Phan Tich Ky Thuat Trong Dau Tu Chung Khoan

Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Sau h¬n 4 n¨m triÓn khai vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK TP.HCM ®· b−íc
®Çu æn ®Þnh vµ më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi quan träng cho
çc doanh nghiÖp nãi riªng vµ cho nÒn kinh tÕ nãi chung. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng nµy
míi chØ ®¸p øng cho çc doanh nghiÖp cã vèn lín, trªn 10 tû ®ång; trong khi hiÖn
nay çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n−íc ta chiÕm tû träng t−¬ng ®èi lín, kho¶ng
90% doanh nghiÖp, ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP cho nÒn kinh tÕ. Nh−ng thùc tÕ çc
doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp khã kh¨n vÒ vèn ®Ó ®Çu t− më réng vµ ph¸t triÓn s¶n
xuÊt. ViÖc sím ®−a Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho
çc doanh nghiÖp nµy ®−îc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, phÇn nµo gi¶i
quyÕt ®−îc mét sè khã kh¨n cña çc doanh nghiÖp nµy trong viÖc tiÕp cËn nguån
vèn trung vµ dµi h¹n, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña çc doanh nghiÖp
nµy.
§Ó Trung t©m GDCK Hµ Néi ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn theo ®óng môc tiªu mµ
§¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Õn
n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ ký duyÖt, th× cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm, mét
trong nh÷ng c«ng viÖc quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®ã lµ “t¹o cung”, “t¹o
hµng” cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay chóng ta ®ang thùc
hiÖn mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt nh− tuyªn
truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc
doanh nghiÖp; nh÷ng −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ c«ng bè th«ng tin…. cho
doanh nghiÖp. Nh−ng t¸c ®éng cña çc gi¶i ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a thùc
sù mang l¹i kÕt qu¶ nh− mong muèn. §iÒu nµy cã thÓ do sù hiÓu biÕt cña çc doanh
nghiÖp vÒ lîi Ých cña viÖc niªm yÕt cßn thÊp; çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cßn ch−a cô
thÓ; ch−a t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc
®Èy çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn nªu trªn, nhãm ®Ò tµi ®· chän “Mét sè
gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu.
2. Môc tiªu nghiªn cøu
Tõ t×nh h×nh thùc tiÔn cña m« h×nh TTGDCK Hµ Néi vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng,
nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ë n−íc ta, ®Ò tµi x¸c
®Þnh hµng ho¸ niªm yÕt t¹i TTGDCKHN. Trªn c¬ së ®ã, ®¸nh gi¸ çc yÕu tè c¶n
trë, thuËn lîi cho qu¸ tr×nh niªm yÕt, nhÊt lµ çc doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ çc
gi¶i ph¸p hiÖn t¹i ®· thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng khuyÕn khÝch ch−a. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt
®−îc çc gi¶i ph¸p míi vµ chØnh söa, bæ sung mét sè gi¶i ph¸p cò.
3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu
1
- §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn
t¸c ®éng cña çc gi¶i ph¸p ph¸p thóc ®Èy çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt lµm
c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p phï hîp trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Trong ph¹m vi vµ thêi gian cã h¹n, ®Ò tµi chØ tËp trung
vµo nghiªn cøu ®Æc thï cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy çc doanh nghiÖp nµy tham gia
niªm yÕt. Do ®ã, phÇn kiÕn nghÞ cña ®Ò tµi chØ nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p quan träng
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi .
4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö
lµm c¨n b¶n. §ång thêi kÕt hîp víi çc ph−¬ng ph¸p nghiÖp vô cô thÓ nh− hÖ thèng
ho¸, ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®¸nh gi¸...
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®−îc kÕt cÊu thµnh 2 ch−¬ng:
Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m giao dÞch
chøng kho¸n Hµ Néi
Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng vµ çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
Ch−¬ng 1
Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n
trªn Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi
1.1. Kh¸i qu¸t m« h×nh Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi
1.1.1. Môc tiªu x©y dùng Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi
trong tæng thÓ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng giao dÞch chøng kho¸n ViÖt
Nam
- T¹o ®iÒu kiÖn cho çc c«ng ty cæ phÇn ch−a ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ çc c«ng ty cã qui m« vèn võa vµ
nhá, c«ng ty míi thµnh lËp cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh»m t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho
cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña çc c«ng ty nµy.
2
- Thu hót ngµy cµng nhiÒu h¬n çc nhµ ®Çu t−, më réng m«i tr−êng ®Çu t− cã
tæ chøc, qu¶n lý, thu hÑp thÞ tr−êng tù do ®ang tån t¹i d−íi nhiÒu h×nh thøc, qua ®ã
gãp phÇn hoµn thiÖn, lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam;
- Gãp phÇn hoµn thiÖn thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt Nam;
- Gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc;
- T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc thµnh viªn tham gia thÞ tr−êng nh− çc c«ng
ty chøng kho¸n, t«ng ty qu¶n lý quü, tæ chøc l−u ký,… më réng kh¶ n¨ng, ph¹m vi
ho¹t ®éng, khai th¸c tèi ®a çc lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n.
1.1.2. Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi
Chøng kho¸n giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Hµng ho¸ giao dÞch
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi chñ yÕu bao gåm: (1) chøng kho¸n cña çc c«ng ty
cæ phÇn cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®· ®ñ ®iÒu
kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ
Minh vµ (2) tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®−îc chÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i phiÕu
chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng.
C¬ chÕ giao dÞch vµ thanh to¸n bï trõ. Toµn bé giao dÞch ®−îc thùc hiÖn
th«ng qua hai hÖ thèng chÝnh lµ B¸o gi¸ trung t©m vµ Giao dÞch tho¶ thuËn vµ ph¶i
b¶o ®¶m nguyªn t¾c trung gian.
HÖ thèng B¸o gi¸ trung t©m lµ hÖ thèng giao dÞch chÝnh, ¸p dông cho çc giao
dÞch l« ch½n, cã x¸c ®Þnh gi¸ tham chiÕu lµ b×nh qu©n gia quyÒn çc møc gi¸ cña
çc giao dÞch diÔn ra trong ngµy giao dÞch gÇn nhÊt. Nhµ ®Çu t− ®Æt lÖnh qua hÖ
thèng b¸o gi¸, çc lÖnh ®Æt ®−îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh cña ®¹i diÖn giao dÞch vµ
mµn h×nh th«ng tin cña çc c«ng ty chøng kho¸n.
Giao dÞch tháa thuËn ®−îc thùc hiÖn c¶ trong giê giao dÞch th«ng th−êng vµ
sau giê giao dÞch th«ng th−êng.
Giao dÞch tho¶ thuËn sau giê cã hai h×nh thøc, giao dÞch tho¶ thuËn l« lín vµ
giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp.
ViÖc thanh to¸n çc giao dÞch chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
®−îc thùc hiÖn theo 3 h×nh thøc lµ (1) thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ ®a ph−¬ng, (2)
thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng vµ (3) thanh to¸n trùc tiÕp.
1.1.3. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi víi
m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. HCM
- VÒ c¬ chÕ giao dÞch. C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM lµ c¬
chÕ khíp lÖnh tËp trung, cßn c¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ c¬
chÕ b¸o gi¸ trªn hÖ thèng b¸o gi¸.
3
- VÒ hµng ho¸. Hµng ho¸ trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM lµ nh÷ng chøng
kho¸n ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng tËp trung víi nh÷ng ®iÒu kiÖn
cao h¬n vµ kh¾t khe h¬n thÞ tr−êng phi tËp trung. Tr¸i l¹i, nh÷ng hµng ho¸ cã nhu
cÇu ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng nh−ng ch−a ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
- VÒ c¬ chÕ niªm yÕt/®¨ng ký giao dÞch. Çc chøng kho¸n lªn sµn giao dÞch t¹i
Trung t©m GDCK Tp. HCM theo c¬ chÕ cÊp phÐp niªm yÕt chøng kho¸n, cßn trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ ®¨ng ký giao dÞch.
1.2. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá
1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá
- Kh¸i niÖm doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo NghÞ ®inh sè 90/2001/N§-CP
ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh
doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký
kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300
ng−êi”.
- Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã çc ®iÓm m¹nh nh−: dÔ khëi nghiÖp víi
mét sè ban ®Çu Ýt; n¨ng ®éng vµ dÔ thÝch øng víi sù thay ®æi nhanh cña m«i
tr−êng; cã kh¶ n¨ng ph¸t huy nh÷ng nguån lùc ®Çu vµo nh− lao ®éng, tµi nguyªn
hoÆc nguån vèn t¹i chç khi khai th¸c vµ ph¸t huy çc ngµnh nghÒ truyÒn thèng
cña tõng ®Þa ph−¬ng. Ngoµi ra, çc doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn cã lîi thÕ trong
viÖc theo s¸t thÞ hiÕu vµ nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, qua ®ã t¹o ra nhiÒu lo¹i
hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng.
- VÒ çc ®iÓm yÕu. PhÇn lín çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Òu thiÕu vèn,
khã cã kh¶ n¨ng ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng tr×nh lín, çc dù ¸n ®Çu t− lín; rñi ro kinh
doanh th−êng rÊt cao;
- Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
+ T¹o c«ng ¨n viÖc lµm míi – gãp phÇn gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp. B¸o ço tæng
kÕt ®¸nh gi¸ 3 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp cho thÊy, trong ba n¨m qua −íc
tÝnh ®· cã kho¶ng 1,8 ®Õn 2 triÖu chç lµm viÖc míi ®· ®−îc t¹o ra nhê çc doanh
nghiÖp. Trong ®ã, doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng gãp kho¶ng 78% chç lµm viÖc.
+ Thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Theo sè liÖu thèng kª, trong
nh÷ng n¨m qua doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®ãng gãp tõ 25 – 30% trong tæng s¶n
phÈm quèc néi (GDP) cña c¶ n−íc.
+ Gãp phÇn t¨ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu. Cïng víi sù t¨ng
tr−ëng nhanh vÒ sè l−îng doanh nghiÖp, l−îng vèn ®Çu t− cña çc doanh nghiÖp
võa vµ nhá cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh; cho ®Õn nay, tæng ®Çu
t− cña doanh nghiÖp t− nh©n ®· chiÕm kho¶ng 27% tæng ®Çu t− cña toµn x· héi.
4
§ãng gãp vµo xuÊt khÈu cña khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá còng rÊt lín.
Theo thèng kª cña Bé Th−¬ng m¹i, tÝnh ®Õn 31/12/2002, khu vùc t− nh©n trong
n−íc ®ãng gãp kho¶ng 48,5% cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
+ Gãp phÇn lµm n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong nÒn kinh
tÕ. Çc doanh nghiÖp võa vµ nhá cã −u thÕ lµ chuyÓn h−íng kinh doanh nhanh tõ
nh÷ng ngµnh nghÒ kÐm hiÖu qu¶ sang çc ngµnh nghÒ hiÖu qu¶ h¬n nh»m tho¶
m·n nhu cÇu rÊt linh ho¹t cña d©n c−, qua ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
hîp lý, xo¸ dÇn t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ®éc canh; lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, tÝnh
linh ho¹t vµ gi¶m bít møc ®é rñi ro trong nÒn kinh tÕ.
+ Gieo mÇm cho çc tµi n¨ng kinh doanh – lµ “lång Êp” cho çc doanh
nghiÖp lín. Sù ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã t¸c dông ®µo t¹o,
chän läc, thö th¸ch çc tµi n¨ng trÎ trong mÆt trËn s¶n xuÊt kinh doanh. Çc
doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ nÒn t¶ng quan träng ®Ó ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp
lín.
- T×nh h×nh ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ë n−íc
ta
Trong 4 n¨m kÓ tõ khi thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tû träng doanh nghiÖp t−
nh©n trong tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký gi¶m tõ 64% trong giai ®o¹n 1991-1999
xuèng cßn 34%; trong khi ®ã, tû träng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ
phÇn ®· t¨ng tõ 36% lªn 66%. §Æc biÖt ®· cã kho¶ng 7.000 c«ng ty cæ phÇn ®¨ng
ký, gÊp gÇn 10 lÇn so víi giai ®o¹n 1991-1999. Møc vèn ®¨ng ký trung b×nh/doanh
nghiÖp còng cã xu h−íng t¨ng lªn; thêi kú 1991-1999 vèn ®¨ng ký b×nh
qu©n/doanh nghiÖp lµ gÇn 0,57 tû ®ång,, n¨m 2000 lµ 0,96 tû ®«ng, n¨m 2001 lµ
1,3 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1,8 tû ®ång vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 2,12 tû ®ång.
Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP. Trong
®ã, theo thèng kª vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2002 cña çc DNV&N,
doanh thu ®¹t gi¸ trÞ 99.427,6 tû ®ång ViÖt Nam.
MÆc dï ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh−ng hiÖn nay çc doanh nghiÖp
võa vµ nhá cña n−íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n xuÊt ph¸t tõ néi t¹i doanh nghiÖp võa
vµ nhá nh− khã kh¨n vÒ vèn, vÒ lao ®éng, thÞ tr−êng, kinh nghiÖp c¹nh tranh vµ qu¶n
lý còng nh− m« h×nh ph¸t triÓn chung.
- Nhu cÇu huy ®éng vèn cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá
B¸o ço héi nghÞ ngµy 24/9/2003 vÒ trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong
ch−¬ng tr×nh c¶i çch cña ViÖt Nam còng nh− vai trß hç trî vµ hîp t¸c vµ ph¸t triÓn
cña UNDP nh©n kû niÖm 25 n¨m quan hÖ VN-UNDP cho thÊy, trong sè kho¶ng
120 ngµn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng, cã ®Õn trªn 90% lµ çc doanh nghiÖp cã
quy m« vèn võa vµ nhá, kinh nghiÖm Ýt, n¨ng lùc c¹nh tranh yÕu kÐm, rÊt dÔ bÞ tæn
th−¬ng; 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− mua s¾m thiÕt bÞ,
5
c«ng nghÖ nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh; çc doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt
khã tiÕp cËn víi çc nguån vèn hç trî.
Çc DNV&N rÊt cÇn vèn ®Ó ®Çu t− çc c«ng nghÖ míi, m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNV&N
trªn thÞ tr−êng.
- Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña DNV&N
+ Huy ®éng tõ vèn chñ së h÷u. §ã lµ kho¶n vèn do c«ng ty ph¸t hµnh cæ
phiÕu, tr¸i phiÕu vµ vèn gãp ban ®Çu. Vèn chñ së h÷u còng ®−îc t¨ng lªn b»ng
çch lÊy lîi nhuËn ®Ó ®Çu t− trë l¹i vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn, vèn chñ
së h÷u kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, viÖc t¨ng
vèn chñ së h÷u theo h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó më réng s¶n xuÊt
kinh doanh th−êng lµ rÊt khã kh¨n do chñ doanh nghiÖp chØ cã nguån tµi chÝnh h¹n
chÕ, kh«ng thÓ bá ra nhiÒu h¬n sè vèn hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp ®−îc.
+ Vay tõ ng©n hµng. §èi víi çc doanh nghiÖp võa vµ nhá th× viÖc vay tõ ng©n
hµng lµ rÊt khã kh¨n do kho¶n vay nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ vÒ ph−¬ng ¸n tr¶
nî, tµi s¶n thÕ chÊp, t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i vµ kÕ ho¹ch kinh doanh mµ tiÒn
vay ®−îc sö dông.
+ Vay tõ gia ®×nh, b¹n bÌ, çn bé c«ng nh©n viªn. ViÖc vay vèn tõ b¹n bÌ, tõ
gia ®×nh, çn bé c«ng nh©n viªn lµ ®iÒu x¶y ra b×nh th−êng trong çc doanh nghiÖp
võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ hiÖn nay khi mµ çc ®iÒu kiÖn vÒ vay vèn cña çc doanh
nghiÖp võa vµ nhá qua ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n.
+ Vay tõ çc nguån kh¸c nh−: chung vèn, çc kho¶n øng tr−íc cho nhµ cung
cÊp, çc kho¶n tr¶ tr−íc cña ng−êi mua hµng, thuª tµi chÝnh, thuª mua, bao thanh
to¸n (mua nî). Tuy nhiªn viÖc huy ®éng vèn ®Ó cña doanh nghiÖp võa vµ nhá tõ
çc kho¶n nµy còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n h¹n chÕ.
- Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong viÖc huy ®éng vèn cña çc
doanh nghiÖp võa vµ nhá
(1) Nguyªn nh©n tõ çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc
- Çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ hç trî doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. Çc chÝnh
s¸ch tµi trî chñ yÕu lµ ®Ó ph¸t triÓn çc khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, çc ®Þa bµn
®−îc khuyÕn khÝch ®Çu t−.
- Sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, çc tæ chøc tÝn dông. N¨ng
lùc gi¸m s¸t cho vay vµ qu¶n trÞ rñi ro cña çc tæ chøc tÝn dông ch−a ®¸p øng ®−îc
chuÈm mùc quèc tÕ, ¸p lùc cho vay theo chØ ®Þnh ®· gi¶m nh−ng vÉn cßn. C¬ cÊu
vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn cßn ch−a hîp lý, trong khi huy ®éng vèn ng¾n h¹n
chiÕm ®Õn 70% tæng nguån vèn, th× d− nî cho vay trung h¹n l¹i chiÕm ®Õn 45%
tæng d− nî cho vay nÒn kinh tÕ. Çc c«ng cô ®iÒu tiÕt cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ nh−
6
chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch tû gi¸,… ch−a thùc sù ph¸t huy vai trß vµ t¸c dông
vèn cã do ch−a cã mét m«i tr−êng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®óng nghÜa.
- ChÝnh s¸ch thuÕ vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, ch−a æn ®Þnh, ch−a chó
träng ®Çy ®ñ ®Õn viÖc nu«i d−ìng nguån thu vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh
doanh cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp nµy
tÝch luü vèn.
- Ch−a cã thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc doanh nghiÖp võa
vµ nhá ®Ó çc doanh nghiÖp nµy tiÕp cËn nguån vèn dµi h¹n tõ thÞ tr−êng nµy.
(2) Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n doanh nghiÖp võa vµ nhá
- ThiÕu chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cña
doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n−íc ta hiÖn nay trong viÖc lËp kÕt ho¹ch ®Ó hoµn thiÖn
thñ tôc vay vèn ng©n hµng, thuª tµi chÝnh,....
- HÇu hÕt çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ch−a cã thãi quen ®i vay vèn ng©n
hµng ®Ó kinh doanh mµ th−êng huy ®éng vèn ban ®Çu tõ çc nguån phi chÝnh thøc
nh− hä hµng, b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi quen kh¸c.
1.2.2. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá
- §¸nh gi¸ t×nh h×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh trong
thêi gian qua. TÝnh ®Õn nay (7/11/2004), cã 26 lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång vµ 188 lo¹i
tr¸i phiÕu víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.561,03 tû ®ång (trong ®ã 184 tr¸i phiÕu
ChÝnh phñ víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.028,333 tû ®ång; 02 tr¸i phiÕu chÝnh
quyÒn ®i¹ ph−¬ng víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 375 tû ®ång; 02 lo¹i tr¸i phiÕu do
Ng©n hµng ®Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ph¸t hµnh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ
157,7 tû ®ång).
- §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn cña çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Trong sè 26 c«ng ty cæ phÇn cã cæ phiÕu ®−îc
niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chØ cã Hapaco lµ c«ng ty cæ phÇn duy nhÊt thùc hiÖn ph¸t
hµnh thªm mét triÖu cæ phiÕu míi ra c«ng chóng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n víi
tæng sè tiÒn thu ®−îc tõ ®ît ph¸t hµnh lµ 32 tû ®ång.
- §¸nh gi¸ vÒ nhu cÇu niªm yÕt cña khèi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo sè
liÖu ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp võa vµ
nhá do Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n thùc hiÖn trong n¨m
2003, trong tæng sè 248 doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra t¹i 6 tØnh thµnh phè trªn c¶
n−íc cã 139 doanh nghiÖp (chiÕm kho¶ng 56%) ®−îc hái cã ý ®Þnh tham gia niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, nÕu chiÕu theo çc tiªu chuÈn niªm
yÕt dù kiÕn th× kh«ng ph¶i tÊt c¶ trong sè çc doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt héi
tô ®ñ çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung.
7
- Mét sè tån t¹i, v−íng m¾c cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá khi tham gia
VÒ c«ng bè th«ng tin: Khi niªm yÕt, c«ng ty b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n b¸o ço
tµi chÝnh, thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè th«ng tin vµ liªn tôc ph¶i ®¸p øng çc ®iÒu
kiÖn vÒ niªm yÕt. §©y lµ khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc
doanh nghiÖp võa vµ nhá. Çc c«ng ty ®Òu cã chung t©m lý lo ng¹i rñi ro khi niªm
yÕt, kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin réng r·i vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh
nghiÖp, kh«ng muèn kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh hµng n¨m còng nh− chØnh söa
®iÒu lÖ c«ng ty.
VÒ nhËn thøc vai trß vµ lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
L·nh ®¹o doanh nghiÖp còng nh− çc cæ ®«ng cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc
®Çy ®ñ vÒ vai trß, sù cÇn thiÕt, lîi Ých cña doanh nghiÖp khi tham gia thÞ tr−êng
chøng kho¸n.
VÒ vÊn ®Ò tû lÖ cæ phÇn ra c«ng chóng. HiÖn nay çc Cty cæ phÇn, ®Æc biÖt lµ
çc c«ng ty cæ phÇn cã quy m« vèn võa vµ nhá cã sè l−îng cæ ®«ng bªn ngoµi tham
gia gãp vèn rÊt Ýt, ch−a ®ñ 20% ra bªn ngoµi, thËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp chØ cã
cæ ®«ng lµ çn bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty do cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi
bé doanh nghiÖp
VÒ quy m« vèn cña doanh nghiÖp: NhiÒu C«ng ty cæ phÇn cã sè vèn ®iÒu lÖ
thÊp, ch−a cã çc nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh
nghiÖm qu¶n lý tham gia cæ phÇn, ch−a t¸ch biÖt gi÷a së h÷u vµ qu¶n lý doanh
nghiÖp.
VÒ kÕt qu¶ kinh doanh: NhiÒu c«ng ty cæ phÇn sau khi cæ phÇn ho¸ cã kÕt qu¶
ho¹t ®éng ch−a cao, tû lÖ tr¶ cæ tøc thÊp, v× vËy doanh nghiÖp chê c¶i thiÖn t×nh
h×nh tµi chÝnh råi míi niªm yÕt nh»m n©ng cao h×nh ¶nh cña m×nh khi ra niªm yÕt.
VÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp. Bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp
ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, lo ng¹i vÒ c¬
cÊu cæ ®«ng thay ®æi sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng ty
cæ phÇn sau khi niªm yÕt.
VÒ c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ, hç trî phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn. HiÖn nay, ch−a cã
mét c¬ chÕ cô thÓ, ®ång bé vÒ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp, hç trî vÒ kinh phÝ t− vÊn,
kiÓm to¸n,… ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
8
9
Ch−¬ng 2
Thùc tr¹ng vµ çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy Doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm
yÕt trªn Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi
2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy çc doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ
tr−êng chøng kho¸n
VÒ phÝa nhµ n−íc
- Gióp nhµ n−íc dÔ dµng h¬n trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp;
- Thu hÑp thÞ tr−êng tù do, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng−êi ®Çu t−.
VÒ phÝa doanh nghiÖp
- Gióp çc DNV&N dÔ dµng h¬n trong viÖc tiÕp cËn ®−îc víi nguån vèn trung
vµ dµi h¹n;
- T¨ng tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n;
- N©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh còng nh− n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh
c«ng ty.
2.2. §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá cña nhµ
n−íc
2.2.1. Çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn
Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ, çc bé ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng ®· cã hç trî
doanh nghiÖp mét sè dÞch vô nh− cung cÊp th«ng tin, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, ®µo
t¹o, hç trî vèn, v.v...
Nhµ n−íc khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t
huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ph¸t triÓn khoa häc –
c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc, më réng çc mèi liªn kÕt víi çc lo¹i h×nh doanh
nghiÖp kh¸c, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng;
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho ng−êi lao
®éng.
Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó b¶o l·nh cho
çc doanh nghiÖp võa vµ nhá khi kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, vay vèn cña
çc tæ chøc tÝn dông. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia
cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô theo kÕ ho¹ch mua s¾m b»ng nguån ng©n s¸ch nhµ
n−íc.
Th«ng qua çc ch−¬ng tr×nh trî gióp, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh
nghiÖp võa vµ nhá ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n
10
phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm hµng ho¸,
t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.
Nhµ n−íc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng c−êng xuÊt khÈu, t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá liªn kÕt hîp t¸c víi n−íc
ngoµi, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô.
ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho doanh
nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp ®µo t¹o. KhuyÕn khÝch çc tæ
chøc trong vµ ngoµi n−íc trî gióp çc doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc cung cÊp
th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc.
2.3.2. KÕt luËn chung vÒ t¸c ®éng cña çc chÝnh s¸ch
ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· gãp phÇn lµm t¨ng vÒ quy
m« vµ khèi l−îng doanh nghiÖp lªn rÊt lín; çc chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®èi víi
doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®· tõng b−íc c¶i thiÖn h¬n vÒ m«i tr−êng kinh doanh
vµ t¨ng c−êng sù b×nh ®¼ng víi nh÷ng khu vùc kinh tÕ kh¸c. C¬ héi kinh doanh
cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ®−îc më réng nhê sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn
hÖ thèng chÝnh s¸ch.
Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña çc chÝnh s¸ch nµy nh×nh nhËn kh«ng ®−îc thèng
nhÊt gi÷a giíi doanh nghiÖp vµ nh÷ng nhµ lµm chÝnh s¸ch. §iÒu nµy cho thÊy môc
tiªu cña chÝnh s¸ch cã thÓ rÊt tèt nh−ng t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®«i khi kh«ng
®−îc nh− mong muèn do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch.
H¬n n÷a, mçi chÝnh s¸ch cã môc tiªu riªng vµ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã mét t¸c dông
khi t¸c ®éng vµo yÕu tè ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá; kh«ng cã mét chÝnh
s¸ch nµo t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ çc yÕu tè ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
2.3. Çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay
2.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thuÕ
HiÖn nay, çc tæ chøc nµy ®−îc h−ëng −u ®·i t¹m thêi vÒ thuÕ theo c«ng v¨n
sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh. Theo c«ng v¨n nµy, ngoµi
çc −u ®·i hiÖn hµnh nh− −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn
ho¸, c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp; çc doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n ®−îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong hai n¨m kÓ tõ
khi niªm yÕt chøng kho¸n lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK.
§èi víi çc doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ît tiÕp cËn, vËn ®éng doanh
nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi n¨m 2004 cho thÊy, phÇn lín çc
doanh nghiÖp võa vµ nhá (quy m« vèn tõ 5-30 tû) cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt
®Òu lµ çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶, lîi nhuËn nhiÒu, nhu cÇu
vèn lµ rÊt lín. ViÖc ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp khi tham gia thÞ tr−êng chøng
11
kho¸n lµ vÊn ®Ò quan t©m rÊt lín ®èi víi çc doanh nghiÖp nµy. Tuy nhiªn, trong
th«ng b¸o sè 197/TB-BTC ngµy 2/11/2004, kÕt luËn cña l·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh vÒ
ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng ban ®Çu cña Trung t©m GDCK Hµ Néi l¹i quy ®Þnh “çc
doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt t¹i Trung t©m
GDCK Tp. Hå ChÝ Minh th× ®−îc ®¨ng ký giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi.
Tuy nhiªn, çc doanh nghiÖp nµy sÏ kh«ng ®−îc h−ëng çc −u ®·i nh− ®èi víi
doanh nghiÖp niªm yÕt”. ViÖc quy ®Þnh nh− vËy lµ ch−a hîp lý, ch−a thùc sù
khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m
GDCK Hµ Néi nãi riªng.
2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn
Ngµy 30 th¸ng 8 n¨m 2004 võa qua, Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi ®·
ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 5563/Q§-UB vÒ viÖc hç trî phÝ kiÓm to¸n, thuª t− vÊn
cho çc c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Theo
®ã, møc hç trî tèi ®a lµ 100 triÖu ®ång ®èi víi mét doanh nghiÖp; trong ®ã hç trî
phÝ kiÓm to¸n trong hai n¨m gÇn nhÊt tèi ®a lµ 60 triÖu ®ång (tèi ®a 30 triÖu
®ång/n¨m); Hç trî vÒ thuª t− vÊn ph¸t hµnh vµ ®¨ng ký giao dÞch chøng kho¸n tèi
®a 40 triÖu ®ång.
2.3.3. Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp
Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt lµ mét trong
nh÷ng ch−¬ng tr×nh quan träng trong ®Ò ¸n t¹o hµng trong n¨m 2004 cho Trung
t©m GDCK Hµ Néi ®· ®−îc Chñ tÞch Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc phª duyÖt.
Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh nµy lµ lùa chän vµ ®−a ra ®−îc kho¶ng tõ 5-10 doanh
nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong giai ®o¹n ®Çu.
Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Vô
Qu¶n lý Ph¸t hµnh, çc c«ng ty chøng kho¸n vµ Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp
Tp. Hµ Néi, Tp. H¶i phßng, tØnh Ninh b×nh,... thµnh lËp çc ®oµn c«ng t¸c liªn
ngµnh xuèng tiÕp cËn víi çc c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn
ho¸ ®Ó kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ doanh nghiÖp nh−: t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh, nhu cÇu huy ®éng vèn trong thêi gian tíi, kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng
chøng kho¸n, trªn c¬ së ®ã, ®oµn c«ng t¸c ®· tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho doanh
nghiÖp thÊy râ nh÷ng lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, h−íng dÉn
nh÷ng néi dung çc c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn còng nh− n¾m b¾t vµ gi¶i ®¸p nh÷ng
khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi tõng doanh nghiÖp cô thÓ nh−: t− vÊn, h−íng dÉn
doanh nghiÖp tr×nh tù, thñ tôc cæ phÇn ho¸ vµ phæ biÕn çch thøc tiÕn hµnh ®Êu
gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK còng nh− quy tr×nh cæ phÇn ho¸ g¾n
víi ®¨ng ký giao dÞch; ®èi víi çc c«ng ty cæ phÇn, ®oµn ®· h−íng dÉn tr×nh tù,
thñ tôc khi doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ niªm yÕt t¹i Trung t©m
GDCK Hµ Néi, giíi thiÖu c«ng ty chøng kho¸n lµm ®¬n vÞ t− vÊn.
12
Trong ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, ®oµn c«ng t¸c ®· chän ra ®−îc mét sè doanh
nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn vµ cã nguyªn väng tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. Çc doanh nghiÖp nµy ®Òu ®· tiÕp xóc víi çc c«ng ty
chøng kho¸n lµm t− vÊn, nhiÒu doanh nghÖp ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt víi
c«ng ty chøng kho¸n.
2.3.4. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vµ tuyªn truyÒn
NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong viÖc t¹o hµng,
trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi Trung t©m
Nghiªn cøu vµ §µo t¹o chøng kho¸n vµ çc ®¬n vÞ liªn quan x©y dùng nhiÒu
ch−¬ng tr×nh, néi dung ®Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ víi çc c¬ quan liªn quan, c¬ quan
th«ng tÊn, b¸o chÝ, tæ chøc nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng
kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nh−: më çc líp tËp huÊn, héi th¶o, héi nghÞ, ph¸t
hµnh tê r¬i tuyªn truyÒn ®Ó qu¶ng b¸ cho c«ng chóng nãi chung vµ doanh nghiÖp
nãi riªng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc
niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n; phæ biÕn nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
cã liªn quan ®Õn thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi
nãi riªng.
Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· viÕt nhiÒu bµi vÒ thÞ
tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ®¨ng trªn çc
b¸o, t¹p chÝ còng nh− phèi hîp truyÒn h×nh Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng (TruyÒn h×nh
Hµ Néi, H¶i phßng) ®Ó nh»m tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho c«ng chóng hiÓu râ h¬n vÒ
thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− m« h×nh, kÕ ho¹ch triÓn khai ho¹t ®éng cña
Trung t©m GDCK Hµ Néi.
2.3.5. Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi ®Êu gi¸
cæ phÇn lÇn ®Çu tai Trung t©m GDCK Hµ Néi
Trong thêi gian qua, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· cã nhiÒu buæi lµm viÖc víi
Côc tµi ChÝnh doanh nghiÖp, Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp cña çc tØnh thµnh
phè vµ çc doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ ®Ó sím triÓn khai ho¹t ®éng ®Êu gi¸
b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu cña doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÊn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK
Hµ Néi. HiÖn nay, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· x©y dùng quy tr×nh ®Êu gi¸
b¸n cæ phÇn vµ ph−¬ng ¸n b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp nhµ n−íc t¹i Trung
t©m GDCK; quy tr×nh vµ ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn nµy ®· ®−îc L·nh ®¹o
UBCKNN tr×nh L·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh th«ng qua vµ dù ®Þnh sÏ thùc hiÖn ho¹t
®éng ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ tõ th¸ng 1/2005.
2.4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
2.4.1. MÆt tÝch cùc
13
- Çc chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn,… ®· cho
thÊy sù quan t©m cña ChÝnh phñ, çc cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trong viÖc thóc
®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc ®−a ra çc −u ®·i
vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn kÞp thêi ®· t¹o thªm ®éng lùc vµ gi¶m bít çc
khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
- Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp ®· ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tÕ t×nh h×nh tµi
chÝnh còng nh− gi¶i ®¸p çc khã kh¨n, v−íng m¾c cña doanh nghiÖp trong tiÕn
tr×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
- Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tuyªn truyÒn ®· phæ cËp ®−îc nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých
vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho ®«ng ®¶o çc çn bé, c«ng nh©n
viªn cña doanh nghiÖp, çc së ban ngµnh còng nh− c«ng chóng nãi chung hiÓu râ
h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
- Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi b¸n ®Êu gi¸ cæ
phÇn lÇn ®Çu qua Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· lùa chän ®−îc kho¶ng 20 doanh
nghiÖp dù ®Þnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi trong
nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2005.
2.4.2. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i vµ nguyªn nh©n
- Nhµ n−íc cßn thiÕu mét hÖ thèng chÝnh s¸ch tæng thÓ, ®ång bé vµ dµi h¹n
trong viÖc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
Ch−a cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ miÓn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi doanh nghiÖp
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn
niªm yÕt chØ lµ sù hç trî trùc tiÕp cho tõng doanh nghiÖp cña chÝnh quyÒn ®Þa
ph−¬ng; ch−a cã mét chÝnh s¸ch chung còng nh− nguån hç trî chÝnh thøc cho çc
kho¶n phÝ nµy.
- Trong tr−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp niªm yÕt gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n do sù hiÓu biÕt cña çc doanh nghiÖp vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n cßn h¹n chÕ vµ t©m lý e ng¹i ®èi víi viÖc lµm tiÕt lé çc th«ng tin liªn quan
®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty v× c«ng ty kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin vµ
c«ng khai b¸o ço tµi chÝnh còng nh− quy m« cña c«ng ty ®iÒu nµy lµ do c¬ chÕ,
chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n−íc ch−a cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch, thóc ®Èy
doanh nghiÖp qu¶n lý minh b¹ch, c«ng khai.
- C«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ do ch−a cã sù phèi hîp ®ång bé víi çc c¬
quan liªn quan.
- ViÖc vËn ®éng çc doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn qua Trung
t©m cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÉn cßn nhiÒu bÊt
cËp vµ do b¶n th©n doanh nghiÖp th−êng kh«ng muèn ®Êu gi¸, ®Êu thÇu c«ng khai.
14
- Çc quy ®Þnh vÒ chÕ ®é c«ng khai th«ng tin, quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, chÝnh s¸ch
thuÕ,... kh«ng nghiªm minh ®· kh«ng khuyÕn khÝch çc c«ng ty cæ phÇn tham gia
vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n.
2.5. Çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi
2.5.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nh»m thóc ®Èy cæ
phÇn ho¸ DNNN g¾n víi viÖc ®Êu gi¸ vµ niªm yÕt ngay trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi
X©y dùng vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 197/2004/N§-CP vÒ
chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn ®Ó Trung t©m sím cã c¨n cø x©y
dùng quy tr×nh vµ triÓn khai ho¹t ®éng b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn
ho¸ t¹i Trung t©m GDCK.
Ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh b¾t buéc nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn
ho¸ ®¸p øng ®−îc çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh th× ®−a vµo niªm yÕt lu«n trªn thÞ
tr−êng chøng kho¸n.
Ban hµnh c¬ chÕ cæ phÇn ho¸ g¾n víi niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK ®Ó cã
c¨n cø thùc hiÖn.
2.5.2. X©y dùng vµ ban hµnh ®iÒu kiÖn vµ tr×nh tù thñ tôc niªm yÕt t¹i
Bé Tµi chÝnh cÇn sím ban hµnh c¬ chÕ giao dÞch chøng kho¸n ch−a niªm yÕt
t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi; theo ®ã cho phÐp çc lo¹i cæ phiÕu cña çc c«ng ty
ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc phÐp giao dÞch t¹i Trung t©m
GDCK Hµ Néi. C¬ chÕ giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi nªn
x©y dùng theo h−íng ®¬n gi¶n thñ tôc vµ h¹ thÊp tiªu chuÈn ®Ó çc doanh nghiÖp
cã thÓ tham gia réng r·i h¬n.
- Gi¶m bít sè n¨m b¾t buéc ph¶i ho¹t ®éng cã l·i so víi quy ®Þnh niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Theo ®ã, chØ nªn quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh
doanh cña n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i.
- Rót ng¾n quy tr×nh thñ tôc vµ thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ h¬n so víi th¬i gian
quy ®Þnh cña çc c«ng ty niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh.
Cïng víi viÖc x©y dùng c¬ chÕ riªng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi,
UBCKNN cÇn sím nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ
thÞ tr−êng chøng kho¸n; trong ®ã tËp trung vµo çc néi dung quan trong, cÇn thiÕt
liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña hai Trung t©m. Theo ®ã t¨ng ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh tõ 05 tû nh− hiÖn nay lªn 30 tû.
15
2.5.3. Ban hµnh chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt
§Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng vµ thÞ
tr−êng chøng kho¸n nãi chung theo ®óng môc tiªu ®Ò ra, theo chóng t«i, Bé Tµi
chÝnh cÇn sím tr×nh ChÝnh phñ bµn hµnh c¬ chÕ −u ®·i vÒ thuÕ trong thêi gian ®Çu
®èi víi nh÷ng ®èi t−îng tham gia Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng nh− sau:
- MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi theo h×nh thøc gi¶m dÇn qua çc n¨m theo ®ã sÏ miÔn thuÕ thu nhËp
trong 3 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong n¨m 2005; miÔn thuÕ thu nhËp trong 2
n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi nh÷ng doanh niªm yÕt n¨m 2006,
miÔn 1 n¨m vµ gi¶m 50% ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2007, gi¶m 50%
trong 3 n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2008, gi¶m 50% trong 2
n¨m ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 2009, gi¶m 50% trong 1 n¨m
®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 1010. Nh− vËy, vÒ c¬ b¶n ®Õn n¨m
2011 çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ kh«ng ®−îc
miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ
gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi thu nhËp tõ çc ho¹t ®éng
do tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi cña çc c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty
qu¶n lý quü;
- MiÔn hoµn toµn thuÕ thu nhËp ®èi víi çc kho¶n thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i
phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n çc çc kho¶n thu nhËp kh¸c cña çc tæ
chøc, ç nh©n (bao gåm c¶ trong vµ ngoµi n−íc) thu ®−îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t−
chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
2.5.4. Ban hµnh c¬ chÕ hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt cho çc
doanh nghiÖp niªm yÕt trong giai ®o¹n ®Çu
- Ban hµnh c¬ chÕ thèng nhÊt, ®ång bé trong viÖc hç trî 100% phÝ kiÓm to¸n
trong thêi h¹n 02 n¨m, vµ 100% phÝ t− vÊn niªm yÕt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu.
- Xem xÐt thµnh lËp Quü hç trî doanh nghiÖp tham gia ®¨ng ký giao dÞch
trong mét sè n¨m ®Çu khi Trung t©m GDCK Hµ Néi b¾t ®Çu ho¹t ®éng ®Ó cã ®−îc
sù khuyÕn khÝch, hç trî nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt.
- T×m kiÕm çc dù ¸n, nguån tµi trî cña çc tæ chøc IMF, WB, ADB, MFL,
trong viÖc tµi trî cung cÊp çc dÞch vô vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn miÔn phÝ ®èi víi
nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
16
2.5.5. T¨ng c−êng c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp tham gia
Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn chØ ®¹o Trung t©m GDCK Hµ Néi còng
nh− çc ®¬n vÞ trùc thuéc Uû ban ph¶i gi÷ mèi liªn hÖ tèt víi çc c«ng ty chøng
kho¸n, çc së ban ngµnh cña çc cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thµnh lËp nhiÒu
®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh, ®èi tho¹i th−êng xuyªn víi doanh nghiÖp ®Ó tiÕp thu ý
kiÕn cña tõng doanh nghiÖp nh»m ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho hîp lý, t¹o
thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, t¹o sù vËn hµnh tr«i ch¶y cho c¬ chÕ
ban hµnh ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi.
2.5.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n ®èi víi
doanh nghiÖp vµ c«ng chóng
Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn x©y dùng ®Ò ¸n vÒ chiÕn l−îc phæ cËp
kiÕn thøc chøng kho¸n tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt.
§Ò ¸n nµy sÏ lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n; trong ®Ò
¸n cÇn nªu râ sù phèi hîp gi÷a çc cÊp, çc ngµnh, çc tr−êng ®¹i häc, trung häc,...
trong viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho doanh
nghiÖp nãi riªng vµ c«ng chóng ®Çu t− nãi chung;
§èi víi çc b¸o chÝ cã xu h−íng ®−a tin vÒ chøng kho¸n, cÇn më çc líp ®µo
t¹o vÒ chøng kho¸n cho tÊt c¶ çc phong viªn kinh tÕ.
Trung t©m GDCK Hµ Néi cÇn phèi hîp chÆt chÏ h¬n n÷a víi Trung t©m Nghiªn
cøu vµ §µo t¹o còng nh− chÝnh quyÒn çc cÊp çc ngµnh trong viÖc trong viÖc x©y
dùng çc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tæ chøc héi nghÞ tËp huÊn cho çc doanh nghiÖp, çc
nhµ ®Çu t− trªn tÊt c¶ çc tØnh, thµnh phè lín ®Ó c«ng chóng còng nh− doanh nghiÖp
hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi lËp triÓn khai çc néi dung, thêi gian, ®Þa ®iÓm
tuyªn truyÒn cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng çc th«ng tin tuyªn
truyÒn nh− lËp kÕ ho¹ch x©y dùng trang Web, kÕ ho¹ch b¶n tin ngµnh, b¶n tin tuÇn,
th¸ng; kÕ ho¹ch viÕt çc bµi ®¨ng b¸o chÝ, ph¸t tê r¬i, héi th¶o, héi nghÞ,...Ngoµi ra,
Trung t©m GDCK Hµ Néi còng cÇn chñ ®éng trong viÖc cung cÊp th«ng tin, tr¶ lêi
pháng vÊn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc ph−¬ng tiÖn b¸o chÝ,
truyÒn h×nh.
2.5.7. Hoµn thiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ ®èi víi çc c«ng ty cæ
phÇn nh»m t¹o sù c«ng b»ng trong viÖc c«ng bè th«ng tin
- Quy ®Þnh b¾t buéc tÊt c¶ çc doanh nghiÖp niªm yÕt hay kh«ng niªm yÕt cã
vèn trªn 5 tû ®ång ®Òu ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ c«ng bè c«ng
17
khai mét çch chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Çy ®ñ çc th«ng tin dï lµ th«ng tin tèt hay
xÊu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng vµ minh b¹ch cña thÞ tr−êng;
- T¨ng c−êng çc biÖn ph¸p chÕ tµi ®èi víi çc doanh nghiÖp vi ph¹m quy
®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c ®èi víi çc hµnh vi vi
ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin; quy tr¸ch nhiÖm râ rµng vÒ båi th−êng thiÖt h¹i cho nhµ
®Çu t− trong tr−êng hîp c«ng bè th«ng tin g©y ra tæn thÊt;
- T¨ng c−êng gi¸o dôc, n¨ng lùc xö lý th«ng tin thÞ tr−êng cho çc nhµ ®Çu t−,
nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ chÊt l−îng hµng ho¸, ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ
lùa chän h×nh thøc ®Çu t− hîp lý.
- Kh«ng ngõng c¶i tiÕn, n©ng cÊp, hoµn thiÖn hÖ thèng c«ng bè th«ng tin. Ph¸t
triÓn m¹ng th«ng tin ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a çc doanh nghiÖp víi Trung t©m, tæng côc
thèng kª, Tæng côc thuÕ, çc c«ng ty chøng ko¸n,...
Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn sím x©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin qua
mang Internet, cung cÊp tÊt c¶ çc th«ng tin vÒ t×nh h×nh doanh nghiÖp, th«ng tin
vÒ thÞ tr−êng – xóc tiÕn th−¬ng m¹i, lao ®éng vµ çc th«ng tin liªn quan ®Õn çc ®èi
t−îng tham gia thÞ tr−êng.
2.5.8. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n
- TiÕp tôc x©y dùng vµ ban hµnh ®ång bé hÖ thèng çc chuÈn mùc kÕ to¸n,
kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®Æc thï cña nÒn kinh tÕ n−íc ta nh»m
t¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch, râ rµng vµ c«ng khai th«ng tin ®èi víi çc doanh
nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn nãi chung vµ doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n nãi riªng ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh, c¹nh tranh b×nh ®¼ng.
- Cñng cè vµ ph¸t triÓn çc tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp, tiÕp tôc triÓn khai
nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, trong
®ã cã viÖc n©ng cao chÊt l−îng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña çc tæ chøc kiÓm to¸n
®éc lËp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®−îc trung thùc, kh¸ch quan.
- Yªu cÇu ¸p dông chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai
ho¸ th«ng tin tµi chÝnh ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o tÝnh
c«ng khai, minh b¹ch trªn thÞ tr−êng, lµm lµnh m¹nh ho¸ vµ b×nh ®¼ng m«i tr−êng
kinh doanh.
2.6. §iÒu kiÖn thùc hiÖn
§Ó thùc hiÖn çc gi¶i ph¸p ®· nªu cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a nh n−íc vµ
doanh nghiÖp. VÒ phÝa nhµ n−íc, ®ã lµ sù ban hµnh vµ thùc hiÖn çc c¬ chÕ hç trî
phï hîp. VÒ phÝa doanh nghiÖp ®ã lµ sù nç lùc, kh¾c phôc çc khuyÕn ®iÓm cña
m×nh, hç trî nhµ n−íc b»ng çch thùc hiÖn nghiªm minh çc quy ®Þnh cña ph¸p
luËt vµ gióp nhµ n−íc cã ®−îc hÖ thèng c¬ chÐ chÝnh s¸ch ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n.
2.6.1. VÒ phÝa nhµ n−íc
18
§èi víi Bé Tµi chÝnh
- Nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång thóc ®Èy doanh
nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Héi ®ång nµy cÇn cã sù tham gia cña çc
hiÖp héi, Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp, Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®¹i
diÖn l·nh ®¹o cña çc tØnh, thµnh phè trong c¶ n−íc. Héi ®ång nµy cã tr¸ch nhiÖm
t− vÊn cho ChÝnh phñ vÒ çc ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp
®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
- Sím hoµn thiÖn vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-
CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ
phÇn, ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ
phÇn ho¸;
- Chñ tr×, phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch ®Çu t−, rµ so¸t, ®¸nh gi¸ çc quy ®Þnh hiÖn
hµnh ®ang lµm h¹n chÕ viÖc n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n lý t×a chÝnh doanh
nghiÖp, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ b¸o ço tµi chÝnh, kÕ to¸n, h¹ch to¸n chi phÝ, c¨n cø
tÝnh thuÕ vµ çch thøc thu, nép thuÕ, qu¶n lý thuÕ. Trªn c¬ së ®ã söa ®æi, bæ sung
theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Trong qu¸ tr×nh söa ®æi, bæ
sung còng cÇn ph¶i lÊy ý kiÕn tham gia cña céng ®ång doanh nghiÖp. Khi ban
hµnh, ph¶i tæ chøc phæ biÕn réng r·i vµ h−íng dÉn thi hµnh ®Õn çc cÊp c¬ së, çc
hiÖp héi vµ doanh nghiÖp.
- KiÓm tra, rµ so¸t l¹i çc v¨n b¶n ph¸p quy cña Bé, ngµnh, ®Þa ph−¬ng cã liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; b·i bá hoÆc söa ®æi çc hå s¬,
thñ tôc ®iÒu kiÖn vµ chi phÝ bÊt hîp lý; x©y dùng çc v¨n b¶n míi cÇn thiÕt cho ho¹t
®éng kinh doanh cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá theo h−íng ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn
cho doanh nghiÖp, phï hîp víi t− t−ëng ®æi míi cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ phï hîp
víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¬ quan ®· ban hµnh v¨n b¶n kh«ng phï hîp
víi luËt, ph¸p lÖnh hoÆc nghÞ ®Þnh, ph¶i ra v¨n b¶n söa ®æi hoÆc huû bá néi dung
kh«ng phï hîp; ®ång thêi xö lý nghiªm theo thÈm quyÒn ®èi víi nh÷ng çn bé,
c«ng chøc ®· ký vµ tham m−u ban hµnh çc néi dung sai tr¸i ®ã.
- Nghiªn cøu thµnh lËp çc ®Þnh chÕ trung gian tham gia vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn
ho¸, niªm yÕt nh−: thµnh lËp c«ng ty ®Çu t− tµi chÝnh, c«ng ty t− vÊn tµi chÝnh, c«ng
ty ®Þnh gi¸ tµi s¶n, c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm;
- Nghiªn cøu thµnh lËp quü hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi ®Ó hç trî doanh nghiÖp çc kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, b¶o l·nh
vay tÝn dông ng©n hµng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu.
Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc
- Sím tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt vµ th«ng qua ph−¬ng ¸n tæ chøc vµ ®Çu gi¸
cæ phiÕu t¹i Trung t©m GDCK vµ ph−¬ng ¸n tæ chøc giao dÞch chøng kho¸n ch−a
19
niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai më cöa thÞ
tr−êng;
- Nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n, tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh Phñ ký ban hµnh;
- So¹n th¶o mét c¬ chÕ riªng cã tÝnh æn ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn tham gia
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá tr×nh l·nh
®¹o Bé Tµi chÝnh ký ban hµnh ®Ó lµm c¨n cø hoµn thiÖn m« h×nh giao dÞch chøng
kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi;
- Tham m−u cho Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t−, x©y dùng
chiÕn l−îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá g¾n víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Trung
t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh OTC. Trong chiÕn l−îc nµy cÇn nªu bËt vai trß,
®ãng gãp cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®èi víi nÒn kinh tÕ còng nh− mèi quan hÖ
gi÷a doanh nghiÖp võa vµ nhá víi Trung t©m GDCK Hµ Néi tõ ®ã ®−a ra nh÷ng
h−íng −u tiªn, thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
ChiÕn l−îc nµy sÏ ®¶m b¶o nhÊt qu¸n ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong thêi
gian dµi phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ
Néi nãi riªng.
- X©y dùng vµ triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp hµnh ®éng ph¸t triÓn thÞ
tr−êng chøng kho¸n trong n¨m 2005 vµ giai ®o¹n 2006 -2010 víi çc tØnh thµnh
phè lín nh−: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Ninh B×nh, Qu¶ng Ninh,...
- X©y dùng c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, hç trî phÝ kiÓm
to¸n, t− vÊn ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi tr×nh
Bé Tµi chÝnh xem xÐt tr×nh ChÝnh phñ ký ban hµnh ®Ó t¹o ra sù khuyÕn khÝch cho
çc doanh nghiÖp tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi;
- ChØ ®¹o Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n phèi hîp chÆt chÏ
víi çc tr−êng ®¹i häc, trung häc, çc HiÖp héi, ®µi truyÒn h×nh, b¸o chÝ,... x©y
dùng vµ thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n
vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho céng ®ång doanh nghiÖp nãi riªng vµ ®«ng ®¶o c«ng
chóng nãi chung.
- ChuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh−: hÖ thèng phÇn mÒm giao dÞch chøng
kho¸n ch−a niªm yÕt; hÖ thèng phÇn mÒm ®Êu gi¸ cæ phÇn, ®Êu thÇu tr¸i phiÕu; c¶i
t¹o sµn giao dÞch, söa ch÷a trô së lµm viÖc; n©ng cÊp, t¨ng c−êng thiÕt bÞ tin häc;
x©y dùng trang web, b¶n tin, ph¸t hµnh Ên phÈm tê r¬i,...
- X©y dùng çc quy tr×nh nghiÖp vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ®Êu gi¸, ®Êu thÇu
vµ ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n ch−a niªm yÕt;
20
- Phèi hîp víi Côc tµi ChÝnh Doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (chi côc tµi chÝnh
doanh nghiÖp) cña çc tØnh thµnh phè, thµnh lËp çc ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh
xuèng tiÕp xóc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp võa vµ nhá, kinh doanh
cã hiÖu qu¶, cã tiÒm n¨ng ®Ó t¹o nguån hµng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. H−íng
dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho çc doanh nghiÖp nµy niªm yÕt còng nh−
ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi;
- Phèi hîp víi Côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (Chi Côc tµi chÝnh
doanh nghiÖp) cña çc tØnh thµnh phè, lùa chän mét sè doanh nghiÖp chuÈn bÞ thùc
hiÖn cæ phÇn hãa tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cæ phÇn ho¸ phª duyÖt
quyÕt ®Þnh g¾n cæ phÇn hãa víi ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
Trong ®ã sÏ tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn cña çc doanh nghiÖp nµy vµ ®¨ng ký
l−u ký tËp trung lu«n.
- Phèi hîp víi çc c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó gióp ®ì Héi ®ång qu¶n trÞ
c«ng ty tuyªn truyÒn vËn ®éng cæ ®«ng nhá vµ gi¶i ®¸p çc th¾c m¾c tr−íc §¹i héi
cæ ®«ng ®Ó cæ ®«ng thÊy ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt vµ th«ng qua chñ
tr−¬ng niªm yÕt.
2.6.2. VÒ phÝa doanh nghiÖp
Cïng víi viÖc bæ sung, söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi çc doanh
nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, viÖc tham gia niªm yÕt còng cÇn
®Õn sù hîp t¸c vµ cè g¾n cña b¶n th©n doanh nghiÖp. V× thÕ, ®Ò tµi ®−a ra mét sè
kiÕn nghÞ vÒ phÝa doanh nghiÖp nh− sau:
- Doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, tæ chøc ®µo t¹o cho çc çn bé
doanh nghiÖp n©ng cao hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; x©y
dùng v¨n ho¸, ®¹o ®øc kinh doanh cña doanh nh©n ViÖt nam: kinh doanh trung
thùc, ®óng ph¸p luËt, cã nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ nh÷ng lîi Ých, c¬ héi, nghÜa vô
vµ tr¸ch nhiÖm cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
- X©y dùng chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ nhu
cÇu cña thÞ tr−êng; n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝnh
minh b¹ch trong qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. X©y dùng mét kÕ ho¹ch cô thÓ trong
viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m ph¸t huy tèi ®a nh÷ng l¬i thÕ cña mét
c«ng ty cæ phÇn khi niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
- TÝch cùc khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ kªnh huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng
chøng kho¸n nh»m më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng.
- TÝch cùc tham gia vµo viÖc ®ãng gãp ý kiÕn cho çc c¬ quan qu¶n lý vÒ
nh÷ng h¹n chÕ cña çc chÝnh s¸ch còng nh− nh÷ng tån t¹i trong viÖc thi hµnh chÝnh
s¸ch nh»m lµm cho chinh s¸ch cña nhµ n−íc ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n trong ho¹t
21
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ tham gia niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK nãi riªng.
22
KÕt luËn
Sù thµnh c«ng cña viÖc thóc ®Èy çc doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî
còng nh− nhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt. Trong
n¨m qua, Uû Ban chøng kho¸n Nhµ n−íc, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng
phèi hîp víi çc c¬ quan liªn quan thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m t¹o ®iÒu kiÖn
cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi,
nhê vËy mµ ®Õn nay (19/12/2004) ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc nh÷ng
lîi Ých vµ mong muèn ®−îc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, ®Ó
cã mét hÖ thèng çc c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a trong viÖc
khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp võa vµ nhá niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi, th× ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, cÇn ph¶i sím ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ
khu«n khæ ph¸p lý theo h−íng ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh
nghiÖp võa vµ nhá tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; cßn doanh nghiÖp cã tr¸ch
nhiÖm ®ãng gãp ý kiÕn cho çc c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý vÒ t¸c ®éng cña çc
chÝnh s¸ch thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi còng
nh− tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn chÝnh s¸ch thµnh hiÖn thùc.
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ mét çch cã hÖ thèng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tham gia thÞ
tr−êng chøng kho¸n; thùc tr¹ng çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá
niªm trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay, ®Ò tµi ®· ®−a
ra mét sè gi¶i ph¸p quan träng vµ kiÕn nghÞ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch,
t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi trong thêi gian tíi.
Trong thêi gian cã h¹n, víi mét chñ ®Ò réng vµ çc sè liÖu thèng kª, ®iÒu tra
kh«ng nhÊt qu¸n, nhãm t¸c gi¶ ®· cè g¾ng hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh. Tuy nhiªn,
®Ò tµi còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, cÇn ®−îc tiÕp tôc
nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn; nhãm t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®−îc çc ý kiÕn
®ãng gãp cña ®äc gi¶ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®Ò tµi trong çc nghiªn cøu tiÕp theo.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. Lª §¨ng Doanh (2001) B¸o ço vÒ vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë
ViÖt Nam, Héi th¶o doanh nghiÖp võa vµ nhá H¶i Phßng;
2. Ph¹m ThÞ Thu H»ng, T¹o viÖc lµm tèt b»ng çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh
nghiÖp nhá, Phßng th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam;
23
3. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000), Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiepÑ võa vµ nhá
ë ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi;
4. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (2003), B¸o ço ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh LuËt
doanh nghiÖp;
5. Tæng côc Thèng kª (2004), Tæng qua t×nh h×nh kinh tÕ x· héi 1991-2000 vµ
2001-2003;
6. Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n (2004), B¸o ço kÕt qu¶ ®iÒu
tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp võa vµ nhá;
7. ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW (2001), Ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa
vµ nhá; kinh nghiÖm n−íc ngoµi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt
Nam, Nxb Thèng Kª, Hµ Néi;
8. ViÖn Khoa häc Tµi chÝnh (2002), Tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp
võa vµ nhá, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi;
9. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, khung ph¸p lý cho khu vùc kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt
Nam;
10. ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i (2003), Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ
cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá, Nxb Lao ®ég x· héi, Hµ Néi;
11. Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o ço t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh
nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002;
12. Hå s¬ çc DNV&N cña APEC, 1998;
13. §inh nghÜa DNV&N cña çc n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999;
14. Tæng quan çc DNV&N cña OECD, 2000.
15. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, Tµi liÖu héi th¶o vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa
vµ nhá, th¸ng 6/2001, Hµ Néi;
16. Tæng côc thèng kª, B¸o ço kÕt qu¶ ®iÒu tra cña khèi doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh; niªm gi¸m thèng kª 1999, 2000, 2001, 2002, 2003;
17. NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh
nghiÖp võa vµ nhá;
18. ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ
tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh
nghiÖp võa vµ nhá;
19. LuËt Doanh nghiÖp sè 13/1998/QH10 do Quèc héi kho¸ X, kú häp thø 5
th«ng qua ngµy 12/6/1999.
20. LuËt KÕ to¸n sè 03/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17
th¸ng 6 n¨m 2003.
21. LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc héi
kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003.
22. NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy
®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
24
23. NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy
®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña
LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
24. NghÞ ®Þnh sè 152/2004/N§-CP ngµy 6/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ söa ®æi mét
sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy
®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
25. QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ
tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010;
26. Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng
dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh
chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
27. Th«ng t− sè 120 /2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ quy
®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña
LuË thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
28. Th«ng t− sè 40/2004/TT-BTC ngµy 13/05/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ h−íng
dÉn kÕ to¸n chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn.
29. Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh vÒ
h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc chøng
kho¸n.
30. C«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ t¹m
thêi h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi çc tæ chøc niªm yÕt;
25
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Sau h¬n 4 n¨m triÓn khai vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK Tp.
Hå ChÝ Minh ®· b−íc ®Çu æn ®Þnh, më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ
dµi h¹n míi quan träng cho çc doanh nghiÖp nãi riªng vµ cho nÒn kinh tÕ
nãi chung. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng nµy míi chØ ®¸p øng cho çc doanh nghiÖp
cã vèn lín, trªn 10 tû ®ång; trong khi hiÖn nay çc DNV&N ë n−íc ta chiÕm
tû träng t−¬ng ®èi lín, kho¶ng 90% doanh nghiÖp, ®ãng gãp kho¶ng 25%
GDP cho nÒn kinh tÕ. Nh−ng thùc tÕ çc doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp khã
kh¨n vÒ vèn ®Ó ®Çu t− më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ViÖc sím ®−a Trung
t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp nµy
®−îc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, phÇn nµo gi¶i quyÕt ®−îc mét sè
khã kh¨n cña çc doanh nghiÖp nµy trong viÖc tiÕp cËn nguån vèn trung vµ
dµi h¹n, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña çc doanh nghiÖp nµy.
§Ó Trung t©m GDCK Hµ Néi ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn theo ®óng môc
tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng
chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ ký duyÖt, th× cã
nhiÒu viÖc ph¶i lµm, mét trong nh÷ng c«ng viÖc quan träng kh«ng thÓ thiÕu
®−îc ®ã lµ “t¹o cung”, “t¹o hµng” cho Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn thùc
tÕ, hiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy çc doanh
nghiÖp tham gia niªm yÕt nh− tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng
kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc doanh nghiÖp; nh÷ng −u ®·i vÒ
thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ c«ng bè th«ng tin…. cho doanh nghiÖp. Nh−ng t¸c
®éng cña çc gi¶i ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a thùc sù mang l¹i kÕt qu¶
nh− mong muèn. §iÒu nµy cã thÓ do sù hiÓu biÕt cña çc doanh nghiÖp vÒ lîi
Ých cña viÖc niªm yÕt cßn thÊp; çc chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cßn ch−a cô thÓ;
ch−a t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc
®Èy çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn nªu trªn, nhãm ®Ò tµi ®· chän
“Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu.
1
2. Môc tiªu nghiªn cøu
Tõ t×nh h×nh thùc tiÔn cña m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ thùc
tr¹ng ho¹t ®éng, nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N hiÖn nay ë n−íc ta, ®Ò
tµi x¸c ®Þnh hµng ho¸ niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trªn c¬ së ®ã,
®¸nh gi¸ çc yÕu tè c¶n trë, thuËn lîi cho qu¸ tr×nh niªm yÕt, nhÊt lµ çc
DNV&N vµ çc gi¶i ph¸p hiÖn t¹i ®· thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng khuyÕn khÝch
ch−a. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt ®−îc çc gi¶i ph¸p míi vµ chØnh söa, bæ sung mét sè
gi¶i ph¸p cò.
3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ
thùc tiÔn t¸c ®éng cña çc gi¶i ph¸p ph¸p thóc ®Èy çc doanh nghiÖp tham
gia niªm yÕt lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p phï hîp trong ®iÒu kiÖn
hiÖn nay.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Trong ph¹m vi vµ thêi gian cã h¹n, ®Ò tµi chØ tËp
trung vµo nghiªn cøu ®Æc thï cña khèi DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy çc doanh nghiÖp nµy
tham gia niªm yÕt. Do ®ã, phÇn kiÕn nghÞ cña ®Ò tµi chØ nªu lªn mét sè gi¶i
ph¸p quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho çc DNV&N niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi .
4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt
lÞch sö lµm c¨n b¶n. §ång thêi kÕt hîp víi çc ph−¬ng ph¸p nghiÖp vô cô thÓ
nh− hÖ thèng ho¸, ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®¸nh gi¸...
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®−îc kÕt cÊu thµnh 2 ch−¬ng:
Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi
Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng vµ çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt
2
Ch−¬ng 1
Kh¸i qu¸t vÒ niªm yÕt chøng kho¸n
1.1. Kh¸i qu¸t m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi
1.1.1. Môc tiªu x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi trong tæng thÓ
chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng GDCK ViÖt Nam
ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ Néi kh«ng thÓ t¸ch
rêi môc tiªu thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam
®Õn n¨m 2010 ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh
163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng
kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®ã lµ “Ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n c¶
vÒ quy m« vµ chÊt l−îng ho¹t ®éng nh»m t¹o ra kªnh huy ®éng vèn trung vµ
dµi h¹n cho ®Çu t− ph¸t triÓn, gãp phÇn ph¸t triÓn thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt
Nam; duy tr× trËt tù, an toµn, më réng ph¹m vi, t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¶n lý,
gi¸m s¸t thÞ tr−êng nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi ®Çu t−;
tõng b−íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chñ ®éng héi nhËp thÞ tr−êng tµi
chÝnh quèc tÕ” vµ “x©y dùng thÞ tr−êng chøng kho¸n thèng nhÊt trong c¶
n−íc, ho¹t ®éng an toµn, hiÖu qu¶ gãp phÇn huy ®éng vèn cho ®Çu t− ph¸t
triÓn vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ çc DNNN nh»m më réng qui m«
cña thÞ tr−êng, phÊn ®Êu ®−a tæng gi¸ trÞ thÞ tr−êng ®Õn n¨m 2005 ®¹t møc 2 -
3% GDP vµ ®Õn n¨m 2010 ®¹t møc 10 - 15% GDP”.
Sau h¬n 4 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh
®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn
môc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n nªu trªn. Tuy nhiªn,
thÞ tr−êng nµy vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a ph¸t huy ®−îc tiÒm n¨ng vèn cã
cña nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ ®Õn nay (20/12/2004) míi chØ cã 26 doanh nghiÖp
tham gia víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång, ®ãng gãp kho¶ng 0,6%
GDP cho nÒn kinh tÕ. Trong khi ®ã, theo thèng kª th× hiÖn nay c¶ n−íc cã
kho¶ng 7.000 CTCP vµ s¾p tíi con sè nµy cßn t¨ng lªn do ChÝnh phñ cã chñ
3
tr−¬ng khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ
®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Bªn c¹nh ®ã, kÕt qu¶ ®iÒu tra còng cho thÊy,
phÇn lín çc CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ
vèn còng nh− tû lÖ cæ phiÕu ph¸t hµnh ra bªn ngoµi ®Ó niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh theo NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP.
Thùc tÕ trªn cho thÊy, sÏ lµ hÕt søc khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu,
chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra nÕu
kh«ng cã sù tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cña çc DNV&N. ViÖc x©y
dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng cho phÐp çc DNV&N ch−a ®ñ
®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh lµ cÇn thiÕt nh»m
t¨ng tÝnh c«ng khai, minh b¹ch, n©ng cao kh¶ n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t; gi¶m
thiÓu nh÷ng rñi ro do ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng trî ®en; gãp phÇn quan träng
vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
X©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh DNV&N còng phï hîp
víi ®Þnh h−íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn Trung t©m GDCK ®ã lµ “….x©y dùng
thÞ tr−êng giao dÞch cæ phiÕu cña çc DNV&N t¹i Hµ Néi; chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn
®Ó sau n¨m 2010 chuyÓn thµnh thÞ tr−êng GDCK phi tËp trung (OTC)” trong
NghÞ ®Þnh 166.
ViÖc x©y dùng Trung t©m GDCK Hµ Néi nh»m thùc hiÖn mét sè môc
tiªu sau:
Mét lµ, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc CTCP ch−a ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ çc c«ng ty cã qui m« vèn
võa vµ nhá, c«ng ty míi thµnh lËp cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh»m t¨ng tÝnh
thanh kho¶n cho cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña çc c«ng ty nµy. §ång thêi, gióp
cho çc c«ng ty nhËn thÊy ®−îc lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng. MÆt
kh¸c, nhê cã vai trß qu¶n lý cña c¬ quan nhµ n−íc ®Ó b¶o vÖ ®−îc quyÒn lîi
cho çc nhµ ®Çu t−, t¹o lßng tin cho çc nhµ ®Çu t− khi ®Çu t− vµo nh÷ng
c«ng ty cã tÝnh rñi ro cao h¬n nh÷ng c«ng ty cã qui m« vèn lín.
Hai lµ, cïng víi Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, Trung t©m
GDCK Hµ Néi ra ®êi sÏ thu hót ngµy cµng nhiÒu h¬n çc nhµ ®Çu t−, më
réng m«i tr−êng ®Çu t− cã tæ chøc, qu¶n lý, thu hÑp thÞ tr−êng tù do ®ang tån
t¹i d−íi nhiÒu h×nh thøc, qua ®ã gãp phÇn hoµn thiÖn, lµnh m¹nh ho¸ thÞ
tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam;
4
Ba lµ, víi c¬ chÕ giao dÞch chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn theo h×nh thøc giao
dÞch tho¶ thuËn vµ b¸o gi¸, sù ra ®êi Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ t¹o ®iÒu
kiÖn dÔ dµng h¬n trong viÖc kÕt nèi trùc tuyÕn víi Ng©n hµng Nhµ n−íc, çc
tæ chøc tµi chÝnh – tÝn dông, t¹o ra sù kÕt hîp tèt h¬n gi÷a thÞ tr−êng chøng
kho¸n vµ thÞ tr−êng tiÒn tÖ. Qua ®ã, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc hoµn thiÖn
thÞ tr−êng tµi chÝnh ViÖt Nam.
Bèn lµ, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. ViÖc
quy ®Þnh b¾t buéc çc c«ng ty nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ cã khèi l−îng cæ phÇn
b¸n ra trªn 10 tû ®ång b¾t buéc ph¶i b¸n ®Êu gi¸ t¹i Trung t©m GDCK sÏ
t¨ng c−êng tÝnh c«ng khai, minh b¹ch khi b¸n cæ phÇn ra c«ng chóng, kh¾c
phôc ®−îc t×nh tr¹ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn hiÖn nay.
N¨m lµ, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc thµnh viªn tham gia
thÞ tr−êng nh− çc c«ng ty chøng kho¸n, t«ng ty qu¶n lý quü, tæ chøc l−u
ký,… më réng kh¶ n¨ng, ph¹m vi ho¹t ®éng, khai th¸c tèi ®a çc lo¹i h×nh
kinh doanh chøng kho¸n. Qua ®ã sÏ t¨ng c−êng tÝnh chuyªn nghiÖp, n©ng
cao kh¶ c¹nh tranh cña çc thµnh viªn tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n trong
qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
1.1.2. Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi
Trung t©m GDCK Hµ néi ®−îc tæ chøc ®¨ng ký giao dÞch çc lo¹i chøng
kho¸n ch−a niªm yÕt theo m« h×nh thÞ tr−êng chøng kho¸n phi tËp trung;
th«ng tin vÒ giao dÞch ph¶i ®−îc b¸o qua hÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m
GDCK Hµ Néi ®Ó tæng hîp vµ ®−a ra kÕt qu¶ giao dÞch chung. Giao dÞch chñ
yÕu ®−îc thùc hiÖn lµ tho¶ thuËn kÕt hîp víi giao dÞch b¸o gi¸; theo ®ã, c«ng
ty chøng kho¸n ®−îc tho¶ thuËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn
mua/b¸n; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc th× ph¶i yÕt lÖnh mua/b¸n cña kh¸ch
hµng lªn hÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m ®Ó tho¶ thuËn giao dÞch víi c«ng
chóng ®Çu t− vµ çc thµnh viªn kh¸c.
1.1.2.1. Chøng kho¸n giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr−êng vµ môc tiªu x©y dùng Trung t©m
GDCK Hµ Néi, hµng ho¸ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi chñ yÕu
bao gåm: (1) chøng kho¸n cña çc CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá, ch−a ®ñ
®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh vµ (2) tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i
phiÕu ®−îc chÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng.
5
a. Tiªu chuÈn ®¨ng ký giao dÞch
Theo dù th¶o “ph−¬ng ¸n tæ chøc GDCK ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m
GDCK Hµ Néi” ®· ®−îc UBCKNN tr×nh Bé Tµi chÝnh phª duyÖt, th× ®iÒu
kiÖn ®Ó ®−îc ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi nh− sau:
§èi víi cæ phiÕu
i) Çc CTCP ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc çc CTCP ®· ®ñ ®iÒu kiÖn
niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh;
ii) Vèn ®iÒu lÖ tõ 5 tû ®ång trë lªn;
iii) Cã t×nh h×nh tµi chÝnh minh b¹ch vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m
liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i;
iv) Cã Ýt nhÊt 50 cæ ®«ng;
v) Çc cæ ®«ng lµ thµnh viªn H§QT, Ban Gi¸m ®èc, Ban KiÓm so¸t,
KÕ to¸n tr−ëng cña c«ng ty ph¶i cam kÕt n¾m gi÷ tèi thiÓu lµ 50% sè cæ
phiÕu cña c«ng ty do m×nh së h÷u trong thêi gian tèi thiÓu lµ 01 n¨m kÓ tõ
ngµy xin ®¨ng ký giao dÞch;
vi) Cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô kiÓm to¸n çc b¸o ço tµi chÝnh,
nghÜa vô c«ng bè th«ng tin cña thÞ tr−êng;
vii) Cã Ýt nhÊt mét c«ng ty chøng kho¸n giíi thiÖu vµ t− vÊn lËp hå s¬
®¨ng ký giao dÞch.
§èi víi tr¸i phiÕu
§èi víi Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®−îc ChÝnh phñ b¶o l·nh, tr¸i
phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: kh«ng cã ®iÒu kiÖn.
§èi víi tr¸i phiÕu doanh nghiÖp (kÓ c¶ DNNN vµ tr¸i phiÕu ng©n hµng
th−¬ng m¹i: §· ph¸t hµnh ra c«ng chóng vµ ch−a thùc hiÖn niªm yÕt.
b. Quy tr×nh cÊp phÐp ®¨ng ký giao dÞch
Quy tr×nh cÊp phÐp ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
nh− sau:
i) Phßng Qu¶n lý niªm yÕt cña Trung t©m GDCK Hµ Néi tiÕp nhËn vµ
kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ, hîp lÖ cña bé hå s¬ xin ®¨ng ký giao dÞch theo danh
môc bao gåm: ®¬n xin ®¨ng ký giao dÞch; nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®ång cæ
6
®«ng ®ång ý giao dÞch; sæ theo dâi cæ ®«ng cña tæ chøc ®¨ng ký giao dÞch;
b¶n sao hîp lÖ giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh; ®iÒu lÖ c«ng ty; b¶n ço
b¹ch; danh s¸ch vµ s¬ yÕu lý lÞch thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc,
ban kiÓm so¸t; b¸o ço tµi chÝnh n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch cã
x¸c nhËn cña tæ chøc kiÓm to¸n;b¶n sao hîp lÖ hîp ®ång t− vÊn lËp hå s¬ xin
®¨ng ký giao dÞch gi÷a c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn vµ tæ chøc xin ®¨ng ký
giao dÞch;
ii) Phßng Qu¶n lý niªm yÕt thÈm ®Þnh bé hå s¬ trong vßng 10 ngµy lµm
viÖc vµ cã thÓ kiÓm tra t¹i chç c«ng ty xin ®¨ng ký giao dÞch (nÕu thÊy cÇn);
iii) Sau khi hoµn tÊt viÖc thÈm ®Þnh hå s¬, phßng Qu¶n lý niªm yÕt
tr×nh Gi¸m ®èc Trung t©m b¸o ço kÕt qu¶ thÈm ®Þnh hå s¬ ®Ó xin ý kiÕn
L·nh ®¹o UBCKNN;
iv) Sau khi nhËn ®−îc ý kiÕn cña L·nh ®¹o UBCKNN, Gi¸m ®èc
Trung t©m ký “th«ng b¸o chÊp thuËn/kh«ng chÊp thuËn ®¨ng ký giao
dÞch/®¨ng ký giao dÞch l¹i vµ göi cho c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó chuyÓn
cho tæ chøc xin ®¨ng ký giao dÞch ®Ó hoµn tÊt çc thñ tôc cÇn thiÕt.
1.1.2.2. C¬ chÕ giao dÞch vµ thanh to¸n bï trõ
Toµn bé giao dÞch ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hai hÖ thèng chÝnh lµ B¸o
gi¸ trung t©m vµ Giao dÞch tho¶ thuËn vµ ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c trung gian
(ng−êi ®Çu t− ®Æt lÖnh qua c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn).
HÖ thèng B¸o gi¸ trung t©m lµ hÖ thèng giao dÞch chÝnh, ¸p dông cho
çc giao dÞch l« ch½n (víi ®¬n vÞ giao dÞch lµ 100 cæ phiÕu hoÆc 100 tr¸i
phiÕu), cã x¸c ®Þnh gi¸ tham chiÕu lµ b×nh qu©n gia quyÒn çc møc gi¸ cña
çc giao dÞch diÔn ra trong ngµy giao dÞch gÇn nhÊt. Çc giao dÞch trªn hÖ
thèng nµy ®−îc x¸c ®Þnh gi¸ kh«ng v−ît qu¸ biªn ®é theo qui ®Þnh ®èi víi cæ
phiÕu, chøng chØ quü ®Çu t−. Kh«ng ¸p dông biªn ®é giao ®éng gi¸ ®èi víi
tr¸i phiÕu. Giai ®o¹n ®Çu hÖ thèng chØ ¸p dông lo¹i lÖnh giíi h¹n.
Nhµ ®Çu t− ®Æt lÖnh qua hÖ thèng b¸o gi¸, çc lÖnh ®Æt ®−îc hiÓn thÞ
trªn mµn h×nh cña ®¹i diÖn giao dÞch vµ mµn h×nh th«ng tin cña çc c«ng ty
chøng kho¸n. Nhµ ®Çu t− theo dâi çc çc lÖnh (®Æt mua/chµo b¸n) vµ lùa
chän çc lÖnh phï hîp ®Ó ®Æt lÖnh ®èi øng. LÖnh cña nhµ ®Çu t− ®−îc nhËp
vµo hÖ thèng sÏ ®−îc khíp ngay víi çc lÖnh ®èi øng cã møc gi¸ tèt nhÊt ®·
chê s½n trong hÖ thèng. Çc lÖnh cã thÓ ®−îc thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn
7
bé. Çc lÖnh ch−a ®−îc thùc hiÖn hoÆc míi thùc hiÖn mét phÇn sÏ ®−îc l−u
l¹i trªn hÖ thèng ®Ó chê thùc hiÖn tiÕp víi çc lÖnh míi. Nhµ ®Çu t− ®−îc
phÐp huû lÖnh hoÆc thay ®æi gi¸ ®· yÕt ®èi víi çc lÖnh hoÆc phÇn cßn l¹i cña
lÖnh ch−a ®−îc khíp.
S¬ ®å: Quy tr×nh giao dÞch cña hÖ thèng b¸o gi¸ trung t©m
Nhµ ®Çu t− Nhµ ®Çu t−
§Æt lÖnh (1) (4) X¸c nhËn X¸c nhËn (4) (1) §Æt lÖnh
giao dÞch giao dÞch
Tho¶ thuËn trùc tiÕp (i)
C«ng ty C«ng ty
chøng kho¸n B¸o ço (ii) chøng kho¸n
giao dÞch
(3) X¸c nhËn X¸c nhËn (3) (2) Th«ng
giao dÞch giao dÞch b¸o yÕt gi¸
Th«ng b¸o
(2) yÕt gi¸ HÖ thèng b¸o
gi¸ trung t©m
X¸c nhËn giao dÞch
HÖ thèng l−u ký
vµ thanh to¸n
bï trõ
Giao dÞch tháa thuËn ®−îc thùc hiÖn c¶ trong giê giao dÞch th«ng th−êng vµ sau giê giao
dÞch th«ng th−êng. Giao dÞch tho¶ thuËn ®èi víi chøng kho¸n l« nhá (d−íi 10.000 cæ phiÕu,
tr¸i phiÕu, chøng chØ quÜ ®Çu t−) ®−îc thùc hiÖn song song víi çc giao dÞch trªn hÖ thèng
b¸o gi¸. Gi¸ chøng kho¸n d−îc x¸c ®Þnh trong giao dÞch tho¶ thuËn kh«ng v−ît qu¸ biªn ®é
¸p dông ®èi víi cæ phiÕu vµ chøng chØ quÜ, kh«ng ¸p dông biªn ®é ®èi víi tr¸i phiÕu.
Giao dÞch tho¶ thuËn sau giê cã hai h×nh thøc, giao dÞch tho¶ thuËn l«
lín (tõ 10.000 cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu hoÆc chøng chØ quÜ trë lªn) vµ giao
dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp.
§èi víi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, nã ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc giao
dÞch tho¶ thuËn, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng, ®a ph−¬ng hoÆc
thanh to¸n trùc tiÕp.
8
Nhµ ®Çu t− trùc tiÕp liªn hÖ víi nhau ®Ó tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶, khèi
l−îng giao dÞch, sau ®ã th«ng qua ®¹i diÖn giao dÞch cña c«ng ty chøng
kho¸n nhËp çc giao dÞch ®· ®−îc tho¶ thuËn vµo hÖ thèng cña Trung t©m.
Nhµ ®Çu t− còng cã thÓ th«ng qua ®¹i diÖn giao dÞch cña c«ng ty chøng
kho¸n ®−a çc qu¶ng ço chµo mua / chµo b¸n lªn hÖ thèng cña Trung t©m vµ
sau ®ã th«ng qua c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn tho¶ thuËn trªn hÖ thèng cña
Trung t©m GDCK Hµ Néi hoÆc tho¶ thuËn trùc tiÕp. Sau khi tho¶ thuËn, ®¹i
diÖn giao dÞch sÏ nhËp giao dÞch vµo hÖ thèng theo quy tr×nh cña Trung t©m
GDCK Hµ Néi.
ViÖc thanh to¸n çc GDCK trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi ®−îc thùc
hiÖn theo 3 h×nh thøc:
Mét lµ, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ ®a ph−¬ng, toµn bé kÕt qu¶ giao
dÞch theo tõng lo¹i chøng kho¸n cña tÊt c¶ çc thµnh viªn sÏ ®−îc tËp hîp
vµo cuèi ngµy ®Ó bï trõ vµ x¸c ®Þnh nghÜa vô thanh to¸n rßng cña tõng
TVLK. H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi çc giao dÞch l« ch½n cña cæ phiÕu,
chøng chØ quÜ vµ tr¸i phiÕu trªn hÖ thèng b¸o gi¸ trung t©m, thêi gian thanh
to¸n lµ (T+3).
Hai lµ, thanh to¸n theo kÕt qu¶ bï trõ song ph−¬ng, toµn bé giao dÞch
cña mçi lo¹i chøng kho¸n ®−îc bï trõ víi nhau vµo cuèi mçi ngµy theo tõng
cÆp thµnh viªn ®èi t¸c ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô thanh to¸n rßng cña mçi bªn.
H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi çc giao dÞch tho¶ thuËn cæ phiÕu, chøng chØ
quÜ vµ tr¸i phiÕu l« lín. Thêi gian thanh to¸n bï trõ song ph−¬ng lµ (T+2).
Ba lµ, thanh to¸n trùc tiÕp, tõng giao dÞch cña thµnh viªn sÏ ®−îc thanh
to¸n trùc tiÕp víi nhau mµ kh«ng qua bï trõ. H×nh thøc nµy ®−îc ¸p dông ®èi
víi çc lo¹i giao dÞch tho¶ thuËn ®Æc biÖt (l« giao dÞch rÊt lín vµ çc giao dÞch
Repo). Thêi gian thanh to¸n trùc tiÕp ®−îc thiÕt kÕ linh ho¹t, cho phÐp çc bªn
tham gia giao dÞch tù lùa chän, víi thêi gian thanh to¸n sím nhÊt lµ (T+1).
Cuèi mçi ngµy, Trung t©m GDCK Hµ Néi tiÕn hµnh bï trõ vµ x¸c ®Þnh
nghÜa vô thanh to¸n cña çc TVLK vµ chuyÓn kÕt qu¶ thanh to¸n tiÒn sang
cho ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n (NHC§TT) ®Ó thanh to¸n tiÒn. ViÖc thanh
to¸n chøng kho¸n ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n l−u ký chøng
kho¸n cña TVLK më t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. ViÖc thanh to¸n tiÒn cho
çc TVLK ®−îc NHC§TT thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng thanh to¸n néi bé
9
cña ng©n hµng. Çc TVLK sö dông mét tµi kho¶n tiÒn göi më t¹i NHC§TT
®Ó thanh to¸n cho çc GDCK trªn c¶ hai Trung t©m. §èi víi tµi kho¶n tiÒn
göi thanh to¸n bï trõ cña mçi TVLK th× NHC§TT sÏ chia lµm hai tiÓu kho¶n
®Ó thanh to¸n riªng rÏ ®èi víi tõng Trung t©m. C¬ chÕ thanh to¸n ®¶m b¶o
nguyªn t¾c chuyÓn giao chøng kho¸n diÔn ra ®ång thêi vµ ch¾c ch¾n víi viÖc
thanh to¸n tiÒn (DVP).
1.1.3. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ
Néi víi m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. HCM
Trong ®Þnh h−íng vÒ m« h×nh tæ chøc thÞ tr−êng chøng kho¸n, Trung
t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc x©y dùng thµnh mét Së giao dÞch, cã kh¶
n¨ng liªn kÕt víi thÞ tr−êng chøng kho¸n khu vùc, kh¸c víi Trung t©m GDCK
Hµ Néi ®−îc x©y dùng thµnh thÞ tr−êng giao dÞch phi tËp trung. Cã thÓ nªu
mét sè ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh dù kiÕn cña Trung t©m GDCK Hµ Néi
víi m« h×nh Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh hiÖn t¹i nh− sau:
Thø nhÊt, vÒ c¬ chÕ giao dÞch. C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK
Tp. Hå ChÝ Minh lµ c¬ chÕ khíp lÖnh tËp trung. Theo c¬ chÕ nµy, çc cæ
phiÕu ®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ khíp lÖnh theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh ®Þnh
kú nh− hiÖn nay hoÆc khi ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng ph¸t triÓn cã thÓ chuyÓn sang
khíp lÖnh liªn tôc.
Theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh ®Þnh kú çc lÖnh mua/b¸n chøng kho¸n
®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ chê ®Õn giê thùc hiÖn khíp lÖnh t¹i møc gi¸ cã
khèi l−îng giao dÞch cña cæ phiÕu ®ã lµ lín nhÊt. Cæ phiÕu giao dÞch ®−îc
thùc hiÖn khíp hai ®ît trong mét phiªn giao dÞch. Trong giê giao dÞch khíp
lÖnh tËp trung kh«ng cã giao dÞch tho¶ thuËn l« nhá nh− c¬ chÕ giao dÞch trªn
Theo ph−¬ng thøc khíp lÖnh liªn tôc çc lÖnh mua/b¸n chøng kho¸n
®−îc ®−a vµo hÖ thèng vµ khíp ngay khi cã lÖnh ®èi øng tho¶ m·n.
C¬ chÕ giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ c¬ chÕ b¸o gi¸ trªn
hÖ thèng b¸o gi¸. C¬ chÕ giao dÞch nµy dù kiÕn gåm giao dÞch khíp lÖnh x¸c
®Þnh gi¸ më cöa, tiÕp ®Õn lµ giao dÞch khíp gi¸ liªn tôc ®−îc thùc hiÖn trong
thêi gian giao dÞch th«ng th−êng. §ång thêi, giao dÞch tho¶ thuËn l« nhá
còng diÔn ra vµo thêi ®iÓm nµy. Sau thêi gian giao dÞch th«ng th−êng, giao
dÞch tho¶ thuËn l« lín sau giê vµ giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp ®−îc thùc
10
hiÖn. Ph−¬ng thøc giao dÞch tho¶ thuËn trùc tiÕp lµ mét ph−¬ng thøc míi so
víi ph−¬ng thøc giao dÞch trªn Trung t©m giao dÞch Tp. HCM. Nh− vËy, kh¸c
víi ph−¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu trªn Trung t©m GDCK Tp. HCM, th×
ph−¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu cña Trung t©m GDCK Hµ néi lµ giao dÞch tho¶
thuËn kÕt hîp víi giao dÞch b¸o gi¸. C«ng ty chøng kho¸n ®−îc tho¶ thuËn
trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn mua/b¸n; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc th×
ph¶i yÕt lÖnh mua/b¸n cña kh¸ch hµng lªn hÖ thèng giao dÞch b¸o gi¸ cña Trung
t©m ®Ó tho¶ thuËn giao dÞch víi c«ng chóng ®Çu t− vµ çc thµnh viªn kh¸c.
Thø hai, vÒ hµng ho¸. Do sù kh¸c biÖt vÒ lo¹i h×nh thÞ tr−êng GDCK,
nªn hµng ho¸ trªn hai thÞ tr−êng nµy còng kh¸c nhau. Trung t©m GDCK Hµ
Néi kh«ng cã hµng ho¸ lo¹i chøng chØ quÜ ®Çu t− nh− Trung t©m GDCK Tp.
HCM mµ chØ lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. C¶ hai Trung t©m ®Òu cã giao dÞch cña
cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu nh−ng hµng ho¸ ®−îc giao dÞch trªn Trung t©m GDCK
Tp. HCM lµ nh÷ng hµng ho¸ ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng
tËp trung víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n vµ kh¾t khe h¬n thÞ tr−êng phi tËp
trung, do ®ã, chÊt l−îng cña hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng nµy còng cao h¬n vµ
tÝnh rñi ro thÊp h¬n. Tr¸i l¹i, nh÷ng hµng ho¸ cã nhu cÇu ®−îc giao dÞch trªn
thÞ tr−êng nh−ng ch−a ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt ®−îc giao dÞch trªn
Thø ba, c¬ chÕ niªm yÕt/®¨ng ký giao dÞch. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých cña
thÞ tr−êng phôc vô cho hai nhãm chøng kho¸n kh¸c nhau nªn çch thøc ®−a
mét chøng kho¸n lªn tham gia còng kh¸c nhau. ViÖc ®−a çc chøng kho¸n
lªn sµn giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Tp. HCM theo c¬ chÕ cÊp phÐp niªm
yÕt chøng kho¸n, cßn trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi lµ ®¨ng ký giao dÞch.
11
1.2. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña khèi DNV&N
1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ khèi DNV&N

1.2.1.1. Kh¸i niÖm DNV&N
Kh¸i niÖm “DNV&N” hiÖn nay lµ mét kh¸i niÖm kh¸ phæ biÕn trªn thÕ
giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. Cã n¬i gäi lµ DNV&N, cã n¬i l¹i gäi
lµ doanh nghiÖp nhá vµ võa; nh−ng nh×n chung chóng vÉn kh«ng cã g× kh¸c
nhau. Trong ®Ò tµi, chóng t«i thèng nhÊt dïng côm tõ DNV&N.
Kh¸i niÖm DNV&N lµ mét kh¸i niÖm trõu t−îng, ë mçi n−íc, tuú
thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tÝnh chÊt ngµnh nghÒ vµ ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn cña mét vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh mµ ng−êi ta ®−a ra kh¸i niÖm DNV&N
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chóng ®Òu cã mét ®iÓm chung nhÊt lµ dïng ®Ó chØ mét
lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®−îc xÕp lo¹i theo nh÷ng tiªu chÝ nhÊt ®Þnh, th−êng lµ
dùa vµo quy m« vèn vµ sè l−îng lao ®éng, doanh thu. Tuy nhiªn, t¹i nh÷ng
thêi ®iÓm kh¸c nhau th× çc tiªu thøc nµy còng kh¸c nhau gi÷a çc n−íc, çc
ngµnh. Trong b¶n th©n mét n−íc, çc tiªu thøc x¸c ®Þnh DNV&N còng
kh«ng cè ®Þnh mµ ®−îc thay ®æi tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng thêi kú
nhÊt ®Þnh. B¶ng 1.1 d−íi ®©y chóng t«i ®· tËp hîp mét sè tiÕu thøc ph©n lo¹i
DNV&N ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi.
B¶ng 1.1: Tiªu thøc x¸c ®Þnh DNV&N cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi
STT N−íc Ph©n lo¹i Sè lao Sè vèn Doanh thu

®éng
I. Çc n−íc ph¸t triÓn
1. Mü TÊt c¶ çc ngµnh 0 – 500 Kh«ng quan Kh«ng quan
träng träng
2. NhËt b¶n ChÕ t¸c 1 – 300 300 triÖu Yªn
B¸n bu«n 1 – 100 0 – 100 triÖu
Yªn
B¸n lÎ 1 – 50 0 – 50
DÞch vô 1 – 100 1 – 100
3. EU DN cùc nhá < 10 Kh«ng quan
träng
DN nhá <50 7 triÖu Ecu
12
®éng
DN võa <250 27 triÖu Ecu
4. Australia ChÕ t¸c nhá <100 Kh«ng quan Kh«ng quan
träng träng
ChÕ t¸c võa 100 - 199
DÞch vô nhá <20
DÞch vô võa 20 – 199
5. Hµn Quèc ChÕ t¸c 0 – 300 20 – 80 tû
Won
K má & vËn t¶i 0 – 300 Kh«ng quan Kh«ng quan
träng träng
X©y dùng 0 – 200
TM & DV 0 – 20
II. Çc n−íc ®ang ph¸t triÓn
1. Th¸i Lan S¶n xuÊt nhá Kh«ng 0 – 50 tr Baht
quan träng
S¶n xuÊt võa 51 – 200 Kh«ng quan
träng
B¸n bu«n nhá 0 – 50
B¸n bu«n võa 51 – 100
B¸n lÎ nhá 0 – 30
B¸n lÎ võa 31 – 60
2. Ind«nªxia DN nhá Kh«ng 0 – 20.000$ 0-100.000$
quan träng
DN võa 20.000- 100.000-
100.000$ 500.000$
3. Philippine DN nhá 10 - 99 1,5-15 tr Pªxo
DN võa 100 - 199 10-60 tr
4. Malaysia ChÕ t¸c 0 - 150 Kh«ng quan 0 – 25 RM
träng
5. Mªxic« DN cùc nhá 0 – 15 Kh«ng quan Kh«ng quan
träng träng
DN nhá 16 – 100
DN võa 101- 250
III. Çc n−íc cã nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi
13
®éng
1 Nga DN nhá 1-249 Kh«ng quan Kh«ng quan
träng träng
DN võa 250-999
2. Trung Quèc DN nhá 50 – 100
DN võa 101- 500
3 Hungary DN cùc nhá 1 – 10
DN nhá 10 – 50
DN võa 50 – 250
4. Ba Lan DN nhá <50
DN võa 51 – 200
5. Rumani DN nhá 1 – 20
6. Bungary DN nhá <50 20 tr BGL
Nguån: (1) Hå s¬ çc DNV&N cña APEC, 1998; (2) §inh nghÜa DNV&N cña
çc n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; Tæng quan çc DNV&N cña OECD, 2000.
ë ViÖt Nam, ngµy 20/6/1998 chÝnh phñ ®· ban hµnh c«ng v¨n sè
681/CP-KTN vÒ ®Þnh h−íng chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N quy
®Þnh t¹m thêi vÒ çc tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNV&N; theo ®ã DNV&N trong
ngµnh c«ng nghiÖp lµ çc doanh nghiÖp ph¶i cã sè vèn ®iÒu lÖ d−íi 5 tû ®ång
vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m d−íi 300 ng−êi. Trong th−¬ng m¹i, dÞch
vô lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn s¶n xuÊt d−íi 3 tû ®ång vµ sè lao ®éng d−íi
200 ng−êi. Trong ®ã, doanh nghiÖp cã vèn d−íi 1 tû ®ång vµ sè lao ®éng
d−íi 50 ng−êi trong c«ng nghiÖp vµ d−íi 30 ng−êi trong th−¬ng m¹i dÞch vô
lµ doanh nghiÖp nhá. Tiªu chÝ nµy dùa trªn hai c¾n cø lµ tæng sè vèn vµ sè
ng−êi lao ®éng.
TiÕp theo c«ng v¨n 681, ngµy 23/11/2001, ChÝnh phñ ®· ban hµnh
NghÞ ®inh sè 90/2001/N§-CP vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNV&N. Trong NghÞ cã
®−a ra ®inh nghÜa DNV&N lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®∙ ®¨ng
ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû
®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng−êi”.
Theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh nµy, tÊt c¶ çc doanh nghiÖp thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho¶ m·n hai tiªu thøc lµ lao
14
®éng vµ vèn ®−a ra ®Òu ®−îc gäi lµ DNV&N. Çch ph©n lo¹i nµy lµ t−¬ng
®èi phï hîp víi çch ph©n lo¹i DNV&N chung trªn thÕ giíi.
Theo çch x¸c ®Þnh nµy th× ë n−íc ta hiÖn nay, sè DNV&N chiÕm
kho¶ng h¬n 85% trong tæng sè doanh nghiÖp, lµ n¬i t¹o viÖc lµm cho gÇn
90% lùc l−îng lao ®éng ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ vµ cã mét vai trß quan
träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ. V× vËy mµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ nãi
chung còng nh− ph¸t triÓn DNV&N nãi riªng ®ßi hái ph¶i ®−îc quan t©m
h¬n n÷a vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ph¸t triÓn DNV&N. Trong ®ã, viÖc
tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n sÏ lµ mét m«i tr−êng quan träng ®Ó çc
doanh nghiÖp nµy më réng, ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
1.2.1.2. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña DNV&N
a. §Æc ®iÓm cña DNV&N
§Æc ®iÓm cña çc DNV&N ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸
trong çc tµi liÖu s¸ch b¸o, tµi liÖu nghiªn cøu kh¸c nhau th«ng qua çc
®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy còng nh− trong çc
chu kú ph¸t triÓn kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt çc tµi liÖu ®Òu cho
r»ng, DNV&N cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:
VÒ çc ®iÓm m¹nh
So víi çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c th× DNV&N cã mét sè ®iÓm
m¹nh sau:
Mét lµ, dÔ khëi nghiÖp. HÇu hÕt çc DNV&N ®Òu dÔ dµng ®Ó cã thÓ
b¾t ®Çu ngay sau khi cã ý t−ëng kinh doanh vµ mét sè Ýt vèn còng nh− lao
®éng nhÊt ®Þnh. Lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy gÇn nh− kh«ng ®ßi hái mét
l−îng vèn ®Çu t− lín ngay trong giai ®o¹n ®Çu. Thùc tÕ cho thÊy, nhiÒu
c«ng ty lín trªn thÕ giíi ®· ®−îc b¾t ®Çu tõ çc doanh nghiÖp nhá.
Hai lµ, tÝnh linh ho¹t. Do quy m« ho¹t ®éng nhá, ho¹t ®éng chñ yÕu
trong nh÷ng ngµnh nghÒ thñ c«ng, c«ng nghiÖp truyÒn thèng, nªn hÇu hÕt
çc doanh nghiÖp nµy ®Òu rÊt n¨ng ®éng vµ dÔ thÝch øng víi sù thay ®æi
nhanh cña m«i tr−êng th«ng qua viÖc chuyÓn dÞch çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña m×nh.
15
Ba lµ, lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh. Çc doanh nghiÖp võ vµ nhá
cã lîi thÕ so víi doanh nghiÖp lín ®ã lµ cã kh¶ n¨ng ph¸t huy nh÷ng nguån
lùc ®Çu vµo nh− lao ®éng, tµi nguyªn hoÆc nguån vèn t¹i chç khi khai th¸c
vµ ph¸t huy çc ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña tõng ®Þa ph−¬ng. Ngoµi ra,
çc DNV&N cßn cã lîi thÕ trong viÖc theo s¸t thÞ hiÕu vµ nhu cÇu cña ng−êi
tiªu dïng, qua ®ã t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng ngµy cµng
tèt h¬n nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng.
VÒ çc ®iÓm yÕu
Bªn c¹nh çc ®iÓm m¹nh ®−îc chØ ra ë trªn, DNV&N cßn cã çc
®iÓm yÕu nhÊt ®Þnh nh−: thiÕu vèn, khã cã kh¶ n¨ng ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng
tr×nh lín, çc dù ¸n ®Çu t− lín. Çc DNV&N th−êng kh«ng cã lîi thÕ kinh
tÕ theo quy m« vµ th−êng bÞ lÐp vÕ trong çc mèi quan hÖ víi ng©n hµng, tæ
chøc tÝnh dông còng nh− thiÕu sù ñng hé cña c«ng chóng.
NhiÒu DNV&N bÞ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo çc doanh nghiÖp lín
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Cïng víi viÖc dÔ khëi nghiÖp, th× rñi ro kinh
doanh cña çc doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt cao, cã nh÷ng doanh nghiÖp chØ
sau mét thêi gian ng¾n ho¹t ®éng ®· dÉn tíi ph¸ s¶n.
Ngoµi ra çc DNV&N còng g©y ra kh«ng Ýt ¶nh h−ëng tiªu cùc trong
nÕn kinh tÕ do vèn Ýt, quy m« ho¹t ®éng nhá, hÇu hÕt çc doanh nghiÖp nµy
kh«ng quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng hoÆc khi nhiÒu
DNV&N bÞ ph¸ s¶n do ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ th× g©y ra sù thiÕu tin
t−ëng cña c«ng chóng ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, g©y khã kh¨n
cho ng−êi tiªu dïng khi lùa chän çc s¶n phÈm tiªu dïng còng nh− khi chän
lùa çc nhµ cung cÊp dÞch vô. §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m uy tÝnh cña DNV&N.
b. Vai trß cña DNV&N
DNV&N ë ViÖt Nam còng nh− nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi ®ãng mét
vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nh− thu hót lao ®éng, vèn ®Çu t−,
®ãng gãp vµo xuÊt khÈu, t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng, gãp phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ.
16
B¶ng 1.2 : Vai trß cña DNV&N ë mét sè n−íc
STT N−íc % trong % trong % trong tæng % trong

tæng sè tæng sè GDGT cña xuÊt
DN lao ®éng khu vùc t− khÈu
nh©n
I. Çc n−íc kinh tÕ ph¸t triÓn
1. Mü (1999) 99,7 52 21 31
2. NhËt (1998) 99,7 72,7 55,6 13,5
3. Anh (1999) 99,8 55,4 51
4. Ph¸p (1998) 99 47
5. Hµn Quèc (1997) 99,1 77,4 46,3 43
6. §µi Loan (1999) 97,7 76,39 47,85 47
7. Singapore (1998) 91,5 51,8 34,7 16
II. Çc n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ çc n−íc ®ang chuyÓn ®æi
1. Trung Quèc (1998) 99 84,3 64,99
2. Th¸i Lan (1998) 97,9 70 50,4 50
3. Indonesia (1996) 98 88,3 38,9 18,4
4. Philippine (1997) 99,48 66,21 68,2 60
5. Malaysia (1996) 84 12,17 19,13 15
Nguån: (1) Hå s¬ çc DNV&N cña APEC, 1998; (2) §inh nghÜa DNV&N cña
çc n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999; Tæng quan çc DNV&N cña OECD, 2000.
ë ViÖt Nam, DNV&N chiÕm tû träng trªn 85% trong tæng sè çc
doanh nghiÖp, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã, khu vùc DNV&N thÓ hiÖn qua
mét sè vai trß chñ yÕu sau:
M«t lµ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm míi – gãp phÇn gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp
Theo sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc thèng kª, hiÖn nay, ë n−íc ta hµng
n¨m cã thªm kho¶ng 1,2-1,4 triÖu ng−êi ®Õn tuæi lao ®éng. ViÖc t¹o thªm
viÖc lµm ®ang lµ mét ¸p lùc x· héi m¹nh ®èi víi ChÝnh phñ vµ çc cÊp
chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm míi kh«ng chØ
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi, mµ lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph¸t triÓn hiÖn
nay ë n−íc ta lµ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp trong nÒn kinh tÕ qua ®ã gãp phÇn
17
gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò x· héi, mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång, d©n c−. Çc
DNV&N cã ®Æc ®iÓm chu lµ Ýt vèn vµ ho¹t ®éng chñ yÕu trong çc ngµnh sö
dông nhiÒu lao ®éng. B¶ng 1.2 cho thÊy t¹i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi,
DNV&N thu hót kho¶ng 50 -75% lùc l−îng lao ®éng.
NhËn thøc ®−îc vai trß quan träng cña çc DNV&N, trong mÊy n¨m
qua, nhµ n−íc ®· ®−a ra nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch
thµnh lËp míi vµ ph¸t triÓn çc DNV&N, ®Æc biÖt lµ tõ khi LuËt doanh
nghiÖp ban hµnh n¨m 2000 cã hiÖu lùc ®Õn nay, sè l−îng DNV&N ®· t¨ng
lªn nhanh chãng ë tÊt c¶ çc ngµnh, çc lÜnh vùc qua ®ã ®· gãp phÇn ®¸ng
kÓ vµo viÖc t¹o vµ t¨ng thªm viÖc lµm cho nÒn kinh tÕ.
B¸o ço tæng kÕt ®¸nh gi¸ 3 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp cho
thÊy, trong ba n¨m qua −íc tÝnh ®· cã kho¶ng 1,8 ®Õn 2 triÖu chç lµm viÖc
míi ®· ®−îc t¹o ra nhê çc doanh nghiÖp. Trong ®ã, DNV&N ®ãng gãp
kho¶ng 78% chç lµm viÖc.
Ngoµi ra, phÇn lín lao ®éng trong çc DNV&N ®Òu xuÊt th©n tõ n«ng
nghiÖp, n«ng th«n víi tr×nh ®é v¨n hãa kh«ng cao, ch−a quen víi lèi sèng
vµ lµm viÖc theo ph−¬ng thøc c«ng nghiÖp. V× vËy, ngoµi viÖc ®µo t¹o nghÒ,
kh«ng Ýt chñ doanh nghiÖp cßn ph¶i h−íng dÉn hä vÒ nÕp sèng míi, thay
®æi thãi quen tËp qu¸n sèng kiÓu n«ng d©n vµ n«ng th«n, vÒ tÝnh kû luËt, kû
c−¬ng trong ph−¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; qua ®ã gãp phÇn xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, gi¶m kho¶ng çch vÒ thu nhËp gi÷a çc tÇng líp d©n c− vµ t¨ng
møc ®é c«ng b»ng trong nÒn kinh tÕ.
Hai lµ, thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
Sù më réng vµ ph¸t triÓn çc DNV&N ch¾c ch¾n ®· gãp phÇn kh«ng
nhá vµo t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. T¸c ®éng tÝch cùc nµy ®−îc
chuyÓn t¶i th«ng qua t¨ng thªm vèn ®Çu t−, thu hót thªm lao ®éng, ph¸t huy
®−îc trÝ tuÖ vµ søc s¸ng t¹o cña ng−êi d©n, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng
cÇu thÞ tr−êng néi ®Þa, t¨ng hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ nhê t¨ng thªm c¹nh tranh
trªn thÞ tr−êng, v.v... DNV&N cung cÊp ra thÞ tr−êng nhiÒu lo¹i hµng ho¸
kh¸c nhau, nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®a d¹ng cña nÒn
kinh tÕ.
Theo sè liÖu thèng kª, trong nh÷ng n¨m qua DNV&N ®· ®ãng gãp tõ 25
– 30% trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña c¶ n−íc. Ngoµi ra, çc
18
DNV&N cña n−íc ta cßn cung cÊp 100% s¶n phÈm trong nhiÒu ngµnh, ®Æc biÖt
lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thñ c«ng truyÒn thèng nh− chiÕu cãi, giÇy dÐp.
Ba lµ, gãp phÇn t¨ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu
Cïng víi sù t¨ng tr−ëng nhanh vÒ sè l−îng doanh nghiÖp, l−îng vèn
®Çu t− cña çc DNV&N cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh;
cho ®Õn nay, tæng ®Çu t− cña doanh nghiÖp t− nh©n ®· chiÕm kho¶ng 27%
tæng ®Çu t− cña toµn x· héi.
§ãng gãp vµo xuÊt khÈu cña khu vùc DNV&N còng rÊt lín. Theo
thèng kª cña Bé Th−¬ng m¹i tÝnh ®Õn 31/12/2002, khu vùc t− nh©n trong
n−íc ®ãng gãp kho¶ng 48,5% cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
Çc doanh nghiÖp t− nh©n mµ chñ yÕu lµ çc DNV&N còng lµ nguån ®éng
lùc chÝnh ®Ó më réng çc mÆt hµng, khai th¸c çc mÆt hµng míi, më réng thÞ
tr−êng, më réng quan hÖ b¹n hµng sang nhiÒu n−íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi.
Bèn lµ, gãp phÇn lµm n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh
trong nÒn kinh tÕ
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, DNV&N ®· cã nhiÒu hç trî cho çc doanh
nghiÖp lín lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n nh− lµm ®¹i lý, cung cÊp nh÷ng nguyªn
vËt liÖu ®Çu vµo cho çc doanh nghiÖp lín. Bªn c¹nh ®ã, sè DNV&N t¨ng lªn
kÐo theo sù t¨ng lªn nhanh chãng sè l−îng çc s¶n phÈm vµ dÞch vô míi
trong nÒn kinh tÕ. Nhê ho¹t ®éng víi quy m« võa vµ nhá, çc doanh nghiÖp
nµy cã −u thÕ lµ chuyÓn h−íng kinh doanh nhanh tõ nh÷ng ngµnh nghÒ kÐm
hiÖu qña sang çc ngµnh nghÒ hiÖu qu¶ h¬n nh»m tho¶ m·n nhu cÇu rÊt linh
ho¹t cña d©n c−, qua ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, xo¸ dÇn
t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ®éc canh. ChiÕm ®a sè trong tæng sè çc doanh nghÖp,
DNV&N ®· lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, tÝnh linh ho¹t vµ gi¶m bít møc ®é rñi
ro trong nÒn kinh tÕ.
N¨m lµ, gieo mÇm cho çc tµi n¨ng kinh doanh – lµ “lång Êp” cho
çc doanh nghiÖp lín
Sù ph¸t triÓn çc DNV&N ®· cã t¸c dông ®µo t¹o, chän läc, thö th¸ch
çc tµi n¨ng trÎ trong mÆt trËn s¶n xuÊt kinh doanh. B»ng sù t«n vinh çc
doanh nh©n giái, biÕt çch lµm giµu cho b¶n th©n m×nh vµ x· héi, kinh
nghiÖm qu¶n lý cña hä sÏ ®−îc nh©n ra vµ truyÒn b¸ tíi nhiÒu ç nh©n trong
19
x· héi d−íi nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau qua ®ã sÏ t¹o ra nhiÒu tµi n¨ng
cho ®Êt n−íc.
Ngoµi ra, çc DNV&N cßn lµ nÒn t¶ng quan träng ®Ó ph¸t triÓn çc
doanh nghiÖp lín. Kinh nghiÖm ë nhiÒu n−íc cho thÊy, phÇn lín çc tæng
c«ng ty, çc tËp ®oµn kinh tÕ xuyªn quèc gia ®Òu b¾t ®Çu tõ DNV&N lµm
¨n hiÖu qu¶, tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn thµnh çc
tËp ®oµn.
1.2.1.3. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña çc DNV&N hiÖn nay ë n−íc ta
a) T×nh h×nh chung
Sau gÇn 20 n¨m thùc hiÖn ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ
Nhµ n−íc, DNV&N ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l−îng, quy m« vµ ®·
tham gia vµo hÇu hÕt çc ngµnh; ®Æc biÖt lµ tõ khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu
lùc (n¨m 2000); sè l−îng doanh nghiÖp vµ sè vèn ®¨ng ký ®· t¨ng lªn nhanh
chãng. ViÖc ban hµnh LuËt doanh nghiÖp ®· nhËn ®−îc sù ñng hé, ph¶n øng
tÝch cùc, nhanh chãng cña nh©n d©n nãi chung vµ céng ®ång doanh nghiÖp
nãi riªng.
B¶ng 1.3: Çc chØ sè vÒ thu nh©p vµ thuÕ

cña çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh
STT Ngµnh kinh doanh Sè DN Thu nhËp ThuÕ vµ ThuÕ vµ

rßng (tr.®) çc kho¶n çc kho¶n
ph¶i tr¶ ®· nép
1 Ngµnh khai kho¸ng 161 483.453 34.450 28.240
2 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 6.795 49.902.423 1.934.240 1.822.958
3 S¶n xuÊt vµ cung cÊp ®iÖn 23 3.327 86 108
ga
4 X©y dùng 2.802 7.659.385 284.436 289.000
5 Th−¬ng m¹i vµ dÞch vô 15.967 128.431.039 3.285.359 3.186.651
söa ch÷a
6 Kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng 1.639 1.079.301 89.288 89.346
7 Giao th«ng th«ng tin liªn 844 4.163.872 192.460 217.229
l¹c vµ kho b·i
8 Tµi chÝnh tÝn dông 144 1.202.370 88.351 80.746
9 Khoa häc vµ c«ng nghÖ 7 9.665 710 694
10 Kinh doanh tµi s¶n 952 1.588.315 76.315 75.882
20
11 Gi¸o dôc ®µo t¹o 65 28.270 325 387
12 Ch¨m sãc søc khoÎ vµ çc 16 29.678 219 201
vÊn ®Ò x· héi
13 Çc ho¹t ®éng v¨n ho¸ 39 131.359 8.593 9.149
thÓ thao
14 Çc dÞch vô c«ng 65 104.343 6.403 6.235
Tæng sè 29.519 194.807.800 6.001.234 5.806.776
Nguån: Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o ço t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh
nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002.
KÕt qu¶ ®iÒu tra 29.519 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cho thÊy, sè
doanh nghiÖp nµy ®· t¹o ra 194.807.800 triÖu ®ång; tÝnh b×nh qu©n mçi
doanh nghiÖp t¹o ra kho¶ng 6,6 tû ®ång; ®ãng gãp vµo nguån thu ng©n s¸ch
kho¶ng h¬n 6.000 tû ®ång.
Theo b¸o ço tæng kÕt ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp,
tÝnh ®Õn th¸ng 7/2003, c¶ n−íc cã kho¶ng 120 ngµn doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký
kinh doanh, víi sè vèn ®¨ng ký kho¶ng 215.000 tû ®ång. Trong ®ã, riªng 4
n¨m tõ 2000 – 9/2003, sè doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký lµ 72.601 doanh nghiÖp,
t−¬ng øng víi sè vèn kho¶ng h¬n 145.000 tû ®ång. §iÒu ®¸ng nãi lµ trong 4
n¨m kÓ tõ khi thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tû träng doanh nghiÖp t− nh©n
trong tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký gi¶m tõ 64% trong giai ®o¹n 1991-1999
xuèng cßn 34%; trong khi ®ã, tû träng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ CTCP
®· t¨ng tõ 36% lªn 66%. §Æc biÖt ®· cã kho¶ng 7.000 CTCP ®¨ng ký, gÊp
gÇn 10 lÇn so víi giai ®o¹n 1991-1999. Møc vèn ®¨ng ký trung b×nh/doanh
nghiÖp còng cã xu h−íng t¨ng lªn; thêi kú 1991-1999 vèn ®¨ng ký b×nh
qu©n/doanh nghiÖp lµ gÇn 0,57 tû ®ång,, n¨m 2000 lµ 0,96 tû ®«ng, n¨m
2001 lµ 1,3 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1,8 tû ®ång vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ
2,12 tû ®ång.
Çc DNV&N tham gia vµo hÇu hÕt çc lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vµ ®·
gãp phÇn quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, t×nh h×nh ho¹t
®éng cña çc DNV&N ho¹t ®éng trong çc ngµnh nghÒ ®−îc thèng kª nh−
sau: çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i dÞch vô, söa
ch÷a, kinh doanh kh¸ch s¹n, kinh doanh vËn t¶i, th«ng tin, tin häc còng
chiÕm mét tû träng lín trong tæng sè çc DNV&N víi tû lÖ lµ 55,61%
(60.462 doanh nghiÖp), tiÕp ®Õn lµ çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong çc
21
ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ 16,14% (17.536 doanh nghiÖp), ngµnh x©y
dùng chiÕm tû lÖ 15,11% (16.409 doanh nghiÖp) vµ ngµnh n«ng l©m nghiÖp
chiÕm tû lÖ 13,13% (14.267 doanh nghiÖp).
Trong thêi gian qua, çc DNV&N ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi mét sè
l−îng lín vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
®Êt n−íc. Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc chiÕm kho¶ng 25% GDP.
Trong ®ã, theo thèng kª vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2002 cña çc
DNV&N, doanh thu ®¹t gi¸ trÞ 99.427,6 tû ®ång ViÖt Nam. §ãng gãp cña
khu vùc ngoµi quèc doanh mµ chñ yÕu lµ çc DNV&N vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 38.679 tû ®ång, chiÕm 26% trªn tæng
gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ¦íc tÝnh chung c¶ n¨m, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña
ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 2003 so víi n¨m 2002 ®¹t møc 16%, cao nhÊt trong
3 n¨m trë l¹i ®©y. Trong ®ã, khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc ®¹t 12,4%, khu vùc
c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 18,7% vµ khu vùc cã vèn ®Çu t− n−íc
ngoµi t¨ng 18,3%. Vµ theo thèng kª tÝnh ®Õn hÕt quý I n¨m 2004, gi¸ trÞ s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp −íc tÝnh ®¹t kho¶ng 85 ngh×n tû ®ång ViÖt Nam, t¨ng
15,6% so víi quý I n¨m 2003, trong ®ã khu vùc DNNN ®¹t 30,3 ngh×n tû,
t¨ng 12,2%, khu vùc ngoµi quèc doanh ®¹t 23,2 ngh×n tû, t¨ng 21,4%, vµ khu
vùc cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®¹t 31,5 ngh×n tû t¨ng 14,8%.
Qua sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy râ xu h−íng t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp qua çc n¨m trong ®ã, khu vùc ngoµi quèc doanh bao giê còng cã tèc
®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt, cao h¬n tèc ®é t¨ng tr−ëng cña DNNN vµ khu vùc
®Çu t− n−íc ngoµi. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ vai trß to
lín cña khu vùc ngoµi quèc doanh, mµ chñ yÕu lµ çc DNV&N, trong sù ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc.
Thay ®æi trªn chøng tá çc nhµ ®Çu t− ®· ý thøc ®−îc nh÷ng ®iÓm lîi
vµ bÊt lîi cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp; cã xu h−íng lùa chän lo¹i h×nh
doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, t¹o c¬ së ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ æn ®Þnh, ph¸t triÓn
kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« vµ thêi h¹n ho¹t ®éng víi viÖc qu¶n trÞ néi bé ngµy
cµng chÝnh quy, minh b¹ch h¬n, t¹o lßng tin cho çc nhµ ®Çu t− dµi h¹n, c«ng
khai vµ quy m«.
Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy, mét sè ng−êi cã tr×nh ®é, kinh
nghiÖm qu¶n lý, kiÕn thøc chuyªn m«n ®· tù nguyÖn rêi bá DNNN, doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®Ó tù lËp doanh nghiÖp cña m×nh theo LuËt
22
doanh nghiÖp; mét sè ng−êi trong sè hä ®· b¸n hoÆc thÕ chÊp toµn bé nhµ
cöa, ®Êt ®ai cña c¶ gia ®×nh, thËm chÝ cña c¶ bè mÑ, anh chÞ em ®Ó t¹o vèn
kinh doanh. Cã ng−êi trong sè nãi trªn ®· thµnh ®¹t chØ sau mét thêi gian
ng¾n khëi nghiÖp. Sè sinh viªn quan t©m ®Õn khëi nghiÖp kinh doanh còng
®ang cã xu h−íng t¨ng. Çc cuéc thi dù ¸n khëi nghiÖp kinh doanh ®· ®−îc
h−ëng øng vµ tham gia cña hµng tr¨m sinh viªn ë Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ
Minh vµ mét sè çc tØnh kh¸c. Çc sinh viªn tham gia ®· cã kiÕn thøc nhÊt
®Þnh vÒ kh¶o s¸t, nghiªn cøu thÞ tr−êng, x©y dùng dù ¸n, kÕ ho¹ch kinh
doanh; çc dù ¸n khëi nghiÖp cña sinh viªn cã néi dung phong phó vµ ®a
d¹ng; mét phÇn ®¸ng kÓ cã tÝnh s¸ng t¹o vµ kh¶ thi t−¬ng ®èi cao. Sè sinh
viªn tèt nghiÖp thùc sù thµnh lËp doanh nghiÖp, trë thµnh ng−êi chñ, ng−êi
®iÒu hµnh doanh nghiÖp ®ang cã biÓu hiÖn gia t¨ng. ë Thµnh phè Hå ChÝ
Minh, nh÷ng chñ së h÷u nhãm nµy ®· thµnh lËp "C©u l¹c bé doanh nh©n
2030"; sau h¬n 1 n¨m ho¹t ®éng ®· thu hót sù tham gia cña h¬n 100 doanh
nh©n tuæi ®êi kh«ng qu¸ 30. T«n chØ môc ®Ých cña c©u l¹c bé lµ cïng hîp
t¸c, gióp ®ì lÉn nhau cïng ph¸t triÓn ®Ó sau 10-20 n¨m trë thµnh doanh nh©n
cã uy tÝn vµ ¶nh h−ëng kh«ng chØ trong n−íc mµ c¶ trong khu vùc. Còng
t−¬ng tù, HiÖp héi doanh nghiÖp trÎ ë çc ®Þa ph−¬ng ®· kÕt n¹p thªm nhiÒu
thµnh viªn míi, trong ®ã hÇu hÕt ®−îc thµnh lËp tõ sau n¨m 2000. Çc cuéc
thi "ý t−ëng kinh doanh s¸ng t¹o" ®· gãp phÇn thóc ®Èy h×nh thµnh ý t−ëng,
dù ¸n kinh doanh trong sè nh÷ng ng−êi cã quan t©m; kh«ng Ýt ý t−ëng ®·
®−îc sö dông trë thµnh dù ¸n kinh doanh. TÊt c¶ çc hiÖn t−îng nãi trªn
chøng tá tinh thÇn kinh doanh ®ang ®−îc thøc tØnh, khuyÕn khÝch, cæ vò; vµ
LuËt Doanh nghiÖp ch¾c ch¾n ®· lµ nh©n tè quan träng cho qu¸ tr×nh ®ã. Bëi
v×, LuËt Doanh nghiÖp gi¶i phãng t− duy, søc s¸ng t¹o vÒ ý t−ëng kinh doanh
vµ ph−¬ng thøc tæ chøc kinh doanh; vÒ c¬ b¶n xãa bá çc giíi h¹n vÒ kh«ng
gian ®èi víi viÖc thùc hiÖn kinh doanh.
ViÖc t¨ng sè l−îng vµ quy m« vèn cña doanh nghiÖp ®· ®ãng gãp quan
träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng nguån lùc x· héi vµo s¶n xuÊt, kinh
doanh, t¹o viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng ng©n s¸ch nhµ n−íc,
thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng x· héi chñ nghÜa.
MÆc dï ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh−ng hiÖn nay çc
DNV&N cña n−íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n xuÊt ph¸t tõ néi t¹i DNV&N
23
nh− khã kh¨n vÒ vèn, vÒ lao ®éng, thÞ tr−êng, kinh nghiÖp c¹nh tranh vµ qu¶n
lý còng nh− m« h×nh ph¸t triÓn chung. Do quy m« nhá, vèn Ýt, c«ng nghÖ s¶n
xuÊt l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh yÕu, Ýt ®Çu
t− vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt; cßn nhiÒu khã kh¨n v−íng m¾c vÒ vèn, vÒ mÆt b»ng
s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ m«i tr−êng ph¸p lý vµ m«i tr−êng t©m lý x· héi.
b. Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña khèi DNV&N
• Nhu cÇu huy ®éng vèn cña çc DNV&N

Thùc hiÖn nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VI, VII, VIII vµ IX vÒ khuyÕn
khÝch kinh tÕ t− nh©n ph¸t triÓn, kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qña vµ søc c¹nh
tranh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, cã møc t¨ng tr−ëng b×nh qu©n hµng n¨m cao
h¬n, ®Çu t− nhiÒu h¬n vµo khu vùc s¶n xuÊt, tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo
ho¹t ®éng c«ng Ých, hîp t¸c liªn doanh víi nhau, víi çc doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong nh÷ng n¨m võa qua, §¶ng vµ nhµ n−íc ®· triÓn
khai nhiÒu biÖn ph¸p ®æi míi ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp t−
nh©n nh− ban hµnh: LuËt Doanh nghiÖp t− nh©n ngµy 21 th¸ng 12 n¨m 1990 vµ
LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt C«ng ty, LuËt söa ®æi, bæ sung mét
sè ®iÒu cña LuËt Doanh nghiÖp t− nh©n ngµy 22 th¸ng 6 n¨m 1994. §Æc biÖt tõ
khi ban hµnh LuËt doanh nghiÖp (Quèc héi kho¸ X kú häp thø 5 th«ng qua ngµy
12/6/1999) ®· ®¸nh dÊu mét b−íc c¶i çch quan träng trong viÖc khuyÕn khÝch
çc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn.
NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn
DNV&N vµ ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh
phñ vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn
DNV&N ®· th¸o gì rÊt nhiÒu çc khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi DNV&N vÒ ®æi
míi c¬ chÕ, khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n nãi chung
vµ DNV&N nãi riªng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ çc DNV&N víi mét
sè l−îng doanh nghiÖp lín vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp
ph¸t triÓn kinh tÕ ë n−íc ta. Toµn bé khu vùc DNV&N cña c¶ n−íc chiÕm
kho¶ng 25 - 30% GDP. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh mµ
chñ yÕu lµ çc DNV&N vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m
2003 lµ 38.679 tû ®ång chiÕm 26% trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
ChÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng kh¶
n¨ng huy ®éng vèn b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, sö
dông vèn. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn çc DNV&N vÉn gÆp nhiÒu
24
khã kh¨n ®Æc biÖt lµ khã kh¨n do thiÕu vèn ®Ó s¶n xuÊt vµ më réng s¶n
xuÊt kinh doanh.
Theo b¸o ço héi nghÞ ngµy 24/9/2003 vÒ trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò chñ
yÕu trong ch−¬ng tr×nh c¶i çch cña ViÖt Nam còng nh− vai trß hç trî vµ hîp
t¸c vµ ph¸t triÓn cña UNDP nh©n kû niÖm 25 n¨m quan hÖ VN-UNDP cho
thÊy, trong sè kho¶ng 120 ngµn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng, cã ®Õn trªn
90% lµ çc doanh nghiÖp cã quy m« vèn võa vµ nhá, kinh nghiÖm Ýt, n¨ng lùc
c¹nh tranh yÕu kÐm, rÊt dÔ bÞ tæn th−¬ng; 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp
thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− mua s¾m thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nh»m më réng s¶n xuÊt
kinh doanh; çc doanh nghiÖp nµy th−êng rÊt khã tiÕp cËn víi çc nguån vèn
hç trî.
C¬ cÊu vèn ®¨ng ký kinh doanh cña çc

DNV&N theo ngµnh nghÒ
13%
TMDV
17%
Xay dung
52% Cong nghiep
Nong nghiep
18%
Gi¸o s− Norman Scarborough tr−êng §¹i häc Qu¶n trÞ kinh doanh ë
Nam Carolina nãi: TiÒn kh«ng chØ lµ nguyªn c¨n cña mäi ®iÒu ¸c mµ nã còng
lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt b¹i cña çc DNV&N – mét khi doanh nghiÖp
thiÕu tiÒn th× cã thÓ b¾t ®Çu mét vßng xo¸y ®i xuèng vµ tõ ®ã ch¼ng bao giê
doanh nghiÖp cã thÓ ®i lªn ®−îc n÷a. §iÒu nµy cho thÊy nhu cÇu vÒ vèn ®èi
víi DNV&N lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp.
Mét sè nghiªn cøu cho biÕt tû lÖ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ trong çc
doanh nghiÖp ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh - trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt c¶
n−íc, còng chØ lµ kho¶ng 10% mét n¨m tÝnh theo vèn ®Çu t−. §iÒu nµy cho
thÊy, hiÖn nay çc DNV&N rÊt cÇn vèn ®Ó ®Çu t− çc c«ng nghÖ míi, m¸y
mãc thiÕt bÞ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña DNV&N trªn thÞ tr−êng. Nh−ng çc DNV&N gÆp rÊt nhiÒu bÊt lîi
25
khi tiÕp cËn çc nguån vèn, c¬ héi thÞ tr−êng, xóc tiÕn th−¬ng m¹i; nhiÒu
doanh nghiÖp th−êng phµn nµn l·i suÊt vay vèn cao, khã tiÕp cËn, thêi h¹n
vay ng¾n, chi phÝ hµnh chÝnh, dÞch vô lín, bªn c¹nh ®ã nhiÒu hÖ thèng chi phÝ
thuÕ kh«ng ®−îc tÝnh; m¹ng l−íi dÞch vô hç trî çc DNV&N cßn Ýt, ho¹t
®éng yÕu kÐm. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, còng t¹o ra mét
søc Ðp rÊt lín cho çc DNV&N cßn rÊt non trÎ ë ViÖt Nam do thiÕu hiÓu biÕt,
thiÕu th«ng tin, c«ng nghÖ thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu so víi víi çc ®èi t¸c
nªn th−êng bÞ chÞu thiÖt thßi.
• Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña DNV&N
Ph©n tÝch trªn cho thÊy, nhu cÇu vÒ vèn cña çc DNV&N lµ rÊt lín vµ cÇn
thiÕt. VËy doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng çc nguån tµi trî nµy b»ng çch nµo?
Theo b¸o ço cña Côc ph¸t triÓn DNV&N, ®a sè çc chñ doanh nghiÖp
®Òu nhËn thøc ®−îc r»ng nÕu kh«ng cã ®Çu t− th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã
kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Nh−ng c©u hái ®Æt ra cho çc doanh nghiÖp lµ lµm thÕ
nµo ®Ó tµi trî cho nh÷ng kho¶n ®Çu t− mµ doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn; hay
nãi çch kh¸c lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã mét nguån vèn thÝch ®¸ng vÒ thêi gian vµ
gi¸ trÞ ®Ó thùc hiÖn ®Çu t−.
B¶ng 1.4: Nguån vèn huy ®éng
Nguån vèn huy Lo¹i h×nh doanh nghiÖp KÕt qu¶ tµi chÝnh
®éng
L·i Lç Tæng Tû lÖ
DNNN CPH 13 10 3
Ng©n s¸ch Nhµ DNNN ®ang CPH 8 6 2 32 21,33%
n−íc
C«ng ty CP 11 11 0
Vay −u ®·i tõ DNNN CPH 2 1 1

Quü ®Çu t− ph¸t
DNNN ®ang CPH 0 0 0 4 2,66%
triÓn
C«ng ty CP 2 2 0
Vay tõ ng©n DNNN CPH 32 30 2
hµng
DNNN ®ang CPH 11 9 2 68 45,33%
C«ng ty CP 25 21 4
Vay tõ c«ng DNNN CPH 23 21 2
nh©n viªn
DNNN ®ang CPH 5 5 0 53 35,33%
C«ng ty CP 25 24 1
26
Liªn doanh n−íc DNNN CPH
ngoµi
DNNN ®ang CPH 0 0%
C«ng ty CP
Ph¸t hµnh cæ DNNN CPH 43 39 4
phiÕu
DNNN ®ang CPH 0 0 0 136 90,66%
C«ng ty CP 93 78 12
Ph¸t hµnh tr¸i DNNN CPH
phiÕu
DNNN ®ang CPH 1 1 0,66%
C«ng ty CP
Nguån kh¸c DNNN CPH 13 12 1
DNNN ®ang CPH 6 6 0 58 38,66%
C«ng ty CP 39 31 8
Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi
B¶ng 1.4. cho thÊy hiÖn nay çc DNV&N cña ViÖt Nam cã thÓ sö
dông çc kho¶n tµi trî tõ çc nguån sau:
Vèn chñ së h÷u
§ã lµ kho¶n vèn do c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ vèn gãp
ban ®Çu. B¶ng 1.4 cho thÊy cã ®Õn 90,66% doanh nghiÖp thuéc diÖn ®iÒu tra
ph¸t hµnh cæ phiÕu. Tuy nhiªn hiÖn nay, nhiÒu chñ DNV&N chØ muèn kinh
doanh trªn sè vèn chñ s¬ h÷u cña m×nh mµ th«i, bëi v× ®iÒu ®ã lµm cho hä ®éc
lËp khái sù rµng buéc cña mét bªn thø ba nµo ®ã. Vèn chñ së h÷u còng ®−îc
t¨ng lªn b»ng çch lÊy lîi nhuËn ®Ó ®Çu t− trë l¹i vµo ho¹t ®éng kinh doanh.
Tuy nhiªn, vèn chñ së h÷u kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp, viÖc t¨ng vèn chñ së h÷u theo h×nh thøc ph¸t hµnh
cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh th−êng lµ rÊt khã kh¨n
do chñ doanh nghiÖp chØ cã nguån tµi chÝnh h¹n chÕ, kh«ng thÓ bá ra nhiÒu
h¬n sè vèn hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp ®−îc; do ®ã doanh nghiÖp ph¶i
nghÜ tíi çc kho¶n vay bªn ngoµi ®Ó hy väng thu ®−îc tõ çc ho¹t ®éng kinh
doanh ®Çu t− tõ çc nguån vèn bªn ngoµi cao h¬n chi phÝ ®Ó cã ®−îc çc
kho¶n vay tµi chÝnh ®ã. ViÖc huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi cho phÐp doanh
nghiÖp ®−îc huëng mét sè tiÒn nhiÒu h¬n ®Ó cã thÓ v−ît qua mét giai ®o¹n
míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Vèn chñ së h÷u lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬
b¶n ®Ó bªn thø ba c©n nh¾c cã ®ång tµi trî cho doanh nghiÖp vµ cho ho¹t
27
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp hay kh«ng v× nã chØ ra møc ®é rñi ro cña
doanh nghiÖp.
Vay tõ ng©n hµng
Cho vay lµ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trªn c¬ së gi¶m ®Õn
møc thÊp nhÊt rñi ro cña ng©n hµng. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cã 45,33%
doanh nghiÖp vay ng©n hµng. Tuy nhiªn, ®èi víi çc DNV&N th× viÖc vay tõ
ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n do kho¶n vay nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ vÒ
ph−¬ng ¸n tr¶ nî, tµi s¶n thÕ chÊp, t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i vµ kÕ ho¹ch
kinh doanh mµ tiÒn vay ®−îc sö dông.
Vay tõ gia ®×nh, b¹n bÌ, çn bé c«ng nh©n viªn
ViÖc vay vèn tõ b¹n bÌ, tõ gia ®×nh, çn bé c«ng nh©n viªn lµ ®iÒu x¶y
ra b×nh th−êng trong çc DNV&N, ®Æc biÖt lµ hiÖn nay khi mµ çc ®iÒu kiÖn
vÒ vay vèn cña çc DNV&N qua ng©n hµng lµ rÊt khã kh¨n. Nh−ng kho¶n
vay nµy còng chØ cã h¹n vµ nã còng cã thÓ ®−îc xem nh− lµ mét ©n huÖ. VËy
nªn ®æi l¹i çi g×?.
Çc nguån kh¸c
Ngoµi ra çc DNV&N cã thÓ huy ®éng vèn theo h×nh thøc chung vèn,
çc kho¶n øng tr−íc cho nhµ cung cÊp, çc kho¶n tr¶ tr−íc cña ng−êi mua hµng,
thuª tµi chÝnh, thuª mua, bao thanh to¸n (mua nî). Tuy nhiªn viÖc huy ®éng vèn
®Ó cña DNV&N tõ çc kho¶n nµy còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n h¹n chÕ.
• Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong viÖc huy ®éng
vèn cña çc DNV&N
(1) Nguyªn nh©n tõ çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc
Thø nhÊt, çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ hç trî doanh nghiÖp cßn nhiÒu
h¹n chÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, nhµ n−íc ®· cã nhiÒu dù ¸n hç trî vÒ vèn
®èi víi çc DNV&N nh−: Dù ¸n tµi chÝnh n«ng th«n, thµnh lËp quü ph¸t triÓn
DNV&N, dù ¸n nguån tµi trî Mªk«ng,…Tuy nhiªn, ®Ó cã ®−îc nguån tµi trî
nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®−îc nhiÒu ®iÒu kiÖn rÊt khã kh¨n,
nguån vµ thêi h¹n tµi trî chØ cã h¹n, chØ tµi trî trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ
(chñ yÕu lµ ®Ó ph¸t triÓn çc khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, çc ®Þa bµn ®−îc
khuyÕn khÝch ®Çu t−); b¶n th©n çc dù ¸n nµy chØ ®¸p øng ®−îc mét phÇn
nhá cho nhu cÇu huy ®éng vèn cña DNV&N.
28
Thø hai, sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, çc tæ chøc
tÝn dông. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ phÇn lín çc doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ çc
DNV&N ®ang thiÕu vèn nh−ng tiÒm n¨ng vèn trong n−íc, nhÊt lµ trong d©n
cßn rÊt lín ch−a khai th¸c hÕt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ nãi
chung vµ cho DNV&N nãi riªng. Con ®−êng ®Ó huy ®éng vèn tiÒm n¨ng trong
d©n c− nµy vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vÉn ch−a ®−îc khai th«ng.
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Bé kÕ ho¹ch ®Çu t− vµ Tæng cuc thèng kª th×
cã ®Õn 44% tiÒn ®Ó dµnh cña d©n ®−îc dïng ®Ó mua vµng vµ ngo¹i tÖ, 17%
göi tiÕt kiÖm mµ phÇn lín lµ tiÕt kiÖm ng¾n h¹n, 19% dïng trùc tiÕp cho çc
dù ¸n ®Çu t− nh−ng phÇn lín l¹i lµ ®Çu t− ng¾n h¹n. T×nh h×nh trªn thÓ hiÖn
sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng, çc tæ chøc tÝn dông trong
viÖc huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ.
Ho¹t ®éng cña çc tæ chøc tÝn dông chñ yÕu lµ d−íi h×nh thøc tÝn dông
truyÒn thèng, trong ®ã çc tæ chøc tÝn dông nhµ n−íc chiÕm 75 – 80% thÞ
phÇn còng nh− toµn bé tµi s¶n cña hÖ thèng ng©n hµng. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn
vèn cña çc DNV&N cßn nhiÒu h¹n chÕ mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ (1)
doanh nghiÖp nµy thiÕu çc ®iÒu kiÖn ®Ó vay vèn vµ (2) çc tæ chøc tÝn dông
lo sî vÊn ®Ò an toµn vèn vay. C¬ cÊu nguån vèn còng nh− c¬ cÊu ®Çu t− ch−a
phï hîp vµ ®¸p øng yªu cÇu ®Çu t− trung dµi h¹n cho çc c«ng tr×nh h¹ tÇng
c¬ së cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng cho CNH–H§H, nhÊt lµ trong lÜnh vùc n«ng
nghiÖp n«ng th«n.
N¨ng lùc gi¸m s¸t cho vay vµ qu¶n trÞ rñi ro cña çc tæ chøc tÝn dông
ch−a ®¸p øng ®−îc chuÈm mùc quèc tÕ, ¸p lùc cho vay theo chØ ®Þnh ®· gi¶m
nh−ng vÉn cßn. Qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu hÖ thèng ng©n hµng diÔn ra chËm vµ cßn
nhiÒu khã kh¨n, nî qu¸ h¹n cã nguy c¬ tiÕp tôc ph¸t sinh do tÝn dông ®−îc
më réng kh¸ nhanh, mét sè tæ chøc tÝn dông cã xu h−íng níi láng ®iÒu kiÖn
vay vèn, h¹ thÊp l·i suÊt dÓ giµnh kh¸ch. Ho¹t ®éng cña çc tæ chøc tÝn dông
cßn chøa ®ùng nhiÒu rñi ro ®èi víi khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc vµ khu vùc kinh
tÕ ngoµi quèc doanh.
C¬ cÊu vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn cßn ch−a hîp lý, trong khi huy
®éng vèn ng¾n h¹n chiÕm ®Õn 70% tæng nguån vèn, th× d− nî cho vay trung
h¹n l¹i chiÕm ®Õn 45% tæng d− nî cho vay nÒn kinh tÕ.
Çc c«ng cô ®iÒu tiÕt cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ nh− chÝnh s¸ch l·i suÊt,
chÝnh s¸ch tû gi¸,… ch−a thùc sù ph¸t huy vai trß vµ t¸c dông vèn cã do ch−a
29
cã mét m«i tr−êng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®óng nghÜa. MÆt kh¸c, trªn
thÞ tr−êng cßn nhiÒu møc l·i suÊt ¸p ®Æt kh¸c nhau do cßn nhiÒu lo¹i tÝn dông
−u ®·i, tÝn dông chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc. Ho¹t ®éng cho vay cßn cã sù ph©n
biÖt gi÷a çc DNNN víi çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
Ho¹t ®éng hiÖu qu¶ lµ nguyªn t¾c cña bÊt cø ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ
çc tæ chøc tÝn dông nµo. Theo nguyªn t¾c ®ã, çc ng©n hµng th−êng ngÇn
ng¹i cÊp tÝn dông cho çc DNV&N. Mét phÇn do ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu
chi phÝ giao dÞch mµ hä cho lµ kh«ng t−¬ng xøng khi cho çc DNV&N vay
so víi khi cho doanh nghiÖp lín vay, mÆt kh¸c rñi ro trong kinh doanh cña
çc DNV&N còng lµ kh¸ cao.
Trong khi −u tiªn dµnh cho khu vùc DNV&N cßn rÊt h¹n hÑp th×
nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay l¹i cã khuynh h−íng hç trî çc DNNN,
nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín, h¬n lµ hç trî çc doanh nghiÖp t− nh©n
®a sè cã quy m« nhá. Çc DNNN nÕu ®−îc c¬ quan chñ qu¶n b¶o l·nh sÏ
®−îc vay tiÒn mµ kh«ng cÇn tµi s¶n thÕ chÊp, do vËy hä sÏ ®−îc çc tæ chøc
tÝn dông quan t©m nhiÒu h¬n.
Thø ba, ChÝnh s¸ch thuÕ vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý. Trong
nh÷ng n¨m qua chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®−îc bæ sung, söa ®æi, nh−ng vÉn cßn
nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, ch−a æn ®Þnh, ch−a chó träng ®Çy ®ñ ®Õn viÖc nu«i
d−ìng nguån thu vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña çc
DNV&N, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp nµy tÝch luü vèn. Mét sè quy
®Þnh vÒ doanh thu tÝnh thuÕ, chi phÝ hîp ®−îc trõ ®Ó tÝnh thuÕ ch−a râ rµng
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng çc çn bé thuÕ cã thÓ gi¶i thÝch vµ ¸p dông çc khung
thuÕ kh¸c nhau ®èi víi cïng mét lo¹i ®èi t−îng chÞu thuÕ, t¹o ra khe hë ®Ó
çc doanh nghiÖp trèn thuÕ. Çc chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ch−a thùc sù
khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Çu t−, thu hót, sö dông vèn hiÖu qu¶, n©ng cao
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi
doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn thÊp, ch−a thùc sù
khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. TÝnh c«ng
b»ng cña hÖ thèng thuÕ ch−a cao, vÉn cßn cã sù kh¸c biÖt vÒ chÝnh s¸ch thuÕ
gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ, ch−a thùc sù t¹o lËp m«i tr−êng c¹nh tranh b×nh
®¼ng gi÷a çc doanh nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. ChÝnh
s¸ch thuÕ ch−a thÓ hiÖn quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ mµ chØ nhÊn
m¹nh çc nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ. ThËm chÝ cã nh÷ng tØnh thµnh
30
cßn giao kho¸n møc thu thuÕ cho çc çn bé thuÕ trªn ®Þa bµn cña m×nh ®Ó
®¹t ®Þnh møc thuÕ, hoµn thµnh nhiÖm vô ®−îc giao.
ViÖc quy ®Þnh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi hµng nhËp khÈu ®· lµm
cho çc doanh nghiÖp lóng tóng, khã kh¨n vÒ vèn, ç biÖt cã doanh nghiÖp
ph¶i vay ng©n hµng ®Ó nép thuÕ. Thñ tôc hoµn thuÕ tuy ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn,
song vÉn chËm vÒ thêi gian ®· Ýt nhiÒu g©y khã kh¨n vÒ vèn cho doanh nghiÖp.
Thø t−, ch−a cã thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc
DNV&N ®Ó çc doanh nghiÖp nµy tiÕp cËn nguån vèn dµi h¹n tõ thÞ
tr−êng nµy. Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng gióp çc DNV&N tiÕp cËn
®−îc víi nguån vèn trung vµ dµi h¹n ®ã lµ viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng
chøng kho¸n. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ph¸t triÓn
mét çch ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, hiÖn nay míi chØ x©y dùng thÞ tr−êng chøng
kho¸n tËp trung víi hµng ho¸ lµ chøng kho¸n cña çc doanh nghiÖp cã quy
m« lín; viÖc huy ®éng nguån vèn dµi h¹n cña çc DNV&N gÆp rÊt nhiÒu khã
kh¨n. HÇu hÕt çc nguån vèn mµ DNV&N tiÕp cËn hiÖn nay chØ lµ nguån
trung h¹n vµ ng¾n h¹n, çc DNV&N sÏ khã chñ ®éng viÖc sö dông vèn ®Ó
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, do nguån vèn kh«ng æn ®Þnh. V× vËy rÊt cÇn thiÕt ph¶i
ph¸t triÓn mét thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc DNV&N vµ ®©y sÏ lµ n¬i huy
®éng vèn trung vµ dµi h¹n æn ®Þnh gióp çc DNV&N ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
(2) Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n DNV&N
Thø nhÊt, thiÕu chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh lµ mét trong nh÷ng
khã kh¨n cña DNV&N ë n−íc ta hiÖn nay trong viÖc lËp kÕt ho¹ch ®Ó hoµn
thiÖn thñ tôc vay vèn ng©n hµng, thuª tµi chÝnh,.... §èi víi hÇu hÕt çc
DNV&N, kÕ ho¹ch nhiÒu khi chØ lµ dù ®o¸n trong ®Çu, kh«ng thÓ hiÖn ra
thµnh b¸o ço, dù ¸n; kÕ ho¹ch chØ lµ môc tiªu tæng qu¸t nh− s¶n xuÊt, tiªu
thô, lîi nhuËn cã thÓ ®−îc bao nhiªu; vµ nÕu ®¹t ®−îc, th× tho¶ m·n víi
nh÷ng g× ®· cã.
Thø hai, phÇn lín çc DNV&N ®Òu thiÕu vèn ®Ó ®Çu t− ®æi míi c«ng
nghÖ, ®æi míi trang thiÕt bÞ ®Ó më réng s¶n xuÊt. V× thiÕu vèn, c«ng nghÖ l¹c
hËu, s¶n phÈm lµm ra chÊt l−îng kÐm, gi¸ thµnh cao, kh«ng c¹nh tranh ®−îc,
tån kho, ®· t¸c ®éng trùc tiÕp lµm t×nh h×nh thiÕu vèn cµng trÇm träng thªm.
ThiÕu vèn do çc dù ¸n kÐm hiÖu qu¶ kh«ng vay ®−îc vèn tõ çc ng©n hµng
31
th−¬ng m¹i, çc tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, thiÕu vèn do sö dông ®¬n ®iÖu
çc h×nh thøc huy ®éng vèn.
Thø ba, nguyªn nh©n trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn viÖc huy ®éng vèn cña
DNV&N lµ b¶n th©n hÇu hÕt çc DNV&N ch−a cã thãi quen ®i vay vèn ng©n
hµng ®Ó kinh doanh mµ th−êng huy ®éng vèn ban ®Çu tõ çc nguån phi chÝnh
thøc nh− hä hµng, b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi quen kh¸c. Çc chñ DNV&N
th−êng cho r»ng vay vèn tõ çc nguån phi chÝnh thøc nµy th−êng ®¬n gi¶n
h¬n vay tõ ng©n hµng do hä kh«ng cÇn ph¶i tµi s¶n thÕ chÊp, kh«ng cÇn ph¶i
tu©n thñ çc quy ®Þnh, çc hÖ thèng rµo c¶n hµnh chÝnh cång kÒnh cña çc
ng©n hµng.
1.2.2. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N
1.2.2.1. §¸nh gi¸ t×nh h×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå
ChÝ Minh trong thêi gian qua
a. T×nh h×nh niªm yÕt
TÝnh ®Õn nay (7/11/2004), cã 26 lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Tp. Hå ChÝ Minh víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 1.273 tû ®ång vµ 188
lo¹i tr¸i phiÕu víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.561,03 tû ®ång (trong ®ã 184
tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 20.028,333 tû ®ång; 02 tr¸i
phiÕu chÝnh quyÒn ®i¹ ph−¬ng víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 375 tû ®ång; 02
lo¹i tr¸i phiÕu do Ng©n hµng ®Çu t− vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ph¸t hµnh víi
tæng gi¸ trÞ niªm yÕt lµ 157,7 tû ®ång). So víi thêi kú ®Çu, khi Trung t©m
GDCK Tp. Hå ChÝ Minh míi ®i vµo ho¹t ®éng, quy m« cña thÞ tr−êng ®·
t¨ng lªn ®¸ng kÓ, çc doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých
cña viÖc niªm tham gia niªm yÕt.
b. §¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c t¹o hµng cho Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ
Minh trong n¨m 2004.
Trong n¨m 2004, UBCK ®· cÊp phÐp ®¨ng ký niªm yÕt thªm cho 04
c«ng ty n©ng tæng sè c«ng ty niªm yÕt lªn 26 c«ng ty vµ cÊp chøng nhËn
®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu cho 04 c«ng ty niªm yÕt vµ 01 chøng chØ
Quü ®Çu t− cô thÓ:
Mét lµ, cÊp phÐp ®¨ng ký niªm yÕt cho CTCP B«ng B¹ch tuyÕt víi sè
vèn ®iÒu lÖ lµ 68,4 tû ®ång; CTCP §¸ Ho¸ An víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 35 tû
32
®ång; CTCP Nhiªn liÖu Sµi gßn víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 17 tû ®ång (hiÖn t¹i cæ
phiÕu 3 c«ng ty nµy ®· giao dÞch t¹i TTGDCK HCM); CTCP Çp treo Nói bµ
T©y Ninh-Catour víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 15,985 tû (HiÖn cæ phiÕu cña c«ng ty
ch−a giao dÞch t¹i TTGDCKTP.HCM).
Hai lµ, cÊp phÐp ®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ
cho CTCP n−íc gi¶i kh¸t Sµi gßn tõ 37,903 tû ®ång lªn 45,4836 tû ®ång;
CTCP X©y l¾p b−u ®iÖn tõ 12 tû ®ång lªn 16 tû ®ång; CTCP xuÊt nhËp khÈu
Kh¸nh Héi tõ 20,9 tû lªn 31,25 tû; CTCP kho vËn giao nhËn ngo¹i th−¬ng tõ
22 tû ®ång lªn 33 tû ®ång; cÊp phÐp ®¨ng ký ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu th−ëng
®Ó tr¶ cæ tøc trong n¨m 2004 vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu th−ëng cho nh©n
viªn tõ n¨m 2005 ®Õn 2008 cña CTCP C¬ ®iÖn L¹nh.
Ba lµ, cÊp giÊy phÐp niªm yÕt chøng chØ quü ®Çu t− VF1 víi tæng vèn
®iÒu lÖ lµ 300 tû ®ång.
Ngoµi ra, hiÖn nay UBCK ®ang xÐt duyÖt hå s¬ xin ®¨ng ký niªm yÕt
cña CTCP Kinh §« víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 50 tû ®ång vµ CTCP Hµng H¶i
víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 67,0564 tû ®ång.
Nh»m thóc ®Èy viÖc chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc
ngoµi sang CTCP g¾n víi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, UBCK ®·
phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t− xÐt duyÖt hå s¬ chuyÓn ®æi doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi thµnh CTCP ®Ó ®−a vµo niªm yÕt. Trong n¨m 2004,
UBCK ®· tham gia xÐt duyÖt 12 hå s¬ chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu
t− n−íc ngoµi thµnh CTCP ®Ó ®−a vµo niªm yÕt. UBCK ®· phèi hîp víi Côc
TCDN tr×nh Bé tr×nh Thñ t−íng vÒ viÖc thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN
g¾n víi niªm yÕt vµ viÖc thùc hiÖn b¸n bít phÇn vèn nhµ n−íc g¾n víi niªm
yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. UBCK ®· tham gia víi çc ®¬n vÞ trong Bé
h−íng dÉn Vinaconex, VietcomBank, B¶o Minh x©y dùng ®Ò ¸n cæ phÇn ho¸
g¾n víi niªm yÕt vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Phèi hîp víi UBND çc TØnh,
Thµnh tæ chøc çc héi nghÞ vµ triÓn khai nhiÒu ®ît tiÕp xóc doanh nghiÖp, tËp
huÊn doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c g¾n cæ phÇn ho¸ víi niªm yÕt ë H¶i Phßng,
Qu¶ng Ninh, VÜnh Phóc, §· N½ng, TP.HCM. Phèi hîp víi UBND Tp. Hå
ChÝ Minh vµ UBND Thµnh phè H¶i phßng triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp
hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
Tæ chøc triÓn khai ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu Quü hç
trî ph¸t triÓn, tr¸i phiÕu ®Þa ph−¬ng trªn TTCK theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®−îc
33
duyÖt. Trong n¨m 2004, TTGDHCM thùc hiÖn 31 ®ît ®Êu thÇu tr¸i phiÕu víi
tæng gi¸ trÞ lµ 1937,7 tû ®ång trong ®ã Kho b¹c Nhµ n−íc ph¸t hµnh ®−îc
905,7 tû ®ång (sè ®ît tróng thÇu lµ 15/16 ®ît), Quü Hç trî vµ ph¸t hµnh ®−îc
762 tû ®ång (sè ®ît tróng thÇu lµ 8/16 ®ît), tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa
ph−¬ng lµ 125 tû ®ång. Nh×n chung ho¹t ®éng ®Êu thÇu tr¸i phiÕu trong n¨m
2004 kh¶ quan h¬n so víi çc n¨m tr−íc v× hai nguyªn nh©n chÝnh g©y c¶n
trë cho ®Êu thÇu lµ l·i suÊt vµ chi phÝ ®· ®−îc xo¸ bá. HiÖn nay, gÇn nh−
kh«ng cßn kho¶ng çch vÒ l·i suÊt vµ phÝ ph¸t hµnh gi÷a çc ph−¬ng thøc
ph¸t hµnh.
Tæ chøc tæng kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn ®iÒu lÖ MÉu ¸p dông cho çc
c«ng ty niªm yÕt trªn TTGDCK, trªn c¬ së ®ã cã ®Ò xuÊt h−íng hoµn chØnh
quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ c«ng ty cho çc c«ng ty niªm yÕt.
c. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn cña çc doanh nghiÖp niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh
Cã thÓ thÊy r»ng, çc doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n
chñ yÕu lµ ®Ó t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cña doanh nghiÖp m×nh
mµ ch−a thùc sù coi TTCK nh− mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n hiÖu
qu¶. MÆc dï cho ®Õn nay ®· cã gÇn 2.000 DNNN ®−îc CPH hoÆc chuyÓn ®æi
së h÷u, song míi chØ cã 26 CTCP cã cæ phiÕu ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng
víi tæng gi¸ trÞ theo mÖnh gi¸ lµ 1.273 tû ®ång. Tuy nhiªn, ®Õn nay míi chØ
cã Hapaco lµ CTCP duy nhÊt thùc hiÖn ph¸t hµnh thªm mét triÖu cæ phiÕu
míi ra c«ng chóng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Ó x©y dùng nhµ m¸y giÊy
Kraf víi tæng sè tiÒn thu ®−îc tõ ®ît ph¸t hµnh lµ 32 tû ®ång.
Mét sè c«ng ty niªm yÕt kh¸c nh− REE, SACOM, TRIBECO, .... trong
thêi gian võa qua ®· ph¸t hµnh cæ phiÕu th−ëng cho çc cæ ®«ng hiÖn h÷u mµ
nguån lÊy tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i vµ çc quü cña c«ng ty. ViÖc ph¸t hµnh nµy
kh«ng lµm t¨ng thªm sè l−îng cæ ®«ng cña c«ng ty vµ còng kh«ng lµm t¨ng
thªm nguån vèn chñ së h÷u cña CTCP nh−ng l¹i lµm gi¶m quü. Thùc chÊt
®©y chØ lµ h×nh thøc ®iÒu chØnh vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mµ th«i.
Thùc tÕ trªn cho thÊy, thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ph¸t huy ®−îc vai
trß lµ kªnh huy ®éng vèn quan träng cho doanh nghiÖp; cã nhiÒu nguyªn
nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy, nh−ng chñ yÕu lµ do:
34
- Çc CTCP ®−îc niªm yÕt chñ yÕu lµ c«ng ty míi cæ phÇn ho¸, ®Òu
míi ®−îc c¬ cÊu vµ x¸c ®Þnh l¹i vèn nªn trong giai ®o¹n ®Çu th−êng kh«ng
cã nhu cÇu huy ®éng thªm vèn.
- NhiÒu doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®−îc hÕt lîi Ých cña viÖc tham
gia thÞ tr−êng hoÆc cßn e ng¹i kiÓm to¸n vµ c«ng bè th«ng tin khi niªm yÕt
trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
1.2.2.2. §¸nh gi¸ nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N
a. Nhu cÇu niªm yÕt cña khèi DNV&N
ChiÕm kho¶ng 90% trong tæng sè 120 ngµn doanh nghiÖp, nhu cÇu
®−îc niªm yÕt cæ phiÕu trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña khèi DNV&N lµ
rÊt lín. Theo sè liÖu ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña çc
DNV&N do Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n thùc hiÖn trong
n¨m 2003, trong tæng sè 248 doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra t¹i 6 tØnh thµnh phè
trªn c¶ n−íc (trong ®ã riªng Hµ Néi lµ 150 doanh nghiÖp) cã 139 doanh
nghiÖp chiÕm kho¶ng 56% ®−îc hái cã ý ®Þnh tham gia niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi; con sè 56% suy réng ra ®èi víi kho¶ng h¬n 100 ngµn
DNV&N lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, ®èi chiÕu víi ®iÒu kiÖn niªm yÕt theo NghÞ
®Þnh 144 th× sè doanh nghiÖp ®¸p øng ®ñ tiÒu kiÖn niªm yÕt lµ kh«ng nhiÒu.
B¶ng 1.5: Dù kiÕn niªm yÕt ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp
Lo¹i h×nh doanh nghiÖp

KÕ ho¹ch niªm yÕt DNNN DNNN ®ang C«ng ty Tæng Tû lÖ
CPH CPH CP
Kh«ng niªm yÕt 61 40,66%
Tr−íc 31/12/2004 1 0 7 8 5,33%
Tõ 1/1/05- 31/12/05 9 3 15 27 18%
Sau 1/1/06 14 7 33 54 36%
Tæng 150 100%
B¶ng 1.5 cho thÊy, trong tæng sè 150 DNV&N ®−îc ®iÒu tra trªn ®Þa
bµn Hµ Néi cã 89 doanh nghiÖp cã dù ®Þnh tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n, chiÕm 59,3% sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra. Tuy nhiªn, phÇn lín
çc doanh nghiÖp nµy cã dù ®Þnh niªm yÕt sau 1/1/2006. ChØ cã 8 doanh
35
nghiÖp dù ®Þnh niªm yÕt trong n¨m 2004, chiÕm 5,33% vµ 27 doanh nghiÖp
cã ý ®Þnh niªm yÕt trong n¨m 2005 chiÕm 18%.
H¬n n÷a, kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, nÕu chiÕu theo çc tiªu chuÈn
niªm yÕt dù kiÕn th× kh«ng ph¶i tÊt c¶ trong sè çc doanh nghiÖp cã ý ®Þnh
niªm yÕt héi tô ®ñ çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n tËp trung.
b. Môc ®Ých niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp
B¶ng 1.6: Môc ®Ých niªm yÕt
Sè l−îng doanh
nghiÖp cã ý ®Þnh niªm
ChØ tiªu Tû lÖ
yÕt tr¶ lêi
Cã Kh«ng
T¹o tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu cña c«ng ty 52 17 58,42
Lµm t¨ng thªm uy tÝn vµ qu¶ng b¸ th−¬ng hiÖu cña 81 6 91%

c«ng ty
Huy ®éng vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt 81 7 91%
Huy ®éng vèn ®Ó thanh to¸n çc kho¶n nî cña c«ng ty 24 49 26,96%
Huy ®éng vèn ®Ó hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸
vµ çc s¶n phÈm dÞch vô cña c«ng ty
49 31 55%
Huy ®éng vèn ®Ó mua s¾m ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
tõ n−íc ngoµi
51 38 57,3%
Huy ®éng vèn ®Ó t¨ng sè l−îng vèn l−u ®éng cña c«n ty 50 25 56,18%
Thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi 40 36 44,95%
Môc ®Ých kh¸c 37 25 41,57%
B¶ng 1.6 cho thÊy, çc doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi
Ých cña viÖc niªm yÕt vµ giao dÞch trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn,
trong sè çc môc ®Ých ®−îc liÖt kª th× cã thÓ thÊy phÇn lín çc doanh
nghiÖp cho r»ng viÖc niªm yÕt cña hä trªn thÞ tr−êng nh»m môc tiªu cao
nhÊt lµ lµm t¨ng uy tÝn vµ qu¶ng b¸ cho th−¬ng hiÖu cña m×nh. ViÖc huy
®éng vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt còng lµ mét môc tiªu cña nhiÒu doanh
nghiÖp víi 91% sè doanh nghiÖp cã ý ®Þnh tham gia niªm yÕt x¸c ®Þnh ®−îc
lîi Ých nµy. ViÖc niªm yÕt ®Ó t¹o tÝnh thanh kho¶n cho çc cæ phiÕu kh«ng
36
ph¶i lµ môc tiªu cao nhÊt cña çc doanh nghiÖp. Cã thÓ lý gi¶i ®iÒu nµy lµ
do trong sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra sè l−îng çc doanh nghiÖp lµ CTCP
t− nh©n chiÕm sè l−îng kh¸ cao, chiÕm 62% sè doanh nghiÖp ®−îc ®iÒu tra.
Sè l−îng cæ ®«ng cña çc doanh nghiÖp nµy kh«ng cao, sè cæ ®«ng b×nh
qu©n cña çc doanh nghiÖp nµy chØ vµo kho¶ng 8,9 cæ ®«ng/doanh nhiÖp (®·
trõ ®i çc doanh nghiÖp cã sè cæ ®«ng qu¸ cao vµ qu¸ thÊp kh«ng tiªu biÓu
ra khái mÉu). Víi sè cæ ®«ng nh− vËy, tÝnh ®¹i chóng cña çc doanh nghiÖp
nµy kh«ng cao nªn yªu cÇu vÒ tÝnh thanh kho¶n ®èi víi cæ phiÕu cña çc
doanh nghiÖp nµy còng kh«ng cao.
c. Nh÷ng lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt
B¶ng 1.7: Lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt
Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý

®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi
ChØ tiªu
Cã Kh«ng Kh«ng cã Tû lÖ
ý kiÕn
Cty tiÕp cËn ®−îc víi çc kho¶n vay ng©n 45 17 21 50,56%
hµng
Cty ®−îc miÔn thuÕ, phÝ nhiÒu h¬n 49 18 19 55%
T¨ng vÞ thÕ c¹nh tranh cña Cty 78 3 7 87,64%
Chøng kho¸n ®−îc giao dÞch dÔ dµng 75 4 11 84,26%
T¹o tÝnh thanh kho¶n 70 4 12 78,65%
C«ng bè th«ng tin vÒ doanh nghiÖp ®−îc 62 8 15 69,66%
®¸p øng nhanh h¬n
§−îc cung cÊp çc th«ng tin vÒ thÞ tr−êng 64 11 11 71,91%
chøng kho¸n
Tªn tuæi h×nh ¶nh t¨ng lªn trong c«ng 75 5 9 84,26%
chóng
Tªn, tuæi, h×nh ¶nh ®−îc qu¶ng ço miÔn 63 13 9 70%
phÝ
Thµnh viªn H§QT n¨ng ®éng h¬n 71 4 12 79,77%
NhËn ®−îc t− vÊn thÝch hîp vÒ niªm yÕt 68 10 7 76,4%
37
Còng thèng nhÊt víi kÕt qu¶ ghi nhËn ®−îc ë b¶ng 1.6, çc doanh
nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi thÕ do viÖc niªm yÕt mang l¹i ®ã lµ:
Thø nhÊt, qu¶ng b¸ h×nh ¶nh, th−¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp. B¶ng 1.7,
cho thÊy, lîi thÕ mµ çc doanh nghiÖp coi träng nhÊt khi ra niªm yÕt lµ nh÷ng
lîi thÕ vÒ viÖc tªn tuæi, h×nh ¶nh, th−¬ng hiÖu cña hä ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt
®Õn khi tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ qua ®ã vÞ thÕ c¹nh
tranh cña doanh nghiÖp ®−îc n©ng cao sau khi niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n. Víi 84,26% doanh nghiÖp tr¶ lêi cã vÒ vÊn ®Ò nµy cho thÊy, sau khi
®−îc niªm yÕt uy tÝn cña c«ng ty sÏ ®−îc t¨ng lªn víi nhiÒu triÓn väng tèt
®ep, t¹o cho c«ng ty hÊp dÉn h¬n víi çc ®èi t¸c trong vµ ngoµi n−íc, t¨ng uy
tÝn ®èi víi çc nhµ ®Çu t−, chñ nî, nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu.
Thø hai, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n. Khi chøng kho¸n cña
c«ng ty ®−îc niªm yÕt, viÖc GDCK cña c«ng ty sÏ trë lªn dÔ dµng h¬n rÊt
nhiÒu; cæ ®«ng cña c«ng ty cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®æi chøng kho¸n thµnh
tiÒn mÆt vµ ng−îc l¹i.
Thø ba, c«ng t¸c qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n. KÕt
qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, gÇn 80% doanh nghiÖp nhËn thÊy r»ng sau khi niªm
yÕt, çc thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ sÏ n¨ng ®éng h¬n trong viÖc tæ chøc,
qu¶n lý, qua ®ã sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty cao
h¬n, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.
Thø t−, ®−îc h−ëng çc chÝnh s¸ch −u ®·i. Khi tham gia niªm yÕt,
c«ng ty cßn ®−îc nhµ n−íc dµnh cho nhiÒu −u ®·i nh−: ®−îc miÔn gi¶m thuÕ
thu nhËp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®−îc ¸p dung khÊu hao nhanh tµi s¶n
cè ®Þnh ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®−îc hç trî vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn.
d. Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i cho çc doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt
B¶ng 1.8a: Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i

¬
Sè l−îng doanh nghiÖp cã

ý ®Þnh niªm yÕt tr¶ lêi
ChØ tiªu
Cã Kh«ng Kh«ng cã
ý kiÕn
Cty kh«ng muèn c«ng khai çc b¸o ço tµi chÝnh 25 39 18
Cty ph¶i gi¶m çc kho¶n vay ng©n hµng 11 56 19
38
Cty ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n 15 52 21
Cty cã thÓ huy ®éng vèn tõ çc cæ ®«ng nªn kh«ng cã nhu 17 46 24
cÇu
Cæ ®«ng chÊp nhËn giao dÞch trªn thÞ tr−êng kh«ng chÝnh 18 37 28
thøc
Cty kh«ng t×m ®−îc çc thµnh viªn H§QT ®éc lËp 12 49 24
Quy ®Þnh c«ng bè th«ng tin trªn b¶n ço b¹ch 28 35 23
Ph¶i ¸p dông çc nguyªn t¾c qu¶n trÞ Cty 21 34 31
Ph¶i ¸p dông MÉu ®iÒu lÖ 20 33 36
Thñ tôc niªm yÕt phøc t¹p 17 32 37
Chi phÝ lËp hå s¬ xin niªm yÕt qu¸ cao 18 30 36
Thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ cña UBCKNN qu¸ dµi 24 44 37
Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ QTCT 57 18 13
Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm çc kiÕn thøc vÒ thÞ 62 24 8
tr−êng chøng kho¸n
Cty kh«ng tiÕp cËn ®−îc víi çc cty kiÓm to¸n 22 45 20
Chi phÝ kiÓm to¸n çc b¸o ço tµi chÝnh qu¸ lín 31 36 19
Quy m« Cty qu¸ nhá ®Ó trë thµnh cty niªm yÕt 39 35 12
B¶ng 1.8b : Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i

ChØ tiªu
ý kiÕn
Cty kh«ng muèn c«ng khai çc b¸o ço tµi chÝnh 28.09% 43.82% 20.22%
Cty ph¶i gi¶m çc kho¶n vay ng©n hµng 12.36% 62.92% 21.35%
Cty ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n 16.85% 58.43% 23.60%
Cty cã thÓ huy ®éng vèn tõ çc cæ ®«ng nªn kh«ng cã
nhu cÇu 19.10% 51.69% 26.97%
Cæ ®«ng chÊp nhËn giao dÞch trªn thÞ tr−êng kh«ng chÝnh
thøc 20.22% 41.57% 31.46%
Cty kh«ng t×m ®−îc çc thµnh viªn H§QT ®éc lËp 13.48% 55.06% 26.97%
Quy ®Þnh c«ng bè th«ng tin trªn b¶n ço b¹ch 31.46% 39.33% 25.84%
39
Ph¶i ¸p dông çc nguyªn t¾c qu¶n trÞ c«ng ty 23.60% 38.20% 34.83%
Ph¶i ¸p dông Mét ®iÒu lÖ 22.47% 37.08% 40.45%
Thñ tôc niªm yÕt phøc t¹p 19.10% 35.96% 41.57%
Chi phÝ lËp hå s¬ xin niªm yÕt qu¸ cao 20.22% 33.71% 40.45%
Thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ cña UBCKNN qu¸ dµi 26.97% 49.44% 41.57%
Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ QTCT 64.04% 20.22% 14.61%
Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm çc kiÕn thøc vÒ thÞ
tr−êng chøng kho¸n 69.66% 26.97% 8.99%
Cty kh«ng tiÕp cËn ®−îc víi çc c«ng ty kiÓm to¸n 24.72% 50.56% 22.47%
Chi phÝ kiÓm to¸n çc b¸o ço tµi chÝnh qu¸ lín 34.83% 40.45% 21.35%
Quy m« cty qu¸ nhá ®Ó trë thµnh cty niªm yÕt 43.82% 39.33% 13.48%
Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt, B¶ng 1.8a vµ 1.8b cho
thÊy çc doanh nghiÖp vÉn cßn cã rÊt nhiÒu e ng¹i khi tham gia niªm yÕt trªn
thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt b¶ng 1.8a chóng ta thÊy, ®èi
víi nh÷ng e ng¹i ®−îc ®−a ra trong b¶ng ®iÒu tra th× sè doanh nghiÖp tr¶ lêi
“kh«ng” cã tû lÖ lín h¬n sè doanh nghiÖp tr¶ lêi “cã”. B¶ng 1.8b cho thÊy,
chØ duy nhÊt cã 2 chØ tiªu lµ “Thµnh viªn H§QT cÇn ®−îc ®µo t¹o thªm vÒ
QTCT cã sè tr¶ lêi cã lµ 64,04% vµ “Thµnh viªn H§QT cÇn bæ sung thªm
çc kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n cã sè tr¶ lêi cã 69,66% lµ cã sè
doanh nghiÖp tr¶ lêi “cã” nhiÒu h¬n sè doanh nhiÖp tr¶ lêi “kh«ng”. §©y lµ
hai tiªu chÝ mµ doanh nghiÖp e ng¹i nhÊt khi tham gia niªm yÕt. TiÕp ®Õn lµ
43,82% doanh nghiÖp cho r»ng quy m« cña c«ng ty qu¸ nhá ®Ó cã thÓ trë
thµnh mét c«ng ty niªm yÕt còng nh− doanh nghiÖp e ng¹i cho chi phÝ kiÓm
to¸n b¸o ço tµi chÝnh qu¸ lín ®èi víi c«ng ty. Sè doanh nghiÖp e ng¹i cho
çc tiªu chÝ kh¸c nh−: quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin, c«ng ty kh«ng muèn
c«ng khai b¸o ço tµi chÝnh vµ çc thñ tôc niªm yÕt ... ®Òu chiÕm tû lÖ tõ
12,% ®Õn 30%. ChÝnh v× vËy, sè doanh nghiÖp kh«ng e ng¹i ®èi víi viÖc
niªm yÕt chiÕm tõ 30,6% ®Õn 16%. Tuy nhiªn, còng cã tõ 19% ®Õn 5%
doanh nghiÖp kh«ng hiÓu vÒ nh÷ng tiªu chÝ nµy.
Tuy nhiªn sè liÖu nµy bÞ ¶nh h−ëng nhiÒu khi nh÷ng doanh nghiÖp
kh«ng cã ý ®Þnh niªm yÕt ®· ®−îc lo¹i trõ. Nh÷ng doanh nhiÖp ®−îc thÓ hiÖn
trong çc b¶ng 1.8a vµ 1.8b nªu trªn lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm
40
yÕt nªn ch¾c ch¾n hä cã Ýt e ng¹i h¬n çc doanh nghiÖp ch−a cã ý ®Þnh niªm
yÕt. Sè l−îng çc doanh nghiÖp tr¶ lêi vµo môc “kh«ng hiÓu” còng chiÕm kh¸
lín, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng tiªu chÝ liªn quan ®Õn çc thñ tôc niªm yÕt, chi
phÝ niªm yÕt, qu¶n trÞ c«ng ty vµ viÖc ¸p dông mÉu ®iÒu lÖ ban hµnh theo
QuyÕt ®Þnh sè 07 cña Bé tr−ëng Chñ nhiÖm v¨n phßng ChÝnh phñ. §iÒu nµy
cho thÊy c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn kiÕn thøc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nªu
trªn cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn m¹nh mÏ h¬n n÷a trong thêi gian tíi.
T©m lý çc doanh nghiÖp e ng¹i khi tham gia niªm yÕt lµ dÔ hiÓu, do
quan niÖm vµ hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cña çc doanh nghiÖp cßn
nhiÒu h¹n chÕ nªn th¸i ®é çc doanh nghiÖp cßn rÊt dÌ dÆt, lu«n gi÷ th¸i ®é
tr«ng chê xem çc doanh nghiÖp niªm yÕt tr−íc nh− thÕ nµo ®Ó cã thÓ tham
gia hoÆc kh«ng tham gia. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ do hÇu hÕt çc doanh nghiÖp
ch−a ®−îc tiÕp cËn ®Çy ®ñ çc th«ng tin vÒ mét lÜnh vùc míi, nh÷ng th«ng tin
vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ®Õn víi çc doanh nghiÖp míi chØ qua con ®−êng
b¸o chÝ, thêi sù, phim ¶nh...
e. Sù hç trî cÇn thiÕt ®èi víi çc doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt
B¶ng 1.9a: Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt

ChØ tiªu
ý kiÕn
DÞch vô t− vÊn tµi chÝnh 73 12 5
DÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n 77 6 6
DÞch vô b¶o l·nh ph¸t hµnh 67 10 10
DÞch vô ®¨ng ký chøng kho¸n 70 5 12
DÞch vô t− vÊn niªm yÕt 77 5 7
DÞch vô t− vÊn ph¸p lý liªn quan ®Õn niªm yÕt 80 7 2
DÞch vô hç trî x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh 55 22 9
DÞch vô t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn H§QT 75 6 5
DÞch vô vÒ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ TTCK 85 2 2
41
B¶ng 1.9b. Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt

ChØ tiªu
ý kiÕn
DÞch vô t− vÊn tµi chÝnh 82.02% 13.48% 5.62%
DÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n 86.52% 6.74% 6.74%
DÞch vô b¶o l·nh ph¸t hµnh 75.28% 11.24% 11.24%
DÞch vô ®¨ng ký chøng kho¸n 78.65% 5.62% 13.48%
DÞch vô t− vÊn niªm yÕt 86.52% 5.62% 7.87%
DÞch vô t− vÊn ph¸p lý liªn quan ®Õn niªm yÕt 89.89% 7.87% 2.25%
DÞch vô hç trî x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh 61.80% 24.72% 10.11%
DÞch vô t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn H§QT 84.27% 6.74% 5.62%
DÞch vô vÒ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ TTCK 95.51% 2.25% 2.25%
B¶ng 1.9b cho thÊy, cã ®Õn 95,51% doanh nghiÖp ®Òu rÊt cÇn hç trî vÒ
®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ TTCK, kÕ ®Õn lµ hç trî vÒ
çc dÞch vô t− vÊn niªm yÕt (86,52%) vµ t− vÊn ph¸p lý vµ çc dÞch vô vÒ kÕ
to¸n, kiÓm to¸n,…
Víi nh÷ng yªu cÇu vÒ nh÷ng sù hç trî nªu trªn cµng kh¼ng ®Þnh hiÓu
biÕt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cña l·nh ®¹o còng nh− çn bé c«ng nh©n viªn
trong çc doanh nghiÖp cßn rÊt h¹n chÕ. Khã kh¨n lín nhÊt mµ çc doanh
nghiÖp cã dù kiÕn tham gia niªm yÕt lµ ch−a ®−îc ®µo t¹o chuyªn m«n
nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ TTCK lµ rÊt quan träng ®èi víi çc doanh
nghiÖp nãi chung còng nh− ®èi víi çc çn bé l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp nãi
riªng cho ®Õn nay ch−a lµm ®−îc nhiÒu.
§iÒu ®ã cho thÊy, chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét lÜnh
vùc cßn rÊt míi t¹i ViÖt Nam. Nhu cÇu ®−îc hç trî ®Ó tham gia niªm yÕt lµ
rÊt cao ®èi víi çc doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ ®−a çc doanh nghiÖp ra niªm yÕt
trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, chóng ta cÇn cã nh÷ng hç trî cho doanh nghiÖp
vÒ nhiÒu mÆt. Quan träng nhÊt vÉn lµ viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn vµ hç trî
®µo t¹o vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc doanh nghiÖp,
42
gióp çc doanh nghiÖp cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc còng nh− sù tù tin cÇn thiÕt ®Ó
niªm yÕt.
1.2.2.3. §¸nh gi¸ nhËn thøc cña doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt
ViÖc ®¸nh gi¸ nhu cÇu niªm yÕt cña çc DNV&N ë trªn chØ chñ yÕu
dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n cña
248 doanh nghiÖp trong n¨m 2004 trong ®ã tËp trung vµo ®¸nh gi¸ 150 doanh
nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Nh−ng kÕt qu¶ còng ®· ®¸nh gi¸ ®−îc vÒ c¬ b¶n
sù hîp t¸c, hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cña çc DNV&N. Nh÷ng
®¸nh gi¸ cô thÓ:
VÒ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp: Sè l−îng çc CTCP ®−îc
thµnh lËp míi (çc CTCP t− nh©n) cã ý ®Þnh niªm yÕt lµ rÊt lín nh−ng kh¶
n¨ng niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp nµy kh«ng cao do ch−a ®¸p øng ®−îc
®Çy ®ñ çc tiªu chuÈn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ néi. Cã hai yÕu tè
quan träng nhÊt lµm cho çc doanh nghiÖp nµy kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ çc
®iÒu kiÖn vÒ quy m« vµ tÝnh ®¹i chóng. Çc DNNN cæ phÇn ho¸ cã lîi thÕ
h¬n çc CTCP thµnh lËp míi rÊt nhiÒu ë hai tiªu chuÈn nµy. HÇu hÕt çc
DNNN cæ phÇn ho¸ vµ chuÈn bÞ cæ phÇn ho¸ ®Òu ®¸p øng ®−îc hai tiªu
chuÈn nµy. Do vËy, ®Ó t¨ng c−êng hµng ho¸ cho Trung t©m GDCK Hµ néi th×
c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ cña çc Bé ngµnh cÇn ph¶i ®−îc phèi hîp vµ tiÕn hµnh
m¹nh mÏ h¬n.
VÒ huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n: HiÖn çc doanh nghiÖp
vÉn ch−a quan t©m ®Õn viÖc huy ®éng vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu,
tr¸i phiÕu hay liªn doanh víi n−íc ngoµi. Nguån huy ®éng vèn quan träng
nhÊt hiÖn nay cña çc doanh nghiÖp vÉn lµ nguån vay ng©n hµng.
VÒ môc ®Ých niªm yÕt cña çc doanh nghiÖp: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy,
phÇn lín çc doanh nghiÖp cho r»ng môc tiªu quan träng nhÊt khi ra niªm yÕt
lµ nh»m n©ng cao uy tÝn h×nh ¶nh vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.
VÒ lîi thÕ khi niªm yÕt: Lîi thÕ cã ®−îc khi niªm yÕt theo nhËn thøc
cña çc doanh nghiÖp vÉn lµ nh÷ng −u thÕ vÒ h×nh ¶nh vµ uy tÝn cña mét
doanh nghiÖp niªm yÕt. Nh÷ng −u ®·i thuÕ theo nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i lµ mét lîi thÕ hay lîi thÕ quan träng.
VÒ nh÷ng yÕu tè e ng¹i: Çc doanh nghiÖp vÉn cßn rÊt nhiÒu e ng¹i ®èi
víi viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Nh÷ng e ng¹i lín
43
nhÊt lµ viÖc çc thµnh viªn H§QT ch−a cã ®−îc ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ thÞ
tr−êng chøng kho¸n, qu¶n trÞ c«ng ty vµ e ng¹i liªn quan ®Õn quy m« cña
c«ng ty. NhiÒu doanh nghiÖp cho biÕt hä e ng¹i quy m« c«ng ty cña hä qu¸
nhá ®Ó cã thÓ tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n.
VÒ nh÷ng hç trî cÇn thiÕt: Çc doanh nghiÖp cÇn nhËn ®−îc nhiÒu hç trî
h¬n n÷a ®Ó cã thÓ tham gia niªm yÕt. Trong nh÷ng hç trî nµy th× hç trî vÒ ®µo
t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n, thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ qu¶n trÞ
c«ng ty lµ nh÷ng hç trî cÇn thiÕt theo nhËn thøc cña nhiÒu doanh nghiÖp nhÊt.
1.2.2.4. Mét sè tån t¹i, v−íng m¾c cña çc DNV&N khi tham gia
VÒ c«ng bè th«ng tin: Khi niªm yÕt, c«ng ty b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n
b¸o ço tµi chÝnh, thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè th«ng tin vµ liªn tôc ph¶i ®¸p
øng çc ®iÒu kiÖn vÒ niªm yÕt. §©y lµ khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc
biÖt lµ ®èi víi çc DNV&N. Çc c«ng ty ®Òu cã chung t©m lý lo ng¹i rñi ro
khi niªm yÕt, kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin réng r·i vÒ t×nh h×nh kinh doanh
cña doanh nghiÖp, kh«ng muèn kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh hµng n¨m còng
nh− chØnh söa ®iÒu lÖ c«ng ty.
VÒ nhËn thøc vai trß vµ lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n: ViÖc triÓn khai thÞ tr−êng chøng kho¸n ë n−íc ta nãi chung vµ Trung
t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng rÊt míi mÎ. C«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¸n triÖt
chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, cËp nhËp th«ng tin, phæ biÕn
çc néi dung liªn quan ®Õn CTCP vµ thùc hiÖn niªm yÕt chøng kho¸n ch−a
®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn, s©u réng. L·nh ®¹o doanh nghiÖp còng nh− çc
cæ ®«ng cña doanh nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vai trß, sù cÇn thiÕt, lîi
Ých cña doanh nghiÖp khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
Mét sè c«ng ty (nh− Cæ phÇn DÖt 10-10, Cæ phÇn Hasinco) cho biÕt
Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban Gi¸m ®èc c«ng ty nhËn thøc ®−îc nh÷ng lîi Ých cña
viÖc niªm yÕt, nh−ng viÖc ®−a doanh nghiÖp ra niªm yÕt cßn gÆp khã kh¨n v×
vÊn ®Ò nµy ph¶i do §¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh, trong khi ®a phÇn çc cæ ®«ng
cã hiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n, ch−a thÊy ®−îc vai trß còng
nh− nh÷ng lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ cña cæ ®«ng khi tham gia niªm yÕt.
VÒ vÊn ®Ò tû lÖ cæ phÇn ra c«ng chóng: theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh
sè 144/2003/N§-CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ mét trong çc ®iÒu kiÖn
44
niªm yÕt chøng kho¸n lµ cã " tèi thiÓu 20% vèn cæ phÇn cña Cty do Ýt nhÊt 50
cæ ®«ng ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh n¨m gi÷ ". Tuy nhiªn, hiÖn nay çc Cty cæ
phÇn, ®Æc biÖt lµ çc CTCP cã quy m« vèn võa vµ nhá cã sè l−îng cæ ®«ng
bªn ngoµi tham gia gãp vèn rÊt Ýt, ch−a ®ñ 20% ra bªn ngoµi, thËm chÝ nhiÒu
doanh nghiÖp chØ cã cæ ®«ng lµ çn bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty do cæ
phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp nh−: CTCP dÖt 10-10; CTCP
§Çu t− x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Nam Th¾ng; CTCP giÇy Hµ
néi; CTCP th−¬ng m¹i ®Çu t− Long biªn; CTCP d−îc phÈm Hµ Néi; CTCP
Nhùa Hµm rång; CTCP d−îc phÈm thiÕt bÞ y tÕ Hµ Néi....MÆt kh¸c, cã c«ng
ty ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia niªm yÕt nh−ng cæ phiÕu do cæ ®«ng n¾m gi÷ ®Òu
lµ cæ phiÕu −u ®·i. Theo NghÞ ®Þnh sè 64/2002/N§-CP ngµy 19/6/2002 cña
ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn DNNN thµnh CTCP th× sè cæ phiÕu −u ®·i nµy
kh«ng ®−îc giao dÞch trong thêi gian 3 n¨m, kÓ tõ ngµy c«ng ty ho¹t ®éng
theo LuËt doanh nghiÖp nªn kh«ng thÓ giao dÞch vµ niªm yÕt cæ phiÕu (CTCP
d−îc phÈm thiÕt bÞ y tÕ Hµ Néi).
VÒ quy m« vèn cña doanh nghiÖp: NhiÒu CTCP cã sè vèn ®iÒu lÖ thÊp,
ch−a cã çc nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh
nghiÖm qu¶n lý tham gia cæ phÇn, ch−a t¸ch biÖt gi÷a së h÷u vµ qu¶n lý
doanh nghiÖp, nhiÒu doanh nghiÖp ch−a cã chiÕn l−îc kinh doanh dµi h¹n,
thùc hiÖn ®Çu t− më réng s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng hiÖu qu¶ cña doanh
nghiÖp. Qua kh¶o s¸t thÊy r»ng chñ yÕu lµ çc DNV&N, ch−a thÊy râ ®−îc
sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh thu hót çc nguån vèn ®Çu t−, t¨ng tÝnh c¹nh tranh
vµ më réng c¬ héi kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong ®ã, kh«ng Ýt doanh
nghiÖp cã t©m lý hµi lßng víi kÕt qu¶ kinh doanh hiÖn cã, ch−a muèn ®Çu t−
më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp v× cßn lo ng¹i vÒ rñi
ro trong ®Çu t−, c«ng t¸c xóc tiÕn th−¬ng m¹i më réng thÞ tr−êng kinh doanh
cña doanh nghiÖp cßn nhiÒu bÊt cËp . Do vËy, çc doanh nghiÖp ch−a cã nhu
cÇu tham gia niªm yÕt vµ huy ®éng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n.
VÒ kÕt qu¶ kinh doanh: NhiÒu CTCP sau khi cæ phÇn ho¸ cã kÕt qu¶
ho¹t ®éng ch−a cao, tû lÖ tr¶ cæ tøc thÊp, v× vËy doanh nghiÖp chê c¶i thiÖn
t×nh h×nh tµi chÝnh råi míi niªm yÕt nh»m n©ng cao h×nh ¶nh cña m×nh khi ra
niªm yÕt. ThËm chÝ, mét sè doanh nghiÖp tuy cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt
nh−ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã l·i nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt.
45
VÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp: Bé m¸y qu¶n lý cña doanh
nghiÖp ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n,
lo ng¹i vÒ c¬ cÊu cæ ®«ng thay ®æi sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ
®iÒu hµnh CTCP sau khi niªm yÕt. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, çc C«ng ty sau
khi niªm yÕt hµng n¨m ph¶i bÇu l¹i 1/3 sè thµnh viªn H§QT. Do ®ã l·nh ®¹o
doanh nghiÖp ch−a muèn tham gia do ¶nh h−ëng ®Õn quyÒn lîi vµ chøc vô
cña m×nh trong C«ng ty. VÒ phÝa cæ ®«ng, do ch−a hiÓu râ vÒ quyÒn h¹n cña
cæ ®«ng nªn ch−a cã c¬ chÕ gi¸m s¸t, g©y søc Ðp víi bé m¸y l·nh ®¹o doanh
nghiÖp ®Ó ®−a vÊn ®Ò niªm yÕt ra ®¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh.
VÒ c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ, hç trî phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn: HiÖn nay,
ch−a cã mét c¬ chÕ cô thÓ, ®ång bé vÒ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp, hç trî vÒ
kinh phÝ t− vÊn, kiÓm to¸n,… ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi.
46
Ch−¬ng 2
Thùc tr¹ng vµ çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy
DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy çc DNV&N tham gia
thÞ tr−êng chøng kho¸n
Nh− phÇn trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, ®ãng gãp kho¶ng 25% GDP cho
nÒn kinh tÕ, DNV&N ë n−íc ta hiÖn nay cã mét vai trß to lín trong viÖc ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi. Víi quy m« vèn kh«ng nhiÒu, çc DNV&N rÊt n¨ng
®éng, thÝch øng nhanh víi c¬ chÕ thÞ tr−êng, thu hót ®−îc nguån lao ®éng
®¸ng kÓ cña x· héi.
Tuy nhiªn, hiÖn nay chóng ta gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc
®èi víi viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çc DNV&N; nh÷ng khã kh¨n
nµy xuÊt ph¸t tõ c¶ hai phÝa lµ nhµ n−íc vµ b¶n th©n doanh nghiÖp:
VÒ phÝa nhµ n−íc
Mét lµ, c«ng t¸c ®µo t¹o qu¶n trÞ kinh doanh, trong ®ã cã ®µo t¹o vÒ
lËp chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh, kÕ to¸n,... cßn nhá vÒ quy m« víi néi
dung ch−a hoµn toµn ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu cña doanh nghiÖp.
Hai lµ, çc c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch−a thùc sù t¹o ra m«i tr−êng kinh
doanh b×nh ®¼ng, c¹nh tranh lµnh m¹nh; ch−a khuyÕn khÝch doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh trong ®ã cã DNV&N c«ng khai, minh b¹ch vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh. Çc chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi çc DNV&N cßn Ýt so víi nhu cÇu cña
doanh nghiÖp.
Ba lµ, chÝnh s¸ch vÒ thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng cßn nhiÒu ®iÓm ch−a phï hîp, ch−a cô thÓ víi m« h×nh DNV&N dÉn
®Õn nhiÒu doanh nghiÖp lîi dông trèn thuÕ, ®ßi hoµn thuÕ GTGD.
47
Bèn lµ, c¬ së h¹ tÇng, nhÊt lµ ®−êng giao th«ng, cung cÊp ®iÖn vµ
çc dÞch vô c«ng Ých kh¸c yÕu kÐm, møc ®é s¶n xuÊt hµng hãa ch−a
ph¸t triÓn.
N¨m lµ, c ¸c lo¹i dÞch vô hç trî cho trong c«ng t¸c thèng kª, lËp d÷
liÖu, dù ®o¸n vµ dù b¸o cña c¶ nÒn kinh tÕ, c«ng t¸c cung cÊp th«ng tin, v.v...
cßn yÕu vµ thiÕu; ®éi ngò cung øng dÞch vô t− vÊn lËp dù ¸n, chiÕn l−îc vµ kÕ
ho¹ch kinh doanh cßn qu¸ nhá, n¨ng lùc ch−a cao, gi¸ c¶ cao ch−a t−¬ng
xøng víi chÊt l−îng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ®¹i ®a sè doanh nghiÖp.
Thªm vµo ®ã, víi lèi qu¶n lý theo kinh nghiÖm chñ nghÜa ®ang chi phèi, nhu
cÇu sö dông dÞch vô t− vÊn nãi chung, t− vÊn qu¶n trÞ, t− vÊn chiÕn l−îc vµ kÕ
ho¹ch kinh doanh nãi riªng ch−a cao. Çc quy ®Þnh kh¾t khe, bÊt hîp lý vÒ
chi phÝ hîp lý, hîp lÖ còng lµ yÕu tè h¹n chÕ nhu cÇu sö dông dÞch vô ph¸t
triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp.
VÒ phÝa doanh nghiÖp
Mét lµ, c«ng t¸c ghi chÐp, cËp nhËt, l−u tr÷ sæ s¸ch cña c«ng ty cßn
yÕu, ch−a ®óng víi yªu cÇu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Çc doanh nghiÖp
®Òu ®· cè g¾ng ghi chÐp, cËp nhËt sæ s¸ch kÕ to¸n, lËp çc b¸o ço tµi chÝnh
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n trÞ néi bé. Tuy vËy, hiÖn t−îng “2 lo¹i sæ s¸ch kÕ
to¸n” vÉn ch−a gi¶m; viÖc lËp sæ s¸ch kÕ to¸n vÉn chñ yÕu ®Ó "®èi phã" víi
c¬ quan thu thuÕ; ch−a ph¶i ®Ó theo dâi phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi
chÝnh doanh nghiÖp, ch−a ph¶i ®Ó "c«ng khai hãa" gióp nh÷ng ai cã quan t©m
®Òu cã thÓ hiÓu ®óng vµ ®ñ vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh c«ng ty, vÒ çc ®iÓm
m¹nh, yÕu cña c«ng ty, v.v...
Hai lµ, trong chi tiªu cña doanh nghiÖp, nhiÒu DNV&N ch−a ph©n biÖt
râ gi÷a chi tiªu cña doanh nghiÖp vµ chi tiªu cña gia ®×nh ng−êi chñ vµ ng−êi
qu¶n lý doanh nghiÖp, ch−a ph©n biÖt ®−îc thu nhËp d−íi h×nh thøc tiÒn
c«ng, tiÒn l−¬ng cña ng−êi chñ vµ lîi nhuËn.
Ba lµ, ®¹i ®a sè chñ doanh nghiÖp vµ ng−êi qu¶n lý ch−a hiÓu ®−îc gi¸
trÞ vµ tÇm quan träng cña qu¶n trÞ minh b¹ch ®èi víi sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ
n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Hä ch−a nhËn thøc ®−îc
nh÷ng bÊt lîi tiÒm Èn cña qu¶n lý kh«ng minh b¹ch ®èi víi ph¸t triÓn vµ n©ng
cao n¨ng lùc c¹nh tranh; ch−a cã nhu cÇu néi t¹i vÒ c¶i thiÖn vµ n©ng cao tÝnh
minh b¹ch trong qu¶n trÞ néi bé. Bëi v×, quan nÞªm chung kh¸ phæ biÕn lµ
48
doanh nghiÖp cµng c«ng khai hãa, cµng minh b¹ch trong qu¶n lý tµi chÝnh,
th× cµng chÞu thiÖt thßi h¬n çc doanh nghiÖp kh¸c. Sù kÐm minh b¹ch vµ phi
chÝnh thøc trong qu¶n trÞ kh«ng gióp gi¶m g¸nh nÆng hµnh chÝnh cho çc
doanh nghiÖp. Tr¸i l¹i, doanh nghiÖp cµng ho¹t ®éng phi chÝnh thøc, cµng
ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian qu¶n lý ®Ó ®èi phã nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt,
vµ tû lÖ chi phÝ “phong b×” cµng lín. Ngoµi ra, çc doanh nghiÖp nµy bÞ gi¶m
kh¶ n¨ng ký kÕt çc hîp ®éng chÝnh thøc cã quy m« lín; chi phÝ kh«ng chÝnh
thøc lo¹i nµy ®Æc biÖt lín khi xóc tiÕn çc giao dÞch cã liªn quan ®Õn yÕu tæ
n−íc ngoµi. VÝ dô, nh÷ng doanh nghiÖp Ýt sö dông ng©n hµng ®Ó giao dÞch,
th× khã cã thÓ xuÊt khÈu ®−îc ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi.
MÆt kh¸c, l−îng vèn lín ®ang n»m trong d©n c− vµ çc nhµ ®Çu t−
®ang h−íng nguån vèn cña m×nh ®Çu t− vµo thÞ tr−êng tù do, mua b¸n cæ
phiÕu cña çc DNV&N, thÞ tr−êng nµy ®ang n»m ngoµi quü ®¹o qu¶n lý cña
nhµ n−íc. Ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng tù do hiÖn t¹i còng nh− vÒ l©u dµi sÏ ¶nh
h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chÝnh thøc, g©y bÊt b×nh ®¼ng trong
viÖc mua b¸n cæ phiÕu cña çc nhµ ®Çu t− tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n,
thÞ tr−êng ®Çu t− kh«ng cã luËt lÖ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng−êi ®Çu t− vµ hÖ
qu¶ tÊt yÕu lµ kh«ng ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh, æn ®Þnh cña hÖ thèng
thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung.
ViÖc ®−a çc DNV&N tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n mét mÆt
gióp çc DNV&N dÔ dµng h¬n trong viÖc tiÕp cËn ®−îc víi nguån vèn trung
vµ dµi h¹n, t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n, n©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh
còng nh− n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh c«ng ty; mÆt kh¸c gióp nhµ
n−íc dÔ dµng h¬n trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Thùc tÕ cho thÊy, sau h¬n 4 n¨m thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng, Trung
t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh thÞ tr−êng ®· thu hót ®−îc sù quan t©m cña
®«ng ®¶o c«ng chóng ®Çu t− trong n−íc. Tuy nhiªn l−îng hµng ho¸ cßn Ýt
(hiÖn nay cã 26 lo¹i cæ phiÕu) vµ chiÕm tû träng t−¬ng ®èi nhá so víi tæng
l−îng hµng ho¸ ®ang l−u hµnh trªn thÞ tr−êng, ch−a t−¬ng xøng víi quy m«
nÒn kinh tÕ. Mét trong nhiÒu nguyªn nh©n lµ phÇn lín çc c«ng ty ph¸t hµnh
ch−a ®¸p øng ®−îc tiªu chuÈn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng nµy.
Còng gièng nh− niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh,
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ néi còng yªu cÇu doanh nghiÖp b¾t buéc
ph¶i kiÓm to¸n, c«ng khai t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
49
kinh doanh cña m×nh qua ®ã sÏ gãp phÇn n©ng cao tÝnh c«ng khai, c«ng
b»ng, minh b¹ch ®èi víi ho¹t ®éng cña c«ng ty.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy viÖc thóc ®Èy doanh nghiÖp tham
gia thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi Nhµ n−íc
vµ çc c¬ quan qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o chÝnh s¸ch qu¶n lý, gi¸m s¸t ®−îc hiÖu
qu¶ vµ c«ng b»ng nhÊt.
2.2. §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N cña nhµ n−íc
2.2.1. Çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn

Trong ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp nhÊt lµ DNV&N, cÇn sö
dông nhiÒu lo¹i dÞch vô d−íi çc h×nh thøc kh¸c nhau nh− x©y dùng chiÕn
l−îc, kÕ ho¹ch kinh doanh, nghiªn cøu thÞ tr−êng, thiÕt kÕ s¶n phÈm, t×m
kiÕm, lùa chän vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, cung cÊp th«ng tin, ®µo t¹o vµ t−
vÊn qu¶n lý, t− vÊn vÒ thuÕ, kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, t×m kiÕm vµ lùa chän
nguån cÊp vèn, qu¶n lý chÊt l−îng s¶n phÈm, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, v.v...
Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ, çc bé ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng ®· cã hç
trî doanh nghiÖp mét sè dÞch vô nh− cung cÊp th«ng tin, xóc tiÕn th−¬ng
m¹i, ®µo t¹o, hç trî vèn, v.v... NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23 th¸ng 11
n¨m 2001 ®· quy ®Þnh thùc hiÖn 5 ch−¬ng tr×nh hç trî DNV&N.
Theo NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001, sù ph¸t triÓn
DNV&N lµ mét nhiÖm vô quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ -
x· héi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc.
Nhµ n−íc khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho DNV&N ph¸t huy tÝnh
chñ ®éng s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ph¸t triÓn khoa häc – c«ng
nghÖ vµ nguån nh©n lùc, më réng çc mèi liªn kÕt víi çc lo¹i h×nh doanh
nghiÖp kh¸c, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ
tr−êng; ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng
cho ng−êi lao ®éng.
C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cô thÓ cña ngµnh, ®Þa ph−¬ng,
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc biÖn ph¸p, ch−¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ linh
ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai
chØ tiªu nãi trªn.
50
Ch−¬ng tr×nh trî gióp
Ch−¬ng tr×nh trî gióp DNV&N cña Nhµ n−íc lµ ch−¬ng tr×nh môc
tiªu dµnh cho DNV&N, c¨n cø vµo ®Þnh h−íng −u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ -
x· héi, ph¸t triÓn çc ngµnh vµ çc ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. Ch−¬ng tr×nh
trî gióp nµy ®−îc bè trÝ trong kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m do
Thñ t−íng ChÝnh phñ hoÆc Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n çc tØnh, thµnh phè
trùc thuéc Trung −¬ng quyÕt ®Þnh.
Ch−¬ng tr×nh trî gióp gåm: môc tiªu, ®èi t−îng DNV&N cô thÓ theo
ngµnh nghÒ, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng, néi dung trî gióp, nguån lùc, kÕ
ho¹ch vµ biÖn ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, tæ chøc thùc hiÖn. Chó träng −u
tiªn ch−¬ng tr×nh trî gióp çc DNV&N do doanh nh©n n÷ qu¶n lý.
KhuyÕn khÝch ®Çu t−
ChÝnh phñ trî gióp ®Çu t− th«ng qua biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh, tÝn dông,
¸p dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®èi víi çc DNV&N ®Çu t− vµo mét
sè ngµnh nghÒ, bao gåm ngµnh nghÒ truyÒn thèng vµ t¹i çc ®Þa bµn cÇn
khuyÕn khÝch.
ChÝnh phñ khuyÕn khÝch çc tæ chøc tµi chÝnh, çc doanh nghiÖp vµ
thÓ nh©n gãp vèn ®Çu t− vµo çc DNV&N.
Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông DNV&N
Thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông DNV&N ®Ó b¶o l·nh cho çc DNV&N
khi kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, vay vèn cña çc tæ chøc tÝn dông.
MÆt b»ng s¶n xuÊt
DNV&N ®−îc h−ëng çc chÝnh s¸ch −u ®·i trong viÖc thuª ®Êt,
chuyÓn nh−îng, thÕ chÊp vµ çc quyÒn kh¸c vÒ sö dông ®Êt ®ai theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt.
ThÞ tr−êng vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh
- Çc Bé, ngµnh, ñy ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung
−¬ng chØ ®¹o, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DNV&N tiÕp cËn çc th«ng tin vÒ thÞ tr−êng,
gi¸ c¶ hµng ho¸, trî gióp DNV&N më réng thÞ tr−êng, tiªu thô s¶n phÈm.
51
- Çc ®Þa ph−¬ng trî gióp viÖc tr−ng bµy, giíi thiÖu, qu¶ng ço, tiÕp
thÞ çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng cña çc DNV&N, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn më réng
thÞ tr−êng.
- ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc DNV&N tham gia cung øng hµng
ho¸ vµ dÞch vô theo kÕ ho¹ch mua s¾m b»ng nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc; çc
Bé, ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng cã kÕ ho¹ch −u tiªn ®Æt hµng vµ çc ®¬n hµng theo
h¹n ng¹ch ph©n bæ cho çc DNV&N s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô b¶o ®¶m
chÊt l−îng vµ ®¸p øng yªu cÇu.
- ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc ®Çu t− vµo linh vùc
c«ng nghiÖp, t¨ng c−êng sù liªn kÕt gi÷a çc DNV&N víi doanh nghiÖp
kh¸c vÒ hîp t¸c s¶n xuÊt s¶n phÈm, s¶n xuÊt linh kiÖn, phô kiÖn, phô tïng,
nhËn thÇu x©y dùng..., nh»m thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ, më réng thÞ
tr−êng tiªu thô s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña çc DNV&N.
- Th«ng qua çc ch−¬ng tr×nh trî gióp, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn cho
çc DNV&N ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n
phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm hµng
ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.
VÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu
- Nhµ n−íc khuyÕn khÝch DNV&N t¨ng c−êng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho çc DNV&N liªn kÕt hîp t¸c víi n−íc ngoµi, më réng thÞ
tr−êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô. Th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp xóc
tiÕn xuÊt khÈu, trî gióp mét phÇn chi phÝ cho DNV&N kh¶o s¸t, häc tËp, trao
®æi hîp t¸c vµ tham dù héi chî, triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m hiÓu thÞ
tr−êng ë n−íc ngoµi. Chi phÝ trî gióp ®−îc bè trÝ trong Quü hç trî xuÊt khÈu.
- Çc Bé, ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó çc DNV&N tham gia çc
ch−¬ng tr×nh xuÊt khÈu cña Nhµ n−íc.
VÒ th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc
- ChÝnh phñ, çc Bé, ngµnh vµ ñy ban nh©n d©n ®Þa ph−¬ng cung cÊp
çc th«ng tin cÇn thiÕt qua çc Ên phÈm vµ qua m¹ng internet cho çc
DNV&N, th«ng qua Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (Côc Ph¸t triÓn DNV&N) phèi
hîp víi çc c¬ quan liªn quan vµ çc tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp trî gióp
DNV&N.
52
- ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc
cho DNV&N th«ng qua ch−¬ng tr×nh trî gióp ®µo t¹o. Kinh phÝ trî gióp vÒ
®µo t¹o ®−îc bè trÝ tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.
- ChÝnh phñ khuyÕn khÝch çc tæ chøc trong vµ ngoµi n−íc trî gióp çc
DNV&N trong viÖc cung cÊp th«ng tin, t− vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc.
- ChÝnh phñ khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp çc "v−ên −¬m DNV&N" ®Ó
h−íng dÉn, ®µo t¹o doanh nh©n trong b−íc ®Çu thµnh lËp doanh nghiÖp.
2.2.2. KÕt luËn chung vÒ t¸c ®éng cña çc chÝnh s¸ch
Trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNV&N ®· gãp phÇn
lµm t¨ng vÒ quy m« vµ khèi l−îng doanh nghiÖp lªn rÊt lín; çc chÝnh s¸ch
cña nhµ n−íc ®èi víi DNV&N ®· ®· tõng b−íc c¶i thiÖn h¬n vÒ m«i tr−êng
kinh doanh vµ t¨ng c−êng sù b×nh ®¼ng víi nh÷ng khu vùc kinh tÕ kh¸c. C¬
héi kinh doanh cña çc DNV&N còng ®−îc më réng nhê sù c¶i tiÕn vµ
hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch. Çc chÝnh s¸ch cã t¸c dông râ nÐt nhÊt ®èi
víi sù ph¸t triÓn cña DNV&N lµ khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc, chÝnh
s¸ch tµi chÝnh tÝn dông vµ LuËt doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña çc chÝnh s¸ch nµy nh×nh nhËn kh«ng ®−îc
thèng nhÊt gi÷a giíi doanh nghiÖp vµ nh÷ng nhµ lµm chÝnh s¸ch. §iÒu nµy
cho thÊy môc tiªu cña chÝnh s¸ch cã thÓ rÊt tèt nh−ng t¸c ®éng cña chÝnh
s¸ch ®«i khi kh«ng ®−îc nh− mong muèn do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn chÝnh s¸ch. H¬n n÷a, mçi chÝnh s¸ch cã môc tiªu riªng vµ ®−îc
®¸nh gi¸ lµ cã mét t¸c dông khi t¸c ®éng vµo yÕu tè ph¸t triÓn DNV&N;
kh«ng cã mét chÝnh s¸ch nµo t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ çc yÕu tè ph¸t triÓn
DNV&N. T¸c ®éng cô thÓ cña tõng chÝnh s¸ch cã thÓ kÕt luËn nh− sau:
- LuËt doanh nghiÖp (Quèc héi Kho¸ X kú häp thø 5 th«ng qua ngµy
12/6/2004) vµ chÝnh s¸ch ®Çu t− trong n−íc cã t¸c dông lín nhÊt trong viÖc
n©ng cao sè l−îng çc DNV&N trong nÒn kinh tÕ.
- ChÝnh s¸ch tÝn dông cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc t¨ng vèn cho çc
DNV&N trong khi chÝnh s¸ch ®æi míi DNNN gÇn nh− cã t¸c ®éng rÊt Ýt
trong çc môc tiªu nµy.
- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc coi lµ cã t¸c ®éng m¹nh
mÏ nhÊt trong viÖc më réng vµ t¨ng c¬ héi kinh doanh cho çc DNV&N,
cßn LuËt doanh nghiÖp th× ®−îc thõa nhËn lµ cã ®ãng gãp lín nhÊt cho viÖc
53
t¨ng sù b×nh ®¼ng cña çc DNV&N víi çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c
trong nÒn kinh tÕ.
- Çc chÝnh s¸ch ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn néi dung t¨ng c−êng sù b×nh
®¼ng gi÷a çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ më réng c¬ héi kinh doanh cho
DNV&N; do ®ã, c¬ héi kinh doanh cho khu vùc t− nh©n ®· ®−îc c¶ doanh
nghiÖp vµ çn bé nhµ n−íc thõa nhËn lµ më réng rÊt nhiÒu so víi thêi gian
tr−íc ®©y.
- ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®−îc ®¸nh gi¸ cã
t¸c dông rÊt Ýt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNV&N, ®Æc biÖt trªn khÝa c¹nh
gióp doanh nghiÖp c¶i thiÖn çc khã kh¨n vÒ ®Þa bµn kinh doanh còng nh−
çc khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t−.
§èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n, cã thÓ thÊy, chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n lµ mét lÜnh vùc cßn rÊt míi t¹i ViÖt Nam. Nhu cÇu ®−îc hç trî
®Ó tham gia niªm yÕt lµ rÊt cao ®èi víi çc doanh nghiÖp. Do vËy ®Ó cã thÓ
®−a çc doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, chóng ta cÇn
cã nh÷ng hç trî cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt nh− miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, phæ biÕn vµ hç trî ®µo t¹o vÒ
chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho çc doanh nghiÖp, gióp çc
doanh nghiÖp cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc còng nh− sù tù tin cÇn thiÕt ®Ó niªm yÕt.
2.3. Thùc tr¹ng Çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua vµ hiÖn nay
2.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thuÕ

Cïng víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch
thuÕ ®· cã nhiÒu bæ sung, söa ®æi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ trong tõng thêi kú nhÊt ®inh. Néi dung ®æi míi chÝnh s¸ch thuÕ bao gåm:
ChuyÓn tõ hÖ thèng thu quèc doanh sang hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt cho tÊt c¶
çc thµnh phÇn kinh tÕ lµm cho thuÕ thùc sù lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«
quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trªn tinh thÇn ®ã, tõ n¨m 1990 ®Õn nay nhµ
n−íc ®· ban hµnh mét lo¹t çc LuËt thuÕ; ®Æc biÖt lµ gÇn ®©y, Quèc héi ®·
ban hµnh LuËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thay LuËt
thuÕ doanh thu, thuÕ lîi tøc tr−íc ®©y. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, thuÕ GTGD vµ
thuÕ Thu nhËp ®· nhiÒu lÇn ®−îc ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn theo h−íng ®¬n
gi¶n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®èi t−îng nép thuÕ thùc hiÖn tèt nghÜa vô vµ
54
tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc DNV&N. ViÖc gi¶m sè l−îng
thuÕ suÊt, ®¬n gi¶n ho¸ çc ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, kª khai thuÕ ®Ó ng¨n ngõa
t×nh tr¹ng trèn, tr¸nh thuÕ; tõng b−íc gi¶m møc thuÕ suÊt g¾n liÒn víi viÖc më
réng ph¹m vi, ®èi t−îng nép thuÕ vµ ®èi t−îng chÞu thuÕ ®Ó t¨ng sè thu tuyÖt
®èi hµng n¨m cho NSNN nh−ng vÉn duy tr× tû lÖ thu NSNN so víi GDP.
Míi ®©y, trong n¨m 2003 vµ 2004, Nhµ n−íc ®· ban hµnh mét lo¹t çc
v¨n b¶n vÒ thuÕ nh−:
- LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc
héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003.
- NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ
Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ
Quy ®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
®iÒu cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
- NghÞ ®Þnh sè 152/2004/N§-CP ngµy 6/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ söa
®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña
ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh vÒ
h−íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ
vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- Th«ng t− sè 120/2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ
quy ®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
- Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh vÒ
h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc
chøng kho¸n.
Çc chÝnh s¸ch thuÕ nµy ®· ph¸t huy ®−îc vai trß to lín trong viÖc thóc
®Èy ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng søc c¹nh tranh
cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, çc chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh vÉn cßn nhiÒu
tån t¹i, bÊt cËp nh−:
Thø nhÊt, çc quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ viÖc thùc hiÖn nép thuÕ ch−a râ
rµng, nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý, nÆng vÒ c¬ chÕ thu, ch−a cã c¬ chÕ ®éng viªn
55
nu«i d−ìng çc nguån thu. Møc thuÕ xuÊt hiÖn nay vÉn cßn cao (thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp 28%) vµ nhiÒu kho¶n thu ngoµi thuÕ. ChÝnh s¸ch thuÕ
ch−a thÓ hiÖn quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ mµ chØ nhÊn m¹nh ®Õn çc
nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi nép thuÕ. ChÕ ®é ®èi víi çn bé thuÕ cßn nhiÒu
®iÓm bÊt hîp lý, vÉn cßn t×nh tr¹ng giao kho¸n møc thuÕ ph¶i thu trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh.
Thø hai, tÝnh c«ng b»ng cña hÖ thèng thuÕ ch−a cao, cßn cã sù ph©n
biÖt gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ, ch−a thùc sù t¹o lËp m«i tr−êng c¹nh tranh
b×nh ®¼ng gi÷a çc doanh nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau.
Çc chinh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ th−êng ®−îc tËp trung vµo thu hót ®Çu t− n−íc
ngoµi h¬n lµ khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc.
Thø ba, nhiÒu quy ®Þnh cßn r−êm rµ, r¾c rèi, ®Æc biÖt lµ çc thñ tôc vµ
thêi gian hoµn thuÕ GTGT ch−a phï hîp víi tõng ®èi t−îng kinh doanh vµ
g©y khã kh¨n cho nhiÒu DNV&N v× ®Æc ®iÓm cña çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp
lµ kh¸c nhau.
ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n thÞ tr−êng chøng
kho¸n nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi nãi riªng
ThÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam míi ra ®êi rÊt cÇn sù quan t©m tõ
phÝa nhµ n−íc vÒ nhiÒu mÆt, trong ®ã chÝnh s¸ch thuÕ lµ mét trong nh÷ng
chÝnh s¸ch quan träng ®Ó khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc cho çc doanh nghiÖp
tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, LuËt ThuÕ thu nhËp doanh còng
nh− çc v¨n b¶n h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ khi thùc hiÖn LuËt thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp míi chØ h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ
nhÊt ®Þnh mµ nhµ n−íc khuyÕn khÝch ®Çu t−, kh«ng bao gåm −u ®·i ®èi víi
thÞ tr−êng chøng kho¸n, viÖc −u ®·i ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n tr−íc ®©y
®−îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-TTg ngµy 27/3/2000 cña Thñ
t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc t¹m thêi vÒ h−íng dÉn nh÷ng −u ®·i ®èi víi doanh
nghiÖp niªm yÕt. Tuy nhiªn, quyÕt ®Þnh nµy ®· hÕt hiÖu lùc. Míi ®©y, ngµy
20/10/2004, Bé Tµi chÝnh ban hµnh Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC vÒ h−íng
dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ thu nhËp ®èi víi linh vùc chøng kho¸n. Theo
tinh thÇn cña v¨n b¶n nµy, çc ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i vÒ thuÕ bao gåm:
çc c«ng ty chøng kh¸n, c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t− chøng kho¸n, ng©n hµng
l−u ký; tæ chøc, ç nh©n trong n−íc vµ n−íc ngoµi ®Çu t− chøng kho¸n t¹i
56
ViÖt Nam, Quü ®Çu t− chøng kho¸n. Theo ®ã çc c«ng ty chøng kho¸n vµ
c«ng ty qu¶n lý quü míi thµnh lËp ®−îc miÔn thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp trong thêi gian 02 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ gi¶m 50%
sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong 03 n¨m tiÕp theo vµ t¹m thêi
ch−a thu thuÕ thu nhËp ®èi víi ca nh©n tham gia ®Çu t− chøng kho¸n. Nh−ng
Th«ng t− 100, kh«ng ®iÒu chØnh ®èi víi çc tæ chøc niªm yÕt chøng kho¸n
mµ hiÖn nay çc tæ chøc nµy ®−îc h−ëng −u ®·i t¹m thêi vÒ thuÕ theo c«ng
v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ t¹m thêi h−íng
dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi çc tæ chøc niªm yÕt. Theo
®ã, ngoµi çc −u ®·i hiÖn hµnh nh− −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi DNNN cæ phÇn
ho¸, CTCP míi thµnh lËp; çc doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n
®−îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong hai n¨m kÓ tõ
khi niªm yÕt chøng kho¸n lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK. Cã thÓ nãi, møc −u
®·i nh− vËy lµ cßn thÊp, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tham gia
thÞ tr−êng chøng kho¸n.
ViÖc −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK ®−îc xö lý theo nguyªn t¾c “céng dån”. NÕu n¨m miÔn thuÕ theo
LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trïng víi n¨m miÔn thuÕ theo c«ng v¨n
11924 th× c«ng ty sÏ ®−îc h−ëng 2 n¨m miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
NÕu trong n¨m võa ®−îc gi¶m thuÕ 50% theo LuËt thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp võa ®−îc gi¶m thuÕ 50% theo c«ng v¨n 11924 th× c«ng ty ®−îc
h−ëng mét n¨m miÔn thuÕ. ¦u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã hiÖu
lùc ¸p dông khi c«ng ty cã chøng kho¸n niªm yÕt lÇn ®Çu nh−ng b¾t ®Çu
tÝnh kÓ tõ n¨m cã thu nhËp chÞu thuÕ.
§èi víi çc DNV&N, trong ®ît tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra
niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi n¨m 2004 cho thÊy, phÇn lín çc
DNV&N (quy m« vèn tõ 5-30 tû) cã nhu cÇu tham gia niªm yÕt ®Òu lµ çc
doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶, lîi nhuËn nhiÒu, nhu cÇu vèn lµ
rÊt lín. ViÖc ®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp khi tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n lµ vÊn ®Ò quan t©m rÊt lín ®èi víi çc doanh nghiÖp nµy. Tuy nhiªn,
trong th«ng b¸o sè 197/TB-BTC ngµy 2/11/2004, kÕt luËn cña l·nh ®¹o Bé
Tµi chÝnh vÒ ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng ban ®Çu cña Trung t©m GDCK Hµ Néi l¹i
quy ®Þnh “çc doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm
yÕt t¹i Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh th× ®−îc ®¨ng ký giao dÞch t¹i
57
Trung t©m GDCK Hµ Néi. Tuy nhiªn, çc doanh nghiÖp nµy sÏ kh«ng ®−îc
h−ëng çc −u ®·i nh− ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt”. Theo chóng t«i, viÖc
quy ®Þnh nh− vËy lµ ch−a hîp lý, ch−a thùc sù khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña
thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
NÕu chiÕu theo ®iÒu kiÖn niªm yÕt quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-
CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n (vèn ®iÒu lÖ trªn 5 tû ®ång, ho¹t ®éng kinh doanh 02 n¨m liÒn kÒ cã
l·i) th× phÇn lín çc doanh nghiÖp ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi lµ kh«ng ®−îc h−ëng −u ®·i vÒ thuÕ, ®iÒu nµy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch
doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n, qua ®ã sÏ rÊt khã ®Ó thùc
thùc hiÖn ®−îc muc tiªu, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®·
®−îc chÝnh phñ phª duyÖt.
2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn
§Ó tiÕp tôc hç trî, gióp ®ì doanh nghiÖp th¸o gì nh÷ng khã kh¨n,
v−íng m¾c trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
néi, ngµy 03/6/2004, Së tµi chÝnh, chi côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp Hµ Néi ®·
phèi hîp víi Trung t©m GDCK Hµ néi tæ chøc cuéc häp gi÷a çc ®¬n vÞ liªn
quan víi çc doanh nghiÖp cã ý ®Þnh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
vµ çc c«ng ty chøng kho¸n ®Ó bµn b¹c biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh thñ tôc niªm
yÕt, trong ®ã cã bµn vÒ vÊn ®Ò hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn ®¨ng ký giao dÞch.
TiÕp theo cuéc häp ngµy 3/6/2004; ngµy 22/7/2004, Së Tµi chÝnh Hµ
Néi ®· cã tê tr×nh sè 2020/STC-TCDN – P4, vÒ viÖc ®Ò nghÞ UBND Tp. Hµ
Néi cho phÐp hç trî toµn bé phÝ kiÓm to¸n vµ thuª t− vÊn lËp hå s¬ xin phÐp
niªm yÕt cho çc CTCP tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
trong giai ®o¹n ®Çu.
Ngµy 30 th¸ng 8 n¨m 2004 võa qua, UBND Thµnh phè Hµ Néi ®·
ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 5563/Q§-UB vÒ viÖc hç trî phÝ kiÓm to¸n, thuª t−
vÊn cho çc CTCP ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Theo
quyÕt ®Þnh nµy, møc hç trî tèi ®a lµ 100 triÖu ®ång ®èi víi mét doanh
nghiÖp; trong ®ã hç trî phÝ kiÓm to¸n trong hai n¨m gÇn nhÊt tèi ®a lµ 60
triÖu ®ång (tèi ®a 30 triÖu ®ång/n¨m); Hç trî vÒ thuª t− vÊn ph¸t hµnh vµ
®¨ng ký GDCK tèi ®a 40 triÖu ®ång.
58
B¶ng 3.1: Çc doanh nghiÖp ®−îc hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn
STT Tªn c«ng ty Ngµnh nghÒ kinh doanh Vèn ®iÒu LÖ

chÝnh (tû ®ång)
1 Cty CP Th¨ng Long S¶n xuÊt kinh doanh r−îu 11,6
vang trong ®ã NN 40%
2 Cty CP Hacinco Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 5,8
trong ®ã NN 13,6%
3 Cty CP Việt Hà S¶n xuÊt kinh doanh Bia, 15,2
dÞch vô th−¬ng m¹i trong ®ãNN 26%
4 Cty CP Dệt 10-10 S¶n xuÊt mµn çc lo¹i 8
trong ®ã NN 30%
5 Cty CP Dược phẩm S¶n xuÊt kinh doanh d−îc 7,9
Hà Nội phÈm trong ®ã NN 40%
6 Cty CP D−îc phÈm vµ S¶n xuÊt kinh doanh d−îc 12,6
TBYT Hµ Néi phÈm vµ TBYT Trong ®ã NN 51%
T¹i héi nghÞ “doanh nghiÖp H¶i Phßng tham gia ph¸t triÓn thÞ tr−êng
chøng kho¸n” do UBCKNN phèi hîp víi UBND TP. H¶i phßng tæ chøc
ngµy 12/11/2004, sau khi nghe ý kiÕn cña çc doanh nghiÖp hái vÒ çc
chÝnh s¸ch, chÕ ®é hç trî, −u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp khi tham gia niªm yÕt
hoÆc ®¨ng ký giao dÞch, Phã Chñ tÞch UBND Tp. H¶i Phßng TrÇn V¨n HiÕu
®· kh¼ng ®Þnh Uû ban sÏ xem xÐt hç trî çc doanh nghiÖp çc chi phÝ tham
gia thÞ tr−êng chøng kho¸n trong thêi gian ®Çu nh− chi phÝ vÒ kÕ to¸n, kiÓm
to¸n; ®ång thêi, sÏ cã nh÷ng −u ®·i bæ sung vÒ thuÕ ngoµi møc −u ®·i do Nhµ
n−íc quy ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, UBND thµnh phè sÏ nghiªn cøu c¬ chÕ −u ®·i
vÒ ®Êt ®ai cho nh÷ng doanh nghiÖp tham gia ®ît ®Çu vµo thÞ tr−êng. Tuy
nhiªn, theo «ng TrÇn V¨n HiÕu th× c¬ chÕ −u ®·i, hç trî cho doanh nghiÖp
tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ gi¶m dÇn qua çc n¨m
®Ó nh»m khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp sím tham gia niªm yÕt.
2.3.3. Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt
Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp ra niªm yÕt lµ mét
trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh quan träng trong ®Ò ¸n t¹o hµng trong n¨m 2004
cho Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· ®−îc Chñ tÞch Uû ban Chøng kho¸n Nhµ
59
n−íc phª duyÖt. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh nµy lµ lùa chän vµ ®−a ra ®−îc
kho¶ng tõ 5-10 doanh nghiÖp ra niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
trong giai ®o¹n ®Çu.
Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ ®éng phèi hîp víi
Vô Qu¶n lý Ph¸t hµnh, çc c«ng ty chøng kho¸n vµ Chi côc Tµi chÝnh
Doanh nghiÖp Tp. Hµ Néi, Tp. H¶i phßng, tØnh Ninh b×nh,... thµnh lËp çc
®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh xuèng tiÕp cËn víi çc CTCP, DNNN cæ phÇn ho¸
®Ó kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ doanh nghiÖp nh−: t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh, nhu cÇu huy ®éng vèn trong thêi gian tíi, kh¶ n¨ng tham gia thÞ
tr−êng chøng kho¸n, trªn c¬ së ®ã, ®oµn c«ng t¸c ®· tuyªn truyÒn, phæ biÕn
cho doanh nghiÖp thÊy râ nh÷ng lîi Ých khi tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n, h−íng dÉn nh÷ng néi dung çc c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn còng nh−
n¾m b¾t vµ gi¶i ®¸p nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c ®èi víi t−ng doanh nghiÖp
cô thÓ nh−:t− vÊn, h−íng dÉn doanh nghiÖp tr×nh tù, thñ tôc cæ phÇn ho¸ vµ
phæ biÕn çch thøc tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m
GDCK còng nh− quy tr×nh cæ phÇn ho¸ g¾n víi ®¨ng ký giao dÞch; ®èi víi
çc CTCP, ®oµn ®· h−íng dÉn tr×nh tù, thñ tôc khi doanh nghiÖp ph¸t hµnh
chøng kho¸n vµ niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi, giíi thiÖu c«ng ty
chøng kho¸n lµm ®¬n vÞ t− vÊn.
Trong ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn, ®oµn c«ng t¸c ®· chän ra ®−îc mét sè
doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn vµ cã nguyªn väng tham gia niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu, cô thÓ.
- Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi, ®oµn ®·
lùa chän, vËn ®éng ®−îc s¸u doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ s½n sµng
tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
- Ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn H¶i Phßng, ®oµn
®· vËn ®éng ®−îc 05 doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi.
Çc doanh nghiÖp nµy ®Òu ®· tiÕp xóc víi çc c«ng ty chøng kho¸n
lµm t− vÊn, nhiÒu doanh nghÖp ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt víi c«ng ty
chøng kho¸n. Tuy nhiªn, ®Õn nay (13/12/2004) vÉn ch−a cã mét c¬ chÕ
chÝnh thøc vÒ ph−¬ng ¸n ho¹t ®éng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi còng nh−
ch−a cã v¨n b¶n quy ®Þnh çc ®iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký giao dÞch trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi, do vËy çc c«ng ty chøng kh¸n t− vÊn rÊt khã kh¨n
60
trong viÖc ký hîp ®ång lËp hå s¬ t− vÊn niªm yÕt, mÆc dï ®· cã c«ng ty t−
vÊn ký hîp ®ång t− vÊn ®èi víi çc doanh nghiÖp nµy. Thùc tÕ võa qua,
C«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt cho CTCP
vang Th¨ng Long (cã vèn ®iÒu lÖ lµ 11,6 tû ®«ng), ®Õn nay vÒ c¬ b¶n hå s¬
t− vÊn niªm yÕt cña c«ng ty nµy ®· hoµn tÊt nh−ng lµ t− vÊn niªm yÕt theo
®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 144 vµ theo ý kiÕn cña Héi ®ång qu¶n trÞ,
th× c«ng ty chØ muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vµ ®ang ®îi
Trung t©m GDCK Hµ Néi sím ®i vµo ho¹t ®éng.
2.3.4. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ biÕn kiÕn thøc vµ tuyªn truyÒn
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt
Nam kh«ng s«i ®éng, chËm ph¸t triÓn ®ã lµ møc ®é hiÓu biÕt cña doanh
nghiÖp vµ c«ng chóng vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n hÕt søc h¹n
chÕ. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i khi tham gia thÞ tr−êng
chøng kho¸n do Trung t©m Nghiªn cøu vµ ®µo t¹o chøng kho¸n thùc hiÖn th×
cã tíi 69,66% çc doanh nghiÖp tr¶ lêi lµ do thµnh viªn H§QT cßn thiÕu çc
kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; 63,3% doanh nghiÖp
rÊt cÇn hç trî ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n; 54,4%
doanh nghiÖp cã nhu cÇu hç trî vÒ t− vÊn niªm yÕt vµ t− vÊn ph¸p lý.
Thùc tÕ hiÖn nay míi chØ cã kho¶ng 20.000 tµi kho¶n giao dÞch t¹i
Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh vµ kho¶ng 200.000 nhµ ®Çu t− tham gia
vµo çc doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, CTCP t− nh©n; ®©y lµ mét con sè qu¸ Ýt ái
so víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc còng nh− so víi çc n−íc
trong khu vùc.
KÕt qu¶ trªn cho thÊy ®¹i ®a sè chñ doanh nghiÖp vµ ng−êi qu¶n lý
ch−a hiÓu ®−îc gi¸ trÞ vµ tÇm quan träng cña qu¶n trÞ minh b¹ch ®èi víi sù
tån t¹i, ph¸t triÓn vµ n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Hä
ch−a nhËn thøc ®−îc nh÷ng bÊt lîi tiÒm Èn cña qu¶n lý kh«ng minh b¹ch ®èi
víi ph¸t triÓn vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh; ch−a cã nhu cÇu néi t¹i vÒ c¶i
thiÖn vµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ néi bé. Bëi v×, quan nÞªm
chung kh¸ phæ biÕn lµ doanh nghiÖp cµng c«ng khai hãa, cµng minh b¹ch
trong qu¶n lý tµi chÝnh, th× cµng chÞu thiÖt thßi h¬n çc doanh nghiÖp kh¸c.
Tuy vËy, ®iÒu tra thùc tÕ cho thÊy sù kÐm minh b¹ch vµ phi chÝnh thøc trong
qu¶n trÞ kh«ng gióp gi¶m g¸nh nÆng hµnh chÝnh cho çc doanh nghiÖp. Tr¸i
l¹i, doanh nghiÖp cµng ho¹t ®éng phi chÝnh thøc, cµng ph¶i dµnh nhiÒu thêi
61
gian qu¶n lý ®Ó ®èi phã nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vµ tû lÖ chi phÝ
“phong b×” cµng lín. Ngoµi ra, çc doanh nghiÖp nµy bÞ gi¶m kh¶ n¨ng ký
kÕt çc hîp ®éng chÝnh thøc cã quy m« lín; chi phÝ kh«ng chÝnh thøc lo¹i
nµy ®Æc biÖt lín khi xóc tiÕn çc giao dÞch cã liªn quan ®Õn yÕu tæ n−íc
ngoµi. VÝ dô, nh÷ng doanh nghiÖp Ýt sö dông ng©n hµng ®Ó giao dÞch, th× khã
cã thÓ xuÊt khÈu ®−îc ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi.
NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong viÖc
t¹o hµng cho Trung t©m, trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ
®éng phèi hîp víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o chøng kho¸n vµ çc ®¬n
vÞ liªn quan x©y dùng nhiÒu ch−¬ng tr×nh, néi dung ®Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ
víi çc c¬ quan liªn quan, víi c¬ quan th«ng tÊn, b¸o chÝ tæ chøc nhiÒu
ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n nh−: më çc líp tËp huÊn, héi th¶o, héi nghÞ, ph¸t hµnh tê r¬i tuyªn
truyÒn ®Ó qu¶ng b¸ cho c«ng chóng nãi chung vµ doanh nghiÖp nãi riªng
hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm
yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n; phæ biÕn nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
cã liªn quan ®Õn thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ vµ Trung t©m GDCK
Hµ Néi nãi riªng.
Trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· viÕt nhiÒu bµi vÒ
thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng
®¨ng trªn çc b¸o, t¹p chÝ còng nh− phèi hîp truyÒn h×nh Trung −¬ng vµ ®Þa
ph−¬ng (TruyÒn h×nh Hµ Néi, H¶i phßng) ®Ó nh»m tuyªn truyÒn, phæ biÕn
cho c«ng chóng hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− m« h×nh, kÕ
ho¹ch triÓn khai ho¹t ®éng cña Trung t©m GDCK Hµ Néi.
2.3.5. Ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi
®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi
Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng cæ phÇn
ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp (cæ phÇn chñ yÕu ®−îc b¸n cho çn
bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp) lµ viÖc b¸n cæ phÇn c«ng khai, minh
b¹ch theo h×nh thøc ®Êu gi¸. NghÞ quyÕt TW 9 vµ NghÞ quyÕt TW 3 (kho¸
IX) ®· kh¼ng ®Þnh “...viÖc cæ phÇn ho¸ ph¶i ®−îc thùc hiÖn c«ng khai, minh
b¹ch theo nguyªn t¾c thÞ tr−êng, g¾n viÖc ph¸t tiÓn thÞ tr−êng vèn – thÞ tr−êng
chøng kho¸n, thu hót çc nhµ ®Çu t− chiÕn l−îc, kh¾c phôc t×nh tr¹ng cæ phÇn
ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp”. Ngµy 30/3/2004 Thñ t−íng ChÝnh
62
phñ ®· ban hµnh ChØ thÞ sè 11/2004/CT-TTg yªu cÇu çc Bé, c¬ quan ngang
Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng,
ph¶i triÓn khai thùc hiÖn tèt mét lo¹t çc c«ng viÖc, trong ®ã cã yªu cÇu “cÇn
®Èy m¹nh b¸n cæ phiÕu theo ph−¬ng thøc ®Êu gi¸ th«ng qua thÞ tr−êng chøng
kho¸n ®Ó thu hót çc nhµ ®Çu t− tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thÞ tr−êng,
kinh nghiÖm qu¶n lý, kh«ng cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn trong néi bé doanh nghiÖp”.
NhËn thøc râ cæ ph©n ho¸ doanh nghiÖp g¾n víi ®¨ng ký giao dÞch lµ
mét chñ tr−¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ nh»m
c«ng khai, minh b¹ch trong trong ho¹t ®éng b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn, qua ®ã lµm
lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn ho¸;
trong n¨m 2004, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· cã nhiÒu buæi lµm viÖc víi
Côc tµi ChÝnh doanh nghiÖp, Chi côc Tµi chÝnh Doanh nghiÖp cña çc tØnh
thµnh phè vµ çc DNNN cæ phÇn ho¸ ®Ó sím triÓn khai ho¹t ®éng ®Êu gi¸
b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu cña DNNN cæ phÊn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi.
HiÖn nay, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng ®· x©y dùng quy tr×nh ®Êu gi¸ b¸n
cæ phÇn vµ ph−¬ng ¸n b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn DNNN t¹i Trung t©m GDCK; quy
tr×nh vµ ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn nµy ®· ®−îc L·nh ®¹o UBCKNN tr×nh
L·nh ®¹o Bé Tµi chÝnh th«ng qua vµ dù ®Þnh sÏ thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Êu gi¸
cæ phÇn DNNN cæ phÇn ho¸ tõ th¸ng 1/2005.
2.4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy
doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
2.4.1. MÆt tÝch cùc

Çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi trong thêi gian qua ®· gãp phÇn quan träng ®Ó triÓn khai vµ sím ®−a
Trung t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra; ®−îc
thÓ hiÖn trong çc néi dungsau:
Thø nhÊt, çc chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ, hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t−
vÊn,… ®· cho thÊy sù quan t©m cña ChÝnh phñ, çc cÊp chÝnh quyÒn ®Þa
ph−¬ng trong viÖc thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ
Néi. ViÖc ®−a ra çc −u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn kÞp thêi ®· t¹o
thªm ®éng lùc vµ gi¶m bít çc khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp tham gia thÞ
tr−êng chøng kho¸n. ¦u ®·i vÒ thuÕ, phÝ kiÓm to¸n, phÝ t− vÊn hiÖn nay ®−îc
cäi lµ ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy çc CTCP tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m
63
GDCK Hµ Néi. B¶n th©n nhµ ®Çu t− còng ®−îc h−ëng lîi gi¸n tiÕp tõ nh÷ng
−u ®·i nµy ®èi víi c«ng ty niªm yÕt.
Thø hai, ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn doanh nghiÖp ®· ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tÕ
t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh− gi¶i ®¸p çc khã kh¨n, v−íng m¾c cña doanh
nghiÖp trong tiÕn tr×nh niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trong
ch−¬ng tr×nh tiÕp cËn nµy, ®oµn c«ng t¸c ®· vËn ®éng ®−îc 11 doanh nghiÖp
tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi (Hµ Néi 6, H¶i Phßng 5)
trong thêi gian ®Çu. Trong ®ã, nhiÒu c«ng ty ®· ký hîp ®ång t− vÊn niªm yÕt
víi c«ng ty chøng kho¸n.
Thø ba, ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tuyªn truyÒn ®· phæ cËp ®−îc nhiÒu kiÕn
thøc bæ Ých vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho ®«ng ®¶o çc çn
bé, c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp, çc së ban ngµnh còng nh− c«ng
chóng nãi chung hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ Trung
t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
Thø t−, ch−¬ng tr×nh vËn ®éng doanh nghiÖp g¾n cæ phÇn ho¸ víi b¸n
®Êu gi¸ cæ phÇn lÇn ®Çu qua Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· lùa chän ®−îc
kho¶ng 20 doanh nghiÖp dù ®Þnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu t¹i Trung t©m
GDCK Hµ Néi trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2005.
2.4.2. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i vµ nguyªn nh©n
MÆc dï ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ, nh−ng çc gi¶i ph¸p
thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi vÉn cßn
nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp; nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp nµy tËp trung chñ yÕu ë çc
néi dung sau:
Thø nhÊt, Nhµ n−íc cßn thiÕu mét hÖ thèng chÝnh s¸ch tæng thÓ, ®ång
bé vµ dµi h¹n trong viÖc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi. Ch−a cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ miÓn gi¶m thuÕ thu
nhËp ®èi víi doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. ChÝnh
s¸ch hç trî vÒ phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt chØ lµ sù hç trî trùc tiÕp cho
tõng doanh nghiÖp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; ch−a cã mét chÝnh s¸ch
chung còng nh− nguån hç trî chÝnh thøc cho çc kho¶n phÝ nµy.
Thø hai, trong tr−¬ng tr×nh tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp niªm yÕt
còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù hiÓu biÕt cña çc doanh nghiÖp vÒ chøng
kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn h¹n chÕ vµ t©m lý e ng¹i ®èi víi viÖc
64
lµm tiÕt lé çc th«ng tin liªn quan ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty v×
c«ng ty kh«ng muèn c«ng bè th«ng tin vµ c«ng khai b¸o ço tµi chÝnh còng
nh− quy m« cña c«ng ty ®iÒu nµy lµ do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ
n−íc ch−a cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch, thóc ®Èy doanh nghiÖp qu¶n lý
minh b¹ch, c«ng khai.
Thø ba, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ
thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ do Trung t©m GDCK tù m×nh
kh«ng thÓ ®¶m ®−¬ng næi c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng
kho¸n mµ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp víi rÊt nhiÒu c¬ quan liªn quan.
Thø t−, viÖc vËn ®éng çc doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ b¸n ®Êu gi¸ cæ
phÇn qua Trung t©m cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ
n−íc vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp vµ do b¶n th©n doanh nghiÖp th−êng kh«ng muèn
®Êu gi¸, ®Êu thÇu c«ng khai.
Thø n¨m, çc quy ®Þnh vÒ chÕ ®é c«ng khai th«ng tin, quy ®Þnh vÒ kÕ
to¸n, chÝnh s¸ch thuÕ,... kh«ng nghiªm minh ®· kh«ng khuyÕn khÝch çc
CTCP tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n.
2.5. Çc gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn
2.5.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nh»m thóc ®Èy
cæ phÇn ho¸ DNNN g¾n víi viÖc ®Êu gi¸ vµ niªm yÕt ngay trªn Trung
t©m GDCK Hµ Néi
Nh×n tæng qu¸t, cæ phÇn ho¸ t¹o ra l−îng cung hµng ho¸ chñ yÕu cho
thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn non trÎ n−íc ta. Thùc tÕ, trong sè 26 CTCP niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh, th× cã 25 CTCP ®−îc h×nh thµnh
tõ cæ phÇn ho¸ DNNN. Tuy nhiªn, hiÖn nay viÖc b¸n cæ phÇn cña DNNN cæ
phÇn ho¸ cßn thiÕu tÝnh c«ng khai, minh b¹ch, cæ phÇn chñ yÕu ®−îc b¸n
trong néi bé, Ýt ®−îc ®Êu gi¸ c«ng khai nªn gi¸ cæ phiÕu nhiÒu khi kh«ng
ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ doanh nghiÖp dÉn ®Õn thiÖt h¹i cho Nhµ n−íc vµ doanh
nghiÖp; ®ång thêi sè cæ phiÕu nµy sau ®ã tr«i næi trªn thÞ tr−êng chî ®en g©y
nhiÒu khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý vµ rñi ro cho ng−êi n¾m gi÷ chóng.
§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, ngµy 16/11/2004, ChÝnh phñ ®· ban hµnh
NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh CTCP thay
65
thÕ NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP. Theo ®ã, NghÞ ®Þnh 187 cã quy ®Þnh “Tr−êng
hîp doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã khèi l−îng cæ phÇn b¸n ra trªn 10 tû ®ång
th× tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn t¹i Trung t©m GDCK ®Ó thu hót çc nhµ ®Çu
t−”. §Ó sím ®−a ho¹t ®éng ®Êu gi¸ vµo Trung t©m, Bé Tµi chÝnh cÇn nhanh
chãng x©y dùng vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh 197/2004/N§-
CP ®Ó Trung t©m sím cã c¨n cø x©y dùng quy tr×nh vµ triÓn khai ho¹t ®éng
b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ t¹i Trung t©m GDCK.
Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh b¾t buéc
nh÷ng DNNN cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®−îc çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh th× ®−a
vµo niªm yÕt lu«n trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Quy ®Þnh b¾t buéc tham gia
thÞ tr−êng chøng kho¸n ®èi víi mét sè DNNN cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®ñ ®iÒu
kiÖn cã ý nghÜa hÕt søc to lín. Thø nhÊt, lµm cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, mµ
b¶n chÊt lµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®iÒu chØnh ®Ó doanh nghiÖp cã mét c¬ chÕ së
h÷u, qu¶n lý, ®iÒu hµnh hiÖu qu¶ h¬n, ®−îc triÖt ®Ó h¬n. Thø hai, ®èi thÞ
tr−êng chøng kho¸n cßn non trÎ cña chóng ta cã thÓ nãi ®©y lµ mét biÖn ph¸p
t¹o cung hµng ho¸ ®Æc biÖt hiÖu qu¶.
Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc còng nªn tham m−u cho Bé Tµi chÝnh
tr×nh ChÝnh phñ c¬ chÕ cæ phÇn ho¸ g¾n víi niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
®Ó cã c¨n cø thùc hiÖn.
2.5.2. X©y dùng vµ ban hµnh ®iÒu kiÖn, tr×nh tù vµ thñ tôc niªm
yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi
HiÖn nay, c¶ n−íc ®· cã kho¶ng 7.000 CTCP, nh−ng phÇn lín trong sè
çc c«ng ty nµy cã quy m« vèn võa vµ nhá, kh«ng ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ
vèn vµ hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ
Minh. ViÖc cho phÐp çc doanh nghiÖp nµy giao dÞch trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi mét mÆt sÏ gióp t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña çc chøng kho¸n nµy, t¹o
ra mét kªnh huy ®éng vèn cho çc DNV&N, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu rÊt lín
cña ng−êi ®Çu t− mÆt kh¸c sÏ gióp nhµ n−íc cã thÓ qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t
®éng cña thÞ tr−êng nµy mét çch dÔ dµng, tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra
cho çc nhµ ®Çu t−, qua ®ã sÏ h¹n chÕ ®−îc nh÷ng ho¹t ®éng ngÇm ngoµi tÇm
qu¶n lý cña Nhµ n−íc.
Theo chóng t«i, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho çc DNV&N ®−îc giao dÞch cæ
phiÕu còng nh− t¨ng vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n, Bé Tµi chÝnh cÇn sím
66
ban hµnh c¬ chÕ GDCK ch−a niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi; theo ®ã
cho phÐp çc lo¹i cæ phiÕu cña çc c«ng ty ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt hoÆc
®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
Tp. Hå ChÝ Minh ®−îc phÐp giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi. C¬ chÕ
giao dÞch t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi nªn x©y dùng theo h−íng ®¬n gi¶n
thñ tôc vµ h¹ thÊp tiªu chuÈn ®Ó çc doanh nghiÖp cã thÓ tham gia réng r·i
h¬n. ViÖc ®¬n gi¶n thñ tôc vµ gi¶m bít tiªu chuÈn theo h−íng:
- Gi¶m bít sè n¨m b¾t buéc ph¶i ho¹t ®éng cã l·i so víi quy ®Þnh niªm
yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Theo ®ã, chØ nªn quy ®Þnh ho¹t
®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tr−íc n¨m ®¨ng ký giao dÞch ph¶i cã l·i.
- Rót ng¾n quy tr×nh thñ tôc vµ thêi gian xÐt duyÖt hå s¬ h¬n so víi
th¬i gian quy ®Þnh cña çc c«ng ty niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå
ChÝ Minh.
Cïng víi viÖc x©y dùng c¬ chÕ riªng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi,
theo chóng t«i UBCKNN cÇn sím nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh
144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; trong ®ã tËp trung vµo çc
néi dung quan trong, cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña hai Trung t©m.
Theo ®ã t¨ng ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Tp. Hå ChÝ Minh tõ
05 tû nh− hiÖn nay lªn 30 tû.
2.5.3. Ban hµnh chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp
Nh− trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, hiÖn nay ch−a cã mét v¨n b¶n nµo quy
®Þnh −u ®·i vÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi. §Ó thóc ®Èy DNV&N tham gia niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn Trung t©m GDCK Hµ
Néi nãi riªng vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung theo ®óng môc tiªu ®Ò ra,
theo chóng t«i, Bé Tµi chÝnh cÇn ph¶i sím tr×nh ChÝnh phñ bµn hµnh c¬ chÕ
−u ®·i vÒ thuÕ trong thêi gian ®Çu ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng tham gia Trung
t©m GDCK Hµ Néi. Khi míi ®i vµo ho¹t ®éng, quy m« cña thÞ tr−êng ch−a
nhiÒu, viÖc −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi çc doanh nghiÖp nµy gÇn nh− kh«ng ¶nh
h−ëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch; khi thÞ tr−êng ph¸t triÓn sÏ thùc hiÖn gi¶m
dÇn chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ, theo ®ã sÏ tiÕn tíi kh«ng −u ®·i vÒ thuÕ n÷a
mµ cßn tiÕn hµnh thu phÝ ®èi víi doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt. Trªn c¬ së
67
®ã, chóng t«i ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi çc ®èi t−îng tham
gia thÞ Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h−íng nh− sau:
- MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi theo h×nh thøc gi¶m dÇn qua çc n¨m theo ®ã sÏ
miÔn thuÕ thu nhËp trong 3 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi
nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong n¨m
2005; miÔn thuÕ thu nhËp trong 2 n¨m vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo
®èi víi nh÷ng doanh niªm yÕt n¨m 2006, miÔn 1 n¨m vµ gi¶m 50% ®èi víi
çc doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2007, gi¶m 50% trong 3 n¨m ®èi víi nh÷ng
doanh nghiÖp niªm yÕt n¨m 2008, gi¶m 50% trong 2 n¨m ®èi víi nh÷ng
doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 2009, gi¶m 50% trong 1 n¨m ®èi víi
nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trong n¨m 1010. Nh− vËy, vÒ c¬ b¶n ®Õn n¨m
2011 çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi sÏ kh«ng
®−îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu
thuÕ vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 3 n¨m tiÕp theo ®èi víi thu nhËp tõ
çc ho¹t ®éng do tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi cña çc c«ng ty
chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü;
- MiÔn hoµn toµn thuÕ thu nhËp ®èi víi çc kho¶n thu nhËp tõ cæ tøc,
l·i tr¸i phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n çc çc kho¶n thu nhËp kh¸c
cña çc tæ chøc, ç nh©n (bao gåm c¶ trong vµ ngoµi n−íc) thu ®−îc tõ ho¹t
®éng ®Çu t− chøng kho¸n trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
2.5.4. Ban hµnh c¬ chÕ hç trî phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn niªm yÕt cho
çc doanh nghiÖp niªm yÕt trong giai ®o¹n ®Çu
§Ó chuÈn bÞ cho viÖc tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n çc doanh
nghiÖp ph¶i bá ra çc chi phÝ nh−: chi phÝ kiÓm to¸n, chi phÝ t− vÊn niªm yÕt
còng nh− çc chi phÝ kh¸c nh− chi phÝ vÒ t− vÊn vµ ®µo t¹o thµnh viªn héi
®ång qu¶n trÞ, chi phÝ ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ thÞ tr−êng chøng
kho¸n cho mét sè ®èi t−îng nh©n viªn nh− c«ng bè th«ng tin, kÕ to¸n…
nh»m khuyÕn khÝch vµ gi¶m bít khã kh¨n cho çc doanh nghiÖp muèn tham
gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nªn cã sù hç trî tõ Nhµ n−íc vÒ chi phÝ kiÓm
to¸n, chi phÝ t− vÊn niªm yÕt. §©y lµ gi¶i ph¸p hç trî mang tÝnh trùc tiÕp mµ
hÇu hÕt çc doanh nghiÖp ®Òu mong muèn nhËn ®−îc tõ phÝa Nhµ n−íc. Tuy
68
nhiªn, nh− trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, hiÖn nay çc kho¶n phÝ hç trî nµy
míi chØ ®−îc thùc hiÖn ë mét sè ®Þa ph−¬ng nh− Hµ Néi, H¶i Phßng; nhµ
n−íc ch−a cã mét chÝnh s¸ch chung còng nh− nguån ®Ó hç trî çc kho¶n
phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn,… ®Ó thóc ®Èy çc doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian ®Çu. Do ®ã, cÇn ph¶i sím cã
mét c¬ chÕ chung còng nh− nguån hç trî cô thÓ ®èi víi çc doanh nghiÖp
nµy trong thêi gian ®Çu. ViÖc hç trî çc kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn cÇn
®−îc triÓn khai theo h−íng nh− sau:
Thø nhÊt, bµn hµnh c¬ chÕ thèng nhÊt, ®ång bé trong viÖc hç trî
100% phÝ kiÓm to¸n trong thêi h¹n 02 n¨m, vµ 100% phÝ t− vÊn niªm yÕt
®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong
thêi gian ®Çu. Çc kho¶n phÝ nµy cã thÓ lÊy tõ nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc
cÊp hoÆc tõ quü s¾p xÕp cæ phÇn ho¸ DNNN.
Thø hai, xem xÐt thµnh lËp Quü hç trî doanh nghiÖp tham gia ®¨ng ký
giao dÞch trong mét sè n¨m ®Çu khi Trung t©m GDCK Hµ Néi b¾t ®Çu ho¹t
®éng ®Ó cã ®−îc sù khuyÕn khÝch, hç trî nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt.
Thø ba, t×m kiÕm çc dù ¸n, nguån tµi trî cña çc tæ chøc IMF, WB,
ADB, MFL, trong viÖc tµi trî cung cÊp çc dÞch vô vÒ kiÓm to¸n, t− vÊn
miÔn phÝ ®èi víi nh÷ng DNV&N nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
2.5.5. T¨ng c−êng c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiÖp tham
gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi
Nh− trªn ®· nªu, c«ng t¸c tiÕp cËn, vËn ®éng doanh nghiªp tham gia
thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng môc tiªu lín cña ngµnh chøng
kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng ®Ó sím ®−a Trung
t©m GDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng theo ®óng tiÕn ®é vµ kÕ ho¹ch ®Ò ra. TiÕp
cËn doanh nghiÖp lµ ®Ó l¾ng nghe vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n,
v−íng m¾c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp, qua ®ã t×m ra çc biÖn ph¸p kh¾c
phôc. §©y lµ c¬ héi ®Ó gióp gi¶i to¶ nh÷ng bøc xóc cña doanh nghiÖp, ®Ó
®iÒu chØnh bÊt cËp cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch, kh¨c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña
tõng doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc lîi Ých cña viÖc tham
gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
69
Theo chóng t«i, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn chØ ®¹o Trung
t©m GDCK Hµ Néi còng nh− çc ®¬n vÞ trùc thuéc Uû ban ph¶i gi÷ mèi liªn
hÖ tèt víi çc c«ng ty chøng kho¸n, çc së ban ngµnh cña çc cÊp chÝnh
quyÒn ®Þa ph−¬ng thµnh lËp nhiÒu ®oµn c«ng t¸c liªn ngµnh, ®èi tho¹i
th−êng xuyªn víi doanh nghiÖp ®Ó tiÕp thu ý kiÕn cña tõng doanh nghiÖp
nh»m ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho hîp lý, t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp, t¹o sù vËn hµnh tr«i ch¶y cho c¬ chÕ ban hµnh ®Ó thóc
®Èy doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
2.5.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n cho
doanh nghiÖp vµ c«ng chóng
C«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o gióp qu¶ng b¸ réng r·i vÒ thÞ tr−êng,
n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cho ng−êi ®Çu t− nãi chung vµ quan träng nhÊt lµ
®Ó ®éi ngò l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp thÊy ®−îc lîi Ých tr−íc m¾t còng nh−
l©u dµi cña viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n, lµm cho çc cæ ®«ng,
ng−êi lao ®éng trong doanh nghiÖp hiÓu ®óng vµ ®ñ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm
cña m×nh tõ ®ã t¹o søc Ðp ®−a doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng
kho¸n. Tuy nhiªn, hiÖn nay c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn vÒ chøng kho¸n
vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a ®−îc th−êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng;
ch−a ®−îc phæ cËp réng r·i trªn çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng
kho¸n ViÖt Nam, g¾n víi tiÕn tr×nh c¶i çch vµ ph¸t triÓn DNV&N, chóng t«i
nhËn thÊy, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ®µo t¹o chøng kho¸n cho c«ng chóng lµ
mét trong nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch kh«ng chØ cña ngµnh chøng kho¸n mµ
cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp cña nhiÒu c¬ quan liªn quan; theo chóng t«i, Uû ban
Chøng kho¸n Nhµ n−íc cÇn x©y dùng ®Ò ¸n vÒ chiÕn l−îc phæ cËp kiÕn thøc
chøng kho¸n tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt. §Ò ¸n
nµy sÏ lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n; trong ®Ò
¸n cÇn nªu râ sù phèi hîp gi÷a çc cÊp, çc ngµnh, çc tr−êng ®¹i häc, trung
häc,... trong viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n cho doanh nghiÖp nãi riªng vµ c«ng chóng ®Çu t− nãi chung; ch−¬ng
tr×nh còng nªn ®Ò cËp viÖc phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n trªn §µi ph¸t
thanh, §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam còng nh− ®µi truyÒn h×nh cña çc tØnh thµnh
phè lín mét çch th−êng xuyªn vµ chuyªn nghiÖp. §èi víi çc b¸o chÝ cã xu
70
h−íng ®−a tin vÒ chøng kho¸n, cÇn më çc líp ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n cho
tÊt c¶ çc phong viªn kinh tÕ.
§èi víi, Trung t©m GDCK Hµ Néi, theo t«i Trung t©m cÇn phèi hîp
chÆt chÏ h¬n n÷a víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o còng nh− chÝnh
quyÒn çc cÊp çc ngµnh trong viÖc trong viÖc x©y dùng çc ch−¬ng tr×nh ®µo
t¹o, tæ chøc héi nghÞ tËp huÊn cho çc doanh nghiÖp, çc nhµ ®Çu t− trªn tÊt
c¶ çc tØnh, thµnh phè lín ®Ó c«ng chóng còng nh− doanh nghiÖp hiÓu râ h¬n
vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi lËp triÓn khai çc néi dung, thêi gian, ®Þa
®iÓm tuyªn truyÒn cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng çc th«ng tin
tuyªn truyÒn nh− lËp kÕ ho¹ch x©y dùng trang Web, kÕ ho¹ch b¶n tin ngµnh,
b¶n tin tuÇn, th¸ng; kÕ ho¹ch viÕt çc bµi ®¨ng b¸o chÝ, ph¸t tê r¬i, héi th¶o,
héi nghÞ,...Ngoµi ra, Trung t©m GDCK Hµ Néi còng cÇn chñ ®éng trong viÖc
cung cÊp th«ng tin, tr¶ lêi pháng vÊn vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n cho çc ph−¬ng tiÖn b¸o chÝ, truyÒn h×nh.
2.5.7. Hoµn thiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ ®èi víi çc
CTCP nh»m t¹o sù c«ng b»ng trong viÖc c«ng bè th«ng tin
Rµng buéc lín nhÊt ®èi víi doanh nghiÖp khi tham gia vµo thÞ tr−êng
chøng kho¸n nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng lµ viÖc c«ng
bè th«ng tin vµ thùc ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n nghiªm ngÆt. Trong t×nh
h×nh tÊt c¶ çc doanh nghiÖp ch−a niªm yÕt kh«ng kh¶i c«ng bè th«ng tin ®Çy
®ñ th× ®©y lµ bÊt lîi ®èi víi çc c«ng ty niªm yÕt. §Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng
trong vÊn ®Ò nµy nhµ n−íc cÇn ph¶i söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch theo h−íng
nh− sau:
Mét lµ, quy ®Þnh b¾t buéc tÊt c¶ çc doanh nghiÖp niªm yÕt hay kh«ng
niªm yÕt cã vèn trªn 5 tû ®ång ®Òu ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc
vµ c«ng bè c«ng khai mét çch chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Çy ®ñ çc th«ng tin
dï lµ th«ng tin tèt hay xÊu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng vµ minh
b¹ch cña thÞ tr−êng;
Hai lµ, t¨ng c−êng çc biÖn ph¸p chÕ tµi ®èi víi çc doanh nghiÖp vi
ph¹m quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c ®èi
víi çc hµnh vi vi ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin; quy tr¸ch nhiÖm râ rµng vÒ
71
båi th−êng thiÖt h¹i cho nhµ ®Çu t− trong tr−êng hîp c«ng bè th«ng tin g©y
ra tæn thÊt;
Ba lµ, t¨ng c−êng gi¸o dôc, n¨ng lùc xö lý th«ng tin thÞ tr−êng cho çc
nhµ ®Çu t−, nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ chÊt l−îng hµng ho¸, ®Ó cã
nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ lùa chän h×nh thøc ®Çu t− hîp lý.
Bèn lµ, kh«ng ngõng c¶i tiÕn, n©ng cÊp, hoµn thiÖn hÖ thèng c«ng bè
th«ng tin. Ph¸t triÓn m¹ng th«ng tin ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a çc doanh nghiÖp víi
Trung t©m, tæng côc thèng kª, Tæng côc thuÕ, çc c«ng ty chøng ko¸n,....
Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn sím x©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng
tin qua mang Internet, cung cÊp tÊt c¶ çc th«ng tin vÒ t×nh h×nh doanh
nghiÖp, th«ng tin vÒ thÞ tr−êng – xóc tiÕn th−¬ng m¹i, lao ®éng vµ çc th«ng
tin liªn quan ®Õn çc ®èi t−îng tham gia thÞ tr−êng.
2.5.8. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n
KÕ to¸n, kiÓm to¸n lµ c«ng cô quan träng gióp nhµ n−íc qu¶n lý, gi¸m
s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hÖ thèng çc chuÈn mùc vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n ph¶i
®−îc x©y dùng trªn c¬ së çc chuÈn mùc chung ®−îc quèc tÕ thõa nhËn. Mét
chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n tèt gióp cho viÖc cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh
h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®−îc ®Çy ®ñ, trung thùc, c«ng khai, minh
b¹ch, ®¸p øng yªu cÇu tæ chøc, qu¶n lý ®iÒu hµnh cña c¬ quan nhµ n−íc,
doanh nghiÖp, tæ chøc vµ ç nh©n qua ®ã sÏ gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng thÞ
tr−êng chøng kho¸n c«ng khai, minh b¹ch vµ hiÖu qu¶.
Trong nh÷ng n¨m qua, chòng ta ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
kÕ to¸n, kiÓm to¸n nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng trong
qu¸ tr×nh héi nhËp. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n cña chóng ta
vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, bÊt cËp g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho doanh nghiÖp còng
nh− çc cÊp qu¶n lý, ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc c«ng khai tµi chÝnh vµ
cung cÊp th«ng tin. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, theo chóng t«i, nhµ n−íc
cÇn sím hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kÕ to¸n, kiÓm to¸n theo h−íng sau:
Thø nhÊt, tiÕp tôc x©y dùng vµ ban hµnh ®ång bé hÖ thèng çc chuÈn
mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®Æc thï cña nÒn kinh
tÕ n−íc ta nh»m t¨ng c−êng tÝnh minh b¹ch, râ rµng vµ c«ng khai th«ng tin
®èi víi çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn nãi chung vµ doanh nghiÖp
72
tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi riªng ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lµnh
m¹nh, c¹nh tranh b×nh ®¼ng.
Thø hai, cñng cè vµ ph¸t triÓn çc tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp, tiÕp tôc
triÓn khai nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ
c«ng ty, trong ®ã cã viÖc n©ng cao chÊt l−îng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña çc
tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®−îc trung
thùc, kh¸ch quan.
Thø ba, yªu cÇu ¸p dông chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ thùc hiÖn chÕ
®é c«ng khai ho¸ th«ng tin tµi chÝnh ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp
nh»m ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, minh b¹ch trªn thÞ tr−êng, lµm lµnh m¹nh ho¸
vµ b×nh ®¼ng m«i tr−êng kinh doanh.
2.6. §iÒu kiÖn thùc hiÖn
§Ó thùc hiÖn çc gi¶i ph¸p ®· nªu cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a nh
n−íc vµ doanh nghiÖp. VÒ phÝa Nhµ n−íc, ®ã lµ sù ban hµnh vµ thùc hiÖn çc
c¬ chÕ hç trî phï hîp. VÒ phÝa doanh nghiÖp ®ã lµ sù nç lùc, kh¾c phôc çc
khuyÕn ®iÓm cña m×nh, hç trî nhµ n−íc b»ng çch thùc hiÖn nghiªm minh
çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ gióp nhµ n−íc cã ®−îc hÖ thèng c¬ chÐ chÝnh
s¸ch ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n.
2.6.1. VÒ phÝa nhµ n−íc
§èi víi Bé Tµi chÝnh
- Nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång thóc ®Èy
doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. Héi ®ång nµy cÇn cã sù tham
gia cña çc hiÖp héi, Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp, Côc ph¸t triÓn DNV&N, ®¹i
diÖn l·nh ®¹o cña çc tØnh, thµnh phè trong c¶ n−íc. Héi ®ång nµy cã tr¸ch
nhiÖm t− vÊn cho ChÝnh phñ vÒ çc ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch
doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ çc DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
- Sím hoµn thiÖn vµ ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn NghÞ ®Þnh
187/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ
n−íc thµnh CTCP, ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai ph−¬ng ¸n ®Êu gi¸ cæ
phÇn doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸;
- Chñ tr×, phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch ®Çu t−, rµ so¸t, ®¸nh gi¸ çc quy
®Þnh hiÖn hµnh ®ang lµm h¹n chÕ viÖc n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¶n lý
73
t×a chÝnh doanh nghiÖp, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ b¸o ço tµi chÝnh, kÕ to¸n, h¹ch
to¸n chi phÝ, c¨n cø tÝnh thuÕ vµ çch thøc thu, nép thuÕ, qu¶n lý thuÕ. Trªn
c¬ së ®ã söa ®æi, bæ sung theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p kh¾c
phôc. Trong qu¸ tr×nh söa ®æi, bæ sung còng cÇn ph¶i lÊy ý kiÕn tham gia cña
céng ®ång doanh nghiÖp. Khi ban hµnh, ph¶i tæ chøc phæ biÕn réng r·i vµ
h−íng dÉn thi hµnh ®Õn çc cÊp c¬ së, çc hiÖp héi vµ doanh nghiÖp.
- KiÓm tra, rµ so¸t l¹i çc v¨n b¶n ph¸p quy cña Bé, ngµnh, ®Þa ph−¬ng
cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; b·i bá hoÆc söa
®æi çc hå s¬, thñ tôc ®iÒu kiÖn vµ chi phÝ bÊt hîp lý; x©y dùng çc v¨n b¶n
míi cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña çc DNV&N theo h−íng ®¬n
gi¶n, thuËn tiÖn cho doanh nghiÖp, phï hîp víi t− t−ëng ®æi míi cña §¶ng,
Nhµ n−íc vµ phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¬ quan ®· ban
hµnh v¨n b¶n kh«ng phï hîp víi luËt, ph¸p lÖnh hoÆc nghÞ ®Þnh, ph¶i ra v¨n
b¶n söa ®æi hoÆc huû bá néi dung kh«ng phï hîp; ®ång thêi xö lý nghiªm
theo thÈm quyÒn ®èi víi nh÷ng çn bé, c«ng chøc ®· ký vµ tham m−u ban
hµnh çc néi dung sai tr¸i ®ã.
- Nghiªn cøu thµnh lËp çc ®Þnh chÕ trung gian tham gia vµo qu¸ tr×nh
cæ phÇn ho¸, niªm yÕt nh−: thµnh lËp c«ng ty ®Çu t− tµi chÝnh, c«ng ty t− vÊn
tµi chÝnh, c«ng ty ®Þnh gi¸ tµi s¶n, c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm;
- Nghiªn cøu thµnh lËp quü hç trî DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi ®Ó hç trî doanh nghiÖp çc kho¶n phÝ kiÓm to¸n, t− vÊn, b¶o
l·nh vay tÝn dông ng©n hµng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu.
Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc
- Sím tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt vµ th«ng qua ph−¬ng ¸n tæ chøc vµ
®Çu gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m GDCK vµ ph−¬ng ¸n tæ chøc GDCK ch−a
niªm yÕt t¹i Trung t©m GDCK Hµ Néi ®Ó Trung t©m cã c¬ së triÓn khai më
cöa thÞ tr−êng;
- Nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi NghÞ ®Þnh 144 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n, tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt ®Ó tr×nh ChÝnh Phñ ký ban hµnh;
- So¹n th¶o mét c¬ chÕ riªng cã tÝnh æn ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn
tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi cña çc DNV&N tr×nh l·nh
®¹o Bé Tµi chÝnh ký ban hµnh ®Ó lµm c¨n cø hoµn thiÖn m« h×nh GDCK trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi;
74
- Tham m−u cho Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t−,
x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn DNV&N g¾n víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Trung
t©m GDCK Hµ Néi theo m« h×nh OTC. Trong chiÕn l−îc nµy cÇn nªu bËt vai
trß, ®ãng gãp cña DNV&N ®èi víi nÒn kinh tÕ còng nh− mèi quan hÖ gi÷a
DNV&N víi Trung t©m GDCK Hµ Néi tõ ®ã ®−a ra nh÷ng h−íng −u tiªn,
thóc ®Èy DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n. ChiÕn l−îc nµy sÏ ®¶m
b¶o nhÊt qu¸n ph¸t triÓn DNV&N trong thêi gian dµi phï hîp víi môc tiªu
ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ Trung t©m GDCK Hµ Néi nãi riªng.
- X©y dùng vµ triÓn khai ch−¬ng tr×nh phèi hîp hµnh ®éng ph¸t triÓn
thÞ tr−êng chøng kho¸n trong n¨m 2005 vµ giai ®o¹n 2006 -2010 víi çc tØnh
thµnh phè lín nh−: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Ninh B×nh, Qu¶ng Ninh,...;
- X©y dùng c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, hç trî phÝ
kiÓm to¸n, t− vÊn ®èi víi çc doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi tr×nh Bé Tµi chÝnh xem xÐt tr×nh ChÝnh phñ ký ban hµnh ®Ó t¹o ra sù
khuyÕn khÝch cho çc doanh nghiÖp tham gia vµo Trung t©m GDCK Hµ Néi;
- ChØ ®¹o Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n phèi hîp
chÆt chÏ víi çc tr−êng ®¹i häc, trung häc, çc HiÖp héi, ®µi truyÒn h×nh, b¸o
chÝ,... x©y dùng vµ thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn
thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cho céng ®ång doanh nghiÖp
nãi riªng vµ ®«ng ®¶o c«ng chóng nãi chung.
- ChuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh−: hÖ thèng phÇn mÒm GDCK
ch−a niªm yÕt; hÖ thèng phÇn mÒm ®Êu gi¸ cæ phÇn, ®Êu thÇu tr¸i phiÕu; c¶i
t¹o sµn giao dÞch, söa ch÷a trô së lµm viÖc; n©ng cÊp, t¨ng c−êng thiÕt bÞ tin
häc; x©y dùng trang web, b¶n tin, ph¸t hµnh Ên phÈm tê r¬i,...
- X©y dùng çc quy tr×nh nghiÖp vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ®Êu gi¸,
®Êu thÇu vµ ho¹t ®éng GDCK ch−a niªm yÕt;
- Phèi hîp víi Côc tµi ChÝnh Doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (chi côc tµi
chÝnh doanh nghiÖp) cña çc tØnh thµnh phè, thµnh lËp çc ®oµn c«ng t¸c liªn
ngµnh xuèng tiÕp xóc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNV&N, kinh doanh cã
hiÖu qu¶, cã tiÒm n¨ng ®Ó t¹o nguån hµng cho Trung t©m GDCK Hµ Néi.
H−íng dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho çc doanh nghiÖp nµy niªm yÕt
75
còng nh− ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi;
- Phèi hîp víi Côc Tµi chÝnh doanh nghiÖp, Së Tµi chÝnh (Chi Côc tµi
chÝnh doanh nghiÖp) cña çc tØnh thµnh phè, lùa chän mét sè doanh nghiÖp
chuÈn bÞ thùc hiÖn cæ phÇn hãa tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cæ
phÇn ho¸ phª duyÖt quyÕt ®Þnh g¾n cæ phÇn hãa víi ®¨ng ký giao dÞch trªn
Trung t©m GDCK Hµ Néi. Trong ®ã sÏ tiÕn hµnh ®Êu gi¸ b¸n cæ phÇn cña
çc doanh nghiÖp nµy vµ ®¨ng ký l−u ký tËp trung lu«n.
- Phèi hîp víi çc c«ng ty chøng kho¸n t− vÊn ®Ó gióp ®ì Héi ®ång
qu¶n trÞ c«ng ty tuyªn truyÒn vËn ®éng cæ ®«ng nhá vµ gi¶i ®¸p çc th¾c m¾c
tr−íc §¹i héi cæ ®«ng ®Ó cæ ®«ng thÊy ®−îc nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt
vµ th«ng qua chñ tr−¬ng niªm yÕt.
2.6.2. VÒ phÝa doanh nghiÖp
Cïng víi viÖc bæ sung, söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi çc
doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi, viÖc tham gia niªm
yÕt còng cÇn ®Õn sù hîp t¸c vµ cè g¾n cña b¶n th©n doanh nghiÖp. V× thÕ, ®Ò
tµi ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ phÝa doanh nghiÖp nh− sau:
- Doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, tæ chøc ®µo t¹o cho çc çn
bé doanh nghiÖp n©ng cao hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n; x©y dùng v¨n ho¸, ®¹o ®øc kinh doanh cña doanh nh©n ViÖt nam:
kinh doanh trung thùc, ®óng ph¸p luËt, cã nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ nh÷ng
lîi Ých, c¬ héi, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña viÖc niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi.
- X©y dùng chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh phï hîp víi kh¶ n¨ng
vµ nhu cÇu cña thÞ tr−êng; n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh
tranh, tÝnh minh b¹ch trong qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. X©y dùng mét kÕ ho¹ch
cô thÓ trong viÖc tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m ph¸t huy tèi ®a nh÷ng
l¬i thÕ cña mét CTCP khi niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
- TÝch cùc khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ kªnh huy ®éng vèn qua thÞ
tr−êng chøng kho¸n nh»m më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng
cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng.
- TÝch cùc tham gia vµo viÖc ®ãng gãp ý kiÕn cho çc c¬ quan qu¶n lý
vÒ nh÷ng h¹n chÕ cña çc chÝnh s¸ch còng nh− nh÷ng tån t¹i trong viÖc thi
76
hµnh chÝnh s¸ch nh»m lµm cho chinh s¸ch cña nhµ n−íc ngµy cµng cã hiÖu
qu¶ h¬n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ
tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK nãi riªng.
77
KÕt luËn
Sù thµnh c«ng cña viÖc thóc ®Èy çc DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî còng
nh− nhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ nh÷ng lîi Ých cña viÖc niªm yÕt. Trong
n¨m qua, Uû Ban chøng kho¸n Nhµ n−íc, Trung t©m GDCK Hµ Néi ®· chñ
®éng phèi hîp víi çc c¬ quan liªn quan thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m t¹o
®iÒu kiÖn cho çc DNV&N tham gia niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi,
nhê vËy mµ ®Õn nay (19/12/2004) ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn thøc ®−îc
nh÷ng lîi Ých vµ mong muèn ®−îc niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi.
Tuy nhiªn, ®Ó cã mét hÖ thèng çc c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶
h¬n n÷a trong viÖc khuyÕn khÝch çc DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m
GDCK Hµ Néi, th× ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, cÇn ph¶i sím ban hµnh c¬ chÕ,
chÝnh s¸ch vµ khu«n khæ ph¸p lý theo h−íng ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, t¹o ®iÒu
kiÖn cho çc DNV&N tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n; cßn doanh nghiÖp cã
tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp ý kiÕn cho çc c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý vÒ t¸c ®éng
cña çc chÝnh s¸ch thóc ®Èy doanh nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK
Hµ Néi còng nh− tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn chÝnh s¸ch thµnh hiÖn thùc.
Víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Ò tµi “mét sè
gi¶i ph¸p thóc ®Èy DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi” ®· ®¹t
®−îc nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh nh− sau:
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®−îc vai trß, tÇm quan träng cña DNV&N trong
viÖc gãp phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, t¨ng c−êng xuÊt khÈu,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý;
- §¸nh gi¸ nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng niªm yÕt; thùc tr¹ng çc gi¶i ph¸p
thóc ®Èy DNV&N niªm trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian qua
nh»m gióp nh÷ng ng−êi lµm chÝnh s¸ch nhËn thøc râ h¬n vÒ ph¶n øng cña
doanh nghiÖp ®èi víi çc chÝnh s¸ch −u ®·i, hç trî, tõ ®ã hiÓu râ h¬n çc −u
nh−îc ®iÓm cña tõng chÝnh s¸ch trong viÖc thóc ®Èy çc DNV&N niªm yÕt
trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi;
78
- Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng çc gi¶i ph¸p, trong ®ã ®i s©u vµo
®¸nh gi¸ çc gi¶i ph¸p trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn viÖc tham gia niªm yÕt cña çc
doanh nghiÖp, ®Ò tµi ®· ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p quan träng vµ kiÕn nghÞ ®iÒu
kiÖn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a ®èi víi çc doanh
nghiÖp niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi trong thêi gian tíi.
Trong thêi gian cã h¹n, víi mét chñ ®Ò réng vµ çc sè liÖu thèng kª,
®iÒu tra kh«ng nhÊt qu¸n, nhãm t¸c gi¶ ®· cè g¾ng hoµn thµnh ®Ò tµi cña
m×nh. Tuy nhiªn, ®Ò tµi còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh,
cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn; nhãm t¸c gi¶ rÊt mong
nhËn ®−îc çc ý kiÕn ®ãng gãp cña ®äc gi¶ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®Ò tµi trong
çc nghiªn cøu tiÕp theo.
79
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. Lª §¨ng Doanh (2001) B¸o ço vÒ vai trß cña DNV&N ë ViÖt Nam,
Héi th¶o DNV&N H¶i Phßng;
2. Ph¹m ThÞ Thu H»ng, T¹o viÖc lµm tèt b»ng çc chÝnh s¸ch ph¸t
triÓn doanh nghiÖp nhá, Phßng th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam;
3. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000), Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiepÑ
võa vµ nhá ë ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi;
4. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (2003), B¸o ço ®¸nh gi¸ 4 n¨m thi hµnh
LuËt doanh nghiÖp;
5. Tæng côc Thèng kª (2004), Tæng qua t×nh h×nh kinh tÕ x· héi 1991-
2000 vµ 2001-2003;
6. Trung t©m Nghiªn cøu vµ §µo t¹o Chøng kho¸n (2004), B¸o ço kÕt
qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng niªm yÕt cña çc DNV&N;
7. ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW (2001), Ph¸t triÓn DNV&N;
kinh nghiÖm n−íc ngoµi vµ ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, Nxb Thèng Kª,
Hµ Néi;
8. ViÖn Khoa häc Tµi chÝnh (2002), Tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn
DNV&N, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi;
9. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, khung ph¸p lý cho khu vùc kinh tÕ t−
nh©n ë ViÖt Nam;
10. ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i (2003), Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh
phñ cho çc DNV&N, Nxb Lao ®éng x· héi, Hµ Néi;
11. Tæng côc thèng kª th¸ng 11 n¨m 2001. B¸o ço t×nh h×nh ph¸t
triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh CIEM n¨m 2002;
12. Hå s¬ çc DNV&N cña APEC, 1998;
13. §inh nghÜa DNV&N cña çc n−íc ®ang chuyÓn ®æi UN_EC, 1999;
14. Tæng quan çc DNV&N cña OECD, 2000.
15. ViÖn qu¶n lý kinh tÕ TW, Tµi liÖu héi th¶o vÒ ph¸t triÓn DNV&N,
th¸ng 6/2001, Hµ Néi;
16. Tæng côc thèng kª, B¸o ço kÕt qu¶ ®iÒu tra cña khèi doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh; niªm gi¸m thèng kª 1999, 2000, 2001, 2002, 2003;
17. NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn
DNV&N;
80
18. ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg ngµy 11/12/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh
phñ vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t
triÓn DNV&N;
19. LuËt Doanh nghiÖp sè 13/1998/QH10 do Quèc héi kho¸ X, kú häp
thø 5 th«ng qua ngµy 12/6/1999.
20. LuËt KÕ to¸n sè 03/2003/QH11 do Quèc héi kho¸ XI th«ng qua
ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003.
21. LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sè 09/2003/QH11 do Quèc
héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/6/2003.
22. NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ vÒ
Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
Quy ®Þnh chi tiÕt LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña
ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
25. QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg ngµy 5/8/2003 vÒ chiÕn l−îc ph¸t
triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010;
26. Th«ng t− 128/2003/TT-BTC ngµy 22/12/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ
h−íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 164/2003/N§-CP ngµy 22/12/2003 cña ChÝnh phñ
vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
27. Th«ng t− sè 120 /2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh
vÒ quy ®Þnh chi tiÕt luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét
sè ®iÒu cña LuË thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
28. Th«ng t− sè 40/2004/TT-BTC ngµy 13/05/2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ
h−íng dÉn kÕ to¸n chuyÓn DNNN thµnh CTCP.
29. Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20/10/2004 cña Bé tµi chÝnh
vÒ h−íng dÉn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong lÜnh vùc
chøng kho¸n.
30. C«ng v¨n sè 11924/TC/CST ngµy 20/10/2004 cña Bé Tµi chÝnh vÒ
t¹m thêi h−íng dÉn −u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi çc tæ chøc
niªm yÕt.
81

Phan Tich Ky Thuat Trong Dau Tu Chung Khoan

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phan Tich Ky Thuat Trong Dau Tu Chung Khoan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

1.1. Kh¸i qu¸t m« h×nh Trung t©m GDCK Hµ Néi

Nhµ ®Çu t− Nhµ ®Çu t−

X¸c nhËn giao dÞch

1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ khèi DNV&N

STT N−íc Ph©n lo¹i Sè lao Sè vèn Doanh thu

STT N−íc % trong % trong % trong tæng % trong

B¶ng 1.3: C¸c chØ sè vÒ thu nh©p vµ thuÕ

STT Ngµnh kinh doanh Sè DN Thu nhËp ThuÕ vµ ThuÕ vµ

• Nhu cÇu huy ®éng vèn cña c¸c DNV&N

C¬ cÊu vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c

B¶ng 1.4: Nguån vèn huy ®éng

Vay −u ®·i tõ DNNN CPH 2 1 1

Lo¹i h×nh doanh nghiÖp

B¶ng 1.6: Môc ®Ých niªm yÕt

T¹o tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu cña c«ng ty 52 17 58,42

Lµm t¨ng thªm uy tÝn vµ qu¶ng b¸ th−¬ng hiÖu cña 81 6 91%

Thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi 40 36 44,95%

Môc ®Ých kh¸c 37 25 41,57%

Nguån: Trung t©m GDCK Hµ Néi

B¶ng 1.7: Lîi thÕ khi tham gia niªm yÕt

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý

B¶ng 1.8a: Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i

Sè l−îng doanh nghiÖp cã

B¶ng 1.8b : Nh÷ng yÕu tè g©y e ng¹i

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý

B¶ng 1.9a: Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý

Sè l−îng doanh nghiÖp cã ý

DNV&N niªm yÕt trªn Trung t©m GDCK Hµ Néi

2.2.1. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn

2.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch thuÕ

STT Tªn c«ng ty Ngµnh nghÒ kinh doanh Vèn ®iÒu LÖ

2.4.1. MÆt tÝch cùc

2.6. §iÒu kiÖn thùc hiÖn

You might also like