NNG LNG MT TRI

LY THUYT VA NG DUNG

TS. HONG DNG HNG

LI NOI U
Nhu cu v nng lng cua con ngi trong thi ai khoa hoc ky
thut phat trin ngay cang tng. Trong khi o cac ngun nhin liu d
tr nh than a, du mo, kh thin nhin va ngay ca thuy in u co
han, khin cho nhn loai ng trc nguy c thiu hut nng lng.
Vic tm kim va khai thac cac ngun nng lng mi nh nng lng
hat nhn, nng lng a nhit, nng lng gio va nng lng mt
tri ... la hng quan trong trong k hoach phat trin nng lng,
Vic nghin cu s dung nng lng mt tri ngay cang c
quan tm, nht la trong tnh trang thiu hut nng lng va vn cp
bach v mi trng hin nay. Nng lng mt tri c xem nh la
dang nng lng u vit trong tng lai, o la ngun nng lng sn
co, siu sach va min ph. Do vy nng lng mt tri ngay cang c
s dung rng rai cac nc trn th gii.
Ni dung cun sach c bin soan mt cach tng i ro rang d
hiu nh kinh nghim giang day, nghin cu lu nm va kinh nghim
thc t cua tac gia trong lnh vc nng lng mt tri. Trong qua
trnh bin soan, tac gia a co tham khao nhiu tai liu cua nhiu tac
gia trong va ngoai nc. Cun sach c chia ra lam hai phn:
- Phn mt: Mt tri va Nng lng mt tri
- Phn hai: ng dung Nng lng mt tri
Cun sach c bin soan vi muc ch lam tai liu tham khao cho
sinh vin chuyn nganh Cng ngh Nhit Lanh va nhng ai quan tm
hoc tp, nghin cu v nng lng mt tri. Cun sach mi c bin
soan ln u nn chc chn khng tranh khoi nhng khim khuyt.
Tac gia rt mong nhn uc cac y kin gop y t ban oc.
Tac gia xin chn thanh cam n cac ng nghip khoa Cng ngh
Nhit in lanh, trng ai hoc Bach khoa a Nng a ng vin,
giup cho tac gia trong qua trnh bin soan.

TAC GIA
3

MUC LUC
Trang
Loi noi du 3
Phn 1. MT TROI VA NNG LUONG MT TROI 5
Chuong 1. Mt troi va trai dt 5
1.1. Cu truc cua mt tri 5
1.2. Cac Phan ng hat nhn trong mt tri 8
1.3. Trai t va kh quyn cua Trai t 10
Chuong 2. Nng luong buc xa mt troi 16
2.1. Bc xa mt tri 16
2.2. Tnh toan nng lng bc xa mt tri 20
2.3. o cng bc xa mt tri 28
Phn 2. UNG DUNG NNG LUONG MT TROI 31
Chuong 3. Pin mt troi 32
3.1. Nguyn ly hoat ng va cu tao cua pin mt tri 32
3.2. Thit k va lp t h thng pin mt tri 39
3.3. ng dung pin mt tri 52
Chuong 4. Thit bj nhit mt troi 55
4.1. C s ly thuyt tnh thit b nhit mt tri 55
4.2. Bp nu dung nng lng mt tri 87
4.3. H thng cung cp nc nong dung nng lng mt tri 101
4.4. H thng sy dung nng lng mt tri 145
4.5. H thng chng ct nc dung nng lng mt tri 153
4.6. ng c stirling dung nng lng mt tri 162
4.7. Thit b lanh dung nng lng mt tri 169
4.8. Nha may nhit in mt tri 191
Phu luc 196
Tai liu tham khao 209
Muc luc 215
215




PHN I
MT TROI VA NNG LUONG MT TROI

Mt tri la mt trong nhng ngi sao phat sang ma con ngi co
th quan sat c trong vu tru. Mt tri cung vi cac hanh tinh va cac
thin th cua no tao nn h mt tri nm trong dai Ngn Ha cung vi
hang ty h mt tri khac. Mt tri lun phat ra mt ngun nng lng
khng l va mt phn ngun nng lng o truyn bng bc xa n
trai t chung ta. Trai t va Mt tri co mi quan h cht che, chnh
bc xa mt tri la yu t quyt nh cho s tn tai cua s sng trn
hanh tinh cua chung ta. Nng lng mt tri la mt trong cac ngun
nng lng sach va v tn va no la ngun gc cua cac ngun nng
lng khac trn trai t. Con ngi a bit tn hng ngun nng
lng qu gia nay t rt lu, tuy nhin vic khai thac, s dung ngun
nng lng nay mt cach hiu qua nht th vn la vn ma chung ta
ang quan tm.









5

CHUONG 1
MT TROI VA TRAI DT

1.1. CU TRUC CUA MT TROI
Mt tri la mt khi kh hnh cu co ng knh 1,390.10
6
km
(ln hn 110 ln ng knh Trai t), cach xa trai t 150.10
6
km
(bng mt n v thin vn
AU anh sang Mt tri cn
khoang 8 phut vt qua
khoang nay n Trai t).
Khi lng Mt tri khoang
M
o
=2.10
30
kg. Nhit T
o

trung tm mt tri thay i
trong khoang t 10.10
6
K
n 20.10
6
K, trung bnh
khoang 15600000 K.
nhit nh vy vt cht
khng th gi c cu truc
trt t thng thng gm
cac nguyn t va phn t.
No tr thanh plasma trong o cac hat nhn cua nguyn t chuyn ng
tach bit vi cac electron. Khi cac hat nhn t do co va cham vi nhau
se xut hin nhng vu n nhit hach. Khi quan sat tnh cht cua vt
cht ngui hn trn b mt nhn thy c cua Mt tri, cac nha khoa
hoc a kt lun rng co phan ng nhit hach xay ra trong long Mt
tri.

Hnh 1.1. Bn ngoai mt tri.
V cu truc, Mt tri co th chia lam 4 vung, tt ca hp thanh
mt khi cu kh khng l (hnh 1.2). Vung gia goi la nhn hay loi
co nhng chuyn ng i lu, ni xay ra nhng phan ng nhit hat
6

nhn tao nn ngun nng lng mt tri, vung nay co ban knh khoang
175.000km, khi lng ring 160kg/dm
3
, nhit c tnh t 14 n
20 triu , ap sut vao khoang hang trm ty atmotphe. Vung k tip
la vung trung gian con goi la vung i ngc qua o nng lng
truyn t trong ra ngoai, vt cht vung nay gm co st (Fe), can xi
(Ca), nat ri (Na), stronti (Sr), crm (Cr), kn (Ni), cacbon ( C), silc
(Si) va cac kh nh hir (H
2
), hli (He), chiu day vung nay khoang
400.000km. Tip theo la vung i lu day 125.000km va vung
quang cu co nhit khoang 6000K, day 1000km, vung nay gm
cac bot kh si suc, co ch tao ra cac vt en, la cac h xoay co nhit
thp khoang 4500K va cac tai la co nhit t 7000K -10000K.
Vung ngoai cung la vung bt nh va goi la kh quyn cua Mt tri.


Hnh 1.2. Cu truc cua Mt tri.
Neutrino
Loi
Vt den
Sc quyn
Tia buc xa X va
Tai lua
Vung quang cu
Vung di luu
Vung trung gian
Buc xa kha kin,
hng ngoai va tu
ngoai
Phong xa
Nhit b mt cua Mt tri la 5762K ngha la co gia tr u ln
cac nguyn t tn tai trong trang thai kch thch, ng thi u nho
7

y thnh thoang lai xut hin nhng nguyn t bnh thng va cac
cu truc phn t. Da trn c s phn tch cac ph bc xa va hp thu
cua Mt tri ngi ta xac nh c rng trn mt tri co t nht 2/3 s
nguyn t tm thy trn Trai t. Nguyn t ph bin nht trn Mt
tri la nguyn t nhe nht Hydrogen. Vt cht cua Mt tri bao gm
khoang 73.46% la Hydrogen va gn 24,85% la Hlium, con lai la cac
nguyn t va cac cht khac nh Oxygen 0,77%, Carbon 0,29%, Iron
0,16%, Neon 0,12%, Nitrogen 0,09%, Silicon 0,07%, Magnesium
0,05% va Sulphur 0,04%. Ngun nng lng bc xa chu yu cua Mt
tri la do phan ng nhit hach tng hp hat nhn Hyr, phan ng nay
a n s tao thanh Hli. Hat nhn cua Hyr co mt hat mang in
dng la proton. Thng thng nhng hat mang in cung du y
nhau, nhng nhit u cao chuyn ng cua chung se nhanh ti
mc chung co th tin gn ti nhau mt khoang cach ma o co th
kt hp vi nhau di tac dung cua cac lc hut. Khi o c 4 hat nhn
Hyr lai tao ra mt hat nhn Hli, 2 Neutrino va mt lng bc xa .
4H
1
1
He
2
4
+ 2 Neutrino + (1.1)
Neutrino la hat khng mang in, rt bn va co kha nng m xuyn
rt ln. Sau phan ng cac Neutrino lp tc ri khoi pham vi mt tri va
khng tham gia vao cac bin c sau o.
Trong qua trnh din bin cua phan ng co mt lng vt cht cua
Mt tri b mt i. Khi lng cua Mt tri do o mi giy giam
chng 4.10
6
tn, tuy nhin theo cac nha nghin cu, trang thai cua Mt
tri vn khng thay i trong thi gian hang ty nm na. Mi ngay
Mt tri san xut mt ngun nng lng qua phan ng nhit hach ln
n 9.10
24
kWh (tc la cha y mt phn triu giy Mt tri a giai
phong ra mt lng nng lng tng ng vi tng s in nng
san xut trong mt nm trn Trai t).


8

1.2. PHAN UNG HAT NHN TRONG MT TROI

1.2.1. Phan ung tng hop hat nhn Hli
Trong qua trnh hnh thanh, nhit bn trong Mt tri se tng
dn. Khi vung tm mt tri at nhit T 10
7
K, th co u iu kin
xay ra phan ng tng hp Hli t Hyr, theo phng trnh:
4H
1
He
4
+ q. (1.2)
y la phan ng sinh nhit q = m.c
2
, trong o c = 3.10
8
m/s la
vn tc anh sang trong chn khng, m = (4m
H
- m
He
) la khi lng b
hut, c bin thanh nng lng theo phng trnh Einstein. Mi 1kg
hat nhn H
1
chuyn thanh He
4
th b hut mt khi lng m = 0,01kg,
va giai phong ra nng lng:
q = m.c
2
= 0,01.(3.10
8
)
2
= 9.10
14
J (1.3)
Lng nhit sinh ra se lam tng ap sut khi kh, khin mt tri
phat ra anh sang va bc xa, va n ra cho n khi cn bng vi lc hp
dn. Mi giy Mt tri tiu huy hn 420 triu tn hyr, giam khi
lng m = 4,2 triu tn va phat ra nng lng Q = 3,8.10
26
W. Giai
oan t Hyr cua Mt tri a c khi ng cach y 4,5 ty nm,
va con tip tuc trong khoang 5,5 ty nm na.
1.2.2. Phan ung tng hop Cacbon va cac nguyn t khac
Khi nhin liu H
2
dung sp ht, phan ng tng hp He se yu dn,
ap lc bc xa bn trong khng u manh cn bng lc nen do hp
dn, khin th tch co lai. Khi co lai, kh He bn trong b nen nn nhit
tng dn, cho n khi at ti nhit 10
8
K, se xay ra phan ng
tng hp nhn Cacbon t He :
3He
4
C
12
+ q (1.4)
Phan ng nay xay ra nhit cao, tc ln, nn thi gian
chay He ch bng 1/30 thi gian chay H
2
khoang 300 triu nm. Nhit
sinh ra trong phan ng lam tng ap sut bc xa, khin ngi sao n ra
hang trm ln so vi trc. Luc nay mt ngoai sao nhit khoang
9

4000K, co mau o, nn goi la sao o khng l. Vao thi im la sao
o khng l, Mt tri se nut chng sao Thuy va sao Kim, nung Trai
t n 1500K thanh mt hanh tinh nong chay, kt thuc s sng tai
y.
Kt thuc qua trnh chay He, ap lc trong sao giam, lc hp dn
ep sao co lai, lam mt va nhit tng ln, n T= 5.10
6
K se xay ra
phan ng tao Oxy:
4C
12
3O
16
+ q (1.5)
Qua trnh chay xay ra nh trn, vi tc tng dn va thi gian
ngn dn. Chu trnh chay - tt - nen - chay c tng tc, lin tip thc
hin cac phan ng tao nguyn t mi O
16
-> Ne
20
-> Na
22
-> Mg
24
->
Al
26
-> Si
28
-> P
30
-> S
32
->... -> Cr
52
-> Mn
54
-> Fe
56
Cac phan ng trn a tao ra hn 20 nguyn t, tn cung la Fe
56

(gm 26 proton va 30 netron), toan b qua trnh c tng tc, xay ra
ch trong vai triu nm.
Sau khi tao ra Fe
56
, chui phan ng hat nhn trong ngi sao kt
thuc, v vic tng hp st thanh nguyn t nng hn khng co hut
khi lng, khng phat sinh nng lng, ma cn phai cp thm nng
lng.

1.3. TRAI DT VA KHI QUYN CUA TRAI DT

Trai t c hnh thanh cach y gn 5 ty nm t mt vanh ai
bui kh quay quanh Mt tri, kt tu thanh mt qua cu xp t xoay va
quay quanh Mt tri. Lc hp dn ep qua cu co lai, khin nhit no
tng ln hang ngan , lam nong chay qua cu, khi o cac nguyn t
nng nh St va Niken chm dn vao tm tao loi qua t, xung quanh
la magma long, ngoai cung la kh quyn s khai gm H
2
, He, H
2
O,
CH
4
, NH
3
va H
2
SO
4
. Trai t tip tuc quay, toa nhit va ngui dn.
Cach y 3,8 ty nm nhit Trai t u ngui Silicat ni ln trn
10

mt magma ri ng cng lai, tao ra vo trai t day khoang 25km, vi
nui cao, t bng va h su. Nng lng phong xa trong long t vi
bc xa Mt tri tip tuc gy ra cac bin i a tng, va tao ra thm
H
2
O, N
2
, O
2
, CO
2
trong kh quyn. Kh quyn ngui dn n nc
ngng tu, gy ra ma keo dai hanh triu nm, tao ra sng h, bin va
ai dng.
Cach y gn 2 ty nm, nhng sinh vt u tin xut hin trong
nc, sau o phat trin thanh sinh vt cp cao va tin hoa thanh ngi.
Trai t, hanh tinh th 3 tnh t Mt tri, cung vi Mt trng,
mt v tinh duy nht tao ra mt h thng hanh tinh kep c bit. Trai
t la hanh tinh ln nht trong s cac hanh tinh bn trong cua h mt
tri vi ng knh xch ao 12.756 km. Nhn t khng gian, Trai
t co mau xanh, nu va xanh la cy vi nhng am my trng thng
xuyn thay i. B mt Trai t co mt c tnh ma khng mt hanh
tinh nao khac co: hai trang thai cua vt cht cung tn tai bn nhau ca
th rn va th long. Vung ranh gii gia bin va t lin la ni duy
nht trong vu tru co vt cht hin hu n nh trong ca 3 th rn, long
va kh.
Hanh tinh trai t di chuyn trn mt quy ao gn ellip, Mt
tri khng tm cua ellip, ma la tai 1 trong 2 tiu im. Trong thi
gian mt nm, co khi Trai t gn, co khi xa Mt tri i chut, v quy
ao ellip cua no gn nh hnh tron. Hang nm, vao thang ging, Trai
t gn Mt tri hn so vi vao tha ng 7 khoang 5 triu km, s sai bit
nay qua nho so vi khoang cach mt tri n Trai t. Chung ta khng
cam nhn c s khac bit nay trong mt vong quay cua Trai t
quanh Mt tri, hay trong mt nm, s khac bit v khoang cach nay
hu nh khng anh hng g n mua ng va mua he trn trai t, ch
co iu la vao mua ng chung ta gn Mt tri hn so vi mua he
chut t.
11

Trai t chuyn
ng quanh Mt tri,
ng thi no cung t
quay quanh truc cua
no. Trong thi gian
quay mt vong quanh
Mt tri, Trai t quay
365 va 1/4 vong quanh
truc. Chuyn ng
quay quanh Mt tri
tao nn bn mua,
chuyn ng quay
quanh truc tao nn
ngay va m trn Trai
t. Truc quay cua Trai
t khng thng goc
vi mt phng quy
ao, bi th chung ta co mua ng va mua he. Trai t quay, v th
i vi chung ta ng trn Trai t co ve nh cac v sao c nh c
gn cht vi qua cu bu tri quay xung quanh chung ta. Chuyn ng
quay cua Trai t khng qua nhanh lc ly tm cua no co th bn
chung ta ra ngoai khng gian. Lc ly tm tac dung ln moi vt cung
quay theo Trai t, nhng v cung nho. Lc ly tm ln nht xch ao
no keo moi vt th ln pha trn va lam chung nhe i chut t. V th,
moi vt th xch ao cn nhe hn nm phn ngan so vi hai cc.
Hu qua cua chuyn ng quay lam cho Trai t khng con ung la
qua cu tron u na ma lc ly tm lam cho no phnh ra xch ao
mt chut (hnh 1.3). S sai khac nay thc ra khng ang k, ban knh
Trai t xch ao la 6.378.140km, ln hn khoang cach t 2 cc n
tm Trai t la gn 22km.


Hnh 1.3. Trai t
Cc Nam
Cc Bc
Xch ao
12

S sng ch hin hu duy nht trn Trai t. Trn cac hanh tinh
khac gn chung ta nht nh sao Kim th qua nong va sao Hoa qua
lanh. Nc trn sao Kim nay a bc thanh hi nc, con nc trn sao
Hoa a ong thanh bng bn di b mt cua no. Ch co hanh tinh cua
chung ta la phu hp cho nc th long vi nhit t 0
o
C n
100
o
C.
Xung quanh Trai t co lp kh quyn day khoang H = 800km
cha N
2
, O
2
, H
2
O, CO
2
, NO
x
, H
2
, He, Ar, Ne. Ap sut va khi lng
ring cua kh quyn giam dn vi cao y theo quy lut:
p(y) = p
0
.(1 - (g/(C
p
.T
0
)).y)
Cp/R
(1.6)
(y) =
0
(1 - (g/(C
p
.T
0
)).y)
Cv/R
(1.7)
Kh quyn tac ng n nhit trn hanh tinh cua chung ta.
Cac vu phun trao nui la cung vi cac hoat ng cua con ngi lam
anh hng n cac thanh phn cu tao cua kh quyn. V th, h sinh
thai trn hanh tinh chung ta la kt qua cua s cn bng mong manh
gia cac anh hng khac nhau. Trong qua kh, h sinh thai nay la mt
h thng cn bng t iu chnh, nhng ngay nay do tac ng cua con
ngi co th ang la nguyn nhn lam vt qua trang thai cn bng
nay.
Lp khng kh bao quanh Trai t co th tch khoang 270 triu
km
3
va nng khoang 5.300 ty tn e ln thn th chung ta. Nhng g
ma chung ta cam nhn c ch xay ra trong tng thp nht, cao
khoang 18km cua ct khng kh khng l nay, tuy nhin, phn nho
nay lai ong vai tro quan trong nht i vi s sng trn hanh tinh cua
chung ta.
Trong khng kh cha khoang 78% phn t nit va 21% oxy
cung vi 1% argon va mt s cht kh khac va hi nc trong o co
khoang 0,03% kh cacbonic. Mc du ham lng kh cacbonic rt nho,
nhng lai ong mt vai tro quan trong i vi s sng trn trai t.
13

Cang ln cao ap sut khng kh giam va nhit cung thay i rt
nhiu, tuy nhin nhit cua khng kh khng ha xung mt cach n
gian khi chung ta tin ra ngoai khng gian, nhit khng kh giam
va tng theo mt chu trnh nht nh (hnh 1.4). Nhit mi tng
tng ng vi mc tch tu va loai nng lng tac ng trong tng o.
Kh quyn cua Trai t co th chia lam 4 tng, trong o mi tng
co mt kiu cn bng nng lng khac nhau. Tng di cung nht goi
la tng i lu (Troposphere) tng nay b chi phi bi anh sang kha
kin va tia hng ngoai, gn 95% tng s khi lng va toan b nc
trong kh quyn phn b trong tng nay tng i lu cao ch khoang
14km. Gn nh toan b s trao i nng lng gia kh quyn va Trai
t xay ra trong tng nay. Mt t va mt bin b hm nong ln bi


Hnh 1.4. S thay i nhit theo cao cua cac tng kh quyn.
Thng tng kh quyn
(K)
Quyn t
Tng in ly
Tng gia
Tng bnh lu
Tng i lu
14

anh nng Mt tri. Nhit trung bnh trn b mt Trai t khoang
15
o
C, bc xa nhit ong vai tro iu tit t nhin gi cho nhit
trn mt t ch thay i trong mt dai tng hep.
Theo ly thuyt, cang ln cao nhit cang giam T(y) = T
0
-
(g/Cp).y, nhng trong thc t th khng ung nh vy. Trn tng i
lu la tng bnh lu (Stratosphere), tai y nhit bt u tng tr
lai. Nhit tai vung chuyn tip gia vung i lu va vung bnh lu
khoang -50
o
C, cang ln cao nhit lai tng dn, tai ranh gii cua
tng bnh lu co cao khoang 50km nhit tng ln khoang 0
o
C.
Nguyn nhn gy ra hin tng nay la v cac phn t oxy (O
2
) va ozon
(O
3
) hp thu mt phn cac tia cc tm n t Mt tri (90% ozon trong
kh quyn cha trong tng bnh lu). Nu tt ca cac tia cc tm nay co
th n mt t th s sng trn Trai t co nguy c b huy dit. Mt
phn nho tia cc tm b hp thu bi O
2
trong tng bnh lu, qua trnh
nay tach mt phn t O
2
thanh 2 nguyn t O, mt s nguyn t O
phan ng vi phn t O
2
khac tao thanh O
3
. Mc du ch mt phn
triu phn t trong kh quyn la zn nhng cac phn t t oi nay co
kha nng hp thu hu ht anh sang cc tm trc khi chung n c
mt t. Cac photon trong anh sang cc tm cha nng lng ln gp 2
n 3 ln cac photon trong anh sang kha kin, chung la mt trong cac
nguyn nhn gy bnh ung th da.
Cac kt qua nghin cu gn y cho thy lng zn trong tng
thp nht cua kh quyn (tng i lu) ngay cang tng, trong khi o
ham lng ozon trong tng bnh lu a b giam 6% t 20 nm tr lai
y. Hu qua cua s suy giam nay la cac tia cc tm co th xuyn qua
kh quyn n mt t ngay nhiu hn va lam nhit trong tng bnh
lu ngay cang lanh i, trong khi o nhit trong tng i lu ngay
mt nong ln do ham lng zn gn mt t ngay cang tng.
15

Trong tng gia (Mesosphere), co cao t 50km tr ln, ozon
thnh lnh mong ra va nhit giam dn va ln n ranh gii cao nht
cua tng nay (khoang 80km) th nhit ch khoang -90
o
C.
Cang ln cao nhit bt u tng tr lai va s cu tao cua kh
quyn thay i hoan toan. Trong khi tng di cac qua trnh c hoc
va trong tng gia cac qua trnh hoa hoc xay ra rt tiu biu, th trong
tng cao nht cua kh quyn cac qua trnh din ra rt khac bit. Nhit
lng bc xa rt manh cua mt tri lam tach cac phn t ra tao
thanh cac ion va electron. V th ngi ta goi tng nay la tng in ly
(Ionosphere) cac song in t b phan xa trong tng nay.
Cang ln cao, bc xa mt tri cang manh, cao khoang
600km, nhit ln n 1000
o
C. Cang ln cao kh quyn cang mong
va khng co mt ranh gii ro rang phn bit gia kh quyn cua trai
t va khng gian. Ngi ta thng nht rng kh quyn chun cua trai
t co cao 800km.















16

CHUONG 2
NNG LUONG BUC XA MT TROI

2.1. BUC XA MT TROI

Trong toan b bc xa cua Mt tri, bc xa lin quan trc tip
n cac phan ng hat nhn xay ra trong nhn mt tri khng qua 3%.
Bc xa ban u khi i qua 5.10
5
km chiu day cua lp vt cht Mt
tri b bin i rt manh. Tt ca cac dang cua bc xa in t u co
ban cht song va chung khac nhau bc song. Bc xa la song ngn
nht trong cac song o (Hnh 2.1), t tm Mt tri i ra do s va cham
hoc tan xa ma nng lng cua chung giam i va by gi chung ng
vi bc xa co bc song dai. Nh vy bc xa chuyn thanh bc xa
Rnghen co bc song dai hn. Gn n b mt Mt tri ni co nhit
u thp co th tn tai vt cht trong trang thai nguyn t va cac
c ch khac bt u xay ra.

10exp -8 10exp -6 10exp -4 10exp -2 10exp 0 10exp 2 10exp 4 10exp 6 10exp 8 10exp 10
Tia Gamma
T ngoai Radar, TV, Radio
Radio Radio
Song dai Song ngn
Bc xa nhit
Tia Cosmic Tia X . Gn xa
Tia hng ngoai
25
Anh sang trong thy 0.38 - 0.78
Nng lng mt tri
3
DAI BC SONG (
Hnh1.1: Dai bc xa in t

Hnh 2.1. Dai bc xa in t
17

c trng cua bc xa mt tri truyn trong khng gian bn
ngoai Mt tri la mt ph rng trong o cc ai cua cng bc xa
nm trong dai 10
-1
- 10 m va hu nh mt na tng nng lng mt
tri tp trung trong khoang bc song 0,38 - 0,78 m o la vung nhn
thy cua ph.
Chum tia truyn thng t Mt tri goi la bc xa trc xa. Tng
hp cac tia trc xa va tan xa goi la tng xa. Mt dong bc xa trc
xa ngoai lp kh quyn, tnh i vi vi 1m
2
b mt t vung goc
vi tia bc xa, c tnh theo cng thc:
(2.1)
4
0 _
) 100 / ( . T C q
T D
=
y :
D T
- h s goc bc xa gia Trai t va Mt tri
(2.2) 4 /
2
=
T D

- goc nhn mt tri va 32 nh hnh 2.2

C
0
= 5,67 W/m
2
.K
4
- h s bc xa cua vt en tuyt i
T 5762
o
K - nhit b mt Mt tri (xem ging vt en
tuyt i)
32'
149 500 000 km 1.7%
Mt tri
Trai t
D = 1 390 000 km
D'= 12 700 km
Hnh 1.2 : Goc nhn mt tri
Hnh 2.2. Goc nhn Mt tri.
18

Vy
4
2
100
5762
. 67 , 5 .
4
60 . 360
32 . 14 , 3 . 2

= q 1353 W/m
2
(2.3)

Do khoang cach gia Trai t va Mt tri thay i theo mua
trong nm nn

cung thay i, do o q cung thay i nhng thay

i nay khng ln lm nn co th xem q la khng i va c goi la
hng s mt tri.
Khi truyn qua lp kh quyn bao boc quanh Trai t, cac chum
tia bc xa b hp thu va tan xa bi tng zn, hi nc va bui trong kh
quyn, ch mt phn nng lng c truyn trc tip ti Trai t. u
tin xy phn t bnh thng O
2
phn ly thanh xy nguyn t O,
pha v lin kt phn t o, cn phai co cac photon bc song ngn hn
0,18m, do o cac photon (xem bc xa nh cac hat ri rac - photon)
co nng lng nh vy b hp thu hoan toan. Ch mt phn cac nguyn
t xy kt hp thanh cac phn t, con ai a s cac nguyn t tng
tac vi cac phn t xy khac tao thanh phn t zn O
3
, zn cung
hp thu bc xa t ngoai nhng vi mc thp hn so vi xy, di
tac dung cua cac photon vi bc song ngn hn 0,32m, s phn tach
O
3
thanh O
2
va O xay ra. Nh vy hu nh toan b nng lng cua bc
xa t ngoai c s dung duy tr qua trnh phn ly va hp nht cua
O, O
2
va O
3
, o la mt qua trnh n nh. Do qua trnh nay, khi i qua
kh quyn, bc xa t ngoai bin i thanh bc xa vi nng lng nho
hn.
Cac bc xa vi bc song ng vi cac vung nhn thy va vung
hng ngoai cua ph tng tac vi cac phn t kh va cac hat bui cua
khng kh nhng khng pha v cac lin kt cua chung, khi o cac
photon b tan xa kha u theo moi hng va mt s photon quay tr
lai khng gian vu tru. Bc xa chu dang tan xa o chu yu la bc xa co
19

bc song ngn nht. Sau khi phan xa t cac phn khac nhau cua kh
quyn bc xa tan xa i n chung ta mang theo mau xanh lam cua bu
tri trong sang va co th quan sat c nhng cao khng ln. Cac
giot nc cung tan xa rt manh bc xa mt tri. Bc xa mt tri khi i
qua kh quyn con gp mt tr ngai ang k na o la do s hp thu
cua cac phn t hi noc, kh cacbnic va cac hp cht khac, mc
cua s hp thu nay phu thuc vao bc song, manh nht khoang gia
vung hng ngoa i cua ph.
Phn nng lng bc xa mt tri truyn ti b mt trai t trong
nhng ngay quang ang (khng co my) thi im cao nht vao
khoang 1000W/m
2
(Hnh 2.3)
1353 W/m2
1000 W/m2
Tia phan xa
Bc xa khuych tan
Mt mat do s hp thu
S phan xa
Kh
quyn
B mt trai t
(Tri quang ang)
Khoang khng Vu tru
Hnh 2.3. Qua trnh truyn nng lng bc xa mt tri qua
lp kh quyn cua Trai t.
20

Yu t c ban xac nh cng cua bc xa mt tri mt im
nao o trn Trai t la quang ng no i qua. S mt mat nng lng
trn quang ng o gn lin vi s tan xa, hp thu bc xa va phu
thuc vao thi gian trong ngay, mua, v tr a ly. Cac mua hnh thanh
la do s nghing cua truc trai t i vi mt phng quy ao cua no
quanh Mt tri gy ra. Goc nghing vao khoang 66,5
o
va thc t xem
nh khng i trong khng gian. S nh hng nh vy cua truc quay
trai t trong chuyn ng cua no i vi Mt tri gy ra nhng s dao
ng quan trong v dai ngay va m trong nm.

2.2. TINH TOAN NNG LUONG MT TROI

Cng bc xa mt tri trn mt t chu yu phu thuc 2 yu
t: goc nghing cua cac tia sang i vi mt phng b mt tai im a
cho va dai ng i cua cac tia sang trong kh quyn hay noi chung
la phu thuc vao cao cua Mt tri (Goc gia phng t im quan
sat n Mt tri va mt phng nm ngang i qua im o). Yu t c
ban xac nh cng cua bc xa mt tri mt im nao o trn
Trai t la quang ng no i qua. S mt mat nng lng trn quang
ng o gn lin vi s tan xa, hp thu bc xa va phu thuc vao thi
gian trong ngay, mua, v tr a ly.
Quan h gia bc xa mt tri ngoai kh quyn va thi gian
trong nm co th xac nh theo phng trnh sau:
E
ng
= E
o
(1+0, 033cos
365
360n
), W/m
2
(2.4)
trong o, E
ng
la bc xa ngoai kh quyn c o trn mt phng vung
goc vi tia bc xa vao ngay th n trong nm.

2.2.1. Tinh toan goc toi cua buc xa truc xa
Trong qua trnh tnh toan cn nh ngha mt s khai nim nh sau:
21

- H s khi khng kh m, la ty s gia khi lng kh quyn theo
phng tia bc xa truyn qua va khi lng kh quyn theo phng
thng ng (tc la khi Mt tri thin nh). Nh vy m =1 khi Mt
tri thin nh, m =2 khi goc thin nh
z
la 60
0
. i vi cac goc
thin nh t 0-70
0
co th xac nh gn ung m =1/cos
z
. Con i vi
cac goc
z
>70
0
th cong cua b mt trai t phai c a vao tnh
toan. Ring i vi trng hp tnh toan bc xa mt tri ngoai kh
quyn m =0.
- Trc xa: la bc xa mt tri nhn c khi khng b bu kh quyn
phat tan. y la dong bc xa co hng va co th thu c cac b thu
kiu tp trung (hi tu).
- Tan xa: la bc xa mt tri nhn c sau khi hng cua no a b thay
i do s phat tan cua bu kh quyn (trong mt s tai liu kh tng,
tan xa con c goi la bc xa cua bu tri, y cn phn bi t tan xa
cua mt tri vi bc xa hng ngoai cua bu kh quyn phat ra).
- Tng xa: la tng cua trc xa va tan xa trn mt b mt (ph bin nht
la tng xa trn mt b mt nm ngang, thng goi la bc xa cu trn
b mt).
- Cng bc xa (W/m
2
): la cng nng lng bc xa mt tri n
mt b mt tng ng vi mt n v din tch cua b mt. Cng
bc xa cung bao gm cng bc xa trc xa E
trx
, cng bc xa
tan xa E
tx
va cng bc xa quang ph E
qp
.
- Nng lng bc xa (J/m
2
) : la nng lng bc xa mt tri truyn ti
mt n v din tch b mt trong mt khoang thi gian, nh vy nng
lng bc xa la mt ai lng bng tch phn cua cng bc xa
trong mt khoang thi gian nht nh (thng la 1 gi hay 1 ngay).
- Gi mt tri : la thi gian da trn chuyn ng biu kin cua mt
tri trn bu tri, vi quy c gi mt tri chnh ngo la thi im mt
tri i qua thin nh cua ngi quan sat. Gi mt tri la thi gian
22

c s dung trong moi quan h v goc mt tri, no khng ng ngha
vi gi theo ng h.
Quan h hnh hoc gia mt mt phng b tr bt ky trn mt t va bc
xa cua mt tri truyn ti, tc la v tr cua mt tri so vi mt phng o
co th c xac nh theo cac goc c trng sau (hnh 2.4.);
- Goc v : v tr goc tng ng vi v v pha bc hoc v pha
nam ng xch ao trai t, vi hng pha bc la hng dng.
- 90
0
90
0
- Goc nghing : goc gia mt phng cua b mt tnh toan va phng
nm ngang.
Mt
tri

z
z
z

N
B

T
Thin
nh
Php tuyn t mt
phng nm ngang


Hnh 2.4. Quan h cac goc hnh hoc cua tia bc xa mt tri
trn mt phng nghing.
0 180
0
( > 90
0
ngha la b mt nhn bc xa hng xung pha di).
23

- Goc phng v cua b mt : goc lch cua hnh chiu phap tuyn b
mt trn mt phng nm ngang so vi ng kinh tuyn. Goc = 0
nu b mt quay v hng chnh nam, ly du (+) nu b mt quay
v pha ty va ly du (-) nu b mt quay v pha ng.
-180
0
180
0
- Goc gi : goc chuyn ng cua v tr mt tri v pha ng hoc
pha ty cua kinh tuyn a phng do qua trnh quay cua trai t
quanh truc cua no va ly gia tr 15
0
cho 1 gi ng h, bui sang ly
du (-), bui chiu ly du (+).
- Goc ti : goc gia tia bc xa truyn ti b mt va phap tuyn cua
b mt o.
- Goc thin nh
z
: goc gia phng thng ng (thin nh) va tia
bc xa ti. Trong trng hp b mt nm ngang th goc thin nh
chnh la goc ti .
- Goc cao mt tri : goc gia phng nm ngang va tia bc xa
truyn ti, tc la goc phu cua goc thin nh.
- Goc phng v mt tri
s
: goc lch so vi phng nam cua hnh
chiu tia bc xa mt tri truyn ti trn mt phng nm ngang. Goc
nay ly du m (-) nu hnh chiu lch v pha ng va ly du dng
(+) nu hnh chiu lch v pha ty.
- Goc lch : v tr goc cua mt tri tng ng vi gi mt tri la 12
gi (tc la khi Mt tri i qua kinh tuyn a phng) so vi mt
phng cua xch ao trai t, vi hng pha bc la hng dng.
-23,45
0
23,45
0
(2.5)
Goc lch co th tnh toan theo phng trnh cua Cooper:
= 23,45.sin(360
365
284 n +
) (2.6)
trong o n la th t ngay cua 1 nm.
Quan h gia cac loai goc c trng trn co th biu din
bng phng trnh gia goc ti va cac goc khac nh sau:
24

cos = sin.sin. cos - sin.cos. sin.cos +
cos.cos.cos.cos + cos.sin.sin.cos.cos + cos.sin.sin.sin
va: cos = cos
z
.cos + sin
z
.sin.cos(
s
- ) (2.7)
i vi b mt nm ngang goc ti chnh la goc thin nh cua
mt tri
z
, gia tr cua no phai nm trong khoang 00 va 900 t khi mt
tri moc n khi Mt tri thin nh ( = 0):
cos
z
= cos.cos.cos + sin.sin (2.8)
2.2.2. Buc xa mt troi ngoai khi quyn ln mt phng nm ngang
Tai thi im bt ky, bc xa mt tri n mt b mt nm
ngang ngoai kh quyn c xac nh theo phng trnh:

z o ng o
n
E E cos .
365
. 360
cos . 033 . 0 1
.

+ = (2.9)

Thay gia tr cos
z
vao phng trnh trn ta co E
o.ng
tai thi im
bt ky t luc mt tri moc n luc mt tri ln:
( ) sin . sin cos . cos . cos
365
360
cos . 033 . 0 1
.
+

+ =
n
E E
o ng o
(2.10)
Tch phn phng trnh nay theo thi gian t khi Mt tri moc
n khi Mt tri ln (6h n 18h mt tri), ta se c E
o. ngay
la nng
lng bc xa mt tri trn mt phng nm ngang trong mt ngay:

+ =

sin . sin
180
sin . cos . cos
365
360
cos . 033 . 0 1
3600 . 24
.
s
s
o
ngay o
n E
E (2.11)
vi
z
la goc gi mt tri ln (
0
) (tc la goc gi khi
z
= 90
0
)



tg tg
s
.
cos . cos
sin . sin
cos = = (2.12)
Ngi ta cung xac nh nng lng bc xa ngay trung bnh
thang E
oth
bng cach thay gia tr n va trong cac cng thc trn ly
bng gia tr ngay trung bnh cua thang va lch tng ng.
Nng lng bc xa trn mt phng nm ngang trong mt gi
nht nh co th xac nh:
25

( )
( )

+ =

sin . sin
180
sin sin cos . cos
365
360
033 . 0 1
3600 112
1 2
2 1 .
n
E
x
E
o gio o

(2.13)
2.2.3. Tng cuong d buc xa mt troi ln b mt trn Trai dt
Tng bc xa mt tri ln mt b mt t trn mt t bao gm
hai phn chnh o la trc xa va tan xa. Phn trc xa a c khao sat
trn, con thanh phn tan xa th kha phc tap. Hng cua bc xa
khuch tan truyn ti b mt la ham s cua my va trong sut
cua kh quyn, cac ai lng nay lai thay i kha nhiu. Co th xem
bc xa tan xa la tng hp cua 3 thanh phn (hnh 2.5.);
- Thanh phn tan xa ng hng: phn tan xa nhn c ng u t
toan b vom tri.
- Thanh phn tan xa quanh tia: phn tan xa b phat tan cua bc xa mt
tri xung quanh tia mt tri.
- Thanh phn tan xa chn tri: phn tan xa tp trung gn ng chn
tri.
thnh phn tn
x ng hung
thnh phn tn
x chn tri
thnh phn tn
x quanh tia
Tia trc x

Hnh 2.5. S phn b cac thanh phn bc xa khuch tan.
26

Goc khuch tan mc nht nh phu thuc phan xa Rg
(con goi la albedo -sut phn chiu) cua mt t. Nhng b mt co
phan xa cao (v du b mt tuyt xp co Rg = 0,7) se phan xa manh bc
xa mt tri tr lai bu tri va ln lt b phat tan tr thanh thanh phn
tan xa chn tri.
Nh vy bc xa mt tri truyn n mt b mt nghing la tng
cua cac dong bc xa bao gm: trc xa E
b
, 3 thanh phn tan xa E
d1
, E
d2
,
E
d3
va bc xa phan xa t cac b mt khac ln cn E
r
:
E

= E
b
+ E
d1
+ E
d2
+ E
d3
+ E
r
(2.14)
Tuy nhin vic tnh toan cac ai lng tan xa nay rt phc tap.
V vy ngi ta gia thit la s kt hp cua bc xa khuch tan va bc xa
phan xa cua mt t la ng hng, ngha la tng cua bc xa khuch
tan t bu tri va bc xa phan xa cua mt t la nh nhau trong moi
trng hp khng phu thuc hng cua b mt. Nh vy tng xa trn
b mt nghing se la tng cua trc xa E
b
.B
b
va tan xa trn mt nm
ngang E
d
.
Khi o mt b mt nghing tao mt goc so vi phng nm
ngang se co tng xa bng tng cua 3 thanh phn:

+
+ =

2
cos 1
.
2
cos 1
g d b b
R E E B E E (2.15)
Trong o : E

la tng xa trn b mt nm ngang,

(1 + cos)/2 = F
cs
la h s goc cua b mt i vi bu tri
(1 - cos)/2 = F
cg
la h s goc cua b mt i vi mt t
R
g
la h s phan xa bc xa cua mi trng xung quanh.
27

Va ta co ty s bc xa B
b
cua b mt nghing goc so vi b mt
ngang:
Tn x
ng
hung
Tn x
chn tri
Tn x
quanh tia
Tia trc x
Mt t
Phn x t mt t

Hnh 2.6. Cac thanh phn bc xa ln b mt nghing.

z z n
n
bng
n
b
E
E
E
E
B

cos
cos
cos .
cos .
= = = (2.16)
E
n
la cng bc xa mt tri ti theo phng bt ky,
E
bng
la bc xa mt tri theo phng vung goc vi mt nm ngang,
E
bngh
la bc xa mt tri theo phng vung goc vi mt phng
nghing,
cos va cos
z
c xac nh bi cac phng trnh (2.16) trn va
cac goc c biu din trn hnh 2.4:
Trong tnh toan ky thut, co th coi cng bc xa ti mt t
la ham cua thi gian , tnh t luc mt tri moc, = 0 n khi mt tri
ln =
n
/2, vi
n
=24h = 24.3600s nh sau:
E() = E
n
.sin() (2.17)
() = . la goc nghing tia nng so vi mt t,
28

s rad
n
/ 10 . 72 , 7
3600 . 24
2 2
5
= = =

la tc goc t xoay cua trai t,

E
n
[W/m
2
] la cng bc xa cc ai trong ngay, ly tr trung bnh ca
nm theo theo s liu s liu o lng thc t tai v cn xet.

z
E
bng
E
n

E
bngh
n
E
Hnh 2.7. Bc xa trc xa trn b mt nm ngang va nghing.
2.3. DO CUONG D BUC XA MT TROI

Ngoai phng phap xac nh cng bc xa mt tri tai mt
im bt ky da trn v tr a ly ( cao mt tri) nh trn, trong thc
t ngi ta a ch tao cac dung cu o cng bc xa mt tri trc
tip tai im cn o. Thit b o bc xa mt tri thng co 2 loai; o
trc xa nh (pyrheliometer, actinometer) va o tng xa (pyranometer,
Solarimeter).


Hnh 2.8. Nht xa k - Pyranometer
29

Ngay nay vi ky thut vi x ly




c xa k Hnh 2.9. Tr
ngi ta co th dung cac u o
(sensor) bc xa o t ng cng
bc xa mt tri mt ni nao o
trong khoang thi gian nao o va kt
qua o c lu lai trong may tnh


Hnh 2.10. u o bc xa



nh 2.11. Thit b o nng lng bc xa mt tri hin s. H













30

31
PHN II
UNG DUNG NNG LUONG MT TROI

Nng lng mt tri (NLMT) la ngun nng lng ma con
ngi bit s dung t rt sm, nhng ng dung nng lng mt tri
vao cac cng ngh san xut va trn quy m rng th mi ch thc s
vao cui th ky 18 va cung chu yu nhng nc nhiu nng lng
mt tri, nhng vung sa mac. T sau cac cuc khung hoang nng
lng th gii nm 1968 va 1973, nng lng mt tri cang c c
bit quan tm. Cac nc cng nghip phat trin a i tin phong trong
vic nghin cu ng dung nng lng mt tri. Cac ng dung nng
lng mt tri ph bin hin nay bao gm 2 lnh vc chu y u. Th
nht la nng lng mt tri c bin i trc tip thanh in nng
nh cac t bao quang in ban dn, hay con goi la Pin mt tri, cac Pin
mt tri san xut ra in nng mt cach lin tuc chng nao con co bc
xa mt tri chiu ti. Lnh vc th hai o la s dung nng lng mt
tri di dang nhit nng, y, chung ta dung cac thit b thu bc xa
nhit mt tri va tch tr no di dang nhit nng dung vao cac muc
ch khac nhau.
Vit Nam la nc co tim nng v NLMT, trai dai t v 8 Bc
n 23 Bc, nm trong khu vc co cng bc xa mt tri tng
i cao, vi tr s tng xa kha ln t 100-175 kcal/cm
2
.nm. Do o
vic s dung NLMT nc ta se em lai hiu qua kinh t ln. Thit b
s dung nng lng mt tri Vit Nam hin nay chu yu la h thng
cung cp in dung pin mt tri, h thng nu cm co gng phan xa,
h thng cung cp nc nong, chng ct nc dung NLMT, dung
NLMT chay cac ng c nhit (ng c Stirling), va ng dung NLMT
lam lanh la tai hp dn co tnh thi s a va ang c nhiu
nha khoa hoc trong va ngoai nc nghin cu.

32


CHUONG 3

PIN MT TROI



Pin mt tri l phng php sn xut in trc tip t nng lng
mt tri qua thit b bin i quang in. Pin mt tri c u im l
gn nh c th lp bt k u c nh sng mt tri, c bit l trong
lnh vc tu v tr. ng dng nng lng mt tri di dng ny c
pht trin vi tc rt nhanh, nht l cc nc pht trin. Ngy nay
con ngi ng dng pin mt tri trong lnh vc hng khng v tr,
chy xe v trong sinh hot thay th dn ngun nng lng truyn
thng.












3.1. CU TAO VA HOAT DNG CUA PIN MT TROI

Pin mt tri lam vic theo nguyn ly la bin i trc tip nng
lng bc xa mt tri thanh in nng nh hiu ng quang in.
3.1.1. Hiu ung quang din
Hiu ng quang in c phat hin u tin nm 1839 bi nha
vt ly Phap Alexandre Edmond Becquerel. Tuy nhin cho n 1883
mt pin nng lng mi c tao thanh, bi Charles Fritts, ng phu
ln mach ban dn selen mt lp cc mong vang tao nn mach ni.
Thit b ch co hiu sut 1%, Russell Ohl xem la ngi tao ra pin nng
lng mt tri u tin nm 1946. Sau o Sven Ason Berglund a co
cac phng phap lin quan n vic tng kha nng cam nhn anh sang
cua pin.
Xet mt h hai mc nng
lng in t (hnh 3.1) E
1
<E
2
,
bnh thng in t chim mc
nng lng thp hn E
1
. Khi
nhn bc xa mt tri, lng t
anh sang photon co nng lng
h (trong o h la hng s Planck,
la tn s anh sang) b in t
hp thu va chuyn ln mc nng
lng E
2
. Ta co phng trnh cn
bng nng lng:
2
E
E
1
h
Hnh 3.1. H 2 mc nng lng
h = E
2
- E
1
(3.1)
Trong cac vt th rn, do tng tac rt manh cua mang tinh th
ln in t vong ngoai, nn cac mc nng lng cua no b tach ra
nhiu mc nng lng sat nhau va tao thanh cac vung nng luong
(hnh 3.2). Vung nng lng thp b cac in t chim y khi trang
thai cn bng goi la vung hoa trj, ma mt trn cua no co mc nng
33

lng E
v
. Vung nng lng pha trn tip o hoan toan trng hoc ch
b chim mt phn goi la vung dn, mt di cua vung co nng lng
la E
c
. Cach ly gia 2 vung hoa tr va vung dn la mt vung cp co
rng vi nng lng la
E
g
, trong o khng co
mc nng lng cho phep
nao cua in t.
Khi nhn bc xa
mt tri, photon co nng
lng h ti h thng va
b in t vung hoa tr
thp hp thu va no co th
chuyn ln vung dn
tr thanh in t t do e
-
, lai vung hoa tr mt l trng co th coi
nh hat mang in dng, ky hiu la h
+
. L trng nay co th di chuyn
va tham gia vao qua trnh dn in.
E
c
v
E
Vung dn
Vung hoa tr
E
g
h
Hnh 3.2 Cac vung nng lng
Hiu ng lng t cua qua trnh hp thu photon co th m ta
bng phng trnh:
E
v
+ h -> e
-
+ h
+
(3.2)
iu kin in t co th hp thu nng lng cua photon va
chuyn t vung hoa tr ln vung dn, tao ra cp in t - l trng la
h = hc/ E
g
= E
c
- E
v
. T o co th tnh c bc song ti han
c

cua anh sang co th tao ra cp e
-
- h
+
:

g g v c
c
E E
hc
E E
hc 24 , 1
= =

= , [m] (3.3)
Trong thc t cac hat dn b kch thch e
-
va h
+
u t phat
tham gia vao qua trnh phuc hi, chuyn ng n mt cua cac vung
nng lng: in t e
-
giai phong nng lng chuyn n mt cua
vung dn E
c
, con l trng h
+
chuyn n mt cua E
v
, qua trnh phuc
hi ch xay ra trong khoang thi gian rt ngn 10
-12
10
-1
giy va gy
34

ra dao ng manh (photon). Nng lng b tn hao do qua trnh phuc
hi se la E
ph
= h - E
g
.
Tom lai khi vt rn nhn tia bc xa mt tri, in t vung hoa
tr hp thu nng lng photon h va chuyn ln vung dn tao ra cp
hat dn in t - l trng e
-
- h
+
, tc la a tao ra mt in th. Hin
tng o goi la hiu ng quang in bn trong.
Bc 1
m tnh
dng tnh
lp p
lp n
in tch dng
in tch m
Bc 2
lp p
lp n
tip xuc p-n

n

t
r

n
g
Bc 3

n

t
r

n
g
tip xuc p-n
lp p
lp n
phton

n

t
r

n
g
Bc 4
tai in
in t t do
Mt tri
Prton
in t
in t
t do
L trng
Hnh 2.3. Nguyn ly hoat ng cua pin mt tri
Hnh 3.3 Nguyn ly hoat ng cua pin mt tri
35

3.1.2. Hiu sut cua qua trinh bin di quang din
Ta co th xac nh hiu sut gii han v mt ly thuyt cua
qua trnh bin i quang in cua h thng 2 mc nh sau:

=
o
o
o
o
g
d
hc
J
d J E
c

) (
) (
(3.4)
Trong o:
J
o
() la mt photon co bc
J
o
()d la tng s photon ti co bc song trong khoang + d
hc/ la nng lng cua photon
E
g
= la nng
lng hu ch ma in t
hp thu cua photon trong
qua trnh quang in,
( )

d J
c

0
0
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0.5 1 1.5 2
E
g
eV

Hnh 3.4. Quan h ( E

g
)

d
hc
J
o
o

) ( la tng
nng lng cua cac photon
ti h.
Nh vy hiu sut la mt
ham cua E
g
(hnh 3.4).
Bng tnh toan ly thuyt i vi cht ban dn Silicon th hiu
sut 0,44.
3.1.3. Cu tao pin mt troi
Hn nay vt liu chu yu cho pin mt tri la cac silic tinh th.
Pin mt tri t tinh th silic chia ra thanh 3 loai:
36

Mt tinh th hay n tinh th module san xut da trn qua
trnh Czochralski. n
tinh th loai nay co hiu
sut ti 16%. Chung
thng rt t tin do
c ct t cac thoi hnh
ng, cac tm n th nay
co cac mt trng goc
ni cac module.
a tinh th lam t cac
thoi uc-uc t silic nung chay cn thn c lam ngui va lam
rn. Cac pin nay thng re hn cac n tinh th, tuy nhin hiu
sut kem hn. Tuy nhin chung co th tao thanh cac tm vung
che phu b mt nhiu hn n tinh th bu lai cho hiu sut thp
cua no.

Hnh 3.5. Pin mt tri
Dai silic tao t cac ming phim mong t silic nong chay va co
cu truc a tinh th. Loai nay thng co hiu sut thp nht, tuy
nhin loai nay re nht trong cac loai v khng cn phai ct t
thoi silicon.
Mt lp tip xuc ban dn pn co kha nng bin i trc tip nng
lng bc xa mt tri thanh in nng nh hiu ng quang in bn
trong goi la pin mt tri. Pin mt tri c san xut va ng dung ph
bin hin nay la cac pin mt tri c ch tao t vt liu tinh th ban
dn silicon (Si) co hoa tr 4. T tinh th Si tinh khit, co vt liu
tinh th ban dn Si loai n, ngi ta pha tap cht donor la photpho co
hoa tr 5. Con co th co vt liu ban dn tinh th loai p th tap cht
acceptor c dung pha vao Si la Bo co hoa tr 3. i vi pin mt
tri t vt liu tinh th Si khi bc xa mt tri chiu n th hiu in
th h mach gia 2 cc khoang 0,55V va dong in oan mach cua no
37

khi bc xa mt tri co cng
1000W/m
2
vao khoang
25 30 mA/cm
2
.
Silicon a
tinh th
38
Hin nay ngi ta a ch
tao pin mt tri bng vt
liu Si v nh hnh (a-Si).
So vi pin mt tri tinh th
Si th pin mt tri a-Si gia
thanh re hn nhng hiu
sut thp hn va kem n
nh.
Ngoai Si, hin nay ngi
ta ang nghin cu va th
nghim cac loai vt liu
khac co nhiu trin vong
nh Sunfit cadmi-ng
(CuCds), galium-arsenit
(GaAs) ...
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Thoi Silicon
Boc tao thoi
Tao Silicon
n tinh th
Pha tap cht
tao ban dn
Tao b mt
Pin mt tri
n
Cng ngh ch tao pin
mt tri gm nhiu cng
oan khac nhau, v du
ch tao pin mt tri t
Silicon a tinh th cn qua
cac cng oan nh hnh 3.6
cui cung ta c module.
Tao in cc
Tao tip xuc in,
lp bao v
ong khung
Thanh module


Module
Pin mt tri


Hnh 3.6. Qua trnh tao module


Tm knh phu pha trn
Lp cac pin mt tri
Tm keo EVA
Tm keo EVA
Tm ay

Hnh 3.7. Cu tao module








3.2. THIT K H THNG DIN MT TROI

H thng in mt tri la mt h thng bao gm mt s cac
thanh phn nh; cac tm pin mt tri (may phat in), cac tai tiu thu
in, cac thit b tch tr nng lng va cac thit b iu phi nng
lng,...
Thit k mt h thng
in mt tri la xy dng mt
quan h tng thch gia cac
thanh phn cua h v mt nh
tnh va nh lng, am
bao mt s truyn tai nng
lng hiu qua cao t may
phat - pin mt tri n cac tai
tiu thu.
Khng nh cac h nng
lng khac, nhin liu cua
may phat in la bc xa mt
tri, no lun thay i phc tap
theo thi gian, theo a
phng va phu thuc vao cac
iu kin kh hu, thi tit,... nn vi cung mt tai in yu cu, co


Hnh 3.8. H thng pin mt tri.
39

th co mt s thit k khac nhau tuy theo cac thng s ring cua h. V
vy, noi chung khng nn ap dung cac h thit k mu dung cho tt
ca h thng in mt tri.
Thit k mt h thng in mt tri bao gm nhiu cng oan,
t vic la chon s khi, tnh toan dung lng dan pin mt tri va
b acquy, thit k cac thit b in t iu phi nh cac b iu khin,
i in,... n vic tnh toan lp t cac h gia pin mt tri, h
nh hng dan pin mt tri theo v tr mt tri, nha xng t thit b,
acquy,... Trong tai liu na y cung ti ch gii thiu nhng cng oan
quan trong nht nh la chon s khi, tnh toan dung lng dan pin
mt tri, dung lng acquy va lp t h thng.
Trong hai thanh phn c quan tm y - dan pin mt tri va
b acquy - la hai thanh phn chnh cua h thng va chim mt ty trong
ln nht trong chi ph cho mt h thng in mt tri. Cung mt phu
tai tiu thu, co nhiu phng an la chon h thng in mt tri trong
o gia dung lng dan pin mt tri va b acquy co quan h tng h
sau:
- Tng dung lng acquy th giam c dung lng dan pin mt tri;
- Tng dung lng dan pin mt tri, giam c dung lng acquy.
Tuy nhin, nu la chon dung lng dan pin mt tri qua nho, th
acquy se b phong kit hoc lun lun b oi, dn n h hong.
Ngc lai nu dung lng dan pin mt tri qua ln se gy ra lang ph
ln. Do vy phai la chon thch hp h thng hoat ng co hiu qua
nht.
Trong thc t co nhng h thng in mt tri nm trong nhng
t hp h thng nng lng, gm h thng in mt tri, may phat
in gio, may phat diezen,.... Trong h thng o, in nng t h
thng in mt tri c hoa vao li in chung cua t hp h
th ng.

40

3.2.1. Cac thng s cn thit d thit k h thng din mt troi
thit k, tnh toan mt h thng in mt tri trc ht cn
mt s thng s chnh sau y:
- Cac yu cu va cac c trng cua phu tai;
- V tr lp t h thng.
Yu cu va cac c trng cua phu tai
i vi cac phu tai, cn phai bit cac thng s sau:
- Gm bao nhiu thit b, cac c trng in cua mi thit b nh
cng sut tiu thu, hiu in th va tn s lam vic, hiu sut cua cac
thit b in,...
- Thi gian lam vic cua mi thit b bao gm thi gian biu va
quang thi gian trong ngay, trong tun, trong thang,...
- Th t u tin cua cac thit b. Thit b nao cn phai hoat ng lin
tuc va yu cu n nh cao, thit b nao co th ngng tam thi.
Cac thng s trn trc ht cn thit cho vic la chon s
khi. V du nu tai lam vic vao ban m th h cn phai co thanh
phn tch tr nng lng, tai lam vic vi in xoay chiu hiu in
th cao th cn dung cac b i in. Ngoai ra cac thng s nay cung
chnh la c s tnh toan nh lng dung lng cua h thng.
V tr lp t h thng
Yu cu nay xut phat t vic thu nhp cac s liu v bc xa
mt tri va cac s liu thi tit kh hu khac. Nh a trnh bay, bc xa
mt tri phu thuc vao tng a im trn mt t va cac iu kin t
nhin cua a im o. Cac s liu v bc xa mt tri va kh hu, thi
tit c cac tram kh tng ghi lai va x ly trong cac khoang thi
gian rt dai, hang chuc, co khi hang trm nm. V cac thng s nay
bin i rt phc tap, nn vi muc ch thit k ung h thng in
mt tri cn phai ly s liu cac tram kh tng a hoat ng trn
mi nm. Cng bc xa mt tri tai mt im bt ky trn trai t
chung ta co th xac nh theo muc 2.2. Khi thit k h thng in mt
41

tri, ro rang cho h co th cung cp u nng lng cho tai trong
sut ca nm, ta phai chon gia tr cng tng xa cua thang thp nht
trong nm lam c s. Tt nhin khi o, cac thang mua he nng lng
cua h se d tha va co th gy lang ph ln nu khng dung thm cac
tai phu. Ta khng th dung cac b tch tr nng lng nh acquy
tch tr in nng trong cac thang mua he dung trong cac thang
mua ng v khng kinh t. giai quyt vn trn ngi ta co th
dung thm mt ngun in d phong (v du may phat diezen, may n)
cp in thm cho nhng thang co c ng bc xa mt tri thp hoc
s dung cng ngh ngun t hp (hybrid system technology). Trong
trng hp nay co th chon cng bc xa trung bnh trong nm
tnh toan va do o giam c dung lng dan pin mt tri.
Ngoai ra con mt thng s khac lin quan n bc xa mt tri
la s ngay khng co nng trung bnh trong nm. Nu khng tnh n
thng s nay, vao mua ma, co th co mt s ngay khng co nng,
acquy se b kit va tai phai ngng hoat ng. Mun cho tai co th lam
vic lin tuc trong cac ngay khng co nng cn phai tng thm dung
lng acquy d tr in nng
V tr lp t h thng in mt tri con dung xac nh goc
nghing cua dan pin mt tri sao cho khi t c nh h thng co th
nhn c tng
cng bc xa ln
nht.


Hnh 3.9. Goc nghing cua h thng

Nu goi a goc
nghing cua dan
pin mt tri so vi
mt phng ngang
(hnh 3.9), th thng
thng ta chon
=
l
10
0

42

vi la v ni lp t. Con hng, nu ban cu Nam th quay v
ha khac o la
ac nhau, nhit mi trng cung khac
nhau v
M
(T) =
M
(T
C
).{1+P
C
.(T T
C
)} (3.5)
y :
M
(T
un T
C
= 25
0
C;
t
.
2.2. Ca
u cu va cac c trng cua cac phu tai
in ta
hng Bc, nu ban cu Bc th quay v hng Nam.
Ngoai ra vic t nghing dan pin con co mt y ng
kha nng t lam sach. Khi co ma, do mt dan pin nghing nn nc
ma se ty ra bui bn bm trn mt pin, lam tng kha nng hp thu
bc xa mt tri cua dan pin.
cac v tr lp t kh
a do o nhit lam vic cua pin mt tri cung khac nhau.
Thng thng nhit lam vic cua pin mt tri cao hn nhit mi
trng (20 25
0
C) va tuy thuc vao tc gio. V khi nhit tng,
hiu sut cua module pin Mt tri
M
giam va co th biu din bng
quan h sau:

) la hiu sut cua module nhit T;

M
(T
C
) la hiu sut cua module nhit ch
P
C
la h s nhit cua module. Trong tnh toan thc
thng ly gia tr gn ung bng P
C
= -0,005/
0
C.
c buoc thit k h thng din mt troi 3.
3.2.2.1. Lua chon so d khi
T s phn tch cac y
se chon mt s khi thch hp. Hnh 3.10 la s khi
thng dung i vi cac h thng in mt tri.
B iu
khin
B i in
DC-AC
Phu
Acquy
Ngun in
Hnh 3.10. S khi h thng in mt tri
Pin mt tri
tai
43

Cac khi a vao trong h thng u gy ra tn hao nng lng. V
vy cn la chon s khi sao cho s khi hay thanh phn trong h
la t nht. V du, nu tai la cac thit b 12 VDC (en 12 VDC, radio,
TV en trng co cm in 12 VDC,... th khng nn dung b bin
i in.
3.3.2. Tinh toan h ngun din pin mt troi
Co nhiu phng phap tnh toan, thit k h ngun in pin mt
tri. y ch nu mt phng phap thng dung nht chu yu da
trn s cn bng in nng trung bnh hang ngay. Theo phng phap
nay, cac tnh toan h ngun co th c tin hanh qua nhiu bc theo
th t sau.
1- Tnh phu tai in yu cu
Phu tai in co th tnh theo hang ngay va sau o co th tnh
theo thang hoc nm.
Gia s h cn cp in cho cac tai T
1
, T
2
, T
3
,... co cac cng
sut tiu thu tng ng P
1
, P
2
, P
3
,... va thi gian lam vic hang ngay
cua chung la
1
,
2
,
3
,...
Tng in nng phai cp hang ngay cho cac tai bng tng tt ca
in nng cua cac tai:
E
ng
= P
1

1
+ P
2

2
+ P
3

3
+ ... =

(3.6)
=
n
i
i i
P
1

T E
ng
nu nhn vi s ngay trong thang hoc trong nm ta se
tnh c nhu cu in nng trong cac thang hoc ca nm.
2-Tnh nng lng in mt tri cn thit E
cp
Nng lng in hang ngay dan pin mt tri cn phai cp cho h,
E
cp
c xac nh theo cng thc:
E
cp
=

ng
E
(3.7)
Trong o =
1
.
2
.
3
...
n
=

(3.8)
=
n
i
i
1

44

vi
1
= hiu sut cua thanh phn th nht, v du b bin i in;

2
= hiu sut cua thanh phn th hai, v du b iu khin;

3
= hiu sut nap/ phong in cua b acquy, v.v...
3- Tnh cng sut dan pin mt tri W
p
(Peak Watt)
Cng sut dan pin mt tri thng c tnh ra cng sut nh
hay cc ai (Peak Watt, k hiu la W
p
), tc la cng sut ma dan pin
phat ra iu kin chun:
E
0
= 1000 W/m
2
va nhit chun T
0
= 25
0
C.
Ta tnh cho trng hp dan pin mt tri phai am bao u nng
lng cho tai lin tuc ca nm. Khi o cng bc xa mt tri dung
tnh phai la cng bc xa hang ngay trung bnh cua thang thp
nht trong nm.
Nu goi E

tng cng bc xa trn mt phng t nghing

mt goc so vi mt phng ngang c tnh theo muc 2.2. Th cng
sut dan pin mt tri tnh ra Peak Watt (W
P
) se la:
E
(WP)
=

E
m Wh E
cp
2
/ 1000 .
, [W
P
] (3.9)
trong do cng tng xa trn mt nghing E

tnh theo Wh/m
2
.ngay
va ta a t cng tng xa chun E
0
= 1000 W/m
2
.
Dung lng dan pin mt tri E
(WP)
tnh theo cng thc trn ch
u cp cho tai nhit chun T
0
= 25
0
C. Khi lam vic ngoai tri, do
nhit cua cac pin mt tri cao hn nhit chun, nn hiu sut
bin i quang in cua pin va modun pin mt tri b giam. h
thng lam vic bnh thng ta phai tng dung lng tm pin ln. Goi
dung lng cua dan pin co k n hiu ng nhit la E
(WP, T)
th
E
(WP,T)
=
) (
) (
T
E
m
W
P

, [W
P
] (3.10)
trong o
M
(T) la hiu sut cua module nhit T
45

Trong thc t thit k dan pin mt tri co cng sut phu hp vi
phu tai con phu thuc rt nhiu yu t cu th. Do vy ngoai E
(Wp,T)
c tnh theo cng thc trn con phai da nhiu vao kinh nghim cua
ngi thit k.
4- Tnh s modun mc song song va ni tip
Trc ht cn la chon loai modun thch hp co cac c trng
c ban la:
- Th lam vic ti u V
md
;
- Dong in lam vic ti u I
md
;
- Cng sut nh P
md
.
S modun cn phai dung cho h thng c tnh t ty s:
N =
md
T W
P
E
P
) , (
vi N = N
nt
.N
ss
. (3.11)
N
nt
la s modun mc ni tip trong mi day c xac nh t
in th yu cu cua h V:
N
nt
=
md
V
V
(3.12)
N
ss
la s day modun ghep song song c xac nh t dong in
toan phn cua h I:
N
ss
=
md
I
I
(3.13)
Trong tnh toan trn, ta a bo qua in tr dy ni, s hao ph
nng lng do bui phu trn dan pin mt tri,... Nu cn phi tnh n
cac hao ph o, ngi ta thng a vao mt h s K va dung lng
dan pin mt tri khi o se la:
K.E
(WP,T)
(3.14)
Vi K c chon trong khoang (1 1,2) tuy theo cac iu kin
thc t, va thng c goi la cac h s an toan cua h.


46

5- Dung lng cua b acquy tnh theo ampe-gi, Ah
Dung lng cua B acquy tnh ra Ah phu thuc vao hiu in
th lam vic cua h V, s ngay cn d tr nng lng (s ngay khng
co nng) D, hiu sut nap phong in cua acquy
b
, su phong in
thch hp DOS (khoang 0,6 0,7) va c tnh theo cng thc sau:
C =
DOS Vx
D E
b
out
.
.

, [Ah] (3.15)
Nu V la hiu in th lam vic cua h thng ngun, con v la
hiu in th cua mi bnh acquy, th s bnh mc ni tip trong b la:
n
nt
=
v
V
(3.16)
S day bnh mc song song la:
n
ss
=
b
C
C
(3.17)
trong o mi bnh co dung lng C
b
tnh ra Ah. Tng s bnh acquy
c xac nh nh sau:
n =
v
V
C
C
b
. (3.18)
Trong cng
thc trn D la s ngay
d phong khng co
nng c la chon
da trn s liu kh
tng v s ngay
khng co nng trung
bnh trong thang a
noi trn va vao yu
cu thc t cua tai tiu
thu. Tuy nhin khng
nn chon D qua ln,

Hnh 3.11. B acquy
47

v du > 10 ngay, v khi o dung lng acquy se rt ln, va tn kem v
chi ph, lai va lam cho acquy khng khi nao c nap y, gy h
hong cho acuqy. Thng thng D c chon trong khoang t 3 n 10
ngay.
3.2.2.2. Cac b diu phi nng luong
Trong h ngun pin mt tri tng quat c cho trong s
khi hnh 3.10. Cac b iu phi nng lng gm co B iu khin
qua trnh nap - phong in cho acquy va b bin i in DC-AC.
thit k, ch tao va lp t cac b iu phi nay cn xac nh mt s
thng s c ban di y.
B iu khin nap - phong in
B iu khin la mt
thit b in t co chc nng
kim soat t ng cac qua
trnh nap va phong in cua
b acquy. B iu khin theo
doi trang thai cua acquy
thng qua hiu in th trn
cac in cc cua no.


Hnh 3.12. B iu khin nap phong
Cac thng s ky thut
chnh di y cn phai c
quan tm.
- Ngng in th ct trn V
max
:
Ngng in th ct trn V
max
la gia tr hiu in th trn hai cc
cua b acquy a c nap in y, dung lng at 100%. Khi o nu
tip tuc nap in cho acquy th acquy se b qua y, dung dch acquy
se b si dn n s bay hi nc va lam h hong cac ban cc. V vy
khi co du hiu acquy a c nap y, hiu in th trn cac cc b
acquy at n V = V
max
, th b iu khin se t ng ct hoc han ch
dong nap in t dan pin mt tri. Sau o khi hiu in th b acquy
48

giam xung di gia tr ngng, b iu khin lai t ng ong mach
nap lai.
- Ngng ct di V
min
:
Ngng ct di V
min
la gia tr hiu in th trn hai cc b acquy
khi acquy a phong in n gia tr cn di cua dung lng acquy (v
du, i vi acquy ch-axit, khi trong acquy ch con lai 30% dung
lng). Nu tip tuc s dung acquy th no se b phong in qua kit,
dn n h hong acquy. V vy, khi b iu khin nhn thy hiu in
th b acquy V Vmin th no se t ng ct mach tai tiu thu. Sau o
nu hiu in th b acquy tng ln trn gia tr ngng, b iu khin
lai t ng ong mach nap lai.
i vi acquy ch-axit, hiu in th chun trn cac cc cua
mt bnh la V = 12 V, th thng thng ngi ta chon V
max
= (14,0
14,5) V, con V
min
= (10,5 11,0) V.
- in th tr V: la gia tr khoang hiu in th la hiu s cua
cac gia tr in th ct trn hay ct di va in th ong mach lai cua
B iu khin, tc la:
V = V
max
- V

hay V = V
min
- V

vi V

la gia tr in th ong mach tr lai cua b iu khin. Thng

thng V khoang 1 2 V.
- Cng sut P cua b iu khin: thng thng nm trong dai:
1,3 P
L
P 2 P
L
trong o P
L
la tng cng sut cac tai co trong h ngun, P
L
= P
i
, i= 1,
2,...
- Hiu sut cua b iu khin phai cang cao cang tt, t nht
cung phai at gia tr ln hn 85%.
B bin i in DC-AC
B bin i in co chc nng bin i dong in mt chiu
(DC) t dan pin mt tri hoc t b acquy thanh dong in xoay chiu
(AC). Cac thng s ky thut chnh cn quan tm bao gm:
49

- Th vao V
in
mt chiu;
- Th ra V
out
xoay chiu;
- Tn s va dang dao ng in;
- Cng sut yu cu cung c xac nh nh i vi b iu
khin, nhng y ch tnh cac tai cua ring b bin i in;
- Hiu sut bin i phai at yu cu 85% i vi trng
hp song in xoay chiu co dang vung goc hay bin iu va 75%
i vi b bin i co song in ra hnh sin. Vic dung b bin i
in co tn hiu ra dang xung vung, bin iu hay hnh sin lai phu
thuc vao tai
tiu thu. Nu
tai ch la ti vi,
radio, tng
m,... th ch
cn dung loai
song ra dang
xung vung
hay bin iu.
Nhng nu tai
la cac ng c in, quat in,... tc la nhng thit b co cun cam th
phai dung cac b bin i co song ra dang sin.


Hnh 3.13. B chuyn i
V hiu in th trong h ngun in pin mt tri thay i theo
cng bc xa va trang thai nap cua acquy, nn cac in th vao va
ra cua b iu khin cung nh b bin i in phai c thit k
trong mt khoang dao ng kha rng nao o. V du i vi h ngun
lam vic vi in th V = 12V th b iu khin va b i in phai
lam vic c trong giai in th t V
min
= 10 V n V
max
= 15 V.
co th d dang kim tra, theo doi qua trnh hoat ng cua h
noi chung va cua tng thanh phn noi ring cn phai lp t thm cac
b ch th nh:
50

- Ch th in th ra, dong ra cua tm pin mt tri;
- Ch th dong va in th nap acquy;
- Ch th dong va in th cp cho tai;
- Ch th mc nap hoc phong in cho acquy;
- Ch th nhit cua tm pin mt tri, cua acquy hoc cua cac
thanh phn khac trong h thng.
Nh cac ch th nay ta co th nhanh chong xac nh c trang
thai lam vic cua h, giup tm cac h hong trong h mt cach d dang
hn. Khng nht thit phai lp t tt ca cac ch th trn ma co th ch
cn mt s ch th quan trong nht tuy thuc c im cua h ngun
bao v dan pin mt tri khoi cac h hong trong cac trng
hp mt hoc mt vai pin hay modun trong dan pin b h hong, b
bong che, b bui bn bao phu,... ngi ta dung cac diot bao v mc
song song va. Cn phai la chon cac diot thch hp, tc la chu c
dong in va hiu in th cc ai trong mach cua diot. S a vao
cac diot bao v trong mach gy ra mt tn hao nng lng cua h va
sut th trong mach. V vy cn phai tnh n cac tn hao nay khi thit
k, tnh toan h nng lng.
Hp ni va dy ni in
Khi lp t cac modun hay dan pin mt tri, b acquy, cac b
iu phi trong h vi nhau ngi ta dung cac hp ni co cac u ni
ring, thao lp d dang. Khi cn kim tra sa cha, nh cac hp ni va
u ni nay, co th tach ring tng thanh phn hoc cac phn khac
nhau trong mt thanh phn. Cac hp ni va u ni cua modun pin
mt tri cn c bao v cn thn v no phai lam vic lu dai ngoai
tri.
Cac h thng pin mt tri bao gi cung co mt phn hoc toan
b h lam vic vi cac hiu in th thp (v du hiu in th cua tm
pin mt tri va acquy thng la 12 V, 24 V, 48 V... ) nn dong in
trong mach ln. V vy cac dy ni trong h phai dung loai tit din u
51

ln va bng vt liu co dn in cao giam tn hao nng lng
trn cac dy. Vic la chon tit din dy dn phu thuc vao cng
dong in va vao vt liu dy dn (Bang 3.1).
Bang 3.1. Quan h gia cng dong in va tit din dy dn
Cuong d dong din (A) di voi cac vt liu TT Tit din dy
dn (mm
2
) Cu Al Fe
1 1,0 11 8 7
2 1,5 14 11 8
3 2,5 20 16 9
4 4,0 25 20 10
5 6,0 31 24 12
6 10,0 43 34 17
7 16,0 75 60 30
8 25,0 100 80 35

3.3. UNG DUNG PIN MT TROI

Pin mt tri la phng
phap san xut in trc tip t
NLMT qua thit b bin i
quang in. Pin mt tri co u
im la gon nhe co th lp bt
ky u co anh sang mt tri,
c bit la trong lnh vc tau vu
tru. ng dung NLMT di dang
nay c phat trin vi tc
rt nhanh, nht la cac nc
phat trin. Ngay nay con ngi
a ng dung pin mt tri trong
rt nhiu dung cu ca nhn nh


Hnh 3.14. Xe dung pin mt tri
52

may tnh, ng h va cac dung hang ngay. Pin mt tri con dung
chay xe t thay th dn ngun nng lng truyn thng, dung thp
sang en ng, en sn vn va s dung trong tng h gia nh.
Trong cng nghp ngi ta cung bt u lp t cac h thng in
dung pin mt tri vi cng sut ln.
Hin nay gia thanh thit b pin mt tri con kha cao, trung bnh hin
nay khoang 5USD/WP, nn
nhng nc ang phat trin pin
mt tri hin mi ch co kha
nng duy nht la cung cp nng
lng in s dung cho cac vung
su, xa ni ma ng in quc
gia cha co.
Vit Nam, vi s h tr
cua mt s t chc quc t a
thc hin cng vic xy dng
cac tram in dung pin mt tri
co cng sut khac nhau phuc vu
nhu cu sinh hoat va vn hoa cua
cac a phng vung su,
vung xa, nht la ng bng
sng Cu Long va Ty
Nguyn. Tuy nhin hin nay
pin mt tri vn ang con la
mon hang xa x i vi cac
nc ngheo nh chung ta.


Hnh 3.15. en dung pin mt tri


Hnh 3.16. Lp pin mt tri nha
Trn th gii ngi ta bt
u xy dng cac nha may
quang in mt tri vi cng
sut ln.
53


Hnh 3.17. H thng in mt tri Los Angeles

Mt nha may in mt tri quy m ln cng sut 154MW ni vi
li in quc gia vi tr gia 420 triu la, y la nha may quang
in ln nht va hiu qua nht th gii se c xy dng Ty Bc
bang Victoria - Australia. Nha may nay se s dung cng ngh tp
trung quang nng bng knh hng nht (HCPV) (Cac tm gng do
theo hng mt tri). Nha may se bao gm nhiu bai t knh hng
nht thu anh nng mt tri vao cac bnh cha. Cac thit b thu nay
cha nhiu module gm nhiu day tm pin mt tri hiu sut siu cao
se chuyn trc tip anh sang mt tri thanh in nng.

54


CHUONG 4
THIT BJ NHIT MT TROI



Khac vi pin mt tri, thit b nhit mt tri nhn bc xa nhit
mt tri va tch tr nng lng di dang nhit nng. Thit b nhit
mt tri co rt nhiu loai khac nhau tuy thuc vao muc ch s dung
cua chung.





















55

4.1. CO SO LY THUYT TINH TOAN THIT BJ

4.1.1. Cac djnh lut co ban v buc xa
4.1.1.1. Djnh lut Planck
nh lut Planck thit lp mi quan h gia nng sut bc xa
n sc cua vt en tuyt i vi bc song va vi nhit cua vt.


1 e .
C
E
T
C
5
1
o
2

=

(4.1)
trong o
C
1
, C
2
[m.K] - cac hng s Planck:
C
1
= 0,374.10
-15
W.m
2
;
C
2
= 1,439.10
-2
m.K
, [m] - chiu dai bc song,
T, [K] - nhit tuyt i,

T biu thc trn ta co th thit lp th quan h E
0
= f() cac
nhit khac nhau. Cac th nay co c im chung la ham E
0
at
cc ai mt gia tr
max
nao o. Gia tr
max
co th xac nh khi ly
ao ham biu thc tnh E
0
theo .


0 1
T . . 5
C
e
E
max
2
T . max
2 C
0
=

+ =

(4.2)

Giai ra ta co:
max
.T = 2,898.10
-3
m.K (4.3)





56


0

2 8 6 10 4 m
30
20
10
E
0
.10 W/m
-6
T =1200K
T =1200K
T =1200K
3

Hnh 4.1. Ham phn b E
o
theo va T
m
T =900K
T =600K
4.1.1.2. Djnh lut djch chuyn Wien
Khi vt nhit T co cng bc xa ln nht th song
max
se
quan h vi nhit theo biu thc:

max
.T = 2,898.10
-3
m.K
Vy khi nhit T cang ln th
max
cang nho.

Eomax
max
Eo

Hnh 4.2. nh lut dch chuyn Wien.
T
3
T
2
T
1













57

4.1.1.3. Djnh lut Stephan-Boltzmann
nh lut Stephan-Boltzmann thit lp mi quan h gia nng
sut bc xa cua vt en tuyt i vi nhit . Nng sut bc xa cua
vt en tuyt i ty l vi nhit tuyt i mu 4.

=

=
0
o o
d . E E (4.4)
hay : E
o
=
0
. T
4
, [W/m
2
] (4.5)
hay :
4
o o
100
T
. C E

= , [W/m
2
] (4.6)
trong o :

0
= 5,67.10
-8
W/m
2
.K
4
- hng s bc xa cua vt en tuyt i,
C
0
= 10
8
.
0
= 5,67, W/m
2
.K
4
- h s bc xa cua vt en tuyt i,
nh lut Stephan-Bolzman co th s dung cho vt xam (A1).

4
100
T
. C E

= , [W/m
2
] (4.7)

vi C, [W/m
2
.K
4
]- h s bc xa cua vt xam

T cacbiu thc trn va nu t = =
O o
C
C
E
E
goi la en cua vt
khi o :
4
100
. .

=
T
C E
o
(4.8)

4.1.1.4. Djnh lut Kirchoff
nh lut Kirchoff thit lp mi quan h gia nng sut bc xa
ring cua mt vt vi nng sut bc xa cua vt en tuyt i A
o
= 1.
trang thai cn bng v nhit, th ty s gia nng sut bc xa va h
s hp thu cua bt ky vt th nao cung nng sut bc xa cua vt en
tuyt i cung nhit va cung ch phu thuc vao nhit .


58

Gia s co n vt co nng sut bc xa la E
1
, E
2
, . . ., E
n
va cac h
s hp thu ln lt la A
1
, A
2
, . . .,A
n
. Cac vt nay co nhit nh nhau,
theo nh lut Kirchoff ta co:
) ( ...
0
2
2
1
1
T f E
A
E
A
E
A
E
n
n
= = = = = (4.9)
E
o
- Nng sut bc xa cua vt en tuyt i co cung nhit .
T biu thc nh lut Kirchoff suy ra: E = E
o
.A
Hay A = (4.10)

4.1.2. Ly thuyt v b thu kiu lng kinh
Hu ht cac b thu NLMT u s dung knh lam vt liu che phu
b mt b thu v tnh cht quang hoc u vit cua no.
4.1.2.1. Hiu ung lng kinh
Hiu ng lng knh la hin tng tch luy nng lng bc xa cua
mt tri pha di mt tm knh hoc mt lp kh nao o, v du CO
2

hoc NO
x
. Co th giai thch
hiu ng lng knh nh
sau: Tm knh hoc lp kh
co trong n sc D

giam dn khi bc song
tng. Con bc song
m
khi
E

cc ai, la bc song
mang nhiu nng lng
nht, th lai giam theo nh
lut Wien = 2,9.10
-3
/T.
Bc xa mt tri, phat
ra t ngun nhit cao T
0

= 5762K, co nng lng
tp trung quanh song
m0
=
0,5m, se xuyn qua knh
E
(m)

mo= 0,5
m = 8

D
0
0
1
To
T
Hinh 4.3. Hiu ng lng knh.


59

hoan toan, v D(
m0
) 1. Bc xa th cp, phat ra t vt thu co nhit
thp, khoang T 400K, co nng lng tp trung quanh song
m
=
8m, hu nh khng xuyn qua knh, v D(
m
) 0, va b phan xa lai
mt thu. Hiu s nng lng (vao - ra) > 0, c tch luy pha di tm
knh, lam nhit tai o tng ln.
4.1.2.2. M ta chung v b thu kiu lng kinh
B thu kiu lng knh dung gia nhit cho cht long c m
ta trn hnh 4.4:










Nng lng bc xa mt tri chiu n b thu sau khi truyn qua
2 lp knh 1 va 3 th c hp thu bi tm hp thu sn mau en 2,
lng nhit c hp thu se truyn cho mi cht long cha trong ng
dn 5. B thu c boc bi lp bao v 6 va lp cach nhit 4 tranh
tht thoat nhit ra mi trng xung quanh.
2 1 3
5 4 6
Hnh 4.4. Mt ct b thu nng lng Mt tri kiu lng knh
gm 2 l p knh dung gia nhit cho mi cht long.
Trn hnh 4.4 m ta mt b thu kiu lng knh gm 2 lp knh
dung gia nhit cho mi cht long vi b mt hp thu dang ng - tm
canh. Con loai b thu gia nhit cho mi cht la khng kh v c ban
co cu tao ging nh loai b thu gia nhit trn, nhng cac ng dn cht
long c thay th bng ng dn khng kh co kch thc ln hn.


60

Phng phap tnh toan cung tng t nh tnh toan b thu gia nhit
cho cht long.
4.1.2.3. Phuong trinh cn bng nng luong cua b thu kiu lng
kinh.
trang thai n nh, hoat ng cua b thu NLMT c m ta
bng phng trnh cn bng nng lng gm cac thanh phn: nng
lng hu ch, tn tht nhit, va tn tht quang hoc. Bc xa mt tri do
b thu hp thu trn mt n v din tch b mt b thu phng bng
hiu s gia bc xa mt tri truyn ti va cac tn tht quang hoc.

( ) ( ) ( )( )

+ +

+
+ =
2
cos 1
2
cos 1
g d b d d d b b b
DA E E R DA E DA B E S (4.11)
Tn tht nhit t b thu n mi trng xung quanh do dn
nhit, i lu va bc xa co th c biu din nh la tch s cua h s
tn tht nhit K va chnh lch nhit trung bnh cua tm hp thu
T
tb
vi nhit mi trng T
a
. trang thai n nh, nng lng hu
ch cua b thu co din tch F la hiu s gia bc xa mt tri hp thu
c va tn tht nhit:
( ) [ ]
a tb hi
T T K S F Q = (4.12)
y la phng trnh nng lng c ban cua b thu kiu lng
knh. xac nh nng lng hu ch, ngoai cac ai lng co th xac
nh trc tip nh F, ta cn phai xac nh S, K va T
tb
. Cng bc xa
mt tri S co th tnh toan bng ly thuyt theo phng trnh trn hoc
o thc nghim bng bc xa k mt tri. H s tn tht nhit K cung
co th xac nh bng ly thuyt truyn nhit hay bng thc nghim.
Con nhit trung bnh cua tm hp thu T
tb
kho tnh toan hoc kho o
c, v no cung la ham s cua cac thng s kt cu b thu, bc xa
truyn ti va thng s vt ly cua cht long i vao b thu.
anh gia kha nng hp thu NLMT cua b thu ngi ta da
vao hiu sut cua no. Hiu sut cua b thu c nh ngha la ty s


61

gia nng lng hu ch truyn cho mi cht va NLMT ti b thu
trong cung mt khoang thi gian:

=
dt E F
dt Q
n
hi
(4.13)

H s tn tht nhit K cua b thu
Vic phn tch tn tht nhit i vi b thu kiu lng knh co y
ngha quan trong trong vic tnh toan thit k b thu. Co th biu din
tn tht nhit cua b thu kiu lng knh co hai lp knh nh s hnh
4.5a.
Tai mt v tr nht nh trn tm phng hp thu co nhit la
T
p
, ngun NLMT, S c b thu hp thu va phn b thanh cac thanh
Ta
1

c2-a

1
c2-a
bx
bx

c1-c2
1
Tc2
Tc1
c1-c2

bx
p-c1
1

p-c1
1
S Qhi
Tp

Tb
b-a
bx

1
b-a

1
Ta
Ta
Ta
Tc2
Tc1
Tp
Tb
S Qhi
R2
R3
R4
R5
R1
a) b)

Hnh 4.5. S mang nhit cua b thu kiu lng knh vi 2 lp knh.


62

phn sau: nng lng hu ch Q
hi
, tn tht nhit qua cac lp knh ngn
va qua ay b thu.
Ta co th biu din s nay mt cach n gian hn hnh 4.5b
hay s tng ng hnh 4.6.
Tn tht nhit qua cac lp knh la tng cua trao i nhit i
lu va trao i nhit bc xa gia cac b mt song song. trang thai n
nh th nng lng trao i gia tm hp thu cua b thu co nhit
T
p
va lp knh th nht co nhit T
c1
ung bng lng nhit trao i
gia cac lp knh k tip va cung bng lng nhit trao i gia lp
knh ngoai cung vi mi trng xung quanh. Va nh vy tn tht nhit
qua knh (trn mt n v din tch) ung bng lng nhit truyn t
tm hp thu n b mt knh th nht:
( )
( )
1
1 1
1
4
1
4
1 1 .
+

+ =

c p
c p
c p c p tr t
T T
T T q

(4.14)
Trong o
p
,
c1
la en cua tm hp thu va cua lp knh th
nht,
p-c1
la h s truyn nhit i lu gia 2 tm phng nghing
song song (tm hp thu va knh), nu goi
bx
p-c1
la h s trao i nhit
bc xa gia tm hp thu va knh th ta se co:


( )( )
1
1
1 . c p
c p
bx
c p tr tt
T T q + =

(4.15)
Vi
( )( )
1
1 1
1
2
1
2
1
1
+
+ +
=
c p
c p c p
c p
bx
T T T T

Nhit tr R
3
s l:

1
Ta
Tp
S
Qhi
Ktt
Hnh 4.6. S mang nhit
tng ng cua b thu


63

bx
c p c p
R
1 1
3
1

+
=

(4.16)
R
3
la nhit tr truyn nhit gia tm hp thu va knh. Cung tng t ta
co biu thc tnh cho nhit tr ga 2 tm knh R
2
. Theo nguyn ly
chung th chung ta co th lp cang nhiu tm knh che th nhit tr
cang ln, nhng trong thc t cac b thu thng c gii han nhiu
nht la n 2 lp knh.
Nhit tr R1 gia b mt knh vi mi trng xung quanh co
dang tng t nh biu thc trn nhng h s truyn nhit i lu t
b mt knh n mi trng xung quanh
w
, ly gia tr bng 5 - 10
W/m
2
K (coi tc gio trung bnh khoang 5m/s). Nhit tr bc xa t
mt knh c tnh toan theo nhit bc xa cua bu tri T
s
,

nhng
tin cho tnh toan ta co th tham khao gia tr cua nhit tr nay theo
nhit mi trng xung quanh la T
a
, do o
bx
c2-a
co th vit la:


( )( )( )
a c
s c s c s c
c a c
T T
T T T T T T

2
2
2 2
2 2
2 2
(4.17)
Va nhit tr R
1
se la :
a c
bx
w
R
+
=
2
1
1

(4.18)

Vy h s tn tht qua cac lp knh t tm hp thu cua b thu ra
mi trng xung quanh la :
3 2 1
.
1
R R R
K
tr tt
+ +
= (4.19)
xac nh gia tr cua K
tt.tr
u tin ta cn gia nh nhit cua
cac lp knh, ta tnh c cac h s truyn nhit bng i lu va bc
xa gia cac b mt song song, theo cng thc trn ta xac nh c h
s tn tht K
tt.tr
va t o ta xac nh c dong nhit tn tht qua b
mt b thu, y cung chnh la dong nhit trao i gia cac b mt. T


64

o ta ln lt tnh lai c cac gia tr nhit cua cac lp knh T
j
. So
sanh cac gia tr nhit tnh c vi cac nhit gia nh ban u,
nu chung xp x nhau th gia tr gia thit la chp nhn c, con nu
khng xp x th ta phai ly cac gia tr T
c
mi tnh c lam nhit
tnh toan cua cac b mt xac nh gia tr K
tt.tr
mi va tnh lp cho
n khi nao cac T
c
tnh c gn vi gia tr cac T
c
gia thit.

( )
bx
j i j i
a p tr tt
i j
T T K
T T

+

=

.
(4.20)
Tn tht nhit qua ay b thu c biu din bi 2 nhit tr R
4
,
R
5
trong hnh 4.1-5b. R
4
la nhit tr cua lp cach nhit va R
5
la nhit
tr i lu va bc xa cua ay b thu vi mi trng xung quanh.
Thng ln cua R
5
co th gia thit la xp x bng 0 va tng nhit
tr se xp x bng R
4
, hay h s tn tht nhit cua ay b thu:

cn
day tt
R
K

= =
4
.
1
(4.21)
vi v
cn
la h s dn nhit va chiu day cua lp cach nhit.
Tn tht nhit qua vach bn cua b thu tnh toan kha phc tap.
Tuy nhin trong mt h thng b thu c thit k tt th tn tht nhit
nay rt nho nn co th bo qua. Cung co th tnh tn tht nhit nay theo
cng thc cua Tabor:

( )
bthu
ben
ben tt
F
KF
K =
.
(4.22)
Vi (KF)
ben
la tch s gia h s truyn nhit qua vach bn cua
b thu K vi tng din tch cac vach bn b thu F, K = (/)
ben
, con
F
bthu
la din tch b thu. Trong tnh toan nu (KF)
ben
rt nho so vi F
bthu

th Ktt.
ben
co th bo qua.
Vy tng tn tht nhit cua b thu:
K
tt
= K
tt.tr
+ K
tt.day
+ K
tt.ben
(4.23)




65

4.1.2.4. Phn b nhit d trn b mt b thu kiu lng kinh
Xet mt b thu nng lng Mt tri co kt cu kiu ng - tm
(hnh 4.4). Khi nhn bc xa mt tri, b mt tm se truyn nhit cho
cac ng co mi cht chuyn ng bn trong. Phn b nhit trn b
mt tm se co dang nh hnh 4.7b. Ta co th nhn xet la nhit trn
b mt tm phn b khng ng u. Theo phng X, nhit b mt
tm co tr s ln nht v tr gia khoang cach 2 ng, con trn pham
vi mi ng do h s truyn nhit ln nn gn nh nhit ng u
(hnh 4.7c). Con theo phng Y doc theo truc ng, do mi cht chuyn
ng nhn nhit nn nhit tng dn (hnh 4.7d).
tnh toan c phn b nhit trn b mt tm, ngi ta s
dung cac gia thit sau:
1- Qua trnh truyn nhit trang thai n nh.
2- Cac ng gop cua dan ng cung cp lu lng nc ng u
cho cac ng.
3- Dong nhit truyn qua knh che va qua ay cach nhit cua b
thu la dong nhit mt chiu, dong nhit bc xa qua knh khng

Y
X
Mi cht lng
X
Y
T
Tm
ng
X
ng
T T
Y
a)
b)
c) d)

Hnh 4.7. S phn b nhit trn mt tm hp thu.


66

b knh hp thu va khng co chnh nhit gia 2 mt knh
che,
4- Xem trng nhit cua b mt ng la 1 chiu, tc la nhit
ch thay i theo phng doc truc ng, con gradien nhit
xung quanh tit din ng co th bo qua.
5- Gradien nhit theo hng dong mi cht chuyn ng va
theo phng gia cac ng co th xem xet c lp.
6- Bo qua s bam bui, bn trn b thu.
S phn b nhit gia 2 ng co th xac nh c nu ta gia
thit rng gradien nhit theo hng dong chuyn ng la rt nho.
Goi khoang cach gia cac ng la W, ng knh ng la D va tm hp
thu co chiu day . V vt liu tm dn nhit tt nn gradien nhit
qua tm la rt nho. Ta cung gia thit la phn din tch ng tip xuc vi
tm (mi han) co nhit ng u T
b
.
Nh vy bai
toan truyn nhit t
tm n cht long
trong ng co th xem
nh bai toan truyn
nhit qua cach thng
dung ma ta a bit, va
T
b
la nhit cua gc
canh, T
a
la nhit
mi trng khng kh
bn ngoai. giai bai
toan nay ta biu din
kt cu ng - tm bng s trn hnh 4.9a nh la canh mong tit din
khng i co chiu dai (W-D)/2. Vit phng trnh cn bng nng
lng cho mt phn b canh co chiu rng x va chiu dai 1 n v
theo hng chuyn ng cua dong mi cht (hnh 4.9b). Ta co:

b
D W-D
2
Di
f
W
T
X
T
Hnh 4.8. Kch thc cua ng va canh.


67

( ) 0 . =

+
+ x x x
a tt
dx
dT
dx
dT
T T x K x S (4.24)

Trong o S la nng lng bc xa mt tri hp thu, Chia ca 2 v
cua cng thc trn cho x va xet gii han khi x 0 ta co :

=
tt
a
tt
K
S
T T
K
dx
T d

2
2
(4.23)

W-D
2
X X
S
T
b
a)
X
X
-
dT
dx x x+x dx
-
dT
SX K X(T - T )
tt x a
b)
Hnh 4.9. S cn bng nng lng trn phn t.
Hai iu kin bin phng trnh vi phn nay la iu kin i
xng qua ng truc gia 2 ng va nhit gc canh T
b
a bit :
0
0
=
= x
dx
dT
v
b
D W x
T T =
= 2 / ) (
(4.24)
thun tin cho vic tnh toan ta t:


68


k
K
m
tt
= v
tt
a
K
S
T T = (4.25)
khi o phng trnh trn co dang n gian hn :
0
2
2
2
=

m
dx
d
(4.26)
vi iu kin bin la :
0
0
=
= x
dx
d
v
tt
a b
D W x
K
S
T T =
= 2 / ) (
(4.27)
Nghim tng quat cua phng trnh nay la:
( ) ( ) mx C mx C cosh . sinh .
2 1
+ = (4.28)
Xac nh cac hng s tch phn C1, C2 theo iu kin bin.
Cui cung ta co :

( )

=


2
cosh
cosh
D W
m
mx
K
S
T T
K
S
T T
tt
a b
tt
a
(4.29)

Nng lng nhit dn t tm canh n ng trn mt n v
chiu dai theo hng dong chuyn ng cua mi cht c xac nh
theo nh lut Fourier gc canh :
q
cnh
= ( ) [ ]

=
=
2
tanh .
2 / ) (
D W
m T T K S
K
m
dx
dT
a b tt
tt D W x

(4.30)

Nu tnh n lng nhit dn n ng t 2 pha i xng nhau
va chu y rng
m K
m
tt
1
=

th:


69

q
cnh
= ( ) ( ) [ ]
2
2
tanh
D W
m
D W
m
T T K S D W
a b tt

(4.31)
Hay: q
cnh
= ( ) ( ) [ ]
a b tt
T T K S f D W (4.32)

Vi :
2
2
tanh
D W
m
D W
m
f

= (4.33)
f goi la hiu sut canh i vi canh phng co tit din ch nht
va f co th c xac nh theo th hnh 4.10. V du: vi canh lam
bng ng co h s dn nhit =25W/m., chiu day canh =
0,001m va chiu rng canh W=0,03m; canh c gn trn ng ng
ng knh D=0,01m. Vi trao i nhit i lu t nhin
Ktt=10W/m
2
ta tnh c:


2
.
2 / 1
D W K
tt

=
2
01 , 0 03 , 0
.
001 , 0 . 25
10
2 / 1

= 0,2 (4.34)

Tra th hnh 4.10. ta co hiu sut canh f = 0,99.
Ngoai lng nhit dn t tm vao ng con phai tnh n lng
nhit truyn qua chnh b mt vung ng co nhit khng i T
b
:
q
ng
= ( ) [ ]
a b tt
T T K S D (4.35)
va nh vy lng nhit hu ch tng cng se la :
( ) [ ] ( ) [ ]
a b tt hi
T T K S D f D W q + = . (4.36)
ng nhin la lng nhit nay c truyn cho mi cht chuyn
ng trong ng, theo phng trnh truyn nhit ta co:

b f i
f b
n
C D
T T
q
1 1
+

=

(4.37)


70

Vi D
i
la ng knh trong cua ng,
f
la h s truyn nhit gia
cht long va vach ng, C
b
la nhit dn cua mi han : C
b
=
b
. b/ v
b

la h s dn nhit cua mi han, la chiu day trung bnh cua mi han,
b la chiu rng cua mi han. Nh vy nu a bit T
f
, D
i
,
fi
va C
b
ta
xac nh c T
b
va ta co :

0.6
0.7
0.8
0.9
1.0
0 0.5 1.0 1.5
H
i

u

s
u

t

c

n
h

f
K
tt
1/2 W-D
2
W
D

tt
K
Hnh 4.10. Hiu sut canh cua b thu dang ng - tm.

( ) [ ]
a f tt hi
T T K S Wf q =
'
(4.38)
trong o f c goi la h s hiu qua cua b thu va co biu thc la:

( ) [ ]

+ +
+
=
f i b tt
tt
D C f D W D K
W
K
f

1 1 1
1
' (4.39)



71

V y ngha vt ly, f chnh la ty s cua lng nhit hu ch thc
vi lng nhit hu ch trong trng hp b mt hp thu cua b thu co
nhit bng cht long T
f
. Nu coi mu s cua biu thc trn la nhit
tr truyn nhit t cht long n khng kh mi trng xung quanh, ky
hiu 1/K
o
va t s la nhit tr truyn nhit t b mt tm b thu n
khng kh mi trng xung quanh th f = K
o
/K
tt
.

4.1.2.5. Phn b nhit d cht long trong b thu NLMT
()
n

E()
to
t
GCp
to
to

D2, k2, k2
D1, k1, k1
,,m,Cp
cn, cn
kk, kk
o, o, Co

.
1
3
2
1
F1=ab
Hnh 4.11. Cu tao b thu kiu hp tm phng.
Trong thc t chung ta cn xac nh ham phn b nhit cua
mi cht long trong b thu NLMT trong chu ky mt ngay co th
anh gia kha nng lam vic cua b thu va t o xac nh c cac
thng s c trng cua b thu.
Khao sat b thu NLMT dang hp phng mong (hnh 4.11) vi
hp thu kch thc axbx, khi lng m
o
, nhit dung ring C
o
c
lam bng thep day
1
, bn trong gm cht long tnh co khi lng m,
va lu lng G[kg/s] chay lin tuc qua hp. Xung quanh hp thu boc 1


72

lp cach nhit, h s toa nhit cua b thu ra khng kh la . Pha trn
mt thu F
1
= ab co en la 2 lp khng kh va 2 tm knh co
trong D
1
va D
2
. Chiu day va h s dn nhit cua cac lp nay ln lt
la
c
,
kk1
,
k1
,
kk2
,
k2
v
c
,
kk1
,
k1
.
kk2,

k2
Cng bc xa mt tri ti mt knh tai thi im co dang
E() = E
n
sin( ), vi ( ) = l gc nghing ca tia nng ti mt
knh, = 2 /
n
v
n
= 24 x 3600s la tc goc va chu ky t quay
cua trai t, E
n
la cng bc xa cc ai trong ngay,
E
n
= S
max
, W/m
2

Vi S
max
la cng bc xa mt tri tng cc ai trong ngay c tnh
theo cng thc trn hoc ly theo s liu thng k o c. Trong mt
s trng hp ta cn tnh toan vi gia tr trung bnh nm th E
n
c
ly bng tr trung bnh trong nm tai v ang xet.


365
365
1
max

=
=
i
i
n
S
E
, W/m
2
(4.40)

Vi S
i
max
la tng cng bc xa mt tri cc ai tai ngay th i trong
Luc mt tri moc = 0, nhit ban u cua b thu va cht long
bng nhit t
0
cua khng kh ngoai tri, ta gia thit rng b thu c
t c nh trong mi ngay, sao cho mt thu F
1
vung goc vi mt
phng quy ao trai t va tai mi thi im , coi nhit cht long va
hp thu ng nht, bng t(). Vn la ta cn tm ham phn b nhit
cht long trong b thu theo thi gian va tt ca cac thng s a
cho:
t = t (, ab
t
, m
o
.Co, m.C
p
, D F
1
, G,
c
,
kk
,
k
,
c
,
kk
,
k
, , t
o
,
, E
n
). (4.41)







73

Lp phng trnh vi phn cn bng nhit cho b thu
Xet cn bng nhit cho h gm cht long va hp kim loai, trong
khoang thi gian d k t thi im . Mt F
1
hp thu t mt tri mt
lng nhit bng :
Q
1
=
1
DE
n
sin. F
1
.sin.d, [J] (4.42)

Lng nhit Q
1
c phn ra cac thanh phn sau:
- Nhit lng lam tng ni nng vo hp: dU = m
o
.C
o
dt
- Nhit lng lam tng entanpy lng nc tnh: dI
m
= m.Cpdt
- Nhit lng lam tng entanpy dong nc: dI
G
= Gd C
p
(t - t
o
)
- Nhit lng tn tht ra mi trng khng kh bn ngoai tri
qua mt b thu F
1
= ab vi h s tn tht nhit k
1
, qua cac mt bn F
2
=
2 (a+b) vi h s tn tht nhit k
2
va qua ay F
3
= ab vi h s tn
tht nhit k
3
. Cac h s tn tht nhit k
1
, k
2
, k
3
c xac nh theo
muc trn.
Vy ta co tng lng nhit tn tht bng:
Q
2
= (k
1
F
1
+ k
2
F
2
+ k
3
F
3
) (t - t
o
) d (4.43)
Do o, phng trnh cn bng nhit:
Q
1
= dU + dI
m
+ dI
G
+ Q
2
(4.44)
hay:

1
DE
t
F
t
sin
2
() d = dt m
i
C
i
+ (GC
p
+ k
i
F
i
) (t - t
o
) d. (4.45)
Ta dung phep bin i: T() = t() - t
o

va t:

a =
C
P
C m
F DE
i i
n
=

, [K/s] ; b =
C
W
C m
F k GC
i i
i i p
=
+

, [s
-1
] (4.46)

th phng trnh cn bng nhit cho b thu la:

T() + bT() = a sin
2
()
Vi iu kin u T(0) = 0
(4.47)


74

Xac nh ham phn b nhit
tm ham phn b nhit cua mi cht trong b thu th ta
phai giai h phng trnh cn bng nhit trn. Ham phn b nhit
mi cht trong b thu se c tm di dang: T() = A() e
-b

.
Vy ta co:
A () = a e
b

sin
2
.d =
2
a
e
b

(1- cos2)d =
b
a
2
( e
b

- I ) (4.48)
vi: I = cos2 .de
b

= I
b
b
b
e
b
2
2
) 2 cos 2 sin 2 (

(4.49)
tc la: I =
2 2
4 b
be
b
+

[2sin2 + bcos 2] + C
1
(4.50)
Hng s C
1
c xac nh theo iu kin u T(0) = 0 hay A(0) = 0,
tc la: C
1
=
2
) 2 / ( 1
1
b +

Do o, ham phn b nhit cht long trong b thu co dang:

T() =
b
a
2
[1-
2 2
4 b
b
+
(2sin2 + bcos2) -
2
) 2 / ( 1

b
e
b
+

] (4.51)

Nu dung phep bin i: (Asinx + Bcosx) =
2 2
B A + sin (x + artg
A
B
)
th phng trnh trn co dang:

T() =
b
a
2
[1-
2 2
4 + b
b
sin(2 + artg
2
b
) -
2
) 2 / ( 1

b
e
b
+

] (4.52)

S hang cui cua tng co gia tr nho hn 1 va giam rt nhanh,
nn khi >1h co th bo qua.





75

Lp cng thc tnh toan cho b thu
T ham phn b nhit cht long trong b thu trn ta lp c
cac cng thc theo bang sau:
Bang 4.1 Cac thng s c trng cua b thu
Thng s dc trung Cng thuc tinh
gia nhit cc ai
T
m
= )
4
1 (
2
2 2
+
+
b
a
b
a
[
o
C]
Nhit cc ai
t
m
= t
o
+
2 2
4
1 (
2
+
+
b
b
b
a
) [
o
C]
Thi im at nhit T
m

m
=
n

2 4
1
8
3 b
artg [s]
gia nhit trung bnh
T
n
=
b
a
2
[
o
C]
Cng sut hu ch trung
bnh
P
n
=
b
a
2
GC
p
[W]
San lng nhit 1 ngay
Q

=
b
a
n
4

GC
p
[J]
San lng nc nong
M = G
n
2

, t
n
= t
o
+ T
n
[kg]
Hiu sut nhit b thu
=
1
4bEnF
aGC
p

4.1.3 Tinh toan cac loai guong phan xa.
tp trung nng lng bc xa chiu n mt b thu, nhm nng
cao nhit cua vt hp thu th trong thit b nhit mt tri ngi ta
thng dung thm cac gng phan xa.
Gng phan xa la cac b mt nhn bong, co h s hp thu A be,
va h s phan xa R = (1-A) ln. Gng phan xa co th co dang phng,
cn, non, parabol tru hoc parabol tron xoay. Gng phan xa thng


76

c ch tao bngkim loai co bong mt cao nh inox, nhm, tn
anh bong, hoc knh hay plastic co trang bac.
c trng cua mt gng phan xa bao gm:
- Cac thng s hnh hoc va kt cu.
- phan xa R, iu kin mt thu co th hng toan b phan xa
t gng.
- tp trung nng lng bc xa (k hiu la k).
tp trung nng lng bc xa k :
tp trung nng lng bc xa k cua mt h gng phan xa va
mt thu, la t s cua cng bc xa ti mt thu va cng bc xa
ti mt hng nng: k =
E
E
t

Cng bc xa ti mt
hng nng E thng la cng
bc xa ti mt t ni t
thit b, tc la cng bc
xa luc tri nng bnh thng,
cha co gng phan xa.
-Lp cng thc tnh k: cho
mt h gm mt thu F
t
t
vung goc vi tia nng, xung
quanh co gng phan xa vi
h s phan xa R, va mt
hng nng din tch F
h
, mt F
h
thng cung vung goc vi tia nng
(hnh 4.12). Gia thit cac gng t sao cho toan b cac tia phan xa t
gng c chiu ht ln mt thu F
t
. Khi o, cng sut bc xa chiu
n F
t
la:
R
Fh
Ft
E
R
Hnh 4.12 H gng va mt thu
Q
t
= E. F
t
+ E.( F
h
- F
t
).R = E.(1 - R). F
t
+ E.R.F
h
(4.53)
Cng bc xa n F
t
la:
E
t
= Q
t
/F
t
= E.(1 - R) + E.R. F
h
/ F
t
(4.54)


77

Do o,
k = E
t
/E = 1 - R + R. F
h
/ F
t
= 1 + R.( F
h
/ F
t
- 1). (4.55)
Nu coi R = 1 th k = F
h
/F
t
.

4.1.3.1. Guong phng
Xet gng phng BC co h s phan xa R, t nghing goc so
vi mt thu AB. Da vao nh lut phan xa anh sang i
1
= i
2
, co th tm
c iu kin toan b phan xa t gng BC chiu ht ln mt AB
t vung goc vi tia nng la:
= arcsin
a
b a
2
+
(4.56)
Hnh 4.13. Gng phng
C
i1
i2
f

A
a B b
R
V sin < 1 nn phai co b < a
va
4

< <
2

.
Khi o chiu rng gng bng:
f =
b a
a
b
b

=
2
cos
(4.57)
Va tp trung nng lng
k = 1 + R.(b/a). Do o, nu
dung mt gng phng th
1 < k < 2
nu dung bn gng phng cung phan xa ln mt mt thu hnh vung
th co 1 < k < 5.
Gng phng c s dung nhiu cho muc ch tp trung anh
sang mt tri cho muc ch cp nhit vi nhit cao nh trong nha
may nhit in mt tri, v gng phng cu tao n gian re tin,
ch tao. Tuy nhin tp trung cua gng phng khng cao nn cn
phai s dung vi s lng ln va din tch lp t rng.


78

Hnh 4.14 gii thiu toan canh nha may in mt tri, trong o
dung h thng gng phng, c iu khin bng may tnh, tp trung
nng lng vao mt lo hi t trn cao, trong 1 lng knh, cp hi
cho 1 turbine phat in.


Hnh 4.14. Nha may nhit in mt tri dung h gng phan xa.

4.1.3.2. Guong non cut
Gng non cut thng dung phan xa ln mt thu phng t tai
ay non, lun c quay vung goc vi tia nng.
iu kin 100% phan xa t gng n mt thu la:


79

= arcsin
t
t h
R
R R
4
+
(4.58)
R R

Rt
Rh
Hnh 4.15. Gng non cut
Khi o R
h
< 3R
t
va tp trung
bng: k = 1+ R

1
t
h
F
F

=> k ( ) [ ] 1 2 2 1 1
2
+ = Cos R (4.59)
V
4

< <
2

nn khi dung gng

non cut th 1< k < 9. ng sinh
cua non cut tnh theo:

f = ( )
h t
h
t h
t h
R R
R
R R
R R

3
2
cos

(4.60)
vi R
h
< 3R
t
.
Gng non cut cung ch tao tng i n gian t cac tm kim loai
co bong cao, loai nay c s dung trong cac thit b nho nh bp
nu dung nng lng mt tri.



Hnh 4.16 Bp nu ding gng non cut










80

4.1.3.3. Guong non
Gng non c dung phan xa ln mt thu hnh ng tru t tai
truc non. Tuy theo goc nh non nho hn, bng hoc ln hn 45
0
, chiu
cao H cua ng thu bc xa hnh tru co th nho hn, bng hoc ln hn
chiu cao h cua non, nh m ta trn hnh 4.16.











r
h
H
R

0 < < /4
r
H=h
R

= /4
H
r
h
R
/4 < < /2

Hnh 4.17. Gng non vi mt thu hnh ng tru

Chiu cao H thch hp cua ng hp thu, cho phep nhn toan b phan
xa t gng non co chiu cao h, goc nh la:
H = ( )
2
1
2
tg
h
+ vi tg =
h
r

Nu chon gng non cao h, ban knh r, th chiu cao mt thu hnh
tru la: ( )
2 2
2
1
r h
h
H + = (4.61)
Khi r < h tc la < 45
0
th H < h
Khi r = h tc la = 45
0
th H = h
Khi r > h tc la > 45
0
th H > h



81

tp trung nng lng cua gng non la:
k = 1+ R

+ =

+ =

1
2
1 1 1 1
2
2 2
Cos
dh
r
R
dH
r
R
F
F
t
h
(4.62)

( )

+
+ = 1
2
1
2 2
2
h r d
h r
R k (4.63)
Nu goi t = tg
h
r
= th

+
+ = 1
1
2
1
2
t
t
d
r
R k (4.64)
Suy ra k
max
= k (t = 1) =

+ = 1 1
d
r
R k , at c khi chon r = h hay
= 45
0
, khi R = 1 th k
max
=
d
r
. Khi tng r va giam d, tp trung k
se kha ln.
Gng non co tp trung nng lng bc xa tng i cao trn
mt ng tru, tuy nhin s dung loai gng phan xa nay th cn phai
hng mt hng nng chnh xac vung goc hng vi tia bc xa.

4.1.3.4. Guong Parabn tron xoay



R
f
F
d b
D
r
p

Hnh 4.18. Anh cua mt tri qua gng parabol


82


Xet gng parabn tron xoay do ng parabn y =
f
x
4
2

quay quanh truc y tao ra (hnh 4.18). Khi quay truc gng theo
hng tia nng, th tai gn tiu im F ta thu c anh cua mt
tri, la mt a sang tron co ng knh d c xac nh theo h
phng trnh:

= +
=
f p b
b
p
D
d
1 1 1

vi D = 1,4.10
9
m la ng knh Mt tri, b =
1,5.10
11
m khoang cach gng ti mt tri va f la
tiu c gng, p khoang cach anh ti gng.

Giai h trn tm c d va p se c:

f f f
b
d
f b
Df
d
2
10 0093 , 0

= = =

=
. (4.65)
f
f b
b
p

= , tc anh Mt tri t tai tiu im F, co ng knh

d = 10
-2
f. Do o mt thu cn t tai tiu im cua gng, co ng
knh d 10
-2
f.
Nu mt thu hnh cu ng knh d, gng parabol co ban knh r,
th h s tp trung la:

+ = 1 1
2
d
r
R k k
max
= k(R=1) =
2

d
r
. (4.66)
Khi tng r va giam d n 10
-2
f, th k se rt ln tuy y. V du: chon
F
h
= 1m
2
hay

1
= r m, f = 0,2m, R = 1th d = 0,002m
va k =
2

d
r
= 79577; khi chon tiu c f = 0,1m co k = 318310 ln.


83

Gng parabn tron xoay co tp trung nng lng bc xa rt
ln nn c s dung trong nhiu thit b khac nhau khi cn co nhit
ln. Tuy nhin b mt parabn ch tao chnh xac th tng i phc
tap nn gia thanh cao.

Hnh 4.19 H thng cp hi nc dung gng Parabn tron xoay



Hnh 4.20 Bp nu dung gng Parabn tron xoay












84

4.1.3.5. Guong parabn tru
Xet gng parabol tru rng 2r,
dai L tp trung phan xa vao mt
thu hnh ng tru ng knh d t
tai tiu im, th tp trung la:
k =

1
2
d
r
R

(4 + 1 .67)
k
max
= k(R = 1, d = 10 f)
=
-2


f
r
d
r

200 2
= . (4.68)
Nu chon r = 0,5m va f = 0,2m
ay d ch tao,
th k
max
=159ln.
Loai gng n
bng cach un tm tn phng
theo ng parabol y =
f
x
2
.
4
co 1 mt parabol tru
y =
f
x
2
co tiu c f, r
4
ng r,
cn un 1 tm tn co dai s tnh
ds =
R
r
L
r
r
y
f
ds
dy
dx
0
x
M(x,y)
Hnh 4.22. Ch tao parabn tru
Hnh 4.21. Gng parabol tru
theo cng thc sau:
Do,
2
2 2
1 .

+ = +
dx
dy
dx dy dx
s =

+
r
dx
dx
dy
0
2
1 2 = dx
f
x
r
2
dx f x
f
r

+
0
2 2
4
1

0
4
2
1 2

=


85

+ + +

r
9) Vy s =

1
2 2
ln 2 1
2
2 2
f f
r
f
f
r
r (4.6
ol tru vi r = 0,5m, f = 0,2m cn tm
s = 1219,43mm.

Hnh 4.23. H thng cung cp nhit dung gng phan xa parabn tru

V du: co parab tn dai


86

4.2. BP NU DUNG NNG LUONG MT TROI

Nguyn tc s dung nng lng mt tri nu thc n a c
con ngi s dung t rt lu. Cac cng ngh lam bp dung nng lng
mt tri a co nhng thay i va phat trin. Hin nay bp c s
dung ph bin di 2 loai o la bp hnh hp va bp Parabn.
Bp nng lng mt tri c ng dung rt rng rai cac nc
nhiu nng lng mt tri, khan him cui t, gia thanh nhin liu cao
nh cac nc Chu Phi, cac khu vc vung su vung xa cua cac nc
ang phat trin. Hin nay Bp nng lng mt tri con c s dung
ngay cang nhiu i vi cac ng dn va khach du lch.
Vit Nam bp nng lng mt tri cung a c s dung kha
ph bin. Nm 2000, Trung tm Nghin cu thit b ap lc va nng
lng mi thuc trng ai hoc Bach khoa - ai hoc a Nng a phi
hp vi cac t chc t thin Ha Lan trin khai d an (30.000
USD/nm) a bp nng lng mt tri vao s dung cac vung nng
thn cua tnh Quang Nam, Quang Ngai, Ninh Thun. D an a phat
trin rt tt va ngay cang c ng ao ngi dn ung h. Hin nay
d an a cung cp c trn 1000 bp hnh hp va trn 200 bp
Parabn cho nhng ngi dn ngheo nng thn.

4.2.1. Bp hinh hp
Nguyn ly cu tao bp
Bp nu hnh hp co nguyn ly cu tao nh hnh 4.24. Hp bao
v (1) c lam bng g (co th lam bng tn), tit din ngang co th
hnh vung hoc hnh tron. Mt phan xa bn trong (2) c lam bng
kim loai (nhm, thep trng hoc Inox), anh bong nhn co phan
xa cao. Bin dang cua mt phan xa la t hp cua cac mt Parabola tron
xoay nh hnh ve co th nhn anh sang t mt tri va t gng phan
xa (5).
87

88
1
2
3
5
4
6
7
8

1- Hp bao v bn ngoai
2- Mt phan xa bn trong
3- Ni cha thc n
4- Tm knh trong
5- Gng phan xa
6- Truc xoay
7- Vt liu cach nhit
8- t ni
Hnh 4.24. Nguyn ly cu tao bp.
Ni cha thc n (3) la ni nu bnh thng bn ngoai c
sn mau en (chon loai sn co hp thu cao) co th hp thu anh
sang tt, dung tch cua ni tuy thuc vao kch thc cua bp va tuy
thuc vao thi gian chung ta cn nu chn thc n. Tm knh trong (4)
la tm knh co trong sut cao co th cho anh sang xuyn qua tt,
thng c ch tao bng tm knh trong co chiu day 23mm, tm
knh nay co tac dung tao lng knh va giam tn tht nhit khi nu.
Gng phan xa (5) la tm gng co phan xa anh sang cao, gng
co th xoay quanh truc xoay (6) hng chu m tia sang phan xa t
gng vao ni, pha sau tm gng co tm bao v va cung la np y
cua bp khi khng s dung. Lp vt liu cach nhit (7) la bng thuy
tinh cach nhit (hoc co th dung bt ky vt liu cach nhit nao nh
rm ra ... thm ch khng ch co khng kh nhng phai kn) nhm
giam mt mat nhit khi nu. t ni (8) nhm muc ch ngn cach

gia ni va cac b phn khac cua bp giam mt mat nhit khi nu,
nn t ni co th la mt tm bng thuy tinh dang ep cng, tm
Aming hoc bt ky vt liu g nhng chu c nhit (n 400
o
C)
va cach nhit.
Ch tao bp
ch tao c bp co hiu sut cao th phai chon vt liu va ch
tao ung nh trn. Theo kt qua tnh toan vi bp nu c thit k co
kch thc nh hnh 4.25 va c ch tao bng cac vt liu nh hng
dn muc trn, vi cng bc xa mt tri tai a Nng luc 11h
(940W/m
2
) nu si 10 lt nc (t nhit 25
o
C). Ta co quan h
gia d
2
(ng knh ming cua mt phan xa bn trong) va thi gian
cn thit cho qua trnh nu () nh th trn hnh 4.26.
a
a
d2
70
A-A
A A
a
0.25m
0.2m
H

Hnh 4.25. Kch thc cu to bp.

Da vao th trn hnh 4.26 th ta co th tnh c ng knh d
2
cua
bp cn thit ta co th nu si 10lt nc trong thi gian yu cu.


89

0 2000 4000 6000 8000 1 10
4
1
2
3
4
5
6
Thi gian [s]

n
g

k

n
h

m

t

t
h
u

[
m
]
5.103076
0.455195
d2
.
1 10
4 100

Hnh 4.26. th quan h d
2
()


V du: Theo th hnh 4.26
th mun nu si 10lt nc
(co nhit 25
o
C ) trong
thi gian 1h (3600 giy), th
ta cn phai ch tao bp vi
ng knh d
2
=0,8m

Hnh 4.27. Bp nu thc t.
n gian trong
vic ch tao va giam gia
thanh, trong thc t chung ta
hoan toan co th t ch tao
cho mnh mt bp nng
lng mt tri bng cac thit
b va vt liu sn co nh hnh
4.27.
90

Vi bp nay hp bao v bn ngoai c lam bng g. Mt phan xa
bn trong c dung la cai chu nhm (kch thc nho hay to tuy y
theo yu cu) nn chon nhng loai chu nhm ngi ta a ch tao sn
vi bong cua mt trong cao. Ni cha thc n la ni nu bng
nhm bn ngoai sn en (dung loai bnh xt sn en nham). Tm knh
trong dc dung la loai knh trong day 2,5mm (chu y khi lp cn co
lp rong m ngn cach gia mt phan xa bn trong va tm knh
tranh b v khi nu). Gng phan xa c ch tao bng tm thep
trng a c anh bong sn day 0,8mm. Gng co th gp vao gp ra
va c bng 2 thanh cai hai bn. Lp vt liu cach nhit c
dung la rm ra. t ni c dung la tm Aming day 2mm.

S dung bp
Vi loai bp nu
hnh hp thng c
dung nu nc, cm
hoc thc n cn nhit
di 120
o
C nh nu
canh, luc rau ...
Trc luc nu th
chung ta phai chun b
thc n trc cho vao
ni va y np lai, t
ni vao trong bp trn
t ni, y h
thng tm knh trong -
gng phan xa ln trn
(chu nhm), dch chuyn bp va iu chnh goc nghing cua gng
phan xa sao cho ni co th nhn c nhiu anh sang nht. Tuy theo
kch thc cua bp va dung lng thc n trong ni ma sau thi gian

Hnh 4.28. Thao tac luc nu
91

khoang 6090 phut
cm hoc thc se
chn. Trong qua
trnh nu nu co
thi gian th tt
nht la sau khoang
15 phut chung ta
nn x dch bp
co th nhn c
anh sang nhiu
nht th thi gian
nu se nhanh hn.


Hnh 4.29. Trin khai ng dung Bp

4.2.2 Bp Parabn
Nguyn ly cu tao bp
1
3
4
5
6
2
1- t ni
2- Ni cha thc n
3- Mt phan xa
4- Khung
5- Thanh chong iu
chnh
6- H thng chn
Hnh 4.30. Nguyn ly cu tao

92

Bp nu Parabn co nguyn ly cu tao nh hnh 4.30. t
ni (1) lam bng khung kim loai dn nhit tt, c gn vi h
thng chn (nhng cach nhit vi h thng chn ), t ni co
th c a vao a ra va a ln a xung khoi tm cua bp. Ni
cha thc n (2) la ni nu bnh thng bn ngoai c sn mau en
(chon loai sn co hp thu cao) co th hp thu anh sang tt, khi
cn nng (tht, ca... ) th co th thay ni bng tm li Inox, dung tch
cua ni tuy thuc vao kch thc cua bp va tuy thuc vao thi gian
chung ta cn nu chn thc n. Mt phan xa (3) lam bng kim loai
(nhm, thep trng hoc Inox) anh bong nhn co phan xa cao.
Bin dang cua mt phan xa la mt parabn tron xoay c ga ta vao
khung nh hnh ve co th nhn anh sang t mt tri. Khung (4)
lam bng kim loai, nha hoc g co bin dang la mt parabn tron
xoay co th ga mt phan xa ln trn khung, khung c ch tao sao
cho co th thao lp d dang. Thanh chong iu chnh (5) lam bng kim
loai hoc g cng iu chnh chao parabn xoay quanh mt truc
nm ngang. H thng chn (6) lam bng kim loai, nha hoc g co
th d dang thao g hoc xp gon. H thng chn c t trn 4
banh xe co th d dang di chuyn va xoay theo hng mt tri.

Ch tao bp
B phn quan trong nht cua bp la mt parabn phan xa, nu
san xut hang loat th mt nay tt nht la lam bng nhm va dp vi
bin dang theo yu cu ri sau o anh bong mt trong tht nhn va
sang (nh gng). Tuy nhin ch tao c nh vy th cn phai co
cac dung cu va may moc chuyn dung.
Thc t n gian chung ta co th ch tao mt parabn phan
xa theo cac cach sau:


93















500.0
1000.0
1200.0
360.0 250.0
o
62.5
f
0
CHU Y:
Co th ch tao mt phan xa theo cac bin dang khac nhng
bin dang cua mt phan xa phai co dang:
vi f la toa cua tiu im (tm ni)
Cach ghep cac tm thanh mt phan xa
15
Tm ni (tiu im)
Mt phan xa
x
y
2
4.f
y =
x

Hnh 4.31. Bin dang mt parabn phan xa.




94












Hnh 4.32. Goc tm cua tm hnh quat co th t 10
o
15
o


Hnh 4.32. la loai bp co mt phan xa gm cac tm thep trng
hnh quat co chiu day 0,5mm a c anh bong sn ghep vi nhau
(goc sao cho co th lp ghep cac tm hnh quat c d dang. Tm

phan xa con co th c ch tao t cac manh thep trng nho (bng
cach nay co th tn dung cac manh ph thai tit kim) hnh 4.33.

Hnh 4.33. Loai bp ch tao t cac mu tm phan xa nho.

tin li cho vic vn chuyn (i du lch ...) chung ta co th
ch tao bp gm nhiu manh , nguyn ly ct manh bp nh hnh 4.34
(2 manh). Cach lp ghep cac manh thanh h thng nh hnh 4.35.
500.0
180.0
250.0
1200.0
360.0
843.1
843.1
180.0
62.5
Tm ni (tiu im)
y
x 0
Manh I Manh II
Ghep manh I va manh II
x
y
0

Hnh 4.34. Ch tao bp 2 manh
95

Hnh 4.35. Loai bp 2 manh
Phn Parabn va gia co th thao ri va xp gon thun li cho
qua trnh vn chuyn nh hnh 4.36.


Hnh 4.36.
Bp Parabn nhiu
manh co th thao ri





















96

S dung bp
Vi loai bp nu parabn thng c dung chin, xao nu
thc n c bit la dung ran, nng cac loai thc phm v nhit tai
tiu im co th at 300400
o
C.
Trc luc nu th chung ta phai chun b thc n trc, cho vao
ni va y np lai, t ni ln trn t ni (hnh 4.37), khi mun
nng (tht, ca... ) th thay ni bng loai li Inox (hnh 4.38), dch
chuyn h thng bp va iu chnh goc nghing cua chao parabn
(bng thanh chng iu chnh) sao cho ni co th nhn c nhiu


Hnh 4.37. Nu thc n
Hnh 4.38. Nng ca, tht
97

anh sang nht. Tuy theo kch thc cua bp va dung lng thc n
trong ni ma sau thi gian khoang 3060phut thc n se chn. Trong
qua trnh nu nu co thi gian th tt nht sau khoang 15 phut chung ta
nn x dch bp co th nhn c anh sang nhiu nht th thi gian
nu se nhanh hn.
tin li cho ngi s dung, khng phai ng ngoai nng
trong khi lam bp th chung ta co th s dung loai bp ma chao
parabn hi tu t ngoai con ni nu t trong nha nh hnh 4.39.




Hnh 4.39. Parabn t ngoai con bp nu t trong nha
Vi loai bp nay nu chung ta t thm h thng nh v theo phng
mt tri na th se rt thun tin, tuy nhin gia thanh se cao hn.
98

Mt h thng nu cm bng NLMT rt hin ai, thun li va phu
hp vi nhng bp nu tp th vi s lng ngi n ln o la h
thng bp nu
bng hi nc
dung NLMT. H
thng gm mt b
thu nng lng bc
xa mt tri
cung cp hi nh
hnh 4.40.

Hnh 4.40. H thng cp hi nc s dung NLMT
Mt parabn phan xa
B phn nhn nhit
ng gop hoi


Hnh 4.41. H thng ni nu bng hi nc
Hi nc sinh ra
c dn n bnh
cha hi va cp
99

cho cac ni nu (hnh 4.41). Vi h thng nay ngi ta thng t h
thng cp bi trn trn nha va dn ng ng hi nc xung bp.




Hnh 4.42. H thng cung cp hi cho bp nu n
Hnh 4.42 la h thng gng phan xa parabn cung cp nhit cho
h thng hi nc dung nu cm cua mt bp n tp th n .







100

4.3 H THNG CUNG CP NUOC NONG DUNG
NNG LUONG MT TROI

ng dung n gian, ph bin va hiu qua nht hin nay cua
nng lng mt tri la dung un nc nong. Cac h thng thit b
cung cp nc nong dung nng lng mt tri ngay nay c s dung
ngay cang nhiu va trong nhiu lnh vc khac nhau trn th gii.
Vit nam trong nhng nm gn y thit b cung cp nc nong vi
qui m h gia nh a c nhiu c s san xut va a thng mai
hoa, vi gia thanh co th chp nhn c nn ngi dn s dung ngay
cang nhiu.
H thng cung cp nc nong dung nng long mt tri co rt
nhiu loai khac nhau, nhng nu xet theo pham vi nhit s dung th
ta co th phn lam hai loai nhom thit b chnh, o la h thng cung
cp nc nong vi nhit thp t 70
o
C va h thng cung cp nc
nong dung nng lng mt tri vi nhit cao t > 80
o
C.

4.3.1. H thng cung cp nuoc nong co nhit d thp
H thng cung cp nc nong co nhit thp dung nng
lng mt tri hin nay c s dung rng rai trong sinh hoat gia nh
hoc trong nha hang, khach san vi muc ch tm git, ra chen bat,
hm nc b bi va hm nong nc trc luc nu nhm tit kim nng
lng... Thit b chu yu cua h thng nay o la b phn hp thu bc
xa nhit mt tri sau y c goi la Collector.

Cu tao va nguyn ly lam vic cua Collector
Bt c vt th nao ma di anh nng mt tri u hp thu
nhit va ta co th cam nhn c iu o bng cach s tay vao no.
Nhng b gop nng lng mt tri Collector c tao thanh bi cac
vt liu ma co th hp thu tt nht nng lng bc xa mt tri.
101

Collector hp thu nhit t bc xa mt tri va truyn nhit cho
nc (hoc khng kh) cha trong o. Nc nong trong cac ng cua b
mt trao i nhit gian n va do o co th chuyn ng ln pha trn
nh hiu ng Syphon nhit ri i vao bnh cha, luc o nc co nhit
thp hn i t di bnh cha theo ng xung vao phn di cua
Collector. Bng cach nay Collector co th tp trung hu ht phn ln
nhit t mt tri mi ngay.
iu quan trong na la Collector phai cu tao sao cho han
ch s mt mat nhit do qua trnh toa nhit ra mi trng xung quanh

1
2
3
4
5
6
7
8
a
b

Hnh 4.43. Cu tao Collector hp thu nhit.
1 - Lp cach nhit 2 - Lp m tm phu trong sut
3 - Tm phu trong sut 4 - ng nc nong ra
5 - B mt hp thu nhit 6- Lp tn boc
7- ng nc lanh vao 8- Khung Collector
102

va vao ban m khi nhit mi trng xung thp. am bao c
iu o tt nht la phai boc cach nhit cho Collector, bnh cha va cac
ng ng ni.
Ban thn cua Collector tao thanh mt hp khng kh kn do o
khng kh nong khng th thoat ra c, pha sau Collector cung co
lp cach nhit, do o nhit khng khng th truyn d dang ra ngoai,
pha trc cua Collector la mt tm phu trong sut, thng la knh
nhiu khi dung tm nha trong, lp phu trong sut nay con co tac
dung lam tng qua trnh hp thu nhit nh hiu ng nha knh.
Vy vn la cn phai lam sao co mt Collector ma co th
thu nhn cang nhiu nhit cang tt va mt mat nhit cang t cang tt.
Khng th co 1 Collector va cung nh mt cach lp t nao hoan hao
v moi mt va thch hp cho moi i tng. Trong phn nay se ch a
ra mt s la chon cho vic thit k va lp t mt Collector ma thoa
man mt s ch tiu sau: Re nht, D lp t nht, Hiu qua nht.

Kich thuoc cua Collector
Vic chon kch thc cho Collector co lin quan bi nhiu yu
t khac nhau. Mt trong cac yu t quan trong khi xet n kch thc
va trong lng cua mt Collector la no co th vn chuyn c n
ni lp t d dang hay khng (vn chuyn ln mai nha). Cac yu t
khac cn lu y n na la tnh sn co cua cac vt liu khac nhau va vi
kch thc nay sao cho nhng vt liu o co th kim c mt cach
d dang.
Vic ct got vt liu dn n con lai nhng ph phm va tt
nhin tn kem v tai chnh va tn thi gian cung nh nng lng v
ch.
V du : Vit Nam tm knh hoc tm nha co kch thc 1250 mm
x 800 mm tng i re va chiu dai ng thng sn co la 6 m. Do o
mt Collector co th c san xut vi kch thc la a x b =1250 mm
103

x 800 mm va 6m ng dang hnh rn. Vi loai dang hnh rn va dang
tm th mi quan h cua chiu dai va chiu rng cua Collector cn
phai trong khoang 1,5 2 ln.
Tm hp thu
Vong dy gn b mt
hp thu vao tm hp thu
B mt trao i nhit
dang hnh rn
d

Hnh 4.44. B mt hp thu nhit dang ng hnh rn.
B mt hp thu
B mt hp thu y mun noi n o la b mt trao i nhit
ma mt bn la nng lng bc xa mt tri c hp thu con bn kia la
mi cht cn nung nong. Ngoai b mt cha mi cht hp thu nhit,
tng kha nng hp thu th ngi ta con gn vao b mt hp thu mt


B mt hp thu dang ng hnh rn co th lp t ch cn dung
mt vai dung cu n gian. H thng ng co th c ch tao t bt ky
104

dang ng kim loai nao (st , ma st, nhm, ng ). ng knh ng t
10mm n 16mm. Co th dung 1 2 m
2
cho mt thit b hp thu.
ng hnh rn co th c un cong bng may un, nu may
un ng khng sn co th cac ng co th c un bng tay. un
cong d dang, nn dung cat kh, y vao ng ri nut lai bng nut
g un.
Sau khi un ng xong, t ng nm trn tm kim loai o co
khoan cac l 2 bn ng, khoang cach cac l la 15 cm, nu khng co
khoan th cac l co th tao bng inh, si dy kim loai c xu qua
tng cp l va quanh ng n khi no c gn vng chc vao tm hp
thu. Tm hp thu co th la cac dai kim loai va c gn vao b mt
hp thu bng cach an xen vao nhau.
ng hnh rn con co th c han lin tuc vao tm hp thu,
cach lam nay mt nhiu cng va vt liu hn.
Tm hp thu
Vong dy gn b mt
hp thu vao tm hp thu
B mt trao i nhit
dang day ng
d

Hnh 4.45. B mt hp thu dang day ng.
105

Vic lp t b mt hp thu dang day ng cn phai dung nhiu
dung cu, nhiu thi gian va cng hn so vi loai ng hnh rn. Hnh
4.45 la cu tao cua b mt hp thu dang day ng.
Nu cac khp ni ch T sn co va khng t lm th oan ni
gia cac ng gop va ng doc c han vao khp ch T, nu no khng
sn co va t th khoan cac ng gop mt s l co ng knh bng
ng cac ng doc va ni chung vao. Tuy thuc vao iu kin cu th
ma cac ng doc va cac ng gop c han in hay bng cach han khac
( han thic, han ng ...)
Cac ng dung lam ng doc co th co ng knh trong la 10mm
n 16mm nu cac ng doc ma co ng knh trong 10 12mm th
cac ng gop cn gii han la 21mm, con ng doc co ng knh la
16mm th ng gop bng 26mm. Vi cac b hp thu rt rng th ng
knh cua ng gop co th ln hn. Khi quyt nh ng knh ng
B mt trao i nhit
dang day ng
Tm hp thu

Hnh 4.46. Dai tm hp thu c an xen vao day ng.
106

lam ng gop cung nh ng doc th cn chu y n sn co va gia
thanh cua chung trn th trng. ng cn phai kim tra s ro r trc
khi han.
Noi chung loai nay cung co 3 cach gn cac ng vi tm hp thu
nhit nh trng hp ng hnh rn:
- Vi vong dy kim loai ( hnh 4.45 )
- an vao cac ng nhng dai tm hp thu ( hnh 4.46 )
- Hoc han
Trong trng hp b mt hp thu c ch tao bng cac tm, nc
B mt trao i nhit
dang day ng
Tm hp thu
Vong dy gn b mt
hp thu vao tm hp thu

Hnh 4.47. B mt hp thu dang tm.
107

khng chay theo h thng ng ma chay trc tip gia 2 tm c han
vi nhau.
Toan b b mt cua tm hp thu, t nong trc tip nc va dn
nhit n mi cht cha trong o. ch tao loai nay thng dung 2
tm tn han vi nhau nh hnh 4.47.

gn cht 2 tm lai vi nhau nn dung cac bulng ep gia
co m cao su vi khoang cach 15cm mt, cung co th gn cht bng
cach han nh cac thanh gia 2 tm.
Tm hp thu co th ch tao bi cac tm tn ln song hoc 1
tm tn ln so ng va mt tm tn phng hay 2 tm tn phng ( hnh
4.47).
Tt ca cac dang cua tm hp thu cn phai kim tra trc khi lp
rap. Kho khn trong vic lp rap b mt hp thu dang tm la tn thi
gian va cn nhiu cng, hn na la phai cn dung thm que han va
nng lng han.

Kt lun v cac dang b mt hp thu
T cac kt qua kim tra so sanh trn ta co th rut ra mt s kt
lun sau:
1- Loai b mt hp thu dang day ng co kt qua thch hp nht v
hiu sut, gia thanh cung nh cng va nng lng cn thit. Tuy nhin
nu trng hp chu trong n gia thanh va s thun tin cua qua trnh
lp t th co th dung dang ng hnh rn. B mt hp thu dang tm
cung co kt qua tt tng ng dang day ng nhng oi hoi nhiu
cng va kho lp rap hn.
2- Dung vong dy kim loai gn ng vao tm hp thu khng tt
bng kiu an xen. Han th tt hn nhng khng cn thit v tn nhiu
cng cung nh nng lng.
108

3- Cac ng cach nhau trong khoang 10 - 15 cm la thch hp nht v
gia thanh cung nh kha nng hp thu. Nhng nu chu trong tt ca cho
hiu sut th co th dung vi khoang cach ngn hn.
4- ng la vt liu tt lam tm hp thu nhng gia thanh cao, vi
iu kin Vit Nam nn dung thep la hiu qua nht.
5- Tm hp thu dung 0,5 mm la tt, nhng nu co sn 0,8 , 1 , 1,2 mm
vn dung tt.
6- ng co ng knh trong bng 10 mm la tt nht, ln hn th cung
tt nhng khng nn nho hn.
Lop son phu b mt hp thu
tng kha nng hp thu ngi ta thng phu ln b mt hp
thu mt lp sn. Mt lp sn en co ty l hp thu t 90 95% nng
lng bc xa mt tri va chuyn thanh nhit.
Ngi ta a lam th nghim bng cach dung cac ng co ng
knh bng nhau, va c sn vi cac sn en khac nhau. t ln mt
khung vi tm knh ngoai, c cach nhit phn di va 2 bn, mi
ng c cha y nc va t toan b di ang nng mt tri dai
nhit cua nc o c biu th tng s bc xa nhn c va a
tng kt theo bang sau:

Bang 4.2. Kim tra so sanh cac dang lp phu khac nhau
Cach phu
Tg k.tra
Binh
phun son
Quet son Bitum
Nhua duong
Thi gian 16 phut
ch 640 w/m
2
8,9
o
C 8,8
o
C 8,6
o
C
Thi gian 36 phut
300W/m
2
16,6
o
C 16,4
o
C 16,1
o
C
Thi gian 36 phut
200 W/m
2
8,2
o
C 8,1
o
C 7,9
o
C

109

Nhn vao bang ta thy lp phu cang mong cang tt, no cn
c phu vi chiu day ti thiu co th c bi v ban thn lp sn
phu la 1 lp co tac dung cach nhit. Kt qua tt nht la dung sn phun
mt lp mong ln b mt hp thu.
Chu y: lin kt gia lp sn phu va b mt hp thu tt va lu
dai th vic lam sach b mt kim loai trc luc phun sn hoc quet sn
la rt quan trong. Chung ti co kinh nghim la dung giy nham mn
anh sach b mt.
Lp sn phu ln b mt hp thu tt con phai co tac dung can tr
s toa nhit n tm phu trong sut. Trong trng hp nay lp sn en
bnh thng khng co hiu qua, ma ch nhng lp phu la chon c
bit mi co kha nng hp thu cac song ngn bc xa mt tri (n 2,5
m) trong luc o can tr cac song dai toa nhit t b mt hp thu (n
4 m), thc t lp phu la chon o co th la mt lp mong xyt Niken
va ng hoc Sunfit Niken va kem mau en, My ngi ta thng
dung lp phu Crm mau en. Tuy nhin lp phu la cho n c bit nay
rt t, va kho kim iu kin Vit Nam.
Do o thun tin cho vic lp t va gia thanh th chung ta
ch cn phun vi lp sn en ln b mt hp thu la u.

1m phu trong sut
Tm phu trong sut v tr gia Collector vi mi trng ngoai
pha trn Collector va hng v pha mt tri.
Chc nng cua tm phu trong sut la cach ly b mt hp thu vi
mi trng ngoai, do o giam c s mt mat nhit.
Tm phu trong sut ly tng cn phai cho xuyn qua c vi
cac song ngn bc xa cua mt tri (cac tia bc xa trc tip va bc xa
khuyn tan) ng thi ngn can cac tia bc xa co bc song dai phat
ra t b mt hp thu, tc la tao c hiu ng lng knh. Mt chc
110

nng na cua tm phu trong sut la bao v b mt hp thu khoi b bam
bn vi muc ch keo dai bn cua lp sn phu b mt hp thu.
Tuy nhin tm phu trong sut cung co s bt tin la:
- No co tac dung lam giam cng bc xa ti. Do o cn dung vt
liu vi s cho xuyn anh sang cao, o la cac vt liu trong sut nh
knh.
- Co thm tm phu trong sut th gia thanh thit b se tng ln, nn
vic chon vt liu lam tm phu trong sut khng ch da trn tnh hiu
qua ring v ky thut cua no ma con da trn b n, gia thanh va s
sn co cua no.
Bang lit k di y dn n nhng kt lun vn tt cua 3 vt
liu thng dung dung lam tm phu trong sut v s tin li va tnh bt
tin cua chung.
Bang 4.3. Anh hng cua cac vt liu khac nhau lam tm phu
Vt liu Su thun tin Su bt tin
Knh
- Tng i n nh
(vng chc)
- Bn lu
- Nng
- Khng sn co moi ni
- Co th rt t
- D v do nem a
Tm nha
-Nhe
-D lam (s dung)
- Sn co moi ni
- Kha nng xuyn
sut anh sang ln
(n 98% )
- bn ( tuy theo dang ) t
vai thang n vai nm
- bn cn phai cn nhc
khi so sanh n gia ca
Knh tng
hp
- Nhe
- D lam (s dung)
- Tnh cht cach
nhit tt
- Kha nng xuyn anh sang
kem (do m uc)
- Khng sn co moi ni
- Co th rt t
111

S luong tm phu trong sut
S lng tm phu va s khoang khng kh lp t cang ln th
tm hp thu cach ly vi mi trng ngoai cang tt. Tuy vy mi tm
phu lam giam tng nng lng bc xa ti c tm hp thu. Nhng s
co li cua nhit nhn c do kha nng cach ly se cao hn lng nhit
mt mat do s giam bc xa n tm hp thu.
Thng iu o ch xay ra chnh nhit cua Collector va
nhit mi trng ngoai cao hn 35 hoc 40
o
C.
Nhit t Collector vi mt tm phu hoan toan co kha nng un
nong nc dung h gia nh. Tm phu th 2 ch khi cn co chnh
gia nhit Collector va nhit mi trng sai khac trn 40
o
C va hoc
tc gio thng ln hn 4 5 m/s.
( nh trng hp dung cho thit b chng ct nc)
Khi dung 2 tm phu th hiu qua nht la tm phu trong ch cn
tm knh mong (hoc tm nha nhng no cho anh sang xuyn qua yu
hn chut t ).

Bang 4.4. Kim tra so sanh s lng va vt liu tm phu trong sut.
Khng
co
tm phu
Mt lp
3mm
knh
Hai lp
3mm
knh
Tm
nha
0,1 mm
Tm nha
0,5mm
Bc xa
W/m
2
855 765 674 807 780
Kha nng
truyn qua
100% 89% 79% 94% 91%

Khung do Collector
Khung Collector cn thoa man cac iu kin sau:
- Bao v Collector khoi b anh hng t mi trng nh (ma, m,
t, gio ...)
112

- Cu truc n gian va co bn lu (10 15 nm)
Khung co th c ch tao t g hoc kim loai.

Knh
B mt hp thu
Lp cach nhit
Khung g
Lp m cao su
Tm kim loai
Vt


Hnh 4.48. Khung Collector lam bng g.
S thun tin cua vic dung g la hiu qua cach nhit tt nn
khng cn thit phai bao n mt bn, gia thanh co re hn cac loai
khac.
Nu khung Collector c ch tao bng kim loai, th cn
phai sn bao v, bn ngoai cua khung kim loai co cach nhit. Khi co
chnh nhit ln cn chu y la tm hp thu va tm knh phu gian
n (s gian n v chiu dai cua 1 m knh bnh thng t 0
o
C n
100
o
C la 1,5 mm). Khi t tm knh no cn t va vn, quan trong la
khng cho nc ma ro qua, no con cn phai kn khng kh kh
nong thoat ra ngoai c



113

Knh
B mt hp thu
Lp cach nhit
Tm nha
Tn boc
Tm lot
Khung
Vt
Thanh g m

Hnh 4.49. Khung Collector lam bng kim loai.
Cach nhit Collector
Lng nhit mt mat do s toa nhit t Collector la rt ln. Do
o lp cach nhit cn phai giam ti thiu mt mat nhit phat ra t
Collector va phai chu c s t nong ti 100
o
C.
Lp cach nhit cn co chiu day 5cm, tuy nhin no co th mong
hn, tuy thuc vao loai cht cach nhit, va iu kin kh hu, s la
chon vt liu cn phai xet n anh hng chnh la gia thanh, va tnh
sn co trn th trng.
Nhit trong Collector n gian dung un nong nc trong
h gia nh tng i thp nn co th dung styropore lam vt liu cach
nhit. Ta co th dung bng thuy tinh hay cac vt liu sn co, re tin
khac nh rm ra, mun ca, tru...
Lp dt h thng cung cp nuoc nong dung nng luong mt troi
H thng s dung nng lng mt tri cung cp nc nong bao
gm cac thit b chnh nh hnh 4.50.
114

Mi cht nhn nhit y thng dung la nc. Nc c
chuyn ng tun hoan trong h thng nh hiu ng syphon nhit
nc nhn nhit th nong ln va chuyn ng ln trn con nc co
nhit thp hn se chuyn ng xung di.
ng ni ln
ng ni xung
Collector
Bnh cha
Hnh 4.50. S nguyn ly h thng nhit s dung
nng lng mt tri
Binh chua
Bnh thng nc nong c nung nong bi Collector th
khng dung ngay ma no cn cha trong mt bnh va goi bnh o la
bnh cha.


115

Van phao
ng xa tran
ng nc nong
ln t Collector
ng nc lanh
n Collector
ng nc
lanh vao
Nc nong
i s dung
Hnh 4.51. S nguyn ly bnh cha.
ng nc lanh va ng nc nong c b tr nh hnh ve,
ngoai ra con co ng ng xa tran phong trng hp van phao mt
tac dung va thoat kh trong h thng gi ap sut trong bnh khng
ln hn ap sut kh quyn.
Ty l gia din tch mt ngoai cua bnh cha va dung tch cua
no co th cang nho cang tt giam tn tht nhit. Ty s nay thun
tin nht la vi bnh tru sau o la bnh co dang hnh vung.
Ty s cua din tch b mt Collector vi kch thc bnh cha
nu qua nho, thu c nhit cao dn n tng tn tht nhit, nhit
nc chay vao Collector cao dn n giam hiu sut nhit. Bnh
cha cua h thng cung cp nc nong cn co kch thc sao cho nhit
khng qua 65
o
70
o
C trong ngay luc bc xa cao. Mt khac nu
bnh cha qua ln, nhit vao Collector giam dn n hiu sut
116

Collector cao, tuy nhin nhng ngay bc xa yu, nhit cn thit
trong bnh cha khng at c nh yu cu.
Kch thc cua bnh cha cn khng nho hn lng nc cn
thit trong 1 ngay. Khi mun vn co nc nong bu vao ngay khng
co bc xa mt tri th bnh co th ln gp 2 ln lng nc cn thit
trong 1 ngay. Trong trng hp mun san xut hang loat h thng un
nong nc bng nng lng mt tri, th kch thc cua bnh cha tt
nht nm trong khoang 50 80 lt /m
2
din tch b mt Collector.
i vi trng hp h thng nc nong mt tri ln vi vai
Collector th tng lng nc cn tch luy ln. y mt bnh cha
ln thun tin hn la vai bnh cha nho.
V du: Vi bnh 120 lt ng knh 0,44 m. Nu cn 600 lt
nc nong th phai lp 5 bnh nh th, vi trng hp nay toan b din
tch b mt la 6 m
2
. Con nu dung 1 bnh cha ng knh la 0,75 m
va cao 1,36 m t thay th cho 5 bnh kia th dung tch cung la 600 lt,
nhng din tch b mt trong trng hp nay ch la 4m
2
. Nn nu t
mt bnh ln th se co li hn v vt liu cung nh cng ch tao va
hn na lng nhit mt mat giam.
Tuy nhin cn chu y bnh cha ln la rt nng. V du: Bnh 600
lt cha y nc va khung nng trung bnh 700 kg. Nn trc khi
lp t cn kim tra xem ni lp t co chu c mt trong lng nh
vy khng va vn vn chuyn co thun li khng.
T kinh nghim cho thy vi 1 bnh cha khng co lp cach
nhit t trn mai nha cho thy rng khi thi tit lanh va co gio nc
lanh i rt nhanh xay ra trong vai gi sau khi ht bc xa.
Trong sut qua trnh c t nong ca ngay cung nh lanh i
v m cn phai gi cho mt mat nhit t nht, vy bnh cha rt cn
thit c boc cach nhit.
Vt liu cach nhit cho bnh cha co th dung cac loai nh
styropore, bng thuy tinh, hoc tru, x da ... Lp cach nhit cn
117

c boc kn chong m t v hiu qua cua no se giam khi no b
t.
V tr t bnh cha so vi Collector cn phai thch hp tranh
tn tht nhit trong nhng luc khng co bc xa mt tri. Cac bnh cha
va Collector c lp t nh hnh 4.52, nhit trong cac bnh cha
c o sau khi t nong mt thi gian bi ngun anh sang nhn tao,
C
o
l
l
e
c
t
o
r
40 cm
20 cm
C
o
l
l
e
c
t
o
r
0 cm
C
o
l
l
e
c
t
o
r
-20 cm
C
o
l
l
e
c
t
o
r
+40 +20 0 -20
40
0
20
30
10

c
h

n
h

n
h
i

C
)
Khoang cach t phn trn Collector n ay bnh cha (cm)
Nhit nhn c Nhit mt mat
Bnh cha
Bnh cha
Bnh cha
Bnh cha
Hnh 4.52. Nhit nhn c va mt mat ng vi cac cao
khac nhau cua bnh cha so vi Collector.
118

va sau o nhit c o ln na sau 16 gi nhit trung bnh cua
khng kh bn ngoai la 12
o
C. Biu hnh trn cho thy s anh hng
cua khoang cach t Collector n bnh cha i vi lng nhit mt
mat.
Mt phn nhit mt mat qua lp cach nhit cua bnh cha,
nhng mt mat nhiu hn la do bi s chay ngc cua dong tun hoan
khi nhit bn ngoai giam xung.
Nu khng co s la chon chung ta cung co th t bnh cha
cao vai met cach Collector nhng se mt nhiu nhit hn v ng ni
dai hn.
Bnh cha tt nht la t ng v nh vy lng nhit mt mat
se nho hn so vi bnh t nm trong cung mt iu kin.
Tht vy, bi v lng nhit mt mat t bnh la do toa nhit i
lu t bnh n mi trng xung quanh. i vi toa nhit i lu t
nhin trong khng gian v han ta co cng thc tnh h s toa nhit
nh sau:

Nu
l
C Gr
n
= =

.
( .Pr)
(4.70)
Trong o C - la hng s phu thuc tch (Gr.Pr)
n - S mu phu thuc tch (Gr.Pr) va n 1/3
Gr =
g l t . . .

3
2

la tiu chun Grashoft
Pr =

a
la tiu chun Prandt
l - la kch thc nh tnh phu thuc v tr lp t cua
bnh
l = h ( chiu cao cua bnh) i vi bnh t ng
l = d (ng knh cua bnh) i vi bnh t nm ngang
T phng trnh (4.70) ta rut ra c:
119


1 3
2
3
2
.
. .
. Pr . .
.
. .
. Pr . .

=
n
n
n
n
n
n
l
t g
C
l
l
t g
C

(4.71)
V n 1/3 => 3n-1 0 nn t phng trnh trn ta thy rng
l cang ln th cang nho. Nhng thng bnh co chiu cao h ln hn
ng knh d nn i vi bnh t ng nho hn trong trng hp
bnh t nm ngang, iu o co ngha la vi bnh t ng mt mat
nhit t hn so vi bnh t nm ngang khi cung chnh nhit t
va iu kin bn ngoai.
T th nghim thc t ta cung xac nhn c iu o. Vi bnh
cha t nm ngang cao hn Collector 20 cm. Nc c nung nong
n 57,7
o
C so vi t ng (hiu sut giam 1,5% ). Sau khi ngui
mt thi gian 16 gi, nhit giam con 48,7
o
C; trong khi o bnh t
ng nhit nc con 53,1
o
C. Hn na nu t bnh thng ng th
thun tin hn cho vic b tr cac u ng ni vao bnh.
Nu theo cu truc cua toa nha cho phep, bnh cha co th lp
t bn trong pha di mai. Vi trng hp nay bnh cha va khung
khng co vn g do s anh hng cua thi tit do o bn lu
hn. S thun tin khac la mt mat nhit t hn bi v khng co gio.
Tuy nhin vn cn boc cach nhit cho bnh cha va ng ni cua h
thng. tranh h hong n nha do co s ro r th bnh cha cn phai
t trn mt khay kim loai vi co ng tran dn nc tran ra ngoai.
ng ni giua Collector va binh chua
Cac ng ni cn cang ngn cang tt tit kim vt liu va
giam tn tht nhit. Cac ng ni cn co doc hng ln cao vi goc
t nht la 1
0
. Cho phep khng kh trong h thng t ng di chuyn,
khng kh c mang vao h thng do t ln cp nc vao u tin va
mi ln cp thm sau khi dung. Khi nc c nung nong khng kh
hoa tan vao nc ri chay t do va di chuyn trong toan b h thng.
Nu xay ra trng hp co mt phn t kh b chn lai th s lu thng
120

trong vong tun hoan cua h thng co th b tc. Do o khng co nc
nong vn chuyn n bnh cha. am bao tt c qua trnh tun
hoan trong h thng th ta cn phai chon ng ni thch hp v vt liu,
ng knh cung nh cach b tr.
Vt liu ng ni cn chon sao cho am bao v tnh kinh t va
bn lu. Nhit ra cua Collector n him khi qua 80
0
C, ngay ca khi
khng co nc nong, va a thao ht t bnh cha sau 1 vai ngay. Do
o co th dung ng cao su tng hp, nha cng PVC hay ng nha
mm co dt si khng b bin dang nhit cao. S tin li cua
cac ng nha mm la chung co th un cong d dang n cac u ng
ni Collector. Cac goc khuyu cn phai gi am bao cong v mi
ch un t ngt se tng thm tr lc va lam giam i tc chay cua
toan b h thng va do o giam hiu qua hp thu.
ng knh ng n i phai chon sao cho am bao tc nc tun
hoan trong h thng nhm giam tn tht nhit va tng hiu sut cua h
thng.
ng co ng knh qua nho dn n la tc chm do bi tng tr
lc ma sat. Hu qua cua tc chm la nc nong nm lai lu hn
trong h thng ng va Collector dn n tng tn tht nhit. ng co
ng knh qua ln cung dn n kt qua la tc chm va cung dn
dn tn tht nhit ln.
T kt qua thc nghim ngi ta a a ra kt lun la ng knh
trong cu a cac ng ni khng tng theo s tng ng vi din tch b
mt Collector. Kch thc tt nht cua ng ni cho 1 m
2
din tch b
mt Collector la 16 mm, 1 b mt rng gp 6 ln cn ch 30mm.
Bang 4.5. ng knh trong ng ni
Din tch
b mt m
2
1 2 4 6 10 12 16
20
25 30
ng knh
trong mm
16

20

25
1
32

40
1
121

Theo kt qua th nghim vi 1m
2
Collector, va bnh cha 60 lt
ng ni co ng knh 16 mm ch thu c hiu qua hn 1% so vi
ng co knh thc 12mm.
Thng th ng ni ln va xung c boc cach nhit va t
ngoai bnh cha va ngoai hp Collector.
Vi cach b tr nay h thng lam vic tt trong sut thi gian co
bc xa t nong, con trong thi gian khng co bc xa va nhit bn
ngoai lanh i th mt s ao ngc hiu ng Syphon nhit xay ra. S
chay ngc nay a ly nhit t tank cha, giai thch hiu ng nay ta
chia h thng thanh 2 phn:
1. Collector va ng ni xung. Khi nhit bn ngoai lanh xung
nc trong ng cua b mt hp thu khng co cach nhit nn lanh i
nhanh hn trong ng ni xung co cach nhit, ty trong cua no tng ln
lam cho no chm xung. Nh th hiu qua co 1 dong ngc khoang
ng ni ln
ng ni xung
Collector
H
Bnh cha

Hnh 4.53. ng ni xung va ln nm ngoai c boc cach nhit.
122

6lt/h.m
2
. Sau khoang 2 gi nhit trong ng hp thu bng nhit
xung va do o dong ngc trong phn nay dng lai.
2. Bnh cha va ng ln. Khi khng co bc xa thi gian cang lu
nhit bn ngoai cang giam so vi nhit cua nc trong bnh
cha. Nhit nc trong ng ln cung giam bi v co cach nhit ng
ni ln nn chnh nhit khng cao nh phn 1 nhng no vn co
hiu ng dong ngc khoang 2 lt/h.m
2
.

Vi h thng nc nong tun hoan t nhin nu ban thng
dung nc nong vao bui chiu la chnh th chiu cao cua bnh cha so
ng xung
ng ln
B mt hp thu
Lp cach nhit
H
Bnh cha
Hnh 4.54. ng ln nm trong bnh, ng xung nm trong Collector.
123

vi Collector la yu t khng quan trong khoang cach la 10 30 cm se
u tt. Nu ban dung nc nong vao bui ti hoc vao sang ngay hm
sau th c gng t ng ln pha trong bnh cha con ng ni xung
bn trong va bn canh b mt hp thu, ng qun rng sn mau trng
hoc boc 1 lp nhm mong.
Kt lun: h thng tun hoan lam vic tt th ca u ng
vao va u ng ra t Collector cn phai t di mt nc trong bnh
cha, nc lanh cp vao bnh cha (t ging, hoc nc may) cn qua
1 van chn cu va sau o vao phn di cua bnh cha.
ng ni cn cang ngn cang tt, chung cn co nghing dc
hng ln cao, do o hin tng tc do bot kh khng xay ra, chung
co th la ng thep, cao su hoc nha, ng ni cn phai khng un cong
gp hay gay khuc, bnh cha va ng ni cn phai cach nhit nu khng
se mt mat nhiu nhit va lp cach nhit cn bao v khoi b m t.
Lp dt h thng
Khi lp t Colllector, v tr cn phai chon ni ma tm phu
trong sut khng d dang b h hong bi s thiu thn trong (v du tre
chi ua ... ) va Collector phai nhn c nhiu anh nng mt tri
nht, tt nht la nn t trn mai nha. Collector phai c t da
vng chc trn khung , bnh cha cung c t theo nguyn tc o.
H thng tun hoan t nhin
H thng nay hoat ng da trn hiu ng Syphon nhit, tc la
nc c t nong trong Collector chuyn ng ln pha trn va cui
cung n bnh cha. S chuyn ng ln cua nc nong keo theo nc
lanh trong bnh cha xung ging nh ng hut syphon, nc lanh sau
o c un nong khi no vao Collector va tip tuc chu ky tun hoan.
iu nay co tac dung lam cho nc trong toan h thng nong ln, qua
trnh lu thng tip tuc mai chng nao nhit nc Collector con
ln hn nhit nc bnh cha.
124

Tuy vy hiu ng nay con co s han ch la co th con xay ra
vao bui ti khi ma khng kh bn ngoai lanh xung lam nc trong
Collector se cung lanh i nhanh chong, nc lanh se chm xung, keo
theo nc nong a cha trong bnh va lam lanh no xung do o co mt
vong tun hoan ngc xay ra va co 1 lng nhit se b mt mat.

H thng tun hoan cng bc
H thng tun hoan t nhin khng phai la cach duy nht cua
vic dung nng lng mt tri. Nhng no la n gian nht, phu hp
nht cho vic bt u xy dng va vi gia thanh thp nht.
ng trao i nhit
Bm in
Rle
nhit
Nc nong i
Nc lanh vao
B phn nhay cam nhit
B phn nhay cam nhit
Collector
Bnh cha
Hnh 4.55. H thng tun hoan cng bc.
Nhng ni sn co in li th co th s dung h thng nhit s
dung nng lng mt tri tun hoan cng bc (hnh 4.55).
125

y r le nhit ong mach cho bm hoat ng khi co
chnh nhit t > 40
o
C gia phn nc xung t bnh cha va phn
nc ln t Collector. Bng cach nay th tng c mt t hiu qua
nhng lai t hn nhiu no con cho phep t bnh cha thp hn
Collector (bn trong ngi nha chng han) va no con co thun li ln
nhng ni kh hu lanh va dung cho h thng iu nhit.
Khi chung ta lp t Collector, th phai sao cho b mt cua
Collector cn phai nhn hu ht nhit trc tip t bc xa mt tri.
Mt tri khng phai ng yn 1 ch trn bu tri ma no chuyn
ng t ng sang Ty mi ngay, t pha Bc sang Nam theo mua.
Con Collector thng ng yn mt ch. No co th thay i
nghing mi ngay va vi mi tun cho lun lun hng trc tip b
mt n mt tri. Nhng lam iu nay th phai tn kem rt ln.
Do o ta cn phai tm mt goc thch hp cho Collector co
th co nc nong bt ky thi gian va mua nao khi chung ta cn n.
Co th da vao bang 4.6 tm goc t cho Collector bng cach sau:
- Tm v tuyn cua vung ma chung ta cn lp t
- Nhn vao ct v co c t v tuyn ma chung ta a tm
- Chung ta cn nc nong vao mua nao la chnh
- T o ta tra c goc va hng cn lp t
Thng thng ta co th co 1 goc cua nghin Collector bng v
ni t 10
0
, phu thuc vao nu mun dung chu yu vao mua ng
hay mua he (xung quanh mua he dung - 10
o
, xung quanh mua ng
dung +10
0
). Con hng, nu ban cu nam th quay v hng Bc,
nu ban cu bc th quay v hng Nam.
Goc cua nghin cn t nht la 15
0
tng hiu qua t lam sach
cho Collector khi tri ma.



126

Bang 4.6. Goc t Collector nhng v khac nhau
D nghing tt nht cua Collector
V d Thang 6
Mua he
H-
ng
Thang 9
Thang 3
H-
ng
Thang 12
Mua ng
H-
ng
50 26.5 N 50 N 73.5 N
45 21.5 N 45 N 68.5 N
40 16.5 N 40 N 63.5 N
35 11.5 N 35 N 58.5 N
30 6.5 N 30 N 53.5 N
25 1.5 N 25 N 48.5 N
23.5 0.0 - 23.5 N 47.0 N
20 3.5 B 20 N 43.5 N
15 8.5 B 15 N 38.5 N
10 13.5 B 10 N 33.5 N
5 18.5 B 5 N 28.5 N
0 23.5 B 0 - 23.5 N
5 28.5 B 5 B 18.5 N
10 33.5 B 10 B 13.5 N
15 38.5 B 15 B 8.5 N
20 43.5 B 20 B 3.5 N
23.5 47.0 B 23.5 B 0.0 -
25 48.5 B 25 B 1.5 B
30 53.5 B 30 B 6.5 B
35 58.5 B 35 B 11.5 B
40 63.5 B 40 B 16.5 B
45 68.5 B 45 B 21.5 B




Ch tuyn




Xich dao




Ch tuyn




50 73.5 B 50 B 26.5 B
127

Lp rap h thng lon
Vi h thng nhit s dung nng lng mt tri ln, th cn
phai ni cac Collector lai vi nhau. Vy phai ni chung lai bng cach
nao la hiu qua nht.
Thng chung c ni vi nhau theo 3 cach la: S ni tip,
song song va s kt hp (hnh 4.56).
c) S hn hp
b) S song song
a) S ni tip

Hnh 4.56. Cac cach khac nhau ni cac Collector.

^i ni tip
Vi cach ni ni tip, nc nong chay t Collector di cung n
Collector k trn.
Thun li: Nc co nhit cao co pham vi hoat ng tt ca ngay vi
khi bc xa mt tri yu
128

Bt li: Nhit dung vao cao hn khi vao Collector k tip, nhit
bn trong Collector cao do o tng tn tht nhit.
ng dung: Nu yu cu nhit cao, v du dung cho vic git la qun
ao, chng ct nc ...th cac Collector cn ni theo s ni tip, day
Collector th 3 cn cach nhit tt va trang b vi 2 lp phu trong sut
giam tn tht nhit.
^i song song
Vi cach ni song song, nc co nhit ging nhau chay trc
tip vao mi Collector t bnh cha.
Thun li: Hiu sut nhit cua toan b h thng tt hn, lng nc
c un nong nhiu hn.
Bt li: Vao nhng ngay bc xa yu nhit cn thit co th khng
at c.
ng dung: i vi h thng cung cp nc nong phuc vu cho tm ra
khng cn nhit cao lm th nn ni theo cach nay co c lu
lng nc ln hn va hiu sut nhit cao hn.
c/ So d phi hop
Cach ni va song song va ni tip thng kt hp cn i
gia s thun tin va bt li cua ca 2 dang b tr trn. Nn dung nhiu
nht la t 2 - 3 Collector ni tip thanh mt day ri cac day ni song
song lai. Nu iu kin cho phep co th dung mt Collector dai thay
th cho 2 - 3 Collector ni tip.
Kch thc cua h thng nc nong dung nng lng mt tri
S quyt nh kch thc cua Collector va h thng tuy thuc
vao nhiu nguyn nhn. u tin cn co cac s liu sau:
- Cng bc xa ni lp t : R ( KWh/m
2
)
- Tng lng nc nong cn thit : G ( Lt, kg)
- Nhit nc nong yu cu: t
nn
(
o
C )
- Nhit cua nc lanh cung cp: t
nl
(
o
C )
- Hiu sut cua mu h thng ma mnh nh ch tao, lp t:
129

T cac thng s trn ta tnh c lng nhit cn thit: Q
Q = G . ( t
nn
-t
nl
) . C
n
( Kwh) (4.72)
Cng bc xa mt tri R (kWh/m
2
) c ly trung bnh cua
lng bc xa trong mt ngay ng vi cac mua theo s liu thng k
cua kh tng thuy vn.
Hiu sut (%) cua h thng co th tnh toan t bang 4.1 vi
cac chi tit a chon.
T o ta tnh c din tch b mt Collector cn thit F:

F
Q
R
=
.
( m
2
) (4.73)
V du : Mt h gia nh a Nng cn dung nc nong tm ra
vi lng nc trong mt ngay la G = 150 kg, nhit t
nn
= 45
0
C.
Chon cu truc va kch thc cua h thng nc nong dung nng lng
mt tri cn thit.
a Nng ta ly cng bc xa trung bnh cho ca nm la :
R = I. = 700.7 = 4900 Wh /m
2
= 4,9 kWh/m
2
( - la s gi nng
trung bnh)
Ta chon mu h thng co dai tm hp thu c an xen vao day
ng (hnh 4.34) vi loai nay co hiu sut la = 40 % = 0,4.
Nhit dung ring trung bnh cua nc C
n
= 1,16 Wh/kg.
0
C
Vi s liu trn ta tnh c lng nhit cn thit trong mt
ngay la:
Q = 150 . ( 45 - 25) . 1,16 = 3480 Wh = 3,48 kWh
Va din tch b mt Collector cn thit:

F
Q
R
= =
.
,
, . ,
3 4 8
0 4 4 9
= 1,775 m
2
(4.74)
Vy cn phai co 1,775m
2
Collector cung cp 150 kg nc
nong 45
0
C trong mt ngay. Vi din tch nay ta co th chon 2
Collector chun trn mc song song vi nhau nh hnh 4.45.
130

Nhit k o nhit
ra khoi Collector
Nc lanh
cp b sung
Nc nong n
ni s dung
Nhit k o nhit
nc ra
ng xa cn
cua Collector
Cach nhit
ng ni

Hnh 4.57. H thng cung cp nc nong 50
o
C
nng sut 150 lt /ngay.
Thc t a ch tao th nghim mt h thng nh trn lp t tai
a Nng vi 2m
2
din tch b mt Collector ( hnh 4.47) va cung at
c kt qua nh tnh toan tc la vao nhng ngay bc xa bnh thng
th thu c 150 lt nc nong co nhit 45
0
C, con vi nhng ngay
cao bc xa manh nhit at n 50 - 60
0
C. Nu t thm pha trn
tm knh mt tm nha trong, th nhit trung bnh cua nc nhn
c tng ln 3 - 5
0
C.
131

132




















6
0

C
N

c

n
o
n
g

n

1
6

p
h
o
n
g
N c b s u n g c c p t n g
N

c

n
o
n
g

n

1
7

p
h
o
n
g
6
0

C
6
0

C
o
2
0
0
l

t
2
0

k
W
o
H

t
h

n
g

1
0

C
o
l
l
e
c
t
o
r

n

n
g

l

n
g


m

t

t
r

i
2

m
2
2

m
2
2

m
2
2

m
2
B

n

c
h

a

n

c

n
o
n
g

1
1
2
5
0

l

t


6
0

C
o
2

m
2
B

n
h

n

u

n

c

n
o
n
g

b

n
g

n


















2
0
0

l

t

-

2
0

k
W
6
0

C
N

c

n
o
n
g

n

1
7

p
h
o
n
g
2
0
0
l

t
o
2
0

k
W
6
0

C
o
6
0

C
o
2
0
0
l

t
2
0

k
W
o
H

t
h

n
g

1
0

C
o
l
l
e
c
t
o
r

n

n
g

l

n
g


m

t

t
r

i
2

m
1
2
5
0

l

t


6
0

C
B

n

c
h

a

n

c

n
o
n
g

2
o
2

m
2

m
2
2
2

m
2
2
2

m
2
H

n
h

4
.
5
8



S

n
g
u
y

n

l
y


h

t
h

n
g

c
u
n
g

c

p

n

c

n
o
n
g

c
h
o

k
h
a
c
h

s
a
n

5
0

p
h
o
n
g


Cac h thng
nc nong dung
nng lng Mt tri
a c dung rng
rai nhiu nc
trn th gii. Vit
Nam h thng cung
cp nc nong bng
nng lng Mt tri
a va ang c
ng dung rng rai
Ha Ni, Thanh ph HCM va a Nng, vi muc ch cung cp nc
nong cho sinh hoat cua h gia nh (hnh 4.59) hoc vi cac h thng

Hnh 4.59. H thng nc nong
lp trn mai nha.


Hnh 4.60. H thng nc nong dung trong khach san.
133

ln hn dung trong cac nha hang hay khach san (hnh 4.58, 4.60). Cac
h thng nay a tit kim cho ngi s dung mt lng ang k v
nng lng, gop phn rt ln trong vic thc hin chng trnh tit
kim nng lng va bao v mi trng.
Nng lng mt tri cung c s dung rt hiu qua hm nong
nc cho b bi. nhng vung co kh hu lanh nhng vn nhiu nng
th vn hm nc cho b bi la rt cn thit, v du Vit Nam co
cac ni nh a Lat, Sa Pa, Ba Na ... co nhng mua nhit mi
trng rt thp di 20
o
C nhng cng bc xa mt tri vn cao.
Hnh 4.61 la s nguyn ly cua h thng hm nc b bi dung nng
lng mt tri va hnh 4.62 la thit b lp t thc t.


Hnh 4.61 S h thng hm nong b bi
Loc
u o nhit
Bm tun hoan
Nc nong v b
Van 1
chiu
Van 1
chiu
Van 3 nga
Lu lng k Hp in
iu khin
H thng collector
u o
nhit
134



Hnh 4.62. H thng hm nong b bi
















4.3.2. H thng cung cp nuoc nong co nhit d cao
i vi cac Collector hp thu nng lng mt tri cung cp
nc nong nh trn, khi s dung nhit cao th hiu sut se giam.
Do vy cung cp nc nong vi nhit cao t > 80
o
C s dung
trong cac h thng lanh hay san xut hi nc trong cac nha may nhit
in th chung ta cn co cac b thu c bit hn.

4.3.2.1 B thu phng co guong phan xa
Vi b thu phng nu lp thm gng phan xa th ta cung co th
thu c nhit cao, nhng vi thit b nay co hiu qua th vn
hanh hi kho khn v phai dch chuyn thit b co th nhn c
bc xa mt tri nhiu nht.
135




Hnh 4.63. B thu phng co gng phan xa.














4.3.2.2. B thu kiu ng co guong phan xa dang parabn tru
dt c djnh.
Vn t ra la tnh toan thit k b thu co kt cu sao cho
co quan tnh nhit nho va tn tht nhit ra mi trng xung quanh la
nho nht. Vi b thu co cu tao nh hnh 4.64 c cu tao bi mt
ng ng sn mau en cha mi cht long bn trong va bn ngoai
c boc bi 2 ng thuy tinh trong sut, gia ng ng va ng thuy
tinh bn trong la lp khng kh, i vi b thu n gian gia 2 ng
thuy tinh la mt lp khng kh (Hnh 4.64a) va hai u c gn nh
v bng 2 m cao su chu nhit. giam tn tht nhit ra mi trng
xung quanh n mc ti thiu chung ta co th hut chn khng gia 2
ng thuy tinh (Hnh 4.64b).
Mt b phn quan trong cua b thu na o la gng phan xa
dang parabn tru. Do b thu t c nh nn ta phai tnh toan thit k
bin dang cua parbn tru sao cho b thu co th nhn c mt lng
136

nhit ln nht t bc xa mt tri trong ngay. Tc la tt ca cac tia bc
xa mt tri chiu n mt hng nng cua b thu (tit din ngang ln
nht hay din tch chim ch cua b thu) u c truyn trc tip
hoc phan xa n mt hp thu cua b thu.
i vi cac b thu nng lng mt tri t c nh th b thu
c nh v sao cho mt hng nng cua b thu lun lun vung goc
vi mt phng quy ao chuyn ng cua mt tri. Quy ao chuyn
ng cua mt tri khng phai c nh trong nm ma mt tri lun
chuyn ng t ng sang Ty mi ngay va no con chuyn ng t
pha Bc sang Nam theo mua. Do vy tuy thuc vao v tuyn ni
m cao su ng hp th ng thu tinh trong
ng thu tinh ngoi
Cnh hp th
m cao su Cnh hp th
ng thu tinh ngoi
ng hp th ng thu tinh trong
Mi cht lng Hai lp khng kh
Mi cht lng Lp khng kh Lp chn khng
a)
b)


Hnh 4.64. Cu tao b thu lng knh kiu ng
a) gia hai ng thuy tinh la lp khng kh
b) gia hai ng thuy tinh la lp chn khng
137

chung ta cn lp t b thu ma xac nh mt goc nghin thch hp cho
b thu. Thng thng chung ta co th chon goc nghing cua b thu
bng v ni chung ta cn lp t 10
o
phu thuc vao trng hp
mun b thu hoat ng chu yu vao mua ng hay mua he. Con
hng, nu ban cu Nam th quay v hng Bc, nu ban cu Bc
th quay v hng Nam.
Cac h thng cung cp nc nong nng lng Mt tri c
chia thanh 2 loai da trn nguyn tc chuyn ng cua mi cht long
trong b thu, o la h thng hoat ng theo nguyn tc i lu tun
hoan t nhin va h thng hoat ng theo nguyn tc i lu tun
hoan cng bc. Trong h thng i lu t nhin, mi cht long bn
trong b thu chuyn ng i lu t nhin nh hiu ng Syphon, i
vi loai nay trong h thng khng cn co bm tun hoan mi cht.
Con trong h thng i lu cng bc, mi cht long bn trong b thu
chuyn ng i lu cng bc nh bm tun hoan, nn i vi loai
h thng nay cn phai co thm bm tun hoan mi cht, nhng nu
tng lu lng mi cht qua b thu th hiu sut hp thu nhit cua h
thng se tng.
i vi loai b thu kiu ng co gng phan xa dang parabn
tru t c nh nhn c bc xa mt tri nhiu nht va d ch tao
th gng phan xa parabn phai t nm ngang, loai nay ch phu hp
vi h thng h thng hoat ng theo nguyn tc i lu tun hoan
cng bc va c goi la b thu t nm ngang. Con i vi b thu
hoat ng theo nguyn tc i lu tun hoan t nhin th cac module
cua no phai t nghin mt goc nht nh vi mt phng nm ngang
va gng phan xa phai co bin dang phu hp co th nhn c bc
xa mt tri ln nht, va b thu nay c goi la b thu t nghing.
138

B thu dt nm ngang
Module b thu nm ngang co cu tao nh hnh 4.65, gm mt
ng hp thu sn mau en co cht long chuyn ng bn trong, bn
ngoai la hai ng thuy tinh lng vao nhau, gia hai ng thuy tinh la lp
khng kh hoc c hut chn khng. Tt ca h ng hp thu va ng
thuy tinh c t trn mang parabol tru, phng trnh bin dang cua
parabol tru la:
p
x
y
4
2
= (4.75)
y
x
y=
x
4p
2
p
N
L
Lp knh ngoi
ng hp th dn mi cht
Lp knh trong
Parabol tr phn x
Cnh nhn nhit

Hnh 4.65. Cu tao loai module b thu t nm ngang.
Trong o: p la khoang cach ng tiu im n ay parabol.
Theo cach b tr trn d dang thy rng tt ca thanh phn vung
goc cua tia bc xa mt tri sau khi n gng parabol th phan xa n
tm cua ng hp thu.
Cac module c t nm ngang va ni vi nhau nh hnh 4.66. va lp
t nh hnh 4.67.

139































ng thy tinh ngoi
ng thy tinh trong
ng ng sn en
cnh nhn nhit sn en
parabol tr
inox bng


Hnh 4.67. H thng cung cp nc nong i lu cng bc
Hnh 4.66. Cach lp t cac module thanh h thng i
lu tun hoan cng bc
140

B thu t nghing
N
Mng tr tri
2 lp knh
ng hp th bn trong cha cht lng
3 cnh nhn
nhit bc x
Mng tr phi
0
1 2
0
r+w
(r+w)2

Hnh 4.68. Cu tao loai module b thu t nghing.

Module b thu t nghing co cu tao nh hnh 4.68, gm mt
ng hp thu sn mau en co cht long chuyn ng bn trong, 2 bn
va mt di ng co han 3 canh nhn nhit, bn ngoai la hai ng thuy
tinh lng vao nhau, gia hai ng thuy tinh la lp khng kh hoc c
hut chn khng. Tt ca h ng hp thu va ng thuy tinh c t gia
hai mang tru trai va phai, v tr tng i cua h thng ng- gng
phan xa c miu ta nh trn hnh 4.69 , Bin dang cua mang tru
c dng bi 2 cung tron tm o
1
va o
2
hai u mut canh trai va
phai, ban knh cac cung tron la (r+W)2 trong o r la ban knh ng
hp thu con W la chiu rng cua canh, tc la cac cung tron nay i qua
u mut cua canh di (hnh 4.49). Vi cu tao nh vy th tt ca cac
tia bc xa mt tri trong ngay chiu n mt hng cua b thu u
c ng hp thu va canh nhn nhit nhn c.
141

i vi loai b thu nay gng phan xa co dang mang tru kep no co
tac dung phan xa bc xa mt tri n b mt hp thu ging nh
parabol tru trong phn b thu t ngang nn trong tai liu nay c goi
chung la gng phan xa dang parabol tru.

Hnh 4.69. Cach lp t cac module thanh h thng i
lu tun hoan t nhin


Hnh 4.70. H thng i lu tun hoan t nhin












142

4.3.2.3. B thu nng luong mt troi kiu ng nhit

ng nhit la mt thit b trao i nhit co nhiu u vit, nht la ng
dung vi ngun nhit t nng lng mt tri. ng nhit co 2 phn c
ban o la phn ngng va phn bay hi, cu tao va cach b tr 2 phn
Bt kn
ba ng cao su
Ta m ha p thu
cho n lo c
Pha n bay hi
cu a o ng nhie t
Pha n ngng tu cu a o ng nhie t
N c va o
N c ra
Urethane foam ca ch nhie t
Cha n kho ng
Glass tube
Canh Trao doi nhiet
Hnh 4.71 Cu tao b thu nng lng mt tri kiu ng nhit
Cnh trao i nhit
Cch nhit
Tm hp th
Phn bay hi
ng
th
tinh

y
Ch khng

Phn ngng
Bt kn bng cao su

143

nay co nhiu cach khac nhau vi muc ch sao cho co th nhn va nha
nhit nhanh va hiu qua nht. Hnh 4.71 la ban ve cu tao cua mt loai
b thu nng lng mt tri kiu ng nhit va hnh 4.72 la mt h thng
cung cp nc nong n 90
o
C dung nng lng mt tri kiu ng
nhit.



Hnh 4.72. B thu nng lng mt tri kiu ng nhit
























144

4.4. H THNG SY DUNG NNG LUONG MT
TROI

Sy la qua trnh tach m t vt liu. iu kin cn thit sy
kh hay tach m la phai cung cp nhit lam bay hi nc trong vt
sy ng thi dung khng kh thi vao mang hi nc o i.
Trong thit b sy dung nng lng mt tri, nhit c cung
cp bi vic hp thu trc tip nng lng bc xa mt tri cua vt sy.
Hi nc c sinh ra c mang i bi khng kh thi ngang qua vt
sy. Khng khi chuyn ng c la nh qua trnh i lu t nhin
hoc do quat thi cng bc. Thit b sy dung nng lng mt tri
gm cac loai ph bin sau:
4.4.1. Tu sy dung nng luong mt troi



Hnh 4.73. Tu sy trai cy dung nng lng mt tri.











145

Thit b nay co hnh dang
la mt cai tu, mt mt cua tu la
knh thu bc xa mt tri
chuyn thanh nng lng nhit
lam tng nhit cua khng kh,
bung sy va san phm sy, con
cac mt khac c boc cach nhit
(hnh 4.73.). Thng th anh sang
mt tri chiu trc tip n vt
sy va m thoat ra c khng
kh lu thng cun i, qua trnh
lu thng cua khng kh co th la
i lu t nhin hoc i lu
cng bc do quat thi, m c
thoat ra t bn trn. Vt sy c nm trn cac khay vi tng lp
mong va t trong tu sy. Thit b nay c s dung sy cac loai
trai cy hay ngu cc nh nho, lua thoc ... Thit b sy loai nay co th la
mt cai tu ma cac mt xung quanh va trn lam bng knh va t c
nh trong ngay (Hnh 4.74.)


Hnh 4.74. Tu sy c nh.
4.4.2. Thit bj sy kiu nha kinh
Thit b sy nha knh co
c trng la co cac mt hng v
pha Mt tri c lam bng knh,
con cac mt khac c cach nhit
tt va lam bng cac vt liu chu
nhit va khng anh hng n
cht lng cua san phm sy.
i vi cac nc co kh
h u lanh th m hnh nha knh
c s dung rng rai trong cng
146

Hnh 4.75. Cy trong nha knh.

vic m cy ging, trng rau va hoa. Nha knh co th gi c nhit
cn thit cho mi
trng bn trong khi tri
co my hoc vao ban m.
Thit b sy loai nay con
dung sy che (hnh
4.76) vi nhit u,
cht lng san phm rt
tt. Hnh 4.77 la hm sy
kiu nha knh co h thng
hut m dung sy nng
san nh ng, khoai, sn ...


Hnh 4.76. Nha knh sy che

4.4.3. Thit bj sy gian tip

Hnh 4.77. Hm sy kiu nha knh dung sy nng san.
Trong cac loai thit b nay, bc xa mt tri khng trc tip
chiu vao san phm sy ma thng qua tac nhn sy, tac nhn sy la
khng kh c lam nong bi cac collector nng lng mt tri. Qua
trnh lu thng va tun hoan cua khng kh nong co th la tun hoan
147

i lu t nhin, nhng thng la tun hoan i lu cng bc nh
quat. Vi thit b nay nhit sy co th cao hn nn thi gian sy
ngn hn va cht lng san phm sy c tt hn.
Nguyn ly lam vic: Khng kh trc luc i vao bung sy c nung
nong bi collector hp thu nng lng mt tri, khng kh nong c
quat gio hut va thi vao bung sy i qua san phm sy, lam boc hi
noc t vt sy, khng khi nong co th tun hoan mt s vong va thoat
ra ngoai cung vi hi nc (hnh 4.78). i vi mt s thit b sy cho
cac san phm c bit hoc c n thi gian sy dai th ngi ta co thm
ngun nng lng phu phong nhng luc tri khng nng hoc
sy vao ban m.



















148


Hnh 4.78. Nguyn ly hoat ng cua thit b sy.

1- Collector nng lng mt tri 2- phn mai thit b
3- Ca vao ng gio 4- Quat
5- Khng kh nong 6- san phm sy
7- Khng kh nong lu thng trong thit b

















Hnh 4.79. H thng sy thoc nng lng mt tri.
Nng lng mt tri cung c s dung rng rai trong lnh vc nng
lm nghip sy cac san phm nh ngu cc, thc phm ... nhm
giam ty l hao hut va tng cht lng san phm. Ngoai muc ch
sy cac loai nng
san, nng lng
mt tri con c
dung sy cac
loai vt liu nh
g. i vi g
thng phai sy
trong thi gian dai
co th n 20 ngay
va nhit sy
khng cao, do vy
s dung nng lng


Hnh 4.80. H thng sy g nng lng mt tri.
149

mt tri sy g rt thch hp va chung ta co th tit kim c mt
phn ln nng lng (hnh 4.81). Trong h thng sy g thng ngi
ta dung thm ngun nng lng d phong sy vao ban m, hay
nhng ngay nng
yu. B phn hp
thu cua h thng
sy thng la mt
khoang kiu lng
knh (hnh 4.82)
gm cac tm hp
thu bc xa mt
tri bng kim loai
gia nhit cho
khng kh trong
o va kh nong
c quat hut va
thi n san phm sy (g), khng kh nong y co th tun chuyn
ng tun hoan mt s vong. Hnh 4.82 la h thng 4 hm sy g
dung nng lng mt tri va gas Australia.


Hnh 4.81. B phn hp thu nhit cua hm sy.



Hnh 4.82. H thng sy g dung nng lng mt tri va Gas Australia.
150

Trong cac thit b sy gian tip ngoai nhng thit b dung tac nhn sy
la khng kh nong th chung ta co th s dung nc nong va hi nc
lam tac nhn sy, nh trong qua trnh sy g. Hnh 4.83 la s h
thng sy g kiu hm dung nng lng mt tri cp nhit cho thit b
trao i nhit mi cht tai nhit la nc nong hoc hi nc. Vi nc
nong co th dung nc nong co nhit t 70
o
C n 80
o
C t b thu
2000
1
4
5
7 8 9
6
100
200
600
100 150
1600
300 200
2
3
250
Hnh 4.83 S h thng sy g kiu hm
1 - Thit b trao i nhit 2 - G a xp ln xe 3 - Ca cp khng kh
4 - Ca vao sa cha mt quat 5 - Quat gio 2 chiu 6 - Xe gong chay trn ng ray
7 - Lp cach nhit day 100mm 8 - Ca thoat m 9 - a g
151

nh phn 4.3. Con hi nc co th s dung h thng cp hi nh
hnh 4.84.


Hnh 4.84. H thng cung cp hi dung nng lng mt tri
















152

4.5. THIT BJ CHUNG CT NUOC DUNG NNG
LUONG MT TROI

Nc ngot la mt nhu cu rt c ban cho s sng cua con ngi,
Lin hip quc a cho bit hin nay trn th gii co hn 2 ty ngi dn
khng c cung cp u nc sach cho muc ch sinh hoat. Do vy,
cung vi vn thiu hut nng lng th vn nc sach cung ngay
mt trong nhng chin lc c ca th gii quan tm.
Trn trai t cua chung ta, nhng ni co nhiu nng th thng
nhng ni o nc ung b khan him. Bi vy nng lng mt tri a
c s dung t rt lu thu nc ung bng phng phap chng ct
t ngun nc bn hoc nhim mn.
4.5.1. Cu tao nguyn ly hoat dng
Co rt nhiu thit b khac nhau a c nghin cu va s dung
cho muc ch chng ct nc, mt trong nhng h thng chng ct
nc dung nng lng mt tri n gian c m ta nh hnh 4.85.













Nc ngng tu trn tm phu
Khay cha nc c sn
en lam b mt hp thu
Mang cha
nc ngng
Nc
vao

Hnh 4.85. Thit b chng ct n gian.

Nc bn hoc nc mn c a vao khay di va c un
153

nong bi s hp thu nng lng mt tri. Phn ay cua khay c sn
en tng qua trnh hp thu bc xa mt tri, nc co th xem nh
trong sut trong vic truyn bc xa song ngn t mt tri. B mt hp
thu nhn nhit bc xa mt tri va truyn nhit cho nc. Khi nhit
tng, s chuyn ng cua cac phn t nc tr nn rt manh va chung
co th tach ra khoi b mt mt thoang va s lng tng dn. i lu
cua khng kh pha trn b mt mang theo hi nc va ta co qua trnh
bay hi. S bc ln cua dong khng kh cha y hi m, s lam mat
cua b mt tm phu bi khng kh i lu bn ngoai lam cho cac phn
t nc ngng tu lai va chay xung mang cha goc di. Khng kh
lanh chuyn ng xung di tao thanh dong kh i lu.
at hiu qua ngng tu cao th nc phai c ngng tu bn
di tm phu. Tm phu co dc u ln cho cac giot nc chay
xung d dang. iu o cho thy rng moi thi im khoang phn
na b mt tm phu cha y cac giot nc. Qua trnh ngng tu cua
nc di tm phu co th la qua trnh ngng giot hay ngng mang,
iu nay phu thuc vao quan h gia sc cng b mt cua nc va tm
phu. Hin nay ngi ta
thng dung tm phu la
knh thun li cho qua
trnh ngng giot. Ngi
ta thy rng vung kh
hu nhit i, h thng
chng ct nc co th
san xut ra mt lng
nc ngng tng ng
vi lng ma
0,5cm/ngay.


Hnh 4.86. Tao thit b n gian
Trong mt s trng
hp, chung ta co th tao
154

mt thit b n gian mt cach nhanh chong ly nc ngot t nc
bin, hay t ngun nc nhim (hnh 4.86)
4.5.2. Tinh toan thit bj chung ct nuoc
Ta co th phn tch n gian qua trnh chng ct nc cua thit
b theo s hnh 4.87. Thc cht nu phn tch chi tit th y ra qua
trnh rt phc tap co lin quan n qua trnh truyn cht. Tuy nhin co
th phn tch qua trnh n gian nh sau:
Dong i
ln vi
nhit T
Tm phu co nhit T1
Dong i xung
vi nhit T1
Nc tip xuc vi mt
hp thu co nhit T

Hnh 4.87. Miu ta qua trnh i lu trong thit b chng ct nc.
Gia thit rng nc tip xuc vi b mt hp thu va chung cung
chung nhit la T (hnh 4.87), nhit cua tm phu la T
1
, th ta co
dong nhit truyn qua mt n v din tch gia 2 b mt c xac
nh theo cng thc:
q = k(T- T
1
), (4.76)
Trong o k la h s truyn nhit (W/m
2
K)
Biu din qua trnh i lu nay nh tao bi 2 dong khng kh
(hnh 4.87), mi dong co lu lng khi lng tng ng la m
(kg/m
2
h), mt dong th chuyn ng ln con mt dong th chuyn
ng xung di. Ni nng cua mi n v khi lng khng kh co
nhit T la cT. Nu xem c tnh cua khng kh y nh la kh ly
155

tng th c la nhit dung ring cua khng kh. Dong kh nong ri khoi
b mt pha di mang ni nng mc mcT, cn dng kh lnh mang
ni nng mc mcT
1.
Nh vy dng nhit trao i gia cc b mt
bi nhng dng nay la:
q = mc (T- T
1
). (4.77)
So sanh cng thc 4.1 va 4.2 ta co lu lng dong kh:
mc = k, hay m = k/c. (4.78)
V du, vi nhit dung ring cua khng kh la c = 0,28 Wh/kgK,
va vi trng hp h s truyn nhit k = 4W/m
2
K, th m = 14,3
kg/m
2
h.
Gia s rng dong khng kh i lu chuyn ng tng t va
cung tc khi chung cha y hi m. S gia thit nay rt ph bin
khi phn tch qua trnh truyn cht nhng ch co th ung khi qua trnh
truyn cht xay ra vi tc nho.
Hn na ta co th cho rng khi khng kh ri khoi mi b mt
mang tng lng hi nc phu hp cn bng vi nhit tng ng
cua b mt, trang thai cn bng th trong mt n v thi gian co bao
nhiu phn t nc ri khoi b mt mt thoang th cung co by nhiu
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
310
Nhit , K

m

t

n
g

i
,

w
320 330 340 350 360

Hnh 4.88. m tng i cua khng kh ap sut kh quyn.
156

phn t nc quay tr lai. Sau o s tp trung cua cac phn t long
hay hi nc trong khng kh gn b mt mt thoang cung at n gia
tr cn bng va goi la m tng i, w. m tng i la khi
lng cua hi nc trong 1kg khng kh, w phu thuc nhiu vao nhit
(hnh 4.88).
Tip theo, nu ta miu ta qua trnh i lu bi s chuyn ng
ng thi cua 2 dong khng kh, mi mt dong co lu lng m trn
mt n v din tch, lng nc vn chuyn ra ngoai se la mw va
lng nc vao trong la mw
1
. Vy lng nc i ra m(w w
1
), y
cung chnh la lng nc c san xut ra bi thit b loc nc trong
mt n v din tch b mt, M.
Tng t nh qua trnh trao i nhit gia 2 tm phng ta co
th vit phng trnh cn bng nng lng trong thit b chng ct co
dang:
P

= k (T-T
1
) + (T
4
-T
4
1
) + m r(w-w
1
), (4.79)
Trong o: P(W/m
2
) la nng lng bc xa mt tri n, e la en cua
t hp b mt hp thu va nc, r (Wh/kg) la nhit hoa hi cua nc.
Vi r = 660 Wh/kg, e = 1 va chnh nhit trung bnh cua
thit b khoang 40K th ta co th xac nh lng nc san xut c
cua thit b co th xac nh theo cng thc:
M = (P-160)/660 (kg/m
2
h) (4.80)
a Nng vi cng bc xa trung bnh P = 850 W/m
2
th t
cng thc (4.80) ta tnh c M = 1.0 kg/m
2
h hay vi 6gi nng trong
ngay th mi ngay 1m
2
b mt hp thu thit b san xut c M = 6kg
nc.
i vi cac h thng ln thng t c nh vi din tch ln
th cac dong nng lng chu yu trong mt thit b chng ct nc s
dung nng lng mt tri khi no hoat ng co th biu din nh hnh
4.89.

157


Muc ch cua vic thit k mt thit b chng ct nc la lam sao
cho nhit lng dung cho nc bay hi Q
bh
la ln nht. Qua trnh
truyn nng lng bc xa mt tri a c hp thu n b mt ngng
xay ra bi hi nc, va qua trnh nay ty l thun vi nc ngng thu
c. Hn na tt ca cac phn nng lng khac truyn t ay n phn
xung quanh phai han ch cang nhiu cang tt.
G
Qbx
Qdl
Qbx
Qbh
Qdl
Qpxa
Qhthu
Qtrq
Qhthu
Qpxa
Qra
Qdat
Qvao
Qnuoc
Hnh 4.89. Cac dong nng lng chnh trong thit b
chng ct nc kiu b.
Hu ht cac dong nng lng co th c xac nh theo cac
nguyn ly c ban, nhng s ro r va cac tn tht qua cac goc canh rt
kho xac nh va co th gp lai va c xac nh bng thc nghim
bng cac thit b chng ct th c t.
S mang nhit cua thit b chng ct nc dang b tng t
nh s nhit cua collector tm phng nhng co 3 s khac bit sau
(hnh 4.90): Nng lng truyn t ay n tm phu xay ra bi qua
trnh bay hi-ngng tu cng thm i lu va bc xa. Tn tht pha ay
chu yu la qua trnh truyn nhit xung nn t. Chiu su cua nc
158

trong thit b hay dung
lng cua b phai c xac
nh trong tnh toan...
Lng nc ra chng ct
tnh c t qua trnh bay
hi ngng tu truyn t ay
n tm phu.
S nhit c
trnh bay hnh 4.90,
trong o cac nhit tr
tng ng vi cac dong
nng lng hnh 4.86. (Cac
phn ro r, tn tht qua cac
canh, nc vao va ra
khng trnh bay y).

q
Ta
r,c-s
q
r,b-c
q
c,c-s
c,b-c
q
r,c-s
q
q
e
Tc
Tb
Tg
G

Hnh 4.90. S mang nhit.

4.5.3. Trin khai ung dung thuc t
3
4
5
2
1
6
7
1- Mang ly nc ngng
2 - Tm knh ngoai
3- Tm knh trong
4- Gng phan xa c nh
5- Gng phng phan xa xoay
6- Lp cach nhit
7- Tm hp thu sn en
8- Khung ngoai
8

Hnh 4.91. Thit b chng ct nc co gng phan xa.
159


Thc t, ch tao
thit b chng ct nc
co thm gng phan
xa tng cng
bc xa n, gng
phan xa co th gp lai
khi khng dung. Tm
gng phan xa co th
t pha trn hoc pha
di tuy theo hng
t thit b. Cu tao
cua thit b va nguyn
ly nhn bc xa c
m ta nh hnh 4.91.


Hnh 4.92. Thit b chng ct 5kg/ngay.
Hin nay Vit Nam a co nhiu tai nghin cu trin khai
ng dung thit b chng ct nc NLMT, dung chng ct nc ngot
t nc bin va cung cp nc sach dung cho sinh hoat nhng vung
co ngun nc
nhim vi thit b
chng ct nc
NLMT co gng
phan xa, at c
hiu sut tng
i cao. Chung ta
co th ch tao cac
thit b chng ct
nc theo thit k
trn co cng
sut t 5 n 10


Hnh 4.93. Thit b chng ct nc c nh.
160

lt/ngay. Thit b nay rt thun li cho cac ng dn i thuyn anh ca
lu ngay trn bin. Thit b co th ch tao theo kiu khay (hnh 4.94)
thun li cho qua
trnh vn chuyn va
s dung. Tuy nhin
thit b nay gia thanh
con cao, nn vic
trin khai rng rai
vao thc t con nhiu
kho khn.
Thit b chng ct
nc thng co 2
loai: loai np knh
phng co chi ph cao
(khoang 23 USD/m
2
), tui tho khoang 30 nm, va loai np plastic co
chi ph re hn nhng hiu qua chng ct kem hn. nhng vung bin
hay Hai ao chung ta co th xy dng cac b xi mng vi s lng
ln th gia thanh co th re hn (hnh 4.95)

Hnh 4.94. Thit b chng ct kiu khay.

Hnh 4.95. H thng cac thit b chng ct nc
dung nng lng Mt tri.
161

162
t nong, phn con lai ngui va cng
nhit la mt thit b co th lin tuc chuyn i
4.6. NG C STIRLING DUNG NNG LNG
MT TRI

4.6.1. ng c Stirling
ng c Stirling la mt thit b co nhiu u vit va cu tao n
gian. Mt u ng c c
hu ch c sinh ra. y
la mt ng c kn khng
co ng cp nhin liu
cung nh ng thai kh.
Nhit dung c ly t bn
ngoai, bt k vt g nu t
chay u co th dung
chay ng c Stirling nh:
than, cui, rm ra, du hoa,
du la, cn, kh t t
nhin, gas mtan,... va
khng oi hoi qua trnh
chay ma ch cn cp nhit
u lam cho ng c
Stirling hoat ng. c
bit ng c Stirling co th
hoat ng vi nng lng
mt tri, nng lng a
nhit, hoc nhit tha t
cac qua trnh cng nghip.

Nguyn ly hoat ng
ng c Stirling la mt
u lnh
u nng
Hnh: 3 Khng kh p sut cao y piston i ra
Hnh 4.96a. Nguyn ly hoat ng

ng c nhit. ng c
nhit nng thanh c nng. Nu ta t nong mt u xilanh (u nong),

163
nong
n u bn phai cua xilanh, ta ngng
ngun nhit c s dung co th la chum tia bc xa mt tri hi tu tai
u xilanh hoc mt cach n gian la nhung u xilanh vao nc
nong, th ap sut va nhit khng kh bn trong tng ln, ap sut cao
se y piston chuyn
ng va sinh ra cng
hu ch (hnh 4.96).
Bt ky ngun nhit
nao cung sinh ra
cng, nhng vi
ngun co nhit
cang cao th tao ra
cng cang ln. ng
c khng nhng ch
chuyn nhit thanh
cng mt ln n
gian nh trn ma cn
phai co kha nng tip
tuc sinh cng.
Cng co th sinh ra
t khng kh
trong xilanh chng
nao con co qua trnh
gian n va n khi ap
sut bn trong giam
cng kt thuc (piston
dng lai).
Nu khi piston chuyn ng
Hnh: 4 Qu trnh gin n cho n khi p
sut khng kh bn trong bng p sut kh
Hnh: 5 N ngng cp nhit m thi nhit
th p sut khng kh bn trong gim
Hnh: 6 Piston chuyn ng vo bn trong
do p sut khng kh bn ngoi cao hn
Hnh 4.96b. Nguyn ly hoat ng
xung bng ap sut kh quyn th qua trnh sinh
qua trnh cp nhit va tng qua trnh thai nhit (lam mat) th nhit
va ap sut cua khng kh pha trong xilanh giam xung n khi ap sut
cua khng kh bn trong thp hn ap sut cua kh quyn bn ngoai th
piston se chuyn ng ngc lai va tr lai v tr ban u. (hnh 4.96b)

164
g nng lng mt tri
da trn ly thuyt
c
sach va v tn. Tuy
th Piston lam vic va Piston
it thp
oan nhit
Vn t ra i vi ng c Stirling trong thc t la lam th nao
chung hoat ng mt cach t ng, tc la xilanh nhn, thai nhit
ung luc va lin h cht che vi nhau. Nht la i vi ng c Stirling
s dung nng lng mt tri khi ma ngun nng lng cung cp cho
ng c lin tuc. Do vy ng c Stirling hoat ng c trong
thc t th ngoai xi lanh va piston nh trn th ng c cn phai co
thm cac b phn phu nh piston choan ch, banh a v.v... va cac b
phn nay phai kt hp vi nhau sao cho qua trnh nhn va thai nhit
cua mi cht ung chu ky.
4.6.2. ng c stirling dun
ng c Stirling c tnh toan thit k c ban
cua Schmidt. T ly thuyt nay ngi ta xy dng nn cac m hnh tnh
toan cho ng c Stirling nhit cao, nhit trung bnh. ng c
Stirling nhit thp s dung nng lng mt tri n nay vn cha
co tnh toan ly thuyt cung nh kt qua thc nghim c cng b.
Da vao cu truc cua ng c Stirling ma ngi ta chia ng
Stirling thanh 3 kiu c ban , , . Cac kiu nay u co mt im
chung la co t nht 2 bung lam vic o la bung nen va bung gian
n trong o mi cht kh cng tac c in kn.
Nng lng mt tri la ngun nng lng
nhin c im cua nng lng mt tri la phn b khng tp trung va
cng nng lng mt tri phu thuc vao gi trong ngay va thay
i theo mua. Cng bc xa mt tri n b mt trn mt t cao
nht khoang 1000W/m
2
. Do vy loai ng c Stirling kiu dung
nng lng mt tri la phu hp nht.
i vi ng c Stirling kiu
choan ch c b tr vao 2 xy lanh ring bit. S lin kt gia cac
Piston nay co th thc hin theo cac dang sau:
- Lin kt lanh : Piston lam vic pha nh
- Lin kt nong : Piston lam vic pha nhit cao
- Lin kt trung bnh: Piston lam vic ni vao b phn h

165
c Stir
dung n co
Qua nghin cu va so sanh cac dang khac nhau cua loai ng
ling kiu th thy 2 mu ng c Stirling s dung nng lng
Mt tri phu hp nht o la ng c vi cng sut nho (hnh 4.97)
th dung chay may
bm nc co cu tao nh
hnh 4.99. ng c nay
co th s dung cho nhiu
muc ch khac nhau,
trong o bm nc la mt
trong cac ng dung o.
Bm nc s dung nng
lng mt tri nay co th
s dung hiu qua trong
cac trng hp nh bm
Hnh 4.97. ng c Stirling s dung nng lng mt tri.
Cp nhi t
Cp nhi t
Thai nhit
Thai nhit
Truc ng c
Piston choan ch
Piston lc
chay quat hay cac bm cng sut nho. ng c stirling co


nh 4.98. ng c Stirling nng lng H
mt tri cng sut 5W tc 1000 v/ph.

166
nc t b ln bn cha hoc dung bm nc t ao h, sng ngoi dung
trong ti tiu cho cac nng trng.



Hnh 4.99. Cu tao ng c Stirling s dung NLMT bm nc
1- B mt hp thuNLMT 2 - Canh tan nhit 3- Piston choan ch
4, 5 - B phn hoan nhit 6- Thn ng c 7- B phn giai nhit
8- Tm chn mm 9- Banh a 10- Piston lc
B phn quan trong nht cua ng c stirling s dung nng lng mt
tri la b phn hp thu (u nong), b phn giai nhit (u lanh) va
cach lin kt gia u nong va u lanh sao cho hiu qua nht (thng
dung b phn hoan nhit).

Hnh 4.100. B phn hp thu NLMT
B phn hp thu nng
lng mt tri co th dung
gng phan xa tp trung
vao b thu nh hnh 4.98
hoc b mt chom cu co
lp phu trong sut tao long
knh nh hnh 4.100.

167



Hnh 4.101. B phn giai nhit khng kh

B phn giai nhit co th bng nc, nhng trong thc t giai nhit
bng khng kh t nhin n gian va thun li hn (hnh 4.101).
tng hiu qua hoat ng cua ng c th phai co thm b phn


Hnh 4.102. B phn hoan nhit dung phoi kim loai

168
hoan nhit t gia phn nong va phn lanh. B phn hoan nhit
thng lam bng si kim loai (phoi kim loai). Hnh 4.103 la bm
nc s dung nng lng mt tri cng sut 5m
3
/ngay a c ch tao
va s dung.

























Cnh tn nhit
Piston lc
u bm
Bnh
Hnh 4.103. Bm nc dung nng lng mt tri cng sut 5m
3
/ngay
Mt hp th








169



4.7. THIT BJ LANH DUNG NNG LUONG MT
TROI

Trong s nhng ng dung cua nng lng mt tri th lam lanh
va iu hoa khng kh la ng dung hp dn nht v ni nao kh hu
nong nht th ni o co nhu cu v lam lanh ln nht, c bit la
nhng vung xa xi
heo lanh thuc cac
nc ang phat trin
khng co li in
quc gia va gia nhin
liu qua t so vi thu
nhp trung bnh cua
ngi dn. Vi cac
may lanh lam vic
nh Pin mt tri
(photovoltaic) la
thun tin nht (hnh
4.104), nhng trong
giai oan hin nay gia thanh Pin mt tri con qua cao. Ngoai ra cac h
thng la nh con c s dung nng lng mt tri di dang nhit nng
chay may lanh hp thu, loai thit b nay ngay cang c ng dung
nhiu trong thc t, tuy nhin hin nay cac h thng nay vn cha
c thng mai hoa va s dung rng rai v gia thanh con rt cao hiu
sut con thp nn din tch lp t b thu cn rt ln cha phu hp vi
yu cu thc t. a co mt s nha khoa hoc nghin cu ti u hoa b
thu nng lng mt tri kiu hp phng mong c nh co gng phan
xa ng dung trong ky thut lanh (hnh 4.63), vi loai b thu nay co


Hnh 4.104. Tu lanh dung Pin mt tri.
169

th tao c nhit cao cp nhit cho may lanh hp thu, nhng
din tch mt bng cn lp t h thng cn phai rng.
May lanh hp thu s dung nng lng mt tri thng co hai
loai: May lanh hp phu rn, tc la dung cht hp phu rn nh Than
hoat tnh, Silicagel ... ; May lanh hp thu dung cac cp mi cht hp
thu long nh Amnic - Nc, Nc - Brmuality ...

4.7.1. May lanh hp phu rn dung nng luong mt troi
i vi may lanh hp phu th vic la chon vt liu lam cht hp
phu va mi cht lanh lam cht b hp phu la rt quan trong. Vt liu
hp phu thng la cac loai vt liu dang hat t 6 n 12 mm, co
rng ln c hnh thanh do cac mach mao quan li ti nm bn trong
khi vt liu. ng knh cua mao quan ch ln hn mt s t ln
ng knh phn t cua cht b hp phu th vt liu mi co tac dung
tt. Do cha nhiu mao quan nn b mt tip xuc cua vt liu rt ln.
V du nh than hoat tnh co b mt hiu qua ln n 1500m
2
/g. Ngoai
b mt tip xuc ra, vt liu hp phu con co mt s tnh cht hoa hoc
cn thit tuy thuc vao thanh phn hoa hoc cua chung. V du nh than
hoat tnh co ai lc rt manh vi hydrocacbon, trong luc silicagel lai co
tnh cht hut nc rt manh. Than hoat tnh va ca silicagel u co kha
nng hi phuc tt.Vt liu hp phu cn ap ng cac yu cu:
+ Co kha nng hp phu cao tc la hut c mt lng ln cac kh cn
kh t pha kh.
+ Pham vi hp phu rng, kh c nhiu loai kh khac nhau.
+ Co bn c hoc cn thit.
+ Co kha nng hoan nguyn d dang.
+ Gia thanh re.
Hin nay co hai loai vt liu hp phu ph bin la Than hoat tnh
va Silicagel
Than hoat tnh
170

Nguyn liu lam than hoat tnh la nhng vt co cha cacbon nh
g, than bun, xng ng vt. Than hoat tnh la mt cht hp phu rt
tt, no c ng dung chu yu trong vic thu hi cac dung mi hu c
va lam sach kh. Nhc im cua than hoat tnh la d chay nhit
cao, thng khng c dung than nhit ln hn 200
0
C.
khc phuc nhc im o, ngi ta thng trn silicagel vi than hoat
tnh nhng iu o lai giam hoat tnh cua than. Vi c tnh v ng
knh mao quan than hoat tnh thng co th hp thu cac cht sau y:
- Hi axt, Metanol , benzen, toluen etylaxetat vi mc hp phu
bng 50% trong lng ban thn.
- Axeton ,acrolein ,Cl , H
2
S vi mc 10 n 25%.
- CO2 , etylen : mc thp.
Silicagel
Silicagel la axit silic kt tua khi cho tac dung vi H
2
SO
4
hay HCl
hay la mui cua chung vi silicat natri, kt tua o em ra sach va sy
nhit 115 n 130
0
C, n m 5 7%. Silicagel c ng dung
dang hat co kch thc t 0,2 n 0,7mm. B mt hp phu at n
600m
2
/g. ng dung chu yu cua Silicagel la sy kh (hut hi nc
trong hn hp kh).
Bang 4.7 Cac s liu ky thut cua cac cht hp phu thng dung.
Vt liu
Khi luong
don vj d
dng,
kg/m
2
Duong kinh
l rng, m
Th tich l
rng tng
cng, cm
3
/g
B mt l
rng ,
m
2
/g
Than
hoat tnh
380 600
(20 40).10
-
10
0,6 0,8
500
1500
Silicagel
400 900
(30
200).10
-10
~ 0,4 200 600
Alumoge
l
1000 90.10
-10
0,39 175
171

Cht b hp phu thng dung la Metanol. Metanol (CH
3
OH) la
ru metylic khng mau, rt c, d chay, pha vi nc thanh dung
dch co mui cn, c san sut bng phng phap tng hp xuc tac
ap sut cao (250bar, 380
0
C) t cacbon monoxit va hydro.
- u im: khng n mon kim loai ch tao may.
- Nhc im: t tin, d bay hi, tn tht vao khng kh khi h
thng khng hoat ng va d chay, n cung nh nhiu trng hp co
tnh cht c hai.
Trong may lanh hp phu dung nng lng Mt tri ngi ta
thng dung nht la cp vt liu - mi cht Than hoat tnh - Metanol.

Cu tao thit bj may lanh hp phu
Hnh 4.105 la h thng may lanh hp thu dung cht hp phu rn
kiu gian tip (nng lng mt tri cp nhit cho mi cht trung gian
la nc va nc nong cp nhit cho b hp thu). T hp h thng gm
172
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

Hnh 4.105. S nguyn ly h thng may lanh hp phu rn NLMT
1- Bc xa mt tri 2- B thu NLMT 3- ng ly nc nong
4- B hp thu 5- Nc lanh vao 6- Van chn
7- B phn ngng tu 8- Bung lanh 9- Dan lanh
10- Bnh cha 11- Bnh nc nong


2 h thng un nc va h thng lam lanh kiu hp thu ghep vi nhau.
H thng cung cp nc nong dung nng lng mt tri y dung
collector kiu ng co gng parbolic phan xa nc nong thu c
at n nhit 80
0
C n 90
0
C. Cht hp phu la Than hoat tnh va
Mi cht lanh la Methanol.
Nguyn ly hoat dng
Collector (2) hp thu nng lng mt tri lam nong nc. Nhit
nc trong bnh cha nc nong (11) tng ln va lam tng nhit
cua thit b hp thu (4). Nhit mi cht trong b hp thu tng ln
n nhit T
g1
(nhit bt u bc hi cua mi cht lanh cua cht
hp thu) va lam cho ap sut trong h thng tng n ap sut ngng tu
p
k
. Khi o hi mi cht thoat ra c ngng tu lai b phn ngng tu
(7) va c dn v phn cha long mi cht (10). Nhit cua nc
va b phn hp thu tip tuc tng ln do nhn nhit t bc xa mt tri
va at dn nhit cc ai T
g2
khoang 80
0
C n 90
0
C. Nc nong
trong bnh cha c dn i s dung vao ban m hoc dn n 1 bnh
cha khac khi mun lam lanh, nc trong bnh cha (11) c b sung
ngun nc lanh bn ngoai, nc lanh c dn vao va lam lanh b
phn hp thu. Nhit b phn hp thu giam xung mt cach t ngt
t T
g2
n T
a1
, ap sut mi cht trong b hp thu giam xung n ap
sut bay hi p
0
, qua trnh bay hi cua mi cht xay ra va nc a se
c tao thanh trong b phn lam lanh. Do qua trnh lam lanh b phn
hp thu va hn na do qua trnh hp thu co thai ra mt lng nhit nn
nhit nc lanh trong bnh cha se tng ln t T
0
n T
a2
, tuy nhin
lng nhit nay khng anh hng nhiu n qua trnh hp thu va no co
th tt hn i vi cac thit b hp thu lam mat kiu i lu t nhin
bnh thng do vong tun hoan ngc cua b thu xay ra lam cho nc
cua bnh cha c lam mat. Qua trnh lam lanh se tip tuc xay ra
trong sut m cho n khi collector co th nhn nhit t bc xa mt
tri vao ngay hm sau. Chu trnh c lp lai nh vy.
173

Chu trnh nhit
ng cua may lanh co
th biu din trn
th p-T nh hnh 4.106.
1
2
4
3
P
T
Ta1 Tg1
Ta2
Po
Pk
Tg2

Hnh 4.106. th p - T.
Giai oan 1: 1 - 2 Cp
nhit ng khi lng
Nhit va ap sut
cua h thng tng do
nhn nhit t b hp
thu.
Giai oan 2: 2 - 3 Nha
mi cht va ngng tu
Metanol bt u tach ra khoi than hoat tnh va ngng tu trong thit b
ngng tu ri chay xung bnh cha.
Giai oan 3: 3 - 4 Lam mat ng khi lng
Bc xa mt tri giam, b hp thu c lam mat nh nc lanh. Nhit
va ap sut cua h thng giam.
Giai oan 4: 4 - 1 Bay hi va Hp phu.
Mi cht bay hi trong thit b bay hi nhn nhit cua nc cn lam a
va b hut v than hoat tnh trong b hp thu.
Tnh nhit cho dan bay hi
Tnh nhit thit b bay hi la tnh toan cng sut lanh cn thit
cung cp cho dan bay hi va lng mi cht cn thit phai nap vao h
thng.
Cng sut lanh cua thit b bay hi c xac nh bng cng thc:
Q = Q
1
+ Q
2
, [W] (4.81)
Trong o
Q
1
- dong nhit tn tht qua kt cu bao che cua thit b, [W]
Q
2
- dong nhit do ng a va lam lanh khun (nu h thng
lam a), [W]
174

Dong nhit i qua kt cu bao che Q
1
Q
1
bao gm ca tn tht nhit do dn nhit i lu va bc xa.
y tn tht do bc xa bng 0 v qua trnh lam lanh ch din ra khi tri
ln. Do vy tn tht nhit qua kt cu bao che c tnh theo cng
thc cua i l:
Q
1
= K . F . t, [W] (4.82)
Trong o k - h s truyn nhit cua kt cu, [W/m
2
K]
F - Din tch cua kt cu, [m
2
] .
t - chnh nhit gia mi trng bn ngoai va bn trong.
Tn tht nhit do lam ng a va lam lanh khun Q
2
Q
2
= Q

+ Q
kh
=

0
q
G
+
( )

2 1 k k kh
t t C
M

, [W] (4.83)
Trong o: Q

- tn tht nhit do lam ng a, [W]

Q
kh
- tn tht nhit do lam lanh khun, [W]
G - nng sut lam a, [kg]
- thi gian lam ng a, [s]
q
0
- nhit lng cn lam lanh 1 kg nc t nhit ban
u n khi ng a hoan toan, [J/kg]
M - tng khi lng khun, [kg]
C
kh
- nhit dung ring cua khun, [J/kg]
t
k1
- nhit khun luc ban u
t
k2
- nhit khun luc a a hoan thin ly -13
0
C.
Vy nng sut lanh cua h thng co th xac nh bng cng
thc:

,
.
0
b
Q k
Q =
[W] (4.84)
Trong o:
k - h s tnh n tn tht trn ng ng va thit b h thng. H
s nay i vi h thng lam lanh trc tip phu thuc vao nhit bay
hi cua mi cht, vi t
0
= -15 chon k = 1,05.
175

b - h s thi gian lam vic. i vi h thng lanh nho chon b = 0,7
Nhit lng cn thit cung cp cho dan bay hi trong sut
thi gian lam vic cua h thng:
Q = Q
0
. , [J] (4.85)
T o ta co th suy ra lng Methanol cn cung cp la:

,
'
r
Q
M
mc
=
[kg] (4.86)
trong o, r - nhit n hoa hi cua Methanol, [J/kg]
Tnh toan thit b ngng tu
Nhit ngng tu phu thuc vao nhit mi trng lam mat
cua thit b ngng tu. Muc ch cua h thng la khng phai tn thm
ngun nng lng ngoai nn chon thit b bay hi la dan ngng giai
nhit bng gio t nhin.
Do o hiu nhit ngng tu t
k
gia mi cht lanh ngng tu
va khng kh chon: t
k
= t
k
- t
mt
= 15
0
C
Din tch trao i nhit cua thit b ngng tu co th tch theo
cng thc:

t k
Q
F
k

=
.
, [m
2
] (4.87)
Trong o: Q
k
- phu tai nhit cua thit b ngng tu.
vi h thng nay ta ly Q
k
= Q
0
, [W]
k - h s truyn nhit, chon k = 30 W/m
2
K
F - din tch b mt trao i nhit cua dan ngng, [m
2
]
Tnh toan qua trnh hp phu
Theo l thuyt cua Eucken va Poljani, ngi ta co th tnh c
ng nhit hp phu cua hi nhit T
2
nu a bit ng nhit hp
phu cua mt thanh phn hi bt ky nhit T
1
. ng hp phu ng
nhit hp phu c biu th theo th p-a.
Tnh tung a:
176

2
1
1 2
V
V
a a =
(4.88)
trong o:
a
1
- tung cua cu t chun, thng chon la benzen, [kg/kg than]
a
2
- tung cu t cn tnh, kg/kg than.
V
1
, V
2
- th tch mol cua cu t chun va cu t cn tnh, [m
3
/kmol]

M
V =
(4.89)
Vi, M - khi lng phn t, [kg/kmol]
Khi lng phn t cua benzen la M
1
= 78 kg/kmol
Khi lng phn t cua metanol la M
2
= 32 kg/kmol
- khi lng ring, [kg/m
3
]
Khi lng ring cua benzen la
1
= 879 kg/m
3
Khi lng ring cua metanol la
2
= 792 kg/m
3
.
Ta co

kmol m
M
V / 0887 , 0
879
78
3
1
1
1
= = =

kmol m
M
V / 0404 , 0
792
32
3
2
2
2
= = =

Hoanh p c tnh theo cng thc

1
1 _
2
1
2 _ 2
lg lg lg
p
p
T
T
p p
S
a S
=

(4.90)
Trong o:
p
1
, p
2
- hoanh cua cac im co ap sut cua cu t chun va cu t
cn tnh, [mmHg]
p
S_1
- ap sut hi bao hoa cua cu t benzen nhit T
1
, [mmHg],
ta co p
S_1
= 75mmHg
p
S2
- ap sut hi bao hoa cua cu t cn tnh nhit T
2
, [mmHg]
177

lgp= a
0
+ a
1
.(T
-1
- (7,9151-2,6726.lgT).10
-3
-8,625.10
-7
.T), [Pa] (4.91)
T - nhit cua metanol , K.
a
0
= 9,1716 va a
1
= -2,7596.10
3
T
1
- nhit hp phu cua benzen, K . Chon T
1
= 20
0
C = 293K.
T
2
- nhit hp phu cua metanol, K . Chon T
2
= 30
0
C = 303K.
T tnh toan trn ta ve c ng hp phu ng nhit cua than
hoat tnh i vi Methanol v du co dang nh hnh 4.7-4.
Va cung t ng hp phu ng nhit nay ta cung tnh c
lng than hoat tnh bng cach tnh ap sut bay hi cua Methanol ri
cn c vao th ng hp phu co c hoat tnh a cua
Methanol.
Va lng than cn thit hp phu ht mi cht Methanol la :

a
M
M
MC
than
=
, [kg] (4.92)
p (mmHg)
a (kg/kg)
142,3639 87,7635
59,9515
66,1455 41,6486
35,917 23,9883
0,1344
0,1824
0,1952
0,224
0,2304
0,2528
0,2656
10,5974
0,0616


Hnh 4.107. ng hp phu ng nhit cua Methanol.

178

4.7.1.1. H thng lanh san sut nuoc da
Nguyn ly hoat dng cua h thng
H thng san xut nc a dung nng lng mt tri dang may
lanh hp phu la thit b hoat ng theo chu ky, vi nguyn ly nh sau:
Ban ngay h thng nhn nng lng bc xa mt tri lam bc hi
mi cht lanh (Metanol) trong b hp thu, trong b hp thu co cha
cht hp phu rn (Than hoat tnh), sau khi bc hi ra khoi cht hp
phu, mi cht lanh c ngng tu tai thit b ngng tu nh trao i
nhit vi khng kh i lu t nhin bn ngoai, mi cht lanh long
c chay xung bnh cha, trong na chu ky nay van tit lu ong
con van chn m (hnh 4.108). Ta phai tnh toan cac thit b cua h
thng sao cho trong mt ngay mi cht lanh c thoat ra ht t cht
hp phu va ngng tu lai trong bnh cha. Na chu ky sau cua mi cht
Thit b bay hi
Van tit luu
Bnh cha
Thit b
ngung t
Bc x
mt tri
B hp th
Van chn

Hnh 4.108. Nguyn ly hoat ng h thng san xut nc a
179

la lam vic vao ban m, khi ht bc xa mt tri th ta ong van chn
lai. B hp thu by gi ong vai tro la vt bc xa nhit va nh qua
trnh bc xa nay ma nhit cua b hp thu gam xung, kha nng hp
thu cua cht hp phu tng, ap sut trong h thng giam xung, n khi
nhit toan b h thng at n nhit mi trng th n luc nay
ta co th m t t van tit lu luc o long mi cht c tit lu vao
thit b bay hi, o mi cht lanh nhn nhit cua nc bay hi va
c hp thu b i cht hp phu trong b hp thu. Nc cha trong thit
b bay hi c lam lanh va tr thanh nc a. Tuy theo nhu cu s
dung nc a ma ta co th thit k h thng thch hp, co th la bui
sang hp thu bc xa mt tri boc hi mi cht lanh con bui chiu
cho mi cht lanh bay hi lam a.
Cu tao cac thit bj
B hp thu: Thit b quan trong nht trong h thng la b hp thu,
sau khi tnh toan thit k vi h thng lanh san xut nc a cng sut
1kgnc a/ngay ta co b hp thu co c u tao nh hnh 4.109, y la
900
76

2
7
25
50
ng c l Than hot tnh B mt hp th
ng n thit
b ngung t
B mt phn x
ng t thit b
bay hi n
120 120 120 120
a)
b)

Hnh 4.109 B hp thu nng lng bc xa mt tri
180

thit b hp thu trc tip, nng lng bc xa mt tri chiu n b mt
hp thu cua b hp thu, trong o co cha cht hp phu (than hoat tnh).
B hp thu gm cac Module ni song song vi nhau (hnh 4.109b),
mi Module co kch thc nh hnh 4.109a cha 2kg than hoat tnh.
Thit b bay hi.
Tnh toan thit k
vi h thng lanh san
xut nc a cng sut
2kgnca/ngay ta co
cu thao thit b bay hi
nh hnh 4.110. y
cung la thit b bay hi
trc tip, mi cht lanh
(Methanol) c tit lu
trc tip vao thit b bay
hi (cung la b a) va
nhn nhit cua n c
bay hi.
Thit b ngng tu.
Cung tng t khi Tnh
toan thit k vi h
thng lanh san xut nc a cng sut 1kgnca/ngay ta co cu thao
thit b ngng tu nh hnh 4.111.
80
60
1
2
0
2
0
ung hi n b hp th
Phn cha nc
Np y
Lng t van tit luu
Cch nhit
Hnh 4.110 Thit b bay hi
y la loai thit b ngng tu kiu khng kh i lu t nhin, y
chung ti co lp thm cach tan nhit tng cng qua trnh trao i
nhit.




181

Thc t a ch tao h thng nh thit k trn va a a vao s
dung nh hnh 4.12.
690
50
Cnh tn nhit
ng gp
ng ngung
mi cht
7
0
0
Hnh 4.111 Thit b ngng tu


Hnh 4.112 H thng san xut nc a 2kg/ngay
182

4.7.1.2 T hop h thng san xut nuoc da va nuoc nong
Nguyn ly hoat dng cua h thng
Collector hp thu nng lng mt tri va lam nong nc, nhit
nc trong bnh
cha tng ln va
lam tng nhit
cua thit b
hp thu t
trong bnh
cha. Khi nhit
cht hp phu
trong b phn
hp thu tng th
mi cht lanh se
bc hi khoi
cht hp phu va
lam cho ap sut
trong h thng
tng ln n ap
sut ngng tu. Hi mi cht thoat ra c ngng tu lai dan ngng va
chay xung thit b bay hi Nhit cua nc trong bnh cha va b
phn hp thu tip tuc tng do nhn nhit bc xa mt tri t collector
theo nguyn ly i lu tun hoan t nhin va at n nhit khoang
(80
o
C ( 95
o
C). Qua trnh bc hi va ngng tu xay ra t sang n ti
(luc khng con anh nng mt tri). Khi nc nong trong bnh cha
c dn di s dung vao ban m hoc dn n mt bnh cha khac
th nc trong bnh cha c t ng b sung bng ngun nc lanh
t bn ngoai (nhit nc lanh khoang 25
o
C), nc lanh vao lam mat
b phn hp thu, nhit b phn hp thu giam xung mt cach t
ngt, ap sut mi cht trong b phn hp thu cung giam xung n
Collector
ng nc
lanh xung
Dan ngng
ng nc
lanh vao
Bnh cha
ng nc nong ln
Thit b bay hi
Thung a
Hnh 4.113. T hp sn xut nc v nc nng
183

di ap sut bay hi cua mi cht lanh luc o qua trnh bay hi cua
mi cht lanh xay ra va nc a se c tao thanh trong thung a.
Trong qua trnh san xut nc a collector ong vai tro la thit b giai
nhit. Qua trnh lam lanh se tip tuc xay ra trong sut m n khi
collector co th nhn nhit t bc xa mt tri vao ngay hm sau, luc
o co th ly nc a ra dung.
Net u vit c trng cua h thng cung cp nc nong va lam
lanh kiu nay la collector ong vai tro hai muc ch: va hp thu nhit
t bc xa mt tri lam nong nc ban ngay, va giai nhit cho qua
trnh hp thu vao ban m (ma y chnh la nhc im lam giam hiu
qua cua cac h thng cung cp nc nong bng nng lng mt tri
bnh thng). Do vy hu nh toan b nng lng mt tri u c
s dung mt cach co ch.
Cu tao cac thit bj
Thit b hp thu - bnh cha
T hp h thng san xut nc a va nc nong co thit b hp
thu c cu tao nh hnh 4.114, cht hp thu c gia nhit bi nc
nong va c lam mat bng nc lanh. Thit b hp thu c tnh toan
1220
20
20
25
22
20
Than hot tnh
20
ung nuc vo Lp p k Lp nhit k
ung nuc ra ung hi mi cht ln
ung hi n
thit b ngung t
5
0
0
4
2
0
3
6
0

Hnh 4.114. T hp bnh cha - B hp thu
184

thit k da trn lng than hoat tnh, lng than nay phai hp phu ht
lng mi cht Methanol lam ng 5kg nc a.
Thit b bay hi
Thit b bay hi cua t hp h thng co cu tao tng t nh
hnh 4.110 nhng kch thc c tnh toan thit k vi san lng 5kg
nc a/ngay.
Thit b ngng tu
Thit ngng tu hi cua t hp h thng cung co cu tao tng
t nh hnh 4.111 nhng kch thc c tnh toan thit k vi san
lng 5kg nc a/ngay.
B thu nng lng mt tri (Collector)
B thu nng lng mt tri trong h thng c thit k ch tao
vi loai b thu kiu ng co gng phan xa dang parabol tru c nh


Hnh 4.115. H thng san xut nc a va nc nong
185

i lu tun hoan t nhin. Vi loai b thu nay h thng hoat ng
khng cn thm bt ky ngun nng lng nao ngoai nng lng mt
tri. Tnh toan vi san lng 5kg nc a/ngay, ta co kch thc b
thu cn thit la 2m
2
. Hnh 4.115 la t hp h thng san sut nc a va
nc nong dung nng lng mt tri vi cng sut mt ngay 5kg nc
a va 60kg nc nong 90
o
C.

4.7.2. May lanh hp thu dung nng luong mt troi
Nng lng mt tri cung co th cp nhit cho may lanh hp thu,
hnh 4.116 la s nguyn ly may lanh hp thu H
2
O-LiBr loai tac dung
Nc la m mat
Nc ca n lam lanh
Bm chan khong
Nc la m mat
O ng cho ng ke t tinh
HE
D
Ong gia m ap
Hi gia nhiet
C
A
B
Bm chn khng
Nc cn lam lanh
ng chng kt tinh
Nc lam mat
ng giam ap
Ngun nhit
Nc lam mat

nh 4.116 May lanh hp thu H O-LiBr loai tac dung n H
2

186

n (Single Effect). Trong s nay, A la bnh phat sinh (Generator), B
la bnh ngng tu (Condenser), C la bnh bay hi (Evaporator), D la bnh
hp thu (Absorber), HE la thit b trao i nhit va E la bm dung dch.
Qua trnh thc hien cua may lanh hap thu H
2
O-LiBr da
vao ac tnh cua dung dch H
2
O-LiBr nhiet o thap no
hap thu hi nc rat manh, con nhiet o cao lai giai
phong hi nc a hap thu. Da vao ac tnh nay e hoan
thanh chu trnh cong tac.
Dung dch loang trong bnh hap thu D c bm qua HE vao
bnh phat sinh A, dung dch c hi nc gia nhiet, v nc
co nhiet o soi rat thap so vi LiBr do o dung dch loang
c gia nhiet en nhiet o nhat nh. Hi tac nhan lanh
trang thai qua nhiet bay ra t bnh phat sinh vao bnh ngng
tu B c lam mat bang nc giai nhiet va ngng tu thanh
long tac nhan lanh.
Long tac nhan
lanh i qua ong tiet lu
ch U vao bnh bay hi
C va c bm len
phun thanh giot nho
tren be mat chum
ong bay hi.
Nc tac nhan
lanh hap thu nhiet
cua nc can lam
lanh va bay hi, hi
tac nhan lanh i qua
tam chan phan ly
nc roi i xuong
bnh hap thu D. Dung
dch trung gian trong
bnh hap thu c bm
ay phun giot nho e
hap thu hi tac nhan
8
c
w
c
i
c
2
9
10
s
c
p
4'
3'
1
3
5 4
7
1'
5'
k
p
0
p
0
h
k
p

Hnh 4.117. th h-c cua may lanh
H
2
O-LiBr loai tac dung n
187

lanh va tr thanh dung dch loang, trong qua trnh hap thu
co san sinh ra nhiet nen can phai lam mat cho bnh hap thu.
Chu trnh may lanh c the hien tren o th h-c nh hnh
4.117.
Ngun nhit cp cho may lanh hp thu s dung nng lng mt
tri la ngun nng lng mt tri, mi cht tai nhit y co th dung
nc hoc hi nc. Nu cht tai nhit la nc th ta co th dung cac
b thu cung cp nc nong nhit cao trong phn 4.3.2, con nu cht
tai nhit la hi nc th ta co th dung h thng cung cp hi nc
(hnh 4.40).
May lanh hp thu dung nng lng mt tri co th s dung nhiu
muc ch khac nhau nh lam lanh san phm trong cng nghip (cp
ng hoc ba o quan) hoc iu hoa khng kh.
n khng
gian lam lanh
Thap
giai
nhit
Van 3 nga
Bnh
hp thu
Thit b ngng tu Thit b bay hi
Bnh
sinh hi
Ngun nng lng
phu tr
Thit b hoan
nhit
Van tit lu
Bm dung dch
hp thu
Collector
Bnh
Cha

Hnh 4.118. H thng lam mat khng kh dung nng lng mt
188

Hnh 4.118 la s nguyn ly h thng lam mat khng kh s
dung nng lng mt tri. i vi nhng vung va co nhu cu lam
mat khng kh vao mua he va si m, cung cp nc nong vao mua
ng th ta co th s dung h thng co s nguyn ly nh
hnh4.119.
Panel
Nc
nong
dung
Bnh
nc
nong
TB nu
nc
Nc t
ngun
chnh
Tank
cha
Ngun
nng
lng
phu tr
HN
HTHKK
HN
TGN
Khng kh lanh
Khng kh nong
Hnh 4.119. H thng cung cp nc nong, si m va iu
hoa khng kh dung nng lng mt tri
Hnh 4.120 la h thng may lanh hp thu s dung nng lung mt
tri vi cht tai nhit la nc.

189



Hnh 4.120. Ma y lanh hp thu s dung nng lng mt tri





Hnh 4.121. H thng b thu nng lng mt tri dung ng nhit
cp nhit cho may lanh hp thu dung lam lanh khng kh


190

4.8. NHA MAY NHIT DIN MT TROI

4.8.1. Nguyn ly hoat dng nha may nhit din mt troi
in nng con co th tao ra t NLMT da trn nguyn tc tao
nhit cao bng mt h thng gng phan chiu va hi tu gia
nhit cho mi cht lam vic truyn ng cho may phat in.
Hin nay trong cac nha may nhit in s dung NLMT co cac loai h
thng b thu chu yu sau y:
H thng dung parabol tru tp trung tia bc xa mt tri vao mt
ng mi cht t doc theo ng hi tu cua b thu, nhit co th at
ti 400
0
C.


Hnh 4.122. S nguyn ly h thng nha may in mt tri
Bnh
mui
lanh
Bnh
mui
nong
Hi nc
Du tng hp
H thng nhn nhit trung tm bng cach s dung cac gng
phan xa co nh v theo phng mt tri tp trung NLMT n b
thu t trn nh thap cao, nhit co th at ti trn 1500
0
C.
191



Hnh 4.123. Collector parabn tru
Hnh 4.122 la s
nguyn ly cua h thng nhit
nha may nhit in mt tri.
B thu NLMT gm h thng
collector tru tp trung nng
lng bc xa mt tri va hi
tu trn ng ng hp thu vi
cng 80 ln, ng hp thu
lam bng thep khng r chu
nhit, bn ngoai co boc mt
ng thuy tinh tao lng
knh va gia 2 lp c hut
chn khng nhm han ch tn tht nhit (hnh 4.123). Trong ng hp
thu co cha cht
long tai nhit
(thng la dung du
tng hp) c
nung nong n nhit
400
o
C. H thng
tr nhit gm cac
bnh cha cac cht
gi nhit trung gian
(thng la hn hp
mui) vi khi
lng u cp
nhit cho h thng
vao ban m. Nhit
lng du tai nhit
c cp cho cac
thit b cua nha may
Hi nc
Gng
phan xa
M
u

i
Tuc bin
Bnh
ngng
Bnh mui lanh
Mt
tri
Lo hi
Nc
cp
B hp thu
Bnh mui nong

Hnh 4.124. S nguyn ly h thng
192

nh Lo hi, b qua nhit, cac b gia nhit cao ap. Chu trnh nhit cua
hi nc trong lo hi va tuc bin hoan toan ging nh trong nha may
nhit in bnh thng (hnh 4.122). Nha may nhit in mt tri con
co th hoat ng theo s nguyn ly hnh 4.124. Vi h thng nay
nng lng mt tri c hi tu bi h thng gng phan xa va nung
nong hn hp mui nong chay n 700
o
C va mui nong c cha
trong bnh va dn di nung nong nc thanh hi trong lo hi.

4.8.2. Mt s nha may nhit din mt troi
Tuy theo cach tp trung va tch tr nng lng bc xa nhit mt tri
ma ngi ta xy dng cac nha may nhit in mt tri vi quy m va
cu tao khac nhau.
Hnh 4.125 la toan canh nha may nhit in mt tri vi cng sut
100MW. cp nhit cho nha may nay, ngi ta dung n 5000 b
gng phan xa nh v theo phng Mt tri, mi b co din tch phan
xa 140m
2
va toan b
c lp t trn
mt din tch 5 km
2
.
Nhit lng c
hp thu va tch tr
bi hn hp mui
chac trong thit b
t trn nh thap
cao n 170m.


Hnh 4.125. Nha may in nhit mt
tri. 100MW Nam Phi
Nng lng nhit
mt tri cung co th
c tp trung bi
h thng cac a
parabn c s
dung trc tip
193

chay ng c nhit va phat in t ngay trn tm hi tu (hnh 4.105)


Hnh 4.126. Nha may in mt tri s dung cac a parabn
Hin nay ngi ta con dung nng lng mt tri phat in
theo kiu thap nng lng mt tri - Solar power tower . Australia
ang tin hanh d an xy dng mt thap nng lng mt tri cao 1km
vi 32 tuc bin kh co tng cng sut 200 MW. D tnh rng n nm
2007 thap nng lng mt tri nay se cung cp in mi nm
650GWh cho 200.000 h gia nh min ty nam New South Wales -
Australia, va se giam c 700.000 tn kh gy hiu ng nha knh
trong mi nm.
H thng nha may in mt tri nay ging nh mt nha knh
khng l, ngi ta dung cac h thng gng phan xa bc xa mt tri
t nong khng kh phn di thap va tao mt dong khng kh
nong tun hoan t di ln, trn ng i cua dong khng kh ngi ta
t cac tuc bin kh phat in (hnh 4,127).
194




Hnh 4.127. Nguyn ly hoat ng thap mt tri












195

PHU LUC

Phu luc 1 .Cac thng s cua cac thin th trong h mt troi
Tn thin th M
10
24

kg
d
10
6

m

10
3

kg/m
3
r
10
11

m
t
0
C
g
m/s

n

ngay
(n)

N
nm
(N)
v
km/h
Thanh
phn
S
v
tinh
Mt tri-Sun 2.10
6
1391 1,4 0 6000 274 26n - (618) H, He (65)
Thuy - Mercury
Kim - Venus
t - Earth
Hoa - Mars
0,33
4,57
5,98
0,64
4,88
12,1
12,76
6,79
5,7
5,3
5,5
4,0
0,58
1,08
1,50
2,27
173
54
5
-50
3,78
8,60
9,81
3,72
58n
243n
1n
1n
88n
225n
365,25n
687n
48
35
30
24
Fe, Si
Fe Si
Fe Si
Fe Si
0
0
1
2
Mc - Jupiter
Th - Saturn
ThVng-Uranus
HVng-Neptune
DVng-Pluto
1900
598
87
103
5,5
143
121
51
50
2,3

1,3
0,7
1,6
1,7
2,03
7,77
14,3
28,7
45,0
59,1
-150
-180
-214
-220
-230
22,8
9,05
7,77
11,0
4,37
9h
10h
10h
15h
6n
11N
30N
84N
165N
248N
13
10
7
5
4,7
H, He
H, He
H, He
CH
4
,NH
3
H
2
O,Si
16
22
15
8
1
Trng-Moon 0,073 3,47 3,4 3,74
.10
-3
-170
+130
1,63 27n
7h43
365,25 (1) Fe Si -


Phu luc 2. Mt s s liu tham khao v cac loai pin Mt Troi
Loai Vt liu Din
tich
(cm
2
)
Din th
(V)
Mt d
dong din
(mA/cm
2
)
H s
lp dy
(%)
Hiu
sut
(%)
Diu kin do
Si-pn n tinh th 2 x 2 0,615 43,8 79 15,7 AM0
Si-pn n tinh th 44,1 0,600 28 75 16 AM2
Si-pn a tinh th 11 x 11 0,604 36 78,2 17 AM1
Si-n
+
/p/p
+
4,2 0,703 2314 79,8 20 AM1
Si-p
+
/n/n
+
4,2 0,740 643,3 84 20 AM1
Pin mt
tri ng
cht
GaAs-n
+
/p/p
+
0,5 1,05 480 83 22 AM1
Cu
2
S/Cd
x
Zn
1-x
S 0,884 0,516 21,8 73,1 9,15 87 mW/cm
2
CulnS
2
/CdS 1 0,6 22,8 75 10,2
Cu
2
S/CdS 1 0,4 38 63 9,4 100 mW/cm
2
lnP/CdS 0,25 0,46 13,5 68 5,7 74mW/cm
2
ITO/p-Si n tinh 11,46 0,526 28,7 79 11,9 100 mW/cm
2
SnO
2
/n -Si n tinh 3,84 0,615 29,1 68,5 12,3 100 mW/cm
2
Pin mt
tri khac
cht
ITO/p-Si a tinh 11,46 0,522 28,1 79 11,6 100 mW/cm
2
a-SiC:H/a-Si:H 0,033 0,909 13,45 61,7 7,55 100 mW/cm
2
V nh
hnh a-Si,p-i-n 1,2 0,88 11,2 65,9 6,47 100 mW/cm
2
196

Ag(Mg)/SiO
2
/p-Si 3,0 0,621 36,5 81 18,4 100 mW/cm
2
Ag/SiO
2
/p-Si 2,8 0,54 32,7 75,5 13,3 100 mW/cm
2
Pin mt
tri hi tu
Cr/SiO
2
/p-Si 2,2 0,57 30,9 68 12 100 mW/cm
2



Phu luc 3. Mt s tinh cht cua vt liu pin Mt troi

Dai luong Si GaAs lnP CdS CdT
e
AlSb
Nhit nong chay (
0
C) 1420 1238 1070 1750 1098 1080
dn nhit [W(cm.K)
-1
] 1,40 0,54 0,7 - - 0,58
H s gian n nhit
(10
-8
K
-1
)
2,44 6,0 4,5 - - 4,88
Chit sut 3,4223
(5,0 m)
4,025
(0,546 m)
3,45
(0,59 m)
2,5 2,75 3,4
(0,78 m)
e 1350 8000 3000 210 600 200 linh ng
[cm
2
(V.s)
-1
] h 500 100 3000 150 18 65 300
Nng lng vung cm
(eV)
1,119 1,428 2,25 (I)
1,34 (D)
2,53 1,50 1,62 (I)
2,18 (D)


Phu luc 4. Nhit dung ring hng s cua cac cht khi

kCal/kmol.K k3/kmol.K
Cht khi
C

v
C

p
C

v
C

p
Mt nguyn t 3 5 12,6 20,9
Hai nguyn t 5 7 20,9 29,3
Ba nguyn t 7 9 29,3 37,7


Phu luc 5: Nhit dung ring trung binh phu thuc vao nhit d cua cac khi

Cht khi C, k3/kg.K C, k3/m
3
tc.K
C
ptb
= 0,9203 + 0,0001065.t C
ptb
= 1,3138 + 0,0001577.t
O
2
C
vtb
= 0,6603 + 0,0001065.t C
vtb
= 0,9429 + 0,0001577.t
C
ptb
= 1,024 + 0,00008855.t C
ptb
= 01,2799 + 0,0001107.t
N
2
C
vtb
= 0,7272 + 0,00008855.t C
vtb
= 0,9089 + 0,0001107.t
C
ptb
= 0,9956 + 0,00009299.t C
ptb
= 1,2866 + 0,0001201.t
Khng kh
C
vtb
= 0,7088 + 0,00009299.t C
vtb
= 0,9757 + 0,0001201.t
197

C
ptb
= 1,833 + 0,0003111.t C
ptb
= 1,4733 + 0,0002498.t
H
2
O
C
vtb
= 1,3716 + 0,0003111.t C
vtb
= 1,1024 + 0,0002498.t
C
ptb
= 0,8654 + 0,0002443.t C
ptb
= 1,699 + 0,0004798.t
CO
2
C
vtb
= 0,6764 + 0,0002443.t C
vtb
= 1,3281 + 0,0004798.t


Phu luc 6: Cac tinh cht nhit vt ly cua nuoc

t,
o
C

Kg/m
3
C
p
KCal/Kg.K
.10
2
KCal/m.h.K
a.10
4
m
2
/h
.10
6
kG.S/m
2
.10
6
m
2
/S
.10
4
kG/m
.10
4
1/K
Pr
0
10
20
30
40

50
60
70
80
90

100
110
120
130
140

150
160
170
180
190

200
210
220
230
240

250
260
270
280
290

300
310
320
330
340

999,9
999,7
998,2
995,7
992,2

988,1
983,2
977,8
971,8
965,3

958,4
951,0
943,1
934,8
926,1

917,0
907,4
897,3
886,9
876,0

863,0
852,8
840,3
827,3
813,6

799,0
784,0
767,9
750,7
732,3

712,5
691,1
667,1
640,2
610,1

1,006
1,001
0,999
0,997
0,997

0,997
0,998
1,000
1,002
1,005

1,008
1,011
1,015
1,019
1,024

1,030
1,038
1,046
1,055
1,065

1,076
1,088
1,102
1,118
1,136

1,157
1,182
1,211
1,249
1,310

1,370
1,450
1,570
1,730
1,950

47,74
49,4
51,5
53,1
54,5

55,7
56,7
57,4
58,0
58,5

58,7
58,9
59,0
59,0
58,9

58,8
58,7
58,4
58,0
57,6

57,0
56,3
55,5
54,8
54,0

53,1
52,0
50,7
49,4
48,0

46,4
45,0
43,5
41,6
39,3

4,71
4,94
5,16
5,35
5,51

5,65
5,78
5,87
5,96
6,03

6,08
6,13
6,16
6,19
6,21

6,22
6,23
6,22
6,20
6,17

6,14
6,07
5,99
5,92
5,84

5,74
5,61
5,45
5,27
5,00

4,75
4,49
4,15
3,76
3,30

182,3
133,1
102,4
81,7
66,6

56,0
47,9
41,4
36,2
32,1

28,8
26,4
24,2
22,2
20,5

19,0
17,7
16,6
15,6
14,7

13,9
13,3
12,7
12,2
11,7

11,2
10,8
10,4
10,0
9,6

9,3
9,0
8,7
8,3
7,9

1,789
1,306
1,006
0,805
0,659

0,556
0,478
0,415
0,365
0,326

0,295
0,272
0,252
0,233
0,217

0,203
0,191
0,181
0,173
0,165

0,158
0,153
0,148
0,145
0,141

0,137
0,135
0,133
0,131
0,129

0,128
0,128
0,128
0,127
0,127

77,1
75,6
74,1
72,6
71,0

69,0
67,5
65,6
63,8
61,9

60,0
58,0
55,9
53,9
51,7

49,6
47,5
45,2
43,1
40,8

38,4
36,1
33,8
31,6
29,1

26,7
24,2
21,9
19,5
17,2

14,7
12,3
10,0
7,82
5,78

0,63
0,70
1,82
3,21
3,87

4,49
5,11
5,70
6,32
6,95

7,52
8,08
8,64
9,19
9,72

10,3
10,7
11,3
11,9
12,6

13,3
14,1
14,8
15,9
16,8

18,1
19,7
21,6
23,7
26,2

29,2
32,9
38,2
43,3
53,4

13,67
9,52
7,02
5,42
4,31

3,54
2,98
2,55
2,21
1,95

1,75
1,60
1,47
1,36
1,26

1,17
1,10
1,05
1,00
0,96

0,93
0,91
0,89
0,88
0,87

0,86
0,87
0,88
0,90
0,93

0,97
1,03
1,11
1,22
1,39

198

350
360
370
574,4
528,0
450,5
2,270
3,340
9,630
37,0
34,0
29,0
2,84
1,93
0,67
7,4
6,8
5,8
0,126
0,126
0,126
3,89
2,06
0,48
66,8
109,0
264,0
1,60
2,35
6,79

Phu luc 7: Cac tinh cht nhit vt ly cua khng khi kh

t,
o
C

Kg/cm
3
C
p
KCal/Kg.K

KCal/m.h.K
a.10
2
m
2
/h
.10
6
kG.S/m
2
.10
6
m
2
/S
Pr
-50
-40
-30
-20
-10

0
10
20
30
40
50

60
70
80
90
100

120
140
160
180
200

250
300
350
400
500

600
700
800
900
1000
1100
1200
1,584
1,515
1,453
1,395
1,342

1,293
1,247
1,205
1,165
1,128
1,093

1,060
1,029
1,000
0,972
0,946

0,898
0,854
0,815
0,779
0,746

0,674
0,615
0,566
0,524
0,456

0,404
0,362
0,329
0,301
0,277
0,257
0,239
0,242
0,242
0,242
0,241
0,241

0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240

0,240
0,241
0,241
0,241
0,241

0,241
0,242
0,243
0,244
0,245

0,248
0,250
0,253
0,255
0,261

0,266
0,271
0,276
0,280
0,283
0,286
0,289
1,75
1,82
1,89
1,96
2,03

2,10
2,16
2,23
2,30
2,37
2,43

2,49
2,55
2,62
2,69
2,76

2,87
3,00
3,13
3,25
3,38

3,67
3,96
4,22
4,48
4,94

5,35
5,77
6,17
6,56
6,94
7,31
7,87
4,57
4,96
5,37
5,83
6,28

6,77
7,22
7,71
8,23
8,75
9,26

9,79
10,28
10,87
11,48
12,11

13,26
14,52
15,80
17,10
18,49

21,96
25,76
29,47
33,52
41,51

49,78
58,82
67,95
77,84
88,53
99,45
113,94
1,49
1,55
1,60
1,65
1,70

1,75
1,80
1,85
1,90
1,95
2,00

2,05
2,10
2,15
2,19
2,23

2,33
2,42
2,50
2,58
2,65

2,79
3,03
3,20
3,37
3,69

3,99
4,26
4,52
4,76
5,00
5,22
5,45
9,23
10,04
10,80
12,79
12,43

13,28
14,16
15,06
16,00
16,96
17,95

18,97
20,02
21,09
22,10
23,13

25,45
27,80
30,09
32,49
31,85

40,61
48,33
55,46
63,09
79,38

96,89
115,40
134,80
155,10
177,10
199,30
223,70
0,728
0,728
0,723
0,716
0,712

0,707
0,705
0,703
0,701
0,699
0,698

0,696
0,694
0,692
0,690
0,688

0,686
0,684
0,682
0,681
0,680

0,677
0,674
0,676
0,678
0,687

0,699
0,706
0,713
0,717
0,719
0,722
0,724




199

Phu luc 8: Cac tnh cht nhit vt ly cua dung dch mui NaCl


%
t
d
,
o
C

Kg/m
3
t,
o
C
C
KCal/Kg.K

KCal/m.h.K
a.10
4
m
2
/h
.10
4
kG.S/m
2
.10
6
m
2
/S
Pr
7 -4,4 1050 20
10
0
-4
0,918
0,916
0,914
0,912
0,510
0,495
0,481
0,478
5,31
5,16
5,02
5,00
1,10
1,44
1,91
2,20
1,03
1,34
1,78
2,06
6,9
9,4
12,7
14,8
11 -7,5 1030 20
10
0
-5
-7,5
0,883
0,880
0,878
0,877
0,877
0,510
0,490
0,478
0,472
0,469
5,33
5,15
5,03
4,98
4,96
1,17
1,55
2,06
2,49
2,70
1,06
1,41
1,87
2,26
2,45
7,2
9,9
13,4
16,4
17,8
13,6 -9,8 1100 20
10
0
-5
-9,8
0,862
0,860
0,857
0,856
0,855
0,510
0,488
0,476
0,470
0,464
5,40
5,15
5,07
5,00
4,94
1,25
1,65
2,19
2,66
3,50
1,12
1,47
1,95
2,37
3,13
7,4
10,3
13,9
17,1
22,9
16,2 -12,2 1120 20
10
-5
-10
-12,2
0,844
0,842
0,838
0,837
0,836
0,493
0,489
0,468
0,460
0,458
5,21
5,18
5,00
4,93
4,90
1,34
1,76
2,89
3,56
4,30
1,20
1,57
2,58
3,18
3,84
8,3
10,9
18,6
23,2
28,3
18,8 -15,1 1140 20
10
0
-5
-10
-15
0,827
0,825
0,822
0,820
0,819
0,818
0,500
0,487
0,473
0,466
0,458
0,451
5,32
5,17
5,05
5,00
4,92
4,86
1,46
1,89
2,61
3,18
3,95
4,87
1,26
1,63
2,25
2,74
3,40
4,19
8,5
11,4
16,1
19,8
24,8
31,0
21,2 -18,2 1160 20
10
0
-5
-10
-15
-18
0,811
0,808
0,806
0,804
0,803
0,802
0,802
0,498
0,484
0,470
0,463
0,456
0,449
0,445
5,27
5,17
5,03
4,96
4,90
4,85
4,80
1,53
2,05
2,88
3,51
4,39
5,38
6,20
1,33
1,73
2,44
2,96
3,70
4,55
5,24
9,1
12,1
17,5
21,5
27,1
33,9
39,4
23,1






-21,2 1175

20
10
0
-5
-10
-15
-21
0,799
0,796
0,794
0,793
0,791
0,790
0,789
0,486
0,472
0,468
0,461
0,454
0,447
0,442
5,30
5,05
5,02
4,95
4,89
4,83
4,77
1,70
2,20
3,10
3,82
4,80
5,86
7,90
1,42
1,84
2,59
3,20
4,02
4,90
6,60
9,6
13,1
18,6
23,3
29,5
36,5
50,0


Phu luc 9: Cac tinh cht nhit vt ly cua dung djc mui CaCl
2


%
t
d
,
o
C

Kg/m
3
t,
o
C
C
KCal/Kg.K

KCal/m.h.K
a.10
4
m
2
/h
.10
4
kG.S/m
2
.10
6
m
2
/S
Pr
200

9,4 -5,2 1080 20
10
0
-5
0,870
0,868
0,866
0,860
0,502
0,490
0,478
0,472
5,35
5,23
5,11
5,08
1,26
1,58
2,20
2,60
1,15
1,44
2,00
2,36
7,8
9,9
14,1
16,7
14,7 -10,2 1130 10
20
0
-5
-10
0,803
0,800
0,795
0,792
0,790
0,495
0,484
0,472
0,466
0,459
5,46
5,35
5,26
5,20
5,15
1,52
1,90
2,61
3,10
4,14
1,32
1,64
2,27
2,70
3,60
8,7
11,0
15,6
18,7
25,3
18,9 -15,7 1170 20
10
0
-5
-10
-15
0,752
0,750
0,747
0,740
0,737
0,732
0,492
0,480
0,468
0,462
0,455
0,450
5,60
5,47
5,37
5,34
5,29
5,28
1,84
2,28
3,05
3,50
4,76
6,27
1,54
1,91
2,56
2,94
4,00
5,27
9,9
12,6
17,2
19,8
27,3
35,9
20,9 -19,2 1190 20
10
0
-5
-10
-15
0,735
0,730
0,727
0,720
0,720
0,720
0,489
0,477
0,466
0,460
0,453
0,448
5,59
5,50
5,38
5,38
5,30
5,23
2,04
2,50
3,34
3,90
5,17
6,72
1,68
2,06
2,76
3,22
4,25
5,53
10,9
13,4
18,5
21,5
28,9
38,2
23,8 -25,7 1220 20
10
0
-5
-10
-15
-20
-25
0,710
0,705
0,700
0,695
0,695
0,695
0,690
0,690
0,486
0,474
0,463
0,456
0,450
0,445
0,439
0,433
5,62
5,50
5,43
5,38
5,32
5,27
5,20
5,15
2,40
2,93
3,89
4,50
6,04
7,70
9,66
11,80
1,94
2,35
3,13
3,63
4,87
6,20
7,77
9,48
12,5
15,4
20,8
24,4
33,0
42,5
53,8
66,5
25,7 -31,2 1240 20
10
0
-10
-15
-20
-25
-30
0,690
0,690
0,685
0,680
0,680
0,670
0,670
0,660
0,483
0,471
0,460
0,448
0,442
0,437
0,431
0,425
5,66
5,50
5,43
5,32
5,25
5,26
5,20
5,21
2,68
3,28
4,34
6,81
8,53
10,77
13,16
15,10
2,12
2,51
3,43
5,40
6,75
8,52
10,40
12,00
13,5
16,5
22,7
36,6
46,3
58,5
72,0
83,0
27,5







-38,6


1260 20
10
0
-10
-20
-25
-30
-35
0,680
0,675
0,671
0,665
0,660
0,655
0,655
0,650
0,480
0,469
0,457
0,446
0,435
0,429
0,423
0,418
5,63
5,50
5,41
5,33
5,24
5,20
5,12
5,12
2,99
3,68
4,99
7,67
12,1
15,0
17,5
22,0
2,33
2,87
3,81
5,97
9,45
11,70
13,60
17,10
14,9
18,8
25,3
40,3
65,0
80,7
95,5
120,0

Phu luc 9: ( Tip theo )


%
t
d
,
o
C

Kg/m
3
t,
o
C
C
KCal/Kg.K

KCal/m.h.K
a.10
4
m
2
/h
.10
4
kG.S/m
2
.10
6
m
2
/S
Pr
28,5 -43,6 1270 20
0
-10
0,670
0,664
0,660
0,479
0,455
0,445
5,62
5,40
5,31
3,20
5,22
8,18
2,47
4,02
6,32
15,8
26,7
42,7
201

-20
-25
-30
-35
-40
0,650
0,650
0,645
0,645
0,640
0,434
0,428
0,422
0,416
0,411
5,25
5,18
5,16
5,10
5,07
12,9
16,3
19,2
25,0
31,0
10,0
12,6
14,9
19,3
24,0
68,8
87,5
103,5
136,5
171,0
29,4 -50,1 1280 20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50
0,670
0,658
0,650
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625
0,477
0,454
0,444
0,433
0,421
0,415
0,410
0,404
0,399
5,57
5,40
5,35
5,28
5,19
5,15
5,10
5,06
4,68
3,4
5,6
8,8
14,1
21,7
26,0
33,0
41,0
50,0
2,65
4,30
6,75
10,8
16,6
19,9
25,3
31,4
38,3
17,2
28,7
45,4
73,4
115,0
139,0
179,0
223,0
295,0
29,9 -55 1286 20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50
-55
0,665
0,654
0,645
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625
0,620
0,476
0,454
0,443
0,432
0,420
0,415
0,409
0,404
0,398
0,392
5,58
5,40
5,34
5,25
5,16
5,10
5,06
5,02
4,96
4,91
3,53
5,80
9,22
14,7
23,0
29,0
36,0
44,0
52,0
66,0
2,75
4,43
7,04
11,23
17,6
22,1
27,5
33,5
39,7
50,2
17,8
29,5
47,5
77,0
123,0
156,5
196,0
240,0
290,0
368,0



Phu luc 10: Cac tinh cht nhit vt ly cua cac vt liu

Vt liu
t,
o
C

Kg/m
3

KCal/m.h.K
Cp
KCal/Kg.K
a.10
3
m
2
/h
, %
vt liu xy dng v cch nhit
- Nhm l 50 20 0,04 - - -
- Nhm l c dng ht 20 160 0,25 0,20 18,5 -
- Aming
+ Loi tm 30 770 0,10 0,195 0,712 -
+ Loi si 50 470 0,095 0,195 1,04 -
- Bakelit aming 20 156 0,061 0,28 13,96 -
20 210 0,074 0,28 12,47 -
20 293 0,093 0,28 11,32 -
20 363 0,106 0,28 10,12 -
- Tm lp ximng aming - 1800 0,30 - - -
- Nha ng 20 2110 0,60 0,50 0,57 -
- Keo -196 90 0,0108 0,126 8,52 -
-80 90 0,016 0,180 10,2
-30 90 0,018 0,200 10,0
0 90 0,020 0,218 10,2
20 90 0,023 0,231 11,0
50 90 0,025 0,246 11,2
- Sn bakelit 20 1400 0,25 - - -
- B tng 20 2300 1,10 0,27 1,77 -
202

- B tng kh - 600 0,10 - - -
- B tng thch cao bng
+ X l luyn kim - 1000 0,32 0,19 16,8 -
+ X than - 1300 0,48 0,19 19,4 -
- B tng xp 90 400 0,108 0,20 13,8 1,5
25 360 0,082 0,19 12,2 1,5
-14 520 0,22 0,33 12,9 77,5
- Bng 50 50 0,055 0,437 25,4 -
9 50 0,046 0,401 23,0 -
-78 50 0,037 0,331 22,7 -
-196 50 0,023 0,211 21,9 -
- Pht
+ Loi giy - 300 0,05 - - -
+ Loi vi 30 330 0,045 - - -
- Cao su tm lu ho 50 400 0,078 - - -
- Thch cao - 1650 0,25
- Thch cao c n cht hu c - 700 0,20 0,25 11,4 -
- t st chu la 450 1845 0,89 0,26 1,855 -
- Si 20 1840 0,31 - - -



Phu luc 10: (Tip theo)

Vt liu
t,
o
C

Kg/m
3

KCal/m.h.K
Cp
KCal/Kg.K
a.10
3
m
2
/h
m
%
- t
+ t st 18 2160 1,19 0,31 17,70 17,5
18 1500 0,16 0,17 6,4 0,0
-25 2160 1,64 0,22 22,6 17,5
+ t st Cambri 18 1280 0,26 0,23 8,74 0,0
10 2000 1,15 0,33 17,4 12,8
-14 2000 0,95 0,27 17,5 12,8
+ t ct mn 16 2000 1,93 0,37 26,2 25,0
0 1430 0,16 0,16 7,1 0,24
-25 2000 2,5 0,24 54,1 25,0
+ t ct chy 17 1500 0,19 0,19 6,8 0,0
18 2200 1,29 0,40 14,7 35,0
-16 2200 2,30 0,27 39,0 35,0
+ t ct bng tch 17 1270 0,13 0,16 6,3 0
18 2020 1,17 0,46 12,6 35
-20 2020 1,46 0,28 25,8 35
+ t ct pha 24 1900 0,68 0,15 24,0 0,0
-10 2060 1,13 0,21 26,1 7,4
-14 2060 0,96 0,08 26,0 7,4
- G
+ G tp 30 128 0,045 - - -
+ G si th ngang 20 800 0,178 0,42 0,53 -
+ G si th dc 20 800 0,312 - - -
203

+ G thng th ngang 20 448 0,092 - - -
+ G thng th dc 20 448 0,22 - - -
+ Mn ca 20 200 0,60 - - -
+ Dm bo 25 150 0,007 0,66 7,46 11,4
+ Tm lm t dm bo - 150 0,050 0,60 5,6 -
- 250 0,065 0,60 4,3 -
- 500 0,140 0,60 3,9 -
- t
+ t m - 1700 0.565 0,48 0,693 -
+ t kh - 1500 0,119 - - -
- Than 20 1400 0,16 0,312 0,37 -
- Tm ci - 400 0,12 0,35 8,6 -
- Cc tng
+ Loi m 150 0,055 0,35 10,5 -
+ Gn sng - 0,055 - - -
+ Loi thng 700 0,15 0,35 6,1 -
+ Loi p cht 1000 0,20 0,35 5,7 -
+ Cao su tng hp 1600 0,184 0,373 3,1 -
Phu luc 10: (Tip theo)

Vt liu
t,
o
C

Kg/m
3

KCal/m.h.K
Cp
KCal/Kg.K
a.10
3
m
2
/h
m
%
- Thch anh tinh th
+ Loi trc ngang 0 250028 6,2 0,2 12,0 -
+ Loi trc dc 0 0 11,7 - - -
- Keramzit thnh ng - 1400 0,45 0,20 26,1 -
- Gch
+ Gch cch nhit 100 550 0,12 - - -
+ Gch cacborundum - 1000 0,97 0,162 0,60 -
+ Gch xy dng 20 8001500 0,20,25 - - -
- Clinke 30 1400 0,14 0,34 0,41 -
- Da 30 1000 0,137 - - -
- Than cc loi bt 100 449 0,164 0,29 0,125 -
- M hng 40 190 0,027 - - -
- Nc 0 920 1,935 0,54 3,89 -
- Vi du 20 1180 0,16 - - -
- Ma nh 85% (bt) 100 216 0,058 - - -
- Phn 50 2000 0,80 0,21 1,91 -
- Bng khong 100 100 0,045 0,200 22,1 -
50 100 0,042 0,192 22,0 -
0 100 0,038 0,174 21,8 -
-30 100 0,034 0,162 20,9 -
-80 100 0,028 0,142 19,7 -
-196 100 0,014 0,082 17,1 -
- Bng khong tm bitum 25 390 0,060 0,250 5,8 -
- Tm bng khong nn cht - 400 0,100 0,180 12,9 -
- Vi khong -50 200 0,04 0,220 0,91 -
- Mt xp 20 20 0,035 0,338 51,2 -
0 20 0,033 0,322 51,0 -
204

-30 20 0,030 0,302 50,0 -
-80 20 0,025 0,260 48,0 -
-196 20 0,012 0,138 42,8 -
- Cm thch 90 2700 1,12 0,10 4,15 -
- Lp cu l hi 65 - 1,132,7 - - -
- Paraphin 20 920 0,23 - - -
- Giy nha chng thm - 600 0,15 0,35 7,1 -
- Ct
+ Ct kh 20 1500 0,28 0,19 9,85 -
+ Ct m 20 1650 0,97 0,50 1,77 -
- Nha
+ Polystyrol 20 33 0,035 0,28 34,4 -
+ Polyclovinyl 20 50 0,037 0,28 26,7 -
- Xi mng pooclan 30 1900 0,26 0,27 0,506 -
Phu luc 10: (Tip theo)

Vt liu
t,
o
C

Kg/m
3

KCal/m.h.K
Cp
KCal/Kg.K
a.10
3
m
2
/h
m
%
- Li-e (bn, in)
+ Loi ht 20 45 0,033 - - -
+ Loi tm 30 190 0,036 0,45 0,42 -
- Cao su 0 1200 0,14 0,33 0,353 -
- Giy du - 600 0,15 0,35 0,71 -
- phin 100 2800 1,28 - - -
- Mica - 290 0,5 0,21 8,2 -
- Tuyt - 560 0,4 0,50 1,43 -
- Thu tinh 20 2500 0,64 0,16 0,16 -
- Bng thu tinh 0 200 0,032 0,16 1,0 -
- Si thu tinh 50 50 0,041 0,222 36,9 -
0 50 0,035 0,206 34,0
-30 50 0,032 0,192 33,1
-80 50 0,026 0,170 30,4
-196 50 0,013 0,104 25,1
- Tm than bn 50 220 0,055 - - -
- G dn 0 600 0,13 0,6 3,61 -
- s 95 2400 0,89 0,26 1,43 -
1055 2400 1,69 - - -
- Tm cch in si php 20 240 0,042 - - -
- Xlul 30 1400 0,18 - - -
- Seltec 20 215 0,04 - - -
- Sevlin 14 260 0,047 0,40 - -
- Vi b xy dng - 150 0,05 0,45 7,4 -
- X ht - 574 0,114 0,205 9,7 -
- Bng x 20 100 0,04 0,177 22,4 -
40 200 0,055 0,2 5,8
100 250 0,06 - -
170 300 0,071 0,2 11,4
320 300 0,081 0,2 13,5
205

490 300 0,092 0,22 14,0
- Va 20 1680 0,67 - - -
- bnt 20 1200 0,14 0,34 3,43 -
Kim loi
- Nhm 0 2670 175 0,22 328 -
- ng thanh 20 8000 55 0,091 75 -
- ng thau 0 8600 73,5 0,090 95 -
- ng 0 8800 330 0,091 412 -
- Niken 20 9000 50 0,11 50,5 -
- Thic 0 7230 55 0,054 141 -
- Thu ngn 0 13600 6,8 0,033 15,3 -
- Ch 0 11400 30 0,031 85 -
- Bc 0 10500 394 0,056 670 -
- Thp 20 7900 39 0,011 45 -
- Km 20 7000 100 0,094 152 -
- Gang 20 7220 54 0,120 62,5 -


BANG CHUYN DI DON VJ
1. Ap sut :
1 psi = 6,89476 kPa = 6894,76 N/m
2
1 in Hg = 3,38639 kPa
1 in H
2
O = 0,24908 kPa
1 ft H
2
O = 2,98896 kPa
1 tonf/in
2
= 15,4443 MPa
1 bar = 10
5
N/m
2
= 10
5
Pa
1 at = 0,9807 Bar = 735,5 mmHg = 10 mH
2
O
1 kgf/cm
2
= 1 at = 98,0665 kPa = 10
4
mmAq
1 mm Hg = 1 torr = 133,322 Pa = 0..1934 psi
1 mmH
2
O = 9,80665 Pa
1 mmAq = 1 kgf/m
2
= 9,807 N/m
2
2. Nhit :
[ ] 15 , 273 R T .
9
5
32 F t .
9
5
15 , 273 K T C t
o o o o
= = =
3. Khi lng ring
1 lb/in
3
= 27,68 g/cm
3
1 lb/ft
3
= 16,019 kg/m
3
1 kg/m
3
= 0,06243 lb/ft
3
4. Gia tc
1 ft/s
2
= 0,3048 m/s
2
1 m/s
2
= 3,2835 ft/s
2
5. Lu lng thtch
1 cfm = 4,71947.10
-4
m
3
/s = 1,699 m
3
/h
1 m
3
/h = 0,588578 cfm
206

6. Chiu dai
1 in = 25,4 mm
1 ft = 12 in = 304,8 mm = 0,333 yard
1 yard = 0,9144 m
1 mile = 1,609344 km = 5280 ft
1 m = 3,2808 ft
7. Din tch
1 m
2
= 10,7639 ft
2
= 1550 in
2
1 are = 100 m
2
1 hectare = 10
4
m
2
1 ft
2
= 144 in
2
= 929 cm
2
1 in
2
= 645,16 mm
2
8. Thtch
1 Gal (US) = 3,7854 Lt = 0,13368 ft
3
1 in
3
= 16,387 cm
3
1 ft
3
= 0,0283168 m
3
1 m
3
= 35,3147 ft
3
1 cm
2
= 0,061024 in
3
9. Khi lng
1 oz = 28,3495 g
1 lb = 0,45359237 kg = 16 oz
1 quital = 100 kg
1 Ton = 1016,05 kg
1 kg = 2,2046 lb
1 g = 15,432 grains

10. Cng sut
1 HP = 0,7457 kW
1 W = 1 J/s = 3,412 Btu/h
1 Tn lanh (USRT) = 12.000 Btu/h = 3,5169 kW
1 Tn lanh (JRT) = 13.175 Btu/h = 3,86 kW
11. Nng lng
1 kWh = 3600 kJ = 3412 Btu
1 kCal = 4,187 kJ
1 Btu = 1,05506 kJ = 0,25198 kCal
1 Cal = 3,968 Btu
1 ft.lbf = 1,35582 J
1 Therm = 105,506 MJ
1 kJ = 1 kW.s
12. Tc :
1 fpm = 0,00508 m/s
1 fps = 0,3048 m/s
207

1 m/s = 196,85 fpm
13. Lc :
1 lbf = 4,44822 N
1 tonf = 9,964 kN
1 kip = 4,44822 kN
1 kgf = 1 kp = 9,80665 N
14. Lu lng
1 m
3
/s = 2119 cfm = 1.585 x10
4
gpm
1 cfm = 0.4719 L/s





208

TAI LIU THAM KHAO

1- Vo nh Dip, Nguyn thin Tng (1984), Khoa hoc ky thut
phuc vu nng thn- Nng lng, Nha xut ban Thanh ph H
Ch Minh.
2- Trnh Quang Dung, ( 1992), in mt tri, Nha xut ban Khoa
hoc ky thut.
3- Pham Thanh Minh, (1998), H mt tri Mt tri va cac hanh
tinh, Nha xut ban tre.
4- Hoang Dng Hung, (1998), Nghin cu s dung nng lng
nhit mt tri iu kin Vit nam -Lun vn thac s KHKT,
ai hoc Bach khoa a nng.
5- Hoang Dng Hung, (1998) Trin khai ng dung cac dang
nng lng mi khu vc min Trung, tai nghin cu khoa
hoc cp B,
6- Hoang Dng Hung, (2001) Cai tin nng cao hiu qua s
dung thit b s dung nng lng mt tri, tai nghin cu
khoa hoc cp B,
7- Hoang Dng Hung (2002), Nghin cu nng cao hiu qua
thit b thu nng lng nhit mt tri cp nhit va lam lanh -
Lun an Tin s KHKT, ai hoc Bach khoa a nng.
8- Hoang Dng Hung, (2003) Nghin cu trin khai ng dung
thit b nng lng mt tri vao thc t, tai nghin cu khoa
hoc cp B,
9- Hoang Dng Hu ng, Phan Quang Xng (2004) Nghin cu
trin khai h thng cp nc sinh hoat va ti gia nh bng
nng lng mt tri, tai nghin cu khoa hoc cp B trong
im,
209

10- Hoang Dng Hung, (2006) Nghin cu ng dung nng lng
mt tri cung cp nc nong va lam lanh, tai nghin cu
khoa hoc cp B trong im,
11- Hoang Dng Hung, Nguyn Bn (2004), Giao trnh chuyn
nng lng mt tri, Khoa cng ngh Nhit in lanh, trng
ai hoc Bach khoa, ai hoc a Nng.
12- Nguyn Duy Thin, (2001), Ky thut s dung nng lng mt
tri, Nha xut ban Xy dng.
13- ng nh Thng, (2005) Pin mt tri va ng dung, Nha xut
ban Khoa hoc ky thut.
14- Nguyn Cng Vn, (2005) Nng lng mt tri - Qua trnh
nhit va ng dung, Nha xut ban Khoa hoc ky thut.
15- A. A. Mohamad, (1997) High Efficiency Solar Air Heater,
Solar Energy Vol. 60 No 2, Pergamon.
16- Aden B. Meeinel and Marjorie P. Meinel (1977), Applied
Solar Energy Addison - wesley Publishing Company.
17- A. K. Athienitis and Y. Chen, (2000) The Effect of Solar
Radiation on Dynamic Thermal Performance of Floor Hreating
Systems, Solar Energy Vol. 69 No 3, Pergamon.
18- Amilca Fasulo, Jorge Follari and Jorge Barral (2001)
Comparition Between a Simple Solar Collector Accumulator
and a Conventional Accumulator, Solar Energy Vol. 71 No 6,
Pergamon.
19- A. Trombe, L. Serres and M. Moisson, (1999) Solar Radiation
Modelling in A Complex Enclosure, Solar Energy Vol. 67, Nos
4-6, Pergamon.
20- B. J. Brink Worth (1972), Solar energy for man, The
Compton Press.
210

21- B. J. Huang, J. M. Chang, V. A. Petrenko and K. B. Zhuk
(1998) A Solar Ejector Cooling System Using Refrigerant
R141b, Solar Energy Vol. 64, Nos 4-6, Pergamon.
22- B. J. Huang and J. P. Chyng, (2001) Performance
Characterristics of Integral Type Solar-Assisted Heat Pump,
Solar Energy Vol. 71, No 6, Pergamon.
23- Brian Norton (1992), Solar Energy Thermal Technology,
Springer-Verlag
24- Daniels Farrington (1972), Direct use of the sun
,
s Energy,
Yale University Prees, LonDon.
25- David Faiman, Haim Hazan and Ido Laufer, (2001) Reducing
The Heat Loss at Night From Solar Water Heaters of The
Integrated Collectar-Storage Variety, Solar Energy Vol. 71, No
2, Pergamon.
26- Enea, (1996) Research and Technology at the Nation's Service,
Roma.
27- Exell R.H.B. (1980), Basic Design Theory for a Simple Solar
Rice Dryer, Renewable Energy Review journal Vol.1.
Bangkok, Thailan.
28- Exell R.H.B. , AIT Research Report. Bangkok, Thailan.
29- Frank P. Incropera, David P. DeWitt (2001), Fundamentals of
Heat and Mass Trasfer - Fifth edition, John Wiley & Sons.
30- G. A. Mastekbayeva and S. Kumar, (2000) Effect of Duct on
the Transmitance of Low Density Polyethylene Glazing in a
Tropical Climate, Solar Energy Vol. 68, No 2, Pergamon.
31- Garg H. P., (1987) Advances in Solar Energy Technology.
Publishing Company, Dordrecht, Holland.
32- Graham L. Morrison, Gary Rosengarten and Masud Behnia
(1999) Mantle Heat Exchangers for Horizontal Tank
211

thermosyphon Solar Water Heaters, Solar Energy Vol. 67, Nos
1-3, Pergamon.
33- Guangming Chen and Eiji Hihara, (1999) A New Absorpsion
Cycle Using Solar Energy, Solar Energy Vol. 66, No.6,
Pergamon.
34- International Institute of Refrigeration, (1999), Guide to Solar
Refrigeration for Remote Areas and Warm Countries, Paris.
35- Ivan Martinez, Rafael Almanza, Marcos Mazari, Genaro
Correa (2000) Parabolic trough reflector manufactured with
aluminum first suface mirrors thermally sagged, Solar Energy
Materials & Solar Cells, 64 , Elsevier.
36- Jan F. Kreider, Frank Kreith (1977), Solar Heating and
Cooling, Hemisphere Publishing Corporation, Washington
D.C.
37- Jeffrey M. Gordon and Kim Choon, (2000) High-Efficiency
Solar Cooling, Solar Energy Vol. 68, No. 1, Pergamon.
38- John A. Duffie, William A. Beckman (1991), Solar
Engineering of Thermal Processes, A Wiley- Interscience
Publication
39- Jugen Streib (1992 ), Hot Water from The Sun, Germany.
40- Lund P.J (1980), Solar Thermal Engineering, John Wiley and
Sons.
41- Marc A. Rosen, (2001) The Exergy of Stratified Thermal
Energy Storages, Solar Energy Vol. 71 No 3, Pergamon.
42- Michael F. Modest (1993) Radiative Heat Transfer,
McGraw-Hill, Inc
43- N. E. Wijeysundera, (1997) Thermodynamic Performance of
Solar-Powered Ideal Absorption Cycles, Solar Energy Vol. 61,
No. 5, Pergamon.
212

44- P. Stumpf, A. Balzar, W. Eisenmann, S. Wendt, H. Ackermann
and Vajen (2001) Comparative Mearsurements and
Theoretical Modelling of Single and Double- Stage Heat Pipe
Coupled Solar Cooking Systems for High Temperatures, Solar
Energy Vol. 71 No 1, Pergamon.
45- R. J. Fuller (1990), Heating Commercial Greenhouses with
Solar Energy, Energy Victoria.
46- R. Z. Wang, M. Li, (1999) An Energy Efficient Hybrid System
of Solar Powered Water Heater and Adsorption Ice Maker,
Solar Energy Vol. 68, Pergamon.
47- Selahattin Goktun and Ismail Deha Er, (2001) The optimum
Ferformance of a Solar-Assisted Combined Absorption-Vapor
Compression System for Air Conditioning and Space Heating,
Solar Energy Vol. 61 No 5, Pergamon.
48- S. O. Enibe and O. C. Iloeje, (1997) Transient analysis and
Performance Prediction of a Solid Absorption Solar
Refrigerator, Solar Energy Vol. 61 No 1, Pergamon.
49- Sol Wieder (1982), An Introduction to Solar Energy for
Scientists and Engineers, John Wiley & Sons.
50- United Nations Development Programe (1997), Energy after
Rio - Prospects and Challenges, New York.
51- Venikov V.A. Ptyantin E.V. (1984), Introdution to Energy
Technology, Mir Publisher, Moscow.
52- Voker Heinzel, Jurgen Holzinger and Martin Simon, (1997)
Fluid Oscillation in Flat Plate Boiling Water Collectors, Solar
Energy Vol. 59 No 1-3, Pergamo.
53- W. Rivera, V. Velez, A. Xicale (2000) Heat transfer
Coefficients in Two Phase Flow for Mixtures Used in Solar
Absorption Refrigeration Systems, Solar Energy Materials &
Solar Cells, 63 , Elsevier.
213

54- W. Rivera, A. Xicale (2001) Heat transfer Coefficients in Two
Phase Flow for The Water/Lithium Bromide Mixture Used in
Solar Absorption Refrigeration Systems, Solar Energy
Materials & Solar Cells, 70 , Elsevier.
55- Y. Tripanagnostopoulos, M. Souliotis and Th. Nousia (2000)
Solar Collectors With Colored Absorbers, Solar Energy Vol.
68, No 4, Pergamon.
56- F.U.Mller - Franzis (1997) Thermische Solarenergie - -
Germany








214