Toan Cao Cap - A1

GIO TRNH TON CAO C!
P A1

Su t!m by hoangly85

id11701062 pdfMachine by Broadgun Software - a great PDF writer! - a great PDF creator! - http://www.pdfmachine.com http://www.broadgun.com

GIO TRNH TON CAO C!P A1

Su t!m by hoangly85

Bi 1 Gi"i h#n v lin t$c

I. S% TH&C V HM S%

1.Cc s' th(c v )ng th*ng th(c
Cc s! th"c l nh#ng s! c th$ bi$u di%n d&i d'ng th(p phn nh :

trong d)u ba ch)m () ch* dy cc k s! sau d)u ch)m th(p phn ko di +n v
h'n .
Cc s! th"c c th$ ,c bi$u di%n v- m.t hnh h/c b0i cc i$m trn 1 1ng th2ng,
,c g/i l 1ng th2ng th"c nh minh h/a d&i y:

T(p h,p t)t c3 cc s! th"c (hay 4ng th2ng th"c ) s5 ,c k hi6u l R.
Trn t(p h,p cc s! th"c ta c hai php ton c b3n + v * v&i m7t s! tnh ch)t 'i s!
quen thu7c bi+t . T4 ta c8ng c php ton tr4 (-) v php chia (/) cho s! khc 0.
Ngoi ra trn R ta c8ng c m7t th9 t" thng th1ng v v&i th9 t" ny ta c m7t s!
tnh ch)t ,c vi+t d&i d'ng cc b)t 2ng th9c nh sau:
N+u a,b, v c l cc s! th"c th ta c
a 0 ! ac <bc


Su t!m by hoangly85

a 0 ! > 0
N+u (a v b cng l s! dng )
hay (a v b cng l s! m )
Th ta c :

R c m7t s! t(p h,p con quen thu7c l t(p h,p cc s! t" nhin N ,t(p h,p cc s!
nguyn Z, v t(p h,p cc s! h#u t* Q . Theo th9 t" "bao hm trong " th
N " Z " Q " R
Cc s! th"c khng thu7c Q ,c g/i l cc s! v t* .
K hi6u cc kho3ng o'n v n:a kho3ng :
V&i a v b l cc s! th"c , ta k hi6u :
(a ,b ) l { x # R / a< x <b}
[ a,b ] l {x # R / a <=x <= b}
[a,b) l {x # R / a <= x a}
[a, $ ) l { x # R /x >= a}
( -$ ,b) l {x # R /x ng b? ch.n trn -u c c.n trn ng (t9c l ch.n
trn nh@ nh)t). Tng t" , m/i t(p s! th"c khc r>ng b? c ch.n d&i ng.
K hi+u "gi tr, tuy+t 'i:
Gi tr? tuy6t !i c=a m7t s! th"c x ,k hi6u b0i |x|, ,c ?nh nghAa nh sau :

T4 ta c m7t s! tnh ch)t d&i y:
(1) V&i m/i
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Lu r;ng v- m.t hnh h/c , % x% bi$u di%n kho3ng cch t4 i$m x +n i$m 0 trn
1ng th2ng th"c . TBng qut hn l :
% x-y% = kho3ng cch gi#a x v y


Su t!m by hoangly85

2. Hm s'
,nh ngh-a:
M7t hm s! f t4 m7t t(p D vo IR l m7t quy tCc cho 9ng v&i m>i x # D l m7t ph<n
t: duy nh)t f (x) # R.
M7t hm s! th1ng ,c cho d&i d'ng cng th9c nh cc v dD sau:

Khi hm s! ,c cho b0i m7t cng th9c nh hm s! g(x) 0 trn th t(p h,p t)t c3 cc
x m g(x) xc ?nh ,c g/i l mi-n xc ?nh c=a hm s!.
V d$: Mi-n xc ?nh c=a hm s! l t(p h,p cc s! th"c x sao cho :
x
2
4 & 0
' x ( -2 hay x & 2
V(y mi-n xc ?nh l : ( - $ , -2 ] ) [ 2 , $ )
. th, c/a hm s':
E th? c=a hm s! f l 1ng bi$u di%n trong m.t ph2ng Oxy c phng trnh y=f(x).
N bao gEm t)t c3 cc i$m (x , f(x)) v&i x ch'y trong mi-n xc ?nh c=a hm s!.
V d$ :
1) E th? hm s! y = x
2

2) E th? hm s! y = x
3/2


Su t!m by hoangly85

T0ng, hi+u, tch, thng c/a cc hm s':
Cho f v g l 2 hm s!, v c l m7t h;ng s!. Ta ?nh nghAa cc hm f+g, fg, f.g, f/g
v c.f b0i cc cng th9c sau:
(f + g) (x) = f(x) + g(x)
(f - g) (x) = f(x) - g(x)
(f . g) (x) = f(x) . g(x)

(c.f) (x) =c.f(x)
H1p n'i c/a cc hm s':
H,p n!i c=a f(x) v g(x) l 1 hm s! ,c k hi6u l g*f v ,c ?nh nghAa b0i :
(g* f) (x) = g(f(x) )
Mi-n xc ?nh c=a g* f l t(p h,p cc gi tr? x sao cho f(x) # mi-n xc ?nh c=a g.
V dD: Hm s! y = c mi-n xc ?nh l t(p h,p t)t c3 cc s! th"c x
sao cho

hay x + (1, 2). V(y mi-n xc ?nh l D = (-$ , 1] ) [2, +$ ).


Su t!m by hoangly85

III. CC D2NG V 3NH
1 . Hm tng ng ,VCB ,VCL
,nh ngh-a 1:
Cho hai hm s! f(x)v g(x) khng tri6t tiu trong m7t kho3ng quanh x
o
( c th$ lo'i
tr4 x
o
). Ta ni f(x) tng ng v&i g(x) khi x -> x
o
n+u:

Khi )y , ta vi+t :
f(x) , g(x) khi x -> xo
Ho.c l : khi x -> x
o ,
f(x) , g(x)
Tnh ch4t : Khi x -> x
o

(i) f(x) , g(x)
(ii) f(x) , g(x) ! g(x) , f(x)
(iii) f(x) , g(x) v g(x) , h(x) ! f(x) , h(x)
V dD : Khi x -> 0, ta c :
sin x ~ x ln(1+x) ~ x

tg x ~ x ex -1 ~ x
arcsin x ~ x arctg x ~ x
,nh ngh-a 2:
Cho f (x) xc ?nh quanh x
o
(c th$ lo'i tr4 x
o
). Ta ni f (x) l m7t 'i l,ng v cng
b khi x -> xo vi+t tCt l VCB , khi
Trong tr1ng h,p ta c (ho.c + $ , ho.c - $ ) ta ni f (x) l v cng l&n
(vi+t tCt l VCL) khi x -> x
o

V d$:


Su t!m by hoangly85

Khi x -> 0 , ta c x, ln(1+x), 1 cos x l cc VCB.
Khi x -> 0
+
, ta c ln(x), l cc VCL
Khi x -> +$ , ta c x, ln(x), ex l cc VCL
Ghi ch : Cc khi ni6m v- hm tng ng, VCB v VCL c8ng ,c ?nh
nghAa tng t" nh hai ?nh nghAa trn khi xt gi&i h'n 0 v t(n, t9c l khi xt x - > $
, ho.c x -> +$ , ho.c x -> -$ .

2. B5y d#ng v ,nh.
Gi3 s: ta xt gi&i h'n c=a f(x) v g(x)trong cng m7t qa trnh bi+n Bi c=a
x.Khi
1) Ta ni f (x) g (x) c d'ng v ?nh $ - $ n+u f (x) v g (x) cng ti+n v- + $ (ho.c
l -$ ).
2) Ta ni f(x).g (x) c d'ng v ?nh o .$ n+u:
f (x) l VCB v g (x) l VCL , ho.c l:
f (x) l VCL v g (x) l VCB
3) Ta ni c d'ng v ?nh n+u f(x) v g (x) -u l cc VCB
4) Ta ni c d'ng v ?nh n+u f(x) v g(x) -u l cc VCL
5) Ta ni f(x)
g(x)
c d'ng v ?nh 0
0
khi f (x) v g (x) -u l cc VCB.
6) Ta ni f(x)
g(x)
c d'ng v ?nh $
0
n+u f(x) -> + $ v g (x) l VCB.
7) Ta ni f (x)
g(x)
c d'ng v ?nh 1$ n+u f(x) -> 1 v g (x) l VCL .
3. Quy t6c thay th7 tng ng khi tnh gi"i h#n.
,nh l : Gi3 s: ta xt gi&i h'n trong m7t qu trnh bi+n Bi c=a x. khi )y :
f (x) ~ g (x) v g (x) c gi&i h'n L
! f(x) c gi&i h'n L. (L h#u h'n ho.c v h'n)


Su t!m by hoangly85

v

V d$: Tnh
Khi x -> 0, ta c : x . ln(1+x) ~ x . x = x
2

=>
V(y:
4. So snh cc VCB , v cc VCL
,nh ngh-a: Xt x -> a (a # R , ho.c a l v t(n )
Gi3 s: u = f (x)v v = g (x) l cc VCB . Khi :
(i) Ta ni u v v c cng c)p n+u
(ii) Ta ni u c c)p cao hn v n+u
(iii) Ta ni u c c)p th)p hn v n+u
V d$ : Khi xt x -> 0, ta c 1 cos x v x
2
l 2 VCB cng c)p , 1 cos x l VCB c)p
cao hn ln(1+x)
,nh ngh-a: (So snh VCL)
Gi3 s: f(x) v g (x) l 2 VCL khi x -> a . Ta ni


Su t!m by hoangly85

(i) f (x) c cng c)p v&i g (x) n+u
(ii) f(x) c c)p cao hn g (x) n+u
(iii) f(x) c c)p th)p hn g(x) n+u
V d$: Khi x -> + $ , ta c x v cng c)p , x
3/2
c c)p cao hn
,nh l: Gi3 s: f (x) v g(x) l cc VCB khi x -> a .Ta c:
(i) N+u f(x) c c)p nh@ hn g(x) th f(x) - g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) N+u f(x) cng c)p g(x) v f(x) ~ f
1
(x), g(x) ~ g
1
(x) th :
f(x) - g(x) ~ f
1
(x) - g
1
(x)
v&i i-u ki6n f(x) v g(x) khng tng ng.
,nh l: Gi3 s: f(x) v g(x) l cc VCL khi x -> a. Ta c:
(i) N+u f(x) c c)p l&n hn g(x) th:
f(x) - g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) N+u f v g cng c)p nhng khng tng ng, v: f(x) ~ f
1
(x), g(x) ~ g
1
(x) th :
f(x) - g(x) ~ f
1
(x) - g
1
(x)
V d$: Khi x - > + $ , ta c:
3x
4
+ x + 1 ~ 3x
2


Su t!m by hoangly85

IV. KH8 D2NG V 3NH

Nh bi+t , ta c th$ dng cc quy tCc tnh gi&i h'n trong tr1ng h,p khng ph3i
d'ng v ?nh v cc quy tCc thay th+ tng ng $ tnh gi&i h'n . Trong tr1ng h,p
g.p cc d'ng v ?nh : $ - $ , 0. $ , , v ta c th$ phn tch bi$u th9c $ n
gi3n hay th"c hi6n cc quy tCc thay th+ tng ng , .c bi6t l p dDng vi6c th+
tng ng cho VCB v VCL ,c trnh by trong cc ?nh l 0 mDc II 0 trn . !i
v&i cc d'ng v ?nh 0
0
, 1$ v $
0
ta th1ng dng cng th9c bi+n Bi sau y :
(u > 0)
rEi xt gi&i h'n c=a v. lnu
Ngoi ra , !i v&i cc d'ng v ?nh v ta cn c th$ p dDng quy tCc L
Hospitale. Quy tCc ny s5 ,c trnh by trong ph<n p dDng c=a 'o hm trong
chng sau .
D&i y chng ta s5 xt m7t s! v dD minh h/a cho cc phng php kh: d'ng v
?nh nu trn.
V d$ 1:
Tm v
Khi x -> +$ , ta c :

=>
Khi x -> +$ , ta c :
~


Su t!m by hoangly85

=>
V d$ 2:
Tm
Khi x-> 0 , ta c :
2x + sin 3x ~ 5x
sin
2
x ~ x
2

! 2x + sin 3x + sin
2
x ~ 5x
sin 4x + ln(1+x) ~ 4x

+ x =5x
! sin 4x + ln(1+x) - x
2
~ 5x
suy ra :
V(y:
V d$ 3:
Tm
Khi x -> 0, ta c:

=>


Su t!m by hoangly85

V(y:
V d$ 4:
Tnh gi&i h'n
Ta c d'ng v ?nh . Bi+n Bi:

Khi x . $ ,ta c:

V
!
Suy ra
V


Su t!m by hoangly85

V. HM S% LIN T9C
1 . ,nh ngh-a
(i) Cho hm s! f(x) xc ?nh trn m7t kho3ng ch9a xo. Ta ni f(x) lin tDc t'i xo n+u

(ii) Cho f (x) xc ?nh trn v&i [ xo, xo + / ] v&i s > 0. Ta ni f (x) lin tDc bn ph3i t'i
xo n+u:

(iii) Cho f(x) xc ?nh tn ( xo - / , xo

] v&i s > 0
Ta ni f(x) lin tDc bn tri t'i xo n+u:

M+nh :: f lin tDc t'i x
o
<=> f lin tDc bn tri v lin tDc bn ph3i t'i x
o

,nh l: Cho f(x) v g(x) l cc hm s! lin tDc t'i xo. Khi ta c :
(i) f(x) + g(x) v f(x) . g (x) c8ng lin tDc t'i xo
(ii) lin tDc t'i xo v&i i-u ki6n
(iii) % f (x) % lin tDc t'i xo
.

,nh l: N+u hm s! f(x) lin tDc t'i x
o
v hm s! g(u) lin tDc t'i u
o
= f(x
o
) th
hm s! h,p h (x) =gof(x) lin tDc t'i x
o.

2.Tnh ch4t c/a hm hm s' lin t$c trn m;t o#n
,nh ngh-a: Hm s! f(x) ,c g/i l lin tDc trn o'n [a,b] n+u:
(i) f(x) lin tDc trn kh@ang (a,b) ,t9c l f (x) lin tDc t'i m/i xo# (a,b)
(ii) f(x) lin tDc bn ph3i t'i a.
(iii) f(x) lin tDc bn tri t'i b.


Su t!m by hoangly85

Lin quan +n hm s! lin tDc trn m7t o'n , ng1i ta ch9ng minh ,c ?nh l
sau y:
,nh l: Cho hm s! f(x) lin tDc trn [a,b]. Khi ta c:
(i) f c ga tr? nh@ nh)t v ga tr? l&n nh)t trn [a,b]
(ii) .t m = min {f(x)/ x # [a,b]}
M = max {f(x) / x # [a,b]}
Ta c f ([a,b] ) =[m,M]
(iii) Cho m7t s! th"c yo ty thu7c [m,M], ta c xo# [a,b] sao cho yo=f(xo)
H+ qu5: N+u f lin tDc trn [a,b] v:
f(a) .f(b) <0
Th phng trnh f(x) =0 c nghi6m trong kho3ng (a,b).

BI T b)

2.Tnh gi&i h'n :


Su t!m by hoangly85

3.Tnh gi&i h'n :

4.Xc ?nh a v b sao cho cc hm s! sau y l lin tDc trn IR.


Su t!m by hoangly85

5.Ch9ng minh r;ng phng trnh
2x
3
6x+1=0
C 3 nghi6m trn o'n [-2,2]
6.Ch9ng minh r;ng cc phng trnh sau y c nghi6m :
2x
2
5x
3
-2x-1=0
2
x
+3
x
= 6
x


Su t!m by hoangly85

Bi 2 #o hm v vi phn c/a m;t s' bi7n

I. KHI NI=M V> 2O HM
1.,nh ngh-a:
Cho hm s! f(x) xc ?nh trong m7t kho3ng ch9a x
o
. N+u t* s! c gi&i
h'n # R khi x . x
o
th ta ni f c 'o hm t'i x
o
v gi tr? c=a gi&i h'n trn ,c g/i
l 'o hm c=a hm s! f t'i x
o
. 'o hm c=a f t'i x
o
th1ng ,c k hi6u l: f(x
o
)

Cc k hi+u khc c/a #o hm :
Cho hm s! y = f(x). Ngoi cch k hi6u 'o hm l f(x) ta cn c m7t s! cch k
hi6u khc nh sau:
yHay y
x

ngh-a hnh h?c c/a #o hm :

x= x
o
+h


Su t!m by hoangly85

PT l ti+p tuy+n t'i

! H6 s! gc c=a ti+p tuy+n v&i 1ng cong l
V(y phng trnh ti+p tuy+n v&i E th? hm s! y = f (x) t'i Mo(xo

f(x) l:
y-y
o
= f(x
o
) . (x- x
o
)
trong y
o
=f(x
o
)

2. Lin h+ gi@a #o hm v tnh lin t$c
,nh l: n+u f(x) lin tDc t'i x
o
th f(x) lin tDc t'i x
o

3. B5ng #o hm thng d$ng
(1) C=0 (C l h;ng s!)
(2)
.c bi6t:
(3) (sin x)= cos x
(4) (cos x) = -sin x
(5)
(6)


Su t!m by hoangly85

(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)

II. CC QUY TAC TNH 2O HM
1.#o hm c/a t0ng, hi+u, tch , thng
,nh l: N+u u(x) v v(x) -u c 'o hm theo bi+n x th ta c:
(u + v)= u+ v
(u.v)= u.v+u.v

H+ qu5 :
(u
1
+u
2
un )=u
1
+u
2
++u
n

2. #o hm c/a hm s' h1p
,nh l:


Su t!m by hoangly85

Xt hm s! h,p y = f(u(x)). Gi3 s: u(x) c 'o hm t'i xo v f(u) c 'o hm t'i
uo=u(xo). Khi )y, hm s! y = f(u(x)) c 'o hm t'i xo v y(xo) = f(uo). u(xo).
V d$:

3. #o hm c/a hm ng1c
,nh l:
N+u hm s! y = y(x) c 'o hm y(xo) 0 0 v n+u c hm ng,c x = x(y) lin tDc t'i
yo=y(xo), th hm ng,c c 'o hm t'i yo v:

4. #o hm c/a hm s' c d#ng y = u(x)
v(x)
v"i u(x)>0
Ta c:

!

V d$:
y = x
x
(x > 0)
Ta c: y =
!
= x
x
. (lnx+1)


Su t!m by hoangly85

III. 2O HM C!P CAO
Gi3 s: f(x) c 'o hm t'i m/i x thu7c m7t kho3ng no . Khi )y f(x) l m7t hm s!
xc ?nh trn kho3ng . N+u hm s! f(x) c 'o hm th 'o hm ny g/i l 'o
hm c)p 2 c=a f(x), k hi6u l f(x). V(y :
f(x)= (f(x))
Ta cn k hi6u 'o hm c)p 2 l :
TBng qut, 'o hm c=a 'o hm c)p n-1 ,c g/i l 'o hm c)p n. 'o hm c)p n
c=a f(x) ,c k hi6u l v(y:

'o hm c)p n c=a f(x) cn ,c k hi6u l:
V d$ : Tnh y
(n)
v&i y=sinx

(*)
Cng th9c (*) 0 trn c th$ ,c ch9ng minh b;ng phng php qui n'p.
IV .VI PHN
1.Vi phn c4p 1
,nh ngh-a:
Xt hm s! f(x) xc ?nh trn 1 kho3ng quanh xo. Ta ni f kh3 vi t'i xo . Khi ta c
m7t h;ng s! 1 sao cho 9ng v&i m/i s! gia 1 x = nh@ c=a bi+n x, s! gia c=a hm l 1f
( x
0
+ 1x ) - f ( x
0
) c th$ vi+t d&i d'ng :
1f = A.1x + 0(1x)


Su t!m by hoangly85

Trong 0(1x) l VCB c)p cao hn 1 x khi 1 x . 0
Bi$u th9c A.1 x ,c g/i l vi phn c=a f(x) t'i xo 9ng v&i s! gia 1 x v ,c k hi6u
l df
V(y: df = A.1 x
,nh l: Hm s! f(x) kh3 vi t'i xo khi v ch* khi f(x) c 'o hm t'i x
o
. Khi ta
c:
df = f(x
o
) . 1 x
T4 ?nh l trn v&i f(x) = x ta c dx = 1 x
Do bi$u th9c vi phn c=a m7t hm s! y=y(x) s5 ,c vi+t d&i d'ng :
dy = y. dx
Ghi ch:
T4 ?nh nghAa c=a vi phn 0 trn v cng th9c : dy = ydx
Ta c: n+u y(x) 0 0 th dy v 1 y l 2 VCB tng ng khi 1 x . 0
Gi3 s: y = f(x) v x = 3 (t). Xt hm h,p y = f(3 (t)), ta c:

Do dy = y
x
. x
t
.dt = y
x
.dx
V(y d'ng vi phn dy c=a hm y = f(x) khng thay Bi d x l bi+n 7c l(p hay l hm
kh3 vi theo bi+n 7c l(p khc. Tnh ch)t ny ,c g/i l tnh b)t bi+n c=a bi$u th9c vi
phn.
T4 cc qui tCc tnh 'o hm, ta c cc qui tCc tnh vi phn nh sau :
d(u+v)=du + dv
d(u.v)=v.du + u.dv

2. Vi phn c4p cao


Su t!m by hoangly85

Gi3 s: hm s! y=f(x) kh3 vi trn m7t kho3ng no . Nh th+ vi phn dy=y.dx l
m7t hm theo x trn kho3ng v n+u hm ny kh3 vi th vi phn c=a n ,c g/i l
vi phn c)p 2 cu3 y v ,c k hi6u l d
2
y.V(y:

TBng qut, vi phn c)p n c=a hm s! y ,c k hi6u l dny v ,c ?nh nghAa b0i:

Ta c th$ ki$m ch9ng d% dng cng th9c sau:

V d$ : V&i y= sin x, ta c:
dy= cosx dx

NhBn xt: Cng th9c vi phn c)p cao:
( n & 2 )
khng cn ng n#a n+u x khng ph3i l bi+n 7c l(p

V. CC 3NH L C BCN
1. C(c tr, ,a phng v ,nh l Fermat
,nh ngh-a:
Hm s! f(x) ,c g/i l 't c"c 'i ?a phng t'i xo n+u c m7t ln c(n quanh i$m
xo sao cho v&i m/i x thu7c ln c(n ny ta c :
f(x) ( f(xo)


Su t!m by hoangly85

Khi ni6m c"c ti$u ?a phng c8ng ,c ?nh nghAa tng t". C"c 'i ?a phng
v c"c ti$u ?a phng ,c g/i chung l c"c tr? ?a phng.
,nh l (Fermat):
N+u hm s! f(x) 't c"c tr? ?a phng t'i x
o
v c 'o hm t'i xo th f(x
o
)=0
ChDng minh:
Gi3 s: f(x) 't c"c 'i ?a phng t'i x
0
v c 'o hm t'i x
o
. Khi f(x) xc ?nh
trn 1 kho3ng ( x
o
-/ , x
o
+ / )v&i m7t / > 0 v trn kho3ng ny ta c:
V&i m/i 4 1 x5 < /
Do :

Suy ra f(x
0
) = 0
2. ,nh l Rolle
N+u f(x) lin tDc trn [a,b], c 'o hm trong kho3ng (a,b) v f(a)=f(b) th tEn t'i c #
(a,b) sao cho f(c)=0
ChDng minh:
N+u f(x) l hm h;ng trn [a,b], th f(x) = 0.6 x # (a,b). V(y ta c th$ gi3 s: f(x)
khng h;ng trn [a,b]. V f(x) lin tDc trn o'n [a,b] nn f([a,b]) = [m,M] v&i m 0 M.
Ta c f(a) 0 m hay f(a) 0 M. Ta xt tr1ng h,p m 0 f(a). (tr1ng h,p M 0 f(a) th
tng t"). Do m 0 f(a) = f(b) v m # f([a,b]) nn 7 c # (a,b) sao cho f(c) = m. Ta s5
ch9ng minh f(c)=0
V&i h = nh@ $ c+h # (a,b) ta c:

V f(c+h) f(c) & 0
Suy ra f(c) = 0


Su t!m by hoangly85

3. ,nh l Lagrange
N+u hm s! f(x) lin tDc trn [a,b] v c 'o hm
trn (a,b) th tEn t'i c # (a,b) sao cho:
f(b) - f(a) = f(c) . (b-a).
ChDng minh
.t k = , v xt hm g(x) = f(x) - f(a) - k.(x-a). Ta th)y g(x) lin tDc trn
[a,b], c 'o hm trn (a,b) v g(a) =g(b)=0. Do ,theo ?nh l Rolle ta c c# (a,b)
sao cho c# (a, b) sao cho: g(c) =0
V : g(x)=f(x)-k, nn:
g(c) = 0 ' f(c ) -k =0
' f(c) =k
f (b)-f(a)=f(c).(b-a)

Minh h?a hnh h?c:

Gi3 s: cung AB l E th? c=a hm s! f(x) tho3 i-u ki6n c=a ?nh l Lagrange trn
[a,b] nh hnh v5. Khi trn cung AB ph3i c t nh)t m7t i$m C c honh 7 c#
(a,b) sao cho ti+p tuy+n v&i E th? t'i C l song song v&i 1ng th2ng AB.

Ch : N+u .t h = b-a th 2ng th9c trong ?nh l Lagrange c th$ ,c vi+t
l'i nh sau:
f(a + b) - f(a)= h . f(a+8 h) v&i 0 < 8 < 1
4. ,nh l Cauchy
N+u f(x) v g(x) l 2 hm s! lin tDc trn [a,b], c 'o hm trn (a,b) v g(x) 0 0 t'i
m/i x # (a,b), th tEn t'i c # (a,b) sao cho:


Su t!m by hoangly85

ChDng minh:
.t k = . Do g(x) 0 0 6 x # (a,b)
Nn theo ?nh l Rolle ta ph3i c g(a) 0 g(b) . V(y gi tr? k l xc ?nh .
Xt hm s! h(x) = f(x) - k.g(x)
Ta th)y h(x) lin tDc trn [a,b], c 'o hm trn (a,b) cho b0i :
h(x)=f(x) - k.g(x).
Hn n#a h(a) = h(b) nn theo ?nh l Rolle ta c c # (a,b) sao cho h(c) = 0.
Suy ra:
Hay
VI. CNG THEC TAYLOR
1.,nh l Taylor
N+u hm s! f(x) c 'o hm +n c)p n+1 trong m7t kho3ng ch9a xo v x th ta c
cng th9c Taylor sau y :

trong c l m7t s! n;m gi#a xo v x
Trong cng th9c trn ta g/i:

l ph<n d Lagrange trong cng th9c Taylor
Ch :
1) S! c trong cng th9c Taylor cn ,c vi+t d&i d'ng:


Su t!m by hoangly85

c = xo + 8 (x- xo) v&i 0 < 8 < 1
2) Ph<n d Rn(x) c8ng cn ,c vi+t d&i d'ng:

t9c l VCB c)p cao hn (x - xo)
n
. D'ng ny ,c g/i l ph<n d d'ng Peano
Cng th9c Taylor c=a hm s! f(x) th1ng ,c g/i l khai tri$n Taylor c=a hm s! f.
Trong tr1ng h,p x
o
= 0, cng th9c Taylor c d'ng :

V&i

V cng th9c ny ,c g/i l cng th9c Maclaurin c=a hm s! f

2.Khai triFn Maclaurin c/a m;t s' hm s c4p
Khai triFn hm s' : y = e
x

V&i m/i k ta c y
(k)
(x) = e
x
v y
(k)
(0)=1
V(y :

Trong 0( x
n
) l VCB b(c cao hn x
n
khi x -> 0.
Khai triFn hm y=sin x
Ta c , nn:


Su t!m by hoangly85

V(y:
V&i 0 < 8 < 1

Tng t" , ta c cc khai tri$n Maclausin sau y:
Khai triFn cos x.

v&i 0 < 8 < 1

Khai triFn

Khai triFn ln(1+x), x > -1

v&i 0 < 8 < 1


Su t!m by hoangly85

Khai triFn v

v&i 0<8 <1

Khai triFn arctg x


Su t!m by hoangly85

BI T<P CHNG 2
1. Tnh 'o hm c=a
2. Tnh g<n ng chnh xc +n 0,0001
3.Dng cng th9c g<n ng:
$ tnh ln (1,5) v nh gi sai s!.
4. Tm gi&i h'n c=a cc hm s! sau y khi x . 0:

5. Tm gi&i h'n c=a cc hm s! sau y khi x . $ :


Su t!m by hoangly85

6. p dDng ?nh l Lagrange $ ch9ng minh.
V&i x# (0,1)
V&i x>0
7. Kh3o st v v5 E th? cc hm s! :

8. Vi+t cng th9c khai tri$n Taylor c=a hm s! f(x) t'i xo +n c)p n

9. Tm hi6n c=a cc 1ng cong theo hm s! :


Su t!m by hoangly85

10. Phn tch 8 thnh tBng c=a 2 s! dng sao cho tBng l(p phng c=a 2 s! l&n
nh)t .


Su t!m by hoangly85

Bi 3 Eng d$ng c/a #o hm

VII .ENG D9NG:TNH X!P XG V TNH GIHI H2N
1.Tnh gIn ng (hay tnh x4p xJ ) v tnh gi"i h#n
Ta th1ng dng khai tri$n Taylor v khai tri$n Maclaurin $ tnh x)p x* gi tr? c=a
hm f(x) sau khi ch/n n = l&n $ ph<n d Rn(x) c gi tr? tuy6t !i khng v,t qu
sai s! cho php.
V d$: Tnh s! e chnh xc +n 0,00001.
Trong cng th9c khai tri$n Maclaurin c=a hm s! e
x
:
V&i 0 < 8 < 1
ta l)y x=1 v n=8 th ph<n d R
8
th@a:

V(y ta c th$ tnh e chnh xc +n 0,00001 b;ng cng th9c x)p x* sau

Ta cn c th$ dng khai tri$n Maclaurin $ tnh gi&i h'n c d'ng v ?nh nh trong
v dD sau y :
V d$:
1) Tm
Ta c:
S: dDng khai tri$n Maclaurin c=a sinx +n c)p 4, ta c th$ vi+t sinx d&i d'ng:

V&i


Su t!m by hoangly85

Suy ra
Khi x . 0
V(y:
2) Tm
p dDng khai tri$n Maclaurin c=a cc hm sinx v cosx ta c :

trong
!

Khi x . 0
V(y
2. Quy t6c LHospitale


Su t!m by hoangly85

Nh1 ?nh l Cauchy, ng1i ta ch9ng minh ,c cc ?nh l d&i y m ta g/i
l quy tCc LHospitale. Quy tCc ny r)t thu(n l,i $ tm gi&i h'n c=a cc d'ng v ?nh
v .
,nh l: (Quy t6c LHospitale 1)
Gi3 s: f(x) v g(x) c 'o hm trong kho3ng (a,b) v g0 0 trong kho3ng . Khi )y,
n+u:

th
?nh l vFn ng khi thay cho qu trnh x . a
+
, ta xt qu trnh x. b
-
ho.c x . c
v&i c# (a,b). Tr1ng h,p a= -$ , b= + $ ?nh l vFn ng.
,nh l: (Quy t6c LHospitale 2)
Gi3 s: f(x) v g(x) c 'o hm trong (a,b) v g(x) 0 0 trong kho3ng . Khi )y n+u :
(i) f(x) v g (x) l cc VLC khi x -> a
+
,v
(h#u h'n ho.c v t(n)
th
?nh l c8ng ng cho cc qu trnh x . b
-
, x . c # (a,b) v cho cc tr1ng h,p a =
- $ v b = + $
Ch :
1) Khi xt trong quy tCc lHospitale, n+u th)y vFn c d'ng v ?nh ho.c th
ta l'i c th$ p dDng ti+p quy tCc lHospitale


Su t!m by hoangly85

2) Quy rCc lHospitale ch* l i-u ki6n = $ c gi&i h'n c=a khng ph3i l i-u
ki6n c<n. Do , n+u khng tEn t'i gi&i h'n c=a th ta cha c k+t lu(n g v- gi&i
h'n c=a
V d$:
1) Tm
.t v g(x) = x - sin x
Xt qa trnh x . 0 ta c:
c d'ng v ?nh
c8ng c d'ng v ?nh
c8ng c d'ng v ?nh

V(y sau 3 l<n p dDng quy tCc lHospitale ta suy ra:

2)


Su t!m by hoangly85

3) Tm
Gi&i h'n ny c d'ng v ?nh $ - $ . Ta c th$ bi+n Bi gi&i h'n v- d'ng v ?nh
$ p dDng quy tCc lHospitale nh sau:

4) Tm
Gi&i h'n ny c d'ng v ?nh . Ta bi+n Bi nh sau:

Ta c:

Suy ra
VIII. ENG D9NG :KHCO ST HM S%
1. Chi:u bi7n thin v c(c tr, ,a phng
,nh l:


Su t!m by hoangly85

i-u ki6n c<n v = $ f(x) h;ng trn kho3ng (a,b) l f(x) = 0 v&i m/i x # (a,b)
,nh l:
Gi3 s: f c 'o hm trn kho3ng (a,b) . Khi i-u ki6n c<n v = $ hm s! tng
trn (a,b) l f(x) & 0 v&i m/i x# (a,b). Tng t" , i-u ki6n c<n v = $ hm s! f(x)
gi3m trn (a,b) l f'(x) ( 0.
T4 ?nh l ny, $ xt s" bi+n thin c=a hm s! f(x) ta tnh 'o hm f'(x)v xt d)u
'o hm. Vi6c xt d)u 'o hm c8ng cho ta bi+t c"c tr? ?a phng c=a hm s! theo
?nh l sau y:
,nh l: ( i-u ki6n = $ c c"c tr? ?a phng)
Gi3 s: f(x) lin tDc t'i xo v c 'o hm trong m7t kho3ng quanh x
o
(c th$ tr4 i$m
x
o
). Khi ta c:
(i) N+u khi x v,t qua xo m f(x) Bi d)u t4 sang + th f(x) 't c"c ti$u ?a phng
t'i x
o

(ii) N+u khi x v,t qua xo m f'(x) Bi d)u t4 + sang th f(x) 't c"c 'i ?a phng
t'i x
o

(iii) N+u khi x v,t qua xo m f'(x) khng Bi d)u th khng c c"c tr? ?a phng t'i
x
o

Ngoi cch kh3o st c"c tr? i' phng b;ng vi6c xt d)u 'o hm c)p 1 f'(x), ta cn
c th$ xt d)u c=a 'o hm c)p 2 f''(x) t'i i$m x
o
, nh1 vo ?nh l sau :
,nh l : Gi3 s: f(x) c 'o hm c)p 2 lin tDc f''(x
o
)

v f'(x
o
)=0.
Khi :
(i) N+u f''(x
o
) > 0 th f(x) 't c"c ti$u ?a phng t'i x
o

(ii) N+u f''(x
o
) < 0 th f(x) 't c"c 'i ?a phng t'i x
o

Ch : ?nh l trn c th$ ,c m0 r7ng v ,c pht bi$u nh sau: Gi3 s: f(x)
c 'o hm c)p n lin tDc trn m7t kho3ng ch9a xo v gi3 s: :

Khi :
(i) N+u n chGn th f(x) 't c"c tr? (i' phng) t'i x
o
Hn n#a n+u f
(n)
(x
o
) >0 th f(x)
't c"c ti$u t'i xo n+u f
(n)
(x
o
) < 0 th f(x) 't c"c 'i t'i x
o

(ii) N+u n lH th f(x) khng 't c"c tr? t'i x
o


Su t!m by hoangly85

M7t v)n - c lin quan +n c"c tr? l tm ga tr? nh@ nh)t v ga tr? l&n nh)t c=a
m7t hm s! f(x) lin tDc trn o'n [a,b]. $ tm gi tr? l&n nh)t v b nh)t c=a f(x)
trn o'n [a,b] ta ch* c<n so snh cc ga tr? c=a f t'i 3 lo'i i$m :
(1) Cc i$m d4ng ( t9c l f' t'i b;ng 0)
(2) Cc i$m kI d? ( t9c l f' khng tEn t'i 0 )
(3) Hai <u nt a v b.

V d$:
1) Tm cc kho3ng tng gi3m c=a hm s! v tm c"c tr? ?a phng:

Ta c:

y= 0 t'i t'i x = 1 v ykhng xc ?nh t'i x = 0
! B3ng xt d)u c=a nh sau:

V(y hm s! gi3m trong kho3ng(-$ ,1) v tng trong (1,+$ ). Hm s! y 't c"c ti$u t'i
x=1. V&i y(1) = -3.
2) Tm gi tr? nh@ nh)t cu3 hm s!.
v&i
Ta c:


Su t!m by hoangly85

Nh(n xt r;ng trn kho3ng th v tng nghim
ng.t t4 2 ln 1 trong . Do tnh lin tDc c=a nn c duy nh)t
sao cho:

Khi ta c b3ng xt d)u c=a L(8 )nh sau:

Suy ra ga tr? nh@ nh)t c=a L(8 ) trn kho3ng l:

2.Tnh l.i, lm v iFm u'n
,nh ngh-a:
Hm s! f (x) lin tDc trn kho3ng (a,b) ,c g/i l lEi trn (a,b) n+u v&i m/i x
1 ,
x
2 #
(a,b) v m/i x
1
,x
2 #
(a,b) v m/i 9
#
[0,1] ta c:

Hm s! f(x) ,c g/i l lm trn (a,b) n+u f (x) l lEi trn (a,b).


Su t!m by hoangly85

Hm s! f(x) l lEi

Hm s! f(x) l lm
V- m.t hnh h/c, hm s! f(x) l lEi trn 1 kho3ng nghAa l m/i cung AB c=a E th?
hm s! -u n;m d&i dy cung AB.
Lu : Trong m7t s! gio trnh khc, ng1i ta c th$ dng thu(t ng# lEi v lm theo
nghAa ng,c v&i 0 y.
,nh ngh-a iFm u'n:
i$m phn cch gi#a kho3ng lEi v kho3ng lm c=a hm s! y=f(x) ,c g/i l i$m
u!n.
?nh l d&i y cho ta cch dng 'o hm $ kh3o st tnh lEi, lm v tm i$m
u!n.
,nh l:
(i) Gi3 s: f(x) c 'o hm c)p 2 f(x) trong kho3ng (a,b). Khi hm s! f l lEi
(tng 9ng lm) trn kho3ng (a,b) n+u v ch* n+u f(x) & 0 (tng 9ng, f(x)( 0) trn
(a,b).
(ii) N+u f(x) Bi d)u khi x v,t qua xo th i$m (xo,f(xo)) trn E th? c=a hm s!
f(x) l m7t i$m u!n.
V d$: Xt tnh lEi, lm v tm i$m u!n cho hm s! :

Mi-n xc ?nh c=a hm s! l D = R \ {-1, +1}.
Tnh 'o hm :


Su t!m by hoangly85

B3ng xt d)u c=a y:

V(y hm s! y lm trn cc kho3ng (-$ , -1) v (-1,0); lEi trn cc kho3ng (0,1) v
(1,+$ ). T4 , E th? hm s! c 1 i$m u!n l M(0,0).
3. S . kh5o st hm s'
1) Tm mi-n xc ?nh c=a hm s! y =f(x) Eng th1i nh(n xt v- tnh ch2n lH, tnh tu<n
hon cu3 hm s! $ rt g/n mi-n kh3o st.
2) Kh3o st s" bi+n thin c=a hm s! v tm cc c"c tr? ?a phng. Tnh m7t s! gi&i
h'n quan tr/ng v l(p b3ng bi+n thin c=a hm s!.
3) Kh3o st tnh lEi lm v i$m u!n.
4) Tm cc 1ng ti6m c(n.
5) V5 E th?. $ v5 ,c E th? chnh xc ta c<n xc ?nh cc i$m c"c tr? , i$m u!n,
giao i$m v&i cc trDc to' 7 v c th$ xc ?nh c3 ti+p tuy+n t'i cc i$m .
Ch : C<n lu cc tr1ng h,p sau y khi tm ti6n c(n .

Th 1ng th2ng x = a l ti6m c(n 9ng

Th 1ng th2ng y = b l m7t ti6m c(n ngang
N+u y = f(x) c d'ng f(x) = ax + b + 3 x
V&i
Th 1ng th2ng y = ax + b l m7t ti6n c(n
Trong tr1ng h,p a 0 0, ta ni ti6m c(n ny l ti6m c(n xin .
Lu r;ng cc h6 s! a,b cu3 ti6m c(n y = ax + b khi xt x . $ (+$ hay - $ ) c th$
,c tnh b0i:


Su t!m by hoangly85

V d$ : Kh3o st v v5 E th? hm s!

Mi-n xc ?nh : D = R \ {-1,+1}. Hm s! y l hm s! lH.
Cc 'o hm:

Ta c ycng d)u v&i 1-x
2
v:
ycng d)u v&i 2x v ytri6t tiu t'i x = 0
! B3ng bi+n thin:

Ti6n c(n ngang : y = 0
Ti6n c(n 9ng : x = 1 ; x = -1
! E th? c=a hm s! nh sau :


Su t!m by hoangly85

IX. KNG CONG THEO THAM S% V KNG CONG
TRONG TO2 L C&C
1 .)ng cong theo tham s'
Phng trnh tham s! c=a 1ng cong trong m.t ph2ng Oxy cho b0i h6 2 hm:

Trong t l tham s! ch'y trn m7t t(p D" R.
Khi t thay Bi i$m M( x(t),y(t) ) v'ch nn m7t 1ng cong trong m.t ph2ng Oxy.
V d$: ellipse c phng trnh tham s! l:
9;
$ kh3o st 1ng cong theo tham s! ta c8ng ti+n hnh ti+n cc b&c nh !i v&i
hm s! y = f(x).
Tm mi-n xc ?nh , xt tnh chGn lH, tnh tu<n hon n+u c.
Kh3o st s" bi+n thin c=a x v y b;ng cch xt d)u cc 'o hm x(t) v y(t) theo
t.
Tm cc ti6m c(n
V5 E th?
2. )ng cong trong t?a ; c(c
T?a ; c(c:
$ xc ?nh v? tr c=a cc i$m trong m.t ph2ng, ngoi cch dng t/a 7
Descartes(x,y) ta cn c th$ dng t/a 7 c"c nh sau :


Su t!m by hoangly85

r = % OM% & 0

Ta c s" lin h6 gi#a (x,y) v (r,3 )
9;
V 9;
Phng trnh c/a )ng cong trong t/a 7 c"c c th$ ,c cho b0i h6 th9c
F(r, 3 ) = 0
Hay r = f(3 )
V d$:
Phng trnh r = a l phng trnh 1ng trn tm 0, v bn knh a. Phng trnh l
phng trnh c=a n:a 1ng th2ng (hay tia) l(p v&i Ox m7t gc
$ kh3o st 1ng cong trong t/a 7 c"c ta c8ng c th$ th"c hi6n cc b&c nh
thng th1ng.


Su t!m by hoangly85

Bi 4 Nguyn hm v tch phn b4t ,nh

I. 3NH NGHMA & TNH CH!T
1.,nh ngh-a
Ta g/i m7t nguyn hm c=a hm s! f(x) trn (a,b) l m7t hm F(x) m F(x)= f(x) ,6
x# (a,b)
V d$:
1) l m7t nguyn hm c=a f(x) = x trn R
2) F(x) = tgx l m7t nguyn hm c=a hm f(x) = 1 + tg
2
x trn cc kho3ng xc ?nh c=a
tgx.
,nh l:
N+u F(x) l m7t nguyn hm c=a f(x) trn kho3ng (a,b) th m/i nguyn hm c=a f(x)
trn kho3ng (a,b) -u c d'ng F(x) + C v&i C l m7t h;ng s!.
,nh ngh-a:
N+u F(x ) l m7t nguyn hm f(x) th bi$u th9c F(x) + C, trong C l h;ng s! c th$
l)y gi tr? ty , ,c g/i l tch phn b)t ?nh c=a hm s! f(x), k hi6u l .
V(y:
D)u ,c g/i l d)u tch phn, f(x) l hm d&i d)u tch phn, f(x)dx l bi$u th9c
d&i d)u tch phn v x l bi+n tch phn.
2.Cc tnh ch4t
(1)
(2)
(3)
3.B5ng cc tch phn c b5n
1)


Su t!m by hoangly85

2) ( 9 0 -1 )
3)
4)
( a > 0, a 0 1)

5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12) (h l h;ng s! ty )
V d$ 1: Tnh:


Su t!m by hoangly85

V d$ 2: Tnh:

II. PHNG PHP TNH TCH PHN
1.Phng php phn tch
Tch phn : f (x) dx c th$ ,c tnh b;ng cch phn tch hm s! f(x) thnh tBng c=a
cc hm n gi3n hn hay d% tnh tch phn hn :
f(x) = f
1
(x) + f
2
(x) ++fn

(x)
V p dDng cng th9c :

V d$:
1)

2)

3) Tnh


Su t!m by hoangly85

V&i n & 2:

Nh1 h6 th9c ny ta c th$ tnh I
n
v&i n ty .
2. Phng php 0i bi7n
Phng php Bi bi+n trong tch phn b)t ?nh c 2 d'ng sau y :
D#ng 1: Gi3 s: bi$u th9c d&i d)u tch phn c d'ng:
F(u(x)) . u(x)dx
Trong u(x) l m7t hm s! kh3 vi. Khi )y ta c th$ Bi bi+n b;ng cch .t u=u(x),v
c:

D#ng 2: .t x = 3 (+) , trong 3 (t) l m7t hm kh3 vi, n i6u !i v&i bi+n t,
ta c :

V d$:


Su t!m by hoangly85

1) Tnh:
.t: u = x
2
+ 1, du = 2xdx

2) , v&i u = sinx

3) Tnh:
.t u = x
2
, du = 2xdx hay xdx =

4) Tnh
.t u = e
x
. Ta c : du = e
x
dx, v:


Su t!m by hoangly85

5) Tnh
.t u = cos
2
x Ta c:
du = -2cos x sinx dx = -sin 2xdx
Suy ra:

6) Tnh
.t: x = sint ;
' t = arcsin x, ( -1 ( x ( 1)
Ta c: dx = cost dt

Suy ra


Su t!m by hoangly85

M
v t = arcsin x
Nn:

3.Phng php tch phn tNng phIn
Gi3 s: u = u(x) v v = v(x) l cc hm s! c 'o hm lin tDc u= u(x) v v= v(x) :
Ta bi+t:
(u.v)= uv+u.v
hay u.v= (uv)-v.u
T4 suy ra cng th9c:

Cng th9c ny ,c g/i l cng th9c tch phn t4ng ph<n , v cn ,c vi+t d&i
d'ng :

Cng th9c tch phn t4ng ph<n th1ng ,c p dDng trong tr1ng h,p hm d&i d)u
tch phn c d'ng f(x) = u.vm hm g = v.uc tch phn d% tnh hn.
Trong m7t s! bi ton, sau khi p dDng cng th9c tch phn t4ng ph<n 0 v+ ph3i l'i
xu)t hi6n tch phn cho ban <u v&i h6 s! khc, t9c l :

Khi ta tnh ,c :

V d$:
1)Tnh


Su t!m by hoangly85

.t u = ln x
v= x
p dDng cng th9c tch phn t4ng ph<n, ta c :

2) Tnh
.t u = arctg x
v= x ,
!
Ta c :

Suy ra :

3) Tnh
.t u = sinx u= cos x


Su t!m by hoangly85

v= e
x
; v =
ex

!
$ tnh: ta .t:
u
1
= cos x u
1
= -sinx
v
1
= ex

v
1
= ex
Suy ra:

V(y:

Suy ra:

4) Tnh (a > 0)
.t
v= 1 v = x
Suy ra:
Ta c:


Su t!m by hoangly85

Do :
Suy ra
V(y:

5) Tnh
.t ;
v=1 v = x
Suy ra :

Ta c:

Suy ra:


Su t!m by hoangly85

6) Tm cng th9c truy hEi $ tnh tch phn
(a>0)
Ta c:

V&i n & 1, .t:

v= 1 v = x
Suy ra:

Ta c:

Suy ra:

V(y:

BI TJP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:


Su t!m by hoangly85

2.Tnh cc tch phn:

3.Tnh tch phn b;ng phng php tch phn ton ph<n:

4.Tnh tch phn hm h#u t*.

5. Tnh tch phn hm l,ng gic.

6. Tnh tch phn hm v t*.

7. Tnh cc tch phn sau:


Su t!m by hoangly85

8. Tnh tch phn:

9. L(p cng th9c truy hEi v tnh tch phn:
v tnh I
4

v tnh I
6,
I
7

10. Tnh tch phn:


Su t!m by hoangly85

Bi 5 Tch phn hm h@u tJ v hm l1ng gic

III. TCH PHN HM HOU TG
Cho tch phn trong l m7t phn th9c h#u t* t!i gi3n theo x.
N+u b(c c=a P(x) & b(c c=a Q(x) th b;ng cch chia a th9c P(x) cho Q(x) ta vi+t
,c:
P(x) = Q(x) . S(x) + R(x), v&i b(c R(x) < b(c Q(x)
Do :

V S(x) l m7t a th9c theo x nn c th$ tnh ,c m7t cch d% dng. Nh
v(y ta ch* c<n tm cch tnh v&i b(c c=a R(x) < b(c c=a Q(x).
Tch phn c th$ ,c tnh b;ng cch phn tch phn th9c h#u t*
thnh tBng c=a cc phn th9c h#u t* n gi3n hn d"a vo 2 m6nh - sau y.
M+nh : 1: M/i a th9c Q(x) v&i h6 s! th"c -u c th$ phn tch thnh tch c=a
cc nh? th9c b(c nh)t v cc tam th9c b(c 2 khng c nghi6m th"c :

Trong cc tam th9c x
2
+ px + q ,., x
2
+ px + qkhng c nghi6m th"c
M+nh : 2: Gi3 s: phn th9c h#u t* c b(c c=a P(x)<b(c c=a Q(x) v Q(x)
c d'ng

Trong cc tam th9c (x
2
+ px + q),.,(x
2
+ px + q) khng c nghi6m th"c. Khi )y
phn th9c h#u t* c th$ phn tch thnh tBng c=a cc phn th9c n gi3n hn nh sau:


Su t!m by hoangly85

Trong cc h6 s! A
1
, , Am, B
1
,., Bk, M
1
, N
1
,., Ml, Nl,, R
1
,
S
1
,..,Rl
,Sl
l cc h;ng s!, v ta c th$ tnh ,c cc h;ng s! ny b;ng phng php

h6 s! b)t ?nh, phng php tr? ring hay phng php phn tch t4ng b&c. (Cc
phng php ny s5 ,c minh h/a qua cc v dD bn d&i).
Nh v(y vi6c tnh tch phn ,c a v- vi6c tnh 2 lo'i tch phn sau :
V:

v&i p
2
- 4q < 0 ( T9c l x
2
+ px + q khng c nghi6m th"c).
$ tnh I
1
ta ch* c<n .t u = x a
$ tnh I
2
ta c th$ phn tch I
2
d&i d'ng:

Tch phn ,c tnh d% dng b;ng cch .t: u = x
2
+ px + q.
!i v&i . Ta bi+n Bi x
2
+ px + q = (x-b)
2
+ c
2
v .t u = x b $
a v- d'ng: m ta bi+t cch tnh trong v dD 6 ), MDc II.3.
V d$ :


Su t!m by hoangly85

1) Tnh
x
5
- x
2
= x
2
(x
3
1) = x
2
(x 1) (x
2
+ x + 1)
Do :
Nhn 2 v+ cho x
5
x
2
ta ,c:

Thay x = 0, rEi x = 1 vo ta ,c :1 = -B v 1 = 3c
! B=-1; C =
Eng nh)t cc h6 s! c=a x
4
, x
3
, x
2
0 2 v+ c=a 2ng th9c trn (ng v&i m/i x) ta ,c:

Thay B= -1 v C= vo, rEi gi3i h6 ny s5 ,c:

V(y:

Ta c:


Su t!m by hoangly85

Suy ra:

2) Tnh
Phn tch phn th9c ta ,c:

Ta c :

Theo cng th9c truy hEi trong v dD 6) mDc II,3, ta c


Su t!m by hoangly85

!
V(y

3) Tnh
Tr&c h+t ta Bi bi+n $ n gi3n ha tnh phn trn b;ng cch .t u = x2 ,du =
2xdx
!

IV. TCH PHN HM LPNG GIC
Xt tch phn I = : R(sinx, cosx)dx, trong R(u, v) l hm h#u t* !i v&i u v v.
$ tnh tch phn ny ta c th$ dng cc phng php Bi bi+n sau :
1. Phng php chung
.t


Su t!m by hoangly85

hay
Ta c:

Suy ra:

Tch phn ny c d'ng tch phn c=a phn th9c h#u t* xt trong mDc III.
V d$:
1) Tnh:
.t: ! #9;
Suy ra:

2) Tnh:
.t: ! 9;
Suy ra:


Su t!m by hoangly85

Phn tch phn th9c h#u t* ta ,c:

!

2. M;t s' tr)ng h1p Qc bi+t
(1) N+u R(-sinx, -cosx) = R(sinx,cosx)
th .t u=tgxho.c u=cotgx
(2) N+u R(sinx, -cosx) = -R(sinx,cosx)
th .t u = sinx.
(3) N+u R(-sinx, cosx) = -R(sinx,cosx)
th .t u = cosx
(4) Tch phn d'ng : sinmx cosnx dx v&i m v n l cc s! chGn dng.Ta c th$ Bi
bi+n b;ng cch dng cng th9c :

V d$ :


Su t!m by hoangly85

1) Tnh:

.t
Suy ra:

2) Tnh:
.t u = sinx ! du = cosx dx
Suy ra:

3) Tnh:
.t u = cosx ! du = -sinx dx.


Su t!m by hoangly85

4) Tnh:
Ta c:

Suy ra:

Ch :
!i v&i cc tch phn d'ng

ta dng cc cng th9c bi+n Bi tch thnh tBng:


Su t!m by hoangly85

V. TCH PHNHM HOU TG %I VHI X V
Xt tch phn , trong R(u,v) l hm h#u t* !i v&i u
v v v a
2
x + bx + c l m7t tam th9c b(c 2 khng c nghi6m kp.
1. Phng php t0ng qut
Ty theo d)u c=a h6 s! a ta a tam th9c a
2
x + bx + c v- d'ng tBng hay hi6u hai bnh
phng . Khi tch phn I c m7t trong ba d'ng sau:
(a)
.t: v&i
'
(b)
.t: ,
'
(c)
.t:
'
V d$ :
1)
Bi+n Bi : x
2
+ 2x = (x+1)
2
- 1


Su t!m by hoangly85

Xt tr1ng h,p x+1 & 1
.t
Ta c:

Do :

M:

!
Tr1ng h,p x + 1 < -1 ; cng th9c (*) 0 trn vFn ng v 'o hm c=a hm s! 0 v+
ph3i (*) lun b;ng:
2)
.t
Ta c dx = ( 1 + tg
2
t) dt


Su t!m by hoangly85

.t u = sin x ! du = cost dt. Khi :

M

sint v tgt cng d)u v&i
!
2.Tch phn d#ng

$ tnh tch phn d'ng ny ta c th$ .t :

3. Tch phn d#ng

$ tnh cc tch phn d'ng ta bi+n Bi tam th9c ax
2
+ bx + c thnh tBng ho.c hi6u c=a
hai bnh phng rEi Bi bi+n $ a v- cc d'ng tch phn bi+t sau y:


Su t!m by hoangly85

V d$ : Tnh cc tch phn:
1)
Bi+n Bi: x
2
- 4x + 5 = (x-2)
2
+ 1
.t u = x 2 ! du = dx
Ta c :

2)
Bi+n Bi: 3 4x 4x
2
= 4 (2x+1)
2

.t u = 2x + 1 ! du = 2dx
Ta c:


Su t!m by hoangly85

BI TJP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:

2.Tnh cc tch phn:

3.Tnh tch phn b;ng phng php tch phn ton ph<n:

4.Tnh tch phn hm h#u t*.

5. Tnh tch phn hm l,ng gic.

6. Tnh tch phn hm v t*.


Su t!m by hoangly85

7. Tnh cc tch phn sau:

8. Tnh tch phn:

9. L(p cng th9c truy hEi v tnh tch phn:
v tnh I
4

v tnh I
6,
I
7

10. Tnh tch phn:


Su t!m by hoangly85

Bi 6 M;t s' d#ng tch phn khc

VI. MLT S% D2NG TCH PHN KHC
1. Tch phn d#ng

Trong R l m7t hm h#u t* v m,,k l cc s! nguyn dng; a, b, c, d l cc h;ng
s!
$ tnh tch phn ny ta g/i x l m7t b7i s! chung nh@ nh)t c=a m,,k v .t:

T4 , tch phn s5 ,c chuy$n v- d'ng:

Trong R
1
l m7t hm h#u t* !i v&i u
V d$: Tnh
.t
Ta c:
!


Su t!m by hoangly85

2. Tch phn hm h@u tJ 'i v"i e
ax

Trong R l m7t hm h#u t* !i v a 0 0
$ tnh phn tch ny ta .t : u = eax
'
Khi dx = v:

C d'ng tch phn hm h#u t*.
V d$:
.t: u = e
x
! du = e
x
dx

3.Cc tch phn c d#ng:


Su t!m by hoangly85

Trong p(x) l m7t a th9c theo bi+n x.
$ tnh cc tch phn ny ta dng phng php tch phn ton ph<n b;ng cch .t :
u = p(x)
V d$:

.t:
!
Suy ra

4.Cc tch phn c d#ng :

$ tnh cc tch phn ny ta dng phng php tch phn ton ph<n b;ng cch .t:
dv= p (x) dx
V d$: Tnh : xarctgxdx
.t u = arctgx
du= xdx ,
Suy ra
Ta c


Su t!m by hoangly85

V(y:

VII. MLT S% TCH PHN KHNG BIRU DISN PC
DHI D2NG HM S C!P
N+u hm s! f(x) lin tDc trn (a,b) th f (x) lun lun c nguyn hm trn kho3ng ,
t9c l tch phn : f(x) dv tEn t'i . Tuy nhin c m7t s! tch phn khng th$ bi$u di%n
d&i d'ng hm s c)p , ch2ng h'n cc tch phn nh sau y:


Su t!m by hoangly85

Bi 7 Tch phn xc ,nh

I. 3NH NGHMA V CC TNH CH!T
1.,nh ngh-a
Cho hm f(x) trn o'n [a.b]. Chia o'n [a.b] m7t cch ty thnh n o'n nh@ b0i
cc i$m a = xo < x
1
< < xn = b. .t 1 xi = xi xi
-1
v trn
[ xi
-1
, xi ] l)y m7t i$m ti ty , i = 1, 2 , , n. L(p tBng

V g/i Sn

l tBng tch phn c=a hm f(x) trn o'n [a,b] . N+u Sn c gi&i h'n h#u h'n
I khi n . $ sao cho max{ 1 xi

} . 0 v I khng phD thu7c vo cch chia o'n [a,b]
v cch ch/n cc ti, th I ,c g/i l tch phn xc ?nh c=a f(x) trn o'n [a,b] v
,c k hi6u l:

V(y:

Khi ta ni f(x) l kh3 tch trn [a,b]; [a,b] l kho3ng l)y tch phn, a l c(n d&i, b
l c(n trn , f l hm d&i d)u tch phn v x l bi+n tch phn.
Ch :
(i) ch* phD thu7c f v cc c(n a, b m khng phD thu7c vo bi+n tch phn, t9c
l:

(ii) Tr1ng h,p a > b , ta ?nh nghAa :


Su t!m by hoangly85

(iii) Tr1ng h,p a = b, ?nh nghAa

(iv) T4 ?nh nghAa, ta th)y ngay hm f(x) b? ch.n trn [a,b] n+u f(x) kh3 tch trn [a,b].
ngh-a hnh h?c:
N+u f(x) & 0 trn [a,b] v f(x) kh3 tch trn [a,b] th chnh l di6n tch S c=a
hnh thang cong gi&i h'n b0i cc 1ng :
x = a; x = b; y = f(x) v trDc honh y=0.

2.Cc tnh ch4t
(1)
(2)
(3) N+u

H6 qu3:
(4) V&i c# [a,b] ta c:

(5) Gi3 s: f(x) kh3 tch trn [-a, a]. Khi :


Su t!m by hoangly85

n+u f(x) l hm s! chGn
n+u f (x) l hm s! lH
3.T0ng Darboux & i:u ki+n kh5 tch
Do hm kh3 tch th b? ch.n nn ta ch* xt cc hm b? ch.n trn [a, b]. M>i php chia
nh@ o'n [a,b] b0i cc i$m a = xo < x
1
< < xn ,c g/i l m7t phn ho'ch
c=a[a,b] , k hi6u P = { xo, x
1
. xn }. .t:

(c(n trn ng cu3 f(x) trn [ xi
-1
, xi ] )

(c(n d&i ng cu3 f(x) trn [ xi
-1
, xi ] )

Ta g/i U(f,P) v L(f,P) l cc tBng (Darboux) trn v d&i c=a f 9ng v&i phn ho'ch
P. Ng1i ta ch9ng minh ,c m7t i-u ki6n kh3 tch ,c pht bi$u trong ?nh l
sau y :
,nh l 1: i-u ki6n c<n v = $ f kh3 tch l:

T4 ?nh l ny ta c th$ ch9ng minh m7t s! l&p hm kh3 tch ,c pht bi$u trong
cc ?nh l d&i y.
,nh l 2: Hm f(x) lin tDc trn [a,b] th kh3 tch trn [a,b].
,nh ngh-a:
N+u hm s! f(x) xc ?nh t'i x
o
v khng lin tDc t'i x
o
nhng c gi&i h'n 2 pha t'i x
o

th ta ni x
o
l i$m gin o'n lo'i 1 t'i x
o
.
,nh l 3:
N+u f ch* c h#u h'n i$m gin o'n lo'i 1 trn [a,b] th f kh3 tch trn [a,b].


Su t!m by hoangly85

,nh l 4: Hm b? ch.n v n i6u trn [a,b] th kh3 tch trn [a,b].
II- LIN H= GIOA TCH PHN XC 3NH V NGUYN HM
1.Tch phn xc ,nh nh hm c/a cBn trn
Cho f l m7t hm kh3 tch trn [a ,b ]v&i x # [ a , b ],

Xc ?nh v l m7t hm s! theo bi+n x. Hm s! ny ,c ch9ng minh l c nh#ng
tnh ch)t pht bi$u trong m6nh - sau y:
M+nh ::
(i) N+u f kh3 tch trn [a,b] th F(x)= l hm lin tDc trn [a,b].
(ii) N+u f(t) lin tDc t'i t = x
o
# (a,b), th F(x) c 'o hm t'i x
o
v F(x
o
)=f(x
o
).
NhBn xt :
N+u f lin tDc trn [a,b] th hm s! l nguyn hm c=a f trn [a,b].
2.,nh l c b5n
,nh l : Gi3 s: f lin tDc trn [ a,b]. Khi :
(i) l m7t nguyn hm c=a f(x) trn [a,b].
(ii) N+u G(x) l m7t nguyn hm b)t kI c=a f(x) trn [a,b] th:

(Cng th9c ny ,c g/i l cng th9c Newton-Leibnitz)
ChDng minh: Ta ch* c<n ch9ng minh ph<n (ii).
Do F(x) v G(x) l cc nguyn hm c=a f(x) trn [a,b] nn ta c h;ng s! C sao cho
F(x) = G(x) + C, 6 x # [a,b]. Cho x = a ta ,c 0 = G(a) + C, suy ra:
G(a) = - C
V(y F(b) = G(b) - G(a), t9c l:


Su t!m by hoangly85

Hi6u s! G(b) - G(a) trong cng th9c Newton-Leibnitz c=a ?nh l trn th1ng ,c
vi+t d&i cc k hi6u sau:
, hay vCn tCt l
hay vCn tCt l
V d$:Tnh tch phn xc ?nh :
1)

2)

; !;
3)


Su t!m by hoangly85

BI T<P CHNG 4
1.Tnh cc tch phn :

2/ Tnh cc tch phn :

3. Tnh tch phn suy r7ng:

4. Tnh di6n tch hnh ph2ng gi&i h'n b0i cc 1ng

5. Tnh th$ tch kh!i trn xoay do hnh ph2ng gi&i h'n b0i:


Su t!m by hoangly85

6. M7t hnh c
R sao cho *nh nn trng v&i tm c<u. Tm th$ tch ph<n giao c=a hai hnh.
7. Tnh 7 di 1ng cong:

8. tnh di6n tch m.t trn xoay:


Su t!m by hoangly85

Bi 8 Phng php tnh tch phn xc ,nh

III- TI BIUN V TCH PHN TVNG PHWN %I VHI TCH PHN XC
3NH
Tng t" nh !i v&i tch phn b)t ?nh, trong tch phn xc ?nh ta c8ng c th$
Bi bi+n ho.c dng phng php tch phn t4ng ph<n.
1.Phng php 0i bi7n
D#ng 1:
.t x = 3 (t) th@a cc i-u ki6n:
a) 3 (t) v 3 (t) lin tDc trn [9 , < ]
b) 3 (9 ) =a v 3 (< ) = b
c) Khi t bi+n thin trong [9 , < ] th x bi+n thin trong [a.,b]
Khi :

D#ng 2:
Gi3 s: hm u = u(x) kh3 vi lin tDc trn [ a,b ] v hm s! g lin tDc trn mi-n gi tr?
c=a u. Khi :

V d$:
1) Tnh:
.t u = sinx ta c du = cosx dx v:

2)


Su t!m by hoangly85

.t

3)
.t
Ta c v khi
Th 0 ( x ( 1. V(y:

4) Ch9ng minh r;ng:

.t
Ta c du = - du

2. Phng php tch phn tNng phIn


Su t!m by hoangly85

Gi3 s: cc hm s! u = u(x) v v = v(x) c cc 'o hm theo bi+n x: u= u(x) v v=
v(x) c cc 'o hm theo bi+n x: u= u(x) v v= v(x) lin tDc trn [a,b]. Khi ta
c cng th9c tch phn t4ng ph<n sau y:

Trong :

V d$: Tnh tch phn xc ?nh:
1)
.t:
Suy ra:

2)
.t:
Suy ra:

$ tnh: ta l'i .t:


Su t!m by hoangly85

Suy ra:

V(y:

3)
.t:

$ tnh ta l'i .t:

V(y:


Su t!m by hoangly85

Bi 9 Tch phn suy r;ng

IV. TCH PHN SUY RLNG
1. Tch phn suy r;ng c cBn v tBn
,nh ngh-a:
a) Gi3 s: f(x) xc ?nh trn [a,+$ ] v kh3 tch trn[a,b] v&i m/i b # [a,$ ]. N+u tEn
t'i gi&i h'n l h#u h'n ho.c v cng th gi&i h'n ny ,c g/i l tch
phn suy r7ng c=a f(x) trn [a,$ ] k hi6u l
V(y:

Khi tch phn suy r7ng l h#u h'n th ta ni l tch phn suy r7ng h7i tD, ng,c l'i,
n+u tch phn suy r7ng khng tEn t'i ho.c l v cng th ta ni tch phn suy r7ng l
phn kI.
b) Hon ton tng t", !i v&i cc hm s! f(x) xc ?nh trn (-$ ,a] v kh3 tch trn
[c,a] v&i m/i c# (-$ ,a] ta ?nh nghAa tch phn suy r7ng c=a f(x) trn (-$ ,a] b0i:

c) !i v&i hm s! f(x) xc ?nh trn (-$ ,+$ ) ta ?nh nghAa tch phn suy r7ng b0i:

v tch phn ny h7i tD khi cc tch phn suy r7ng: v l h7i tD.
V d$:
1)Tnh


Su t!m by hoangly85

2) Tnh
Cho b # [o+$ ), ta tnh b;ng phng php tch phn t4ng ph<n. .t:

Suy ra:

V(y
Do tch phn suy r7ng l phn kI
3) Tnh
Ta c:

Suy ra

m
(p dDng quy tCc l' hospitale)


Su t!m by hoangly85

V(y:
4) Xt s( h;i t$ c/a phn tch suy r;ng:

Tch phn ny ,c tnh theo 3 tr1ng h,p c=a 9 nh sau:
9 =1
khi b . +$
V(y l phn kI
9 >1

do
nn
V(y tch phn h7i tD v&i 9 >1
9 <1
Trong tr1ng h,p ny ta c
Suy ra tch phn l phn kI
2.Tch phn c/a hm s' khng b, chQn
,nh ngh-a:
Gi3 s: f(x) kh3 tch trn [a.c], 6 c # [a,b] v khng b? ch.n t'i b (nghAa l
). N+u tEn t'i gi&i h'n (h#u h'n hay v cng)


Su t!m by hoangly85

th gii h'n ny s5 ,c g/i l tch phn suy r7ng c=a f(x) trn [a,b], k hi6u l:

N+u gi&i h'n l h#u h'n th ta ni tch phn suy r7ng h7i tD, n+u gi&i h'n
khng tEn t'i ho.c l v cng th ta ni tch phn suy r7ng ny l phn kI.
V(y:

Hon ton tng t", n+u hm s! f(x) kh3 tch trn [c,b] v&i m/i c # (a,b] v f khng
b? ch.n t'i a th ta ?nh nghAa tch phn suy r7ng c=a f(x) trn [a.b] b0i:

Tr1ng h,p f(x) khng b? ch.n t'i m7t i$m c # (a,b), ta ?nh nghAa tch phn suy
r7ng c=a f trn [a,b] b0i:

Khi tch phn suy r7ng ,c xem l h7i tD .Khi c3 hai tch phn
v -u h7i tD .
V d$: Kh3o st tnh h7i tD c=a cc tch phn suy r7ng sau v tnh gi tr? tng
9ng trong tr1ng h,p tch phn h7i tD
1)
Ta c:
.t: v:


Su t!m by hoangly85

Suy ra:
2)
Ta c:
Xt tch phn suy r7ng:
Ta c:

! J
1
Phn kI v do I
2
c8ng phn kI.
3)
Ta c


Su t!m by hoangly85

V(y I
3
h7i tD v
4) b > a v 9 l tham s! .
V&i 9 = 1, ta c:
!
V(y tch phn I
4
phn kI khi 9 =1
V&i 9 0 1, ta c:

Suy ra:
+ N+u 9 < 1 th tch phn I
4
h7i tD v

+ N+u 9 > 1 th tch phn I
4
phn kI . V I
4
= + $
3.M;t s' tiu chuXn h;i t$
Trong ph<n ny ta s5 pht bi$u m7t s! tiu chuKn h7i tD c=a tch suy r7ng
,nh l 1:
(i) Cho f(x) & 0 trn [ a,+ $ ). Khi tch phn h7i tD khi v ch* khi c M > 0
sao cho:


Su t!m by hoangly85

(ii) Cho f(x) & 0 trn [a,b] v . Khi tch phn h7i tD khi v
ch* khi c M > 0 sao cho:

,nh l 2:
Gi3 s: f(x) v g(x) khng m v kh3 tch trn [a,b] v&i m/i b # [a,+$ ) v f(x) ( g(x)
v&i x = l&n. Khi :
(i) N+u h7i tD th h7i tD
(ii) N+u phn kI th phn kI
,nh l 3:
Gi3 s: f(x) v g(x) khng m v kh3 tch trn [a,b] v&i m/i b # [a, +$ ) v:

(i) N+u l = 0 ta c h7i tD ! h7i tD, v:
Phn kI ! phn kI
(ii) N+u l = + $ ta c:
h7i tD ! h7i tD ,v
phn kI ! phn kI
(iii) N+u l # (0 ,+ $ ) ta c hai tch phn suy r7ng v cng h7i tD
ho.c cng phn kI .


Su t!m by hoangly85

,nh l 4:
Cho f(x) v g(x) khng m v kh3 tch trn [a,c] v&i m/i c # [a,b) . Gi3 s: f (x) ( g(x)
0 m7t ln c(n tri c=a b . Khi ta c:
(i) N+u h7i tD th h7i tD
(ii) N+u phn kI th phn kI
,nh l 5:
Gi3 s: f(x) v g(x) khng m v kh3 tch trn [a,c] v&i m/i c# [a,b), v:
(i) N+u l= 0 ta c:
h7i tD ! hi tD
phn kI ! phn kI
(ii) N+u l=+ $ ta c:
h7i tD ! h7i tD
phn kI ! phn kI
(iii) N+u l # (0, +$ ) Th hai tch phn suy r7ng v cng h7i tD ho.c
cng phn kI
V d$:
1) Xt s( h;i t$ c/a
V&i x > 1 ta c:


Su t!m by hoangly85

V 2/3 < 1 nn phn ky
Suy ra: c8ng l phn kI
2) Xt s( h;i t$ c/a
Khi x . + $ ta c:

m h7i tD
V(y c8ng h7i tD
3) Xt s( h;i t$ c/a
Khi x . 0, ta c:

!
m h7i tD nn tch phn suy r7ng I c8ng h7i tD


Su t!m by hoangly85

Bi 10 Eng d$ng c/a tch phn

V. ENG D9NG CYA TCH PHN XC 3NH
1. Tnh di+n tch
Di6n tch hnh thang c8ng gi&i h'n b0i cc 1ng
y= 0 ,y = f (x) & 0 ,x = a , x = b
,c tnh b0i cng th9c:

Hnh thang cong gi&i h'n b0i cc 1ng :
y = f (x), y = g (x), x = a, x = b v&i f (x) ( g (x) trn [a ,b ]
c di6n tch ,c tnh b0i cng th9c :

V d$: Tnh di6n tch hnh ph2ng gi&i h'n b0i cc 1ng sau:
1) y = -x
2
v y = - x - 2
Honh 7 giao i$m c=a 2 1ng y = - x
2
v y = - x - 2 l nghi6m cu3 phng trnh.
- x
2
= - x - 2 ' x = - 1 , x = 2 .
Trn [-1,2] ta c - x - 2 ( - x
2
nn di6n tch c<n tnh l :

2) v
Hai 1ng cong cCt nhau t'i A(-2a, a) v B(2a, a).


Su t!m by hoangly85

Hn n#a ta c trn [-2a,2a].
Suy ra:

2.Tnh thF tch
Th$ tch kh!i trn xoay do hnh ph2ng gi&i h'n b0i cc u1ng :
y = f(x),
trDc Ox
x = a, x = b
quay xung quanh trDc Ox u,c cho b0i cng th9c :

Tng t", th$ tch kh!i trn xoay do hnh ph2ng gi&i h'n b0i cc u1ng :
x = g(y), trDc Oy
y = c, y = d
quay xung quanh trDc Oy ,c cho b0i cng th9c :

V d$: Tnh th$ tch kh!i trn xoay
1) Cho mi:n ph*ng gi"i h#n bZi cc u)ng :
, trDc Ox , x= 0 ,
quay xung quanh trDc Ox.
Ta c :


Su t!m by hoangly85

.v.t.t
2) Do mi-n ph2ng gi&i h'n b0i cc 1ng y
2
= x - 4 v x = 0 quay quanh Oy.
Ta c t/a 7 giao i$m c=a 1ng cong y
2
= x 4 v&i trDc Oy l nghi6m c=a h6:

Suy ra :

3.Tnh ; di cung
7 di cung AB c=a 1ng cong y=f(x) v&i A(a,f(a)), B(b,f(b)) v a<b ,c tnh theo
cng th9c :

V d$:


Su t!m by hoangly85

Tnh 7 di cung c=a 1ng cong gi#a hai giao i$m c=a 1ng cong v&i
trDc honh.
1ng cong cCt trDc honh t'i 2 i$m v . Suy ra 7 di cung AB
c=a 1ng cong l:

Lu :
(1) N+u 1ng cong cho b0i phng trnh :
x = g (y) v&i c ( y ( d
th 7 di c=a 1ng cong l:
(2) Tr1ng h,p 1ng cong c phng trnh tham s!:

th 7 di c=a 1ng cong ,c tnh b0i:

(3) Tr1ng h,p 1ng cong trong t/a 7 c"c c phng trnh
r = r (3 ) ,9 ( 3 ( <
th ta c :
(9 ( 3 ( < )
Do 7 di 1ng cong l:


Su t!m by hoangly85

4.Di+n tch mQt trn xoay
Cho 1ng cong y=f(x) , khi 1ng cong ny quay
quang trDc Ox trong khng gian s5 t'o ra m7t m.t trn xoay. Di6n
tch c=a m.t trn xoay ny ,c tnh theo cng th9c.

V d$: Tnh di6n tch c=a vng xuy+n sinh b0i 1ng trn :

quay quanh trDc Ox.
Di6n tch S c=a vng xuy+n b;ng tBng hai di6n tch c=a hai m.t trn xoay sinh b0i n:a
1ng trn trn c phng trnh

v n:a 1ng trn d&i c phng trnh
Khi chng quay quanh trDc Ox. V&i c3 2 phng trnh trn
ta c :
do :

Lu :
Khi 1ng cong ,c cho b0i phng trnh tham s!


Su t!m by hoangly85

th di6n tch m.t trn xoay sinh ra b0i 1ng cong quay quanh Ox ,c tnh b0i :

N+u 1ng cong quay quanh Oy th di6n tch m.t trn xoay l:


Su t!m by hoangly85

Bi 11 Chu[i s' v tiu chuXn h;i t$

I. KHI NI=M CHU\I S%
1.,nh ngh-a:
Cho dy s! th"c = un> v&i n = 1, 2, 3, . Bi$u th9c tBng v h'n

,c g/i l m7t chu"i s#, v un ,c g/i l s! h'ng tBng qut (th9 n) c=a chu>i s!.
TBng s!

,c g/i l t$ng ring th9 n c=a chu>i s!. N+u dy cc tBng ring = Sn> c gi&i h'n l
m7t s! th"c S khi n . $ th chu>i s! ,c g/i l h%i t& v S ,c g/i l tBng c=a
chu>i; trong tr1ng h,p ny ta vi+t

Ng,c l'i, n+u dy = Sn> khng h7i tD th chu>i s! ,c g/i l phn k'.
V d$: Xt chu>i hnh h/c c d'ng

trong a l s! khc 0.
Ta c:
= khi q 0 1.
N+u |q| < 1 th . Suy ra .


Su t!m by hoangly85

Ta c chu>i h7i tD v c tBng l .
N+u |q| > 1 th . Suy ra .
Ta c chu>i phn kI.
Trong tr1ng h,p |q| = 1, ta d% th)y r;ng chu>i phn kI.
K7t luBn: chu>i hnh h/c h7i tD khi v ch* khi |q| < 1. Khi

2. Cc tnh ch4t c/a chu[i s':
Trong mDc ny s5 pht bi$u m7t s! tnh ch)t c=a chu>i s!. Cc tnh ch)t ny c th$
ki$m ch9ng d% dng t4 ?nh nghAa c=a chu>i s!.
,nh l:
Tnh h7i tD hay phn kI c=a m7t chu>i s! s5 khng Bi khi ta b@ i m7t s! h#u h'n s!
h'ng i s!.
H+ qu5:
Tnh h7i tD hay phn kI c=a m7t chu>i s! s5 khng Bi n+u ta b@ i hay thm vo m7t
s! h#u h'n s! h'ng 0 nh#ng v? tr b)t kI.
,nh l:
N+u chu>i s! h7i tD v c tBng b;ng S th v&c ta c chu>i c8ng h7i
tD v
= a S.
,nh l:
N+u v l cc chu>i s! h7i tD th cc chu>i tBng v chu>i hi6u sau y


Su t!m by hoangly85

v
c8ng l cc chu>i h7i tD. Hn n#a:

v

3.Tiu chuXn h;i t$ Cauchy:
,nh l: i-u ki6n c<n v = $ chu>i s!
(*)
h7i tD l v&i m/i ? > 0 b)t kI, tEn t'i s! N (phD thu7c ? ) sao cho v&i m/i n ty l&n
hn N i-u ki6n sau u ,c th@a mn:
| an + an
+1
+ . . . + an
+p
| < ? , v&i m/i p = 0, 1, 2,
T4 ?nh l trn ta suy ra ?nh l v- i-u ki6n c<n cho s" h7i tD c=a m7t chu>i s! sau
y.
,nh l:
N+u chu>i h7i tD th .
V(y chu>i s! phn kI n+u = un> khng ti+n v- 0 khi n. $ .
V d$:
Chu>i phn kI v khc 0.


Su t!m by hoangly85

Chu>i phn kI v khng tEn t'i.

II.CHU\I S% DNG
Chu>i s! ,c g/i l chu>i s! dng n+u t)t c3 cc s! h'ng c=a chu>i s!
-u l s! dng. Tr1ng h,p t)t c3 cc s! h'ng -u l s! khng m th chu>i s! ,c
g/i l chu>i s! khng m. Lu r;ng khi xt tnh h7i tD hay phn kI c8ng nh tnh
tBng c=a chu>i s! khng m ta c th$ lo'i b@ ra cc s! h'ng b;ng 0, nn chu>i s!
khng m c8ng th1ng ,c g/i l chu>i s! dng.
Nh(n xt r;ng dy cc tBng ring = Sn> c=a chu>i s! dng l dy tng nn chu>i
s! h7i tD khi v ch* khi dy = Sn> b? ch.n trn.
1.Cc tiu chuXn so snh
,nh l:
Gi3 s: hai chu>i s! dng v th@a i-u ki6n un ( vn v&i n kh l&n
(nghAa l 9ng v&i m/i n l&n hn m7t s! n
0
no ). Khi
N+u h7i tD th h7i tD.
N+u phn kI th phn kI.
NhBn xt:
Hai chu>i s! dng v h7i tD khi v ch* khi chu>i h7i
tD.
V d$: Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s!


Su t!m by hoangly85

V&i m/i n = 1, 2, 3, ta c:

V chu>i hnh h/c c s! h'ng tBng qut h7i tD nn theo tiu chuKn so snh ,c
pht bi$u trong ?nh l trn chu>i s! h7i tD.
H+ qu5:
N+u tEn t'i gi&i h'n v&i L l m7t s! th"c dng th cc chu>i s!
dng v cng h7i tD ho.c cng phn kI.
N+u th t4 s" h7i tD c=a chu>i s5 ko theo s" h7i tD c=a
chu>i , v t4 s" phn kI c=a chu>i s5 ko theo s" phn kI c=a chu>i
.
.
Ghi ch:


Su t!m by hoangly85

Trong tr1ng h,p ta ni un tng ng v&i vn (khi n . $ ) v vi+t
l un ~ vn . V(y: n+u un ~ vn th cc chu>i s! dng v cng h7i tD
ho.c cng phn kI.
$ p dDng cc tiu chuKn so snh ta ph3i ghi nh& tnh ch)t h7i tD hay phn kI c=a
m7t s! chu>i th1ng g.p, ch2ng h'n chu>i hnh h/c. L y ta cng nh(n k+t qu3 sau
y v- s" h7i tD c=a chu>i (9 l tham s!):
Chu>i h7i tD ' 9 > 1.
K+t qu3 ny c th$ ,c ch9ng minh b;ng cch p dDng tiu chuKn tch phn Cauchy
s5 ,c trnh by sau. Mng v&i tr1ng h,p 9 = 1 ta c chu>i phn kI.
V d$:
1) Kh5o st s( h;i t$ c/a chu[i s'

Ta c: ~ . M chu>i phn kI v @ l m7t h;ng s! khc 0 nn
chu>i c8ng phn kI.

Khi n . $ , ta c . 0


Su t!m by hoangly85

! ~ ~ =
V chu>i hnh h/c c s! h'ng tBng qut h7i tD nn theo tiu chuKn so snh ta c
chu>i c8ng h7i tD.

Khi n . $ , ta c . 0.
! ~ .
V chu>i phn kI nn chu>i c8ng phn kI.
2. Tiu chuXn dAlembert.
,nh l: (Tiu chuKn dAlembert) Xt chu>i s! dng
.t . Ta c:
N+u c m7t s! q < 1 v c m7t s! t" nhin n
0
sao cho
6 n > n
0
, Dn ( q
th chu>i s! h7i tD.
N+u c m7t s! t" nhin n
0
sao cho
6 n > n
0
, Dn & 1


Su t!m by hoangly85

th chu>i s! phn kI.
T4 ?nh l trn ta rt ra h6 qu3 sau y, c8ng ,c g/i l tiu chuKn h7i tD
dAlembert:
H+ qu5: Cho chu>i s! dng . Gi3 s:
= A .
(i) N+u A < 1 th chu>i s! h7i tD.
(ii) N+u A > 1 th chu>i s! phn kI.
Lu :
Trong tr1ng h,p = 1 (*) th ta cha k+t lu(n ,c m7t cch chnh xc
chu>i s! dng h7i tD hay phn kI. Chu>i l m7t v dD cho tr1ng
h,p chu>i s! dng phn kI th@a mn i-u ki6n (*), v chu>i l m7t v dD
cho tr1ng h,p chu>i s! dng h7i tD th@a mn i-u ki6n (*).
Cc kh2ng ?nh (i) v (ii) trong h6 qu3 trn c8ng ng cho chu>i b)t kI v&i gi3 thi+t
r;ng
= A .
V d$:


Su t!m by hoangly85

1) Xt chu>i s! v&i x l m7t s! th"c cho tr&c. Kh3o st s" h7i tD c=a
chu>i s!.
S! h'ng th9 n c=a chu>i s! l . Nh(n xt r;ng v&i x = 0 th cc s! h'ng -u
b;ng 0 nn chu>i h7i tD. Xt tr1ng h,p x 0 0, ta c:

Suy ra
= 0.
V(y chu>i h7i tD v&i m/i x.
2) Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s! .
S! h'ng th9 n c=a chu>i s! l . Ta c:

=
v > 1.
Suy ra chu>i phn kI.
3. Tiu chuXn cn thDc Cauchy.


Su t!m by hoangly85

,nh l: (Tiu chuKn cn th9c Cauchy) Xt chu>i s! dng .
.t Cn = .
0
sao cho
6 n > n
0
, Cn ( q
th chu>i s! h7i tD.
0
sao cho
6 n > n
0
, Cn & 1
th chu>i s! phn kI.
T4 ?nh l trn ta rt ra h6 qu3 sau y, c8ng ,c g/i l tiu chuKn cn th9c
Cauchy:
= A .
N+u A < 1 th chu>i s! h7i tD.
N+u A > 1 th chu>i s! phn kI.
Lu :


Su t!m by hoangly85

r;ng
= A .
V d$:
Xt chu>i s! v&i x l m7t s! th"c cho tr&c. Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s!.
= . 0 khi n . $
T4 tiu chuKn Cauchy ta suy ra chu>i h7i tD v&i m/i x.
Xt s" h7i tD c=a chu>i s!

= . 2 khi n . $
Suy ra chu>i s! phn kI theo tiu chuKn Cauchy.
4. Tiu chuXn tch phn Cauchy.
,nh l: (tiu chuKn tch phn Cauchy)


Su t!m by hoangly85

N+u chu>i s! c d'ng , nghAa l v&i m/i n; trong f l
m7t hm s! lin tDc, khng m v gi3m trn [1, +$ ) th ta c:
h7i tD ' h7i tD
V d$:
1) Xt s" h7i tD c=a chu>i i-u ha m0 r7ng .
Tr&c h+t ta th)y r;ng n+u 9 ( 0 th ( & 1) khng h7i tD v- 0 nn chu>i phn
kI. Xt tr1ng h,p 9 > 0. D% th)y r;ng cc tiu chuKn dAlembert v tiu chuKn cn
th9c Cauchy -u khng cho ta k+t lu(n ,c v- tnh h7i tD hay phn kI c=a chu>i s!.
Hm s! f(x) = th@a cc i-u ki6n gi3 thi+t trong tiu chuKn tch phn Cauchy. Do
tch phn suy r7ng h7i tD khi v ch* khi 9 > 1 nn chu>i h7i tD khi
v ch* khi 9 >1. Tm l'i ta c:
h7i tD ' 9 > 1.
2) Xt s" h7i tD c=a chu>i

, v&i .
Hm s! f(x) th@a cc i6u ki6n c=a tiu chuKn tch phn Cauchy. Xt tch phn


Su t!m by hoangly85

Bi bi+n: u = ln(x), th ,c
= = + $
V(y chu>i phn kI.


Su t!m by hoangly85

BI Ti s!:
(a) (b)
(c) (d)
2. Kh3o st d" h7i tD c=a cc chu>i s!.
(a) (b)
(c) (d)
(e) (f)
3. S: dDng tiu chuKn cn th9c Cauchy kh3o st s" h7i tD c=a cc chu>i s! sau:
(a) (b)
(c) (d)
4. S: dDng tiu chuKn dAlembert kh3o st s" h7i tD c=a cc chu>i s! sau:
(a) (b)
(c) (d)


Su t!m by hoangly85

5. S: dDng tiu chuKn tch phn Cauchy kh3o st s" h7i tD c=a cc chu>i s! sau:
(a) (b)
6. Cc chu>i sau y h7i tD hay phn kI:
(a) (b)
(c) (d)
(e) (f)
7. Ch9ng minh r;ng n+u cc chu>i v h7i tD th chu>i s!
h7i tD tuy6t !i.
8. Cc chu>i s! sau y h7i tD tuy6t !i, bn h7i tD hay phn kI?
(a) (b)
(c) (d)
9. Tm mi-n h7i tD c=a chu>i hm.
(a) (b)
(c) (d)


Su t!m by hoangly85

(e) (f)
10. Tm mi-n h7i tD c=a cc chu>i sau y:
(a) (b)
(c) (d)
(e) (f)
11. Cho hm s! y = f(x) = .
a) Tm mi-n xc ?nh c=a f(x).
b) Ch9ng minh r;ng hm s! y = f(x) nghi6m ng phng trnh
(1-x) y= 1 + x y
12. Khai tri$n Maclaurin cc hm sau:
a) y = x
2
ex
b) y = sin
2
x


Su t!m by hoangly85

Bi 12 Chu[i s' v tiu chuXn h;i t$ (tt)

II.CHU\I S% DNG
Chu>i s! ,c g/i l chu>i s! dng n+u t)t c3 cc s! h'ng c=a chu>i s!
-u l s! dng. Tr1ng h,p t)t c3 cc s! h'ng -u l s! khng m th chu>i s! ,c
g/i l chu>i s! khng m. Lu r;ng khi xt tnh h7i tD hay phn kI c8ng nh tnh
tBng c=a chu>i s! khng m ta c th$ lo'i b@ ra cc s! h'ng b;ng 0, nn chu>i s!
khng m c8ng th1ng ,c g/i l chu>i s! dng.
Nh(n xt r;ng dy cc tBng ring = Sn> c=a chu>i s! dng l dy tng nn chu>i
s! h7i tD khi v ch* khi dy = Sn> b? ch.n trn.
1.Cc tiu chuXn so snh
,nh l:
Gi3 s: hai chu>i s! dng v th@a i-u ki6n un ( vn v&i n kh l&n
(nghAa l 9ng v&i m/i n l&n hn m7t s! n
0
no ). Khi
N+u h7i tD th h7i tD.
N+u phn kI th phn kI.
NhBn xt:
Hai chu>i s! dng v h7i tD khi v ch* khi chu>i h7i
tD.
V d$: Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s!

V&i m/i n = 1, 2, 3, ta c:


Su t!m by hoangly85

V chu>i hnh h/c c s! h'ng tBng qut h7i tD nn theo tiu chuKn so snh ,c
pht bi$u trong ?nh l trn chu>i s! h7i tD.
H+ qu5:
N+u tEn t'i gi&i h'n v&i L l m7t s! th"c dng th cc chu>i s!
dng v cng h7i tD ho.c cng phn kI.
.
.
Ghi ch:


Su t!m by hoangly85

Trong tr1ng h,p ta ni un tng ng v&i vn (khi n . $ ) v vi+t
l un ~ vn . V(y: n+u un ~ vn th cc chu>i s! dng v cng h7i tD
ho.c cng phn kI.
$ p dDng cc tiu chuKn so snh ta ph3i ghi nh& tnh ch)t h7i tD hay phn kI c=a
m7t s! chu>i th1ng g.p, ch2ng h'n chu>i hnh h/c. L y ta cng nh(n k+t qu3 sau
y v- s" h7i tD c=a chu>i (9 l tham s!):
Chu>i h7i tD ' 9 > 1.
K+t qu3 ny c th$ ,c ch9ng minh b;ng cch p dDng tiu chuKn tch phn Cauchy
s5 ,c trnh by sau. Mng v&i tr1ng h,p 9 = 1 ta c chu>i phn kI.
V d$:

Ta c: ~ . M chu>i phn kI v @ l m7t h;ng s! khc 0 nn
chu>i c8ng phn kI.

Khi n . $ , ta c . 0


Su t!m by hoangly85

! ~ ~ =
V chu>i hnh h/c c s! h'ng tBng qut h7i tD nn theo tiu chuKn so snh ta c
chu>i c8ng h7i tD.

Khi n . $ , ta c . 0.
! ~ .
V chu>i phn kI nn chu>i c8ng phn kI.
2. Tiu chuXn dAlembert.
,nh l: (Tiu chuKn dAlembert) Xt chu>i s! dng
.t . Ta c:
0
sao cho
6 n > n
0
, Dn ( q
th chu>i s! h7i tD.
0
sao cho
6 n > n
0
, Dn & 1


Su t!m by hoangly85

th chu>i s! phn kI.
T4 ?nh l trn ta rt ra h6 qu3 sau y, c8ng ,c g/i l tiu chuKn h7i tD
dAlembert:
= A .
(i) N+u A < 1 th chu>i s! h7i tD.
(ii) N+u A > 1 th chu>i s! phn kI.
Lu :
r;ng
= A .
V d$:


Su t!m by hoangly85

1) Xt chu>i s! v&i x l m7t s! th"c cho tr&c. Kh3o st s" h7i tD c=a
chu>i s!.
S! h'ng th9 n c=a chu>i s! l . Nh(n xt r;ng v&i x = 0 th cc s! h'ng -u
b;ng 0 nn chu>i h7i tD. Xt tr1ng h,p x 0 0, ta c:

Suy ra
= 0.
V(y chu>i h7i tD v&i m/i x.
2) Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s! .

=
v > 1.
Suy ra chu>i phn kI.
3. Tiu chuXn cn thDc Cauchy.


Su t!m by hoangly85

,nh l: (Tiu chuKn cn th9c Cauchy) Xt chu>i s! dng .
.t Cn = .
0
sao cho
6 n > n
0
, Cn ( q
th chu>i s! h7i tD.
0
sao cho
6 n > n
0
, Cn & 1
th chu>i s! phn kI.
T4 ?nh l trn ta rt ra h6 qu3 sau y, c8ng ,c g/i l tiu chuKn cn th9c
Cauchy:
= A .
N+u A < 1 th chu>i s! h7i tD.
N+u A > 1 th chu>i s! phn kI.
Lu :


Su t!m by hoangly85

r;ng
= A .
V d$:
Xt chu>i s! v&i x l m7t s! th"c cho tr&c. Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i s!.
= . 0 khi n . $
T4 tiu chuKn Cauchy ta suy ra chu>i h7i tD v&i m/i x.
Xt s" h7i tD c=a chu>i s!

= . 2 khi n . $
Suy ra chu>i s! phn kI theo tiu chuKn Cauchy.
4. Tiu chuXn tch phn Cauchy.
,nh l: (tiu chuKn tch phn Cauchy)


Su t!m by hoangly85

N+u chu>i s! c d'ng , nghAa l v&i m/i n; trong f l
m7t hm s! lin tDc, khng m v gi3m trn [1, +$ ) th ta c:
h7i tD ' h7i tD
V d$:
1) Xt s" h7i tD c=a chu>i i-u ha m0 r7ng .
Tr&c h+t ta th)y r;ng n+u 9 ( 0 th ( & 1) khng h7i tD v- 0 nn chu>i phn
kI. Xt tr1ng h,p 9 > 0. D% th)y r;ng cc tiu chuKn dAlembert v tiu chuKn cn
th9c Cauchy -u khng cho ta k+t lu(n ,c v- tnh h7i tD hay phn kI c=a chu>i s!.
Hm s! f(x) = th@a cc i-u ki6n gi3 thi+t trong tiu chuKn tch phn Cauchy. Do
tch phn suy r7ng h7i tD khi v ch* khi 9 > 1 nn chu>i h7i tD khi
v ch* khi 9 >1. Tm l'i ta c:
h7i tD ' 9 > 1.
2) Xt s" h7i tD c=a chu>i

, v&i .
Hm s! f(x) th@a cc i6u ki6n c=a tiu chuKn tch phn Cauchy. Xt tch phn


Su t!m by hoangly85

Bi bi+n: u = ln(x), th ,c
= = + $
V(y chu>i phn kI.


Su t!m by hoangly85

Bi 13 Chu[i t0ng qut, chu[i hm

III. CHU\I T\NG QUT
1. Chu[i an d4u
Cho dy = a
n
> cc s! dng, chu>i s! c s! h'ng tBng qut u
n
= (-1)
na
n hay u
n
= (-
1)
n+1
a
n
,c g/i l chu>i an d)u. Lin quan +n chu>i an d)u ta c tiu chuKn h7i tD
leinitz nh sau:
,nh l: (tiu chuKn Leibnits)
N+u chu>i an d)u th@a mn 2 i-u ki6n:
Dy = a
n
> l dy dng gi3m, v
= 0;
th chu>i h7i tD. Hn n#a tBng S c=a chu>i th@a 0 < S ( u
1
.
Ch thch:
Chu>i th@a i-u ki6n c=a tiu chuKn Leibnitz trong ?nh l trn ,c g/i l chu>i
Leibnitz. N+u dng tBng
Sn =
$ x)p xA tBng c=a chu>i Leibnitz th ph<n d th9 n c=a chu>i l Rn th@a:
| Rn | ( | un
+1
|
V d$: Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i .


Su t!m by hoangly85

Chu>i s! l chu>i an d)u c s! h'ng th9 n l = , v&i
l dy s! dng gi3m v h7i tD v- 0. V(y chu>i s! l chu>i Leibnitz nn
chu>i h7i tD.
2. H;i t$ tuy+t 'i
,nh ngh-a:
Chu>i s! (c d)u b)t kI) ,c g/i l h%i t& tuy(t #i n+u chu>i
h7i tD.
Chu>i s! ,c g/i l bn h%i t& n+u chu>i h7i tD nhng chu>i
phn kI.
Ghi ch: Chu>i khng dFn t&i s" h7i tD c=a chu>i .
V d$:
1) Chu>i h7i tD theo tiu chuKn Leibnitz nhng chu>i i-u ha
phn kI. V(y chu>i l bn h7i tD.
2) Xt chu>i c s! h'ng tBng qut .
Ta c:
~ ~


Su t!m by hoangly85

v chu>i i-u ha m0 r7ng h7i tD. Suy ra chu>i h7i tD theo tiu
chuKn so snh. V(y chu>i h7i tD tuy6t !i.
,nh l:
N+u chu>i h7i tD th chu>i h7i tD v
.
D&i y l m7t s! tnh ch)t ,c ch9ng minh lin quan +n cc chu>i h7i tD
tuy6t !i.
,nh l: (Riemann)
Gi3 s: chu>i bn h7i tD. Khi v&i m/i s! S h#u h'n ho.c l S = - $ , tEn t'i
m7t cch thay Bi v? tr c=a cc s! h'ng c=a chu>i $ ,c m7t chu>i m&i c tBng l
S.
,nh l:
N+u chu>i h7i tD tuy6t !i th khi thay Bi v? tr cc s! h'ng c=a chu>i m7t
cch ty ta vFn ,c m7t chu>i m&i h7i tD tuy6t !i v c cng tBng v&i chu>i ban
<u.
,nh l: (Cauchy)
N+u cc chu>i v h7i tD tuy6t !i v c tBng l<n l,t l S v T th
chu>i gEm m/i s! h'ng (i = 1, 2, , n; j = 1, 2, , n) theo m7t th9 t" b)t kI
lun h7i tD tuy6t !i v c tBng b;ng ST.


Su t!m by hoangly85

IV. CHU\I HM
1. ,nh ngh-a
Cho dy hm s! v&i n = 1, 2, cng xc ?nh trn m7t t(p E cc s! th"c. Khi
v&i m>i x # E ta c chu>i s!

Khi xt x bi+n thin trong E, ta g/i chu>i l m7t chu"i hm. i$m x
0
# E
m chu>i h7i tD ,c g/i l i)m h%i t&; ta c8ng ni chu>i hm h7i tD t'i
x
0
. T(p t)t c3 cc i$m h7i tD ,c g/i l mi*n h%i t& c=a chu>i hm. G/i D l mi-n
h7i tD c=a chu>i l8y th4a, ta c:
,
,

l cc hm s! c=a x xc ?nh trn D. Sn(x) ,c g/i l tBng ring th9 n c=a chu>i
hm, S(x) l tBng c=a chu>i hm v Rn(x) l ph<n d th9 n c=a chu>i hm. TBng S(x)
c th$ bi$u di%n d&i d'ng

V&i m/i x # D ta c , nn , nghAa l ph<n d
c=a chu>i hm h7i tD +n 0 khi n . +$ .
V d$:
1) Tm mi-n h7i tD c=a chu>i hm


Su t!m by hoangly85

bi+t r;ng chu>i s! h7i tD khi v ch* khi 9 > 1. Do chu>i
h7i tD khi v ch* khi ln(x) > 1, hay x > e. Suy ra mi-n h7i tD c=a chu>i hm l D = (e,
+$ ).

V&i m>i x, chu>i s! (*) c s! h'ng tBng qut
, v&i
A =
= = ex.
Theo tiu chuKn h7i tD dAlembert ta c:
A < 1 ' x < 0 : chu>i (*) h7i tD.
A > 1 ' x > 0 : chu>i (*) phn kI.
A = 1 ' x = 0 : chu>i (*) c d'ng l chu>i phn kI.
V(y mi-n h7i tD c=a chu>i hm l D = (-$ , 0).


Su t!m by hoangly85

V&i m>i x, chu>i s! (*) c c s! h'ng tBng qut , v&i
A =
= = +$ .
Theo tiu chuKn cn Cauchy ta c chu>i phn kI (v&i m/i x). V(y mi-n h7i tD c=a
chu>i hm l t(p h,p r>ng.
2. H;i t$ :u
,nh ngh-a:
Xt x bi+n thin trong m7t t(p X no n;m trong mi-n h7i tD c=a chu>i hm
. G/i S(x) l tBng c=a chu>i hm v Sn(x) l tBng ring th9 n c=a chu>i
hm. N+u v&i m/i ? > 0, tEn t'i n
0
(? ) sao cho
6 n & n
0
(? ),6 x # X, | Sn(x) S(x) | < ?
th ta ni chu>i hm h%i t& *u t&i hm S(x) trn t(p X, ho.c dy hm Sn(x) h7i tD -u
t&i hm S(x) trn t(p X. i-u ny c8ng c nghAa l dy cc ph<n d Rn(x) = S(x) -
Sn(x) h7i tD -u t&i 0 trn X.
?nh l sau y cho ta m7t tiu chuKn v- s" h7i tD c8ng nh h7i tD -u c=a chu>i
hm.
,nh l: (tiu chuKn Weierstrass)
N+u 9ng v&i m/i n l&n hn m7t n
0
no v v&i m/i x # X v chu>i s!
dng h7i tD, th chu>i hm h7i tD -u v h7i tD tuy6t !i trn X.
V d$:
1) Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i hm


Su t!m by hoangly85

Ta c:

9ng v&i m/i x # R v do chu>i h7i tD , nn chu>i hm h7i tD
-u v h7i tD tuy6t !i trn ton trDc s! theo tiu chuKn Weierstrass.
2) Kh3o st s" h7i tD c=a chu>i hm

Do nn tEn t'i n
0
sao cho v&i m/i n & n
0
th
.
Suy ra v&i m/i n & n
0
v v&i m/i s! th"c x ta c:
(
m chu>i s! i-u ha (m0 r7ng) h7i tD. V(y theo tiu chuKn Weierstrass
chu>i hm h7i tD -u v h7i tD tuy6t !i trn ton trDc s!.
3. Tnh ch4t c/a chu[i hm h;i t$ :u
Trong mDc n<y s5 pht bi$u m7t s! ?nh l v- tnh ch)t c=a cc chu>i hm h7i tD
-u.
,nh l: (Tnh lin tDc c=a hm tBng)


Su t!m by hoangly85

N+u m/i hm lin tDc trn X v chu>i hm h7i tD -u +n hm S(x)
trn X, th S(x) c8ng lin tDc trn X.
,nh l: (tch phn t4ng s! h'ng)
N+u m/i hm lin tDc trn [a, b] v chu>i hm h7i tD -u +n hm
S(x) trn [a, b], th
B .
,nh l: ('o hm t4ng s! h'ng)
Gi3 s: ta c cc i-u ki6n sau y:
Cc hm c 'o hm lin tDc trong kho3ng (a, b);
Chu>i hm h7i tD +n S(x) trong (a, b);
Chu>i cc 'o hm h7i tD -u trong (a, b).
Khi S(x) c 'o hm trong kho3ng (a, b) v
S(x) B =


Su t!m by hoangly85

Bi 14 Chu[i l]y thNa

V.CHU\I L^Y THVA
1.,nh ngh-a
Ta g/i chu>i hm c d'ng

l chu"i l+y th,a. Cc h;ng s! ,c g/i l cc h( s# c=a chu>i l8y
th4a, h6 s! ,c g/i l h6 s! tBng qut c=a chu>i. Ta g/i l
s! h'ng tBng qut c=a chu>i l8y th4a.
N+u th"c hi6n php Bi bi+n th chu>i l8y th4a trn tr0 thnh chu>i c
d'ng . Do trong cc mDc ti+p theo d&i y ta ch* chu>i l8y th4a c
d'ng
(*).
V d$:
1) Chu>i l8y th4a
c h6 s! tBng qut l .
2) Chu>i l8y th4a


Su t!m by hoangly85

c h6 s! tBng qut l . B;ng cch Bi bi+n X = x+2, chu>i l8y th4a
,c chuy$n v- d'ng
.
2. Bn knh h;i t$ v mi:n h;i t$
M7t trong nh#ng v)n - ,c xem xt !i v&i chu>i l8y th4a l tm mi-n h7i tD. Cho
chu>i l8y th4a
(*).
Tr&c h+t c th$ th)y r;ng chu>i (*) h7i tD t'i x = 0. ?nh l sau y l m7t trong
nh#ng k+t qu3 quan tr/ng lin quan +n v)n - tm mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a.
,nh l: (Abel)
N+u chu>i l8y th4a h7i tD t'i th chu>i c8ng h7i tD tuy6t !i t'i
m/i x # .
N+u chu>i l8y th4a phn kI t'i th chu>i c8ng phn kI t'i m/i x +
.
ChDng minh:
Gi3 s: chu>i l8y th4a h7i tD t'i , nghAa l chu>i s! h7i
tD. Khi

! c s! dng M sao cho ( M v&i m/i s! t" nhin n.


Su t!m by hoangly85

Cho m7t s! th"c x # . Ta c:
(
v&i 0 0 < 1.
Chu>i hnh h/c h7i tD do q < 1, nn chu>i h7i tD tuy6t !i.
Tm l'i ta c chu>i l8y th4a h7i tD tuy6t !i trn . Ph<n (i)
c=a ?nh l ,c ch9ng minh.
By gi1 gi3 s: chu>i l8y th4a phn kI t'i , nghAa l chu>i s!
phn kI. N+u c s! th"c x + m chu>i h7i tD
th theo ph<n ch9ng minh 0 trn ta c chu>i h7i tD (mu thuKn). V(y
chu>i phn kI t'i m/i x + . Ph<n (ii) c=a ?nh l ,c ch9ng minh.
T4 ?nh l Abel ta c m7t s! nh(n xt v- d'ng c=a mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a
nh sau. Tr&c h+t chu>i h7i tD t'i x = 0 v&i tBng bp sau y:
Tr1ng h,p 1: Chu>i ch* h7i tD t'i x = 0.
Tr1ng h,p 2: Chu>i h7i tD trn ton trDc s!.
Tr1ng h,p 3: Chu>i c i$m h7i tD v c i$m phn kI . T)t
nhin l theo ?nh l Abel. V(y mi-n h7i tD D c=a chu>i l8y th4a ph3i
th@a D " nn b? ch.n. Do tnh <y = c=a t(p s! th"c D c c(n trn


Su t!m by hoangly85

ng R. C th$ th)y r;ng n+u > R th chu>i phn kI t'i x, v n+u x # (-R, R) th
chu>i h7i tD t'i x.
,nh ngh-a: (bn knh h7i tD)
Cho chu>i l8y th4a . N+u tEn t'i s! dng R sao cho chu>i l8y th4a h7i tD
t'i m/i x m < R v chu>i phn kI t'i m/i x m > R, th R ,c g/i l bn
knh 7i tD c=a chu>i l8y th4a. Tr1ng h,p chu>i ch* h7i tD t'i x = 0 ta ni bn knh h7i
tD c=a chu>i l8y th4a l R = 0; n+u chu>i h7i tD trn ton trDc s! th ta ni bn knh
h7i tD l R = +$ .
Theo ?nh nghAa trn ta c cc tr1ng h,p v- mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a nh
sau:
N+u bn knh h7i tD R l m7t s! th"c dng th mi-n h7i tD D c=a chu>i l8y th4a l
m7t trong 4 tr1ng h,p sau:
1) D = (-R, R) khi chu>i khng h7i tD t'i - R.
2) D = [-R, R] khi chu>i h7i tD t'i - R.
3) D = [-R, R) khi chu>i h7i tD t'i -R nhng khng h7i tD t'i R.
4) D = (-R, R] khi chu>i h7i tD t'i R nhng khng h7i tD t'i -R.
N+u R = 0 th mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a l D = = 0> .
N+u R = +$ th mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a l D = R.
V(y vi6c tm bn knh h7i tD c=a chu>i l8y th4a l b&c r)t quan tr/ng cho vi6c tm
mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a. Ta c th$ tnh bn knh h7i tD c=a chu>i l8y th4a d"a
theo ?nh l d&i y.
,nh l: (Tm bn knh h7i tD)
Cho chu>i l8y th4a . Gi3 s: hay = .
Khi bn knh h7i tD R c=a chu>i l8y th4a l
R = n+u l s! th"c dng;
R = 0 n+u = +$ ;
R = +$ n+u = 0.
V d$:


Su t!m by hoangly85

1) Tm mi:n h;i t$ c/a chu[i l]y thNa

H6 s! tBng qut c=a chu>i l8y th4a l . Ta c
= 1 ! R = 1
$ xc ?nh mi-n h7i tD ta c<n xt s" h7i tD c=a chu>i t'i cc i$m -1 v +1. Xt t'i x
= -1, ta th)y chu>i s! phn kI. T'i x = 1, ta c chu>i
s! c8ng phn kI(do s! h'ng tBng qut c=a chu>i s! khng d<n v-
0).
V(y mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a l D = (-1, 1).

H6 s! tBng qut c=a chu>i l8y th4a l . Ta c
= 1
! bn knh h7i tD R = 1.
Xt t'i x = -1, ta ,c chu>i l chu>i Leibnitz nn h7i tD. T'i x = 1 ta c
chu>i i-u ha nn l chu>i phn kI.
V(y mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a l D = [-1, 1).


Su t!m by hoangly85


H6 s! tBng qut c=a chu>i l8y th4a l , v&i x
0
= -2 Ta c
= 1/2
! bn knh h7i tD R = 2.
Xt t'i x = x
0
R = -4, ta ,c chu>i s! = =
phn kI. T'i x = x
0
+ R = 0, ta ,c chu>i =
h7i tD theo tiu chuKn Leibnitz.
V(y mi-n h7i tD c=a chu>i l8y th4a l D = (-4, 0].

C th$ tnh ,c bn knh h7i tD c=a chu>i l8y th4a l R = 0. Suy ra chu>i ch* h7i tD
t'i x = 0, t9c l mi-n h7i tD D = = 0> .

C th$ tnh ,c bn knh h7i tD c=a chu>i l8y th4a l R = +$ . Suy ra chu>i h7i tD t'i
m/i x, t9c l mi-n h7i tD D = R.
3. Cc tnh ch4t c/a chu[i l]y thNa


Su t!m by hoangly85

Trong mDc ny s5 nu ln m7t s! tnh ch)t c=a chu>i l8y th4a lin quan +n s" h7i tD
-u, tnh lin tDc, tnh 'o hm v tch phn.
Tnh ch4t 1:
Chu>i l8y th4a h7i tD -u trn m/i o'n [a, b] n;m trong kho3ng h7i tD c=a n.
Tnh ch4t 2:
TBng c=a chu>i l8y th4a l m7t hm lin tDc trong kho3ng h7i tD c=a n.
Tnh ch4t 3:
Ta c th$ l)y tch phn t4ng s! h'ng c=a chu>i l8y th4a trn o'n [a, b] n;m trong
kho3ng h7i tD c=a n. Ni cch khc ta c

Ngoi ra, n+u g/i S(x) l hm tBng c=a chu>i l8y th4a v R l bn knh h7i tD th v&i
m/i x thu7c kho3ng h7i tD (-R, R) ta c:

=
Tnh ch4t 4:
Ta c th$ l)y 'o hm t4ng s! h'ng c=a chu>i l8y th4a trong kho3ng h7i tD c=a n v
chu>i m&i nh(n ,c c8ng c cng bn knh h7i tD v&i chu>i ban <u.
V d$:
1) Tnh tBng

C th$ tnh ,c d% dng l bn knh h7i tD c=a chu>i l8y th4a l R = 1, v(y kho3ng
h7i tD l (-1, 1). Trong kho3ng h7i tD ny, ta l)y 'o hm t4ng s! h'ng c=a chu>i th
,c


Su t!m by hoangly85

=
2) L)y tch phn c=a S(x) trn o'n [0, x] s5 ,c

Suy ra:

Tnh tBng
, | x | < 1.
Ta c:

L)y 'o hm t4ng s! h'ng trong kho3ng (-1, 1) th ,c
=

Toan Cao Cap - A1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Toan Cao Cap - A1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIO TRNH TON CAO C!

l cc h;ng s!, v ta c th$ tnh ,c cc h;ng s! ny b;ng phng php

You might also like