You are on page 1of 28

Hi Ton Hc Vit Nam

THNG TIN TON HC


Thng 9 Nm 2012 Tp 16 S 3

Thng Tin Ton Hc


(Lu hnh ni b)
Tng bin tp
Phng H Hi

Ban bin tp:


Phm Tr n on Trung Cng Trn Nam Dng Nguyn Hu D on Th Hiu L Cng Li c Thi Nguyn Chu Gia Vng

cc bi gii thiu tim nng khoa hc ca cc c s cng nh cc bi gii thiu cc nh ton hc. Bi vit xin gi v ta son. Nu bi c nh my tnh, xin gi km theo file (ch yu theo phng ch unicode hoc .VnTime).

Mi lin h vi bn tin xin gi v:


Bn tin: Thng Tin Ton Hc Vin Ton Hc 18 Hong Quc Vit, 10307 H Ni

Bn tin Thng Tin Ton Hc nhm mc ch phn nh cc sinh hot chuyn mn trong cng ng ton hc Vit Nam v quc t. Bn tin ra thng k 4-6 s trong mt nm. Th l gi bi: Bi vit bng ting Vit. Tt c cc bi, thng tin v sinh hot ton hc cc khoa (b mn) ton, v hng nghin cu hoc trao i v phng php nghin cu v ging dy u c hoan nghnh. Bn tin cng nhn ng

e-mail: ttth@vms.org.vn

Hi Ton Hc Vit Nam


Website ca Hi Ton hc:

www.vms.org.vn
nh ba 1. William Thurston (1946-2012)

Huy chng Fields 1982.


Ngun: Internet

Nhng nh ton hc i tin phong


Trong bui u s khai ca nn ton hc Vit Nam
Phm Tr n (Vin Ton hc) Trong bi bo Nhng bc i chp chng u tin ca Ton hc Vit Nam trong s Thng tin ton hc trc, chng ti tm gi giai on pht trin ca ton hc nc ta t 1941 cho n 1956 l giai on s khai. S d gi nh th l v giai on ny c hai ct mc lch s lin quan n s pht trin ca nn ton hc nc ta: th nht l nm 1941, trng Cao ng Khoa hc ng Dng c thnh lp v ln u tin ton hc cao cp c ging dy trong cc trng cao ng nc ta (xem [1]). Th hai l sau ngy Gii phng th , trn c s st nhp cc trng S phm Cao cp t Trung Quc tr v, S phm Cao cp v D b i hc khu 4 ra v Cao ng Khoa hc vng tm chim, chnh ph quyt nh thnh lp trng i hc S phm Vn khoa v trng i hc S phm Khoa hc. u nm 1956, hai trng HSP Vn khoa v HSP Khoa hc nhp li ri sau khi sp xp li lc lng cn b khoa hc li tch ra thnh hai trng mi, chnh quy hn v hon chnh hn: trng i hc Tng hp H Ni v trng i hc S phm H Ni. S kin ny c xem nh l nh du s kt thc giai on s khai ca nn ton hc Vit Nam. Nh thng thy, mi giai on pht trin ca lch s u c nhng ngi "Anh hng" ca n. i vi giai on s khai ca nn ton hc Vit Nam, l nhng nh ton hc i tin phong v c nhiu ng gp cho s hnh thnh v pht trin ca ton hc nc ta m mi khi nhc n giai on ny ngi ta khng th khng nhc n tn tui, cng lao v s cng hin to ln ca h. C th k ra y nm nh ton hc i tin phong, tiu biu trong giai on ny ca ton hc Vit Nam (th t sp xp y n thun l theo nm sinh, th hin truyn thng "knh lo c th" ca chng ta): 1. Gio s Nguyn Xin. 2. Gio s Hong Xun Hn. 3. Gio s T Quang Bu. 4. Gio s Nguyn Thc Ho. 5. Gio s L Vn Thim. Bi ny c dnh cho mt vi nt khc ha "chn dung ton hc" ca nhng nh ton hc tin phong y. Gio s Nguyn Xin (1907 - 1997): Nh ton hc ng dng u tin ca Vit Nam. ng sinh ngy 27 thng 7 nm 1907 ti Thnh ph Vinh, Ngh An trong mt gia nh nho hc lu i. Hi nh, ng hc trng Quc hc Vinh. Sau khi u bng thnh chung, ng ra H Ni v hc trng Bi (nay l trng Chu Vn An). Nm 1926, do tham gia bi kha tang c Phan Chu Trinh, ng b ui hc v b cm thi lun k thi t ti bn x. Cng vi mt s bn bi kha khc, ng

quyt ch t hc v u k thi t ti ty H Ni v ot lun c xut hc bng sang Php du hc, do trng i hc Toulouse (Php) cp. Nm 1932, hc xong v nc nhng ng khng ra lm quan Hu m ra H Ni dy hc. Nm 1941, ng ph trch i kh tng Ph Lin, Kin An. Thi gian ny ng cng tc vi Hong Xun Hn, ng Phc Thng, Ngy Nh Kon Tum xut bn bo Khoa hc bng ting Vit vi mc ch truyn b tng v phng php khoa hc, gp phn xy dng mt nn khoa hc mi cho t nc. ng dy gio trnh Ton i cng v Ton cao cp cho cc lp Cao ng S phm trong nhiu nm ti trng i hc Khoa hc H Ni v tr thnh nh ton ng dng u tin ca Vit Nam.

gi chc Tng th k ng X hi Vit Nam (1956-1988), Ph ch tch y ban Thng v Quc hi Vit Nam (1960 1987). ng c nh nc tng thng Gii thng H Ch Minh t 1 nm 1996 v Khoa hc - K thut. ng mt ngy 9 thng 11 nm 1997, hng th 90 tui. Gio s Hong Xun Hn (1908 1996): Nh ton - c Vit Nam u tin.

GS. Hong Xun Hn. Ngun: Tc gi Gio s Hong Xun Hn sinh nm 1908, qu lng Yn H, huyn La Sn, nay l x Yn H, huyn c th, tnh H Tnh. GS. Nguyn Xin. Ngun: Tc gi Cch mng thng Tm thnh cng, ng c c gi chc Ch tch y ban Hnh chnh Bc B. T sau ngy Ton quc khng chin (19-12-1946) ng lm cng tc gio dc v l mt trong s nhng ngi u tin c cng xy dng ngnh gio dc i hc Vit Nam. Ngoi lm khoa hc ra, gio s Nguyn Xin cn l mt chnh khch. ng tng Thu nh, ng hc ch Nho v ch quc ng ti qu nh. Nm 1926, sau khi u bng thnh chung, ng ra H Ni hc. Lc u ng hc trng Bi. V sau theo thin hng yu thch ton, ng chuyn sang hc ban Ton trng (Lyce) Albert Sarraut. Nm 1928 ng th khoa k thi t ti ton phn v c nhn hc bng ca chnh quyn ng Dng sang du hc Php, hc lp d b i hc thi vo cc trng "ln" ca nc Php. Nm 1930, ng thi vo c

hai trng ln l trng S phm cao cp (cole Normale Suprieure) v trng i hc Bch khoa (cole Polytechnique) Paris. ng chn trng Bch khoa Paris hc. Trong thi gian hc , ng bt u bin son cun sch Danh t khoa hc. Trong khong thi gian 1932-1934, ng theo hc trng Cu ng Paris (cole Nationale des Ponts et Chausses). Nm 1936 ng v nc v dy Ton trng Bi t 1936 - 1939. Thi gian ny ng hon tt cun Danh t khoa hc. Nm 1945, trng i hc Khoa hc c thnh lp H Ni v ng c mi ging dy mn C hc. Nm 1951, ng tr li Paris v sng Php cho n cui i. Thi gian ny ng chuyn nghin cu v vn ha v lch s Vit Nam. Gio s Hong Xun H mt ngy 10 thng 3 nm 1996, th 88 tui. Nm 2000, ng c nh nc Vit Nam truy tng gii thng H Ch Minh cho cc cng trnh nghin cu v lch s v vn ho Vit Nam. Thng 8 nm 2011, trng i hc Cu ng Paris trong dp k nim 100 nm ngy thnh lp ly tn ng t cho mt ging ng ca trng: Ging ng Hong Xun Hn. Gio s T Quang Bu (1910 - 1986): Nh i s v vt l l thuyt u tin ca Vit Nam. ng sinh ngy 23 thng 7 nm 1910 trong mt gia nh nh gio ti thn Honh Sn, x Nam Honh, huyn Nam n, tnh Ngh An. Nm 1922 ng thi vo trng Quc hc Hu, ng hc trng Quc hc Hu mt thi gian, sau chuyn ra H Ni, hc trng Bi. Nm 1929, ng thi mt lc c hai h t ti bn x v t ti Ty v u c hai h. ng nhn c hc bng ca hi Nh

Ty Du hc ca thng th Nguyn Hu Bi sang Php du hc vi thi gian c cp hc bng l 4 nm. n Php nm 1929, ng xc nh cho mnh hc sao cho thu nhn c nhiu kin thc nht ch khng quan tm nhiu n vic hc thi c ly bng cp nh mi ngi. Do vy ng ng k hc lp Ton c bit ca trng Louis le Grand v Ton hc v Vt l l thuyt, ng k hc c nhn ton vin Henri Poincar. ng n nghe ging c ging ng Hermite (dnh cho c nhn), tham d cc bui sminar ging ng Darboux (dnh cho nhng ngi trn i hc). Ti cc ni ny, ng c dp tip xc vi nhiu nh ton hc tr ca nc Php, trong c nhm Nicolas Bourbaki. T nm 1930 cho n nm 1934, ng theo hc chng trnh c nhn khoa hc i hc Sorbonne, hc ton ti i hc Bordeaux, sang trao i mt thi gian v hc thm vt l lng t ti i hc Oxford (Anh).

GS. T Quang Bu. Ngun: Tc gi Tr v nc nm 1934, ng khng ra lm quan m i dy t kim sng. ng dy ton v ting Anh ti cc trng t, ban u l trng Ph Xun, sau l trng Thin Hu Hu. Bn cnh , hot ng trong phong tro Hng o sinh, ng chi th thao v truyn t kinh nghim luyn tp cho cc hc

sinh nh nh bng bn theo kiu ca Barma (ng kim v ch bng bn th gii, ngi Hungary), tp in kinh theo phng php khoa hc nht, bi si kiu Crawl... Thng 8 nm 1945, ng tham gia khi ngha ti H Ni v ln lt c giao cc trng trch nh B trng b Quc phng, ri y vin Hi ng Quc phng ti cao... Tuy kim nhim nhiu chc v khc nhau, ng vn dnh nhiu thi gian truyn th kin thc ca mnh cho cc th h hc tr. Ngay trong nhng ngy Cch mng mi thnh cng, ng va tham gia cc cng vic ca chnh ph, va m nhn ging dy mn Vt l v C hc thng k ti i hc Khoa hc H Ni. Trong cuc khng chin chng Php, gio s T Quang Bu l th trng b Quc phng v l ngi thay mt cho chnh ph Vit Nam k Hip nh Genve. Sau nm 1954, ng tip tc hot ng trong lnh vc gio dc v nghin cu khoa hc. ng c c lm hiu trng trng i hc Bch khoa H Ni (1956 - 1961) ng thi l ph ch nhim kim tng th k y ban Khoa hc nh nc. Trong khong thi gian 1965-1976, ng l b trng b i hc v Trung hc chuyn nghip. Gio s T Quang Bu mt ngy 14 thng 8 nm 1986 do tai bin mch mu no, hng th 76 tui. Nm 1996 ng c nh nc truy tng gii thng H Ch Minh v khoa hc k thut. Gio s Nguyn Thc Ho (1912 2009): Nh hnh hc Vit Nam u tin. ng sinh ra Nam n, Ngh An, trong mt dng h nh nho ni ting. Nm 1924, ng th khoa k thi vo

trng Quc hc Hu. Nm sau ng chuyn ra H Ni, vo hc trng Albert Sarraut. Nm 1929, ng sang Php, thi t ti Ton ti Aix-en-Provence. ng theo hc trng i hc Khoa hc Marseille. Sau 4 nm hc , ng c trong tay su chng ch: Ton hc i cng, Gii tch ton hc, Vt l i cng, C hc l thuyt, C hc cht lng v Thin vn hc. Nm 1935 ng tr v dy ton ti trng Quc hc Hu.

GS. Nguyn Thc Ho ti l mng th gio s trn 90 tui (2002). Ngun: Tc gi

Sau Cch mng thng 8, ng c c lm gim c v Trung hc Trung B. Mt thi gian ngn sau , ng c c lm tng th k kim gim c trng i hc Khoa hc H Ni. Sau khi H Ni c gii phng, ng gi chc ph hiu trng trng i hc S phm H Ni, lc gio s Phm Huy Thng ang l hiu trng ca trng. Sau l mt thi gian di 15 nm ng tr v qu hng, xy dng trng i hc S phm Vinh t nhng ngy u cho n khi ng ngh hu. Gio s Nguyn Thc Ho mt ngy 9 thng 6 nm 2009 ti H Ni, hng th 97 tui.

Gio s L Vn Thim (1918 - 1991): Nh gii tch phc v ng dng ton u tin ca Vit Nam.

ch tch u tin ca hi Ton hc Vit Nam. Gio s L Vn Thim c nh nc Vit Nam truy tng gii thng H Ch Minh t 1, nm 1996, cho lnh vc khoa hc cng ngh. Hin nay hi Ton hc Vit Nam c mt gii thng mang tn ng dnh cho cc thy c dy ton gii v cc hc sinh hc gii ton bc trung hc ph thng. Gii thng ny c trao hng nm. Gio s L Vn Thim mt ngy 3 thng 7 nm 1991 ti thnh ph H Ch Minh, th 73 tui. Thay li kt "Nhng bc i chp chng u tin..." cng vi "Cc nh ton hc i tin phong..." cho ta mt bc tranh y , r nt v sng ng v "ci thu ban u lu luyn y" ca nn Ton hc Vit Nam. V "ci thu ban u lu luyn y" li trong mi chng ta nhng tnh cm thn thng, trong sng, lng t ho v bit n cc th h n anh i trc. Tht l Ci thu ban u lu luyn y, Ngn nm cha d ai qun! Ti liu tham kho [1] Ng Thc Lanh, Vi nt v lch s gio dc Ton hc bc i hc Vit Nam v s thnh lp khoa Ton-Tin, Trng HSP H Ni. Ni san T&T, Khoa Ton Tin, HSP H Ni (2011), pp. 2-5. [2] Ng Thc Lanh, Phm Tr n, Nhng bc i chp chng u tin ca Ton hc Vit Nam. Thng Tin Ton Hc, Tp 16 S 2 (2012), pp. 8-12. [3] Bch khoa ton th m Wikipedia.

GS. L Vn Thim. Ngun: Tc gi ng sinh ngy 29 thng 3 nm 1918 ti x Trung L, huyn c Th, tnh H Tnh, trong mt gia nh c truyn thng khoa bng. Nm 1939 ng ng th nh k thi kt thc lp P . C. B. (L-Ha-Sinh) v c cp hc bng sang Php du hc ti trng S phm cao cp Paris (cole Normale Suprieure). ng l ngi Vit Nam u tin c bng tin s ton hc, khng nhng th li bo v ti mt trong nhng trung tm ton hc ni ting nht vo thi gian by gi l i hc Goettingen (c). Gio s L Vn Thim l hiu trng u tin ca trng i hc S phm H Ni (khi c tn l i hc S phm Khoa hc) v trng i hc Khoa hc T nhin H Ni (khi c tn l i hc Khoa hc C bn). ng cng l vin trng u tin ca Vin Ton hc, vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam, v l

Hi ngh Ton hc phi hp Vit-Php 2012


on Th Hiu (Trng i hc S phm, i hc Hu) Thng 8 va qua, ti trng i hc S phm, i hc Hu, din ra mt s kin ln, Hi ngh Ton hc phi hp Vit-Php (FVC 2012) c t chc v thnh cng tt p. bt u vi mt hoc hai bo co mi ton th, tip l thi gian gii lao dng tic tr v kt thc sau cc bo co cc tiu ban. Nu nh cc bui sng v chiu dnh cho cc bo co chuyn mn th cc bui ti c dnh cho cc hot ng xung quanh ton hc: giao lu ca cc nh ton hc vi sinh vin, hc sinh thnh ph Hu; cc cuc hp ca hai hi ton hc, ... C th ni hi ngh tn dng trit nht s c mt qu gi ca cc nh ton hc hng u ca Vit Nam v Php.

Khai mc hi ngh. Ngun: Tc gi y l hi ngh chung u tin gia Hi Ton hc Vit Nam v Hi Ton hc Php. C quan t chc chnh l Vin Nghin cu cao cp v Ton (NCCCT) v i hc Hu. Hn 450 i biu tham gia FVC 2012, trong c hai nh ton hc ot gii thng Fields, hn 90 nh ton hc n t Php v cc nc khc v hn 350 i biu Vit Nam n t mi min ca t nc v t nhiu nc trn th gii. Trong nhng ngy din ra hi ngh, t ngy 20 n ngy 24/8, 13 bo co ton th ca cc chuyn gia u ngnh, ch yu t Php v Vit Nam, mt bi ging i chng v Ton hc th k XXI v khong 200 bo co ca 14 tiu ban c trnh by. Mi bui ca hi ngh

m giao lu vi sinh vin, hc sinh thnh ph Hu. Ngun: Tc gi Bn cnh cc hot ng ca hi ngh, trin lm nh ca vin Nghin cu khoa hc cao cp IHS, Paris, v trin lm sch ca nh xut bn Springer cng to nn mt n tng i vi ngi Hu v nhng ngi tham gia hi ngh tnh chuyn nghip. Trong trin lm ca IHS, cc bc nh ca nhng nh ton hc, vt

l l thuyt ni ting c chp rt p nhng khonh khc t nhin. y l nhng bc nh c trin lm Paris v mt s ni khc nhn dp k nim 55 thnh lp ca vin ny. Ban t chc nhn c nhiu li cm n, ng vin, khen ngi t nhiu i biu. Nhng li ng vin xua tan ht nhng vt v, mt nhc trong nhng ngy t chc hi ngh. Hi ngh kt thc, nhng d m ca n vn cn ng li trong nhng con ngi ca trng i hc S phm Hu, nht l cc cn b khoa Ton. Cho n by gi, gp nhau bn chn tr, cc bia vn thng nhc li, k li nhng vui bun xy ra trong thi gian hi ngh. Mi ngi nh vn nh cn hoan h vi s thnh cng tt p ca FVC 2012. Mt s hnh nh v video v hi ngh c th xem trn trang web ca trng i hc S phm Hu. FVC 2012-THEO DNG S KIN Cng tc chun b: Hai chuyn cng tc ca GS. L Tun Hoa ti Hu thng nht vi lnh o i Hc Hu v lnh o trng i Hc S Phm Hu v ban T chc, k hoch phi hp v a im t chc hi ngh. Ngay sau , ban T chc a phng (ca trng) c thnh lp v k hoch trin khai c vch ra chi tit. Khng kh t chc hi ngh thc s nng ln trong trng i hc S phm Hu sau quyt nh ca hiu trng cho sa cha, sn qut li ton b dy nh H (ni din ra cc bo co ca cc tiu ban), lp t iu ha cho cc phng tiu ban, t chc i sinh vin tnh nguyn vi trang phc c trng, t chc m giao lu... Ngy 17/8/2012: GS. L Tun Hoa, trng ban T chc FVC 2012, lm vic vi lnh o i hc Hu, vi lnh o

trng i hc S phm Hu, vi khoa Ton v trc tip ch o, kim tra cng tc chun b. Ngy 18/08/2012: i sinh vin tnh nguyn chia thnh hai nhm. Mt nhm n i biu sn bay a v khch sn. Mt nhm tp trung ti khoa Ton chun b ti xch, bng tn... cho cng tc ng k i biu bt u vo sng ngy 19/8. GS. Ng Bo Chu v nhm th k ca Vin NCCCT n Hu trong ngy ny.

Sinh vin tnh nguyn sn bay. Ngun: Tc gi Ngy 19/08: T 6g00, i qun tnh nguyn vi i xe hng hu ln ng ra sn bay n i biu. Chuyn u tin, bun, khng n c i biu no. Chuyn tip theo, phn khi, n c . . . 4 i biu u tin n t Thi Nguyn. Cc i biu khc n Hu tp trung vo cc chuyn bay tra, chiu v ti. Ti ging ng I, ni din ra bui khai mc v cc bo co ton th ca hi ngh, cng tc ng k i biu v chun b hi trng bt u tin hnh t 8g00 cho n 20g00. Tuy nhin, phi n gn na m cng vic chun b mi hon tt. Ngy 20/08 Sng: Tip tc n i biu sn bay v t chc ng k i biu. ng 8g30, hi ngh khai mc. n d khai mc ngoi cc nh ton hc, c lnh o ca

b Gio dc v o to, lnh o tnh Tha Thin-Hu, lnh o i hc Hu, lnh o trng i hc S Phm Hu...

Ti: Lnh o tnh tip mt s nh ton hc Vit Nam v Php. Ngy 22/08 Sng: Bo co mi ton th ca GS. Ng Bo Chu (University of Chicago, USA, v Vin NCCCT) v ca GS. B. Gross (Harvard University, USA). Cui bui, GS. P . Cartier (IHS, Paris) c bi ging i chng v Ton hc th k XXI. Chiu: Cc i biu chia thnh ba on tham quan cc di tch, thng cnh Hu. Cng trong bui chiu, GS. Ng Bo Chu ch tr cuc hp vi mt s gio vin dy chuyn ton trn ton quc. Ti: Tic chiu i ca H Hu. Mt s c ng tic xy ra, tri ma, khin cho khng gian rng ri v p ca bui chiu i phi thu gn li trong mt khng gian cht hp hn. Ngy 23/08 Sng: Hai bo co mi ton th ca cc gio s inh Tin Cng (Universite Paris 6) v S. Sorin (Universite Paris 6), tic tr v cc bo co tiu ban. Chiu: Bo co mi ton th ca GS. Nguyn Hu Vit Hng (i hc Khoa hc T nhin, HGQ H Ni), tic tr v cc bo co tiu ban. Ti: Hp ban Bin tp tp ch Acta Mathematica Vietnamica. Ngy 24/08 Sng: Bo co mi ton th ca cc gio s P . Mathieu (Universite de Provence, Marseille) v Hunh Vn Ngi (i hc Quy Nhn), tic tr v cc bo co tiu ban. Kt thc hi ngh.

ng k i biu. Ngun: Tc gi Ngay sau l khai mc l hai bo co mi ton th ca GS. J. C. Yoccoz (Collge de France, Paris) v GS. H. Esnault (University of Duisburg-Essen, Germany), sau l tic tr v cc bo co tiu ban. Chiu: Bo co mi ton th ca GS. Ng Vit Trung (Vin Ton hc, Vin KH&CN Vit Nam), tic tr v cc bo co tiu ban. Ti: Din ra bui giao lu ca cc nh ton hc vi sinh vin, hc sinh thnh ph Hu. Bui giao lu din ra si ni, ho hng qua cc cu chuyn k, qua cc cu tr li d dm v su sc ca cc v khch mi. Ngy 21/08 Sng: Bo co mi ton th ca GS. V H Vn (Yale University, USA) v ca GS. J. B. Lasserre (LAAS-CNRS, Toulouse), tic tr v cc bo co tiu ban. Chiu: Bo co mi ton th ca GS. P . Grard (Universite Paris 11), tic tr v cc bo co tiu ban.

Nhng k nim v Grothendieck v trng phi ca ng (tip)


Luc Illusie, cng Alexander Beilinson, Spencer Bloch, Vladimir Drinfeld v mt s ngi khc Lm vic vi Grothendieck Illusie: Nhiu ngi s tho lun vi Grothendieck, tuy nhin thc t khng qu kh khn nh th. Chng hn, ti c th gi cho ng y bt c lc no min sao khng phi l trc bui tra, bi v ng y thc dy vo gi ny. ng y lm vic mun trong m. Ti c th hi ng y bt c cu hi no v ng y rt sn lng gii thch cho ti nhng g ng bit. i khi ng y ngh li v nhng vn . ng y s vit th cho ti vi mt vi b sung. Grothendieck rt thn thin vi ti. Tuy nhin, mt vi hc tr khng tht s thoi mi. Ti nh Lucile BgueriPoitou ngh Grothendieck cho c y mt ti vit lun n. N hi ging vi ti v cng thc K unneth ca ti. Ti ngh rng Grothendieck yu cu c y vit li l thuyt ca cc cu x nht qun (coherent) cho cc topos, iu kin hu hn trong cc topos. Ch ny kh kh khn v khng mang li nhiu ch li cho ngi hc, mi th din ra khng tt v cui cng c y quyt nh ngng lm vic vi Grothendieck. Nhiu nm sau c y vit lun n gii quyt cu hi hon ton khc ca Grothendieck (L. Bgueri, Dualit sur un corps local corps rsiduel algbriquement clos). ng y thnh cng hn vi Mme Raynaud vi mt lun n rt hay (M. Raynaud, Thormes de Lefschetz en cohomologie cohrente et en cohomologie tale). Ti k rng khi ti a cho Grothendieck mt s ghi chp, ng y s sa cha rt k v gi nhiu b sung. Ti rt thch iu ny v cc nhn xt ca ng y hu nh lun ng ch mu cht v ti rt vui v ci tin bi vit ca mnh. Tuy nhin, mt s ngi khng thch iu ny, h ngh rng nhng g h vit ra tt v khng cn thit ci tin thm. Grothendieck a ra mt lot bi ging v motive ti Vin Nghin cu khoa hc cao cp IHS. Mt phn ca bi ging l v cc gi thuyt chun (standard conjectures). ng y yu cu John Coates ghi chp li cc bi ging ny. Coates lm iu , nhng iu tng t xy ra: Cc bi ging c chuyn li cho Coates vi nhiu chnh sa. Coates nn v b cuc. Cui cng, Kleiman vit li cc bi ging ny trong Dix exposs sur la cohomologie des schmas (Mi bi ging v i ng iu ca lc ). Drinfeld: Nhng vit mt lun n v cu x nht qun ca topos khng phi l vic hay ho i vi nhiu ngi, thm ch l rt d i vi hu ht nghin cu sinh. Illusie: Ti ngh rng l nhng ch hay cho bn thn Grothendieck. Drinfeld: Chc chn ri!

10

Illusie: Nhng khng phi cho cc nghin cu sinh. Tng t nh vy vi Monique Hakim, Relative schemes over toposes (Lc tng i trn cc topos). Ti e rng cun sch ny khng thc s thnh cng (M. Hakim, Topos annels et schmas relatifs). Khng r: Nhng cc nh l-gch hc li rt thch. Illusie: Ti nghe t Deligne l c vn trong mt vi phn (khng c ngha l c ch b sai - ND). D sao i na, c y khng hng th vi ch ny v v sau c y nghin cu ton theo hng khc. Ti ngh Raynaud cng khng thch ti m Grothendieck giao cho ng y. Nhng ri ng y t tm c mt ti khc. iu gy n tng cho Grothendieck, ging nh trn thc t Raynaud c th hiu cch Nron xy dng cc m hnh Nron (Nron models). Tt nhin Grothendieck s dng kh ti tnh tnh cht ph dng ca cc m hnh Nron trong cc chuyn ca ng y trong SGA 7, nhng ng y khng th nm bt c cch xy dng ca Nron. Verdier Vi Verdier th li l mt chuyn khc. Ti nh rng Grothendieck rt khm phc Verdier. ng y ngng m cng thc vt Lefschetz-Verdier v tng ca Verdier nh ngha f ! u tin nh mt lin hp hnh thc (formal adjoint) v sau l tnh ton n. Bloch: Theo ti y c l l tng ca Deligne. Illusie: Khng, l tng ca Verdier. Deligne sau s dng tng ny trong trng hp cc b nht qun. Deligne rt vui v theo ngha no a ba trm trang ti liu ca seminar Hartshorne v cn mi tm trang. (Ci to!)

Drinfeld: ng l nhng trang no? Illusie: Trong ph lc cho bi ging trong seminar ca Hartshorne Residues and Duatity, ti ni seminar ca Hartshorne, nhng thc cht l seminar ca Grothendieck. Cc bi bo co c Grothendieck vit. Hartshorne t chc seminar da trn cc bi vit ny.

J.-L. Verdier. Ngun: Internet Tr li vi Verdier, tc gi ca mt chng rt hay v cc phm tr dn xut v tam gic ho (triangulated and derived caterogies) trong SGA 4 1 2 . Ngi ta c th thc mc ti sao ng y khng bt tay vo vit mt cng trnh y . Vo cui nhng nm 1960 v u nhng nm 1970, Verdier quan tm n nhiu th khc, hnh hc gii tch, phng trnh vi phn, ... Khi ng mt nm 1989, ti c mt bi pht biu v cc cng trnh ca Verdier ti mt bui l tng nh ng y, v ti phi hiu vn : Ti sao ng khng cng b lun n ca mnh? ng vit mt s bn tm tt, nhng khng phi mt bn y . C th mt trong nhng l do chnh n gin l trong qu trnh chun b bn tho, ng cha kho st cc hm t dn xut. ng y bn v cc phm tr tam gic ho, hnh thc ho cc phm tr dn xut v a phng ha, nhng cha bn n cc hm t dn 1 ). xut (vit trong Chng II ca SGA 4 2 Lc ng y qu bn rn vi nhng th khc. V c c th on rng ng y khng mun xut bn mt cun sch v

11

phm tr dn xut m khng c hm t dn xut. chc chn l mt iu ng tic. Drinfeld: Cn v s (tp ch - ND) Astrisque th sao, s tng ng vi nhng phn no? Illusie: Tng ng vi nhng g Verdier vit cho n hm t dn xut. Ti ngh rng s tp ch ny kh hu ch, nhng i vi hm t dn xut, ng phi tm ti liu khc. Cc phm tr dn xut lc (filtered derived categories) Drinfeld: Khi nim phm tr phn bc vi phn tng xut hin trong cng trnh ca Verdier phi khng? Mt l do c kh nng khc v s khng tha mn vi cc phm tr dn xut l vic cc nn c nh ngha ch sai khc ng cu; c nhiu xy dng t nhin khng cn ph hp mt cch t nhin trong cc phm tr dn xut nh ngha bi Verdier. Do ta cn cc phm tr phn bc vi phn hoc chuyn sang cc phm tr n nh, nhng cc khi nim ny ch mi c pht trin mt cch hnh thc gn y. Nhn li th tng v cc phm tr phn bc vi phn dng nh rt t nhin. ng c tng ny trong vic kho st cc phm tr dn xut phi khng? Illusie: Quillen nhn thy cc i s phn bc vi phn s cho mt phm tr tng t nhng ni chung khng tng ng vi phm tr dn xut c nh ngha bng cc i s n hnh (simplicial algebras), nhng vic ny vo cui nhng nm 1960 hoc u nhng nm 1970 v khng c cp n trong cc bui tho lun vi Grothendiek. Tuy vy ti bit cu chuyn v phm tr dn xut lc. Grothendieck ngh rng nu anh c mt t ng cu ca tam gic cc phc hon thin th vt (trace) ca phn gia

bng tng ca cc vt ca phn pha bn phi v phn pha bn tri. Trong seminar SGA 5, khi bn v cc vt ng y gii thch iu ny trn bng. Mt trong nhng ngi tham d seminar l Daniel Ferrand. Lc chng c ai nhn thy bt k vn g vi cng thc , n rt l t nhin. Nhng sau , Grothendieck giao cho Ferrand nhim v trnh by cch xy dng nh thc ca mt phc hon thin. y l mt bt bin cao hn so vi cc vt. Ferrand b mc kt ti mt ch. Khi ng y xem xt mt phin bn yu hn, ng y nhn ra rng ng y khng th chng mnh rng vt ca phn gia l tng ca vt hai u, v sau ng y xy dng mt phn v d n gin. Vn l: Lm th no chng ta c th khi phc li iu ny? Ngi vo thi im c th sa cha bt k iu g b sai l Deligne. V vy, chng ti ngh Deligne. Deligne thnh cng vi vic xy dng mt phm tr cc tam gic ng, tt hn so vi cc tam gic thng thng, thu c bng mt qu trnh a phng ha, t cc cp gm mt phc v mt phc con. Trong lun n ca ti, ti mun xc nh cc lp Chern bng cch s dng m rng Atiyah. Ti cn tnh cht cng tnh ca cc lp Chern, do , cn tnh cng tnh ca vt v cc phn b i s; ti cng cn tch ten x th lm tng di ca cc lc. V vy, ti ngh: Ti sao khng n gin ly cc vt lc (trong phm tr) v a phng ho chng i vi cc nh x cm sinh cc ta ng cu trn cc vt phn bc lin kt? iu rt t nhin. V th ti vit trong lun n ca ti v mi ngi u hi lng. Thi gian ch c cc lc hu hn c xt. Drinfeld: Do vy ng vit trong tp Cc bi ging Springer (Springer Lecture Notes) ca ng v phc i tip xc v cc bin dng ng khng?

12

Illusie: Vng, trong tp SLN 239, Chng V . Phm tr cc tam gic ng ca Deligne ch l DF [0,1] , phm tr dn xut lc vi cc lc di 1. l khi u ca l thuyt ny. Tuy nhin, Grothendieck ni, Trong cc phm tr tam gic ho, chng ta c tin th tm, iu g s thay th tin trong cc phm tr dn xut lc?. C l tnh hung ny n ngy nay vn cha c hiu mt cch y . Mt ln Grothendieck ni vi ti, phi vo nm 1969, Ta c cc K-nhm nh ngha thng qua cc phn th vc t, nhng chng ta c th ly cc phn th vc t vi mt lc di 1 (vi thng l mt phn th vc t), cc phn th vc t vi mt lc di 2, di n, vi vn cc phn th vc t phn bc lin kt, . . . Sau ta c cc php ton nh qun i mt bc ca lc hoc ly thng ca mt bc. Bng cch ny anh s nhn c mt s cu trc n hnh ng nghin cu v c th mang li cc bt bin ng lun th v. Mt cch c lp, Quillen nghin cu cc Q-cu trc l mt thay th cho cch tip cn qua cc lc. Nhng, ti ngh, nu Grothendieck c nhiu thi gian hn suy ngh v n, ng y nh ngha c cc K-nhm bc cao. Drinfeld: Nhng cch tip cn ny c v ging nh phng php ca Waldhausen. Illusie: Vng, tt nhin. Drinfeld: Xut hin rt lu sau ny. Illusie: Vng.

ca Mumford v cc mt i s c ti thi im . Drinfeld: C cc -php ton trong ph lc ny khng? Illusie: Khng, nhng ti lm bo co ti Bures v cc vnh Witt ph dng v cc php ton lambda. Ti nh l ti ang trn ng n hi ngh (Arbeitstagung) Bonn. L chuyn tu m nn ti bt mt chuyn tu sng sm. Tht ngc nhin: Serre v ti trong cng mt khoang. Ti k cho ng v bui bo co ti phi chun b v ng gip ti rt nhit tnh. Trong sut thi gian ca chuyn i, ng ng khu mt cch rt thng minh, gii thch cho ti my cng thc rt p , lin quan n s m Artin Hasse v nhng s huyn diu khc ca cc vc t Witt. iu ny c tho lun cho n cui seminar SGA 6, vo thng 6 nm 1967. Ti t hi, phi chng l thuyt ca Cartier c vo thi im ny! Tapis de Cartier, ti ngh, tn ti.

Cartier, Quillen Drinfeld: Trong thi gian seminar SGA 6, ngi ta bit cc -php ton c lin quan vi cc vnh Witt cha? Illusie: C. Thc t ti cho rng ph lc m G. M. Bergman vit cho quyn sch

Pierre Cartier (chp nm 2009). Ngun: Internet Drinfeld: Tapis de Cartier l g th? Illusie: Tapis de Cartier l cch Grothendieck gi l thuyt ca Cartier v cc nhm hnh thc. Tapis (= thm

13

dy) l mt cch th hin (hi khim nh) c mt s thnh vin Bourbaki s dng, so snh nhng ngi ng h mt l thuyt no vi nhng ngi bun thm. Bloch: Nhng du vy, nu ng nhn li, Cartier c rt nhiu ng gp. Illusie: Vng, l thuyt ca Cartier rt hu hiu v c nh hng mnh sau ny. Nhng ti khng ngh rng Grothendieck dng l thuyt nhiu. Mt khc, lc Grothendieck rt n tng vi Quillen vi nhiu tng mi sng chi trong nhiu ti. V phc i tip xc, hin gi ti khng tht nh r, nhng Quillen c mt cch tnh ton Exti ca phc i tip xc v O xem nh i ng iu ca b cu trc ca mt site xc nh ging nh mt crystalline site vi cc mi tn o ngc. iu ny khin Grothendieck ngc nhin. Khng r: R rng l tng ny c Gaitsgory ti pht hin sau ny. Bloch: Trong cc ghi chp ca Quillen v phc i tip xc, ln u tin ti thy mt tch ten x dn xut trn mt tch ten x dn xut. Illusie: Vng, trong mi lin h gia phc t giao (dn xut) v phc i tip xc. Bloch: Ti ngh n l mt th g ging nh B L B . Ti nh hc nhiu B L B
A

vit bi bo v cc phm tr DG. Ti khng tm c n trong cc ti liu m cng khng th nh ngha mt cch gn gng. V vy ti phi vit mt vi th rt d. S thch ca Grothendieck Illusie: Ti nhn thy ti khng ni nhiu v s thch ca Grothendieck. Chng hn, cc ng c bit nhng bn nhc m ng y thch nht khng? Bloch: ng y thch m nhc ? Illusie: Grothendieck c mt cm xc rt mnh vi m nhc. ng thch Bach, v cc bn nhc yu thch nht ca ng y l nhng bn t tu cui cng ca Beethoven. ng thi, cc ng c bit ci cy ng y thch l cy g khng? ng y thch thin nhin v c mt loi cy m ng y thch hn cc loi cy khc. l cy liu, mt loi cy gin d nht, nhng sng lu, rt mnh m, y nng v sc sng. ng y rt yu thch cy liu. S thc l Grothendieck rt thch min nam, t rt lu trc khi chuyn n Montpellier. ng l thnh vin ca nhm Bourbaki, v ng n La Messuguire, a im t chc mt vi cuc gp mt. ng y th r ti n ni , nhng khng thnh. l mt in trang tuyt p nm cao pha trn Cannes. Pha trn mt cht l Grasse, v trn cht na l mt ngi lng nh tn Cabris vi in trang ny v nhng cy bch n, olive, nhng cy thng v mt phong cnh tuyt diu. ng y rt thch ni . Grothendieck c s thch c bit vi nhng phong cnh nh th. Drinfeld: ng c bit nhng cun sch yu thch no ca Grothendieck khng? ng ni n nhng bn nhc yu thch ca ng y . . .

ngy, bi ri xem th c ngha chnh xc l g. Illusie: Nhng khi ti ni ti khng th thit lp c cng thc K unneth, mt l do l mt cng thc nh vy khng tn ti vo thi gian . Drinfeld: Ti e rng thm ch ngay c by gi n khng tn ti trong cc ti liu (mc d n c th c trong u ai ). Ti cn tch ten x dn xut ca cc i s trn mt vnh cch y vi nm khi ti

14

Illusie: Ti khng nh. Ti ngh ng y khng c nhiu. Ch c hai mi t gi mt ngy thi m . . . Cc dng t ng cu, ng lun n nh, hnh hc khng abel (anabelian geometry) Illusie: Nhn li, tht l l trong nhng nm 1960 l thuyt biu din v l thuyt cc dng t ng cu ang c nhiu tin trin tt nhng theo mt ngha no b b qua ti Bures-sur-Yvette. Grothendieck bit cc nhm i s kh tt. Bloch: , nh ng ni, ch c 24 gi trong mt ngy. Illusie: Vng, nhng ng y c th xy dng c cc biu din l-adic lin kt vi cc dng modular ging nh Deligne lm, nhng ng y khng lm. ng rt hng th vi s hc, nhng c l kha cnh tnh ton ca s hc khng c hp dn i vi ng y. Ti khng r. Gothendieck mun t cc lnh vc ton hc khc nhau li vi nhau: hnh hc, gii tch, tp . . . v th m cc dng t ng cu nn phi li cun ng y. Nhng v l do no m ng y khng quan tm n cc dng t ng cu thi gian . Ti cho rng s kt ni gia Grothendieck v Langlands ch c nhn ra vo nm 1972 Antwerp. Serre ging mt kha v nh l Weil trong nhng nm 1967 1968. Nhng sau nm 1968 Grothendieck c nhng quan tm khc. Cn trc nm 1967, mi th cha r rng. Ti khng chc lm. Beilinson: Cn v l thuyt ng lun n nh th sao? Illusie: Tt nhin Grothendieck quan tm n cc khng gian nt, cc khng gian nt lp (iterated loop spaces); n-phm tr, n-n (n-stack) lun nm su trong

suy ngh ca ng y, nhng ng y khng nghin cu chng.

A. Grothendieck v J.-P . Serre. Ngun: Internet Beilinson: Khi no chng thc s xut hin? Phm tr Picard c l l khong nm 1966. Illusie: Vng, chng lin quan n nhng g ng y lm vi phc i tip xc. Grothendieck hnh thnh khi nim phm tr Picard vo thi gian ny, v sau Deligne b ho thnh cc n Picard (Picard stack). Beilinson: Cn cc n bc cao (higher stack) . . . ? Illusie: ng y suy ngh v vn ny, nhng ch mi sau ny ng y mi vit bi Pursuing stacks. ng thi, 1 (P1 {0, 1, }) lun lun sau cc suy ngh ca ng y. ng b cun ht bi tc ng Galois, v ti nh c mt ln ng ngh v nhng kt ni c th c gia cc tc ng ny v bi ton Fermat. Ngay t nhng nm 1960 ng c mt vi tng v hnh hc khng abel (anabelian geometry). Cc motive Illusie: Ti ly lm tic rng ng y khng c bo co v cc motive ti seminar Bourbaki. ng y ngh 6

15

hoc 7 bo co v ban t chc cho nh th l qu nhiu. Bloch: l mt trng hp duy nht; chng ai bo co v chnh cng vic ca mnh. Illusie: Vng, nhng ng thy y, FGA (Fondements de la Gomtrie Algbrique) bao gm mt vi bi ging.

ng y ngh n kho st vi cc motive nhng g lm i vi lc Picard, lc Hilbert, vn vn. Cn c ba bi ging quan trng v hu ch v nhm Brauer, nhng by bi ging v cc motive thm ch cn th v hn. Tuy vy, ti khng ngh l cc bi ging ny cha nhng th m cho n by gi vn cha c nghin cu. (cn na)

Ngi dch: on Trung Cng (Vin Ton hc) v Trn Giang Nam (i hc ng Thp) Dch t bn ting Anh (vi s cho php ca Notices AMS. v cc tc gi): L. Illusie, A. Beilinson, S. Bloch, V . Drinfeld et al., Reminiscences of Grothendieck and his school. Notices Amer. Math. Soc. 57(9) (2010), 11061115.

Tin tc hi vin v hot ng ton hc


LTS: tng cng s hiu bit ln nhau trong cng ng cc nh ton hc Vit Nam, Ta son mong nhn c nhiu thng tin t cc hi vin HTHVN v chnh bn thn, c quan hoc ng nghip ca mnh. Hi ngh Ton hc phi hp Vit-Php din ra t ngy 19-24/8/2012 ti trng i hc S phm, i hc Hu. y l ln u tin hi Ton hc Vit Nam phi hp vi mt hi ton hc nc ngoi t chc mt hi ngh chung. Hi ngh thu ht s tham gia ca nhiu chuyn gia hng u ca Php v Vit Nam thuc nhiu chuyn ngnh khc nhau, t nhiu trng i hc, cao ng v vin nghin cu c hai nc. Thng tin chi tit v hi ngh c th xem trong bi "Hi ngh Ton hc phi hp Vit-Php 2012" trong cng s ny. Hi tho hng nm ca vin Nghin cu cao cp v Ton (NCCCT) c t chc ti tr s ca vin ti H Ni trong hai ngy 25-26/8/2012, ngay sau khi hi ngh Vit-Php c t chc thnh cng. Gio s Ng Bo Chu ch tr hi ngh. C khong gn 100 i biu tham d hi ngh. Trong hai ngy cc i biu nghe nm bo co di mt gi v mt s vn thi s hin nay trong ton hc do nhng chuyn gia u ngnh n t cc trung tm ton hc ln trn th gii trnh by. Hi tho hng nm ca vin NCCCT c t chc hng nm theo m hnh seminar Bourbaki ni ting v l mt trong nhng hot ng trng tm ca vin NCCCT. Vin cng l mt trong

16

nhng c quan t chc chnh ca hi ngh Vit-Php ti Hu va qua.

ng ton hc Vit Nam trong nm nay. Theo gii thiu ca qu gii thng Fulkerson, anh l ng tc gi ca mt trong ba cng trnh nhn gii Fulkerson ln ny. Cng trnh ca anh v ng nghip pht trin nhng k thut mi gii quyt Bi ton Shamir, mt vn trung tm ca l thuyt th ngu nhin, v mt s bi ton lin quan khc. Gio s V H Vn hin ang lm vic ti i hc Yale danh ting v ng thi l thnh vin hi ng Khoa hc ca vin Nghin cu cao cp v Ton. Lnh vc nghin cu chnh l T hp s hc, L thuyt ma trn ngu nhin v Ton ri rc. Anh c s cng tc rt rng ri, c th k nhng tn tui nh L. Lovsz (nguyn Ch tch Lin on Ton hc quc t, gii thng Wolf nm 1999), E. Szemerdi (gii thng Abel 2012), T. Tao (huy chng Fields 2006)... Ngoi gii thng Fulkerson, nm 2008 gio s V H Vn cng c hi Ton hc Cng nghip v ng dng trao gii thng Plya.

GS. Hlne Esnault (H Duisburg-Essen, c) trnh by bo co ti hi tho. Ngun: Vin NCCCT Chng trnh chuyn bit Cc phng php thng k hin i trong hc my c khai mc ngy 18/6/2012 ti Vin Nghin cu cao cp v Ton, do cc gio s H T Bo - Vin Khoa hc v Cng ngh tin tin Nht Bn (JAIST), Ng Quang Hng - H Suny Buffalo, Nguyn Xun Long - H Michigan v Jonh Lafferty - H Chicago ch tr. Mc ch ca chng trnh l thng qua cc bi ging ca cc chuyn gia nhm gii thiu vi cng ng nghin cu v hc my (machine learning) Vit Nam nhng phng php hc my thng k hin i ang c pht trin v s dng trong thi gian gn y, lm c s cho nghin cu v ng dng v hc my hoc lin quan n hc my. Chng trnh thu ht hn 100 ngi gm cc ging vin, sinh vin v cn b ca cc trng, cng ty n d v hc hi. GS. V H Vn nhn gii thng Fulkerson 2012 l mt tin vui i vi cng

Gio s V H Vn v cha l nh th V Qun Phng. Ngun: Internet Gii thng Fulkerson do hi Ti u ton hc kt hp vi hi Ton hc M trao cho cc bi bo xut sc trong lnh vc ton ri rc. Gii thng ny c trao 3 nm mt ln cho ti a 3 bi bo. Gio s m Thanh Sn nhn gh Gio s i hc (University Professor) ca

17

trng i hc Chicago t 1/9/2012. y l v tr c bit ti i hc Chicago, ch dnh cho mt s t gio s c bit xut sc v l vinh d cho bt k ai c nhn v tr . Lnh vc nghin cu ca gio s m Thanh Sn l vt l l thuyt. Gn y anh cng b mt cng trnh gy ting vang ln trong cng ng vt l th gii v nht trong l thuyt trng lng t tng tc mnh, cng trnh a ra m hnh l en c c im gn vi cht lng siu chy (ideal fluids).

vng cho nhng em c im t 28/42 tr ln, huy chng bc cho im t 21/42, huy chng ng cho im t 14/42. Danh sch cc thnh vin ca i tuyn Vit Nam nh sau 1. u Hi ng, lp 12, THPT chuyn H S phm H Ni, 31 im - Huy chng Vng. 2. Nguyn T Duy, lp 12, THPT chuyn H S phm H Ni, 27 im - Huy chng Bc. 3. Nguyn Phng Minh, lp 12, THPT chuyn H S phm H Ni, 27 im Huy chng Bc. 4. Nguyn Hng Tm, lp 12, THPT chuyn H Ni-Amsterdam, 24 im Huy chng Bc. 5. Trn Hong Bo Linh, lp 11, PT nng khiu, H Quc gia tp. H Ch Minh, 20 im - Huy chng ng. 6. L Quang Lm, lp 12, THPT chuyn Lam Sn, Thanh Ha, 19 im - Huy chng ng. Nm nay c 100 quc gia v vng lnh th, tng ng vi 548 hc sinh tham gia k thi. Theo bng xp hng khng chnh thc, i tuyn Vit Nam ng th 9, th hng cao nht trong nm nm gn y. Trch nhim mi PGS. TSKH. Phng H Hi c b nhim v tr Ph vin trng vin Ton hc, Vin KH&CN Vit Nam, t thng 7/2012. Hin nay vin Ton hc c hai ph vin trng l PGS. TS. Nguyn Vit Dng (b nhim li) v PGS. TSKH. Phng H Hi. Hng nghin cu ca PGS. Phng H Hi l l thuyt biu din nhm lng t, biu din lc nhm c bn v i ngu Tannaka.

Gio s m Thanh Sn. Ngun: Internet Gio s m Thanh Sn tng l thnh vin i tuyn ton quc t Vit Nam (IMO) nm 1984 v ot huy chng vng vi s im tuyt i 42/42, khi mi 15 tui. Trc khi n Chicago, anh l gio s ti i hc Washington. Anh cng l thnh vin hi ng Khoa hc ca vin Nghin cu cao cp v Ton. Su hc sinh trong i tuyn Ton quc t ca Vit Nam u ot huy chng trong trong K thi Olympic Ton quc t (IMO) ln th 53 t chc ti thnh ph bin Mar del Plata, Argentina t ngy 4 - 16/7/2012. Da theo kt qu thc t, ban t chc quyt nh trao huy chng

Mc Tin hot ng s ny c thc hin vi s cng tc ca TS. Phm Ngc ip (Vin Khoa hc v K thut ht nhn).

18

Tin Ton hc th gii


i hi Ton hc chu u (ECM) ln th 6 c t chc ti thnh ph c knh Krakw ca Ba Lan t ngy 27/7/2012. i hi c t chc 4 nm mt ln v l cuc gp mt ln nht ca cc nh ton hc chu u. c khong 1.000 nh ton hc tham d i hi ln ny. Maxim Kontsevich v Edward Witten l hai nh Ton-Vt l l thuyt c trao Gii thng Vt l c bn (Fundamental Physics Prize) nm nay. y l gii thng mi c thnh lp bi nh vt l v t ph internet Yuri Milner v l mt trong nhng gii thng c s tin ln nht trong khoa hc. Ngay nm trao gii u tin c 9 nh khoa hc c nhn gii thng, mi ngi nhn s tin l 3 triu la M. Kontsevich hin l gio s ti Vin Nghin cu khoa hc cao cp (IHS) Paris, ng c nhn huy chng Fields nm 1998. Trong nm nay ng cn c nhn gii thng Shaw cho lnh vc ton hc cng l mt gii thng ln khc. Cn Witten l gio s vt l l thuyt ti vin Nghin cu cao cp IAS Princeton. Witten l nh vt l u tin c nhn huy chng Fields (nm 1990). "Gi thuyt abc c th c gii" v tn nh ton hc Shinichi Mochizuki xut hin lin tc trn nhiu t bo trong my tun u thng 9 nm nay, thm ch trn c mt s tp ch khng phi ca ton nh Nature, New York Times, Telegraph... Tin c bit ny xut pht t vic gio s Mochizuki ca vin Nghin cu cc khoa hc v Ton (RIMS), i hc Kyoto, Nht Bn, a ln trang c nhn ca ng bn bi bo di tng cng khong 500 trang m phn cui cng dn n chng minh ca gi thuyt abc v mt s gi thuyt quan trng khc. Gi thuyt abc c nh gi l mt trong nhng gi thuyt kh v quan trng nht ca l thuyt s hin nay, li gii ca n s a n cu tr li cho mt lot vn trong l thuyt s, trong c li gii khc ca Bi ton Fermat. V vy li gii ca Mochizuki nu ng s to ra mt cuc cch mng trong mt s lnh vc ton hc v s l mt thnh tu quan trng ca ton hc na u th k XXI. Hin nay li gii ny vn ang c kim tra bi cc chuyn gia. Mochizuki sinh nm 1969, bo v lun n tin s nm 1991 ti i hc Princeton, M, di s hng dn ca Gerd Faltings. ng c mi bo co ti i hc Ton hc quc t (ICM) nm 1998 c v c trao nhiu gii thng ca hi Ton hc Nht Bn. W. Thurston, gio s i hc Cornell, M v huy chng Fields nm 1982, mt ngy 21/8/2012 do bnh ung th. T nm 1970 gio s Thurston ni ting l mt chuyn gia xut sc trong lnh vc t p ca a tp chiu thp vi nhng kt qu lm thay i b mt ca c lnh vc ny. Nh ng c trao huy chng Fields nm 1982. Ngoi ra, gio s Thurston cng ni ting vi nhng ng gp c bit trong vic m rng nhn thc ca cng ng i vi ton hc. ng hng th 66 tui.

19

Danh sch xp hng cc tp ch ton hc ca Hi ng Nghin cu Australia (ARC) nm 2010 Cc tp ch ton ng dng
Li to son: TTTH xin gii thiu danh sch cc tp ch ton c Hi ng Nghin cu Australia xp hng. Hng ca mt tp ch m t cht lng chung ca tp ch . N c xc nh trn c s so snh vi cc tp ch khc v khng nn nhm ln vi s lin quan hay s quan trng ca ca n vi mt lnh vc c th. Cc tp ch c chia thnh 4 hng vi cc tiu ch xc nh nh sau. Hng A*: nhng tp ch tt nht trong mt ngnh hoc chuyn ngnh, cng b cc cng trnh bao trm cc lnh vc thuc ngnh hoc chuyn ngnh . Hu nh ton b cc cng b y u c cht lng rt cao v quan trng (v thc s nh hng ton b lnh vc). Ban bin tp ca chng bao gm nhng chuyn gia u ngnh. Hng A: a s cc cng b trn cc tp ch ny c cht lng rt cao. Vic cng b trn cc tp ch ny nng cao v tr ca tc gi, chng t anh ta c mi lin h vi cng ng nghin cu ton cu v rng anh ta ni c v nhng vn c ngha. Hng B: l nhng tp ch nghim tc, nhng khng phi l xut sc. Ni chung, trn mt tp ch hng B ch c mt s t l c cht lng rt cao. y l ni cc NCS v cc nh khoa hc tr cng b cc kt qu nghin cu ca mnh. Hng C: l cc tp ch c cht lng, c phn bin kn, nhng cha p ng iu kin cc hng cao hn. Chi tit xin xem ti a ch: www.arc.gov.au/era/tiers_ranking.htm Nhm A* (Th t theo bng ch ci) 1. Annales de lInstitut Henri Poincar (C) Analyse Non Linaire 2. Computational and Mathematical Methods in Medicine 3. Chaos 4. Inverse Problems 5. Journal of Fluid Mechanics 6. Mathematical Finance 7. Mathematical Programming 8. Mathematics of Operations Research 9. Nonlinearity 10. Physica D-Nonlinear Phenomena 11. SIAM Journal on Applied Mathematics 12. SIAM Review 13. Studies in Applied Mathematics Nhm A 14. Annals of Actuarial Science 15. Applied Mathematics and Computation 16. Computers and Mathematics with Applications 17. Computers and Operations Research 18. Constructive Approximation 19. Discrete Applied Mathematics 20. European Journal of Applied Mathematics 21. Finance and Stochastics 22. IMA Journal of Applied Mathematics 23. International Journal of Non-Linear Mechanics 24. International Journal of Robust and Nonlinear Control 25. Journal of Applied Mathematics and Mechanics 26. Journal of Complexity

20

27. Journal of Computational and Applied Mathematics 28. Journal of Engineering Mathematics 29. Journal of Geodesy 30. Journal of Mathematical Psychology 31. Journal of Nonlinear Science 32. Journal of Symbolic Computation 33. Mathematical Geosciences 34. Mathematical Models and Methods in Applied Sciences (M3AS) 35. Mathematics of Control, Signals, and Systems 36. Nexus Network Journal 37. Nonlinear Analysis Theory Methods and Applications 38. Operations Research Letters 39. Quarterly Journal of Mechanics and Applied Mathematics 40. Quarterly of Applied Mathematics 41. Queueing Systems: Theory and Applications 42. SIAM Journal on Applied Dynamical Systems 43. SIAM Journal on Matrix Analysis and Applications 44. Studies in Nonlinear Dynamics and Econometrics 45. Theoretical and Computational Fluid Dynamics 46. Zeitschrift f ur Angewandte Mathematik und Physik Nhm B 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. Acta Applicandae Mathematicae Advances in Applied Mathematics Annals of Operations Research ANZIAM Journal Applied Mathematical Finance Applied Mathematical Modelling Applied Math. and Optimization Applied Mathematics Letters Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 56. Combustion Theory and Modelling

57. Complexity 58. Computational Optimization and Applications 59. Dynamic Systems and Applications 60. Dynamics of Continuous Discrete and Impulsive Systems. Series A. Mathematical Analysis 61. GAMM-Mitteilungen 62. IMA Journal of Management Math. 63. IMA Journal of Mathematical Control and Information 64. Infinite Dimensional Analysis Quantum Probability and related topics 65. Interfaces and Free Boundaries 66. International Journal of Bifurcation and Chaos 67. International Journal of Engineering Science 68. Journal of Applied Mathematics and Stochastic Analysis 69. Journal of Graph Algorithms and Applications 70. Journal of Manufacturing Systems 71. Journal of Mathematical Imaging and Vision 72. Journal of Scientific Computing 73. Journal of Scheduling 74. Journal of the Franklin Institute 75. Mathematical and Computer Modelling 76. Mathematical Biosciences and Engineering 77. Mathematical Methods in the Applied Sciences 78. Mathematical Methods of Operations Research 79. Mathematics and Mechanics of Solids 80. Measurement 81. Nonlinear Analysis: Real World Applications 82. North American Actuarial Journal 83. Numerical Functional Analysis and Optimization 84. Optimal Control Applications and Methods

21

85. 86. 87. 88. 89.

OR Spectrum Quantitative Finance Regular and Chaotic Dynamics Scandinavian Actuarial Journal SIAM: Multiscale Modeling and Simulation 90. Surveys in Operations Research and Management Science 91. Wave Motion 92. ZAMM - Journal of Applied Mathematics and Mechanics / Zeitschrift fur Angewandte Math. und Mechanik Nhm C

93. 4OR: A Quarterly Journal of Operations Research 94. Acta Mathematicae Applicatae Sinica English Series 95. Advances and Applications in Fluid Mechanics 96. Advances and Applications in Mathematical Sciences 97. Advances in Acoustics and Vibration 98. Advances in Complex Systems 99. Advances in Fuzzy Sets and Systems 100. Advances in Mathematical Sciences and Applications 101. Analysis and Applications 102. Applicationes Mathematicae (Warsaw) 103. Applications of Mathematics 104. Applied Mathematical Sciences 105. Applied Mathematics A Journal of Chinese Universities Series B 106. Applied Mathematics and Information Sciences 107. Applied Mathematics and Mechanics English Edition 108. Applied Mathematics E-Notes 109. Applied Mathematics Research eXpress 110. Applied Sciences 111. Asia-Pacific Journal of Operational Research

112. Banach Journal of Math. Analysis 113. Canadian Applied Mathematics Quarterly 114. Chaos and Complexity Letters 115. Chinese Journal of Engineering Math. 116. Communications in Applied Mathematics and Computational Science. 117. Communications in Information and Systems 118. Communications in Nonlinear Science and Numerical Simulation 119. Compel - The International Journal for Computation and Mathematics in Electrical and Electronic Engineering 120. Computational and Applied Math. 121. Computational Methods in Applied Mathematics 122. Cybernetics and Information Technologies 123. Cybernetics and Systems Analysis 124. Discrete Dynamics in Nature & Society 125. Engineering Applications of Computational Fluid Mechanics 126. ESAIM: Mathematical Modelling and Numerical Analysis (ESAIM: M2AN) 127. Far East Journal of Applied Math. 128. Filomat 129. Fluctuation and Noise Letters (FNL) 130. Fluid Dynamics 131. Fractals: an interdisciplinary journal on the complex geometry of nature 132. Fuzzy Optimization and Decision Making 133. IAENG International Journal of Applied Mathematics 134. International Journal of Applied Mathematical Sciences 135. International Journal of Applied Math. 136. International Journal of Applied Mathematics and Statistics 137. International Journal of Applied Nonlinear Science 138. International Journal of Computer Mathematics 139. International Journal of Mechanics

22

140. International Journal of Pure and Applied Mathematics 141. International Transactions in Operational Research 142. Japan Journal of Industrial and Applied Mathematics 143. Journal of Applied and Industrial Mathematics 144. Journal of Applied Mathematics 145. Journal of Applied Mathematics and Decision Sciences 146. Journal of Combinatorics, Information and System Sciences 147. Journal of Concrete and Applicable Mathematics 148. Journal of Discrete Algorithms (Amsterdam) 149. Journal of Fractional Calculus and Applied Analysis 150. Journal of Mathematical Cryptology 151. Journal of Mathematical Fluid Mechanics 152. Journal of Mathematics and Music 153. Journal of Mathematics and Statistics 154. Journal of Natural Geometry 155. Journal of Physical and Natural Sciences 156. Journal of Systems Science and Complexity 157. Journal of Systems Science and Systems Engineering 158. Journal of the Korean Society for Industrial and Applied Mathematics 159. Journal of the Operations Research Society of Japan 160. JP Journal of Algebra, Number Theory and Applications 161. JP Journal of Fixed Point Theory and Applications 162. Mathematical Communications 163. Mathematical Modelling and Algorithms 164. Mathematical Modelling and Analysis 165. Mathematical Modelling of Natural Phenomena (MMNP)

166. Mathematical Population Studies 167. Mathematics Applied in Science and Technology 168. Mediterranean Journal for Research in Mathematics Education 169. Mediterranean Journal of Math. 170. Modelling, Measurement and Control. A: General Physics, Electronics, Electrical Engineering 171. Modelling, Measurement and Control. B: Solid and Fluid Mechanics and Thermics, Mechanical Systems 172. Modelling, Measurement and Control. C: Energetics, Chemistry, Earth, Environmental and Biomedical Problems 173. Modelling, Measurement and Control. D: Manufacturing, Management, Human and Socio-Economic Problems 174. Monte Carlo Methods and Applications 175. Networks and Spatial Economics 176. Nonlinear Dynamics and Systems Theory 177. Pattern Recognition and Image Analysis: advances in mathematical theory and applications 178. Revue dAnalyse Numerique et de Theorie de lApproximation 179. Selcuk Journal of Applied Math. 180. Siberian Journal of Numerical Math. 181. Theoretical and Applied Mechanics 182. TOP: An Official Journal of the Spanish Society of Statistics and Operations Research Khng xp hng 183. Advances in Differential Equations and Control Processes 184. Advances in Operations Research 185. Journal of Computational Optimization in Economics and Finance 186. Journal of Mathematical Sciences: Advances and Applications 187. Pacific Journal of Applied Math.

23

Dnh cho cc bn tr
LTS: "Dnh cho cc bn tr" l mc dnh cho Sinh vin, Hc sinh v tt c cc bn tr yu Ton. Ta son mong nhn c cc bi vit hoc bi dch c gi tr cho chuyn mc.

Hnh hc tnh v ng (tip theo v ht)


L B Khnh Trnh (i hc Khoa hc t nhin, HQG Tp. H Ch Minh) 3. NG TRONG M HNH Bn cnh vic vn dng cc php bin hnh, trong qu trnh gii quyt hoc tm ra cc bi ton hnh hc, nhng hc sinh nhy bn c th pht hin ra nhng m hnh quen thuc, nhng bi ton bit trc c lng trong hnh v ca mnh hoc c thay i kho lo tr thnh nhng bi ton mi. iu ny cho thy rng nu chng ta chu kh bin ho linh hot vi cc m hnh d l rt quen bit th vn c th c c nhng pht hin mi va ton din, va su sc v mt vn no ang xem xt. Xin ly mt v d c th v s dng php bin i i song nhn c mt vi bi ton mi. Chng ta bit rng nu cho mt gc Oxy th hai ng thng d1 v d2 c gi l i song nu nh d 1 ca d1 qua php i xng qua ng phn gic trong d ca gc Oxy cng phng vi d2 . R rng php bin i i song bin mt lp cc ng thng cng phng vi d1 thnh mt lp cc ng thng cng phng vi d2 . (Mi ng thng trong lp d1 u i song vi mi ng thng ca lp d2 ).

iu kin i song thng c s dng rng ri di dng sau: Cho A, C thuc Ox v B, D thuc Oy . Lc , AB i song vi CD khi v ch khi t gic ABCD ni tip. By gi ta chn mt m hnh quen bit thc hin ng tc i song. Kt qu thu c s th v v c phn no bt ng nu m hnh ny cng lin quan n hnh i xng qua ng phn gic trong. Mt m hnh nh vy c th l bi tp nh sau: V d 4. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). K hiu N l giao im ca cc tip tuyn ti B v C ca (O). Lc , AN i xng vi trung tuyn AM qua

24

phn gic gc trong gc A (hay AN i song vi AM .

AB, AC ct ng trn (O ) ln lt ti C , B . Gi M l trung im B C . Chng minh rng AM lun i qua mt im c nh.

y l mt tnh cht hnh hc kh quen thuc trong mt tam gic v ta hy thc hin mt php bin i i song cho n. Trc ht, ta dng ng thng B C i song vi BC bng cch v mt ng trn qua B, C v cho ct AB, AC ti C , B . R rng theo cu trc i song, nu k hiu M , N trong tam gic AB C l cc im c vai tr tng ng vi M, N trong tam gic ABC th AM cng phng vi AN cn AN cng phng vi AM . Tc l, A, M , N cng nh A, N , M u thng hng v ta c c: Bi ton 3. Cho tam gic ABC c A thay i cn B, C c nh. Mt ng trn thay i i qua B, C v ct AB, AC ti C , B . Chng minh rng trung tuyn AM ca tam gic AB C lun i qua 1 im c nh. Cn nu thay i hnh v i mt t nhm giu tam gic ABC v cch lm php i song kh l liu trn, ta c th pht biu li bi ton di dng sau: Bi ton 4. Cho 2 ng trn (O) v (O ) ct nhau ti 2 im B, C v A l mt im thay i trn (O). Cc ng thng

R rng l AM i qua giao im N ca cc tip tuyn ca ng trn (O) ti B v C . Cch pht biu ny lm cho bi ton tr nn thanh thot hn ng thi cng kh hn mt cht, nhng nu ta th nhn n vi con mt chuyn ng i song th qu thc l khng c g phc tp c. 4. LI KT Thay cho li kt v s cn thit ca vic quan st cc i tng hnh hc di con mt vn ng ca php bin hnh ca m hnh quen bit, xin php c ni i iu v bi ton s 2 ca k thi Olympic Ton quc t (IMO) ln th 48 c t chc ti Vit Nam nm 2007. Bi ton 5. Cho 5 im A, B, C, D, E sao cho ABCD l hnh bnh hnh v BCED ni tip. Cho l mt ng thng i qua A, ct cnh BC v ng thng DC tng ng ti F v G. Gi s EF = EG = EC . Chng minh rng l phn gic gc DAB . Cch pht biu ny c phn no hi ri v c th lm cho th sinh t nhiu lng tng trong vic nm bt yu cu v bn cht ca bi ton s l r rng v d chu hn nu pht biu li:

25

Cho hnh bnh hnh ABCD. Gi l mt ung thng i qua A, ct cnh BC v ng thng DC ti F, G. Gi E l tm ng trn ngoi tip tam gic CF G. Chng minh rng nu BCED ni tip th l phn gic gc DAB . Di con mt xy dng mt bi ton th y l l mt bi ton o. N c t ra t bi ton thun kh nh nhng nh sau: Nu l phn gic gc DAB th t gic BCED ni tip. V vy, tng u tin l i chng minh o (v y cng l ca p n). Tuy nhin, vic so snh gc nh bi ton thun s khng mang li kt qu. V th, cn chuyn sang suy lun kiu phn chng: gi s khng phi l phn gic (tc l tam gic CF G khng cn) th s dn n mu thun. Cch gii ny t c cc th sinh lm theo v lm ng. N cng khng p v khng lm r c bn cht ca hnh v. Trong kh nhiu cch gii c tm ra, hai cch sau y l hay nht v iu l th l mt cch th s dng li nm bt m hnh trong bi ton (cch gii 1), cn cch kia li da vo php bin hnh x l vn (cch gii 2). Cch gii 1. (M hnh ng thng Simson.)

H EI, EJ vung gc vi CF, CG.Th th I, J l trung im ca F C v GC nn ng thng IJ (song song vi ) i qua trung im K ca AC v cng l trung im BD. Mt khc, do t gic EBDG ni tip nn IJ chnh l ng thng Simson ca im E i vi tam gic BDC . Suy ra EK vung gc vi BD nn tam gic EBD cn ti E . T y khng kh suy ra tam gic CF G cn ti C v iu phi chng minh.

Cch gii 2. (Php bin hnh.) y s s dng php v t quay; so vi php quay, n cng khng khc bit lm v cc kt qu nh cc mnh 1, 2, 3 trn y u c th m rng tng t.

Xt php v t quay S bin an BC B CD thnh on DG. Do F F C = CA nn S bin F thnh C . Suy ra S bin trung im I ca F C thnh trung im J ca CG. Theo mnh tng t vi mnh 3, tm O ca S phi ng thi thuc ng trn ni tip cc tam gic CBD v CIJ nn O trng vi im E . Suy ra tam gic EBD ng dng vi tam gic EIJ nn tam gic EBD cn ti E v bi ton c gii quyt.

THNG TIN TON HC, Tp 16 S 3 (2012)

Nhng nh ton hc i tin phong trong bui u s khai ca nn ton hc Vit Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phm Tr n Hi ngh Ton hc phi hp Vit-Php 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . on Th Hiu Nhng k nim v Grothendieck v trng phi ca ng (tip) . . . . . . . . . . . . . . . Luc Illusie, cng Alexander Beilinson, Spencer Bloch, Vladimir Drinfeld on Trung Cng v Trn Giang Nam dch Tin tc hi vin v hot ng ton hc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin Ton hc th gii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Danh sch xp hng cc tp ch ton hc ca Hi ng Nghin cu Australia (ARC) nm 2010 - Cc tp ch ton ng dng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dnh cho cc bn tr Hnh hc tnh v ng (tip theo v ht) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L B Khnh Trnh

15 18

19

23

You might also like