.
, khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
, lay t` u
.
ta
.
p n`ay. So cac r-to

ho
.
.
p cua ta
.
p go `m n pha `n
tu
.
phan bie
.
t k y hie
.
u l`a C(n, r) hay
_
n
r
_
v`a go
.
i C(n, r) l`a to

ho
.
.
p cha
.
p r cua n pha `n tu
.
.
Ch ung ta se xac di
.
nh cong th u
.
c cho C(n, r) ba
`
ng cach dem so cac r-hoan vi
.
cua t a
.
p go `m
n pha `n tu
.
theo hai cach. Th u
.
nhat, su
.
du
.
ng cong th u
.
c P(n, r). Cach th u
.
hai l`a dem so cac
r-hoan vi
.
cua ta
.
p go `m n pha `n tu
.
co lien quan vo
.
i C(n, r). T` u
.
do se suy ra ket qua.
Ta co the

xay du
.
.
ng r-hoan vi
.
cua ta
.
p n pha `n tu
.
phan bie
.
t qua hai bu
.
o
.
c lien tiep: D
-
a `u
tien, cho
.
n mo
.
t r-to

ho
.
.
p cua X (ta
.
p con r pha `n tu
.
khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
) v`a sau d o sa

p
th u
.
tu
.
.
no. Ch a

ng ha
.
n, de

xay du
.
.
ng mo
.
t 2-hoan vi
.
cua a, b, c, d ta c o the

cho
.
n 2-to

ho
.
.
p
v`a sau do sa

p th u
.
tu
.
.
no. Theo nguyen l y tch, so cac r-hoan vi
.
ba
`
ng tch cua so cac r-to

ho
.
.
p v`a so cac cach sa

p th u
.
tu
.
.
cua r pha `n tu
.
. T u
.
c l`a
P(n, r) = C(n, r)r!.
Va
.
y
C(n, r) =
P(n, r)
r!
.
Do do theo D
-
i
.
nh l y 4.2.4 ta c o
D
-
i
.
nh l y 4.2.6. So cac r-hoan vi
.
cua ta
.
p n pha `n tu
.
phan bie
.
t l`a
C(n, r) =
n!
(n r)!r!
, r n.
V du
.
4.2.9. Co bao nhieu c ach cho
.
n 5 ngu
.
`o
.
i t` u
.
10 ngu
.
`o
.
i de

la
.
p th`anh mo
.
t do
.
i bong
(khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
)?
Cau tra l`o
.
i l`a ba
`
ng so to

ho
.
.
p cha
.
p 5 cua 10 pha `n tu
.

C(10, 5) =
10!
5!5!
= 252.
V du
.
4.2.10. Co bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m hai ngu
.
`o
.
i n u
.
v`a ba ngu
.
`o
.
i nam
t` u
.
mo
.
t nhom nam ngu
.
`o
.
i n u
.
v`a sau ngu
.
`o
.
i nam?
So cach cho
.
n hai ngu
.
`o
.
i n u
.
v`a ba ngu
.
`o
.
i nam tu
.
o
.
ng u
.
ng l`a C(5, 2) = 10 v`a C(6, 3) = 20.
Ho
.
i d o `ng du
.
o
.
.
c xay du
.
.
ng qua hai bu
.
o
.
c lien tiep: Cho
.
n ngu
.
`o
.
i n u
.
; cho
.
n ngu
.
`o
.
i nam. Theo
nguyen l y tch, to

ng so cac ho
.
i d o `ng l`a 10 20 = 200.
59
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

H`nh 4.1:
V du
.
4.2.11. Co bao nhieu chuo

i tam bit ch u
.
a chnh xac bon bit 1?
Mo
.
t chuo

i tam bit ch u
.
a bon bit 1 du
.
o
.
.
c xac di
.
nh duy nhat ngay khi ch ung ta biet cac bit
n`ao ba
`
ng 1. Nhu
.
ng die `u n`ay co the

thu
.
.
c hie
.
n bo
.
i C(8, 4) cach.
V du
.
4.2.12. Co bao nhieu h`anh tr`nh t` u
.
goc du
.
o
.
i ben trai cua mo
.
t b`an c`o
.
vuong kch
thu
.
o
.
c nn den goc tren ben phai neu ch ung ta ch di theo cach sang phai v`a len tren? Mo
.
t
h`anh tr`nh nhu
.
va
.
y tren b`an c`o
.
4 4 du
.
o
.
.
c cho trong H`nh 4.1.
Mo

i h`anh tr`nh c o the

du
.
o
.
.
c mo ta bo
.
i mo
.
t chuo

i d o
.
d`ai 2n cua n k y tu
.
.
R v`a n k y tu
.
.
U.
Cha

ng ha
.
n, h`anh tr`nh trong H`nh 4.1 tu
.
o
.
ng u
.
ng chuo

i RUURRURU. Mo
.
t chuo

i nhu
.
va
.
y
co the

nha
.
n du
.
o
.
.
c ba
`
ng cach cho
.
n n vi
.
tr doi vo
.
i R (khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
) trong so 2n
vi
.
tr cho phep cua chuo

i v`a sau do ch`en n k y tu

.
.
U v`ao nh u
.
ng vi
.
tr c`on la
.
i. Do do so h`anh
tr`nh l`a C(2n, n).
B`ai ta
.
p
1. C o bao nhieu hoan vi
.
cua a, b, c, d? Lie
.
t ke c ac hoan vi
.
n`ay.
2. C o bao nhieu 3-hoan vi
.
cua a, b, c, d? Lie
.
t ke c ac hoan vi
.
n`ay.
3. C o bao nhieu hoan vi
.
, 5-hoan vi
.
cua 11 doi tu
.
o
.
.
ng khac nhau?
4. C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t chu ti
.
ch, mo
.
t pho chu ti
.
ch v`a mo
.
t thu
.
k y t` u
.
mo
.
t nhom
11 ngu
.
`o
.
i?
5. C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t chu ti
.
ch, mo
.
t pho chu ti
.
ch, mo
.
t ke toan v`a mo
.
t thu
.
k y
t` u
.
m o
.
t nhom 12 ngu
.
`o
.
i?
6. C o bao nhieu chuo

i do
.
d`ai 5 c o phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
du
.
o
.
.
c ta
.
o ra t` u
.
cac k y tu
.
.
A, B, C, D, E
neu:
(a) Ch u
.
a chuo

i con ACE.
(b) Ch u
.
a cac k y tu
.
.
ACE theo th u
.
tu
.
.
t` uy y.
60
(c) Ch u
.
a cac chuo

i con DB v`a AE.

(d) Ch u
.
a hoa
.
c chuo

i con AE hoa
.
c EA.
(e) K y tu
.
.
A xuat hie
.
n tru
.
o
.
c k y tu
.
.
D. Cha

ng ha
.
n BCAED, BCADE.
(f) Khong ch u
.
a cac chuo

i con AB, CD.

(g) K y tu
.
.
A xuat hie
.
n tru
.
o
.
c k y tu
.
.
C v`a C xuat hie
.
n tru
.
o
.
c E.
7. D
-
a
.
t X := a, b, c, d.
(a) T`m so cac 3-to

ho
.
.
p cua X. Lie
.
t ke c ac to

ho
.
.
p n`ay.
(b) T`m moi quan he
.
gi u
.
a cac 3-to

ho
.
.
p v`a 3-hoan vi
.
cua X.
8. C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m ba ngu
.
`o
.
i t` u
.
nhom 11 ngu
.
`o
.
i?
9. C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m bon ngu
.
`o
.
i t` u
.
nhom 12 ngu
.
`o
.
i?
10. Mo
.
t c au la
.
c bo
.
go `m sau ngu
.
`o
.
i nam v`a bay ngu
.
`o
.
i n u
.
.
(a) Co bao nhieu c ach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m nam ngu
.
`o
.
i?
(b) Co bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m ba nam v` a bon n u
.
?
(c) C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m bon ngu
.
`o
.
i v`a t nhat mo
.
t n u
.
?
(d) Co bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m bon ngu
.
`o
.
i vo
.
i nhie `u nhat mo
.
t nam?
(e) C o bao nhieu cach cho
.
n mo
.
t ho
.
i d o `ng go `m bon ngu
.
`o
.
i co ca nam v`a n u
.
?
11. (a) Co bao nhieu chuo

i 8 bit ch u
.
a chnh xac ba bit 0?
(b) Co bao nhieu chuo

i 8 bit ch u
.
a ba bit 0 v`a 5 bit 1?
(c) C o bao nhieu chuo

i 8 bit ch u
.
a t nhat hai bit 0?
12. Mo
.
t cu
.
a h`ang co 50 may tnh trong do co bon bi
.
hong.
(a) Co bao nhieu c ach cho
.
n bon may tnh?
(b) Co bao nhieu cach cho
.
n bon may tnh khong hong?
(c) C o bao nhieu cach cho
.
n bon may tnh trong do co hai chiec bi
.
hong?
(d) Co bao nhieu cach cho
.
n bon may tnh trong do co t nhat mo
.
t chiec bi
.
hong?
13. Xet mo
.
t h`anh tr`nh tren b`an c`o
.
kch thu
.
o
.
c mn t` u
.
goc trai ben du
.
o
.
i den goc tren
ben phai v`a theo hu
.
o
.
ng hoa
.
c sang phai hoa
.
c len tren.
(a) So h`anh tr`nh co the

l`a bao nhieu?

(b)

Ap du
.
ng de

ch u
.
ng minh da

ng th u
.
c
n

k=0
C(k +m 1, k) = C(m+n, m).
14. Ch u
.
ng minh ra
`
ng so cac chuo

i bit do
.
d`ai n 4 ch u
.
a chnh xac hai la `n xuat hie
.
n cua
chuo

i bit 10 l`a C(n + 1, 5).

61
15. Ch u
.
ng minh ra
`
ng so cac chuo

i bit d o
.
d`ai n ch u
.
a chnh xac k bit 0 sao cho hai bit 0
khong xuat hie
.
n lien tiep l`a C(n k + 1, k).
16. Ch u
.
ng minh ra
`
ng tch cua k so nguyen lien tiep chia het cho k!.
17. Ch u
.
ng minh ra
`
ng co (2n 1)(2n 3) . . . 3 1 cach cho
.
n n ca
.
p t` u
.
2n pha `n tu
.
phan
bie
.
t.
18. Gia su
.
co n doi tu
.
o
.
.
ng trong do co r doi tu
.
o
.
.
ng phan bie
.
t v`a nr l`a do `ng nhat. Ch u
.
ng
minh cong th u
.
c
P(n, r) = r!C(n, r)
ba
`
ng cach dem so co phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
cua n doi tu
.
o
.
.
ng theo hai cach:
+ D
-
a `u tien dem so co phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
cac vi
.
tr cua r doi tu
.
o
.
.
ng phan bie
.
t.
+ D
-
a `u tien dem so co phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
cac vi
.
tr cua n r doi tu
.
o
.
.
ng do `ng nhat.
4.3 C ac thu a
.
t toan sinh ra hoan vi
.
v` a to

ho
.
.
p
Nhom nha
.
c rock cua tru
.
`o
.
ng D
-
a
.
i ho
.
c D
-
`a La
.
t c o n b`ai hat c a `n ghi len mo
.
t da CD. Cac b`ai
hat chiem th`o
.
i gian (tnh ba
`
ng giay) tu
.
o
.
ng u
.
ng l`a
t
1
, t
2
, . . . , t
n
.
D
-
a CD co the

lu
.
u tr u
.
nhie `u nhat l`a C giay. V` d ay l`a da CD da `u tien cua nhom, nen ho
.
muon ghi cac b`ai hat vo
.
i th`o
.
i lu
.
o
.
.
ng c`ang nhie `u c`ang tot. Do do b`ai toan l`a cho
.
n m o
.
t ta
.
p
con i
1
, i
2
, . . . , i
k
cua 1, 2, . . . , n sao cho to

ng
k

j=1
t
i
j
(4.1)
khong vu
.
o
.
.
t qua C v`a lo
.
n nhat co the

. Cach tiep ca
.
n l`a kie

m tra tat ca cac ta

.
p con cua
1, 2, . . . , n v`a cho
.
n mo
.
t ta
.
p con sao cho to

ng (4.1) lo
.
n nhat c o the

. D
-
e

thu
.
.
c hie
.
n ch ung
ta ca `n mo
.
t thua
.
t toan ta
.
o ra tat ca cac to

ho
.
.
p cua ta
.
p go `m n pha `n tu
.
. Pha `n n`ay tr`nh b`ay
cac thua
.
t toan sinh ra cac hoan vi
.
v`a to

ho
.
.
p.
Do c o 2
n
ta
.
p con cua ta
.
p go `m n pha `n tu
.
nen th`o
.
i gian thu
.
.
c hie
.
n cua thua
.
t toan kie

m tra
tat ca cac ta
.
p con t nhat l`a O(2
n
). Nh u
.
ng thua
.
t toan nhu
.
va
.
y l`a khong ho
.
.
p l y ngoa
.
i tr` u
.
vo
.
i nh u
.
ng gia tri
.
n nho. Tuy nhien co nh u
.
ng b`ai toan m`a de

giai no khong co c ach n`ao tot

ho
.
n l`a lie
.
t ke tat ca cac tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p.
Phu
.
o
.
ng phap lie
.
t ke tat ca cac to

ho
.
.
p v`a cac ho an vi
.
theo th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n: Vo
.
i hai t` u
.
da cho, de

xac di
.
nh t` u
.
n`ao d u
.
ng tru
.
o
.
c trong t` u
.
die

n, ch ung ta so sanh cac k y tu

.
.
trong t` u
.
.
Co hai kha nang:
(a) Mo

i k y tu
.
.
trong t` u
.
nga

n ho
.
n tr` ung vo
.
i k y tu
.
.
tu
.
o
.
ng u
.
ng trong t` u
.
d`ai ho
.
n.
62
(b) Ta
.
i mo
.
t vi
.
tr n`ao do, cac k y tu
.
.
trong hai t` u
.
khac nhau.
Neu (a) d ung, t` u
.
nga

n ho
.
n se d u
.
ng tru
.
o
.
c. Cha

ng ha
.
n, dog d u
.
ng tru
.
o
.
c doghouse
trong t` u
.
die

n. Neu (b) d ung ch ung ta xac di

.
nh vi
.
tr ben trai nhat p m`a ta
.
i d o c ac k y tu
.
.
khac nhau. Th u
.
tu
.
.
cua cac t` u
.
du
.
o
.
.
c xac di
.
nh bo
.
i th u
.
tu
.
.
cua cac k y tu
.
.
ta
.
i vi
.
tr p. Cha

ng
ha
.
n, nha d u
.
ng tru
.
o
.
c nhanh trong t` u
.
die

n.
D
-
e

do
.
n gian ta se di
.
nh ngha th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n tren ta
.
p cac k y hie
.
u l`a cac so tu
.
.
nhien.
D
-
i
.
nh ngha 4.3.1. Gia su
.
= s
1
s
2
. . . s
p
v`a = t
1
t
2
. . . t
q
l`a c ac chuo

i tren ta
.
p 1, 2, . . . , n.
Ta noi co th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n nho ho
.
n , k y hie
.
u < , neu hoa
.
c
(a) p < q v`a s
i
= t
i
vo
.
i i = 1, 2, . . . , p; hoa
.
c
(b) To `n ta
.
i i sao cho s
i
,= t
i
, v`a vo
.
i ch so i nho nhat nhu
.
va
.
y, ta co s
i
< t
i
.
V du
.
4.3.1. Tren ta
.
p 1, 2, 3, 4 ta c o = 132 < = 1324. Tren ta
.
p 1, 2, 3, 4, 5, 6 ta co
= 13246 < = 1342.
D
-
a `u tien ta xet b`ai toan lie
.
t ke tat ca cac r-to

ho
.
.
p cua ta
.
p 1, 2, . . . , n. Trong thua
.
t
toan, ch ung ta se lie
.
t ke r-to

ho
.
.
p x
1
, x
2
, . . . , x
r
tu
.
o
.
ng u
.
ng chuo

i s
1
s
2
. . . s
r
trong do
s
1
< s
2
< < s
r
v`a x
1
, x
2
, . . . , x
r
= s
1
, s
2
, . . . , s
r
. Cha

ng ha
.
n, 3-to

ho
.
.
p 6, 2, 4 se
tu
.
o
.
ng u
.
ng chuo

i 246.
Ta se lie
.
t ke cac r-to

ho
.
.
p cua ta
.
p 1, 2, . . . , n theo th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n. Do d o, cac chuo

i du
.
o
.
.
c
lie
.
t ke da `u tien v`a cu oi c` ung tu
.
o
.
ng u
.
ng l`a 12 . . . r v`a (n r + 1) . . . n.
V du
.
4.3.2. Lie
.
t ke tat ca 5-to

ho
.
.
p cua 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
Chuo

i da `u tien l`a 12345, theo sau l`a 12346 v` a 12347. Chuo

i ke tiep l`a 12356 v`a sau do

12357. Chuo

i cuoi c` ung l`a 34567.

V du
.
4.3.3. T`m chuo

i tiep theo 13467 khi ch ung ta lie

.
t ke 5-to

ho
.
.
p cua ta
.
p ho
.
.
p X :=
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
Khong c o chuo

i n`ao ba

t da `u vo
.
i 134 v`a cac bie

u die

n cua mo
.
t to

ho
.
.
p 5 pha `n tu
.
cua X
phai lo
.
n ho
.
n 13467. Do do chuo

i tiep theo 13467 phai ba

t da `u l`a 135. V` 13567 l`a chuo

i
nho nhat ba

t d a `u ba
`
ng 135 v` a l`a mo
.
t to

ho
.
.
p cua 5 pha `n tu
.
cua X nen 13567 l`a to

ho
.
.
p phai
t`m.
V du
.
4.3.4. T`m chuo

i tiep theo 2367 khi ch ung ta lie

.
t ke 4-to

ho
.
.
p cua ta
.
p ho
.
.
p X :=
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
Khong co chuo

i n`ao ba

t da `u v o
.
i 23 v`a c ac bie

u die

n cua mo
.
t to

ho
.
.
p 4 pha `n tu
.
cua X
phai lo
.
n ho
.
n 2367. Do do chuo

i tiep theo 2367 phai ba

t da `u l`a 24. V` 2456 l`a chuo

i nho
nhat ba

t da `u ba
`
ng 24 v`a l`a mo
.
t to

ho
.
.
p cua 5 pha `n tu
.
cua X nen 2456 l`a to

ho
.
.
p phai t`m.
63
Xet chu o

i = s
1
s
2
. . . s
r
bie

u die

n to

ho
.
.
p x
1
, x
2
, . . . , x
r
. D
-
e

t`m chuo

i ke tiep =
t
1
t
2
. . . t
r
ta t`m pha `n tu
.
ben phai nhat s
m
m`a khong phai l`a gia tri
.
cu
.
.
c da
.
i cua no ta
.
i do.
(s
r
co the

lay gia tri

.
cu
.
.
c da
.
i n, s
r1
co the

lay gia tri

.
cu
.
.
c da
.
i n 1, . . . ). Khi d o
t
i
= s
i
, vo
.
i i = 1, 2, . . . , m1.
Pha `n tu
.
t
m
ba
`
ng s
m
+ 1. Nh u
.
ng pha `n tu
.
c`on la
.
i cua chuo

i xac di
.
nh bo
.
i
t
m+1
= s
m
+ 2, t
m+2
= s
m
+ 3, . . . .
Thua
.
t toan sinh cac to

ho
.
.
p
Bu
.
o
.
c 1. [Kho
.
i ta
.
o chuo

i] D
-
a
.
t s
i
= i, i = 1, 2 . . . , r.
Bu
.
o
.
c 2. [Xuat to

ho
.
.
p d a `u tien] Xu at chuo

i s = s
1
s
2
. . . s
r
.
Bu
.
o
.
c 3. [La
.
p] Vo
.
i mo

i i = 2, 3, . . . , C(n, r) thu
.
.
c hie
.
n cac bu
.
o
.
c sau:
3.1. T`m pha `n tu
.
ben phai nhat khong phai l`a gia tri
.
cu
.
.
c da
.
i cua no.
3.2. (Gia tri
.
cu
.
.
c da
.
i cua s
k
du
.
o
.
.
c di
.
nh ngha l`a n r +k).
3.3. D
-
a
.
t s
m
= s
m
+ 1.
3.4. Vo
.
i mo

i j = m+ 1, . . . , r, da
.
t s
j
= s
j1
+ 1.
3.5. Xuat s.
V du
.
4.3.5. Xet ta
.
p 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Gia su
.

s
1
= 2, s
2
= 3, s
3
= 4, s
4
= 6, s
5
= 7.
Ta c o s
3
l`a pha `n tu
.
ben phai nhat khong phai l`a gia tri
.
cu
.
.
c da
.
i cua no ta
.
i do.

Ap du
.
ng
thua
.
t toan tren, ta co chuo

i tiep theo 23467 l`a 23567.

V du
.
4.3.6. Thua
.
t toan ta
.
o 4-to

ho
.
.
p cua 1, 2, 3, 4, 5, 6 cho ta
1234, 1235, 1236, 1246, 1256, 1345, 1346,
1356, 1456, 2345, 2346, 2356, 3456.
Tu
.
o
.
ng tu
.
.
thua
.
t toan sinh cac to

ho
.
.
p, thua
.
t toan sinh cac hoan vi
.
se lie
.
t ke theo th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n.
V du
.
4.3.7. D
-
e

xay du
.
.
ng hoan vi
.
cua ta
.
p 1, 2, 3, 4, 5, 6 sau hoan vi
.
163542, ch ung ta ca `n
co di
.
nh cac ch u
.
so ben trai nhie `u nhat c o the

.
To `n ta
.
i hoan vi
.
tiep theo hoan vi
.
1635 ? V` hoan vi
.
co da
.
ng 1635 khac ho an vi
.
da cho
l`a 163524 v`a 163524 nho ho
.
n 163542 nen hoan vi
.
sau 163542 khong the

co da
.
ng 1635 .
64
To `n ta
.
i hoan vi
.
tiep theo hoan vi
.
163 ? Ba ch u
.
so cuoi c` ung phai l`a mo
.
t hoan vi
.
cua
2, 4, 5. V` 542 l`a hoan vi
.
lo
.
n nhat cua 2, 4, 5 nen hoan vi
.
bat k` y vo
.
i ba ch u
.
so ba

t da `u
163 nho ho
.
n hoan vi
.
63542. Va
.
y hoan vi
.
sau ho an vi
.
da cho khong the

co da
.
ng 163 .
Hoan vi
.
tiep theo cua 163542 khong the

ba

t da `u l`a 1635 hay 163 do hoa

.
c c ac ch u
.
so c`on
la
.
i trong hoan vi
.
da cho (42 v`a 542, tu
.
o
.
ng u
.
ng) l`a giam. Do d o, ba

t da `u t` u
.
ben phai, ch ung
ta ca `n t`m ch u
.
so da `u tien d m`a lan ca
.
n ben phai cua no l`a r thoa man d < r. Trong tru
.
`o
.
ng
ho
.
.
p tren, ch u
.
so th u
.
ba: 3 c o tnh chat n`ay. Va
.
y hoan vi
.
tiep theo hoan vi
.
da cho se ba

t
da `u l`a 16. Ch u
.
so tiep theo khong the

nho ho
.
n 3. V` ta muon hoan vi
.
tiep theo nho nhat,
nen ch u
.
so ke tiep l`a 4. Do do hoan vi
.
tiep theo ba

t da `u vo
.
i 164. C ac ch u
.
so c`on la
.
i: 235
ca `n tang v o
.
i gia tri
.
nho nhat. Va
.
y hoan vi
.
tiep theo hoan vi
.
da cho l`a 164235.
Nha
.
n xet ra
`
ng de

ta
.
o tat ca cac hoan vi
.
cua ta
.
p 1, 2, . . . , n ch ung ta co the

ba

t da `u vo
.
i
hoan vi
.
12 . . . n v`a la
.
p la
.
i phu
.
o
.
ng phap cua V du
.
4.3.7 de

ta
.
o hoan vi
.
ke tiep. Thua
.
t toan
ket th uc khi ta
.
o ra ho an vi
.
n(n 1) . . . 21.
V du
.
4.3.8.

Ap du
.
ng phu
.
o
.
ng phap cua V du
.
4.3.7, ta c o the

lie
.
t ke tat ca cac hoan vi
.
cua 1, 2, 3, 4 theo th u
.
tu
.
.
t` u
.
die

n nhu
.
sau:
1234, 1243, 1324, 1342, 1423, 1432, 2134, 2143,
2314, 2341, 2413, 2431, 3124, 3142, 3214, 3241,
3412, 3421, 4123, 4132, 4213, 4231, 4312, 4321.
Thua
.
t toan sinh cac hoan vi
.
Bu
.
o
.
c 1. [Kho
.
i ta
.
o chuo

i] D
-
a
.
t s
i
= i, i = 1, 2 . . . , n.
Bu
.
o
.
c 2. [Xuat ho an vi
.
da `u tien] Xu at chuo

i s = s
1
s
2
. . . s
n
.
Bu
.
o
.
c 3. [La
.
p] Vo
.
i mo

i i = 2, 3, . . . , n! thu
.
.
c hie
.
n cac bu
.
o
.
c sau:
3.1. T`m ch so lo
.
n nhat m thoa man s
m
< s
m+1
.
3.2. T`m ch so lo
.
n nhat k thoa man s
k
> s
m
.
3.3. Hoan vi
.
hai pha `n tu
.
s
m
v`a s
k
.
3.4. D
-
ao ngu
.
o
.
.
c th u
.
tu
.
.
cua cac pha `n tu
.
s
m+1
, . . . , s
n
.
3.5. Xuat s.
V du
.
4.3.9.

Ap du
.
ng thua
.
t toan tren t`m hoan vi
.
tiep theo 163542: Gia su
.

s
1
= 1, s
2
= 6, s
3
= 3, s
4
= 5, s
5
= 4, s
6
= 2.
Ch so m lo
.
n nhat thoa s
m
< s
m+1
l`a 3. Ch so k lo
.
n nhat thoa s
k
> s
m
l`a 5. Ho an vi
.
s
m
v`a s
k
ta c o s
3
= 4, s
5
= 3. D
-
ao ngu
.
o
.
.
c th u
.
tu
.
.
cac pha `n tu
.
s
4
, s
5
, s
6
ta nha
.
n du
.
o
.
.
c hoan vi
.
tiep theo l`a 164235.
65
B`ai ta
.
p
1. T`m r-to

ho
.
.
p sinh ra bo
.
i thua
.
t toan sinh to

ho
.
.
p vo
.
i n = 7 sau khi r-to

ho
.
.
p du
.
o
.
.
c cho:
1356, 12367, 14567.
2. T`m hoan vi
.
sinh ra bo
.
i thua
.
t toan sinh hoan vi
.
sau hoan vi
.
du
.
o
.
.
c cho: 12354, 625431,
12876543.
3. T`m tat ca r-to

ho
.
.
p t` u
.
ta
.
p n pha `n tu
.
neu
(a) n = 6, r = 3.
(b) n = 6, r = 2.
(c) n = 7, r = 5.
4. T`m cac ho an vi
.
cua ta
.
p hai, ba pha `n tu
.
.
5. Viet thua
.
t toan de
.
quy sinh ra tat ca cac r-to

ho
.
.
p cua ta
.
p s
1
, s
2
, . . . , s
n
. Chia b`ai
toan th`anh hai b`ai toan con:
+ Lie
.
t ke c ac r-to

ho
.
.
p ch u
.
a s
1
.
+ Lie
.
t ke c ac r-to

ho
.
.
p khong ch u
.
a s
1
.
6. Viet thua
.
t toan de
.
quy sinh ra tat ca cac ho an vi
.
cua ta
.
p s
1
, s
2
, . . . , s
n
. Chia b`ai
toan th`anh n b`ai toan con:
+ Lie
.
t ke c ac hoan vi
.
ba

t da `u vo
.
i s
1
.
+ Lie
.
t ke c ac hoan vi
.
ba

t da `u vo
.
i s
2
.
.
.
.
+ Lie
.
t ke c ac hoan vi
.
ba

t da `u vo
.
i s
n
.
4.4 Hoan vi
.
v` a to

ho
.
.
p suy ro
.
ng
Trong c ac mu
.
c tru
.
o
.
c, ch ung ta da nghien c u
.
u cac hoan vi
.
v`a to

ho
.
.
p khong cho phep la
.
p la
.
i
cac pha `n tu
.
. Pha `n n`ay t`m hie

u cac hoan vi
.
cua cac day ch u
.
a nh u
.
ng pha `n tu
.
la
.
p la
.
i v`a cac
phep cho
.
n khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
co la
.
p la
.
i. Tru
.
o
.
c het ta xet v du
.
sau.
V du
.
4.4.1. Trong nhie `u van de ` dem, cac pha `n tu
.
co the

la
.
p la
.
i; cha

ng ha
.
n co bao nhieu
xau khac nhau c o do
.
d`ai n t` u
.
bang 26 ch u
.
cai?
Hie

n nhien o
.
day, co the

coi c ac ch u
.
cai du
.
o
.
.
c r ut ra co ho`an la
.
i. Mo
.
t xau do
.
d`ai n go `m
n ch u
.
cai. Mo

i ch u
.
cai c o 26 cach cho
.
n lu
.
.
a. Theo nguyen l y tch, so xau co the

l`a
26 26 26
. .
n la `n
= 26
n
.
66
D
-
i
.
nh l y 4.4.1. So cac r-hoan vi
.
co la
.
p la
.
i cua ta
.
p n pha `n tu
.
ba
`
ng n
r
.
Ch u
.
ng minh. Co n cach cho
.
n cho mo

i vi
.
tr trong r-hoan vi
.
(v` co la
.
p la
.
i).

Ap du
.
ng
nguyen l y tch, so cac r-hoan vi
.
co la
.
p la
.
i ba
`
ng n
r
. 2
V du
.
4.4.2. Xet chuo

i SUCCESS. Co bao nhieu chuo

i khac nhau co the

co khi sa

p xep
la
.
i cac k y tu
.
.
cua chuo

i n`ay?
Tru
.
o
.
c het ch u y ra
`
ng trong chuo

i SUCCESS do
.
d`ai 7 co ba k y tu
.
.
S, hai k y tu
.
.
C, mo
.
t
k y tu
.
.
U v`a mo
.
t k y tu
.
.
E. Ba k y tu
.
.
S (tu
.
o
.
ng u
.
ng, hai k y tu
.
.
C) l`a khong phan bie
.
t, nen
hoan vi
.
ch ung khong ta
.
o ra chuo

i mo
.
i.
Co tat ca 7! chuo

i l`a hoan vi
.
cua chuo

i SUCCESS. Ba k y tu
.
.
S hoan vi
.
ta
.
o ra 3! chuo

i;
hai k y tu
.
.
C hoan vi
.
ta
.
o ra 2! chuo

i; mo
.
t k y tu
.
.
U hoan vi
.
ta
.
o ra 1! chuo

i; v`a mo
.
t k y tu
.
.
E
hoan vi
.
ta
.
o ra 1! chuo

i. V a
.
y so chu o

i tha
.
t su
.
.
khac nhau l`a
7!
3!2!1!1!
.
V du
.
4.4.3. Xet chuo

i MISSISSIPPI. Co bao nhieu chuo

i khac nhau co the

co khi sa

p
xep la
.
i cac k y tu
.
.
cua chuo

i n`ay?
Xet b`ai toan die `n v`ao 11 cho

trong
,
vo
.
i cac k y tu
.
.
da cho. Co C(11, 2) cach cho
.
n cac vi
.
tr doi vo
.
i P. Khi da cho
.
n xong P, ta co
C(9, 4) cach cho
.
n cac vi
.
tr doi vo
.
i S. Khi da cho
.
n S, co C(5, 4) cach cho
.
n cac vi
.
tr doi vo
.
i
I. Cuoi c` ung ch c`on mo
.
t c ach cho
.
n M. Theo nguyen l y tch, so cac cach de

die `n cac k y tu
.
.
l`a
C(11, 2)C(9, 4)C(5, 4) =
11!
2!9!
9!
4!5!
5!
4!1!
=
11!
2!4!4!1!
= 34.650.
To

ng quat ta co
D
-
i
.
nh l y 4.4.2. Gia su
.
day n pha `n tu
.
S co n
1
doi tu
.
o
.
.
ng loa
.
i 1, n
2
doi tu
.
o
.
.
ng loa
.
i 2, ...,
v`a n
t
doi tu
.
o
.
.
ng loa
.
i t. Khi do so cac c ach cho
.
n day S l`a
n!
n
1
!n
2
! . . . n
t
!
.
Ch u
.
ng minh. Ta gan cac vi
.
tr d oi vo
.
i mo

i day do
.
d`ai n cac doi tu
.
o
.
.
ng de

ta
.
o ra mo
.
t th u
.
tu
.
.
trong S. Co C(n, n
1
) c ach cho
.
n cac vi
.
tr doi vo
.
i cac d oi tu
.
o
.
.
ng loa
.
i 1. Khi da cho
.
n xong
67
cac d oi tu
.
o
.
.
ng n`ay, ta co C(n n
1
, n
2
) c ach cho
.
n cac vi
.
tr doi vo
.
i cac doi tu
.
o
.
.
ng loa
.
i 2, v`a
van van. Theo nguyen l y tch, so cac cach de

thu
.
.
c hie
.
n l`a
C(n, n
1
)C(n n
1
, n
2
) C(n n
1
n
2
n
t1
, n
t
)
v`a do do co die `u ca `n ch u
.
ng minh. 2
Ke tiep ch ung ta khao sat b`ai toan dem cac phep cho
.
n khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
co la
.
p la
.
i.
V du
.
4.4.4. Xet ba loa
.
i sach: sach may tnh, sach va
.
t l y v`a sach li
.
ch su
.
. Gia su
.
thu
.
vie
.
n
co t nhat sau cuon sach mo

i loa
.
i. C o bao nhieu cach co the

cho
.
n sau cu on sach?
B`ai toan l`a lay sau pha `n tu
.
khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
t` u
.
ta
.
p may tnh, va
.
t l y, li
.
ch su
.
cho
phep la
.
p la
.
i. Mo
.
t phep cho
.
n du
.
o
.
.
c xac di
.
nh duy nhat bo
.
i so mo

i kie

u sach du
.
o
.
.
c cho
.
n. K y
hie
.
u
May tnh Va
.
t l y Li
.
ch su
.

[ [
co ngha l`a phep cho
.
n ba cuon sach may tnh, hai sach va
.
t l y v`a mo
.
t sach li
.
ch su
.
. Nh a
.
n xet
ra
`
ng mo

i th u
.
tu
.
.
cua sau k y hie
.
u v`a hai k y hie
.
u [ tu
.
o
.
ng u
.
ng mo
.
t phep cho
.
n. Do do b`ai
toan l`a dem so cac th u
.
tu
.
.
. V a
.
y co the

thu
.
.
c hie
.
n ba
`
ng C(8, 2) = 28 cach.
D
-
i
.
nh l y 4.4.3. Neu X l`a ta
.
p go `m t pha `n tu
.
th` s o phep cho
.
n k pha `n tu
.
khong ph an bie
.
t
th u
.
tu
.
.
t` u
.
X cho phep la
.
p l`a
C(k +t 1, t 1) = C(k +t 1, k).
Ch u
.
ng minh. D
-
a
.
t X := a
1
, a
2
, . . . , a
t
. Xet k +t 1 khoang tra

ng
. . .
go `m k k y hie
.
u v`a t 1 k y hie
.
u [. Mo

i vi
.
tr cua k y hie
.
u n`ay tren cac khoang tra

ng xac
di
.
nh mo
.
t phep cho
.
n. n
1
k y hie
.
u den k y hie
.
u [ da `u tien tu
.
o
.
ng u
.
ng phep cho
.
n n
1
pha `n tu
.

a
1
; n
2
k y hie
.
u den k y hie
.
u [ th u
.
hai tu
.
o
.
ng u
.
ng phep cho
.
n n
2
pha `n tu
.
a
2
; v`a van van. Ta
co C(k +t 1, t 1) cach cho
.
n cac vi
.
tr cho [ nen co C(k +t 1, t 1) cach cho
.
n. Gia tri
.
n`ay ba
`
ng C(k +t 1, k), so cach cho
.
n cac vi
.
tr cua ; do d o c o
C(k +t 1, t 1) = C(k +t 1, k)
cach cho
.
n k pha `n tu
.
khong phan bie
.
t th u
.
tu
.
.
t` u
.
ta
.
p X cho phep la
.
p la
.
i. 2
V du
.
4.4.5. Co c ac ho
.
p ch u
.
a cac qua bong m`au do, xanh v`a v`ang. Mo

i ho
.
p ch u
.
a t nhat
tam qua bong. C o bao nhieu cach cho
.
n tam qua bong? C o bao nhieu cach cho
.
n tam qua
bong, mo

i m`au t nhat mo
.
t qua bong?
(a) Theo D
-
i
.
nh l y 4.4.3, so cach cho
.
n tam qua bong l`a
C(8 + 3 1, 3 1) = C(10, 2) = 45.
68
(b) D
-
a `u tien cho
.
n mo
.
t qua bong mo

i m`au; sau do cho

.
n them nam qua bong. Theo D
-
i
.
nh l y
4.4.3 ta co
C(5 + 3 1, 3 1) = C(7, 2) = 21
cach.
V du
.
4.4.6. (a) Co bao nhieu nghie
.
m nguyen khong am cua phu
.
o
.
ng tr`nh
x
1
+x
2
+x
3
+x
4
= 29? (4.2)
Mo

i nghie
.
m cua phu
.
o
.
ng tr`nh (4.2) tu
.
o
.
ng du
.
o
.
ng vo
.
i phep cho
.
n 29 pha `n tu
.
x
i
co kie

u i
vo
.
i i := 1, 2, 3, 4. Theo D
-
i
.
nh l y 4.4.3, so phep cho
.
n l`a
C(29 + 4 1, 4 1) = C(32, 3) = 4960.
(b) Co bao nhieu nghie
.
m nguyen cua phu
.
o
.
ng tr`nh (4.2) thoa man
x
1
> 0, x
2
> 1, x
3
> 2, x
4
0?
Mo

i nghie
.
m cua (4.2) thoa die `u kie
.
n da cho tu
.
o
.
ng du
.
o
.
ng vo
.
i phep cho
.
n 29 pha `n tu
.
x
i
co kie

u i, i = 1, 2, 3, 4, sao cho ca `n t nhat mo

.
t pha `n tu
.
co kie

u 1, t nhat hai pha `n tu

.
co
kie

u 2, t nhat ba pha `n tu
.
co kie

u 3. D
-
a `u tien cho
.
n mo
.
t pha `n tu
.
co kie

u 1, hai pha `n tu
.
co
kie

u 2 v`a ba pha `n tu
.
co kie

u 3. Sau do cho
.
n them 23 pha `n tu
.
c`on la
.
i. Theo D
-
i
.
nh l y 4.4.3
so phep cho
.
n l`a
C(23 + 4 1, 4 1) = C(26, 3) = 2600.
Ch ung ta ket th uc pha `n n`ay vo
.
i vie
.
c mo
.
ro
.
ng nguyen l y bao h`am-loa
.
i tr` u
.
.
Xet tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p co ba su
.
.
kie
.
n A, B, C. Ta ca `n tnh #(A B C). Nha
.
n xet l`a
(a) Neu lay #A+#B +#C : co pha `n du
.
o
.
.
c tnh mo
.
t la `n, hai la `n v`a ba la `n (H`nh 4.2(a));
(b) Neu lay #A+ #B + #C #(A B) #(A C) #(B C) : c o pha `n khong du
.
o
.
.
c
tnh la `n n`ao (H`nh 4.2(b));
(c) Neu lay #A+ #B + #C #(A B) #(A C) #(B C) + #(A B C) : mo

i
pha `n du
.
o
.
.
c tnh d ung mo
.
t la `n (H`nh 4.2(c)).
Va
.
y
#(A B C) = #A+ #B + #C #(A B) #(A C) #(B C) + #(A B C).
To

ng quat ta co
69
.......... ..... ... ... .. ... .. .. . .. .. . .. . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . .. . .. .. .. .. .. .. ... ... .... ..... .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. ........ ..... .... ... ... .. .. .. .. .. . .. . .. . .. . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . .. . .. . .. . .. .. .. .. .. ... ... ... ..... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ..................................................................................................................................................... ..... ... ... ... .. .. .. .. .. . .. . .. . .. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . .. . .. . .. . .. .. .. .. .. ... ... ... ...... ...................................................................................................................................................
1
1
1
2
2 2
3
A B
C
(a)
... ........ .... .... .. ... .. .. .. .. .. . .. . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . .. . .. .. . .. .. .. .. ... .. ... .... ....... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ ......... ..... .... .. ... .. .. .. .. .. .. . .. . .. . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . .. .. . .. .. .. ... .. ... .... ..... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... .... .... ... .. .. .. .. .. .. .. . .. . . .. . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . .. . . .. . .. .. . .. .. .. ... .. ... .... ...... ..................................................................................................................................................
1
1
1
1
1 1
0
A B
C
(b)
...... ...... .... ... ... .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. ... .. ... ... .... ......... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......... ..... ... ... .. ... .. .. .. . .. . .. . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . .. . .. .. .. .. .. .. ... ... .... ..... .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................... ........ .... ... ... ... .. .. .. . .. .. . .. . .. . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . .. . .. . .. .. .. .. .. .. ... ... .... ....... ................................................................................................................................................
1
1
1
1
1 1
1
A B
C
(c)
H`nh 4.2:
D
-
i
.
nh l y 4.4.4. Gia su
.
co m su
.
.
kie
.
n A
1
, A
2
, . . . A
m
. Khi do
#(A
1
A
2
A
m
) =
m

i=1
#A
i

1i<jm
#(A
i
A
j
) +

1i<j<km
#(A
i
A
j
A
k
)
+ + (1)
m+1
#(A
1
A
2
A
m
).
Ch u
.
ng minh. Ta se ch u
.
ng minh ra
`
ng lay mo
.
t pha `n tu
.
a bat k` y thuo
.
c ta
.
p A
1
A
2
A
m
th` a c ung du
.
o
.
.
c ke

den d ung mo
.
t la `n o
.
ve phai.
Gia su
.
a thuo
.
c d ung r ta
.
p, cha

ng ha
.
n trong A
1
A
2
A
r
, r m. Pha `n tu
.
n`ay d a
du
.
o
.
.
c tnh
+ C(r, 1) l a `n trong

m
i=1
#A
i
;
+ C(r, 2) la `n trong

m
i=1
#(A
i
A
j
);
...
+ C(r, m) la `n trong

m
i=1
#(A
i
1
A
i
2
A
im
).
Va
.
y no d a du
.
o
.
.
c tnh to

ng co
.
ng so la `n l`a
C(r, 1) C(r, 2) +C(r, 3) + (1)
m+1
C(r, r).
Nhu
.
ng
C(r, 0) C(r, 1) +C(r, 2) + (1)
r
C(r, r) = 0
v`a C(r, 0) = 1. Va
.
y pha `n tu
.
a da du
.
o
.
.
c tnh
C(r, 1) C(r, 2) +C(r, 3) + (1)
r+1
C(r, r) = 1
70
la `n. 2
V du
.
4.4.7. Co bao nhieu nghie
.
m nguyen khong am cua phu
.
o
.
ng tr`nh
x
1
+x
2
+x
3
= 11 (4.3)
vo
.
i die `u kie
.
n x
1
3, x
2
4 v`a x
3
6?
Tu
.
o
.
ng tu
.
.
nhu
.
V du
.
4.4.6, ta co
+ To

ng so nghie
.
m nguyen khong am cua phu
.
o
.
ng tr`nh (4.3) l`a
C(11 + 3 1, 11) = C(13, 11) = 78.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
1
4 l` a
C(7 + 3 1, 7) = C(9, 7) = 36.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
2
5 l` a
C(6 + 3 1, 6) = C(8, 6) = 28.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
3
7 l` a
C(4 + 3 1, 4) = C(6, 4) = 15.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
1
4, x
2
5 l`a
C(2 + 3 1, 2) = C(4, 2) = 6.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
1
4, x
3
7 l`a
C(0 + 3 1, 0) = C(2, 0) = 1.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
2
5, x
3
7 ba
`
ng 0.
+ So nghie
.
m vo
.
i die `u kie
.
n x
1
4, x
2
4, x
3
7 ba
`
ng 0.
Theo D
-
i
.
nh l y 4.4.4, so nghie
.
m d` oi hoi l`a
78 36 28 15 + 6 + 1 + 0 0 = 6.
D
-
i
.
nh l y 4.4.5. Gia su
.
m, n l`a cac s o nguyen du
.
o
.
ng khac nhau, m n. Khi do co
n
m
C(n, 1)(n 1)
m
+C(n, 2)(n 2)
m
+ (1)
n1
C(n, n 1)1
m
anh xa
.
len khac nhau t` u
.
ta
.
p m pha `n tu
.
den ta
.
p co n pha `n tu
.
.
Ch u
.
ng minh. B`ai ta
.
p. 2
V du
.
4.4.8. Gia su
.
co nam c ong vie
.
c v`a bon ngu
.
`o
.
i xin vie
.
c. Co bao nhieu cach phan cong
vie
.
c khac nhau neu mo

i ngu
.
`o
.
i phai du
.
o
.
.
c phan cong t nhat mo
.
t c ong vie
.
c?
Mo

i phu
.
o
.
ng phap phan cong tu
.
o
.
ng u
.
ng mo
.
t anh xa
.
len t` u
.
ta
.
p c ac cong vie
.
c den ta
.
p
ngu
.
`o
.
i. Theo gia thiet, mo

i ngu
.
`o
.
i de `u du
.
o
.
.
c phan c ong t nhat mo
.
t c ong vie
.
c, c ac anh xa
.
l`a
len.

Ap du
.
ng D
-
i
.
nh l y 4.4.5 vo
.
i m = 5, n = 4 ta co so cach phan cong cong vie
.
c ba
`
ng so cac
anh xa
.
len khac nhau v`a ba
`
ng
4
5
C(4, 1)3
5
+ C(4, 2)2
5
C(4, 3)1
5
= 1024 972 + 192 4 = 240.
71
B`ai ta
.
p
1. C o bao nhieu chuo

i khac nhau co the

co khi sa

p xep la
.
i cac k y tu
.
.
cua cac chuo

i sau:
(a) GUIDE.
(b) SCHOOL.
(c) SALEPERSONS.
2. C o bao nhieu c ach chia 10 cu on sach cho ba sinh vien sao cho sinh vien th u
.
nhat c o
nam cuon, sinh vien th u
.
hai co ba cu on v`a sinh vien th u
.
ba co hai cuon?
3. Gia su
.
co cac ho
.
p ch u
.
a cac qua bong m`au xanh, do v`a v`ang. Mo

i ho
.
p ch u
.
a t nhat
10 qua.
(a) Co bao nhieu cach cho
.
n 10 qua bong?
(b) Co bao nhieu c ach cho
.
n 10 qua bong vo
.
i t nhat mo
.
t qua m`au do?
(c) C o bao nhieu c ach cho
.
n 10 qua bong vo
.
i t nhat mo
.
t qua m`au do, t nhat hai qua
m`au xanh v`a t nhat ba qua m`au v`ang?
(d) Co bao nhieu c ach cho
.
n 10 qua bong vo
.
i d ung mo
.
t qua m`au do?
(e) C o bao nhieu cach cho
.
n 10 qua bong vo
.
i d ung mo
.
t qua m`au do v`a t nhat mo
.
t
qua m`au xanh?
4. T`m so nghie
.
m nguyen cua phu
.
o
.
ng tr`nh
x
1
+x
2
+x
3
= 15
neu
(a) x
1
0, x
2
0, x
3
0.
(b) x
1
= 1, x
2
0, x
3
0.
(c) 6 x
1
0, x
2
0, x
3
0.
(d) x
1
1, x
2
1, x
3
1.
(e) x
1
0, x
2
> 0, x
3
= 1.
(f) 6 > x
1
0, 9 > x
2
1, x
3
0.
5. T`m so nghie
.
m nguyen cua phu
.
o
.
ng tr`nh
x
1
+x
2
+x
3
+x
4
= 15
neu 0 x
1
4, 0 x
2
5, 0 x
3
9.
6. C o bao nhieu so nguyen trong ta
.
p 1, 2, . . . , 1000000 co to

ng cac ch u
.
so ba
`
ng 15?
7. C o bao nhieu so nguyen trong ta
.
p 1, 2, . . . , 1000000 co to

ng cac ch u
.
so ba
`
ng 20?
72
8. C o bao nhieu c ach cho
.
n ba do
.
i: mo
.
t do
.
i bon ngu
.
`o
.
i, hai do
.
i hai ngu
.
`o
.
i t` u
.
mo
.
t nhom
tam ngu
.
`o
.
i?
9. Mo
.
t t ui sach ch u
.
a 20 qua bong: sau do, sau xanh v`a tam tm.
(a) Co bao nhieu c ach cho
.
n nam qua bong neu cac qua bong du
.
o
.
.
c xem l`a phan bie
.
t?
(b) Co bao nhieu cach cho
.
n nam qua bong neu cac qua bong c` ung m`au du
.
o
.
.
c xem l`a
do `ng nhat?
10. Ch u
.
ng minh ra
`
ng (n!)
k
chia het (kn)!.
11. Ch u
.
ng minh ra
`
ng
n+k2

i=k1
C(i, k 1) = C(n +k 1, k 1).
12. Viet thua
.
t toan t`m tat ca cac nghie
.
m nguyen khong am cua phu
.
o
.
ng tr`nh
x
1
+x
2
+x
3
= n (n N).
4.5 He
.
so

cu

a nhi
.
th u
.
c v` a cac do
`
ng nha

t th u
.
c
D
-
i
.
nh l y 4.5.1. (D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c) Neu a v`a b l`a cac s o thu
.
.
c v`a n l`a so tu
.
.
nhien th`
(a +b)
n
=
n

k=0
C(n, k)a
nk
b
k
.
Ch u
.
ng minh. Khi khai trie

n (a+b)
n
cac t` u
.
co da
.
ng a
nk
b
k
, k = 0, 1, . . . , n. D
-
e

co mo
.
t th`anh
pha `n a
nk
b
k
ca `n co d ung n k ch u
.
a trong to

ng so n vi
.
tr (v`a keo theo co d ung k ch u
.
b).
D
-
ie `u n`ay co the

thu
.
.
c hie
.
n ba
`
ng C(n, k) c ach. Do do a
nk
b
k
xuat hie
.
n C(n, k) la `n. Suy ra
(a +b)
n
= C(n, 0)a
n
b
0
+C(n, 1)a
n1
b
1
+ +C(n, n)a
0
b
n
.
2
Chnh v` l y do tren m`a C(n, r) du
.
o
.
.
c go
.
i l`a he
.
so nhi
.
th u
.
c.
V du
.
4.5.1. T`m he
.
so cua a
5
b
4
trong khai trie

n cua (a +b)
9
.
Theo D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c, he
.
so cua a
5
b
4
trong khai trie

n (a +b)
9
l`a
C(9, 4) =
9!
4!5!
= 126.
73
V du
.
4.5.2. Ch u
.
ng minh ra
`
ng
n

k=0
(1)
k
C(n, k) = 0.
Ta co
0 = [1 + (1)]
n
=
n

k=0
C(n, k)1
nk
(1)
k
=
n

k=0
(1)
k
C(n, k).
V du
.
4.5.3. Su
.
du
.
ng D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c ta co
2
n
= (1 + 1)
n
=
n

k=0
C(n, k).
D
-
i
.
nh l y 4.5.2. (D
-
a

ng th u
.
c Pascal)
C(n + 1, k) = C(n, k 1) +C(n, k)
vo
.
i 1 k n.
Ch u
.
ng minh. Gia su
.
X l`a ta
.
p g o `m n pha `n tu
.
. Cho
.
n a / X. Ta co C(n + 1, k) l`a so cac
ta
.
p con k pha `n tu
.
cua ta
.
p Y := X a. Mo

i ta
.
p con k pha `n tu
.
cua Y co the

chia th`anh
hai lo
.
p:
+ Cac ta
.
p con cua Y khong ch u
.
a a.
+ Cac ta
.
p con cua Y ch u
.
a a.
Cac ta
.
p con thuo
.
c nhom th u
.
nhat l`a cac ta
.
p con cua X go `m k pha `n tu
.
v`a do do c o C(n, k)
ta
.
p con nhu
.
va
.
y.
Cac ta
.
p con thuo
.
c nhom th u
.
hai l`a cac ta
.
p l`a ho
.
.
p cua ta
.
p con (k 1) pha `n tu
.
cua X vo
.
i
ta
.
p go `m mo
.
t pha `n tu
.
a v`a do do co C(n, k 1) ta
.
p con nhu
.
va
.
y. Suy ra
C(n + 1, k) = C(n, k 1) +C(n, k).
2
V du
.
4.5.4. Ch u
.
ng minh da

ng th u
.
c
n

i=k
C(i, k) = C(n + 1, k + 1).
Theo D
-
i
.
nh l y 4.5.2
C(i, k) = C(i + 1, k + 1) C(i, k + 1), i k.
74
Va
.
y
n

i=k
C(i, k) =
n

i=k
C(i + 1, k + 1)
n

i=k
C(i, k + 1)
= C(n + 1, k + 1).
V du
.
4.5.5. T` u
.
da

ng th u
.
c (4.5.4) ta co
1 + 2 + +n = C(1, 1) +C(2, 1) + +C(n, 1)
= C(n + 1, 2)
=
(n + 1)n
2
.
D
-
i
.
nh l y 4.5.3. (D
-
a

ng th u
.
c Vandermonde)
C(m+n, r) =
r

k=0
C(m, k)C(n, r k)
vo
.
i r min(m, n).
Ch u
.
ng minh. Gia su
.
cac ta
.
p T
1
, T
2
tu
.
o
.
ng u
.
ng go `m m, n pha `n tu
.
phan bie
.
t. Lay ta
.
p S go `m
r pha `n tu
.
t` u
.
hai ta
.
p n`ay. So cac ta
.
p S nhu
.
va
.
y ba
`
ng C(m+n, r).
Ma
.
t khac, ta
.
p S co the

go `m
+ k pha `n tu
.
thuo
.
c ta
.
p T
1
. So cac ta
.
p con nhu
.
va
.
y ba
`
ng C(m, k);
+ (r k) pha `n tu
.
thuo
.
c ta
.
p T
2
. So cac ta
.
p con nhu
.
va
.
y ba
`
ng C(n, r k);
vo
.
i 0 k r.
Theo nguyen l y tch, sau do nguyen l y to

ng ta c o die `u ca `n ch u
.
ng minh. 2
B`ai ta
.
p
1. Su
.
du
.
ng D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c khai trie

n cac bie

u th u
.
c
(a) (x +y)
4
.
(b) (2c 3d)
5
.
2. T`m he
.
so cua so ha
.
ng khi bie

u th u
.
c du
.
o
.
.
c khai trie

n:
(a) x
4
y
7
; (x +y)
11
.
(b) x
2
y
3
z
5
; (x +y +z)
10
.
(c) a
2
x
3
; (a +x +c)
2
(a +x +d)
3
.
75
(d) a
3
x
4
; (a +

ax +x)
2
(a +x)
5
.
(e) a
2
x
3
; (a +ax +x)(a +x)
4
.
3. T`m so cac so ha
.
ng khi khai trie

n bie

u th u
.
c
(a) (x +y +z)
10
.
(b) (w +x +y +z)
12
.
(c) (x +y +z)
10
(w +x +y +z)
2
.
4. (a) Ch u
.
ng minh ra
`
ng C(n, k) < C(n, k + 1) neu v`a ch neu k < (n 1)/2.
(b) Suy ra maxC(n, k) [ k = 0, 1, . . . , n = C(n, [n/2]).
5. Ch u
.
ng minh D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c ba
`
ng quy na
.
p toan ho
.
c.
6. Su
.
du
.
ng l y lua
.
n to

ho
.
.
p ch u
.
ng minh ra
`
ng
C(n, k) = C(n, n k).
7. Tnh to

ng
n1

k=1
k(k + 1).
8. Tnh to

ng
n

k=1
k
2
.
9. D` ung D
-
i
.
nh l y nhi
.
th u
.
c ch u
.
ng minh
n

k=0
2
k
C(n, k) = 3
n
.
10. Gia su
.
n cha

n. Ch u
.
ng minh ra
`
ng
n/2

k=0
C(n, 2k) = 2
n1
=
n/2

k=1
C(n, 2k 1).
11. Ch u
.
ng minh ra
`
ng
(a +b +c)
n
=

0i+jn
n!
i!j!(n i j)!
a
i
b
j
c
nij
.
12. Ch u
.
ng minh ra
`
ng
3
n
=

0i+jn
n!
i!j!(n i j)!
.
76
13. D` ung l y lua
.
n to

ho
.
.
p ch u
.
ng minh ra
`
ng
n

k=0
C(n, k)
2
= C(2n, n).
14. (a) Ch u
.
ng minh ra
`
ng
n(1 +x)
n1
=
n

k=1
C(n, k)kx
k1
.
(b) T` u
.
do suy ra
n2
n1
=
n

k=1
kC(n, k).
4.6 Nguyen l y chuo
`
ng chim bo
`
c au
Nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau (c`on go
.
i l`a nguyen l y Dirichlet) thu
.
`o
.
ng d` ung nha
`
m tra l`o
.
i
cau hoi: C o to `n ta
.
i mo
.
t pha `n tu
.
thoa tnh chat cho tru
.
o
.
c? Khi ap du
.
ng th`anh cong, nguyen
l y n`ay ch ra ra
`
ng doi tu
.
o
.
.
ng to `n ta
.
i; tuy nhien khong ch ra cach t`m no nhu
.
the n`ao v`a c o
bao nhieu pha `n tu
.
to `n ta
.
i.
Da
.
ng da `u tien cua nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau kha

ng di
.
nh ra
`
ng neu co n va
.
t c a `n xep
v`ao k ho
.
p v` a n > k th` co t nhat co mo
.
t ho
.
p ch u
.
a hai hoa
.
c nhie `u ho
.
n hai va
.
t. L y do
kha

ng di
.
nh n`ay d ung co the

ch u
.
ng minh ba
`
ng phan ch u
.
ng: Neu ket lua
.
n l`a sai, mo

i ho
.
p
ch u
.
a nhie `u nhat mo
.
t va
.
t v`a do do trong tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p n`ay co nhie `u nhat k va
.
t. Nhu
.
ng co n
va
.
t nen n k vo l y.
4.6.1 Nguyen l y chuo
`
ng chim bo
`
cau (da
.
ng th u
.
nha

t)
Neu co n v a
.
t ca `n xep v`ao k ho
.
p v`a n > k th` to `n ta
.
i t nhat mo
.
t ho
.
p co ch u
.
a hai hoa
.
c nhie `u
ho
.
n hai va
.
t.
Ch u y ra
`
ng, nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau khong ch ra ho
.
p n`ao ch u
.
a ho
.
n hai va
.
t. No
ch kha

ng di
.
nh su
.
.
to `n ta
.
i cua mo
.
t ho
.
p vo
.
i t nhat hai va
.
t trong do.
V du
.
4.6.1. So cac ho
.
c vien cua mo
.
t lo
.
p ho
.
c t nhat l`a bao nhieu de

co t nhat hai ho
.
c
vien co so die

m nhu
.
nhau trong k` y thi mon Toan ho
.
c r`o
.
i ra
.
c, neu du
.
.
di
.
nh thang die

m l`a
0-10?
Co 11 thang die

m. Theo nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau, ca `n co t nhat 11 + 1 = 12 ho

.
c
vien.
77
V du
.
4.6.2. Ch u
.
ng minh ra
`
ng vo
.
i n + 1 so nguyen du
.
o
.
ng khac nhau khong vu
.
o
.
.
t qua 2n
th` phai co hai so chia het cho nhau.
Gia su
.
n + 1 so nguyen du
.
o
.
ng l`a a
1
, a
2
, . . . , a
n+1
, vo
.
i 0 < a
i
2n. Ta co the

viet
a
i
= 2
k
i
q
i
, i = 1, 2, . . . , n + 1,
trong do k
i
l`a so nguyen khong am v`a q
i
l`a so nguyen le khong am v`a khong vu
.
o
.
.
t qua 2n.
V du
.
1 = 2
0
, 14 = 2
1
7, 40 = 2
3
5, . . . .
V` ch co n so le khong vu
.
o
.
.
t qua 2n nen trong n + 1 so le q
1
, q
2
, . . . , q
n+1
phai co t nhat
hai so ba
`
ng nhau, cha

ng ha
.
n q
i
= q
j
= q vo
.
i i ,= j.
Khi do
a
i
= 2
k
i
q
i
= 2
k
i
q, a
j
= 2
k
j
q
j
= 2
k
j
q,
vo
.
i k
i
,= k
j
. Suy ra a
i
[ a
j
neu k
i
> k
j
v`a a
j
[ a
i
neu k
j
> k
i
.
Ket qua tren l`a tot nhat theo ngha neu ta giam nhe
.
gia thiet di ba
`
ng cach thay n cho
n + 1 th` ket qua khong c`on d ung n u
.
a. Th a
.
t va
.
y ch ca `n lay ta
.
p cac so
n + 1, n + 2, . . . , 2n.
V du
.
4.6.3. Ch u
.
ng minh ra
`
ng trong mo
.
i day go `m n
2
+1 so thu
.
.
c phan bie
.
t de `u ch u
.
a mo
.
t
day con do
.
d`ai n + 1 hoa
.
c tang thu
.
.
c su
.
.
, hoa
.
c giam thu
.
.
c su
.
.
.
Gia su
.
n
2
+ 1 so thu
.
.
c phan bie
.
t l`a a
1
, a
2
, . . . , a
n
2
+1
. Vo
.
i mo

i so a
i
ta g an cho no c a
.
p so
(k
i
, d
i
) nhu
.
sau:
+ k
i
l`a d o
.
d`ai cua day con tang d`ai nhat xuat phat t` u
.
a
i
.
+ d
i
l`a d o
.
d`ai cua day con giam d`ai nhat xuat phat t` u
.
a
i
.
Ba
`
ng phan ch u
.
ng gia su
.
khong c o day con n`ao c o do
.
d`ai n+1 la
.
i tang thu
.
.
c su
.
.
hoa
.
c giam
thu
.
.
c su
.
.
. Khi do k
i
, d
i
n, i = 1, 2, . . . , n
2
+ 1.
Nha
.
n xet ra
`
ng co n
2
ca
.
p (k
i
, d
i
) khac nhau vo
.
i k
i
, d
i
n. Nen to `n ta
.
i cac ch so s, t sao
cho (k
s
, d
s
) = (k
t
, d
t
).
Nhu
.
ng cac so lay l`a phan bie
.
t, nen a
s
,= a
t
. Khong mat tnh to

ng quat gia su
.
a
s
< a
t
.
Bay gi`o
.
them a
s
v`ao day con xuat phat t` u
.
a
t
de

du
.
o
.
.
c mo
.
t day con mo
.
i tang co do
.
d`ai
1 +k
t
= 1 +k
s
trai vo
.
i gia thiet k
s
l`a do
.
d`ai cua day con tang d`ai nhat.
4.6.2 Nguyen l y chuo
`
ng chim bo
`
cau (da
.
ng th u
.
hai)
Neu f l`a anh xa
.
t` u
.
ta
.
p h u
.
u ha
.
n X den ta
.
p h u
.
u ha
.
n Y v`a #X > #Y th` to `n ta
.
i x
1
, x
2

X, x
1
,= x
2
, sao cho f(x
1
) = f(x
2
).
78
Tha
.
t va
.
y, da
.
t X l`a ta
.
p cac va
.
t v`a Y l`a ta
.
p cac ho
.
p. Gan mo

i va
.
t x vo
.
i mo
.
t ho
.
p f(x).
Theo nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau da
.
ng th u
.
nhat, c o t nhat hai va
.
t khac nhau x
1
, x
2
X
du
.
o
.
.
c gan c` ung mo
.
t ho
.
p; t u
.
c l`a f(x
1
) = f(x
2
).
V du
.
4.6.4. Neu 20 bo
.
vi xu
.
l y du
.
o
.
.
c noi vo
.
i nhau th` co t nhat hai bo
.
vi xu
.
l y du
.
o
.
.
c noi
tru
.
.
c tiep to
.
i c` ung so cac bo
.
vi xu
.
l y.
K y hie
.
u cac bo
.
vi xu
.
l y l`a 1, 2, . . . , 20. D
-
a
.
t a
i
l`a so cac bo
.
vi xu
.
l y du
.
o
.
.
c noi tru
.
.
c tiep vo
.
i
bo
.
vi xu
.
l y i. Ch ung ta ca `n ch u
.
ng minh ra
`
ng a
i
= a
j
vo
.
i i ,= j n`ao do. Mie `n xac di
.
nh v`a
mie `n gia tri
.
cua b`ai toan tu
.
o
.
ng u
.
ng l`a X := 1, 2, . . . , 20 v`a 0, 1, . . . , 19. Tuy nhien so
pha `n tu
.
cua hai ta
.
p ho
.
.
p n`ay ba
`
ng nhau, nen khong the

ap du
.
ng tru
.
.
c tiep nguyen l y chuo `ng
chim bo ` cau da
.
ng hai.
Ch u y ra
`
ng ta khong the

co a
i
= 0 v`a a
j
= 19 vo
.
i i, j n`ao do, v` neu ngu
.
o
.
.
c la
.
i ta c o mo
.
t
bo
.
vi xu
.
l y (th u
.
i) khong du
.
o
.
.
c noi vo
.
i bat c u
.
bo
.
vi xu
.
l y n`ao trong khi la
.
i co mo
.
t bo
.
vi
xu
.
l y (th u
.
j) du
.
o
.
.
c noi vo
.
i tat ca cac bo
.
vi xu
.
l y khac (ke

cac bo
.
vi xu
.
l y th u
.
i). Do do Y
l`a ta
.
p con cua ta
.
p 0, 1, . . . , 18 hoa
.
c 1, 2, . . . , 19. Va
.
y #Y < 20 = #X. Theo nguyen l y
chuo `ng chim bo ` cau da
.
ng hai ta c o a
i
= a
j
vo
.
i i ,= j n`ao do.
V du
.
4.6.5. Ch u
.
ng minh ra
`
ng neu cho
.
n 151 giao tr`nh may tnh phan bie
.
t du
.
o
.
.
c danh so
th u
.
tu
.
.
t` u
.
1 den 300 th` c o t nhat hai giao tr`nh c o so th u
.
tu
.
.
lien tiep.
Gia su
.
c ac giao tr`nh du
.
o
.
.
c danh so l`a
c
1
, c
2
, . . . , c
151
. (4.4)
Cac so n`ay c` ung vo
.
i
c
1
+ 1, c
2
+ 1, . . . , c
151
+ 1 (4.5)
ta
.
o th`anh 302 so thay do

i t` u
.
1 den 301. Theo nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau da
.
ng th u
.
hai
co t nhat hai gi a tri
.
ba
`
ng nhau. C ac so trong (4.4) l`a phan bie
.
t v` a do do c ac so trong (4.5)
c ung khac nhau. V` va
.
y phai co mo
.
t so trong day (4.4) ba
`
ng mo
.
t so trong day (4.5). Do do
c
i
= c
j
+ 1
(hie

n nhien i ,= j) v`a ta co hai giao tr`nh c

i
v`a c
j
du
.
o
.
.
c danh so lien tiep.
V du
.
4.6.6. Ban ke t`ai khoan go `m 80 khoan mu
.
c, mo

i khoan mu
.
c du
.
o
.
.
c danh dau ho
.
.
p
le
.
hoa
.
c khong ho
.
.
p le
.
. Co 45 khoan mu
.
c ho
.
.
p le
.
. Ch u
.
ng minh ra
`
ng co t nhat hai khoan
mu
.
c ho
.
.
p le
.
trong danh sach cach nhau chnh xac chn khoan mu
.
c. (Cha

ng ha
.
n cac khoan
mu
.
c ta
.
i cac vi
.
tr 13 v`a 22 hoa
.
c ta
.
i vi
.
tr 69 v`a 78 c ach nhau d ung 9 khoan mu
.
c).
K y hie
.
u a
i
l`a vi
.
tr cua khoan mu
.
c ho
.
.
p le
.
th u
.
i. Ta ca `n ch ra a
i
a
j
= 9 vo
.
i i, j n`ao do.
Xet cac so
a
1
, a
2
, . . . , a
45
(4.6)
v`a
a
1
+ 9, a
2
+ 9, . . . , a
45
+ 9. (4.7)
79
90 so trong (4.6) v`a (4.7) lay cac gia tri
.
t` u
.
1 den 89. Do d o theo nguyen l y chuo `ng chim bo `
cau da
.
ng th u
.
hai, co t nhat hai so tr` ung nhau. Hie

n nhien khong the

co hai so trong day

(4.6) ho a
.
c (4.7) ba
`
ng nhau; nen to `n ta
.
i mo
.
t so trong day (4.6) ba
`
ng mo
.
t so trong day (4.7).
Va
.
y a
i
a
j
= 9 vo
.
i i, j n`ao do.
4.6.3 Nguyen l y chuo
`
ng chim bo
`
cau (da
.
ng th u
.
ba)
Cho f l`a anh xa
.
t` u
.
ta
.
p h u
.
u ha
.
n X den ta
.
p h u
.
u ha
.
n Y. Gia su
.
n := #X, m := #Y, k :=
n/m|. Khi do to `n ta
.
i t nhat k gia tri
.
a
1
, a
2
, . . . , a
k
sao cho
f(a
1
) = f(a
2
) = = f(a
k
).
Ch u
.
ng minh. D
-
a
.
t Y := y
1
, y
2
, . . . , y
m
. Gia su
.
kha

ng di
.
nh l`a sai. Khi do to `n ta
.
i nhie `u nhat
k 1 gia tri
.
x X vo
.
i f(x) = y
1
; to `n ta
.
i nhie `u nhat k 1 gia tri
.
x X vo
.
i f(x) = y
2
; . . . ;
to `n ta
.
i nhie `u nhat k 1 gia tri
.
x X vo
.
i f(x) = y
m
. Do do to `n ta
.
i nhie `u nhat m(k 1)
pha `n tu
.
trong mie `n xac di
.
nh cua f. Nhu
.
ng
m(k 1) < m
n
m
= n,
vo l y. Do do to `n ta
.
i t nhat k gia tri
.
a
1
, a
2
, . . . , a
k
X sao cho
f(a
1
) = f(a
2
) = = f(a
k
).
2
V du
.
4.6.7. Mo
.
t d a
.
c tru
.
ng h u
.
u ch cua cac anh den tra

ng l`a do
.
sang trung b`nh cua anh.
Ta noi ra
`
ng hai anh l`a tu
.
o
.
ng tu
.
.
neu d o
.
sang trung b`nh cua ch ung khac nhau khong vu
.
o
.
.
t
qua mo
.
t ngu
.
o
.
ng n`ao do. Ch u
.
ng minh ra
`
ng trong so sau anh, ho a
.
c co ba anh do `ng th`o
.
i
tu
.
o
.
ng tu
.
.
, hoa
.
c c o ba anh d o `ng th`o
.
i khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
.
K y hie
.
u cac anh l`a P
1
, P
2
, . . . , P
6
. Mo

i ca
.
p (P
1
, P
i
), i = 2, 3, . . . , 6, co gia tri
.
tu
.
o
.
ng tu
.
.

hoa
.
c khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
. Theo nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau da
.
ng th u
.
ba, to `n ta
.
i t nhat
5/2| = 3 ca
.
p vo
.
i c` ung gia tri
.
; t u
.
c l`a to `n ta
.
i cac ca
.
p
(P
1
, P
i
), (P
1
, P
j
), (P
1
, P
k
)
hoa
.
c tu
.
o
.
ng tu
.
.
, hoa
.
c khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
. Gia su
.
mo

i ca
.
p l`a tu
.
o
.
ng tu
.
.
(trong tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p ngu
.
o
.
.
c
la
.
i, xem B`ai ta
.
p 5). Neu mo
.
t trong cac c a
.
p
(P
i
, P
j
), (P
i
, P
k
), (P
j
, P
k
) (4.8)
l`a tu
.
o
.
ng tu
.
.
, th` hai h`nh anh n`ay c` ung vo
.
i P
1
doi mo
.
t tu
.
o
.
ng tu
.
.
v`a do do ta c o ba h`nh
tu
.
o
.
ng tu
.
.
. Ngu
.
o
.
.
c la
.
i, neu cac c a
.
p trong (4.8) khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
th` ta co ba anh tu
.
o
.
ng u
.
ng
khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
.
80
V du
.
4.6.8. So ho
.
c vien toi thie

u l`a bao nhieu de

dam bao t nhat c o 6 ngu

.
`o
.
i c` ung thang
die

m, neu giao vien cho die

m theo thang die

m A, B, C, D, F?
Ta co N l`a so nho nhat thoa N/5| = 6. Suy ra N = 5 5 + 1 = 26 ho
.
c vien.
V du
.
4.6.9. Gia su
.
nhom co sau ngu
.
`o
.
i; c u
.
lay mo
.
t c a
.
p bat k` y, th` hai ngu
.
`o
.
i n`ay hoa
.
c l`a
ba
.
n, hoa
.
c l`a th` u. Ch u
.
ng minh ra
`
ng se co cac bo
.
ba hoa
.
c de `u l`a ba
.
n cua nhau, hoa
.
c de `u l`a
th` u cua nhau.
Lay x l`a ngu
.
`o
.
i bat k` y trong nhom; nam ngu
.
`o
.
i c`on la
.
i la
.
p th`anh nhom rieng. Ta ta
.
o hai
ho
.
p B v`a T. Nam ngu
.
`o
.
i n`ay se du
.
o
.
.
c phan loa
.
i (theo quan he
.
vo
.
i x) :
(a) hoa
.
c l`a ba
.
n cua x : tu
.
o
.
ng u
.
ng ngu
.
`o
.
i trong ho
.
p B;
(b) hoa
.
c l`a th` u cua x : tu
.
o
.
ng u
.
ng ngu
.
`o
.
i trong ho
.
p T.
Theo nguyen l y chuo `ng chim bo ` cau da
.
ng th u
.
ba, se co mo
.
t ho
.
p c o t nhat 5/2| = 3
ngu
.
`o
.
i. Gia su
.
do l`a ho
.
p B vo
.
i ba ngu
.
`o
.
i y, z, u.
Neu to `n ta
.
i c a
.
p trong nhom ba ngu
.
`o
.
i n`ay l`a ba
.
n cua nhau, cha

ng ha
.
n y v`a z, khi do
x, y, z l`a bo
.
ba ca `n t`m. Ngu
.
o
.
.
c la
.
i, t u
.
c l`a y, z, u mo

i ca
.
p d oi mo
.
t l`a th` u cua nhau, khi d o
y, z, u l`a bo
.
ba ca `n t`m.
Cac tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p c`on la
.
i ch u
.
ng minh tu
.
o
.
ng tu
.
.
.
B`ai ta
.
p
1. C o the

noi nam may tnh vo

.
i nhau sao cho c o chnh xac hai may tnh du
.
o
.
.
c n oi tru
.
.
c
tiep den c` ung mo
.
t so may? Giai thch.
2. Ban ke t`ai khoan go `m 115 khoan mu
.
c, mo

i khoan mu
.
c du
.
o
.
.
c danh dau ho
.
.
p le
.
hoa
.
c
khong ho
.
.
p le
.
. Co 60 khoan mu
.
c ho
.
.
p le
.
. Ch u
.
ng minh ra
`
ng co t nhat hai khoan mu
.
c
ho
.
.
p le
.
trong danh sach cach nhau chnh xac bon khoan mu
.
c.
3. Ban ke t`ai khoan go `m 100 khoan mu
.
c, mo

i khoan mu
.
c du
.
o
.
.
c danh dau ho
.
.
p le
.
hoa
.
c
khong ho
.
.
p le
.
. Co 55 khoan mu
.
c ho
.
.
p le
.
. Ch u
.
ng minh ra
`
ng co t nhat hai khoan mu
.
c
ho
.
.
p le
.
trong danh sach cach nhau chnh xac chn khoan mu
.
c.
4. Ban ke t`ai khoan go `m 80 khoan mu
.
c, mo

i khoan mu
.
c du
.
o
.
.
c danh dau ho
.
.
p le
.
hoa
.
c
khong ho
.
.
p le
.
. Co 50 khoan mu
.
c ho
.
.
p le
.
. Ch u
.
ng minh ra
`
ng co t nhat hai khoan mu
.
c
trong danh sach cach nhau chnh xac hoa
.
c ba hoa
.
c sau khoan mu
.
c.
5. Ho` an chnh V du
.
4.6.7 ba
`
ng cach ch ra ra
`
ng neu cac ca
.
p (P
1
, P
i
), (P
1
, P
j
), (P
1
, P
k
) l`a
khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
th` to `n ta
.
i ba anh d oi mo
.
t tu
.
o
.
ng tu
.
.
hoa
.
c doi mo
.
t khong tu
.
o
.
ng tu
.
.
.
6. Ket lua
.
n cua V du
.
4.6.7 nhu
.
the n`ao neu:
81
(a) Co t ho
.
n sau anh?
(b) Co ho
.
n sau anh?
7. Gia su
.
X go `m (n + 2) pha `n tu
.
l`a ta
.
p con cua 1, 2, . . . , 2n + 1 v`a m := max X. Vo
.
i
mo

i k X m da
.
t
a
k
:=
_
k neu k
m
2
,
mk neu k >
m
2
.
(a) Ch u
.
ng minh mie `n gia tri
.
cua a ch u
.
a trong 1, 2, . . . , n.
(b) Suy ra to `n ta
.
i i ,= j sao cho a
i
= a
j
.
(c) Ch u
.
ng minh to `n ta
.
i hai pha `n tu
.
phan bie
.
t i, j X sao cho m = i +j.
(d) Cho v du
.
ta
.
p X go `m (n + 1) pha `n tu
.
l`a ta
.
p con cua 1, 2, . . . , 2n + 1 co tnh
chat: Khong to `n ta
.
i i, j X sao cho i +j X.
8. Xet mo
.
t nhom 10 ngu
.
`o
.
i vo
.
i cac tuo

i (du
.
o
.
.
c tnh l`a so nguyen) l`a a
1
, a
2
, . . . , a
10
. D
-
a
.
t
r
i
:= a
i
mod 16 v`a
s
i
:=
_
r
i
neu r
i
8,
16 r
i
neu r
i
> 8.
(a) Ch u
.
ng minh ra
`
ng 0 s
i
8 vo
.
i mo
.
i i := 1, 2, . . . , 10.
(b) Ch u
.
ng minh to `n ta
.
i j ,= k sao cho s
j
,= s
k
.
(c) Ch u
.
ng minh ra
`
ng neu (s
j
= r
j
v`a s
k
= r
k
) hoa
.
c (s
j
= 16 r
j
v`a s
k
= 16 r
k
)
th` 16 chia het a
j
a
k
.
(d) Ch u
.
ng minh neu cac die `u kie
.
n trong (c) sai th` 16 chia het a
j
+a
k
.
9. Ch u
.
ng minh ra
`
ng trong khai trie

n tha
.
p phan cua thu
.
o
.
ng cua hai so nguyen, khoi cac
ch u
.
so cuoi c` ung l`a la
.
p la
.
i. V du
.
1/6 = 0.1666 . . . , 217/660 = 0.32878787 . . . .
10. Mu
.
`o
.
i sau ca `u thu bong ro

ma
.
c ao mang cac so t` u
.
1 den 12 d u
.
ng th`anh v`ong tr`on tren
s`an dau theo th u
.
tu
.
.
tu` y y. Ch u
.
ng minh ra
`
ng to `n ta
.
i ba ca `u thu lien tiep co to

ng cac
sot nhat 26.
11. Gia su
.
f l`a anh xa
.
mo
.
t-mo
.
t len t` u
.
X := 1, 2, . . . , n len X. K y hie
.
u f
k
l`a anh xa
.
ho
.
.
p
k la `n cua f :
f
k
:= f f f
. .
k la `n
.
Ch u
.
ng minh ra
`
ng to `n ta
.
i cac so nguyen phan bie
.
t i ,= j sao cho f
i
(x) ,= f
j
(x) v o
.
i mo
.
i
x X. Ch u
.
ng minh ra
`
ng to `n ta
.
i so nguyen k sao cho f
k
(x) = x vo
.
i mo
.
i x X.
12. Mo
.
t h`nh ch u
.
nha
.
t kch thu
.
o
.
c 3 7 du
.
o
.
.
c chia th`anh 21 h`nh vuong; mo

i h`nh vuong
du
.
o
.
.
c to m`au den ho a
.
c tra

ng. Ch u
.
ng minh ra
`
ng b`an c` o
.
ch u
.
a mo
.
t h`nh ch u
.
nha
.
t khong
ta `m thu
.
`o
.
ng (khong co kch thu
.
o
.
c 1 k hoa
.
c k 1) sao cho bon h`nh vuong o
.
mo

i goc
hoa
.
c tat ca to m`au den hoa
.
c tat ca to m`au tra

ng.
82
13. Ch u
.
ng minh ra
`
ng neu p bit 1 v`a q bit 0 du
.
o
.
.
c da
.
t xung quanh mo
.
t v` ong tr`on theo th u
.
tu
.
.
tu` y y, trong d o p, q, k l`a cac so nguyen thoa p kq th` to `n ta
.
i k bit 1 d u
.
ng lien
tiep.
14. Viet thua
.
t toan t`m do
.
d`ai cua day con do
.
n die
.
u tang d`ai nhat cua mo
.
t day so cho
tru
.
o
.
c.
83
84