You are on page 1of 11

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

T TNG NHN VN TRONG M THUT THI PHC HNG


NGUYN TH HP* * TS. Nguyn Trng khoa Ngh thut. Trng Cao ng VHNT & DL Si Gn

TM TT
Trong lch s pht trin vn ho, ngh thut ca nhn loi, phong tro vn ha Phc hng l mt s pht trin v i. Trong nhng thnh tu gi tr vn ho, ngh thut chung m phong tro Phc hng to ra, m thut ng gp nhiu gi tr to ln. M thut Phc hng ly con ngi lm i tng nghin cu v l trung tm ca mi sng to, cao kht vng t do, hnh phc v cc gi tr ca con ngi. V vy chnh i tng nghin cu chi phi t tng ch o trong cc tc phm ca M thut thi k Phc hng. Do c th khng nh, t tng nhn vn l t tng ch o v xuyn sut trong M thut thi Phc hng.

ABSTRACT

HUMANE IDEAS IN RENAISSANCE ART


In the history of culture and art of human-being, Renaissance cultural movement was one of the greatest developments. In the achievements of Renaissance art and culture, art has contributed much of great values. Humanism is reflected in the Renaissance art as the subject and the center of creation with the desire for freedom, happiness and their values. Therefore, humanism itself has dominated the main theme of American works of art in the Renaissance period. In brief, humane ideas were the main theme throughout Renaissance art.

13

Tp ch VN HA V DU LCH

S 5 nm 2012

chu u, vo cui thi Trung i xut hin mt phong tro vn ha mi vi tn gi l Phc hng. Phong tro ny th hin rng ri trn nhiu lnh vc nh Vn hc, Ngh thut, Khoa hc v Trit hc. Thi k Phc hng l thi k rc r ca lch s nhn loi. N nh du mt bc ngot trong trong lnh vc t tng v ngh thut. Engels nh gi cao thi k Phc hng v coi l bc ngot tin b v i nht t trc ti nay ca nhn loi. C hai nguyn nhn chnh dn n s xut hin phong tro vn ha Phc hng. Mt l, vn ha Ty u di thi s v trung k Trung i b khng hong do Gio hi C c lng on, giam hm t tng con ngi trong vng lc hu ti tm, khinh mit tt c nhng g c thc trn mt t, c thc trn ci i ny. Ch ngha kh hnh c cao tt bc. Cc hot ng vn ha gio dc b tri cht, ch c nh th do cc tng l ph trch l c dy trit hc kinh vin, thn hc Ni chung, cc mn hc u mang ni dung phn khoa hc, gio iu. Khoa hc thc s b coi l y t ca thn hc. Cc t tng khoa hc duy vt ch ngha b coi l k th v b tiu dit khng thng tic. Hai l, nn mng ca ch phong kin dn dn b rn nt trc s pht trin mnh m ca sn xut (t th k XI, nn kinh t hng ha bt u pht trin). Mm mng ca phng thc sn xut t bn xut hin trong lng x hi phong kin, nn sn xut cng trng th cng em li nng sut lao ng cao hn thay th cho phng hi phong kin, khp kn v t cung t cp. Hot ng thng mi, th trng trao i hng ha c m rng ra cc nc. Khoa hc k thut pht trin, ng k nht l ba pht minh: My in, La bn, Thuc sng; dn n nhng pht kin a l m vai tr ca n rt quan trng trong qu trnh tch ly t bn. Giai cp t sn ra i, mun th tiu c quyn ng cp v nhng chng ngi vt phong kin trn con ng pht trin cng nghip v thng nghip, nn tt yu dn n quan h t bn ch ngha ln t, ri thay th dn quan h phong kin. Th gii quan, h t tng c ca ch phong kin tr nn li thi, v l tr ngi nng n cho s pht trin ca quan h t bn ch ngha. Trong tnh hnh , ginh quyn thng tr v t tng, tt nhin phi n ra cuc u tranh gia hai giai cp t sn v phong kin (i din l tng l). Cuc u tranh ny din ra thnh hai phong tro ln hu k Trung i, l phong tro Ci cch tn gio v phong tro Vn ha Phc hng. Nhng ci cch tn gio din ra mnh lit, ng thi vi

14

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

cuc u tranh si ni ca giai cp nng dn chng li s p bc bc lt ca lnh cha phong kin v tng l. Phong tro vn ha Phc hng th bng r trn nhiu lnh vc v t c nhiu thnh tu rc r, to ra mt hnh nh ht sc p cho s kt thc ca thi Trung i. Thi k Phc hng din ra trong khong ba th k, t XIV n XVI, nm trn vn trong thi Trung i (cui trung k Trung i n gia mt k Trung i ). Thi Trung i, theo cc nh s hc Mc-xt l giai on nh du bi s kt thc ca ch chim hu n l (nm 476), chuyn sang ch phong kin cho n khi xy ra cuc cch mng t sn Anh (nm 1642). Nh th, lch s Trung i v c bn l lch s ch phong kin, mt hnh thi kinh t x hi tip theo ch chim hu n l. Mt s hc gi gi thi Trung i l m trng Trung c ch hin tng Bng m ca s dt nt v m tn nng ln thi ny trong nhiu th k. Nhng thi Trung i khng phi ch c s ti tm, ngng ng nh th, m thc ra nh sng ca nn vn ha C i vn cha lc no b dp tt hon ton trong thi ny. Bng chng l vo thi im cc thnh ca n (th k XII), xut hin kiu thc Gothique (G-tch) trong kin trc, lm xut hin mi mt nn hi ha Gothique v ng tr khp chu u, pht trin thnh Gothique Quc t cho n ht th k XV. Mt khc, khng c s pht trin no li khng c s k tha thnh tu ca nhng thi k trc . Nh vy, chng ta cn phi coi thi Trung i vo lc trc Phc hng l thi k rt quan trng dn n c mt Phc hng huy hong. Bi l, ngay c nhng giai on b coi l ti tm vn c ngha nh giai on n mnh, p mm mng ca nhng cch tn, ch i cho s ny mm cy, ngm chn qu v bng r trong nh sng Phc hng rc r, huy hong. Phong tro vn ha Phc hng din ra u tin , v ni y, t th k XIV c nhng thnh th t do, pht trin nh nhng quc gia ring bit nh Florence, Milan, Venise, Sienne sau lan ra cc nc khc. Khi nim Phc hng c mt trong tt c nhng cng trnh ca thi k ny. T cc nh khoa hc, bc hc, trit gia, n cc nh kin trc, ha s v c nh cm quyn u tin rng, ch c s nghin cu thi i hong kim Hy La c i mi c th a con ngi ti s minh trit v v i. Thi vn ha Phc hng, khoa hc pht trin mnh m v gn kt cht ch vi trit hc, vi ngh thut. Cho nn khi cp n ngh thut khng th khng nhc qua mi quan h vi khoa hc v trit hc.

15

Tp ch VN HA V DU LCH

S 5 nm 2012

Trit hc kinh vin mt thi lm t lit s tm ti, nghin cu, v ngn tr mi tin b ca khoa hc. Khoa hc mun pht trin phi u tranh vi trit hc kinh vin c bo v bi Gio hi. Gio hi coi khoa hc v cc nh khoa hc l k th, v thnh qu ca khoa hc chnh l s tht bi ca thn hc. Nhng Gio hi vn khng th ngn c bc tin ca khoa hc cng vi s xut hin ca cc nh khoa hc xut sc. Khoa hc chng minh phng php nhn thc t nhin bng thc nghim, kinh nghim; ph phn thn hc v ch ngha kinh vin. Trit hc da vo nhng thnh tu ca khoa hc t nhin tin hnh cuc u tranh chng th gii quan thn hc nhm i ti ch ngha v thn. Cuc u tranh ca ch ngha duy vt chng ch ngha duy tm biu hin di hnh thc chng cc hc thuyt tn gio, bnh vc khoa hc phi tn gio. Chnh khoa hc, sau l trit hc gip cho giai cp t sn tin n mt v tr quan mi, mt nhn nh mi v con ngi v t nhin. H thot ra khi nhng tn iu ca nh th nhn thc th gii xung quanh v th gii ni tm. H gt b quan nim coi thng l trung tm, h thp con ngi, coi con ngi l mt sinh vt nh nhoi, yu ui, th ng ch bit ngng mt ln nhn Cha v cu Cha ban cho mi ci. Ngc li, t y, con ngi c nng ln tm cao mi vi nhng kh nng tim n v nhng gi tr ch thc. Cng t y Con Ngi a v thng tr ch khng phi l Cha. Con ngi trong vn ha Phc hng khng cn l tr chi ca bn thng tr na m tr thnh Mu mc v kch thc o lng vn vt. Trong mt pht biu ca mnh, Pico Della nh trit hc Phc hng, ni: Con ngi mt mt l khu trung gian gia t v tri, mt khc li nm ngoi chng, bi v s k diu ca con ngi vt ln trn ht thy. Trn tri t khng c g v i hn con ngi, trong con ngi khng c g v i hn tr tu v tm hn ca n. Con ngi l trung tm thay th cho thuyt Thn l trung tm. Con ngi gi y l i tng nghin cu, l trung tm ca mi s quan tm, trung tm ca mi sng to. im lc quan cc k ln ca thi Phc hng l con ngi a nng, c th hot ng trong tt c cc lnh vc kin thc, trong mi hot ng x hi, dn s v sng to. C th ni, nn Phc hng Ty u c bt u t s khm ph ra con ngi trong th gii v khm ph ra th gii trong con ngi. Xt v mt lch s, thi k Phc hng l thi k chuyn tip t x hi phong kin ln x hi t bn. Qua s chuyn tip ny, con ngi c tr v vi chnh mnh sau mt cuc hnh trnh y gian kh sut mi th k. y l thi i m

16

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

con ngi mt ln na c pht minh ra. Vn hnh phc, tnh yu, ci p, khoi lc c nng ln tm v tr. Ch ngha nhn vn (Humanism) l tro lu t tng xuyn sut thi k ny. N th hin kht vng ca con ngi v p ng nhu cu ca thi i. Trong tro lu chung, trit hc biu hin t tng nhn vn bng vic chng minh sc mnh ca con ngi, u tranh cho s gii phng con ngi, cng nh nhn mnh n quyn con ngi v nhng t tng nhn o c pht trin. Con ngi tin ln t do, nh mt nh trit hc ni : Thn ti b dm trong lng t, nhng hn ti vn hng n nhng v sao. Thi Phc hng l thi k qut khi, t tng nhn vn l im nhn quan trng y n tng. N cao nhn tnh, cao nhng kht vng hnh phc trn th ca con ngi, chng li s tu kh hnh. N tn vinh nhng gi tr ch thc ca con ngi, gi tr ca lao ng. N nhn mnh quyn ca con ngi, m t do l yu t quan trng. Ch ngha nhn vn nhm hng n mt khng gian x hi l tng ginh cho cuc sng ca con ngi. Nh trn nu, phong tro Vn ha Phc hng din ra trn nhiu lnh vc m M thut Phc hng l lnh vc c nhiu thnh tu sng chi. Danh t Phc hng Renaissance (theo ting Php c ngha l s Ti sinh) c dng ch s sng li, s tri dy mt cch b ng n cc lnh vc Khoa hc, Trit hc, Vn hc, M thut chu u th k XIV XVI. C mt s ngi cho rng, thc t Renaissance ch c ng dng trong m thut m thi. V h nhn thy vic hc tp vn c Hy Lp, La M tr thnh mt phong tro rng ln lnh vc ny; do mt s ngh s m thut Phc hng khai thc ngh thut C i theo cch bt chc gin n tng hi, hoc tng on ring l cc tc phm C i a vo nhng sng tc mi. Nhng c l iu quan trng hn dn n kin y l bi s ng cc ngh s m thut i tm phng php th hin mi trn c s lm sng li vn c Hy La, vi t tng bao trm l s nhn thc v v p ca thin nhin, v p ca chnh con ngi. Nu chng ta nhn trn bnh din rng, b qua s khai thc v mt bt php trong m thut, th s Ti sinh c th hin rt m nt nhiu lnh vc. l trit hc, vn hc, m thut cng hng tm v s t do dn ch nh tinh thn ca Hy Lp xa. l mt nn vn hc tn vinh v p ca con ngi, cao con

17

Tp ch VN HA V DU LCH

S 5 nm 2012

ngi. Mt nn trit hc y tnh nhn bn. Mt nn ngh thut hi ha, i u khc bt i tnh cch tn gio, thm nhiu tnh cch th tc v hng tm n ci p, nhng ci c thc lun c gi vai tr hng u. Ngoi ti ly trong Kinh thnh C c gio, cc ngh s cn ch n cc thnh thn ngoi o, nhng cng thng qua ni v kht vng ca con ngi, gi tr ca con ngi. S tn th uy quyn, uy th ca cc th lc phong kin v nh th nhng bc cho nhng nguyn tc ca s pht trin t do c nhn. Th gii thin thn c thay th bng th gii nim tin vo khoa hc. Nh vy, c th ni phong tro vn ha Phc hng cao con ngi v khai thc v p ton din ca con ngi. Cc lnh vc m thut, trit hc, vn hc u gp phn ng k trong vic th hin v p s kt hp hi ha gia hnh th, tr tu, tm hn con ngi. Thut ng Renaissance do Vasari Giorgio (1511 -74) ha s, kin trc s, nh vit tiu s ngi l ngi u tin dng, khi ng vit S Phc hngca nn ngh thut trong cun sch in nm 1550 v 1568 (in ln th hai, c b sung). Vi danh t ny, tc gi mun ni s Phc hng ca vn ha c in, s tr v vi tinh hoa ca Hy La v s t b nhng tng trng thi Trung c. Mt khc trn thc t, Vn ha Phc hng c ny n trong nhng iu kin lch s mi (giai cp t sn ra i, ch ngha t bn ang dn dn xut hin chu u) nn n cn mang mt ni dung mi, mt thc giai cp mi. V phng php th hin, cc ngh s Phc hng tuy hc tp cc bc thy c in, nhng tm kim nhng cch din t mi. H c mt nim tin m nh lit th gii thc trn mt t v s ton nng ca con ngi, nn trong nim say m chinh phc t nhin c gng to ra cc c s l lun cho vic ti to th gii trong tranh tng ging nh thc. Vic hc vn c Hy La tr thnh phong tro, i i vi vic nghin cu thin nhin cho thy ci hay ca nn ngh thut phn nh hin thc, cao con ngi. M thut thi k tin Phc hng din ra vo khong 1300 1400, m biu hin ch yu vng Tuscane (); ni c trung tm l th ph tiu quc Florence c ngi ng thi gi l L la Phc hng; ni ca cc danh ha, iu khc gia nh: Giotto, Masaccio, Botticelli, Donatello Giotto di Bonndone (1267 1337) ngi c coi l ng t ca hi ha phng Ty, cng va l iu khc gia v kin trc s, c cng chuyn hng ngh thut v mt hin thc. i vi ng ch c th gii thc ti l ng k. Nng

18

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

lc nhn thc bm sinh v hnh th t nhin, s tm ti v th khi iu khc, tnh nhn bn t nhin v su sc l lng ca ng lm cho nhn vt trong tranh ng c hnh khi v tnh cm su lng; khng ging cc nhn vt kh cng thiu sc sng ca Byzance (ngh thut tn gio c tnh thn hc trc , ngc li vi ngh thut Hy Lp c i). iu lm bin i tro lu hi ha. S tm ti c tnh cch mng v hnh th v cch m t khng gian c tnh kin trc rt hin thc ca Giotto cho lch s hi ha mt s tin b ln. n ni, thi s ni ting ng thi l Dante, ca tng ng l mt ngh s hng nht; v vn s Boccaccio coi ng mang ngh thut hi ha ra trc nh sng sau hng th k tm ti. ng l gng mt v song ca thi i mnh v i trc c thi i mnh. Sc mnh v mt to hnh ca hnh th v khng gian ba chiu lm cho bc tranh ca Giotto tr nn sng ng, ln t bc tranh thiu hnh ni trc kia. T nay, ngh thut hi ha dt b c truyn thng cng nhc v cch iu ca Byzance, t b ci cht kh hnh khc kh ca ngh thut thi Trung c; m u mt cch chnh thng ch ngha hin thc chu u. Giotto to ra mt th gii hi ha m trong xc cm to hnh mang tnh ngi su sc l chiu su tm trng, nhng kch tnh cng thng ng ra, Giotto thuc v thi k Gothique, tc phm ca ng c coi l tt nh ca hi ha Gothique, nhng thc ca ng v tnh hin thc v khng gian bo trc phong tro Phc hng. Giotto c coi l ngi nh du bc u ca k nguyn Phc hng trong m thut. Bi v, k nguyn Phc hng l k nguyn ca c tnh, m chnh ng c s gia Michael Levey gi l mt c tnh sng to ln ln u tin hi ha chu u c c iu ny. Giotto ch ra lm th no tip cn ngh thut c s bao hm ch ngha nhn vn mi m v c ch ngha c in. Cng vi Giotto, u tranh cho hin thc trong ngh thut cn c Pietro Cavallini, Duccio v Buffalmaco. Giotto l mt nh c phch v ph iu, mt nh k thut c v trn tng. Tc phm ni ting ca ng l bc Ging trn, ph iu nh Nguyn bn u trng Pandua; hai tc phm khc l bch ha Cuc gp g ti Kim Mn, Phn bi Cha u t Nguyn ng Arena l mt minh chng cho li nhn nh trn. Hnh nh Cha m ng th hin cha ng cht i, cht ngi c thc hn l cht o v thnh thn. ng tp trung s ch vo nhng s kin c bn, vo nhng g mang tnh kch, vo s th hin ni tm, xc cm c tnh ngi ca cc

19

Tp ch VN HA V DU LCH

S 5 nm 2012

nhn vt trong Thnh kinh hn l ch vic ca ngi cc nhn vt y. Cho nn, chng ta thy cc tc phm ca ng nh ln nim vui, ni au, s tht vng v s phn n ca con ngi. Trong s cc ha s , Masaccio (1401-1428) l ngi duy nht tht s hiu nhng g Giotto khi s v lm cho nhng ngi theo sau ng hiu c iu . ng l ngi tha k chn chnh ch ngha nhn vn v su khng gian ca Giotto. Ngh thut ca ng phn nh mt s trng thnh ng kinh ngc. Tc phm ni ting nht ca ng l H bch ha ti Nguyn ng Brancacci, trong nh th Sta Maria del Carmine (Firenze). Trong c tc phm Trc xut cha ng cht bi kch, hnh tng giu cht hnh khi. Nhng iu quan trng hn th, l ln u tin trong lch s hi ha Phc hng c nhng chn dung kha thn vi s cn i cn thit, gn vi t l con ngi. Masaccio a khi nim nhn o v nhn cch hon thin ca con ngi vo trong cc ch tn gio. ng l ngi pht trin ch ngha hin thc trong hi ha thm mt bc. Ging nh Giotto chu nh hng tng iu khc ca Pisano, Masaccio cng chu nh hng tng iu khc ca nhng ngi tha k Pisano Florence nh: Ghiberti v Donatello. Donatello (1386-1466) l bc thy chuyn ti cu trc c th ngi trong cc tc phm ca mnh. Nh th, cn nhn mnh v s nh hng ca iu khc i vi hi ha thi k u Phc hng v i vi s pht trin ca truyn thng hi ha phng Ty. Trong hi ha Phc hng, ngi ta thy c ch ngha hin thc trong iu khc, n t ti nh cao nht vi ngh thut honh trng nh anh hng ca ca Michel Ange. c im chung ca ngh thut hi ha tin Phc hng l tuy ti vn khai thc trong kinh thnh hoc thn thoi, nhng ni dung th hon ton hin thc. Vo lc cc nh ca thi Phc hng din ra trong khong t 1400 n 1540/80, chng ta gp nhng ngh s v i nht ca mi thi i nh: Piero Della Francesca (Tuscane); Botticelli Sandro (Florence); hai ngi khng l ca thnh ph Florence l Leonard de Vinci v Michel Ange; Raphael (Urbino); Corrge (Parme); v cc ha s Venise nh: Giorgione, Titien, Tintoret, Vronse. Vo khong nhng nm 1500, c s thay i ln v t i v phong cch trong gii ha s, sau ny mi ngi c bit n l thi Phc hng. Vi ngha l s Ti sinh, Mi sinh nn sau n phi ln ln, phi tng trng, nhng cha

20

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

bao gi c s tng trng no p hn s tng trng ca hi ha cc nh Phc hng. Leonard de Vinci (1452 1519) nhn vt huyn thoi ca nc thi Phc hng mt tr tu bch khoa ton nng, mt nh bc hc ln, mt ti nng a dng, mt ha s v i v mt nh trit hc ln. Khng mt ngh s no khc xng ng hn ng danh hiu thin ti, ni mt cch chnh xc v bt chp mi s d dt. Leonard de Vinci t ti thnh cng mi lnh vc tr thnh nhn vt huyn thoi ca nc . ng c bit cao con ngi, coi con ngi l v kh v i nht ca to ha. ng to ra hnh nh con ngi ph hp vi l tng Phc hng cao c. Da vo t nhin, con ngi phi sng to ra vn ha, ngh thut, lm cho con ngi ng cao hn t nhin, ngang tm Thin Cha. L mt danh ha, ng coi trng hot ng ngh thut ca con ngi. Theo ng, thng ch nh ngi th c v ha s l ti cao; hot ng ngh thut nh phng thc nhn thc thng . Khoa hc ch c kh nng khm ph ra cc thuc tnh thuc v lng ca cc s vt, pht hin ra cc quy lut chung ca th gii; ch c ngh thut mi c th nhn thc c cc thuc tnh v cht ca s vt, cho chng ta bc tranh sinh ng v th gii. Tuy quan im ny ca ng cn c s hn ch, nhng n c gi tr nht nh trong vic xc nh vai tr ca ngh thut. Leonard de Vinci lun tp trung vic miu t vo con ngi vi v p bn ngoi v bn trong nhn vt nh nhng hnh nh c M du dng v nng Mona Lisa k diu. Nhng nhn vt trong La Cne (Ba tic huyn b) li t ti sc mnh v chiu su cha tng thy trong vic truyn t tm l v ni tm su sc ca nhn vt. Michel Ange (1475 1564) l mt ti ngh k diu, c o ca nc . Cuc i ca ng tri di t bui bnh minh ti hong hn ca nn Phc hng. ng va l mt ha s ha k ti, mt ha s hi ha kit xut, mt iu khc gia ni ting, mt kin trc s ti hoa v mt thi s v i. Vi ti nng sng to phi thng v th lc mnh m ng a nn ngh thut ln nh cao. ng l bc thy din t tm linh v lng tin ca con ngi, ging nh mt siu nhn c php thn to ra s sng mnh lit mt cch t nhin. ng cho rng ch chnh ca ngh thut phi th hin tnh thng cm v s cao qu ca con ngi. Cho nn, trong ngh thut ca mnh, ng ca ngi con ngi t do, dng cm, cng ngh v am m. Trong tt c nhng tc phm y tnh nhn vn th hin rt su m.

21

Tp ch VN HA V DU LCH

S 5 nm 2012

V hi ha, ng c cng trnh Trang tr vm nh th Sistine Vatican l cng trnh hi ha v i trong lch s m thut th gii. y l bc ha cha ng loi ti, ta nh bn hnh khc bng tranh v con ngi ng thi vi ch, s dng cm, v p thn th v tm hn, sc mnh ln lao ca tr tu. V iu khc, thin ti ca ng a iu khc thi Phc hng n tuyt nh. Tc phm ni ting l Tng David bng cm thch l mu mc hon ho nht ca c th con ngi, l s kt hp hi ha gia th cht v s thng tu. Phng cch biu hin ca Michel Ange gn nh gii hn hon ton vo hnh nh hng dng ca ngi nam kha thn. ng c a v ti cao trong lnh vc n y v khng c ngh s no trc hoc sau ng lm c nh vy. Raphael (1483- 1520) l thin ti tng kt ci hay ca thi i Phc hng. C th ni, trong tc phm ca ng, t tng ca thi i Phc hng th hin trn vn nht. Gn lin vi tn tui ca ng l hnh tng ca s ton m, y tnh tr tnh su sc v s hi ho v ni tm con ngi. Mt trong nhng tc phm hon ho nht ca ng l bc tranh c B Thnh Sixte. Tnh cm phn khch, tinh t, dng v kiu dim kn o l im ni bt ca cc tng c M bt h ca ng. Trong tot ln cc sc thi tinh t nht ca tnh mu t: s du hin, tnh yu, nim m c, tnh nghim ngh, trang trng. ng l mt ha s c s trng v v chn dung, c bit l th hin c mt cch sng ng v p ti tn ca cc c gi, v hin du ca ngi m v nt ngy th ng yu ca cc em b. Ti nng kin trc honh trng Raphael th hin n r trong phng i l ni ting ca cung in Vatican. ng t c li b cc hon thin tuyt nh, c s cn i ca tng th vi nhp iu dt khot ca cc thn h nh ngi chuyn ng t do trong khng gian, t do m rt hi ha. Vi nm ha s ti nng v mt nh iu khc lm i din cho cc thi k tin Phc hng v nh cao Phc hng, chng ta thy r t tng nhn vn thm m qua nhng tc phm kit xut ca h. Con ngi thng tr th gii bng v p hi ha t hnh thc n ni dung tinh thn. Con ngi ng l Vng ngc ca v tr. T sau th k XVI, m thut Phc hng lan ti cc nc Flandre, H Lan, c, Php to ra mt ln sng nhit tnh sng to. Nhiu ha s ni ting hng theo t tng nhn vn ca Phc hng . Sng tc ca h gn b cht ch

22

Tp ch VN HA V DU LCH

Nguyn Th Hp

vi th gii quan ca nhng nh nhn vn, nn ti trong cc tc phm y thng l nhng hot ng ca con ngi v nhng cnh p ca thin nhin. Phong tro Vn ha Phc hng l mt cuc cch mng t tng ln cui thi Trung i. M thut Phc hng trong tro lu chung t c nhng thnh tu rc r trn tt c cc lnh vc kin trc, iu khc v hi ha. Cc ngh s Phc hng ly ngh thut thi C i lm mu mc v ly cuc sng ca con ngi lm c s sng to. T tng nhn vn trong M thut Phc hng c gi tr ln lao. N ging nh mt li khng nh bt di, bt dch rng: t y, nhn t con ngi lun c quan tm v hn na lun c coi trng hng u. Con ngi tr thnh i tng nghin cu ca nhiu ngnh khoa hc, tr thnh trung tm ca mi s sng to vn hc ngh thut, v hn tt c l tr thnh trung tm ca v tr.

TI LIU THAM KHO


1. Alison Cole (Phm Cao Hon dch) (1998), Hi ha thi Phc hng, Nxb M thut. 2. B Gio dc v o to (2001), Lch s Trit hc, Nxb Gio dc. 3. Cung Kim Tin (2002), T in Trit hc, Nxb Vn ha Thng tin H Ni. 4. Khi Phm, Phm Cao Hon, Nguyn Khoan Hng (1999), 70 Danh ha bc thy th gii, Nxb M thut. 5. L Thanh Lc (bin son) (1998), T in M thut, Nxb Vn ha Thng tin. 6. Nguyn Gia Phu, Nguyn Vn nh, nh Hng, Trn Vn La (2002), Lch s th gii Trung i, Nxb Gio dc. 7. Wendy Beckett (L Thanh Lc dch) (1996), Lch s Hi ha, Nxb Vn ha Thng tin. 8. X. Carpusina & V. Carpusin (Mai L Qung - ng Trn Hnh - Hong Giang - L Tm Hng dch v chnh l) (2002), Lch s vn ha th gii, Nxb Th gii, H Ni.

23

You might also like