TRNG I HC AN GIANG KHOA S PHM B MN VT L

L B LC LP DH5L

KHA LUN TT NGHIP I HC

PHN LOI V GII BI TP NHIT HC I CNG

Gio vin hng dn: L HUY

Long Xuyn, thng 05 nm 2008

LI CM N

Xin chn thnh cm n: Ban gim hiu nh Trng i Hc An Giang. Ban ch nhim Khoa S Phm Trng i Hc An Giang. Hi ng Khoa Hc v o To Khoa S Phm Trng i Hc An Giang. Thy L Huy Gio vin hng dn. Cc thy c v cc bn. to iu kin thun li, nhit tnh hng dn v gip em hon thnh ti nghin cu.

LI NI U
ti Phn loi v gii bi tp nhit hc i cng c ni dung gm ba phn: Chng I: C s l lun ca ti. Chng II: C s l thuyt. Chng III: Phn loi cc bi tp c th. Ni dung c trnh by chi tit gm: l thuyt c bn, phng php gii, bi tp gii mu, bi tp ngh i vi bi tp nh tnh; l thuyt c bn, phng php gii, bi tp gii mu, bi tp ngh (c a ra p s) i vi bi tp nh lng. ti c vit vi mc ch l phn loi v gii c bi tp vt l phn nhit hc trn c s cc bi tp gii mu nhm mc ch nng cao k nng hc tp v nhn thc ca bn thn. Hy vng s gp phn gip sinh vin n tp, nm vng kin thc c bn; rn luyn k nng gii bi tp; rn luyn k nng, k xo vn dng l thuyt vo thc tin; pht trin kh nng t duy; Tuy nhin, trong qu trnh thc hin vn cn nhiu thiu st v cha qua ng dng thc t nn rt mong thy, c v cc bn gp gip hon chnh ti ny.

An Giang, ngy 5 thng 5 nm 2008 Ngi thc hin

ii

MC LC PHN I: M U ------------------------------------------------------------------------------- 1 I. L do chn ti -------------------------------------------------------------------------- 1 II. Mc ch nghin cu. ------------------------------------------------------------------- 1 III. Nhim v nghin cu------------------------------------------------------------------- 1 IV. i tng nghin cu. ----------------------------------------------------------------- 1 V. Phm vi nghin cu --------------------------------------------------------------------- 1 VI. Gi thuyt khoa hc -------------------------------------------------------------------- 1 VII. Phng php nghin cu ------------------------------------------------------------- 1 VIII. ng gp ca ti ------------------------------------------------------------------ 2 IX. B cc kha lun-------------------------------------------------------------------------2 PHN II: NI DUNG --------------------------------------------------------------------------- 3 Chng I: C s l lun ca ti -------------------------------------------------------- 3 I. Khi nim v bi tp vt l---------------------------------------------------------- 3 II. Vai tr v tc dng ca bi tp vt l --------------------------------------------- 3 III. Phn loi bi tp vt l------------------------------------------------------------- 4 IV. C s nh hng gii bi tp vt l --------------------------------------------- 6 V. Tiu lun------------------------------------------------------------------------------ 8 Chng II: C s l thuyt----------------------------------------------------------------- 8 I. Thuyt ng hc cht kh------------------------------------------------------------ 8 II. S va chm ca cc phn t. Cc hin tng truyn trong cht kh ---------20 III. Nhng nguyn l c bn ca nhit ng lc hc------------------------------22 Chng III. Phn loi cc bi tp c th-------------------------------------------------35 I. Bi tp nh tnh ---------------------------------------------------------------------35 II. Bi tp nh lng------------------------------------------------------------------40 PHN III: KT LUN -------------------------------------------------------------------------69 TI LIU THAM KHO----------------------------------------------------------------------70

SVTH: L B Lc PHN I: M U I. L do chn ti

GVHD: L HUY

Nhim v chnh ca ngi hc mn vt l l phi hiu v vn dng c cc l thuyt chung ca vt l vo nhng lnh vc c th. Mt trong nhng lnh vc l gii bi tp vt l Bi tp vt l th nhiu, a dng v phong ph. Mt trong nhng k nng ca ngi hc l phn loi v gii c cc bi tp lin quan n cc ni dung l thuyt. Trong qu trnh hc, cc em cn gp nhng kh khn khi gii cc bi tp nh khng tm c hng gii quyt vn , khng vn dng c l thuyt vo vic gii bi tp, khng tng hp c kin thc thuc nhiu phn ca chng trnh hc gii quyt mt vn chung, hay khi gii cc bi tp th thng p dng mt cch my mc cc cng thc m khng hiu r ngha vt l ca chng. Vi nhng l do trn ti chn ti: Phn loi v gii b tp nhit hc i cng. II. Mc ch nghin cu Vn dng l thuyt phn loi v gii bi tp vt l i cng phn nhit hc nhm mc ch nng cao k nng hc tp v nhn thc ca bn thn. III. Nhim v nghin cu H thng cc kin thc c bn phn vt l phn t v nhit hc. Phn loi c cc bi tp vt l i cng phn vt l phn t v nhit hc. Nu mt s bi tp ngh. IV. i tng nghin cu L thuyt phn vt l phn t v nhit hc. Cc loi bi tp vt l vt l i cng phn vt l phn t v nhit hc. V. Phm vi nghin cu Ch nghin cu chng: Thuyt ng hc phn t cht kh, S va chm ca cc phn t v cc hin tng truyn trong cht kh, Nhng nguyn l c bn ca nhit ng lc hc. VI. Gi thuyt khoa hc Nu ti nghin cu thnh cng th gp phn tng thm kin thc cho bn thn v phn c nghin cu. V c th l ti liu tham kho cho sinh vin ngnh s phm vt l. VII. Phng php nghin cu Phng php c sch, nghin cu ti liu tham kho. Phng php thng k ton hc. Phng php phn tch, nh gi.

Kha lun tt nghip

Trang 1

SVTH: L B Lc VIII. ng gp ca ti

GVHD: L HUY

Trong qu trnh hon thin ti gip em rn thm v k nng phn loi bi tp v k nng s dng l thuyt vo vic gii bi tp c th. IX. B cc kha lun PHN I: M U I. L do chn ti. II. Mc ch nghin cu III. Nhim v nghin cu IV. i tng nghin cu V. Phm vi nghin cu VI. Gi thuyt khoa hc VII. Phng php nghin cu VIII. ng gp ca ti IX. B cc kha lun PHN II: NI DUNG Chng I: C s l lun ca ti I. Khi nim v bi tp vt l II. Vai tr v tc dng ca bi tp vt l III. Phn loi bi tp vt l IV. C s nh hng gii bi tp vt l V. Tiu lun Chng II: C s l thuyt I. Thuyt ng hc cht kh II. S va chm ca cc phn t. Cc hin tng truyn trong cht kh III. Nhng nguyn l c bn ca nhit ng lc hc Chng III: Phn loi cc bi tp c th I. Bi tp nh tnh II. Bi tp nh lng PHN III: KT LUN TI LIU THAM KHO

Kha lun tt nghip

Trang 2

SVTH: L B Lc PHN II: NI DUNG Chng I: C s l lun ca ti I. Khi nim v bi tp vt l

GVHD: L HUY

Bi tp vt l l mt yu cu t ra cho ngi hc, c ngi hc gii quyt da trn c s cc lp lun lgic, nh cc php tnh ton, cc th nghim, da trn nhng kin thc v khi nim, nh lut v cc thuyt vt l. II. Vai tr v tc dng ca bi tp vt l Xt v mt pht trin tnh t lc ca ngi hc v nht l rn luyn k nng vn dng kin thc lnh hi c th vai tr ca bi tp vt l trong qu trnh hc tp c mt gi tr rt ln. Bi tp vt l c s dng nhiu khu trong qu trnh dy hc. Bi tp l mt phng tin nghin cu hin tng vt l. Trong qu trnh dy hc vt l ngi hc c lm quen vi bn cht ca cc hin tng vt l bng nhiu cch khc nhau nh: k chuyn, biu din th nghim, lm bi th nghim, tin hnh tham quan. y tnh tch cc ca ngi hc v do chiu su v vng chc ca kin thc s ln nht khi tnh hung c vn c to ra, trong nhiu trng hp nh tnh hung ny c th lm xut hin mt kiu bi tp m trong qu trnh gii ngi hc s pht hin li quy lut vt l ch khng phi tip thu quy lut di hnh thc c sn. Bi tp l mt phng tin hnh thnh cc khi nim. Bng cch da vo cc kin thc hin c ca ngi hc, trong qu trnh lm bi tp, ta c th cho ngi hc phn tch cc hin tng vt l ang c nghin cu, hnh thnh cc khi nim v cc hin tng vt l v cc i lng vt l. Bi tp l mt phng tin pht trin t duy vt l cho ngi hc. Vic gii bi tp lm pht trin t duy lgic, s nhanh tr. Trong qu trnh t duy c s phn tch v tng hp mi lin h gia cc hin tng, cc i lng vt l c trng cho chng. Bi tp l mt phng tin rn luyn k nng vn dng cc kin thc ca ngi hc vo thc tin. i vi vic gio dc k thut tng hp bi tp vt l c ngha rt ln, nhng bi tp ny l mt trong nhng phng tin thun li ngi hc lin h l thuyt vi thc hnh, hc tp vi i sng. Ni dung ca bi tp phi m bo cc yu cu sau: + Ni dung ca bi tp phi gn vi ti liu thuc chng trnh ang hc. + Hin tng ang c nghin cu phi c p dng ph bin trong thc tin. + Bi tp a ra phi l nhng vn gn gi vi thc t. + Khng nhng ni dung m hnh thc ca bi tp cng phi gn vi cc iu kin thng gp trong cuc sng. Trong cc bi tp khng c sn d kin m phi tm d kin cn thit cc s , bn v k thut, cc sch bo tra cu hoc t th nghim. Bi tp v hin tng vt l trong sinh hot hng ngy cng c mt ngha to ln. Chng gip cho ngi hc nhn thy khoa hc vt l xung quanh chng ta, gip cho ngi hc kh nng quan st. Vi cc bi tp ny, trong qua trnh gii, ngi hc s c c k nng, k xo vn dng cc kin thc ca mnh vo vic phn tch cc hin tng vt l khc nhau trong t nhin, trong k thut v trong i sng, c bit c Kha lun tt nghip Trang 3

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

nhng bi tp khi gii i hi ngi hc phi s dng kinh nghim trong lao ng, sinh hot v s dng nhng kt qu quan st thc t hng ngy. Bi tp vt l l mt phng tin gio dc ngi hc. Nh bi tp vt l ta c th gii thiu cho ngi hc bit s xut hin nhng t tng, quan im tin tin, hin i, nhng pht minh, nhng thnh tu ca nn khoa hc trong v ngoi nc. Tc dng gio dc ca bi tp vt l cn th hin ch: chng l phng tin hiu qu rn luyn c tnh kin tr, vt kh, ch v nhn cch ca ngi hc. Vic gii bi tp vt l c th mang n cho ngi hc nim phn khi sng to, tng thm s yu thch b mn, tng cng hng th hc tp. Bi tp vt l cng l phng tin kim tra mc nm vng kin thc v k nng, k xo ca ngi hc. ng thi n cng l cng c gip ngi hc n tp, o su, m rng kin thc. III. Phn loi bi tp vt l Ty thuc vo mc ch s dng m ta c nhiu cch phn loi bi tp vt l khc nhau: Phn loi theo mc ch, phn loi theo ni dung, phn loi theo cch gii, phn loi theo mc kh d. 1. Phn loi theo ni dung C th chia lm hai loi: 1.1. Bi tp c ni dung lch s l nhng bi tp, nhng cu hi cha ng nhng kin thc c c im lch s, nhng d liu v th nghim, v nhng pht minh, sng ch hoc v nhng cu chuyn c tnh cht lch s. 1.2. Bi tp c ni dung c th v tru tng Bi tp c ni dung c th l bi tp trong d liu ca u bi l c th v ngi hc c th t gii chng da vo vn kin thc c bn c. u im chnh ca bi tp c th l tnh trc quan cao v gn vo i sng. Bi tp c ni dung tru tng l nhng bi tp m d liu cho l khng c th, nt ni bt ca bi tp tru tng l bn cht vt l c nu bt ln, n c tch ra khng ln ln vi cc chi tit khng c bn. 1.3. Bi tp c ni dung theo phn mn Trong vt l hc ngi ta phn ra cc chuyn ngnh nh nghin cu v bi tp cng c xp loi theo cc phn mn. 1.4. Bi tp c ni dung k thut tng hp l cc bi tp m s liu d kin gn vi cc s liu thc t trong cc ngnh k thut, cng nghip, cc bi tp ny c ng dng thc t. 2. Phn loi theo cch gii C th chia ra thnh hai loi: 2.1. Bi tp nh tnh

Kha lun tt nghip

Trang 4

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

y l loi bi tp m vic gii khng i hi phi lm mt php tnh no hoc ch l nhng php tnh n gin c th nhm c. Mun gii bi tp ny phi da vo khi nim, nhng nh lut vt l hc, xy dng nhng suy lun lgic, xc lp mi lin h ph thuc vo bn cht gia cc i lng vt l.Bi tp nh tnh c tc dng ln trong vic cng c nhng kin thc hc, gip o su hn bn cht ca hin tng vt l, rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin cuc sng, rn luyn nng lc quan st, bi dng t duy lgic. V vy y l loi bi tp c gi tr cao, ngy cng c s dng nhiu hn. 2.2. Bi tp nh lng: L bi tp m khi gii n phi thc hin mt lot cc php tnh v thng c phn ra lm hai loi: bi tp tp dt v bi tp tng hp. Bi tp tp dt l loi bi tp tnh ton n gin, mun gii ch cn vn dng mt vi nh lut, mt vi cng thc, loi ny gip cng c cc kin thc va hc ng thi gip nm k hn kin thc v cch vn dng n. Bi tp tng hp l loi bi tp tnh ton phc tp, mun gii phi vn dng nhiu khi nim, nhiu cng thc, loi ny c tc dng c bit trong vic m rng, o su kin thc gia cc phn khc nhau ca chng trnh, ng thi n gip ngi hc bit t mnh la chn nhng nh lut, cng thc cn thit trong cc nh lut v cc cng thc hc. Tm li: Bi tp vt l rt a dng, v th vn phn loi c cc bi tp ca mt phn mn l rt cn thit c th hc tt phn mn . 3. Phn loi theo trnh pht trin t duy C th phn ra thnh ba bc ca qu trnh nhn thc. 3.1. Bi tp nhn bit, ti hin, ti to li l nhng bi tp i hi ngi hc nhn ra c, nh li c nhng kin thc hc, c nu trong ti liu. l nhng cu hi v khi nim, v nh lut, v thuyt vt l hoc v cc ng dng vt l. 3.2. Bi tp hiu, p dng Vi cc bi tp ny th nhng i lng cho c mi lin h trc tip vi i lng phi tm thng qua mt cng thc, mt phng trnh no m ngi hc hc. Bi tp loi ny i hi ngi hc nhn li, nh li mi lin h gia cc i lng cho v cc i lng phi tm. Tin trnh lun gii dy n gin ch l mt phng trnh mt n s hoc l gii thch mt tnh cht no da vo c im, vo cc tnh cht vt l hc. S dng gii thch mt hin tng vt l, rn luyn k nng s dng thut ng vt l. 3.3. Bi tp vn dng linh hot Loi bi tp ny c s dng sau khi ngi hc nghin cu ti liu mi, n c tc dng cng c, khc su kin thc lnh hi c ng thi n b khuyt nhng g m trong gi nghin cu ti liu mi ngi hc cn m h, cn hiu sai. Vi bi tp vn dng linh hot i hi phi c kh nng vn dng phi hp nhng kin thc mi hc vi nhng kin thc trc . Vic gii bi tp vn dng linh hot phi pht trin ngi

Kha lun tt nghip

Trang 5

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

hc t duy logic, t duy phn tch tng hp, ng thi thy c mi lin h bin chng gia cc kin thc hc. Chnh nhng bi tp vn dng linh hot l cu ni kin thc trong sch v vi nhng vn trong thc t i sng v trong k thut. IV. C s nh hng gii bi tp vt l 1. Hot ng gii bi tp vt l Mc tiu cn t ti khi gii mt bi ton vt l l tm c cu tr li ng n, gii p c vn t ra mt cch c cn c khoa hc cht ch. Qu trnh gii mt bi ton thc cht l tm hiu iu kin ca bi ton, xem xt hin tng vt l c cp v da trn cc kin thc v vt l, tnh ton ngh ti mi lin h c th ca ci cho v ci cn tm sao cho thy c ci phi tm c mi lin h trc tip hoc gin tip vi ci cho, t i n ch r c mi lin h tng minh trc tip ca ci phi tm vi ci vi ci bit ngha l tm c li gii p cho bi ton t ra. Hot ng gii bi ton vt l c hai phn vic c bn quan trng l: + Vic xc lp cc mi lin h c bn, c th da trn s vn dng kin thc vt l vo iu kin c th ca bi ton cho. + S tip tc lun gii, tnh ton, i t mi lin h xc lp c n kt qu cui cng ca vic gii p vn c t ra trong bi ton cho. S nm vng li gii mt bi ton vt l phi th hin kh nng tr li c cu hi: Vic gii bi ton ny cn xc lp c mi lin h no? S xc lp cc mi lin h c bn ny da trn s vn dng kin thc vt l no? Vo iu kin c th g ca bi ton? i vi bi tp nh tnh, ta khng phi tnh ton phc tp nhng vn cn phi c suy lun lgic tng bc i n kt lun cui cng. 2. Phng php gii bi tp vt l Xt v tnh cht ca cc thao tc t duy khi gii cc bi tp vt l ngi ta thng dng hai phng php sau. 2.1. Phng php phn tch Theo phng php ny im xut pht l cc i lng cn tm. Ngi gii phi tm xem i lng cha bit ny c lin quan g vi cc i lng vt l khc, v khi bit c s lin h ny th biu din n thnh nhng cng thc tng ng, c lm nh th cho ti khi no biu din c hon ton i lng cn tm bng nhng i lng bit th bi ton c gii xong. Nh vy phng php ny thc cht l i phn tch mt bi ton phc tp thnh nhng bi ton n gin hn ri da vo nhng quy tc tm li gii m ln lc gii cc bi tp ny, t i n li gii cho bi ton phc tp trn. 2.2. Phng php tng hp Theo phng php ny suy lun khng bt u t i lng cn tm m bt u t cc i lng bit, c nu trong bi. Dng cng thc lin h cc i lng ny vi cc i lng bit, ta i dn n cng thc cui cng.

Kha lun tt nghip

Trang 6

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Nhn chung, vic gii bi tp vt l phi dng chung hai phng php phn tch v tng hp. Php gii bt u bng phn tch cc iu kin ca bi ton hiu bi v phi c s tng hp km theo ngay kim tra ngay li mc ng n ca cc s phn tch y. Mun lp c k hoch gii phi i su phn tch ni dung vt l ca bi tp, tng hp nhng d kin cho vi nhng quy lut vt l bit ta mi xy dng c li gii v kt qu cui cng. 3. Cc bc chung gii bi ton vt l T phn tch v thc cht hot ng gii bi ton, ta c th a ra mt cch khi qut cc bc chung ca tin trnh gii mt bi ton vt l v hot ng chnh trong cc bc l. Bc 1: - Tm hiu u bi. - c, ghi ngn gn cc d liu xut hin v cc ci phi tm. - M t li tnh hung nu trong u bi, v hnh minh ha. - Nu bi yu cu th phi dng th hoc lm th nghim thu c cc d liu cn thit. Bc 2: Xc lp nhng mi lin h c bn ca cc d liu xut pht v cc ci phi tm. - i chiu cc d liu xut pht v cc ci phi tm, xem xt bn cht vt l ca nhng tnh hung cho ngh n kin thc, cc nh lut, cc cng thc c lin quan. - Xc lp cc mi lin h c bn, c th ca cc d liu xut pht v ca ci phi tm. - Tm kim, la chn cc mi lin h ti thiu cn thit sao cho thy c mi lin h ca ci phi tm vi cc d liu xut pht, t c th rt ra ci cn tm. Bc 3: Rt ra kt qu cn tm. T cc mi lin h cn thit xc lp, tip tc lun gii, tnh ton rt ra kt qu cn tm. Bc 4: Kim tra xc nhn kt qu. c th xc nhn kt qu cn tm cn kim tra li vic gii theo mt hoc mt s cch sau: - Kim tra xem tnh ton ng cha. - Kim tra xem th nguyn c ph hp khng. - Kim tra kt qu bng thc nghim xem c ph hp khng. - Gii bi ton theo cc cch khc xem c cho dng kt qu khng.

Kha lun tt nghip

Trang 7

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Tuy nhin trong nhiu bi tp khng nht thit phi tch bch mt cch cng nhc gia bc 2 v bc 3. Ty tng bi ton m ta c th kt hp hai bc thnh mt trong tin hnh lun gii. 4. La chn bi tp vt l Vn la chn bi tp vt l gp phn khng nh vo vic nng cao cht lng hc tp mn vt l ca ngi hc v vic la chn bi tp phi tha mn cc yu cu sau: - Cc bi tp phi i t d n kh, n gin n phc tp, gip ngi hc nm c cc phng php gii cc bi tp in hnh. - H thng bi tp cn bao gm nhiu th loi bi tp. - La chn cc bi tp cn kch thch tnh hng th hc tp v pht trin t duy ca ngi hc. - Cc bi tp phi nhm cng c, b xung v hon thin tri thc c th hc, cung cp cho ngi hc nhng hiu bit v thc t, k thut c lin quan vi kin thc l thuyt. - La chn cc bi tp in hnh nhm hng dn cho ngi hc vn dng kin thc hc gii nhng loi bi tp c bn, hnh thnh phng php chung gii cc loi bi tp . - La chn cc bi tp sao cho c th kim tra c mc nm vng tri thc ca ngi hc. V. Tiu kt Hot ng hc ni chung t kt qu cao th vn s dng bi tp l rt cn thit v bi tp l phng tin ch yu gip ngi hc c th nm r c cc vn nghin cu, rn luyn k nng, k xo vn dng kin thc vo thc tin. Bn cnh c th dng bi tp n tp, o su, cng c v m rng tri thc. c bit l cht lng hc tp s c nng cao hn khi ta c th phn loi v ra phng php gii cc dng bi tp mt cch ph hp. Do c th ca mn hc nn chng ti chn phn loi bi tp Vt l phn t v nhit hc theo cch gii. Chng II: C s l thuyt I. Thuyt ng hc cht kh 1. Thuyt ng hc cht kh mu c hc cht kh l tng Chuyn ng hn lon ca cc phn t trong cht kh, cht lng v cht rn c tnh cht khc nhau. i vi cht kh chuyn ng ny n gin hn c v vy trc ht ta hy nghin cu tnh cht ca cht kh. Thuyt ng hc phn t: Vt l phn t pht trin trn c s thuyt ng hc phn t v n c cc ni dung c bn sau:

Kha lun tt nghip

Trang 8

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

- Cc cht c cu to gin on v gm mt s rt ln cc phn t. l cc phn t nh nht ca cc cht cn gi c tnh cht ha hc ca cht ny. Phn t li c cu to bi nhng ht n gin hn, l cc nguyn t. - Cc phn t chuyn ng hn lon khng ngng. Cng chuyn ng biu hin nhit ca h. - Kch thc phn t rt nh (khong 10-8 cm) so vi khong cch gia chng. S nguyn t trong mt th tch nht nh l rt ln. Trong nhiu trng hp c th b qua kch thc phn t v coi mi phn t nh mt cht im. - Cc phn t khng tng tc vi nhau tr lc va chm. S va chm gia cc phn t v gia cc phn t vi thnh bnh tun theo nhng nh lut v va chm n hi ca c hc Newton. Cc gi thuyt gch u dng th nht v th hai th ng vi mi cht kh cn hai gi thuyt tip theo ch ng vi kh l tng. Mu kh l tng Mu kh l tng bao gm nhng c im c bn sau y: a. Kh l tng gm mt s rt ln cc phn t c kch thc rt nh (so vi khong cch trung bnh gia cc phn t), cc phn t chuyn ng hn lon khng ngng. b. Lc tng tc gia cc phn t ch tr lc va chm l ng k ngoi ngoi ra th rt nh c th b qua. c. S va chm ln nhau gia cc phn t kh hay va chm gia cc phn t kh vi thnh bnh tun theo quy lut va chm n hi (ngha l khng hao ht ng nng ca phn t). Da vo mu kh l tng, sau y ta s xt mt s vn c bn ca cht kh nh p sut, nhit , phng trnh trng thi, cc hin tng truyn, 2. p sut kh l tng a. nh ngha Theo quan im v m p sut bng lc nn ca cc phn t cht kh tc dng vung gc ln mt n v din tch trn thnh bnh chnh l p sut ca cht kh, ta c:

p=

F S

Trong : p l p sut cht kh. F l lc nn ca cc phn t kh vung gc vi din tch S ca thnh bnh. Theo quan im vi m lc ca cc phn t cht kh tc dng vung gc ln mt n v din tch thnh bnh chnh l p sut cht kh.
b. Cng thc tnh p sut cht kh

Kha lun tt nghip

Trang 9

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

p=

2 n w (2.1) 3

Trong : p l p sut cht kh. n l mt phn t kh.

w l ng nng trung bnh chuyn ng v nhit ca cc phn t.

(2.1) y l cng thc c bn ca thuyt ng hc phn t ca kh l tng. (2.1) Cho ta bit mi lin quan gia tnh cht v m ca kh (p sut p) vi gi tr trung bnh ca i lng c trng cho chuyn ng ca cc phn t cht kh (ng nng trung bnh w ). Cn ch rng cng thc ny p sut c xc nh bi ng nng trung bnh w ca cc phn t kh, m w ch c gi tr xc nh i vi tp hp rt ln cc phn t.
w=
=

niwi
i

mv i2 ni 2 = n i

n i v i2 n i v i2 m 2 m 2 m 2 ( ) v ; V i = ; v v = = n 2 2 i n 2 i

v 2 gi l trung bnh ca bnh phng vn tc;

v = v 2 gi l vn tc cn trung bnh bnh phng; Nu cc phn t kh u chuyn ng vi vn tc v th ng nng ca mi phn t chnh l ng nng trung bnh w c nh ngha trn .
c. n v ca p sut

+ Trong h n v SI, n v p sut l N/m2 hay Pascal, k hiu l Pa: 1N/m2 = 1Pa. + Trong h n v CGS, n v p sut l dyn trn centimet vung, k hiu l dyn 2 : cm
dyn N 1 2 = 10 2 . cm m + Ngoi ra, p sut cn c o bng: Atmotphe k thut, k hiu l at: 1 at = 9,81.104 N/m2 = 736 mmHg. Nu dng n v l KG kilogam lc trn cm 2 th:

Kha lun tt nghip

Trang 10

SVTH: L B Lc 1at = 1 KG N = 9,81.10 2 . 2 cm m

GVHD: L HUY

Atmotphe vt l, k hiu l atm: 1atm = 1,013.105 N/m2 = 760 mmHg = 1,033 at.
3. Nhit

Nhit l mt trong nhng khi nim c bn ca vt l phn t v nhit hc. Sau y ta s tm hiu ngha vt l ca khi nim ny. Phn nng lng ca chuyn ng hn lon ca cc phn t ca vt nng hn c truyn cho cc phn t ca vt lnh hn c gi l nhit lng. c trng cho nng lnh ca vt, ngi ta a ra khi nim nhit . Thng thng ta xem vt cng nng th nhit ca vt cng cao, vt cng lnh th nhit ca n cng thp. Khi hai vt (c nhit khc nhau) tip xc vi nhau th c s truyn nng lng t vt c nhit cao hn n vt c nhit thp hn, v ch ngng li khi hai vt trng thai cn bng nhit (nhit bng nhau) hay ni cch khc l c ng nng trung bnh ca chuyn ng tnh tin ca phn t trong mi vt bng nhau. Chnh v vy, ta c th chn w lm thc o nhit ca vt . T (2.1) n gin, ta quy c nhit c xc nh bng : = Suy ra: p= 2 n w = n . 3 2 w. 3

Vy nu cc phn t chuyn ng cng nhanh (hoc cng chm) th ng nng trung bnh ca chuyn ng tnh tin ca phn t cng ln (hoc cng nh) v do nhit ca vt cng cao (hoc cng thp). Vy theo quan im ng hc phn t, nhit l i lng c trng cho tnh cht v m ca vt, th hin mc nhanh hay chm ca chuyn ng hn lon ca cc phn t cu to nn vt . Thang nhit : Mi lin h gia nhit tnh theo cc nhit giai khc nhau: Nhit T tnh theo nhit giai kelvin v nhit tnh theo nhit giai Celcius: T = 273,150 + t. Nhit TF tnh theo nhit giai Fahrenheit v nhit tnh theo nhit giai Celcius: TF = 9 t + 32 0 . 5

Kha lun tt nghip

Trang 11

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Cng thc v mi lin h gia nhit o bng nng lng vi nhit o bng n v : = Suy ra: w= 3 kT . 2 (3.2) 2 w = kT 3 (3.1)

Trong k l hng s Bndman v c gi tr bng k = 1,38.10-28 J/K hoc erg k = 1,38.10 28 . K Da vo cng thc (3.2) ta thy khi T = 0 th w = 0 ngha l cc phn t ngng chuyn ng tnh tin. Tuy nhin th s dao ng ca cc nguyn t trong phn t vn cn tn ti. 00K c gi l khng tuyt i v nhit giai Kelvin c gi l nhit giai tuyt i. Nhit thp nht c th t c l 1,3.10-6K, nhit cao nht vo bc 100 triu (bom nguyn t). Nhit ch c ngha khi xt n tp hp rt ln cc phn t kh.
4. Phng trnh trng thi ca kh l tng v nhit ca kh l tng

Trng thi ca mt khi lng kh nht nh c xc nh bi cc thng s trng thi (p sut p, nhit T, th tch V). Phng trnh nu ln mi lin h gia 3 thng s trng thi trn ca mt khi lng kh xc nh c gi l phng trnh trng thi v c th vit di dng: p = f(V,T). Thit lp phng trnh trng thi kh l tng: Ta c: p = 2 nw 3 (2.1)

w=

3 kT (3.2) 2

T (2.1) v (3.2) ta suy ra c:

p = nkT (4.1)
Nu trong th tch V ca kh c cha N phn t th n = Thay (4.2) vo (4.1) ta c: N (4.2) V

pV = nkT (4.3) Phng trnh (4.3) gi l phng trnh trng thi ca kh l tng.

Kha lun tt nghip

Trang 12

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Tuy nhin vic o trc tip N khng th thc hin c nn ngi ta thay N bng khi lng m ca cht kh l i lng o c d dng. Mt kilomol (kmol) ca bt k cht no cng cha mt s phn t l s Avogadro NA=6,02.1026 kmol-1 . Nu gi l khi lng ca mt kmol cht (tnh ra kg) th ta c:

N m m = N = NA NA Thay N vo phng trnh (4.3) ta c: PV = m N A kT (4.4) J KmolK

Hng s R = NAK c gi l hng s kh l tng v c tr s: R = 6,02.1026.1,38.10-23 = 8,31.103 Thay R vo (4.4) ta c: PV = m RT (4.5)

Phng trnh trng thi vit di dng (4.5) c gi l phng trnh ClaypeyronMendeleev. Hng s R c th xc nh t phng trnh (4.5) cho mt kmoK kh. Khi m = nn PV0 = RT . Trong V0 l th tch ca mt Kmol kh. iu kin tiu chun T = 2730K, p sut p = 760 mmHg th th tch ca mt kmol kh l V0 = 22,4 m3/kmol.
Do R = PV0 1,033.9,81.10 4.22,4 N.m J = 8,31.10 3 = 8,31.10 3 T 273 Kmol.K Kmol.K PV0 1,033.22,4.10 3 at.l = = 84 . T 273 Kmol.K

Nu p sut tnh bng at, th tch l l (lit) th: R=

Nhit ca kh l tng: Xut pht t phng trnh trng thi ca kh l tng cho 1 Kmol kh: PV0 = RT Suy ra p sut ca cht kh l: P = RT V0

Mt khc, t phng trnh c bn ca thuyt ng hc phn t cc cht kh NA 1 1 N p = mn 0 v 2 , do : p = m A v2 t p dng cho 1 Kmol kh th n 0 = t 3 V0 3 V0

Kha lun tt nghip

Trang 13

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Nu gi = mN A l khi lng 1 Kmol kh v m l khi lng 1 phn t kh th ta c:

1 v2 T= t 3 R

Phng trnh cho thy nhit cht kh lin quan trc tip vi vn tc ton phng trung bnh ca phn t theo h thc sau:

v2 t =

3RT hoc v t ~ T .

5. Cc nh lut thc nghim

T phng trnh trng thi ca kh l tng ta c th d dng suy ra cc nh quy nh tnh cht ca cc kh gi cc nh lut ca kh l tng.
5.1. nh lut Boyle-Mariotte

nh lut: vi mt khi lng kh xc nh, nhit khng i (T = const), tch s gia th tch v p sut l mt hng s. H thc: p1V1 = p2V2 Hay: pV = const. ng ng nhit: trong h ta OpV, cc ng ng nhit l cc ng hyperbol biu din mi lin h gia p v V. Tp hp cc ng ng nhit c gi l h cc ng ng nhit. p T2 T1 O
5.2. nh lut Gay-Lussac

nh lut: khi p sut khng i th th tch ca mt khi lng kh xc nh bin thin bc nht theo nhit . H thc: V = const . T Vy ta c th d dng suy ra nh lut Gay-Lussac vit theo nhit giai Celcius: Vt =V0(1 + p t ). Trong : Vt p sut t0C V0 p sut 00C
Kha lun tt nghip Trang 14

SVTH: L B Lc
=

GVHD: L HUY

1 h s nhit bin i ng p ca cht kh. 273 V

ng ng p: p1 p2

T Khi p sut khng i th th tch ca mt khi lng kh cho trc bin thin bc nht theo nhit (bch phn).
5.3. nh lut Charles

nh lut Charles nu ln mi lin h gia p sut v nhit ca mt khi lng kh xc nh khi th tch khng i (ng tch). T phng trnh trng thi ca kh l tng ta c: P mR = T V V V = const nn: P = const T

Gi p0 l p sut ca mt khi lng kh xc nh nhit 0 0 C ( T0 = 2730 K ). Khi bin i ng tch ti p sut p v nhit T, ta c h thc:
p p p p0 = p = 0 T = 0 (273 + t ) T T0 T0 273

Vy p = p 0 (1 + p )
p =

1 gi l h s nhit bin i p sut ng tch ca kh. 273

Khi th tch khng i th p sut ca mt lng kh cho trc bin thin bc nht theo nhit (bch phn) . ng ng tch p V1 V2

5.4. nh lut alton

Kha lun tt nghip

Trang 15

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Xt mt bnh c th tch V cha hn hp gm cc cht kh khng tc dng ha hc vi nhau. Gi N1,N2,Nn l s phn t ca cc kh thnh phn tng ng ca hn hp tng s phn t kh c trong hn hp l: N = N1 + N2 + + Nn Phng trnh trng thi ca hn hp kh: PV = NKT = (N1 + N2 + + Nn )KT p sut ca hn hp kh trong bnh l:
P= N1 N N KT + 2 KT + ... + n KT . V V V

N1 N N KT,P 2 = 2 KT,..., Pn = n KT biu th p sut ca mi cht kh V V V thnh phn ca hn hp khi ch ring thnh phn ca kh chim ton b c bnh. P1, P2, ,Pn gi l p sut ring phn.

Trong P1 =

P = P1 + P2 + + Pn

(1-23)

nh lut: p sut ca hn hp kh bng tng cc p sut ring phn ca cc kh thnh phn to nn hn hp. nh lut Dalton cho thy kh thnh phn ca hn hp gy nn mt p sut khng ph thuc s c mt ca cc p sut ca cc kh thnh phn khc, ngha l trong kh l tng khng c s tng tc gia cc phn t.
6. S phn b vn tc phn t theo Maxwell 6.1. Hm phn b vn tc

Cc phn t trong cht kh chuyn ng hn lon vi cc vn tc khc nhau c v hng v ln nhng s phn b vn tc ca cc phn t vn tun theo mt quy tc nht nh. Xt mt khi kh nhit xc nh T v c N phn t. Gi dN l s phn t c vn tc nm trong khong v n v + dv, dN t l vi N, vi dv v ph thuc v theo hm f(v): dN=Nf(v)d(v) dN cho bit t s ca s phn t trong mt n v th tch c vn tc N nm trong khong v n v + dv hay l xc sut phn t c vn tc trong khong v n v + dv. i lng dN = f ( v)dv N Hm f(v) c gi l hm phn b. Da vo khi nim xc sut, nm 1852 Maxwell xc inh c hm phn b c dng:

Kha lun tt nghip

Trang 16

SVTH: L B Lc
mv 2 4 m 2 2 f ( v) = v exp 2KT 2KT
3

GVHD: L HUY

(6.1.1)

Trong :

v l vn tc ca phn t. m l khi lng ca 1 phn t cht kh.

l khi lng mol.

T l nhit tuyt i. Vy :
mv 2 dN 4 m 2 2 = v exp 2KT dv N 2KT
3

ngha ca hm phn b f ( v) l tch f ( v).dv bng s phn t c vn tc nm trong khong v n v + dv chia cho ton b s phn t. Dng ng biu din ca hm f ( v) khng cn i c mt cc i. Khi v = 0 hoc v = th f ( v) tin ti 0 iu ny c ngha l khng c phn t c vn tc bng 0 hoc ln hn v cng.
6.2. ngha

Vi mt h gm mt s rt ln cc phn t, ta khng th vn dng cc inh c hc xc nh chuyn ng ca tng phn t. Trong trng hp ny ta c th vn dng l thuyt xc sut tm ra quy lut vn ng chung ca c h phn t. nh lut phn b vn tc phn t theo Maxwell c lm sng t bng l thuyt xc sut. Nu gi N l s phn t trong mt n v th tch v dN l s phn t c vn tc trong khong v n v + dv th khi N c th xem l tng s s kin xy ra, cn dN = m l s ln s kin xy ra (hay s ln quan st c phn t c vn tc trong khong v n v + dv). T nh ngha xc sut, ta c: W = lim
N

m N dN . N

V m = dN v N rt ln ( N ) nn: W = Theo phn b Maxwell: Vy:

dN dN = f ( v).dv. Do W = = f ( v).dv N N

dN = f ( v).dv. c ngha l xc sut tm thy phn t c vn tc nm trong N khong v n v + dv. V vy f ( v) c ngha l hm mt xc sut.

Kha lun tt nghip

Trang 17

SVTH: L B Lc f ( v) = dN =W N

GVHD: L HUY

Vy hm phn b c gi tr bng xc sut tm thy phn t c vn tc nm trong khong mt n v vn tc cnh vn tc v. V vy vn tc c xc sut cc i vm l vn tc ng vi im cc i ca f(v). Ta c th xc nh s phn t c vn tc trong khong v n v + dv c gi tr o bng din tch phn gch cho dS. dN = f ( v)dv = dS N Vy s phn t c vn tc nm trong khong t 0 n trn ton b s phn t bng din tch hnh bao bi ng cong f(v).
S = dS = f ( v)dv =
N

dN N = =1 N N 0

C ngha l xc sut tm thy phn t c vn tc bt k bng 1. T (6.1.1) ta thy s phn b vn tc ph thuc vo nhit . Khi nhit tng th nh ng cong dch chuyn v bn phi, chng t s phn t c vn tc ln tng ln hay vn tc trung bnh ca cc phn t tng ln.
6.3. Cc vn tc c trng ca phn t cht kh

Vn tc c xc sut cc i vm: l vn tc ng vi im cc i ca ng cong, ngha l c nhiu phn t c vn tc ny nht. Vm c th tm t iu kin o hm f(v) theo v; Suy ra: v m =
2KT = m 2RT

df ( v) =0 dv

Vn tc trung bnh s hc v : l trung bnh cng ca vn tc ca tt c cc phn t. Vn tc trung bnh s hc c tnh theo cng thc:
4 m 2 mv 2 3 v = v.f ( v)dv = exp( ) v dv . 2 KT 2 KT 0 0

Sau khi ly tch phn ta c ( tch phn tng phn ). v= 8KT 8RT = m

Vn tc cn trung bnh bnh phng (vn tc cn qun phng): vn tc cn trung bnh bnh phng v ca cc phn t c inh ngha nh sau:

Kha lun tt nghip

Trang 18

SVTH: L B Lc v = v2 . Trong : v = v 2 f ( v)dv .

2 0

GVHD: L HUY

Thc hin php ly tch phn ta c: v2 = v= Ch : 3KT 3RT = . m 3KT 3RT = m

vm < v < v .

7. S phn b mt phn t kh t trong trng trng lc

Khi xt nh lut phn b phn t theo vn tc, ta cha xt n ngoi lc tc dng ln cc phn t. Nu khng c ngoi lc tc dng, mt n ca mt khi lng kh s ng u ti mi ch. Khi cc phn t kh chu tc dng ca ngoi lc th mt phn t kh thay i. Ta xt s phn b mt phn t kh khi t trong trng trng lc u. Gi thit rng nhit ca kh ti mi im l nh nhau. p sut ca khi kh cng tng khi cng xung thp, lp di chu trng lng ca lp trn. Theo nh lut Pascal (tnh hc cht lu), p sut khng kh ti mi im c ln bng trng lng ca ct khng kh c din tch y bng mt n v din tch v c chiu cao bng chiu cao ct kh quyn (t im ang xt). Gi P v P + dP l p sut cao z v z + dz. Ta c:

dP = gdz
C du - l v khi z tng th P gim; dP tri du vi dz. l khi lng ring ca khng kh ( ph thuc vo cao z ). g l gia tc trng trng. z l cao tnh t gii hn trn ca kh quyn. Ta c: = M mN = = mn V V

M, n l khi lng ca khi kh v khi lng mt phn t kh. N, n l s phn t kh c trong khi kh v mt phn t kh. P mP P nn = = KT KT RT Trang 19

V n =

Kha lun tt nghip

SVTH: L B Lc Vy dP = P gdz RT dP g = dz P RT
z

GVHD: L HUY

Tch phn hai v t chiu cao z = 0 n chiu cao z ng vi cc p sut P0 v P dP g dz = P 0 RT P0 Ta c: P = P0 exp( gz ) RT (7.1)
P

Cng thc (7.1) c gi l cng thc kh p. Cng thc kh p c ng dng to ra dng c o cao. thnh lp cng thc v s phn b mt phn t theo cao ta thay P v P0 bng cc biu thc: P = Nkt v P0 = n0KT Trong n0 v n l mt phn t kh cao z = 0 v cao z. Ta c: n = n 0 exp( gz ) RT (7.2)

Cng thc (7.2) cho bit s phn b mt phn t kh theo cao. Khi s dng cng thc (7.2), gia tc trng trng g v nhit T khng ph thuc cao z nn cng thc ny ch ng dng c trong phm vi khng ln (khong vi km).
II. S va chm ca cc phn t. Cc hin tng truyn trong cht kh 1. Qung ng t do trung bnh ca phn t

Qung ng t do trung bnh: khong cch trung bnh m mt phn t chuyn ng hon ton t do gia hai va chm k tip nhau c gi l qung ng t do ca cc phn t, k hiu l . Biu thc: = 1 2nd 2 v l vn tc chuyn ng ca phn t ; n l mt phn t trong mt n v th tch.
2. Cc hin tng truyn trong cht kh

Trong : d l ng knh ca phn t;

Cc phn t kh chuyn ng nhit hn lon, ng thi chuyn t vng n sang vng kia to nn cc hin tng truyn trong cht kh.
2.1. Hin tng khuch tn

Kha lun tt nghip

Trang 20

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Ti min khng gian cha mt cht kh m khi lng ring ca cht kh cha ng nht th s xy ra hin tng khuch tn tc l c s truyn khi lng kh t ch c khi lng ring ln n ch c khi lng ring nh. Khi khi lng ring ca cht kh ng nht ti mi im trong khng gian th hin tng khuch tn dng li. Bn cht ca hin tng khuch tn l s vn chuyn cc phn t. Biu thc tnh h s khuch tn D:
D= 1 1 8RT v = 3 3 kT 2d 2 p

n v ca D trong h SI l: (

m2 ) s

D t l nghch vi p v t l thun vi T, ngha l p sut cng thp th h s khuch tn cng cao v nhit cng cao th h s khuch tn cng ln. Ngoi ra, h s khuch tn cn ph thuc vo bn cht ca cht kh.
2.2. Hin tng truyn nhit

Trong mt mi trng (rn, lng, kh) c s phn b nhit khng u th s tn ti mt dng nhit hng t nhng min c nhit cao ca mi trng sang min c nhit thp hn. Trong cht kh, hin tng truyn nhit l do cc phn t kh chuyn ng nhit hn lon va chm vi nhau nn ng nng truyn t ni c nhit cao sang ni c nhit thp hn. Bn cht ca hin tng truyn nhit l s truyn nng lng. Cn lu nhit lng l s trao i nng lng ch khng phi l nng lng. Biu thc xc nh h s dn nhit: = i vnk 6 Phn t c mt nguyn t: i = 3; Phn t c hai nguyn t: i = 5; Phn t c t ba nguyn t tr ln: i = 6. H s dn nhit ph thuc vo nhit v bn cht ca cht kh.
2.3. Hin tng ni ma st

Trong : i l bc t do;

Hin tng ni ma st trong cht kh l hin tng sinh ra lc ma st gia cc lp kh chuyn ng thnh nhng dng (hoc lp) kh vi nhng vn tc khc nhau. Biu thc ca h s ma st: = 1 v 3

Kha lun tt nghip

Trang 21

SVTH: L B Lc Trong l khi lng ring ca cht kh. H s ma st ph thuc vo nhit v bn cht ca cht kh.
III. Nhng nguyn l c bn ca nhit ng lc hc 1. Nng lng chuyn ng nhit v ni nng ca kh l tng 1.1. Nng lng chuyn ng nhit

GVHD: L HUY

Nng lng chuyn ng nhit (nhit nng): l dng nng lng c c do chuyn ng ca cc phn t. Nng lng chuyn ng nhit l ng nng trung bnh chuyn ng tnh tin ca phn t. Ed = m 2 3 v = KT 2 2 3 NKT 2 3 RT 2

Nng lng chuyn ng nhit ca N phn t: E = N.E d =

Nng lng chuyn ng nhit ca 1kmol kh: E0 = NA Ed =

1.2. nh lut phn b u nng lng theo bc t do

Khi nim bc t do: l s to c lp cn thit xc nh v tr ca vt trong khng gian. Kh 1 nguyn t c 3 bc t do. Kh 2 nguyn t c 5 bc t do. Kh 3 nguyn t c 6 bc t do. nh lut phn b u: do Maxwell pht biu Nng lng chuyn ng nhit phn b u theo cc bc t do Nng lng ng vi mi bc t do l Gi i l s bc t do: Nng lng chuyn ng nhit ca mt phn t: E d = Nng lng chuyn ng nhit ca N phn t: E d =
1.3. Ni nng ca kh l tng

1 KT 2 i KT 2

i NKT 2

Kha lun tt nghip

Trang 22

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Ni nng l mt dng nng lng bn trong ca mt h, n ch ph thuc vo trng thi ca h. Ni nng bao gm tng ng nng chuyn ng nhit ca cc phn t cu to nn h v th nng tng tc gia cc phn t . Ni nng ph thuc vo nhit v th tch: th nhit thay i th ng nng ca cc phn t thay i dn n ni nng ca h thay i; khi th tch thay i th khong cch gia cc phn t thay i lm cho th nng tng tc gia cc phn t thay i nn s lm ni nng ca h thay i. C hai cch lm bin i ni nng thc hin cng v truyn nhit. Gi U l ni nng

U = Ed + Et + Ep Trong : E d : nng lng chuyn ng nhit. E t : th nng tng tc gia cc phn t. E p : tng nng lng bn trong phn t. H l kh l tng U = Ed + Ep Khi trng thi ca h thay i, ni nng thay i dU = dE d + dE p Vi cc bin thng thng (i p,T,V) th dE p = 0 do dU = dE d Kh l tng gm N phn t: dU = i NkdT 2 mi N A kdT 2

Nu kh l tng c khi lng m: dU = Hay : dU = mi RdT 2

2. Lin quan gia nng lng, nhit lng v cng 2.1. S lin quan gia nhit lng v cng

Nhit lng l phn nng lng trao i, lin quan n chuyn ng nhit ca cc phn t. Cng l phn nng lng trao i gia cc vt, thng qua chuyn ng nh hng ca cc phn t

Kha lun tt nghip

Trang 23

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

- Cng v nhit u l phn nng lng trao i nn c cng n v o, n v ca nng lng. -Cng v nhit c th chuyn ha cho nhau. Cng c th chuyn ha hon ton thnh nhit nhng nhit khng th chuyn hon ton thnh cng. - Nng lng c o bng Calo (cal) hoc Jun (J) 1 cal = 4,18 J
2.2. S khc nhau gia nng lng, nhit lng v cng

Nng lng l i lng vt l c trng cho kh nng sinh cng (c trng cho mc vn ng, tng tc gia vt cht). Nhit l do s chuyn ng nhit hn lon ca cc phn t. Cng l do s chuyn ng c hng ca cc phn t.
3. Nguyn l I nhit ng lc hc 3.1. Nguyn l

Xt s bin i ca h t trng thi (1) trng thi (2) Gi Q l nhit lng m ngoi vt truyn cho h.

A l cng m h nhn t ngoi vt.

U 1 , U 2 : ni nng ca h trng thi (1) v trng thi (2) U = U 2 U 1 = Q + A

Trong qu trnh bin i no bin thin ni nng bng tng cng v nhit m h nhn t ngoi vt Nu h thc hin mt qu trnh bin i v cng nh

dU = Q + A
A > 0, Q > 0 h nhn cng, nhn nhit. A < 0, Q < 0 h sinh cng, sinh nhit. Nu gi A ' , Q ' l cng v nhit m h sinh ra A ' = A, Q ' = Q Khi A = 0, Q = 0 U = 0 U1 = U 2 Ni nng ca h khng i.
3.2. H qu 3.2.1. H thc hin chu trnh (qu trnh kn)

Ta c: U = Q + A = 0 Do h thc hin chu trnh (qu trnh kn): U 1 = U 2

Kha lun tt nghip

Trang 24

SVTH: L B Lc Suy ra: Q = A = A '

GVHD: L HUY

H mun sinh cng phi nhn nhit ngc li h nhn cng phi ta nhit
3.2.2. H c lp

Tc l h khng trao i nhit v thc hin cng vi mi trng ngoi Q = 0 , A = 0 , U = 0 . Ni nng ca h c lp bo ton. Nu h thay i trng thi do cc tc ng khc ca ngoi vt (nh in trng, nh sng) cc tc ng quy v cng A i ta c:
i

U = A i
i

4. Nhit dung ring 4.1. Nhit dung ring

Nhit dung ring l nhit lng truyn cho mt n v khi lng vt cht n tng thm 10. K hiu: c - i vi mt kg: c = Q dT Q mdT

- i vi lng kh bt k khi lng m: c = - n v: J kgK

4.2. Nhit dung ring phn t

Trong vt l phn t v nhit hc, tin cho vic tnh ton ngi ta dng nhit dung ring phn t (nhit dung mol) K hiu: C Nhit dung ring phn t l nhit lng cn truyn cho mt kmol kh n tng thm 1 - Cho mt kmol: C = Q dT
Q Q = C = .c m m dT dT

- Vi mt lng kh bt k khi lng m: C =

- n v:

J kmolK

Kha lun tt nghip

Trang 25

SVTH: L B Lc
4.2.1. Nhit dung ring phn t ng tch ( V= const)

GVHD: L HUY

Nu trong qu trnh bin i ng tch th nhit lng truyn cho 1 kmol kh n tng thm 1 c gi l nhit dung ring phn t ng tch. K hiu: C V
Q Vi 1 kmol kh: C V = dT V

Qu trnh ng tch V= const A = 0 p dng nguyn l I: dU 0 = Q + A = Q = Hay: Suy ra:

CV = dU 0 dT

i RdT 2

CV =

i R 2

4.2.2. Nhit dung ring phn t ng p ( p = const)

Nu trong qu trnh bin i ng p th nhit lng truyn cho 1 kmol kh n tng thm 1 c gi l nhit dung ring phn t ng p. K hiu: C p Q Vi 1 kmol kh: C p = dT p Qu trnh ng p p = const Theo nguyn l I: Q = dU 0 A Vi dU 0 = i RdT 2

Xc nh A Xt bin thin th tch dV0 ca 1kmol kh trong bnh hnh tr, tit din S. A = Fdl = p.S.dl = pdV0 (1) (2) l1 l2 Mc khc: pV0 = RT Ly vi phn hai v pdV0 = RdT A = RdT
CP = Q dU 0 A = dT dT dT

Kha lun tt nghip

Trang 26

SVTH: L B Lc Cp = i R + R Cp = CV + R 2

GVHD: L HUY

4.3. H s Poisson

T s gia C p v C V c gi l h s Poisson K hiu: = Cp CV = i+2 i

Kh 1 nguyn t: = 5/3 Kh 2 nguyn t: = 1,4 Kh 3 nguyn t: = 4/3

5. ng dng nguyn l I kho st cc qu trnh cn bng 5.1. Cng v nhit m h nhn trong qu trnh cn bng 5.1.1. Cng m h nhn

A = pdV Khi h bin i t trng thi (1) n trng thi (2) A = A = pdV
(1)
V1

(2 )

V2

5.1.2. Nhit m h nhn

Q = mcdT Q == m CdT

Khi h bin i t trng thi (1) n trng thi (2) Q = cmdT = cm(T2 T1 )
T1 T2

Trong qu trnh ng nhit th nhit m h nhn phi tnh theo cch khc
5.2. Cng v nhit m h nhn trong cc qu trnh cn bng 5.2.1 Qu trnh ng p ( p = const )

Cng m h nhn A = pdV

Kha lun tt nghip

Trang 27

SVTH: L B Lc A = A = p dV = pV =
1 V1 2 V2

GVHD: L HUY m m R (T1 T2 ) = RT

Nhit m h nhn

Q = dU A
Trong : dU = mi RT 2 m RdT

A = pdV = Q =

m i ( + 1)RdT 2 m C p dT

Mc khc: Q =

i Ta thy: C p = ( + 1)R L nhit dung ring phn t ng p 2

5.2.2. Qu trnh ng tch ( V = const )

Cng m h nhn

A = pdV = 0 A = 0
Nhit m h nhn

Q = dU A = dU
Theo nguyn l I: Q = Mc khc: Q = Ta thy: C V = m C V dT mi RdT 2

i R L nhit dung ring phn t ng tch 2

5.2.3. Qu trnh ng nhit ( T = const )

Cng m h nhn

A = pdV

Kha lun tt nghip

Trang 28

SVTH: L B Lc Trong : A = pdV

V1 V2

GVHD: L HUY

pV = Suy ra:

m RT
V

2 m dV A = RT V V1

A=
A=

m RT (ln V1 ln V2 )
V1 m RT ln V 2 Vbe Vlon

Lu : dn n V tng, quy c cng m, Nhit m h nhn

Q = dU A
Vi dU = Suy ra: Q = A Hay:
Q = A = V2 m RT ln V 1 m p1 = RT ln p 2

mi RT = 0 2

5.2.4. Qu trnh on nhit ( Q = const )

Trong trng hp ny th c ( p, V, T ) u thay i Phng trnh ca qu trnh on nhit Theo nguyn l I: dU = Q + A = A Trong : (1)

Kha lun tt nghip

Trang 29

SVTH: L B Lc dU = m mi RdT = C V dT 2 m dV RT V (2) (3)

GVHD: L HUY

A = pdV = T (1), (2), (3) suy ra: CV

dV dT = R V T

dT R dV = T CV V t R = 1 CV dV dT + ( 1) =0 V T Tch phn hai v phng tnh trn ta c:

ln T + c1 + ( 1) ln V + c 2 = const

ln T + ( 1) ln V = (const ) ln(T.V ( 1) ) = (const ) Ta c: T.V ( 1) = const

Thay T t phng trnh pV = const Thay V t phng trnh

(1 )

pV = const ta c: T

pV = const ta c T

T.p

= const

Cng m h nhn trong qu trnh on nhit: * A = pdV = dU A = A= m i RdT 2 mi R (T2 T1 ) 2

Kha lun tt nghip

Trang 30

SVTH: L B Lc * pV = c p = c.V

GVHD: L HUY

A = c.V dV
A = c V 1 1
V2 V1 1 V2 V11 = c 1

* Thay p =

m RT V

V1 1 V T = T1 1 V A = A= m dV RT1 V1 1 V
V2 1 V2 V11 m dV m RT1 V1 1 = RT1 V1 1 1 V1 V

5.2.5. Qu trnh a bin: l qu trnh trong nhit dung khng i.

* Phng trnh ca qu trnh: Theo nguyn l I:

dU = Q + A
Mc khc : dU = Q = mi m RdT = C V dT 2 m CdT

A = pdV
T trn ta c: m m C V dT = CdT pdV pdV = pV = m (C C V )dT

m RT (p,V u thay i)

Vi phn hai v phng trnh trn ta c:

Kha lun tt nghip

Trang 31

SVTH: L B Lc Vdp + pdV =

pdV =

GVHD: L HUY m m pdV + Vdp , thay vo trn, ta c: RdT dT = R

C CV (pdV + Vdp ) R

(C C p )pdV + (C C v )Vdp = 0 Chia 2 v cho pdV ta c: (C C p ) Chia 2 v cho C CV, ta c: t n = C Cp C CV , ta c: n

(C C V R )pdV + ((C C V )Cdp = 0 dp dV + (C C V ) = 0 V p

C C p dV dp + =0 C CV V p

dV dp + = 0 , n c gi l ch s a bin. V p

Suy ra: pV n = const Cc trng hp ring: n = 0, V 0 = 1 p = const . y l qu trnh ng p. n = 1, V 1 = V pV = const. y l qu trnh ng nhit. n = pV = const. y l qu trnh on nhit. Trong qu trnh ng tch C = CV, ta c: n= C Cp C CV =

6. Cng thc hin trong mt chu trnh

P B C E D

O Chu trnh l mt qu trnh khp kn:

Xt mt chu trnh gm 2 qu trnh trn th (P,V)

Kha lun tt nghip

Trang 32

SVTH: L B Lc Cng m h sinh ra trong qu trnh BCD (dn n): A =

' 1 VD

GVHD: L HUY

VB

pdV = S

BCDHG

Cng m h nhn trong qu trnh DEB (nn): A = pdV = S BEDHG

' 2 VD VB

Cng sinh ra trong c chu trnh:

' ' A ' = A1 + A '2 = A 1 A2

A ' = S BCDHG S BEDHG A ' = S BCDEB Tng qut:

A ' = pdV

A ' = S c
7. Nguyn l th II ca nhit ng lc hc 7.1. Hn ch ca nguyn l I

Khng c cho bit chiu din bin ca qu trnh xy ra. Cng v nhit tng ng nhau c th chuyn ha cho nhau. Khng cp n cht lng ca nhit.
7.2. My nhit

H hot ng tun hon bin nhit thnh cng v ngc li. My nhit lm vic vi hai ngun nhit.
T1 > T2 T1 : nhit ngun nng.

T2 : nhit ngun lnh.

Khi my nhit hot ng tun hon th tc nhn thc hin chu trnh.
7.2.1. ng c nhit

L my nhit bin nhit thnh cng. Trong mt chu trnh nhn nhit lng t Q1 t ngun nng (nhit t1) v nh cho ngun lnh nhit lng Q '2 (nhit t2). Nhit sut ca ng c nhit: A' = Q1

Kha lun tt nghip

Trang 33

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Trong : A ' : Cng h sinh ra trong mt chu trnh. M trong mt chu trnh: U = 0 U = A ' + Q1 Q 2 = 0 =
7.2.2. My lm lnh

Q1 Q '2 Q' = 1 2 < 1 Q1 Q1

L my nhit trong mt chu trnh tc nhn nhn cng A v nhit lng Q 2 t ngun lnh. H s lm lnh:
a= Q2 >1 A

7.3. Pht biu nguyn l

Theo Thomson: Mt ng c nhit khng th sinh cng nu n ch trao i vi mt ngun nhit duy nht. Theo Claussius: Nhit khng th truyn t vt lnh sang vt nng hn.
8. Chu trnh Carnot vi tc nhn l kh l tng

P (1) (4) Q2 O
8.1. Chu trnh Carnot

Q1 (2) (3) V2 V3 V

V1 V4

Qu trnh dn ng nhit: (1)

(2)

Tc nhn nhn nhit lng Q1 t ngun nng nhit T1.

' H sinh cng: A 12 = A 12

Qu trnh dn on nhit:

(2)

(3)

Nhit tc nhn h t: T1 n T2 Tc nhn sinh cng: A '23 = A 23 Qu trnh nn ng nhit: (3) (4)

Kha lun tt nghip

Trang 34

SVTH: L B Lc Tc nhn nh cho ngun lnh nhit lng

' H sinh cng: A 34 = A 34

GVHD: L HUY

Qu trnh nn on nhit: Tc nhn nhn cng:

(4) A '41 = A 41

(1)

Nhit tc nhn tng t T2 n T1 Cng sinh ra trong c chu trnh:

' ' A ' = A 12 + A '23 + A 34 + A '41

8.2. Hiu sut ca chu trnh Carnot thun nghch

= 1

T2 T1

ctn ch ph thuc vo T1, T2

9. Hm Entropi v nguyn l tng Entropi 9.1. Hm Entropi: Gi s h bin i theo qu trnh thun nghch t trng thi 1 sang trng thi 2. Sau h bin i thun nghch t trng thi 2 v trng thi 1, ta c:

S = S 2 S1 =

Q T 1

i lng S gi l Entropi ca h v c c im sau: Entropi l hm trng thi, Entropi c xc nh sai km mt hng s v c tnh cng c.
9.2. Nguyn l tng Entropi

Tng qut: S Q T 1
2

Du = i vi cc qu trnh thun nghch. Du >i vi cc qu trnh khng thun nghch.

Chng III: Phn loi cc bi tp c th

Vic phn loi cc bi tp vt l ch mang tnh tng i. Trong phn nghin cu ny, bi tp vt l c th chia lm hai loi: bi tp nh tnh v bi tp nh lng.
I. Bi tp nh tnh 1. Phng php

gii bi tp vt l nh tnh trc ht cn hiu r bn cht ca cc khi nim; cc nh lut vt l; nhn bit c biu hin ca chng trong nhng trng hp c th. Da

Kha lun tt nghip

Trang 35

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

trn c s cc nh lut vt l xy dng nhng suy lun logic tng bc mt v i n kt lun cui cng.
2. Bi tp 2.1. Cc nh lut v cht kh 2.1.1. Cc bi tp gii mu Bi 1: Khi nung nng mt bnh cha kh th cc phn t kh chuyn ng nh th no? Ti sao?

Gi tr li: Khi nung nng mt bnh cha kh th cc phn t kh chuyn ng hn n nhanh hn. V lc tng tc gia cc phn t trong cht kh rt yu . Khi nung nng, cc phn t cht kh nhn c nhit nng chuyn thnh ng nng ca chng nn s chuyn ng nhanh hn.
Bi 2: Khi nung nng mt thi st th cc nguyn t c chuyn ng hn n hay khng? Ti sao?

Gi tr li: Khi nung nng mt thi st th cc nguyn t khng chuyn ng hn n m chng dao ng nhanh hn xung quanh cc v tr xc nh. V trong cht rn, lc tng tc gia cc nguyn t rt mnh nn chng khng chuyn ng t do c m ch c th dao ng quanh cc v tr cn bng xc nh.
Bi 3:V sao ni ni cht lng c hnh dng ca phn bnh cha n?

Gi tr li: Cht lng c hnh dng ca phn bnh cha n v lc tng tc gia cc phn t trong cht lng cha ln gi cc phn t nhng v tr xc nh nh trong cht rn, nhng lc tng tc ny vn gi c cc phn t cc v tr cn bng dch chuyn v khng cho chng chuyn ng ra xa nhau v vy cht lng c tnh chy lng v khng c hnh dng ring.
Bi 4: Ti sao cc vt li c th gi c hnh dng v th tch ca chng khi cc phn t, nguyn t cu to nn vt chuyn ng khng ngng ?

Gi tr li: Cc vt c th gi c hnh dng v th tch ca chng khi cc phn t, nguyn t cu to nn vt chuyn ng khng ngng v do gia cc nguyn t v phn t cu to nn vt ng thi tn ti lc ht v lc y. Do cc nguyn t, phn t trong vt rn ch chuyn ng (dao ng) quanh mt v tr cn bng gi l nt mng, khong cch gia cc nt mng l xc nh.
Bi 5: Dng thuyt ng hc phn t gii thch nh lut Bi-l-Ma-ri-t.

Gi tr li:

Kha lun tt nghip

Trang 36

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

bi yu cu gii thch nh lut Bi-l-Ma-ri-t mt cch nh tnh da trn c s ca thuyt ng hc phn t. V nh lut Bi-l-Ma-ri-t c thnh lp trn c s tnh ton nh lng theo thuyt ng hc phn t ca cht kh l tng nn yu cu trc tin l phi pht biu li nh lut Bi-l-Ma-ri-t v nm c ni dung ca thuyt ng hc phn t v kh l tng. Gi tr li: Nguyn nhn gy ra p sut cht kh l do s va chm ca cc phn t kh ln thnh bnh v ln p sut ph thuc vo s va chm v cng va chm. Theo thuyt ng hc phn t th: - S va chm ph thuc vo : + Mt phn t kh n: mt phn t kh cng ln th s va chm cng ln v ngc li. + Nhit cng cao (hay thp) th cc phn t chuyn ng cng nhanh (hay chm) dn n s va chm cng tng hay gim. - Cng va chm ph thuc vo nhit ca cht kh: nhit cng cao th cc phn t chuyn ng cng nhanh dn n cng va chm cng mnh v ngc li. Khi nhit cht kh khng i (trong trng hp nh lut Bi-l-Ma-ri-t) th cng va chm ca cc phn t trn mi n v din tch trn thnh bnh khng i. Khi p sut tng tc l s va chm ca cc phn t trn mi n v din tch trn thnh bnh tng. Mun vy th mt phn t kh phi tng. N ; i vi mt lng kh xc nh; khi lng m khng i nn tng s V phn t N khng i. Do , mt phn t kh n tng th th tch V phi gim. Ta c: n = Chng t, khi T = const th p.V = const; ngha l khi nhit cht kh khng i, nu p sut tng th th tch gim v ngc li.
Bi 6: V sao khi pha nc chanh ngi ta thng lm cho ng tan trc ri mi cho nc lnh vo ?

Gi tr li: y l dng bi tp gii thch hin tng, bi cp n lnh v s ha tan tc l c lin quan n nhit v chuyn ng nhit ca cc phn t. Do cn da vo thuyt ng hc phn t gii thch. Theo thuyt ng hc phn t th cng chuyn ng biu hin nhit ca h. Khi nhit cng cao th cc phn t chuyn ng cng nhanh v ngc li. Nhit trong ly nc khi cha cho lnh vo cao hn nhit lc c nn cc phn t chuyn ng nhit nhanh hn lm ng ha tan nhanh hn. Khi cho vo, nhit ca ly nc thp hn nn cc phn t chuyn ng chm hn lm cho qu trnh ha tan ng din ra chm hn.

Kha lun tt nghip

Trang 37

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Bi 7: L thuyt cho bit sn phm ca s chy l kh cacbonic ( CO 2 ) v hi nc ( H 2 O ). l nhng cht khng chy v khng duy tr s chy. Lc u ngn la bao quanh bi khng kh ( Oxy ) nn xy ra s chy nhng v sau ngn la b bao quanh bi sn phm ca s chy nh ni trn. Vy ng l ngn la s b tt i, s chy s ngng li nhng thc t ngn la khng b tt s chy vn tip tc cho n khi nhin liu b t chy ht. V sao nh vy ?

Gi tr li: Kh cacbonic ( CO 2 ) v hi nc ( H 2 O ) c to thnh khi c s chy b t nng ln nn gin ra v tr nn nh hn trc v vy chng khng nm yn ti ch m dn dn bay ln cao nhng ch cho khng kh mi. Do d s chy c duy tr. Da vo iu kin ny ta c th gii thch v sao cc n du ha cn c bong thng gi. Nu lp bng n vo m khng kh trong bng khng lu thng c th ch sau mt thi gian ngn n s tt. Nu khng c bng n th gp lung gi mnh n cng s tt v gi thi ngn la (gm cc kh ang chy sang) ra xa bc n lm cho nhit ca khng kh khng nng lm cho xi v hi du ha bay ra t bc n phn ng vi nhau v bc chy.
Bi 8: Ci bong bng x phng khi mi c thi phng th bay ln cao, sau mt thi gian li bay xung thp v nu gia chng khng b v th s h xung mt t. Gii thch ny nh th no ?

Gi tr li: Khng kh do ngi thi vo bong bng x phng th nng ngha l khi lng ring ca n nh hn khng kh xung quanh. V vy lc u bong bng bay ln cao. V sau khng kh trong bong bng lnh i v di tc dng lc ht ca Tri t bong bng i xung.
2.1.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Hy dng thuyt ng hc phn t gii thch cc nh lut Gay-Lussac v Charles. Bi 2: V sao khi than chy li pht ra ting n lch tch v c nhng tia la bn ra. Bi 3: Hai bnh ging nhau cha khng kh p sut bnh thng v c y kn bng nhng ci nt. Khi nung nng kh hai bnh n cng mt nhit no th p sut hai bnh c cn bng nhau khng. Bi 4: Trong mt ng thy tinh kn hai u c mt git thy ngn nm chnh gia hai bn l khng kh, ng ang trng thi nm ngang. Khi dng ng thng ng, git thy ngn b tt xung mt cht. V sao git thy ngn khng tt ti y ng. Bi 5: Khi lng ring ca mt khi lng kh s thay i nh th no nu n c tng p sut trong qu trnh ng nhit. Bi 6: Chng ta gi thit rng va chm gia cc phn t kh vi thnh bnh cha chng l n hi. Ti sao iu khng c g khc chng no m nhit c cng nhit vi cht kh.

Kha lun tt nghip

Trang 38

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

2.2. S va chm ca cc phn t v cc hin tng truyn trong cht kh 2.2.1. Cc bi tp gii mu Bi 1: Gii thch hin tng khi ta vo khng kh.

Gi tr li: Cc phn t ca khi tham gia chuyn ng nhit. Th tch chim bi kh tng ln, khi lng ring ca kh gim.
Bi 2: Ma ng ngi i b phi i nhanh b cng rt nhng chim chc bay nhanh thng li b rt cng v rt xung. Gii thch v sao nh vy ?

Gi tr li: Ma ng, chim chc ng yn th nh c b lng x ra lm thnh 1 o cha khng kh, kh dn nhit ra ngoi. Khi chim bay khng kh b lng lun thay i lm cho mnh chim phi ta nhit ra ngoi. Nhit lng b truyn ny ln n mc chim c th b rt cng v ri xung.
Bi 3: Ma ng, mt ngi em hai thng nc ging nhau vo trong phng kn tm. Mt na thng th nht cha nc lnh, mt na thng th hai cha nc nng nhit gn bng 18 0 C . C hai cch ha nc tm.

a. Ha nc nng vi nc lnh trong mt chu thau. Dng ht nc trong chu li ha tan tip tc tm. b. Ngay t u chung 2 na thng nc nng v lnh li thnh mt thng tm. Hi cch no ni trn y lm cho nc nng t truyn nhit cho khng kh t hn. Coi thi gian tm nh nhau. Gi tr li: Lm theo cch th hai nc nng t truyn nhit cho khng kh t hn v yu t dn nhit quan trng y l chnh lch nhit gia nc nng v kch thc ca phng.
2.2.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Mi thm ca nc hoa thong bay khng khng kh dn tan bin mt. Khi t cc ng khi lc u mi thot ra trong ng th m c sau cng dn tan bin trong khng kh. Hy gii thch ti sao c hin tng trn. Bi 2: Cc ha s trc khi v thng trn mt s mu vi nhau to ra nhng mu sc ph hp nh mun. Vic trn mu ny da vo nhng nguyn tc no. Bi 3: Ti sao khi bc ln m khng chm xung t mt ngn nn. Gii thch bng ngn ng s va chm phn t. Bi 4: Gii thch nh tnh mi lin h gia qung ng t do trung bnh ca cc phn t amoniac v thi gian cn thit ngi thy mi amoniac khi bnh c m trong phng. 2.3. Nguyn l I nhit ng lc hc

Kha lun tt nghip

Trang 39

SVTH: L B Lc
2.3.1. Cc bi tp ngh

GVHD: L HUY

Bi 1: Th mt qu bng cao su xung t, bng b ny ln, nhng nu bng thng mt l th n khng ny ln c. Hy gii thch v sao ? Bi 2: Mt qu bng ri t cao h1 xung t v ny ln cao h2.

a. V sao thc t h2<h1 ? b. Nguyn l th nht ca nhit ng lc hc p dng cho trng hp ny nh th nao ? c. bin thin ni nng trong trng hp ny c tc dng g ?
Bi 3: Mt khi kh l tng trng thi ban u no c th tch V1 gin n n th tch V2. Qu trnh gin n c th xy ra theo:

ng p; ng nhit; on nhit. Hy cho bit: a. Trong qu trnh no cng sn ra nh nht ? b. Du ca bin thin ni nng ca cht kh trong mi qu trnh nh th no?
Bi 4: Mt qu t ch ri t cao h xung t v khng b ny ln.

a. Nguyn l th nht ca nhit ng lc hc c vit cho h no ? Biu thc nh th no ? b. tng ni nng ca h l bao nhiu ? Thc hin lm vic g trong qu trnh va chm vi t ?
2.4. Nguyn l II nhit ng lc hc 2.4.1. Cc bi tp ngh Bi 1: Hiu sut ca mt ng c nhit l tng l bao nhiu nu n ng thi thc hin cng A v truyn cho ngun lnh mt nhit lng Q ? Bi 2: Chng minh rng nhit khng th bin hon ton thnh cng ? Bi 3: H nhit ca ngun lnh hoc tng nhit ca ngun nng, cch no c nh hng nhiu hn n hiu sut ca chu trnh cacn. Bi 4: i vi ng c nhit, khi ma st gia cc chi tit gim n khng th hiu sut c th t n 100% khng ? Bi 5: Hy gii thch ti sao hiu sut ca chu trnh cacno thun nghch l ln nht trong tt c cc chu trnh vi cng ngun nng v ngun lnh ? II. Bi tp nh lng 1. Phng php chung gii bi tp nh lng

Kha lun tt nghip

Trang 40

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

V trong phn ny, th em ch trnh by vic gii bi ton vt l thng qua bn bc sau y
1.1. Phn tch bi ton

- Ta ch phn tch hin tng din ra trong bi ton t ta tm xem bi yu cu tm cc i lng no. - Da vo cc hin tng vit cc cng thc th hin mi lin h gia cc i lng cn tm v cc i lng cho. - nh hng s lc v cc bc tm i lng m bi ton yu cu.
1.2. Tm tt bi ton

- Cn ghi r cc i lng m bi ton cho (bng cc k hiu ring hc trong bi tin cho vic gii bi ton). - Lu i cc n v cho ph hp vi cng mt h n v o lng (ta ch tp trung vo h o lng SI).
1.3. Gii

- t li gii sao cho ph hp, ngn gn, y . - Gii theo s nh hng to ra trong phn 1. - Thay s vo tm ra kt qu (nu bi ton ta gii c cc i lng cho l nhng con s c th).
1.4. Kim tra kt qu v bin lun

- Kim tra bng th nguyn. - So snh li vi iu kin bi ton cho xem kt qu tm ra c ph hp khng. Sau y l mt s dng bi tp c th
2. Bi tp 2.1. Nhng c s ca thuyt ng hc phn t ca kh l tng 2.1.1. Cc bi tp lin quan n Nhng nh lut thc nghim v cht kh l tng v phng trnh trng thi ca kh l tng 2.1.1.1. Cc bi tp gii mu Bi 1: C 10g kh xi 100C, p sut 3at. Sau khi h nng ng p, khi kh chim th tch 10l. Tm:

a. Th tch khi kh trc khi gin n ? b. Nhit ca khi kh sau khi gin n ? c. Khi lng ring ca khi kh trc khi gin n ? d. Khi lng ring ca khi kh sau khi gin n ? 1. Phn tch bi ton:

Kha lun tt nghip

Trang 41

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

y l bi ton lin quan n cht kh nn khi gii th ta phi xc nh cc thng s trng thi ca cht kh trong tng trng hp c th: Trng thi u: t1 = 100C T1 = 10 + 273 = 283K ;
p1 = 3 at =3.9,81.104N/m2;

Trng thi sau (sau khi h nng ng p): y chng ta lu y l qu trnh ng p, do thng s p sut s khng i nn p2 = p1; V2 = 10l. a. Tm th tch khi kh trc khi gin n tc l tm th tch ca khi kh trong trng thi u V1. n y, tm V1 ta c th da vo phng trnh trng thi ca kh l m (1) tng: p1 V1 = RT1 Thay m = 10g =10-2kg; = 32kg / kmol ; R = 8,31.103J/kmolK; p1 = 3at; T1 = 283K vo (1) ta tm c V1. b.Tm nhit ca khi kh sau khi gin n tc l tm nhit ca khi kh trng thi sau (T2). bi ny ta lu l, khi kh gin n ng p nn p2 = p1; v tm T2 ta V V c th da vo mi lin h T, V trong khi p khng i bng biu thc sau: 1 = 2 (2) T1 T2 Thay T1 = 283K; V2 = 10l = 10-2m3 v V1 va tm c cu a vo (2) ta tm c T2. c. Tm khi lng ring ca khi kh trc khi gin n tc l tm 1 m chng ta bit m l 1 = (3) V1 Thay m = 10g = 10-2kg v V1 va tm c cu a vo (3) ta tm c 1 . d. Tm khi lng ring ca khi khi sau khi gin n tc l tm 2 v ta bit l m 2 = (4) V2 Thay m = 10g = 10-2kg v V2 = 10-2m3 vo (4) ta tm c 2 . 2. Tm tt: bi cho: m = 10g = 10-2kg Trng thi u: t1 = 100C T1 = 10 + 273 = 283K ;
p1 = 3 at;

Trng thi sau: p2 = p1; V2 = 10l = 10-2m3; Tm:

Kha lun tt nghip

Trang 42

SVTH: L B Lc a. V1 ? b. T2 ? c. 1 ? d. 2 ? 3. Gii: a. Th tch khi kh trc khi gin n:

GVHD: L HUY

p dng phng trnh trng thi ca kh l tng trc khi h nng: p1 V1 = m RT1 (1)

V1 =

m RT1 10 2 8,31.10 3.283 = = 2,4.10 3 m 3 ; 4 p1 32 3.9,81.10

b. Nhit ca khi kh sau khi gin n: p dng nh lut Gay-Luyxac:

V1 V2 = T1 T2

T2 =

V2 10 2 T1 = 283 = 1179K ; V1 2,4.10 3

c. Khi lng ring ca khi kh trc khi gin n: Ta c: m 10 2 1 = = = 4,1kg / m 3 ; 3 V1 2,4.10 m 10 2 = = 1kg / m 3 ; V2 10 2

d. Khi lng ring ca khi kh sau khi gin n Ta c: 2 =

4. Kim tra kt qu v bin lun: Qua cc kt qu tm c ta thy: a. V1 =

[kg ] [J / kmolK][K ] m RT1 = = [m 3 ] ; Lu : J = N.m p1 [kg / kmol] [ N / m 2 ]

Cho nn kt qu cu a chp nhn c. V2 [m 3 ] T1 = 3 [K ] = [K ]. b. T2 = V1 [m ]

Kha lun tt nghip

Trang 43

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Ta thy n v ca T2 ph hp qua kim tra th nguyn ca n nn kt qu c th chp nhn c. c. 1 = m [kg] = 3 = [kg / m 3 ] ; V1 [m ] m [kg ] = 3 = [kg / m 3 ] ; V2 [m ]

Kt qu trn c th chp nhn c. d. 2 =

Kt qu trn c th chp nhn c. Nhn xt: Theo iu kin ca bi ton t ra gin n ng p. Do , ta d dng d on c l nhit lc sau s ln hn nhit lc u (T2>T1). V kt qu ra ng nh vy cho nn ta c th chp nhn c. V do gin n ng p nn th tch lc u s nh hn th tch lc sau (V1<V2), v khi lng ring trc kh gin n s ln hn khi lng ring sau khi gin n ng p ( 1 > 2 ). Bin lun: Ngoi cch gii trn ta cng c th gii theo cch khc. Chn hn nh ta lp phng trnh trng thi hai trng hp trc v sau khi gin n ng p: p1 V1 = p 2 V2 = m RT1 m RT2 (1) (2)
m RT1 ; p1 V2 T1 ; V1

Da vo (1) ta tm c V1: V1 =

Kt hp (1) v (2) ta suy ra T2: T2 = Cng da vo (1) ta tm c 1 : 1 = Da vo (2) ta tm c 2 : 2 =

p 1 ; RT1

p 2 ; RT2

Bi 2: C 10g kh hyr p sut 8,2at ng trong mt bnh c th tch 20l.

a. Tnh nhit ca khi kh; b. H nng ng tch khi kh ny n khi p sut ca n bng 9at. Tnh nhit ca khi kh sau khi h nng. 1. Phn tch bi ton: Sau khi c qua bi ton ny th iu m ta cn lu l khi kh ny c ng trong mt bnh c th tch xc nh. V y l mt trong nhng bi ton lin quan n cht

Kha lun tt nghip

Trang 44

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

kh, lin quan n cc nh lut thc nghim ca cht kh l tng. Vy lm c th ta cn phi bit hin tng xy ra trong bi ton c thng s no khng i v cc thng s cn li c mi quan h no ? nh lut no s biu din c mi quan h ? Vy th ta hy phn tch bi ton trn. Bi ton cho 10g kh hyr ang p sut 8,2at ng trong mt bnh c th tch 20l. Th ta c c trng thi u ca khi kh c cc thng s trng thi nh sau: m = 10g = 10 2 kg ; p1 = 8,2at = 8,2.9,81.10 4 N / m 2 ; V1 = 10l = 10 2 m 3 ; a. bi yu cu tnh nhit ca khi kh tc l tnh T1. tm c T1 ta c th da vo phng trnh trng thi ca kh l tng trong trng thi u: p1 V1 = p1 V1 m (1) RT1 T1 = m R

Thay = 2kg / kmol; m = 10g = 10 2 kg; p1 = 8,2at = 8,2.9,81.10 4 N / m 2 ; V1 = 20l = 2.10 2 m 3 ; R = 8,31.103J/kmolK vo (1) ta d dng tm c T1. b. H nng ng tch khi kh ny n khi p sut ca n bng 9at tc l trong trng hp ny nhit ca khi kh thay i (nhit khi kh tng ln) trong khi th tch ca khi kh ny vn khng i nh ta nhn nh trn. Vy th trong trng thi sau khi h nng ng tch ny th cc thng s trng thi ca khi kh lc ny s l: p 2 = 9at = 9.9,81.10 4 N / m 2 ; V2 = V1; Vi cc thng s trn bi ton yu cu tnh nhit ca khi kh sau khi h nng tc l tm T2. gii quyt cu ny, ta c th vn dng nh lut Sac-L:
p1 p 2 p = T2 = 2 T1 (2) T1 T2 p1

Ln lc thay p2; p1; T1 bit vo (2) ta tm c T2. 2. Tm tt: bi cho: m = 10g = 10 2 kg ; Trng thi u: p1 = 8,2at = 8,2.9,81.10 4 N / m 2 ; V1 = 20l = 2.10 2 m 3 ; Trng thi sau: p 2 = 9at = 9.9,81.10 4 N / m 2 ;

Kha lun tt nghip

Trang 45

SVTH: L B Lc
V2 = V1 ;

GVHD: L HUY

Tm: a. T1 ? b. T2 ? 3. Gii: a. Nhit ca khi kh trc khi h nng ng tch: p dung phng trnh trng thi ca kh l tng trong trng thi u: p1 V1 = Suy ra:
p1 V1 2 8,2.9,81.10 4.2.10 2 T1 = = 2 387 K; m R 10 8,31.10 3

m RT1

b. Nhit ca khi kh sau khi h nng ng tch: p dng nh lut Sac-L

p1 p 2 = T1 T2

Suy ra: T2 = p2 9.9,81.10 4 T1 = 387 424K; p1 8,2.9,81.10 4

Vy : a. T1 = 387K; b. T2 = 424K. 4. Kim tra kt qu v bin lun: Cch kim tra n gin l ta s kim tra v th nguyn ca cc i lng: a. T1 =
p1 V1 [kg / kmol] [ N / m 2 ][m 3 ] = = [K ]; Vi J =[N].[m]; m R [kg ] [J / kmolK]

Nn kt qu tm c ta c th chp nhn c. b. T2 = p2 N / m2 T1 = [K ] = [K ]; p1 N / m2

[ [

] ]

Nn kt qu tm c ta c th chp nhn c.

Kha lun tt nghip

Trang 46

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Nhn xt: Theo iu kin ca bi ton l h nng ng tch th iu ny ta bit c nhit lc sau s cao hn nhit lc u (T2>T1) trong khi (V1=V2) th tch khng i. Nn kt qu ta c th chp nhn c. Ch : khi gii bi ton ta nn i n v cho ph hp (h SI). cc n v thng nht vi vi nhau nu khng ta s gii sai. Ngoi ra cu b. ta cng c th dng phng trnh trng thi ca kh l tng gii vi V1=V2. p 2 V2 = p 2 V2 p 2 V1 m = RT2 T2 = ; m R m R

Thay = 2kg / kmol; m = 10g = 10 2 kg; V2 = V1; p 2 = 9at = 9.9,81.10 4 N / m 2 ; T2=

2 9.9,81.10 4.2.10 2 424K ; 10 2 8,31.10 3

Bi 3: C 10kg kh ng trong mt bnh, p sut 107N/m2. Ngi ta ly bnh ra mt lng kh cho ti khi p sut ca kh cn li trong bnh bng 2,5.106N/m2. Coi nhit ca khi kh khng i. Tm lng kh ly ra.

1. Phn tch bi ton: Sau khi c xong bi ton, ta cn lu ch nhit ca khi kh lc ny l khng i (qu trnh ng nhit). Ci kh ca bi ny l yu cu ta tm khi lng kh ly ra. M trong bi hc th ta khng c phng trnh biu din mi lin h gia khi lng kh ly ra vi cc thng s cn li trong bi ton. Nu vy th ta s b tt trong tm cch gii. Nhng xem xt k th ta c th gii quyt bi ton theo hng sau: u tin ta s p dng phng trnh trng thi ca kh l tng cho khi kh lc u: m pV p1 V1 = 1 RT1 m1 = 1 1 ; (1) RT1 Tip theo ta s p dng phng trnh trng thi ca kh l tng cho khi kh cn li trong bnh (sau khi ly ra mt lng kh m ).
p 2 V2 = m2 p V RT2 m 2 = 2 2 ; (2) RT2

M T2 = T1; V2 = V1; Ly (1) chia (2) ta c kt qu sau:

m p (1) 1 = 1 ;(3) ( 2) m2 p2

Theo iu kin bi ton th ta li c mi quan h gia khi lng kh ly ra vi khi lng kh lc u v lc sau trong bnh.

Kha lun tt nghip

Trang 47

SVTH: L B Lc
m = m1 m 2 ; (4)

GVHD: L HUY

T (3) m 2 =
m = m 1

p2 m1 ; thay vo (4) ta tm c m : p1

p2 p m1 = m1 (1 2 ) ; (5) p1 p1

Thay m1 = 10kg; p1 = 107N/m2; p2 = 2,5.106N/m2 vo (5) ta tm c m cng l p n ca bi ton. 2. Tm tt: bi cho Trng thi u: m1 = 10kg; V1; T1; p1 = 10 7 N / m 2 ; Trng thi sau: p 2 = 2,5.10 6 N / m 2 ; V2 = V1; T2 = T1; Tm: Khi lng kh ly ra m ? 3. Gii: Phng trnh trng thi kh l tng cho khi lng kh trong bnh lc u:
p1 V1 = m1 pV RT1 m1 = 1 1 (1) RT1 m2 p V RT2 m 2 = 2 2 RT2

Phng trnh trng thi kh l tng cho khi lng kh trong bnh lc sau:
p 2 V2 =

(2)

Mt khc theo bi ta c:
m = m 1 m 2

(3)

Vi V1 = V2; T1 = T2; R v th khng i. T (1); (2) v (3) ta suy ra:

m = m 1 p2 p m1 = m1 (1 2 ) (4) p1 p1

Kha lun tt nghip

Trang 48

SVTH: L B Lc
2,5.10 6 = 10 1 10 7 = 7,5kg;

GVHD: L HUY

Vy khi lng kh ly ra l 7,5kg. 4. Kim tra kt qu v bin lun:

p2 [N / m 2 ] T m = m1 1 = [kg ] = [kg ] ta thy n v ca m l kg th 1 [ N / m 2 ] p 1 ng ri nn ta chp nhn kt qu ny c.

Nhn xt: bi ton hay ch l ta phi p dng phng trnh trng thi ca kh l tng n hai ln trong iu kin th tch v nhit ca cng mt cht kh; c bit l ta phi p dng biu thc s (3) mi tm ra kt qu. Ngoi ra bi ny ta cng c th gii theo cch khc: T phng trnh trng thi ca kh l tng: pV = m RT ; (1) V m RT m = p (2) RT

Ta c pV =

Vi: p = p1 p 2 ; m = m1 m 2 ; T (1) ta suy ra:

V m1 V m = hay (3) = RT p RT p1 m1 m p = (p1 p 2 ) 1 = m1 (1 2 ) (4) p1 p1 p1

T (2) v (3) suy ra: m = p

Ta thy (4) v (4) nh nhau nn khi lng kh ly ra lc ny cng l 7,5kg;

2.2.1.2. Cc bi tp ngh Bi 1: C 40g kh xi chim th tch 3l p sut 10at.

a. Tnh nhit ca khi kh. b. Cho khi kh gin n ng p n th tch 4l. Hi nhit ca khi kh sau khi gin n. S: a. 202,5K; 390K.
Bi 2: C 12g kh chim th tch 4l nhit 70C. Sau khi h nng ng p,khi lng ring ca n bng 6.10-4g/cm3. Tm nhit ca khi kh sau khi h nng.

S: 1400K.
Bi 3: Mt bnh cha mt cht kh nn nhit 270C v p sut 40at. Tm p sut ca kh khi c mt na khi lng kh thot ra khi bnh v nhit h xung ti 120C.

Kha lun tt nghip

Trang 49

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY S: 19at.

Bi 4: C 1g kh xi p sut 3at sau khi h nng ng p n chim mt th tch1l. tm nhit sau khi h nng. Coi kh xi l kh l tng.

S: 1133K.
Bi 5: Mt khi kh nit c th tch 8,3l, p sut 15at, v nhit 270C

a. Tnh khi lng ca khi kh ; b. H nng ng tch khi kh n nhit 1270C. Hy tnh p sut ca khi kh sau khi h nng. S: 0,137kg; 20at.
Bi 6: Cho tc dng axit sunfuaric ln vi (CaCO3) ta thu c 1320cm3 kh cacbonic (CO2) Bi 7: Bnh thy tinh th tch V = 20cm 3 cha khng kh nhit t 1 = 67 0 C c ni vi mt ng thy tinh nm ngang cha y thy ngn; u kia ca ng h . Lm lnh khng kh trong bnh n nhit t 2 = 16 0 C. Tnh khi lng thy ngn chy vo bnh. Th tch ca bnh v khi lng ring D ca thy ngn xem nh khng i, cho bit D = 13,6.10 3 kg / m 3 .

S: 40,8g.
Bi 8: Hai bnh 1 v 2 c th tch V1 = 800cm 3 v V2 = 400cm 3 c ni vi nhau bng mt ng nh c th tch khng ng k c ngn i bng mt ming xp cch nhit A m cht kh c th i qua c. Ban u kh trong hai bnh u c nhit t = 27 0 C v p sut p = 760mmHg. Ngi ta cho nhit bnh 1 tng ln thm 730C v nhit bnh 2 h xung n 00C. Tnh p sut cui ca kh trong hai bnh.

S: 842mmHg.
Bi 9: Mt lng khng kh cha trong mt xi-lanh nm ngang c pit-tng di ng khng ma st (H.1) 1000C th tch ca khng kh l 5 lt. Sau khi ngui i, th tch khng kh cn li 4 lt. Tnh nhit kh khi ngui.

H.1 S: 298K.
Bi 10: Khi lng ring ca khng kh iu kin chun ( t 0 = 0 0 C; p 0 = 1atm = 1,013.10 5 Pa ) l = 1,29 kg/m3. Tm khi lng mol trung bnh ca khng kh.

S: 29kg/kmol.

Kha lun tt nghip

Trang 50

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Bi 11: C 1g xy p sut 3at sau khi h nng ng p n chim mt th tch 1l. Tm nhit sau khi h nng. Coi kh xy l kh l tng.

S: 1133K.
Bi 12: Mt khi kh nit c th tch 8,3l, p sut 15at, v nhit 270C.

a. Tnh khi lng ca khi kh d; b. H nng ng tch khi kh n nhit 1270C. Hy tnh p sut ca khi kh sau khi h nng. S: 0,137kg; 20at.
Bi 13: Xc nh nhit ca kh cha trong mt bnh kn, nu p sut ca kh tng ln mt lng bng 0,4% p sut ban u khi nhit tng 10C.

S: 250K.
2.1.2. Cc bi tp lin quan n Phn b Maxwel v phn b bolzman. 2.1.2.1. Bi tp gii mu Bi 1: Tnh p sut khng kh trn cao 10km so vi mt t.

Bit p sut ti mt t l 760mmHg, khi lng kmol khng kh l 29kg/kmol. Coi nhit khng kh khng ph thuc vo cao v bng 0 0 C. S: a. 2,2. 10 2 mmHg. 1. Phn tch bi ton: y l dng bi ton lin quan n nh lut phn b p sut theo cao trong trng gz trng. V vy, ta c th p dng cng thc lin quan P = P0 exp( ) RT Thay cc gi tr ca p0, , g, z, R, T vo ta tnh c p. 2. Tm tt: bi cho: z = 10km = 10 4 m; = 29kg / kmol; p 0 = 760mmHg; T = 273 + 0 = 273K; Tm: p ? 3. Gii: Tnh p sut khng kh trn cao 10km so vi mt t: p dng cng thc: P = P0 exp( gz ) (1) RT Trang 51

Kha lun tt nghip

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Thay: g = 10m/ s 2 ; R = 8,31.10 3 J / kmolK; z = 10km = 10; = 29kg / kmol; p 0 = 760mmHg; T = 273 + 0 = 273K vo (1) ta tm c P = 2,2. 10 2 mmHg; 4. Bin lun v kim tra: Cch kim tra n gin nht l kim tra th nguyn, ta thy th nguyn ca hai v ca phng trnh (1) l nh nhau. Ta cng c th kim tra nh tnh bng cch l p sut khng kh s gim theo cao nn kt qu tnh ra bt buc phi nh hn p sut ti mt t, v kt qu ra ng nh vy , nn kt qu trn c th chp nhn c. M rng: hy lp t s p sut gia p sut khng kh khi ln cao 10km v p sut khng kh khi xung su 10km.
2.1.2.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Tnh s phn t hli trong 1 cm 3 c vn tc nm trong khong t 2,39.10 3 m / s n 2,41.10 3 m / s . Hli c nhit 699 0 C v khi lng ring 2,16.10 4 kg / m 3 .

S: 2,5.10 20 m 3 .
Bi 2: Tnh t s phn t kh c vn tc khng khc qu 0,5% so vi:

a. Vn tc c xc sut cc i. b. Vn tc trung bnh s hc. c. Vn tc cn trung bnh bnh phng. S: a. 0,85%; b. 0,91%; c. 0,95%.
Bi 3:Trong bung li my bay p k ch p sut 675 mmHg. My bay bay cao h bao nhiu nu sn bay, p k ch p sut 750mmHg ? Coi nhit khng kh khng thay i theo cao v bng 17 0 C.

S: 895m.
2.1.3. Cc bi tp lin quan n Vn tc phn t 2.1.3.1. Bi tp gii mu Bi 1: Tnh vn tc cn trung bnh bnh phng ca cc phn t kh xy nhit 27 0 C.

1. Phn tch bi ton: y l loi bi tp lin quan n vn tc ca cc phn t. Vy ta c th dng cc cng thc lin quan n vn tc ca cc phn t gii loi bi tp ny. Trong bi ny, yu cu tm vn tc cn trung bnh bnh phng ca cc phn t kh xy nhit 27 0 C. Tc l ta c th vn dng cng thc sau:

Kha lun tt nghip

Trang 52

SVTH: L B Lc 3RT

GVHD: L HUY

v=

Thay R = 8,31.10 3 J / kmolK. T = 27+273 = 300K. = 32kg / kmol. Vo cng thc trn ta tm c kt qu. 2. Tm tt: bi cho: kh xy t = 27 0 C. Tm: v ? 3. Gii: p dng cng thc tnh vn tc trung bnh ca cc phn t: v= 3RT (1)

Vi R = 8,31.10 3 J / kmolK. T = 27+273 = 300K. = 32kg / kmol. Suy ra: v 483m / s. 4. Bin lun v kim tra: Kim tra th nguyn ca vn tc trung bnh phng trnh (1) ta thy v c th nguyn ph hp nn kt qu ny c th chp nhn c. Nhn xt: im lu l ta phi bit vn dng cng thc cho ph hp v cc n v phi cng mt h n v o. M rng: bi c th yu cu ta tm thm vn tc c xc sut cc i, vn tc cn trung bnh s hc. V so snh t s gia cc gi tr vn tc ny. Hoc l bi ton c th cho hai kh khc nhau cng nhit t so snh cc tr s tng ng gia cc gi tr vn tc.
2.1.3.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Tnh vn tc trung bnh s hc ca phn t kh, bit vn tc cn trung bnh bnh phng ca n bng 1000m/s.

S: 920m/s.
Bi 2: Mt bnh dung tch V = 4l cha mt kh no c khi lng m = 0,6g di p sut 2atm. Tnh vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t kh.

S: 2000m/s. Kha lun tt nghip Trang 53

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Bi 3: Tnh mt phn t hyr p sut 200mmHg, bit vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t hyr iu kin cho l 2400m/s.

S: 4,2.10 24 m 3 .
Bi 4: Khi lng ring ca mt cht kh l 6.10 2 kg / m 3 , vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t kh ny l 500m/s. Tnh p sut ca kh .

S: 7,5.10 3 N / m 2 .
Bi 5: Vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t xy ln gp bao nhiu ln so vi vn tc cng loi ca ht bi c khi lng 10 8 g ln vo gia cc phn t kh xy.

S: ln gp 1,37. 10 7 ln.
Bi 6: Tnh vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t khng kh nhit 17 0 C nu coi khng kh nh l mt kh m khi lng 1 kilomol ca n bng = 29kg / kmol.

S:

v 2 = 500m / s.

Bi 7: Tnh vn tc cn trung bnh bnh phng ca hli v nit cng nhit .

S:

2 v1

2 1

= 2,65.

v2 2

Bi 8: Tnh mt phn t hyr p sut 200mmHg, bit vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t hyr iu kin cho l 2400m/s.

S: 4,2.1018 cm 3 .
Bi 9: Khi lng ring ca mt cht kh l 6.10 2 kg / m 3 , vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t cht ny l 500m/s. Tnh p sut ca kh.

1 S: p = v 2 = 5.10 3 N / m 2 . 3
Bi 10: Vn tc cn trung bnh bnh phng ca 1 ht bi nh l lng trong khng kh nh hn bao nhiu ln so vi vn tc cng loi ca phn t khng kh bit khi lng ca mt ht bi l 10 8 g v khng kh coi nh c = 29kg / kmol.

S: nh i 1,44. 10 7 ln.
Bi 11: Trong bnh dung tch 2 lt c cha 10 g xy p sut 680mmHg. Tnh:

a. Vn tc cn trung bnh bnh phng ca phn t cht kh. b. S phn t kh cha trong bnh. c. Khi lng ring ca kh. S: a. v 2 = 230m / s.

Kha lun tt nghip

Trang 54

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY b. n = 1,9.10 23. c. = 5kg / m 3 .

2.2. S va chm ca cc phn t v cc hin tng truyn trong cht kh. 2.2.1. Cc bi tp lin quan n S va chm ca cc phn t kh 2.2.1.1. Bi tp gii mu Bi 1: Tnh qung ng t do trung bnh ca cc phn t kh CO2 nhit 100 0 C v p sut 0,1mmHg. ng knh phn t CO2 bng 3,2.10 8 cm.

1. Phn tch bi ton: y l dng bi ton lin quan n s va chm ca cc phn t kh. Bi ton yu cu tm qung ng t do trung bnh ca cc phn t kh CO2 nhit 100 0 C tc l tm m ta c cng thc lin quan n l :
= kT 2d 2 p

Thay cc gi tr: k, d, p, T vo cng thc trn ta tm c kt qu. 2. Tm tt: bi cho: d = 3,2.10 8 cm = 3,2.10 10 m; 1333N/ m 2 ; T=100+273=373K; Tm: ? 3. Gii: Qung ng t do trung bnh ca cc phn t kh CO2 nhit 100 0 C : p dng cng thc:
= kT 2d 2 p

k= 1,38.10 23 J / K; p

0,1mmHg

(1)

Thay d = 3,2.10 8 cm = 3,2.10 10 m; k= 1,38.10 23 J / K; p = 0,1mmHg =1333N/ m 2 ; T=100+273=373K; vo (1) ta tm c:

= 8,5.10 4 m.

4. Bin lun v kim tra: Kim tra th nguyn ca hai v phng trnh (1) ta thy th nguyn ca hai v nh nhau v kt qu ny c th chp nhn c.

Kha lun tt nghip

Trang 55

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

T cng thc (1) ta thy ph thuc bc nht vo T nu T cng ln th cng ln nu cc phn t c cng ng knh. M rng c th cho bi ton dng nh sau: khi nhit T th qung ng t do trung bnh ca phn t l cn nhit T th qung ng t do trung bnh ca phn t l tm p coi p sut trong hai trng hp l nh nhau. Tm p.
2.2.1.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Tnh s va chm trung bnh trong 1 giy ca phn t nit nhit t = 27 0 C v p sut p = 400mmHg. ng knh ca phn t nit bng 3.10 10 m.

S: 2,47.10 9 s 1 .
Bi 2: Trong bnh c dung tch 0,5 lt cha kh xy iu kin chun (p = 760mmHg, t = 0 0 C ). Tnh tng s va chm ca phn t xy trong bnh trong mt giy. ng knh ca phn t xy bng 3.10 10 m.

S: 3.10 31 va chm.
Bi 3: Da vo p k ion ha t trn v tinh nhn to s 3 ca Lin X, ngi ta tm thy cao 300km i vi mt t 1cm 3 kh quyn c chng khong 10 9 phn t kh. Tm qung ng t do trung bnh ca cc phn t kh cao ny. ng knh ca phn t kh quy c bng 2.10 10 m.

S: = 5,6km.
Bi 4: Tnh qung ng t do trung bnh ca phn t khng kh iu kin chun. ng knh ca phn t khng kh quy c bng 3.10 10 m.

S: = 9,3.10 8 cm.
Bi 5: Tnh qung ng t do trung bnh ca phn t hli iu kin m khi lng ring ca hli = 2,1.10 2 kg / m 3 .

S: = 1,8.10 6 m.
Bi 6: Kh cacbonic trong bnh c khi lng ring = 1,7kg / m 3 . Qung ng t do trung bnh ca phn t ny cho iu kin cho l 7,9.10 6 cm. Tnh ng knh d ca phn t kh cacbonic.

S: d = 3,5.10 10 m.
Bi 7:Tnh thi gian trung bnh gia hai va chm lin tip ca phn t nit nhit 10 0 C v p sut 1mmHg. ng knh ca phn t kh nit bng 3.10 10 m.

S: 1,6.10 7 s .

Kha lun tt nghip

Trang 56

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Bi 8: Khng kh trong bnh c ht ti p sut 10 6 mmHg. ng knh ca phn t khng kh bng 3.10 10 m. Khi lng 1kilomol = 29kg / kmol. Nhit ca khng kh bng 17 0 C. Tnh:

a. Khi lng ring ca khng kh trong bnh. b. Khi lng ring trong 1 cm 3 trong bnh. c. Qung ng t do trung bnh ca phn t. S: a. 1,6.10 19 kg / m 3 , b. 3,3.1010 cm 3 , c. = 76m.
Bi 9: nhit 0 0 C v di 1 p sut nht nh no qung ng t do trung bnh ca phn t xy bng 9,5. 10 8 m . Tnh s va chm trung bnh trong mt giy ca cc phn t xy nu kh trong bnh c ht ti p sut bng 0,01 p sut ban u. Nhit coi nh khng i.

S: 4,5. 10 7 s 1 .
Bi 10: p sut no chiu di qung ng t do trung bnh ca phn t nit l 1mm, bit rng kh p sut thng n bng 6.10 6 cm.

S: 4,6.10 2 mmHg.
2.2.2. Cc bi tp lin quan n Hin tng truyn trong cht kh 2.2.2.1. Bi tp gii mu Bi 1: Tnh h s khuch tn v h s ni ma st ca khng kh p sut 760mmHg v nhit 10 0 C . Coi khng kh nh l mt kh c = 29kg / kmol v ng knh phn t bng 3.10 10 m.

1. Phn tch bi ton: y l bi ton lin quan n cht kh m hin tng xy ra l s khuch tn cht kh nn gii c ta c th vn dng cc cng thc lin quan tnh, l : 1 D = v. 3 V h s ni ma st l: 1 = v. 3 Vi = p ; = RT
kT 2d p
2

;v=

8RT .

Ch cn thay cc gi tr ca , T, R , k, p, d ta tnh c , v, ta tm c D v . 2. Tm tt:

Kha lun tt nghip

Trang 57

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

bi cho: p = 760mmHg = 760.133,33N / m 2 , = 29kg / kmol; T = 10 + 273 = 283K; d = 3.10 10 m; R= 8,31.10 3 J / kmol; k= 1,38.10 23 J / K; Tm : D ? v ? 3. Gii: H s khuch tn v h s ni ma st ca khng kh p sut 760mmHg v nhit 10 C .
0

p dng cng thc: 1 D = v. 3 (1)

1 = v. (2) 3 Vi = p ; = RT
kT 2d p
2

;v=

8RT . (3)

T (1), (2) v (3) ta c: D=

=

2 kT RT ; 3 d 2 p
2 k 3 d 2 T ; R

Thay p = 760mmHg = 760.133,33N / m 2 , = 29kg / kmol; T = 10 + 273 = 283K; d = 3.10 10 m; R= 8,31.10 3 J / kmol; k= 1,38.10 23 J / K; D = 1,48.10 5 m 2 / s. = 1,85.10 5 kg / ms. 4. Bin lun v kim tra: Qua kim tra th nguyn ca cc kt qu thu c, nhn thy kt qu ny c th chp nhn c.
2.2.2.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Da vo cng thc ca cc h s truyn, tnh n v ca cc h s ny theo h SI. Bi 2: Tnh h s khuch tn ca hli iu kin chun.

S: 8,4.10 5 m 2 / s.

Kha lun tt nghip

Trang 58

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

Bi 3: Tnh khi lng nit khuch tn qua tit din 100cm 2 trong thi gian 10s. Nu gradien khi lng ring theo hng vung gc vi tit din ni trn bng 1,26kg / m 4 . Nhit nit l 24 0 C , qung ng t do trung bnh ca phn t nit l 10 5 cm.

S: 2.10 6 kg.
Bi 4:Tnh h s dn nhit ca khng kh nhit 10 0 C v p sut khng qu thp. ng knh ca phn t khng kh coi nh bng 3.10 8 cm.

S: 13,2.10 3

W . mK

Bi 5: Tnh h s ni ma st ca xy nhit 0 0 C. ng knh ca ca phn t kh xy l d = 3.10 10 m.

S: 18,8.10 6

Ns . m2

Bi 6: H s khuch tn v h s ni ma st ca hyr trong nhng iu kin no Ns cm 2 tng ng bng K = 1,42 v = 8,5.10 6 2 . Tnh s phn t hyr 1 m 3 trong s m cng iu kin trn.

S: 1,8.10 25 m 3 .
Bi 7: H s khuch tn v h s ni ma st ca xy tng ng bng K = 1,22.10 5

m2 s

v = 1,95.10 5 kg / ms. Tnh trong cng iu kin : a. Khi lng ring ca xy. b. Qung ng t do trung bnh ca phn t. c. Vn tc trung bnh s hc ca phn t. S: a. 1,6kg / m 3 ; b. 8,35.10 8 m; c. 440m/s.
Bi 8: My bay bay vi vn tc 360km/h. Cho rng lp khng kh st cnh my bay b ko theo do ni ma st c chiu di bng 4cm. Tnh lc tip tuyn tc dng vo mi m 2 ca mt cnh. ng knh ca phn t khng kh coi nh bng 3.10 8 cm. Nhit ca khng kh l 0 0 C.

S: 0,045N.
2.3. Nguyn l I nhit ng lc hc 2.3.1. Cc bi tp lin quan n Nhit dung ring ca kh l tng 2.3.1.1. Bi tp gii mu Bi 1: Tnh nhit dung ring ca xy.

Kha lun tt nghip

Trang 59

SVTH: L B Lc a. Khi V = const. b. Khi p = const. 1. Phn tch bi ton:

GVHD: L HUY

Ta bit rng nhit dung ring l nhit lng cn truyn cho mt khi lng vt cht n tng thm 1 . K hiu c. i vi qu trnh ng tch th ta c cng thc tnh nhit dung ring ca phn t ng C i i R tch l: C V = R m c V = V = ; 2 2 i vi qu trnh ng p: C V =
Cp i + 2 R i+2 R m c p = = 2 2

Thay R= 8,31.10 3 J / kmol; = 32kg / kmol; i=5; Ta c: cV=650J/kgK, cp=910J/kgK. 2. Tm tt: bi cho: = 32kg / kmol; i=5; R= 8,31.10 3 J / kmol; Tm cV; cp? 3. Gii: Vn dng cng thc tnh nhit dung ring: CV = CV = C i i R R m c V = V = ; 2 2
Cp i + 2 R i+2 R m c p = = 2 2

Vi: R= 8,31.10 3 J / kmol; = 32kg / kmol; i=5; Vy : cV=650J/kgK, cp=910J/kgK. 4. Bin lun v kim tra: Kim tra th nguyn ca cc kt qu thu c ta thy kt qu c th chp nhn c.
2.3.1.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Tnh nhit dung ring ng p ca cc kh sau y:

a. HCl, b. Ne, c. CO, d. Hi thy ngn.

Kha lun tt nghip

Trang 60

SVTH: L B Lc S: a. 0,19

GVHD: L HUY kcal kcal kcal kcal ; b. 0,245 ; c. 0,248 ; d. 0,025 . kgK kgK kgK kgK kcal . Hi cht kh kgK

Bi 2: Nhit dung ring ng p ca mt cht kh 2 nguyn t l 3,5

l kh g ? S: = 2kg / kmol.
Bi 3: Bit khi lng ring ca mt kh 2 nguyn t iu kin chun bng 1,43 kg / m 3 , tnh nhit dung ring cv v cp ca kh ny.

S: cv=650J/kgK; cp=910J/kgK.
Bi 4: Tm nhit dung ring ng tch v nhit dung ring ng p cuiar 1 hn hp kh gm m1 = 2gCO 2 v m 2 = 3gN 2 . Cho bit:

CO2: c1P = 0,2025 N2: c 2 P = 0,249

kcal kcal ; c1V = 0,156 . kgK kgK

kcal kcal ; c 2 V = 0,177 . kgK kgK S: c V = 0,169 kcal kcal ; c p = 0,230 . kgK kgK

Bi 5: Nhit dung ring hn hp kh n (H2 + O2) ln gp bao nhiu ln nhit dung ca hi nc (H2O) thu c khi t chy hn hp kh ni trn trong trng hp.

a. V = const. b. p = const. S: a. Nhit dung ring ca hn hp kh ln gp 1,25 ln nhit dung hi nc to thnh. b. Nhit dung ring ca hn hp kh ln gp 1,31 ln nhit dung hi nc to thnh.
Bi 6: Khng kh trong phng c kch thc 90m 3 c thay i hon ton sau 2 gi. Tonhs nhit lng cn thit lm nng khng kh trong phng sut 24 gi nu nhit ca phng cn gi l 18 0 C m khng kh ngoi l 5 0 C. Ly khi lng ring trung bnh ca khng kh l 1,25g/l. Khng kh trong phng c nung nng ng p vi cp=0,243kcal/kgK.

S: 7500kcal.
Bi 7: Mt bnh cha 1 khi lng nit nhit t 1 = 15 0 C chuyn ng vi vn tc v = 100m/s. Hi nhit t2 ca kh l bao nhiu, nu ta lm cho bnh dng li t ngt v nu b qua s truyn cho thnh bnh nhit dung ring ng tch ca nit l cV=0,177kcal/kgK.

S: 22 0 C .

Kha lun tt nghip

Trang 61

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

2.3.2. Cc bi tp lin quan n Nguyn l th nht ca nhit ng lc hc. 2.3.2.1. Bi tp gii mu Bi 1: C 10g kh xy p sut 3.10 5 N / m 2 v nhit 10 0 C. Sau khi un nng p sut khng i, kh c th tch 10l. Tnh:

a. Nhit lng m kh nhn. b. Cng m kh thc hin khi gin n. c. bin thin ni nng ca kh. 1. Phn tch bi ton: y l bi ton lin quan n nguyn l th nht ca nhit ng lc hc: a. Tm nhit lng m kh nhn. Ta c th dng cng thc: Q=m.cp(T2-T1). Nhng V1= m 1 RT1 p m RT1 Thay s vo ta tm c Q.

Vy A=pV2-

b.Tm cng m kh thc hin khi gin n. tm c cng ny ta dng cng thc: A=p(V2-V1) V t phng trnh trng thi ca kh l tng ta suy ra: V1= Vy A=pV2m RT1 m 1 RT1 p

c. Tnh bin thin ni nng ca kh. Ta c th da vo nguyn l I ca nhit ng lc hc v suy ra:

U = Q A
Da vo cc kt qu tnh c trn ta tm c kt qu. 2. Tm tt: bi cho: m=10g=10 2 kg ; p = 3.10 5 N / m 2 ; T = 10 + 273 = 283K; V2=10l=10 2 m 3 ; = 32kg / kmol; R = 8,31.10 3 J / kmolK; Tm: a. Q ? b. A ? c. U ? 3. Gii: a. Nhit lng m kh nhn.

Kha lun tt nghip

Trang 62

SVTH: L B Lc Q=m.cp(T2-T1). Vi T2 = Vy: Q=

pV2 i+2 R v cp= ; mR 2

GVHD: L HUY

i+2 m (pV2 RT1 ) 2

Thay s vo ta c: Q=7,92.10 3 J b. Cng m kh thc hin khi gin n. A=p(V2-V1) Nhng V1= m 1 RT1 p m RT1

Vy A=pV2-

Thay s ta c: A=2,26. 10 3 J c. bin thin ni nng ca kh. U = Q A Thay s ta c: U = 5,66.103 J 4. Bin lun v kim tra: Kim tra th nguyn ca cc kt qu tm c ta thy kt qu trn c th chp nhn c.
2.3.2.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Mt cht kh 2 nguyn t c p sut ban u l p1=120at v th tch ban u l V1 = 1l. Tm p sut ca kh ng vi cc th tch: V1=2l; V2=3l; V3=4l; V4=5l.

a. Nu kh gin ng nhit. b. Nu kh gin on nhit. S: a. p1=60at; p2=40at; p3=30at; p4=24at; b. p1=45,5at; p2=25,75at; p3=17,25at; p4=12,60at;
Bi 2: 10g kh xy iu kin chun c nn n th tch 1,4l. Tm p sut v nhit ca kh sau khi nn. Nu:

a. Nn ng nhit. b. Nn on nhit.
Bi 3: Mt khi lng kh nit nhit 27 0 C v p sut 1at c nn on nhit n th tch b hn th tch ban u 5 ln. Hi p sut v nhit ca kh sau khi nn. So snh p sut vi p sut kh c c nu nn ng nhit.

Kha lun tt nghip

Trang 63

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY S: on nhit p2=9,5at; T2=571 0 K. ng nhit p2=5at; p2> p2.

Bi 4: 6,5g hyr nhit 27 0 C gin ra gp i th tch c khi p=const nh nhit lng truyn t ngoi vo. Tnh:

a. Cng m kh thc hin khi gin ra. b. bin thin ni nng ca kh. c. Nhit lng truyn cho kh. S: a. 8,1. 10 3 J ; b. U = 20,2.10 3 J ; c. 28,3.10 3 J.
Bi 5: 10g nit gin ng nhit nhit 17 0 C thc hin cng 860J. p sut ca nit gim i bao nhiu ln khi gin ra.

S: gim i 2,72 ln.

Bi 6: Trong mt xy lanh t thng ng di pit tng c cha khng kh. Cn phi thc hin cng bao nhiu nng pit tng len 1 cao h1=10cm nu chiu cao ban u ca khng kh l h0=15cm, p sut kh quyn l p0=1at, din tch pit tng l S=10cm 2 ? Trng lng pit tng c th b qua. Nhit trong sut qu trnh l khng i.

S: 2,37J.
Bi 7: Tnh t s gia cc cng nn on nhit v nn ng nhit khng kh t th tch 10 2 m3 n 2.10-3m3. Cch nn no thun li hn (ngha l cn tiu th t cng hn)

S: nn ng nhit thun li hn.

Bi 8: S va chm trung bnh ca cc phn t ln mt n v din tch thnh bnh trong mt n v thi gian s bin i bao nhiu ln khi tng th tch ca kh 2 nguyn t ln 2 ln trong cc trng hp sau y:

a. Gin ng p. b. Gin ng nhit. c. Gin on nhit. S: a. 0,7; b. 0,5; c. 043.

Bi 9: u mt qu trnh a bin no , p sut v th tch ca 1 khi lng kh O2 l 1at v 2,3l. cui qu trnh chng bng 0,5at v 4,1l. Tnh:

a. Ch s a bin. b. Cng m kh thc hin khi gin n. c. Nhit lng m kh nhn t bn ngoi. d. bin thin ni nng ca kh. S: a. n=1,2; b. A=127J; c. 63,5J; d. -63,5J.
2.4. Nguyn l II nhit ng lc hc.

Kha lun tt nghip

Trang 64

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY

2.4.1. Dng cc bi tp lin quan n Nguyn l th hai nhit ng lc hc v Entropi. 2.4.1.1. Bi tp gii mu Bi 1: Mt ng c nhit l tng lm vic theo chu trnh cacn. Nhit ngun nng l 400 0 K, nhit ngun lnh l 300 0 K. Nhit lng m tc nhn nhn ca ngun nng 1chu trnh l 600cal. Tnh:

a. Hiu sut ca ng c. b. Cng thc hin trong chu trnh. c. Nhit lng truyn cho ngun lnh trong 1 chu trnh. 1. Phn tch bi ton: a. p dng cng thc tnh hiu sut ca ng c nhit ta c:
= T1 T2 T1

Thay cc gi tr ca T1 v T2 vo cng thc trn ta tm c b. Cng thc hin trong chu trnh. p dng cng thc A= Q1. c. Nhit lng truyn cho ngun lnh trong 1 chu trnh. Q2=Q1-A Thay s vo ta tnh c Q2. 2. Tm tt: bi cho: T1=400K; T2=300K; Q1=600cal=600.4,18J Tm: a. ?; b. A ? c. Q2 ? 3. Gii: a. Hiu sut ca ng c.
= T1 T2 (1) T1

Thay T1 = 400K; T2 = 300K vo (1) Vy = 25% b. Cng thc hin trong chu trnh. A = Q1 = 25%.600.4,18 = 627J c. Nhit lng truyn cho ngun lnh trong 1 chu trnh. Q2 = Q1 - A = 600.4,18J - 627J=1881J

Kha lun tt nghip

Trang 65

SVTH: L B Lc 4. Bin lun v kim tra:

GVHD: L HUY

Bi ton ny cho thy hiu sut ca ng c nhit ch ph thuc vo nhit ca ngun nng v ngun lnh v trong mi trng hp th hiu sut ny lun nh hn 1.
2.4.1.2. Cc bi tp ngh Bi 1: Mt ng c nhit l tng lm vic theo chu trnh cacn, thc hin mt cng trong mi chu trnh l 7,35.10 4 J. Nhit ngun nng 100 0 C , nhit ngun lnh 0 0 C. Tnh:

a. Hiu sut ca ng c. b. Nhit lng ng c nhn ca ngun nng trong 1 chu trnh. c. Nhit lng truyn cho ngun lnh trong 1 chu trnh. S: a. 26,8%; b. 27,4. 10 4 J; c. 20.10 4 J.
Bi 2: Mt ng c nhit l tng lm vic theo chu trnh cacn, bit rng nhit lng ng c nhn ca ngun nng trong 1 chu trnh l 1,5kcal v 80% nhit lng ny truyn cho ngun lnh, tnh:

a. Hiu sut ca chu trnh. b. Cng thc hin trong mi chu trnh. S: a. 20%; b. 1,26.10 3 J.
Bi 3: Mt ng c nhit lm vic theo chu trnh cacn c cng sut 100 m lc. Nhit ngun nng 100 0 C , hiu sut ca ng c l 27%, tnh:

a. Nhit ngun lnh. b. Nhit lng ng c nhn c trong mi giy. c. Nhit lng ng c truyn cho ngun lnh trong mt giy. S: a. T2=273 0 K; b. 65,7kcal/s. c. Q2=48kcal/s.
Bi 4: Mt ng c nhit lm vic theo chu trnh cacn bng khng kh t nng c p sut ban u l 7at v nhit 127 0 C. Th tch ban u ca khng kh l 2l. Sau gin n ng nhit ln th nht khng kh chim th tch 5l, sau qu trnh gin on nhit th tch khng kh l 8l. Tm:

a.Ta cc giao im ca cc ng ng nhit v on nhit. b. Cng trong mi phn chu trnh. c. Hiu sut ca chu trnh. d. Nhit lng ng c nhn ca ngun nng trong 1 chu trnh. e. Nhit lng truyn cho ngun lnh trong 1 chu trnh. Bc t do ca khng kh l i=5. S: a. ta cc giao im: A(7at; 2l); B(2,8at; 5l); C(1,45at;8l); D(3,62at; 3,2l). Kha lun tt nghip Trang 66

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY b. A12=12,83lat; A23=6lat; A34=-1063lat; A41=-6lat. c. 17% d. 309,2cal. e. 256,18cal.

Bi 5: t Mtscvic tiu th 5,67kg du xng i qung ng 90km. Tnh cng sut ca ng c nu ng c chy vi vn tc 90km/h. Th hiu sut ca ng c bng 22%. Bit nng sut ta nhit ca du xng l 46200kJ/kg.

S: 15,5kW.
Bi 6: My bay tiu th 5l du xng sau 8 gi bay vi hiu sut ca ng c l 40%. Tnh cng sut ca ng c. Bit nng sut ta nhit ca du xng my bay l 12000kJ/kg.

S: 3490kW.
Bi 7: Mt my lm lnh l tng lm vic theo chu trnh cacn thun nghch tiu th mt cng bng 3,7.10 4 J . Cng trong mi chu trnh my ly nhit t vt lnh c nhit 10 0 C v truyn cho vt lnh c nhit 17 0 C . Tnh:

a. Hiu sut ca my lm lnh. Gii thch ngha ca hiu sut ny. b. Nhit lng ly ra t ngun lnh trong chu trnh. c. Nhit lng truyn cho ngun nng trong 1 chu trnh. S: a. 974%; b. 360kJ; c. Q1=397kJ.
Bi 8: Mt my lm lnh l tng lm vic theo chu trnh cacn thun nghch truyn nhit t ngun lnh c nhit 0 0 C n ni hi c nc nhit 10 0 0 C . Cn lm lm ng thnh nc mt lng nc l bao nhiu lm 1kg nc ni hi nc bin kcal thnh hi. Nhit nng chy = 80 ; nhit ha hi L= 539kcal/kg. kg

S: 4,94kg.
Bi 9: Mt ng c nhit lm vic theo chu trnh cacn gia hai ngun nhit (t1=400 0 C ; t2=20 0 C ). Thi gian thc hin mt chu trnh l 1s. Tnh cng sut ca ng c lm vic theo chu trnh trn nu bit rng ngi ta dng 2kg khng kh lm tc nhn; p sut cui qu trnh gin ng nhit bng p sut u qu trnh nn on nhit.

S: 60kW.
Bi 10: Mt kmol kh l tng thc hin mt chu trnh gm hai qu trnh ng tch v hai qu trnh ng p xen k nhau. Th tch bin i t V1=25m3 n V2=50m3. Cn p sut bin i t p1=1at n p2=2at. Vy cng ca chu trnh ny nh hn cng ca chu trnh cacno c cc qu trnh ng nhit tng ng vi nhit cc i v cc tiu ca chu trnh ang kho st bao nhiu ln. Bit rng trong qu trnh gin ng nhit th tch tng gp hai ln.

Kha lun tt nghip

Trang 67

SVTH: L B Lc

GVHD: L HUY S: nh hn 2,1 ln.

Bi 11: Mt khi nc m=120g nhit t1=-10 0 C th vo mt phch cha M=1,5l nc t2=200C. bin thin entropi ca h bng bao nhiu khi s cn bng nhit c thit lp ?

Cho bit nc c: nhit dung ring c=2,22kJ/kgK, nhit nng chy L=333kJ/kg. S: 9,56J/K.
Bi 12: Tm bin thin entropi khi chuyn 8g kh O2 t th tch 10l nhit 800C n th tch 40l nhit 3000C. Coi O2 nh kh l tng.

S: 1,3cal/K.
Bi 13: Tnh bin thin entropi khi chuyn 6g hyr t th tch 20l di p sut 1,5.105Pa n th tch 60l di p sut 1.105Pa.

S: 71J/K.
Bi 14: Trong mt nhit lng k m nhit dung c th b qua, c 250g nc 230C, ngi ta b vo 27g nc 00C. Tnh bin thin entropi ca h cho n khi cn bng nhit .

S: 0,681cal/K.

Kha lun tt nghip

Trang 68

SVTH: L B Lc
PHN III: KT LUN

GVHD: L HUY

Bi tp vt l i cng cng l mt phn quan trng ca gio trnh vt l i cng. N gip cho sinh vin nm c phn l thuyt vng vng hn, su sc hn; rn luyn phng php vn dng l thuyt phn tch, suy lun, tnh ton, kho st nghin cu nhng hin tng v nhng vn vt l c th v thng gp; rn luyn phng php suy lun khoa hc, lgic, kh nng c lp suy ngh,Nhng iu cn lu l mun lm tt cc bi tp l phi nm vng phn l thuyt, mt s im c bn trong l thuyt (khi nim, hin tng, nh ngha,) khng nn lao vo bi tp khi cha hc k phn l thuyt. Bi tp vt l cng nh phng php gii th cng rt a dng. Trong phn nghin cu trn ch l nhng bi tp vt l i cng hai loi bi tp nh tnh v bi tp nh lng. Trong tng loi bi tp th c a ra mt s dng bi tp c th tng ng vi phn c s l thuyt nu chng II ca phn ni dung. y ch l mt s dng bi tp thng gp. Ngoi ra, sinh vin c th tham kho thm cc loi ti liu khc m rng kin thc ca c nhn. Tm li, khi gii bi tp cn phi: - Ch phn nh tnh ca bi ton (phi phn tch k tng trong bi ton v phi c s tng hp cc kin thc). - i vi cc bi tp tnh ton th phi nm vng cc cng thc cng nh th nguyn n v ca cc i lng vt l c mt trong cng thc va vit. - Phi i n v sao cho cc n v s dng trong bi phi thng nht trong mt h n v (thng dng l h n v SI). - Trong khi gii ton, cn tm nhiu cch khc nhau gii mt bi tp, sau mi rt ra cch gii no l hay nht. V cui cng l nn gii bi ton dng tng qut vi cc cng thc bng ch, n cui cng mi thay s vo tnh ra kt qu.

Kha lun tt nghip

Trang 69

SVTH: L B Lc
TI LIU THAM KHO

GVHD: L HUY

Dng Trng Bi, m Trung n. 2001. Bi tp vt l phn t v nhit hc. NXB GD. Dng Trng Bi, Cao Ngc Vin. Bi thi vt l quc t (tp 1). Lng Duyn Bnh (ch bin). 2002. Bi tp vt l i cong (tp 1) NXB GD. L Vn Loan.1983. Vt l phn t v nhit hc. NXB GD. David Halliday, Robert Resnick, Jearl Walker. 2000. C s vt l (tp 3). NXB GD. Nguyn Huy Sinh. Gio Trnh nhit hc. NXB GD. Trn Th. L lun vt l ph thng HAG . I.E.Irodp, I.V.Xave Leep, O.I.Damsa. Tuyn tp cc bi tp vt l i cng. NXB GD. Nguyn Quang Hu- Ng Quc Qunh. Tuyn tp cc bi tp vt l i cng. NXB GD. V Thanh Khit. Cc bi ton chn lc vt l ph thng ph thng trung hc. C nhit. NXB GD. V Thanh Khit. 2000. Bi tp vt l i cng (tp I). NXB GD.

Kha lun tt nghip

Trang 70