Do An Chong Set

Tài liệu này được upload và download miễn phí tại website: http://hutonline.
net
Nguyenvanbientbd47@gmail.com Do An Chong Set
______________________________________________________________________________________________________________________
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Trong coâng cuoäc ñoåi môùi, xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc ta, ngaøy caøng coù nhieàu coâng
trình xaây döïng, nhaø maùy moïc leân naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cho nhaân daân. Beân caïnh söï
öu ñaõi cuûa thieân nhieân cho con ngöôøi cuõng keøm theo söï khaéc nghieät cuûa noù. Trong ñoù seùt laø moät hieän
töôïng töï nhieân coù theå gaây nguy hieåm ñeán tính maïng con ngöôøi vaø taøi saûn. Vì vaäy, ngoaøi vieäc xaây döïng
caùc coâng trình chuùng ta caàn phaûi coù bieän phaùp baûo veä traùnh ñöôïc thieät haïi do seùt gaây ra.
Naêm 1752 nhaø baùc hoïc ngöôøi Myõ laø Benjamin Franklin ñaõ khaùm phaù ra nguyeân taéc cô baûn trong
vieäc phoøng choáng seùt tröïc tieáp laø duøng coät nhoïn (kim Franklin) ñeå thu seùt vaø daãn seùt xuoáng ñaát, baûo veä
caùc coâng trình xaây döïng.
Tuy nhieân, kim Franklin cuõng coù nhöôït ñieåm laø phaïm vi baûo veä heïp , laøm vieäc khoâng tin caäy vaø
khoâng hieäu quaû. Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån cuûa KHKT, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ nghieân cöùu vaø cheá taïo
ñöôïc caùc thieát bò thu seùt hieäu quaû hôn. Trong taäp kuaän aùn naøy xin trình baøy caùc lyù luaän cô baûn veà seùt vaø
caùc phöông phaùp phoøng choáng seùt tröïc tieáp söû duïng coâng ngheä môùi bao goàm noäi dung laø:
- Toång quan veà seùt vaø caùc phöông phaùp phoøng choáng seùt tröïc tieáp.
- Giôùi thieäu heä thoáng choáng seùt System 3000 (cuûa haõng GLT – Uùc) vaø caùc phaàn meàm lieân
quan.
- Thieát keá heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp cho tröôøng ÑH Sö Phaïm Kyõ Thuaät TP. HCM.
Sinh vieân thöïc hieän

CAO MINH TRIEÁT
1
Tài liệu này được upload và download miễn phí tại website: http://hutonline.net
Bách Khoa Online

Giao lưu - Học hỏi - Chia sẻ kinh nghiệm
của các thế hệ sinh viên Bách Khoa
hutonline.net
______________________________________________________________________________________________________________________
CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ SEÙT VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP

PHOØNG CHOÁNG SEÙT .
A. TOÅNG QUAN:
Nöôùc Vieät Nam ta thuoäc vuøng khí haäu nhieät ñôùi, noùng vaø aåm thuaän lôïi cho vieäc hình thaønh maây doâng
vaø seùt. Ngaøy nay, khi neàn kinh teá ñaát nöôùc phaùt trieån tình hình xaây döïng cuõng phaùt trieån raàm roä, nhieàu
toaø cao oác, khu coâng nghieäp ra ñôøi, do ñoù vieäc phoøng choáng seùt laø moät vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm.
Ñeå thieát keá ñöôïc heä thoáng choáng seùt cho moät coâng trình caàn phaûi coù söï hieåu bieát cô baûn veà ñieän khí
quyeån, caùc hieän töôïng phoùng ñieän trong khí quyeån (cuõng nhö caùc hieän töôïng phoùng ñieän giöõa ñaùm maây
vôùi maët ñaát).
1/ Quaù trình phoùng ñieän cuûa seùt:
1.1/ Söï hình thaønh maây doâng vaø seùt:
Doâng laø hieän töôïng xaõy ra chuû yeáu vaøo muøa haï lieân quan ñeán söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa ñoái löu
nhieät vaø caùc nhieãu ñoäng khí quyeån. Doâng ñöôïc ñaët tröng bôûi söï xuaát hieän nhöõng ñaùm maây doâng hay
maây tích vuõ (Cumulonimbus) coù ñoä daày töø 10 ÷ 16 Km, tích tuï moät löôïng nöôùc vaø taïo ra nhöõng ñieän
theá cöïc maïnh.
Trong thöïc teá söï hình thaønh caùc côn doâng gaén lieàn vôùi söï xuaát hieän cuûa nhöõng luoàng khoâng khí
khoång loà töø maât ñaát boác leân. Caùc luoàng khoâng khí naøy ñöôïc hình thaønh do söï ñoát noùng bôûi aùnh saùng
maët trôøi, ñaëc bieät ôû caùc vuøng cao (doâng nhieät) hoaëc do söï gaëp nhau cuûa nhöõng luoàng khoâng khí noùng
aåm vôùi khoâng khí laïnh (doâng Front). Sau khi ñaõ ñaït ñöôïc ñoä cao nhaát ñònh (khoaûng vaøi ki-loâ- met trôû leân
– vuøng nhieät ñoä aâm), luoàng khoâng khí aåm naøy bò laïnh ñi – hôi nöôùc ngöng tuï thaønh nhöõng gioït nhoû li ti
hay caùc tinh theå baêng vaø taïo thaønh nhöõng ñaùm maây doâng.
Ñaõ töø laâu ngöôøi ta khaúng ñònh veà nguoàn taïo ra ñieän tröôøng giöõa caùc ñaùm maây doâng vaø maët ñaát
chính laø nhöõng ñieän tích tích tuï treân caùc haït nöôùc li ti vaø caùc tinh theå baêng cuûa caùc daùm maây doâng ñoù.
Qua nhieàu laàn ño ñaït thöïc nghieäm, ngöôøi ta thaáy raèng khoaûng 80 ÷ 90% phaàn döôùi caùc ñaùm maây
doâng chuû yeáu chöùa ñieän tích aâm, töø ñoù caûm öùng treân maët ñaát nhöõng ñieän tích döông töông öùng vaø taïo
neân moät tuï ñieän khoâng khí khoång loà.
2
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 1.1: Söï phaân boá ñieän tích giöõa caùc ñaùm maây vaø maët ñaát.
Hình treân (hình 1.1) cho ta thaáy söï phaân boá ñieän tích trong moät ñaùm maây vaø treân maët ñaát. Khi
phaàn döôùi cuûa ñaùm maây mang ñieän tích aâm bò huùt veà phía maây mang ñieän tích döông treân maët ñaát, vaät
naøo treân maët ñaát caøng cao thì khoaûng caùch giöõa vaät vaø ñaùm maây caøng nhoû vaø lôùp khoâng khí ngaên caùch
giöõa vaät vaø maây caøng nhoû cuõng nhö lôùp ngaên caùch caùc ñieän tích traùi daáu caøng moûng. Ôû nhöõng nôi naøy
seùt deã ñaùnh xuoáng maët ñaát. Khi ñeán gaàn nhaø cao, caây cao thì maây doâng mang ñieän tích aâmhuùt caùc ñieän
tích döông laøm cho chuùng taäp trung laïi ôû moät ñieåm cao nhaát: treân maùi nhaø, ngoïn caây,…(coøn goïi laø hieäu
öùng muõi nhoïn). Neáu ñieän tích maây lôùn thì treân maùi nhaø, ngoïn caây,… cuõng taäp trung moät ñieän tích lôùn.
Ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù ñoä lôùn cuûa caùc ñieän tích traùi daáu noùi treân seõ taïo neân moät söï cheânh leäch ñieän
theá ñeå ñaùnh thuûng lôùp khoâng khí ngaên caùch noù vôùi maët ñaát (cöôøng ñoä ñieän tröôøng ôû maët ñaát luùc naøy
khoaûng 25 ÷ 30kV/cm), luùc naøy xaõy ra hieän töôïng phoùng ñieän giöõa ñaùm maây doâng vaø maët ñaát.
Hình 2.1 : Söï phaùt sinh cuûa seùt trong ñaùm maây doâng.
Seùt thöïc chaát laø moät daïng phoùng tia löûa ñieän trong khoâng khí vôùi khoaûng phoùng ñeän raát lôùn. Chieàu
daøi trung bình cuûa keânh seùt khoaûng töø 3 ÷ 5 Km. Phaàn lôùn chieàu daøi ñoù phaùt trieån trong ñaùm maây
doâng. Quaù trình phoùng ñieän cuûa seùt töông töï quaù trình phoùng ñieän tia löûa trong ñieän tröôøng raát khoâng
ñoàng nhaát vôùi khoaûng caùch phoùng ñieän lôùn.
1.2/ Caùc giai ñoaïn phoùng ñieän cuûa seùt:
Ban ñaàu xuaát phaùt töø maây doâng moät daõi saùng môø keùo daøi töøng ñôït giaùn ñoaïn veà phía maët ñaát
vôùi toác ñoä trung bình khoaûng 105 ÷ 106 m/s , ñoù laø giai ñoaïn phoùng ñieän tieân ñaïo theo töøng ñôït.
Keânh tieân ñaïo laø moät doøng Plasma maät ñoä ñieän tích khoâng cao laém, khoaûng 1013÷1014 ion/m3. Moät
phaàn ñieän tích aâm cuûa maây doâng traøn vaøo keânh vaøphaân boá töông ñoái ñeàu doïc theo chieàu daøi cuûa noù
(Hình 1.3a).
3
______________________________________________________________________________________________________________________
Thôøi gian phaùt trieån cuûa keânh tieân ñaïo moãi ñôït keùo daøi khoaûng 1s (moãi ñôït keânh tieân ñaïo keùo
daøi theâm trung bình vaøi chuïc meùt). Thôøi gian taïm ngöng phaùt trieån giöõa hai ñôït lieân tieáp khoaûng töø 30
÷ 90 m.
Hình 3.1: Caùc giai ñoaïn phoùng ñieän seùt vaø bieán thieân cuûa doøng ñieän seùt theo thôøi gian.
a. Giai ñoaïn phoùng ñieän tieân ñaïo.
b. Tieân ñaïo ñeán gaàn maët ñaát hình thaønh khu vöïc ion hoaù maõnh lieät.
c. Giai ñoaïn phoùng ñieän ngöôïc hay phoùng ñieän chuû yeáu.
d. Phoùng ñieän chuû yeáu keát thuùc.
Ñieän tích aâm toång töø maây traøn vaøo keânh tieân ñaïo baèng: Q = σ.L
Vôùi: σ laø maät ñoä ñieän tích.
L laø chieàu daøi keânh.
Ñieän tích naøy thöôøng chieám khoaûng 10% löôïng ñieän tích chaïy vaøo ñaát trong moät laàn phoùng ñieän
seùt. Döôùi taùc duïng cuûa ñieän tröôøng taïo neân bôûi ñieän tích cuûa maây doâng vaø ñieän tích trong keânh tieân ñaïo,
seõ coù söï taäp trung ñieän tích traùi daáu (thöôøng laø ñieän tích döông) treân vuøng maët ñaát phía döôùi ñaùm maây
doâng. Neáu vuøng ñaât phía döôùi baèng phaúng vaø coù ñieän daãn ñoàng nhaát thì nôi ñieän tích caûm öùng taäp trung
seõ naèm tröïc tieáp döôùi keânh tieân ñaïo. Neáu vuøng ñaát phía döôùi coù ñieän daãn khaùc nhau thì ñieän tích seõ taäp
trung chuû yeáu ôû vuøng keá caän, nôi coù ñieän daãn cao nhö vuøng quaëng kim loaïi, vuøng ñaát aåm, ao hoà, soâng
ngoøi, vuøng nöôùc ngaàm, keát caáu kim loaïi caùc nhaø cao taàng, coät ñieän, caây cao bò öôùt,… nhöõng nôi ñoù seõ laø
nôi ñoå boä cuûa seùt.
Cöôøng ñoä ñieän tröôøng ôû ñaàu keânh tieân ñaïo trong phaàn lôùn giai ñoaïn phaùt trieån cuûa noù (trong maây
doâng) ñöôïc xaùc ñònh bôûi ñieän tích baûn thaân cuûa keânh vaø cuûa ñieän tích tích tuï ôû ñaùm maây. Ñöôøng ñi cuûa
4
______________________________________________________________________________________________________________________
keânh tieân ñaïo naøy khoâng phuï thuoäc vaøo tình traïng cuûa maët ñaát. Chæ khi keânh tieân ñaïo coøn caùch maët ñaát
moät ñoä cao ñònh höôùng naøo ñoù thì môùi thaáy roõ daàn aûnh höôûng söï taäp trung ñieän tích ôû maët ñaát vaø ôû
caùc vaät theå daãn ñieän nhoâ khoûi maët ñaát vôùi höôùng phaùt trieån tieáp tuïc cuûa keânh theo höôùng coù cöôøng ñoä
ñieän tröôøng lôùn nhaát.
Ôû nhöõng nôi vaät daãn coù ñoä cao (nhaø cao taàng, coät aêng ten, ñaøi phaùt thanh,…) töø ñænh cuûa noù nôi
ñieän tích traùi daáu taäp trung nhieàu seõ ñoàng thôøi xuaát hieän ion hoùa taïo neân doøng tieân ñaïo phaùt trieån
höôùng leân ñaùm maây doâng. Chieàu daøi cuûa keânh tieân ñaïo töø döôùi leân treân taêng theo ñoä cao cuûa vaät daãn vaø
taïo ñieàu kieän deã daøng cho söï ñònh höôùng cuûa seùt vaøo vaät daãn ñoù.
Khi keânh tieân ñaïo xuaát phaùt töø maây doâng tieáp caän maët ñaát hay tieáp caän keânh tieân ñaïo ngöôïc chieàu
thì baét ñaàu giai ñoaïn phoùng ñieän ngöôïc laïi hay phoùng ñieän chuû yeáu (töông töï nhö caùc quaù trình phoùng
ñieän ngöôïc trong chaát khí ôû ñieän tröôøng khoâng ñoàng nhaát (Hình 1.3b) . Trong khoaûng caùch khí coøn laïi
giöõa ñaàu keânh tieân ñaïo vaø maët ñaát, cöôøng ñoä ñieän tröôøng taêng cao gaây neân ion hoùa maõnh lieät daãn ñeán
hình thaønh moät doøng Plasma coù maät ñoä ñieän tích töø 1016 ÷ 1019 ion/m3 cao hôn nhieàu so vôùi maät ñoä
ñieän tích cuûa tia tieân ñaïo, ñieän daãn cuûa noù taêng leân haøng traêm laàn ñieän tích caûm öùng töø maët ñaát traøn
vaøo doøng ngöôïc vaø thöïc teá ñaàu doøng mang ñieän theá cuûa ñaát laøm cho cöôøng ñoä tröôøng ñaàu doøng taêng
leân gaây ion hoùa maõnh lieät vaø cöù nhö vaäy doøng Plasma ñieän daãn cao tieáp tuïc phaùt trieån ngöôïc leân treân
theo ñöôøng choïn saün cuûa keânh tieân ñaïo. Toác ñoä phaùt trieån cuûa keânh tieân ñaïo phoùng ngöôïc raát cao vaøo
khoaûng 0,5.107 ÷ 1,5.108m/s (baèng 0,05 ÷ 0,5 laàn vaän toác aùnh saùng) töùc laø nhanh gaáp treân
traêm laàn toác ñoä phaùt trieån cuûa keânh tieân ñaïo höôùng xuoáng. Vì maät ñoä ñieän tích cao ñoát noùng maõnh lieät
neân tia phoùng ñieän chuû yeáu saùng choùi coøn goïi laø chôùp. Ñaët ñieåm quan troïng nhaát cuûa phoùng ñieän chuû
yeáu laø cöôøng ñoä doøng ñieän lôùn.
Goïi V laø toác ñoä cuûa phoùng ñieän , σ laø maät ñoä ñieän tích thì doøng ñieän seùt seõ ñaït giaù trò cao nhaát
(Hình 1.3c):
is = σV.
Khi keânh phoùng ñieän chuû yeáu leân tôùi ñaùm maây thì soá ñieän tích coøn laïi cuûa maây seõ theo keânh phoùng
ñieän chaïy xuoáng ñaát vaø cuõng taïo neân ôû choã seùt ñaùnh moät doøng ñieän coù trò soá nhaát ñònh giaûm nhanh
töông öùng vôùi phaàn ñuoâi soùng (Hình 1.3d).
Keát quaû quan traéc seùt cho thaáy phoùng ñieän seùt thöôøng xaõy ra nhieàu laàn keá tuïc nhau (trung bình laø
3 laàn, nhieàu nhaát coù theå ñeán vaøi chuïc laàn). Caùc laàn phoùng ñieän sau coù doøng tieân ñaïo phaùt trieån lieân tuïc
(khoâng theo töøng ñôït nhö laân ñaàu), khoâng phaân nhaùnh vaø theo ñuùng quó ñaïo cuûa laàn ñaàu nhöng vôùi toác
ñoä cao hôn (2.106m/s).
Qua nghieân cöùu veà seùt, ngöôøi ta lyù giaûi ñöôïc söï phoùng ñieän nhieàu laàn cuûa seùt nhö sau: trong ñaùm
maây doâng coù theå coù nhieàu trung taâm ñieän tích khaùc nhau ñöôïc hình thaønh do nhöõng luoàng khoâng khí
xoaùy. Laàn phoùng ñieän ñaàu ñöoïc xaõy ra giöõa ñaát vaø trung taâm ñieän tích coù cöôøng ñoä ñieän tröôøng cao
nhaát. Trong giai ñoaïn phoùng ñieän tieân ñaïo thì hieäu ñieän theá giöõa caùc trung taâm ñieän tích naøy vôùi trung
taâm ñieän tích ñaàu tieân thöïc teá khoâng thay ñoåi vaø ít coù aûnh höôûng qua laïi vôùi nhau. Nhöng khi keânh
phoùng ñieän chuû yeáu ñaõ leân ñeán maây thì trung taâm ñieän tích ñaàu tieân cuûa ñaùm maây thöïc teá mang ñieän
theá cuûa ñaát laøm cho hieäu ñieän theá giöõa trung taâm ñaõ phoùng vôùi trung taâm ñieän tích laân caän taêng leân vaø
coù theå daãn ñeán phoùng ñieän vôùi nhau. Khi ñoù thì keânh phoùng ñieän cuõ vaãn coøn moät ñieän theá daãn nhaát ñònh
do söï khöû ion chöa hoaøn toaøn neân phoùng ñieän tieân ñaïo laàn sau theo ñuùng quyõ ñaïo ñoù, lieân tuïc vaø vôùi
toác ñoä cao hôn laàn ñaàu.
5
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 4.1: Quaù trình phaùt trieån cuûa phoùng ñieän seùt.
a. Hình daùng quang hoïc ; b. Ñoà thò doøng ñieän.
2/ Caùc thoâng soá cuûa seùt:

Doøng ñieän seùt ñöôïc xem nhö moät soùng xung coù daïng ñöôøng cong (Hình 5.1). Thöôøng trong khoaûng
vaøi ba µs doøng ñieän taêng nhanh ñeán trò soá cöïc ñaïi taïo thaønh phaàn ñaàu soùng, sau ñoù giaûm chaäm töø 20
÷ 100 µs taïo neân phaàn ñuoâi soùng.
- Caùc tham soá chuû yeáu:
+ Bieân ñoä doøng seùt: laø giaù trò lôùn nhaát cuûa doøng ñieän seùt.
+ Thôøi gian ñaàu soùng (τñs ): laø thôøi gian maø doøng seùt taêng töø 0 ñeán giaù trò cöïc ñaïi.
+ Ñoä doác doøng ñieän seùt: a = dis/dt.
+ Ñoä daøi doøng seùt (τs): laø thôøi gian töø ñaàu doøng seùt ñeán khi doøng seùt giaûm ½ bieân ñoä.
Hình 5.1: Daïng soùng doøng ñieän seùt.
6
______________________________________________________________________________________________________________________
2.1/ Bieân ñoä doøng seùt vaø xaùc suaát xuaát hieän:
Doøng ñieän seùt coù trò soá lôùn nhaát vaøo luùc keânh phoùng ñieän chuû yeáu ñeán trung taâm ñieän tích cuûa ñaùm
maây doâng.
Xaùc suaát xuaát hieän doøng ñieän seùt coù theå tính gaàn ñuùng theo coâng thöùc:
+ Cho vuøng ñoàng baèng:
VI = e-is/60 = 10-is/60, hay lgVI = -is/60 (ñöôøng cong1).
+ Cho vuøng nuùi cao:
VI = 10-is/30 , hay lgVI = -is/30 (ñöôøng cong 2)
(VI laø xaùc suaát xuaát hieän doøng ñieän seùt, coù bieân ñoä lôùn hôn hoaëc baèng is).
Chaúng haïn, xaùc suaát phoùng ñieän seùt coù bieân ñoä doøng seùt is ≥ 60KA :
lgVI = -60/60 = -1 ⇒ VI = 0,1 = 10%.
Coù nghóa laø trong toång soá laàn seùt ñaùnh chæ coù 10% soá laàn seùt coù bieân ñoä doøng ñieän seùt töø 60KA trôû
leân.
2.2/ Ñoä doác ñaàu soùng doøng ñieän seùt vaø xaùc suaát xuaát hieän:
Ñeå ño ñoä doác doøng ñieän seùt ngöôøi ta duøng moät khung baèng daây daãn noái vaøo moät hoa ñieän keá. Khi seùt
ñaùnh vaøo coät thu seùt vôùi ñoä doác a thì trong khung seõ caûm öùng leân moät söùc ñieän ñoäng baèng Mdis/dt (M
laø heä soá hoå caûm giöõa daây daãn doøng ñieän seùt cuûa coät thu seùt vôùi khung).
Ñieän aùp ñaàu ra cuûa khung: U = M(dis/dt)max.
Ñoä doác lôùn nhaát cuûa doøng ñieän seùt chaïy qua coät: a = (dis/dt)max, (KA/µs).
* Xaùc suaát xuaát hieän ñoä doác coù theå tính theo:
+ Cho vuøng ñoàng baèng: Va = e-a/15,7 = 10-a/36
+ Cho vuøng nuùi cao: Va = 10-a/18
2.3/ Cöôøng ñoä hoaït ñoäng cuûa seùt:

Cöôøng ñoä hoaït ñoäng cuûa doâng seùt ñöôïc xaùc ñònh baèng soá ngaøy doâng trong moät naêm vaø xem nhö trò
soá trung bình qua nhieàu naêm quan saùt vaø ño ñaït ôû nhöõng ñòa phöông khaùc nhau. Soá laàn seùt ñaùnh luoân
thay ñoåi trong moät ngaøy.
Theo taøi lieäu “Höôùng daãn thieát keá baûo veä choáng seùt cho nhaø ôû vaø coâng trình – CH 305 – 69” cuûa
Lieân Xoâ cuû ,soá laàn seùt ñaùnh trong moät naêm vaøo coâng trình (khi chöa coù heä thoáng baûo veä choáng seùt)
ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
(S + 3hx)(L + 3hx)n
N=
106
trong ñoù: S – chieàu roäng cuûa nhaø(coâng trình) , m.

L – chieàu daøi cuûa nhaø(coâng trình), m.
hx – chieàu cao tính toaùn cuûa nhaø(coâng trình), m.
n – soá laàn seùt ñaùnh trung bình treân 1Km2 trong moät naêm xaõy ra ôû ñòa phöông xaây döïng
nhaø(coâng trình).
* Soá laàn seùt ñaùnh trung bình treân 1Km2 trong moät naêm:
7
______________________________________________________________________________________________________________________
Baûng 1.1:
Soá giôø doâng Soá laàn seùt ñaùnh

trong naêm. Trung bình.
20 – 40 2,5
40 – 60 3,8
60 – 80 5
80 – 100 6,3
> - 100 7,5
* Soá ngaøy doâng trung bình trong naêm ôû moät soá ñòa phöông cuûa Vieät Nam (theo soá lieäu cuûa toång cuïc khí
töôïng thuûy vaên thoáng keâ):
Baûng 2.1 :
TT Ñòa phöông gaøy doâng/naê TT Ñòa phöông gaøy doâng/naê

1 ròa - Vuõng taøu 77,8 26 heä an - Vinh 88,4
2 c thaùi - Thaùi nguyeân 96,9 27 uù yeân - Tuy hoøa 37,6
3 h ñònh - Qui nhôn 52,1 28 aûng bình - Ñoàng hôùi 71,7
4 h thuaän - Phan thieát 80,7 29 aûng nam - Ñaø naüng 76,0
5 baèng 93,7 30 aûng ngaõi 75,2
6 c laéc 112,2 31 aûng ninh - Hoøn gai 87,1
7 ng thaùp - Cao laõnh 129,9 32 aûng trò - Ñoâng haø 72,4
8 lai - Pleiku 96,8 33 ng beù - Phöôùc long 104,1
9 baéc - Baéc giang 101,3 34 n la 105,5
10 giang 103,1 35 ninh 126,3
11 noäi - Laùng 93,6 36 ai bình 53,8
12 taây (Sôn taây) 87,2 37 anh hoùa 99,0
13 tónh 92,8 38 öa thieân - Hueá 93,9
14 höng - Haûi döông 72,3 39 n giang - Myõ tho 123,8
15 ng yeân 78,6 40 vinh - Caøng long 118,1
16 Hoà Chí Minh 78,6 41 eân quang 88,2
17 aùnh hoøa - Nha trang 45,0 42 n baùi 83,6
18 n giang - Raïch giaù 110,4 43 n ñaûo 57,3
19 uù quoác 99,4 44 ôøng sa 52,3
20 chaâu 97,0 45 uù lieãn 104,1
21 g sôn 89,5 46 ng caùi 111,9
22 cai 77,6 47m ñaûo 95,8
23 m ñoàng - Ñaø laït 89,8 48 uù thoï 111,3
24 nh haûi - Caø mau 118,9 49 n bieân 110,3
25 m haø - Nam ñònh 72,2 50 a 90,8
8
______________________________________________________________________________________________________________________
3/ Taùc haïi cuûa doøng ñieän seùt:

- Khi moät coâng trình bò seùt ñaùnh tröïc tieáp doøng seùt seõ gaây taùc haïi veà cô , nhieät vaø ñieän töø.
- Neáu caùc coâng trình noái lieàn vôùi caùc vaät daãn ñieän keùo daøi nhö : ñöôøng daây ñieän, daây ñieän
thoaïi, ñöôøng raây, oáng nöôùc gas baèng kim loaïi,... nhöõng vaät daãn aáy coù theå mang ñieän theá cao töø xa ñeán
khi chuùng bò seùt ñaùnh, gaây nguy hieåm cho ngöôøi vaø caùc thieát bò noái vôùi noù.
- Caàn chuù yù laø ñieän aùp coù theå caûm öùng treân caùc vaät daãn (caûm öùng tónh ñieän, hoaëc caùc daây daãn
ñieän taïo thaønh nhöõng maïch voøng caûm öùng ñieän töø). Khi coù phoùng ñieän seùt ôû gaàn ñieän aùp naøy coù theå leân
ñeán haøng chuïc kV vaø do ñoù raát nguy hieåm.
Nhö vaäy, seùt coù theå gaây nguy hieåm tröïc tieáp vaø giaùn tieáp caàn phaûi coù caùc phöông phaùp
phoøng choáng seùt tröïc tieáp vaø giaùn tieáp höõu hieäu, giaûm thieåu caùc ruûi ro do seùt gaây ra.
B. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHOØNG CHOÁNG SEÙT TRÖÏC TIEÁP :

1/ Khaùi nieäm chung:
Ñeå choáng seùt ñaùnh tröïc tieáp cho ñeán nay thöôøng duøng heä thoáng thu seùt baèng coät thu loâi, ñoái
vôùi caùc toøa nhaø coâng nghieäp, traïm, kieán truùc cao taàng,... boä phaän thu seùt coù theå duøng kim, daây, ñai hoaëc
löôùi thu seùt. Yeâu caàu cuûa vieäc choáng seùt laø toaøn boä coâng trình ñöôïc baûo veä caàn phaûi naèm trong vuøng
baûo veä cuûa heä thoáng thu seùt, heä thoáng naøy coù theå naèm ngay treân keát caáu coâng trình hay ñaët caùch ly tuøy
thuoäc vaøo hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän cuï theå. Song song vôùi vieäc choïn löïa heä thoáng thu seùt coøn löu yù ñeán
vaán ñeà noái ñaát choáng seùt, noái ñaát baûo veä vaø noái ñaát choáng seùt caûm öùng. Phöông aùn choáng seùt ñöôïc choïn
phaûi coù hieäu quûa choáng seùt cao, chi phí ñaàu tö xaây döïng ít nhaát vaø yeáu toá myõ quan cuõng caàn ñöôïc xem
xeùt.
Heä thoáng choáng seùt cô baûn goàm coù caùc ñieän cöïc (kim thu seùt) ñöôïc noái vôùi daây daãn xuoáng,
daây daãn xuoáng laïi ñöôïc noái vôùi löôùi tieáp ñaát. Vai troø cuûa caùc ñieän cöïc trôû thaønh ñieåm muïc tieâu seùt choïn
ñaùnh. Maïng daây daãn xuoáng seõ truyeàn naêng löôïng seùt xuoáng ñaát, coøn löôùi tieáp ñaát coù nhieäm vuï taûn naêng
löôïng seùt vaøo trong ñaát.
2/ Choáng seùt theo phöông phaùp coå ñieån:
2.1. Kim thu seùt Franklin:
- Vaøo naêm 1752 nhaø khoa hoïc ngöôøi Myõ Benjamin Franklin ñaõ phaùt hieän ra caùc nguyeân taéc choáng
seùt cô baûn naøy. Caùc ñieän cöïc Franklin coù ñoä cao thay ñoåi töø 2m ñeán 3m hoaëc cao hôn. Caùc thanh
Franklin naøy ñöôïc ñaët ôû nhieàu ñieåm treân noùc nhaø hoaëc ñænh coät cao. Coät thu seùt coù nhieàu kieåu khaùc
nhau, veà caáu taïo bao goàm caùc boä phaän sau:
+ Kim thu seùt (1)
+ Coät gaén kim thu seùt (2)
+ Daây daãn truyeàn naêng löôïng seùt xuoáng ñaát (3)
+ Boä phaän noái ñaát (4).
9
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 6.1: Coät thu seùt.
Kim thu ñöôïc laøm baèng theùp caùn vôùi nhieàu loaïi tieát dieän khaùc nhau, ñænh kim khoâng nhoû hôn
100mm2. Neáu theùp deïp beà daøy khoâng ñöôïc nhoû hôn 3,5mm. Neáu theùp oáng beà daøy thaønh oáng khoâng
nhoû hôn 3mm. Chieàu daøi hieäu duïng cuûa kim khoâng ñöôïc nhoû hôn 200mm. Kim thu coù theå maï keõm,
thieác, sôn daãn ñieän.
Neáu coät laøm baèng kim loaïi coù theå duøng thaân coät ñeå laøm daây daãn seùt, coät laøm beâ toâng loõi
theùp coù theå duøng theùp trong coät laøm daây daãn seùt, vaø ñoái vôùi nhöõng nhaø, coâng trình coù nhöõng caáu kieän
baèng theùp hoaëc beâ toâng coát theùp thì coù theå duøng caùc phaàn kim loaïi cuûa caáu kieän ñeå laøm daây daãn
seùt.Trong caùc tröôøng hôïp treân, phaàn kim loaïi duøng vaøo vieäc truyeàn daãn doøng ñieän seùt phaûi coù tieát dieän töø
100mm trôû leân (vôùi theùp) vaø phaûi baûo ñaûm lieân tuïc veà maët daãn ñieän.
2.2. Ñai vaø löôùi thu seùt:

Ñai vaø löôùi thu seùt duøng ñeå choáng seùt ñaùnh thaúng coù theå laøm baèng theùp deïp hay troøn vôùi
tieát dieän khoâng ñöôïc nhoû hôn 35mm2. Ñai hoaëc löôùi cho pheùp ñaët beân döôùi lôùp choáng thaám hay lôùp
caùch nhieät cuûa noù.
Cuõng coù theå ñaët keát hôïp kim ngaén leân löôùi thu seùt, khoaûng caùch trung bình giöõa caùc kim treân
löôùi töø 6 ÷ 12m (vieàn theo chu vi maùi), kim duøng theùp troøn 12 ÷16mm coù chieàu cao khoaûng 0,5m.
Hình 7.1: Löôùi thu seùt.
2.3. Daây thu seùt:

Daây thu seùt ñöôïc duøng ñeå baûo veä cho nhöõng coâng trình coù daïng heïp vaø keùo daøi cuï theå nhö
caùc ñöôøng daây daãn ñieän treân khoâng, coù chieàu daøi ñaùng keå.
Daây thu seùt cuõng coù theå keát hôïp vôùi coät thu seùt ñeå baûo veä cho caùc traïm phaân phoái ñieän.
Daây thu seùt phaûi laøm baèng theùp, tieát dieän daây khoâng ñöôïc nhoû hôn 50mm2 vaø khoâng ñöôïc lôùn hôn
75mm2 (theo TCN - 46 - 71).
10
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 8.1: Daây thu seùt.
2.4. Caùch xaùc ñònh vuøng baûo veä:

+ Phöông phaùp quaû caàu laên:
Giöõa ñieän tích vaø cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi muõi tieân ñaïo seùt cuõng nhö giöõa ñieän tích vaø bieân
ñoä doøng seùt coù moät moái quan heä. Töø moái quan heä naøy moät phöông phaùp ñöôïc ñöa ra vaøo cuoái thaäp nieân
70 nhaèm xaùc ñònh ñieåm seùt ñaùnh döïa treân cô sôû cuûa ñoä daøi khoaûng caùch phoùng ñieän, goïi laø phöông
phaùp “Quaû caàu laên” vaø phöông phaùp naøy ñaõ ñöôïc ñöa vaøo tieâu chuaån cuûa Uùc AS 1768 - 1991.
Ngöôøi ta giaû thieát muõi tieân ñaïo seùt ôû ñieåm giöõa (taâm) moät quaû caàu coù baùn kính baèng ñoä daøi
cuûa khoaûng caùch phoùng ñieän, nhö vaäy seõ coù nhöõng ñieåm beà maët quaû caàu chaïm vôùi maët ñaát hoaëc caùc boä
phaän treân beà maët ñaát, nhöõng ñieåm chaïm ñoù coù theå laø nhöõng ñieåm seùt ñaùnh, cuõng coù caùc vuøng beà maët
quaû caàu khoâng theå chaïm ñeán, ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa treân hình 9.1
Quaû caàu naøy coù baùn kính khoaûng 45m ñoái vôùi möùc baûo veä tieâu chuaån (doøng ñieän seùt ñaùnh
10KA vaø hôn nöõa). Ñoái vôùi caùc coâng trình quan troïng (deã chaùy, noå), ngöôøi ta thieát keá quaû caàu coù baùn
kính 20m.
Vuøng beà maët caàu khoâng chaïm tôùi ñöôïc coù theå ngaên caûn seùt goïi laø vuøng baûo veä.
Khoaûng caùch phoùng ñieän Ds (ñoä daøi caûn seùt) phuï thuoäc vaøo bieân ñoâ doøng seùt coù theå xaùc ñònh
baèng coâng thöùc : Ds = 6,7.I0,8 ,m
Vôùi I : laø bieân ñoä doøng seùt (KA) phuï thuoäc vaøo möùc baûo veä.
11
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 9.1 : Moâ taû vuøng baûo veä theo phöông phaùp quaû caàu laên.
+ Phöông phaùp hình noùn:

a. Phaïm vi baûo veä cuûa coät thu seùt
Phaïm vi baûo veä cuûa moät coät thu seùt laø moät hình noùn troøn xoay coù ñöôøng sinh daïng hyperbol,
coù tieát dieän ngang laø nhöõng hình troøn vôùi baùn kính rx ñöôïc xaùc ñònh:
h - hx
rx = 1,6h p.
h + hx
Vôùi p = 1 khi h ≤ 30m
30 1
p= = 5,5
h h
Khi 30m < h < 100m
Hình 10.1 : Phaïm vi baûo veä cuûa coät thu seùt
Ñeå ñôn giaûn trong thieát keá ngöôøi ta thöôøng thay theá ñöôøng cong baäc hai (ñöôøng sinh) cuûa hình noùn troøn
xoay naøy baèng moät ñoaïn ñöôøng gaõy khuùc vôí caùc phöông trình ñôn giaûn sau:
2
- ÔÛ ñoä cao hx ≤ h thì :
3
phaïm vi baûo veä ñöôïc xaùc ñònh:
hx
rx = 1,5h (1 - )p
0,8h
12
______________________________________________________________________________________________________________________
2
- ÔÛ ñoä cao hx > h thì:
3
hx
rx = 0,75h(1 - )p
h
Hình 11.1 : Phaïm vi baûo veä cuûa coät thu seùt vôùi caùch veõ ñôn giaûn hoùa
Thöïc nghieäm cho thaáy laø neân duøng nhieàu coät vôùi ñoä cao khoâng lôùn ñeå baûo veä thay cho moät coät coù
ñoä cao lôùn ; phaïm vi baûo veä cuûa 2 coät thu seùt coù kích thöôùc lôùn hôn nhieàu so vôùi toång soá phaïm vi baûo
veä cuûa 2 coät ñôn.
Hình 12.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 2 coät thu seùt coù ñoä cao baèng nhau.
- Khi 2 coät thu seùt ñaët caùch nhau moät khoaûng a = 7h thì baát kyø ñieåm naøo treân maët ñaát
trong khoaûng giöõa 2 coät seõ khoâng bò seùt ñaùnh, töø ñoù suy ra neáu 2 coät thu seùt ñaët caùch nhau moät
khoaûng a < 7h thì seõ baûo veä ñöôïc ñoä cao ho xaùc ñònh bôûi:
a a
h - ho = ⇒ ho = - ho
7 7
8
Caùc phaàn beân ngoaøi gioáng nhö tröôøng hôïp 1 coät, coøn phaàn beân trong ñöôïc giôùi haïn bôûi voøng cung
ñi qua 3 ñieåm : 2 ñænh coät vaø moät ñieåm ôû giöõa coù ñoä cao ho, (ho ñöôïc xem nhö ñoä cao cuûa coät thu seùt
giaû töôûng naèm giöõa 2 coät).
13
______________________________________________________________________________________________________________________
ho - hx
rox = 1,6ho p
ho+ hx
- Neáu 2 coät thu seùt coù ñoä cao khaùc nhau, ví duï: h1< h2 phaïm vi baûo veä giöõa 2 coät coù ñöôïc baèng
caùch noái hình coät h2 ngang caét ñöôøng sinh cuûa coät h1 taïi moät ñieåm, ñieåm naøy xem nhö laø ñænh cuûa coät
thu seùt giaû töôûng .
h1’ = h2 vaø khu vöïc baûo veä giöõa 2 coät h2 vaø h1’ caùch nhau a’ ñaõ ñöôïc trình baøy nhö 2 coät thu coù ñoä
cao baèng nhau.
Hình13.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 2 coät thu seùt coù ñoä cao khoâng baèng nhau
Khi coâng trình caàn ñöôïc baûo veä coù phaïm vi roäng lôùn seõ duøng nhieàu coät phoái hôïp baûo veä. Phaàn
ngoaøi cuûa phaïm vi baûo veä ñöôïc xaùc ñònh nhö cuûa töøng ñoâi coät. Caàn phaûi kieåm tra ñieàu kieän baûo veä an
toaøn cho toaøn dieän tích caàn ñöôïc baûo veä. Vaät coù ñoä cao hx seõ naèm trong vuøng ñöôïc baûo veä neáu thoûa
maõn ñieàu kieän :
D ≤ 8(h - hx) vôùi h ≤ 30m
D ≤ 8(h - hx)p vôùi h > 30m
14
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 14.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 3 coät thu seùt .
Hình 15.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 4 coät thu seùt.
b. Phaïm vi baûo veä cuûa daây choáng seùt (DCS) :

Daây choáng seùt thöôøng duøng ñeå baûo veä cho ñöôøng daây taûi ñieän treân khoâng. Ñeå baûo veä ngöôøi
ta treo daây choáng seùt treân toaøn boä tuyeán ñöôøng daây. Tuøy theo caùch boá trí daây daøi treân coät, coù theå treo 1
hay 2 daây choáng seùt sao cho daây daãn ñieän cuûa 3 pha ñeàu naèm trong phaïm vi baûo veä cuûa DCS.
- Daûi baûo veä bx cuûa coät treo 1 DCS ñöôïc tính theo coâng thöùc:
+ ÔÛ ñoä cao hx > 2/3 h thì:
bx = 0,6h (1-hx/h) p
+ ÔÛ ñoä cao hx < 2/3 h thì:
bx = 1,2h (1-hx/0,8h) p
Hình 16.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 1 daây choáng seùt.
- Phaïm vi baûo veä cuûa 2 DCS :
15
______________________________________________________________________________________________________________________
Khi 2 DCS ñaët caùch nhau moät khoaûng S = 2B = 4h thì moïi ñieåm treân maët ñaát naèm giöõa 2 daây naøy
seõ ñöôïc baûo veä an toaøn vaø neáu S < 4h thì coù theå baûo veä cho caùc ñieåm (giöõa 2 daây) coù möùc cao tôùi :
ho = h - S/4p.
Hình 17.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 2 daây choáng seùt

Khi daây daãn boá trí ngang thì ñieàu kieän ñeå daây naèm giöõa vôùi ñoä cao hDD ñöôïc baûo veä laø khoaûng
caùch S giöõa 2 DCS phaûi thoûa ñieàu kieän :
S < 4p (hDCS - hDD)
Giôùi haïn phaïm vi baûo veä ôû phía ngoaøi ôû 2 DCS cuõng gioáng nhö töøng DCS rieâng leû, coøn khu vöïc baûo
veä giöõa 2 DCS ñöôïc giôùi haïn bôûi cung troøn veõ qua 2 ñieåm, ôû giöõa coù ñoä cao ho.
- Phaïm vi baûo veä cuûa DCS trong thöïc teá:
Ñoä treo trung bình cuûa daây daãn thöôøng hôn 2h/3, do ñoù trong tröôøng hôïp naøy chæ caàn
xaùc ñònh ñuùng goùc baûo veä α laø ñuû (α : goùc taïo bôûi ñöôøng thaúng noái lieàn ñieåm treo daây CS vôùi daây daãn
vaø ñöôøng thaúng goùc vôùi maët ñaát qua ñieåm treo DCS (hình 18.1), α caøng beù thì xaùc suaát seùt ñaùnh vaøo
DD caøng beù.
Tröôøng hôïp giôùi haïn hDD = 2hDCS/3 thì αgh = 31o (tgαgh = 0,6)
Ñeå taêng möùc an toaøn (giaûm xaùc suaát seùt ñaùnh voøng qua DCS vaøo DD) .Thöôøng choïn α = 20o ÷ 25o
cho caùc ñöôøng daây taûi ñieän quan troïng .
Hình:18.1
3. Choáng seùt theo phöông phaùp hieän ñaïi:

Trong nhöõng thaäp nieân vöøa qua nhieàu cuoäc nghieân cöùu vaøthöû nghieäm ñöôïc tieán haønh nhieàu
nôi treân theá giôùi nhö ôû Uùc, Phaùp, Myõ ... nhaèm taïo ra moät ñaàu thu ñaëc bieät coù ñaëc tính toát hôn ñaàu thu
16
______________________________________________________________________________________________________________________
seùt thoâng thöôøng vaø coù phaïm vi baûo veä roäng hôn. Vaøo naêm 1914 nhaø vaät lyù ngöôøi Hungari laø Sziza ñaët
ra caâu hoûi neáu coät Franklin coù ñöôïc caûi tieán hay khoâng khi theâm vaät lieäu phoùng xaï taïo ra caùc ion taêng
söï thu huùt cuûa seùt ? Vaøi vaät lieäu phoùng xaï ñaõ ñöôïc duøng laø Uranium vaø Thyradium, cöôøng ñoä cuûa vaät
lieäu phoùng xaï ñöôïc giôùi haïn laø 1mili Curie laø möùc an toaøn ñoái vôùi con ngöôøi. Ngoaøi ra, naêm 1964 Ball
ñeà xuaát vieäc duøng tia Laze ñeå phoùng ñieän vaøo caùc ñaùm maây doâng, noù coù theå chaën moät tieân ñaïo khi tia
tieân ñaïo phaùt trieån höôùng xuoáng ñaát. Tia Laze coù taùc duïng nhö moät daây daãn töø ñaùm maây ñeán ñaát vaø keát
thuùc baèng moät daây daãn xuoáng vaø noái vôùi moät heä thoáng noái ñaát. Vaø moät soá phöông phaùp nöõa ... Tuy
nhieân nhieàu cuoäc tranh luaän vaø thöû nghieäm xoay quanh caùc ñeà taøi ñoù ñi tôùi moät keát cuïc laø nhieàu yù
töôûng khoù maø thöïc hieän ñöôïc vaø khoù maø chöùng minh ñöôïc tính hieäu quaû cuûa noù.
Qua quan saùt 30 naêm trôû laïi ñaây, coù caùc loaïi ñieän cöïc thu seùt ñöôïc caûi tieán nhö:loaïi ñieän cöïc
phoùng xaï, loaïi ñieän cöïc phaùt xaï sôùm ñaõ ñöôïc öùng duïng vaøo thöïc tieãn.
Treân thò tröôøng Vieät Nam hieän nay ñang duøng caùc loaïi ñaàu thu phaùt xaï sôùm (ESE), goàm coù
Prevectron cuûa haõng Indelec (Phaùp), EF cuûa haõng EF Carrich System (Thuïy Sæ), Dynasphere, Interceptor
cuûa haõng Global (Uùc) ...
3.1. Kim thu seùt phaùt xaï sôùm:
Veà cô baûn thieát bò choáng seùt taïo tia tieân ñaïo bao goàm:
- Kim thu seùt trung taâm baèng ñoàng ñieän phaân hoaëc theùp, hôïp kim khoâng ræ. Kim naøy coù taùc
duïng taïo moät ñöôøng daãn doøng seùt lieân tuïc töø tia tieân ñaïo vaø daãn xuoáng ñaát theo daây daãn seùt.
- Thieát bò taïo ion, giaûi phoùng ion vaø taïo tia tieân ñaïo. Ñaây laø tính naêng ñaëc bieät cuûa ñaàu thu
seùt phaùt xaï sôùm. Nhôø thieát bò naøy maø ñaàu thu seùt coù theå taïo ra vuøng baûo veä roäng lôùn vôùi möùc ñoä an
toaøn cao.
Veà nguyeân taéc hoaït ñoäng trong tröôøng hôïp doâng baõo xaûy ra ñieän tröôøng khí quyeån gia taêng
khoaûng vaøi ngaøn Voân/meùt, ñaàu thu seùt seõ thu naêng löôïng ñieän tröôøng khí quyeån, naêng löôïng naøy ñöôïc
tích tröõ trong thieát bò ion hoùa. Tröôùc khi xaûy ra hieän töôïng phoùng ñieän seùt coù moät söï gia taêng nhanh
choùng vaø ñoät ngoät cuûa ñieän tröôøng khí quyeån, aûnh höôûng naøy taùc ñoäng laøm thieát bò ion hoùa giaûi phoùng
naêng löôïng ñaõ tích luõy döôùi daïng ion taïo ra moät ñöôøng daãn tieân ñaïo veà phía treân, chuû ñoäng daãn seùt.
- Quaù trình ion hoùa ñöôïc ñaëc tröng bôûi:
+ Thieát bò ion hoùa cho pheùp ion phaùt ra trong khoaûng thôøi gian raát ngaén vaø taïi thôøi ñieåm thích hôïp ñaëc
bieät, chæ vaøi phaàn cuûa giaây tröôùc khi coù phoùng ñieän seùt, do ñoù ñaûm baûo daãn seùt kòp thôøi chính xaùc.
+ Söï xuaát hieän moät soá löôïng lôùn caùc electron tieân ñaïo cuøng vôùi söï gia taêng cuûa ñieän tröôøng coù taùc
duïng ruùt ngaén thôøi gian taïo hieäu öùng Corona.
+ Ñaàu thu ESE phaùt ra moät ñöôøng daãn seùt chuû ñoäng veà phía treân nhanh hôn baát cöù ñieåm nhoïn naøo gaàn
ñoù.
3.2 . Caùch xaùc ñònh vuøng baûo veä :

Tuøy theo coâng ngheä cheá taïo cuûa töøng loaïi ñaàu thu maø caùc nhaø saûn xuaát ñöa ra coâng thöùc
tính toaùn phaïm vi baûo veä.
+ Phaïm vi baûo veä cuûa kim thu Prevectron ñöôïc tính theo coâng thöùc:
Rp = √ h(2D - h) + [∆L(2D + ∆L)] (vôùi h>5m )
17
______________________________________________________________________________________________________________________
Trong ñoù : ∆L = 106.∆T , (m)

vôùi ∆T : ñoä lôïi veà thôøi gian cuûa töøng ñaàu kim.
h : chieàu cao thöïc kim thu tính töø maët baèng baûo veä .
D = 20m vôiù caáp baûo veä cao nhaát.
D = 45m vôùi caáp baûo veä trung bình.
D = 60m vôùi caáp baûo veä tieâu chuaån.
chuù thích: vôùi h ≤ 5m tra theo baûng cuûa nhaø saûn xuaát.
Hình 19.1 : Vuøng baûo veä cuûa ñaàu thu Prevectron

+ Phaïm vi baûo veä cuûa ñaàu thu Dynasphere ñöôïc xaây döïng treân phöông phaùp Collection
Volume cuûa tieán só A.J.Eriksow.Phöông phaùp naøy ñöôïc moâ taû nhö sau:
Ñieän tích Q phaân boå doïc theo luoàng ñieän phoùng xuoáng gaây söï taêng nhanh ñieän tröôøng giöõa
noù vaø ñieåm tieáp ñaát. Khi ñaït ñeán giaù trò ñieän tröôøng tôùái haïn, ñieåm tieáp ñaát phoùng moät luoàng tieáp nhaän
leân treân. Khoaûng caùch ôû nôi xaûy ra söï kieän naøy goïi laø “khoaûng caùch seùt ñaùnh”. Ñieän tröôøng tôùái haïn tuøy
thuoäc vaøo caû ñieän tích phoùng xuoáng vaø caû khoaûng caùch ñeán ñieåm tieáp ñaát. Hình 20.1, cho thaáy söï hình
thaønh baùn caàu khoaûng caùch seùt xung quanh moät ñieåm tieáp ñaát ñôn ñoäc , ñieän tích phoùng caøng lôùn
khoaûng caùch naøy caøng lôùn. Neáu luoàng phoùng xuoáng gaàn ñeán chu vi cuûa hình caàu, vaän toác cuûa noù coù theå
mang noù tieán ñeán tröôùc ñeå tieáp nhaän moät luoàng ñieän phoùng leân khaùc. Nhö vaäy, coù theå coù tröôøng hôïp
luoàng ñieän phoùng xuoáng ñi vaøo trong baùn caàu phoùng seùt maø khoâng coù söï tieáp nhaän (vì khoaûng caùch töø
tia tieân ñaïo ñeán ñieåm phoùng leân khaùc, nhoû hôn töø tia tieân ñaïo ñeán ñieãm ñang xeùt ) . Trong hình 20.1
moät hình Parabol giôùi haïn ñöôïc ñaët treân baùn caàu. Ñöôøng Parabol naøy ñöôïc hình thaønh treân caùc yeáu toá
vaän toác vaø hoaøn chænh theå tích thu (Collection Volume). Vaäy chaén coù söï tieáp nhaän bôûi moät ñieåm lieân heä
treân maët ñaát. Hình 20.1 cuõng cho thaáy theå tích thu trôû neân roäng hôn vôùi söï taêng ñieän tích luoàng coù theå
noùi raèng luoàng phoùng xuoáng ñi vaøo moät theå tích nhö theá thì veà lyù thuyeát chaéc phoùng xuoáng. Coù nghóa
laø doøng ñieän seùt caøng lôùn theå tích thu caøng lôùn.
18
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 20.1: Vuøng thu seùt,baùn caàu ñöôïc bao bôûi moät parabola giôùi haïn
Moät chöông trình maùy tính BENJI do Lightning Protection International Ply Ltd xaây döïng. Noù tính
toaùn maät ñoä ñieän tröôøng töông öùng ôû moãi giai ñoaïn vaø so saùnh söï gia taêng ñieän tröôøng cuûa caùc ñieåm ñoái
dieän (caùc goùc vaø caïnh toøa nhaø, aêng ten, thieát bò ...). Sau ñoù chöông trình tính ra ñieåm naøo taïo ra tieân ñaïo
höôùng leân ñaàu tieân gaëp tieân ñaïo höôùng xuoáng. Söï phoùng ñieän chính phoùng trôû laïi theo ñöôøng tieân ñaïo
phoùng leân / phoùng xuoáng. Coù theå tính toaùn baùn kính thu cho moãi ñieåm thích öùng.
Caùc ñaàu thu cuûa haõng Global ñaõ chöùng minh khaû naêng taïo ra nhieàu theå tích thu lôùn hôn coät
Franklin.
Hình 21.1
Moät hay nhieàu ñaàu thu nhö vaäy ñöôïc ñaët treân caáu truùc caàn baûo veä ñeå caùc theå tích thu cuûa
chuùng phuû laép treân caùc theå tích thu nhoû töï nhieân ôû caùc ñieåm nhoâ ra cuûa caáu truùc.
Phöông phaùp naøy toû ra thuaän tieän vaø haáp daãn cho caùc chuyeân vieân aùp duïng vaøo thieát keá
choáng seùt.
4. Daây thoaùt seùt:
Coù nhieäm vuï daãn doøng seùt töø ñaàu thu seùt ñeán heä thoáng noái ñaát. Daây daãn seùt coù 3 daïng
chính laø deïp, troøn hay beän nhieàu sôïi. Tieát dieän thöïc cuûa chuùng phaûi lôùn hôn hoaëc baèng 50mm. Tuøy
theo ñieàu kieän moâi tröôøng vaø coâng trình maø caùc loaïi daây daãn ñöôïc choïn :
- Daây ñoàng traàn ñieän phaân maï thieác coù tính daãn toát.
- Daây theùp khoâng ræ duøng trong moâi tröôøng aên moøn cao.
- Daây nhoâm gaén treân beà maët coâng trình baèng nhoâm.
19
______________________________________________________________________________________________________________________
Coù theå duøng coát theùp trong caáu kieän beâ toâng coát theùp cuûa coâng trình ,caùc voû boïc baèng kim loaïi
beân ngoaøi coâng trình , caùc oáng kim loaïi, ...laøm daây daãn seùt ( ñoái vôùi coâng trình coù baûo veä choáng seùt caáp
2, 3 )
Gaàn ñaây, coøn duøng moät daây xuoáng coù boïc caùch ñieän (daây Ericore). Thuaän lôïi chính cuûa loaïi
vaät daãn naøy cho pheùp ngöôøi thieát keá höôùng doøng seùt ñi voøng qua caùc vuøng nhaïy caûm, caùp naøy coù theå ñi
ngaàm beân trong cuûa keát caáu coâng trình. Trong haàu heát tröôøng hôïp chæ caàn moät daây daãn xuoáng coù boïc.
5 . Heä thoáng noái ñaát:
5.1 .Noái ñaát choáng seùt
Thieát bò noái ñaát thöôøng laø caùc coïc, thanh baèng kim loïai hay baêng ñoàng phaúng coù hình daïng
vaø kích thöôùc khaùc nhau choân trong ñaát. Coïc thöôøng ñöôïc cheá taïo baèng caùc loaïi theùp oáng, theùp troøn
theùp goùc.Thanh ñöôïc cheá taïo baèng caùc baêng theùp deït, theùp troøn .
Heä thoáng noâí ñaát phaûi ñaõm baûo yeâu caàu chi phí kim loaïi nhoû nhaát, baûo ñaûm ñoä beàn cô, baûo
ñaûm veà choáng aên moøn khi ñaët trong ñaát.
Coù theå xöû duïng caùc keát caáu kim loaïi cuûa coâng trình ñeå laøm noái ñaát töï nhieân nhö moùng , oáng
daãn nöôùc baèng kim loaïi choân trong ñaát, voû caùp ngaàm,...nhaèm muïc ñích giaûm gía thaønh xaây döïng heä
thoáng noái ñaát cho coâng trình.
Trò soá ñieän trôû noái ñaát caøng beù taùc duïng taûn doøng ñieän seùt caøng cao. Ñoái vôùi vuøng ñaát coù ñoä
daãn ñieän xaáu coù theå duøng muoái, than ñeå caûi thieän ñoä daån ñieän cuûa ñaát. Hieän nay ngöôøi ta coøn duøng hoùa
chaát caûi taïo ñaát ñeå laøm giaûm ñieän trôû suaát cuûa ñaát.
Trong heä thoáng noái ñaát coøn coù caùc boä phaän khaùc vôùi muïc ñích kieåm tra vaø an toaøn :
+ Noái kieåm tra : duøng ñeå taùch rieâng daây daãn xuoáng vaø heä thoáng noái ñaát, nhôø ñoù coù theå ño
chính xaùc ñieän trôû heä thoáng noái ñaát.
+ Hoäp quan saùt : duøng ñeå kieåm tra söï keát noái giöõa daây daãn xuoáng vaø heä thoáng noái ñaát.
+ OÁng baûo veä: baûo veä khoaûng daây daãn xuoáng noái kieåm tra vaø maët ñaát traùnh khoûi caùc va
chaïm coù theå gaây hö hoûng cho daây daãn xuoáng.
+ Maùy ñeám seùt: ñeå ñeám nhöõng cuù seùt thöïc söï xaûy ra cho moät kieán truùc hay cho moät heä
thoáng daây daãn xuoáng.
5.2. Noái ñaát ñaúng theá:
Khi doøng ñieän seùt ñi qua daây daãn seùt, coù moät söï cheânh leäch ñieän theá giöõa daây daãn naøy vaø
caùc caáu truùc kim loaïi ñaët noái ñaát beân caïnh. Söï phoùng ñieän nguy hieåm coù theå xaûy ra giöõa daây daãn seùt vaø
nhöõng boä phaän kim loaïi naøy.
Tuøy thuoäc vaøo khoaûng caùch giöõa daây daãn seùt vôùi nhöõng boä phaän kim loaïi noái ñaát khaùc maø vieäc
noái ñaúng theá caàn hay khoâng caàn thieát. Khoaûng caùch toái thieåu khoâng xaûy ra söï phoùng ñieän nguy hieåm goïi
laø khoaûng caùch an toaøn. Khoaûng caùch naøy phuï thuoäc vaøo caáp baûo veä, soá daây daãn seùt, khoaûng caùch töø
ñieåm noái ñaát ñeán caùc boä phaän kim loaïi ñoù...
Söï phoùng ñieän nguy hieåm seõ khoâng xaûy ra khi khoaûng caùch d giöõa caùc boä phaän kim loaïi cuûa heä
thoáng choáng seùt vôùi caùc caáu truùc kim loaïi noái ñaát khaùc lôùn hôn giaù trò S. Vôùi S laø khoaûng caùch an toaøn
vaø ñöôïc tính :
S = n. (KI/Km). l
Trong ñoù:
+ n : laø heä soá phuï thuoäc vaøo soá daây daãn seùt cuûa kim thu seùt.
20
______________________________________________________________________________________________________________________
n = 1 : khi coù 1 daây daãn seùt.

n = 0,6 : khi coù 2 daây daãn seùt.
n = 0,4 : khi coù 3 hay nhieàu hôn daây daãn seùt.
+ KI : laø heä soá phuï thuoäc vaøo vuøng baûo veä.
KI = 0,1 ñoái vôùi coâng trình coù caáp an toaøn cao nhaát.
KI = 0,075 ñoái vôùi coâng trình coù caáp an toaøn trung bình.
KI = 0,05 ñoái vôùi coâng trình coù caáp an toaøn tieâu chuaån.
+Km : laø heä soá phuï thuoäc vaøo vaät lieäu giöõa daây daãn seùt vaø caùc phaàn kim loaïi noái ñaát lieân quan.
Km = 1 khi giöõa chuùng laø khoâng khí.
Km = 0,5 khi giöõa chuùng laø vaät lieäu cöùng (khoâng phaûi laø kim loaïi).
+l : laø chieàu daøi doïc theo daây daãn seùt töø ñieåm tính khoaûng caùch ñeán ñieåm noái ñaúng theá gaàn ñoù
nhaát.
Chuù yù:
- Khi phaàn kim loaïi beân caïnh heä thoáng choáng seùt khoâng noái ñaát thì khoâng nhaát thieát phaûi noái ñaúng
theá chuùng vôùi daây daãn seùt.
- Trong tröôøng hôïp coâng trình coù caáu truùc theùp taêng cöôøng hoaëc heä thoáng maøn theùp bao che thì
yeâu caàu caân baèng theá giöõa heä thoáng choáng seùt vôùi caùc caáu truùc kim loaïi luoân ñaït ñöôïc.
Thoâng thöôøng raát khoù khaên trong khi thöïc hieän vieäc ñaûm baûo khoaûng caùch an toaøn caùc boä
phaän kim loaïi naøy vôùi daây daãn seùt. Do ñoù löïa choïn phöông aùn noái ñaúng theá chuùng vôùi noái ñaát choáng seùt
laø öu vieät hôn. Noái ñaúng theá laø yeâu caàu cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi caùc heä thoáng choáng seùt. Hoûng baát kyø
boä phaän lieân keát naøo ñeàu coù theå daãn ñeán phaù huûy thieát bò vaø gaây nguy hieåm cho con ngöôøi khi coù hieän
töôïng quaù ñoä seùt. Nguy hieåm do cheânh leäch ñieän theá thöôøng xaûy ra do caùc tieáp ñaát choáng seùt, tieáp ñaát
ñieän löïc, tieáp ñaát cho caùc maùy tính vaø caùc thieát bò vieãn thoâng ôû trong toøa nhaø vaø coâng trình laép ñaët caùch
bieät nhau.
Vieäc noái ñaúng theá khoâng ñöôïc thöïc hieän vôùi loaïi oáng daãn caùc chaát gaây chaùy noå,...
6. So saùnh caùc loaïi ñaàu thu seùt:
Baûng 3.1:
Loaïi ñieän cöïc

S3000 ESE Phoùng xaï Thoâng thöôøng
caàn moät ñieän cöïc caàn moät ñieän cöïc nhöng lo nhieàu ñieän cöïc treân noùc t
veä naøy hieän nay caám duøng
u nöôùc
caàn moät ñieän cöïc baûo veä cng S3000. Tuy nhieân bcho nhaø ñöôïc baûo veä. Khoâ
n boä goàm nhaø vaø caùc vuøh thu huùt seùt coøn bò nghi ngôveä ñöôïc cho caùc vuøng coâ
caän g
myõ quan ng S3000 ng ñöôïc myõ quan do coù nh
nh treân maùi nhaø
21
______________________________________________________________________________________________________________________
nhieàu hieäu quaû vì söû duïg ngheä loãi thôøi, bò caám duønmg hieäu quaû do aùp duïng coâ
g ngheä môùi eä coù töø tröôùc naêm 1763
phí thaáp so vôùi caùc heä thoáphí vöøa phaûi ñaét
veä khaùc
ng coù caùc phaàn ñoäng, tu caùc phaàn ñoäng, coù nguoàn cui thoï giôùi haïn do caùc thaø
khoâng giôùi haïn beân trong, coù nguoàn phoùn bò aên moøn hoaëc bò phaù hoaï
coù caùc tuï ñieän caàn thay th
khoâng baûo quaûn ñieän cöïc
khoâng coù hieäu quaû
laép ñaët, chæ caàn moät daây dng S3000 nhieàu daây daãn xuoáng.
ng (daây ERICORE) m theo chu vi nhaø caàn moät d
xuoáng
ERICORE loaïi tröø ñöôïc n daãn xuoáng cuõ, kyõ thu daãn xuoáng thoâng thöôø
bieân gaây cheát ngöôøi, ng tieân tieán baèng ERICORE ng coù hieäu quaû
g thieát bò
laép ñaët, khoâng toán keùm, dng S3000 khoù laép ñaët, ñaét tieàn, daây ñ
xuoáng khoâng gaây trôû ng ngoaøi khoâng coù myõ quan,
heå ñaët beân trong hoùa
caàu baûo döôõng ít i kieåm tra haøng naêm ñeå b nhö khoâng theå baûo döôõ
m nguoàn phoùng xaï khoâng ng m nhö heä thoáng trong ñieàu k
m. Moät vaøi ñieän cöïc coù ngu vieäc
g caáp rieâng ñoøi hoûi baûo döôõ
hay theá thöôøng xuyeân
thieát bò ñeám seùt ng coù thieát bò ñeám ng coù thieát bò ñeám
döï aùn S3000 khaùch haøch haøng khoâng coù CAD thch haøng khoâng coù CAD chöô
duïng moät CAD chöông trìnCaùc baùn kính thu seùt hkoâh ñeå xaùc ñònh söï boá trí c
ñoù vieäc tính toaùn baùn kíc chöùng minh baèng caùc soá nli cöïc vaø caùc daây daãn xuoá
seùt cuûa Dynasphere nhaa hoïc hoaëc nghieân cöùu. át keá baèng tay, maát thôøi g
ng, deã daøng, chính xaùc. ñaét tieàn
22
______________________________________________________________________________________________________________________
CHÖÔNG Ι Ι : HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT SYSTEM 3000 (GTL)

VAØ CAÙC PHAÀN MEÀM LIEÂN QUAN.
A. HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT SYSTEM 3000:

GLT(Global Lightning Technologies Pty.Ltd.) laø coâng ty chuyeân cheá taïo caùc thieát bò choáng seùt
haøng ñaàu cuûa Uùc . GLT thaønh laäp vaøo naêm 1978 tieàn thaân laø vieän choáng seùt (LPI) thaønh laäp naêm
1955
1. Nhöõng thaønh phaàn cô baûn cuûa laép ñaët choáng seùt:
• Ñaàu thu seùt: Ñaàu thu seùt treân khoâng coù khaû naêng thu huùt luoàng seùt veà noù hôn laø phaàn deã bò taán coâng
khaùc cuûa kieán truùc caàn baûo veä. Vuøng baûo veä roäng thì caàn ñeán nhieàu ñaàu thu hôn.
• Daây thu loâi: Daây thu loâi daãn doøng seùt xuoáng ñaát maø khoâng coù nguy cô phoùng ñieän bieân hay ñieän hoùa
toøa nhaø. Phoùng ñieän bieân laø töø duøng moâ taû doøng seùt rôøi khoûi daây thu loâi vaø phoùng vaøo moät vaät ôû caïnh
ñoù.
• Tieáp ñaát: Heä thoáng tieáp ñaát phaûi coù trôû khaùng thaáp ñeåï phaân taùn doøng seùt ñöôïc an toaøn. Maïng
löôùi tieáp ñaát thay ñoåi töø coâng trình naøy ñeán coâng trình khaùc tuøy theo ñòa hình cuûa coâng trình.Trong
nhieàu vuøng coù theå duøng coät ñoùng saâu cho moät tieáp ñaát hieäu quaû. ÔÛ vuøng ñaát ñaù, öu tieân duøng tieáp ñaát
reõ quaït.
2. Heä thoáng choáng seùt 3000:

2.1. Giôùi thieäu heä thoáng choáng seùt 3000:
Heä thoáng choáng seùt S3000 laø moät tieán boä trong vieäc phoøng choáng seùt. Heä thoáng ñöôïc thieát
keá ñeå thu seùt töø moät theå tích vuøng thu ñöôïc quyeát ñònh tröôùc vaø daãn doøng seùt xuoáng ñaát moät caùch an
toaøn.
Heä thoáng choáng seùt goàm caùc boä phaän sau:
- Ñaàu thu seùt Dynasphere: laø ñieåm ñaàu tieân ñeå baét seùt ñaùnh vaøo caáu truùc maø noù baûo veä.
23
______________________________________________________________________________________________________________________
Dynasphere hoaøn toaøn caùch ñieän khoûi caáu truùc vaø ñöôïc noái vôùi daây thu loâi Ericore, ñeå cung
caáp moät heä thoáng caùch ñieän toaøn dieän.
- Thanh choáng (keát caáu ñôõ): duøng ñeå gaén ñaàu Dynasphere vaø laøm Dynasphere caùch ñieän khoûi
caáu truùc.
- Daây daãn xuoáng (ERICORE): taûi ñieän xuoáng ñaát khoâng laøm ñieän hoùa caáu truùc caàn baûo veä.
Vieäc naøy ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi vaø cho thieát bò. Daây daãn loaïi boû ruûi ro phoùng ñieän bieân vì boä phaän
truyeàn ñieän ôû trung taâm ñöôïc che chaén khoûi caùc vaät khaùc.
- Thieát bò ñeám seùt : theo doûi soá laàn ñaàu Dynasphere ñaõ thu seùt
- Heä thoáng noái ñaát : goàm caùc coïc ñaát, baêng ñoàng vaø hoùa chaát laøm giaûm ñieän trôû ñaát.
Vieäc thieát keá caùc boä phaän ñaõ ñöôïc nghieân cöùu theo doõi trong phoøng thí nghieäm vaø thöïc teá
ngoaøi töï nhieân.
2.2. Ñaàu Dynasphere:
2.2.1. Quan ñieåm thieát keá:
Töø lyù thuyeát vaø thöïc nghieäm cho bieát khoaûng thôøi gian maø ñieåm nhoïn cuûa coät thu loâi coù
theå sinh ra moät khoaûng ñieän tích ngay treân noù. Söï hieän dieän cuûa khoaûng ñieän tích seõ boå sung cho ñieän
tröôøng ôû ñænh vaø gaây khoù khaên cho ñieàu kieän phoùng ñieän töï duy trì hay noùi caùch khaùc laøm giaûm cô hoäi
sinh ra tia phoùng leân.
Moâ hình cuûa cô cheá naøy nhö sau:
- Maây doâng tieán ñeán ñieän tröôøng taêng.
- Hieän töôïng vaàng quang (vaàng corona) baét ñaàu bao quanh ñænh coät khi ñieän tröôøng ôû ñænh
coät vöôït möùc ñaùnh thuûng khoâng khí.
- Ñieän tích vaàng quang xen vaøo giöõa coät nhoïn vaø ñieän tích trung taâm ôû maây doâng .Vaàng
quang laøm thay ñoåi ñieän tröôøng ôû ñænh coät.
- Tia tieân ñaïo phoùng xuoáng, ñieän tröôøng taêng, vaàng quang taêng, ñieän tröôøng ñænh bò che kín.
Ñieän tröôøng gaàn ñænh khoâng taêng tuyeán tính vôùi ñieän tröôøng trung gian ôû xa hôn.
- Quaù trình tieáp tuïc cho ñeán khi tia phoùng xuoáng trôû neân khaù gaàn ñeán luùc naøo ñoù coät phaùt ra
moät tia phoùng leân döông tính (xuaát phaùt töø cöïc thanh döông).
- Tia phoùng leân vöôït qua vaàng ñieän quang tìm ñeán tia phoùng xuoáng.
Vì ñieän tröôøng ôû gaàn ñænh coät bò hieäu chænh trong tình huoáng treân, moät tia seùt coù theå tieán
ñeán khoaûng vaøi möôi meùt tröôùc khi coù söï phaùt ra tia ñi leân töø coät thu loâi.
Taùc duïng treân coù theå giaûi thích cho hieän töôïng , seùt ñi voøng qua coät thu loâi ñaùnh vaøo caáu
truùc beân döôùi
Caùc thí nghieäm moâ hình ( standler R “ Response of elevated conductors to lightning “ ms
thesis New Mexico Institute of technology april 1975 ) ñöa ra nhaän xeùt khoaûng ñieän tích treân coät nhoïn
laøm cho söï phoùng ñieän xuyeân qua coù thôøi gian trì hoaõn leân ñeán 500µs. Ñieàu naøy ñöa ñeán söï ñeà xuaát
daïng hình hoïc cuûa caùc ñaàu tieáp ñieän treân khoâng coù moät hieäu quaû quan troïng khi caùc ñieåm caïnh tranh
treân caáu truùc cuõng coá gaéng cho ra ñoàng thôøi moät tia phoùng leân. Caùc nghieân cöùu töø phoøng thí nghieäm vaø
hieän tröôøng cho thaáy ñieän tröôøng trung gian giöõa tia phoùng xuoáng vaø maët ñaát khoaûõng 500KV/m caàn
thieát cho tieán trình ñi leân cuûa tia phoùng leân. Doøng ñi leân maø cuoái cuøng seõ môû roäng ñeán tia tieân ñaïo
höôùng xuoáng ñoøi hoûi söï phaùt sinh ñieän tröôøng gaàn baèng 3MV/m ôû moät ñieåm treân maët ñaát.
24
______________________________________________________________________________________________________________________
Thaûo luaän treân daãn ñeán vieäc xem xeùt moät ñaàu thu lyù töôûng seõ cöïc tieåu hoùa corona ôû cheá ñoä
tónh (khi chöa coù söï xuaát hieän cuûa tia tieân ñaïo) nhöng laøm taêng söï taäp trung ñieän tröôøng trong ñieàu kieän
ñoäng xaûy ra trong khi coù moät tia phoùng xuoáng laøm cho noù coù ñoä lôïi thôøi gian taïo ñöôøng daãn chuû ñoäng
veà phía treân cuûa ñaàu thu so vôùi caùc loaïi kim thu seùt thoâng thöôøng trong cuøng ñieàu kieän.
Ba ñieàu kieän cô baûn phaûi ñaït ñöôïc vôùi moät ñaàu thu laø:
- Cöôøng ñoä ñieän tröôøng cuûa ñaàu thu : 3MV/m ñeå phoùng leân moät doøng.
- Caùc ñieän töû töï do vöôït möùc 108electron / sec ôû ñieåm noái ñaát ñeå ñaûm baûo môû ñaàu “thaùc
ñieän töû”.
- Ñieän tröôøng trung gian giöõa ñaàu thu vaø ñieåm phoùng xuoáng vöôït möùc 400KV/m ñeå ñaûm baûo söï
töï kích ( Self Propagation) ñieåm phoùng leân sau môû ñaàu thaùc.
2.2.2. Vaät lieäu vaø kích thöôùc:
Hình 1.2
Vaät lieäu cuûa ñaàu Dynasphere khoâng bò aên moøn trong khoâng khí bình thöôøng.
- Ñaàu tieáp ñaát coù tieát dieän 300mm2 ñöôïc laøm baèng vaät lieäu khoâng chöùa saét.
- Quaû caàu boïc beân ngoaøi ñaàu tieáp ñaát ñöôïc laøm baèng nhoâm anod hoùa coù kích thöôùc :
Daøi (L) x Roäng(R) = 335mm x 280mm
- Troïng löôïng toaøn boä cuûa Dynasphere treân 4kg.
2.2.3. Ñaëc ñieåm kyõ thuaät:
25
______________________________________________________________________________________________________________________
- Ñieän cöïc seõ phaûn öùng moät caùch ñoäng hoïc vôùi söï xuaát hieän cuûa luoàng seùt baèng caùch taïo ra
caùc ñieän töû töï do vaø hieän töôïng quang ion hoùa giöõa beà maët quaû caàu vaø muõi nhoïn cuûa coïc tieáp ñaát.
-Vaàng quang chæ xaûy ra khi coù söï ñeán gaàn cuûa tia chôùp.Vaàng quang khoâng xaûy ra do tröôøng
tónh ñieän cuûa côn doâng ôû phía treân tröø khi coù söï hoaït ñoäng cuûa luoàng ñieän phoùng trong vuøng.
- Ñaàu thu khoâng gaây ra nhieãu soùng voâ tuyeán taàn soá cao, ngoaïi tröø khoaûng miligiaây söï tieán
ñeán cuûa tia tieân ñaïo.
- Ñaàu thu khoâng phoùng xaï neân khoâng caàn xin giaáy pheùp söû duïng.
- Hìng daïng beân ngoaøi cuûa ñaàu thu nhaèm giaûm nhoû söï hình thaønh vaàng quang döôùi tröôøng
tónh ñieän cuûa côn doâng.
- Ñaàu thu khoâng caàn pin hay nguoàn caáp naêng löôïng naøo beân ngoaøi cho baát kyø boä phaän naøo
cuûa noù hoaït ñoäng. Ñaàu thu khoâng chöùa phaàn ñoäng.
- Ñaàu thu ñöôïc laøm baèng vaät lieäu khoâng bò aên moøn trong ñieàu kieän khí quyeån bình thöôøng.
- Ñaàu thu ñöôïc caùch ñieän khoûi caáu truùc baûo veä. Theå tích vuøng thu vaø baùn kính haáp daãn cuûa
ñaàu thu, ñöôïc ñöa ra töø thoáng keâ vaø nhöõng nghieân cöùu veà seùt ñöôïc chaáp nhaän vaø bieát ñeán.
- Ñaàu thu ñöôïc ñaët toái thieåu 10m töø maët ñaát.
- Ñaàu thu phaûi ñöôïc laép ñaët nghieâm ngaët theo höôùng daãn cuûa nhaø saûn xuaát.
- Vuøng baûo veä ñöôïc qui ñònh bôûi ñieän cöïc phaûi thích hôïp vôùi ñieåm seùt ñaùnh cho taát caû caùc seùt
vöôït quaù bieân ñoä cuûa doøng ñieän seùt xxKA theo möùc baûo veä yy . Thieát keá phaûi tính toaùn ñeán söï phoùng
moät tia ñi leân cuûa caùc ñieåm caïnh tranh (muõi nhoïn, gôõ maùi...) töø coâng trình caàn baûo veä.
Baûng 1.2
Doøng seùt ( xx ) Möùc baûo veä (yy ) Khaû naêng xuaát hieän
3KA Raát cao 99%
6KA Cao 98%
10KA Trung bìng 93%
15KA Chuaån 85%
20KA Thaáp 75%
2..2.4. Nguyeân lyù hoaït ñoäng:

ÔÛ daïng ñôn giaûn Dynasphere goàm moät thanh kim loaïi nhoïn ñaàu ñöôïc noái ñaát vaø moät quaû
caàu kim loaïi boïc laáy thanh. Moät trôû khaùng cao noái quaû caàu vaø thanh nhoïn.
Trong ñieän tröôøng töông ñoái oån ñònh xaûy ra döôùi moät côn doâng. Dynasphere laø moät thieát
bò thuï ñoäng. Trong tröôøng tónh ñieän naøy quaû caàu ñöôïc noái ñaát qua trôû khaùng vaø gaây ra corona cöïc tieåu
do daïng hình hoïc cuûa noù.
Trong tröôøng ñieän ñoäng, khi coù söï gia taêng nhanh choùng vaø ñoät ngoät cuûa ñieän tröôøng khí quyeån, quùa
trình quùa ñoä xaøy ra,vieäc tieáp caän moät tia phoùng xuoáng taïo thaønh moät ñieän dung gheùp giöõa tia phoùng
xuoáng vaø maët caàu.
Maët caàu seõ phaûn öùng laïi söï taêng nhanh ñieän tröôøng baèng caùch taêng theá do haèng soá thôøi gian
daøi taïo bôûi keânh tónh trôû khaùng cao. Moät khe phoùng ñieän ñöôïc hình thaønh do söï cheânh leäch theá giöõa
26
______________________________________________________________________________________________________________________
quaû caàu vaø thanh. Taùc ñoäng naøy laøm thieát bò giaûi phoùng naêng löôïng ñaõ tích luyõ döôùi daïng ion, taïo ra
moäït ñöôøng daãn tieân ñaïo veà phía treân chuû ñoäng daãn seùt.
Hình 2.2
2.2.5. Nguyeân lyù xaùc ñònh vuøng baûo veä :

Vuøng baûo veä ñöôïc xaây döïng töø moät baùn caàu phoùng ñieän vaø moät parabol giôùi haïn baùn caàu
ñoù. Tuøy theo möùc ñoä baûo veä coâng trình, töông öùng vôùi ñieän löôïng hay cöôøng ñoä seùt, maø ta xaùc ñònh
ñöôïc vuøng baûo veä khaùc nhau .
Kim thu seùt Dynasphere ñöôïc ñaët treân coâng trình sao cho vuøng baûo veä cuûa noù phuû khaép
vuøng thu seùt cuûa caùc ñieåm caïnh tranh cuûa caáu truùc ( ñænh nhoïn nhoâ ra, goùc nhoïn, gôø maùi,...) hay noùi
caùch khaùc baùn kính vuøng baûo veä Rbv cuûa Dynasphere phaûi bao truøm baùn kính vuøng caïnh tranh Rct cuûa
caùc ñieåm caïnh tranh .
Baùn kính vuøng baûo veä tuøy thuoäc vaøo ñoä cao coâng trình, ñoä cao thanh ñôõ vaø möùc ñoä baûo veä .
Baûng 2.2 :
ng ñoä seùt (kA) n löôïng (C) c baûo veä n traêm baûo veä
6 0,5 cao 98
10 1 Trung bình 93
15 1,5 Tieâu chuaån 85
2.2.6. Kieåm tra ñaùnh giaù ñaàu thu:

Muïc ñích cuûa cuoäc thöû nghieäm naøy kieåm tra tính hieäu quaû cuûa Dynasphere tích cöïc vôùi
thieát bò thuï ñoäng, ñaùnh giaù khaû naêng cuûa noù khi caïnh tranh vôùi coät Franklin vaø so saùnh thôøi gian taïo ra
ñöôøng daãn tieân ñaïo so vôùi kim thu seùt thoâng thöôøng.
Vôùi muïc ñích ñoù caû hai loaïi daãn seùt (taïo tia tieân ñaïo vaø thoâng thöôøng) ñöôïc ñaùnh giaù vaø
kieåm nghieäm trong cuøng moät ñieàu kieän.
a. Thí nghieäm trong phoøng:
Moâ phoûng quaù trình phoùng ñieän seùt trong töï nhieân ôû phoøng thí nghieäm laø raát khoù. Caùc
vaán ñeà cuï theå ñöôïc toùm taét nhö sau:
- Ñieän tröôøng coù maët khi coù seùt trong töï nhieân laø 5÷20KV/m trong phoøng thí nghieäm
tröôøng 500KV/m laø caàn thieát ñeå môû ñaàu moät söï phoùng ñieän.
- Caùc tia phoùng leân daøi 100 ÷ 500m tröôùc khi chaën moät tia phoùng xuoáng. Trong phoøng thí
nghieäm khoaûng caùch phoùng chæ coù theå ñaït ñöôïc vaøi meùt.
- Tröôùc khi coù söï phoùng ñieän töï nhieân xaûy ra, toàn taïi moät ñieän tröôøng gaây ra corona treân taát
caû caùc phaàn hình hoïc vaø goùc nhoïn. Moâ phoûng phoøng thí nghieäm cuûa hieäu öùng naøy laø khoù vì thieát bò taïo
ra tröôøng coù theå bò maùy phaùt xung phaù huûy.
27
______________________________________________________________________________________________________________________
So saùnh chaát löôïng cuûa moät ñaàu thu thí nghieäm vôùi coät Franklin ñoái chöùng. Maây nhaân
taïo laø moät löôùi kim loaïi naèm ngang tieát dieän 5 x 5m. Naèm treân ñaàu thu thöû nghieäm vaø coät Franklin ñoái
chöùng ñöôïc noái ñaát vaø coù cuøng ñoä cao.
Moät maùy phaùt phaân cöïc DC ñöôïc noái vaøo ñaùm maây nhaân taïo qua ñieän trôû vaø maïng baûo
veä. Moät maùy phaùt xung cuõng ñöôïc noái vaøo ñaùm maây nhaân taïo.
Daïng soùng xung ñöôïc choïn töông ñoái chaäm, coù thôøi gian taêng 200 microgiaây. Daïng naøy
gaàn gioáng vôùi ñoä taêng ñieän tröôøng nhaän ñöôïc khi moät ñieåm phoùng tieáp caän ñaát. Daïng soùng 1,2/50µs
thöôøng ñöôïc duøng bieåu dieãn daïng soùng quaù ñieän aùp khí quyeån.
Do khoaûng caùch phoùng ñieän raát ngaén trong phoøng thí nghieäm caàn taïo xung gaàn vôùi ngöôõng
choïc thuûng ñeå tìm söï khaùc bieät giöõa caùc ñaàu thu thöû nghieäm vaø ñoái chöùng.
Thí nghieäm 1: 2 Dynasphere ñöôïc ñaët ôû caùc vò trí thöû nghieäm. Muïc ñích cuûa thöû nghieäm laø
xem xeùt moät Dynasphere tích cöïc coù öu ñieåm gì hôn moät thieát bò thuï ñoäng. Ñaûo ngöôïc caùc thieát bò tích
cöïc vaø thuï ñoäng maø khoâng phaûi thay ñoåi baát kyø thoâng soá vaät lyù naøo. Keát quaû laáy trung bình theo caùch
loaïi boû caùc maâu thuaån trong sô ñoà thöû nghieäm vaät lyù.
Tröôùc khi thöû nghieäm moät chuoãi ñieän tích ñöôïc taïo ra ñeå ñaùnh giaù ngöôõng phoùng ñieän. Ñieän
aùp naïp 65,7KV xaáp xæ moät xung aùp 1314KV, ñoä aãm 70%, aùp suaát 1012mB, nhieät ñoä 30o C.
Keát quaû:
Thí nghieäm Ñaàu thu tích cöïc Ñaàu thu thuï ñoäng Khoâng phoùng
A 15 6 9
B 6 5 9
aûo ngöôïc caùc ñaàu thu
Toång coäng
21 11 18
Quaû caàu tích cöïc chöùng toû hieäu quaû gaàn gaáp ñoâi quaû caàu thuï ñoäng.
Thí nghieäm 2:
Trong thí nghieäm naøy, Dynasphere ñöôïc so saùnh vôùi chaát löôïng cuûa moät coät Franklin. Caùc coät
Franklin ñöôïc duøng laø caùc thanh nhoïn ñaàu loõi cuûa Dynasphere ñeå khoâng coù söï thay ñoåi hình hoïc coät
Franklin khi quaû caàu ñöôïc gaén vaøo, chuoåi phoùng ñieän höôùng vaøo 2 coät Franklin ñeå xaùc ñònh caùi naøo hieäu
quaû hôn. Sau ñoù quaû caàu ñöôïc gaén vaøo coät Franklin keùm hieäu quaû hôn ,ñeå ñaùnh giaù söï caûi thieän chaát
löôïng.
Caùc ñieàu kieän khí quyeån: ñoä aåm 67%, aùp suaát 1012mB, nhieät ñoä 30oC
Keát quaû:
28
______________________________________________________________________________________________________________________
Thöû nghieäm Coät A Coät B Hieäu quaû coät B

2 coät Franklin 8 2 20%
oät Franklin (A) quaû caàu ñöôïc ñaët 4 6 60%
vaøo coät B
Vieäc theâm quaû caàu vaøo coät Franklin laøm vieäc keùm (B) caûi thieän 40% hieäu quaû cuûa noù.
b. Thí nghieäm ngoaøi töï nhieân:
Hai daïng thöû nghieäm ñöôïc coi laø phuø hôïp cho ñaùnh giaù chaát löôïng ñaàu thu:
- Daïng thöù nhaát bao goàm thöû nghieäm thoáng keâ laâu daøi, baèng caùch xen keõ caùc ñaàu thu thöû
nghieäm vaø caùc coät Franklin theo daïng 1 caùnh ñoàng anten.Moãi vaät daãn xuoáng coù thieát bò ghi söï phoùng
ñieän vaø bieân ñoä doøng ñænh cuûa chuùng.
- Daïng thöù 2: bao goàm thöû nghieäm so saùnh toác ñoä cao. Yeáu toá quan troïng nhaát trong ño
löôøng hieäu quaû cuûa moät ñaàu thu laø khaû naêng baét ñaàu vaø lan truyeàn caùc doøng phoùng leân cuûa noù. Baèng
chöùng chaát löôïng töông ñoái chæ coù theå ñaït ñöôïc baèng vieäc ño thôøi gian phaùt trieån vaø doøng phoùng leân so
vôùi moät tieâu chuaån ñoái chöùng.
- Vì seùt xuaát hieän ngaãu nhieân vaø thôøi gian ñeå phoùng leân vaøo côõ microgiaây. Nhieäm vuï ño
löôøng thöôøng laø gaëp khoù khaên. Hôn nöõa neáu söï ngaên chaën (Tia phoùng leân ñoùn laáy tia phoùng xuoáng)
doøng seùt trôû veà coù theå coù bieân ñoä 100KA seõ phaù huûy thieát bò ño. Tuy nhieân nhôø thieát bò chuïp hình vaø
quay video hieän ñaïi maø khoâng nhaát thieát phaûi ghi nhaän moät cuù seùt ñaùnh tröïc tieáp.
- Vaät ñoái chöùng laø coät Franklin ñöôïc so saùnh vôùi moät ñaàu thu thöû nghieäm ôû cuøng chieàu cao.
Daây thu loâi ñöôïc tieáp ñaát qua moät ñieän trôû, moät doøng ñieän ghi nhaän ñöôïc taïi chaân tieáp ñaát vaø ñöôïc
truyeàn tôùi maùy bieán ñoåi ñieän A/D (Analoque / Digital).
-
Nguoàn ñieän töø xa ñeán maùy A/D ñöôïc cung caáp bôûi pin maët trôøi. Daây caùp baèng sôïi quang
hoïc ñöôïc duøng ñeå truyeàn taûi thoâng tin ñeán moät boä soá hoùa cao toác löu tröõ thoâng tin trong boä nhôù
256KB. Sau ñoù thoâng tin bieán ñoåi ñöôïc truyeàn ñeán moät maùy tính IBM coù ñóa cöùng 30MB. Chieàu cao
cuûa caùc coät laø 6m vaø ñaët caùch 20m ñeå ñaûm baûo khoâng coù nhieãu ñieän tröôøng do taùc duïng töông hoå.
Keát quaû sô boä cho thaáy thôøi gian baét ñaàu tia phoùng leân cuûa moät coät Franklin sau quaû caàu
thöû nghieäm laø 50microgiaây vaø doøng phoùng leân cuûa quaû caàu lôùn hôn 2 - 3 laàn taïi moïi thôøi ñieåm keå töø
luùc môû ñaàu.
2..2.7. Öu ñieåm cuûa ñaàu thu:
- Tính chuû ñoäng taïo ñöôøng daãn seùt:
Taát caû caùc caáu truùc treân coâng trình ñeàu coù khaû naêng taïo ra keânh daãn veà phía treân. Tuy
nhieân, vaán ñeà thôøi gian taïo ra chuùng môùi laø quan troïng. Moät ñaàu thu seùt taïo tia tieân ñaïo coù theå taïo moät
ñöôøng daãn seùt veà phía treân sôùm hôn moät khoaûng thôøi gian ∆T so vôùi loaïi kim thu seùt thoâng thöôøng. Ñaïi
löôïng naøy ñöôïc xaùc ñònh trong phoøng thí nghieäm cao aùp vaø ngoaøi hieän tröôøng giöõa moät ñaàu thu seùt taïo
tia tieân ñaïo vaø moät kim thu seùt thoâng thöôøng ôû trong cuøng moät ñieàu kieän.
∆T = TSR - TD
TSR : laø thôøi gian taïo ra ñöôøng daãn seùt veà phía treân cuûa moät kim thu seùt thoâng thöôøng.
TD : laø thôøi gian taïo ra ñöôøng daãn seùt veà phía treân cuûa ñaàu thu Dynasphere.
29
______________________________________________________________________________________________________________________
- Ñoä daøi cuûa keânh daãn veà phía treân so vôùi kim thu seùt thoâng thöôøng, ñaàu thu Dynasphere coù
theå taïo ra ñöôøng daãn tieân ñaïo sôùm hôn moät khoaûng thôøi gian ∆T vaø do ñoù taïo sôùm moät ñöôøng daãn tieân
ñaïo
∆L(m) = V (m/Ms). ∆T(Ms)
D
∆L
Hình 3.2
D: Khoaûng caùch phoùng ñieän phuï thuoäc vaøo yeâu caàu baûo veä.
2.2.8. Choïn caáp baûo veä:

Caùc döõ lieäu ñöôïc thu thaäp töø caùc keát quaû nghieân cöùu treân toaøn theá giôùi ñöa ra caùc ñaëc
tính chính giuùp cho vieäc thieát keá choáng seùt ñaït hieäu quaû kinh teá, kyõ thuaät cao. Söï phaân boá coù tính thoáng
keâ caùc ñaëc tính chính cuûa seùt ñöôïc trình baøy trong baûng 3.2.
Baûng 3.2: phaân boá caùc ñaëc tính chính cuûa seùt ñaùnh xuoáng ñaát:
Ñaëc tính Tyû leä % caùc khaû naêng trò soá ñaëc tính coù t
n vò
cuûa seùt xaûy ra lôùn hôn giaù trò sau ñaây
99 90 75 50 2
1
Soá seùt laëp 1 1 2 3
12
Khoaûng thôøi gian 10 25 35 55 9

0 400 ms
giöõa caùc seùt
Doøng seùt ñaàu 5 12 20 30 5
30
______________________________________________________________________________________________________________________
130 KA
tieân, Imax
Bieân ñoä doøng seùt 3 6 10 15 2
40 KA
tieáp theo
Ñoä doác seùt ñaàu 6 10 15 25 3
70 GA/s
tieân (dI /dt)max
Ñoä doác seùt tieáp 6 15 25 45 8
0 200 GA/s
theo (dI /dt)max
Toång ñieän tích 1 3 6 15 4
200 C
ñöa xuoáng
Ñieän tích doøng 6 10 20 30 4
100 C
moät chieàu
Doøng moät chieàu 30 50 80 100 15
0 400 A
Imax
Toång thôøi gian 50 100 250 400 60
0 1.500 ms
keùo daøi cuûa seùt
Suaát naêng löôïng 102 3x102 103 5x103 3x10
5
5x105 A2.s
Muïc 3 trong baûng ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh caùc möùc baûo veä, caùc caáp baûo veä lieân heä tröïc tieáp vôùi
doøng phoùng I vaø ñieän tích tieân ñaïo Q töông öùng. Moät moái lieân heä thöïc nghieäm ñöôïc cho:
I = 10,6.Q0,7
Vôùi I ño baèng KA, Q ño baèng Coulombs
Moät doøng seùt coù bieân ñoä 6,5KA seõ öùng vôùi moät ñieän tích tieân ñaïo xaáp xæ 0,5C
Tính toaùn vaø ngoaïi suy khaùc töø baûng 1, ñöôïc moái quan heä möùc baûo veä vôùi bieân ñoä doøng seùt
ñieän tích tieân ñaïo nhö trình baøy trong baûng 4.2.
Baûng 4.2: Quan heä möùc baûo veä vôùi bieân ñoä doøng seùt vaø ñieän tích tieân ñaïo seùt
Ñieän tích tieân ñaïo(Q) Doøng tieân ñaïo(I) Khaû naêng xuaát hieän Caáp baûo veä
0,5C 6,5KA 98% Cao
0,9C 10KA 93% Trung bình
1,5C 16KA 85% Chuaån
Nhö vaäy töø baûng 4.2 coù theå xaùc ñònh möùc baûo veä theo caùc ñaëc tính thoáng keâ veà seùt.
31
______________________________________________________________________________________________________________________
Tuøy thuoäc vaøo taàm quan troïng cuûa coâng trình xaây döïng quyeát ñònh choïn möùc baûo veä thích
hôïp trong thieát keá choáng seùt.
2.2.9. Baùn kính baûo veä: (Baùn kính vuøng thu):
Vuøng thu seùt laø vuøng khoâng gian treân ñaàu thu maø khi coù moät tia seùt ñi vaøo vuøng ñoù, seõ ñöôïc
moät tia phoùng leân ñoùn laáy(Phöông phaùp tính theå haáp thu).
Vuøng thu seùt ñöôïc xaây döïng töø moät baùn caàu khoaûng caùch phoùng (baùn caàu coù baùn kính laø
khoaûng caùch phoùng leân moät tia tieân ñaïo cuûa ñaàu thu) vaø moät parabol giôùi haïn baùn caàu ñoù.
beà maët quûa caàu
Hình 7.2 cho thaáy caùch xaùc baùn kính baûo veä Ra cuûa ñaàu thu töø theå tích vuøng thu
Baùn kính baûo veä cuûa Dynasphere theo caùc tham soá thoáng keâ thay ñoåi theo vuøngtöøthu
ng döï aùn choáng
ñöôøng
seùt, cuï theå thay ñoåi theo caáp baûo veä, chieàu cao cuûa coâng trình ,...(trìnhñoàng
baøy trong baûng 5.2).
khaû
naêng
h
Ra Ra
Hình 4.2
Baûng5.2: Baùn kính thu huùt seùt cuûa ñieän cöïc phaùt xaï sôùm Dynasphere
cao cu cao cu cao cu

n kính thu huùt seùt (m) theo möùc baûo veä
g trình, m m nasphere, m Raát cao Cao Chuaån
8% 93% 85%
5 5 10 35 47 60
10 5 15 45 60 77
15 5 20 48 66 84
20 5 25 55 75 97
25 5 30 60 83 107
30 5 35 62 86 112
40 5 45 67 95 120
50 5 55 69 100 120
60 5 65 71 100 120
70 5 75 73 100 120
80 5 85 73 100 120
90 5 95 73 100 120
100 5 105 73 100 120
2.2.10. Xaùc ñònh vò trí ñaët ñaàu thu:
32
______________________________________________________________________________________________________________________
Ñaàu thu seùt Dynasphere ñöôïc laép ñaët ôû ñoä cao 5m treân ñieåm cao nhaát cuûa coâng trình caàn
ñöôïc baûo veä.vaø coù ñoä cao caùch maët ñaát toái thieåu laø 10m.
Moät hay nhieàu ñaàu thu Dynasphere ñöôïc ñaët treân coâng trình sao cho vuøng thu cuûa noù phuû
laép caùc vuøng thu cuûa caùc ñieåm caïnh tranh cuûa caáu truùc (ñænh nhoâ ra, goùc nhoïn, gôø maùi ...) hay noùi caùch
khaùc baùn kính vuøng thu cuûa Dynasphere phaûi bao truøm caùc baùn kính vuøng thu cuûa caùc ñieåm caïnh tranh.
Hình 5.2
2.3. Giaù ñôõ ñaàu dynasphere:

- Giaù ñôõ coù moät oáng hình truï sôïi thuûy tinh caùch ñieän. cao toái thieåu 1,15m.
- OÁng phaûi coù beà daøy thaønh toái thieåu 4mm vaø ñöôøng kính cho pheùp laép vöøa ñaàuthu vaø daây thu loâi
seõ ñi beân trong oáng.
- Giaù ñôõ phaûi sieát chaët vaøo caáu truùc khaùc coù daây buoäc nôi caàn thieát ñeå giöõ cho ñaàu tieáp ñieän treân
khoâng vaø heä thoáng coät ñöùng vöõng vôùi vaän toác gioù toái ña trong vuøng. Söï laép ñaët giaù ñôõ ñuû cöùng ñeå ñaûm
baûo ñoä leäch toái ña cuûa ñaàu thu döôùi ñieàu kieän vaän toác gioù cöïc maïnh seõ khoâng quaù 100mm. Söï laép ñaët
giaù ñôõ phaûi coù taàn soá rung töï nhieân ban ñaàu vôùi vaän toác gioù ít nhaát 2 laàn vaän toùc gioù thieát keá toái ña
cho vuøng.
2.4. Daây Ericore:
Kyõ thuaät gaàn ñaây nhaát trong vieäc daãn naêng löôïng seùt xuoáng ñaát laø duøng moät daây daãn xuoáng
boïc caùch ñieän. Daây Ericore ñöôïc thieát keá vôùi 2 maøng chaén vaø moät maøng boïc daãn ñieän beân ngoaøi ,vaät
lieäu khoâng daãn ñieän ñöôïc choïn loïc kyõ ñaûm baûo söï caùch ñieän döôùi ñieàu kieän xung ñieän cao.
2.4.1. Caáu taïo daây Ericore:
Goàm moät daây daãn caêng ôû giöõa bao boïc baèng loõi nhöïa. Lôùp thöù 2 laø moät daây ñoàng xoaén
oác, tieát dieän hieäu duïng 50mm2 laø lôùp daãn doøng chính, ñöôïc caùch ñieän sô caáp bao boïc. Baêng boïc baèng
baêng ñoàng boïc beân ngoaøi caùch ñieän sô caáp vaø noù ñöôïc caùch ñieän thöù caáp bao boïc. Caùch ñieän thöù caáp
ñöôïc moät laù kim loaïi bao boïc maø beân ngoaøi coù voû boïc daãn ñieän. Neáu boû phaàn ôû giöõa laø loõi nhöïa. Keát caáu
gioáng nhö moät vaät daãn trung theá.
Ñöôøng kính ngoaøi cuûa daây Ericore nhoû hôn 40mm. Ñieän aùp xung daïng soùng 1,2/50µs
giöõa caùc lôùp daãn ñieän khoâng nhoû hôn 250KV.
Lôùp daãn ñieän chính ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi ñaàu cuûa moät ñaàu tieáp ñieän treân khoâng. Trong
33
______________________________________________________________________________________________________________________
3m cuoái tieáp ñaát daây thu loâi ñöôïc ñaët trong oáng baûo veä PVC daøy toái thieåu 3mm ñeå traùnh hö haïi cô vaø
laøm taêng ñoä an toaøn cho con ngöôøi. Daây thu loâi ñöôïc laép ñaët theo söï chæ daãn cuûa nhaø cheá taïo, coù baùn
kính uoán cong cho pheùp khoâng ñöôïc nhoû hôn 0,5m. Daây daãn xuoáng ñöôïc gaén chaët vaøo coâng trình xaây
döïng baèng caùc keïp kim loaïi, khoaûng caùch giöõa caùc keïp ít nhaát laø 2m.
Hình 6.2
2.4.2. Ñaëc tính kyõ thuaät:

Daây Ericore laø moät tieán boä quan troïng trong kyõ thuaät choáng seùt. Coù yù kieán cho raèng vaät
lieäu caùch ñieän coù theå khoâng chòu ñöôïc ñieän aùp do phoùng ñieän seùt aùp ñaët. Tuy nhieân caùc thöû nghieäm
töông ñoái ñôn giaûn cho thaáy ñieän dung gheùp giöõa vaät daãn vaø kieán truùc laøm cho vaät daãn baùm theo ñieän
aùp treân kieán truùc. Ñieàu naøy laøm giaûm hieäu ñieän theá vaø ñaët aùp nhoû hôn vaøo vaät caùch ñieän. Ñeå hieåu hôn
giaù trò kyõ thuaät cuûa daây naøy caàn oân laïi nhöõng vaán ñeà lieân quan vôùi daây daãn seùt thöôøng, hình 6.2 cho
thaáy söï töï caûm cuûa moät daây daãn seùt thöôøng gaây ra ñieän theá raát cao.
E = IR + Ldi/dt
Doøng ñieän seùt : I = 30 KA
L =1,6µH/m
dt = 1µs
60 m daây ñoàng Suy ra : E = 195 + 48000 = 48195V/m
35 mm2
Hình 7.2 : Aûnh höôûng cuûa L vôùi moät daây daãn seùt
Giaù trò töï caûm 1,6µH/m ñöôïc xem laø raát nhoû. Tuy nhieân khi doøng ñieän bò kích noù coù theå
taêng leân vôùi vaän toác 1010A/s, aûnh höôûng cuûa söï töï caûm naøy trôû neân quan troïng. Ví duï: Moät daây daøi
60m seõ taêng leân ñeán giaù trò hôn moät trieäu Volt vôùi moät söï phoùng ñieän trung bình.
Vì lyù do thaåm myõ, ñieàu naøy daãn ñeán vieäc daây daãn seùt coù nhöõng goùc beõ cong. Söï töï caûm
gia taêng do nhöõng goùc beû cong laøm taêng ñieän theá daãn ñeán caét ñieän hay söï phoùng ñieän bieân nhö ñöôïc chæ
trong hình 8.2. Toøa nhaø luoân bò ñieän hoùa vaø ôû ñoù toàn taïi nguy cô phoùng ñieän bieân.
34
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 8.2: Nhöõng nguy hieåm ñoái vôùi daây thu loâi thoâng thöôøng
Moät daây Ericore khaéc phuïc ñöôïc caùc hieåm hoïa treân vaø hôn nöõa coøn cho pheùp ñi daây beân
trong toøa nhaø. Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu naøy xaûy ra nhö theá naøo caàn so saùnh hieäu öùng ñieän taïm thôøi cuûa daây
thu loâi thöôøng vaø daây Ericore luùc phoùng seùt.
Hình 9.2 :Cô cheá phoùng ñieän bieân cuûa daây daãn thöôøng
Hình 9.2 cho thaáy ñieàu kieän veà ñieän tröôùc khi seùt ñaùnh vaø trong khi truyeàn ñieän xuoáng
ñaát. Khi daãn doøng seùt daây thu loâi ñoät nhieân bò kích thích vôùi moät ñieän cöïc traùi daáu vôùi maët ñaát. Ñieàu
naøy gaây neân ñieän tröôøng maïnh giöõa daây daãn, heä thoáng ñieän vaø toøa nhaø, nhöõng caùi naøy gaây neân söï neït
ñieän bieân beân hoâng.
Tröôøng hôïp daây daãn Ericore ñöôïc bieåu thò trong hình 10.2 coù theå thaáy lôùp voû ngoaøi
hoaït ñoäng nhö moät laù chaén cho nhöõng vaät khaùc vaø söï nguy hieåm veà neït ñieän hoaøn toaøn coù theå bò loaïi
boû. Nhôø lôùp voû ngoaøi Ericore ta coù theå ñi daây beân trong coâng trình maø vaãn an toaøn.
35
______________________________________________________________________________________________________________________
Hình 10.2 :Daây Ericore cöïc tieåu hoùa phoùng ñieän bieân
2.4.3. Öu ñieåm cuûa daây Ericore:

- Daãn doøng xung seùt xuoáng ñaát an toaøn .
- Chæ caàn moät daây daãn.
- Löïa choïn ñöôïc ñöôøng daãn seùt, ñi ngaàm beân trong coâng trình.
- Kín ñaùo vaø thaåm myõ.
- Khaû naêng phoùng ñieän bieân ñöôïc loaïi boû.
- Khoâng caàn noái ñaëc bieät, tröø ñoái vôùi theùp xaây döïng noái vôùi tieáp ñòa choáng seùt.
- Söï laép ñaët daây daãn Ericore vôùi heä thoáng tieáp ñaát ñôn coù chi phí thaáp hôn baát cöù heä thoáng
choáng seùt naøo cuûa kyõ thuaät coå ñieån.
2.5. Thieát bò ñeám seùt:
Thieát bò ñeám seùt laø moät maùy ghi cô hoïc giaùm saùt baèng ñieän töû nhaèm ghi laïi söï hoaït ñoäng
cho moãi laàn seùt taïi ñieåm ño. Moät cuoän daây Toroidal ñaëc bieät ñöôïc laép ñaët ñôn giaûn treân boä phaän tieáp ñaát
cuûa daây Ericore, ñeå caûm öùng vôùi naêng löôïng seùt vaø taùc ñoäng maïch ñeám.
Thieát bò khoâng caàn pin, heä thoáng töï caáp naêng löôïng, raén chaéc, khoâng thaám nöôùc vaø deã laép
ñaët.
Vôùi chi phí vöøa phaûi thieát bò cung caáp nhöõng thoâng tin thoáng keâ coù giaù trò vaø nhö vaäy
chöùng minh tính hieäu quaû cuûa heä thoáng choáng seùt, thieát bò coù theå laép ñaët cho caùc heä thoáng choáng seùt
khaùc.
Thoâng soá kyõ thuaät:
- Doøng ñieän vaän haønh toái thieåu : 1.500A treân moät xung ñieän 8/20µs
- Nguoàn ñieän : töï caáp.
- Maïch ñieän : Moïi traïng thaùi öùng vôùi boä ñeám cô ñieän töû ghi nhaän ñeán 9999. Khoâng laëp laïi.
- Thaønh phaàn : Cuoän Toroidal ñöôïc cuoán troøn. Ñöôøng kính loã beân trong 45mm. Boä ñeám ñöôïc
laép beân trong cuoän daây.
- Phöông phaùp noái: Boä phaän ñeám tröôït treân daây thu loâi Ericore tröôùc khi noái vôùi coïc tieáp ñaát.
Ñeå tieän hôn boä phaän ñeám coù theå ñöôïc ñaët ngay treân
coïc tieáp ñaát.
2.6. Tieáùp ñaát:

Laép ñaët söï tieáp ñaát laø moät yeáu toá coù theå thay ñoåi nhaát trong vieäc cung caáp moät heä thoáng
choáng seùt. Vieäc naøy caên cöù vaøo moät daûi roäng caùc loaïi ñaát, moãi loaïi coù tính chaát ñieän hoïc khaùc nhau. Söï
löïa choïn moät kyõ thuaät tieáp ñaát duy nhaát tuøy thuoäc vaøo caû ñaát vaø kinh teá.
36
______________________________________________________________________________________________________________________
Moät söï coá gaén lieàn vôùi söï truyeàn moät doøng xung ñieän vaøo ñaát laø noù gaây ra söï taêng ñieän theá taïi
ñieåm seùt ñaùnh. Ñieän theá giaûm theo khoaûng caùch töø ñieåm seùt ñaùnh vaø taïo ra ñieän theá böôùc - nguy hieåm
cho con ngöôøi vaø thieát bò. Ñieän theá cao cuûa heä thoáng tieáp ñaát cuõng gaây ruûi ro phaù ñöùt ñöôøng ñieän thoaïi
vaø ñieän.
2.6.1.Hôïp chaát caûi taïo ñaát
Vôùi hôïp chaát tieáp ñaát LP1, nhieàu khoù khaên veà söï laép ñaët tieáp ñaát coù theå caûi thieän ñaùng keå.
Hôïp chaát bao goàm moät dung dòch hoùa chaát coù ñoä daãn ñieän toát - Khi ñöôïc troän vôùi H2O vaø ñoåø bao
quanh ñieän cöïc tieáp ñaát, trôû neân moät khoái seät - hình thaønh phaàn chính cuûa heä thoáng tieáp ñaát.
Hôïp chaát tieáp ñaát LPI goàm hai goùi 5Kg ,dung dòch ñoàng moät goùi vaø moät hoån hôïp nhieàu hoùa chaát ñeå
giuùp taïo traïng thaùi keo vôùi phaàn kia.
Öu ñieåm lôùn nhaát cuûa hôïp chaát laø seõ khoâng bò röûa troâi ñi nhö phaàn lôùn caùc hoån hôïp caûi taïo ñieän trôû
ñaát khaùc. Nhö vaäy, khoâng caàn boå sung laïi sau 2 hay 3 naêm.
Kieåm tra ñieän tröôøng cho thaáy söï caûi thieän ñaùng keå veà ñieän trôû ñaát khi hôïp chaát naøy ñöôïc theâm vaøo
ñaát caùt vôùi lôùp ñaát seùt moät vaøi meùt döôùi maët ñaát.
Khi theâm noù vaøo loaïi ñaù ñaát seùt nhöõng caûi tieán ñaùng keå cuõng ñaït ñöôïc.
Thöïc teá, ñieän trôû ban ñaàu caøng cao, vieäc söû duïng hôïp chaát tieáp ñaát LP1 caøng toát.
Nhö ñaõ moâ taû tröôùc, hôïp chaát xuaát hieän nguyeân boä. Laáy dung dòch 1 (maøu vaøng) vaø troän vôùi 20 lít
nöôùc. Troän dung dòch 2 (maøu xanh döông) vôùi 10 lít nöôùc. Nöôùc aám taêng cöôøng ñoä hoøa tan cuûa caùc
dung dòch naøy. Löôïng caàn thöïc teá ñeå ñaït ñöôïc ñieän trôû thích hôïp thay ñoåi theo thaønh phaàn cuûa ñaát.
Thí duï: Trong ñaát seùt hay caùt thoâ, ta coù theå ñaït ñöôïc ñieän trôû thích hôïp khi söû duïng moät phaàn cuûa
boä, töùc laø 2 ñeán 5 Kg moãi phaàn cuûa boä hôïp chaát.
Khi ñoùng coïc ñoàng hoaëc loõi theùp maï ñoàng. Ñaøo moät loã saâu 500mm, ñöôøng kính 200mm, duøng
2Kg moãi phaàn cuûa boä hôïp chaát. Ñeå 30 phuùt cho hôïp chaát ñaëc laïi vaø ño ñieän trôû.
Neáu ñieän trôû khoâng ñaït, ñaøo moät raõnh saâu 500mm, roäng 200mm, daøi 5m. Ñaët mieáng ñoàng
trong noù vaø duøng 3Kg moãi loaïi cuûa boä hôïp chaát . Thôøi gian ñeå ñaëc laïi cuõng nhö tröôùc vaø ño laïi . Laäp laïi
caùch naøy cho ñeán khi ñaït ñöôïc ñieän trôû mong muoán. Moãi maõnh neân ñaët ôû goùc hôïp lyù hay caøng caùch xa
nhau caøng toát vaø dó nhieân ñöôïc noái ñaát an toaøn vôùi coïc tieáp ñaát nguyeân thuûy.
Caùch boá trí cuûa vaät lieäu tieáp ñaát thay ñoåi vôùi loaïi ñaát vaø khoaûng khoâng gian coù saün. Nhieàu sô ñoà boá
trí ñöôïc chæ trong phaàn moâ taû maãu.
Vieäc söû duïng coïc tieáp ñaát loõi theùp maï ñoàng hay ñoàng vôùi ñöôøng kính 13mm hoaëc15mm ñöôïc
khuyeán khích söû duïng. Chieàu saâu ñoùng coïc thay ñoåi theo vieäc söû duïng vaø tuøy vaøo loaïi ñaát coù saün.
Trong ñaát ñaù / ñaát ñaù seùt keát quaû toát nhaát ñaït ñöôïc baèng caùch ñaøo moät raõnh gaàn baèng 500mm
saâu vaø 200mm roäng. Ñaët vaät lieäu tieáp ñaát vaøo ñaùy vaø phuû leân gaàn baèng 100mm ñaát mòn hay caùt. Ñoå
dung dòch 1 vaø khi noù ñöôïc thaám heát, ñoå dung dòch 2 . Laáp raõnh ñaày laïi
Neáu caàn ñieän trôû toát cho vuøng ñaù cöùng hay ñaù seùt naëng, moät loã khoan gaàn baèng 75mm roäng vaø
2.500mm saâu. Nheùt vaøo moät coät ñoàng. Troän dung dòch 1 vaø 2 vôùi nhau vaø ñoå xuoáng loã.
Hieäu quaû vieäc naøy seõ cho moät moâi tröôøng daãn ñieän 2.500mm x 75mm. Neáu ñieän trôû thích hôïp khoâng
ñaït ñöôïc, laäp laïi phöông phaùp treân nhieàu laàn ñeán khi ñieän trôû ñöôïc thoûa maõn.
Vôùi ñaát ñang söû duïng, keát hôïp caøng nhieàu maïng löôùi caøng toát. duøng dung dòch 1, ñôïi ñeán khi dung
dòch 1 thaám heát, duøng dung dòch 2 vaø sau ñoù laáp toaøn boä maïng löôùi laïi.
Tröôùc khi duøng hôïp chaát, laøm baûo hoøa ñaát vôùi H2O ñeå giuùp söï phaân boá vôùi caùc hoùa chaát.
37
______________________________________________________________________________________________________________________
Söï caûi thieän ñieän trôû ñaát 50 ÷ 90% thì khoâng coù gì baát thöôøng khi duøng hôïp chaát tieáp ñaát.
Caàn nhaán maïnh raèng moãi öùng duïng thì ñeàu khaùc nhau, do ñoù keát quaû cuõng khaùc nhau. Noùi chung,
moät boä seõ ñuû ñeå taïo ra moät ñieän trôû ñaát thích hôïp treân hôn 5m daây ñieän tieáp ñaát trong ñieàu kieän ñaát
xaáu nhaát vaø 15m trong ñaát xaáu. Hôïp chaát tieáp ñaát cuõng coù döôùi daïng moät boä 40Kg
2.6.2. Nhöõng phöông phaùp tieáp ñaát thoâng duïng
* Daây ñôn, noái ñaàu:
Keát quaû keøm khi seùt chæ coù moät ñöôøng. Ñieän theá ñaát cao taïi nôi baét seùt.
* Tieáp ñaát reõ quaït, nhöõng tia reõ quaït ñôn: Lyù töôûng cho vuøng coù trôû khaùng trung bình vaø nhöõng tia
reõ quaït daøi ñeán 30m. Ñieän seùt seõ taùch ra laøm 6 ngaõ.
* Tieáp ñaát reõ quaït, reõ quaït hình chaân chim:
Lyù töôûng ôû vuøng coù trôû khaùng ñaát caohôn. Taïo thaønh nhieàu ñöôøng cho ñieän seùt vaø khaû naêng keát
hôïp vôùi ñaát cao.
Ghi chuù: Ñaát deûo (seät, nhaõo) thöôøng coù hieäu quaû cao vôùi tieáp ñaát reõ quaït.
* Tieáp ñaát baèng theùp maï ñoàng:
Hieäu quaû chæ vôùi moät coät khi coù möïc nöôùc trong ñaát cao.
* Tieáp ñaát nhieàu coät:
Ñaët caùc coät tuøy thuoäc vaøo chieàu saâu ñoùng toát nhaát vôùi coät 1. Khoaûng caùch giöõa caùc coät gaàn baèng
2 x chieàu saâu.
* Tieáp ñaát khoan saâu
Caàn ôû vuøng khoâ raùo vaø nôi möïc nöôùc ngaàm thaáp - chuû yeáu taïo söï tieáp xuùc thöôøng xuyeân giöõa
thaønh loã vaø coät. Khoan buøn vaø ñaát deûo seõ raát hieäu quaû.
* Tieáp ñaát vôùi vuøng giôùi haïn vaø gaàn nôi giao thoâng (ngöôøi ñi boä)
Duøng loã khoan saâu vaø ñaët 1 hay 2 oáng nhöïa ñoàng taâm treân ñænh 3 - 4m. boä phaän naøy laøm giaûm söï
phaùt trieån ñieän theá ñaát ôû maët.
2.6.3. Coät khoaùng MIN - Ñieän cöïc tieáp ñaát khoaùng

Coät khoaùng MIN - LP1 laø moät keá tuïc cuûa ñieän cöïc tieáp ñaát truyeàn thoáng.
Moät coät MIN goàm moät ñieän cöïc ñoàng roãng daøi 2m vôùi 5 loã nhoû. Loã naøy cho pheùp hieän töôïng loïc töï
nhieân caùc hôïp chaát beân trong ñöôïc giaûi phoùng chaäm töø giöõa ñieän cöïc vaø khoái ñaát.
Ñeå ñöôïc ñieän trôû ñaát thaáp hôn nöõa, hoãn hôïp daãn ñieän ñaát(CEC) ñöôïc troän vôùi ñaát thieân nhieân trong
khi ñoå ñaày vaø laøm cöùng loã khoan 200mm ñöôøng kính.
Coät khoaùng MIN coù daây noái chieàu daøi 300mm tieát dieän 50mm2 ñeå thuaän tieän cho vieäc noái coät vôùi
thieát bò tieáp ñaát.
Coät MIN trôû neân hoaøn chænh vôùi moät loã ñaát, cho pheùp tieáp caän deã daøng vôùi naép coù theå thaùo rôøi ôû
ñænh coät. Söï thay môùi ñònh kyø hôïp chaát beân trong ñöôïc thöïc hieän qua naép ôû ñænh.
Caùch duøng coät khoaùng
Coät khoaùng thích hôïp cho moïi öùng duïng tieáp ñaát
- Tieáp ñaát choáng seùt
- Tieáp ñaát neán thoâng
- Tieáp ñaát cho maùy tính
- Tieáp ñaát cho nhaø
38
______________________________________________________________________________________________________________________
- Tieáp ñaát cho traïm xe ñieän

- Tieáp ñaát choáng taêng ñieän aùp vaø quaù ñoä nhaát thôøi cuûa thieát bò
Lyù töôûng cho laép ñaët nôi vuøng bò haïn cheá, nhö nhaø cao taàng, taàng haàm, ñaïi loä coâng coäng.
Öu ñieåm:
1. Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp laép ñaët, moät coät khoaùng seõ ñaït ñöôïc ñieän trôû ñaát mong muoán.
2. Thieát bò coù giaù thaáp hôn vì chæ caàn moät coät khoaùng.
3. Toång chi phí thaáp hôn do thôøi gian laép ñaët giaûm.
4. Ñaøo bôùi hö haïi vaø vieäc laøm ñeïp trôû laïi maët baèng ít nhaát.
5. Dieän tích laép ñaët ít nhaát.
6. Söï baûo trì ít nhaát.
7. Ñieàøu kieän cuûa ñaát ñöôïc giöõ lieân tuïc nhôø hôïp chaát beân trong.
2. 3. Choáng seùt baèng ñieän cöïc Interceptor - LCT :(Lightning Capture Terminal).
Söï phaùt trieån cuûa ñieän cöïc thu seùt Interceptor gaàn ñaây nhaát theo moät nguyeân taéc hoaøn toaøn môùi.
Ñieän cöïc thu seùt naøy coù caùc ñaëc tính sau:
a. Vuøng thu seùt ñöôïc taêng leân
Vuøng thu seùt ñaït ñöôïc baèng caùch laøm taêng hieäu quaû tieáp ñaát khi khoâng coù maët cuûa ñieän tích
khoâng gian tónh. Söï kích hoaït caùc ion daãn ñieän xaûy ra chæ khi keânh seùt ñeán gaàn. Caùc ion taïi ñieåm ñaát
phía treân giuùp cho vieäc kích hoaït tia caûn ñi ngöôïc leân.
b. Caùc nguyeân taéc thieát keá ñôn giaûn:
Do Interceptor ñöôïc thieát keá rieâng cho caùc nhaø coù ñoä cao thaáp hoaëc trung bình, vieäc laép ñaët ñôn
giaûn, chæ caàn moät ñieän cöïc tuøy thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa coâng trình. Baùn kính baûo veä cuûa ñieän cöïc
Interceptor phuï thuoäc vaøo möùc baûo veä vaø ñöôïc trình baøy theo baûng 6.2
Hình 11.2
Ñaàu thu Interceptor
39
______________________________________________________________________________________________________________________
Baûng6.2: Baùn kính baûo veä cuûa moät ñieän cöïc Interceptor
Ñoä cao cuûa nhaø, m Ñoä cao cuûa Interceptor treân coâng trình xaây döïng, m
Möùc baûo veä cao
10 48 53 54
15 56 59 60
20 63 63 65
25 67 68 69
30 70 72 73
Möùc baûo veä chuaån
10 63 68 69
15 70 75 78
20 72 80 84
25 78 84 90
30 83 90 92
c. Khoâng gaây nhieãu voâ tuyeán:

Do thieát bò laø thuï ñoäng, chæ ñöôïc kích hoaït trong vaøi miligiaây tröôùc khi seùt ñaùnh xuoáng ñaát ñeán
gaàn. Interceptor khoâng laøm taêng baát kyø nhieãu voâ tuyeán naøo treân möùc cuûa baûn thaân keânh seùt gaây ra.
d. Khoâng caàn Acquy, Pin maët trôøi hoaëc caùc thieát bò aùp ñieän khaùc:
Interceptor laø thieát bò thuï ñoäng, thaäm chí khi coù moät côn doâng treân ñaàu. Noù seõ ñöôïc kích hoaït
vaø sinh ra caùc ion töø naêng löôïng lôùn chöùa trong keânh seùt ñeán gaàn trong khoaûng vaøi miligiaây tröôùc luùc
seùt ñaùnh xuoáng ñaát.
e. Hoaøn toaøn ñoäc laäp:
Interceptor khoâng yeâu caàu daây rieâng, duøng caùc daây daãn xuoáng thoâng thöôøng theo caùc tieâu chuaån
vaø quy taéc khaùc nhau ñöôïc khuyeán nghò.
f. Khoâng phaûi baûo quaûn:
Interceptor coù keát caáu thuï ñoäng vaø chaéc chaén veà cô hoïc neân coù tuoåi thoï phuïc vuï baèng hoaëc toát
hôn caùc thanh Franklin.
g. Vieäc laép ñaët laø ñôn giaûn:
Interceptor coù theå ñöôïc laép ñaët khoâng caàn lao ñoäng laønh ngheà, khoâng caàn caùc duïng cuï hoaëc caùc
daây rieâng, khoâng caàn theâm caùc ñoà ngheà hoaëc caùc vaät lieäu caùch ñieän. Interceptor noái moät caùch deã daøng
vôùi moät oáng kim loaïi vaø noái tôùi moät heä thoáng tieáp ñaát coù ñieän trôû lôùn nhaát laø 10Ω theo caùc tieâu chuaån
vaø qui taéc thích hôïp.
h. Chi phí thaáp:
40
______________________________________________________________________________________________________________________
Do thieát keá cöïc kyø ñôn giaûn neân chi phí saûn xuaát thaáp khoâng caàn caùc vaät lieäu hoaëc duïng cuï ñieän
töû ôû nöôùc ngoaøi ñöa vaøo. Interceptor laø moät trong caùc heä thoáng choáng seùt coù hieäu quaû kinh teá nhaát treân
thò tröôøng, noù coù nhieàu öu vieät hôn so vôùi caùc thanh Franklin thoâng thöôøng hoaëc caùc loaïi daây daãn seùt coå
ñieån khaùc.
i. Caùc vuøng baûo veä:
Vuøng baûo veä thöïc teá ñöôïc bieåu dieãn baùn kính thu huùt seùt nhö trong baûng. Ñoái vôùi caùc coâng trình
xaây döïng coù kích thöôùc vöôït quaù vuøng baûo veä cuûa moät ñieän cöïc Interceptor, moät caùch ñôn giaûn ta coäng
theâm soá caùc ñieän cöïc yeâu caàu cho ñeán khi toaøn boä coâng trình xaây döïng hoaëc vuøng ñöôïc baûo veä ñaït möùc
ñaõ ñeà ra.
j. Laép ñaët:
Vieäc laép ñaët choáng seùt söû duïng ñieän cöïc Interceptor caàn moät hoaëc nhieàu daây daãn xuoáng vaø moät
soá daây noái ñaát töông ñöông theo caùc qui taéc aùp duïng thöïc teá. Vieäc kieåm tra heä thoáng choáng seùt caàn
ñöôïc tieán haønh haøng naêm.
Caùc kích thöôùc ñieän cöïc: Daøi x roäng = 460mm x 100mm
Troïng löôïng: Khoaûng 2,5kg
Caùc thuaän lôïi cuûa Interceptor

- Raát hieäu quaû
- Deã laép ñaët
- Kín ñaùo vaø coù dieän maïo vöøa yù.
- Ñoøi hoûi baûo döôõng ít
- Interceptor laø thieát bò thuï ñoäng ,do ñoù khoâng caàn thay theá
- Interceptor ñöôïc thieát keá theo coâng ngheä gaàn ñaây nhaát
- Kinh teá nhaát
2.4. Thieát keá heä thoáng choáng seùt:

Moät computer chuyeân duøng cho thieát keá phaân tích ñöôïc cung caáp cho söï laép ñaët heä thoáng
3000, Interceptor phaàn meàm naøy vôùi dung löôïng leân tôùi 60MB. Coâng ngheä hieän ñaïi cuûa computer laøm
cho vieäc phaân tích baùn kính haáp daãn cuûa caáu truùc döôùi caùc ñieàu kieän seùt khaùc nhau deã daøng. Soá lieäu
nhaäp ñöôïc laáy töø caùc pheùp ño, phaân tích lyù thuyeát, thoáng keâ vaø ñöôïc hoã trôï bôûi thöïc nghieäm.
Ñeå thieát keá ngöôøi thieát keá yeâu caàu cung caáp nhöõng thoâng tin sau:
1. Muïc ñích söû duïng cuûa coâng trình ? Ví duï: Chung cö, beänh vieän....
2. Maät ñoä ngöôøi ôû trong coâng trình kieán truùc hay vuøng baûo veä coù cao khoâng ? Coù / Khoâng
3. Bao nhieâu ngaøy coù seùt / naêm ñöôïc ghi nhaän trong vuøng ?
4. Ñaëc ñieåm ñòa hình nhö ñoài, caây coái, caùc kieán truùc khaùc vaø ôû ñoä cao, khoaûng caùch bao
nhieâu ñeán coâng trình kieán truùc ?
5. Ñaëc ñieåm cuûa coâng trình kieán truùc nhö anten tivi / radio, baûng quaûng caùo ... treân maùi nhaø
laø gì ?
6. Coù giôùi haïn naøo veà chieàu cao khoâng ? Coù / Khoâng. Neáu coù cho chi tieát keå caû giôùi haïn
baèng meùt.
7. Ñoä cao cuûa coâng trình kieán truùc so vôùi maët bieån ?
41
______________________________________________________________________________________________________________________
Töø nhöõng yeâu caàu treân ngöôøi thieùt keá seõ naïp vaøo coputer caùc thoâng soá sau:
- Daïng hình hoïc cuûa caáu truùc vaø ñoä roäng.
- Chieàu cao caáu truùc.
- Baûng traéc ñòa coâng trình vaø baûn ñoà ñòa phöông.
- Ñieän tích tia phoùng xuoáng.
- Cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
- Bieân ñoä thoáng keâ cuûa seùt vaø xaùc xuaát xaûy ra.
- Tæ soá giöõa tia phoùng xuoáng / tia ñi leân.
B/ CAÙC PHAÀN MEÀM LIEÂN QUAN :
1/ GEM:
1.1-Ñaëc tính cuûa GEM :
1.1.1-Tính hieäu quûa cuûa GEM
ϖ Laøm giaûm ñieän trôû ñaát
ϖ Giöõ ñieän trôû cuûa heä thoáng ñaát laø haèng soá sau khi laép ñaët
ϖ Ñöôïc söû duïng trong taát caû ñieàu kieän ñaát maëc duø trong caû muøa khoâ
1.1.2-Tính beàn vöõng cuûa GEM
ϖ Khoâng bò phaân huûy hay muïc röõa trong 10 naêm
ϖ Ñieän trôû suaát taêng khoâng quaù 10% khi ñoùng laïi
ϖ Khoâng ñoøi hoûi baûo trì
ϖ Khoâng phuï thuoäc vaøo söï hieän dieän lieân tuïc cuûa nöôùc ñeå duy trì tính daãn ñieän
1.1.3-GEM khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
ϖ Khoâng gaây taùc haïi cho ñaát
ϖ Khoâng laøm nhieãm baån maïch nöôùc ngaàm
ϖ Ñöôïc gaëp trong caùc yeâu caàu cuûa cô quan baûo veä moâi tröôøng
ϖ Laø vaät lieäu an toaøn coù theå ñöôïc yeâu caàu söû duïng
1.1.4-GEM deã daøng söû duïng
ϖ Bao GEM coù troïng löôïng 11,3kg raát deã vaän chuyeån
ϖ Chæ caàn 1 ngöôøi ñeå thi coâng
ϖ Deã laép ñaët ôû vuøng ñaát öôùt hay khoâ
ϖ Deã daøng hoøa laãn thaønh buøn
ϖ Khoâng caàn troän khi ñaát khoâ, chæ môû ra ñoå xuoáng
ϖ Nhanh choùng haáp thuï hôi nöôùc töø ñaát khi söû duïng khoâ vaø ñoâng laïi ôû traïng thaùi cöùng
ϖ Coù theå giaûm kích thöôùc cuûa heä thoáng ñaát nôi maø caùc phöông phaùp truyeàn thoáng khoâng thoûa maõn
ñöôïc
1.1.5-Caùc ñaëc tính cuûa GEM
GEM laø beàn vöõng maø khoâng caàn baûo trì (khoâng caàn laøm laïi gioáng nhö muoái hay caùc hoùa chaát
khaùc coù theå bò phaân huûy theo thôøi gian) vaø oån ñònh ñieän trôû ñaát. GEM coù caáu taïo chaéc chaén vaø khoâng bò
42
______________________________________________________________________________________________________________________
phaân huûy hay muïc röõa, khoâng gaây oâ nhieãm cho ñaát hay vuøng ñaát xung quanh. GEM phuø hôïp cho vieäc
laép ñaët nôi vuøng khoâ hay vuøng hoãn hôïp nöôùc buøn. GEM khoâng phuï thuoäc vaøo söï hieän dieän lieân tuïc cuûa
nöôùc ñeå duy trì tính daãn ñieän. GEM ôû daïng söû duïng coù ñieän trôû suaát khoâng vöôït quaù 20Ωcm
1.2- Thoâng tin phaàn meàm GEM

2.1-Moâ taû phaàn meàm GEM
Chuông trình tính toaùn ñieän trôû ñaát coù söû duïng hoùa chaát giaûm trôû ñaát ERICO’S GEM ñöôïc ñaùnh
giaù toát vaø hôïp lyù cho heä thoáng thanh choân ngang vaø coïc ñoùng thaúng ñöùng. Chuông trình GEM coøn
höôùng daãn laép ñaët heä thoáng caùc ñieän cöïc choân ngang hay choân ñöùng
2.2-Caùc giôùi haïn
ERICO khoâng cho pheùp hay chaáp nhaän veà maët phaùp lyù cho pheùp söû duïng phaàn tính toaùn naøy. Caùc
phöông trình ñaõ ñöôïc söû duïng treân cô sôû caùc coâng thöùc ñöôïc coâng nhaän vaø coâng boá cuûa hieäp hoäi kyõ sö
ñieän vaø ñieän töû. Vieäc söû duïng chöông trình naøy vaø vieäc löïa choïn thoâng soá ban ñaàu ñoøi hoûi söï phaùn
quyeát cuûa ngöôøi kyõ sö cho moãi öùng duïng cuï theå. Chöông trình naøy ñöôïc tính toaùn döïa treân phöông
phaùp gaàn ñuùng. Ñeå coù caùc thoâng tin chi tieát hôn veà caùc thoâng soá naøy xin xem phaàn “phöông phaùp tính”
1.2.3-Tính khoái löôïng söû duïng

Soá löôïng tính toaùn cuûa GEM raát vöøa phaûi. Keát quûa tính toaùn ñöôïc laøm troøn vôùi soá löôïng bao GEM
(25 pound/bao) gaàn nhaát. Trong moät vaøi tröôøng hôïp baïn seõ caàn ít hôn khoái löôïng GEM maø phuông
trình keát quûa hieån thò. Trong tröôøng hôïp naøy thì chính saùch cuûa ERICO laø chaáp nhaän nhaän laïi phaàn GEM
coøn dö vôùi ñieàu kieän laø:
a-GEM ñöôïc baûo quaûn trong ñieàu kieän toát.
b- Baïn chòu chi phí chuyeân chôû.
c- Chæ ñöôïc traû laïi trong voøng 60 ngaøy.
1.2.4-Phöông phaùp tính
Coâng thöùc aùp duïng ñeå tính ñieän trôû ñaát döïa treân coâng thöùc moâ phoûng ñieän cöïc thanh ngang cuûa
Dwight vaø ñieän cöïc thaúng ñöùng cuûa Sunde
Coâng thöùc moâ phoûng giaû ñònh ñænh cuûa ñieän cöïc thaúng ñöùng laø gaàn vôùi maët ñaát. Khi nhieàu hôn moät
ñieän cöïc thaúng ñöùng ñöôïc tính .Thuaät toaùn giaû ñònh caùc ñieän cöïc ñöôïc choân theo ñöôøng thaúng vaø khoaûng
caùnh giöõa caùc ñieän cöïc laø baèng hay lôùn hôn chieàu daøi cuûa ñieän cöïc thaúng ñöùng .Coâng thöùc tính ñieän trôû
ñaát baèng ñieän cöïc thanh ngang giaû söû caùc ñieän cöïc naøy laø thaúng haøng
Caû 2 coâng thöùc tính ñieän trôû thanh ngang vaø thaúng ñöùng ñöôïc tính cho doøng 1 chieàu hay doøng taàn
soá thaáp. Caû 2 caùch treân söû duïng töông ñöông nhau, khi coù ñieän vaøo, ñöôøng kính cuûa caùp baèng ñieän trôû
tính toaùn cuûa ñaát coù GEM xung quanh. Coâng thöùc moâ phoûng giaû ñònh raèng ñieän trôû suaát cuûa ñaát laø ñoàng
nhaát. Ñieän trôû tieáp xuùc giöõa vaät daãn vaø GEM bao xung quanh ñaõ ñöôïc boû qua trong tính toaùn ñieän trôû
ñaát.
2-BENJI
2.1-Giôùi thieäu chöông trình thieát keá BENJI :
43
______________________________________________________________________________________________________________________
BENJI laø chöông trình trôï giuùp thieát keá treân maùy vi tính, phaùt trieãn bôûi coâng ty Global Lighting
Tecnology öôùc löôïng cöôøng ñoä ñieän tröôøng ôû kim thu seùt Dynasphere so vôùi cöôøng ñoä ñieän tröôøng ôû
ñieåm caïnh tranh (goùc toøa nhaø, raø bôø rìa ,anten, thieát bò,….) Baùn kính baûo veä cuûa kim thu Dynasphere
ñöôïc tính toaùn vaø so saùnh vôùi baùn kính caïnh tranh cung caáp bôûi caùc cao ñieåm caïnh tranh caùc coâng trình
Chöông trình naøy quan taâm ñeán caùc tieâu chuaån sau:
a.Caáu truùc hình hoïc vaø möùc beàn vöõng cuûa coâng trình .
b.Cöôøng ñoä tia tieân ñaïo.
c.Chieàu cao coâng trình .
d.Cöôøng ñoä ñieän tröôøng.
e.Tæ leä vaän toác tieân ñaïo ñi xuoáng vôùi vaän toác ñi leân.
f. Maët baèng coâng trình.
g. Maët caét vaø ñòa hình coâng trình.
h. Cöôøng ñoä seùt vaø xaùc suaát xuaát hieän.
Coâng trình yeâu caàu baûo veä thì veõ laïi ñôn giaûn baèng chöông trình thieát keá BENJI. Sau ñoù chöông
trình öôùc löôïng ñieåm maø seõ phaùt ra tia tieân ñaïo ñaàu tieân ñi leân gaëp vôùi tia tieân ñaïo ñi xuoáng. Tia phoùng
ñieän chính trôû veà theo ñöôøng daãn phoùng ñieän leân hay xuoáng vaø baùn kính thu cuûa moãi ñieåm thích hôïp
ñöôïc tính . Ñaàu kim Dynasphere ñöôïc laép ñaët ôû nôi thích hôïp vaø baùn kính thu cuûa noù ñöôïc tính vaø so
saùnh vôùi baùn kính thu cuûa caùc ñieåm caïnh tranh. Söï baûo veä ñaït ñöôïc möùc ñoä mong muoán khi baùn kính
thu cuûa kimbao truøm leân baùn kính thu cuûa caùc ñieåm caïnh tranh.
Chöông trình xaùc ñònh theå tích thu cuûa caùc ñieåm nhoâ leân treân caáu truùc vaø taùch bieät chuùng roài söï
baûo veä voán coù cuûa caùc ñieåm khaùc. Xaùc suaát tính theo phaàn traêm baûo veä seùt thoaùng qua cuõng ñöôïc xaùc
ñònh.
Trong khi söû duïng moâ hình theå tích haáp thu ngöôøi kyõ sö coù theå toái öu hoùa baûn thieát keá heä
thoáng baûo veä choáng seùt baèng baûo veä taäp trung cho nhöõng phaàn cuûa caáu truùc coù theå bò seùt ñaùnh nhieàn
hôn trong khi ñeå traùnh laõng phí baûo veä choáng seùt cho caùc coâng trình maø khaû naêng seùt ñaùnh vaøo noù thaáp
.
2.2.Yeâu caàu thieát keá :

2.2.1/ Toång quaùt :
Neáu yeâu caàu thieát keá söû duïng phaàn meàm Benji baïn phaûi hoaøn thaønh kieåu maãu yeâu caàu thieát keá
Benji. Vôùi kieåu maãu hoaøn thaønh naøy chuùng toâi ñaûm baûo nhaän ñöôïc caùc thoânh tin caàn thieát ñeå hoaøn
thaønh thieát keá. Baïn phaûi cung caáp ñaày ñuû baûn veõ xaây döïng cuûa coâng trình caàn baûo veä .
Sô ñoà baûn veõ phaûi ghi ñaày ñuû chieàu daøi, chieàu roäng, ñoä cao cuûa coâng trình. Neáu yeâu caàu baûo veä
moät phaàn coâng trình thì xin vui loøng ñaùnh daáu vaøo vuøng lieân quan.
Neáu coâng trình coù caáu truùc phöùc taïp baïn caàn phaûi gôûi chop chuùng toâi baûn goác hay baûn photo
cuûa sô ñoà trong ñoù coù ghi ñaày ñuû kích thöôùc. Tuy nhieân, neáu vieäc moâ taû caáu truùc yeâu caàu chi tieát hôn thì
baïn phaûi ghi kích thöôùc treân moãi baûn veõ maët caét hay phaàn nhoâ leân cuûa caáu truùc.
2.2.2/ Thieát keá chi tieát :
Chuùng toâi yeâu caàu taát caû caùc thoâng tin lieân quan phaûi ñaày ñuû trong maãu yeâu caàu thieát keá, ñeå
ñaûm baûo raèng cô sôû vaø döõ lieäu cuûa chuùng toâi vaø thieát keá ñöôïc chính xaùc, thoâng tin cuûa khaùch haøng
cuõng nhö coâng ty vaø vò trí coâng trình cuûa döï aùn
44
______________________________________________________________________________________________________________________
2.2.3/ Thoâng soá thieát keá :

a. Neáu sô ñoà khoâng cho ñoä cao so vôùi möïc nöôùc bieån thì giaù trò naøy ñöôïc maëc ñònh laø zero.
b. Neáu möùc baûo veä ñaëc bieät thì yeâu caàu baûo veä ñaëc bieät. Tuy nhieân chuùng toâi seõ luoân luoân coá gaéng
cung caáp möùc baûo veä cao nhaát coù theå ñöôïc. Neáu khoâng yeâu caàu cuï theå veà möùc baûo veâ thì möùc baûo veä
cao nhaát seõ ñöôïc söû duïng.
c. Chuùng toâi yeâu caàu ñoä cao coät cöïc ñaïi cho pheùp trong döï aùn phaûi ñöôïc ghi. Coät ñôõ tieâu chuaån cao
5m seõ ñöôïc söû duïng neáu baûo veä ñaày ñuû coù theå ñaït ñöôïc vôùi ñoä cao Dynasphere coù theå ñöôïc laép ñaët ôû
ñoä cao toái ña ñeå ñöôïc möùc baûo veä ñaày ñuû vaø kinh teá.
d. Chieàu cao toái thieåu cuûa coät ñôõ ñöôïc chaáp nhaän laø 4m.
2.3.Baûo veä choáng seùt ñaùnh tröïc tieáp :
Tieâu chuaån ñeà nghò:”Baûo veä caùc toøa nhaø choáng laïi seùt ñaùnh tröïc tieáp baèng caùch laép ñaët moät heä
thoáng choáng seùt theo caùch maø caùc ñaàu thu cuûa noù thieát laäp caùc vuøng baûo veä ñeå bao phuû toaøn boä kieán
truùc” vaø “Heä thoáng choáng seùt neân ñöôïc laép ñaët ôû moät vò trí thieát laäp caùc vuøng baûo veä cho moät soá phaàn
cuûa toøa nhaø hay caáu truùc bò phôi ra cho seùt ñaùnh tröïc tieáp coøn caùc phaàn khaùc naèm trong vuøng baûo veä töï
nhieân do caùc phaàn cao hôn vaø bò phôi ra nhieàu hôn”. Coù nghóa laø tieâu chuaån môùi cung caáp söï nôùi loûng
ñaùng keå caùc yeâu caàu veà choáng seùt ôû caùc maët hoâng cuûa caùc caáu truùc cao. (Theo caùc khuoân maãu kieán truùc
vöôn cao hieän ñaïi thì caùc phaàn hoâng cuûa toøa nhaøñöôïc boá trí xeáp ñaët cong nheï).
Ñeå laøm roõ theâm veà söï tieán boä cuûa tieâu chuaån môùi ta coù theå xem tieâu chuaån Australia AS 1768-
1983 ñaõ giôùi thieäu “phöông phaùp quûa caàu laên”(Rolling sphere method). .Phöông phaùp naøy ñöôïc döïa
treân moät khoaûng caùch ñaùnh 45m vôùi moät cuù seùt 10KA, noù lieân quan tôùi vieäc laên moät quûa caàu töôûng
töôïng baùn kính 45m xung quanh vaø treân moät caáu truùc 3 chieàu (muõi tieân ñaïo seùt ñöôïc giaû thieát laø ôû
taâm quûa caàu). Nhö vaäy seõ coù nhöõng ñieåm beà maët quûa caàu chaïm vôùi maët ñaát hay caùc caáu truùc khaùc treân
caáu truùc, nhöõng ñieåm chaïm ñoù coù theå laø nhöõng ñieåm seùt ñaùnh. Caùc ñaàu thu seùt laø nhöõng thanh ñöùng
hay nhöõng daõi ngang tuøy thuoäc vaøo hoaøn caûnh ñöôïc xem nhö laø caàn thieát ôû nhöõng nôi maø beà maët quûa
caàu chaïm phaûi caáu truùc hay caùc phaàn gaén vaøo caáu truùc nhö anten hay thaønh lan can,…Maïng löôùi caùc ñaàu
thu baèng ñoàngvaø caùc daûi ñoàng phaúng ñöôïc noái vôùi daây xuoáng baèng ñoàng (hay töông ñöông) xuoáng ñaát
moãi 30m cuûa chu vi caáu truùc . Vieäc gheùp noái caùc boä phaän baèng kim loaïi loä ra (nhö khung cöûa soå hay
lôùp xi maï) laø caàn thieát treân caùc beà maët bò phôi ra. Neáu thöïc hieän ñöôïc chính xaùc caùc phöông phaùp treân
thì seõ cho baûo veä choáng laïi 93% caùc seùt ñaàu tieân vöôït möùc 10KA ôû bieân ñoä ñænh vaø möùc baûo veä seõ
giaûm so vôùi caùc phoùng ñieän seùt coù bieân ñoä nhoû hôn. Neáu yeâu caàu söï an toaøn cao hôn caàn giaûm baùn kính
maët caàu laên , baùn kính 20m ñöôïc ñeà nghò ñeå baûo veä caùc kieán truùc coù tính chaát chaùy noå.
Phöông phaùp caàu laên tieân tieán hôn caùc khuoân maãu thieát keá cuõ, nhö caùc caùch tieáp caän hình hoïc
Faraday vaø Franklin maø thöôøng khoâng laøm vieäc toát trong thöïc tieãn vaø caùc neàn taûng töông öùng cuûa chuùng
khoâng hteå chöùng minh ñöôïc. Tuy nhieân, giôùi haïn chính cuûa phöông phaùp quûa caàu laên laø noù cho raèng khaû
naêng khôûi taïo tieân ñaïo cuûa taát caû caùc ñieåm tieáp xuùc vôùi caáu truùc laø baèng nhau, khoâng töông öùng vôùi söï
taêng cao ñieän tröôøng do daïng hình hoïc gaây ra. Quûa caàu ñoøi hoûi moät maûng roäng caùc ñaàu thu treân caùc
caáu truùc cao, goàm maët ñöùng vaø ngang voán khoâng coù söï gia taêng ñieän tröôøng. Caùc heä thoáng baûo veä ñöôïc
thieát keá theo phöông phaùp naøy coù theå raát ñaét tieàn vaø coù theå daãn ñeán thieát keá thöøa vì coù quaù nhieàu
chöùng cöù cho thaáy maët hoâng raát hieám khi bò seùt ñaùnh, coù nghóa vieäc laép ñaët caùc ñaàu thu ôû vaøi vò trí raát
ít khi bò seùt ñaùnh truùng. Kinh nghieäm thöïc teá khi thöû thieát keá theo phöông phaùp naøy coù quùa nhieàu khoù
khaên, haàu nhö khoâng theå keát noái d8aày ñuû caùc phaàn töû kim loaïi treân caùc böùc töôøng che,…Ñieàu treân cho
45
______________________________________________________________________________________________________________________
thaáy caàn coù söï hieäu chænh khi tieáp caän phöông phaùp naøy, tieâu chuaån ñaõ taïo ra caùc thay ñoåi chính yeáu
khaùc cho thieát keá vaø thi coâng xaây döïng.
Caùc möùc baûo veä thoáng keâ khaùc nhau ñöôïc cung caáp cho caáu truùc quan troïng hoaëc lôùn hôn hoaëc
nhoû hôn möùc “10KA - 93%” trung bình. Nghóa laø tieâu chuaån nhaän thöùc theâm raèng seùt laø moät hieän
töôïng thoáng keâ coøn nhieàu ñieàu chöa bieát vaø baát kì cheá ñoä baûo veä naøo cuõng ñeàu nhaát thieát lieân quan ñeán
moät söï thoûa hieäp chi phí vaø ruûi ro. Khoâng neân tin töôûng raèng thöïc teá ñaït ñöôïc söï baûo veä 100%khi
duøng tieâu chuaån naøy hay tieâu chuaån naøo khaùc, moät vaøi ruûi ro nhoû vaãn luoân toàn taïi.
Neáu thieát keá choáng seùt duøng caùc ñaàu thu loaïi quy öôùc (kieåu cuõ), vaät lieäu xaây döïng chuùng phaûi
ñöôïc choïn caån thaän. Caùc heä thoáng choáng seùt neân ñöôïc saûn xuaát töø caùc vaät lieäu choáng aên moøn. Caàn löïa
choïn vaät lieäu ñaët bieät khi heä thoáng ñöôïc laép ñaët trong caùc moâi tröôøng coù tính aên moøn cao.
Khi duøng phöông phaùp thieát keá quûa caàu laên, ñaàu thu neân ñöôïc ñaët ñeå baûo veä nhöõng phaàn phôi
ra nhieàu, chaúng haïn : töôøng chaén, oáng khoùi caïnh maùi hay ñöôøng soùng.Caùc khoaûng caùch cuûa caùc ñaàu thu
phuï thuoäc vaøo chieàu cao cuûa noù. Ñaàu thu cao hôn phaàn nhoâ ra maø noù döï ñònh baûo veä ít nhaát 0,5m.
trong caùc thieát keá duøng caùc daõi ngang khoaûng caùch cuûa chuùng khoâng lôùn hôn 6m. Moät sô ñoà caùc ñaàu
thu ngang vaø doïc keå caû caùc ñaàu noái lieân tieáp neân ñöôïc laép ñaët theo moät caáu hình ñeå hình thaønh moät
maïng bao boïc.
Moät thoâng tin boå sung cho tieâu chuaån laø caùc moâ taû , baûn veõ vaø söï höôùng daãn thöïc haønh cho
moät phöông phaùp thay ñoåi toaøn boä thieát keá veà choáng seùt- “Cellection volume”. Phöông phaùp thieát keá naøy
döïa vaøo keát quûa lao ñoäng cuûa tieán só A.J.Erickson.
Caùc tham soá thieát keá trong phöông phaùp Cellection volume goàm chieàu cao caáu truùc , ñoä gia taêng
tröôøng cuûa caùc ñieåm phoùng cuûa caáu truùc, ñieän tích tieân ñaïo , chieàu cao cuûa vò trí vaø toác ñoä lan truyeàn
töông ñoái cuûa caùc tieân ñaïo ñôn. Moâ hình coù theå ñöôïc phaùt trieãn cho caùc kieán truùc 3 chieàu vaø ñöa ra moät
caùch tieáp caän chaët cheï hôn ñoái vôùi thieát keá choáng seùt.
Döïa vaøo baûng phaân boå ñaëc tính chính cuûa seùt ñaùnh xuoáng ñaát minh hoïa söï phaân boå thoáng keâ
cuûa tham soá seùt . Muïc 3 trong baûng 9 coù theå duøng ñeå xaùc ñònh möùc baûo veä cho caùc heä thoáng choáng seùt
cho nhaø traïm, coät anten theo soá lieäu thoáng keâ. Caùc möùc baûo veä coù quan heä tröïc tieáp vôùi bieân ñoä doøng
seùt I töông öùng vôùi ñieän tích Q theo phöông trình döôùi ñaây:
I = 10,6Q0,7, vôùi I ño baèng (KA) , Q ño baèng Coulomb (C)
Moät doøng seùt coù ñænh doøng 6,5KA seõ töông öùng vôùi moät ñieän tích tieân ñaïo xaáp xæ 0,5C. Tính
toaùn vaø baèng pheùp ngoaïi suy seõ cho moái quan heä möùc baûo veä vôùi doøng ñænh vaø ñieän tích tieân ñaïo.
Baûng 3.2:
n tích tieân ñaïo (Q) ng ñænh (I) aàn traêm khoâng bò söï coá Möùc baûo veä
0,5 C 6,5 KA 98% Cao
0,9 C 10 KA 93% Trung bình
1,5 C 16 KA 85% Chuaån
Thieát keá vôùi Cellection volumes duøng caùc tham soá seùt thu ñöôïc töø thoáng keâ nhö trong baûng 9
cung caáp cho caùc nhaø thieát keá söï phaân tích ruûi ro toát hôn. Ñoä lôùn cuûa caùc Cellection volumes ñöôïc xaùc
ñònh theo doøng ñænh. Nghóa laø, neáu nhaø thieát keá mong muoán moät möùc baûo veä cao (doøng ñænh 6,5KA)
,98% taát caû caùc tia seùt vöôït qua trò soá naøy. Caùc phoùng ñieän vôùi ñoä lôùn hôn seõ coù Cellection volume lôùn
hôn taïo ra vuøng taét seùt lôùn hôn treân caùc ñaàu thu . moät thieát keá döïa treân doøng seùt ñænh nhoû coù theå ñöôïc
46
______________________________________________________________________________________________________________________
coi laø thaän troïng, thieát keá thöïc hieän möùc cao 98% khoâng coù nghóa laø taát caû caùc tia seùt nhoû hôn möùc ñoù
seõ vöôït khoûi moät ñaàu thu. Coù moät cô may thoáng keâ cuûa moät vaøi tia seùt coù theå khoâng bò caûn vôùi moät vaøi
tia phoùng leân xuaát phaùt töø beân trong theå tích thu.
Moâ hình Cellection volume giaû thieát moïi ñieåm treân kieán truùc laø ñieåm phoùng tieàm aån.
Hieän nay coù caùc ñaàu thu ñoäc quyeàn ñaõ chöùng minh khaû naêng taïo ra raát nhieàu Cellection volume
lôùn hôn coät Franklin.
Moät hay nhieàu ñaàu thu nhö vaäy ñöôïc ñaët treân kieán truùc ñeå caùc Cellection volumes cuûa chuùng
phuû laép leân caùc Cellection volumes nhoû töï nhieân cuûa caùc ñieåm nhoâ ra cuûa caáu truùc.
Khi ngöôøi kyõ sö thieát keá moät heä thoáng baûo veä duøng phöông phaùp Cellection volume trong haàu
heát caùc tröôøng hôïp thieát keá seõ ñöa ra keát quûa chæ caàn moät ñaàu thu (ñaàu thu coâng ngheä môùi) . Thieát keá
seõ cho pheùp ñaàu thu ñöôïc laép ñaët ôû vò trí ñaûm baûo thaåm myõ nhaát, nhö phaàn ñoäng cô thang maùy. Treân
caáu truùc lôùn thieát keá coù theå yeâu caàu vaøi ñaàu thu. Tuy nhieân nhaø thieát keá coù theå ñaët caùc ñaàu thu ñoái
xöùng.
- Tieâu chuaån môùi cuõng cho pheùp duøng theùp xaây döïng cuûa caáu truùc toøa nhaø laøm heä thoáng vaät
daãn xuoáng trong caùc tröôøng hôïp ñöôïc thieát keá caån thaän. Tuy nhieân, trong thöïc teá caàn caån thaän ñeå ñaûm
baûo traùnh caûm öùng töø seùt ñang ñöôïc daãn trong khung keát caáu cuûa toøa nhaø vaøo caùc caùp döõ lieäu, caùp ñieän.
Ñieàu naøy coù nghóa laø caàn coù kinh nghieäm thieát keá sô ñoà daây daãn seùt vôùi söï chuù yù ñaëc bieät veà söï boá trí
cuûa caùc phoøng maùy tính, ñieän thoaïi PABX, caùc maïng löôùi, caùc dòch vuï vaø maùy moùc ñieän töû. Nhöõng yù
kieán phuû nhaän vieäc naøy duøng daâydaãn seùt xuoáng ñaát caùch ñieän cao ñaï bò loaïi boû trong tieâu chuaån môùi
naøy.
Coù 3 phöông phaùp cô baûn hieän duøng vôùi caùc daây daãn xuoáng :
ϖ Thöù nhaát , caùc vaät daãn quy öôùc chaïy beân ngoaøi caáu truùc vaø laøm leäch doøng seùt vaøo nhieàu
ñöôøng daãn ñeán nhieàu ñieåm noâí ñaát.
ϖ Thöù hai, theùp gia coá trong caùc keát caáu beâ toâng coù theå ñöôïc duøng, ñaây laø caùch thöïc haønh coù
theå chaáp nhaän nhöng thieáu khaû naêng vieäc ñieàu khieån vieäc truyeàn doøng seùt qua caáu truùc ñoù.Voâ soá caùc
ñieåm phoùng ñieän theá vaø caùc keát noái vaät daãn seùt xuoáng khieán cho haàu nhö khoâng theå döï ñoaùn bieân ñoä
doøng taïi baát cöù ñieåm naøo.
ϖ Thöù ba, laø “baûo veä baèng söï caùch ly” nhö laø duøng moät daây daãn xuoáng caùch ñieän, doøng seùt chöùa
trong loõi cuûa moät sôïi caùp 3 truïc nhieàu lôùp choáng nhieãu. Vieäc caùch ly hoaøn toaøn laø khoâng theå coù, taêng
phaân caùch vaät lyù seõ laøm giaûm aûnh höôûng töø.
Moät soá kyõ sö coù theå cho raèng caùc daây caùp boïc laø ñaùng ngôø vì vaät lieäu caùch ñieän coù theå khoâng
chòu ñöïng ñöôïc ñieän aùp do phoùng ñieän seùt aùp ñaët. Tuy nhieân, caùc thöû nghieäm töông ñoái ñôn giaûn cho
thaáy raèng ñieän dung gheùp giöõa caáu truùc vaø vaät daãn seùt laøm cho caáu truùc baùm theo ñieän aùp treân vaät daãn.
Ñieàu naøy laøm giaûm hieäu ñieän theá vaø aùp löïc nhoû hôn vaøo vaät caùch ñieän.
Ñeå daãn doøng seùt xuoáng ñaát moät caùch an toaøn ñieàu caàn thieát nöõa laø cung caáp noái ñaát trôû khaùng
thaáp ñeå taïo thuaän lôïi cho söï tieâu taùn naêng löôïng seùt vaøo loøng ñaát caøng nhanh caøng toát. Möùc ñieän trôû toái
ña 10Ω ñöôïc chaáp nhaän ñoái vôùi noái ñaát choâùng seùt. Trò soá naøy phaûi ñaït ñöôïc vôùi baát kyø lieân keát cuûa noái
ñaát vôùi caùc noái ñaát khaùc hay caáu kieän tieàn aùp. Tieâu chuaån ñaëc bieät ñeà nghò raèng neân ñaït ñöôïc ñieän trôû
ñaát nhoû nhaát coù theå coù (coù theå yeâu caàu möùc 1Ω).
Khi thieát keá moät löôùi noái ñaát, phaûi xaùc ñònh :
ϖ Ñieän trôû ñaát, neân tieán haønh ño thöû nghieäm trong khu vöïc.
47
______________________________________________________________________________________________________________________
ϖ Xaùc ñònh caáu truùc vaät lyù cuûa ñaát , chaúng haïn: ñaù, seùt ,caùt….
ϖ Coù vaät caûn gì khoâng ? chaúng haïn : ñöôøng daãn, caây coái, haøng raøo, caùp vaø dòch vuï ngaàm döôùi
ñaát.
ϖ Nhöõng aûnh höôûng cuûa baát kyø löôùi noái ñaát môùi naøo treân moät löôùi ñaõ coù.
ϖ Coù deã daøng truy caäp caáu kieän tieàn aùp hay khoâng ?
ϖ Tính an toaøn, chaúng haïn : caùc coïc ñaát coù bò ñaøo xôùi khoâng ?
ϖ Thieát keá löôùi noái ñaát caàn ñöôïc xem xeùt treân neàn moät döï aùn. Trôû khaùng ñaët ñöôïc haï thaáp baèng
caùc kyõ thuaät sau:
+ Vieäc duøng caùc vaät daãn höôùng kính toûa ra töø ñieåm chích doøng (t aïo ra caùc doøng tieáp ñaát song
song cho doøng seùt) thì hieäu quûa hôn trong vieäc tieâu taùn doøng seùt vaø do ñoù thích hôïp vôùi moät thanh noái
ñaát ñôn daøi.
+ Vieäc duøng caùc baêng phaúng öu tieân hôn caùc vaät daãn troøn. Dieän tích beà maët gia taêng cuûa baêng
phaúng laøm giaûm trôû khaùng cao taàn cuûa chuùng do hieäu öùng beà maët. Caùc baêng daãn taêng caû ñieän dung
gheùp leân beà maët tieáp xuùc vôùi ñaát noái vôùi moät vaät daãn coù tieáp ñieän ñaõ cho.
+ Vieäc duøng caùc vaät daãn coù nhieàu ñoaïn ngaén ñöôïc öu tieân hôn vaät daãn ñôn daøi.
ϖ Trong caùc vuøng coù ñieän trôû suaát ñaát töø thaáp ñeán vöøa caùc ñieän cöïc thaúng, coïc ñöùng vôùi coïc ñaõ
cho kích thöôùc thöôøng hieäu quûa hôn trong vieäc cung caáp cho moät toång trôû xung thaáp.
Caùc yeâu caàu cô baûn ñoái vôùi coïc tieáp ñòa:

ϖ Ñaït moät ñieän trôû thaáp vôùi phaàn noái ñaát chung.
ϖ Coù ñoä beàn cô vaø choáng aên moøn cho pheùp noù hoaït ñoäng hieäu quûa trong moät thôøi gian daøi trong
baát kyø loaïi moâi tröôøng naøo.
ϖ Coù theå taûi moät doøng mong muoán töø moät söï phoùng ñieän seùt.
Tieâu chuaån phaùt bieåu theâm raèng thaønh phaàn chính trong ñieän trôû ñaát cuûa moät coïc ñaát naûy sinh töø
ñieän trôû cuûa ñaát trong vuøng laân caän coïc ñaát.Baèng caùch haï thaáp giaù trò ñieän trôû hay caøng gaàn ñieåm naøy
caøng toát, taïo ra moät löôùi noái ñaát hieäu quûa hôn .
Tieâu chuaån coøn ñeà caäp ñeán vieäc duøng xöû lyù nhaân taïo neáu möùc ñieän trôû yeâu caàu khoâng ñaït ñöôïc
baèng caáu hình baêng vaø thanh cô baûn – ñaëc bieät veà phí toån kinh teá. Thöïc hieän nhöõng xöû lyù nhu vaäy ñeå
ñaït ñöôïc nhöõng ñieän trôû thaáp hôn trong caùc khu vöïc khoù khaên vaø cuõng ñeå duy trì möùc ñieän trôû ñoù trong
nhieàu naêm.
Ñoái vôùi caùc nôi khoù khaên hôn chaúng haïn nhö nhöõng nôi coù ñaù, caùt hay ñaù phieán thì seùt laø phoå
bieán. Vieäc duøng moät hoãn hôïp caûi tieán taïo tieáp ñòa coù theå haï thaáp trôû khaùng ñaát ñaùng keå. Caùc hoãn hôïp
caûi taïo tieáp ñaát khoâng tan, deã laép ñaët vaø thöôøng reû hôn caùc heä thoáng tieáp ñòa baèng ñoàng ñaét tieàn.
Moät vaán ñeà ñi keøm vôùi vieäc truyeàn daãn moät doøng xung vaøo ñaát laø noù laøm taêng ñieän aùp cuûa ñieåm
phoùng. Ta bieát ñieän aùp giaûm theo quy luaät haøm muõ theo khoaûng caùch töø ñieåm ñaùnh vaø gaây ra “ñieän aùp
böôùc” gaây nguy hieåm cho ngöôøi vaø thieát bò. Moät löôùi noái ñaát thieát keá toát vaø ñöôïc laép ñaët chính xaùc coù
taùc duïng cöïc tieåu hoùa caùc ñieän aùp böôùc.
Caùc vaät lieäu duøng laøm heä thoáng noái ñaát phaûi coù tính choáng aên moøn cao. Choã tieáp xuùc (noái) caû
döôùi ñaát laãn trong nhaø neân ñöôïc phuû kín ñeå choáng xaâm nhaäp cuûa hôi aåm, vaø choã noái phaûi coù khaû naêng
taùi ñöôïc doøng döï kieán.
48
______________________________________________________________________________________________________________________
ÔÛ baát kyø nôi naøo maø löôùi noái ñaát loä ra coù nguy cô bò phaù huûy vaät lyù neân ñöôïc cung caáp moät
daïng baûo veä an toaøn cô naøo ñoù. Söï keát noái vôùi heä thoáng noái ñaát taïi ñieåm thu neân laép ñaët deã daøng cho
vieäc caùch ly löôùi khoûi vaät daãn xuoáng ñeå xem xeùt baûo trì ñònh kyø cuõng nhö ño ñieän trôû tieáp ñaát.
Moät toøa nhaø hay kieán truùc coù theå coù moät vaøi noái ñaát laép ñaët, bao goàm : noái ñaát ñieän thoaïi.
nguoàn ñieän, truyeàn thoâng hay cho caùc noái ñaát vôùi muïc ñích ñaëc bieät, coäng theâm noái ñaát choáng seùt tröïc
tieáp. Caùc oáng daãn nöôùc vaø khí baèng kim loaïi cuõng coù theå hoaït ñoäng nhö moät noái ñaát.
Tình traïng nhieàu noái ñaát naøy laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây phaù huûy thieát bò ñieän
khi hieäu ñieän theá xuaát hieän giöõa baát kyø noái ñaát naøo döôùi ñieàu kieän quùa ñoä seùt. Doøng quùa ñoä coù theå chaïy
theo caùc höôùng khoâng ñöôïc döï ñònh, caûm öùng ñieän aùp cao vaø phaù huûy thieát bò nhaïy caûm.
Baèng caùch cung caáp “lieân keát ñaúng theá” ñoái vôùi taát caû caùc noái ñaát thì coù theå loaïi boû ñöôïc vaán ñeà
naøy. Söï quan troïng soáng coøn ñoái vôùi tính toaøn veïn vaø chaát löôïng cuûa baát cöù daïng thieát bò choáng seùt naøo
(tröïc tieáp hay giaùn tieáp) laø caùc noái ñaát dòch vuï vaø theùp caáu kieän tieàn aùp cuûa caáu truùc phaûi ñöôïc noái vôùi
nhau.
Moät soá dòch vuï neân ñöôïc noái keát:
a. Noái ñaát nguoàn ñieän.
b. Noái ñaát nguoàn truyeàn thoâng.
c. OÁng nöôùc vaø khí baèng kim loaïi.
d. Theùp xaây döïng caáu truùc.
e. Noái ñaát choáng seùt.
Moät soá dòch vuï lieät keâ ôû treân coù theå thaáy caàn caùch ly vì caùc lyù do veà quy ñònh aên moøn hay ñeå ñaùp öùng
caùc yeâu caàu veà tieâu chuaån noái daây hay daønh rieâng cho quy ñònh cuûa chính phuû.
Toùm laïi, trong phaàn baûo veä choáng seùt ñaùnh tröïc tieáp, tieâu chuaån NZS/AS 1768-1991 ñaõ naâng caáp
ñaùng keå caùc phaàn veà an toaøn cho con ngöôøi, baûo veä caùc caáu truùc ñaëc bieät hay baát thöôøng nhö caùc anten
truyeàn thoâng, thuyeàn, caây coái, haøng raøo vaø caùc phöông tieän deã chaùy hay nguy hieåm. Nhöõng ñeà nghò quan
troïng trong thöïc tieãn ñöôïc ñöa ra töông thích vôùi caùc vaät lieäu choáng seùt khaùc nhau vaø cöïc tieåu hoùa söï
aên moøn ñieän hoùa laâu ngaøy cuûa caùc thaønh phaàn.
Coù caùc caûi tieán ñöôïc vaän duïng vôùi caùc phöông phaùp veà söï ñaùnh giaù nhu caàu choáng seùt – “chæ soá ruûi ro”.
Hieän nay ngöôøi söû duïng cuõng ñöôïc khuyeán khích duøng döõ lieäu maät ñoä seùt ñaùnh hieän ñaïi (neáu coù) hieän
höõu vôùi moät khu vöïc thay vì duøng baûn ñoà quan heä nhöõng ngaøy coù seùt cuõ hôn. Ñaùng tieác laø döõ lieäu nhö
vaäy chæ coù theå duøng cho moät vaøi vuøng.
Tieâu chuaån khoâng coá gaéng baûo hoä cho caùc phöông phaùp ñoäc quyeàn veà choáng seùt vaø ñaëc tính kyõ thuaät
maø caùc phöông phaùp thay ñoåi baûo veä seõ laø ñoái töôïng ñeå xem xeùt trong töông lai.
Tuy nhieân, trong thöïc teá moät vaøi nhaø thieát keá ñoåi môùi quan taâm ñeán hieäu quûa chi phí coù theå thaáy khaû
naêng vaø tính linh hoaït cuûa nhöõng kyõ thuaät thieát keá “Collection Volume” keát hôïp vôùi caùc heä thoáng baûo veä
thay theá coù uy tín hieän nay.
49
______________________________________________________________________________________________________________________
CHÖÔNG III : THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT TRÖÏC TIEÁP CHO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH
A. ÑAËC ÑIEÅM KHÍ TÖÔÏNG KHU VÖÏC TP. HOÀ CHÍ MINH :
- Cao ñoä : 11m
- Væ ñoä : 10040’
- Kinh ñoä : 106040’
- Ñieän trôû suaát cuûa ñaát : 200 Ωm
- Soá ngaøy doâng trong naêm : 67,5 ngaøy/naêm
50
______________________________________________________________________________________________________________________
- Soá ngaøy möa trong naêm : 151 ngaøy/naêm

- Löôïng möa trong naêm : 177mm
- Ñoä aåm töông ñoái : 82%
- Nhieät ñoä trung bình haøng naêm : 270C
- Höôùng gioù chính vaøo muøa möa : taây – nam
B. HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT TRÖÏC TIEÁP TAÏI TRÖÔØNG ÑH SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT :
Khuoân vieân tröôøng Ñaïi hoïc Sö Phaïm Kyõ thuaät ñöôïc chia thaønh 2 khu rieâng bieät laø khu A vaø khu B.
- Khu A : coù khoaûng 17 toøa nhaø laøm vieäc lôùn nhoû khaùc nhau, trong ñoù coù 3 toøa nhaø ñöôïc laép ñaët heä
thoáng choáng seùt tröïc tieáp baèng kim Franklin laø thö vieän Trung taâm Vieät - Ñöùc vaø kyù tuùc xaù môùi, caùc toøa
nhaø coøn laïi ñöôïc choáng seùt baèng loàng Faraday.
- Khu B : Coù khoaûng 14 toøa nhaø, caùc toøa nhaø naøy chöa ñöôïc thieát keá heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp.
Qua khaûo saùt thöïc teá taïi Khu A cho thaáy noät soá heä thoáng choáng seùt baèng loàng Faraday do khoâng ñöôïc
duy tu, baûo döôõng thöôøng xuyeân neân coù nhieàu ñoaïn ñaõ bò ræ seùt, nhieàu ñieåm keát noái cuûa heä thoáng khoâng
chaéc chaén. Caùc toøa nhaø ñöôïc laép ñaët heä thoáng kim Franklin kieåu cuõ hoaït ñoäng keùm hieäu quaû, soá löôïng
kim ñöôïc laép ñaët ít so vôùi yeâu caàu kyõ thuaät cuõng nhö vò trí boá trí kim chöa hôïp lyù neân baùn kính baûo veä
heát ñöôïc caùc phaàn nhoâ ra cuûa toøa nhaø (baûn veõ) ; daây thoaùt seùt laø daây ñoàng traàn, caùc ñoaïn keát noái chöa
ñaûm baûo an toaøn cuõng nhö ít ñöôïc duy tu, baûo döôõng neân khaû naêng taûn doøng ñieän seùt vaøo ñaát deã bò haïn
cheá.
C. THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT TRÖÏC TIEÁP :

1.Quan ñieåm thieát keá :
Tröôøng Ñaïi hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät laø moät coâng trình caáp quoác gia coù yù nghóa raát quan troïng veà maët
vaên hoùa – xaõ hoäi, do ñoù vieäc thieát keá heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp cho tröôøng laø moät vieäc laøm caàn thieát
vaø ñoøi hoûi phaûi ñaûm baûo an toaøn toái ña cho ngöôøi vaø taøi saûn. Tröôøc ñaây khi xaây döïng tröôøng ngöôøi ta
ñaõ thieát keá heä thoáng choáng seùt baèng loàng Faraday cho taát caû caùc toøa nhaø khu A. Veà sau, moät soá toøa nhaø
khu naøy ñöôïc naâng caáp vaø xaây môùi coù ñoä cao töông ñoái lôùn so vôùi ñoä cao trung bình cuûa khu vöïc laân
caän neân ñöôïc thieát keá heä thoáng choáng seùt baèng kim Franklin (Thö vieän, Trung taâm Vieät - Ñöùc, Kyù tuùc
xaù). Ñeå tieát kieäm veà maët kinh phí neân taän duïng laïi heä thoáng choáng seùt baèng kim Franklin cuûa 2 toøa nhaø
laø kyù tuùc xaù môùi vaø trung taâm Vieät - Ñöùc. Taïi hai toøa nhaø naøy caàn kieåm tra laïi ñieän trôû ñaát vaø heä thoáng
51
______________________________________________________________________________________________________________________
noái keát giöõa kim vaø ñaát, neáu caàn coù theå caûi taïo laïi. Tính toaùn laïi vuøng baûo veä cuûa heä thoáng kim ñeå coù keá
hoaïch boå sung theâm soá löôïng kim, ñaûm baûo ñoä tin caäy cuûa heä thoáng. Taïi thö vieän, heä thoáng kim Franklin
chæ ñöôïc thieát keá ñôn giaûn (3 kim) vôùi phaïm vi baûo veä quaù heïp so vôùi yeâu caàu thöïc teá neân coù theå boû
haún heä thoáng naøy vaø thay theá baèng heä thoáng choáng seùt hieän ñaïi duøng baàu thu seùt phoùng ñieän sôùm
(ESE) ñeå coù theå baûo veä ñöôïc caû toøa nhaø chính ñöôïc lieân keát bao goàm Thö vieän, khoa Kyõ Thuaät Nöõ Coâng,
phoøng Ñaøo Taïo, phoøng Haønh ChIùnh, Giaûng Ñöôøng (goàm caû caùc daõy phoøng hoïc lyù thuyeát, xöôûng thöïc taäp
Ñieän – Ñieän Töû vaø vaên phoøng khoa Ñieän – Ñieän töû).
Toøa nhaø phoøng hoïc hình chöõ H ñöôïc naâng caáp theâm moät taàng laàu nöõa (2 laàu) neân heä thoáng choáng seùt
baèng loàng Faraday ñaõ loaïi boû vaø thay baèng heä thoáng choáng seùt hieän ñaïi duøng ñaàu thu loaïi interceptor ñeå
baûo veä seùt ñaùnh tröïc tieáp cho toaøn boä toøa nhaø naøy.
Caùc toøa nhaø coøn laïi ôû khu A bao goàm : xöôûng thöïc taäp Ñieän – Ñieän Töû, xöôûng Cô Khí Ñoäng Löïc, xöôûng
Kyõ Ngheä Saét, xöôûng Kyõ Ngheä Goã, xöôûng Khung Gaàm, Nhaø Kho, Nhaø xe, phoøng Nghieân Cöùu Khoa Hoïc,
nhaø Chuyeân Gia, traïm Y Teá, ñeàu coù ñoä cao thaáp (trung bình laø 5 m) vaø ñaõ ñöôïc laép ñaët heä thoáng choáng
seùt baèng loàng Faraday neân khoâng caàn thieát thieát keá môùi maø chæ caàn kieåm tra laïi heä thoáng naøy xem coøn
lieân keát toát vôùi nhau khoâng (kieåm tra lieàn maïch), kieåm tra laïi heä thoáng tieáp ñaát vaø ño laïi ñieän trôû noái
ñaát.
Taïi khu B coù 2 toøa nhaø cao caàn baûo veä choáng seùt tröïc tieáp laø toøa nhaø khoa Cô Khí Cheá Taïo Maùy vaø toøa
nhaø Trung taâm Tin Hoïc, do ñoù caàn thieát keá heä thoáng choáng seùt hieän ñaïi cho 2 toøa nhaø naøy. Caùc toøa nhaø
coøn laïi goàm : khoa Cô Giôùi Hoùa Noâng Nghieäp, phoøng hoïc Baùt Giaùc, khoa Sö Phaïm Kyõ Thuaät, xöôûng In,
Trung taâm Kyõ Thuaät Toång Hôïp, Kyù tuùc xaù, ñeàu coù ñoä cao thaáp (trung bình 6m) vaø dieän tích nhoû neân
khoâng caàn thieát keá heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp.
2.Thieát keá kyõ thuaät :
2.1. Xaùc ñònh caáp baûo veä cho coâng trình :
Do tröôøng coù quaù nhieàu toøa nhaø coù dieän tích vaø ñoä cao khaùc nhau naèm xen keõ laãn nhau neân ñeå thuaän
tieän cho vieäc tính toaùn chæ caàn xaùc ñònh cuï theå caáp baûo veä cho 2 toøa nhaø coù dieän tích vaø ñoä cao lôùn
nhaát laø toøa nhaø phoøng hoïc hình chöõ H taïi khu A vaø toøa nhaø Khoa Cô Khí Cheá Taïo Maùy (keå caû xöôûng
thöïc taäp) taïi khu B.
2.1.1. Löïa choïn caáp baûo veä cho khuoân vieân toøa nhaø phoøng hoïc hình chöõ H (tính caû toøa nhaø Nghieân Cöùu
Khoa Hoïc vaø traïm Y teá) taïi khu A :
Ta coù : H = 15m : ñoä cao toøa nhaø caàn baûo veä
W = 80m : chieàu roäng toøa nhaø caàn baûo veä
L = 90m : chieàu daøi toøa nhaø caàn baûo veä
2.1.1.1. Xaùc ñònh taàn soá seùt chaáp nhaän Nc :
Ta coù coâng thöùc :
52
______________________________________________________________________________________________________________________
5,5
Nc =
C
Trong ñoù : C1. C2. C3. C4. C5
+ C1 laø heä soá phuï thuoäc vaøo vò trí coâng trình : vì toøa nhaø naèm ñoäc laäp neân cho C1 = 1
+ C2 laø heä soá keát caáu coâng trình : toøa nhaø coù keát caáu bình thöôøng neân choïn C2 = 1
+ C3 laø heä soá phuï thuoäc vaøo vaät lieäu chöùa trong coâng trình : toøa nhaø coù giaù trò cao vaø deã baét löûa neân
choïn C3 = 2
+ C4 laø heä soá phuï thuoäc vaøo tính naêng cuûa coâng trình : toøa nhaø taäp trung ñoâng ngöôøi, khoù sô taùn neân
choïn C4 = 3
+ C5 laø heä soá phuï thuoäc vaøo taùc haïi cuûa seùt : toøa nhaø yeâu caàu hoaït ñoäng lieân tuïc neân choïn
C5 = 5
y ra Nc = 5,5 0,18
1 . 2. 3. 5
2.1.1.2 Tính vuøng taäp trung töông ñoái Ac :
Ac laø vuøng taäp trung töông ñöông cuûa coâng trình coù xaùc suaát bò seùt ñaùnh nhö coâng trình vaø ñöôïc tính
theo coâng thöùc sau :
Ac = LW + 6H (L + W) + 9π H2
Theá giaù trò ño ñaït vaøo coâng thöùc treân, ta ñöôïc :
Ac = 90 x 80 + 6 x 15 (90 + 80) + 9 x 3,14 x (15)2 = 28855,5m2
2.1.1.3. Tính taàn soá seùt ñaùnh tröïc tieáp vaøo coâng trình Nd :
Taàn soá seùt ñaùnh tröïc tieáp vaøo coâng trình trong 1 naêm ñöôïc tính baèng coâng thöùc sau :
Nd = Ngmax . Ac . C1 . 10-6
Trong ñoù : Ngmax = 0,04 . NK1,25 = NK/10. Goïi laø heä soá phoùng ñieän seùt lôùn nhaát trong moät naêm treân
1km2.
NK laø soá ngaøy doâng trung bình trong 1 naêm. Theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Khí Töôïng Thuûy Vaên thoáng keâ
thì soá ngaøy doâng trung bình trong 1 naêm cuûa TP. Hoà Chí Minh laø 67,5
y ra : Ng = ,5 6,75
max
Vaäy: Nd = 6,755 x 28855,5 x 1 x 10-6 = 0,19

Ta coù: Nd = 0,19 > Nc = 0,18 neân heä thoáng caàn phaûi thieát keá choáng seùt.
* Xaùc ñònh heä soá E :
coù : E =1 - 1- 18
0,05
19
53
______________________________________________________________________________________________________________________
⇒ Choïn baûo veä caáp 3

2.1.2. Löïa choïn caáp baûo veä cho khuoân vieân toøa nhaø khoa Cô Khí Cheá Taïo Maùy (keå caû nhaø xöôûng)
Ta coù : H = 8m : ñoä cao toøa nhaø caàn ñöôïc baûo veä
L = 75m : chieàu daøi ngoâi nhaø.
W = 55m : chieàu roäng ngoâi nhaø.
2.1.2.1. Xaùc ñònh taàn soá seùt chaáp nhaän (Nc):
Nc = 5
+ C1 laø heä soá phuï thuoäc vaøo vò trí coâng trình: toøa nhaø naèm ñoäc laäp neân cho C1 = 1
+ C2 laø heä soá keát caáu coâng trình : toøa nhaø coù keát caáu bình thöôøng nhöng deã chaùy neân choïn C2 =
2,5.
+ C3 laø heä soá phuï thuoäc vaøo vaät lieäu chöùa trong coâng trình : toøa nhaø coù giaù trò cao vaø deã baét löûa neân
choïn C3 = 2.
+ C4 laø heä soá phuï thuoäc vaøo tính naêng cuûa coâng trình : toøa nhaø taäp trung ñoâng ngöôøi, khoù sô taùn neân
choïn C4 = 3.
+ C5 laø heä soá phuï thuoäc vaøo taùc haïi cuûa seùt : toøa nhaø hoaït ñoäng lieân tuïc, coù taùc haïi ñeán moâi tröôøng
choïn C5 = 10
y ra : Nc = 5,5 0,036
2,5 . 2. 3. 10
2.1.2.2. Tính vuøng taäp trung töông ñoái Ac :

Ta coù coâng thöùc :
Ac = LW + 6H (L + W) + 9π H2
Theá giaù trò kích thöôùc vaøo coâng thöùc ta ñöôïc :
Ac = 75 x 55 + 6 x 8 (75 + 55) + 9 x 3,14 x (8)2 = 12173,64m2
2.1.2.3. Tính taàn soá seùt ñaùnh tröïc tieáp (Nd) :
Nd = Ngmax . Ac . C1 . 10-6
Trong ñoù : Ngmax = NK/10.
Vôùi NK laø soá ngaøy doâng trung bình trong 1 naêm. Soá ngaøy doâng trung bình trong 1 naêm cuûa TP. Hoà Chí
Minh laø 67,5
y ra : Ngmax = ,5 6,75
54
______________________________________________________________________________________________________________________
Vaäy: Nd = 6,755 x 12173,64 x 1 x 10-6 = 0,082

Ta coù: Nd = 0,082 > Nc = 0,036 caàn thieát keá heä thoáng choáng seùt cho coâng trình.
* Xaùc ñònh heä soá E :
coù : E=1- - 036
0,56
082
Ö Choïn baûo veä caáp 3
2.2. Heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp :

2.2.1. Heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp cho Khu A :
Goàm coù 2 toøa nhaø laø: toøa nhaø phoøng hoïc hình chöõ H vaø toøa nhaø Chính lieân keát bôûi Thö Vieän, khoa Kyõ
Thuaät Nöõ Coâng, phoøng Ñaøo Taïo, phoøng Haønh Chính, Giaûng Ñöôøng, daõy caùc lôùp hoïc lyù thuyeát, xöôûng
thöïc taäp Ñieän – Ñieän Töû vaø vaên phoøng khoa Ñieän – Ñieän Töû.
2.2.1.1. Kim thu seùt :
Söû duïng baàu thu seùt loaïi INTERCEPTOR Model B cho toøa nhaø Chính : baàu thu ñöôïc gaén treân moät oáng
baèng sôïi thuûy tinh caùch ñieän cao 5m, oáng naøy ñöôïc baét chaéc vaøo ñænh toøa nhaø baèng U – Bolt. Baàu thu
INTERCEPTOR cung caáp baùn kính baûo veä khoaûng 70m. Vò trí ñaët kim treân ñænh toøa nhaø theo baûn veõ C1.
Söû duïng baàu thu seùt loaïi INTERCEPTOR Model B cho toøa nhaø phoøng hoïc hình chöõ H : baàu thu ñöôïc gaén
treân moät oáng baèng sôïi thuûy tinh caùch ñieän cao 5m, oáng naøy ñöôïc baét chaéc vaøo ñænh toøa nhaø baèng U –
Bolt. Baàu thu INTERCEPTOR cung caáp baùn kính baûo veä khoaûng 84m .Vò trí ñaët kim treân ñænh toøa nhaø
(theo baûn veõ phaàn phuï luïc).
2.2.1.2. Daây thoaùt seùt:
Daây thoaùt seùt duøng loaïi caùp thoaùt seùt chuyeân duøng ERICORE ñaûm baûo daãn seùt xuoáng ñaát an toaøn,
khoâng gaây nhieãu voâ tuyeán, an toaøn cho ngöôøi vaø thieát bò. Daây ERICORE ñöôïc gaén chaët doïc theo oáng
nöôùc baèng keïp giöõ daây ñaët doïc theo daây taïi caùc vò trí caùch nhau töø 1 ÷ 2m. Taïi caùc ñoaïn caàn uoán cong
baùn kính uoán cong cuûa daây ERICORE khoâng ñöôïc quaù 0,5m. Caàn baûo veä cho daây ERICORE baèng oáng
daãn (coù theå duøng oáng nhöïa PVC) taïi nhöõng nôi coù theå deã bò phaù hoûng. ÔÛ 3m daây cuoái cuûa daây phaûi laép
ñaët oáng caùch ñieän ñeå baûo veä cho ngöôøi khi ñeán gaàn vaø phaûi ñaët caùch ñöôøng daây thoâng tin töø 2m trôû
leân. Cuoái daây ERICORE caàn phaûi ñaët hoäp kieåm tra noái ñaát.
2.2.1.3. Heä thoáng noái ñaát :

Heä thoáng noái ñaát goàm 5 coïc theùp boïc ñoàng daøi 3m vaø 40m daây caùp ñoàng traàn tieát dieän 70mm2 , boá
trí thaønh 4 tia. Ñeå giaûm ñieän trôû ñaát caàn söû duïng 9 bao hoùa chaát GEM. Caùch laép ñaët nhö hình veõ :
55
______________________________________________________________________________________________________________________
2.2.2. Heä thoáng choáng seùt tröïc tieáp cho khu B :

Goàm 2 toøa nhaø caàn ñöôïc baûo veä laø Trung taâm Tin Hoïc vaø toøa nhaø khoa Cô Khí Cheá Taïo Maùy (keå caû
xöôûng thöïc taäp).
2.2.2.1. Kim thu seùt :
Söû duïng 2 baàu thu seùt loaïi INTERCEPTOR Model B cho 2 toøa nhaø: baàu thu ñöôïc gaén treân moät oáng baèng
sôïi thuûy tinh caùch ñieän cao 5m, oáng naøy ñöôïc baét chaët vaøo ñænh toøa nhaø baèng U – Bolt. Baàu thu
INTERCEPTOR cung caáp baùn kính baûo veä khoaûng 73m cho toøa nhaø Trung taâm Tin Hoïc vaø 70m cho
toøa nhaø khoa Cô Khí Cheá Taïo Maùy. Vò trí laép ñaët kim treân ñænh 2 toøa nhaø (baûn veõ phaàn phuï luïc).
2.2.2.2. Daây thoaùt seùt:
Söû duïng loaïi caùp thoaùt chuyeân duøng ERICORE vaø caùch laép ñaët töông töï khu A cho moãi toøa nhaø.
2.2.2.3. Heä thoáng noái ñaát :
Heä thoáng noái ñaát ñöôïc tính toaùn vaø laép ñaët töông töï nhö khu A.
D. Thieát keá heä thoáng noái ñaát :
1. Noái ñaát heä thoáng choáng seùt :
Trong baát kyø moät heä thoáng choáng seùt naøo cuõng ñeàu coù heä soá noái ñaát. Heä soá naøy coù nhieäm vuï taøn doøng
seùt vaøo ñaát, do ñoù coù moät vai troø quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû thoaùt seùt cuûa heä thoáng choáng
seùt.
1.1 Heä thoáng noái ñaát :
Heä thoáng noái ñaát phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau :
+ Taûn nhanh moät caùch an toaøn naêng löôïng seùt ñaùnh tröïc tieáp vaøo trong ñaát
+ Taûn nhanh an toaøn xung quaù aùp vaø xung ñoät bieán do seùt lan truyeàn vaøo ñaát.
+ Baûo veä an toaøn cho ngöôøi vaø thieát bò khoûi nguy hieåm do ñieän aùp böôùc.
+ Duy trì caùc chöùc naêng hieän haønh cuûa heä thoáng ñieän.
1.2 Ñieän trôû noái ñaát:
Thieát keá heä thoáng noái ñaát phaûi ñaûm baûo raèng seùt taûn vaøo ñaát theo con ñöôøng cöïc tieåu hoùa
ñieän aùp tieáp xuùc vaø ñieän böôùc. Moät loaït caùc nghieân cöùu veà daïng soùng seùt ñieån hình chæ ra raèng xung seùt
56
______________________________________________________________________________________________________________________
mang thaønh phaàn taàn soá cao vaø taàn soá thaáp. Taàn soá lieân quan ñeán ñoä gia taêng raát nhanh cuûa ñoä doác ñaàu
soùng (thöôøng nhoû hôn 10µS ñeå ñaït ñeán ñænh doøng) cuûa xung seùt coøn taàn soá thaáp thì lieân quan ñeán
phaàn ñöoâi daøi vaø naêng löôïng cao.
Nhö vaäy, ñieàu quan troïng laø heä thoáng noái ñaát phaûi coù toång trôû noái ñaát ñuû nhoû vaø khoâng ñöôïc hieåu
ñôn giaûn laø ñieän trôû noái ñaát nhoû. Toång trôû noái ñaát cuûa heä thoáng bao goàm ñieän trôû thuaàn vaø dung khaùng
cuûa löôõng cöïc tieáp giaùp ñieän cöïc ñaát.
Ñieän trôû thuaàn R cuûa heä thoáng noái ñaát bao goàm ñieän trôû cuûa baûn thaân ñieän cöïc noái ñaát, caùc boä
phaän keát noái ñieän trôû tieáp xuùc giöõa ñaát vaø ñieän cöïc noái ñaát vaø ñieän trôû cuûa khoái ñaát bao quanh ñieän cöïc.
Dung khaùng cuûa heä thoáng noái ñaát tyû leä vôùi dieän tích tieáp xuùc giöõa ñieän cöïc vaø ñaát.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi ñieän trôû toång cuûa heä thoáng noái ñaát bao goàm loaïi ñaát, ñoä aåm cuûa ñaát, keát caáu
vaø caáu truùc cuûa heä thoáng noái ñaát, ….Thoâng soá ñaëc tröng cho loaïi ñaát laø ñieän trôû suaát cuûa ñaát, ñieän trôû
suaát cuûa ñaát thay ñoåi trong moät phaïm vi raát roäng töø 40Ωm (ñaát seùt) ñeán 25.000Ωm (ñaù Granite).
ñieän trôû suaát cuûa ñaát caøng giaûm khi ñoä aåm cuûa ñaát caøng taêng. Do ñoù ñeå ñaït ñöôïc giaù trò ñieän trôû noái ñaát
caàn phaûi giöõ ñoä aåm cuûa ñaát taïi nôi ñaët heä thoáng noái ñaát. Ñieàu naøy thöôøng ñöoïc chuù yù baèng caùch choân
heä thoáng noái ñaát ôû ñoä saâu khoaûng 0,5 ÷ 0,8m. Ñieän trôû suaát cuûa ñaát thay ñoåi theo muøa, ñoä choân caøng
saâu thì ñoä dao ñoäng giaù trò ñieän trôû noái ñaát caøng nhoû.
1.3.Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng noái ñaát choáng seùt:
Moät heä thoáng noái ñaát choáng seùt toát phaûi thoûa maõn caùc yeâu caàu sau :
Giaù trò toång trôû noái ñaát duø nhoû (theo caùc TCVN 20 TCN 46-84, TC cuûa Phaùp NFC 17-
102/1995, TC cuûa UÙc- Taân Taây Lan NZS/AS 1768-1991 … thì Rnñ < 10Ω.
Giaûm toái thieåu gia taêng ñieän theá trong vaø khoâng gaây nguy hieåm cho ngöôøi vaø thieát bò.
Ñaûm baûo keát noái toát caùc thaønh phaàn ñaãn ñieän trong heä thoáng noái ñaát.
Beàn vöõng, khoâng bò hö hoûng taùc ñoäng cuûa caùc taùc nhaân hoùa hoïc hay bò aên moøn
Khoâng ñöôïc laép ñaët laân caän caùc caùp ngaàm truyeàn taûi ha truyeàn tín hieäu.
1.4- Phaân tích caùc heä thoáng noái ñaát hieän ñaïi :
Hieän nay, ngoaøi moät soá heä thoáng noái ñaát ñöôïc thieát keá vaø laép ñaët theo coâng ngheä môùi, ña phaàn söû
duïng oáng saét traùng keõm hay saét goùc daøi töø 2 ÷ 6m vaø ñöôïc ñoùng thaúng ñöùng xuoáng ñaát ôû ñoä saâu töø
0,5 ÷ 0,8m. Chuùng ñöôïc noái keát vôùi nhau baèng caùp ñoàng traàn, lieân keát giöõa coïc noái ñaát vaø caùp laø lieân
keát cô khí (söû duïng oác xieát) hay haøn gioù ñaù, taïo thaønh löôùi noái ñaát. Trong tröôøng hôïp nöôùc ta, ñeå giaûm
ñieän trôû tieáp ñaát thöôøng duøng caùc bieän phaùp ñôn giaûn nhö : taêng soá löôïng coïc, kích thöôùc coïc, caûi taïo
ñaát baèng duøng than muoái. Caùc bieän phaùp naøy tuy deã laøm nhöng hieäu quaû kinh teá khoâng cao. Cuï theå gaëp
moät soá haïn cheá nhö sau :
Ñieän trôû noái ñaát khoâng giaûm tuyeán tính theo soá löôïng coïc, nghóa laø ñeán moät soá löôïng coïc
nhaát ñònh vieäc taêng soá löôïng coïc khoâng ñem laïi hieäu quaû cao, ñoàng thôøi cuõng laøm gia taêng chi phí xaây
döïng heä thoáng noái ñaát.
Döôùi taùc ñoäng cuûa muoái, thanh daãn vaø caùc boä phaän tieáp noái seõ deã daøng bò aên moøn vaø
daãn ñeán giaûm tuoåi thoï heä thoáng noái ñaát . Ñoàng thôøi muoái seõ phaân taùn vaø bò röõa troâi. Ñieàu naøy daãn ñeán
giaù trò ñieän trôû noái ñaát khoâng oån ñònh vaø ñoøi hoûi phaûi coù cheá ñoä kieåm tra vaø duy tu theo ñònh kyø.
57
______________________________________________________________________________________________________________________
Vieäc lieân keát caùc boä phaän noái ñaát baèng oác xieát khoâng ñaûm baûo coù moái lieân keát toát vaø beàn
veà maët daãn ñieän. Nhöôïc ñieåm coù theå khaéc phuïc phaàn naøo baèng haøn gioù hoaëc haøn ñieän, tuy nhieân moái
haøn cuõng khoâng ñaït chaát löôïng cao vì hieän töôûng taûn nhieät quaù nhanh cuûa heä thoáng noái ñaát.
Khoâng giaûm ñöôïc giaù trò toång trôû noái ñaát cuûa heä thoáng noái ñaát do khoâng giaûm ñöôïc
thaønh phaàn dung khaùng.
Caùc nhöôc ñieåm naøy coù theå khaéc phuïc nhôø öùng duïng caùc thieát bò, vaät lieäu vaø coâng ngheä
môùi ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau.
1.5- Thieát bò, vaät lieäu vaø coâng ngheä môùi :
Hieän nay ôû Vieät Nam ñaõ xuaát hieän nhieàu thieát bò coâng ngheä môùi cho pheùp naâng cao chaát löôïng vaø
hieäu quaû cuûa heä thoáng noái ñaát.
a) Ñieän cöïc noái ñaát:
Hieän nay söû duïng phoå bieán nhaát laø coïc theùp boïc ñoàng ñöôøng kính 13 mm vì noù coù ñoä daãn ñieän toát,
ñoä choáng aên moøn cao do taùc ñoäng cuûa khí quyeån hay ñaát bao boïc xung quanh, beàn vöõng cho keát noái vaø
laép ñaët. ÔÛ moät soá nôi do vuøng ñaát thuûy trieàu, ñaàm muoái, ñaát phuû tro, vuøng ñaát phuû tham caùm vaø caùc
moâi tröôøng aên moøn khaùc coïc theùp khoâng ræ ñöôïc khuyeán caùo söû duïng. Caùc coïc naøy raát beàn vöõng vôùi khí
haäu vaø aên moøn. Ñieån hình cho loaïi naøy laø theùp khoâng ræ vôùi haøm löôïng Crom tinh chaát laø 17% vaø phuû
moät lôùp austenitic.
Ñöôøng kính coïc caøng taêng thì ñieän trôû noái ñaát caøng giaûm, tuy nhieân caùc keát quaû thöïc nghieäm cho
thaáy ñöôøng kính coïc taêng gaáp ñoâi thì ñieän trôû noái ñaát chæ giaûm12,5%. Vì vaäy ñöôøng kính coïc ñöôïc
choïn chuû yeáu theo ñieàu kieän ñoä beàn veà cô hoïc ñeå coïc ñoùng xuoáng ñaát khoâng bò cong hay gaãy.
Quan heä ñieän trôû noái ñaát theo chieàu coïc φ13mm, ñoùng ôû ñaát coù ñieän trôû suaát 10Ωm. Ta nhaän thaáy
raèng vôùi chieàu daøi coïc lôùn hôn 5m ñieän trôû noái ñaát giaûm khoâng ñaùng keå, vì vaäy thöïc teá caùc coïc chuaån
thöôøng coù kích thöôùc 1,4m; 2,4m vaø 3m. Trong tröôøng hôïp taàng ñaát treân coù ñieän trôû suaát lôùn thì coù
theå söû duïng coïc noái ñaát saâu cho pheùp vöôn tôùi taàng ñaát coù ñieän trôû suaát nhoû vaø khoâng bò khoâng theo
muøa.
Nhaèm muïc ñích taêng dieän tích tieáp xuùc giöõa ñaát vaø ñieän cöïc söû duïng baêng ñoàng noái ñaát (0,5mm x
5mm) ñeå lieân keát caùc coïc noái ñaát thay cho caùp ñoàng traàn.
Töø ghi nhaän trong thöïc teá doøng seùt taûn vaøo ñaát treân saân goân coù daïng chaân chim neân caáu truùc heä
thoáng noái ñaát thoâng duïng nhaát thöôøng coù daïng hình tia xuyeân taâm vôùi heä thoáng coïc chính, caùc daûi
baêng ñoàng vaø caùc coïc phuï.
b) Lieân keát giöõa caùc boä phaän noái ñaát :
Gaàn ñaây coâng ngheä haøn hoùa nhieät CADWELD ñöôïc söû duïng ñeå keát noái caùc boä phaän noái ñaát vôùi chaát
löôïng cao. CADWELD coù khaû naêng taïo ra moái noái giöõa caùc phaân töû ñoàng/ñoàng, ñoàng/theùp, maø khoâng
caàn naêng löôïng ngoaøi hay nguoàn nhieät. Nguyeân lyù laø keát hôïp choän ñaày chaát haøn vaø taùc nhaân phaùt chaùy
trong moät khuoân graphite. Hôïp chaát haøn tuøy thuoäc vaøo kim loaïi ñöôïc haøn (oxyt ñoàng vaø nhoâm cho moái
haøn ñoàng/ñoàng). Söï phaân huûy cuûa oxyt ñoàng do nhoâm taïo ra ñoàng chaûy vaø xæ oxyt nhoâm taïi nhieät ñoä
cao hôn 20000C.
Hình daïng, kích thöôùc cuûa khuoân, vaø côõ cuûa kim loaïi ñöôïc haøn ñöôïc cheá taïo cho thích hôïp töø chi
tieát ñöôïc haøn vaø kích côõ cuûa noù.
58
______________________________________________________________________________________________________________________
Caùc moái noái CADWELD coù caùc ñaëc ñieåm sau :

Khoâng hö hoûng hay giaûm chaát löôïng vôùi thôøi gian, taûi doøng ñieän hieäu quaû hôn daây daãn.
Moái haøn CADWELD laø moái noái phaân töû neân khoâng bò loûng nay aên moøn.
Phaåm chaát coù theå nhaän thaáy deã daøng baèng caùc quan saùt.
Thieát bò nheï, khoâng ñoøi hoûi nguoàn ngoaøi vaø khoâng ñaét tieàn.
2. Trình töï thieát keá, tính toaùn heä thoáng noái ñaát:
2.1- Xaùc ñònh ñieän trôû suaát cuûa ñaát :
Ñieän trôû suaát cuûa ñaát coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp ñieän cöïc tieáp ñaát maåu hoaëc phöông
phaùp boán ñieän cöïc .
2.1.1. Phöông phaùp ñieän cöïc tieáp ñaát maãu :
Töø keát quaû ño ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät coïc tieáp ñaát (oáng hoaëc theùp goùc) coù theå xaùc ñònh ñieän trôû
suaát cuûa ñaát theo coâng thöùc sau :
2π .R0.l
ρ= [Ωm] (A.1)
⎛ 4l ⎞
ln⎜ ⎟
⎝d⎠
Trong ñoù :
Ro : Ñieän trôû ño ñöôïc cuûa moät coïc tieáp ñaát thaúng ñöùng [Ω.2]
l : Chieàu daøi coïc tieáp ñaát (ñöôïc choân trong ñaát tình töø beà maët ñaát) [m]
d : Ñöôøng kính oáng, coïc tieáp ñaát [m]
Trong tröôøng hôïp duøng theùp goùc thì coâng thöùc (A.1) thay d= 0,95b.
b: Chieàu roäng cuûa theùp goùc [m.2]
2.1.2. Phöông phaùp 4 ñieän cöïc :
Ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp 4 ñieän cöïc Wenner vaø Schlumberger. Theo
phöông phaùp Wenner (theo sô ñoà hình A.1a), ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc :
ρ = 2.π.R.a [Ωm] (A.2).
Trong ñoù :
a : Khoaûng caùch giöõa caùc ñieän cöïc [m]
R : giaù trò ñieän trôû chæ ôû treân ñoàng hoà [Ω]
Theo phöông phaùp Schlumberger (theo hình A.1b), ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng
thöùc .
p = π .R.
(l 2
−d2 ) [Ωm] (A.3).
2.d
Trong ñoù :
l = AB/2
59
______________________________________________________________________________________________________________________
d = MN/2 (xem sô ñoà hình A.1.b).
2.2. Heä soá muøa :

Ñieän trôû suaát cuûa ñaát phuï thuoäc vaøo loaïi ñaát, ñoä raén, ñoä aåm, nhieät ñoä vaø caùc chaát hoùa hoïc coù trong
ñaát. Do ñoù ñieän trôû suaát cuûa ñaát ôû nhöõng vuøng khaùc nhau seõ thay ñoåi trong phaïm vi raát roäng.
Ñoä aåm vaø nhieät ñoä cuûa ñaát laø caùc yeáu toá quan troïng nhaát aûnh höôûng ñeán trò soá ñieän trôû suaát cuûa
ñaát. Khi thieát keá vaø thi coâng heä thoáng noái ñaát ta caàn bieát giaù trò ñieän trôû suaát cuûa ñaát lôùn nhaát ôû ñoä saâu
ñeán 10m, nôi döï kieán trang bò heä thoáng noái ñaát .
Nguyeân taéc phoå bieán nhaát ñeå xaùc ñònh ñieän trôû suaát cuûa ñaát laø ño ñaïc tröïc tieáp. Vì ñieän trôû suaát cuûa
ñaát thay ñoåi theo thôøi gian neân ñeå coù ñöôïc giaù trò tính toùan phaûi boå sung heä soá muøa vaøo giaù trò ñieän trôû
suaát ño ñöôïc.
Nhö vaäy ñieän trôû suaát duøng trong tính toaùn ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc :
ptt = pño.K
Trong ñoù :
ptt : Ñieän trôû suaát cuûa ñaát duøng trong tính toaùn
pño : Ñieän trôû suaát cuûa ñaát ño ñöôïc.
K :Heä soá muøa.
Trong tröôøng hôïp khoâng coù caùc soá lieäu ño ñaïc ñieän trôû suaát cuûa ñaát. Khi thieát keá caùc heä thoáng noái
ñaát thì coù theå duøng caùc giaù trò ñieän trôû suaát trung bình cuûa ñaát nhö trình baøy trong baûng A.1
BAÛNG A.1: Ñieän trôû suaát trung bình cuûa moät soá loaïi ñaát
ñaát n trôû suaát trung bình cuûa ñaát n trôû suaát trung bình cuûa
[Ωm]. [Ωm].
ñoä aåm (15÷20)% ñoä aåm (15÷20)%
n buøn 25 pha 300
ñen, ñaát maøu 50 ÷10)% seùt) 400
seùt 60 aåm 500
seùt pha 80 ñaù 1000
Ñieän trôû suaát cuûa ñaát trong tính toaùn seõ laø :
ptt = Ktb .ptb
Trong ñoù :
ptt : ñieän trôû suaát trung bình cuûa ñaát (laáy theo baûng A.1)
Ktb : heä soá muøa trung bình = 1,6.
Caùc soá lieäu veà heä soá muøa (theo giaùo trình ñieän cao aùp - Voõ Tieán Ñaït)
60
______________________________________________________________________________________________________________________
BAÛNG A.2
i ñaát h thöùc noái ñaát choân saâu [m] soá muøa K

0,5 4,5÷6,5
ñaát laøm vieäc vaø noái ñ á Naèm ngang 0,8 1,6÷3
toaøn Thaúng ñöùng 0,8 1,4÷2
0,5 1,4÷1,8
ñaát choáng seùt Naèm ngang 0,8 1,2÷1,45
Thaúng ñöùng 0,8 1,15÷1,3
2.3 . Tính toaùn ñieän trôû tieáp ñaát :
2.3.1. Löïa choïn loaïi ñieän cöïc tieáp ñaát :

a) Neáu ñieän trôû tieáp ñaát yeâu caàu lôùn hôn vaø baèng 30Ω. Choïn loaïi ñieän cöïc tieáp ñaát laø daây (daûi)
Kim loaïi naèm ngang trong ñaát (coøn goïi laø daây hoaëc daûi tieáp ñaát naèm ngang).
b) Neáu ñieän trôû tieáp ñaát yeâu caàu laø (15÷30)Ω thì choïn ñieän cöïc tieáp ñaát laø loaïi coïc (oáng) ñoùng
thaúng ñöùng xuoáng ñaát (goïi laø ñieän cöïc tieáp ñaát thaúng ñöùng).
c) Neáu ñieän trôû tieáp ñaát yeâu caàu nhoû hôn 15Ω thì choïn ñieän cöïc tieáp ñaát laø loaò cöïc tieáp ñaát thaúng
ñöùng choân saâu vaø coù nhieàu cöïc.
2.3.2. Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät cöïc tieáp ñaát thaúng ñöùng :
Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät cöïc tieáp ñaát thaúng ñöùng ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc A.6.
p ⎡ 4.l (l + 2h ) ⎤
R= [Ω] (A.6)
2.π .l ⎣ d (l + 4h ) ⎥⎦
. ln ⎢
Trong ñoù :
p: ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm]
l : chieàu daøi cuûa coïc tieáp ñaát [m]
h : khoaûng caùch töø maët ñaát ñeán ñaàu phía treân cuûa oáng [m]
d : ñöôøng kính cuûa oáng [m].
Neàu duøng theùp goùc thì d ñöôïc thay baèng 0,95b [m]
b: ñoä roäng theùp goùc [m]
Caên cöù vaøo coâng thöùc A.6 ñeå giaûm nhoû ñieän trôû tieáp ñaát coù theå taêng ñöôøng kính cuûa oáng hoaëc laø
taêng chieàu daøi cuûa oáng. Nhöng qua tính toaùn vaø thöïc nghieäm ngöôøi ta thaáy raèng d chæ taêng leân ñöôïc ñeán
6 cm, ñöôøng kính oáng lôùn hôn 6cm, ñieän trôû tieáp ñaát giaûm raát ít (haàu nhö khoâng giaûm).
Vì vaäy ñöôøng kính cuûa oáng ñöôïc choïn sao cho ñaûm baûo ñuû ñoä beàn cô hoïc vaø thöôøng choïn :
d = (2,5÷4) cm cho ñaát coù ñoä raén trung bình
d = (4÷6) cm trong ñaát cöùng.
Chieàu daøi cuûa oáng cuõng vaäy, khoâng ñöôïc taêng quaù 3m vì luùc ñoù ñieän trôû tieáp ñaát giaûm raát chaäm.
61
______________________________________________________________________________________________________________________
BAÛNG A.3 : Giaù trò ñieän trôû cuûa coïc tieáp ñaát theùp goùc 40mm x 40mm x 40mm ñeàu phía treân cuûa
noù ñöôïc choân saâu 0,7mm.
hieàu daøi coïc Ñieän trôû tieáp ñaát [Ω] khi ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm]
tieáp ñaát
10 25 50 80 300 500 1000
1,0 6,8 16,5 34,0 54,0 190 340 680

1,5 4,95 12,5 24,5 39,5 150 249 490
2,0 4,00 10,0 20,0 32 120 200 400
2,5 3,35 8,39 16,8 26,8 100,6 168 335,4
3,0 2,91 7,27 14,54 23,26 87,24 145,4 290,8
2.3.3. Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät cöïc tieáp ñaát naèm ngang :
Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät cöïc tieáp ñaát naèm ngang (baèng daây hoaëc daûi kim loaïi) ñaët ôû ñoä saâu h ñöôïc
xaùc ñònh baèng coâng thöùc A.7 :
p ⎡ 1,5l ⎤
R= [Ω] (A.7)
π .l ⎣ b.h ⎥⎦
. ln ⎢
Trong ñoù :
l : chieàu daøi cuûa daûi kim loaïi tieáp ñaát [m]
b: beà roäng cuûa daûi tieáp ñaát [m]
h : ñoä saâu cuûa daûi tieáp ñaát [m]
p : ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm].
Neáu daûi kim loaïi laø daây daãn coù ñöôøng kính d thì trong coâng thöùc A.7 thay baèng 2d(b=2d)
Daây tieáp ñaát naèm ngang thöôøng ñöôïc duøng laø daây theùp maï keõm ñöôøng kính 4 hoaëc 5 mm, ñaët ôû ñoä
saâu h ≥ 0,7m .
Chieàu daûi cuûa thanh hoaëc daûi tieáp ñaát khoâng ñöôïc lôùn hôn 12m , vì lôùn hôn 12m
giaù trò ñieän trôû giaûm raát ít (theo kinh nghieäm).
Ñieän trôû cuûa cöïc tieáp ñaát naèm ngang baèng daây theùp 4mm choân saâu 0,7m töông öùng vôùi giaù trò ghi
trong baûng A.4.
BAÛNG A.4 : Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa daây naèm ngang
hieàu daøi tieáp ñaá ñieän trôû tieáp ñaát [Ω] khi ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm]
[m] 10 25 50 80 300 500 1000
4 3,6 7,8 18 29 110 170 370
62
______________________________________________________________________________________________________________________
8 2,0 5,0 10 16 60 100 200

12 1,4 3,0 7 11 45 70 130
2.3.4. Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa cöïc tieáp ñaát daïng voøng xuyeán :
a) Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa cöïc tieáp ñaát daïng voøng xuyeán baèng daûi saét ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc
A.8.
Voøng xuyeán ñaát baèng daûi saét coù beà roäng laø b. Ñieän trôû tieáp ñaát xaùc ñònh baèng coâng thöùc A.8.
p 7D
Rc = . ln [Ω] (A.8)
π .D
2
b.h
Trong ñoù :
ρ : ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm]
D : ñöôøng kính voøng xuyeán [m]
b : beà roäng cuûa daûi (vaät lieäu) [m]
h : ñoä saâu ñaët tieáp ñaát [m]
b) Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa cöïc tieáp ñaát daïng voøng xuyeán baèng daây daãn :
Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa cöïc tieáp ñaát daïng voøng xuyeán baèng daây daãn ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc
A.9
p 5D
Rñ = . ln [Ω] (A.9)
π .D
2
b.h
Trong ñoù :
p : ñieän trôû suaát cuûa ñaát [Ωm]
D : ñöôøng kính cuûa daây [m] hoaëc baèng coâng thöùc A.10
b : beà roäng cuûa daûi (vaät lieäu) [m]
h : ñoä saâu ñaët tieáp ñaát [m]
p 1,27l
Rñ = . ln [Ω] (A.10)
π .l b.h
Trong ñoù :
l = π .D
l : chu vi hình xuyeán [m].
2.3.5. Cöïc tieáp ñaát daïng taám :

a. Neáu cöïc tieáp ñaát daïng taám naèm treân maët ñaát, thì ñieän trôû tieáp ñaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc
A.11
p
Rñ = [Ω] (A.11)
2 .D
Trong ñoù :
D : ñöôøng kính cuûa taám choïn [m].
63
______________________________________________________________________________________________________________________
b. Neáu cöïc tieáp ñaát daïng taám troøn ñaët ôû ñoä saâu h[m] trong ñaát vôùi ñieàu kieän h > 1/2D thì ñieän trôû
tieáp ñaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc A.12
p⎛2 l ⎞
Rñ = ⎜ + ⎟ [Ω] (A.11)
γ ⎝ d π .h ⎠
(Tieáp ñaát daïng taám raát ít duøng vì phaûi ñaøo nhieàu ñaát).
c. Neáu trang bò heä thoáng tieáp ñaát laø moät cöïc tieáp ñaát maø khoâng nhaän ñöôïc ñieän trôû tieáp ñaát theo
yeâu caàu thì phaûi trang bò noái ñaát tieáp ñaát nhieàu cöïc.
Tuøy theo ñòa hình, nôi ñaët heä thoáng tieáp ñaát vaø tuøy theo giaù trò tieáp ñaát yeâu caàu maø keát caáu thieát bò
tieáp ñaát baèng nhöõng coïc tieáp ñaát ñöôïc ñoùng vaøo ñaát theo voøng troøn kheùp kín hình chöõ nhaät, hình vuoâng
hoaëc boá trí thaønh daây.
Neáu laø daây (daûi) tieáp ñaát thì boá trí theo hình sao, hoaëc nhieàu tia (töø trung taâm toûa ñi nhieàu tia).
Ñeå giaûm söï aûnh höôûng che chaén giöõa caùc ñieän cöïc tieáp ñaát, yeâu caàu khoaûng caùch giöõa chuùng khoâng
ñöôïc nhoû hôn 2 laàn chieàu daøi cuûa ñieän cöïc. Khoaûng caùch giöõa caùc daây ñieän cöïc khoâng ñöôïc nhoû hôn
moät nöûa chieàu daøi cuûa daây.
d. Ñeå nhaän ñöôïc ñieän trôû tieáp ñaát theo yeâu caàu, soá coïc tieáp ñaát nhieàu hôn (8÷10) coïc, phaûi duøng
heä thoáng tieáp ñaát choân saâu (5÷30) m. Ñeå coù caùc lôùp ñaát baõo hoøa ñoä aåm vaø ñoä daãn toát.
e. Ñieän trôû tieáp ñaát toång cuûa heä thoáng tieáp ñaát goàm nhieàu oáng nhö nhau vaø coù ñieän trôû gioáng nhau
ñöôïc noáisong song baèng nhöõng daây (thanh) noái.
Ñieän trôû cuûa heä thoáng tieáp ñaát coù nhieàu ñieän cöïc khoâng hoaøn toaøn tuaân theo qui luaät noái song song
caùc ñieän trôû. Khi noái song song caùc tieáp ñaát gioáng nhau ta caàn xeùt theâm caùc aûnh höôûng laãn nhau cuûa caùc
tieáp ñaát, laøm cho ñieän trôû tieáp ñaát chung giaûm, khoâng tæ leä thuaän vôùi soá coïc tieáp ñaát gioáng nhau noáisong
song.
Ñieän trôû cuûa heä thoáng tieáp ñaát goàm nhieàu oáng nhö nhau, coù ñieän trôû gioáng nhau ñöôïc noái song song
baèng daây (daûi) caùch ly vôùi ñaát. Ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc thöïc nghieäm gaàn ñuùng A.13
R0
Rñ = [Ω] (A.13)
n.η1
Trong ñoù :
Rñ : ñieän trôû cuûa thieát bò tieáp ñaát [Ω]
R0 : ñieän trôû tieáp ñaát cuûa Icoïc (oáng)
n : Soá oáng tieáp ñaát.
η1 : heä soá söû duïng cuûa caùc oáng tieáp ñaát.
Vieäc söû duïng giaù trò ôû baûng A.5 hoaëc baûng A.6 tuøy theo keát caáu cuûa coïc hoaëc oáng.
Ñieän trôû toång cuûa heä thoáng tieáp ñaát goàm nhieàu oáng nhö nhau, coù ñieän trôû gioáng nhau ñöôïc noái song
song baèng daây traàn hoaëc daûi khoâng caùch li vôùi ñaát ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc A.14
R01 .R02
Rñ = [Ω] (A.14)
R01 .η 2 + R02 .η1 .n
64
______________________________________________________________________________________________________________________
Trong ñoù :
R01 : ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät oáng [Ω]
R02 : ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät daây hoaëc moät daûi noái [Ω]
η2 :heä soá söû duïng cuûa daây hoaëc daûi noái
n : soá coïc (oáng).
Heä soá söû duïng η2 ñöôïc choïn theo caùc giaù trò ghi trong baûng A.7 hoaëc A.8 tuøy theo keát caáu tieáp
ñaát.
BAÛNG A.5 : Heä soá söû duïng η1 cuûa heä thoáng tieáp ñaát baèng oáng hay theùp goùc ñaët thaønh haøng khoâng xeùt
aûnh höôûng cuûa daây (daûi).
soá khoaûng caùch giöõa caùc oáng (theùp goùc) vôá oáng hoaëc theùp goùc (n Heä soá η
chieàu daøi cuûa oáng d/l
2 0,84÷0,87
3 0,76÷0,8
1 5 0,67÷0,72
10 0,56÷0,62
15 0,51÷0,56
20
0,47÷0,5
2 0,9÷0,92
3 0,85÷0,88
2 5 0,79÷0,83
10 0,72÷0,77
15 0,66÷0,72
20
0,65÷0,70
2 0,93÷0,95
3 0,90÷0,92
5 0,85÷0,88
3 10 0,79÷0,83
15 0,76÷0,80
20
0,74÷0,79
65
______________________________________________________________________________________________________________________
BAÛNG A.6 : Heä soá söû duïng η1 cuûa heä thoáng tieáp ñaát baèng oáng hay theùp goùc ñaët theo khung theùp kín
khoâng tính aûnh höôûng cuûa daây (daûi) noái
yû soá khoaûng caùch giöõa caùc oáng (theùp goùc Soá oáng hoaëc theùp goùc (n) Heä soá η
vôùi chieàu daøi cuûa oáng d/l
4 0,76÷0,80
6 0,71÷0,75
10 0,66÷0,71
2 20 0,61÷0,66
40 0,55÷0,61
60
0,52÷0,58
10
0,49÷0,55
4 0,84÷0,86
6 0,78÷0,82
10 0,74÷0,78
3 20 0,68÷0,73
40 0,64÷0,69
60
0,62÷0,67
100
0,59÷0,65
BAÛNG A.7 : Heä soá söû duïng η2 cuûa daây hoaëc daûi noái caùc oáng hay theùp goùc ñaët thaønh haøng.
soá khoaûng caùc Soá oáng (theùp goùc) trong moät khung kín
öõa caùc oáng (theù 4 5 8 10 20 30 50 65
oùc) vôùi chieàu daø
cuûa oáng d/l
2 0,89 0,86 0,79 0,75 0,56 0,46 0,36 0,34
3 0,92 0,90 0,85 0,82 0,68 0,58 0,49 0,47
66
______________________________________________________________________________________________________________________
BAÛNG A.8 : Heä soá söû duïng η2 cuûa daây hoaëc daûi noái caùc oáng hay theùp goùc ñaët thaønh khung kín.
yû soá khoaûng caùch Soá oáng (theùp goùc) trong moät khung kín
öõa caùc oáng (theùp 4 5 8 10 20 30 50 70 90
oùc) vôùi chieàu daøi
cuûa oáng d/l
2 0,55 0,48 0,43 0,40 0,32 0,30 0,28 0,26 0,24
3 0,7 0,64 0,6 0,56 0,45 0,41 0,37 0,35 0,33
±0,15 ±0,16 ±0,17 ±0,16 ±0,13 ±0,11 ±0,09 ±0,09 ±0.09
BAÛNG A.9 : Heä soá söû duïng η cuûa tieáp ñaát nhieàu tia .
ieàu daøi cuûa ti Soá tia n

m 3 4(+) 6
Ñöôøng kính cuûa tia (cm)
1 2 1 2 1 2
2,5 0,65 0,71 0,63 0,61 0,50 0,48
5,0 0,78 0,76 0,67 0,65 0,53 0,51
10,0 0,81 0,79 0,70 0,69 0,57 0,55
15,0 0,82 0,80 0,72 0,70 0,59 0,57
f.Soá ñieän cöïc tieáp ñaát ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc A.15 :
R0 R
n= ≈ 0 (A.15)
η.R 0,8R
Trong ñoù:
n : soá ñieän cöïc (oáng) tieáp ñaát
R0 : Ñieän trôû tieáp ñaát cuûa moät ñieän cöïc.
R : Ñieän trôû tieáp ñaát (1 oáng) yeâu caàu.
η : Heä soá söû duïng ñöôïc laáy baèng 0,8.
g.Ñieän trôû tieáp ñaát ñöôïc tính theo coâng thöùc A.16 :
p ⎡ 4l ⎤
n= ⎢ ln − l + N (l )⎥ [Ω] (A.16)
π .l.n ⎣ d ⎦
Trong ñoù :
l : chieàu daøi cuûa tia [m]
67
______________________________________________________________________________________________________________________
d: ñöôøng kính daây

n : soá tia
Haøm soá N(n) ñöôïc xaùc ñònh baèng bieåu thöùc :
⎛ k⎞
l + sin ⎜ π − ⎟
n −1
N (n) = ∑ ln ⎝ n⎠
⎛ k⎞
k −1
sin ⎜ π − ⎟
⎝ n⎠
Vôùi n > 6 thì N(n) ≈ 3,414n.l(n-1) -ln(n).
Gía trò N(n) phuï thuoäc soá tia n, ñöôïc xaùc ñònh trong baûng A.9
Baûng A.10 : Söï phuï thuoäc tia N(n) vaøo n
N 2 3 4 6 8 12 100
N(n) 0,7 1,53 2,45 4,42 6,5 11,0 11,6
3.Tính toaùn heä thoáng tieáp ñaát cho tröôøng ñaïi hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät TP. HCM :
3.1. Caùc phöông aùn tính ñieän trôû noái ñaát:
Phöông aùn 1: duøng nhieàu coïc vaø caùp ñoàng thôøi vôùi nhau theo daïng hình tia hay voøng
kheùp kín.
Phöông aùn 2 : duøng than muoái hay ñaát möôïn ñeå caûi taïo ñaát vaø duøng sô ñoà coïc nhö
phöông aùn 1.
Phöông aùn 3 : duøng hoùa chaát GEMdo coâng ty choáng seùt Toaøn Caøu cung caáp vaø duøng sô
ñoà coïc nhö phöông aùn 1(duøng GEM ñöôïc ñoå caùc coïc vaøo caùc ñoàng ).
*. Tính öu - khuyeát ñieåm cuûa töøng phöông aùn .
Phöông aùn 1 : toán raát nhieàu coïc vaø caùp ñoàng do ñieän trôû suaát cuûa ñaát raát lôùn neân soá
löôïng va caùp ñoàng taêng, chi phí vaän haønh cao, toán nhieàu nhaân coâng, khoù kieåm tra khi coù söï coá neân
khoâng choïn phöông aùn 1 ñeå thieát keá cho traïm.
Phöông aùn 2 : giaûm toái thieåu veà soá löôïng coïc vaø caùp ñoàng nhöng chi phí vaän haønh caû
khoái löôïng ñaát möôïn cao cuõng nhö chi phí cho vieäc ñaøo hoá ñeå ñaët koái ñaát möôïn raát toán keùm. Do ñòa
hình traïm laø ñaát nuùi neân phöông aùn 2 ta khoâng theå choïn ñöôïc. Maëc duø coù giaûm ñaùng keå veà soá löôïng
coïc vaø caùp ñoàng buø laïi chi phí khaùc laïi taêng cao.
Phöông aùn 3 : giaûm toái thieåu soá löôïng coïc vaø caùp ñoàng, ñieän trôû noái ñaát giaûm theo yeâu
caàu, deã kieåm tra, chi phí vaän haønh ít, deã laép ñaët vaø tính toaùn.
Vaäy ñeå an toaøn cho ngöôøi laøm vieäc cuõng nhö baûo veä heä thoáng an toaøn neân choïn phöông aùn 3 ñeå
thieát keá cho heä thoáng noái ñaát.
3.2. Heä thoáng noái ñaát cho taát caû caùc vò trí:
+ 5 coïc ñoàng loûi theùp, ñöôøng kính 16mm, daøi 3m. Caùc coïc ñöôïc boá trí taïi taâm heä thoáng noái ñaát vaø
ñaàu caùc tia phuï.
68
______________________________________________________________________________________________________________________
+ 40m caùp ñoàng traàn coù tieát dieän 70mm2 ñöôïc boá trí theo daïng chaân chim, hình tia vaø choân saâu ôû
0,5m.(baûn veõ phaàn phuï luïc).
3.3.Ñieän trôû cuûa heä thoáng coïc vaø thanh: (ñöôïc tính baèng phaàn meàm tính toaùn GEM).
Ñieän trôû cuûa 5 coïc laø :
Rcoïc = Rc = 14 Ω
Soá bao hoùa chaát GEM laø 4 bao
Ñieän trôû cuûa caùp ñoàng traàn laø :
Rthanh = Rth = 9,2Ω
Soá bao Gem laø 5 bao.
Ñieän trôû cuûa heä thoáng laø :
Rht = Rc . Rth
ηc . Rth .ηth
Trong ñoù :
+ ηc laø heä soá söû duïng coïc.
Tra baûng A.5. TCN68-141 : 1995 vaø noäi suy tìm ñöôïc ηc = 0,86
+ ηth laø heä soá söû duïng thanh.
Tra baûng A.7.TCN68 – 141 : 1995 vaø noäi suy tìm ñöôïc ηth = 0,9
Thay vaøo coâng thöùc treân :
Rth = 6,33Ω.
Suy ra Rth = 6,33Ω < 10 Ω : ñaït yeâu caàu thieát keá.
4.Noäi dung coâng taùc :

4.1.Heä thoáng môùi :
- Laép raùp 4 baàu thu seùt INTERCEPTOR Model B.
- Laép ñaët heä thoáng choáng seùt goàm baàu thu Interceptor, coät ñôõ, daây thoaùt seùt leân ñænh caùc toøa nhaø.
- Ño ñieän trôû ñaát taïi vò trí laép ñaët.
- Xöû lyù vaø caûi taïo ñaát
- Laép ñaët heä thoáng noái ñaát noái ñaát taïi caùc vò trí ñaõ ñònh saün.(baûn veõ phaàn phuï luïc).
4.2.Heä thoáng cuû :
- Kieåm tra lieàn maïch heä thoáng duøng loàng Faraday hoaëc kim Franklin.
- Ño laïi ñieän trôû ñaát.
- Xöû lyù vaø caûi taïo ñaát (neáu caàn).
- Kieåm tra laïi heä thoáng noái ñaát.
69
______________________________________________________________________________________________________________________
70

Do An Chong Set

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Do An Chong Set

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tài liệu này được upload và download miễn phí tại website: http://hutonline.

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Sinh vieân thöïc hieän

Bách Khoa Online

CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ SEÙT VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP

2/ Caùc thoâng soá cuûa seùt:

Hình 5.1: Daïng soùng doøng ñieän seùt.

2.3/ Cöôøng ñoä hoaït ñoäng cuûa seùt:

trong ñoù: S – chieàu roäng cuûa nhaø(coâng trình) , m.

Soá giôø doâng Soá laàn seùt ñaùnh

TT Ñòa phöông gaøy doâng/naê TT Ñòa phöông gaøy doâng/naê

3/ Taùc haïi cuûa doøng ñieän seùt:

B. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHOØNG CHOÁNG SEÙT TRÖÏC TIEÁP :

Hình 6.1: Coät thu seùt.

2.2. Ñai vaø löôùi thu seùt:

Hình 7.1: Löôùi thu seùt.

2.3. Daây thu seùt:

Hình 8.1: Daây thu seùt.

2.4. Caùch xaùc ñònh vuøng baûo veä:

+ Phöông phaùp hình noùn:

Vôùi p = 1 khi h ≤ 30m

Hình 10.1 : Phaïm vi baûo veä cuûa coät thu seùt

Hình 14.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 3 coät thu seùt .

Hình 15.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 4 coät thu seùt.

b. Phaïm vi baûo veä cuûa daây choáng seùt (DCS) :

Hình 16.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 1 daây choáng seùt.

- Phaïm vi baûo veä cuûa 2 DCS :

Hình 17.1: Phaïm vi baûo veä cuûa 2 daây choáng seùt

3. Choáng seùt theo phöông phaùp hieän ñaïi:

3.2 . Caùch xaùc ñònh vuøng baûo veä :

Rp = √ h(2D - h) + [∆L(2D + ∆L)] (vôùi h>5m )

Trong ñoù : ∆L = 106.∆T , (m)

Hình 19.1 : Vuøng baûo veä cuûa ñaàu thu Prevectron

n = 1 : khi coù 1 daây daãn seùt.

6. So saùnh caùc loaïi ñaàu thu seùt:

Loaïi ñieän cöïc

CHÖÔNG Ι Ι : HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT SYSTEM 3000 (GTL)

A. HEÄ THOÁNG CHOÁNG SEÙT SYSTEM 3000:

2. Heä thoáng choáng seùt 3000:

2.2.2. Vaät lieäu vaø kích thöôùc:

2..2.4. Nguyeân lyù hoaït ñoäng:

2.2.5. Nguyeân lyù xaùc ñònh vuøng baûo veä :

2.2.6. Kieåm tra ñaùnh giaù ñaàu thu:

Thöû nghieäm Coät A Coät B Hieäu quaû coät B

2.2.8. Choïn caáp baûo veä:

Khoaûng thôøi gian 10 25 35 55 9

cao cu cao cu cao cu

2.2.10. Xaùc ñònh vò trí ñaët ñaàu thu:

2.3. Giaù ñôõ ñaàu dynasphere:

2.4.2. Ñaëc tính kyõ thuaät:

2.4.3. Öu ñieåm cuûa daây Ericore:

2.6. Tieáùp ñaát:

2.6.3. Coät khoaùng MIN - Ñieän cöïc tieáp ñaát khoaùng

- Tieáp ñaát cho traïm xe ñieän

c. Khoâng gaây nhieãu voâ tuyeán:

Caùc thuaän lôïi cuûa Interceptor

2.4. Thieát keá heä thoáng choáng seùt:

B/ CAÙC PHAÀN MEÀM LIEÂN QUAN :

1.2- Thoâng tin phaàn meàm GEM

1.2.3-Tính khoái löôïng söû duïng

2.1-Giôùi thieäu chöông trình thieát keá BENJI :

2.2.Yeâu caàu thieát keá :

2.2.3/ Thoâng soá thieát keá :