1

BETONSKE KONSTRUKCIJE
RAMOVSKE KONSTRUKCIJE
Prof. dr Sneana Marinkovi

Semestar: V

ESPB:

Ramovske konstrukcije

1.1. Podela 1.2. Statiki sistemi i statiki proraun 1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje 1.4. Dimenzionisanje 1.5. Armiranje vorova rama 1.6. Glavni nosai 1.7. Ronjae 1.8. Objekti sa armiranobetonskim zidovima 1.9. Armiranobetonski zidni nosai 1.10. Lokalni naponi pritiska. Zglobovi 1.11. Kratki elementi

1.1. Podela
Prost jednobrodni ram

Viebrodni ram

Sloen ram

Prostorni ram

1.2. Statiki sistemi i statiki proraun

Statiki sistemi:
Statiki odreeni (loe tlo) Statiki neodreeni (dobro tlo)

Izbor statikog sistema zavisi od:

Vrste tla Optereenja Naina graenja Doputenih horizontalnih i vertikalnih deformacija Temperaturnih uticaja Skupljanja betona

1.2. Statiki sistemi i statiki proraun

Stubovi rama oslanjaju se na tlo preko temelja Veze stuba i temelja mogu biti:
Zglobne Krute

1.2. Statiki sistemi i statiki proraun

Zglobna veza izmeu stuba i grede postie se redukcijom poprenog preseka

1.2. Statiki sistemi i statiki proraun

Visina armiranobetonskih greda obino se procenjuje u funkiji od raspona l:
Ramovi sa jednim poljem

Ramovi sa vie polja

irina greda je obino dva do tri puta manja od visine grede i kree se u granicama:

1.2. Statiki sistemi i statiki proraun

Ako su duine podunih ramova vee od 60 do 80m, potrebno je predvideti dilatacije prekide u konstrukciji Dilatacije smanjuju uticaje od temperaturne promene i skupljanja betona Izvoenje zglobova kod armiranobetonskih stubova se vri smanjenjem poprenog preseka stuba na mestu zgloba na priblino d/4 do d/3

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Horizontalna optereenja koja se mogu javiti u ekspoataciji su: Vetar Seizmike sile Pritisak zemlje

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

10

Vetar je horizontalno optereenje sa izrazito dinamikim delovanjima udar vetra Za uobiajne objekte odreivanje intenziteta optereenja od vetra vri se priblinim postupkom Smatra se da je delovanje na objekte statike prirode optereenjem koje nazivamo osnovno dejstvo vetra wo Osnovno dejstvo vetra zavisi od: brzine vetra, stepena zatienosti, visine objekta, ugla izmeu povrine objekta i pravca vetra

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

11

Usvaja se takva ema optereenja da je povrina objekta izloena dejstvu vetra optereena pritiskujuem dejstvu vetra Zaklonjeni delovi objekta izloeni su siuem dejstvu vetra Na slici su dati koeficijenti smanjenja osnovnog dejstva od vetra

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

12

Za sve povrine na koje deluje siue dejstvo, koeficijent smanjenja osnovnog dejstva vetra je 0.4 Za vertikalne povrine izloene pritiskujuem dejstvu vetra koeficijent je 0.8 Za povrine pod uglom 40o izloene pritiskujuem dejstvu vetra koeficijent je 0.4

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Intenzitet optereenja izraen je u kN/m2 upravno na povrinu objekta Vetar u poprenom pravcu prihvataju popreni i kalkanski ramovi Vetar u podunom pravcu prihvataju poduni ramovi

13

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Popreni ramovi

14

Raspodela optereenja na poprene ramove zavisi od naina oslanjanja fasadnih elemenata na podune ramove

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Kalkanski ramovi
Vetar u ravni rama

15

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Kalkanski ramovi
Vetar upravno na ravan rama

16

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Meka krovna ravan

17

Kalkanski stubovi se usled pripadajueg optereenja ponaaju kao konzolni stubovi sa slobodno pomerljivim krajevima sa pomeranjem vrha za veliinu

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Meka krovna ravan
Raspon kalkana L mali

18

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Meka krovna ravan
Raspon kalkana L veliki

19

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Kruta krovna ravan

20

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Poduni ramovi

21

ema optereenja podunih ramova zavisi od prorauna kalkanskih ramova Koncentrisana optereenja na podunom ramu javljaju se na mestima kalkanskih greda kao njihove reakcije Jednako podeljeno optereenje je deo koji se prenosi preko pripadajue povrine fasade

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Optereenje od seizmikih sila

22

Inercijalne sile koje nastaju tokom zemljotresa izazivaju znatna dinamika optereenja konstrukcije objekta Za objekte manjeg znaaja i sloenosti proraun na dejstvo od zemljotresa sprovodi se metodom ekvivalentnog statikog optereenja

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Metoda ekvivalentnog statikog optereenja

23

Stvarno dinamiko optereenje se zamenjuje sistemom inercijalnih sila koje deluju kao statiko optereenje S

az ubrzanje tla, g ubrzanje Zemljine tee, G teina (masa) koja osciluje, koeficijent kojim se uzima u obzir tip konstrukcije i drugi parametri od uticaja (kvalitet tla, krutost konstrukcije...)

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Metoda ekvivalentnog statikog optereenja

24

Odnos ubrzanja konstrukcije i ubrzanja tla u funkciji od perioda oscilovanja

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Metoda ekvivalentnog statikog optereenja
Dinamiki model konzola sa jednim ili vie masa koje osciluju Uproenja:
Masa jedne etae skoncentrisana je u nivou tavanice Meuspratna konstrukcija je potpuno kruta u svojoj ravni (raspodela seizmike sile jedne etae na sve vertikalne elemente prema krutosti)

25

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima
Ukupna horizontalna seizmika sila:

26

objekata

G ukupna teina objekta iznad kote terena u koju je ukljueno verovatno korisno optereenje (najee 50% korisnog optereenja) i sneg K ukupni seizmiki koeficijent

K0 koeficijent kategorije objekta (0,75 K0 1,5) Ks koeficijent seizmikog intenziteta

Ks = 0,025 VII MCS Ks = 0,05 VIII MCS Ks = 0,1 IX MCS

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima
Kp koeficijent duktiliteta i priguenja
Kp Kp Kp Kp = 1,0 za = 1,3 za = 1,6 za = 2,0 za armiranobetonske skeletne konstrukcije, armiranobetonske panelne konstrukcije, zidane objekte sa vertikalnim serklaima i vitke dimnjake, zidane i konstrukcije sa naglim promenama krutosti

27

objekata

Kd koeficijent dinamikosti (zavisi od kategorije tla i od sopstvenog perioda oscilovanja T)

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima
Dijagram za odreivanje veliine koeficijenta Kd

28

objekata

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima
Ukupna seizmika sila rasporeuje se po spratovima Za objekte visine do 5 spratova:

29

objekata

Si horizontalna seizmika sila i-tog sprata Gi teina i-tog sprata Hi visina i-tog sprata, merena od gornje ivice temelja, ili za zgrade sa podzemnim etaama, od prvog podzemnog sprata

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima

30

objekata

Za objekte preko 5 spratova, 15% ukupne seizmike sile S aplicira se na vrh konstrukcije kao koncentrisana sila, a preostalih 85% se rasporeuje po spratovima Raspodela sila je proporcionalna visini i kada su mase svih spratova jednake, raspodela ima oblik prikazan na slici

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima

31

objekata

Sopstveni period oscilovanja rama u poprenom pravcu odreuje se iz izraza:

m masa sistema, k krutost sistema

Krutost konzolnog tapa se moe odrediti iz izraza:

pomeranje ramovske konstrukcije u nivou krova usled statikog delovanja jedinine sile P=1 u istom nivou i u pravcu oscilovanja mase

1.3. Proraun ramova za horizontalno optereenje

Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju visokogradnje u seizmikim podruijima
Kako je masa sistema:

32

objekata

Period oscilovanja se moe napisati kao:

1.4. Dimenzionisanje

33

Dimenzionisanje se vri u karakteristinim presecima elemenata konstrukcije

Za grede rama su to obino preseci na spoju sa stubovima gde su najvei negativni momenti i preseci u polju gde su ekstremne vrednosti pozitivnih momenata Za stubove su to preseci na krajevima stuba jedne etae

Za dimenzionisanje je potrebno odrediti najnepovoljnije kombinacije optereenja

realno

mogue

Najee su to kombinacije u kojima jedan statiki uticaj dostie svoju ekstremnu vrednost Grede se dimenzioniu za kombinacije uticaja koje daju najvee momente savijanja i transferzalne sile Stubovi se dimenzioniu za kombinacije uticaja koje daju najvee normalne sile

1.5. Armiranje vorova rama

34

vor rama mora da omogui prenoenje statikih uticaja M, N, T izmeu ta dva elementa

Armiranje vora na poslednjoj etai

1.5. Armiranje vorova rama

35

U sluaju alternativnog dejstva momenata savijanja, formiranje petlje je najbolje reenje povijanja armature Prekidi betoniranja su prikazani ispredidanim linijama

1.5. Armiranje vorova rama

36

Na slici je prikazan detalj armiranja vora u kome su vezani stub i greda na niim etaama i ukljetenje stuba u temelj

1.6. Glavni nosai

37

Za raspone vee od 20m dimenzije elemenata armiranobetonskih ramova postaju isuvie velike Danas se sve vie pribegava montanom nainu graenja esto se koristi ramovski sistem kod koga su stubovi ukljeteni u temelje, a u poprenom pravcu, u nivou krova, se radi nosa zglobno oslonjen na stubove Takav nosa se naziva glavni nosa i na njega se oslanjaju montani sekundarni nosai koji nose krovni pokriva Glavni nosai mogu biti:
puni nosai (prethodno napregnuti) reetkasti nosai (nosai sa zategom)

1.6. Glavni nosai Reetkasti glavni nosai

38

Prednost: smanjenje sopstvene teine, mali utroak armature, manja deformabilnost nosaa Mane: komplikovana izrada oplate, veliki gubitak prostora zbog velike visine nosaa Koriste se za raspone od 15 do 30 metara Visina reetke se obino usvaja kao

1.6. Glavni nosai Reetkasti glavni nosai

39

Sistemne linije tapova treba da se seku u jednoj taki tapovi su optereeni aksijalnim silama pritiska ili zatezanja Javljaju se i sekundarni momenti savijanja u tapovima, koji se smanjuju biranjem poprenih preseka tapova manjih momenata inercije Treba teiti da se sekundarni krovni nosai oslanjaju na mestu vorova reetke Reetka se betonira u oplati najee u horizontalnom poloaju

1.6. Glavni nosai Reetkasti glavni nosai

Detalji armiranja:

40

1.6. Glavni nosai Reetkasti glavni nosai

Detalji armiranja:

41

Armatura zategnutih dijagonala mora biti dobro usidrena u pojasne tapove U oslonakom voru treba voditi rauna o sidrenju armature donjeg pojasa Oslonaki vor treba armirati tanjom armaturom u obliku kaveza

1.6. Glavni nosai Nosai sa zategom

Prednosti: laka montaa, manja sopstvena teina Kombinacija grede i zatege Koriste se za raspone do 30 metara Vertikale se postavljaju obino u treinama raspona Visina ovih nosaa je okvirno

42

1.7. Ronjae

43

Grede oslonjene na glavne nosae koje nose krovni pokriva Raspona su do 10 metara, poprenog presekeka oblika T, ali u blizini oslonca prelaze u pravougaoni presek manje visine Za vee raspone od 10 metara mogu se raditi i u varijanti adhezionog prethodnog naprezanja

1.7. Ronjae

44

Na krajevima ronjae se ostavlja jedan ili dva otvora kroz koje prolaze bolcnovi isputeni iz glavnog nosaa Zalivanjem otvora cementnim malterom ostvaruje se veza koja prenosi horizontalne sile

1.7. Ronjae

45

Na slici je prikazan princip armiranja ronjae u podruiju oslonaca i izrazi za proraun sile zatezanja u armaturi Naroito je bitno dobro usidriti zategnutu armaturu Posebnu panju treba posvetiti proraunu i oblikovanju armature za prijem glavnih napona zatezanja

1.8. Objekti sa armiranobetonskim zidovima

46

Ramovske konstrukcije se esto kombinuju sa armiranobetonskim zidovima koji znatno poveavaju krutost objekta Najvea dozvoljena horizontalna pomeranja takvih konstrukcija su H/1000 za delovanje vetra, odnosno H/600 za delovanje seizmikih sila, pri emu je H ukupna visina objekta Raspored zidova u osnovi treba da je simetrian i ravnomeran

1.8. Objekti sa armiranobetonskim zidovima

Armiranobetonski zidovi se javljaju po celoj visini objekta Fundiraju se na trakastim temeljima Debljina zidova je od 15 do 30 cm

47

1.8. Objekti sa armiranobetonskim zidovima

48

Za gravitaciona optereenja, zidovi se dimenzioniu kao pravougaoni centrino pritisnuti elementi irine 1 metra Armiraju se vertikalnom i horizontalnom armaturom, a na krajevima zidova na duini e2dz formira se ojaanje od profila prenika 12 mm ili veeg

1.8. Objekti sa armiranobetonskim zidovima

49

Od gravitacionog optereenja naponi u zidovima obino nisu iskorieni, pa je dovoljna minimalna vertikalna armatura koja se rasporeuje simetrino na oba lica zida U horizontalnom pravcu, zidovi se armiraju simetrinom horizontalnom armaturom koja obuhvata vertikalnu armaturu Za dejstvo horizontalnog optereenja zidovi se dimenzioniu prema istovremenim uticajima od normalnih sila i momenata savijanja koji imaju alternativni znak Dimenzionisanje se vri za pravougaoni presek dimenzija lzxdz pri emu je dz debljina zida, a lz duina zida Zid se armira simetrino, grupisanjem armature na krajevima zida

1.9. Armiranobetonski zidni nosai

50

Armiranobetosnki zidni nosai su povrinski nosai optereeni u svojoj ravni, za koje vai odnos h/l 0.50, gde je h oznaena visina, a l raspon zidnog nosaa Kada ovaj uslov nije ispunjen nosai se tretiraju kao linijski gredni nosai

1.9. Armiranobetonski zidni nosai

51

Armiranobetosnki zidni nosai mogu biti statikog sistema proste grede ili kontinualnih zidnih nosaa

Ukupna granina sila zatezanja poverava se glavnoj armaturi koja se dobija iz izraza:

Mu je granina vrednost momenta savijanja u karakteristinim presecima, a z je krak unutranjih sila u istom preseku

1.9. Armiranobetonski zidni nosai Zidni nosai sistema proste grede:

52

Kontinualni zidni nosai:

Glavna armatura se raporeuje na visini od 0.15h od donje ivice Ako je h>l armatura se raporeuje u zoni visine 0.15l mereno od donej ivice nosaa

1.9. Armiranobetonski zidni nosai Armatura proste grede:

53

1.9. Armiranobetonski zidni nosai Armatura kontinualne grede:

54

1.9. Armiranobetonski zidni nosai Minimalna koliina glavne armature:

55

fbzm srednja vrednost vrstoe betona pri aksijalnom zatezanju b debljina zidnog nosaa

Za h>l u izraz treba uneti umesto visine h raspon l

1.9. Armiranobetonski zidni nosai

56

Pored glavne armature zidni nosai se armiraju i horizontalnom i vertikalnom armaturom koja se rasporeuje ortogonalno sa obe strane zida:

Minimalni procenti armiranja ukupnom horizontalnom i vertikalnom armaturom odnose se na pravougaoni presek b x h, odnosno b x l ako je h>l i iznose:

1.10. Lokalni naponi pritiska

57

Kada se na armiranobetonski element prenosi sila pritiska preko male povrine bo x do, javljaju se unutar elementa, u jednom uem podruiju, znatni naponi pritiska u pravcu delovanja sile i naponi zatezanja upravno na pravac delovanja sile

1.10. Lokalni naponi pritiska

Ukupnu silu zatezanja moemo priblino odrediti iz izraza:

58

Doputeni lokalni naponi pritiska 0 ne smeju prekoraiti vrednosti date izrazom:

s - doputeni srednji napon u betonu, definisan Pravilnikom, Abo lokalno optereena povrina, Abi povrina sa istom teinom kao i Abo

1.10. Zglobovi

59

Kontrola lokalnih napona pritiska se vri kod zglobova ramovskih konstrukcija i leita mostova Redukcijom poprenog preseka se omoguava prenoenje samo normalnih i transferzalnih sila

1.10. Zglobovi

60

Za prihvatanje sile cepanja u temeljima, postavlja se armatura u obliku eljeva

1.10. Zglobovi

61

Za prihvatanje sile cepanja u temeljima, postavlja se armatura u obliku eljeva

1.11. Kratki elementi

62

Elementi kod kojih je krak sila od mesta ukljetenja a manji ili jednak statikoj visini h Optereeni su koncentrisanim silama koje potiu od drugih elemenata konstrukcije ili od opreme Optereeni su momentima savijanja i transferzalnim silama

1.11. Kratki elementi

63

Potrebna povrina armature za prihvatanje momenata savijanja u preseku u ukljetenju odreuje se iz izraza:

Povrina potrebne kose armature za prihvatanje glavnih napona zatezanja, u sluaju da je armatura postavljena pod uglom od 45o, odreuje se izrazom: Potrebna povrina horizontalne armature za prihvatanje glavnih napona zatezanja se odreuje iz izraza:

1.11. Kratki elementi Armiranje kratkih elemenata je prikazano na slici

64