You are on page 1of 48

Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.

net

lêi nãi ®Çu


Ngµy nay cïng víi viÖc ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c øng dông cña khoa häc kü
thuËt trong c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong c«ng nghiÖp ®iÖn tö th× c¸c thiÕt bÞ ®iÖn
tö cã c«ng suÊt lín còng ®−îc chÕ t¹o ngµy cµng nhiÒu. Vµ ®Æc biÖt c¸c øng dông
cña nã vµo c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n vµ ®êi sèng hµng ngµy ®· vµ ®ang ®−îc
ph¸t triÓn hÕt søc m¹nh mÏ.
Tuy nhiªn ®Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ngµy cµng nhiÒu vµ phøc t¹p cña c«ng
nghiÖp th× ngµnh ®iÖn tö c«ng suÊt lu«n ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p tèi −u
nhÊt. §Æc biÖt víi chñ tr−¬ng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña Nhµ n−íc, c¸c
nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cÇn ph¶i thay ®æi, n©ng cao ®Ó ®−a c«ng nghÖ tù ®éng ®iÒu
khiÓn vµo trong s¶n xuÊt. Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã thiÕt bÞ vµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu
khiÓn an toµn, chÝnh x¸c. §ã lµ nhiÖm vô cña ngµnh ®iÖn tö c«ng suÊt cÇn ph¶i
gi¶i quyÕt.
§Ó gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò nµy th× Nhµ n−íc ta cÇn ph¶i cã ®éi ngò thiÕt kÕ
®«ng ®¶o vµ tµi n¨ng. Sinh viªn ngµnh T§H t−¬ng lai kh«ng xa sÏ ®øng trong ®é
ngò nµy, do ®ã mµ cÇn ph¶i tù trang bÞ cho m×nh cã mét tr×nh ®é vµ tÇm hiÓu biÕt
s©u réng. ChÝnh v× vËy ®å ¸n m«n häc ®iÖn tö c«ng suÊt lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt
cho mçi sinh viªn T§H. Nã lµ bµi kiÓm tra kh¶o s¸t kiÕn thøc tæng hîp cña mçi
sinh viªn, vµ còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cho sinh viªn ngµnh T§H tù t×m hiÓu vµ nghiªn
cøu kiÕn thøc vÒ ®iÖn tö c«ng suÊt. MÆc dï vËy, víi sinh viªn n¨m thø ba cßn
®ang ngåi trong ghÕ nhµ tr−êng th× kinh nghiÖm thùc tÕ cßn ch−a cã nhiÒu, do ®ã
cÇn ph¶i cã sù h−íng dÉn gióp ®ì cña thÇy gi¸o. Qua ®©y cho em ®−îc göi lêi
c¶m ¬n tíi thÇy TrÇn Träng Minh ®· tËn t×nh chØ dÉn, gióp em hoµn thµnh tèt ®å
¸n m«n häc nµy.
§å ¸n nµy hoµn thµnh kh«ng nh÷ng gióp em cã ®−îc thªm nhiÒu kiÕn thøc h¬n
vÒ m«n häc mµ cßn gióp em d−îc tiÐp xóc víi mét ph−¬ng ph¸p lµm viÖc míi chñ
®éng h¬n,linh ho¹t h¬n vµ ®Æc biÖt lµ sù quan träng cña ph−¬ng ph¸p lµm viÖc
theo nhãm.Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®å ¸n lµ mét thêi gian thùc sù bæ Ých cho b¶n th©n
em vÒ nhiÒu mÆt.

Hµ néi , ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2004


Sinh viªn
Nhãm 6

1
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Bách Khoa Online


Giao lưu - Học hỏi - Chia sẻ kinh nghiệm
của các thế hệ sinh viên Bách Khoa
hutonline.net
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

®å ¸n ®iÖn tö c«ng suÊt

®Ò TμI 6:
ThiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn cho hÖ thèng läc bôi tÜnh
®iÖn.
M¹ch ®¶m b¶o yªu cÇu sau:

M¹ch tù ®éng t¨ng dÇn ®iÖn ¸p phÝa cao ¸p cho ®Õn khi x¶y ra phãng ®iÖn
trong ng¨n t¸ch bôi th× tù ®éng chuyÓn sang chÕ ®é chèng ng¾n m¹ch ,sau ®ã
l¹i dÇn phôc håi ®iÖn ¸p cao ¸p . §iÒu chØnh ®−îc tèc ®é t¨ng ®iÖn ¸p
C¸c tham sè yªu cÇu :

Ph−¬ng ¸n ®iÖn ¸p l−íi Cao ¸p läc (KV-DC) Dßng lµm viÖc


(V-AC) (A-DC)
2 400 75 2

Yªu cÇu thiÕt kÕ ®å ¸n :


1. Giíi thiÖu chung vÒ chñng lo¹i thiÕt bÞ ®−îc giao nhiÖm vô thiÕt kÕ
2. §Ò xuÊt c¸c ph−¬ng ¸n tæng thÓ , ph©n tÝch −u nh−îc ®iÓm cña tõng
ph−¬ng ¸n , ®Ó ®i ®Õn ph−¬ng ¸n chän lùa phï hîp ®Ó thiÕt kÕ m¹ch lùc
vµ m¹ch ®iÒu khiÓn
3. ThuyÕt minh sù ho¹t ®éng cña s¬ ®å kÌm theo h×nh vÏ minh ho¹
4. TÝnh to¸n m¹ch lùc
5. TÝnh to¸n m¹ch ®iÒu khiÓn
6. KÕt luËn
7. Tµi liÖu tham kh¶o

ch−¬ng I
2
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

giíi thiÖu chung vÒ c«ng nghÖ läc bôi


I. Giíi thiÖu chung vÒ c«ng nghÖ läc bôi.
NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn kh«ng ngõng dÇn ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña
con ng−êi vÒ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ nh−ng mÆt tr¸i cña nã lµ kÐo theo t×nh tr¹ng «
nhiÔm m«i tr−êng ngµy cµng trÇm träng.ë ViÖt Nam t¹i nh÷ng vïng tËp trung
nhiÒu c«ng nghiÖp t×nh tr¹ng khãi bôi ,khÝ ®éc h¹i th¶i ra m«i tr−êng g©y « nhiÔm
lµ rÊt ®¸ng lo ng¹i.Do ®ã viÖc trang bÞ c¸c hÖ thèng xö lÝ bôi cho c¸c nhµ m¸y xÝ
nghiÖp lµ thùc sù cÇn thiÕt vµ cã vai trß ngµy cµng quan träng.
Khi thiÕt kÕ hÖ thèng läc bôi vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ m¸y lµ chän hÖ
thèng läc bôi nµo cho phï hîp víi nhµ m¸y cña m×nh trong sè rÊt nhiÒu ph−¬ng
ph¸p läc bôi hiÖn nay .C¸c ph−¬ng ph¸p läc bôi th−êng d−îc sö dông hiÖn nay lµ:
1.Läc bôi sö dông buång l¾ng bôi.
2.Läc bôi kiÓu li t©m-xiclon
3.Läc bôi kiÓu qu¸n tÝnh
4. Läc bôi b»ng l−íi läc v¶i,thÐp,giÊy,..
5. Läc bôi tÜnh ®iÖn
Trong ®ã ph−¬ng ph¸p läc tÜnh ®iÖn lµ ph−¬ng ph¸p t−¬ng ®èi hiÖu qu¶ ®èi
víi c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp cã mét l−îng bôi lín nh− nhµ m¸y xi m¨ng , nhµ
m¸y ph©n bãn luyÖn kim,nghiÒn ®¸,c«ng nghiÖp gèm..v..v ..Nã cã c¸c −u ®iÓm c¬
b¶n nh− hiÖu suÊt thu bôi cao,chi phÝ n¨ng l−îng thÊp,cã thÓ lµm viÖc víi ¸p suÊt
ch©n kh«ng hoÆc ¸p suÊt cao,vµ ®Æc biÖt lµ cã thÓ ®iÒu khiÓn vµ tù ®éng ho¸ hoµn
toµn.
II. Ph©n tÝch nguyªn lý lµm viÖc vµ yªu cÇu c«ng nghÖ thiÕt bÞ läc bôi tÜnh
®iÖn:
KhÝ th¶i cÇn läc bôi ®−îc thæi qua mét hÖ thèng hai ®iÖn cùc.Gi÷a hai ®iÖn
cùc nµy ®−îc thiÕt lËp mét ®iÖn thÕ mét chiÒu t−¬ng ®èi cao nªn c−êng ®é ®iÖn
tr−êng do chóng g©y ra cã gi¸ trÞ lín dÉn ®Õn c¸c h¹t bôi sÏ bÞ i«n ho¸ m·nh
liÖt.D−íi t¸c dông cña lùc ®iÖn tr−êng gi÷a hai b¶n cùc, c¸c ion bÞ hót vÒ phÝa b¶n
cùc tr¸i dÊu:ion ©m vÒ cùc d−¬ng, ion d−¬ng vÒ cùc ©m. Cùc d−¬ng cña thiÕt bÞ
läc bôi th−êng ®−îc nèi ®Êt. C¸c h¹t bôi sau khi dÞch chuyÓn vÒ c¸c ®iÖn cùc sÏ

3
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

l¾ng l¹i trªn bÒ mÆt ®iÖn cùc. Theo møc ®é tÝch tô bôi trªn bÒ mÆt ®iÖn cùc, ng−êi
ta ®Þnh kú rung l¾c ®iÖn cùc, hoÆc xèi n−íc röa ®iÖn cùc ®Ó lo¹i bá bôi.
¸p dông nguyªn lý c¬ b¶n nµy ta sÏ thiÕt kÕ mét m¹ch ®iÒu khiÓn cho hai b¶n
cùc ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®Æt ra.
Víi c«ng nghÖ läc bôi nµy khi thiÕt kÕ ta gÆp ph¶i mét sè vÊn ®Ò sau:
- Thø nhÊt lµ ®iÖn ¸p trªn cao ¸p läc rÊt cao, vµo cì 70KV ®Õn 100KV. Víi
®iÖn ¸p cao nµy ta sÏ rÊt khã chän van,cã thÓ ph¶i vµ gi¸ thµnh cña hÖ thèng sÏ
cao.
- Thø hai lµ trong qu¸ tr×nh läc do l−îng khÝ gi÷a hai b¶n cùc khi ion ho¸ t¹o
thµnh dßng ®iÖn nªn hÖ thèng rÊt hay bÞ ng¾n m¹ch.V× vËy ta ph¶i thiÕt kÕ mét hÖ
thèng chèng ng¾n m¹ch vµ tù ®éng ®ãng m¹ch vµo ®iÖn ¸p lµm viÖc sau khi kÕt
thóc phãng ®iÖn. §iÖn ¸p cña thiÕt bÞ läc bôi ph¶i ®−îc t¨ng dÇn æn ®Þnh ®Ó ®¶m
b¶o cho l−îng bôi ®−îc hót æn ®Þnh vµ ®Ó tr¸nh sù phãng ®iÖn kh«ng kiÓm so¸t
®−îc gi−· c¸c b¶n cùc.

ch−¬ng II
Lùa chän Ph−¬ng ¸n

4
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

I. VÒ s¬ ®å chØnh l−u:
Ta ph¶i lùa chän mét trong c¸c bé chØnh l−u cã ®iÒu khiÓn sau :1 pha nöa chu
kú,h×nh tia(1 pha vµ 3pha),h×nh cÇu(1 pha vµ 3 pha).Do chØnh l−u cÇu cã −u ®iÓm
h¬n c¸c m¹ch chØnh kh¸c vÒ hÖ sè sö dông m¸y biÕn ¸p vµ ®iÖn ¸p ng−îc ®Æt lªn
van - rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña t¶i lµ ®iÖn ¸p cao vµ dßng t¶i nhá nªn chØnh l−u
cÇu ®−îc chän.ChØnh l−u cÇu 3 pha cã −u ®iÓm h¬n vÒ hÖ sè sö dông m¸y biÕn ¸p
vµ chÊt l−îng ®iÖn ¸p 1 chiÒu ®Çu ra nh−ng ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn vµ
xÐt ®Õn gi¸ thµnh cña hÖ thèng ta chän s¬ ®å cÇu 1 pha cã ®iÒu khiÓn.
Tuy nhiªn v× ®iÖn ¸p ®Çu ra rÊt cao nªn viÖc tho¶ m·n ®−îc ®iÖn ¸p ng−îc ®Æt
lªn van lµ mét vÊn ®Ò quan träng cÇn gi¶i quyÕt.Ta xem xÐt ®Õn hai ph−¬ng ¸n
m¹ch lùc sau:
- Ph−¬ng ¸n 1:
Dïng mét bé chØnh l−u cÇu 1 pha kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc ®ã lµ bé chØnh l−u
dïng c¸c ®i«t sau m¸y biÕn ¸p vµ mét bé ®iÒu ¸p xoay chiÒu tr−íc m¸y biÕn ¸p
- Ph−¬ng ¸n 2:
Dïng mét bé chØnh l−u cÇu 1 pha cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc gãc më dïng c¸c
thyristor ®Æt sau m¸y biÕn ¸p.

Ph−¬ng ¸n I : Sö dông m¹ch ®iÒu ¸p b»ng thyristor tr−íc m¸y biÕn ¸p :

• §iÖn ¸p ng−îc ®Æt lªn mçi thyristor lµ: Ungmax =U1=400(V)

5
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Nh− vËy lµ ®iÖn ¸p ®Æt lªn mçi thyristor lµ t−¬ng ®èi nhá chÝnh v× vËy rÊt dÔ
cho viÖc chän van vµ ®iÒu khiÓn vµ b¶o vÖ van , kh«ng chØ vËy cßn gi¶m ®−îc vèn
®Çu t− cho thiÕt kÕ hÖ thèng.
• Ta tÝnh dßng ch¶y qua mçi thyrisstor:
Ta thiÕt kÕ hÖ thèng víi l−îng dù tr÷ 10% vÒ c«ng suÊt, tøc c«ng suÊt dù tr÷ lµ
Pmax=167 KW vµ c«ng suÊt lµm viÖc lµ Pmax=150KW
Ta chän ®iÖn ¸p tèi ®a trªn t¶i lµ Ud= 78kV vµ dßng ®iÖn sÏ lµ Id=2,1(A)
Ta cã I2 = Id = 2,1(A)
Gi¶ sö sôt ¸p trªn ®iÖn trë vµ ®iÖn kh¸ng lµ 5%, trªn ®ièt lµ 120V
§iÖn ¸p chØnh l−u kh«ng t¶i lµ:
Ud = 78.103.(1+5%)+120
= 82020 (V) = 82,02 (KV)
§iÖn ¸p pha thø cÊp MBA:
U2 = 1,11.82,02=91,04(KV)
§iÖn ¸p pha s¬ cÊp MBA:
U1= 400(V)
U 2 91040
TÝnh hÖ sè biÕn ¸p m= = ≈ 228
U1 400
=> I1=m.I2=228.2,1 = 478,8(A)
Ta thÊy r»ng dßng ®iÖn ch¶y qua thyristor lµ rÊt lín vµ ®©y lµ nh−îc ®iÓm cña
ph−¬ng ph¸p nµy nh−ng kh«ng ph¶i lµ nh−îc ®iÓm lín, cã thÓ vÉn chän ®−îc van
phï hîp.

Ph−¬ng ¸n II: Sö dông m¹ch chØnh l−u b»ng thyristor sau m¸y biÕn ¸p:

6
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

• Dßng ®iÖn ch¶y qua c¸c thyristor lµ :


Itb=Id/2= 2,1/2=1,05(A) dßng ®iÖn nµy lµ rÊt nhá nªn rÊt dÔ chän van theo ®iÒu
kiÖn dßng ®iÖn.Vµ so víi ph−¬ng ¸n 1 th× sè l−îng van Ýt h¬n.
¦u ®iÓm thø hai cña ph−¬ng ¸n lµ chØ cã mét bé chØnh l−u mµ kh«ng dïng ®Õn hai

• §iÖn ¸p ng−îc ®Æt lªn mçi thyristor lµ
Ungmax = 1,41.U2 = 1,41.91040 = 128,366 (KV) ®©y lµ ®iÖn ¸p rÊt lín nªn rÊt khã
chän van, ®iÒu khiÓn vµ b¶o vÖ van . NÕu m¾c nèi tiÕp c¸c van th× g©y khã kh¨n
cho viÖc ®iÒu khiÓn.

Tõ nh÷ng −u nh−îc ®iÓm cña hai ph−¬ng ¸n trªn ta thÊy ph−¬ng ¸n thø nhÊt lµ
tèt vµ kh¶ quan h¬n c¶ . Nh− vËy ta chän ph−¬ng ¸n thø nhÊt ®Ó thiÕt kÕ m¹ch lùc
cho hÖ thèng.

II. VÒ m¹ch ®iÒu khiÓn:


M¹ch ®iÖn thiÕt kÕ ho¹t ®éng ë ®iÖn ¸p cao vµ c«ng suÊt lín nªn c¸c thiÕt bÞ
trong m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶i ho¹t ®éng tin cËy vµ cã c«ng suÊt tæn hao nhá.Tr−íc
yªu cÇu ®ã viÖc sö dông c¸c IC tÝch hîp c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau víi kÕt cÊu nhá
gän , tiªu hao c«ng suÊt bÐ lµ 1 lùa chon tèi −u.

7
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

ch−¬ng III
ThuyÕt Minh Nguyªn Lý Ho¹t §éng
I. M¹ch lùc:
Víi s¬ ®å m¹ch lùc ®−îc thiÕt kÕ nh− h×nh vÏ:

Ho¹t ®éng:
§iÖn ¸p l−íi cã U=400 V ®−îc ®−a vµo m¹ch ®iÒu ¸p xoay chiÒu mét pha dïng
mét cÆp thyristor nèi song song ng−îc. §iÖn ¸p sau khi qua m¹ch ®iÒu ¸p xoay
chiÒu m«ét pha th× cã ®iÖn ¸p kh«ng sin nh−ng vÉn ®èi xøng, sau ®ã ®−îc ®−a vµo
m¸y biÕn ¸p ®Ó nÇng ®iÖn ¸p lªn hµng chôc kV. Sau MBA ®iÖn ¸p ®−îc ®−a vµo
chØnh l−u cÇu ba pha, sau ®ã ®−a ra cao ¸p läc. Cô thÓ sù ho¹t ®éng cña c¸c kh©u
nh− sau:

1. Bé ®iÒu ¸p xoay chiÒu ba pha :


a) S¬ ®å:

8
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

b) NhiÖm vô:
§iÒu khiÓn ®iÖn ¸p hiÖu dông ®Ó ®−a vµo së cÊp m¸y biÕn ¸p. Kho¶ng ®iÖn ¸p
®−a vµo s¬ cÊp cã thÓ ®iÒu chØnh n»m trong kho¶ng tõ 0V->440V. Nhê cã kh©u
nµy mµ cã thÓ ®iÒu chØnh tù ®éng ®−îc hÖ thèng.
c) Ho¹t ®éng:
C¸c thyristor ®−îc ®iÒu khiÓn víi gãc ®iÒu khiÓn lµ α. §Ön ¸p ®−a vµo lµ ®iÖn
¸p h×nh sin cã U = 400(V). Sau khi qua bé XAAC sÏ ®−îc gi¶m xuèng møc cÇn
thiÕt ®Ó ®iÒu chØnh æn ®Þnh ®iÖn ¸p lµm viÖc.
D¹ng ®iÖn ¸p ra cña bé ®iÒu ¸p phô thuéc vµo t¶i cña nã vµ gãc më thyristor.
• XÐt t¶i thuÇn trë:

- Khi α < θ < π : T1 më, T2 kho¸


Ut = UXC
- Khi π < θ < π + α : T1 ®ãng, T2 ch−a më ®−îc do ch−a nhËn ®−îc xung
®iÒu khiÓn nªn T2 vÉn kho¸.
Ut = 0
- Khi π + α < θ < 2π : T1 kho¸, T2 më
Ut = UXC
§iÖn ¸p hiÖu dông trªn t¶i sÏ lµ:

9
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

2(π − α) + sin 2α
U1 = U

• XÐt t¶i trë c¶m:

Khi gãc ®iÒu khiÓn α ≤ φ dßng t¶i s lµ liªn tôc vµ kh«ng phô thuc gãc ®iÒu
khiÓn α. §iÒu nµy ®óng nÕu xung ®iÒu khiÓn lµ xung réng.
NÕu xung ®iÒu khiÓn lµ xung hÑp dßng ®iÖn trong mét nöa chu kú sÏ kÐo
dµi qu¸ thêi ®iÓm π + α. Do ®ã khi V2 nhËn ®−îc tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn t¹i π +
α th× V2 ch−a thÓ më ra ®−îc. §iÒu nµy dÉn ®Õn ®iÖn ¸p ra trªn t¶i chØ cã
trong mét nöa chu kú vµ dßng cã d¹ng ®¹p m¹ch mét chiÒu.
Víi gãc ®iÒu khiÓn α > φ dßng ti sÏ cã d¹ng gi¸n ®o¹n vµ lu«n b¾t ®Çu tõ
0 t¹i θ = α.
Dßng t¶i sÏ tu©n theo quy luËt:
θ−α ⎤
m⎡
U ⎢sin(θ − ϕ) − e Q sin(α − ϕ)⎥
i=
Z ⎢ ⎥
⎢⎣ ⎥⎦
§iÖn ¸p hiÖu dông trªn t¶i:
2λ + sin 2α − sin( 2α + 2λ)
U hdt = U

víi λ ®−îc x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh:
−λ
sin(α + λ − ϕ) − e Q sin(α − ϕ) = 0
X
Trong ®ã : ϕ = arctg L
R

10
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

XL
Q=
R
2. M¸y biÕn ¸p lùc:
a) NhiÖm vô:
N©ng ®iÖn ¸p l−íi UP=380V lªn ®iÖn ¸p hµng chôc kV ®Ó ®¸p øng yªu cÇu
®iÖn ¸p cao cña c«ng nghÖ cña läc bôi tÜnh ®iÖn .
b) Ho¹t ®éng:
Sau khi qua bé ®iÒu ¸p th× ®iÖn ¸p ®−a vµo biÕn ¸p th−êng kh«ng sin, nh−ng
theo ph©n tÝch ë trªn th× ®iÖn ¸p lµ ®èi xøng, cã thÓ t¸ch thµnh c¸c thµnh phÇn bËc
1 vµ bËc cao, trong ®ã kh«ng cã thµnh phÇn mét chiÒu. Do vËy c¸c thµnh phÇn
xoay chiÒu cña ®iÖn ¸p s¬ cÊp MBA (hay ®iÖn ¸p hiÖu dông s¬ cÊp) vÉn ®−îc
khuÕch ®¹i qua MBA: U2=m.U1víi m lµ tØ sè biÕn ®æi cña MBA.
3. Bé chØnh l−u :
a) S¬ ®å:

b) NhiÖm vô:
BiÕn ®iÖn ¸p xoay chiÒu sau MBA lùc thµnh ®iÖn ¸p mét chiÒu cã ®é nhÊp nh«
thÊp ®Ó ®−a ra cao ¸p läc.
Quan hÖ gi÷a ®iÖn ¸p sau chØnh l−u Ud ,dßng Id vµ ®iÖn ¸p thø cÊp U2 ,dßng thø cÊp
I2 cña MBA lµ:
U2 = 1,11Ud
I2 = 0,58Id

11
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Do ®iÖn ¸p ®Æt lªn mçi ®ièt D lµ rÊt lín ,theo tÝnh to¸n Unmax= 75 KV.V× vËy cÇn
nèi tiÕp c¸c ®i«t ®Ó sao cho ®iÖn ¸p ®Æt lªn c¸c ®ièt kh«ng v−ît qu¸ Unmax cña mçi
®i«t
4. Cao ¸p läc:
T¶i nµy mang tÝnh chÊt lµ t¶i ®iÖn trë cã gi¸ trÞ phô thuéc vµo ®iÖn ¸p gi÷a hai
cùc cña cao ¸p läc vµ dßng ®iÖn qua t¶i hay phô thuéc vµo l−îng khÝ bôi ch¶y qua
cao ¸p läc vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc cña hÖ thèng.

II. M¹ch ®iÒu khiÓn


1. M¹ch t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn:
a) NhiÖm vô:
T¹o ra tÝn hiÖu U®k t¨ng dÇn ®Õn gi¸ trÞ E nµo ®ã (tèc ®é t¨ng cã thÓ thay ®æi
®−îc) ®Ó ®−a vµo ch©n sè 11 cña phÇn tö TCA785 so s¸nh víi xung r¨ng c−a t¹o ra
xung ®iÒu khiÓn ë ch©n 14, 15 cña phÇn tö TCA785 víi gãc α thay ®æi nhá dÇn.
b) S¬ ®å nguyªn lý:

Khi tÝn hiÖu ph¶n håi logic ®−a vµo R11 lµ 0 (kh«ng cã tÝn hiÖu) th× transistor
T1 kho¸ ë A cã ®iÖn ¸p UA b»ng ®iÖn ¸p æn ®Þnh ë trªn Zener Dz1. Tô C ®−îc n¹p
®iÖn.

Ph−¬ng tr×nh n¹p ®iÖn cho tô:


−1
(VR + R 2 )C ∫
UC = U A dt + U C (0)

12
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Do UA = const nªn tô C ®−îc n¹p tuyÕn tÝnh. Khi ®iÖn ¸p trªn tô ®¹t ®Õn -UA,
chän R1 = R3 nªn ®iÖn ¸p ®ã ®−îc duy tr× ë -UA.
Thêi gian tô C n¹p ®Õn -UA phô thuéc vµo VR, R2, C nªn cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc
th«ng qua biÕn trë VR.
§iÖn ¸p ra ë UB ©m qua A2 ®−îc ®¶o thµnh d−¬ng. VËy ta ph¶i chän R4 = R5
®Ó gi¸ trÞ UD b»ng gi¸ trÞ UB nh−ng ng−îc chiÒu.

2. M¹ch t¹o xung ®iÒu khiÓn thyristor:


a) NhiÖm vô:
T¹o ra xung ®iÌu khiÓn më thyristor víi gãc më α gi¶m dÇn ®Ó t¨ng dÇn ®iÖn
¸p t¶i ®Õn ®iÖn ¸p phãng ®iÖn.
b) S¬ ®å nguyªn lý:
Sö dông vi m¹ch chuyªn dông TCA785:
S¬ ®å ch©n:

ChÊn sè Ký hiÖu Chøc n¨ng

13
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

1 OS Ch©n nèi ®Êt


2 Q2 §Çu ra 2 ®¶o
3 QU §Çu ra U
4 Q1 §Çu ra 1 ®¶o
5 VSYNC §iÖn ¸p ®ång bé
6 I TÝn hiÖu cÊm
7 QZ §Çu ra Z
8 VREF §iÖn ¸p chuÈn
9 RP §iÖn trë m¹ch r¨ng c−a
10 C10 Tô t¹o m¹ch r¨ng c−a
11 V11 §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn
12 C12 Tô t¹o ®é réng xung
13 L TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn xung
ng¾n xung réng
14 Q1 §Çu ra 1
15 Q2 §Çu ra 2
16 VS §iÖn ¸p nguån nu«i

S¬ ®å cÊu t¹o

14
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

D¹ng ®å thÞ ®iÖn ¸p t¹i c¸c ch©n:

15
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Th«ng sè kü thuËt:
16
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Th«ng sè Gi¸ trÞ Gi¸ trÞ tiªu Gi¸ trÞ §¬n vÞ


nhá nhÊt biÓu lín nhÊt
f=50HZ,
Vs=15V
Dßng tiªu thô IS 4,5 6,5 10 mA
§iÖn ¸p vµo ®iÒu khiÓn ch©n 11
Kho¶ng ®iÖn ¸p V11 0,2 V10max V
Trë kh¸ng vµo 15 kΩ
M¹ch t¹o r¨ng c−a
Dßng n¹p tô I10 10 1000 μA
Biªn ®é cña r¨ng c−a V10 Vs-2 V
§iÖn trë m¹ch n¹p R9 3 300 kΩ
Thêi gian s−ên ng¾n cña xung r¨ng 80
μS
c−a tp
TÝn hiÖu cÊm vµo ch©n 6
CÊm V6L 3,3 2,5
Cho phÐp V6H 4 3,3
§é réng xung ra, ch©n 13
Xung hÑp V13H 3,5 2,5
Xung réng V13L 2,5 2

17
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Xung ra, ch©n 14, 15


§iÖn ¸p ra møc cao V14/15H Vs - 3 Vs - 2,5 Vs - 1,0 V
-IQ = 250 mA
§iÖn ¸p ra møc thÊp V14/15 0,3 0,8 2 V
IQ = 2mA
§é réng xung hÑp tp
20 30 40 μS
§é r«ng xung réng tp
530 620 760 μS/nF

§iÖn ¸p ®iÒu khiÓn


§iÖn ¸p chuÈn Vref 2,8 3,1 3,4 V
Gãc ®iÒu khiÓn øng víi ®iÖn ¸p 2 x 10-4 5 x 10-4 1/K
chuÈn αref
TÝnh to¸n c¸c phÇn tö bªn ngoµi
Min Max
Tô r¨ng c−a C10 500pF 1μF
V .V .C
Thêi ®iÒm ph¸t xung t tr = 11 9 10
VREF .K
R REF .K
Dßng n¹p tô I10 =
R9
V .K
§iÖn ¸p trªn tô V10 = REF
R 9 .C10

Nguyªn lý ho¹t ®éng cña TCA 785:


TCA785 lµ mét vi m¹ch phøc hîp thùc hiÖn 4 chøc n¨ng cña mét m¹ch ®iÒu khiÓn:
“tÒ ®Çu” ®iÖn ¸p ®ång bé, t¹o ®iÖn ¸p r¨ng c−a ®ång bé, so s¸nh vµ t¹o xung ra.
Nguån nu«i qua ch©n 16. TÝn hiÖu ®ång bé ®−îc lÊy vµo qua ch©n sè 5 vµ sè 1. TÝn
hiÖu ®iÒu khiÓn ®−a vµo ch©n 11. Mét bé nhËn biÕt ®iÖn ¸p 0 sÏ kiÓm tra ®iÖn ¸p
lÊy vµo chuyÓn tr¹ng th¸i vµ sÏ chuyÓn tÝn hiÖu nµy ®Õn bé phËn ®ång bé. Bé phËn
®ång bé nµy sÏ ®iÒu khiÓn tô C10; tô C10 sÏ ®−îc n¹p ®Õn ®iÖn ¸p kh«ng ®æi
(quyÕt ®Þnh bëi R9). Khi ®iÖn ¸p V10 ®¹t ®Õn ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn V11 th× 1 tÝn hiÖ
18
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

sÏ ®−îc ®−a ®Õn kh©u logic. Tuú thuéc vµo biªn ®é ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn V11, gãc
më α cã thÓ thay ®æi tõ 0 ®Õn 180o. Víi mçi nöa chu kú sãng 1 xung d−¬ng sÏ
xuÊt hiÖn ë Q1 vµ Q2. §é réng kho¶ng 30μs ÷ 80μs. §é réng xung cã thÓ kÐo dµi
®Õn 180o th«ng qua tô C12. NÕu ch©n 12 nèi ®Êt th× sÏ cã xung trong kho¶ng α ®Õn
180o.

Nguyªn lý ho¹t ®éng cña kh©u t¹o xung ®iÒu khiÓn thyristor:

§iÖn ¸p l−íi sau khi qua m¸y biÕn ¸p ®−îc h¹ xuèng 12VAC ®−a vµo ch©n sè 5
vµ ch©n sè 1 qua ®iÖn trë R. TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn V®k ®−îc ®−a vµ ch©n 11 so s¸nh
víi ®iÖn ¸ r¨ng c−a t¹o bëi tô C10 cho ta xung ®iÒu khiÓn thyristor cã gãc më α
t¨ng dÇn ë ®Çu ra t¹i ch©n 14 vµ ch©n 15. Khi x¶y ra ng¾n m¹ch, ë ch©n 6 nhËn
®−îc tÝn hiÖu cÊm, t¹i ch©n 14 vµ ch©n 15 kh«ng cßn tÝn hiÖu ®Çu ra.

3. BiÕn ¸p xung:

19
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

a) NhiÖm vô:
KhuyÕch ®¹i xung ®iÒu khiÓn ë c¸c ®Çu ra cña vi m¹ch TCA785 ®−a vµo cùc G
cña thyristor ®Ó ®iÒu khiÓn gãc më T vµ gãc më α.
b) S¬ ®å nguyªn lý:
TÝn hiÖu vµo R6 lµ tÝn hiÖu logic (®Çu ra Q14 vµ Q15). Khi Q ë møc logic 1 th× T4
më. §iÖn c¶m L ng¨n kh«ng cho dßng colector chuyÓn ngay lªn møc b·o hoµ mµ
t¨ng dÇn theo quy luËt.
t
E − L
iC = iL = (1 − e τ ) trong ®ã τ =
R8 R8
Sau vµi chu kú th× dßng colect¬ ®¹t tíi b·o hoµ
E
iC = IC ≈
R8
Bªn thø cÊp biÕn ¸p xung cã ®iÖn ¸p c¶m øng lµm më D4 ®−a dßng ®iÒu khiÓn
vµo gi÷a cùc G vµ K cña thyristor. §ièt D5 cã t¸c dông lµm gi¶m ®iÖn ¸o ng−îc ®Æt
lªn gi÷a catèt vµ cùc ®iÒu khiÓn cña thyristor khi ®iÖn ¸p catot d−¬ng h¬n so víi
anot, ®¶m b¶o an toµn cho tiÕp gi¸p GK khi thyristor ë chÕ ®é kho¸.
Khi Q ë møc logic 0 th× T4 kho¸ l¹i. Dßng colect¬ - emit¬ vÒ b»ng 0. Tuy nhiªn
dng qua cuén s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p xung kh«ng thÓ vÒ 0 ngay ®−îc. Søc ®iÖn ®éng
tù c¶m trªn cuén d©y cã xu h−íng duy tr× dßng IC. SuÊt ®iÖn ®éng nµy cã thÓ rÊt
lín v× nã tû lÖ víi diC/dt. Nh−ng do cã D3 vµ DZ nªn dßng IC sÏ bÞ khÐp kÝn vµ
gi¶m dÇn vÒ 0. Nhê ®ã ®iÖn ¸p trªn colect¬ ®−îc gi÷ ë møc E + ΔUDZ + UD.

20
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

§iÖn trë R8 m¾c nèi tiÕp gi÷a nguån vµ biÕn ¸p xung cã t¸c dông h¹n chÕ dßng
tõ ho¸ biÕn ¸p xung. R8 ®−îc tÝnh ®Ó ®¶m b¶o dßng qua T4 kh«ng bao giê v−ît qu¸
dßng collect¬ lín nhÊt cho phÐp.

4. Kh©u chèng ng¾n m¹ch lµm viÖc:


a) NhiÖm vô:
Khi x¶y ra hiÖn t−îng phãng ®iÖn th× kh©u t¹o ra tÝn hiÖu logic ®−a vµo ch©n 6
cña TCA785 ®Ó t¾t tÝn hiÖu ra Q14, Q15, ®ång thêi ®−a vÒ kh©u t¹o tÝn hiÖu ®iÒu
khiÓn ®Ó ®−a ®iÖn ¸p U®k vÒ 0 trong kho¶ng thêi gian trÔ ttr nµo ®ã. Sau kho¶ng
thêi gian trÔ nµy m¹ch l¹i tù ®éng phôc håi ®iÖn ¸p phÝa cao ¸p.
b) S¬ ®å nguyªn lý:

Trong kh©u chèng ng¾n m¹ch lµm viÖc cã sö dông 2 vi m¹ch chuyªn dông lµ
Optocoupler PC81711NSZ vµ vi m¹ch MM74HC4538.
- Vi m¹ch MM74HC4538:
S¬ ®å ch©n:

21
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

B¶ng ch©n lý
§Çu vµo §Çu ra
Xo¸ A B Q Q
L X X L H
X H X L H
X X L L H
H L ↓
H ↑ H
Ký hiÖu : H - møc cao
L - møc thÊp
↑ - chuyÓn tõ møc thÊp lªn møc cao
↓ - chuyÓn tõ møc cao xuèng møc thÊp
- mét xung ë møc cao
- mét xung ë møc thÊp

S¬ ®å khèi: S¬ ®å logic:

22
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Nguyªn lý ho¹t ®éng:

Khi xung vµo ë møc logic 0, tô CX ®−îc n¹p ®Õn VCC, ®Çu ra Q ë møc 0. Khi
xung vµo chuyÓn tr¹ng th¸i logic tõ 0 -> 1 th× ®Çu ra Q chuyÓn tr¹ng th¸i lªn møc
cao, tô CX phãng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn tô gi¶m nhanh vÒ ®iÖn ¸p chuÈn thÊp (Vref
lower = 1/3 VCC). Tô CX sau ®ã l¹i ®−îc n¹p ®iÖn trë l¹i ®Õn møc ®iÖn ¸p chuÈn cao
(Vref upper = 2/3 VCC). Khi CX ®−îc n¹p ®Õn møc chuÈn cao th× ®Çu ra Q sÏ
chuyÓn tr¹ng th¸i xuèng thÊp. Nh− vËy ë Q ta ®−îc mét xung logic víi ®é réng
®iÒu khiÓn ®−îc qua RX vµ CX theo c«ng thøc : T = 0,7 . CX . RX
- Optocoupler PC81711NSZ:
S¬ ®å ch©n:

Th«ng sè kü thuËt:
+ C¸c gi¸ trÞ cùc ®¹i:
23
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Th«ng sè Ký hiÖu Gi¸ trÞ §¬n vÞ


Dßng vµo IF 10 mA
Dßng vµo cùc ®¹i IFM 200 mA
§Çu vµo
§iÖn ¸p ng−îc VR 6 V
Tæn thÊt P 15 mW
§iÖn ¸p Colect¬ - Emit¬ VCEO 70 V
§iÖn ¸p Emit¬ - Colect¬ VECO 6 V
§Çu ra
Dßng Colect¬ IC 50 mA
Tæn thÊt trªn colect¬ PC 150 mW
o
Tæng n¨ng l−îng tæn thÊt Ptot 170 C
o
NhiÖt ®é lµm viÖc Topr -30 -> C
+100

+ C¸c ®Æc tÝnh quang ®iÖn:

Th«ng sè §iÒu kiÖn Nhá Th«ng Lín §¬n


nhÊt th−êng nhÊt vÞ
§iÖn ¸p VF IF = 10mA - 1,2 1,4 V
§Çu vµo

Dßng ng−îc IR VR = 4V - - 10 μA
§iÖn dung cùc Ct V = 0, f = 1kHZ - 30 250 pF
Dßng colect¬ VCE = 50V, IF = 0 - - 100 nA
§Çu ra

§iÖn ¸p ng¾t CE BVCEO IC = 0,1mA, IF = 0 70 - - V


§iÖn ¸p ng¾t EC BVECO IE = 10μA, IF = 0 6 - - V
Dßng colect¬ IC IF = 0,5mA, VCE = 5V 0,5 - 0,3 mA
§iÖn ¸p b·o hoµ CE VCE IF = 10mA, IC = 1mA - - 0,2 V
§iÖn trë c¸ch ly RISO DC500V 40 -> 60% RH 5.1010 1011 - Ω
§Æc tiÝnh truyÒn

§iÖn dung Ct V = 0, f = 1MHZ - 0,6 1 pF


Thêi gian lªn tr VCE = 2V, IC = 2mA, - 4 18 μs
Thêi gian xuèng tf RL=100Ω - 3 18 μs

Nguyªn lý ho¹t ®éng cña kh©u chèng ng¾n m¹ch lµm viÖc:

24
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Dßng ph¶n håi Id lÊy vÒ tõ t¶i lµm xuÊt hiÖn trªn RS ®iÖn ¸p US. §iÖn ¸p US nµy
®−îc so s¸nh víi Ung−ìng (®· ®−îc tÝnh to¸n khi cã ng¾n m¹ch x¶y ra). Khi x¶y ra
ng¾n m¹ch th× Id = 2,1A th× US > Ung−ìng. Nh− vËy ®Çu ra cña A3 ë tr¹ng th¸o b·o
hoµ d−¬ng lµm D më t¹o xung lµm më T2. Khi T2 më sÏ lµm T3 më, ë emit¬ cña T3
xuÊt hiÖn tÝn hiÖu logic cã bÒ réng xung nhá. TÝn hiÖu nµy ®−îc ®−a vµo ch©n 4
cña vi m¹ch MM74HC4538 ®Ó t¹o ra ë ®Çu ra 6 cña vi m¹ch mét xung cã ®é réng
lín h¬n.

25
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Ch−¬ng IV
ThiÕt kÕ m¹ch lùc

Víi c¸c th«ng sè yªu cÇu thiÕt kÕ : §iÖn ¸p ra t¶i lµ: Ud=75 kV DC
Dßng ®iÖn lµm viÖc lµ:2 A
BÊt k× mét hÖ thèng nµo khi lµm viÖc còng cã mét tæn hao nhÊt ®Þnh nµo ®ã v× vËy
ta thiÕt kÕ hÖ thèng víi l−îng dù tr÷ lµ 10% vÒ c«ng suÊt do ®ã ta chän ®iÖn ¸p tèi
®a trªn t¶i lµ:
Uo= 78KV
vµ dßng ®iÖn sÏ lµ Id=2,1(A)
c«ng suÊt cùc ®¹i sÏ lµ Pmax=165 KW
trong ®ã c«ng suÊt lµm viÖc lµ Plv=150 KW
I )TÝnh to¸n thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p lùc
a. C¸c møc ®iÖn ¸p :
*§iÖn ¸p lín nhÊt sau chØnh l−u :

Udo = Ud + ΔU v + Δ Uba + ΔUdn

Trong ®ã:

Ud - ®iÖn ¸p chØnh l−u;

ΔUv- sôt ¸p trªn c¸c van (trÞ sè nµy ®−îc lÊy tõ c¸c th«ng sè cña
c¸c van ®· chän ë trªn) ;

ΔUba = ΔU r + ΔUl - sôt ¸p bªn trong biÕn ¸p khi cã t¶i, bao gåm
sôt ¸p trªn ®iÖn trë ΔUr vµ sôt ¸p trªn ®iÖn c¶m ΔUl nh÷ng ®¹i
l−îng nµy phô thuéc vµo tõng lo¹i vËt liÖu cÊu t¹o m¸y biÕn ¸p
khi chän s¬ bé vµo kho¶ng (5 ÷ 10)% ;

ΔUdn - sôt ¸p trªn d©y nèi;


ΔUdn = Rdn.Id =(ρ.l/S).Id .

26
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Ta chän s¬ bé ®iÖn ¸p sôt trªn diÖn trë vµ ®iÖn kh¸ng lµ 5%, ®iÖn ¸p sôt ¸p trªn
c¸c van lµ 120V do ®ã ta cã ®iÖn ¸p lóc kh«ng ®iÒu chØnh lµ
Udo = Ud + Δ Uba = 78000.1,05 +120 = 82020 V
VËy ®iÖn ¸p thø cÊp m¸y biÕn ¸p lµ
1
U2 = .Udo=1,11.82,02 = 91,04 kV
0,9
VËy tØ sè biÕn ®æi m¸y biÕn ¸p lµ:
U2
m= = 228
U1
VËy ®iÖn ¸p ng−îc max mµ c¸c ®ièt ph¶i chÞu lµ:
Unm = 2 .U2 = 2 .91,04 = 128,7 (kV )
vµ dßng ®iÖn t¶i lµ :Id®m=Id=2,1 ( A.)
Suy ra gi¸ trÞ Itb ch¶y qua mçi ®ièt lµ:
I
ItbD= d = 1,05 (A)
2
*Dßng ®iÖn ch¶y trong cuén thø cÊp m¸y biÕn ¸p lµ:
I2= Itb =2,1 (A)
Gi¸ trÞ hiÖu dông cña dßng ®iÖn ch¶y trong mçi pha s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p lµ:
I1= m.I2= 228.I2= 478,8(A)
2) TÝnh chän ®ièt:
- Chän hÖ sè dù tr÷ vÒ ®iÖn ¸p: ku=1,6
- Chän hÖ sè dù tr÷ vÒ dßng: ki=1,2
CÇn chän ®ièt Ýt nhÊt chÞu ®−îc ®iÖn ¸p ng−îc:
Ung−îc max = 1,6. Unm = 1,6 . 128,7 = 205,92 kV
vµ dßng: Itbmax=1,2.1,05=1,26 A
Tõ th«ng sè trªn ta chän §ièt lo¹i RA205420XX.
Un=5400 V, ΔU=1,45 V

Sè l−îng ®ièt cÇn dïng lµ: n= Ui max =38 chiÕc.


5400
Sôt ¸p trªn 2 d·y ®ièt lµ: Δ Σ Ud =2.1,45.38 =110,2 V

27
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

3)TÝnh chän Thysistor:


TÝnh chän thyristor ta ph¶i dùa vµo c¸c th«ng sè c¬ b¶n sau:
- §iÖn ¸p ng−îc lín nhÊt cho phÐp trªn van : Unmax
- gi¸ trÞ dßng trung b×nh cho phÐp ch¹y qua thyristor
C¸c thong sè nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña van ,vµo møc ®é lµm m¸t .
C¸c th«ng sè cã thÓ tÝnh nh− sau:
§iÖn ¸p ng−îc lín nhÊt mµ Thysistor ph¶i chÞu:
Unmax= UL= 400 V
Suy ra ®iÖn ¸p cña van cÇn chän lµ:
Unv=kdt.Unmax=1,6.400 = 640 V
Dßng ®iÖn hiÖu dông cña van ®−îc tÝnh theo dßng hiÖu dông:
Ilv= Ihd= 478,8(A)
Chän ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña van lµ cã c¸nh táa nhiÖt vµ ®Çy ®ñ diÖn tÝch táa nhiÖt,
kh«ng cã qu¹t ®èi l−u kh«ng khÝ, víi ®iÒu kiÖn ®ã c−êng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc
cña van cÇn chän:
Idm=ki.Ilv= 3.478,8=1436,4 (A)

Tõ c¸c ®iÒu kiÖn trªn ta chän van cã c¸c ®Æc tÝnh sau N990CH10KOO
Unm= 1000(V)
I®mmax=5000(A
Ipik=37000(A)
Ig=0,3(A)
Ugm=3(V)
Ihmax=1(A) dßng gi÷ cho van cßn dÉn
Irmax=0,18(A) dßng rß
ΔUmax=1,28(V)
Idmax = 1000(A)
dU/dt= 750 (v/s)

28
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

4)B¶o vÖ van
Tiristor rÊt nh¹y c¶m, víi ®iÖn ¸p qu¸ lín v−ît qu¸ ®iÖn ¸p ®Þnh møc, cã thÓ
lµm háng van, v× vËy ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p cho van.
Nguyªn nh©n g©y ra qu¸ ®iÖn ¸p cã hai lo¹i:
+ Nguyªn nh©n néi t¹i: lµ sù tÝch tô ®iÖn tÝch trong c¸c van b¸n dÉn, khi kho¸
tiristor b»ng ®iÖn ¸p ng−îc c¸c ®iÖn tÝch trªn ®åi ng−îc hµnh tr×nh t¹o nªn dßng
®iÖn ng−îc trong kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n. Sù biÕn thiªn ®ét ngét nhanh chãng
cña dßng ®iÖn ng−îc t¹o ra søc ®iÖn ®éng c¶m øng rÊt lín trong c¸c ®iÖn c¶m dÉn
®Õn c¸c tiristor xuÊt hiÖn qu¸ ¸p
+ Nguyªn nh©n bªn ngoµi: th−êng x¶y ra ngÉu nhiªn nh− khi c¾t kh«ng t¶i mét
m¸y biÕn ¸p trªn ®−êng d©y, khi cÇu ch× b¶o vÖ nh¶y, khi cã sÊm sÐt
RC b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p do tÝch tô ®iÖn tÝch g©y nªn
U dmp , U imp gi¸ trÞ cùc ®¹i cho phÐp cña ®iÖn ¸p thuËn vµ ng−îc ®Æt lªn

tiristor mét c¸ch chu kú cho trong sæ tay tra cøu


U dmnp , Uimnp gi¸ trÞ cùc ®¹i cho phÐp cña ®iÖn ¸p thuËn vµ ng−îc ®Æt lªn

®i«t hoÆc tiristor mét c¸ch kh«ng chu kú, cho trong sæ tay
U im gi¸ trÞ cùc ®¹i cña ®iÖn ¸p ng−îc thùc tÕ ®Æt lªn §i«t hoÆc Tiristor
b- lµ hÖ sè dù tr÷ vÒ ®iÖn ¸p
k- lµ hÖ sè qu¸ ®iÖn ¸p
C¸c b−íc tÝnh to¸n
- x¸c ®Þnh hÖ sè qu¸ ®iÖn ¸p theo c«ng thøc
U imp
k=
b * Uim
- x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè trung gian

C *min (k ); R *max (k ); R *min (k ) (h×nh vÏ)


di
- tÝnh | max khi chuyÓn m¹ch
dt
di
- x¸c ®Þnh c¸c ®¹i l−îng tÝch tô Q = f ( ) sö dông c¸c ®−êng cong cho trong sæ
dt
tay tra cøu
29
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

- tÝnh c¸c th«ng sè trung gian


2Q
C = C*min
U im
LU im LU im
R *min ≤ R ≤ R *max
2Q 2Q
Trªn c¬ së tÝnh to¸n vµ qua kinh nghiÖm ta chän ®−îc c¸c th«ng sè cho m¹ch b¶o
C = 0,5(μF)
vÖ van RC nh− sau:
R = 80(Ω)

UAC
i

t
t

Sù biÕn thiªn cña dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p

Do kh«ng cã van cã ®iÖn ¸p cao h¬n, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh m¾c nèi tiÕp c¸c
van. Khi m¾c nèi tiÕp c¸c van yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i chän c¸c van cã ®Æc tÝnh
gièng nhau, nh»m ®¶m b¶o cho sù ph©n bè ®iÖn ¸p nh− nhau trªn c¸c van. Tuy
vËy, sù ph©n bè ®iÖn ¸p trªn c¸c van kh«ng b»ng nhau lµ th−êng gÆp. Do ®ã, cÇn
cã c¸c biÖn ph¸p ph©n bè l¹i ®iÖn ¸p khi c¸c ®Æc tÝnh cña van kh«ng gièng nhau.
BiÖn ph¸p Êy m« t¶ trªn h×nh .

C
R
V
1 R

R
V R
2
30
c.
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

C = 4(μF)
Chän R, C theo kinh nghiÖm
R = 30(Ω )

5) TÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p:


a) M¹ch tõ:
+) ta thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p dÇu :
C«ng suÊt m¸y biÕn ¸p lµ:
S®m= U2.I2=91,04.2,1 =191,18 (kW )
-TÝnh to¸n s¬ bé m¹ch tõ

TiÕt diÖn trô QFe cña lâi thÐp biÕn ¸p ®−îc tÝnh tõ c«ng thøc :

Q Fe = k Q
Sba
m.f
[cm2 ]
Sba - c«ng suÊt biÕn ¸p tÝnh b»ng [W];

kQ - hÖ sè phô thuéc ph−¬ng thøc lµm m¸t;

kQ= 4 ÷ 5 nÕu lµ biÕn ¸p dÇu;

m - sè trô cña m¸y biÕn ¸p , mét pha cã m=1;

f - tÇn sè nguån ®iÖn xoay chiÒu f=50 Hz.

Víi m¸y biÕn ¸p dÇu ta chän Ko=5

191,18.10 3
Q Fe = 5.
1.50
Qfe=309,28cm2 => dFe=19,8(cm)

31
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

ta chän dFe=20 (cm)

Ta chän thÐp m· hiÖu ∃330 dµy 0,5 mm => B=1,1 (T)


Chän tØ sè h/d =2,3 => h=2,3.dFe= 2,3.20 = 46 cm
VËy chiÒu cao quÊn d©y lµ h = 46 cm

b) TÝnh to¸n d©y quÊn m¸y biÕn ¸p

Sè vßng d©y cña mçi cuén ®−îc tÝnh

U.10 4
W= (vong ) (8 - 11)
4,44 . f . Q Fe . B

Trong ®ã: W - sè vßng d©y cña cuén d©y cÇn tÝnh

U - ®iÖn ¸p cña cuén d©y cÇn tÝnh [V];

B - tõ c¶m [T].

QFe - tiÕt diÖn lâi thÐp [cm2].


Sè vßng d©y cuén s¬ cÊp lµ :

U1.104 400.104
W1 = = = 53 (vßng )
4,44.f .QFe.B 4,44.50.309,28.1,1
Sè vßng d©y cuén thø cÊp lµ :

U2.104 91,04.104
W2 = = = 12062 (vßng )
4,44.f .QFe. B 4,44.50.309,28.1,1
§iÖn ¸p c¶m øng r¬i trªn mçi vßng d©y cuén s¬ cÊp:
400
Uv1 = = 7,574 ( V/vßng)
53
§iÖn ¸p c¶m øng r¬i trªn mçi vßng d©y cuén thø cÊp:
91,04.1000
Uv2 = = 7,55 (V/vßng)
12062
c)TÝnh diÖn tÝch tiÕt diÖn d©y ®ång lµm c¸c cuén d©y
Chän mËt ®é dßng ®iÖn ch¹y trong c¸c d©y dÉn lµ

32
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

J1= J2= J =3 A/mm2


- TiÕt diÖn d©y quÊn s¬ cÊp lµ:
Scu1=I1/J1=478,8/3 = 159,6 mm2
Do dßng lín nªn ta chän d©y dÉn cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt
sao cho tiÕt diÖn d©y lµ Scu1= a1.b1 = 159,6 mm2
Chän:
a1=7,9 mm
b1=20,25 mm,
KÝch th−íc d©y cã thÓ c¸ch ®iÖn S1=163 mm2
TÝnh l¹i mËt ®é dßng diÖn lµ:
J1=478,8/163 =2,94 (A/mm2 ) =>tho¶ m·n
- TiÕt diÖn d©y quÊn thø cÊp lµ:
Scu2=I2 / J2 = 2,1/ 3 = 0,7 mm2
chän d©y ®ång cã tiÕt diÖn trßn cã d= 0,96 mm,
®−êng kÝnh cã c¸ch ®iÖn Π∃T lµ 1,02 mm
TiÕt diÖn cã thÓ c¸ch ®iÖn lµ :
Sc®iÖn = 0,724 mm2

d)TÝnh kÕt cÊu d©y quÊn :


+ KÕt cÊu d©y quÊn s¬ cÊp:
Thùc hiÖn d©y quÊn kiÓu ®«ng t©m bè trÝ theo chiÒu däc trôc
Sè vßng d©y trong mét líp lµ

h − 2h g
W1l = .K C
b1

Trong ®ã: h - chiÒu cao cöa sæ,

Kc-hÖ sè Ðp chÆt b»ng 0,95

hg - kho¶ng c¸ch Tõ g«ng ®Õn cuén d©y s¬ cÊp chän hg=3cm

33
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

46 − 2.3
⇒ W1l = .0,95 =19 vßng
2,025
W1 53
Sè líp cña quËn s¬ cÊp lµ n ld = = = 3 (líp)
W1l 19
VËy cuén s¬ cÊp sÏ gåm 3 líp
hai líp cã 19 . 2=38 vßng d©y
líp cßn l¹i sÏ cã 53 - 38 =15 vßng
-ChiÒu cao thùc tÕ cuén s¬ cÊp lµ:
. 19.2,025
h1= w11 b1 = =40,5 cm
k c 0,95
Chän èng quÊn d©y lµm b»ng vËt liÖu c¸ch ®iÖn cã bÒ dµy: S01= 0,1 cm.
Chän kho¶ng c¸ch tõ trô tíi cuén s¬ cÊp lµ: a01=1,0 cm
VËy ®−êng kÝnh trong cña èng c¸ch ®iÖn lµ
Dt = dFe + 2a01 - 2.S01
=20 + 2.1 - 2.0,1=21,8 cm
§−êng kÝnh trong cña cuén s¬ cÊp:
Dt1=Dt + 2.S01 = 21,89 +2.0,1 = 22cm
Chän bÒ dµy c¸ch ®iÖn gi÷a c¸c líp dµy ë cuén s¬ cÊp lµ:
Cd 11 = 0,1 mm
BÒ dµy cña cuén s¬ cÊp lµ :
Bd1=(a1+ Cd 11).n11 = (7,9 + 0,1).3 = 24 mm =2,4 cm
§−êng kÝnh ngoµi cuén d©y s¬ cÊp:
Dn1=Dt1+2. Bd1=22 +2.2,4 =26,8 cm
§−êng kÝnh trung b×nh cña cuén s¬ cÊp:
+ D n1 22 + 26,8
Dtb1= Dt1 = = 35,4 cm
2 2
ChiÒu dµi d©y cuèn s¬ cÊp:
L1= π .Dtb1.W1= 3.14.35,4.53 = 5891,27 cm = 58,91m
Chän bÒ dµy c¸ch ®iÖn gi÷a cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp lµ Cd12=1 cm

+ KÕt cÊu d©y quÊn thø cÊp:


34
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Thùc hiÖn d©y quÊn kiÓu ®«ng t©m bè trÝ theo chiÒu däc trôc
Chän s¬ bé chiÒu cao cuén thø cÊp lµ:
h2=h1=30,32 cm
Sè vßng d©y trong mét líp lµ
46.0,95
W12= h2 . k c = =428 vßng/líp
b 2
0,102
TÝnh s¬ bé sè líp d©y quÊn thø cÊp:
w 2
12062
N12 = = = 29 líp
w 12 428
VËy cã 29 líp víi 28 líp trong, mçi líp cã 428 vßng, 1 líp ngoµi cã 78 vßng

ChiÒu cao thùc tÕ cuén thø cÊp:


W12 . b2 428.0,102
h 2= = = 46(cm)
kc 0,95
§−êng kÝnh trong cña cuén thø cÊp
Dt2= Dn1 + 2.Cd12 = 26,8 + 2.1=28,8 cm
Chän bÒ dµy c¸ch ®iÖn gi÷a c¸c líp d©y cuén thø cÊp lµ:
Cd22 = 0,1 mm
BÒ dµy cña cuén thø cÊp lµ:
Bd2= (a2 + 0,1).n12
=(0,102+0,1).29 =5,86 cm
§−êng kÝnh ngoµi cña cuén thø cÊp:
Dn2= Dt2+2.Bd2 = 40,52cm
§−êng kÝnh trung b×nh cña cuén thø cÊp .
D t 2 +D n 2
Dtb2= =34,66 (cm)
2
ChiÒu dµi d©y quÊn thø cÊp:
L2 = W2.π.Dtb2=π. 12062.34,66 = 13127,364(m)
§−êng kÝnh trung b×nh c¸c cuén d©y:
D t1 + D n 2
Dtb= =31,26 (cm)
2
35
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

R12=Dtb/2 =15,63 (cm)

e)TÝnh kÝch th−íc m¹ch tõ


- Víi ®−êng kÝnh trô dFe = 20 cm , ta chän sè bËc lµ 6 trong nöa tiÕt diÖn trô .
6 a01 .hg
5
4
3
2
1
W2 W1

Bd1 a.12
Bd2
×
Toµn bé tiÕt diÖn bËc thang cña trô .
Qbt= 2.(2,4.19 +2,2.18,5+ 2.16,5 +1,8.14,5+ 1,1.12,5+0,3.10,5) =324,6(cm2 )
- TiÕt diÖn hiÖu qu¶ cña trô .
QT= khq.Qbt = 0,95.324,6 =308,37 (cm2)
- Tæng chiÒu dµy c¸c bËc thang cña trô .
dt = 2.(2,4+2,2+2+1,8+1,1+0,3) =19,6(cm)
- Sè l¸ thÐp dïng trong c¸c bËc .
24
BËc 1 n1 = .2 = 96 l¸
0,5
22
BËc 2 n2 = .2 = 88 l¸
0,5
20
BËc 3 n3 = .2 = 80 l¸
0,5
18
BËc 4 n4 = .2 = 72 l¸
0,5
11
BËc 5 n5 = .2 = 44 l¸
0,5
3
BËc 6 n6 = .2 = 12 l¸
0,5
36
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

§Ó ®¬n gi¶n trong viÖc chÕ t¹o g«ng tõ ,ta chän g«ng cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt cã
c¸c kÝch th−íc sau .
ChiÒu dµy cña g«ng b»ng chiÒu dµy cña trô : bg«ng = dt = 19,6cm
ChiÒu cao cña g«ng b»ng chiÒu réng tËp l¸ thÐp thø nhÊt cña trô : ag«ng = 19 cm
- TiÕt diÖn g«ng
Qbg= ag«ng x bg«ng = 19,6.19 = 372,4 cm2
- TiÕt diÖn hiÖu qu¶ cña g«ng .
Qghq= khq.Qbg = 0,95 .372,4 = 353,78 cm2
- Sè l¸ thÐp dïng trong mét g«ng .
b gong 196
hg = = = 392 (l¸)
0,5 0,5
- TÝnh chÝnh x¸c mËt ®é tõ c¶m trong trô .
U1 400
BT = = = 1,102(T)
4,44. f .W1 .QT −4
4,44.50.53.308,37.10
- MËt ®é tõ c¶m trong g«ng .
QT 308,37
Bg = BT. = 1,102. = 0,96(T)
Q ghq 353,78

- ChiÒu réng cöa sæ:


C= 2.(a01+Bd1+Cd12+Bd2) = 2.(1+2,4 +1+5,86 ) = 20,52 (cm)
- TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai t©m trôc .
C’ = C + dFe = 20,52 + 20 =40,52 (cm)
- ChiÒu réng m¹ch tõ .
L = 2.C +3.dFe = 2.20,25 +3.20 = 101,04 (cm)
- ChiÒu cao m¹ch tõ .
H = h + 2.ag«ng = 46+ 2.19 = 84 (cm)
f) TÝnh khèi l−îng cña s¾t vµ ®ång
-ThÓ tÝch cña trô
Vt=3.QT.h=3.308,37.46=42555,06 (cm3)=42,55 (dm3)
-Khèi l−îng cña trô
37
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Mt = Vt.DFe = 42,55.7,85 =333,63 (kg)

-ThÓ tÝch cña g«ng


Vg=2.Qghq.L=2.353,78.101,04
= 71491,86 (cm3) = 71,491 (dm3)
-Khèi l−îng cña g«ng
Mg=Vg.DFe=71,491.7,85=561,20 (kg)
-Khèi l−îng cña s¾t
MFe = Mt+Mg = 333,63 + 561,20 = 894,83 (Kg)
-ThÓ tÝch ®ång
Vcu= S1.I1 + S2.I2
= (163.10-4.589,1 + 0,724.10-4.131273,6409)
Vcu= 19,106 dm3
-Khèi l−îng ®ång
Mcu= Vcu. MFe = 19,106 .8,9 =170,043 (Kg)
g) TÝnh c¸c th«ng sè cña m¸y biÕn ¸p:
- §iÖn trë cña cuén s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p ë 75 0 C .
l1 58,91268
R1 = ρ. = 0,02133. (Ω) = 0,007709 (Ω)
S1 163

Trong ®ã trë suÊt cña ®ång ë 750C lµ : ρ75 = 0,02133 (Ωmm2/m)


- §iÖn trë cuén thø cÊp m¸y biÕn ¸p ë 750C .
l2 13127,304
R2= ρ. = = 386,75 (Ω)
S2 0,724

- §iÖn trë cña m¸y biÕn ¸p qui ®æi vÒ s¬ cÊp .


RBA = R1 + R2 . K2
1
Víi K= lµ hÖ sè quy ®æi thø cÊp vÒ s¬ cÊp
m
RBA = 0,007709 + 386,75.(1/228)2 = 0,01515 (Ω)
Sôt ¸p trªn ®iÖn trë m¸y biÕn ¸p:
38
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

ΔUR = 0,01515 .478,8 = 7,25 (V)


- §iÖn kh¸ng m¸y biÕn ¸p qui ®æi vÒ s¬ cÊp .
XBA = w.L = 2.π.f.L
⎛ w 21 ⎞⎛
XBA = 2 .π .0,4.f. ⎜
2 ⎟.⎜ a 12 + B d1 + B d 2 ⎞⎟.π.D t1 .10-8
⎜ h qd ⎟⎝ 3 ⎠
⎝ ⎠

⎛ 53 2 ⎞⎛
XBA = 2 .π .0,4.50. ⎜
2 ⎟.⎜ 0,01 + 2,4 + 5,86 ⎞⎟.π.22 .10-8
⎜ 46 ⎟⎝ 3 ⎠
⎝ ⎠
XBA = 0,046 (Ω)
§iÖn c¶m m¸y biÕn ¸p quy ®æi vÒ phÝa s¬ cÊp:
Lb a = Xba / ω = 0,046/314 = 0,24(mH)
Sôt ¸p trªn ®iÖn kh¸ng m¸y biÕn ¸p:
2.X BA .I1 2.0,046.478,8
ΔUx= = = 14,028 (V)
π π
Sôt ¸p trªn m¸y biÕn ¸p .

ΔUBA= ΔU r 2 + ΔU x 2

2
ΔUBA= 7,25 + 14,028 2 = 15,79 (V)

- Tæng trë ng¾n m¹ch qui ®æi vÒ thø cÊp .

R BA + X BA
2 2
ZBAn =

ZBAn = 0,015152 + 0,046 2 = 0,0484 (Ω)


- Tæn hao ng¾n m¹ch trong m¸y biÕn ¸p:
ΔPn = Rba.I12= 0,01515 . 478,82 = 3473,13 (w)
ΔPn
ΔPn% = .100% = 1,815 %
S
- Tæn hao kh«ng t¶i cã kÓ ®Õn tæn hao phô
ΔPo= 1,3.nf(Mt.Bt2+Mg.Bg2)

39
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

ΔPo= 1,3.1,1.(333,63.1,1022 + Mg.0,962) =1318,98(w)


ΔP0
ΔP0% = .100% = 0,69%
S
- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch t¸c dông
R ba .I1 0.01515.478,8
Unr % = .100% = .100% =1,813%
U1 400
- §iÖn kh¸ng ng¾n m¹ch ph¶n kh¸ng
X ba .I1 0.046.478,8
Unx % = .100% = .100% =5,506%
U1 400
- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch phÇn tr¨m

Un= U 2ñn + U òn
2
= 5,8%
- Dßng ®iÖn ng¾n m¹ch x¸c lËp
I2nm=U1/ ZBAn =400 / 0,0484 =8264,46 (A)

- Dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cùc ®¹i


⎡ π.U ñn ⎤
⎢ ⎥
Imax= I2nm. ⎢1 + e U òn ⎥
⎢⎣ ⎥⎦

⎡ π.0,01813 ⎤
Imax= I2nm. ⎢1 + e 0,05506 ⎥ =31504,9 (A) < Ipikmax=37000(A)
⎢ ⎥
⎢⎣ ⎥⎦

- HiÖu suÊt thiÕt bÞ chØnh l−u


η=Ud.Id/S = 85,62 %
6) B¶o vÖ qu¸ dßng ®iÖn cho van:
+Aptomat dïng ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®éng lùc, tù ®éng ®ãng m¹ch khi qu¸ t¶i vµ
ng¾n m¹ch tiristo, ng¾n m¹ch ®Çu ra ®é biÕn ®æi, ng¾n m¹ch thø cÊp m¸y biÕn ¸p
ng¾n m¹ch ë chÕ ®é nghÞch l−u.
+ Chän 1 apomat cã:
Idm = 1,1 Ild =1,1.478,8 = 526,68 ( A )

40
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Udm = 400 (v )
cã 3 tiÕp ®iÓm chÝnh, cã thÓ ®ãng c¾t b»ng tay hoÆc b»ng nam ch©m ®iÖn.
ChØnh ®Þnh dßng ng¾n m¹ch
Inm =2,5 Ild = 1197 (A)
Dßng qu¸ t¶i
Iqt =1,6 Ild = 1,6.478,8= 766,08( A )
Chän cÇu dao cã dßng ®Þnh møc
Iqt = 1,1. Idl =1,1. 478,8 =526,68 (A)
cÇu dao dïng ®Ó t¹o khe hë an toµn khi söa ch÷a hÖ thèng truyÒn ®éng
+Dïng d©y ch¶y t¸c ®éng nhanh ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch c¸c Tiristo, ng¾n m¹ch
®Çu ra cña bé chØnh l−u
Nhãm 1cc:
dßng ®iÖn ®Þnh møc d©y ch¶y nhãm 1 cc
I1cc =1,1. I2 = 1,1 .2,1=2,31 (A)
Nhãm 2 cc:
dßng ®iÖn ®Þnh møc d©y ch¶y nhãm 2cc m¾c nèi tiÕp víi ®ièt
I3cc =1,1. Iv = 1,1 .1,08= 1,18 (A)
vËy chän cÇu nhÈy nhãm: 1cc lo¹i 2,2 A; 2cc lo¹i 1,2 A
Ch−¬ng V

tÝnh to¸n m¹ch ®iÒu khiÓn

1. M¸y biÕn ¸p xung

Ta tÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p xung víi c¸c th«ng sè cña thyrisror:

41
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

IGmax= 0,3A

UGmax= 3V

tx = 40 μ s

nguån E = 2 V

DiÖn tÝch xung ®iÒu khiÓn :

S®k = E.tx = 80 (V. μ s)

Víi dßng ®iÒu khiÓn yªu cÇu lµ IGmax= 0,3A ta cã thÓ chän biÕn ¸p xung lo¹i
IT258 do h·ng Schaffner chÕ t¹o .

BiÕn ¸p xung nµy cã c¸c th«ng sè kü thuËt nh− sau:

DiÖn tÝch ®Æc tr−ng cho ®é réng xung: V0.T = 250Vμs

Thêi gian t¹o s−ên tr−íc xung ®o ®−îc víi ®iÖn trë t¶i RL tíi 70% gi¸ trÞ biªn ®é
xung : tr = 0,25 μ s

§iÖn trë t¶i phÝ thø cÊp: RL = 10 ()

§iÖn trë d©y cuèn s¬ cÊ: RP = 0,6 (Ω)

§iÖn trë d©y cuèn thø cÊp: RS = 0,7 (Ω)

§iÖn c¶m cuén s¬ cÊp t¹i 1 kHz : LP= 2,5 (mH)

§iÖn c¶m t¶n phÝa s¬ cÊp t¹i 10kHz: Lstr = 3 (μH)

Tô ®iÖn gi÷a cuén s¬ cÊp vµ cuén thø cÊp: CK = 80 (pF)

42
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Gi¸ trÞ ®iÖn ¸p lín nhÊt cho phÐp: UEFF = 750 (V)

§iÖn ¸p thö cho phÐp lín nhÊt: UP = 3,2 (KV)

Tû sè biÕn ¸p : 1:1

Gi¸ trÞ ®iÖn ¸p lín nhÊt cho phÐp (c¸ch ®iÖn gi÷a cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp ):
750V

§iÖn ¸p thö cho phÐp lín nhÊt: Up= 3,2 kV

C¸ch nèi d©y cña IT258:

Dßng s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p xung :

I 1 = IG + I μ

V× ®iÖn ¸p ®Æt lªn cuén d©y biÕn ¸p xung cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi nªn dßng ®iÖn tõ
ho¸ I μ thay ®æi tuyÕn tÝnh theo thêi gian :

iμ=( U1.t)/ Lp

nh− vËy ta cã :

Iμmax = (U1.tx)/Lp

Ta ph¶i cã :

U1=UGK + Δ Ud

= 3 + 1 = 4V

vËy Iμmax = 4.40.10-6/ 2,5.10-3

Iμmax = 0,064 A

⇒ I1max = IG + I μ max = 0,3 + 0,064 = 0,364 A

§iÖn ¸p nguån nu«i :

43
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Un = 24 V

Ta chän ®iÖn trë h¹n chÕ :

R = ( 24 - U1)/I1max

R = (24 - 4)/0,364 = 55 ( Ω )

Transistor T1 ph¶i chän lo¹i cã dßng Icmax > 0,364 A.

Víi møc ®iÖn ¸p thÊp th× dßng ra Q t¹i ch©n 14 vµ 15 cña vi m¹ch TCA785 lµ IQ =
2mA.

0,364
VËy hÖ sè khuÕch ®¹i dßng : β = = 182
−3
2.10

2. M¹ch t¹o xung ®iÒu khiÓn thyristor:

§iÖn ¸p ®ång bé lÊy lµ 12V

400
=> Tû sè biÕn ®æi m¸y biÕn ¸p lµ: = 33,33 ≈ 34 lÇn
12

Víi vi m¹ch TCA785 ta sö dông nguån nu«i 15V ®−a vµo ch©n 16

V10,max = VS - 2 = 15 -2 =13(V)

=> V11 = V10,max = 13(V)

§iÖn ¸p vµo ch©n 6 cña vi m¹ch TCA 785: V6 = 3,3V

LÊy C10 = 0,5 μF; R9 = 100 kΩ; Vref = 3,1 (V); K = 15%

V11.R 9 .C10 13.100.103.0,5.10 − 6


Thêi ®iÓm ph¸t xung: t Tr = = = 1,39 s
Vref .K 3,1.0,15

V .K 3,1.0,15
Dßng n¹p tô I10 = ref = = 4,65 (μA)
R9 100.103
Vref .K 3,1.0,15
§iÖn ¸p trªn tô V10 = = = 9,3 (V)
R 9 .C10 100.103.0,5.10 − 6

3. M¹ch t¹o ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn U§K:

§iÖn ¸p yªu cÇu vµo ch©n 11 cña vi m¹ch TCA785 lµ V11max = 13(V)
44
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Do ®ã chän ®Æc tÝnh U®k cã gi¸ trÞ lín nhÊt lµ 12(V).

=> UDmax = 12(V)

Gi¶ sö thêi gian ®Ó UD ®¹t ®Õn 12 V lµ 100ms.

Chän tô C = 1μF

100.10 − 3
=> VR + R 2 = = 100KΩ
−6
10

Chän R2 = 50KΩ, VR = 100KΩ.

VËy thêi gian tèi ®a ®Ó UD ®¹t ®Õn 12V lµ:

t max = 150.10 3.10 −6 = 150 ms

thêi gian tèi thiÓu ®Ó UD ®¹t ®Õn 12V lµ:

t min = 50.10 3.10 −6 = 50ms

LÊy R1 = R3 = 100KΩ; R4 = R5 = 100KΩ;

Chän ®ièt æn ¸p Zener DZ1 cã gi¸ trÞ ®iÖn ¸p æn ®Þnh 12V.

4. Kh©u chèng ng¾n m¹ch lµm viÖc:

TÝn hiÖu logic yªu cÇu ®−a ®Õn ch©n 6 cña TCA785 cã U = 3.3V

Chän thêi gian trÔ = 50ms

§Æt Ung−ìng = 24(V)

24
=> R S = = 11,43(Ω) . Chän RS = 8(Ω)
2. 1

- TÝnh to¸n vi m¹ch MM74HC4538:

Chän VCC = +4(V)

§é réng xung ra ch©n 6 cña vi m¹ch ®−îc tÝnh theo c«ng thøc

T = 0,7 . RX . CX

Chän Cx = 1μF

45
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

50.10 − 3
=> R x = = 71,4.103 Ω
10 − 6 .0,7

- TÝnh to¸n optocoupler

Nguån nu«i IC A3 lµ ±12V, do ®ã ®iÖn ¸p ®Ønh tÝn hiÖu ra cña A3 lµ 12V

Chän dßng vµo ch©n 1 cña optocoupler lµ 5mA

12
=> R 7 = = 2,4KΩ
5.10 − 3

Ch−¬ngVII
Tμi liÖu tham kh¶o

Tµi liÖu tham kh¶o

1. TrÇn Träng Minh


Gi¸o tr×nh ®iÖn tö c«ng suÊt. NXB Gi¸o dôc - 2003

2. NguyÔn BÝnh
§iÖn tö c«ng suÊt . NXB khoa häc vµ kü thuËt - 2000
§iÖn tö c«ng suÊt lín vµ øng dông Thyristor. NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc
chuyªn nghiÖp.

3. Ph¹m Quèc H¶i, D−¬ng V¨n Nghi


46
Tài liệu này được upload và download tại website: http://hutonline.net

Ph©n tÝch vµ gi¶i m¹ch ®iÖn tö c«ng suÊt . NXB khoa häc vµ kü thuËt

4. Ph¹m Minh Hµ
Kü thuËt m¹ch ®iÖn tö . NXB khoa häc vµ kü thuËt - 1997

5. §ç Xu©n Thô ( Chñ biªn )


Kü thuËt ®iÖn tö . NXB Gi¸o dôc – 2000

6. D−¬ng §øc Hång, Ph¹m V¨n TrÝ


Kü thuËt läc bôi trong c«ng nghiÖp. NXB Khoa häc kü thuËt 1989

7. Hoµng Kim C¬
Kü thuËt läc bôi vµ lµm s¹ch khÝ. NXB Gi¸o dôc 1999

8. Ph¹m V¨n B×nh, Lª V¨n Doanh


ThiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p. NXB Khoa häc kü thuËt 2003

9. Internet : www.siemens.com
www.fairchild.com
www.icmaster.com
www.datasheetarchive.com

47

You might also like