Chào mừng

thầy và các
bạn đến với
phần thuyết
trình của nhóm
8
 CHỦ NGHĨA TƯ
BẢN ĐỘC QUYỀN
• 1)Nguyên nhân hình thành CNTB độc
quyền.
• 2)Những đặc điểm kinh tế cơ bản của
CNTB độc quyền.
• 3)Sự hoạt động của quy luật giá trị và quy
luật giá trị thặng dư trong giai đoạn CNTB
độc quyền.
Theo C.Mác và Ph.Ăngghen:

Cạnh tranh tự do->tích tụ & tập

trung SX->độc quyền
 1)Nguyên nhân hình thành CNTB
độc quyền:

-Sự phát triển của LLSX dưới tác động của tiến
bộ KHKT.
-Sự tác động của các quy luật kinh tế.
-Cạnh tranh tự do.
- Khủng hoảng kinh tế 1873.
- Sự phát triển của hệ thống tín dụng TBCN.
• Máy phay

Máy phát điện

Máy phay
 2.Đặc điểm kinh tế cơ bản của
CNTBĐQ:

• 2.1 Tập trung sx và các tổ

chức độc quyền:
- Là đặc điểm kinh tế cơ bản
của CNĐQ.
Xưởng đóng tàu Harland and Wolff
Tổ chức độc quyền là tổ chức liên
minh giữa các nhà TB lớn để tập
trung vào trong tay phần lớn việc
sản xuất và tiêu thụ một số loại
hàng hoá nào đó nhằm mục đích
thu được lợi nhuận độc quyền cao.
a)Các Ten (Cartel):
LOGO Văn phòng chính tại
Vienna
Các nước thành viên OPEC
 Mục tiêu
-Ổn định thị trường dầu thô.
-Giữ giá dầu ở mức có lợi nhất cho các
thành viên.
b)Xanhđica(Cyndicate):
.Các Xanhđica giúp công ty huy
động vốn nhanh và suôn sẻ hơn.
.Chia sẻ rủi ro phát hành.
c) Tờ rớt (Trust):
• Hình thức độc quyền cao hơn
Cácten và Xanhđica
• Sản xuất ,tiêu thụ ,tài vụ do một
ban quản trị quản lí.
c) Côngxooc xiom (consortium):
Hình thức tổ chức độc quyền có trình độ và
quy mô lớn hơn
Liên kết với nhau về kinh tế ,kỹ thuật giữa
các ngành khác nhau.

Tập đoàn General Motor

Việt Nam, Indonesia và Braxin thành lập
côngxoocxiom kiểm soát thị trường hạt
tiêu thế giới
• Giá hạt tiêu ASTA của
Ấn Độ giảm rất mạnh so
với các nước khác

• Đại diện của 3 nước

họp tại Indonesia để
thảo luận về "các chiến
lược marketing hợp tác
và điều tra sản xuất".
2.2. Tư bản tài chính và đầu sỏ tài
chính:
a)Sự hình thành các tổ chức độc quyền
ngân hàng:
• Tích tụ ,tập trung trong công nghiệp.
Quy mô công nghiệp lớn, đòi hỏi
ngân hàng lớn.
• Do cạnh tranh dẫn đến tích tụ tập
trung TB trong ngân hàng.
b) Sự xâm nhập của ngân hàng
vào công nghiệp:
• Khống chế hoạt động của các khách hàng
CN
• Đưa người vào các cơ quan giám sát của
các tổ chức độc quyền công nghiệp
• Mua cổ phiếu của các công ty làm ăn
phát đạt và cử người vào ban quản trị….
 c) Quá trình xâm nhập của các tổ
chức độc quyền công nghiệp vào
ngân hàng:
• Mua nhiều cổ phần của các ngân
hàng lớn
• Lập ngân hàng riêng cho họ
-Tư bản tài chính là kết quả của sự hợp nhất
giữa các tổ chức độc quyền ngân hàng và
các tổ chức độc quyền công nghiệp.

TB tµi chÝnh

Ban qu¶n trÞ Ban qu¶n trÞ

ĐQ c«ng ĐQ ng©n
nghiÖp hµng
d) Hình thức tổ chức và cơ chế thống trị
của tư bản tài chính

• Hình thức tổ chức:tập đoàn tư bản tài chính

bao gồm hàng loạt công ty công,thương
nghiệp độc quyền hoạt động dựa vào nguồn
tài chính chủ yếu do một số ngân hàng lớn
cung cấp
• Cơ chế thống trị:
+chế độ tham dự
+ chế độ ủy thác
+ lập công ty mới, phát hành trái
khoán, đầu cơ chứng khoán….
 -Thế lực tư bản tài chính
• Kinh tế: nắm các mạch quan trọng ,
các ngành then chốt.
• Chính trị: chi phối mọi đường lối đối
nội và đối ngoại.
J. P. Morgan
2.3. Xuất khẩu TB:

a)Bản chất của XKTB:

- XKTB là xuất khẩu giá trị ra nước
ngoài (đầu tư TB ra nước ngoài)
nhằm mục đích bóc lột giá trị thặng
dư ở các nước nhập khẩu tư bản.
2.3. Xuất khẩu tư bản:
 - Nếu xét theo chủ thể sở hữu:
• + XKTB nhà nước: nhà nước tư bản đầu tư vào nước
nhập khẩu TB hoặc viện trợ hoàn lại hay không hoàn lại
nhằm các mục tiêu:
Kinh tế: hướng vào các ngành kết cấu hạ tầng để tạo
môi trường thuận lợi cho đầu tư tư nhân
Chính trị: cứu vãn chế độ chính trị thân cận ,hoặc tạo ra
mối quan hệ phụ thuộc lâu dài
Quân sự:lôi kéo các nước phụ thuộc vào các khối quân
sự..
+ XKTB tư nhân:là hình thức XKTB do tư nhân đảm
nhận
 b) Các hình thức xuất khẩu tư bản

-Nếu xét cách thức đầu tư:

+ Đầu tư trực tiếp: xây dựng xí nghiệp

mới,mua lại các xí nghiệp đang hoạt động
+ Đầu tư gián tiếp:cho vay để thu lãi
 c)Những biểu hiện mới của XKTB trong
giai đoạn phát triển hiện nay của CNTB:
Một là :Hướng XKTB hiện nay đã có sự thay đổi cơ
bản
-Trước đây luồng XKTB chủ yếu từ các nước phát
triển sang các nước kém phát triển(70%)
- Những thập kỷ gần đây đại bộ phận dòng đầu tư lại
chảy qua lại giữa các nước TB với nhau,đặc biệt 3
trung tâm:Mỹ,Tây Âu ,Nhật Bản
-Hai là :chủ thể của XKTB có sự thay
đổi lớn
• Vai trò các công ty xuyên quốc gia ngày
càng to lớn đặc biệt trong FDI (những
năm 90 các công ty xuyên quốc gia đã
chiếm 90% nguồn vốn FDI)
• Xuất hiện nhiều chủ thể XKTB từ các
nước đang phát triển nổi bật là các nước
Châu Á
 -Ba là: hình thức XKTB đa dạng:
• Sự đan quyện XKTB với XK hàng hóa
tăng lên
VD:trong đầu tư trực tiếp xuất hiện những
hình thức mới như: BOT,BT…
• Sự kết hợp giữa XKTB với các hợp đồng
buôn bán hàng hóa ,dịch vụ chất xám
không ngừng tăng lên
Bốn là:sự áp đặt mang tính chất thực
dân trong XKTB đã được gỡ bỏ dần
và nguyên tắc cùng có lợi được đề
cao
 2.4 Sự phân chia thế giới về kinh tế
giữa các liên minh độc quyền:

-Thực chất sự phân chia thế giới về kinh tế

là phân chia thị trường tiêu thụ hàng
hóa ,nguồn nguyên liệu và đầu tư
-Biểu hiện mới của sự phân chia thị trường
trong giai đoạn hiện nay:
• Một là:chủ thể phân chia thị trường thế
giới không chỉ có các tổ chức Độc Quyền
quốc gia mà bên cạnh đó còn có các nhà
nước TB phát triển và đang phát triển.

• Hai là: kết quả của việc phân chia kinh tế

thế giới hình thành các liên minh và các
khối liên kết khu vực
đ)Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa
các cường quốc, đế quốc:
• CNTB phát triển càng cao, nguyên liệu càng
thiếu thốn, sự cạnh tranh càng gay gắt và
việc tìm kiếm các nguồn nguyên liệu trên
toàn thế giới càng ráo riết, thì cuộc đấu tranh
để chiếm thuộc địa càng quyết liệt hơn.
• Sự phân chia lãnh thổ và phát triển không
đồng đều của CNTB tất yếu dẫn đến cuộc
đấu tranh đòi chia lại thế giới
• Bản chất của CNĐQ
về mặt kinh tế là sự
thống trị của CNTB
độc quyền, về mặt
chính trị là hiếu
chiến, xâm lược.
3.Sự hoạt động của quy luật giá trị
và quy luật giá trị thặng dư trong
giai đoạn CNTB độc quyền:

a) Quan hệ giữa độc quyền và cạnh tranh

trong giai đoạn CNTB độc quyền:
- Độc quyền sinh ra từ cạnh tranh tự do, độc
quyền đối lập với cạnh tranh tự do.
 - Có các loại cạnh tranh sau:
• Một là: cạnh tranh giữa các tổ chức độc
quyền với các xí nghiệp ngoài độc quyền.
• Hai là: cạnh tranh giữa các tổ chức độc
quyền với nhau.
• Ba là: cạnh tranh trong nội bộ các tổ chức
độc quyền.
 b) Biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị
và quy luật giá trị thặng dư trong giai đoạn
CNTB độc quyền:
• Quy luật giá trị •Quy luật giá trị thặng
• Quy luật giá cả độc dư Quy luật lợi
nhuận độc quyền cao
quyền

-LĐ không công của công nhân trong các xí nghiệpĐQ

-Một phần LĐ không công của nhân công ở các xí
Nguồn gốc nghiệp không ĐQ
của LNĐQ -Một phần giá trị thặng dư của các nhà TB vừa & nhỏ.
-LĐ thặng dư & một phần LĐ tất yếu của những người
SX nhỏ,nhân dân LĐ ở các nước Tb & các nước thuộc
địa phụ thuộc
 Bµi tËp cñng cè:
1.So s¸nh CNTB ®éc quyÒn vµ CNTB tù do c¹nh
tranh, chóng ta thÊy:
 a.§©y lµ hai chÕ ®é x· héi kh¸c nhau vÒ chÊt.

 b.§©y lµ 2 giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB.

 c.§©y lµ 2 giai ®o¹n cña cïng mét PTSX TBCN,

kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ chÊt mµ chØ kh¸c nhau

vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn.
 d.§©y lµ 2 PTSX kh¸c nhau nh­ng cïng mét chÕ

®é x· héi
2.§éc quyÒn sinh ra tõ tù do
c¹nh tranh, nh­ng khi ®éc quyÒn
ra ®êi th×:
 a.Kh«ng cßn c¹nh tranh
 b.Cã c¹nh tranh nh­ng ®éc quyÒn lµ chñ
yÕu
 c.§éc quyÒn vµ c¹nh tranh cïng tån t¹i song
song
 d.C¹nh tranh kh«ng bÞ triÖt tiªu, tr¸i
l¹i c¹nh tranh ngµy cµng
®a d¹ng vµ gay g¾t.
3)Biểu hiện của quy luật giá trị thặng
dư trong giai đoạn CNTB độc quyền đó
là:
 a) Lợi nhuận bình quân và giá cả SX
 b) Giá trị và giá cả thị trường
 c) Lợi nhuận độc quyền cao
 d) Cả a và c
4. Trong 5 ®Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n
cña CN§Q, ®Æc ®iÓm chñ yÕu nhÊt
lµ:
 a.Tích tụ và tập trung sản xuất đến mức cao
 b.TB công nghiệp kết hợp với TB ngân hàng
tạo thành TB tài chính và bọn đâu sỏ tài
chính
 c.XKTB
 d. Hình thành những khối liên minh TB & chia
nhau thị trường TG
 e. Các cường quốc đế quốc đấu tranh để
chia lại lãnh thỗ TG
5)Trong giai đoạn CNTB độc
quyền:
 a) Quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá
cả SX.
 b) Quy luật giá trị không còn hoạt động.
 c) Quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá
cả hàng hóa.
 d) Quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá
cả độc quyền.
6)Tư bản tài chính:
 a) Là kết quả của sự hợp nhất các thế lực tài
chính
 b) Là kết quả của sự hợp nhất giữa các tổ chức
độc quyền ngân hàng và các tổ chức độc quyền
công nghiệp
 c) Là kết quả của sự hợp nhất giữa các tổ chức
độc quyền ngân hàng với nhau nhằm tạo ra một
tổ chức độc quyền ngân hàng lớn mạnh hơn
 d) Là kết quả của sự hợp nhất giữa các tổ chức
độc quyền ngân hàng với nhau
 Rấ t
tiếc
sai rồi
bạn ơi
Đúng rồi…
CẢM ƠN THẦY
VÀ CÁC BẠN
ĐÃ CHÚ Ý
LẮNG NGHE