1

Bn Hnh Trnh Tm Linh

Thin S Sayadaw U Jotika
T Kheo Tm Php Dch
---o0o---
http://www.phattuvietnam.net
Mc Lc

Phn gii thiu
Li ni u
Tiu s
Chng 1 : Chun b tm
Chng 2 : Cc k nng v hiu bit
c bn
Chng 3 : Con ng bc vo thin
Vipassana
Phn 1 : Con ng bc vo thin
Vipassana
Phn 2 A
2

Phn 2 B
Chng 4 : Tip Cn Tu Gic Th
Nht
Phn 1 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
Phn 2 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
Phn 3 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
Chng 5 : Tu gic th nht v th
hai: Hay bit tm v i tng; Phn
bit nhn duyn
Phn 1 : Tu gic th nht v th hai :
Hay bit tm v i tng; Phn bit
nhn duyn
Phn 2 : Tu gic th nht v th hai:
Hay bit tm v i tng; Phn bit
nhn duyn
3

Chng 6 : Tu tri v thng, kh v
v ng bng kinh nghim trc tip
Phn 1 : Tu gic th ba : Tu tri v
thng, kh, v ng bng kinh
nghim trc tip
Phn 2 : Tu tri v thng, kh v v
ng bng kinh nghim trc tip
Chng 7 : Tu th t: Kinh nghim
s sanh dit ca cc hin tng . Phn
bit o v phi o
Phn 1 : Tu th t : Kinh nghim s
sanh dit ca cc hin tng. Phn
bit o v phi o.
Phn 2 : Tu th t: Kinh nghim s
sanh dit ca cc hin tng . Phn
bit o v phi o
Chng 8 : T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy Nguy
4

Him, Tu Kinh s, Tu Ym ly, Tu
Mun Gii thot v Tu Gin trch.
Phn 1 : T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym
ly, Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Phn 2: T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym
ly, Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Phn 3: T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym
ly, Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
5

Chng 9 : Tu th mi mt: Tu X
Hnh, cnh ca i vo cc tu gic cn
Nit Bn v sau
Phn 1 : Tu th mi mt: Tu X
Hnh, cnh ca i vo cc tu gic
cn Nit Bn v sau
Phn 2 : Tu th mi mt: Tu X
Hnh, cnh ca i vo cc tu gic
cn Nit Bn v sau
Chng 10 : Nit Bn v sau
Phn 1 : Nit Bn v sau
Phn 2 : Nit Bn v sau
Chng 11 : Nhng suy ngh cui cng
v chun b cho k nhp tht
Phn 1 : Nhng suy ngh cui cng v
chun b cho k nhp tht
Phn 2 : Nhng suy ngh cui cng v
chun b cho k nhp tht
6

Phn cui

---o0o---
Phn gii thiu
Hy tng tng mt ngi no
ang tm kim mt s hiu bit, mt
cu tr li cho nhng bn khon ca
cuc sng. Ngi bit rng trong
cuc sng ca mnh c g khng
n. Chc chn phi c mt cuc sng
khc tt p hn th ny. Anh ta tm
kim v li tm kim, v ri ngu
nhin cm ln mt cun sch, v
sung sng tm thy cu tr li cho
vn ca mnh Chnh n y ri!
v k t , cuc i ca anh ta
hon ton thay i ( Verenable
Nanadassi)
7

Ny B la mn, y Ta s hi ng,
nu ng kham nhn,hy tr li cho ta.
Ny B la mn, ng ngh th no? ng
c thng tho con ng i n
Rajagaha?

- Tha Tn gi, con c thng tho v
con ng i n Rajagaha.

Ny B la mn, ng ngh th no?
y, c mt ngi, mun i n
Rajagaha, ngi ny n ng v ni
nh sau: Tha Tn gi, ti mun i
n Rajagaha. Hy ch cho ti con
ng i n Rajagaha.

ng ni vi vi ngi y nh sau:
c, ny bn, y l con ng a
8

n Rajagaha. Hy i theo con ng
y trong mt thi gian. Sau khi i trong
mt thi gian, bn s thy mt lng tn
nh th ny, hy i theo trong mt thi
gian. Sau khi i trong mt thi gian,
bn s thy mt th trn tn nh th
ny, hy i theo trong mt thi gian.
Sau khi i trong mt thi gian, bn s
thy Rajagaha vi nhng khu vn m
diu, vi nhng khu rng m diu, vi
nhng vng t m diu, vi nhng h
ao m diu. Du cho ngi y c
khuyn gio nh vy, c ging dy
nh vy, nhng li ly con ng sai
lch, i v hng ty. Ri mt ngi
th hai n, mun i n Rajagaha .
Ngi ny n ng v ni nh sau :
Tha Tn gi, ti mun i n
9

Rajagaha. Mong Tn gi ch con
ng y cho ti. Ri ng ni vi
ngi y nh sau: c, ny bn,
y l ng i n Rajagaha. Hy i
theo con ng y trong mt thi
gian bn s thy Rajagaha vi nhng
khu vn m diu, vi nhng khu rng
m diu, vi nhng vng t m diu,
vi nhng h ao m diu. Ngi y
c ng khuyn gio nh vy, ging
nh vy, i n Rajagaha mt cch an
ton.

Ny B la mn, do nhn g, do duyn
g, trong khi c mt Rajagaha, trong
khi c mt con ng a n
Rajagaha, trong khi c mt ng l
ngi ch ng, du cho ng c
10

khuyn gio nh vy, ging dy nh
vy, mt ngi ly con ng sai lc,
i v hng ty, cn mt ngi c th
i n Rajagaha an ton?

- Tha Tn gi Gotama, y
con lm g c? Con ch l ngi
ch ng, tha Tn gi Gotama.

- Cng vy, ny B la mn,
trong khi c mt Nit bn, trong khi
c mt con ng i n Nit bn,
v trong c mt Ta l bc ch
ng, nhng cc t t ca Ta,
c Ta khuyn gio nh vy, ging
dy nh vy, mt s chng c
cu cnh ch Nit bn, mt s
khng chng c. y, ny B la
11

mn, Ta lm g c? Nh Lai ch
l ngi ch ng.

Kinh Gotama Moggallana Trung
B Kinh

---o0o---
Gii thiu

Bn hnh trnh tm linh l nhng
bi ging ca thin s Sayadaw U
Jotika c mt phong cch thuyt ging
ring, c th ni kh phng khong so
vi truyn thng Min in. Phn ln
Tng tn Pht gio Min in rt
trng truyn thng, h lun theo st
kinh in v cc b ch gii mt cch
nghim tc, v vy nu c ai phng
12

khong mt cht s khng khi b xem
l phng tng.

Thc ra thin s Sayadaw U Jotika
cng khng ra ngoi truyn thng, ng
vn trch dn nhng kinh vn, nhng
nh ngha t chnh tng Pali hay ch
gii rt truyn thng, nhng chnh l
ng mun ni ln kinh nghim trung
thc ca mnh. Nhng kinh nghim v
l cng nh v s ca ng c th cha
phi l tiu ch chun mc, v d nhin
cng cha hn lt t c chiu su vi
diu ca Pht Php, nht l trn
phng din php hnh, nhng du sao
vn l kinh nghim chn chc v
sng ng m ng t mnh thn
chng, ch khng l mt l thuyt
13

hon ton trung thnh vi kinh in
nhng trng rng v hn.

Mt iu c v rt nghch l nhng li
rt tht, l ci ng thng xut
pht t ci sai hn l t ci ng l
tng. iu ny khng phi l qu kh
hiu, v thc t khng ai c th ng
ngay t tiu chun l tng trong kinh
in, m phi ng t trong ci sai m
mnh thc s tri nghim.

Ci ng, ci sai tht kh lng. ng
trn mt gc no th thy iu
ny rt ng, nhng ng trn mt
bnh din khc th iu li hon ton
sai. Chn l t n lun lun ng, ch
c ci thy, ci bit mi c ng c sai.
14

U Jotika c th c mt s sai lm qua
kinh nghim thy bit ca ring mnh,
nhng ci sai ny l duyn rt thc cho
ci ng cng ngy cng chnh xc
hn, nh th cn hn l ch chp gi
ci ng l tng nhng khng bit th
nghim th no.

Ring ti, ti ng cm vi thin s U
Jotika rt nhiu im, trn t duy cng
nh trn th nghim. Mc d chng ti
tip cn chn l t hai hng khc
nhau: Thin s th tng n dt, nhp
tht mt thi gian kh di trong qu
trnh th nghim, cn ti khng c ranh
gii gia n v hin, nhp v xut
chn la cho mnh. Ti phi gip mt
vi nhng g n v i trong i ti
15

hc ra bi hc ca ring mnh, nhng
chng ti c chung mt quan im l
c th nghim ri chn l s n.

Qua bn dch r rng, trong sng ca
s Tm Php, thin s U Jotika gi
n cc bn mt mn qu php m
chnh thin s tri nghim mt cch
chn thnh v rt trung thc vi mnh.
Mi cc bn khm ph b quyt hnh
thin ca thin s U Jotika trn hnh
trnh th nghim tm linh.

T nh Bu Long, 12/10/2006
HT. Vin Minh
Trng Ban Thin hc Nguyn Thu
Vin Nghin cu Pht hc Vit Nam

16

---o0o---
Li ni u

Chng ti ti thm Sayadaw U Jotika
nhn dp ngi gh thm Kuala Lumpur
thng 4 nm 2004 v xin php ngi ln
cui cho xut bn cun sch ny. Sau
khi c ngi ng , chng ti xin
ngi cho mt gi v u cun sch
v nu c th, xin ngi vit cho li gii
thiu. Ngi gi mt u tht
tuyt : Bn hnh trnh tm linh.
Ngi cng ni thm rng c rt nhiu
ngi mong mun c ghi li nhng
bi ni chuyn ca ngi, th nn c l
hay hn c l chng ti nn t vit li
gii thiu v k s qua v qu trnh
17

thnh hnh nn cun sch t nhng bi
ni chuyn .

Khi quay li Penang vo cui nm
2003, chng ti gp Sunanda Lim
Hock Eng nh xut bn Inward Path.
ng ni vi chng ti l ng mi tr
v Singapore, y ng gp
Sayadaw U Jotika v xin php ngi cho
xut bn mt s cun bng ghi m cc
bi php ca ngi ging cho cc thin
sinh tham d kho thin
ti Melbourne, Australia vo nm
1997. Sunanda ang tm ngi ghi
li cc bi php t bng ghi m.
Tuyt qu! Chng ti tht ln: Chng
ti chp li hu ht cc cun bng
ri.
18


Vo cui nm 2002 u nm 2003, khi
ang hnh thin ti thin vin Shwe Oo
Min Min in, chng ti c
nghe cc bng ghi m v rt n
tng v cc bi php ca Sayadaw U
Jotika, v s chn thnh, ci m cng
nh phong cch ni chuyn ca ngi.
Do , chng ti quyt nh n
mt ngi cha ti Kalaw, mt vng
min ni bang Shan, nhp tht v
chp li ton b cc bi ging ca ngi
t bng ghi m v coi n nh mt
ngi bn ng hnh trn con ng
tm php ca mnh. Chng ti t nhn
thy, mc d gi y c th t thc
hnh m khng cn phi c mt ngi
thy bn cnh thng xuyn tham
19

vn na, song nhng bi php ngi
cung cp cho chng ti rt nhiu
phng tin hu ch pht trin tu
gic ngy mt su sc hn. Trc y,
chng ti tng gp Sayadaw trong
mt ln ngn ngi Min in, nhng
ngi khng phi l thy hng dn ca
chng ti. Tuy vy, iu lm cho
chng ti thc s ngc nhin l s
tng ng gia kinh nghim ngi m
t trong tin trnh cc tng tu gic vi
kinh nghim thc t ca chng ti.
Nhng bi php ca ngi cng c
nim tin trong chng ti rng Php Bo
qu thc hin hu khp mi ni trn
th gian. Chng ti cm thy ngi thc
s l mt thin tri thc (kalayana
mitta) ca mnh.
20


C mt vn l c Sunanda v chng
ti u khng c c mt b bng
hon chnh, thm ch l mt b bng
cn nghe tt cng khng c. Tuy nhin
khi quay li Australia, chng ti
nhn c mt b bng y t ng
Mendes hi Pht gio ca Victorian.
Va hay, con gi ng cng mi hon
thnh xong vic ghi chp mt s bi
php. Th l chng ti hai ln gp
may v thc lng cm n h rt nhiu.

Chng ti r sot v bin tp li cc
bn tho (rt cm n i c
Katapunna trung tm thin
Vivekavana Solitude Grove, Bukit
Berapit, Penang cho php chng ti
21

dnh thi gian bin tp bn tho trong
thi gian hnh thin ti trung tm). i
c Jotinanda thc hin phn hiu
nh v b sung vo bn tho nhng
on kinh Pali m Sayadaw trch
dn. Ngoi ra i c cn in thm
phn tham chiu km theo nhng trch
on Pali ; chng ti thc s cm n
i c gip cho nhng phn vic
ny. Chng ti c b sung mt s thay
i v ng php, song vn c gng gi
nguyn cch ni chuyn c o ca
Sayadaw. Bn c th nghe li ton b
cc bi php ny trong a MP3 km
theo.

Chng ti xin by t lng bit n chn
thnh n Sunanda, cho php s
22

dng my tnh cng nh v s kin
nhn, ho phng v tt bng ca ng.
Xin cm n tt c nhng ngi gp
cng sc vo vic xut bn cun sch
nh, nht l nhng ngi lm cng vic
chun b a.

Mong rng vic c v nghe nhng bi
php ny s sch tn bn tip tc tin
bc thnh t c nhng mc
tiu tm linh ca mnh.

Anna Muresu v Leslie Shaw
Penang, thng 10 nm 2004.

---o0o---
Tiu s

23

Thin s Sayadaw U Jotika sinh ngy
5/8/1947 trong mt gia nh Hi gio
Min in. Ngi c gio dc trong
mt trng dng Thin cha gio, tt
nghip k s in t v nghin cu su
rng v khoa hc, tm l hc v trit
hc phng ty. Ngi lp gia nh
v l cha ca hai ngi con gi trc
khi xut gia lm mt nh s Pht gio
Nguyn Thu. Ngi tri qua hn 20
nm sng trong rng su c c tu
thin, sau chuyn v sng ti th
Yangoon ca Min in.

Sayadaw U Jotika l mt thin s rt
c knh trng v ni ting Min
in v trn th gii. Mc d sinh ra
v ln ln Min in, song thin s
24

c mt vn hiu bit uyn bc v nhiu
nn vn ho khc nhau. Ngi cng
tng nghin cu su rng v vn ho
ty phng v nhiu nm sinh sng
nc ngoi. Thin s Sayadaw U
Jotika xut bn nhiu tc phm ni
ting, trong c: Cuc i l mt
hnh trnh tm linh, Ngi nh chnh
nim, Bn hnh trnh tm linh,
Tuyt gia ma h

Bn hnh trnh tm linh l tc
phm mi c xut bn ln u tin
bt ngun t bn gc l nhng ghi chp
t mi mt bi php ca thin s
Sayadaw U Jotika, ging cho mt kho
thin t chc ti Australia vo nm
1997.
25


Trong tc phm ny, thin s Sayadaw
U Jotika ging gii cn k v chi
tit v con ng tu tp vi nhiu
hng dn c th v cc tng tu gic
ca thin Vipassana. Thin s minh
ho v dn chng bng nhiu cu
chuyn v kinh nghim ring ca bn
thn, cng nh t nhng v thy kh
knh ca ngi.

Ngi xem bn thng c nhiu
cch hiu rt khc nhau v quang cnh
tht trn thc a. Bn th rt hu
ch, khng c bn bn c th b lc
ng, nhng bn phi t mnh bc
i v khm ph hiu c ci c
v trn bn trng nh th no trn
26

thc t, v hai hnh nh ny thng rt
khc nhau, mc d chng c lin quan
vi nhau. C s khc bit ln gia bn
v con ng thc t: Bn ch l
mt phin bn gin lc ca thc t
m thi. Thin s Sayadaw U Jotika

---o0o---
Chng 1 : Chun b tm
Nh ti thy y, hu ht cc bn
u tui ba mi, bn mi
hoc nm mi. Cc bn tng
lm nhiu vic, tng tri nghim
kh nhiu trong cuc i, tng
nm tri thnh cng v c tht bi.
Gi y, ti ngh cc bn sn sng
hng ti nhng iu tt p
hn.
27

Thc ra lc ny hay lc khc, cc bn
tng lm iu ny, tng rn
luyn nhng phm cht tinh thn v
tm linh ca mnh. Bi v hm nay l
ngy u tin ca chng ta, nn s
c dnh ring cho phn gii thiu.
Trc khi thc s bt tay vo hnh
thin, chng ta cn phi chun b cho
chnh mnh. Mi khi mun lm bt c
iu g, chng ta u phi chun b
trc; iu ny rt quan trng. l
iu ti hc c t lu trc y,
v ti cng dy iu cho cc bn b
v hc tr ca ti: hy chun b cho
chnh mnh. Nu bn thc thc s
chun b cho nhng iu mnh sp lm,
th mi vic s tr nn t nhin v d
dng mt cch ng ngc nhin. Cng
28

nh mt ngi nng dn hay mt
ngi lm vn mun trng hoa hay
gieo cy, u tin ngi y phi chun
b, phi lm t. Nu khng lm t m
gieo ht th s ch c mt s ht ny
mm, nhng cng khng th ra tri v
ri cng sm ho hon v cht dn.
Chng khng n su bn r bi v
khng c phn bn, khng nc
v dinh dng nui cy.

Cng vy, mt ngi mun tu tp rn
luyn nhng phm cht tm linh ca
mnh cng phi lm nh th. C hai
vic u c nhiu nt tng
ng. Chc cc bn bit ngha ca
t bhavana ch? Mt trong nhng
ngha ca n l s tu tp, trau di.
29

Ngha en ca bhavana l lm cho ci
g pht trin, ln mnh. Gc
ca bhavana l bhu, ngha l nui
dng, tng trng. Khi trng mt loi
cy no , bn phi c ht ging hay
mt nhnh ca cy m trng. Nh
vy l bn c mt ci g trng.
Nu khng c ging th chng th
trng nn cy. Ch c ging thi th
cng cha , bn phi lm t, nh
sch c v pht quang mnh t .
cng l iu chng ta cn phi lm
trong cuc sng. C thng mc lan
trn rt t nhin. Hy nhn su vo
cuc sng ca chng ta, nhn su vo
cch sng ca mnh v tm xem c
nhng loi c no ang mc trong
. Mt s loi c c t rt lu,
30

n su bn r vng chc, cn phi mt
thi gian di mi c th nh bt gc
chng ln c. Cc thi h tt xu
cng vy, ung ru, dng cht say
Nh c lm dn sch si l vic rt
quan trng.

Nu bn thc s thch lm iu g th
ng mc c. Rt nhiu ngi hi ti:
Phi mt bao nhiu thi gian ngi thin
th mi c nh (samadhi), phi hnh
thin bao lu mi t n Nit bn?
Lm sao c th ni bao lu c. Nu
bn thc s thch lm mt vic g ,
bn s thy hnh phc v mnh ang
lm iu ; nim vui v hnh phc
ny s em li cho bn rt nhiu ngh
lc. Xin ng mc c! Con ngi ta
31

thng thch b ra tht t v thu vo
cng nhiu cng tt. Ti ngh y
khng phi l mt thi chn chnh,
c bit l trong thin tp. Trong cc
lnh vc khc ca i sng cng vy.
Trong cc mi quan h chng hn, nu
bn ch mun cho tht t v nhn tht
nhiu th rt cuc bn s chng nhn
c t g c.

Bn s nhn li nhiu nh cho ra,
l mt chn l.

Cho t, s nhn c t; nu cho tt c,
bn s nhn c rt nhiu. Khi hnh
thin, bn hy nhn su vo trong tm
mnh,ti sao mnh lm vic ? Mnh
c thc s thch lm iu
32

khng? Khi lm bt c mt vic g, bn
cng cn phi c mt s hy sinh no
y. bn cn phi t b mt th g
trong cuc i. Cng nh khi bn ti
tham d kho thin ny, bn phi t
b mt ci g .

Bn cht con ngi chng ta, v c bn
l hng v tm linh, bn trong mi
ngi u c nhng c tnh tt p
nh tm t i. Lng bi mn, chnh
nim v s bnh an ca tm
hn. Chng ta c sn nhng ht
ging v mong mun chng ny
mm, ln mnh. Con ngi tht l
phc tp, mt mt vn mun th hng
dc lc, nhng mt khc li cng chng
mun g c. Chng ta mun t b!
33


Khi hc tr sn sng th v thy s
xut hin. Ti c nghe cu ny
u v rt thch n. Ti thy n
rt ng.

Hy nhn nhn tht su sc, nhiu
ngi trong s chng ta y
khng cn tr trung g na. Chng ta
lm rt nhiu vic trong i v u
thy rng chng c g l mn nguyn
c. Chng ta cha bao gi tm thy bt
c th g, d l ti sn hay vui th, c
th em li s tho mn lu di cho
mnh c. Thc s, chng ta vn ang
tm kim mt iu g khc hn na.
Khi thc s sn sng n nhn,
ci chng ta cn s n. Hy t hi
34

mnh rng: Mnh thc s sn sng
n nhn n hay cha?

Trc khi hnh thin, c mt s vic
chng ta cn phi xem xt chun b
tm l. Trong cuc sng hng ngy,
chng ta b xo ng bi bao nhiu th
vic trn i. chun b tm thch
hp vi thin tp, mt trong nhng
vic cn lm l suy xt v ci
cht. Cuc i ngn lm, rt nhanh ri
chng ta s i qua cuc i, hy ngh
n tui tc ca chng ta y, ch cn
li i cht thi gian na l xong
mt i ngi. Nu c chnh nim,
tnh gic trc gi lm chung, chng ta
c th ngh xem mnh lm c
nhng g trong cuc i ny. C ci g
35

trong i chng ta thy thc s mn
nguyn khng? Ti tng my ln
bn cnh ci cht. C ln, ti b st rt
rt nng trong nhiu thng tri, hi
ti cn sng trong rng v thuc men
th rt thiu thn. Ti khng th n
ung g, ngi yu l v chun b cht.
Bn b ng y xung quanh v ni
vi nhau: Anh y bt tnh nhn s,
hn m ri. Ti vn c th nghe
nhng khng th nhc nhch g c.
Lc , ti ngh li nhng vic mnh
lm trong i v cm thy cha lm
c mt vic g thc s mn nguyn
c. Ti c mt bng cp, c mt
cng vic, lp gia nh v tng
lm nhiu vic khc. Xt v nhiu
mt, ti thnh t, nhng tt c
36

nhng iu gi y chng c
ngha g na. Ch c mt ngh duy
nht thong hin trong tm m ti thy
tht ngha, l vic ti hc thin.
Lc ti hng tm n vic hnh
thin v cm thy d mnh c cht by
gi th vn OK, nhng ti mun mnh
phi cht trong cht trong chnh nim,
cht trong khi ang hnh thin. l
iu duy nht mang li cho ti cht
bnh an trong tm, l ci ti c th
nng ta. Tt c mi th khc khng
c mt bn ti trong gi pht .

chun b tm cho vic hnh thin,
chng ta cn suy ngh n s ngn ngi
ca kip sng con ngi. D ta c sng
c bao lu, thm ch n 100 nm i
37

na th cng cha phi l di. Nu
chng ta ngh v cuc i ca mnh v
so snh vi thi gian sinh tn ca tri
t ny, th n cng ch nh phn na
giy ng h m thi. Hy suy ngh v
s ngn ngi ca cuc i v t nhc
nh rng: Mnh khng c thi gian
m phung ph u, thi gian tht qu
bu v thi gian chnh l cuc sng.
Nu ta hi mt ngi no : Ny
bn, bn c mun sng lu
khng? Cu tr li s l: Tt nhin
mun sng lu ch! Nu c sng
lu bn s lm g? Hu ht chng ta
u khng c mt cu tr li r rng,
chng ta thc s cng khng bit mnh
mun g trong cuc i ny na, chng
ta ch mun c sng lu. iu ny
38

cho thy s bm vu ca ta vo cuc
sng, nhng ta li khng bit cch tn
dng ti a cuc sng. Nu sng thc
s chnh nim v bit cch s dng
mt cch hiu qu nht thi gian ca
mnh, th chng ta c th thnh tu
c mt iu g

Chng hn, c ngi phi lm nm
nm mi xong, chng ta ch cn mt
nm. Chng ta c th bin mt nm
ca mnh bng nm nm ca h. Nu
chng ta sng c 60 hoc 70 nm v
tn dng c ti a thi gian ca
mnh th cng tng ng nh c
sng ti hai hoc ba trm nm vy.
Khng bit bao nhiu thi gian trong
39

cuc i tri qua v ch, v chng ta
sng qu tht nim, qun mnh.

Nu chng ta hiu c rng cuc
i tht ngn ngi, thi gian tht
ng qu, nu chng ta c hiu bit
v Php, thi gian s cn tr nn
ng qu hn nhiu.

ng do d na, hy lm ngay
nhng g cn lm hm nay, chng ta
khng th bit mnh c cn sng n
ngy mai na hay khng. Ngay hm
nay, ngay by gi, lm ngay nhng
vic cn lm, v c gng hon thnh
n.

Ajjeva kiccam atappam. ~ MN iii 187
40


Mt hnh gi nhit tm s khng
hoang ph thi gian. D ang u,
ang lm g, cng u l lc v l
ni bn hnh thin.

Chng ta cn tng nim n c Pht.
Cng tm hiu nhiu v c Pht, ta
li cng hiu thm v nhng c tnh
ca Ngi, v s thanh tnh v tr tu
ca Ngi. Khi ngh v cc n c ca
c Pht, tm s l phn nh ca i
tng bn ang suy ngh n. Chng
hn khi ng ngi mt chuyn khng
vui, th t nhin ta cng tr nn bun
b. S an lc hay bun kh trong tm
ph thuc vo i tng tm ang
hng n v cch chng ta nhn nhn
41

i tng . Khi ngh n ngi mnh
hng thng yu, th ta cng tng
trng c tm t i, ta cng cm
nhn c tnh thng. Cng vy, khi
nim tng v c Pht, v s gii
thot, tr tu, s an bnh v thanh tnh
ca Ngi th iu g s xy ra trong tm
ta? Mt phm cht tng t nh vy s
ny mm trong ta. iu rt quan trng
l hy tm hiu tht nhiu v c Pht.
Khi ngh n Ngi, chng ta ngng
m cc phm cht ca Ngi v t bn
thn chng ta cng mong mun c
c nhng c tnh cao thng nh
vy. iu lm cho tm ta hng ti
cc c tnh , chng s tr thnh
mc ch ca ta, ti mun c gii
thot, an lc v tr tu. Cho d khng
42

thnh Pht, th chng ta cng rn luyn
cho mnh nhng c tnh y n mt
mc no . Khi gic ng, xt v
mt mt no , ta s cng tr thnh
mt v Pht.

Khi chng ta coi c Pht l thy, th
s thanh tnh, tr tu v gii thot ca
Ngi s cho chng ta mt hng i,
Ti ang i v u? u l mc ch
ca i ti?

Bn cng nn suy t v Pht Php, v
nhng iu c Pht dy. Khi hnh
thin mt thi gian, bn s chng
nghim c S Thc trong li dy
ca c Pht, bn s bit n thc s
ng. Bn bit n s dn mnh n u.
43

Pht Php khng phi l th chng
ta ch nghe v tin ngay lp tc, n
khng phi l th c tin m
qung. Bn c th t mnh pht hin ra
iu ; l mt gio l thc tin,
hy suy ngh k iu ny. Hc hi,
nghin cu gio l v tp thin, l
nhng vic rt ng lm. i khi
chng ta cng b dao ng: Mnh c
nn hnh thin khng nh hay l i ra
v lm mt ci g ? Nu bn thc
s hiu c gi tr ca thin th bn s
dt b c mi s li ko, dt b
c nhng am m, vui th, hng
th v s dnh nhiu thi gian hn na
cho thin tp. Hy thng xuyn suy
ngh n nhng li ch ca thin.

44

Mt khi thc s thy c thin tp
ng gi th no, bn s dnh c cuc
i cho n. Dnh cho n cng nhiu,
bn s c cng nhiu. Hy nhit tnh
lm iu vi tt c tm hn!

y l mt iu cn phi c thnh
cng trong bt k cng vic g bn lm.
Nu ton tm ton lm mt vic g
, th nht nh bn s thnh
cng. Nu bn ch lm na vi, th
cng ch c mt thi gian, ri v
khng c tin b, bn s ngh rng
mnh mt cng mt sc, mt bao
nhiu thi gian m cng chng i n
u c. Do , bn tr nn chn nn.
Nu ch lm na vi, bn s khng c
ng lc t c tin b, v bi
45

khng c cht tin b no c nn bn
cng khng c lng tin vo n na.

Mt iu khc cn phi c l s thu
thc, t ch. Ti bit c mt s ngi
khng thch nghe t ny lm bi h
ngh rng thu thc l i lp vi t
do. iu khng ng. Nu chng ta
cho rng t do l mun lm g th lm,
th khng phi l th t do ch
thc.

T do ngha l bit ci g l hu ch,
ci g l iu li ch ng lm, bit ci
g l thin, ci g l bt thin; chn
nhng iu thin, nhng iu ng
n, tt p v lm ht mnh.

46

Thu thc c nhiu ngha, mt trong cc
ngha l gi gii. Ti sao ta phi gi
gii? i vi ngi ti gia, gii c
nm hoc tm gii. i vi ch tng
th c 200 gii. Thi gian u, khi c
gng gi gii, chng ta thng cm
thy rt t tng, b buc, hnh nh
khng cn ch cho mnh xoay x na.
Chng ta khng th lm bt c iu
g! Nu tip tc rn luyn tm ca
mnh nh th, sau mt thi gian, chng
ta s sng quen vi n. Khi , ta s
khng phi c gi gii na, bi tht ra,
gii hnh tr thnh bn cht ca ta
v ta s cm thy rt t do.

Nu chng ta khng gi gii th iu g
s xy ra? Nu chng ta c st sanh,
47

trm cp, t dm, ni di v ung ru,
s dng cht gy nghin th sao? iu
g s xy ra vi ngi ?

Khi mt ngi khng gi gii, ngi
khng c lng t trng.

Mt cch t nhin, t su thm trong
tm, chng ta lun bit ci g l ng
n, ng lm v ci g l khng ng
n, khng chn chnh. Chng ta u
hng trc s cm d, chng ta u
hng trc lng tham, sn hn v cc
th vui dc lc khc. Khi ta khng t
ch ng, thu thc bn thn, chng ta
thng xuyn lm nhng vic khng
chn chnh. Chng ta t hi mnh v
hi ngi. Khi lm hi ngi l chng
48

ta t lm hi mnh bi v khng c
cch no lm hi ngi m khng lm
hi chnh bn thn mnh c. iu l
khng th. Ti nhn ra c iu ny,
thm ch ngay nhng vic lm rt
nh nht. Mt ln, trong cha, tri ma
rt to v ngoi ca cc ti c mt tm
thm chi chn v c mt ch ch nh
thng nm (ti gi l ch cn
(he), bi v i vi ti, ch cng ging
nh con ngi, chng c tm thc v
cng nhy cm). Bi v tri ma nn
n cng mun kim mt ch kh ro
nh ti. Khi tri ma ti mun mt
ch kh ro bi v ti khng mun b
t. Con cn ny thng tm n cc
ca ti v nm trn tm thm , mi
khi mun ra ngoi, ti khng ti no
49

m c ca v n c nm ngay ,
i khi n lm ti pht bc. Ti
ngh: Mnh phi dy cho con ch ny
mt bi hc ln sau n khng n
nm y na. Bn bit ti lm g
khng? Ti mc mt x nc, m ca
ra v s di o vo n, nh bng s
dy cho n mt bi hc rng nu ln
sau cn tip tc m n nm y na
th my s t nh th ny y. Khi
ang lm iu , cht chnh nim
quay tr v v ti bt c qu tang
ci tm ca mnh:Mnh ang lm g
th ny nh? Ti thy mnh ang cm
nhn mt ni au n trong tm. Ti
c cm gic rng mnh khng phi l
mt con ngi tt p, t bi g c, ti
tht qu l tn nhn. Cm gic lm
50

ti b tn thng su sc, tht l au
lng khi bn thn mnh li l mt con
ngi nhn tm, khng phi l mt con
ngi y lng t i v bi mn na.
Khi bt gp c chnh mnh ang tm
cch hi ch cn nh b y, song d c
b t, n cng khng thc s b tn
thng, ci lm ti tn thng nhiu
nht l ti nh mt s bnh an, tnh
lng v lng t trng ca chnh mnh.

iu ny cn t hi hn. Trong nhng
dp khc, ti li nhn din c r hn
nhng iu ny. C lc, ti cng chng
c hi ai, bt c mt ai c, chng hn
khi mt s ngi li chi, ti cm thy
khng thch lm v khng mun mt
thi gi vi h. Ngi ny c n li
51

ln ny, ln na, cn ti chng c th
li chng c cht th gi ri ri no
dnh ring tip ng ta c, v vy ti
cng chng ra tip na. Khi nhn li
vo tm mnh, ti mi thy rng thc
ra nu mun, mnh vn c th dnh cho
ng ta mt cht thi gian no ,
nhng ti cm thy trong lng tht lnh
nht, khng c s thng yu, khng
tt bng v cng chng nng nhit g.
Khi quan st c iu , ti cm
thy tht au lng. Quay mt lm ng
i vi mt con ngi tht l mt vic
lm au n. Khng cho n tip
nhn, khng cm thy c lng nhn
hu v yu thng c ngi ta, iu
sao m au lng n th. Khi lm
mt iu nh vy l chng ta nh
52

mt i lng t trng ca chnh mnh,
iu tht l au n v t bc bit
bao. ng l trong mt s trng hp,
chng ta cng phi t ra mt gii hn
no , nhng khi lm iu , chng
ta cn lm vi s hiu bit, vi lng
nhn hu v ng nn lnh nht vi
ngi.

Khng tun gi ng gii l chng ta
lm hi ngi khc v hi c
chnh mnh. Nhng iu gii ny
khng phi do ai p t. N l iu
ht sc t nhin.

T trong su thm trong tm, chng ta
u bit rng khng tun gi ng gii
l c hi v khng thch ng. Ngay c
53

i vi nhng ngi khng c gii
hnh,song t su thm trong lng, h
vn thm knh trng nhng ngi c
gii c. H knh phc, ngng m v
nh gi cao nhng con ngi t bi,
nhn hu v rng ri. Mt khi nh
mt i lng t trng, chng ta s cm
thy mnh khng cn gi tr g na. Khi
chng ta cm thy mnh khng xng
ng, chng ta s khng th no ton
tm ton , s ch lm mi vic mt
cch na vi, bung th. Ngi no
cm thy mnh khng xng ng, s
khng th c gng ht kh nng, h
thy mnh c t ra l ang lm mt
cng vic g , nhng thc ra h
chng lm c ci g c. thy
mnh xng ng vi iu g, iu rt
54

quan trng l bn phi cm thy mnh
xng ng nhn c tnh thng, t
do, s bnh an, s hiu bit v tr tu
su sc.

Bn ch c th tin ln c ngang
vi mc t trng ca mnh m
thi.

iu ny rt quan trng.

Vy lm th no tng trng c
lng t trng? Hy lm nhng iu
chn chnh, trnh lm mi iu sai tri.
Khi c t trng, bn s c s t tin v
t trn trng bn thn mnh. Vi nhng
c tnh ny, bn c th tin rng mnh
l mt ngi tt. Lm mi vic tt v
55

trnh lm iu sai tri, khi bn s
cm thy thc s mnh l mt ngi
tt. Chng ta phi t rn luyn bn thn
khng lm nhng vic bt thin, c
gng lm mi vic thin vi mt thi
chn chnh, lm vi tt c tm lng.
Nui dng tm lng t i vi tt c
mi ngi, vi c cc sinh vt, iu
s nui dng li tm hn bn v mang
li cho bn rt nhiu ngh lc. Bn s
thy mnh l mt con ngi t bi, xng
ng c nhn s yu thng. T
cm thy mnh xng ng vi tnh
thng (metta), xng ng vi nhng
iu tt p trn i, iu rt quan
trng, khng c iu , bn s khng
th hnh thin c. Hy lm mt iu
56

g tng trng hn na nhng
phm cht trong mnh.

Hy b qua qu kh v sn sng sng
trn vn vi hin ti. Sn sng thay
i v trng thnh. Chng ta
thng s s thay i, v bi v thiu
t tin, chng ta khng dm c gng
ht mnh. Chng ta phi c trch
nhim vi chnh bn thn v vi cuc
i mnh. D bt k nhng g tng
xy n vi mnh trong qu kh, cng
ng trch c v li cho ai c.

Ti tng gp nhiu ngi, h lun
li cho ngi khc v nhng iu
bt hnh ca h, nhng li khng chu
c m hc hiu ra mt iu g
57

gip mnh sng hnh phc hn. Hy
lun c gng ngh iu thin, mc d
iu rt kh lm. Hu ht nhng
suy ngh ca chng ta thng l bt
thin: tham lam, sn hn, ng mn,
ghen tc, t him. Mi ngy, bn hy
c gng chnh nim, bit mnh suy
ngh nhng g, nhng cng ng c
kim sot chng. Mi khi bt trng qu
tang mnh ang suy ngh bt thin v ai
hay vic g, hy c gng quan st n t
nhiu gc khc nhau xem c th
hc c g t vic khng v hy c
ci nhn tch cc v n. Bn hy quyt
tm suy ngh tch cc cng nhiu cng
tt. Tt c nhng vic mi ch l
bc chun b cho vic thin tp. Nu
sut ngy bn ngh iu bt thin ri li
58

ngi thin hy vng s c hnh
phc v bnh an th iu s khng
bao gi xy ra bi v bn cha chun b
tm mnh. Suy ngh mt cch tch cc
v hng thin chnh l nhng suy
ngh v t duy chn chnh.

Bt c ai cng phi nm tri nhng
thng trm, tt xu, nhng thun li
v kh khn i, l iu ht sc
t nhin. Hy suy ngh k v iu ,
n s gip bn bit cch bung x v
bt dnh mc hn vi mi th.

Mt iu quan trng na l phi bit
thu thc lc cn (su gic quan mt, tai,
mi, li, thn v .) Chng ta nhn
ng qu nhiu, nghe qu nhiu cn t
59

hn ch mnh li. Xem TV, c sch
bo nhng cng vic ch lm nu
bn thy n l cn thit, cn khng hy
c gng gim bt i. Nu khng t hn
ch mnh trong cuc sng hng ngy,
chng ta s khng c thi gian v
sc lc m tp hnh thin. trnh
cho tm khi b tro c, bt an, bn
phi c gng thu thc cn mn. Cch
kim sng, nui mng trong sch l rt
quan trng, hy quan tm n nhng
nhu cu ca mnh mt cch hp
l. Mt ngi bn, cng l thin
sinh, k vi ti rng trc khi tp thin,
anh y thng s dng my photocopy
ca c quan vo vic ring, nhng t
khi tp thin v bit cch nhn bit tm
mnh th anh nhn ra rng mi khi lm
60

nh vy anh u cm thy c li nh l
mnh ang c mt hnh ng trm cp
vy. Mc d chng ai ni g c, nhng
chic my l dng chung cho
cng vic ca cng ty, nn t anh
khng s dng my vo vic ring
na. Nu c ngi khc s dng th
cng chng sao, l vic ca h, k
h thi, nhng vi bn th khc, bn l
ngi ang tu dng cc phm cht
tm linh ca mnh v ang lm cho
mnh tr nn xng ng vi nim hnh
phc v bnh an ch thc, xng ng
vi tr tu v gii thot chn chnh.
Hy c gng lm cho cuc sng ca
mnh tr nn cng gin d cng tt,
gin d t trong ci n, ci mc, trong
tt c mi vic. Bt c vic g bn lm,
61

bt c vt g bn s hu, chng u
i hi thi gian v sc lc ca bn, v
c th gy ra nhiu xo trn, bt an cho
bn thn bn na. S ph ca ti, trong
cc ca ngi cha, thc s khng
h c mt th c g c. Thy ch
c ba tm y mc trn ngi v thay i
lun phin git. Trong nh khng c
mt th c no, sn nh cng sch
trn nh lau nh li. Khi sng trong mt
cn phng trng khng, tm bn cng
s rng khng nh vy. Khi bn i mua
hng siu th m xem, tm bn s
nh th no? Sng trong mt cn
phng trng, th khng c mt ci g
gy xo trn cho bn c c. Nu bn
mun tin b trong thin tp, hy c
62

gng sng mt cuc sng n gin nht
n mc c th.

Thin tp cng ging nh gieo trng
trn mt tha rung.
Mi ngy hy c gng nhn tht su
vo trong tm mnh, c gng lm sch
c di, bi v c di vn thng xuyn
thm nhp tm ta hng ngy hng gi.
Chng s n su bn r nu bn
chng lu, r chng cng ngy cng
chc v s rt kh nh b, nhng nu
bn ty sch mm sng ca chng
trc khi chng kp lan rng th iu
v cng ch li.

Hi v p: Trong giai on u, ti
khng khuyn bn t b hon ton mi
63

th ngay lp tc. Hy b dn dn tng
cht mt, nhng phi tht thnh
thc. Th xem xem mnh c th dt b
c ci g khng, nht l m nhc. Ti
tng k vi cc bn l ti rt yu m
nhc. Khi cn tr ti l mt nhc s, v
bi v tnh yu vi m nhc, ti gp
g v lm quen vi mt nhc s ng
thi cng l mt thin gi xut sc. Bn
vn c th va l mt nhc s va l
mt thin gia. Thy dy thin u tin
ca ti l mt ngh nhn ch tc dng
c m nhc v cng l mt nhc s.
Ngay c khi ng lm n v khi chi
n, ng cng chi chuyn ch ht
mnh, thc s cn trng v vi mt tnh
yu thc s. Loi nhc ng chi tht
m du v bnh an. Nu bn thch m
64

nhc, hy tm loi nhc no lm cho
tm ca mnh tr nn bnh an v tnh
lng. Bn khng thit phi t b tt c
mi th, bn ch c th t b nhiu n
mc bn c th t b m thi.

Hy lm mi vic mt cch chm ri
v dn dn tng bc mt.
Nu m nhc l ngh kim sng ca
bn v n nh hng khng tt n
thin tp, th trong trng hp bn
phi c mt quyt nh dt khot.

Hi: Nhn tin cho ti hi, chuyn
con ch ri sau th no?

p: Ti tm cho n mt ch nm thch
hp v cm thy rt hnh phc v iu
65

. Mi khi bn th hin lng tt vi
bt k chng sanh no, iu s lm
cho bn rt hnh phc, n rt li ch v
h tr cho s tu tp ca bn rt
nhiu. Hy t t v nhn hu cng
nhiu cng tt. i khi bn cng c th
ni cn nng gin, bun bc, nhng
chng ta c th hc c t chnh kinh
nghim y.

Hy hc cch t tha th cho chnh
mnh. Chng ta khng bao gi l
hon ho c.
Hy t hi bn thn xem: Mnh c
gng ht mc cha? Cc bn y
cng tu tp c t lu ri, hy c
gng ht mnh i bn.

66

Mi khong khc bnh an u c tc
ng v cng ln n tm ta. S bnh
an ca tm hn, cho d ngn ngi n
u, cng c gi tr v lng.

Mi khi tm bn bnh an, thanh thn,
d ch l trong mt vi giy thi, n
cng em n mt s khc bit rt ln.

Trong cuc sng, chng ta lun lun
phi la chn, vy hy la chn s
bnh an cho tm hn mnh, d ch l
vi giy ngn ngi.

Mi ngy, mi gi ti u chn cho
mnh cuc sng ca mt nh s. Lm
mt nh s khng phi l d. Nu d
nh vy th khng c nhiu ngi
67

hon tc n th. Chng no cn cha
c thnh qu A na hm (bc thnh bt
lai), mt v s vn lun c th chn con
ng hon tc, tr li lm ngi c s
ti gia. Vy th, chng ta hy chn
chnh nim. Tt c mi vn tm l
nan gii, c bn u bt ngun t phn
tm linh ca con ngi. Nu c thi
ng n v s hiu bit ng n, bn
c th gii quyt c rt nhiu vn
tm l. Ti n v li y trong bn
thng. Vic n y cng l mt phn
trong tin trnh hc hi ca ti. iu
cng cn thit cho s trng thnh ca
bn thn ti.

Trong cuc sng, chng ta cn sng
cn i, hi ho; cn dnh thi gian
68

cho chnh mnh v thi gian cho
ngi khc. Nu ch sng cho mi
bn thn mnh,chng ta s khng bao
gi cm thy mn nguyn. Nu bn
thc s mun c hnh phc, hy gip
cho ngi khc cng c hnh phc
nh bn, gip bng bt c cch no.

Cho cng nhiu, bn s cng trng
thnh. Thc ra, nhng tr ngi ln nht
li thng n t nhng tu tng v
hnh vi bt thin ca chnh bn thn
mnh m thi

---o0o---
69

Chng 2 : Cc k nng v hiu bit
c bn
Phn 1: Cc k nng v hiu bit c
bn
Bc tng bc nh mi ngy t
hon thin mnh. Phi tht kin
nhn v quyt tm. Khi bn tip tc
tin ln, th mi vic s tr nn d
dng hn. Ch cn i ng hng v
khng bao gi dng li, chc chn
bn s ti ch.
---o0o---
Cc k nng v hiu bit c bn
Ti mun nhc li mt cht nhng iu
chng ta tho lun tun trc, c th c
mt s bn c tr nh tt v cn nh
70

c kh nhiu. Tr nh ch tn ti
trong mt thi gian rt ngn, c ngi
ni rng nu bn nghe mt iu g
mt ln, sau mt ngy, bn cn nh
c 10%, ngy th hai cn nh c
5% v sau mt tun bn ch cn nh
t 1 n 2%. V vy, tng cng
kh nng ghi nh, bn phi n i n li
nhiu ln; khi bn ln tui th thng
kh nh, nht l i vi loi tr nh
ngn hn. Do ti mun nhc li i
cht v nhng iu ging tun
trc.
Cc bn cn nh v d ln trc v lm
rung khng? Cc bn nn ghi nh v
d , nn nh rng thin l s tp
luynbhavana c ngha l trau di,
nui dng, lm cho ci g trng
71

thnh. gieo trng hoa mu bn cn
phi lm t, nh c, dn sch si ,
rc ri cho n khi t mm xp, ri
mi bn phn, ti nc, lm rung
cho tt khi gieo ht, n s d dng
ny mm, bn r. Ngay c sau , bn
cng khng c b qun, m phi
thng xuyn thm nom, xem c c
mc li khng, bi v iu t nhin l
c rt d mc, trng hoa, rau qu hoc
ma mng th mi kh, ch trng c
th rt d. C di thng mc trn lan
t nhin, rt kh dit tr v nh tn gc
chng. V vy, nh nng thng phi
dnh rt nhiu thi gian lm c rung,
lm i lm li nhiu ln.
Hnh thin l vic chng ta lm trong
mi lc. Trong mi lc chng ta lun
72

phi lm c v bn phn cho rung
ti tt.

Chng ta phi lm g cho ni tm mnh
ti tt? Chng ta hy nui dng tm
t (metta), tm bi (karuna), hy tinh t
hn, nhn hu hn v bit quan tm
hn n bn thn mnh v ngi
khc. Chng ta khng c quyn tn
nhn, ngay c vi chnh mnh. Mt s
ngi thng ni: Ti chu kh thay
cho ngi khc, ti ngh khng
phi l thi ng, khng ai cn phi
au kh c. Hy c mt tm lng t bi,
nhn hu i vi bn thn mnh v vi
ngi, iu cng c ngha l bn
cn gi gii. Nu tht s bn nhn hu
vi chnh mnh v ngi, th bn phi
73

gi ng gii, bi v khi ph gii bn
khng th khng c c vi chnh
mnh v ngi khc. Mt ngi ni:
Ti khng st sanh, ti khng n cp,
ti khng t dm, ti khng la o,
nhng ti c ung ru ti chng
lm hi n ai c. Ti ch thch ung
mt cht thiNhng thc ra, ung
ru l bn t hi mnh, v mt
cch gin tip, khi t hi mnh l ta
hi n c ngi khc. Tt c chng ta
u c mi lin quan, rng buc ln
nhau, bn khng th t hi mnh m
khng gy hi n ngi, khng gy
hi n cha m, n v chng, n con
ci v n bn b c.

74

Tt c chng ta u c mi lin quan,
rng buc ln nhau. Chng ta khng
th hi ngi m khng t hi n
mnh hay ngi khc. Khng bao gi
lm hi mt ai, l iu rt quan
trng.

y l mt bi th rt hay th hin
nhng g ti mun ni:

Sc mnh no, con ngi lm hoa
hng vn ng dy?

y l cu hi: Sc mnh no, con
ngi lm hoa hng vn ng
dy? - Hy chun b t trng
l iu ti ang ni n.

75

Ri bi hng kia s t ln ln, bi
nha sng bn trong chnh bn thn
mnh.

Hy chun b t trng cho mnh i cc
bn!

c c s bnh an trong tm hn,
bn cn phi c sc mnh t tin, chng
ta phi c can m xc nh ci
g l thc s c ngha v qu gi i
vi mnh Vy, i vi chng ta ci
g l gi tr ch thc y? L nhng
ngi hnh thin, chng ta t gi tr
chnh nim, s bnh an v tnh lng
ca tm hn, chng ta t gi tr s
tri tc, bit , t gi tr tu gic
thm su, s gii thot, v dng mt
76

t Pali, chng ta t gi tr Nit Bn,
ni an lc ti thng, t do ti thng.

Vy t c hnh phc, i hi
chng ta phi c s cam m ca c
tin, th n cng i hi mt s kin tr,
nhn ni khng lay chuyn, iu ny
rt quan trng kin tr, nhn ni
khng h lay chuyn. Nu thc s qu
trng chnh nim, th chng ta phi c
gng ht mnh lun lun chnh
nim. iu rt quan trng, kin tr,
nhn ni khng lay chuyn chng ta
khng th ni rng: c ri by
gi, t 4 n 5 gi chiu ti s gi
chnh nim, cn sau 5 gi th thi.
Chng ta khng th ni th c.

77

Ngi no thc s hiu c
thin v chnh nim c ngha nh
th no i vi mnh, ngi s
khng cn n nh thi kho biu
cho thin na.

iu ngha l g? Mt ngi thc
s hiu c ngha ca thin, hiu r
iu g din ra trong tm mi khi c
chnh nim v mi khi tht nim, nu
hiu c s khc bit , ngi
s khng bao gi ni rng: Gi ny
ti dnh ring chnh nim cn gi
kia s thi khng chnh nim na.
y khng h c la chn.

Tht nim ngha l bn ang t cho
php t tng mnh to ra th tiu
78

cc, bi v mi trng xung quanh c
qu nhiu th tip sc cho tiu cc,
tip sc cho lng tham, tip sc cho
thi ch k c sng trong ta. Chng ta
ang lm cho chng ta ngy cng tr
nn ch k hn,ngy cng bt mn hn,
v ngy cng khng bit . Khi ni
chuyn v s bit M, ti ni:
Nu tri tc. Bn c th gim c mt
na chi ph sinh hot bi v hng ngy
bn tiu pha qu nhiu vo nhng vic
khng cn thit. Mt ngi
ni: Nhng nu gim mt na chi tiu
th nn kinh t xung dc, khng nn
lm nh vy, anh phi chi tiu nhiu
hn na. H ch ngh mi n vic
chi tiu cho nn kinh t, h khng ngh
n phn tinh thn ca chnh mnh.
79

y bn phi c s la chn ln lao,
bn t gi tr vo iu g? Rn luyn
cc phm cht ni tm, pht trin tm
linh hay ch chy theo ch s Down
Jones?

thc s trau di cc phm cht
tm linh th khng h c ng tt,
khng c con ng no l bng
phng, d dng c.

M, h qung co cho mt kho
thin nh th ny: Ch vi 1.000 la,
bn s c o trong vng ba ngy, ch
mt ba ngy thi Khng c con
ng tt no nh th c u, bn
khng th mua s gic ng c. Bn
phi pht trin cc phm cht ni tm
80

mt cch dn dn, dn dn thu hiu
su sc v tt c nhng phm cht tt
p v c nhng iu xu xa trong
chnh mnh.

Thm ch, ngay c khi thy nhng iu
xu xa ca mnh, bn cng phi tht
ci m v c lng bi mn. Vi s chp
nhn, bn s nhn n nh mt ci g
khng thuc c nhn mt ngi
no. Hy nhn tt c tham lam, sn hn,
cu gin, ng mn, ghen t nh l
nhng iu rt t nhin. Nu cm thy
c li vi mnh v hi hn v c
nhng t tng , th bn ch cng c
thm ci ng ca mnh m thi. Nu c
th nhm tm tham lam, sn hn, ghen
tc, t him v ng mn nh l nhng
81

iu ht sc t nhin, khi l bn
bit nhn vi tm x. Khng vic g
phi bun bc, chng vic g phi hnh
phc hay au kh v nhng iu
c.

Bng chnh nim v vi tm x, nu
bn thy c mi s u c n v
i, ci sau thay ci trc, khi bn
ng s ht ng dng nui phin
no. Phin no khng s b n n,
d bn c vi dp n n u, n
cng khng bao gi chu thua, m
thm ch s cn tr nn mnh hn.

Phin no, l nhng tham lam, sn
hn, t him, ganh ght, ng mn trong
tm ta, chng rt s b nhn chiu
82

tng trc din, nhn vi mt tm x
bnh thn, vi tr tu, v nhn nh mt
ci g rt t nhin, khng phi l ai,
khng phi ti, khng phi ca ti,
khng phi t ng ca ti. Chng ta
phi lun lun c chnh nim trong
mi lc, v lun lun hnh ng chn
chnh, thch hp.

L mt thin sinh, ngay c khi khng
thc s ch tm vo mt i tng
no, th t nht chng ta cng thng
xuyn duy tr chnh nim mt mc
chnh nim no . Mi khi c mt
suy ngh sanh khi, chng ta phi bit
r chng l loi no v ch cn quan
st, sau mt lc chng s i khi; nu
chng vn khng chu i,th ta c th
83

chuyn hng tm vo mt vic thin
no .

Trong kinh in ni rng chng ta nn
hc hiu, nghin cu sch v Pht
Php. C nhng lc cc cm xc v
phin no trong ta ni ln qu mnh m
ta khng bit lm g. Trong nhng lc
kh khn nh vy, th vic tm c,
nghin cu kinh in, Pht Php s
gip chuyn hng tm bn n nhng
t tng thin. Nu khng th lm
c iu hoc bn khng mun
lm, th c th trao i, chuyn tr vi
mt ngi no tht chnh nim v
bnh an.

84

Gn gi vi ngi chnh nim v
bnh an s gip bn chnh nim v
bnh an hn. iu ny rt quan trng.

c Pht ging dy rt nhiu v
thin tri thc (ngi bn tinh thn), v
li ch gn gi vi ngi chnh nim
v bnh an.

y cng l kinh nghim ca bn thn
ti, n tng u tin ca ti vi thy
ti l thy thy rt chnh nim v bnh
an trong mi lc, ngay c khi thy lm
vic. Ti thng k vi cc bn v
ngi thy u tin ca ti l mt nhc
s, mt ngh nhn ch tc dng c m
nhc. Ti vn thng ngh nhiu v
thy, tht l mt con ngi chnh
85

nim. Ti cha bao gi thy thy bun
bc chuyn g c. Cha bao gi thy
thy vi vng, lun lun khoan thai,
ung dung, t ti,lm mi vic mt cch
rt chnh nim, hon ho v thong
th. Trong bt c vic g thy lm, thy
lun lun lm tht hon ho. Ti cha
bao gi nghe thy thy ba hoa v bt
c ci g, v nhng thnh cng hay
nhng phm cht , ti nng no ca
mnh. Thy cng l mt ngi rt c
ti, nhng thy khng bao gi ni v
bn thn mnh hay ti nng ca mnh.
Thy chng bao gii ni chuyn tin
bc.

Mi ngy hy chn v lm mt vic
nho nh no trong kh nng ca
86

mnh, lm tng trng thm lng t
tin. S t tin, t trng v cm gic
xng ng l rt quan trng. Nu
khng cm thy xng ng, th lm bt
c vic g, bn cng khng th t kt
qu tt p, nht l trong thin, v c
trong cc lnh vc khc cng vy.

Nu bn khng t tin, khng tn
trng chnh mnh, nu bn khng
cm thy mnh xng ng vi mt ci
g , bn s khng bao gi c c
n.

ng qun iu , khi bt u khi
s l bn lm c mt na cng
vic v chin thng c mt na
ri, hy bt u ngay t ngy hm nay.
87


Bn cht ca tr tu, ca tu gic l:
Thy vic tt m khng chu lm l
t nh mt i tr tu ca chnh
mnh.

iu ny rt su sc; bn phi hiu tht
r, nu bit vic no tt, chng hn: tp
hnh thin, b th, gii hnh, t tm
hay:

Bt c vic g bn bit l tt, hy lm
ngay lp tc.

Khi bit l vic tt m khng lm, tm
bn s b qua ngay. C th mt lc no
c hng lm, bn ngh: c ri,
nht nh mt ngy no ti s lm
88

vic , nhng ri bn s khng lm
g ht c. Bn cht ca tr tu l nh
th. Tt c chng ta, theo mt cch no
, u rt thng minh v khn ngoan.
Nhiu lc, ta bit r mnh cn phi lm
g, nhng ri li b xao lng vo vic
khc v cui cng cng chng lm
c ci vic tt cn lm ngay . V
vy, hy lm ngay nhng iu bn thy
l tt p, d ch l mt vic rt nh
no , ri bn s o luyn c mt
tr tu thm su, uyn o.

c bit l nhng iu cht lo ln
trong tm khi bn hnh thin. Bn ang
ngi thin, tm rt an bnh, tnh lng.
Bt cht mt tia sng tr tu lo
ln trong tm, hy nm bt n, ly ngay
89

mt mu giy v ghi li. Ri sau
hy c gng thc hin cng sm cng
tt. Trong qu trnh hnh thin, khi
nhn ra mnh lm hay ni iu g
sai, khng hon ton ng s tht; bn
phi sa cha sai lm y, cng sm
cng tt.

Mun o luyn mt tr tu uyn thm,
hy thc hnh ngay nhng g bn thy
l ng n. Ch mt vic ny, nu lm
c, chc chn bn s trau di c
nhng phm cht tm linh tht su sc.

y l iu s ph dy ti t nhiu
nm trc v ti thy n rt ng trong
qu trnh tu tp ca bn thn.

90

C rt nhiu ngi n gp s ph , hi
thy v s th, mi ngy ngi phi tr
li c trm cu hi. Thm ch, mt s
ngi cn hi nhng cu rt vn vt
nh: Ti au u gi, khng bit c
nn i khm khng? i loi nh vy,
h n hi v khng th t quyt nh
c. Nhng s ph vn lun lun rt
t bi, lun cho h nhng cu tr li h
cn. Nhiu ln s ph ti ni:

Hy chnh nim nhiu hn na, tm
s ni cho bn bit ci g ng n nn
lm.

Nghe c v rt n gin, n gin n
mc khng th tin c, nhng nu
bn lm nhng vic ng n m tm
91

mch bo, n s ni cho bn nhiu hn
na. Ti gi tm l n, nh mt ci
khng thuc v ngi no; tm bn
khng phi l c nhn mt con ngi
no c. N s ni cho bn bit iu no
ng n, nn lm, bi v, t trong bn
cht mi ngi, chng ta u bit ci g
l ng, ci g l sai, hu ht trong mi
trng hp, chng ta bit c iu
.

Khng ch con ngi mi th. Ti c
c mt cun sch tn l Dy hc cho
Coco, k chuyn hun luyn mt con
tinh tinh. H cn lm mt b phim v
n na. Ti bit ngi hun luyn con
tinh tinh . H c rt nhiu ngi dy
th, nhng ch c mt ngi hun
92

luyn vin chnh, mt nh nhn chng
hc, ti ngh vy. Mt ngi dy th
ht ca lm vic bn giao cho ngi
ti thay mnh rng con tinh tinh ba
nay d chng, quy ph lung tung, n
rt bng bnh v kh dy i loi nh
vy. Con tinh tinh ny rt thng minh,
n c th hiu c ting ngi. N
gin lm, n nhy tng ln v c k
ang ni xu n. Ri n go ln,
Khng phi ni dini di, ngha
l ngi dy th ni di y. Sau
khi ngi dy th y i khi (n khng
thch ngi ny), ngi thay ca sau
hiu tnh tnh con vt hn, c y gn
gi v hiu n hn ngi kia. V vy,
c v v cho n bnh tnh li v hi n
iu g xy ra, Coco tr li, Ti
93

xu, n th nhn nh vy. Ngay c
con tinh tinh cng bit l n xu v bit
l n t gy rc ri cho mnh. Th th
mt con ngi cn hiu bit hn n
chng no! Mc d bit r tt xu,
nhng chng ta c lun lm iu tt,
trnh iu xu bao gi u. Nu bit
m khng chu lm, vy th c bit
nhiu na phng c ch g!

D c bit tht nhiu m khng chu
lm, th ci bit cng v ch m
thi!

Mt hm khc, khi ngi dy th n,
con tinh tinh li t ra rt bc bi.
Ngi dy th hi c iu g vy, n
ni, Con mo xu (n c th ni
94

bng cch ra hiu, dng ngn ng c
ch), ngi dy th hi ti sao? N
ni, Con mo cn cht con chim.
N c th ni bng cch ra hiu, thm
ch c vi mt cu di nh vy. Bn
thy khng, mt con tinh tinh cn bit
rng lm hi chng sanh khc l iu
khng tt, n rt bc v chuyn , bi
v n thng xt con chim nh kia.
Ngy n, c nhiu khch ti thm
Coco, bi v gi y Coco tr nn
ni ting nn c rt nhiu ngi ti
xem. Mt v khc ng Coco v khen
n, p lm! (bng ngn ng c
ch) v khi c khen p, bn bit n
ni g khng? C on c
khng? N dng h ngn ng c ch
M ni rng, ni di. N gi
95

gi vo mi, th l h hiu n mun
ni Ni di, v n khng thch iu
, bi v ngay c mt con tinh tinh, l
mt ging vt rt gn vi ngi, cng
c th hiu c rng ni di l iu
khng tt, git hi l iu khng tt.

Chng ta hiu bit, nhng nu khng
chu lm theo th c tm kim thm
hiu bit cng no c ch li g. Nu
thc hnh ngay nhng iu bn bit l
ng n, th tm s cho bn bit
nhiu hn na,iu ny s khch l ta
tht nhiu. Ln u pht hin ra s tht
ny, ti cm thy rt vui. Ti c y
phm cht v kh nng hiu
bit. Mi khi c ngi n hi s ph
rt nhiu cu hi, ngi thng ni,
96

Hy c gng chnh nim nhiu hn
na, ri chnh nim s cho bn bit
iu no l ng n, nn lm.

Nu mi ngy bn khng lm c
iu g thy mnh ang tr thnh
mt con ngi tt p hn, t bi hn,
chia s v quan tm ti ngi khc
hn, chnh nim hn, hiu bit hn, th
chc chn mt cm gic tht bi s n
vi bn. Tr phi bn lm c iu ,
bng khng bn s cm thy cuc i
tht bi. Ti ang lm g y
khng l ch sut i quanh qun th
ny thi sao? Khi cng ln tui, bn
s cm thy s tht bi ny ngy cng
r hn. Cn nu mi ngy chng ta u
vun p c tnh tt p trong mnh,
97

chng ta s cm thy bn thn mnh
ngy mt tt hn. ! Mt ngy na
tri qua v ti rn luyn thm
c vi c tnh tt p na. Ti
ang tr nn hiu bit hn, t i hn,
quan tm hn, chia s hn, c tnh
thng v tm lng bi mn hn, v
iu s lm cho bn tht hnh phc.

Bc tng bc nh mi ngy t
hon thin mnh. Phi tht kin nhn v
quyt tm. Khi bn tip tc tin ln, th
mi vic s tr nn d dng hn. Ch
cn i ng hng v khng bao gi
dng li, chc chn bn s ti ch.

Thc ra, ci chng ta bit cng kh
nhiu ch khng t, nhng nhiu ngi
98

li thch tr hon: Vic sau ny
mnh s lm. Nhiu ngi thng hay
tr hon nh vy, hy vng ny sau
ny mi lm th s chun b c tt
hn. Chng ta c ngh rng phi hc
thm na, thm na th mi lm
c chng ta c cho rng c hiu
bit thm na th s d dng hn,
nhng khng phi l s thc. Nu
thc hin ngay iu bn bit, n s
gip bn hc hi nhanh hn. V vy,
bit v lm cn phi i i vi nhau.
C lm vic no m bn bit cch lm
i , ch cn tin mt bc v pha
trc th s c mt vic khc xy n
tr gip cho bc th hao thun tin,
d dng hn.

99

n cha bn trong bn l mt ngun
nng lc cn to ln hn ci bn thy
c. N cn ang ch i bn khai
ph. Ngay by gi!

Hy lm ngay nhng g bn bit, ri n
s gip bn lm vic tip theo mt cch
d dng hn.

Nu chng ta s dng ngay nhng g
ang c trong tay, th nhng c hi ln
hn s tip tc n. Hy s dng ngay
nhng hiu bit ca mnh ngay t by
gi. Bn s c thm nhiu hiu bit
mi, t chnh bn thn mnh v t
nhng ngi thy ca mnh. Thy s
n vi bn hoc bn s c n ni
c ngi thy ca mnh. Vy hm nay,
100

ng c, hiu bit, kh nng Nhng
ngun lc ca ngy hm nay l
dng cho nhim v ca ngy hm nay,
ci bn cn cho ngy mai ri t n s
n. iu ngha l:

ng i n ngy mai. bit hm
nay cn phi lm nhng g, hy lm
ngay lp tc!

y l iu quan trng nht.

Ti ch c c nhng hng dn n
gin nht t thy, ch ngi tht thoi
mi, ht vo th ra tht su cm thy
th gin thoi mi hn, gi tm trn
hi th, rt n gin vy thi. Sau ,
thy dy cch r qut (scan) khp ton
101

b thn th t u n cc ngn chn,
ghi nhn tt c cc cm gic ang c
trong thn. Vi nhng ch dn n gin
, ti thc hnh trong su nm,
khng c thm mt hng dn no
khc, th l qu . Ch ngi ht
vo, th ra, cm gic th gin hn na,
sau r qut khp ton thn, nhn
bit bt c cm gic no ang c mt.
C th l cm gic nng hay lnh,
au, cng,nhc mi hay cm gic d
chu. i khi c cm gic rt d chu,
v ti chnh nim hay bit n, tht th
gin thoi mi rt bnh an i khi
cc ngh xut hin ch cn quan st
chng nhn chn bn cht ca chng
ri chng s i mt.

102

Mi th u c n v i, chng ta
khng cn phi xua ui, ri t n s
bin mt.
Ti thc hnh nh vy trong su nm
tri, khng vi vng, ri v sau mt
ngi thy khc ni vi ti bn c th
hnh thin c trong lc i na! Ti
cha bao gi bit iu . Lc u ti
c ngh hnh thin l phi ngi bt
cho hai chn, v vy ti c tp ngi
nh vy, thc ra iu cng khng
kh i vi ti. iu u tin ti c
nghe dy v thin l bn ngi nh
th ny hai tay nh th ny v
thin, ti c tng l t th duy nht
hnh thin. Ri sau , c ngi ni
vi ti l bn c th hnh thin trong
khi i, iu qu l mt s ngc
103

nhin i vi ti Ti hi: Tht
sao? Lm nh th no? Ngi
thc ra cng l mt ngi bn ca ti,
chng ti cng sng trong k tc x
ca trng i hc. Anh k bn cnh
ti, i khi chng ti cng bn chuyn
Pht php vi nhau v anh y
ni: Bn c th hnh thin trong lc
i b Anh lm th no? Anh ta
ni, Bn c th chnh nim theo di
hi th trong khi i rt n gin
khng cn phi i mc thin, c
gng chnh nim theo di hi th
trong khi i, hoc Bn c th chnh
nim theo di tng bc chn i cng
c Khi mi ngi ln ging
i ng, ti i b quanh khu k tc x
th nghim cch hnh thin kiu
104

mi ny v cm thy rt thch th. Ti
rt thch th vi kiu hnh thin nh
th. Tht tuyt vi, tnh lng v tht
mt m. Ti ngh lc l vo thng
12 v bc bn cu ang l ma
lnh. i kinh hnh xung quanh khu k
tc x tht l thch , mnh lm
c, ng l lm c nh th tht!

Sau khi chng ti trao i vi nhau
v thin, anh y ni bn c th hnh
thin bt c u.

Khng cn phi c mt ni ring bit
hnh thin, nu c c mt ch
nh vy th cng tt, nhng nu khng
th cng chng sao, bn c th hnh
thin bt c ch no.
105


pha ng ca trng i hc, c
mt ngha trang ln ca ngi Hoa,
mt ngha trang rt ln, chng ti leo
qua i ti . Ch y tht l thch, c
nh l mt cng vin, thm ch rt sch
s. Chng ti ngi hnh thin mt
lc ri tr v. i khi, vo m khuya
khng th ra ngha trang c na th
ti ti sn tennis, c my hng
gh ngi v ban m chng c ai n
c. Ti ngi hnh thin y, rt
yn tnh.

Hy hc hi thm mt s iu mi m
ch ny ch n, v p dng ngay lp
tc. l iu quan trng nht phi
lm, ng i phi c thm hiu bit
106

na. Hy lm nhng g bn thy l
ng ngay by gi. N s gip bn
hiu thm nhiu hn na.

Khi bn thc s bt tay vo lm, nu
c ai cho mt li khuyn, bn s hiu
c gi tr ca li khuyn , bi v
bn tng tri nghim qua iu
ri. Nu bn ang lm vic g v b
vng mc, c ngi n bo
bnNu anh lm th ny th s gii
quyt c vn , ngay lp tc bn
ng dng li mch nc v vt
c qua kh khn. Bn hiu c gi
tr ca li khuyn. Tuy nhin, nu bn
khng lm g, ngi khc c ch bo
cch lm cho bn nhiu ln, bn s
107

chng hc c ci g c. Bn khng
hiu c gi tr ca li khuyn.

iu ny cc k quan trng, bn phi
chun b. C rt nhiu vic chng ta
cn phi ngh n. Loi thc phm bn
dng cng c nh hng n thn v
tm. Mt thin sinh cn phi thc
c v nhy cm vi iu . Mi
y, c mt ngi ni vi ti l anh ta
hnh thin rt tt. Anh cm thy rt
tnh lng v bnh an v anh ta hi ti ti
sao nh th? Thc ra anh ta phi t hi
chnh mnh: Ti lm ng ch
no? v nu thin khng tt, bn cn
phi t hi mnh, Ti lm sai ch
no? Bn cn phi ngh n lng
thc n bn n. Nu n mt ba qu no
108

trc khi ngi thin th ti m bo vi
bn rng thi thin khng th tt
c. Ngay c loi thc n bn dng
cng vy, chng hn nu bn n qu
nhiu du m, chin rn, n s nh
hng n tm bn, lm bn n,
mt mi. Nu ung qu nhiu c ph,
n s lm tm bn bt rt, khng yn.
iu cn ph thuc vo mc cn
bng thch hp. Nu bn thch ung c
ph, ch nn ung mt lng va
gi tnh to, nhng ng ung qu
nhiu, n s lm bn tro c.

Nhng chuyn bn hay ni cng rt
quan trng. Nu bn hay ni nhng
chuyn khin tm tro c, khng yn
th ngi thin cng khng th tt p.
109

Cu chuyn bn ni c nh hng rt
nhiu n tm bn, l iu ht sc
t nhin. l l do ti sao cc thin
vin Min in, v y cng vy,
thin s thng nhc nh thin sinh
khng nn ni chuyn. Trong cuc
sng hng ngy chng ta khng th
khng ni chuyn, nn bn nn cn
trng v nhng iu mnh ni v mc
ni nhiu hay t. Nu c chnh nim
trong lc ni chuyn, th i vi nhng
cu chuyn tm pho v b, chng ta
c th ct bt i.

Ti khng yu cu cc bn phi sng
mt cuc sng l tng, iu l
khng th. Ti hiu nhng kh khn
thng nht ca mt ngi c s ti
110

gia. Tuy nhin, nu c chnh nim
bn s hiu c cch ni chuyn v
cu chuyn mnh ni c nh hng
n tm v s hnh thin ca mnh
nh th no.

Nu ni nhng chuyn bt thin, nhng
cu chuyn kch ng lng tham lam,
sn hn, bun phin hoc tht vng, n
s nh hng xu n thin tp ca
bn. Nu c th, hy ni nhng chuyn
tch cc, nhng iu khch l, sch tn
mnh v ngay c khi chuyn khng
c g l vui, th bn vn nhn nhn n
t mt gc tch cc v hc hi iu
g t n y l mt bi hc ti cn
phi hcn ang dy ti phi nhn
ni hn, phi bit sng tri tc, bit
111

hn na. Ngay c khi c ngi ni
xu bn na: phi, ngi ny
ang th thch tm lng v tha, i
lng ca mnh y. Mnh c th tha
th cho ngi ta c n u, c th
gi tm x c khng. Nhn s vic
vi cch nhn nh vy s gip ch cho
thin tp ca bn rt nhiu.

S bnh an trong tm bn cng ph
thuc vo loi ngi bn thng quan
h. Gn gi vi nhng ngi t bi,
nhn hu, ho phng, chnh nim v
bnh an s rt li ch cho thin tp.

Nhng nu tip xc vi nhng ngi
tht nim, tho ng, mm mp lin
thong hoc k xu tnh xu nt, hay
112

cu knh, sn hn, nhng k tham lam,
ng mn, bn h s nh hng xu n
bn. Mi vic xy ra trong cuc sng
hng ngy u c tc ng n tm
chng ta v nh hng n thin tp
ca ta.

Trong thin, iu quan trng l phi
hiu c thc n c tc ng n
tm nh th no.

Hy lun quan st iu . Ti
thng xem mnh n ci g v n
bao nhiu l va; i khi ti phi n
qu nhiu bi v khng mun b
thc n tha. Khi mi ngi thc n
i, ti cm thy l iu khng tt.
Nhng ti c gng tht cn thn, ch
113

ly va v ly loi thc n thch hp
vi bng d mnh. Khi n phi loi
n khng hp, d dy ti khng tiu
ho c. Thc n tn lu trong d dy
rt lu, khin ti khng c nng
lng, tm n, mt mi. Nu bn
n phi loi thc n khng hp, n s
tr thnh thuc c vi c th. Chng
hn, ti khng n c bt c loi ch
phm sa no bi v bng ti khng
tiu ho c cht lactose c trong sa.
Khi ung sa hoc dng cc sn phm
lm t sa, d dy ti nh b u c
vy.

Khng ch thc n, m c nhng th ta
thy c hi cho tm mnh cng th.
Chng ta ch ch trng ci thn, nhng
114

li ngh t n ci tm. Chng ta thn
trng khng c th b u c, th
nhng nhiu ngi vn t u c
mnh, n ung nhng th khng thch
hp, n ung nhng th khng thch
hp, th tp nham. Cng vy,
nhng g chng ta xem, nhng iu
chng ta nghe c th u c tm tr,
bi v loi tng s thm nhp
tm; tng l thuc c ca tm hn.
Chng ta phi tht thn trng i vi
tc ng ca cc loi tng ln tm
mnh, nht l i vi tr em. Hy cn
thn v nhng g chng xem trn TV,
nhng iu chng nghe t bn b,
nhng loi tng chng ang tip
thu. Cn thn trng v cch nhng iu
thy, nghe nh hng n ln tm bn
115

nh th no. Mt hnh gi tt cn phi
cn thn v nhng iu .

n mc cng quan trng; Khi hnh
thin, tt nht l mc loi qun o rng
v gin d, ng n mc qu sang.

Thc n c nh hng n bn, chuyn
bn ni, iu bn nghe, ci bn nhn,
qun o bn mc, mi trng xung
quanh u c nh hng n bn. Tt
nht l nn hnh thin mt ni tht
thanh bnh v sch s. Ni hnh thin
phi tht sch s, ging nh y, rt
sch, vi mt khng kh yn tnh v
thanh bnh, v ni y c nhiu ngi
ang tinh tn pht trin tm linh, iu
116

ny s c nh hng tt n mi
trng xung quanh.

Nhng c lc chng ta cng khng c
iu kin la chn, ch c c th li
khng thch hp hnh thin. Trong
trng hp , th chng ta phi lm
g? Ti s k cho cc bn nghe ti
lm th no. iu ny rt c ch. Ti
thc hnh n trong mi lc, mi ngy.
Ti s k cho bn mt cu chuyn, qua
bn s hiu c ngha ca n.
Mt ln, khi ti ang M, sng trong
mt ngi cha gm 7 hay 8 v s cng
khong 20 ngi khc. Ch trc
kia l mt trng hc, ri nhm thin
sinh ny mua li v ci to thnh mt
ngi cha, thc ra thnh mt trung
117

thin. , ti l mt v s duy nht
ni c ting Anh v v vy phi ni
chuyn rt nhiu, ni sut ngy, t 5
gi sng n 11, 12 gi m. Nhiu lc
ti rt mt mi v kh s, i khi c rt
ng ngi li gy n o kinh khng,
iu gy khuy ng tm tr ti. Ti
ni vi mt ngi bn rng tht l kh
hnh thin v ngh ngi y. C lc
ti cng mun ngh ngi i cht,
nhng cng khng th bt tai li trc
ting n. V vy, mi khi mun ngh
ngi, ti vit mt mnh giy Xin ng
quy ry v dn trc ca phng.
Nhng c rt nhiu ngi cn ni
chuyn vi ti v g ca phng. H
cn ly mnh giy xung a cho ti
118

v ni: C l ng qun khng g n
xung.

Ti khng c thi gian ngh ngi
na sut c ngy ni ni sut
ti ch mun chy trn, i khi ch ,
khng th chu ng thm c
na. Ti ni vi ng bn: Lm th
no by gi? Ti khng th chu ng
nh th ny mi c. Bn ti ni:
Ti rt thng cm! Hay l ta i vo
rng tng i. Ngi cha trong mt
rng tng, chng ti leo ln i, l
mt ni tht tuyt, ch cn ra khi cha
l n rng ngay, khng c ngi nh
no xung quanh c. Trong khu vc
h khng cho php xy dng nhiu nh
ca. T ch ny phi i tip mt dm
119

mi gp c mt ngi nh na.
Chng ti ra khi cha, con ng rt
n gin, ch c v si dc ln nh
i. Chng ti i xung ri leo qua mt
qu i na v tm thy mt ch rt
p. Ngi ta n ht cy, sau
cc nhnh cy con mc ln t cc r
cy, trng nh nhng chic vng, v
trong ci vng cc mm non ang
nh ln ph y cc khong trng,
ging nh mt ci ging mm mi.
Chng ti tri to c trn v ngi
thin. Ngi thin trong rng tng tht
l th v, rt an bnh v tnh lng. C
khi chng ti nm xung , nh mt
gic ngon lnh ri quay v cha

---o0o---
120

Phn 2 : Cc k nng v hiu bit c
bn (tip theo)
Bit ang th, l bc u tin,
bit ang th ra, ang th vo l
bc th hai, bit ang th ra di,
th vo di, bit th vo ngn, th ra
ngn l bc th ba, nhng sau
th bn bung b c ngn ln di, m
ch chnh nim trn hi th t u
n cui mt cch lin tc.
Cc k nng v hiu bit c bn (tip
theo)
Cch gip ti rt nhiu, nhng i
lc khng ra khi cha c, th vic
ti lm l ngi trong phng v tng
tng ang tr v vi mi cha thn
yu ca mnh Min in. Ti khng
121

ngh rng s tng tng nh vy l v
ch n cc tc ng n tm ti rt
nhiu. Ti ngi ht vo, th ra
th gin, th gin thm na tm dn
dn tr nn yn tnh Con ng dn
n cha ca ti i qua mt cnh ng
la, hai bn l nhng rung la xanh
mt, rt thong ng vi ting gi
thi r ro mt m, ti c th nghe thy
c ting chim g xa xa. Ti i chm
chm, tng tng rng mnh ang
thc s th bc i trn con ng ,
cm nhn c kh tri cng vi gi
mt, vi m thanh v mi hng trn
ng la, hai bn l nhng tha
rung xanh mt, rt thong ng vi
ting gi rt r ro, mt m, ti c th
nghe thy c ting chim g xa xa. Ti
122

i chm chm, tng tng rng mnh
ang thc s th bc i trn con
ng , cm nhn c kh tri cng
vi gi mt, vi m thanh v mi
hng trn ng la, ri sau i qua
mt cy cu nh. C mt thc nc
nh gn cy cu, trong tng tng
ca ti, ti s ngi mt lc, nghe
ting thc reo v cm nhn ngn gi
thi mn man, mt du. T ti s i
qua cy cu v i ngc v cha ca
mnh. Ti leo qua mt sn i thoai
thoi, mt bn i c mt vch ,
khong gia c mt con ng t nh
rng khong 7-8 bc chn, n mnh
di nhng tn tre v nhng lm cy
mi mc. Ti s i qua ni , chm
chm leo ln nh i, trn c mt
123

khong trng bng phng. khng
c nhiu cy ln nn c th nhn ngm
ra quang cnh xung quanh. Ti nhn ra
tht xa v thy nhng ngn ni pha
ng, nhng ngn i vng Shan,ri
chm ri th b i xung, cm nhn tt
c mi th ang hin hu quanh mnh,
ri xui dc i xung ngi cha ca
mnh. Sn i thoai thoi xung,
cng ti gn cha cc lm cy ngy
cng cao ln v ngi ta khng cht
cy trong khun vin cha. bn
ngoi th h cht. Cng vo trong
khun vin cha cy cng cao, cng
nhiu bng mt v cng nhiu yn tnh
hn, bi v tn cy hp th ting n nn
ch c nhiu cy ci s thy yn tnh
v mt m hn. Ti i su vo trong
124

cha. khong gia sn, c mt
khong trng khng c cy. Gn l
chnh in v thin ng, khng ln
nh y, ch nho nh thi. Ti i vo
trong chnh in v ng ca li. Khi
v n cha, ngay c khi ti thc s v
ni , ti cm thy nh mnh trt
b mi n o, xao xc ca cuc i
li sau lng ci th gii no nhit,
bn rn ni y, ni chn yn
bnh ca ti chng c lin quan g vi
n c. Mi cha ca ti nm bn ngoi
th gii. Khng hn l c lp n vn
c lin h vi th gii bn ngoi,
nhng cng nm ngoi th gii ,
l iu ti cm nhn. Ti bc chn
vo cha v cm thy mnh li
bn ngoi ci th gii x b, bn rn.
125

Ti v li ch ca mnh, nh l c
Pht, ngi xung v hnh thin. Ch
mt khong nm pht tng tng
nhng s tng tng tc ng
n tm ti rt nhiu. Nu bn khng
th kim c mt ch no thch hp
th hy lm theo cch xem sao.
Tng tng mnh ang mt ni l
tng hnh thin. Hy ung dung,
thong th, chm chm, chm chm.
Khi tm bn tin vo iu tng tng
v chp nhn n, n s c tc ng
n tm bn.

Bn bit mnh ang tng tng, bit
iu khng c tht. Mc d n
khng tht nhng tc ng ca n ln
126

tm bn l c tht v l iu quan
trng nht.

Khi ngi thin, tm bn tr nn tht
tnh lng v an bnh. Nu bn tng
tng iu xu, n s c tc ng xu
n tm bn, nu tng n iu tt,
n s tc ng tt n tm bn, iu
rt t nhin, bn hy th lm theo cch
xem.

Tun trc ti ni v cc t tng
thin: Hy ngh n bt c vic thin
no. Chng ta khng th t p buc
mnh khng c ngh ngi, bi v cc
ngh n v i sut ngy trong tm,
nhng i lc ta cng c quyn la
chn hng tm mnh n nhng
127

ngh thin. Hy c gng lm iu
trong mi lc. Khi lm quen ri, tm
s ngy cng nhiu suy ngh thin, v
mi khi c suy ngh bt thin, bn s
thy mnh kh chu, tro c, bt an v
mt mi bn cm thy khc bit
ngay.

Mt s ngi c thi quen suy ngh
qu nhiu n vic bt thin, n ni
h tr nn thch suy ngh vic bt thin.
H thch lc no cng tc gin hoc
bun bc mt ci g mi c. Ti
bit mt s ngi nh th. Ti hi mt
ngi rng: Ti sao ng c thch phi
gin d mi c, chnh ng ang lm
cho mnh gin y ch, ng c bit
iu khng? ng ta ni: ng
128

th, ti bit ti ang lm cho mnh gin
d. Ti hi ng ta: Ti sao ng li
phi lm vy? Ngi ny bit rng
ng ang t lm cho mnh tc gin,
ng ang c tnh ngh n nhng vic
xu, v ng ta ni: Khi tc gin, ti
cm thy mnh c sc sng hn.

C nhng ngi t gy gin cho mnh,
cm thy c nhiu sc sng hn nh
vy y. Ngi ny c ngh n tt c
mi iu t hi v chnh ph, v thi
tit, v n thc ung, v mi chuyn
trn i bo, TV, i vi ng ta th
lun lun lc no cng c mt iu g
rt sai tri. Ti hi: Ti sao ng li
c mun nhn thy nhng iu sai tri
nh vy? Chng ti l nhng ngi
129

bn thn v c th ni chuyn vi nhau
rt ci m. ng ta ni: Nu khng
bit ci sai, bn s l k ngu
ngc! ng ta ang mun c chng
minh iu g y? ng mun chng
minh rng mnh khng phi l k ngu,
bng cch bi lng tm vt, c vch ra
mi iu sai tri.

Khi bun bc, hy c nhn su vo
tm mnh. Ti sao chng ta phi lm
nh th? Lm vy c chng t iu
g ? Mnh c g t vic ? Mi khi
lm vic g, chng ta u hy vng s
t c mt ci g . Vy th
chng ta c g t nhng s gin d
v bun bc ny?

130

ng ta ang c chng t rng ng ta
khng phi loi ngu, ng cng mun
mnh nng ng v nhiu sc sng
hn. Ti nhn thy mt iu khc na
l: Ngi ny khng bao gi lm vic
thin. Khi bn thc s thch lm vic
thin, vic li ch, d l cng vic
th gian hay cng vic hnh thin, bn
s khng c thi gian cho nhng t
tng bt thin chen vo, khng c
thi gian tm li k khc.

Ngi no khng lm vic thin, mt
cch t nhin, h s lm c, bn khng
th chn ng gia.

Hu ht mi ngi ch c hai con
ng la chn: thin hay c.
131


Khi quen gi tm an bnh, tnh lng
v th gin, th ch mt cht suy ngh
bt thin sanh khi cng khin bn cm
nhn khc hn. Bn s tr nn bt an,
bc xc v mt mi.

Khi ti ni v ng gii, c ngi hi
rng: Ti phi gi nm gii bao lu
mi bt u tp thin? y qu
thc l mt cu hi rt hp l, mt cu
hi rt hay. Mt s ngi ni: Trc
ht phi hnh gii (sla), gi nm gii
trong sch trc khi tp hnh thin,
nhng phi gi gii trong sch trong
bao lu. Tht l kh tr li bao lu.
V vy, ti mang cu hi ny n hi
nhng ngi thy ca mnh, v cng c
132

gng tra cu xem kinh in ni ra sao,
v ti tm ra mt cu tr li hp l:

Vn khng phi ch cn bao
nhiu thi gian; m l thnh tm
ca mnh. Nu bn quyt nh ngay
lc ny: Ti s khng hi chnh
mnh, ti s khng hi mt ai na,
th k t lc th k t lc , bn
c th hnh thin c ri.

Nu trong tm vn cn mun no hi
ngi khc, th d c hnh thin bn
cng th t c nh tm, khng th
c an lc v tu gic thc s, bi v bn
cn phi c tc khng lm hi mnh,
hi ngi. Bn phi quyt nh trong
tm nh vy, l mt iu cn phi
133

lm. Quyt nh mt cch chn
thnh: Ti s khng t hi mnh v
cng khng hi mt ai c, hon ton
thnh tm, thnh .

Khi quyt nh nh vy, th k t
gi pht , bn sn sng hnh
thin. Tt c u phi i cng vi nhau:
gii hnh, t bi v tu qun, chng
phi i cng nhau, khng th tch ri
tng th mt. Chng ta thng c xu
hng thch mi th phi rch ri, tch
bch. Khng, mi phn trong cuc
sng ca chng ta u c ni kt vi
nhng phn khc, y l iu rt quan
trng, nht l i vi cc thin sinh.
Mi phn trong cuc sng u c lin
quan vi tt c nhng phn cn li. Bt
134

c vic g bn lm cng s nh hng
n s hnh thin ca bn, hoc nh
hng xu, hoc nh hng tt. S tht
ny chnh l c s cho cuc sng gic
ng ca chng ta.

C mt ngi l thnh vin ban H
Tng ca mt trung tm thin ti Min
in, anh ta l mt nh kinh doanh v
cng vic kinh doanh ca anh ta khng
c chn tht cho lm. Do vy, mt
ngi bn ca anh ta ch ra iu
: Nhn li xem, anh ang hnh
thin nhm pht trin cc phm cht
tm linh v mc ch gii thot, mt
vic lm cao qu v thnh thin nh
vy, th m khi lm n, ti sao anh
khng trung thc? Anh ta cng ch
135

di tr mt cht cht thi v tt c mi
ngi u lm nh th c; anh ta khng
phi l hng ngi tht xu m ch l
mt ngi xu bnh thng nh tt c
nhng ngi khc. Anh ta ni: Hai
vic hon ton khc nhau, khi n
thin vin, ti hnh thin v tinh tn
pht trin tm linh hng ti gic ng
gii thot, nhng trong cng vic kinh
doanh th kinh doanh l kinh doanh
ch, l mt vn khc!Bn
khng th lm th c!! Hy nh ly
iu ny v hy xem bn ang lm g,
hy lun lun gi l tng y trong
tm v i chiu vi nhng vic bn
lm, xem vic lm lm tn hi hay
h tr cho s tu tp tm linh ca bn.

136

Chnh cch sng hng ngy ca
chng ta nh th no mi thc s l
iu quan trng.

Chng ta s dng cc ngun lc ca
mnh mt cch ch li ra sao, i x
vi nhng ngi xung quanh vi tnh
thng th no.

Hai cha kho cho mt cuc i thnh
cng l s ho hp v tinh thn v s
phc v i vi ng loi.

Hai vic lun i cng vi nhau. Nu
chng ta lm hi n ngi khc, d
bng bt c cch no, th cng s gy
hi li cho s tu tp tm linh ca mnh.
Gii hnh c rt nhiu ngha. Gi gn
137

ng gii, mi khi dng ci g chng ta
phi suy xt xem ti sao mnh dng n.
Khi n ci g, chng ta phi suy
ngh: Ti sao mnh n? Khi mc
qun o cng vy: Ti sao mnh mc
nhng qun o ny? Nu khng suy
xt nh vy th tm tham s lm ch
chng ta v ri chng ta s n ung
tham lam v , mc vi tm tham
m, mc ch khoe m, chng din.
Mi khi nghe hoc nhn mt ci g, hy
c gng chnh nim, nhn xem ci g
ang din ra trong mnh. Con mt ca
chng ta sut ngy ng ch ny, lic
ch n, cn l tai th c dng ln c
nghe cho tht nhiu. Lc y th chng
ta chng c gi chnh nim t no c v
138

khi khng c chnh nim th chng ta
cng b tro c, bt an nhiu hn.

Cn c nhiu s vic cn tr s thnh
t tm linh. Mt trong nhng vic
l git cha, git m. Mt ngi
phm ti git cha, git m s khng th
c o qu (magga phala), ngi
c th hnh thin nhng s khng bao
gi c c cc tm siu th, bi v
cc trng nghip git cha, git m, git
b thnh A la hn, gy thng tch cho
c Pht s nh hng rt xu n
tm. T kin cng rt quan trng! Nu
ngi no ngh rng khng c vic
thin, cng chng c vic c, mi th
u nh nhau c, hoc lm thin khng
mang li qu tt, lm c cng chng
139

chu qu xu, ngi no cn tin vo
nhng loi t kin th s khng bao
gi thnh t c bt c mc tiu tm
linh no. Ti bit cc bn khng c
nhng loi t kin .

Nu bn thm buc ti, trch c mt
ngi no , d l bt c mt
ngi thin sinh no y, nu trt
ngh xu v ngi , hy nh v n
xin li. T ni vi chnh mnh
rng: Ti lm mt vic sai
tri. Nu bn c suy ngh tiu cc no
v ngi khc hay v mt thin sinh
no y, th nhng suy ngh xu
c th cn tr s tin b ca bn. Th
nn ti sao khi vo ngi thin, trc ht
chng ta cn phi tng cng tnh cm
140

ng o, s gn b,h tr ln nhau v
nhng t tng, t bi, bc i. Mi khi
ngi hnh thin cng c nhm hoc
ngi mt mnh, trc ht bn hy ngh
n mi ngi v ri tm t cho h:
Ti s h tr h cng tu tp. Nu bn
khng gip ngi khc tu tp, bn s
cm thy mnh tr nn c c v ch
k. Khi cc thin sinh buc ti, trch
c ln nhau, ti nhn thy rng chnh
iu lm cho h cm thy c li, bt
an v tro c. N s ph hoi nh tm
ca h.

y cng l mt im quan trng. My
ngy trc c ngi hi ti mt cu
hi tng t nh vy. Mt s ngi
hnh thin t rt lu ri, nhng hu ht
141

h ch lm mi mt vic, chng hn
nh ngi v lin tc gi chnh nim
trn hi th ra, vo, ch mi vic .

c Pht dy: Cattaro satipatthana
(MN i. 56), T Nim X

Chng ta phi thc hnh ton b c
bn nim x ch khng phi ch c
mt. pht trin c tu gic thm
su uyn o, chng ta cn phi tu tp
ton din c bn nim x. Nim x u
tin l kayanupassana, nim thn ti
s i su vo chi tit sau, ngay trong
nim thn cng c rt nhiu chi tit,
nim x th hai
l vedananupassana, nim th. Nim
x tip theo l cittanupassana, nim
142

tm v dhammaupassana, nim php
hay ni chung l nim ni dung ca bt
c loi tm no. C gng tu tp cng
nhiu cng tt c bn nim x ny.

Thin T Nim X (Satipatthana) bao
hm tt c ch khng loi tr. Thin
ch (Samatha) mang tnh loi tr:
Bn chn mt mc v loi b tt c
cc mc khc.

Nhng i vi thin Vipassana, ban
u bn bt u vi mt mc ri dn
dn bn tip nhn thm ngy cng
nhiu mc na, hay bit tt c mi
th din ra trong thn v tm mnh,
trong nhn cn, nh cn, t cn, thit
cn, thn cn v mi ch.
143


Mi khi mun hc cch lm mt vic
g, chng ta phi hc phng php lm
t mt ngi no . Chng ta phi c
cc php mn trong kinh in Pali
v quanh ta cng c rt nhiu v thy.
hc mt phng php th cng
khng n ni kh khn lm.

Tuy nhin mt iu quan trng l
phi xc nh xem bn thc s
hiu r phng php hay cha?
Bn cn phi t nhiu cu hi.

ng ch nghe v ghi chp xong ri b
i, hy t cu hi. l cch hc tt
nht , d trong thin hay bt c mn
hc no, ngi hi nhiu, ti mun
144

ni l thc s t duy v t cu hi v
thc s lng nghe, l ngi hiu r hn
c. t nhiu cu hi hn na, nhiu
na, cho n khi bn thc s hiu r
l cch hc hay nht. Tho lun
cng rt quan trng. Hc phng php,
hi r cc cu hi lm r phng
php v thc hnh, khi thc hnh bn
s thy c nhiu kh khn ny sinh.
Bt c lc no c kh khn, hy n
hi thy, ni chuyn vi thy v nhn
ly nhng li khuyn.

Trong hu ht mi trng hp, nu c
tip tc thc hnh bn s t c cu tr
li, iu ny rt ng. Hu ht thi
gian chng ta sng trong rng v
rt xa thy. Chng ta ch c th gp
145

thy mi thng mt ln. V th khi
hnh thin, mi khi gp kh khn th
li ni, Khi no gp thy, ti s hi
iu ny, ri sau tip tc hnh
thin v mt ngy n cu tr li hin
ln trong tm, chng ta khng cn phi
n hi thy na. Nhiu hc tr ca ti
cng vy, thnh thong ti mi c dp
n thnh ph h , v khi ti i khi
th h gp kh khn. H bn ghi li
nhng vn kh khn ang gp
phi,ngh rng: Ti s hi thy khi
no thy ti y, nhng h vn tip
tc nhit tm hnh thin, chn thnh v
ton tm, ton , ri sau tm ra c
cu tr li cho chnh mnh. Khi ti n
v gp li h, nhiu ngi tha: Bch
thy, con ghi li rt nhiu cu hi
146

hi thy khi thy n, nhng khi tip
tc hnh thin th con li t tm c
cu tr li, nn by gi con li chng
c nhiu hi na, ch c mt hai cu
thi.

Nu c tip tc hnh thin, bn s tm
c cu tr li cho chnh mnh.

Mt ngi bn tt, mt ngi thy gii
chnh l mt ngi bn tt ca mnh,
mt ngi thy v mt ngi bn cng
ging nhau, khng h khc bit. c
Pht ni Ngi cng ch l mt ngi
bn tt. C mt ngi thy gii, mt
ngi bn tt, gi lin lc vi thy v
hi thy nhng vn ca mnh, ri
nhn ly nhng li khuyn, tt c
147

nhng vic rt quan trng. Nu
khng c mt ngi thy, mt ngi
bn, khng c s hng dn th s rt
kh chng ta bc i trn con
ng ny. Chng ta s phm phi rt
nhiu sai lm, s nhiu ln lm ng,
lc li.

Trong giai on u hnh thin, chng
ta phi gi tm nh trn mt mc.
Chng hn nh hi th ra, vo, c gng
gi tm trn mc cng lu cng
tt. Khi tm an tr ti , dn dn
chng ta s pht trin c nh tm,
tm s an tr trn mc lu hn. Khi
tm tng i tnh lng, chng ta c
th thy c bn cht ca cm th,
bn cht ca mc. Ngay c nim hi
148

th cng c nhiu bc. Nu thc hin
tng bc mt, mt cch h thng s
d pht trin chnh nim v nh tm
hn nhiu.

Chng hn, vic u tin bn cn phi
thc c l mnh ang th. Khi bit
mnh ang ht th, tc l bn thc
hin c bc th nht, bi v hu
nh trong mi lc, mc d vn th
nhng chng ta chng h bit iu .
V sao? Bi v chng ta mi ngh ngi
chuyn ny chuyn kia sut, ngh ri
li ngh Chng ta ngh ngi iu
g? i khi cng chng bit mnh ang
ngh ngi iu g na. Hu nh mi
lc, chng ta khng bit mnh ang
ngh chuyn g, iu din rt v
149

thc. Mi khi bit mnh ang th, n s
gip ko tm v thc ti Ti ang
th l mt bc. Bc tip theo
l th vo v bit l mnh ang th vo,
th ra mnh bit mnh ang th ra,
l bc tip theo th vo, th ra.

Bc tip theo na l, bi v ht vo l
phi mt chng 2-3 giy na; trong
khong thi gian tm bn c th
phng ra ngoi rt nhiu ln ri.
gip cho tm khng phng ra ngoi
na, ta s thc hin mt bin php
khc. Bn c th chia hi th lm nm
on, nh vy chnh nim s c nm
ln. Bn c th ko tm tr li nm ln
khi ht vo v cng chng y ln khi
th ra. Bn m ti nm, n s gip
150

cho bn gi chnh nim tt hn trn
hi th. Song cng c ngi hiu sai
phng php ny. C ngi ni: mt
ln ht vo th ra m mt, ht vo th
ra ln na m hai, ngh l th bao
nhiu hi th m by nhiu ln. N
cng c tc dng gi tm bn trn hi
th, nhng mc ch thc s l bn
c gng chnh nim nhiu hn trn hi
th, nh vy tm ca bn s khng
phng ra ngoi trong khong thi gian
gia hai hi th. Nu bn nm ln
chnh nim trn hi th vo th tm
bn s kh phng i hn. C khi bn
ht vo, chnh nim on u hi th
nhng li khng chnh nim c
c on gia v on cui, iu
c th xy ra. V vy, trnh trng
151

hp , bn c th m nhiu ln, t
nht l nm ln, trn mi hi th vo
ra. Bn c th m nhiu hn nm,
nhng ch ti a l mi, bi v nu
m nhiu hn mi th phi m
nhanh, vic lm tm bn tro c.
Tu theo mc di ngn ca hi th
m bn m, ti thiu nm ln, v
khong gia t nm n mi. Con s
khng quan trng. Bn cn phi mc
ch ca vic m hi th l gi tm
lin tc trn hi th. ng c phi t
n con s , iu ny rt quan
trng. ng c m nhanh hn kt
thc ng lc hi th cn ht, ch cn
m tht t nhin v u n.

152

Hy gi tm mnh , nhng khi tm
an tr c ri, th t vo u
na?

Gi tm trn cc cm gic, ch ng
t tm trn khi nim. Hi th thc
ra l mt khi nim, mt nim; ting
Pali gi l pannatti.

Ti s gii thch t ny li nhiu
ln. Pannatti v paramattha ( khi
nim tc v thc ti chn ), hai t
ny cn phi gii thch nhiu, bi v
trong nhiu trng hp, thay v t tm
trn paramattha th thin sinh li t
tm trn pannatti, bi v l vic anh
ta thng lm nht t trc n nay-
lun lun t tm trn pannatti. Nhiu
153

ln, ti th dch t ny ting Anh v
tho lun vi i c Nanavisuddhi.
Trong cc bn dch th h
gi pannatti l khi nim. Khi nim l
g? Khi nghe t khi nim, bn hiu th
no? Mt t, mt tn gi, chng ti c
tm ngha ca n nhng khng th tm
ra mt cch dch thc s chun xc, do
i c Nanavisuddhi ngh
dch l designation.

Tn gi l pannatti, bt c tn gi no
cng l pannatti (khi nim tc ),
hng trong, hng ngoi cng
l pannatti, khi bn gi mt th g
l khng kh th ci tn gi cng
l pannatti, bi v, thc ra ci bn gi
154

l khng kh ch l mt tp hp
nhiu nguyn t khc nhau.

Nh vy, khi tp hp nhiu th li vi
nhau, t cho n mt ci tn hoc
hiu n nh l mt s vt, l bn
ang hiu v pannatti ch khng hiu
v paramattha thc s.

Khi th vo, hng i ca hi th vo
hay ra khng quan trng v c hai u
l pannatti. Paramattha (thc ti chn
) l ci bn ang trc tip cm nhn.
Bn c cm gic th no khi ht vo?
Cm gic , cm nhn xy ra
u, cm gic l c tht! Khi ht vo,
th ra, bn cm gic c nhng g?
Mt ci g xc chm nh nhng, c
155

xt, y a qua li, nhng cm gic
ny l nhng ci thc neo tm bn
li . Nhit cng th, nng, lnh
mt ch no xung quanh mi, bn
cm nhn c ci g ang din ra khi
ht vo, th ra. An tr tm mnh ti ,
c gng neo tm y, nhiu ln ko
tm v ch khi ht vo th ra. Lm
nh vy mt thi gian ngn thi, bi v
m hi th cng l mt
dngpannatti. Cc con s u
l pannatti, khng
phi paramattha. Chng ta s dng s
m ch phn chia hi th thnh cc
on nh theo di hi th lin tc
m thi. Gi chnh nim khng gin
on trn hi th, l iu quan trng
nht . Nu hiu mc ch ca
156

phng php, bn c th bung b tt
c nhng th cn li, ch thc hnh
nh vy thi.

Gi tm ch lung khng kh ra
vo, neo tm lin tc ti ch tip xc,
khng gin on hy c gng ht
mnh!

Ch trong giai on u, bn c gng
n hay nim vo, ra theo mi hi
th, nhng sau phi bung b vo,
ra, bung b vic m hi th v ch
chnh nim trc tip, khng xen mt
nim no.

Khi pht trin c mt mc nh
tm nht nh no . Bn s nm bt
157

c bn cht v thng ca hi th
ti mun ni l cm gic bi ngay
ci chng ta gi l hi th th cng
l pannatti. Ci chng ta cm nhn trc
tip l cm gic. Hy kim tra li xem
bn ang c thc hnh nh vy
khng? Tm bn ang u? ang suy
ngh iu g? Nu cn iu g thc mc
v vn ny, xin cc bn hi ngay v
lm cho r, bi v nu khng an tr tm
trn paramattha, th d c tnh lng, an
bnh v tp trung, bn cng khng th
thy c thc ti chn .

Trong thin tu c hai giai on: Giai
on u l lm tm tr nn tnh lng,
pht trin nh tm khng tn lon,
bnh n cc suy ngh v gi tm trn
158

mt mc l mc ch u tin
ca thin.

Giai on th hai quan trng hn l tu
tri mi s nh chng ang hin hu, d
gi n l thc ti chn hay bt c
ci g khc, hy tu tri mi s vic
ng theo thc tng ca chng cc
cm gic, suy ngh, cm xc thu
hiu chng nh thc s chng ang l.

Nu gi tm mnh trn khi nim tc
(pannatti), chng ta c th t c
tnh lng, bnh an v s tp trung,
nhng s khng thy c
danh (nama) nh l thc danh,
sc (rupa) nh l thc sc. Chng ta
khng tip cn c vi danh sc, m
159

ch gi tm mnh trn cc khi nim
tc m thi. Hnh dng, kch c to
nh u l cc khi nim tc ; ng,
ty, nam, bc cng l khi nim tc ,
ti s a thm mt v d
v pannatti th hai, th ba, th t
cng u l cc tn gi.

Khi hnh thin, an tr tm trn nhng
iu bn thc s trc tip kinh nghim,
tt c mi khi nim s bin mt.

i khi, thm ch bn khng bit mnh
ang ngi u na, khng bit ngi
quay mt hng ng hay hng ty
na, khng bit c c nhng iu y.
C lc, mt cm gic rt l xy n,
bn khng bit ngay c bn thn mnh
160

na, bi v con ngi cng l mt
nim t to trong tm bn. Tuy nhin,
t n mc y, chng ta cn phi
c tu gic su sc v anatta (v ng).
Khi pht trin tu gic v v ng
ny, c lc thm ch bn cn khng
bit tn ca mnh l g na. Phi ngh
mt lc mi ra. Mt mt lc mi nh
ra tn mnh l g nhng nhng iu
sau ny mi xy n.

Nu c cu hi no
v pannatti v paramattha, xin cc bn
c hi, vn ny rt quan trng.
Chng ti tho lun vn ny, i
khi vo bui ti, phi mt nhiu ngy
v vn ny, rt th v. i c
Nanavisuddhi v ti chng ti
161

thng ni v
chuyn pannatti v paramattha, v i
tng ca thin Vipassana. i khi ni
chuyn rt lu, qun mt c thi gian
chng ti ngi ni chuyn t 9 gi ti,
ngh rng ch ni khong mt ting,
nhng sau th qun mt thi gian
bi v thi gian cng l pannatti. Khi
nhn ng h th 11 gi ri. Nu
bn c cu hi no thm th c hi.
By gi l lc dnh cho cc cu hi.
C cu hi no khng? Xin c t
nhin

Hi v p: Di hay ngn (ca hi
th) u l pannatti. y l cc cu hi
rt hay, cm n cc bn hi iu .
162

Khi ngh di, chng ta mun ni n
iu g?

iu quan trng l ng b kt
trong ngn t. Khi hi th di th hay
bit ton b qu trnh hi th, t khi
bt u cho n lc kt thc.

Gi tm trn cm gic xc chm ca
hi gi, ni lung khng kh ra vo xc
chm vi mi v an tr tm ti , d
hi th di hay ngn cng vy. Ch
trong giai on mi tp thin th mi
tp nhn bit hi th di, hi th
ngn ch trong giai on u thi.
Bit ang th, l bc u tin, bit
ang th ra, ang th vo l bc th
hai, bit ang th ra di, th vo di,
163

bit th vo ngn, th ra ngn l bc
th ba, nhng sau th bn bung b
c ngn ln di, m ch chnh nim
trn hi th t u n cui mt cch
lin tc.

m hi th khng c qu 10
cng khng nn p mnh phi m n
mt s chnh xc nht nh no , hy
bung b vic m hi th v ch canh
chng xem tm mnh c an tr ti
hay khng. Bi v, chng ta c thi
quen suy ngh qu nhiu v suy ngh
thng xy ra qu nhanh v d dng
n mc khi ht vo di, chng ta ch
bit mnh ang ht vo m thi. Lc
u th m 1,2,3,4,5,6,7,8 ri chng
ta qun mt v ngh lan man n mt
164

chuyn g . tm khng tut i,
chng ta phi c gng bt n li nhiu
ln v buc n vo hi th, l mc
ch ca phng php m hi th
sau th bung b c m v ch an
tr trn hi th.

Nu c th tr tm trn hi th m
khng cn m, th ng m na,
bi v sau m hi th cng s l
mt cn tr, ch l cc con s
chng ta khng cn hiu cc con s
chng ta ch cn thu hiu cc cm
gic trn thn.

Hi & p: ng vy, bit ang th
l pannatti, m hi th cng
l pannatti, ngn, di cng
165

l pannatti. iu ny ch c ch trong
giai on u thi. Khi c th an tr
tm trn hi th m khng cn ngh
n mt t no c l tt nht khng
cn ngh n ngn t, bi v ngn hay
di cng ch l nhng khi nim n
l s so snh ci chnh cn phi lm
l tr tm trn hi th mt cch lin
tc, nu bn lm c iu ri th
hy bung b tt c mi th cn li!
Ngn, di, vo, ra khng thnh vn .

Hi & p: Ch l gip tm bn
khng b tn lon, gip bnh n tm m
thi. Ch trong giai on u, khi bn
ngi xung mt lc, ch vi pht thi,
th lm theo cch ri bung b n.
Bi v chng ta b xo ng khi lm
166

bao nhiu cng vic, nn mt cch t
nhin, tm bn cng b tng tc theo
v suy ngh qu nhiu Khi bn ngi
thin ch ht vo th ra v c
gng m hi th mt cht thi

Th xem bn c th tr tm trn hi
th c khng, nu lm c iu
ri th hy bung b mi s m,
bung b mi nim.

---o0o---
167

Chng 3 : Con ng bc vo
thin Vipassana
Phn 1 : Con ng bc vo thin
Vipassana
Bn bo v chnh mnh bng cch tu
tp tm t, trau di chnh nim. C
hai u c th bo v c bn. Hy
t lng tin vo c Pht, t lng
tin vo s tu tp ca mnh.
Xin cho mng cc bn n vi lp
hc. Ti rt vui khi gp cc bn. Nh
ti tng ni, hnh nh p nht l
hnh nh mt thin sinh ang ngi
thin, tht l p. T khi cn l mt
cu b, mi ln nhn thy mt ngi
ang ngi thin l th no ti cng
ng nn li mt cht xem, dng
168

ngi tht tnh lng, thn hnh tnh lng
v cng tht hi ho v cao qu. i
vi ti, dng ngi nh vy trng nh
mt kim t thp, rt vng chi, n
nh, khng th lay ng, n cng th
hin c mt chiu su ni tm bn
trong na, vng vng v tnh lng. T
th ngi ca thn cng h tr cho tm,
n lm cho bn hng v s n nh,
tnh lng v an bnh.

Khi nhn bc tng c Pht ang
ngi thin, hnh nh lm ti cm
thy rt bnh an. Ti su tp c
mt s bc tranh, mt s hnh nh v
c Pht, trng v cng an lc, thanh
bnh.

169

Trc khi ni v cc mc hnh thin
v cc loi nh khc nhau (samadhi),
ti mun tr li mt s cu hi tun
trc, l nhng iu rt quan trng
cn phi ghi nh. N c ngha rt su
sc n cp n bn cht ca
tm Ti th tm trong mt s sch
thin, mt s hnh gi c kinh nghim
ghi chp li. H khm ph ra s
tnh lng trong thin, ni tm tr nn
yn tnh, cc t tng h bt dn, bn
khng cn nhn bit mi th xung
quanh na tc l tm cng ngy
cng tr nn tp trung hn Sau
bn t ti mt trng thi nh
tm (samadhi), nhng cng ch c th.
Bn bit iu g xy ra tip theo i vi
mt s ngi khng? Ch l mt trng
170

thi tm tnh lng m thi, h ch l
nhng ngi mi bc chn chp
chng vo thin (mt ngi mi
bc chn vo thin khng c ngha l
mt ngi mi tp hnh thin, mt
ngi cn chp chng trong thin l
ngi cha vt c qua ngng .
Nh vy nu bn tp thin mt thi
gian rt lu ri, nhng nu cha vt
c qua mt trnh nht nh th
bn vn ch giai on mi bt u.
Qu l xu h khi ta hiu c iu
ny, bi v chng ta hnh thin rt
lu ri v thch ngh l mnh bit ht
mi th, rng mnh tin c rt xa.
Nu vn cha vt c qua mt trnh
nht nh no , th bn vn cn
171

ang chp chng giai on mi bt
u m thi.)

Nh vy, va khi s tnh lng trong
thin mi kp n vi hnh gi, bng
nhin ngi lnh mi ny b li tut tr
li vi thc t. Thc t y l thc ti
thng thng nh vy anh ta b li
tut tr li thc t ph phng bi mt
c sc t ngt ton thn. Ti sao c
hin tng ny? iu ny xy ra vi
mt s ngi, trc y n cng
thng xy ra vi ti. i khi n din
ra nh th ny tm ti ang rt tnh
lng th t nhin nghe thy mt
ting ng no v b sc ri git
mnh tnh dy.

172

Khi hnh thin, bn i vo mt th gii
khc, i vo mt thc ti khc v y
l iu bn cn phi hiu. N tng t
nh trng thi xut thn, mt trng
thi thi min nhng khng phi b
thi min thc s. N rt ging nh
vy. Mt s bc s hiu r trng thi
ny. Khi ngng li mi s suy ngh v
tp trung ch vo mt i tng, dn
dn tm bn tr nn tp trung v bn
th nhp vo mt thc ti khc. Nhng
ngng ca thc ti ,bn s thy
rt nhiu kh khn. Tm bn c tr lui,
tr ti hoi, bi v chng ta qu
quen vi thc ti thng thng mt ri.
Chng ta cm thy an ton trong ci
thc ti v mun bm vu vo n,
khng mun bung b y chnh l
173

mt loi phn ng t v. Chng ta
mun bo v bn thn mnh.

Mt trong nhng cch t v ca
chng ta l lun duy tr thc v bn
thn mnh, mun bit hon cnh
xung quanh, bit nhng g ang din
ra quanh mnh, bit tnh trng thn
mnh ra sao.

Ngi ti hin gi ang nh th no
nh? Khi bn hnh thin v tm tr
nn rt tp trung, dn dn bn s qun
mt mi th xung quanh mnh. Khi
nh lc mnh, c lc bn cn mt
thc v chnh bn thn mnh na. Ti
mun ni l bn vn thc c cc
cm gic, nhng khng thc c v
174

hnh dng na. C lc hnh dng c th
bin mt v hnh dng v kch c cng
u l khi nim tc (
pannatti). Tm ta ch lp ghp li v
gn cho n mt nim, thc ti chn
(paramattha) th khng c hnh
dng, khng c kch c.

Nu bn thy kh hiu, ti s cho bn
mt v d, trong vt l hc Newton.
Khi c vt l hc Newton, bn s thy
trong c hnh dng, kch thc v
s chuyn ng, c tt c mi th trong
. Da theo vt l hc Newton, bn
c th d on c mi th: d on
c s chuyn ng ca cc hnh
tinh, c th d on c thi gian,
chng hn l mi nm sau, mt hnh
175

tinh no s mt v tr xc nh no
. Chng ta c th d bo trc c
iu . N c hnh dng, kch thc
v chuyn ng theo quy c thng
thng. Nhng khi nghin cu xung
cc ht h nguyn t th tt c nhng
quy c khng cn na.
khng c hnh dng no c, bn khng
th oan chc v mt iu g m ch c
th ni mt phn trm xc xut no
cho mt s kin no c th xy
ra, khng c g l chc chn c.

Trong thin, mi vic cng xy ra y
nh vy. Trong trng thi thc thng
thng, chng ta thc c v mi
th xung quanh: hnh dng, kch c,
176

chng sanh, con ngi, ng, ty, nam,
bc, thi gian, ngy, thng, nm.

Khi hnh thin, chng ta qun ht:
by gi l my gi, ngy no, thng
no, nm no v i khi qun c
mnh ang u na. Chng ta
khng cn thc c v nhng iu
na, bi v tt c chng ch l khi
nim.

Bn khng bit mnh ang ngi u,
ang quay mt hng no. i khi rt
l, bn khng bit mnh ang ngi
u na, n ging nh mt loi bnh
tm thn. C ngi khng th nh ra
mnh l ai bi v h b bnh tm thn,
nhng i khi trong trng thi ny
177

cng vy, khi vt qua thc ti
thng thng, th vic bn l ai cng
khng thnh vn na.

Ti ch l mt nim, bn cng
mt ht tt c nhng nim .

Khi th nhp vo trng thi , bn
phi di li nhiu ln v s Ti phi
bit mnh l ai ch Ti phi bit
nhng g ang din ra chung quanh
ti ch, bi v nu ti khng bit ti s
rng mnh s khng c an ton.
Chng ta c gng cm thy an ton
bng cch ny hay bit tt c nhng
g ang xy ra quanh mnh, c bit tt
c nhng g xy ra i vi thn mnh,
thc v ci thn hay ci ng ca mnh,
178

thc ra ch l khi nim tc
pannatti m thi. y l iu rt
quan trng cn phi bit, nu khng
bn s cng cm thy s hi Ti s
hnh thin iu ny tng xy ra
vi ti, t nhin git ny mnh, ti
bng tnh v v cng s hi! Chng ta
s phi vt qua thc ti thng thng
ny, mc d vn mun chng nghim
c mt iu g su sc hn, vt ra
ngoi khun kh thng thng. Mc d
chng ta hnh thin t ti ch ,
nhng thi im vt qua ngng ca
ca n, chng ta li s v cm thy
khng an ton.

Chng ta cm thy an ton bng cch
kim sot c th mnh v mi th din
179

ra xung quanh. Mt cch kim
sot l phi hay bit nhng g ang
din ra, xung quanh v trong c th
mnh. y chnh l mt loi phn ng
t v.

Khi b cng thng mt thi gian di,
chng ta tr nn quen vi iu v
bm vu vo n. iu ny thng xy
ra hn i vi nhng ngi hay lo
lng, hi hp v lun cm thy bt an.

Hy tng tng bn ang trong
rng su, c rt nhiu h bo, rn rt v
cc loi th hoang. Ti tng sng
trong rng, ch cng c h (By gi
th th sn ni h li s ngi v thy
bng ngi l chng chy trn). Khi
180

n nhng ni chng ta cha bao gi
t chn ti, chng ta cm thy rt
khng an ton, v c nhiu nguy
him thc s: h, rn i vi h th
chng ta c th t bo v bng cch
trong mt ch c che kn xung
quanh. Nhng cn rn th rt kh bi v
chng qu nh, c th lun vo trong
cc, v cc lm bng tre v c nhiu
khe h. Khi ang ngi, cht nghe ting
shi shis, bn bng nhin git
mnh tnh dy, v cng s hoi, c th
bn phn ng ngay lp tc: Ci g th
nh? Bn cm thy rt khng an ton.
Khi pht hin ra ch l mt con thn
ln th OK, bn quay li hnh thin,
nhng tm vn khng hon ton tp
trung vo thin c, bn vn phi
181

cnh gic. Nu c phi gi cnh gic
v c gng pht hin nhng g ang
din ra xung quanh th rt kh pht
trin mt tm nh thm su (samadhi).
Bn vn phi tnh thc v ch c th
chnh nim n mt mc nht nh
no m thi. Bn khng th vt
qua c ngng .

vt qua c ngng ca , bn
cn c s tin cy v an ton; iu ny
rt quan trng.

Nu c hnh thin cng vi mt
ngi m bm tin tng th rt tt: vi
thy, mt ngi trong gia nh, hay
mt ngi bn tt chng hn Bn
cm thy an tm, l chng may c
182

iu g xy n vi mnh th cn c
ngi xung quanh gip, i vi
nhng ngi mi hnh thin, iu ny
rt quan trng. Min in, khi chng
ti hnh thin, cc thin s hay
ni:Hy giao ph sinh mng ca mnh
cho c Pht mt cch tng trng,
sinh mng ny khng cn l ca ti
na, khi khng cn l ca ti th chng
cn phi lo lng cho n na. y l
mt cch cng dng tng trng. C
gng tm mt cch no lm cho
mnh cm thy an tm v tin tng vo
mi trng xung quanh. ni y, bn
khng phi s hi iu g c. Tt c
mi ngi y u l thin sinh, ch
ny rt an ton v m bo. Trc khi
ngi thin, iu quan trng l phi ri
183

tm t mt cht, bi v tm
t (metta) s lm cho bn cm thy
c an ton.

i khi ti sng trong rng m
khng c mt mi nh no tr ng,
khng c mt ch no . Khi th
ngi di mt gc cy, khi th trong
mt mi lu gin d c quy li bng
my tm y. Chng ti hnh thin v tu
tp mt tm t tht mnh, tm t mnh
m lm cho chng ti cm thy rt
an ton. Ti trong rng hn 20
nm m cha h b thng tn bi mt
ci g, c khi trong rng su thc s,
ch c mt vi cn lu chung quanh
n kht thc. Ti mun i tht su,
tht su vo trong rng gi, cch xa vi
184

nn vn minh, bi nn vn minh ny
qu xo ng.

Khi tin cy chnh mnh, bn s thy
c an ton hn hy t tin vo
chnh mnh, tin vo s tu tp ca
mnh. i vi nhng ngi mi, th
iu quan trng l phi tm mt ni
tht an ton!

Chng ta quen bm vu vo chnh
mnh, dnh mc vi chnh bn thn
mnh, c gng bo v mnh trong mi
lc Chng ta kh kh gi cht ly
bn thn Th xem bn c thc s
thy nh th ny khng: Ti ang c
kim sot , lm ch thn tm
mnh. Tt c chng ta u c kim
185

sot, nhng trong thin, nu lm nh
vy bn s khng th pht trin c
tu gic thm su v tin xa hn na.

Bn phi hc cch bung b bt
c vic g n th n, bi v nhng
iu kinh nghim c trong thin s
khc l n mc nu c kim sot n,
bn s b tht lui ngay. Bn s khng
th tin ln mt cht no c na!
Kh kh m cht bn thn mnh,
chng ta lm vic ny mt cch v
thc, mi chnh l kh khn v
vng mc ca mnh.

Bi v, v mt thc bn c gng t b
s kim sot, c gng bung b, nhng
trong v thc th bn li s v cm thy
186

khng an ton. V vy bn bn vn c
kim sot, c lm ch v ni s, ni lo
lng, bt an ny n su trong xng
tu chng ta. Khng bit bao lu, c
th hng triu nm, n n su trong cu
trc gien ADN ca chng ta ri, ti
ngh vy. y khng phi l mt vic
d lm: Chng ta lun phng v mt
cch v thc chng li nguy c tan
r v mt tm l.

S tan r v mt tm l ngha l sao?
S tp hp cho chng ta nim ta l ai.
Tan r c ngha l anatta v ng,
khng c ai lm ch. Bn c sn lng
t n ch y khng?

187

Khng c ci g l t ng, khng c
ci g kim sot, lm ch ta c. ch
l tin trnh thn tm ang din tin!
Khi bn c gng kim sot l bn
ra khi n. Bn rt ra khi thin
Thin l mt hnh thc u hng.

Chng ta lun lun mun kim sot v
lm ch mnh: Ti phi bit mnh l
ai, phi bit mnh ang lm g
ch, vi thi th ng hng
chng ta vt qua ca thin c!
Khng c mt ci Ti no ang hnh
thin c, bn thm ch cng khng th
lm ch c s hnh thin ca mnh
na. bn ch thun quan st nhng g
ang din ra, ch n thun quan st
m khng kim sot. Cng ging nh
188

khi bn nhn ra ng. Bn ngi ngoi
hin, nhn con ng trc mt, bn
khng th kim sot c mt chic xe
no trn ng c. Chng ch n v
i, bn ch ngi quan st Ti bit
nhng g ang din ra nhng ti chng
c cht quyn hnh g vi chng c.
Bn cn pht trin mt trng thi tm
nh vy, khng kim sot. l l do
ti sao ti c gng ni vi cc bn l
ng khng c, kim sot, ch bung
b, ch l mt ngi quan st hon ton
khch quan.

Vo lc chng ta thy mnh mt quyn
kim sot, vo lc cm thy khng cn
ci Ti u na, chng ta thy mt
ni s nhen ln trong mnh. Nhng y
189

khng phi l iu xy ra vi tt c mi
ngi. N ch xy ra vi mt s ngi
m thi. Ri chng ta bung b vo
thin Mi khi thy iu ny, bn hy
c gng trn tnh li v t nh rng
khng c g nguy him c, khng vic
g phi s. Hy t tin vo chnh mnh,
t tin vo s tu tp ca mnh v tip
tc. Chng ta khng cn kh kh bm
cht ly mnh na. Khi hnh thin,
chng ta khng chp gi, khng bm
vu vo bn thn mnh. Hy kim tra
li xem bn c ang lm nh vy
khng, c c kim sot hay c lm g
khng. Bng nhin, tm ta cm thy
mnh ang b nguy him v mt c sc
t ngt trong mt phn ng t
v buc ta tr li canh gi bn thn
190

mnh. ng thi im vt sang mt
thc ti khc, chng ta li git mnh
tnh li, li mun ly li s kim
sot. y l mt phn ng t v ca
thn tm. C sc t ngt ny khng
thng xy ra lm, nhng c th rt s
hi. Ch cn nhc nh v khch l mnh
rng:Ri n s bin mt. Khi bn
rn luyn c mt s bnh an v tr
tu uyn thm hn, n s t bin mt.
iu ny s cn xy ra , tr ti tr lui
li mt vi ln na.

i lc, ngi mi hnh thin c th b
xen ngang bi mt ni s t ngt. Ht
nhin bn git mnh bng hong, git
ny mnh, nhng trong mt s trng
hp, thn vn rt tnh ti, khng git
191

ln nh vy. Thn vn gi nguyn t
th nhng tm c phn ng. C lc,
ngi hnh thin git mnh hong ht
bi mt cm gic hong s t ngt
ngay khi s tnh lng trong tm va
mi kp n vi mnh. Thin t ngt
b ngt qung, dng li, bn git mnh
tnh dy. l mt s phn ng t v
v thc. Nhng ngi thng xuyn b
cng thng v hay lo lng, hi hp
thng c cm gic rng nu bung b
nh vy, c th mt iu g tht khng
khip s xy n vi mnh. Ngi
cm thy rng: Nu bung b tt c,
mnh s khng bit iu g xy ra c,
c th mt s vic l lng no s
xy n v mnh s khng th kim sot
c. C l mnh nn quay li vi cch
192

sng bnh thng trc kia th
hn. Trong s chng ta c rt nhiu
ngi nh vy y.

l l do ti sao pht trin lng t
tin v dng cm chng ta cn phi tu
tp, phi gi ng gii trong sch, iu
s lm bn can m hn.

Gi ng gii trong sch, bn s t b lo
s, iu l s tht. Nu bn t tin
mnh l ngi gii c v nhn hu, n
s em li cho bn rt nhiu ngh lc
v can m.

Bn cng nn tu tp tm t (metta), khi
bn l ngi t bi n s gip bn tr
nn tnh lng v an bnh. Chng ta
193

c bo v bi tm lng t bi ca
chnh mnh. i khi, bn cm thy nh
c s gia h no bao ph quanh
mnh, ging nh nhng ln sng radio
hay mt t trng vy. bn cm thy
mnh c bo v bi tm t ca chnh
mnh. Bt c ngi no n vi nh
lm hi bn, khi tip xc vi t trng
thin tm ca bn, h s thay i
nh , ti s khng ni iu g
na, ti s khng lm iu g na,
iu ny l s tht! Hy c gng tu
tp tm t. Cng tu tp thin tm ny,
t trng t bi ca bn ngy cng
mnh v bn s c chnh tm t ca
mnh bo v. Rt nhiu ngi hi ti:
Lm cch no ti t bo v
mnh?
194


Bn bo v chnh mnh bng cch tu
tp tm t, trau di chnh nim. C
hai u c th bo v c bn. Hy
t lng tin vo c Pht, t lng tin
vo s tu tp ca mnh.

Trc khi nhp nh su, hy ngi
xung v suy tng v cc phm cht
tt p ca mnh. Ri tm t v nim
n c Pht, ri t ni vi mnh: Ti
s th nhp su vo thin, nhng khi c
bt c s nguy him no, ti s tnh
thc li ngay. Bn c th quyt nh
nh vy, lm mt vi ln, bn s
thy khi c iu g xy n, bn tnh
thc ngay lp tc. iu ny rt thc,
bi v khi n sng mt s ni, chng
195

ta cn phi lm nh vy, khng ch
phng nguy him m nu mun xut
nh vo mt gi nht nh no , bn
cng c th lm theo cch ny. Bn
nhn ng h v thy va ng gi
mnh quyt nh trc, ch chnh lch
1-2 pht.

Ngay c khi ng cng vy, nhiu thin
sinh c th lm c iu Hnh
thin xong, bn mun i ng, mt gic
ng t nhin nh thng l, bn t
nhc mnh, By gi ti s i ng,
nhng bn hoc nm ting sau ti s
thc dy vo ng thi gian nh.
C th bn nghe hay c u v
iu ny. iu l c thc, bn c th
lm c. Bn cng c th lm nh
196

vy trong trng hp c nguy him,
Ti s tnh thc v s bit cn phi
lm g. Trong mt s trng hp,
hnh gi nhp thin mt thi gian di,
i khi h c th ngi thin c ngy
khng ng dy, h phi lm nh
vy. Trong sch dy thin, ngi ta
thng hng dn bn lm iu .
Bn phi quyt nh trc nh vy, bi
v rt c th nhiu nguy him thc s
s xy n. Nu bt cht c chy rng
th sao? l iu thng xy ra, v
vy bn cn quyt nh: Nu c iu
g nguy him, ti s tnh thc li ngay.
y l mt cu hi rt hay m c
ngi hi t tun trc. Hy t nhng
cu hi nh vy v cho ti thi gian
197

chun b cho bn mt cu tr li r
rng.

Tun ny, ti s ni thm mt cht
v pannatti v paramattha, sau s
ging tip v ba loi nh khc nhau.

Paramattha l ci bn kinh nghim
trc tip m khng suy ngh v n.
Paramattha l c tnh c hu ca
tin trnh thn tm. Thc ra
paramattha chnh l cc tnh cht,
bn khng th bit bt c iu g nm
ngoi cc tnh cht.

Hin nay, cc nh khoa hc ang
c khm ph xem ci g l thc ti
tuyt i. Cho n tn gi pht ny, h
198

vn cha tm ra c n, bi v cng i
su th h thy vic cng ho huyn;
vt cht khng c hnh dng, khng
kch thc. Ht vt cht nh nht, ht
photon chng hn, nh sng cng l cc
photon, ch l nhng b nng lng
khng c khi lng. Bn c th hnh
dung ra mt vt g m khng c khi
lng khng? Ch thun tu l nng
lng, l nh sng; cn ci g
ng sau n na th khng mt ai c
th ni c. iu duy nht chng ta
c th bit v n l cc tnh cht ca
n, ngoi ra khng th bit c g
hn.

199

Trong thin cng vy, ci kinh
nghim trc tip c l cc tnh
cht.

Chng hn khi s mt vt g , bn
cm gic th no? Bn cm thy nng,
l tnh cht. Cm thy mm,
cng l tnh cht. Bn cm thy c s
rung ng, mt chuyn ng no ,
cng l tnh cht. Nhng chng ta
khng th s ci chn c. Ci chn
l mt ci g c bn rp ni, tp
hp li trong tm. Bn khng th ni
tnh cht ca ci chn c. Thm ch
bn cng khng th thc s s vo ci
chn y c na. Hy c gng hiu
c iu ny. Mi u th rt kh
hiu. Ci g? Ti khng th s c
200

ci chn ca ti sao? y, n y ny
!!! Nhng lm sao bn bit l ci
chn? l v bn rp ni nhiu
nim khc nhau li m thnh ra ci
chn. Nu bn s vo mt vt g ,
nhm mt li s vo ci g bn
c th ni n l ci g khng? Bn c
th t hnh dng ca n khng? Khng
th c, bn ch c th t hnh dng
ca n khi xc chm vo n m thi
bn thy l mt mt phng nhng
bn khng th t hnh dng ca mt
qu bng c! Lm th no t hnh
dng ca mt qu bng? Bi v bn
nhn thy n v rp ni, khu kt cc
nim li vi nhau, hoc bn c th s
v ni rng , ti bit hnh dng
n l mt qu cu hnh trn rng
201

bn trong dy chng 1 cm Lm
th no bn c th din t c iu
? Bn phi tp hp rt nhiu d kin
vi nhau, nhng nu ch ly mt d
kin trong bn s khng th t c
bt c ci g, ngoi tr cc tnh cht
n cng, n lnh khng c g hn
ngoi iu y.

Trong thin chng ta tr li vi cm
gic thun tu n gin ny, khng
thm bt mt iu g.

l iu ti va trnh by hm
th su va qua, nhng ti cng khng
hy vng l mi ngi c th hiu c
mt cch ng n v n Khng
thm bt mt iu g c, ch kinh
202

nghim trc tip, l iu chng ta
ang c gng t n, bi v cng
chnh l iu ang thc s din ra
trong mi lc. Thi im chng ta kinh
nghim mt iu g , chng ta c
gng tp hp, rp ni nhiu nim v
xy dng nn mt khi nim t n t
nhng k c qu kh, t con mt v t
nhiu ngun thng tin khc. Hy c
gng hiu c th no l thc ti
chn paramattha, bi v l
mc ca thin Vipassana.

Tr phi t tm trn thc ti chn
paramattha, cn khng bn s
khng th thc s pht trin c mt
tu gic su sc, uyn thm. Bn c th
pht trin nh tm thm hu bng cch
203

tp trung vo mt mc no : m
thanh hay hnh dng, mu sc, mt cu
thiu no , mt nim hoc c th
tp trung vo mc h khng cng
c. C ln ti cng th hnh thin
vi mc h khng, tp pht trin
nh tm qua php hnh anapana (tp
trung hi th mi), ri th hnh thin
nh bng cch dn mt vo mt ci da
mu nu nht, c nhn chm chm v
an tr tm vo , thm ch khi nhm
mt li ti vn thy c ci da
trong tm. V vy, ti th nm bt hnh
nh h khng. Ti ly mt mnh vn
v ct mt vng trn gia v t n
ln trn ca s, khng nhn thy g
bn ngoi na, khng thy cy ci, nh
ca. Ti nhn vo ci l v thy mt
204

khong trng. Khong trng ngha l
khng c g c, c gi tm
ci l hng v ngh rng khng c
g c khng c g c; v tht l
l, tm bn b ht su vo ci h khng
v tr nn bnh an, cc k tnh lng.
Ngay c n by gi ti vn thch thc
hnh theo cch ; tuy nhin ti cng
khng mun tip tc na, bi v lm
vy s khng pht trin c tu gic
thm su; bn ch c th an tr tm
v t c s an lc thi. Bn c
bit ti sao n an lc th khng? Bi v
ch khng c g c, khng c ci g
lm khuy tm bn c bn khng
th suy ngh v ci khng c g n l
ch chm ht ca mi th! N rt
ging Nit Bn nhng khng phi l
205

Nit Bn. Bn ch nhn vo h khng
v c gng gi nim h khng
trong tm. i khi bn nhm mt li v
c th nhn thy mt l sng rc, bn
ngh v ci khng ch l khng c g
c rt l kh ni v n, nhng tht s
rt an lc. iu ti mun ni y l
bn c th pht trin
nh (samadhi) bng cch tp trung vo
bt c mt mc no; c th bn ch
cn ngi v lm nhm tng coca cola,
coca cola sut c ngy. Tm bn s
c an tr, bt c cu no, bt c m
thnh, hnh dng, hnh nh hoc mt
nim no; mt khi an tr tm vo
, bn s pht trin c
nh (samadhi).

206

ngha ca nh (samadhi) l an tr
tm vo mt khi nim, mt cm gic
khng bin i no , hay thm ch
vo mt nim.

Khi mun pht trin tu gic su sc
v thc ti, bn phi tip xc vi thc
ti . Thc ra, chng ta vn lun
tip xc vi n, lun lun tip xc.
Song chng ta li quy i ci thc ti
y ra thnh khi nim. Chng ta lun
lm vic trong mi lc.

Chng ta thy ci g? Thc ra chng ta
nhn thy thc ti, nhng ngay lp tc
hon i n ra thnh khi nim. Chng
ta ch nhn thy mi mu sc: xanh ,
, tm, vng nhng t kinh nghim
207

qu kh, chng ta bit y l mt con
ngi v y l mt ngi mnh quen.
Nu qun k c ca mnh, bn s
khng bit l ai; nu nhn thy mt
vt m bn cha tng nhn thy bao
gi, bn s xy dng nn mt khi
nim no y? Chng hn, mi ngi
mang n y rt nhiu loi hoa qu,
bnh tri. i khi ti khng bit nhng
th ny l g, ti phi hi mi ngi
Ci ny l g? Ti mun bit mnh
ang n th g. Khi khng bit iu g
, n lm chng ta cm thy khng
c an ton lm, chng ta mun bit
xem ci ny l ci g cch lm nh
th no khng bit c hp vi bng
d ti khng, ti mun bit Mi
ngi mang n nhiu th t y
208

hoa qu, bnh ngt rt nhiu loi
bnh trng rt p c loi trng
nh con tm hm. Ti nhn thy n
ci g y y nh? C lc h mang tht
ln li, nhng nu h khng ni th ti
cng chng bit n l ci g. Ti c th
on c mi v ca n khng?
Khng c cch no bit c!!! Ti c
th ngi v ngh xem mi v ca n
nh th no, v d c ngi c ngy
cng chng th no ngh ra c. Ti
c th hi ngi khc rng, Hy ni
cho ti bit mi v ca n th
no? D ngi c ni c ngy v
mi v ca n th ti cng ch ngi
nghe m vn chng hiu ni mi v
thc ca n nh th no. Cch duy nht
209

l b vo ming v n, bn s bit n l
ci g.

Chng ta lun lun tip xc vi thc
ti, nhng ngay lp tc chng ta
chuyn i n ra thnh khi nim. Ti
nhn thy mt loi hoa qu rt l cha
h thy bao gi, qu kiwi. Ln u tin
ti c n kiwi l y, ti Australia.
Ti khng bit n l qu g, nhng ti
c th thy cc loi mu sc v khi tp
hp cc mu khc nhau li, ti bit
c hnh dng ca n. Trong hi ho
c mt ngh thut v tranh bng cc
chm nh li ti gp li gi l trng
phi tranh chm (pointillism); bn
dng mt u bt tht nhn, chm mt
chm nh, ri sau tp hp nhng
210

du chm nh li vi nhau v to
thnh mt bc tranh. Hy ly ngay vic
ny lm v d. Chng ta ch nhn thy
nhng chm nh, sp xp chng li v
to ra mt bc hnh trong tm. Chnh l
tm ta to nn cc loi hnh dng. Mt
khng th thy c hnh dng. y
cng l mt iu rt kh hiu. Nu b
mu sc i, th c g m thy?
Chng cn li g, mi th u bin mt.
i vi m thanh cng vy. Chng ta
nghe thy m thanh, iu l thc,
nhng chng ta khng nghe c cu
ni. Cu ni l ci chng ta to nn
trong tm; do chng ta hc l mt
qu trnh hc hi, n ph thuc vo tr
nh ca chng ta. Khi bn n mt
nc, ni ngi ta khng ni mt
211

th ting bn khng hiu ni, bn ch
nghe thy m thanh nhng khng hiu
c ngha ca nhng m thanh .

m thanh l ci c thc, nhng ngn
t v ngha ca ngn t l do ta to
ra iu rt li ch, ti khng ni
l v ch. Nhng nu mun pht trin
c tu gic su sc v thc ti chn
, ci vt ra ngoi thc ti thng
thng, chng ta cn phi vt thot
ra khi ngn t v ngha ca n

---o0o---
Phn 2 A
Khi mt hnh gi ang hnh thin,
rt chnh nim v bt ng st na
hin ti, nu c ngi bn cnh ni
212

iu g , anh s ch nghe m thanh
m khng hiu c ngha ca li
ni, y l mt trong nhng cch
kim tra.
Trong mt s tu vin Min in,
ngi ta cng lm nh vy. Khi thin
sinh pht trin c mt mc nh
tm no , thin s s bo: i n
ngi thin m ng ang ni chuyn
kia. Thin sinh c t thin sinh vo
mt ni tht n o, nhng ch nh nh
bp v nghe mi ngi ni chuyn, nu
tht s chnh nim,bn c th nghe
c m thanh nhng s khng hiu
c ngi ta ang ni g. iu
khng cn quy ry bn c na, bi
v n khng to nn c mt nim
no trong tm bn, ch c s dit dit
213

mt i vi nhng ngi mi bt
u th iu ny rt kh. Thm ch
y, khi c nhiu xe t qua li trn
ng, bn cng b quy ry: Tri ,
u ra m lm xe th khng
bit. Khi tht s chnh nim, bn vn
nghe c ting ng nhng n khng
th quy ry bn c na. Hy c
gng pht hin iu nhiu hn na,
xem ci g l paramattha, ci g
l pannatti.

Thm ch bn cng khng th thy
c chuyn ng. y cng l mt
iu rt k l v kh hiu, bi v
chng ta thng ngh mnh thy c
chuyn ng. Chuyn ng thuc
phm vi nhn thc ca cm gic
214

trong thn, khng phi thuc phm vi
nhn thc ca con mt.

Lm sao chng ta li ngh rng mnh
thy c s chuyn ng? Mt ci g
hin ln ri bin mt ri mt ci
khc hin ln ri bin mt. Gi d nh
bn c mt mn hnh my tnh v ci
t mt chng trnh cho my tnh sao
cho khi mt chm rt nh cht sng ln
ri bin mt, mt chm khc li lo ln
ngay bn cnh chm , cng mt
ch nhng st ngay bn cnh
chm c, hin ln ri bin mt; mt
chm khc li hin ln ri bin mt.
Nu vic ny xy ra rt nhanh, khi
bn thy g? Bn thy mt chm nh
ang chuyn ng, nhng thc ra chm
215

sng khng h chuyn ng. Hy c
hiu iu ny; khng c g chuyn
ng c. Chng ta khng th thy c
s chuyn ng, ch l mt ci g
hin ln ri bin mt, ri mt ci khc
hin ln ch khc ri bin mt. By
gi hy ly mt v d khc: Thp mt
ngn nn. Bn c th di chuyn ngn
la t ni ny n ni khc c
khng? Ch ngh v ngn la thi,
ng ngh v cy nn, t s ch vo
ngn la. Ngn la l mt ci g ang
chy v ang dit mt, bn khng th
di chuyn ngn la ca cy nn t ni
ny n ni khc. Khi bn mang n
n y th ngn la c bin mt t
lu ri, nhng vn c ci g gi
c tnh lin tc, vn tip tc chy
216

C gng tip cn gn hn na vi
nim v thng ny.

l l do v sao c Pht ni,
niccam navava sankhara, tt c cc
php hu vi u lun lun i mi,
khng c g l c c.

C ngha l mt ci y ht vy, khng
c g l ci y ht nh vy c. C th
bn tng c trit hc, ti khng
nh r ai ni iu , nhng c mt
ngi ni rng, Bn khng th tm
hai ln trn cng mt dng sng,
nhng ti th ni rng: Bn thm ch
khng th tm mt ln trn cng mt
dng sng c. u l dng sng?
Th no l con ngi? Khi chp mt
217

tm hnh v dng sng, bn s c c
nim v n. Khi cho con ngi l
mt ci g trng tn th bn mi
ni: Ngi ny li xung con sng y,
anh ta ln b v khng th quay li
cng mt dng sng na v nc
sng lun tri chy. Ngay c nim v
dng sng cng l mt nim rp ni,
tp hp li trong tm; nim v con
ngi cng l mt th c rp ni,
tp hp li v n cng lun bin i.

Ly mt v d khc cho bn hiu r
hn. Hy ly mt ci ti vi, bn trong
y ct mn, buc n bng mt si
dy v treo ln cao; khot mt l
di y. iu g s xy ra? Ct s ri
xung v bn nhn thy g? Bn s thy
218

mt dng ct thng. Ci dng ct c
thc khng? C phi thc s c mt
dng ct thng khng? Khng, n ch
trng ging nh mt dng thng, khi
y ti ct lc qua lc li th bn s
nhn thy g? Bn s nhn thy mt
dng chy un qua un li. Dng chy
un ln c tht khng? Khng, n
khng c tht. ch l nhng ht ct
rt mn ri xung cc im khc
nhau, ch l o nh v mt dng chy
un ln qua li, nhng khng c dng
chy no c, ch c nhng ht ct nh li
ti ang ri ri Nu qun ci ti vi
ng ct i v ch chm ch nhn vo
dng chy th bn s c mt nim r
hn, thc ra khng c dng chy no
c.
219


Thn th chng ta cng y nh vy,
lun lun sanh v dit. Hnh dng
khng thuc v phm vi nhn thc
ca con mt. N l mt th do tm
rp ni li m thnh.

Mi cng vy, bn c th ngi mt mi
v ni: y l hoa hng, nhng mi
th khng phi l hoa hng. Hoa hng
l mt nim chng ta to ra trong
tm. Mi th c tht, nhng tn ca n
l iu m bn c t u . Bn
gn ci mi ny vi hnh dng, mu sc
ca hoa hng, mt bng hng trong
thc ti thng thng. Nu khng tp
hp cc s kin li, lm sao bn hiu
c cc cm gic thun tu? i khi
220

s ph hi ti: ng c ngt
khng? Khi hc thin, s ph thng
hi i hi li ti nh vy nhiu ln. Ti
ngh ng l mt cu hi ch m
hi C ch, ng th phi ngt
ch . S ph hi tip: Tht
khng? Ti ngh bng: S ph mun
m ch ci g vy nh? Khng hiu s
ph hi ci g? Ti sao li hi mnh
ng c ngt khng? S ph hi
tip Danh t ng c tht hay
khng hay ch l mt khi nim? Ti
tr li: Tn gi ch l tn gi, l khi
nim. Khi y s ph mi ni: Ci
tn gi th khng ngt Ti ni:
ng vy, bch thy tn gi th
khng th ngt c. S ph hi
tip: Vy th ci g ngt? ng
221

nhin khng phi l ng ngt ri.
Bn ch c th ni ngt l ngt, v
thm ch ngay c ngt cng ch l mt
tn gi thi. Vy n l g: N ch l
mt cm gic trn u li m bn gi
l ngt, bn ch tp hp cc khi nim
li vi nhau. Nu bn ch cho ngi
khc thy ci cm gic , khng ni
cho h bit tn gi hay mi v ca n,
ri hi ci ny c v g? Anh ta s chu
cht khng tr li c.

Chng ta t to ra mt thc ti ca
ring mnh, iu l cn thit v quan
trng cuc sng ca chng ta c
tri chy bnh thng, nhng n s tr
thnh mt chng ngi hiu bit v
thc ti siu th.
222


Thc ti ny cng l mt thc ti, ti
khng ph nhn thc ti thng thng
. c Pht cng thuyt ging v
nhiu cp thc ti khc nhau. Trong
c s tht ch nh hay s tht quy
c. N l s tht, khng phi l iu
gi mo, nhng mun hiu
c paramattha (thc ti chn ) l
mt loi thc ti siu th, bn phi
vt qua c s tht ch nh ny.
Song chng ta li thng b mc kt
trong thc ti thng thng v khng
mun bung b n. Chng ta b nht
trong ci by ca s tht ch nh. Rt
nhiu ln, nhiu v thy ni vi ti
l chng ta b mc kt trong cc khi
nim, chng ta b cm t trong cc khi
223

nim. Ln u tin nghe s ph ni v
iu , ti khng hiu c ngha ca
n l g. Chng ta b mc by, chng ta
b cm t trong khi nim nhng ti
cng c hiu S ph mun m ch
ci g nh? Lm sao chng ta li b cm
t trong cc khi nim? Phi n vi ba
thng sau ti mi bt u hiu ra
c

Qu vy, chng ta b cm t trong cc
khi nim, chnh khi nim l th gy
hnh phc hay au kh cho bn. Nu
bn thc s tip cn c vi
paramattha, khng g c th lm cho
bn hnh phc hay au kh c
na.

224

Ti pht hin ra mt iu: Tt c
cc loi l tng, tt c cc loi ch
ngha- ch ngha cng sn, ch ngha
dn ch v c ch ngha Pht gio na
tt c thc ra ch l nhng khi nim.
Bt c ch ngha no bi v chng ta
b dnh mc vo cc tng, chng ta
b giam hm trong chng v chng ta
mt t do. Bn thm ch cn c th
sng tt p hn ngay trong chnh thc
ti thng thng ny, bi v bn khng
cn b n cm t na; bn lun hay bit
c nhng g ang din ra, bn c th
sng tt p, thch nghi c vi mi
hon cnh, mi ni chn. Mi s vt s
d dng hn nu bn thu hiu c
thc ti kia. Chng ta qu coi trng ci
thc ti ch nh ny n ni b n lm
225

tn thng, chng ta khng th bung
b c n v n lm cho chng ta b
tn thng.

Hy c gng hiu l do ti sao chng
ta phi hnh thin. Chng ta hnh
thin hng n mc ch g,
chng ta ang c hiu v loi thc ti
no y.

y ch l mt bc chuyn t thc ti
quy c sang loi thc ti khc lm
th no din t iu c nh
thc ti ch thc. Ti khng mun
dng t thc ti tuyt i, bi v ti
tho lun vi i c Nanavisuddhi
v t tuyt i ny v chng ti cm
226

thy rc ri, ri cui cng phi b
khng dng na.

Tuyt i ngha l g? Rt kh ni
v n. N l mt thc ti su xa khng
do tm to tc. Ngay c khi , chng
ta cng phi hiu c thc ti ny v
thm ch cn vt qua n na.
cn c mt loi thc ti khc na nm
ngoi tin trnh tm- vt l ny. T
thc ti ch nh ny, chng ta tin ti
thc ti chn paramattha, trong
ch c cc tin trnh, ch c cc hin
tng, khng c g tn ti, khng c
chng sanh no. T , chng ta tin
vo mt thc ti khc na, ni mi
hin tng khng tn ti cng l
mt thc ti, rt kh hiu v tht kh
227

din t v n v hy vng s khng lm
cc bn ri tr, bi v l nhng iu
nm ngoi gii hn ca ngn t. Sau
ny chng ta s ni v thc ti chn
paramatthany thm na.

By gi ti s ni v ba loi
nh (samadhi) khc nhau.

Loi nh u tin m ti mun ni n
l an ch nh (jahna). Bn tng
nghe ni n t an ch nh. An ch
nh l tr tm vo mt nim no ,
nh tm t (metta) chng hn.

Bn tu tp tm t bng cch nui
dng nhng t tng t i cu
mong cho ti c hnh phc cu
228

mong cho ti c hnh phc cu
mong cho ti c an lc. Sau mt
lc bn s cm thy thc s c nh
vy Ti thc s mun hnh
phc Nhng cng tht l l con
ngi tht l lng Bn c thc s
mun c hnh phc khng?

Chng ta cn phi hi li cu ny nhiu
ln: Bn c thc s mun c hnh
phc khng? Hnh phc theo bn ngha
l g? V bn c bit lm cch no
t c hnh phc khng?

Bt c vic g chng ta lm mi ngy
y, chng ta lm bi v ngh n s
em li hnh phc cho mnh. Chng ta
lm iu t rt lu ri. n gi
229

bn tm thy hnh phc cha?
Chng ta c th tu tp cho c hnh
phc . Ti mun c hnh
phc, v bn cng c th chia s c
mun vi nhng ngi khc
Cng ging nh ti, anh y cng
mun c hnh phc anh y cng
mun hnh phc ch y cng mong
c hnh phc. Bn t mnh ngang
bng vi ngi khc, khng phn bit.
Cng nh ti mun c hnh
phc anh y cng mun c hnh
phc ch y cng mun c hnh
phc, khng c g khc nhau c! Ti
cng c th cu mong nh vy cho
ngi khc, khng hn khng km
c khng? Bn khng th ni l:
Ti mong cho ngi khc c hnh
230

phc hn ti. Khng, khng phi
l tm t tht s, chng ta phi i cng
vi nhau. Nh vy sau mt thi gian
bn s thc s cm thy rng: ti
thc s mun ngi cng c
hnh phc. Mi u th kh c th c
loi tm t i vi nhng ngi xa l,
hon ton khng quen bit. V vy,
trc ht hy ngh n cha m mnh,
thy t, bn b, anh em hay ngi bn
i ca mnh.

n y li c mt kh khn na v ti
tng dy thin tm t cho mt s
ngi v c ngi ni, Ti khng
mun ngh n bn thn mnh
na. Ti ni, Hy ri tm t n
cho chnh mnh, mong cho mnh c
231

hnh phc. Ngi ni, Ti
mun qun pht bn thn ti i, ti
ght chnh ti. Bi v trc kia b
lm nhiu vic rt kinh khng B ta
l mt ngi hung hng v xu tnh
xu nt; b y cn khng th t t vi
chnh mnh c na. Ti hi b
y: B c th ri tm t cho b, m
mnh c khng? B ta p: Ti
th ght ng b ti. ng ta l k ru
ch nghin ngp. ng y ri b gia
nh v cht, v vy chng ti phi
sng rt ngho kh, khi cn nh ti cc
kh lm; ng ta khng h quan tm n
chng ti, khng h yu thng chng
ti. Ti hi: Th cn m b th
sao? i cho, b y h, sau khi b
ti b i th b ta cng cun gi chy
232

theo thng nhn tnh ca mnh
lun Th ri iu g xy ra vi b
sau ? Ti v em trai ti phi c
vt ln m sng ly lt qua ngy on
thng, ho hon m ti cng tt qua v
th cho cht tin n. Ti ni, Th
cn thy gio th sao? B ta ni,
Ti khng th ngh g v my ng thy
y c. i vi con ngi ny, tht l
kh ri tm t cho chnh mnh v
cho ngi khc c; ti cm thy
thc s nn lng. Ti ngh y l mt
trng hp rt l, bi v thng th
chng ta ngh l mnh yu chnh bn
thn mnh v t nht cng yu c
mt ngi no . t nht cng c mt
ngi no trn i chng ta
thng yu, nhng ngi n b ny
233

ni khng c ai trn i m b ta c th
thng yu c, b ta khng c tnh
thng vi bt c ai trn i. Cui
cng ti hi b ta: Th trn th gii
ny, c mt ngi no b c th thc
s t t vi h c khng? Sau mt
lc ngm ngh, b ta p, , cti
thng con ch ca ti, m thc ra n
cng phi l con ch ca ti, n l con
ch ca ngi thu nh chung vi ti.
N khng phi l con ch ca ti tht,
nhng ti thng con ch y. Ti dn
dn pht hin ra rng c mt s ngi
rt kh tu tp c tm t.

Thin tm t rt quan trng i vi
thin Vipassana. l l do ti sao ti
c gng nhn mnh n n. Khng c
234

tm t, tri tim bn s kh cn, hoang
vng, thm ch cn khng th thc
hnh ni Vipassana na.

Bn cn phi c mt nn tng l tm t
v c c tin, s knh ngng i vi
c Pht , s t tin v t trng i vi
chnh mnh, i vi thy mnh, tin
tng vo s tu tp ca mnh v php
hnh mnh ang theo ui. Khng c
nhng iu ny th s tu tp ca bn
kh mang li kt qu. C khi bn t la
di mnh vi s tng tng: Ti
hnh phc, ti an lc, nhng ri cng
khng th i xa hn c na, bn ch
tng tng, iu khng c thc.
Bn c th tr tm vo bt c nim
no, ngay c tm t.
235


i vi c Pht cng vy, i khi suy
tng v cc n c ca Ngi khin
tm ti an nh, n lm ti cm thy rt
hnh phc, rt an lc. Bi v trng thi
v tnh cht ca tm bn ph thuc
vo rt nhiu i tng ca tm. Khi
ngh v ngi mnh ght, bn cm thy
sn hn, gin d, khng cm thy an
lc cht no; khc hn khi ngh v mt
ngi t bi, nhn hu v an bnh, mt
ngi no nh c Pht ch cn
tng tng v mt ngi nh vy.
Ti khng c trc tip gp c Pht
v khng c quan h h hng g vi
Ngi c, nhng ti c mi quan h
ring vi thy ti, ngi thy dy thin
u tin ca ti. Ti khng bit by gi
236

ng cn sng na hay khng. Thy ti
l mt c s, mt nhc s v ngh nhn
ch tc dng c m nhc. Ti ngh n
thy mi ngy, bi v thy em n
mt bc ngoc ln lao cho c cuc
i ti. Thy tht l tnh lng v an
bnh trong mi lc. Mt nh s tnh
lng v an bnh khng phi l qu
him, khng phi l mt iu g qu
c bit; nhng tht s him hoi khi
thy mt c s tht tnh lng, tht an
bnh v nhn hu n vy. Ti khng
bao gi thy thy bun bc hay cu
gin chuyn g c, khng bao gi thy
coi thng, ni gin hay ni xu ngi
khc Thy gi ng gii trong sch
m khng cn c gng, v cng chng
bao gi ni vi ai v iu c. Thy
237

rt nhn hu, t t vi mi ngi
nhng thy cng khng bao gi ni v
tm t. qu tht l mt iu c
bit. Thy khng ni, Ti l mt
ngi t bi. Tt c mi ngi u yu
qu thy, nhng thy chng bao gi
thin v mt ai c. Tht l mt con
ngi rt c bit, mt ngi c trnh
pht trin tm linh rt cao, thy
khng dnh mc vi bt c mt ai, d
gi hay tr, thy i x vi mi ngi
rt bnh ng. Thy khng lp gia nh,
sng mt mnh vi b m gi. Thy
ni, Chng no m ti cn sng, ti
s chm sc b,sau khi b mt ti s
xut gia. Thy rt yu thng m, l
con trai c nht ca b c, cn ng b
mt lu ri. Thy chm sc m mt
238

cch rt yu thng, vi tm t tht s
ch khng ch l mt ngha v. M
thy cng rt yu thng thy. Nhn
nhng con ngi nh th cng lm cho
bn hiu ra mt iu g tht su sc
trong cuc i. iu nm ngoi
ngn t. Ngay c ni v tm t cng l
mt vic rt kh. Quan h gia ti v
cha m ti rt xu, nhiu ln ti thc
s th ght h v h khng lm
ng mc v y cho ti. Con
ngi ny, thy ca ti, yu thng m
mnh vi tt c tm lng v b c cng
yu thng con mnh vi tt c tri
tim, h rt hy sinh v nhau nhng
khng qu dnh mc, iu ny tht l
khng qu dnh mc. Mi khi ngh v
239

thy li lm tm ti tht bnh an mt
con ngi rt c bit.

Mt ngi thy khc ca ti l mt v
sayadaw ln tui. Ngi mt nm 90
tui. Ngi l mt ngi du dng, tt
bng v ngt ngo khng th tng
tng c. Ngi khng bao gi i x
vi ai mt cch thiu tn trng c. Ti
cha bao gi thy ngi bun bc hoc
lo lng iu g. i khi ti cng b lo
lng, khi ti i M cng vi ngi, ngy
i gn k, chng ti c v my
bay v lch bay nhng vn cha lm
c h chiu Ti ni vi
ngi: Sayadaw, mt tun na chng
ta khi hnh m m n gi ny vn
cha c h chiu, ngi ni, ng
240

lo! rt n gin ng lo. Lm sao
ngi c th ni n gin nh vy,
chng h vng vn cht lo u no
c nh? Mi u th ti rt kh hiu
c iu . Tt c mi ngi u rt
yu qu ngi, ngi khng ni c mt
ch ting Anh. Rt nhiu ngi
phng ty khi nhn thy ngi, h cm
thy kinh ngc Nhn ng gi kia
ka, rt du dng, rt nh nhng, ngay
c ging ni ca ngi cng khng h c
mt cht cng thng no, mt ging
ni tht ngt ngo v m du, tht tnh
lng, nhng c c rt nhiu ni lc v
sc mnh, khng h yu t. S du
dng v mm mi ca ngi i cng vi
sc mnh v s t tin. Bn khng th
hc c nhng iu nh th trong
241

sch v. bn phi cng vi con ngi
th mi c th cm nhn c iu
. S ph ti l nh vy v ti ri
cng c th s ging nh ngi. Nhng
iu ny s mang li cho bn rt nhiu
ngh lc v hy vng.

iu cc k quan trng l bn phi
hc thin t mt ngi thy.

Mc d bn c th hc nhng li
hng dn hnh thin c bn t bt c
cun sch no, nhng hng dn c
bn ny cng khng kh lm. Nhng
thc s tu tp c nhng phm
cht cao thng,bn cn phi sng
cng mt ngi thy, ngi thy th
hin nhng c tnh sng ng, mt
242

tm gng sng v lng t bi, s bit
, s tnh lng, bnh an v gii thot;
ngi thy l mt ngi tht t do,
gii thot. Bn cn phi sng vi mt
v thy nh th trong mt thi gian di.
Ti sng vi s ph khong nm nm.
Cng sng lu bn cnh mt ngi
thy nh vy, bn s cng hc hi c
nhiu iu, iu l thc t, thy
khng h ng kch. Bt c ngi no
cng c th ng kch c. Khi xem
phim, bn c th thy mt nhn vt
trong vai mt ngi tht trm tnh v
pht trin cao v tm linh, nhng
ch l ng phim Ch khi bn
sng cng ngi trong nhiu nm,
khi bn mi tht s nhn chn c
iu .
243


Khi nim tng n c Pht, bn hy
tm hiu v Ngi nhiu hn na, v s
thanh tnh, gii thot, v tr tu, lng t
bi, x k v tha ca Ngi. Thng
xuyn nim tng su sc n cc n
c ca c Pht, dn dn bn s cm
nhn c chng Bi v tm thc
chng ta ph thuc vo i tng, bn
gi gn mt biu tng cho mnh, c
Pht l mt biu tng, mt nim cho
chng ta nim tng, suy t n.
Chng ta suy t n hnh nh , hnh
nh c Pht, s thanh tnh, s gii
thot, s tnh lng, tr tu v lng t bi
ca NgiCng suy ngh nhiu n
cc n c ca c Pht, tm bn cng
thm nhun nhng phm cht
244

trong chnh mnh, bi v cng suy t v
tm t bi ca c Pht, bn s cng
cm nhn c n. Nhng phm cht
tr thnh ca bn, bn cng kht
khao t c chng Ti mun
c nh vy bn t ra mt mc
tiu cho chnh mnh y l l
tng ca ti d khng bao gi t
c l tng cao thng nh c
Pht, song t nht ti cng s t ti
mt mc nht nh no .

Nhng ngi gic ng, ngay c
t ca c Pht, u l nhng ngi i
theo bc chn Ngi, Ngi l bc o
s v bn cng s gic ng. Khi c
o, bn cng s c gic ng nh
Ngi.
245


C tng r rng v iu mnh mun
lm v mc ch ca mnh, iu rt
quan trng. Cn c m m, h h: ,
cng c, ti cng mun hnh thin,
ti cng mun hnh phc, bn s
khng c mt tng r rng v s
khng c ngh lc. Cng xc nh r
mc ch v l tng ca mnh, bn s
c thm nhiu ngh lc, s cng u t
thm thi gian v cng sc vo vic
mnh lm. Hy xc nh r vic bn
mun lm. Ti ch a ra nhng
tng chung chung nh vy bn
pht trin thm.

Trc khi bn hnh thin, hy dnh vi
pht suy tng v s thanh tnh, s
246

tnh lng, bnh an, gii thot, tr tu v
lng t bi ca c Pht. Bn s an tr
tm vo v cm thy tht tnh lng
v bnh an. Sau , nu hnh thin vi
mt mc ca thin Vipassana, tm
bn s an tr trong mc c lu
hn, bi v qun nim v c Pht s
to iu kin cho bn bung b nhng
bn khon, lo ngh ca th gian. Bn s
khng cn cho nhng vic l quan
trng na v chic xe t ca ti,
cng vic ca ti, v chuyn ny,
chuyn kia nhng vic c th i
c C lc, khi ang hnh thin,
bn li ngh, Ti phi tr tin cho ci
ho n ti cn phi gi in,
chuyn ny rt quan trng ng vo
lc bn ang bt u ngi thin l mt
247

ci g quan trng li ny ra trong
u, ph ri v lm bn xao lng. V
vy, ti mi ni vi cc bn l phi
chun b cho tm mnh.

S chun b ny rt quan trng.
ng ngh rng vic lm bn mt
thi gian, bi v cng chun b tt th
hnh thin s cng d dng hn.

Bn hy bung b tt c ci ho n
khng quan trng,cuc in thoi
cng khng quan trng, vic y c
th i hai ting na cng c, hoc
bt c chuyn g cng vyBn s tm
cch gii quyt tt nht cho nhng vn
y, nhng by gi l lc phi gc tt
248

c mi vic sang mt bn hy bung
x mi th nh vy.

Ngh v mt ngi no nh c
Pht, mt ngi tht t do v gii
thot, iu d lm cho bn x b
hn.

i vi ti, th hnh nh l s ph
ca ti. Khi ngh n s ph, ti c th
bung b c mi th. Ti cm nhn
c s gii thot ca ngi, s bung
b, khng dnh mc, s tri tc bit
v t ham mun ca ngi. Hy chun
b tm mnh nh vy.

Khi bn thc s an tr tm vo
mc, d l mt ci da mu trng hay
249

mu nu, thm ch ch l mt l hng,
hoc thin tm t, hoc nim tng n
ca c Pht Khi tm bn thc
s th nhp v an tr trong , khng
cn b chi phi , xao lng na, th
c gi l an ch
nh (jahna). Jhana c hai ngha, mt
l an tr v ngha hai l thiu t. N
thiu t phin no, t nht cng tm
thi.

Nu bn thc s an tr tm v qun ht
mi vic bn ngoi, tm bn th nhp
vo mc v an tr trong , n
khng h lay ng. i khi bn cn
khng th hng tm mnh n mt
mc khc c na. N quay tr li
mc c v an tr ti , mt mc nh
250

rt mnh, nhng t c mt mc
nh nh vy l tng i kh. Tuy
nhin, bn c th t c cn nh
kh d dng. Cn c ngha l gn, bn
cha nhp c vo an ch nh nhng
n rt gn. Khi n y, bn cha
vo c trong phng nhng n
ngoi ca. Cn nh cng nh vy, rt
gn vi an ch nh, c ngha l tm
bn c th an tr lin tc trong mc
vi pht ri xao lng mt cht, ri li
quay li ch xao lng mt cht xu
ri quay li c tip tc nh vy. t
c mc nh y l thc hnh
thin Vipassana.

thc hnh thin Vipassana khng
nht thit phi t ti tn an ch nh,
251

song tm bn vn cn phi c mt
mc n nh v yn tnh nht nh

---o0o---
Phn 2 B
Thm ch ngay c khi khng c c
mc nh , bn vn c th hnh
thin vi mt mc Vipassana. V
d ta ch tm vo hi th, mt hi
hai hi bn c th an tr nh vy
trong mt thi gian di.
Khi mi tp hnh thin, ti thng c
th tht su, rt khng t nhin, nhng
n cng c ch bi v khi th su, ti d
an tr vo hi th hn. Bn khng th
chy i u c, bi v n chim ton
b tm tr bn. Bn an tr trong hi
252

th, nhng cng khng th lm nh
vy lu, bi v sau mt lc bn s mt
v ngi rt nng, Khi mi hnh thin
ti ch ngi tp th su nh vy 10
pht. Lc u th rt mt, nhng sau
mt lc th khng thy mt na. Thm
ch bn cn khng thy mnh ang th
mnh na. Rt tnh lng, ch c c th
ang lm cng vic ht th. Tm an tr
cng hi th. Bn khng cn ngh n
iu g na. Khng th ngh c na.
Sau khi pht trin c mt mc
nh tm nht nh, bn quay tr li vi
hi th bnh thng, bi v nu gi hi
th th, gi to ny, bn s chnh nim
trn hi th th, r v nh tm ca bn
th, v nh tm ph thuc vo mc.
Khi mc th th nh cng th. Khi
253

th bnh thng, hi th ca bn tr
nn rt nh v nng. Nu c th an tr
trn hi th m, nh v nng , nh
tm ca bn s tr nn mnh hn.
mc cng vi t v bn an tr c
trong th nh ca bn s cng
mnh. Hi th gi to khng t nhin
cng c ch nhng sau mt thi gian
bn phi bung b n. Vi hi th
mnh, nu khng pht trin c nh,
th bn cng luyn c mt mc
tp trung no . Sau mt thi gian,
bn s cm nhn c lung khng kh
ra, vo, thc s cm nhn c, c th
ch l nhng cm gic n thun.
Lc u bn ngh, Ti ang
th. Khng kh ang i vo, i ra. Ti
cm nhn c n gn l mi. Sau
254

mt thi gian bn qun mt mnh ang
th. Khng cn ti v khng cn hi
th na. Khng cn hi th ra, khng
cn hi th vo. Khng c c mi na.
Ch c cm gic v chnh nim, n tr
thnh cm gic thun tu v chnh
nim thun tu, bn khng cn ngh
n cm gic na. bn tip xc trc
tip vi cm gic v n ch l cm
gic, khng cn l lung khng kh
na. Khng kh l mt nim, mi l
mt nim, ra l mt nim, vo
l mt nim. Ti ang hnh
thin cng l mt nim. Tt c
chng s bin mt, tm bn tip xc
vi mt cm gic. Bn c chnh nim
n thun, khng thm mt iu g,
khng thm vo mt nim no na,
255

thm ch bn cng khng ngh n
sanh v dit na, khng ngh n cm
gic v ngay c chnh nim na.

ng ngh bt c iu g, bi v bn c
thi quen suy ngh, hy c gng hc
hiu bng cch s dng chnh tin trnh
suy ngh ny. Tin trnh suy ngh din
ra bn cu tri ca no b chng ta,
mun c mt tng r rng, th v,
chng ta phi suy ngh v s dng bn
cu tri. Nhng thin l trc gic. Do
, khi hnh thin chng ta s dng
bn cu no phi. Nu hiu cch thc
hot ng ca hai bn cu no, bn s
hiu mnh ang lm g khi hnh thin.
Hy hiu r vn ny, khi thc s
hnh thin, chng ta khng c hiu
256

bng tri thc. Khng c tin trnh tri
thc no na. Suy ngh l mt tin
trnh tri thc. Bn phi vt qua n.
Nu vn s dng hay vin n s tr
gip ca t duy tri thc ny, chng ta
s b mc kt trong thc ti thng
thng, bi v suy ngh l mt hnh
ng rt thng thng. Nu thc s
mun chng nghim thc ti siu th,
chng ta phi bung b mi suy ngh.

Trc khi bt tay vo thin, hy c
thm sch Pht Php, c gng tm hiu
nh (samadhi) l g, danh (nama) l
g, sc(rupa) l g, v
thng (anicca) l g, kh (dukkha) l
g, v ng (anatta) l g.

257

Nhng khi thc s hnh thin th
phi bung b tt c nhng iu .
Ch tip xc trc tip vi nhng g
ang hin hu, hy tr nn tht n
gin!

Bn phi cng n gin cng tt. Ch
cn lun hay bit cc cm gic, ng
ngh n l sanh hay dit, n l kh hay
l v ng, thm ch cng ng ngh n
l danh hay sc. Khng c bt c suy
ngh no, nu bn c th duy tr c
nh vy trong mt thi gian di, n s
t ng xut hin, mt cch trc gic.
Ta s hiu c ci ang l, v ci
ang l l ci m bn khng th
din t thnh li c. Bn cng khng
th thc s ni v v thng c.
258


Thc t, bn cng khng th suy ngh
v v thng, bi v khi thc s chng
nghim c n, bn s thy n l ci
khng th din t bng ngn t.

Khi bn c suy ngh v n th n khng
cn na. V vy, khi hnh thin,
bn khng th ni, , c mt ci g
ang sanh, ang dit, ci l v
thng. Lc , bn khng cn hnh
thin na, m ang s dng tin trnh
suy ngh. Bn b ri tr li thc ti
thng thng.

iu ny s lp i, lp li mt cch t
nhin trong qu trnh thc hnh ca
bn, bi v chng ta qu quen vi
259

suy ngh v phn tch mt ri. Chng ta
c ngh rng, ch khi no chng ta suy
ngh, t duy v mt iu g th
chng ta mi hiu c n. Chng ta
c gng quay li suy ngh, quay li
vi thi quen phn tch v tm hiu.
iu s cn xy ra nhiu ln na,
mi khi n quay li, bn ch cn nhn
v ni, suy ngh Ngay c khi
bn ngh, y l danh th cng l
mt suy ngh. Bn ngh y l sanh
v dit, y l v thng, th thc ra
cng ch l mt suy ngh na m
thi.

Hy quan st nhng tia suy ngh
cht xut hin trong tm bn. Cn g
quan st, bn s cng bung b c
260

chng. Chng s khng i ngay lp
tc, iu rt kh, nhng dn dn
chng s bin mt cho n khi khng
cn mt cu t no khi ln trong
tm na. Bn c th tip cn vi ci
ang l, hiu c n m khng cn
phi khi nim ho n.

Mt khi c th lm c iu ,
phn cn li s tng i d dng. Ci
kh y l chng ta lun c suy
ngh v n ri li b xao lng, phn tn.
Nu chng ta lun lun nm bt c
cc cm gic, nm bt c tm hay
bit, th nhng th cn li s n tng
i d dng.

261

Dn dn ti s ging k v cc tng tu
ca thin Vipassana (vipassana
nana) v cch thc chng pht trin,
chn mui. N rt th v, rt t nhin,
mc d tt hn c l bn khng cn
bit n n m c tip tc hnh thin.
Trc khi tp thin, ti cng cha tng
c nhng iu ny. Ti ch vo rng
hnh thin v s ph ti ni rng
khng c c bt c mt cun sch
no. Ti thng xuyn n nghe s
ph ging php, sau mt thi gian s
ph ni, T gi tr i, khng n
nghe php na. S ph thm ch cn
khng cho ti nghe php, Hy i i v
ch hnh thin thi, nu c cu hi no
th hy n, cn khng c iu g cn
hi th c tip tc hnh thin. i khi,
262

ti c kim c mt cun sch bi v
ti rt thch c sch, v dm di giu
n vo mt gc no , nhng ri mt
hm s ph cht hi, Con ang c
sch y phi khng? D d
ch c mt cht thi Bi v ti
rt s b s ph hi. S ph ni,
Khng c c sch, con cn c rt
nhiu vic lm, ri sau ny s c
khi thi gian m c, b sch i,
ch hnh thin thi, lun lun hay bit
thn tm mnh. Sau khi hnh thin
c ba nm, ti mi bt u c kinh
in Pht Php v ti pht hin ra rng
n thc s ng Nhng iu trong
kinh in ni, ti chng nghim
c tt c nhng iu v by gi
ti tm thy n trong kinh in. Ti
263

c thm c tin trong gio php iu
l s thc.

Khi hnh thin ti lm g? Thc ra ti
ch lm mt vic ht sc n gin. Ti
chng lm g c, ch lun lun c
gng hay bit nhng g din ra trong
hin ti.

Khi pht hin ra mnh ang suy ngh,
ti c gng hay bit nhng suy ngh .
Mi u th ti thng min man ngh
ngi rt lu ri mi cht nh ra,
Mnh ang suy ngh Ti ngh
bng, Khng bit mnh bt u suy
ngh t lc no nh? ri c gng truy
ngc li dng suy ngh. iu tht
th v, xem mt s vic ny kt ni vi
264

mt s vic khc ra sao, cc suy ngh
v tng ni lin nhau. Ti ln ngc
tr li im bt u, Mnh bt u suy
ngh lan man t y, v kt thc ch
ny, hai vic chng c lin quan g
vi nhau c! Ri dn dn khi mi bt
u suy ngh l ti bt c mnh
ang suy ngh ngay v n lin dng
li Rt kh duy tr c trng thi
y! Phi hay bit v mt cm gic no
ngay lp tc khng th li tip tc
suy ngh v mt vic khc na. Ri dn
dn v sau, ti thy c ngn t ang
hnh thnh chm chm trong tm. Rt
th v, cc ngn t, tng c chm
chm xut hin trong tm,cu ny tip
ni cu kia v ri li chm dt suy
ngh!
265


Sau ti pht hin ra rng: Mi khi
ngh n mt cu, li c mt cm xc
xut hin i km vi n, iu ny nm
ngoi ngn t. Sau , ti li pht hin
thm: Trc khi ti ngh n mt iu
g th trong tm c mt tng
m h v iu ri, d l ngh v mt
ngi no, v n thc ung hoc v
mt vic no s lm. Trc khi hnh
thnh nn mt cu ch trong tm, ti
c mt cm nhn m h rng n l
g ri, c mt ci g ang n, rt vi t.
Khi ti hay bit c rng c mt ci
g ang tri ln trn b mt thc,
th n li bin mt v tm ti li bnh
n tr li. Bi v c mt ci g lun
ang ni ln, nn ti khng trong
266

trng thi n nh thc s c. Lun
c mt trng thi tro c, bt an no
trong tm. C mt ci g lun thc
y, ba ng bn trong. Khi hay bit
c cm gic ny, hay bit cm xc
mt nh lm ci g , ngay c ung
mt cc nc thi chng hn, ti c th
nhn thy tc mun lm v ri n
bin mt. i khi, ti cn thy c c
hnh nh mt cc nc trong tm na.
Khi mun ung nc, ti nhn thy
hnh nh mt bnh nc, ci cc, cm
nhn c cm gic kht v ti chnh
nim hay bit iu . Khi n bin
mt v tm ti bnh n tr li. Sut
ngy,lc no cng c mt ci g
cun cun bn trong nh mt bnh
nc ang si. Bn hay bit th n cng
267

n nh tr li v ri ti chm dt mi
suy ngh, khng lm g na c.

Chnh nim lun . Bn khng
cn phi c gng chnh nim v mt
ci g n lun lun hin hu. Nh
mt tm gng ln, tt c mi th i
qua pha trc s c phn chiu
trn mt gng. Tm gng khng
phi c nm bt bt c i tng
no c.

i tng tri ngang qua, cm gic xy
ra v tm t ng chnh nim hay bit
n, ri n li bin mt. Chnh nim
lun c . Bn khng phi lm g
c. n giai on ny, thin khng cn
l mt cng vic bn ang phi tin
268

hnh na. Thin l mt ci g din
ra mt cch t ng. Nhng phi cn
mt thi gian t n mc . Mt
ngi ni vi ti, Ngi hnh thin
t rt lu ri v c l ngi qun
rng, i vi mt ngi mi bt u th
s kh khn n mc no. Ti ngh
ng l nh th. Khi ngh li, ti mi
nh ra rng khi mi tp thin, ti cng
tng mun b cuc. Ti cm thy
rt tht vng v ngh rng: Vic ny
c l khng phi l cng vic dnh cho
mnh mc d mnh thc s mun
lm. Ti c thi quen suy ngh qu
nhiu, ti thch c tm l hc, trit
hc, so snh cc loi tn gio, n lm
ti tr nn suy ngh qu nhiu. Ti
cng tng c mun mnh s tr thnh
269

mt nh vn na c. i khi, ti cng
ngi vo bn v vit mt on vn, mt
bi php, khi rt nhiu t tng k
diu ny sinh trong c ti, nhiu dng
t tng tht hay, tht tuyt vi. Ti
ngh, , iu ny hay qu, mnh phi
vit v ch ny. Khng ai c c
nhng ngh y nh mnh! Mnh c th
din gii khc trit vn ny, mnh
ang rt c hng vit. Th ri s ph
ti ni, ng c vit lch g ht,
ngay c ghi chp trong qu trnh hnh
thin cng thi i. Bi v, nu bn ghi
chp, khi hnh thin bn s ngh: A
ha, iu ny tht k diu, mnh phi ghi
li mi c, v lc th thin ca
bn chy i u mt tiu ri. Bn
khng th vt qua c mc y.
270


Thm ch bn cn phi bung b c
chnh tu gic ca mnh na. ang
c s vic ny din ra, OK, bung b
thi! Bn c thy mnh bung b
bao nhiu ri khng? Chng ta b
dnh mc vo chnh nhng hiu bit
ca mnh, vo chnh nhng tu gic
su sc y.

Hi & p: T khanika samadhi (st na
nh) rt kh dch. Hu ht mi ngi
u khng hiu r ngha ca n, bi v
khi dch l nh trong tng st na, th t
trong tng st na ngha l g? N c
ci tn l khanika samadhi, nh vy m
chng ta c th ni v ba loi nh
khc nhau. Trong thin ch tnh (jahan
271

samadhi), an ch nh (appana
samadhi) hay cn nh(apacara
samadhi), tm tp trung vo mt khi
nim khng i no . mc ca
thin nh l mt ci g khng thay
i. mc ca Vipassana l mt tin
trnh, khng phi l s vt, iu c
ngha mc Vipassana l mt ci g
lun bin i. Mt ci g bin i
ngha l n li mt cht ri bin mt.
Trong thi im hin ti th mc c
mt v chnh nim cng c mt
. Chnh nim v mc c mt bi
v chnh nim v mc sanh khi
cng mt lc. Khi mc khng cn
th chnh nim cng khng cn na.
Nhng khi mt mc mi sanh khi
th tm ch tn ti trong mt khong
272

khc ngn ngi nn mt cch t nhin,
chnh nim hay nh trn mc
cng ch tn ti trong mt khong
khc. Chnh nim ny lp i lp li
nhiu ln trn cc mc khc nhau,
n c th rt ngn nhng lin tc bit
mc.

Hi th ra v hi th vo l hai s kin
khc nhau. Thm ch ngay c cm gic
trong cng mt hi th cng lun thay
i. Mi hi th di t khong 2 n 3
giy v n c rt nhiu thay i. Mc
d cng l mt s vic lp i lp li
nhiu ln, song vn c s thay i. V
d nh bn s nh th ny nhiu ln.
Mc d ln no bn cng cm nhn
nh nhau, nhng thc ra mi ln cm
273

gic u mi. Nu chnh nim mi ln
ng vo thn mnh nh th, bn s
pht trin c st na nh (khanika
samadhi), hy c gng duy tr st na
nh ny trong mt thi gian di. N c
th vi giy ri ko di n vi pht,
thm ch vi gi. Mt s ngi khi t
mc nh thm su trong
thin Vipassana, chnh nim v
mc dnh lin vi nhau nh keo; n
ging nh mt th g rt dnh, khi
nm vo tng n dnh chc . Khi
mi hnh thin th ging nh nm mt
qu bng tennis vo tng. N chm
vo mc ri bt tr li. Nhng sau
mt thi gian, khi nm n vo dnh li
lun . Mc d mc lun sanh
dit, nhng chnh nim lin tc hay
274

bit s sanh dit . Bi v mc
lun thay i nn gi l st na
nh (khanika samadhi).

iu khng c ngha l ch nh mt
vi pht nh tm m c th t
c tr hu thm su hay gii thot.
Nhng chng ta bt u vi ch mt
vi giy nh tm ny v ni rng thm
vi giy na, ri thnh mt pht, hai
pht, ba pht v hn na. Duy tr c
mt, hai pht ri bn li xao lng i vi
giy, khi thc iu th li quay li,
n c din ra nh vy. Trong thin ch
tnh (jhana samadhi), bn c th quyt
nh: Ti s an tr trong mc ny
mt ting khng h xao lng. Ging
nh t thi min v t to mt tng
275

gi , sau bn c th an tr trong
mc sut mt gi khng h lay ng.
Nhng mc thin Vipassana th lun
lun bin i. mc thay i bao
nhiu ln khng thnh vn , min l
bn lun lun hay bit l c, th l
OK.

Khi t n mt trnh nht nh
trong thin Vipassana, bn s hay bit
c nhiu mc tip ni nhau sanh
dit trc mt, ging nh ngi trong
nh nhn ra, bn thy nhiu chic t
ni ui nhau, tng ci mt i qua. Bn
khng phi c nhn xem l xe
Toyota, Mazda, xe mu xanh hay mu
trng. Bn ch chnh nim hay bit
276

iu , ci ny tip ci khc i qua,
khng la chn.

Trong giai on u hnh thin, bn
chn mt mc thch hp vi mnh
hi th, phng xp (ca thnh bng)
hoc cm gic xc chm trong thn, bt
c ci g thch hp sau mt thi gian
bn s khng cn chn la na, ch
lun hay bit! mc c th lun thay
i, nhng chnh nim ca bn lin tc
khng gin on. Trong thin mi th
u lun bin i. Kinh nghim thin
khng bao gi gi nguyn xi trong mi
lc.

i khi tm bn an tr vo mt mc
v bn thy cng mt loi cm gic
277

khng phi l mt cm gic duy nht,
nhng cng mt loi chng hn ng
chm th ny, d khng phi l mt
cm gic duy nht, nhng u l mt
loi cm gic sanh dit. Bn c th bit
mc, bn c th thy c tm chnh
nim, c hai u sanh dit rt
nhanh. i khi bn hay bit c nhiu
mc sanh v dit, khng phi cng
mt loi cm gic, m l nhiu loi
cm gic sanh dit rt nhanh. Nhng
d n sanh dit nhanh n u,bn vn
c th bt kp, nh mt ngh s xic
lm tr tung hng, cng mt lc tung
v hng nhiu qu bng, nhiu chic
vng khc nhau. Chnh nim cng s
tr nn ging nh vy.

278

ng mong i s hnh thin ca bn
phi lun ging ht nhau. C lc chnh
nim rt rng, lc li thu hp, tr v
mt mc duy nht, mt mc rt
vi t no . i khi, bn cn phi hiu
l phm vi chnh nim ca mnh qu
rng, bn khng bt kp c n v
nh mt nh tm ca mnh. Bn b
phn tn, xao lng. Lc bn phi
bit rng, By gi l lc mnh cn thu
hp chnh nim li. Khi thu hp dn
phm vi chnh nim v mt mc
duy nht, cng ch tm mc ngy
cng tr nn vi t hn v n mt lc
no dng nh bin mt, bn khng
cn hay bit n na. Trong trng hp
, bn cn phi chn thm mt
mc khc, chnh nim trn hai mc
279

cng mt lc s gip bn tnh thc hn.
Lc khc tm bn li b thu lim, an
tr vo mt mc duy nht nh thin
ch (samatha), bn khng cn thy
sanh dit na, tm an tr v dnh li
.

Trong nh ca thin Vipassana,ch c
tm an tr, tnh lng v an lc th
khng . Chng ta cn phi thy c
c tng ca i tng.

mc thin c hai c tng. Mt
l c tng t nhin v hai l c
tng ph qut.

c tnh t nhin, chng hn nh cng,
mm, nng, lnh. Ci nng v ci lnh
280

khng ging tnh cht nng v tnh
cht lnh, chng khc nhau, nhng c
ci chung l u sanh dit. l im
chung. c tnh t nhin c hu ny l
c tnh chung, d l bt c ci g, mi
th u sanh dit, chng c cng mt
c tnh chung v phng din


---o0o---
Chng 4 : Tip Cn Tu Gic Th
Nht
Phn 1 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
Nhng c mn nguyn th
ng ngng vng i tm nhng th
bn ngoi. Khng c ci g bn
281

ngoi khin bn mn nguyn c
u. iu duy nht l cho bn mn
nguyn l tip cn v sng tht su
sc vi bn cht tm linh ca mnh,
mt bn cht cao thng v p .
Tip cn tu gic th nht: Chnh nim
hay bit tm v i tng

Ti rt vui khi thy cc bn n y
hc php. Nhn thy cc bn hnh thin
khin ti rt hnh phc. Bn mun s
vui v, v tt nhin tt c chng ta ai
cng u mun vui v v mn nguyn.
Chng ta tm kim s tho mn, chng
ta c gng tm kim n trong sut cuc
i. Nu hi rng, "Mnh tm c
mt iu g thc s mn nguyn, bn
vng, mn li tho mn lu di cho
282

mnh cha?" hu ht chng ta u
ni, " Cha tm c. Chng ta lm
ht cng ny n vic kia, v cm thy
tho mn trong pht chc, c th trong
vi gi, c th vi ngy, sau s mn
nguyn cng tan bin dn. Nu
mun an vui, mn nguyn v hon mn
( l iu kh lm nht; hon mn,
thnh t y , khng mun thm
mt iu g na, khng thiu thn mt
ci g na, hon mn l ngc vi
trng rng. Hon mn l y , hon
ton mn nguyn), nu mun hon
mn, hy tip cn vi phn tm linh
ca chnh mnh. ng i ngng vng
tm nhng th bn ngoi lm cho
mnh c mn nguyn. Chng ta cn
283

rt nhiu th sng, sinh hot,
kho mnh.

Nhng c mn nguyn th ng
ngng vng i tm nhng th bn
ngoi. Khng c ci g bn ngoi
khin bn mn nguyn c u. iu
duy nht l cho bn mn nguyn l tip
cn v sng tht su sc vi bn cht
tm linh ca mnh, mt bn cht cao
thng v p .

Con ngi chng ta c th ni l c hai
loi bn cht khc nhau: Mt bn cht
cao thng v mt bn cht h lit.
Nu nghin cu Vi Diu
Php (Abhidhamma) bn s thy hai
loi tm s khc nhau. Mt l cc tm
284

s "p (tnh quang tm s) v mt
bn l cc tm s "khng p. Chng
ta c y c hai c tnh . Chng
hn ch k l khng p, ho phng,
rng ri l p; no hi ngi l khng
p; t ch l p, tht nim l khng
p. Nhn vo tm mnh, bn s thy,
khi tht nim, tm ca bn tr nn tro
c, bt an, phng i ht ch ny, ch
n nh mt k v gia c, lang thang
vt v, khng i n u c, sng v
vt u ng x ch, s hnh khng
ly g lm tt p.

Tm khng chnh nim cng nh mt
k v gia c, khng an ton, chng
hnh phc. Khi c chnh nim, bn
cm thy thc s nh ang trong nh
285

mnh. Cho nn chnh nim chnh l
ngi nh ca bn.

Khi chnh nim, bn trong nh; khi
tht nim, bn lang thang ngoi ng,
chng i n u.

Hy sng vi phn tm linh ca mnh,
phn tt p trong con ngi mnh
hy chnh nim.

Nu bn thc s mong mun mt iu
g , th s lun c cch t c
n. iu ngha l, nu thc s mun
chnh nim, bn s c cch lm iu
. Khng kh unu bn thc s
mun chnh nim chng ta cn phi
lm r mc ch ca mnh. Bn c thc
286

s mun chnh nim khng? Tr phi
chng ta ngy cng chnh nim hn,
bng khng s chng c cch no
cm nhn hnh phc, an vui v mn
nguyn c.

Th gii ny l ni dnh cho nhng c
hi. ng vy, chng ta c mt y
l mt c hi, c sinh lm ngi
trong th gii loi ngi. Khi ti c
nhng cu chuyn v cc v B
tt (Bodhisattvas), ti nhn ra rng B
tt khng thch nhng ni qu tt p
v hon ho. V sao vy? Ti ngh iu
ny cng d on thi! Bn khng c
g hc c. Mi th u qu hon
ho, qu tuyt vi ri. Cc v B tt c
n nhng ni phi ng u vi
287

kh khn. Khi ti c cu chuyn v
c Pht v ngi anh h em v
s phin ton, rc ri n cho Ngi,
ngi l ai? l Devadatta (-
b-t-a),ng ta to ra nhiu rc ri
cho c Pht. Ti bit n Devadatta v
chnh nhng vic lm . iu ny
nghe c v tht phi l, v sao? Bi v
chnh nh c Devadatta m chng ta
mi hiu r hn nhng phm cht tt
p ca c Pht. Nu khng nh vy
lm sao chng ta bit? Chnh
Devadatta, v mt mt no , gip
c Pht ph by s ton ho ca
Ngi.

h gii l mt ni y c hi, v ti tm
kim c hi hc hi v trng
288

thnh. Mi mt kh khn l mt c hi
hc hi v trng thnh. Nu thc
s hiu c iu ny, bn s khng
bao gi cm thy cuc i l v ngha,
d cho bt k chuyn g xy n.

Nu ch phn ng li v to thm
nhng hnh ng bt thin th s chng
th hc hi v trng thnh ln c.

l iu chng ta ang lm y,
gi chnh nim trong mi lc, sut
ngy nhn nghe rt nhiu vic
v tm chng ta lun phn ng.

Ch nh quan st cch thc ca tm i
vi nhng kinh nghim nh vy, ch
289

nh lm vy chng ta mi hc hi v
trng thnh ln c.

T by gi tr i, hy ngh rng bn l
hc sinh sut i ca mt trng hc
v i hc b ca bn l ton b cc
quan h ca bn vi th gii bn ang
sng, t khi cho i n khi nhm mt
xui tay. l mt trng hc khng
chnh thc. Mi s th nghim l mt
bi hc gi tr hc hi, mi kinh
nghim l iu gi tr hc hi. B
quyt y l hy n gin bin bt c
ni no bn sng thnh ging ng
hc tp ca mnh.

n gi, chng ta bit mc ca
thin l thc ti chn
290

(paramattha), l tnh cht t nhin
ca cc hin tng thn tm. Ly mt
v d, ci nhn chng hn tt c mi
ngi u c th nhn, nhng ngi
hnh thin nhn s vic khc vi ngi
thng. Bn lm g khi hnh thin;
chnh nim v s nhn; bn nhn mt
ci g v hon ton cm nhn c
n m khng h suy ngh v n. iu
ny rt quan trng, khng suy ngh v
n. Suy ngh khng phi l
thin Vipassana; n l thin
ch (samatha); phi tht r v hai loi
thin ny. Mt s ngi hc thin u
ri ni rng khi ngi thin phi suy
t mt vic g . ng, cng l
mt loi thin, gi l thin
ch (samatha); ging nh thin tm
291

t (metta bhavana), bn ngh v mi
ngi vi tm t i. Nim
Pht (Buddhanussati- bhavana) cng
vy, bn qun nim v c Pht v cc
phm cht ca Ngi, nh tm vo cc
n c , tm bn t ng an tr v
mt mc no , n cng c c
nhng c tnh y. Ngay c tm t
cng vy. Khi quen ri tm t, c
lc ngay c khi khng ngh v ngi
no, bn vn thy trong mnh c mt
tnh thng. Bn c th thm nhp vo
trng thi , thc ra l tm t
trnh cao; bn khng cn ngh v
tm t na nhng vn cm nhn c
n. Bn cm thy trong lng rt m p,
nhn hu, du dng v rng ri.

292

Nhng chng ta qu quen vi suy
ngh, n ni ngay c khi hnh
thin Vipassana, suy ngh cng chen
vo, suy ngh v thin hay v mi vic.
Chng ta nhn xt, nh gi kinh
nghim ca mnh. C mt ci g
trong tm rt thch bnh phm, nh
gi, mt bnh lun vin, ging nh khi
xem chng trnh thi s hoc trong
mt b phim, mt bnh lun vin lun
mm din gii, bnh lun v nhng
iu ang xy ra; tm ta cng y ht nh
vy. N lun din gii mi s: Ci ny
l ci ny, ci ny tt, ci kia xu.
Trong tm c mt bnh lun vin lun
mm bnh phm.

293

Bn ang hnh thin, mi vic ang
tin trin rt tt p, ri bng nhin li
suy ngh, " by gi tht l tuyt, mi
th ang din ra ht sc tt p.

Khi hnh thin chng ta phi hiu l
khng cn suy ngh: Cc suy ngh vn
n nhng chng ta khng khuyn
khch chng, d chng c hay ho n
u chng na. Hi ti mi tp thin,
nhiu suy ngh rt p thng ny sinh
trong u, suy ngh ny tip ni suy
ngh khc, chng kt ni vi nhau rt
kho, rt th v. Ti tr thnh dnh mc
vi nhng ngh v Pht php n ni
khng th bung b chng c. Ti
yu thch chng, ti mun ghi nh
nhng suy ngh y, nhng v sau n tr
294

thnh mt chng ngi rt ln i vi
ti. Ti hnh thin vi cc bn ng tu,
nhiu ngi trong s h khng phi l
ngi tr thc cao, sch v chng c
nhiu, h ch c mt s sch Pht
php, cc lnh vc khc th hu nh
chng bit t g v h chng suy ngh
nhiu. V cn tr nn ti thch vit lch,
thch vit nhng bi lun tht tinh t,
uyn o, nhng bi php tht hay; v
c mun m mi khi hnh thin
cc suy ngh rt hay v Pht php c
n v ti khng th bung b chng
c. Ti mun phi vit chng ra
bng c. V l do m ti phi mt
nhiu thi gian hn tt c cc bn ng
tu, nhng con ngi t hc, khng phi
dn tr thc. H tu luyn c nh tm
295

su sc hn v tip cn c vi thc
ti, h pht trin c mc nh rt
thm su. i khi ti cm thy rt xu
h," Nhng ngi khng c hc
hnh t t ho ra li tu tp gii hn
mnh nhiu." S ganh ua bt u khi
ln trong ti, "Anh ta tu tp gii hn
mnh, nht nh mnh cng s lm c
nh anh ta. Khi chng ti cng n
gp s ph, ngi hi ti, "Thin ca
con th no ri?" " Khng c g c
bit, ti p, "nhng con cm thy an
lc hn." Ti chng c g ni c,
ngoi tr cm thy an lc hn mt
cht.

Mt ln, mt tu gic rt r rng v
n gin xut hin trong tm ti. N
296

cho thy trc nay ti vn cn lun s
hi, e ngi mt iu g . Tm ti tr
nn tht tnh lng, an lc trong vi giy,
sau ti nh li rng trong i mnh
cha c hng nim hnh phc no
nh th. khng phi l mt tu gic
su sc g, thc ra cng chng phi tu
gic (nana)na; n ch l mt s tnh
lng v chnh nim, mt s chnh
nim hon ton, yn tnh v rt thoi
mi, khng ngh ngi v mt iu g
c, khng ngh v qu kh, khng ngh
n tng lai, ch l mt s an lc, tnh
lng trong mt vi giy ngn ngi. Khi
ra khi trng thi , ti bit rng trc
nay mnh cha bao gi cm nhn c
s an lc . Ti s mnh khng tr
thnh mt ngi thnh t, khng yu
297

v khng c yu, rt nhiu lo s. i
khi ni s ny rt m h, thm ch bn
khng th ni v n c, nhng bn
cm nhn c iu y, cm nhn
c mnh ang mang mt ni s trong
lng. Du sao, trong lc hnh thin,
khng nn suy ngh iu g, khi c suy
ngh n, hy nhn bit ri bung b.
Sau ny, khi thc hnh mt loi
thin Vipassana khc l nim
tm (cittanupassana), th bn mi c
th nhn thng vo n. Nhng i vi
nhng ngi mi bt u th khng nn
theo dng suy ngh, bi v nu i theo,
n s tip din mi khng ngng.

V d, khi nhn mt vt g , ci
chng ta thc s nhn thy l g?
298

Chng ta ch nhn thy cc mu sc, v
cc mu sc ny ch l phn ng ca
vng mc m thi. Gii thch mt cch
khoa hc th l nhng phn ng trn
vng mc c no b chng ta
chuyn ra thnh mu sc. Vy th ci g
i n p vo vng mc? l
sc (rupa). Sc khng phi bn
ngoi, thc s chng ta cng khng
bit c ci g ngoi . Khi chng ta
nhn, c mt ci g xy ra trong mt
chng ta, c trong v no v trong tm
na. Tt c chng u ni kt vi nhau.
chnh l nhng ht photon vi nng
lng v tng s khc nhau m h
thng thn kinh ca chng ta phn ng
v to ra cc xung ng in vi cng
khc nhau, chnh ci to nn mu
299

sc. Nhng ngi b m mu, d bn
c a cho h xem nhiu loi mu
khc nhau h cng khng th nhn thy
ht, ci h nhn thy c ch l mt
vi mng mu. Mu sc th vn c ,
nhng h khng nhn bit c. Ci
chng ta cho l mu sc v ci thy, ch
l cc kinh nghim ca chng ta, khng
phi l mt ci g bn ngoi, hy c
gng hiu iu ny. Ci chng ta nhn
thy ch l kinh nghim ca chnh
chng ta m thi, chng ta khng thc
s thy c nhng ci bn ngoi .
C th bn ngoi c mt ci g ,
ng l c mt ci g tht, n l c
s cho kinh nghim ca chng ta
nhng thc s chng ta khng bit n
l ci g. Chng ta kinh nghim thy
300

mt ci g ri vo vng mc v
phn ng xy ra, vng mc sn sinh ra
mt xung ng v h thng thn kinh
truyn ti xung ng v no b. No
b c kt ni vi tm, nn chng ta
din dch v nhn thc kinh nghim .
Rt kh gii thch v nhng iu ny.
Khi nhn mt ngi no , th l s
din dch trong tm chng ta, khng
phi con mt; con mt khng bit
mt th g ht ngoi mu sc.

Khi hnh thin chng ta c gng lm
iu , c gng chnh nim v nhng
g mnh nhn thy. Lc u th cc suy
ngh c min man khng dt: Ci ny
p, ci kia hay. Sau mt thi gian, bn
quan st nhng ngh ang xy n,
301

chng s chm dn, chm dn ri dng
li. Khi suy ngh dng li. lc u bn
cm thy mnh khng kinh nghim
c ci g c, kinh nghim ny rt m
h, ch khng cn mt suy ngh no
na. N tr nn v ngha, thc ra n l
v ngha! Chng ta to ra cc ngha,
mt mc no th vic cng
quan trng, nhng khi hnh
thin Vipassana, chng ta c gng
chng nghim mt iu nm ngoi
kinh nghim thng thng, khng phi
l thc ti thng thng na, t nhin
nhng khng thng thng.

Chng ta t to ra cc ngha, chng
ta din dch, v thc ra chng ta hiu
s din dch ca chnh mnh. Khi hiu
302

ra mt iu g, th l s din dch
ca chnh chng ta. Chng ta thng
nht s din dch ca mnh vi nhiu
ngi khc. Bn din dch s vic theo
mt cch nht nh v ti cng din
dch s vic theo mt cch nht nh.
Chng ta c s tho thun y, v
chng ta ngh "ng, ng n l nh
th," nhng thc ra ch l s ng
v cch din dch. Chng ta khng thc
s bit c ci g c bn ngoi .
Chng ta ch ng vi nhau v cch
din dch.
Nu ti nhn vo tm thm nh th ny,
khng suy ngh, mi suy ngh dng li,
ti chnh nim v ci mnh ang nhn:
Mu m, mu sc ra sao, thm ch ngay
c hnh thc, mu m cng l mt s
303

tp hp, rp ni v ti cng chng ngh
v tm thm na. Lc khng cn l
tm thm na. Ch c ci m ti ang
nhn. Ch c cc mu sc khc nhau, n
khng cn l tm thm na. Khi t
n trnh , bn tip cn c
vi thc ti chn paramattha. Vi
ngi mi tp thin th khng d lm
c iu .

Do vy, khi nhn chng ta chnh nim
v i tng ang n vi con mt, c
th ni nh vy, v khi chm dt mi
suy ngh, chnh nim hn na, bn s
thy r c tm chnh nim,ci ang
bit i tng. C mt ci bit ang c
mt ci g y. Bn chnh nim
v chnh tm chnh nim ca mnh.
304

iu ny rt quan trng. Ch khi th
tin trnh mi c hon ton y .
i tng, bn hay bit i tng v
thy r c s hay bit : Hai s
vic ang din tin. iu ny s xy
n dn dn. l iu chng ta ang
c gng lm.

Mt ngi mi hnh thin, khi nhn
mt ci g , ngay lp tc ci tm lin
suy din, nh gi: " ci ny hay, ti
thch ci ny, ci ny p. c th
l mt bc tranh, mt qu to, mt
chic t, mt ngi n ng hay mt
ph n, bt k l ci g. Khi bn nhn
thy, ngay lp tc bn suy din v
nh gi. Khi vic xy ra th bn
phi lm g? ng bun bc, tht vng
305

v iu . Nu suy ngh n, bn
hy chnh nim bit r n ngay lp tc.
Nu bn khng thch iu g ," Ti
khng thch iu ny, n tht t, " ngay
lp tc, bn hy thy r suy ngh :
Khng thch, th ght hoc tht vng.
C tip tc nh vy c thi gian di
bn phn ng, ri li suy din, nh
gi bn li phn ng, nhng nu bn
chm dt suy din, nh gi, bn s
khng cn phn ng na.

Sau mt thi gian, bn s nhn thy
rng bi v c i tng nn mi c
chnh nim din ra. Khi nhm mt li,
chnh nim v mt ci g , bn vn
c th thy mt hnh nh rt m h
trong mt mnh, nhng bn khng bit
306

bt c ci g bn ngoi. Mc d tr
nh ni vi bn rng c rt nhiu
ngi ang ngi , khong 60
ngi, nhng ch l tr nh ni. Khi
nhm mt li, bn khng vn hay bit
c i tng bn ngoi na. Khi m
mt ra, bn li cht c s hay bit tr
li. Chnh nim c to iu kin bi
i tng: C i tng ny th c
chnh nim ny. Khi quay nhn xung
quanh, bn cng c th thy iu ,
bi v c s hay bit, nn c chnh
nim trn i tng din ra. Nu khng
c s hay bit ny, bn khng th thy
c i tng, khng th bit i
tng.

307

Bn phi nhn t c hai pha: C lc
nhn i tng v thy c mt i
tng ang hin hu v y l tm
chnh nim bit i tng . Bi v
c i tng nn c s hay bit, bi v
c s hay bit nn bn mi c th ni
c i tng hin hu. Bn cng
thc c c tm hay bit na.

i tng ny tc ng n tm bn
nh th no? Khi nhn mt vt xinh
p, n thu ht s hay bit ca bn, thu
ht tm tr bn. Bn mun nhn na,
khng mun quay mt i, bn mun
li vi i tng , vi cm gic .
Bn bit hnh nh ny, sc
th (rupa) ny ang thu ht tm tr bn,
v vy bn hng tm n i tng.
308

chnh l tm s tc
(trongAbhidhamma gi
l manassikara tc tm s), n
chuyn hng v nh hng tm bn.
Nh vy, bn bit bi v c i tng
nn tm hng v i tng . Khi
nhn khng r mt vt no , bn c
gng ch nhn cho r C ci g
ang . iu g khin bn phi c
nhn nh vy? Sc thu ht ca i
tng; tm b ht v i tng. Bn
bit rng i tng ny c mt sc ht
no . N ang thu ht tm tr bn.

Bt c iu g din ra trong ton b qu
trnh , hy c gng bm st n! Th
lm li: Nhm mt, khng cn thy i
tng bn ngoi na ri m mt ra,
309

nu lm nh vy mt vi ln tht chnh
nim, bn s pht hin ra rng: Khi va
m mt, c mt ci g xy ra trong
tm, ngay lp tc s hay bit xut hin.
Bn kinh nghim c ngay s xut
hin ca n. Chng ta c thi quen nh
vy t rt lu, n ni thc s khng
n iu na. Khi ti th lm
nh vy, ti ngi trn gh nhn ra ngn
i v cnh rng trc mt, mt m to
v c gng theo st chnh nim v ci
nhn, hay bit v i tng v sc mu.
Khi nhm mt li, mi th bin mt!
i tng bin mt v s hay bit cng
bin mt.

Chng ta thng c xu hng tin rng:
Mc d mnh nhm mt, nhng bn
310

trong vn c mt ngi no hay bit
i tng, ngi lun c mt.
Chng ta gn cho n tnh lin tc. Lm
tht chnh nim, nhm mt li, i
tng bin mt v tm hay bit bin
mt. Ri ngay ti c mt tm khc
khi sanh, tm ny khc tm trc, n
l mt tm mi. Nh ti ni vi cc
bn tun trc, mi th xy ra trn th
gii ny u lun lun mi m.

---o0o---
Phn 2 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
St na nh khng c ngha l bn
ch chnh nim trn mc trong
mt st na, m ngha l nh tm ch
ko di trong mt st na. nh ca
311

bn s nh th ny : 1 st na1 st
na 1 st na, c tip din nh vy
khng gin on. Khng gin on
ngha l tm khng b phn tn.
chnh l khanika samadhi st na
nh.
---o0o---
Tip cn tu gic th nht : Chnh
nim hay bit tm v i tng
Tt c cc php do duyn cu to u
lun i mi! Khng c ci g l c
c. Lun lun mi, ngha l lun lun
sanh dit, bi v nu khng dit th n
khng th mi! N phi c; ci g c
c lu tt s thnh c. N lun
lun mi c ngha l n sanh v dit.
Mi ngha l sanh v dit.
312


Khi m mt iu g s xy ra? Tm c
lun khng? Khng, tm khng
lun lun , n sanh v dit nhanh
n mc ta tng n vn lun cn
, bi v n cng mt loi tm. V n
cng mt loi tm nn ta tng n vn
nguyn xi khng thay i. N khng
phi l mt loi tm, ch ging nhau v
th loi tm. Hai vic rt khc nhau.
Khi thc hnh mt thi gian di,
bn s chng nghim c iu ny
tm chnh nim t thn n l sanh dit,
lun lun c khong trng gia.

Mt ngi mi hnh thin th khng d
lm c iu . Ch sau khi hnh
thin mt thi gian di, rt nhiu ngy,
313

bn mi c th kinh nghim c rng
lun lun c khong trng gia. Khi
thy vt nh th ny, n trng c
v rt chc, nhng khi chnh nim
hn, bn s khng cn thy n l chc
c na. Tt c mi th u dao ng
v bin dch. Vng mc ca chng ta
cng lun lun lc m lc tt, tt m,
tt m c din tin hoi nh vy, ri
n lc bn bit rng c ci g ang
din ra trong mt ca mnh. N ging
nh nhn vo mn hnh TV, c cc
chm sng sanh dit. bn s cng ngy
cng thy r hn iu . Mt s ngi
khi thc hnh n giai on ny phn
nn rng mt h c ci g khng n,
Ti khng nhn r mi th, khng th
tp trung nhn c. Nu iu xy
314

ra vi bn, ch cn t nhc mnh,
l iu t nhin. Khi cng chnh
nim, nhng vic bnh thng chng ta
khng cm nhn c s ngy cng tr
nn r rng hn.

Khi nghe cng vy. Khi ngi thin,
chng ta nn hc cch m mt hnh
thin, nhng vi nhng thin sinh
ngoi quc th tt nht nn nhm mt
li.

c Pht dy hnh thin trong c khi
nghe, nhn, nm ngi, cm gic trong
thn v cc suy ngh na, tt c 6 cn,
khng b st iu g. Hy t hun
luyn mnh chnh nim trn c 6 xc
x nh vy.
315


i vi ngi nc ngoi th nhm
mt li tt hn. Khi hnh thin, bn
khng th tt ci nghe i c, bn vn
nghe thy ting ng. Lc u th bn
suy din: , y l ting xe ti, y l
ting n ng, y l ting chn mt
ngi ang i li ngoi kia. Bn c
suy din nh vy. Mi khi suy din l
bn c phn ng. Bn khng thch
ci ngi no c i li gn , Ai
ni chuyn m to th nh? y n o
qu! Xe c u ra m nhiu th
khng bit, ti phi lm g by gi
y? loi suy ngh n trong u
bn. Lc ch cn r bit cc suy
ngh ang n trong tm, thy r mnh
ang suy din v bnh phm. Khi bn
316

chnh nim hn v cc phn ng v
din dch ca tm, n s cng ngy
cng t dn i. Sau mt thi gian, khi
tm mi bt u din dch v phn ng,
bn nhn bit c ngay v n lin
chm dt. Lm nhiu ln nh vy, bn
s khng cn phn ng na. Ri sau
mt thi gian, khi nghe mt iu g ,
bn khng suy din na. Mt thi gian
di khng cn suy din, s c mt iu
k l xy ra vi bn. Dng nh bn
khng cn kinh nghim mi vic r
rng c na. Kinh nghim ca bn
khng cn mnh nh xa.

Chnh bi v cc suy nh, nn chng ta
kinh nghim s vic mt cch mnh
m v n tng hn. V vy, khi khng
317

cn suy ngh, ch cn s hay bit,
chng ta khng thc s cm nhn nh
trc na. Ti mun ni l mi s vic
khng cn mnh m, n tng su m
nh trc na. Ngay c vi ci au,
khi ngi thin u gi bn au cng,
cng phn ng li bn s cng cm
thy au hn. Khi khng ngh n n
na v ch hay bit, cm nhn m
khng c lm g na, khng c vt
qua, khng suy din v n, ch sng
trn vn vi ci au, sau mt lc bn s
thy ci au nht dn i, khng cn
au n nh trc na. Chnh tin
trnh suy ngh ca chng ta lm
phng i cc cm gic ln.

318

Khi bn khng suy ngh na v ch
thun tu hay bit, suy ngh s m nht
i n mc chng ta cm thy mnh b
mt mt mt iu g. Chng ta mun
bm vu vo mt ci g .

Chng hn c mt qu bng ln hnh
cu, bn c th cm n bng mt tay
c khng? Khng th cm c. N
l mt qu cu bng lng, trn tut.
Nhng nu bn gn vo n mt ci
quai th c th xch i c nh vo
ci quai. Vi ci quai, chng ta c th
cm, nm, xch mi th mt cch chc
chn,khng th ri hay tut c,
nhng nu khng c quai, n s rt
trn v khng th cm ni. Khi dng
li mi suy ngh, bn tip xc c vi
319

thc ti, do vy khng th bm vu vo
mt ci g c na. N tr nn trn
tut v m h, l iu s phi xy
ra.

Do , hy ngng suy din v ting
ng, ch hay bit n v bn s thy
bi v c ting ng nn c ci nghe
din ra. Ci nghe din ra u? Lc
u th bn thy ci nghe din ra tai
ca mnh. Thm ch bn cn cm nhn
c sng m thanh p vo thnh tai
na. Bn thc s cm nhn c iu
y. Nu tht nhy cm, thm ch bn c
th cm nhn c sng m thanh trn
ln da mnh na, khng ch l tai m
n cn va p vo da ca bn na. Bn
tr nn rt nhy cm vi ting ng v
320

sau mt thi gian, thm ch ting ng
cng thc s tr thnh mt ni kh i
vi bn na. Mt ngi bn ca ti l
thin sinh v cng l mt bc s (ti
ngh cc bc s rt chu kh lm vic,
v v vy h c thi quen lm , vic
chm ch, cn mn. Thc t tr
thnh bc s, bn phi lm vic tht
chm v khi hnh thin h cng rt
chm ch). Anh y ni, Khi hnh
thin, lc u ti ngh ting ng
ngoi kia (anh y sng trong mt khu
ng dn c rt nhiu xe c, cng
mt gc ph nh y) v n n vi
ti, ti cm nhn c ting ng tai
mnh. V sau anh li ngh, Ting
ng ang din ra trong tai ti. Sau
mt thi gian na, anh nhn ra rng
321

ting ng ang din ra trong tm. Anh
c th cm nhn c iu trong
tm. Tm hay bit v i tng, chng
xc chm nhau, bn cm nhn c s
xc chm , tm v i tng chm
nhau. Hy c cm nhn iu , hy
chnh nim v ting ng, v cc loi
m thanh khc nhau. ng ngh v n.
Lc u bn ngh ting ng nm
ngoi kia. Sau mt thi gian, bn pht
hin rng ting ng ang din ra trong
l tai. V sau bn li cm nhn n
trong tm mnh.

Khng c tm, khng th nhn bit
bt c iu g. Bi v c tm hay bit
sanh khi nn bn mi thy mnh
nhn bit m thanh.
322


Hy c gng r bit ton b c qu
trnh, v trong qu trnh bn c th
phn ng li bng thch hay khng
thch, bn cng r bit lun iu
na Ti thch m thanh ny, khng
thch ting ng kia. Mi khi bn phn
ng nh vy, hy chnh nim hay bit
iu . .. ci ny nghe hay qu, ci kia
nghe tht d, tht kh khi c nghe mi
ting ng ny. Thng th mt chng
ta khng cm nhn c cm gic d
chu (lc th) hay kh chu (kh th).
Mt ch kinh c nhng cm gic
trung tnh (khng kh, khng lc) m
thi. Nhng khi nhn chng ta li suy
din thm v khi thch th chng ta li
thy vui v, hnh phc, khng thch th
323

bun bc, au kh, iu khng pht
xut t nhn thc, m chnh t tm
thc. Khi chng ta khng suy din na,
khi chng ta dng li chnh ni nhn
thc dng, chng ta s khng c bt c
cm gic lc hay kh no c. Tt c
mi th u tr thnh trung tnh, khng
kh, khng lc. Khi nhn mt vt no
, khng c g l kh hay lc trong ci
nhn y c. Ch c s suy din trong
tm khin n thnh kh hay lc, d
chu hay kh chu m thi. Khi nhn
mt nh sng chi mt nh hn in
chng hn, n s lm mt ta kh chu,
au n. Vn ny sinh y l i
tng ca con mt au hay
sc (rupa) au. Thc ra khng phi
vng mc cm nhn ci au m mt b
324

phn khc ca c th cm nhn n. Vi
tai cng vy. Tai ch nhn bit c m
thanh ch khng cm nhn c ci
au, nhng tt c chng u xy ra
cng mt ch. Chng ho ln, hp nht
vi nhau.

Hy c gng hiu tht r nhng iu
ny, bi v y l nhng bn ch gii
c m ti mun gii thch r.

Khi hnh thin bn khng cn phi
suy ngh n nhng iu ny, ch cn
c gng bit nhng g ang din ra.
ng suy ngh v c tm hiu, m ch
cm nhn n mt cch trc tip.

325

Cng vy, i vi mi v mi hng,
v d i khi ngi thin bn ngi thy
c ci g chy, bi v hu nh lc
no thin ng cng thp hng. Mt
s ngi thch, nhng mt s khc li
khng. Bn ngi thy mi hng v
suy ngh v n. Mi ny thm qu, v
khi khng thch th bn ni, Sao my
ngi li thch ci mi kinh khng ny.
Ti sao h li t nhng th ny y
nh? N c hi cho phi, bn bt u
suy ngh. Khi bt u ngh ngi nh
vy, hy chnh nim hay bit cc suy
ngh ; thch hay khng thch ch l s
suy din ca chng ta. Chng ta
quen a ci ny, ght ci n, chnh
l thi quen b iu kin ho ca chng
ta. Nu bn thc s cm thy n khng
326

tt cho phi ca mnh mt s ngi
b d ng vi cc loi mi th c th
ngi ra mt ch khc.

iu quan trng l ng phn ng,
ng suy din g c.

Khi ngi mt mi g, ch chnh nim
r bit n, bi v c mi nn mi c
tm bit ; bi v c mt b phn
trong thn nhy cm vi mi nn tm
hay bit ny mi sanh khi. Cc gic
quan, i tng v tm hay bit (cn,
trn, thc), khi hnh thin bn c th
hay bit c ba, nhng ng c suy ngh
v chng. Bn c th chnh nim v
bt c phn no trong ba phn , v
ch cn chnh nim mt phn l cng
327

. ng c phi thy cho c c ba
phn khc nhau ny, ngi khc d
thy c phn khc, nhng ch l
cng mt tin trnh m thi. Bn ch
cn chnh nim v mt phn ca n l
. Nu c gng qu mc bn s b tro
c v bn s bt u suy ngh v n.

i vi thn cng vy, bn cm nhn
c ci g th ch cm nhn m
ng suy din v n.

Thng thng khi ngi thin chng ta
cng chng c g nm c. i khi
chng ta c th cm thy v chua trong
ming nhng khng r rt lm, khng
quan trng. Nhng khi n, thy v ngon
l chng ta thch lin, khng ngon th
328

li khng a. C mt phn ng lun
lun xy din. Ngi thy mi thc n
l chng ta thy thch hoc khng
thch. Thng thng trong khi ngi
thin chng ta khng n, khng cn
thit phi n lc . Trong mi lc,
chng ta phi lun cm nhn, hay bit
mt iu g trong thn. Chng hn
khi ht vo, th ra, l mt loi cm
gic; mt lung khng kh xc chm
nh nhng trong l mi, ra- vo, lun
lun c cm gic ti . Vy chng ta
hy cm nhn trc tip cm gic m
khng ngh v n, n c th l ngn
hay di, nhng mc ch chnh l hay
bit c qu trnh. Trong kinh ni rng:
Khi th vo mt hi th di bit mnh
ang th vo di (Digham va
329

assasanto: Digham assasamiti pajanati
~ MN i.56) . c ch ny, c th bn s
cho rng mnh phi hiu nh sau: Ti
ang th vo di, ti ang th ra
di. Nu c lm nh th, tm bn s
b tro c, khng yn; nh vy l bn
ang lm qu mc. i vi ngi mi
bt u th ch cn ni th vo hoc
ch vo v cm nhn ton b hi th
t khi bt u cho n khi chm dt.

Hy cm nhn ch ng suy ngh v
n. Khi thc s chm dt suy ngh v
cm nhn trc tip, ngay lp tc tm
bn chuyn sang mt knh khc
(trong TV ca bn cng c nhiu
knh khc nhau nh vy.) Cch thc
hot ng ca tm cng thay i.
330


Bt c khi no phi dng n ngn t
l chng ta ang hot ng trong thc
ti thng thng. Khi ngng s dng
bt c loi ngn t, hnh dng hay hnh
nh no, tm ca chng ta s hot ng
trong mt knh khc v trong thin th
chng ta lm vic trong mt knh khc
nh vy. Chng ta c gng hiu mi
vic theo mt cch khc, khng theo
cch thng thng m chng ta quen
hiu na. Ngay khi bn s dng ngn
t l bn em tm tr v vi cch thc
hot ng v nhn bit thng thng.
iu ny thng xy n trong giai
on u hnh thin. Chng ta khng
th loi b n ngay lp tc c. Mi
khi n xut hin, hy nhn bit n.
331


Cng vy, suy ngh, nim thm ch c
ch cho ngi mi bt u hnh
thin, sau mt thi gian, bn phi
bung b n.

Cng ging nh vic bn phi dng
gy chng i li. Khi yu mt, bn
cn c mt ci g chng: Mt cy
gy chng hay thm ch mt si dy
vn. Nhng ngi tn tt hoc trong
giai on hi phc sau mt chn
thng, khi tp i li h phi cn vn
vo mt ci g y khi b ng. H
vn vo mt si dy v i chm chm.
Nhng khi i li bnh thng ri th
khng cn vn dy na, h bung b
n, bi v nu c tip tc vn dy th
332

sao? H b ph thuc vo n v n tr
thnh mt chng ngi. Chng hn bn
phi dng mt cy gy chng tp i.
Mi bc i bn phi chng cy gy
xung, v bc mt bc tip v li
chng cy gy xung mt ln na. Nu
bn yu v i rt chm th cy gy rt
c ch, nhng khi hc chy m vn
cn lm vy, mi bc li chng gy
xung t mt ln, bn c th lm nh
th c khng? Nu c lm th, bn
s phi chy chm li. Vy lc hy
vt cy gy i. N rt c ch y nhng
by gi th khng cn cn thit na.

Bn cn phi tht kho lo, thin xo
trong cch thc hnh ca mnh.

333

i vi ngi mi bt u, nim thm
rt c ch, ht vo, th ra, ht vo
th ra bi v tm bn thng hay
tn lon v tro c, khng yn. Gi
tm mnh ch an tr trn hi th thi th
kh, v vy bn phi dng cch nim
thn ko tm mnh tr li vi hi
th.

Khi hc c cch an tr tm trn
hi th th b nim th vo di, ch
nim vo, ra. Sau mt thi gian th
vo, ra cng b nt, khng cn nim
g na.

i vi ngi mi tp thin, c rt
nhiu cch pht trin nh tm v
chnh nim. Nh trc y ti ni
334

vi cc bn, trong mt hi th bn c
th m mt, hai, ba, bn, nm, su
cho n mi. Ti sao phi lm nh
vy? Bi v bn mun gi tm trn hi
th; hi trc ni tip hi th sau. Nu
khng lm nh vy th giy trc bn
cn bit hi th, giy sau tm chy
mt, ngh ngi mt chuyn g mt
ri. tm khng lang thang ngh ngi
chuyn ny chuyn kia, bn hy c
gng m. N rt c ch cho nhng
ngi mi bt u.

Sau mt thi gian th khng cn m,
khng cn nim, khng cn lm g
na, ch sng trn vn vi tng hi
th.

335

Khi hnh thin, bn s cm nhn c
nhiu cm gic trn c th. C khi thy
nng, c lc li lnh, nga ngy, lc
khc li au. Khi cm gic tr nn rt
mnh, mt cch t nhin tm bn s
hng v cm gic . Bn khng th
ngn chn tm hng n c. Khi
n i u, hy theo st n, khng sao
c. Trong thin Vipassana, bn c th
thay i mc c. Min l lun c
chnh nim hay bit mc, min l
ng suy ngh min man l c. V
vy, nh trong thin Vipassana mi
c gi l khanika samadhi, hay c
th dch ra l st na nh (nh trong
tng khong khc). St na nh ngha
l mc thay i, nhng nh tm vn
c. Mt mc hin hu trong vi
336

khong khc, bn an tr trn mc
, khi mc bin mt, tm bn li
an tr trn mt mc khc, trong mt
vi khong khc, thc ra ch trong mt
khong khc v bn cng an tr trong
.

St na nh khng c ngha l bn ch
chnh nim trn mc trong mt st
na, m ngha l nh tm ch ko di
trong mt st na. nh ca bn s
nh th ny : 1 st na1 st na 1
st na, c tip din nh vy khng
gin on. Khng gin on ngha l
tm khng b phn tn. chnh l
khanika samadhi st na nh.

337

Khi c bt c cm gic no xy n, d
l ting ng hay cm gic au,
khng sao c, hy lun theo st v hay
bit n.

Khi hnh thin th bt c iu g din ta
trong hin ti cng l mc thin ca
bn; khng phi l iu xy ra trc
hoc sau . y l mt v d rt hay:
Mt ngy tri ma, sm chp bo
bng, bn hy ra ngoi v nhn ln bu
tri, c lc bn thy tia chp, n ch
ko di mt vi giy ri bin mt. Bn
khng th ni c hnh dng ca n
nh th no. Khi n xy n, bn ch
hay bit n. Khi n khng c th
khng c na, bn khng cn phi
suy ngh v n.
338


Hy sn sng, lun lun c mt ri
mc s n v bn r bit n.
ng ch i ci g n tip, ng c
to ra mt kinh nghim no, ch lm
cho kinh nghim thin ca mnh phi
tt hn. Nhng hy sng vi bt c
ci g ang din ra, sng hon ton
trn vn vi n. l iu quan
trng nht ca thin: Sng trn vn
vi bt c ci g ang hin hu.

Bn khng th ngi sut c ngy c.
C th chng ta cn vn ng, cn phi
tp th dc, cn thay i t th. iu
ny rt quan trng, bi v c Pht dy
rng, khi bn gi nguyn mt t th
qu lu ti khng bit thi gian bao
339

nhiu lu l qu lu iu tu thuc
vo tng ngi, thn s au n. Khi
thn th au n, khng th chu ng
ni th tm s tr nn tn lon tro c,
khi tm tn lon th khng cn an lc,
tnh lng, khng cn nh tm na;
khng c nh tm th khng c tu
gic; khng c tu gic th khng c
gii thot! Khi cn au n mc
khng th chu ng ni th bn ng
c chu ng na. Hy thay i t th.
Khi bn thay i t th, hy lm tht
chnh nim. ang ngi m mun dch
chuyn mt cht, bn c th lm. Dch
chuyn mt cch t t, chm chm v
bn thy cn au gim dn. Bn cm
nhn cn au gim dn tng cht mt;
ng i t th ngay lp tc m qun
340

chnh nim v c ng v s gim bt
cn au. Lm nh vy s c mt
khong trng m bn khng thc
c. Khi c th b au n, tm bn
khng thch iu . Bn mun tng
kh, xua ui ci au i. y l mt
thi quen, nhng n cng c ch, bi
v nu khng lm c mt iu g
vi n, bn c th t gy thng tn
cho bn thn mnh m khng bit.
Chng hn nh khi cm phi mt vt g
tht nng, chng ta phi bung n ra
ngay lp tc, nu khng s b bng
lin. y l mt phn ng bn nng
sng cn m chng ta hc c. Khi
ngi thin chng ta bit khng c g
nguy him y c.

341

Khi bn b au, hy sng vi ci au
, kham nhn chu ng n mc c
th c,quan st xem tm mnh
phn ng nh th no. y l mt
qu trnh hc hi rt quan trng.

c Pht cho mt li dy tht l su
sc Hy cho thn au ch ng
tm au ( aturakayasa me sato,
cittam anaturam bhavissatitti ~ SN iii.1
). l iu bn cn thc hnh! Chng
ta khng th loi b c tt c mi
au n trong thn. Khi ngy cng ln
tui, bn bit rng mnh s chung sng
vi ci au. Nhng ngi b thp khp,
h khng c cch no chy thot khi
au n c. Nu bn s dng qu
nhiu thuc, n s lm hng gan, thn
342

v cc b phn khc trong c th. Nu
bn mun dng thuc th cng c;
khng phi l iu ti ang ni n
y. i vi nhng cn au bnh
thng khng gy tc hi nhiu lm th
hy c gng sng vi n v quan st
xem tm mnh phn ng ra sao. Nhiu
lc, chng ta thay i t th khng phi
v au n mc khng chu ni, m bi
v tm nng ny, bt rt, khng yn.
Chng ta dch chuyn, ca quy lin
tc v chng ta khng c thi quen
kham nhn vi ci au

---o0o---
343

Phn 3 : Chnh nim hay bit tm v
i tng
c Pht ni rng nh thu c khi
i kinh hnh mnh hn nhiu nh
thu c t thin to
(cankamadhigato samadhi
ciratthitiko hoti ~ AN iii.30). y l
mt iu quan trng nn bit, bi v
trong qu trnh di chuyn, nu
chuyn ch, chnh nim ca bn s
mnh hn.
Khi bn cm nhn ci au, ng ngh
v n, thm ch cng ng dng n t
au na. mc d trong giai on u th
bn c th nim thm au, au,
nhng ti nhn thy khi nim au n
li cng tr nn au hn, bi v bn
344

ang din dch n ra l au. au l
mt ci g bn khng thch. V vy,
bn phn ng li mt cch t ng vi
t au.
Nu bn khng nim au m ch quan
st ci au, sng vi ci au bn s
thy n rt th v, tm bn c th an tr
ti y trong mt thi gian di.

Ti c my ngi bn, h rt s au v
khng mun hnh thin bi v h ngh
rng hnh thin s rt au n. Dn
dn h cng hc thin v sau mt thi
gian h tri nghim ci au v sng
cng vi n, h pht hin ra rng n rt
th v. Ci au cun ht tm tr h.

345

Nu bn sn lng sng vi ci au th
n cng khng n ni khng th
chu ng ni y; cn nu bn
khng sn lng, n s cng khng th
chu ng c. l cch tm bn
nhn ci au.

Mi khi cm thy au n, hy sng
trn vn vi ci au y, thc ra n
khng git bn c u. Khi bn thy
rng, y n gii hn chu ng
cui v khng th tip tc ngi nh th
ny c na, lc hy thay i t
th mt cch tht chm ri, dch
chuyn tng milimet mt v nhn ci
au ang gim dn i, nhn ton b
tng th v nhn c ci tm mnh na.
Khi bt au, tm bn tr nn thoi
346

mi hn mt cht , by gi th
thoi mi ri cm thy hn
ri, ri li dch chuyn thm mt cht
na, thoi mi hn na. Dch chuyn
thm na v tm c mt t th ngi
khng b au, bn cm thy hnh phc,
thoi mi v tip tc hnh thin; ngi
mt ting hoc thm ch c lc ngi
n hai ting. Min in mt s
ngi ngi c 5-6 ting, c ngi
ngi lu hn. C th bn khng tin,
nhng c ngi ngi c 24 gi,
khng n ung g c.

Nhiu khi ti thy c ngi khng th
ngi c n mt ting, nu mun h
vn c th t luyn tp c, nhng h
c ngh rng h khng th ngi lu hn
347

c. Nu bn ngh rng l gii hn
cui cng ca mnh, th n ch ,
thn bn s phn ng rt nhiu.

Khi bn bit ti c th lm c
nhiu hn th ny tm bn s khng
phn ng, Dn dn bn s hc c
cch m rng gii hn ca mnh.

Khi c th ngi c n ba ting,
bn s thy thin ca mnh t ti trnh
su, rt su. N s ngy cng tr
nn r rng hn. Bn ngng li mi
suy ngh v tip cn vi thc ti ngy
cng su sc hn. Bn c th thy c
nhng s vic rt nh nhim, vi t ang
din ra. iu quan trng l phi tp
ngi thin lu hn v cng hc c thin
348

ng na. y ti khng thy ai
ng thin c. Ti ch thy mi ngi
ngi trn sn nh hay trn gh. Mt lc
no hy th thin ng xem sao,
nu bn s ng th c th t tay ln
thnh vn hay mt ci bn, n s gip
bn gi thng bng. Thnh thong ng
thin rt tt. ng cng lu cng tt v
sau bn c th i kinh hnh, khi i
bn cng phi i mt cch tht chnh
nim.

Hy bt u t tc mun bc i. Khi
bn ng mt thi gian di, c th rt
mun thay i t th. Bn rt mun di
duyn v nh rt mnh. Bn
khng th ng thm c na. Hy
cm nhn ci sc mnh , sc mnh
349

ca mun di chuyn. i khi bn
cm thy nh l c th mnh thc s
bc i ri, mc d chn bn khng h
nhc nhch. Bn cm thy c th ang
ko mnh i, c mt ci g ang li
ko. Bn c th cm nhn ci nng
lng trong thn v tm ca mnh.
Khonh khc tm bn ngh n vic di
chuyn, ngay lp tc c ci g
xy ra trong thn. Phn thn chun b
c ng tr nn rt khc l. Tt c h
thn kinh v cc c tr nn lp tc sn
sng c ng. Bn cm nhn c
nng lng , mu, h thn kinh v
cc c cng ln v bn chnh nim hay
bit c iu , ri bung b nh
y. Sau mt lc, ch vi giy say, ci
c mun , s thi thc c ng
350

tr li v bn hay bit rng mun y
ang n, bn cm thy c ci g
ang thc y bn trong v sau vi ln
nh vy, bn quyt nh c ng.

Khi bn di chuyn, hy c ng mt
cch t t v quan st c mi cm
xc, cm gic v s cng thng; bn
cm nhn c mt ci g ang din ra
trong cc bp tht. Tip cn v nhn
bit cc cm gic, ch khng phi dng
hnh. Nu nim thm i
i i i vi nhng ngi s
c th th cng c. y cc bn
khng phi l nhng ngi mi bt
u. y l lp dnh cho nhng thin
sinh trnh cao, song ti vn mun
nhc li v cc giai on ban u. Khi
351

bn nim tri, phi, tri, phi, th
ch l cc danh t v bn cng nhn
bit v hnh dng, ci chn ny di v
trn, a v pha trc, dui ra v c
ng. i vi nhng ngi mi bt
u th th cng tt. Sau mt thi gian
th khng quan st hnh dng, tn gi
m quan st chnh cc cm gic khi bn
c ng, chnh cc cm gic mi l
mc ca thin. Bn cm nhn ra sao
trong cc bp tht, v cm thy th no
trong tm? Nu c gng lm tht chnh
nim, bn s nhn ra rng: Thm ch
di chuyn bn cng phi suy ngh mt
cht v phi cn s phi hp ca ton
b c th; khng c s phi hp gia
thn v tm, bn khng th di chuyn
c, d ch l mt cm. Gi s bn
352

ang ng v quyt nh bc i,
iu g s xy ra? Bn chuyn trng
tm sang mt bn chn, ci chn s
chu ton b trng lng c th v bn
cm nhn c s phi hp gia hai
chn vi nhau.

di chuyn c khng phi l
chuyn n gin; phi c mt qu
trnh rt phc tp. Hy t gy hng
th v nhit tm cho mnh. ng vi
vng lm iu g c. Ci bn cn lm
l quan st nhng g ang din ra
trong c th khi bc i, d ch l mt
bc chn. Hy lm vi mt s hng
th su sc. ang c iu g din ra
lc ny y?

353

Khi lm nh vy bn s cm thy rt
hng th, say m v bi v c hng th
nn tm tr nn tnh lng v chuyn
ch. Bi v s chuyn ch ny, chnh
l samadhi (nh), bn cm thy c
thm nng lng. i khi bn cng c
mt s h lc no , bi v h rt gn
vi s hng th, nhit tm. Nu khng
c hng th, bn s khng c c h.
Mt cch dch khc ca piti (h) l
hng th. Vy hy t lm cho mnh
hng th v nhit tm. iu g s din
ra khi mnh bc? Hy xem iu g xy
ra trong ton b thn v tm mnh,
thm ch ngay c trc khi bn ct
bc. Nu bn lm nh vy, chng hn
i t ch ny n ch kia, hy lm tht
chm, bn c th tr nn rt chuyn
354

ch. nh (samadhi) s tr nn rt
mnh. Mt s ngi ni rng i kinh
hnh khng tt v bn khng pht trin
c nh. C th ngi cha tng
th bc i vi s hng th v nhit
tnh su sc. Nu bn lm vi s hng
th v nhit tnh su sc, bn s pht
trin c mt mc nh rt mnh.

c Pht ni rng nh thu c khi
i kinh hnh mnh hn nhiu nh
thu c t thin
to (cankamadhigato samadhi
ciratthitiko hoti ~ AN iii.30). y l
mt iu quan trng nn bit, bi v
trong qu trnh di chuyn, nu
chuyn ch, chnh nim ca bn s
mnh hn.
355


Khi bn thay i t th, khi nghe, khi
nhn, hy c gng nm bt ton b qu
trnh, m khng suy ngh v n. Trong
qu trnh , bn s thy c tc ,
quyt nh, c thi thc, mong mun
sanh khi trong tm, mun di
chuyn, mun nhn, mun nghe,
mun ung. i khi ang ngi thin
bn cht cm thy kht nc, bn
mun ung nc; thi thc rt
mnh. Bn cm nhn c n, c khi
bn thy mt cc nc, nu c ung
cc nc th tht l thch! C lc
ang ngi thin bn thy nga ch no
trn thn v mun gi, trc khi gi
bn c th thy c mun gi. Bn
quyt nh a tay gi, nhng trc khi
356

lm iu bn cm thy rt khc l,
bn cm nhn c s thay i nng
lng trong tay mnh, c mt ci g
ang din ra . Bn cn thy c
trong tm hnh nh tay mnh a ra gi
na, nhng cnh tay thc ca bn th
vn cha nhc nhch. Hy hay bit tt
c nhng iu ny. C ng mt cch
chm ri, gi ri chm chm a tay v
ch c v tip tc hnh thin.

Nhng iu ti ging y tht ra rt
n gin, nhng thng nhng iu
n gin li rt kh lm. Chng ta
hay lm mi vic tr nn phc tp
hn. hnh thin th rt n gin,
bn c th lm c khng? Bn c
357

sn sng tr thnh n gin
khng?

By gi ti s dnh thi gian cho cc
bn hi. Khi ti ni v tm v i
tng, thc cht l Tu Phn bit
Danh Sc(Nama rupa- pariccheda-
nana), l tu gic u tin. Khng c
chng sanh no c, khng c tn gi-
danh xng, khng hnh dng, ch c
cm gic v tm hay bit. Bn r bit
c mt cm gic v mt tm hay bit.
Cm gic l mt hin tng t nhin v
tm hay bit cng l hin tng t
nhin. Tm ny khng phi l mt
chng sanh, mt ngi no c. Bn
khng to ra n. Do nhn duyn m n
xy n. Khi bn thy hai php ny
358

mt cch r rng th chnh l tu
gic th nht. Ti s ni k v bn tu
gic u tin lm cho tht r rng;
ti khng mun b st iu g c. Sau
tu th t, phn cn li s tng i
n gin. C mi tng tu, trong
bn tu gic u tin l nhng tng tu
quan trng nht.

Hi v p: c Pht c ging v
thin hnh (i kinh hnh) v ni rng
n em li nh tm rt mnh, bi v
lun di chuyn nn bn cn tng thm
tinh tn nm bt, theo di c c
tin trnh. Vi mt mc n nh th
s nm bt d dng hn nhng bn s
bung lng, d dui. Vi nhng
mc thng xuyn thay i, chuyn
359

dch th bn phi c gng tinh tn hn.
Mt khi tng trng tinh tn v
chnh nim, bn s ngi thin d dng
v n gin hn.


Hi v p: Do s nhy cm ca thn,
thc ra ca ln da, v c su bn trong
cc bp tht bn cng cm nhn c
mt ci g . Bt c ci g bn cm
nhn c trong thn, l do c s nhy
cm ca thn. S nhy cm ca con
mt, s nhy cm ca l tai, ca mi,
mi nhy cm vi mi, li nhy cm
vi v, mt nhy cm vi nh sng v
mu sc, tai nhy cm vi cc rung
ng ca m thnh, thn nhy cm vi
360

nng lnh, cng mm, rung ng, cng
cng.

Hi v p: ng vy, nim
th (vedananupassana) l chnh nim
v cm gic au, nhng khng ch mi
au, m cn c th lc (sukha-
vedana), th kh (dukha-vedana) v
th x (upekha-vedana). iu ti mun
ni y l bn cm nhn ci au
nhng khng nim thm na. Trong
giai on u th bn cn phi nim,
nhng sau mt thi gian th khng cn
lm nh vy na, ch sng vi ci au,
d n l kh (dukha), lc (sukha) v
x (upekha). Hu nh lc no trong
thn ta cng c mt cm gic au nh
nh, nhng chng ta khng ch n
361

n. Nu ch chng ta s nhn ra n.
Khi khng cn mt cm gic au no
na, bn s cm thy rt nh nhm.
i khi trong lc hnh thin bn cm
thy rt an lc, tnh lng v tht nh
nhm, tt c au n u bin mt:
chnh l th lc (sukha-vedana). Lc
khc li c th x (upekha),khng c
kh cng khng c lc. i vi nhn
cn, cm nhn ca con mt , th ch c
th x (upekha). i vi mi cng vy,
khi mi bay n mi, bn khng h
thy au cht no. Bn ch bit r mi
, khng c lc hay kh g y c,
Khi ngi mt mi tht kh chu, thn
v tm bn phn ng li mi , li
l mt tin trnh khc.

362

Ti c mt ngi bn khng may b tai
nn, sau anh chng cn ngi c
mi g na. Anh ta c th lm vic
mt ni rt hi thi m khng h phn
ng.

Hi v p: Bn cm thy mt bn
chn nng hn phi khng? Ngha l
bn cm nhn c sc nng khi nhc
chn ln ch g? Bi v n c trng
lng, bn phi vt qua trng lc,
vt qua lc i khng, v bn cn
phi c mt s c gng no d
chn ln. Bn thy khng, chng ta
qu quen vi c ng n ni cng
khng bit phi tn bao nhiu sc lc
c ng na. Ti s cho bn mt v
d, cch y cng lu ri, my
363

huynh ca chng ti cng tho
thun s sp t cng vic sao cho mt
ngi trong nhm c th dnh c thng
tri tnh c tu tp m khng phi ng
tay ng chn lm bt c vic g, ch
bnh bt trc ca ri ng cc li
hnh thin. Mt v s khc n ly bt,
t cm vo v y bnh nc, dn
dp, ra ry sch s ri mang li ch
ca, trc ca cc. n gi n, chng
ti ch cn m ca mang bnh bt vo
n. Khng c ai quy ry c. Chng ti
thc hin nh vy sut c thi gian di,
ch dnh nhiu ting hnh thin ri i
ra ngoi tp th dc, i li vi pht,
dui chn dui cng cho mi ri li
vo ngi thin tip. Mt nhm, ton
thn th gin v sau mt lc, thm ch
364

ch m mt ra cng kh. Phi tht c
gng m m mt ln; bn phi cn
rt nhiu sc lc m mt. Khi chng
ti bt u ni chuyn li, phi mt rt
nhiu sc ch ni. Cc c trn m
tr nn tht mm n ni ngay c ci
cng kh. Chng ta qu quen vi
nhng gnh nng ny ca thn n ni
thc s cng khng thc c v n
na.

Hi v p: Thc s cng khng hn
l nh vy. Lc u, nu thc hnh
trong mt vi thng, khi bt u suy
ngh li, bn s thy rt kh suy
ngh. Nhng ch trong mt thi gian
thi, bi v chng ta lm i lm li
nhiu ln. Ti ch tnh c ca ti
365

Min in, ti sng mt mnh t
nht l bn thng. Khi ra khi ch ,
lc u bn s thy hi kh khn v bn
khng mun suy ngh na. Khng cn
thit phi suy ngh. Nhng khi phi ni
iu g, bn vn bit chnh xc iu
mnh cn ni m khng cn phi lng
vng, ngh ti ngh lui. Bn ni ngn
gn, i thng vo vn , bn s rt
sng sut. Khi mun ni iu g, bn
hiu r iu mnh mun ni v ni rt
r rng.

Trc khi hnh thin, bn qu chp
trc vo danh xng, tn gi, t kin
v nhng lin tng ca mnh,
nhng khi hnh thin bn bit
chng ch l nhng iu suy din v
366

khng cn coi chng l quan trng
na. Nhng bn vn hiu c
ngha ca chng.

Bn din dch cng vn theo cch nh
c, ng n v hp l; bn s dng
chng mt cch hp l m khng b
qu chp vo chng. Bn s dng
chng m khng b cm t bi cc
danh t, tn gi, khi nim v t kin.
Khi nim, t kin v danh xng l
nhng nh t, chng c li ch nhng
chng cng l ngc t. Nu thc s
gii thot ni tm mnh, chng ta phi
bit u l gii hn. y cng chnh l
mt dng ca thc ti. N rt quan
trng i vi s sng cn ca chng ta;
nu khng nhn thc mi th mt cch
367

ng n th chng ta khng th sng
st. Trong qu trnh tin ho, chng ta
hc cch nhn thc mt cch ng
n, hp l. Nht l khi trong rng,
bn ang ngi th cht nghe mt ting
ng,nu khng nhn thc ng v
ting ng , t l bn s b h xi
gn. Khi nghe ting h gm, bn phi
ng ca li. Nu c m toang ca th
chc chn s gp rc ri to.

Nhn thc mi vic mt cch ng
n rt li ch. Nhng nu mun vt
ra khi thc ti thng thng, bn
cn phi tt c nhng iu li
ng sau.

368

Hi v p: ng, iu ng. Bn
c th lm nh vy, n rt li ch cho
vic pht trin nhng tu gic uyn
thm. i vi nhng ngi mi bt
u th ti s khng bo h lm nh
vy, bi v tt hn c l pht trin mt
cch dn dn. Nu bng nhin bn bo
mt ngi sng trong ci hang ,
trong mt gian nh nh, khng ra
ngoi, chng ti s mang thc n n
cho, c sng trn bn thng th
chc ngi s pht in ln mt.
Chng ta lun lun c chy khi chnh
bn thn mnh. Chng ta khng th i
din c vi nhng g bn trong
chng ta. Trong c bit bao nhiu
th trn i, tt c cc loi k c, cm
xc, tnh cm v kht khao; qu nhiu
369

trong , Nu t ngt bn lm nh
th, mi th s bng n ngay lp tc.

Hy hc cch lm vic dn dn.
Khng d dng c th sng vi
chnh mnh trong mi lc c u.
Nu bn hc c cch sng vi
chnh mnh, ch quan st v bung
b, khng phn ng, bn s pht trin
c mt mc nh thm hu v uyn
o.


Hi v p: Thc ra, n n mt cch
t nhin, bn khng phi c lm g
c. N t xy ra.

370

Nu bn c th lm c ch mt vic
ny, lm tht trung thc: R bit nhng
g ang din ra m khng suy din sai
lm bt c iu g, phn cn li s t
xy n. chnh l nt p ca
ng tu tp. Nu bn chn thnh
chnh nim th nhng th cn li s
n mt cch t nhin.

Bt c kh khn no xy n, nu
chnh nim hay bit n, mt vn
bn khon trong tm khng bit phi
lm g by gi hy chnh nim bit
n ri x b. Nu lm c nh th,
tm bn s tr li yn tnh. Sau mt
thi gian, bn s bit phi lm g, bn
s thy ra c iu phi lm m
khng cn phi suy ngh.
371


Nhiu ngi hc thin vi s ph ti,
h thng n hi ht cu ny n cu
khc. S ph rt nhn hu, rt kin
nhn m tr li mi cu hi, nhng su
s ph thng ni thm: Hy
chnh nim hn na, ri con s t
tm c cu tr li cho chnh mnh.
thc s l mt iu rt quan trng,
bi v gi y, khi s ph khng cn
trn i na, th ai s l ngi tr li
cho cc cu hi y?

Tn tht ca s ph ti l Trng lo
Dhammanandiya.

Hi v p: ng, khi tht s chnh
nim i lc tm bn khng cn ngh
372

c na, nht l khi bn pht trin
c mt mc nh v tu nht nh.
Mc d bn c hng tm n i
tng khc, n cng khng n , n
s quay tr li! Bn phi lm g? C
mc k n, ngng li ti y mt lc,
ri sau khi cm thy sn sng
lm cng vic khc, th hy tip tc
lm. Khi tm cha sn sng th ng
cng p n. iu ny hi ging vi
trng thi b thi min, bn khng
nhanh chng xut ta khi trng thi
ngay. N l mt loi an nh, v v vy
bn cn c thi gian v xut ra n mt
cch t t.

Trong thin Vipassana, bn c th rt
ch tm. Khi trong trng thi ,
373

ng t p mnh phi nhanh chng
xut ra khi n. Bn phi t t. Mt
vi pht l chun b tm.

Suy ngh qu l mt gnh nng. Khi
bn tht tnh lng v an bnh, nu
khng c mt suy ngh lao xao no
khuy ng tm, bn c th an tr
trong trng thi . Tht qu l th v
khi vin l, tch mnh ra khi th gii

---o0o---
374

Chng 5 : Tu gic th nht v th
hai: Hay bit tm v i tng;
Phn bit nhn duyn
Phn 1 : Tu gic th nht v th hai :
Hay bit tm v i tng; Phn bit
nhn duyn
Thc s th khng c chng sanh
no c. C mt loi thc ti trong
chng ta nhn nhn chng sanh l
mt thc t, l sammuti-sacca
(thc ti quy c, hay thc ti ch
nh). ng ln ln hai thc ti ny
vi nhau. Trong thc ti ch nh c
cc chng sanh, c n ng, n b.
Khi chng ta n vi paramatha
(thc ti chn ), chng ta hnh
thin vt qua c ch v ch
nhn vo cc tnh cht thi
375

Tu gic th nht v th hai : Hay
bit tm v i tng; Phn bit
nhn duyn

Xin cho mng cc bn n vi lp
thin, ti rt vui khi gp cc bn. Mt
s bn n y kh sm v ngi
thin. Tht vui khi nhn thy mi ngi
n y v hnh thin nh th ny.
iu cho thy cc bn thc s mong
mun tp thin, cc bn thc s yu
mn vic mnh ang lm.

Ti n y ch gip cc bn, ch
khng hn n y dy cc bn.
Ch khi no thc s mun hc th cc
bn mi hc c. Thc ra khng ai
376

c th dy cc bn c c, y l
iu rt quan trng v phi hiu.

Vo bi ging ngy hm nay, ti mun
bt u bng mt cu hi, mt cu hi
rt n gin v cu tr li cng rt n
gin. Nhng hy suy ngh mt lc .
Gnh nng ln nht m chng ta ang
mang l g? Hy dnh vi pht suy
ngh v cu hi . Hi ng l iu
quan trng v sng vi cu hi cng l
mt iu rt quan trng. tng ny:
Sng vi cu hi, l rt quan trng. Ch
khi no chng ta sng vi cu hi
chng ta mi c cu tr li sng ng,
v ri chng ta li sng vi cu tr li
. Ch khi sng vi cu tr li,
chng ta mi tm ra c mt cu hi
377

khc su sc v y ngha. V ri li
sng vi cu hi .

Sng vi cu hi l cch tt nht
tm ra cu tr li.

Cc bn c cu hi no khng? Cc
bn c sng vi n khng? Bt c cu
hi no cng c, nhng cu hi
phi xut pht t cuc sng ca bn, n
phi xut pht t tri tim bn. phi
l mt cu hi sng, khng phi ch l
mt cu hi l thuyt hay cu hi gi
nh; n phi l mt ci g rt thc.

Ngi c cu hi thc v sng vi cu
hi s sng mt cuc i tht
nghim tc, tht ngha v su sc.
378

Sau khi sng vi n mt thi gian
di, cuc sng ca bn s cho bn cu
tr li; bn khng th tm c cu tr
li thc t sch v hay bt c ngi
no.

H ch c th cho bn nhng li gi
m thi, nhng thy c s tht
ca cu tr li bn phi nhn li vo
cuc i mnh.

S tht ca cu tr li khng nm
ngn t, n nm trong chnh cuc sng
ca bn.

Xin hi li, gnh nng ln nht m cc
bn ang mang l g? Bn bao gi
t hi chnh mnh cu hi cha?
379

Nu cha, th by gi hy t hi mnh
i, ci g l gnh nng ln nht m
mnh ang mang? Bn c th on ra
c khng?

ng vy, gnh nng ln nht chng ta
ang mang chnh l ci ti

Bn c cm thy c iu khng?
Nu bung b c ci ti , bn
s cm thy nh nhm ngay. l
gnh nng ln nht! V vy, trong
thin, vic u tin cn hc l phi thy
rng ch c cc hin tng t nhin
ang hin hu: Ch thun tu l nhng
hin tng ca thn, tm m thi. Mt
hin tng thuc v tm rt khc bit
380

so vi mt hin tng ca thn hay
sc.

Tu gic u tin l thy ch c cc
hin tng hin hu, khng c g l
thng hng, vnh cu, khng c
chng sanh, khng c thc th no,
khng c ci ti, khng bn ng,
khng c ngi no, ch c nhng hin
tng thun tu m thi. iu mang
li mt s nh nhm v cng, n lm ta
trt nh tm t. Ci ti ny l sn
phm ca tm tr, n t to ra gnh
nng cho chnh n. Tng thnh u tin
l on tr hon ton ci ti ny, hay
cn gi l t kin chp ng (thn kin)
sakkaya ditthi. Tng thnh ny
cha on tr c tham, y l iu
381

quan trng cn ghi nh, v thm ch
sn cng cha c on tr, c tt
ganh ua, kiu hnh, ng mn na. N
on tr t kin v ci ti. i khi
mi ngi ni, My ngi ny hnh
thin kiu g m vn sn th! ng,
h vn cn rt tham, nhng ci tham
khng cn s h tr ca ci ti. Mc
d tham, nhng h s khng i n cp
hoc la o ngi ta. H c c ci
mnh mun mt cch chnh ng, bng
phng thc chnh ng. By gi ti s
ni s li nhng iu ging tun
trc v i tip t .

Nanarupanam yathavadassanam,
ditthivisuddhi nama ~Vsm 587

382

Nanarupanam l mt t
ghp, nama v rupa (danh v
sc). Nama (danh) l mt tin trnh,
khng phi l mt thc th hay mt
chng sanh no c, n khng thng
cn, vnh cu. N lun lun c mt
. Nama (danh) l mt ci g lun
sanh khi. Rupa (sc) cng phi l mt
vt. Thc cht rupa l mt tnh cht.
Hy ghi nh iu ny. Mi khi dng t
sc, chng ta khng th ni n mt
vt no m ang ni v tnh cht. Nng
l mt tnh cht, khng phi l mt vt
th, lnh khng phi l mt vt th, n
l mt tnh cht, mt tin trnh. N l
mt th g lun lun din tin
khng ngng. N c tnh lin tc
nhng lun sanh dit, sanh v dit. V
383

th n c gi l mt tin trnh. Hai
tin trnh ny, danh v
sc (nama vrupa) hon ton khc
nhau, khng phi l mt. i khi ti
nghe c ngi ni v ci bt nh
(khng hai), rng khng c ci g gi l
danh hay sc c, c hai u l mt.
iu khng ng. Chng khng
phi l mt. Chng rt khc nhau.
Danh(nama) l mt loi tm, hay bit.
Sc (rupa) ch l mt i tng khng
c tnh cht hay bit ny, n khng bit
g c. Danh l tnh hay bit, sc khng
h hay bit g c, n ch l tnh cht
thun tu ca vt cht m thi. Chng
l hai th khc nhau, tm v vt cht.

384

Trong qu trnh hnh thin, tm tr nn
rt tnh lng, mc d i lc vn c
mt vi ngh thong n v i, song
tm vn an tr trn mc trong mt
thi gian di. N bt u tp trung vo
mt vic; n khng tp hp cc s vic
li vi nhau na. Tnh khng tp hp,
rp ni cc s vic li vi nhau ny rt
quan trng.

Khi tp hp, rp ni cc s vic vi
nhau chng ta c mt khi nim, mt
khi nim tc pannatti. Khi khng
tp hp, chp ni na, chng ta nhn
s vic ch n thun nh chng
ang l. Khi chng ta s thc s
thy c tnh cht, hoc l danh
(nama) hoc l sc (rupa)
385


Khi tm tr nn tht tnh lng v thy
c tnh cht thun tu ca s vt,
chng ta c th thy n n thun ch
l cc tnh cht, khng phi l mt
chng sanh no, khng phi n ng,
khng phi n b. y l tu gic u
tin, n rt quan trng. Tr phi chng
ta t c tu gic th nht ny, bng
khng khng c hy vng t c mt
tin b no. Chng ta s thy: C ci
tm ny hay bit i tng ny. V d:
Ting ng ny chng hn, khi ti to
ra ting ng, ting ng ch n thun
l tnh cht vt l, n l mt tin trnh.
Bn c th nghe ting chung ngn ln
ri tt dn.

386

Trc khi ti nh chung th cha c
s hay bit v ting chung ny. S
hay bit ny xut hin bi v c ting
chung. Bn c th thy hai ci ny rt
r, rt tch bit vi nhau. V by gi
th s hay bit mi xut hin. N
khng c sn lun hay bit
ting chung. N khng ng
ch nghe ting chung. S hay bit
xut hin khi ting chung xut hin.
Trc khi c tm bit ting chung, c
mt tm hay bit khc, n cng l nhn
duyn cho tm hay bit tip theo
xut hin. Nhng chng khng phi l
mt. Chng ta c ngh rng lun c
mt ci g nguyn vn khng i
trong mi lc, lun c mt ci g
. y l cch chng ta to ra nim
387

v tnh lin tc trong tm. Cc suy
ngh to nn tnh lin tc v chng to
nn nim v s nguyn vn, khng
thay i ny. Khi chng ta dng li
mi suy ngh v chnh nim, tp trung
v ch vo bt c ci g ang din
ra trong hin ti, ngay by gi chng ta
thy c ci g ang sanh khi.
Trc kia n khng c . N ang
hin hu ngay trong hin ti.

Nanarupanam yathavadassanam,
ditthivisuddhi nama (thy danh sc mt
cch ng ng nh chng thc s
ang l c gi l kin tnh). Yathava
ngha l mt cch ng n, mt cch
chn chnh, thch hp, nh n ang
l. Dassnam l thy. Thy danh v
388

sc (Nama v rupa), cc hin tng
tm l v vt l nh chng ang l,
thy mt cch ng n, thy mt cch
thch hp v chn chnh th c gi
l ditthivisuddhi (kin
tnh). Ditthi ngha l kin (ch kin
trong chnh kin). Visuddhi l thanh
tnh, thanh lc . V ch nama th hai
y c ngha c gi l.

Khi thy t Nama trong ting Pali
chng ta phi nh rng chng c rt
nhiu ngha, trong mi ng cnh li
mang mt ngha khc nhau. Trong mt
s trng hp, c ngi dch nama-
rupa l tn gi v hnh th (name and
form), dch nh vy l sai. Ti trao
i vn ny vi i c
389

Nanavisuddhi v chng ti phi bn
mt hai ngy mi xong. Chng ti
xem xt li rt nhiu cch dch khc
nhau ca t ny. Nama khng c ngha
l tn gi. Tn gi l mt khi nim.
Nhngnama cng c mt ngha l tn.
V trong trng hp khc n l c
ngha l. Ch nama u cu c
ngha l tin trnh ca tm.
Ch nama th hai cui cu ngha l
c ngha l.

Vy cu Pali ny dch ra nh
sau: ditthivisuddhi (kin tnh) l thy
danh sc nh chng ang l, thy mt
cch ng n, thy mt cch chn
chnh v thch hp mi hin tng ca
thn tm. Nh vy nama-rupa khng c
390

ngha l tn gi v hnh th. Tn gi l
mt khi nim. Hnh th, hnh dng
cng u l nhng khi nim. Chng
khng phi l thc ti.

Khi chng ta hnh thin v pht trin
Tu Phn bit Danh Sc (nama rupa
pariccheda nana), iu khng c
ngha chng ta bit tn gi v hnh th;
m l chng ta thy c tin trnh ca
thn v tm. Cch dch sai lm i khi
lm chng ta hiu sai rt nhiu, gy
nhm ln v ri tung. Chng hn chng
ta ang ngi thin, ht vo, th ra, lc
u th chng ta bit hnh dng c th
ra sao, hnh dng ca ci mi th no,
thm ch i khi chng ta cn tng
tng ra hnh dng ca lung khng
391

kh di nh mt si dy, ang ra vo ra
vo. Ci di ny l ci bn tng
tng ra. u ra m c lung khng
kh di ra vo? Khng c lung khng
kh di no c. Nhng i khi ta c
cm gic l nh th. Dn dn chng ta
s vt qua c tt c nhng s tng
tng v hnh dng v tn gi ny v
s t n chnh nim n thun trn
cc cm gic,v s c xt, xc chm,
a y qua li (ca lung khng kh
ra vo l mi) v s xc chm ny l
mt tin trnh rt n gin. Th m
ngy trong ci tin trnh n gin ny,
chng ta vn chp gi t kin trong .

thanh lc t kin, chng ta phi
thy rng c mt ci tm hay bit cm
392

gic ny. Cm gic c th l nng
hay lnh. Khi chng ta th vo, hi th
hi mt, lnh lnh, th ra hi nng
nng. Ci nng, mt, lnh, xc chm,
a y ra vo ny bn ch chnh
nim hay bit n, khng suy ngh v
n. Chng ta thy rng c hai tin trnh
khc nhau ang din tin, khng c
tin trnh no trong l mt chng
sanh, mt thc th c, v khng c tin
trnh no ko di. Chng sanh ln by
gi v cng dit mt by gi.

Trong giai on du, chng ta khng
ch trng n s sanh v dit, chng ta
ch ch trng n cc tin trnh thun
tu. Tin trnh vt l ny din ra khng
c tc , khng do mun ca ai c.
393

Chng hn, tc khng h thc c
rng n ang nm trn u v tc
cng chng mun i u c; vy th ai
mun y? Chnh l Tm. Ci phn
vt cht ny khng c mun, khng
c tc . Ch thy rng tm i n i
tng v vi ti i tng. Chng ta
mun nghe nn ch lng nghe, v ci
ch ny chnh l mt c tnh ca
danh (nama), nm bt i tng, hay
bit i tng. C mt ci khng hay
bit c ci g c, l tin trnh vt
l ca thn, ngoi tin trnh thn ra cn
c mt tin trnh khc hay bit i
tng. Hai tin trnh ny hon ton
khc nhau. Danh (nama) sanh khi bi
v c i tng. Khng c i tng
th khng th c bt c mt tm no
394

sanh khi. Tm khng lun sn sng c
mt .

Chng hn khi ti g vo chung th
ny, ting chung khng i ra t chic
di ny, n cng chng i ra t ci
chung. iu c ngha rng, ting
chung khng phi lc no cng lun
c mt . Tu thuc vo vic ti g
mnh hay nh m tnh cht ca ting
chung s khc; n khng lun ngi
ch m chy ra tng ting, tng
ting mt. Nu n lun ch sn
i ra, th d ti g mnh th no i
chng na, ting chung chy ra phi
ging y nh nhau. Nu ti thay i
nhn duyn ca n th qu cng s
khc lin. Nh vy, ting chung
395

khng cy di, khng ci
chung,n cng khng ch sn .
N xy ra khi cy di nh vo ci
chung, iu ngha l tt c mi
vic u l mi. Hiu c rng n
hon ton mi m l rt quan trng.
Cng ging nh vy i vi ci nhn,
khi khng c tm chnh nim, khi
nhm mt, bn khng nhn thy ci g
trc mt. Khonh khc bn m mt
ra, c mt ci g p vo mt bn v
ci tm hay bit- nhn thc ny sanh
khi. N sanh khi vo ng khonh
khc ; bn c th thy r hai s vic
khc nhau, i tng v tm hay bit.
iu ny c gi l Tu Phn bit
Danh Sc (namarupa-paricheda
nana).
396


Mt v d khc, khi bn mun c ng,
trc ht tm thc sanh khi tc
mun c ng ri sau tay hoc chn
mi a ra. Trong trng hp ting
ng, th ting ng l tin cho tm
sanh khi, bi v c ting ng nn
mi c tm bit sanh ln. Trong trng
hp c ng th tc mun c ng l
tin cho c ng din ra, tin trnh
ca thn tm lm tin ca tm v
tin trnh ca thn. N vn hnh theo
c hai chiu. Khi i bng, chng
ta mun n, chng ta ly n v b
vo ming. Nhng thc s th c ai
ang n? Chc nng n c thc hin
do thn, do tin trnh ca thn. Tay
cm thc n v a ln ming. Nu bn
397

khng a tay m ch ngi ri bo
thc n i vo ming mnh, n s
chng chu i u.

Tm tr nh v a ra hng lm, a
ra ch dn cho thn; nh vy tm d
nh v thn n.

Thn v tm n, khng phi
l ti n, thn v tm n nhng
chng ta c ngh rng ti ang n. S
thc ch c cc tin trnh thn tm ang
n. Nu bn hiu c ch l mt
tin trnh, bn c c s thanh tnh
v tri kin (kin tnh)

Khi bn mun ung th cng l cng
mt tin trnh nh vy. Khi bn mun
398

i cng vy. Bn ng kh lu v
cm thy mi mt, chn t cng v
mun i, tc mun i sanh khi i,
i, n thc y thn bn i. Bn quyt
nh bc, nhc chn ln, a ra pha
trc v t xung nh vy, thn v
tm ang i, khng phi l mt chng
sanh no ang i c. Thy theo cch
l Tu Phn bit Danh Sc (namarupa-
paricheda nana).

Thc s th khng c chng sanh no
c. C mt loi thc ti trong chng
ta nhn nhn chng sanh l mt thc t,
lsammuti-sacca (thc ti quy c,
hay thc ti ch nh). ng ln ln
hai thc ti ny vi nhau. Trong thc
ti ch nh c cc chng sanh, c n
399

ng, n b. Khi chng ta n
vi paramatha (thc ti chn ),
chng ta hnh thin vt qua c ch
v ch nhn vo cc tnh cht thi.
Nhng khi hnh thin th chng ta
khng c suy ngh v iu na.
im quan trng l bn phi c gng
v t duy trc khi hnh thin, nhng
khi ngi vo thin th khng c
ngh v danh sc (nama-rupa) na. Khi
bn tr nn chnh nim hn, tm an tr
nhiu hn trong tin trnh, n s xut
hin mt cch t nhin, mt cch tc
thi, v tu gic s c mt mt cch rt
r rng: Hai tin trnh ang din tin.

Hiu hoc thy c tin trnh danh-
sc (nama-rupa) mt cch ng n,
400

mt cch thch hp ngha l thy c
rng:y l danh, y l tin trnh
tm, iu ny c ngha y khng
phi l mt chng sanh no c. y l
tin trnh ca tm. V
danh (nama)ngha l chnh tin trnh
ny. N khng ln ln vi tin trnh
ca thn, khng ho trn vo nhau,
khng thm vo. Thng thng chng
ta hay trn ln mi th vo vi nhau v
chng ta c mt nim m h v cc
s vic. Nhng y chng ta thy
mt cch rt r rng, minh bch: y
l danh, ch l danh v khng ln ln
vi sc. Mc d chng c lin quan vi
nhau, nhng chng khng phi l mt,
chng l hai tin trnh ring bit.
Khng c g hn th. Danh ch l danh
401

m thi. Khng c g hn th, v y
l sc, thuc thn vt l : nng, lnh,
c ng, sc p, nng nh, bt c ci
g, chng ch l tin trnh ca thn. n
nh th ny l thuc v thn, khng c
g hn. n nh th ny l thn vt l.
Thn khng trn ln vi tm, mc d
n c lin quan n tin trnh ca
tm. Khng c g hn th.

Ch thy r c tnh vn c ca t
nhin, t nhin c rt nhiu c tnh
khc nhau; bn ch cn thy r cc c
tnh khc bit ny. Hy on tr phn
lu hoc khi nhn mt tin trnh nh
mt ci g , nh bn ng hay ci
ti, hy on tr n. on tr lu
hoc hoc t kin v mt ci ti ng
402

kin, hay t kin v mt linh hn, mt
chng sanh, mt thc th no . on
tr t kin chp rng c mt linh hn
cn c hiu l qu trnh thanh tnh tri
kin (kin tnh). Khi hnh gi t
n tu namarupa paricheda
nana (Tu Phn bit Danh Sc), tng
tu gic ny chnh l kin
tnh(ditthivisuddhi). Kin tnh xut
hin cng vi tu gic u tin.

Tu gic th hai l Tu Phn bin
Nhn duyn (pacaya-pariggaha
nana). Paccaya c ngha l nhn
duyn, pariggahangha l nm
bt. Nana ngha l tu. T nm bt
trong ting Anh c nhiu ngha. Mt
trong nhng ngha l nm ci g
403

trong tay, gi cht n, nhng n cng
c ngha l hiu bit. Nh vy, hiu
bit, nm bt c nguyn nhn ca
cc hin tng, thy r, hiu r nhn
duyn ca chng, thy c mi lin
quan gia chng vi nhau vi nhau.
u tin chng ta thy i tng ch l
i tng v tm ch l tm, ri dn
dn khi tu gic ny chn mui, khng
suy ngh v n, hnh gi bt u nhn
ra rng: Do c i tng ny nn mi
c tm ny sanh khi.

i tng ny chnh l nhn sanh khi
tm ny. Tm khng t n sanh khi,
khng ai to ra n c. Tm khng th
sanh khi m khng c nguyn nhn;
n sanh khi ch v c mt nguyn
404

nhn khin n sanh khi. Tu thuc
vo trnh nhn thc hay hiu bit
ca hnh gi m mi ngi nhn thy
c mt kha cnh khc nhau ca
nhn duyn, c ngi thy c nhiu,
c ngi thy c t, nhng iu
khng quan trng. Vn thc s l
ch: Khng cn bit ci g sanh khi,
min l bn bit n sanh khi do mt
nguyn nhn. Ly v d ting ng,
iu ny rt r rng. Nhng chng ta
ngh rng: Tt c mi ngi ai cng
bit iu , ti sao chng ta phi i
hnh thin lm g? Khng phi
chng ta hnh thin pht hin ra
iu . Chng ta ch bit iu trn
b mt kin thc thi, nhng thc t th
khc xa.
405


Hiu bit v kin thc khng loi b
c ng kin. Chng ta ngh rng
chnh mnh nghe ting ng, Ti nghe
thy ting ng. Nhng trong thin
th ci ti ny khng cn na.

Bn thy r tm bit ny sanh khi
ngay trong hin ti, bi v c ting
ng ny, khng c ti nghe. C lc
bn hiu c rng: Bi v c tai nn
c ci nghe; ci nghe l mt tm. Ting
ng v tai, mng nh l mt b phn
cm nhn ca tai, l nhn to ra ci
nghe. Khi hnh thin mt thi gian,
bn s hiu rng: Ch khi no ch ,
ti mi nghe c ting ng, ti s
dng ch ti y theo ngha quy
406

c thng thng. Xung quanh chng
ta c rt nhiu ting ng, ting ngi
ni v.v..; nhng chng ta khng ch
th cng khng nghe thy.

Chng ta hiu c rng: Tm
hng v i tng, tc hng tm
(manasikara); khng c s ch
chng ta khng th nghe c.

Khi ng, mc d mng nh vn hot
ng, xung quanh vn c ting ng
nhng chng ta khng nghe c, bi
v khng ch . y l mt v d rt r.
Ngay c khi chng ta thc v ang
rt tp trung c sch, nu c ai bn
cnh gi tn, chng ta vn khng nghe
thy bi v chng ta khng ch .
407

Ting ng, tai thu nhn v s ch
to duyn cho ci nghe xy ra.

Cng tng t i vi ci nhn, chng
ta ngh rng chnh mnh nhn, nhng
khi pht trin c tu gic ny, khi
nhn chng ta bit r l c tm hay bit,
chng ta bit l c i tng nn mi
c tm bit ny. Sau mt thi gian,
khng h suy ngh, hiu bit s n
vi bn: Bi v i mt c kh nng
cm nhn nn chng ta thy. i khi
c ngi n ni vi ti: Tht l k
l, chng ta nhn Bng nhin ngi
pht hin ra mt iu ng ngc
nhin l chng ta nhn. Bn bao gi
kinh nghim c iu cha? iu
tht l tuyt vi, tht l k diu; t
408

nhin chng ta cm nhn s vic theo
mt cch hon ton mi.

Ti sao li khng nhn? Mt trit gia,
Wittgenstein, bn bao gi nghe n
tn ng ta cha? ng cng thi vi
Bertrand Russel v thay th Russel gi
chc gio s. Wittgenstein ni nn
mt iu tht su sc v ngha, ng
ni: Ti sao khng phi l v th,
thay v hu th? Nu bn thc s hiu
c iu ny, c lc bn s rt sc;
tht ng ngc nhin lm sao, khi c
lun lun phi c mt ci g ! Tht
ng ngc nhin khi c nhng n hoa,
c nhng hng cy, c nhng con cn
trng v mung th, c con ngi v
c cc hnh tinh. Sao chng phi l
409

khng c g nh? Ti sao c phi c
mt ci g hin hu? Chnh ci g
y mi thc l iu ng ngc nhin.
Cng tng t nh th, hnh gi bt
u pht hin ra rng: Ci nhn ang
din ra v iu tht ng ngc
nhin. Hnh gi thy rng nhn l mt
tin trnh mi m, mt kinh nghim
mi m. Hu ht thi gian chng ta ch
loay hoay, bn rn lm cng vic ny
vic kia mt cch rt v thc, nh
trong mt gic m; ri bng nhin
chng ta tnh dy v thy rng c
mt ci thy v iu ny tht ngc
nhin lm sao. Bn cm nghim ci
nhn nh mt iu hon ton mi m.
N p vo bn, qut vo bn. Ti cm
thy rt vui khi c ngi n v ni
410

rng: , tht ng ngc nhin, chng
ta nhn, chng ta nghe, chng ta suy
ngh. Ti sao iu xy ra?

Etasseva pana namarupassa
passayapariggahanena Tisu addhasu
kankham vitaritva thitam nanam
Kankhavitarana visuddhi nama.

Etasseva pana namarupassa: V ci
danh sc m chng ta va ni n
trong vi khong khc trc y.

Paccayapariggahanena: Thy c
nguyn nhn ca n

Tisu addhasu: Qu kh, hin ti v
tng lai. Khi hnh thin chng ta ch
411

ch tm vo hin ti m thi. Chng ta
khng quan tm n qu kh bi v n
i qua mt ri. Chng ta khng ch
n tng lai v tng lai th cha
n. Nhng khi hiu c hin ti mt
cch ng n th chng ta hiu c
qu kh v tng lai.

Kankham vitaritva: Khi thy r danh
sc sanh khi do nhn duyn, bi v c
nguyn nhn khin n sanh khi, thy
r iu ny s xo sch mi hoi
nghi; kankham ngha l hoi
nghi. Vitatitva ngha l vt qua.
Chng ta vt qua hoi nghi. Chng ta
c nhng hoi nghi no? Chng ta ngh
v ci ti ny, Trong qu kh c
ti khng? Trong tng lai ti s sinh
412

v u? Nhng khi thy r danh-
sc, tin trnh v nguyn nhn lm cho
danh sc sanh khi, chng ta s hiu
c rng: Ci ang din ra trong hin
ti cng din ra trong qu kh v
cng s din ra trong tng lai, nu c
nhn duyn cho n din ra, nu
khng c nhn duyn n s khng xy
ra.

Khi chng ta nu cu hi: Trong qu
kh ti u?, l mt cu hi v
ngha. Liu ti s cn quay li ni
na khng? Mt s ngi hi ci g
xy ra i vi mt v A la hn sau khi
cht? Nu chng ta nu cu hi ny
vi nim v mt con ngi, cu hi
ny l mt cu hi v ngha. Trong
413

thc t khng c ci g l ti c, m
ch c nhng tin trnh. Nu bn hiu
ci tin trnh ang din ra by gi v
nhn duyn khin n din ra nh vy,
bn s bit rng: Bt k nhng g xy
ra, d chng ta gi mt ngi l n
ng, n b, m, cha, th ny hay th
n, nu b qua tt c tn gi v khi
nim m ch nhn n nh l nhng tin
trnh, bn s thy rng: Trong qu kh
cng c tin trnh danh v tin trnh sc
ang sanh dit, cng y ht nh cch
chng ta ang sanh dit by gi. Hiu
bit ci hin ti mt cch hon ton s
xo b c hoi nghi v qu kh v
tng lai. N cng xo b s hoi
nghi: Ai l ngi sng to ra nhng
iu ny? N xy n khng bo
414

trc, khng v mt l do no c,
khng nguyn nhn, hay l c ai
lm cho tt c mi th xy ra? y l
mt vn cng c lm sng t, bi
v chng ta khng bit ai to ra n.
Thc ra n ch l nhn qu t nhin m
thi.

iu ny i lc cn tu thuc vo
mc hiu bit ca hnh gi, nu
c hc v Php Duyn
khi(paticcasamuppada- thp nh nhn
duyn), hnh gi s bt u thy ra s
tht. Nhng nu cha c hc th
cng khng thnh vn . Nguyn l
c bn ca Php Duyn khi l: Bi v
c nhn ny nn c qu ny, nu khng
c nhn y s khng c qu y. Nhn
415

dit th qu dit. Tm lc ngn gn
th y chnh l 12 nhn duyn. Nu l
ngi c kin thc uyn thm, hnh gi
s hiu rng: V c ting ng, c tai
v v c s gp g, hi t ca m
thanh, tai v tm thc (thanh trn, nh
cn v nh thc) m c xc. V c xc
nn c th (vedana); mt th lc hoc
kh no s xy ra . Bi v c th lc
hoc kh, tham hoc sn s sanh khi.
Chng ta c th thy s tht mt cch
rt r rng, c th khng nhn thy
c ton b tng th, nhng chng ta
cng thy r c mt phn ca n.
Nu trc y chng ta cha bao gi
nhn hoc nghe thy ci g v cng
khng mong i s nhn hoc nghe
thy n, th tm tham i vi n c th
416

sanh khi c khng? Thm ch n l
g bn cn khng bit th lm sao c
tm tham i vi n c. Vy tham
sanh khi nh th no? Do trc kia
bn tng nghe hoc nhn thy n.
Bi v c s tip xc nn c
th (vedana), bi v c th nn c tham
i (tanha).

Ph thuc vo mc hiu bit ca
hnh gi m trong lc hnh thin, bt
ng mt tia sng tr tu cht lo ln
trong tm, rt ngn v rt nhanh, khng
h suy ngh, thm ch c khi ch l
mt t Pali ngn hoc mt t ting
Anh, nu bn ni ting Anh. ng suy
ngh qu nhiu v nhng t tng ny,
cho d chng rt su sc v y
417

ngha. Nu bn tip tc th theo dng
suy ngh, n s lm gin on chnh
nim v s quan st ca bn. Trong qu
trnh hnh thin, nhng t tng ny s
n li nhiu ln, hy quan st chng,
suy ngh t duy t duy T
tng ny sinh trong nhng lc ny c
th rt mnh, rt nhiu nng lc, rt su
sc, rt r rng v cng rt khch l, v
vy m i khi chng ta c mun ni
mi v chng; khng th ngng c.
Nu iu xy n vi bn, iu
quan trng l phi hiu rng: Nu bn
bung mnh theo chng, bn s b mt
chnh nim lin. Trong cc kho thin
tch cc hoc ni no cng vy, nu
bn thc s mun pht trin tu gic
su sc th ng suy ngh hoc ni
418

chuyn v n, mc du rt kh kim
ch khng ni hay khng ngh.
Chng ta pht trin nhng tu gic
sng sut n vy v cm thy rt hnh
phc v cm thy rt hnh phc n
iu , cm thy rt nh nhm v v
vy mun bn b, ngi thn ca mnh
cng c nh vy. bn bit nu ngi
hiu c, h s cm thy nh
nhm bi chnh bn t mnh cm
nghim c trng thi nh nhm,
bung x .

Gnh nng ca ci ti. Mt khi
thy r danh sc, thy nguyn nhn
danh-sc sanh v dit, bn s cm
thy cc k nh nhm. Rt nhiu
419

nim vui, hnh phc, h lc v c
tin. Bn t lng tin vo c Pht.

C ngi ni vi ti, ln u chng
nghim iu ny, anh cm thy rt
nhiu h lc trong mnh v ngay lp
tc ngh n c Pht: Qu thc,
c Pht ni rt ng. Nhiu ngi,
trong giy pht ci xung nh
l c Pht, vi lng knh tn thc s,
mt c tin chn thnh pht khi
trong tm. Mt ngi bn khc cng l
thin sinh gii, khi ngi thin v t
c mt tu gic su sc ni,
Con thnh knh nh l c Pht,
ngi thuyt ging thuyt chnh
nim ny. Mt phong cch nh l rt
mi, rt m c tnh; khng phi v mt
420

l do no khc, m ch v c Pht
thuyt dy php hnh chnh nim ny
thi

---o0o---
Phn 2 : Tu gic th nht v th
hai: Hay bit tm v i tng; Phn
bit nhn duyn
Nghe v c c th em li cho bn
tr tu su sc nhng vn cn mt
bc na phi i: Tr tu thin tp
(nana). y l ci p trong gio
php ca c Pht. c Pht cng
cng nhn c kin thc hoc hiu
bit thu c t nghe, c v t t
duy, v hu ht mi ngi ch dng
li ch ny, nht l cc trit gia
phng ty, h ch dng li .
421

c Pht tin thm mt bc xa
hn: l tr tu thin tp.
Tu gic th nht v th hai : Hay
bit tm v i tng; Phn bit
nhn duyn

Trong kinh in c ni n nhiu loi
hoi nghi khc nhau, nhng hnh
gi khng nht thit phi kinh qua tt
c. Loi nghi u tin l hoi nghi
rng: Trc kip ny c ti hin hu
khng? y l mt loi hoi nghi.
Trc kip ny c phi khng
c ti? y thc ra cng l mt cu
hi t gc khc m thi. Nu c
mt ci ti th ci ti nh th
no? Hnh dng ra sao, l n ng hay
422

n b? cc loi hoi nghi m con
ngi c. Tun trc, ti k v mt
ngi bn ca ti, trc kia anh ta l
mt ph n cn by gi li l mt
ngi n ng.

ng t mn mnh l n ng, cng
ng bun kh khi thy mnh l mt
ph n. Khng c ai tt hn ai u. Tt
hay xu l s tu tp, tr tu v
chnh ci tm ca mnh.

Ti l mt ph n?, Ti l n
ng?, Ti l ngi chu u hay
chu ? C rt nhiu loi hoi nghi,
nhng khi hiu tht su sc nhng
iu ny, bn s bit rng nhng danh
t ch l nhng iu ch nh, l
423

nhng th xy ra trong qu kh. Khi
c nhn duyn th qu s tr thi
m.

Ti c ti sinh tip khng? cng
cng mt loi hoi nghi, C linh hn
nm bn trong ti, hay mt ni no
bn ngoi? cng l mt loi hoi
nghi khc. Khi nhn tht su vo tin
trnh thn tm ny, bn s thy mi s
u sanh v dit. Khng c g l mt
thc th trng tn, vnh cu c, mi
th u v thng sanh v dit. Vy
th ci ti ny t u n?

Khi chng ta ni ti sinh, n rt khc
vi t u thai chuyn
kip (reincarnation), mc d i khi
424

chng ta s dng hai t ny nh th
vi cng mt ngha. Hai t ny
khng hon ton ging nhau. u thai
c ngha l mt thc th thng cn
no c mt thn th mi. N c
ngha mt linh hn chuyn sang mt
thn mi; thc ra khng c g l linh
hn chuyn sang mt thn mi c, ch
c tm, tin trnh ca tm v tin trnh
ca thn. Trong kinh in nhiu ln
gii thch im ny rt chi tit. N
chim n hai tp sch v thin. Nu
ti ging li mi chi tit th s mt thi
gian rt lu. Vy hy c gng hiu iu
ny trong bt k trng hp no nh
ngi, nm, thn xc chm, nghe m
thanh v nhn nh ti gii thch
trn. Hy ly lm v d v hiu cc
425

tin trnh khc nhau trong thn v tm
mnh.

Ni tm li. i ci mt s ngi c
hiu bit su sc, h thy c Php
duyn khi ngay t lc u. Avijja (v
minh) c ngha l si m hay khng hiu
bit, khng hiu bit ci g? Khng
hiu bit chn l , khng hiu bit thc
ti. Bi v khng hiu bit nn chng ta
ngh rng: Nu ti lm vic ny, ti s
t c mt iu g v ci s
lm cho ti hnh phc. iu ny gi l
khng hiu bit; bi v: Thc ra
khng c ci g trn i c th lm
cho chng ta thc s hnh phc c
c.

426

Khi ngh v iu , n s lm cho bn
tht tht vng v chn chng; chng
ta t nh la mnh qu lu ri. Hy
tnh dy v trng thnh ln! bao
gi bn tm c mt th g lm cho
mnh mn nguyn mi cha? Sut cuc
i chng ta i tm ci , ci thc s
lm cho mnh mn nguyn, thc s
hnh phc, bn tm ra n cha? Liu
thc s l c mt ci g nh th
khng?

Tin rng c mt ci g s lm cho
ta hnh phc, ri lm mi cng vic
ny cng vic kia vi hy vng n s
lm mnh hnh phc, l o tng,
chnh l v minh (avijja); khng
hiu bit v T Diu l v minh.
427


Ti mun din t mt cch tht n
gin cc bn hiu c vn .
Chng hn, y vo mi Ch nht,
chng ta u c lm phc b th, cng
dng (dana); mi ngi n v cng
dng cho ti. Mi ngy mi ngi
u n v cng dng, l mt vic
lm tt p; tm lng ho phng tht l
tt p! Chng ta cn gip ln nhau,
cn b th cho nhau. Chng ta b th
tin bc, b th thc n, b th qun o,
chng ta b th thi gian, s quan tm,
chng ta b th kin thc, dy hc cng
l b th, l mt vic tt nn lm.
Nhng bn mong i iu g t nhng
vic lm ? S mong i ny rt quan
trng. Ti cng dng vt thc ny
428

n v t khu ng knh ny, nh
phc bu ca thin nghip . Mong
rng ti s c ti sanh lm mt
ngi giu sang, ti s hnh phc, ti
s mn nguyn; l o tng. N
mang li phc bu tht, nhng s
khng thc s mang li hnh phc cho
bn c u.

Ngay c khi lm phc b th, i lc
chng ta cng lm vi rt nhiu v
minh (avijja), v ngh rng n s mang
li hnh phc tht s, s mn nguyn
thc s cho mnh. Ti sao chng ta lm
phc b th? Khi lm phc b th,
chng ta mong i iu g?

429

Tt nht hy nguyn rng: Do nng
lc ca phc th ny, nguyn cho ti
c c hi c tu tp v liu ng c
chn l, l iu thc t chng ta
c th hy vng t c.

Nhiu cu chuyn trong kinh in cho
thy, c ngi ch nh b th mt cht
ca m sau thu li c rt nhiu
phc bu. l mt s u t tt
p. N t c s trn lng tham
v ci ti. Ti s thu li c rt
nhiu, y l mt s u t bo b.
Hy nhn su vo trong , bi v khi
bn mong i qu nhiu, th chnh
l lng tham. Bn lm phc b th,
nhng vic phc li bt ngun t
lng tham, t t kin ng chp, chp
430

vo ci ti ca mnh. Chnh v t
kin , c lc chng ta lm vic tt,
ri lc khc ta li ngu ngc i lm vic
xu, vic bt thin: n cp, st sanh.
Tt c u bt r t nim tin rng: Nu
c c ci , n s lm ta hnh phc;
chng hn nh ung ru, s dng cht
gy nghin ri tin rng n s lm cho ta
hnh phc. D l vic thin hay bt
thin, nhng nu khng hiu bit mt
cch su sc, chng ta s lm vi s tin
tng rng: Ti s lm c mt ci
g .

Khi hnh gi hnh thin tht su sc s
thy c: Avijja paccaya sankhara,
sankhara- paccaya vinnanam (V
minh duyn hnh, hnh duyn thc) v
431

ton b tin trnh Thp Nh Nhn
Duyn din tin.

gii thch Thp Nh Nhn Duyn
cn phi c mt lp hc khc mi c
th ging gi tht su v n. Bi v Tu
Phn bin Nhn duyn ny (paccaya-
pariggaha-nana) ang ni v nhn v
qu nn chng c lin h vi nhau.

Sau y l trch dn mt on kinh tht
th v v su sc:

Kammam natthi vipakamhi. Pako
kamme na vijjati.
Annamannam ubho sunna, na ca
kammam vina phalam
432

Kamman ca kho upadaya tato
nibbattate phalam.
Na hettha devo brahma va
samsarassatthi karako,
Suddhadhamma pavattanti
hetusambharapaccaya ti. ~Vsm 603

Kammam natthi vipakamhi. Pako
kamme na vijjati: Trong nhn khng c
qu, trong qu khng c nhn. Ci ny
khng trong ci kia. Hai ci khng
phi l mt. Nu bn ngh rng nhn
trong qu hoc qu trong nhn th
bn phi c c hai th cng mt lc.
Chng khng i cng m tch bit
nhau.

433

Annamannam ubho sunna: C ci ny
th khng c ci kia, ci ny khng c
trong ci kia; ci kia khng c
trong ci ny; chng loi tr ln nhau.

Na ca kammam vina phalam: Nhng
khng c nhn th cng chng c qu.
y l mt bi k (gattha) rt hay; rt
su sc v ngha.

Kamman ca kho upadaya tato
nibbattate phalam: Khng c ng
Sng To no to ra vng lun hi
c (samsara)

Suddhadhamma pavattanti
hetusambharapaccaya ti: Ch thun tu
l php, thun tu l t nhin ang din
434

tin, bi v c y nhn duyn thch
hp.

Tu thuc vo tr thng minh v hiu
bit ca hnh gi m nhiu ngh nh
vy s hin khi trong tmn sanh
khi bi v c nhn duyn. Trong
giai on ny, rt nhiu ngh s sanh
khi trong tm hnh gi, mt cch t
nhin, bi v bn bt u nhn ra
nhng iu tht su sc, tht ch l.
Nhng suy ngh kt ni, xut hin
nhiu ln trong tm, iu rt quan trng
cn nh l khng c suy ngh qu
nhiu v n. Do pht trin c mt
mc nh tm v chnh nim nht nh,
nn bn c th thy mi s vic r
435

rng, minh bch, khin bn t duy rt
su sc.

Bn c th dnh mc vi tu gic ca
chnh mnh: by gi ti thy r,
qu ng l nh vy. Bn lp i lp
li nhng iu nh vy v c mun
suy ngh hoi v n.

Ngi t c hai tu gic ny
c gi l mt v tiu Tu--
hon (Culasatapanna) ngha l ngi
nhp vo dng Thnh. Mt v Tu-
- hon thc s l mt ngi thnh
t c o qu (magga-pala) ln u
tin (Nhp lu o tu v Nhp lu qu
tu). y vn cha phi l o qu,
song ngi thu hiu v danh sc v
436

nguyn nhn ca danh sc l ngi
on tr c rt nhiu t kin loi th
v mt thc th thng cn, v bn
ng, v ci ti. Do s thanh tnh ,
v ny rt ging mt v thnh Tu--
hon thc s. V vy, v y c gi l
v tiu Tu-- hon.

y l mt bi k khc rt hay:

Imina pana nanena samannagato
vipassako Buddhasasane laddhassasa
laddhapatittho niyatagatiko. ~ Vsm
605

Hnh gi (vipassako)
t (samannagato) n s hiu bit
ny, vi tu gic ny (nanena), c
437

nh nhm(laddhassasa), ngha l trc
kia hnh gi phi mang mt gnh nng,
cn by gi c trt b khi gnh
nng . Hnh gi c mt ni
nng ta (laddhapatittho), mt tu
gic su sc nng ta. Mt ngi
t n v duy tr c tu gic ny
c gi l niyatagatiko, ngha l
ngi s khng b ti sanh vo cnh
gii thp km (kh cnh). S ti sanh
tu thuc vo phm cht tm linh ca
chnh bn, phm cht ca tm thc bn.
Tu gic su sc ny c nng lc v
cng ln v em li cho bn s thanh
tnh v tri kin, v do kin tnh, phm
cht tm ca bn tr nn cao thng
n mc khng th ti sanh vo cnh
gii thp hn c na.
438


Cuc i bn ph thuc vo phm
cht tm ca chnh bn

Hai ci phi tng xng vi nhau.
Mt phm cht tm thp km,h lit s
b ti sanh vo mt cnh gii thp km,
h lit. Khi pht trin c mt tu
gic su sc, mt tr tu sng sut v c
gii c trong sch, c s thanh tnh
ca mt ni tm trong sng, ca tu
gic; khi phm cht tm ca bn s
tr nn cao thng n mc khng th
ti sanh vo kh cnh. Nhng nu
mt gii c, nu bn mt nh tm
v tr tu th iu s khng chc
chn. Nu c th duy tr tu gic ny,
n s em li cho bn s nh nhm,
439

thanh thn v cng ln bi v bn s
khng cn b ri vo kh cnh na.

Ti c mt ngi bn cng l mt
thin sinh, khng bit by gi c cn
hnh thin na hay khng v anh rt
bn. Ti hy vng l anh y vn tip tc.
Mt ln, anh y th nhp c vo tu
gic ny, anh n v ni vi ti rng:
Trc khi ti hiu c iu ny, ti
c ngh rng khi mun iu g th ti
phi c bng c n, nu khng c n
ti s khng th hnh phc, ti phi tm
kim v phi c bng c. Ci
phi ny, ci phi c l mt ci gnh
tht nng. By gi anh ni, Mc d
ti vn cn rt tham (thc t anh ta
cng l mt ngi tham lam), nhng
440

mi khi tm tham xut hin trong ti,
ti bit c y l tham,cn trc kia
th ti c ngh rng ti thc s mong
mun ci . Nu bn ng ho ci
ti ny v ci mong mun y vi
nhau, n s tr thnh mt rc ri ln.
Nhng khi bn khng t ng ho
mnh vi n, bn thy ch l mt
tin trnh, mt ni kht khao, mt
mong mun mnh lit ang tri dy m
thi. Anh y ni, By gi th ti hiu
rng: Khng cn phi lm g vi n
c. Lc u th anh ngh rng nu
khng t c ci , anh s chng
th hnh phc. Ti mun iu ny v
ti s hnh phc nu ti t c n,
nu khng c c n, ti s khng
hnh phc. By gi th anh ni rng:
441

Ch cn quan st n v cm nhn c
mt s thanh thn, nh nhm v cng
ln. Ch cn lm c nh th thi l
bn bung b c 90% ni kh
ca mnh ri. Bn c th thy c tm
tham v s khao kht, mong cu nh
chng thc s ang l.

Khng c s h tr ca t kin v ci
ti th bt c loi phin no no cng
s b suy yu. Phin no s tr nn rt
mnh mi khi chng c ci ti tip
sc: ti tc gin, ti bun bc, ti
mun tr thnh ngi tt.

Mi khi nhng suy ngh sanh khi
trong tm, nu bn ng li li, tch ra,
khng t ng ho vi n v ch nhn
442

n nh mt tin trnh ca tm thc, n
s mt sc mnh. Bn c th duy tr
c phm hnh ca mnh v s qun
bnh, thanh thn trong tm, v nu
mnh thy thc s cn, bn s tm ra
mt phng cch thch hp c n.

Gia ci chng ta cn v ci chng ta
mong mun l mt khong cch rt
ln. Ci mun th v cng, ci thc
s cn th rt t.

Bn s khng th tin ni l sng
hnh phc, chng ta ch cn rt t n
th no u. Mt ln ti k v s
ph ti, chc c bn vn cn nh. S
ph sng mt ni rt nh hp. Ngi l
mt nh s hc vn rt cao rng uyn
443

thm, c bit xut sc. Ti thc s
may mn l c gp nhng v thy
ca mnh. H thc hnh nhng g h
dy v dy nhng g h thc hnh. H
khng dy nhng th trong tr c hoc
t sch v, h dy t chnh cuc i
ca mnh. S ph ti sng mt cuc
sng ht sc n gin. Ch ca
ngi trng khng, ch l mt cn
phng trng. ngi ng trn mt tm vn
g, tri chic khn lm gi. Khng
c thm, khng c mt th g trn sn
nh c. S ph tri mt tm y trn sn
v nm ng ti . Khng c mt th
c g, trong ch ca thy hon
ton khng c mt th g c. Nhiu
ngi n thm thy ngi chng c mt
th g c. H ni nghe n v s ny
444

khng c mt th g, nhng ch khi n
tn ni v xem xt ch ca ngi, h
mi thy h thc s khng c g
tht. Thy n ngy mt ba, n chay,
hu nh ch c mt t cm, mt t salad
c chua, bp u, rt t u luc v mt
cht xu cc loi rau khc. Ngi ta
dng cng s ph nhiu bnh v bch
quy nhng ngi khng dng ti. S
ph ni nhng th khng hp vi
bng d s ph. Ch n ngy mt ba,
thy lm nh vy sut hn 40 nm v
vn rt kho. Ti bit s ph 20
nm v ngi ch b m c hai ln,
nguyn nhn l b ng c thc phm.
Mt ln l do c ngi dng s ph
n khng hp v ln th hai c ngi
bm nhuyn tht ln lm n, ngi
445

khng bit s ph khng n tht c
nn trn ln tht vo rau m ngi khng
bit. S ph n mn v b tiu chy.
Tht l k l, nu bn k vi bc s
rng, c mt ngi ch n mt ba n
n gin nh vy mi ngy m vn
kho mnh, th ti ngh rng 99% bc
s s ni ngi y t s b loi bnh
suy dinh dng, nhng s ph ti li
khng c mt triu chng suy dinh
dng no nh th c. Ti khng th
thy c s ph, nhng s ph
sng nh vy y. Tt c ti sn ca s
ph ch ng va trong mt gi nh.

Gia ci chng ta mun v ci chng ta
cn l mt khong cch v cng ln,
nhng ngy nay ngi ta cng ngy
446

cng gia tng ci mun ca mnh ln
nhiu hn na.

Nu bn hiu tm mnh, hiu c tm
tham ny, hy t b n. Bn c th
khin cuc sng ca mnh tr nn n
gin v d dng. Cuc sng s khng
cn l mt gnh nng na!

Thc ra gnh nng ca cuc sng
khng ln n vy; Gnh nng ca
lng tham ln hn nhiu.

Ti ngh c l nn chm dt bi ging
hm nay y v cho cc bn nu
mt vi cu hi. Trong bui hc ti ti
s ni v tu th ba v tu th t. Tu
th ba v tu th t rt quan trng, tu
447

th nht v tu th hai cng quan
trng. Chng l nn tng. Khng hiu
c hai tng tu u tin chng ta s
khng th tin tip c.

Hi v p: Nu vn tip tc thc
hnh, bn c th gn gi c n.
Chnh s thc hnh s gi gn chng.
Mt khi t c tu gic , bn s
thy c tm quan trng ca n. Tu
gic cng c th gip cho cuc sng
ca bn tr nn rt n gin. Khi
khng c tu gic, chng ta lm cuc
sng ca mnh tr thnh phc tp; bn
lm qu nhiu vic khng cn thit,
suy ngh qu nhiu mt cch khng cn
thit, nghe, nhn, n ung, i li y
sut ngy.
448


Mt khi t ti tu gic ny, n s
cho bn thy vic no l quan trng
trong cuc i, vic no l khng quan
trng. Bn s nhn nhn hai vic
mt cch khc hn.

Hu ht chng ta thng gp chung tt
c mi vic vi nhau v ngh rng vic
no cng quan trng nh nhau c,
chng ta tham gia vo mi vic n
ni khng cn thi gian cho chnh
mnh na, thm ch hnh thin cng
khng c. Rt nhiu ni lo toan, tnh
ton ca chng ta: No l con ci, v
chng, no l cng n vic lm l
khng cn thit. Mt khi c tu
gic ny, s lo lng ca bn s cn rt
449

t, bn ch cn lo tnh nhng vn
trc mt m thi. Ch khi au m bn
mi lo tnh n iu v i khm bc
s. Nhng bn s khng ngi lo ngh
n nhng iu s xy ra trong 10 nm
hay 30 nm na. Bn ch lm nhng
vic cn phi lm v bn s bung b
c rt nhiu, rt n gin.

l l do ti ni: Hu ht cc thin
sinh, nhng thin sinh thc th,
nhng ngi gn gi c tu gic s
sng mt cuc sng rt n gin; h
khng th sng phc tp.

Mt ngi bn ca ti l mt thin sinh
gii, ni rng c ta rt ngi mua sm
thm c mi trong nh, bi v
450

chnh th mi y s chon ch trong
tm tr, s lm c mt thi gian vi n.
Mi ngi khi i do ph, h nhn ng
nhng ca hng y nhng th p
, nhng th c hu ch v tin
li ti mun ci ny, ti mun ci
kia khng bao gi ngng li. C
ny ni rng mi khi i xung ph v
nhn vo cc ca hng, c thy ch ton
l nhng tp nham, v gi tr. Ai
cn nhng th lm g? Ai to ra
nhng nhu cu y c ch? Ngi ta
thng to ra nhu cu v c thuyt
phc bn tin rng bn tht s cn n
n v nu bn khng c n, bn s
khng hnh phc ni; th l bn b n
la bp! Ngi no hiu c tin trnh
451

tm ny mt cch su sc s bit rng
h khng cn nhng th .

Bn c th b bt i c rt nhiu
th, hy cho cuc sng ca bn tht
n gin v bn s c thm thi gian
hnh thin. iu quan trng l phi
gi gn c cc tu gic c v cch
duy nht lm c iu l tip
tc thc hnh.

Hi & p: Ti ni danh (nama) c
rt nhiu ngha. Chng ta bit
rng nama c ngha l danh xng, tn
gi; rupa (sc) c ngha l hnh th;
nama l tin trnh tm, rupa l tin
trnh ca thn. Hy s dng ngha ca
n tu theo tng ng cnh. Nama cng
452

c rt nhiu ngha, rt d nhm ln. Khi
bn bit n c nhiu ngha v bn bit
s dng ng ngha trong ng cnh ,
th n s khng lm bn b ri na.

Hi v p: Ni mt cch ngn gn th
tu gic u tin l thy c mt tin
trnh thn, n khng phi l mt chng
sanh v c mt tin trnh khc, tm,
tin trnh tm l. Hai tin trnh ny
khc bit nhau, tin trnh thn khng
phi tin trnh tm, tin trnh tm
khng phi l tin trnh thn nhng ci
ny duyn cho ci kia. V d nghe mt
ting ng, th ting ng lm duyn
cho ci nghe, l tai lm duyn cho ci
nghe, ting ng v tai, tc mng nh,l
sc (rupa) thuc tin trnh thn. Bn
453

ch tm lng nghe ting ng v tm
nghe (nh thc) ny l
danh (nama). Mt v d na: Khi bn
mun c ng, tc mun c ng
sanh khi, l danh, ri sau c th
mi c ng. Ngay c nhm mt, m
mt th cng c tc nhm hoc m.
Tc v tm sanh khi cng vi n l
danh. Tu th hai rt gn vi iu ny.
Bn thy rng danh ny sanh khi bi
v c sc ny, v sc ny, tin trnh
thn sanh khi v c tin trnh tm ny,
tu thuc vo tng trng hp m hai
ci ny lm duyn cho nhau. Thy
nhn duyn, thy c n sanh khi l
do nhn duyn, chnh l tu th hai.
Ti cha ging v tu th ba v tu th
t, nhng bi v cc bn mun bit nn
454

ti s gii thch s qua mt cch rt
ngn gn. Tu th nht l v
ng (anatta), thy danh v sc nh l
mt tin trnh, khng phi mt chng
sanh, khng phi l mt thc th,
khng phi mt linh hn, ci ngha
l v ng. N khng do ai to ra, do
y cng l Anatta-nana (Tu V
Ng). Tu th ba nhn thy c ba c
tng V
thng (anicca), Kh (dukkha) v V
ng (anatta), thy tin trnh sanh v
dit. Ch n tu th ba hnh gi mi
bt u thy c v thng thc s,
sanh v dit, nhng cha thc s n
mc chn mui. Tu th t ch trng
nhiu hn n v
thng (anicca), khng phi n
455

kh (dukkha) v v ng (anatta). Mc
d c ba c tng u i cng nhau,
song tu ny ch trng nhiu hn n
s sanh dit. Tun ti ti s ni chi tit
hn v tu th ba v tu th t. Nh
vic ging i ging li nh th ny, ti
hy vng l vn s tr nn r rng
hn.

Hi v p: Ngay c i vi hai tu
u tin ny cng khng th t c
ch nh c sch. Rt d hiu khi ni
v chng, nhng khng phi l tu
gic thc s, ch l kin thc. Khi
chng nghim n bn mi hiu c,
bi v vo thi im bn khng cn
suy ngh v n na. Bn thc s thy
n mt cch rt r rng. Mc r
456

rng, minh bch ca n tht ng kinh
ngc.

Hi v p: Ti bit mt s ngi
khng c nhiu lm cng t ti
tu th nht, nhng rt kh tin vo
tng tu su hn. H phi thy c
suy ngh ch l suy ngh, khng c
chng sanh no c. Ti bit mt
ngi nh vy. Anh ta cha tng n
bt c mt thin vin no c, nhng khi
ni chuyn vi ti, cch anh ta ni v
n khin ti cm thy ngi ny t
c tu gic su sc thc s, rng mi
th tht s ch l tin trnh. Anh ta ni
ch c nhng suy ngh, chng khng
phi l ti, chng n ri chng li i.

457

Hi v p: Tiu tu gic, theo nh ti
hiu ca bn l nh vy, ng
khng c Pht c ni v ba loi tr
tu. u tin l bn c hiu bit nh
nghe ngi khc ni hoc c trong
sch v. l mt loi tiu tu gic.
Th hai l khi t duy mt cch su sc,
bn t c tu gic su hn v th ba
l loi tu gic thc s ca thin tp.
Hai mc tr tu u bn ch cn c,
nghe, suy ngh l c th t c. Bn
c th loi b c kh nhiu t kin
ch nh nghe, c sch v v nghin
ngm, t duy, t cu hi v lm sng
t mi iu. l l do v sao chng ta
n y tip thu nhng tr tu loi
nh ny. Nghe v c c th em li
cho bn tr tu su sc nhng vn cn
458

mt bc na phi i: Tr tu thin
tp(nana). y l ci p trong gio
php ca c Pht. c Pht cng
cng nhn c kin thc hoc hiu
bit thu c t nghe, c v t t duy,
v hu ht mi ngi ch dng li
ch ny, nht l cc trit gia phng
ty, h ch dng li . c Pht
tin thm mt bc xa hn: l tr
tu thin tp.

Hi: nhng s khng th c c
tu gic thc s su sc nu chng ta
khng hnh thin?

p: ng th! Th nn o Pht mi
c ngha thc tin v thit thc. Nu
thc s mun hiu c danh, sc, v
459

thng, kh , v ng th khng c con
ng no khc.

Con ng duy nht l phi thc s
hnh thin, phi thc s chnh nim.
chnh l ch thm thn vi diu ca
Pht Php.

Hi v p: Thin an ch nh
(samatha) l nn tng, mt nn tng rt
vng mnh, rt tt nu bn c th pht
trin c n.

Hi v p: c Pht hng ngy u
ni v chnh nim, v chnh nim
chnh l thin Vipassana. c Pht
nhiu ln ni i ni li rng phi nhn
mt cch su sc. T Nim
460

X (satipatthana) chnh l
thin Vipassana. Bn nim x ny c
bn loi mc khc nhau. Trong thc
hnh, chng ta khng th phn loi
rch ri nh vy, bi v chng ho ln
vi nhau. Khi bn hnh thin vi
mc hi th th l nim
thn (kayanupassana); v khi c suy
ngh, chnh l nim
tm (cittanupassana). Bn cm nhn
mt cm gic trn thn, hoc l d chu
hoc kh chu, l nim
th(vedananupassana). C khi tm bn
rt tnh lng, v bn thy, , y l s
tnh lng, lc tr thnh nim
php(dhammanupassana). Khi bn
chnh nim v bit mnh ang c
chnh nim, cng l nim php.
461


Nu l dng rt gn ca t anu, ngha l
lp i lp li, passana ngha l nhn:
Nhn i nhn li nhiu ln. Khi thong
nhn qua ci g , bn s khng thc
s chc chn v ci mnh va nhn
thy, nhng nhn i nhn li nhiu ln,
n s tr nn r rng hn.

C mt vt y kn trong cc, ti m
cho bn xem trong mt giy ngn ngi
v y ngay li ri hi bn xem l
ci g, bn s khng th tr li chc
chn n l ci g. Nu c thm thi
gian nhn lu hn, bn s bit n l
ci g. Cng nh vy, tm phi lun an
tr, lp i lp li trn nhng tin trnh
ny thn, th, tm, php.
462


Hi v p: Khng c nhn duyn th
khng c ci g sanh khi c c. Khi
bn c mt cm gic d chu, th
cng l do nhn duyn chng hn,
ci r nht l cm gic kh chu. Nu
bn t vo mnh mt ci th c mt
cm gic kh chu. Bi v c ci vo,
nn c ci xc chm, v bi v n cng
nn bn cm thy au. Khi ngi trn
mt ci nm tht mm mi bn thy rt
d chu. Vi con mt, bn ch c cm
gic trung tnh, th x, khng d chu
hay kh chu th khi l mt tin
trnh khc, tin trnh ca tm. Khi bn
thch ci mnh nhn thy th khng
cn l nhn thc na. Ci thch ny l
mt tm khc. Khi bn thy mt ci g,
463

ci thy thun tu l nhn thc, v
ngay trong st na , bn cn khng
bit c mnh nhn thy ci g na,
ch c mt ci thy thun tu. Bc
tip theo l xc nh ci mnh thy v
ri quyt nh xem c thch n hay
khng?

Tm l danh, i tng l sc- trong
trng hp ny l mu sc. Khi nhn
th chng ta ch nhn thy c mi
mu sc m thi, nhn thc ch nhn
bit c mu sc. Bc tip theo din
ra trong tm l s din dch. Khi tm
din dch, n khng cn l nhn thc
na m l thc. Nh kinh nghim
qu kh bn mi bit c ci mnh
ang nhn l ci g. Bi v trc kia
464

bn cng thch, nn by gi bn mi
thch. Nu nhn thy mt vt hon ton
mi, khng bit n l ci g, bn s
khng th khi yu ght. Bn ch ngh:
Ci ny l ci g nh? Nh vy, n l
quy nh qu kh. Chng hn Min
in rt nhiu ngi thch n loi mm
c nghin vn nh bt. N dinh dnh
v rt nng mi. l quy nh, l
iu kin ho.

Thy m khng ln vi bt c iu g,
khng ln vi k c; chnh l nhn
thc. N khng yu cng chng ght,
ch c k c i cng vi suy ngh
khin n tr thnh thch hay khng
thch.

465

Khi bn nhn thy ci g mnh thch,
l do quy nh qu kh. Khi thy mt
vt bn cha h bit, bn ch c mi ci
tm ny: N l ci g y nh?

Bn khng quyt nh c thch hay
khng. Yu hay ght l do b iu kin
ho. Chng ta c th ho gii c
n.

Chng hn, bn sng y t nhiu
nm, song trc khi n y, c rt
nhiu u bn cha tng bit. n gi,
sau mt thi gian di quen vi n
thc ung, vi nhng iu tai nghe,
mt thy y bn li m ra thch
chng. Trc kia th bn khng bit l
mnh c thch hay khng. C khi chng
466

ta n mn g m cng khng chc l
mnh c thch hay khng na. Nhng
khi n li nhiu ln, dn dn quen khu
v th li bt u thch. Chng hn,
trc khi n y ti cha bao gi
ung sa u nnh, by gi ti th
ung mt cht v bt u quen vi v
ca n. Ti bt u thch v by gi ti
ang pht trin tm tham ca mnh
ln.

Hi v p: l mt cu hi rt hay.
Cha pht trin y nng lc ca
tu th nht th bn cha th chuyn
qua tu tip theo c; mt tu gic
ny s dn n tu gic tip theo khi n
sn sng, khi n pht trin y
v ni lc dn n tu gic tip
467

theo. Nhng chng ta khng th t
chuyn sang tng tu khc c.
Chng ta khng th lm c iu ,
n s t xy ra. Cm n bn rt nhiu
v cu hi .


ng vi vng. ng li ti ch mnh
ang ng v pht trin cho
su sc, bn khng th t p buc
mnh qu mc

---o0o---
468

Chng 6 : Tu tri v thng, kh v
v ng bng kinh nghim trc tip
Phn 1 : Tu gic th ba : Tu tri v
thng, kh, v ng bng kinh
nghim trc tip
giai on ny, khi nghe nhc, hnh
gi s nghe mt nt nhc sanh ln v
dit mt, mt nt khc sanh ln v dit
mt, khng lin tc vi nhau. Hnh gi
khng th thc s thng thc c
m nhc v s ngh rng: Trc y
ti c ngh n tht l hay, nhng by
gi th thy chng c ngha g c.
Chng ta s khng thng thc c
mt ci g nu n khng c tnh lin
tc.
469

Tu gic th ba : Tu tri v thng,
kh, v ng bng kinh nghim trc tip
Xin cho mng mi ngi n vi
lp hc ca chng ta. Rt hay khi cc
bn n sm mt cht v hnh thin
khong 10 pht, bnh n li nhng
xo ng ca thn tm.

Khi tm tnh lng v bnh an, n s
tip nhn tt hn.
Tip nhn tt hn ngha l thu nhn
v tip thu c nhiu hn.

Khi ti cn tr, ang hc i hc, trc
khi nghin cu mt bi hc kh ti
thng hnh thin trong 10 pht, xong
ri ti mi c sch v hc bi. N
gip ch cho ti rt nhiu. Nu khng
470

c thin, c khi ti ngi c sch, c
qua nhiu trang ri m vn khng bit
l mnh ang c na. V vy, mi ln
hc bi, nht l khi nghin ngm mt
vn hc ba no , ti thng hnh
thin khong 5-10 pht. Khi thi c, ti
khng mang theo s sch g c. Ch
mang theo mt ci bt, bt ch, chng
minh th, thc k, ch c th. Mt s
ngi thch vi u vo c sch, n
bi cho n pht cui cng. Ti khng
lm th, ch gi cho tm tht nh
nhng, tnh lng v bc vo phng
thi. Khi chung reo, ti vo phng thi,
ngi vo ch ca mnh v sau khi nhn
thi, ti thng lt p bi xung.
Ti khng c bi ngay lp tc. Ti
ch ngi ch ca mnh v hnh thin
471

khong 5 pht m khng nhm mt,
khng ngh n bt c mt iu g c,
khng ngh v vic thi c na, ch ht
vo th ra, bnh n tm tr. Ri ti t t
m bi, c rt chm v chnh
nim, bn s mt t thi gian hn
hon thnh. l b quyt lm mi
vic mt cch th gin, thanh thn v
d dng, khng vi vng, hp tp trong
khi vn c th hon thnh nhanh
chng, tn t thi gian hn.

Hy hc cch tr nn hiu qu
hn, khng ch trong mt vic m
trong tt c mi vic bn lm, v cch
tt nht l hy tnh lng v bnh an.
Nu vi vng, hp tp, xo ng, tro
c, bn s tn nhiu thi gian hn
472

hon thnh. Nu bn sng to, bn c
th vn dng thin trong mi cng
vic. Mi vic s c cht lng tt
hn. Cht lng l iu rt quan
trng trong cuc sng ca chng ta,
khng c cht lng chng ta s
khng cm thy mn nguyn vi cuc
sng ca mnh.

Lm sao bn c th bng lng, mn
nguyn nu khng thy cht lng?
Nu ch chy theo s lng, bn s
khng c s trn trng i vi nhng
vic bn lm hoc i vi nhng g bn
ang s dng. Khi mun lm vic g
, mun s dng nhng th cht
lng tt, ti s s dng n mt cch
trn trng, nh nhng v cn thn, n
473

s dng c rt lu. Cht lng c
trong cc mi quan h na, khng phi
l nhng quan h tm thng, m phi
hiu nhau thc s cn k, thc s tn
trng v chm lo cho nhau, trn trng
nhau. Hy ch tm nhiu hn na
trong tt c cng vic bn ang lm.
Hy t hi mnh xem Lm sao ti c
th lm vic ny vi mt thi tt
nht, vi cht lng tm cao nht?.
Bng cch , bn s tm thy s mn
nguyn rt ln trong bt c cng vic
g bn lm.

Nu bn c mt cht lng tm cao
th bt c cng vic g bn lm cng
s c cht lng cao.

474

By gi chng ta s ni tip v
thin Vipassana. Tun trc chng ta
ang dng li tu th hai, l tu thy
r cc hin tng ca thn v tm to
iu kin ln nhau. Ci ny l nhn ca
ci kia. Cc hin tng tm l l nhn
duyn cho cc hin tng th l, v cc
hin tng ca th l lm nhn duyn
cho cc him tng tm l. Khi hnh
gi pht trin c tu gic su sc v
quan h nhn duyn gia cc hin
tng ca thn tm, v nu tu gic t
sc mnh, r rng, tm s
chuyn tip ln mt cch t ng.
Hnh gi s bt u thy mi th sanh
khi. Lc u th hnh gi ch thy
c cc tnh cht t nhin m khng
thy c c ci ang sanh khi ngay
475

trong hin ti. Mi khi ch tm, hnh
gi c th thy c ci g ang din
ra nhng khng th thy c thi
im bt u din ra. C lc ch thy
c mt cch rt m h, khi n
din ra th hnh gi mi nhn bit nn
gi c ci ang din ra, nhng v y
khng thy c ngay t khi bt u
xut hin. Khi tu gic pht trin
mnh hn, hnh gi s thy c ci ang
xut hin v ri li mt cc khc
xut hin ri mt ci khc xut hin
tip Sau mt thi gian hnh gi thy
rng c ci xut hin, li mt lc ri
bin mt.

Mi th tr nn dch chuyn mt cch
chm chp; cc ngh, cc cm gic
476

tr thnh nhng chuyn dch chm, c
nh bn ang xem mt on phim
quay chm. Hnh gi c th thy s
sanh khi, tr li mt lc ri dit mt;
c ci g ang thay i mt cht v
ri dit mt. S thay i ny cng l
mt kha cnh ca v thng.

Hnh gi bt u thy s vic sanh
khi, ko di trong mt khonh khc
ngn ngi v ri dit mt. Lm sao
bn c th tm thy c s hi lng,
mn nguyn trong ? Hnh gi s
thy tt c mi th l khng ng hi
lng, khng ng mn nguyn.

giai on ny, khi nghe nhc, hnh
gi s nghe mt nt nhc sanh ln v
477

dit mt, mt nt khc sanh ln v dit
mt, khng lin tc vi nhau. Hnh gi
khng th thc s thng thc c
m nhc v s ngh rng: Trc y
ti c ngh n tht l hay, nhng by
gi th thy chng c ngha g c.
Chng ta s khng thng thc c
mt ci g nu n khng c tnh lin
tc.

giai on ny hnh gi bt u
thy: Lm sao chng ta c th hng
th c th g, mi th u khng tn
ti lu.D l d chu hay kh chu,
hnh gi bt u nhn ra mi th u
sanh ln, tn ti trong mt khonh khc
rt ngn ngi v ri dit mt. Bi v
478

chng sanh dit ln chng khng ng
hi lng, khng mn nguyn.
Ti s c cho bn mt cu kinh Pali
trong b V Ngi Gii o
(patisambhidamagga)
Atitagatapacuppannanam dhammanam
sankhipitva vavatthane panna
sammasane nanam. ~ Pts
i.54 Dhammanam ngha l cc hin
tng ca thn v tm; Atita l qu
kh; Anagata l tng
lai; Pacuppannanam l trong hin ti.

Bn c th thy l n khng theo ng
th t: qu kh, tng lai v hin ti.
iu ny cho thy l bn khng phi
qun st nhng s vic ny theo ng
th t nh vy. Bt c ci g din ra
479

trong qu kh, s din ra trong tng
lai hoc ang din ra trong hin ti,
hnh gi tip thu tt c (sankhipitva l
thu nhn ton b nguyn khi)
v vavatthane ngha l thy n l v
thng, kh, v ng. Tu gic ny
(panna) c gi l Sammasana-
nana (Tu Thm St), qun st cc
hin tng ca thn v tm, thy v
thng, kh v v ng.

Chng ta bt u t u? Chng ta bt
u trong hin ti, nhn bt c ci g
ang din ra trong thn tm mnh, ngay
trong hin ti, thu hiu chng ch l
cc hin tng thun ty m thi, ch l
cc tnh cht t nhin m thi. Chng
ta ch c th thy c tnh cht, khng
480

th thy c khi nim v cng khng
th kinh nghim trc tip c cc
khi nim. Chng ta ch c th ngh v
chng m thi. Nh vy, chng ta kinh
nghim tnh cht, nh cng mm, nng
lnh, lc p, s chuyn ng, nng
nh v nhiu tnh cht khc. Chng ta
c th kinh nghim c cc tnh cht
ny m khng h suy ngh v chng.
i vi cc c tnh ca tm cng vy,
tham c c tnh ring ca n, mun
t c mt ci g, khao kht thm
mun mt ci g, khng cn phi t
tn cho chng, bn c th cm nhn
c ni khao kht, thm mun, sn
hn, bt bnh, mun ph hoi, mun
xua ui Bt c tnh cht no c
trong thn v tm, chng ta c th thy
481

n ch nh l mt tnh cht, khng phi
mt chng sanh no; ch l mt tin
trnh, khng phi mt chng sanh.
Chng ta nhn chng ch nh l nhng
nhn duyn tc ng qua li ln nhau,
chng sinh ln do bi mt nhn duyn
no . Sau mt thi gian, bn s thy
n sanh ln, ko di trong mt thi
gian ngn ngi ri li dit mt.

Khi thy c iu ny trong hin
ti, chng ta s hiu rng trong qu kh
n cng xy ra nh th. Bt k l trong
qu kh xa xm no, n cng phi
xy ra y ht nh vy. Hon cnh c th
i khc, nhng nu nhn vo tnh cht:
nng lnh, cng mm.v.v hoc bt
c tnh cht tm no: hnh phc, au
482

kh, tham lam, sn hn, ng mn, ghen
tung, t him, ngay c tr tu, ngay c
tm t, bt c tnh cht no, bn s
pht hin ra l chng u sanh v dit.
Chng c mt nh vy bi v c y
nhn duyn chng sanh khi. Khng
c chng sanh no y c. Hnh gi
cng thy tu ny c rt nhiu suy
ngh khi ln, bi v gi y hnh gi
thy c ton th, thy c 3 c
tng v thng, kh, v ng trong c
3 thi qu kh, hin ti, v lai. Hnh
gi thy c ton cnh ca bc tranh
v cng gin lc n.

Bt k nhng g xy ra trc y,
tt c u l nhng tin trnh thn
tm, ch l cc hin tng. Bt c
483

iu g xy ra, d tt hay xu, tt c
u sanh v dit. Chng nh vy bi
v c y nhn duyn chng
sanh khi v bi v on dit l bn
cht t nhin ca chng.

mi th sanh khi th cn phi c
mt nguyn nhn, nhng dit th khng
cn nguyn nhn no c. Chng hn
to ra mt m thanh bn cn phi to
nhn cho n. Phi c mt ngi nh
chung. Mt ngi nh chung v c
mt m thanh pht ra, bn nghe ting
chung ngn, nh dn nh dn ri mt
hn. Nh vy, n dit chng ta
khng cn phi to mt nguyn nhn
no, l t nhin. Ti ngh trong vt
l hc cng c mt nh lut tng t
484

nh vy. nh lut nhit ng hc th
hai ni rng mi vt u tan hoi, l
thuc tnh ca chng. Chng ta khng
cn phi to nhn cho n.

Hnh gi bt u nhn thy tt c mi
th din ra trong vng lun hi
(samsara) trong mt th khi thng
nht, ch trong mt thong nhn. Bt c
mt hin tng no ca thm tm,
chng sanh khi bi v c y nhn
duyn v ri dit mt. Nhng hon
cnh th c th khc, hon cnh l tc
(pannatti), tin trnh l chn
(paramatha), l ci c thc. Khi bn
din dch, suy din v mt tin trnh th
n tr thnh mt cu chuyn, mt
bi cnh. Trong thin chng ta khng
485

din dch, suy din bt c s vic g,
chng ta khng lin h, rp ni cc s
vic li vi nhau, ch nhn vo tng
khonh khc, tng hin tng mt cch
ring bit. Khi bn c th thy c
tng khonh khc, tng hin tng mt
cch ring bit, bn s thc s thy
c bn cht ca n. Nu bn lin kt,
rp ni cc s vic vi nhau, n s tr
thnh mt tng.

Khi hnh gi pht trin c Tu
Phn Bin Nhn Duyn (paccaya-
pariggaha-nana), thy c nhn
duyn cc hin tng thn tm sanh
khi, tu gic s tr nn mnh m v s
t ng tin trin ln cao. Hnh gi
thy c s sanh dit, bt toi
486

nguyn, bt nh v cng thy khng
c g kim sot c tin trnh y c.
Nhng hin tng t nhin ny khng
tun theo mun mt ai. Bn khng
th ni: mong sao c th ti ng
ng y, n lun lun chuyn ng,
lun lun c nhng rung ng v
chuyn dch rt vi t xy ra trong khp
c th. Khi c ting ng, bn khng
th ni: mong sao ti khng nghe thy
g ht. Nu c ting ng, c l tai v
bn ch th s nghe thy. Nu c y
nhn duyn, n s sanh khi. iu
tng t cng xy ra i vi bt c
hin tng t nhin no, chng khng
xy ra theo mun ca chng ta. i
khi chng ta ngh rng nu c thn
thng, mnh s ton quyn iu khin
487

c cc hin tng t nhin. C th
bn tng nghe k, thi xa xa, c
ngi u t thi gian, cng sc
pht trin c nhng nng lc tm
linh hng mnh v dng nh h c
th iu khin, lm ch c t nhin.
Nhng khi ci cht n, h li chng
th lm ch v kim sot c n.

Mi ngi ri u phi cht, ngay c
c Pht cng khng trnh khi ci
cht; con ngi khng th ngn chn
c ci cht n vi mnh.

Chng ta ch c v nh l kim sot,
lm ch c m thi. Hy nhn nhng
hin tng vi t ang din ra trong thn
tm mnh, bt c ch no trong thn
488

tm ny, liu bn c thc s lm ch
c n khng? Hy th bo tm bn
ngng mi suy ngh trong vng mt
pht xem c c khng. Chng ta
suy ngh lin min khng dt trong bao
nhiu nm tri; hy th bt tm mnh
khng c suy ngh trong vng 60
giy thi xem no. Bn khng th lm
c iu . Khng phi c mun m
lm c, m l do nhn duyn,
iu kin. S thc hnh cng l mt
nhn duyn. Bi chng ta thc hnh
t rt lu nn c th gi tm tnh lng
trong mt lc, iu khng c ngha
l chng ta kim sot v lm ch
c n. Nhng bng cch lin tc to
iu kin cho n (asevana-paccaya),
bn c th khin cho iu g xy ra.
489


Trong tng tu ny, hnh gi bt u
thy v chp nhn rng tt c mi s l
v thng (anicca). Ti c nghe
iu ny rt nhiu ln trc y, v c
ngh mnh hiu c n v ti tin v
iu , th nhng, ch n by gi ti
mi thc s thy c n l v thng,
thc s l bt toi nguyn. Lm sao
bn c th tm thy mt ci g l thc
s v toi nguyn mi trong nhng
hin tng y c ch? Chng ta cng
thy khng th thc s lm ch c
n, ch c v lm ch c thi. Chng
ta khng th kim sot c ci thn
ny n khi b gi. Nu ti c th
lm ch c n, th ti bo n lc
no cng ch tui 25 m thi. Gi
490

y ti gp i tui ri, nhng
vn ch i c mt na cuc i,
ngha l nu c th, ti s sng c
n 100 tui. Nu chm sc bn thn
th c th cn sng c lu hn,
nhng khng th lm ch c, khng
bao gi thc s lm ch c n c.
iu khng c ngha l chng ta
khng chm sc bn thn mnh u bn
nh!

Khi no cht th cht, ti chng thm
quan tm khng phi l mt
thi ng n. Hy chm sc bn
thn mnh, lm cho mnh khe mnh,
sng lu v hc hi nhiu hn na.
Chng ta u t rt nhiu vo
491

cuc i ny, hy thu li c nhiu
li ch nht t n.

Khi chng ta thy r mi th ang sanh
khi trong hin ti, ngay khi y mt
ngh khi ln iu ny tht ng,
sanh v dit, bt toi nguyn, qu thc
l nh th. V khi nhiu ln nhn ra
nh vy, chng ta s thy mnh khng
th thc s lm ch c iu g. Mi
th u sanh ri dit. Chng ta khng
th ra lnh cho n: sanh ln by gi
v ng dit i nh. V chng ta cng
khng th ni: ng sanh c; n
vn c sanh. Khi nhn ra c nhng
iu ny, nhng qun chiu hay suy t
v php thng khi ln, rt nhiu ln.
iu quan trng l khng c suy
492

ngh qu nhiu. iu ny s cn xy
n na, ngay c trong cc tng tu
ny. Mi khi t c mt tu gic
mi, bn li bt u suy ngh v n, bi
v n rt mi m v bn cm thy phn
khi. Bn cm thy mnh c mt
ci g . Mc d vy, nu suy ngh v
php khi ln, hy quan st ngay suy
ngh y, suy ngh v Pht Php, suy
ngh v v thng, kh, v ng. Trong
mt s trng hp, mt khonh khc
qun chiu rt ngn ngi s khch l,
sch tn bn rt nhiu, tuy nhin bn
khng nn khuyn khch suy ngh.

Hy khuyn khch ci thy thc s,
ngay trong hin ti.

493

y l mt iu rt quan trng na:

Ekasankharassapi aniccataya ditthaya
sabbe sankhara
Aniccati avasesesu nayato manasikaro
hoti
~ KvuaA 160

Nu bn thy mt php l v thng
(aniccataya ditthaya), ngay c khi
ch l mt php hu vi
(Ekasankharassa pi), nhng nu bn
thy n sanh dit, thc s thy c
iu ; bn s tin rng tt mi th
khc cng y nh vy. iu ny cng
ging nh bn mun p mt bc
tng, nhng bc tng ln qu, bn
khng th vi ti mp trn ca n
494

c. Khi , bn c mt vin gch
gia bc tng i. Khi li c mt
vin ra th nhng vin sau s d dng
hn.

V vy, ng c hiu tt c mi th
ngay mt lc.

Hy c gng hiu c mt vic trc
, bt c mt hin tng t nhin no
trong thn nh cm gic ca hi th
hay mt c ng no chng hn. C
gng gi tm bn trn mt mc lng
lu cng tt.

Cng gi tm trn mt mc lu th
cng thy r, cng thy sanh dit r
rng hn.
495


Mt khi thy c sanh dit trn mt
phng din ca hin tng t nhin,
n s m rng ra cc phng din khc
(avasesesu nayato manasikaro hoti).
ng vi vng; c n t xy ra, bn
ch vic gi tm mnh trn mt mc
cng lu cng tt. Khi bn thy c
mt hin tng v thng, bn s tin
rng sabbe sankhara anicca, tt c
cc php hu vi (cc hnh) u v
thng. iu c ngha l khng
nht thit phi thy tt c php hu vi
(sankharas-cc hnh). Chng c qu
nhiu, ch c c Pht mi c th thy
c tt c cc php y.Ngi a vn
tc tr, cn tnh lanh li c th thy
c rng hn, a dng hn, thy
496

nhiu php sanh dit, nhiu phng
din ca v thng, kh, v ng hn.
iu ty thuc vo mc thng
minh, kh nng t duy, hc hi v kin
thc ca hnh gi.

Cng cht chng kin thc, cng suy
ngh s tin cng chm.D bn c
tht nhiu kin thc Pht
php,nhng khi bc vo hnh thin
th khng nn suy ngh v chng na.

Mt s ngi hiu nhm v im ny;
h c ngh l h c th ch cn ngh v
v thng, kh, v ng l c. H
va ln xu chui va lm rm nim
v thng, kh, v ng c ngn ln, tin
tng rng lm vy h s hiu hay thy
497

c v thng, kh, v ng. Bn
khng th lm nh th c. Bn
khng th ngh v v thng, kh, v
ng. Bn ch c th thy n. Nhng
thng thy c n ri bn li bt u
suy ngh v n; ng suy ngh. Mt s
ngi ngh rng thu hiu v
thng, kh, v ng mt cch y ,
hnh gi cn phi hiu tt c mi vic
xy ra trong qu kh. Min in c
mt thin vin khuyn khch cch thc
hnh nh vy. H khuyn khch thin
sinh pht trin thin an ch nh tht
thm su, n tn t thin, v luyn
tm ln ngc tr li qu kh, nh
li nhng kip trc. H nh li mt
kip v thy im cui ca kip y,
thy khong khc cui cng, tm cui
498

cng ri tm u tin ca mt kip
sng mi; li tip tc nh li kip y
cho n tn tm cui cng, ri li n
tm u tin ca mt kip khc. Rt t
ngi thnh cng theo cch ny v
thc s iu cng khng cn thit;
bn phi mt nhiu thng tri, b ra 20
ting mi ngy ngi thin. Khng
th pht trin c mt mc nh cao
n vy nu ch ngi mi ngy my
ting. Phi hon ton tp trung, khng
c xao lng, phn tn v bn c th
hng tm mnh vo mt mc ri
dn n i bt k ch no bn mun.
Ch i vi ch tng, nhng ngi
khng phi lm bt c cng vic g, c
sc khe v c kh nng ngi lu v
tp trung c trong nhiu thng, th
499

iu ny cn c th kh thi. i vi c
s ti gia th khng d lm c iu
v cng khng cn thit phi lm
nh vy.

Trong giai on tu gic ny, nhng
bi php tht hay c th khi ln trong
tm bn. Nh vo nh lc v tu gic
ang pht trin, t duy tr nn rt su
sc, vi diu. Cc suy ngh v Php rt
su sc v bn c th thy c ton b
qung i mnh, thy c mi ngha
ca n, thy nhng g xy ra, thy
c s gi tm, huyn o ca mi th
trn i. Bn thy mnh phi chu
au kh ra sao v nhng ci , v vi
tm x, bn nhn chng ch nh nhng
hin tng m thi, khng phi mt c
500

nhn no, khng thuc v bn, khng
phi ti hay ca ti. Khi c th nhn
mi vic vi tm x nh vy, bn s
thy rng: khng cn thit phi phn
khch, xc ng v nhng th . iu
em l cho bn mt s nh nhm,
thanh thn v cng ln, cc k nh
nhm. Thm ch mt s loi bnh thn
kinh cng bin mt hn. Tt c chng
ta iu b bnh thn kinh theo nhiu
cch khc nhau; hy tin iu i. Mt
c th hon ton khe mnh l iu
khng th c; cc bc s bit r rng
ngay c mt ni tm lnh mnh cng
khng th c, nhng iu khng c
ngha l bn b in; bn bnh thng,
khng lnh mnh mt cch bnh
501

thng. Khi c c loi tu gic ny,
tm bn tr nn rt lnh mnh.

thc s lnh mnh phi c s
hiu bit r rng, ngoi ra khng c
cch no khc c c mt ni
tm lnh mnh.

Mt s ngi b trm cm, khi h
thin t ti trnh ny, bnh trm
cm hon ton bin mt.

Ti nhc cc bn li mt ln na l
khng c suy ngh qu nhiu, nht l
suy t v kh. Khi thy v thng, bn
suy ngh v n, th th cng cn c,
bn s thy v thng nhiu hn na;
v thng s tr nn ngy cng r hn
502

v bn thy tin tng vo iu . Khi
thy kh, bn thy trn i ny khng
c ci g l toi nguyn c; trong mt
pht giy thong qua, bn hiu c
iu rt r rng. Nhng nu bt u
suy ngh v n, bn s nh mt tm x
v s quan st tch ri v b li theo,
nhng suy ngh au kh s lm
bn b trm ut tr li; vi sc y ca
nh lc, bn s b n cun tri. nh
(Samadhi) c th c s dng theo
cch c li hoc c hi. iu rt quan
trng l ng ngh nhiu v kh.

Khi thy hin tng ny, hnh gi
thy r khng c g l mt t ng
trng cu hay mt linh hn c. Mi
503

th u lun bin dch. Tt c ch l
nhng tin trnh.

Nu sp xp tht chnh xc, bn s
thy ch c hai danh mc: mt l thn
v tm; tin trnh tm l v tin trnh
vt l; c hai tin trnh u sanh v dit
tc th. Trc khi hnh thin chng ta
cng c ngh mi s khng bao gi
tn ti lu. Nim vui nm ngoi ca ti,
by gi i u mt ri? Chng ta c th
hiu hnh phc khng bao gi ko di.
Th cn au kh th sao? au kh cng
khng tn ti lu. Nhn, nghe khng
ko di. iu ny rt r rng, nhng
trong thin, khi c m thanh, l mt
tin trnh vt l, bn nghe thy ngay
lp tc v cng ngay lp tc, bn thy
504

n dit mt. Chng ta thy nh thc,
l mt tin trnh tm hin khi ngay lc
ny v cng on dit ngay tc khc.
Thy c c hai, sanh dit cng nhau,
iu lm chng ta tin tng: n
ng l v thng, thc s l bt toi
nguyn, l kh; chng ta khng lm
ch c, n thc s l v ng, ch l
mt tin trnh. Chng ta c th thy n
sanh ln by gi v cng dit i by
gi.

Khng c ct li bn trong
(asarakatthena). Anatta c rt nhiu
ngha. Sara c ngha l li phn gia.
Ct mt cy ln, n gia thn cy bn
s ly c phn li cy, phn cng
c gi l sara, li cng, phn
505

ct; asaraka ngha l khng c ct li,
khng c ci g bn vng.

Ci g l v thng cng l kh, ci g
v thng l kh, n cng l v ng.
Bi khng th lm ch c, nn n
cng l kh; kh l trung tm. Bi v
v thng nn kh, bi v v ng nn
n cng l kh. Nu chng ta c c
mi iu mnh mun chc hn chng
ta s khng thy n l kh.

C mt t quan trng
na: Udayabbaya-pilan. Pilana l p
bc, lm thng tn. Udaya l
sanh, vaya l dit. S sanh dit ny
thc s ging nh mt s tra tn. Ch
ngh th kh m hiu c, nhng khi
506

hnh thin bn thy mi th sanh dit
lin tc, n l mt s tra tn (pilana),
n khng mang li bnh yn. Bn s
cn thy li ni kh sanh dit ny
(udayabbaya-pilana) khi t ti tng
tu cao hn, nht l tng tu cao
nht, bn c th thy ngay c tm
chnh nim khi tr nn rt sc
bn v r rng bn thy cc hin
tng sanh dit rt nhanh, song rt
chnh xc, v bn cm thy ngay c
bit v thng cng l mt ni
kh. Ti khng mun bit iu ny
na, ti khng mun thy n na, sanh
dit ny tht l mt s p bc, tra
tn. Trc khi bit iu ny, mi khi
nghe mt m thanh d chu, chng ta
ngh: , hay qu, ti thch
507

n, nhng khi t ti tu gic thm
su ny th ngay c nghe cng l kh.
n mt lc no , chng ta s khng
cn mun nghe bt c th g na.
Chng ta khng mun nhn, khng
mun nghe, khng mun cm nhn, v
thm ch khng mun bit bt c iu
g na. Bit n vy l qu ! Song
bn khng th chn c n. Bn vn
phi hay bit ht ci ny li n ci
khc, mi th c sanh dit. Bn khng
th chy trn khi chng, khng c li
thot. Bn thy sanh dit nh l mt s
tra tn. Nhng ng ngh n n. Khi
bn thy, bn s hiu iu . Ti ch
cho cc bn mt li gi m thi.

508

i khi bn cng thy c tm ny;
chng ta mun c hnh phc, mun
lm cho mnh hnh phc. Khi thy
nhng suy ngh y trong tm, bn quan
st v n lin bin mt.

Bn c th thy chnh suy ngh cng
sanh dit. Lm sao suy ngh c th lm
cho ngi ta hnh phc c?
chng c ai c. Ngay chnh suy ngh
cng v thng.

C rt nhiu suy ngh thng n
trong u chng ta. Khi thy c tm
sanh v dit, chng ta thy n sanh ln
ri dit i, song bn cht ca tm
khng h thay i, tnh cht t nhin v
c bit ca n vn khng h thay i.
509

iu ny c ngha l khi c mt tm
tham sanh khi, n khng th thay i
tnh cht tr thnh mt loi tm
khc. Trc khi n kp chuyn sang
mt tnh cht khc mt iu khng
th lm c n dit mt vn vi
t cch l tm tham . Tham sanh
khi vi tnh cht ca tham v dit i
cng ch l tham. Ti thy mt s sch
ging v cc loi tm, tm s v tr tu,
h ni rng bn c th ci bin thm
sn thnh tm t, iu l khng th!
Bn khng th bin ght thnh thng
c, bn khng th bin sn
hn (dosa) thnh t i (metta) c;
sn sanh khi v dit i ch nh l sn.

510

Tm t sanh khi nh l tm t v
dit i cng ch l tm t ; n
khng th thay i bn cht. Tnh
cht t nhin, c bit ca n khng
h thay i; n ch lun sanh dit;
chnh v th n mi l v thng.

Rt nhiu ngi nhm ln im ny,
ngay c trong s thin sinh; nhiu
ngi ngh rng h c th bin i tm
ny thnh mt tm khc c. Trong
nh ngha v v thng (anicca), h
ni rng thc ti chn (paramatha)
khng bin i. C mt cu Pali ni
rng paramatha khng bao gi bin
i. Mt s ngi hiu nhm ngha
ca cu ny. Nu thc
t paramatha khng thay i th ngha
511

l n phi thng hng, vnh cu.
Khng, khng phi nh vy, n khng
thay i v bn cht, nhng n vn
lun sanh dit. Sanh dit, v thng v
khng thay i v bn cht khng h
mu thun vi nhau. y l mt im
rt quan trng, nht l cho nhng ngi
c tim nng tr thnh thin s
hng dn ngi khc.

---o0o---
Phn 2 : Tu tri v thng, kh v v
ng bng kinh nghim trc tip
giai on ny, khi i kinh hnh
bn c th cm nhn mi c ng
u bin mt. Bn thy cc c ng
chia thnh tng on mt, khng
phi l mt c ng duy nht. Tm
512

chnh nim ang hay bit c ng,
mi ln bit mt c ng ri n lin
bin mt. Khi bn gi tay, bn c th
thy nhiu on c ng nh bin
mt. Khi i kinh hnh, bn dch
chuyn v quan st, n lin bin mt.
Tu gic th ba : Tu tri v thng,
kh, v ng bng kinh nghim trc
tip
Hi & p: l mt cu hi rt hay,
rt cm n bn hi iu . Chng
ta hiu Hydro ngha l g? Chng ta
cho rng Hydro l mt cu trc gi
thit, mt m hnh ca mt nguyn t
vi mt ht neutron, mt ht proton v
mt in t, nhng khi chng ta nhn
vo mt nguyn t hydro ny, chng ta
513

s thy ngay c mt nguyn t cng
lun bin dch. Bi v chng bin i
qu nhanh nn dng nh chng cng
vn y nh c. Nu nhn su hn vo
cu trc nguyn t ca Hydro, bn s
thy ngay c ht in t ny cng lun
lun thu nhn thm photon v pht ra
nhng photon mi. Lun lun cho v
nhn, nhn vo photon v cho ra
photon, v th mc nng lng ca ht
in t lun thay i. Chng ta khng
th ngh v in t nh mt vt th c
nh. Ti tng nhiu nm hc v
nghin cu vt l v ti rt thch mn
ny. Ti cn nh mt nh vt l hc,
mt ngi ti rt thch, l Richard
Feynman, nh bc hc ot gii thng
Nobel v l mt thnh vin ca NASA
514

1
, ng mi mt gn y (ti bit c
nhiu nh vt l khc cng ni y ht
nh vy). ng ni: in t khng
phi l mt vt th, n l mt m hnh
gi thit, ch c nng lng v nng
lng lun lun bin i. Nu
nhn su vo ht nhn cng vy, bn s
thy ngay trong bn thn ht nhn,
nhng ht neutron v proton cng lun
lun cho v nhn nng lng. Khng
c g l gi nguyn c, song nu nhn
ton th bc tranh th dng nh n
vn gi nguyn khng h bin i. Nu
nhn vo ch s nng lng, bn s pht
hin ra l n lun thay i. Chng ta
khng th ngh v bt c ci g nh l
mt vt th c, c v tr ny l
mt tin trnh, khng phi l vt th.
515

Khi nhn mt ci g nh l mt vt
th, n dng nh khng th thay i,
nhng nu nhn vo in t, cc ht
neutron, proton nh l mt tin trnh,
bn s thy chng lun lun bin i.
Khi kt hp vi nhau cng vy, chng
cng bin i. Thm ch chng cn
thay i c v bn cht, tnh cht t
nhin v c bit ca n na. Tnh cht
t nhin v c bit ca Hydro v Oxi
khng ging nhau, khi kt hp hai
nguyn t ny s c mt tnh cht
mi. Ngay c ci mi cng khng
gi nguyn trong mi lc.

Trong thin Vipassana, chng ta ch
ni v cc tnh cht, ch khng cp
n mt s vt no, bi v khng c
516

ci g l mt s vt c. Chng ta
khng bao gi c th ni v mt s
vt no ng sau cc tnh cht c.
Chng ta ch c th ngh v chng m
thi.

Mc ch ca thin Vipassana l:
hnh thin tr nn bung x, ym
ly, tch ri. Chng ta dnh mc vo
mi th v l l do chng ta au
kh.

Chng ta dnh mc vo nhng g?
Chng ta dnh mc vi nhng iu
mnh kinh nghim c. Chng ta
khng th dnh mc vo nhng iu
mnh cha h bit. Chng ta dnh mc
vo hnh sc, m thanh, mi v. Bt c
517

ci g c lin quan n ci ti, chng
ta cng dnh mc. Khi xem xt nhng
kinh nghim trc tip trong cuc sng
hng ngy ca mnh, chng ta s thy
khng c kinh nghim no bn lu.
y l im rt quan trng.

Khng cn phi thy ra c: khng
c g tn ti lu, m iu cn phi
thy c l khng c kinh nghim
no tn ti lu c.

Kinh nghim l v thng; bn c
ng v im ny khng? y l
iu quan trng nht cn bit, ngoi
kinh nghim ra th cn c ci g m ta
c th thc s chc chn c? Chng
ta khng th chc chn v bt c mt
518

iu g c. Ngay c cc l thuyt vt l
cng ang cn phi xc nh v thay
i. Cc nh vt l hc thm ch cn
khng th chc chn l in t c tn
ti hay khng na. Ti c hc hnh
tr thnh mt k s in t v ti
suy ngh: in l ci g nh? Ngi
ta ni in l cc ht in t ang
chuyn ng, cn ti ni: vy in t
l ci g? Ti nhn su, nhn su
hn na vo nhng ht in t ny v
cho n tn by gi ti vn khng th
tm ra c cu tr li thc s. iu
ny i vi ti vn cn rt th v.

Trong thin Vipassana, chng ta nhn
vo kinh nghim trc tip, bi v
chnh l ci chng ta b dnh mc.
519

Chng ta hiu th no v ci ti?
Ch l nhng kinh nghim c rp
ni li vi nhau v chng ta gi n l
ti. Khng c kinh nghim s
chng c ci ti no c.

Khi mt tm bt thin khi ln, hnh
gi thy n nh l mt tm bt thin v
n dit mt cng nh l mt tm bt
thin, khng h thay i bn cht.
Khng thay i v bn cht l mt
im ht sc quan trng. iu ngha
l: tm bt thin khng tr thnh tm
thin v ngc li, tm thin khng th
bin thnh tm bt thin. tng tu
ny, hnh gi s thy iu ny rt r
rng v su sc.

520

Khi thy c sanh dit, bn s thy
mi khi mt t tng au kh sanh
khi trong tm, ri n cng phi dit.
Bn khng cn phi lm g vi n.
Ngay c i vi tm tham, bn cng
ch cn quan st, ri n cng s dit
mt. Khng cn phi lm g c.
Bn khng bt buc phi hnh ng,
cng khng cn phi tun lnh n.
Bn c quyn la chn.

Nu bn thy rng iu ny l ng
n, nn lm th hy thc hin. Song
bn cng khng b bt buc phi lm
iu ; nu khng nh vy th hn l
chng ta s buc phi lm rt nhiu
vic trn i.

521

Chng ta b bt buc, khng c s la
chn, chng ta thy ci g v khi
tm tham, khi khng cn la chn
na. Chng ta nghe iu g v
khi bun bc, khi cng khng c
la chn. Nhng khi nhn c tm
mnh, chng ta s c quyn la chn.
Khng tham lam, khng bun bc;
chng ta c t do. qu l mt
s t do v cng ln.

giai on ny, c rt nhiu iu
quan trng cn phi ghi nh. Th nht
l khng c suy ngh qu nhiu.
Nhn k hn vo s dit ca cc hin
tng, bi v chng ta thy c c
3 qu trnh sanh, tr v dit. thi
im ny, hy ch n s dit. Khi
522

n dit mt, s c mt khong trng v
mt i tng khc xut hin, i
tng dit v li c mt khong
trng, mt khong cch tip theo.

Ch hn n s dit ca cc hin
tng, bn s pht trin chnh nim
sc bn hn, s qun st ca bn
cng tr nn su sc hn. Trau di
cnh nim sc bn hn l iu rt
quan trng. Nu bn suy ngh qu
nhiu, chnh nim s b cn nht i.

Bn cng nn chn mi trng, to
iu kin, hon cnh thch hp h
tr cho tu gic c vng mnh hn.
Ni bn sng v thc phm bn n rt
quan trng. n loi thc n thch hp
523

v n va phi; ng qu nhiu cng
lm cho chnh nim mt sc bn. Bn
cn ng va , t nht l 4 ting mi
ngy, mc nh vy l tng i .
Ngi hnh thin thng ch cn ng 4
ting mi ngy m vn khe mnh.
Khng nhn, khng nghe nhng i
tng khng thch hp. Ngha l, khi
bn thc s mun hnh thin th ng
xem TV, ng c sch bo hay lm
bt c iu g gy xo ng cho tm.
Khng nghe qu nhiu thng tin. Trnh
ni chuyn; chng ta khng th no
sng m khng ni chuyn, nhng
trong thi gian hnh thin tch cc th
cng t ni cng tt, nu c ni th ch
nn ni v Php. iu ny s gip bn
pht trin chnh nim su sc hn.
524

Giao du vi nhng ngi chnh nim,
nhng ngi thnh tm gi chnh
nim. Nu bn quan h vi nhng
ngi khng thc tm thc hnh m
ch thch ni v n thi, chnh nim
ca bn s mt i s sc bn v tnh
lin tc. Kh hu thch hp cng rt
quan trng. Nu bn sng ni qu
nng bc th cng kh pht trin c
nh v nim thm su, ni qu lnh
cng khng thch hp. Nhit nn
va phi, d chu. Khng i n nhng
ni c th tr ngi cho s hnh thin
ca bn. Bn phi xem xt xem c
phi l ni thch hp khng? Ngay c
i n nhng ni thch hp, bn cng
phi cn nhc n thi gian. i vo lc
na m chng hn th cng khng
525

thch hp. iu bn ni v ngi bn
ni chuyn cng l rt quan trng. Bn
cng cn phi iu chnh cc oai nghi,
t th ca mnh cho ph hp. Nm qu
lu cng lm mt s sc bn ca chnh
nim. Hy c gng iu chnh nhng
iu ny. Gi gn s tnh thc, sng
sut v qun bnh.

Mt cch t nhin hnh gi s nhn
ra rng c chnh nim trong hin ti
s gip mnh thy mi vic r rng
hn. iu ny rt d nhn thy. Nu
bn gi tm mnh ngay trong hin ti,
n s an tr nhiu hn, chnh
nim v tnh gic s mnh hn.

526

i lc tm tr nn li bing (iu
ny c xy ra), hnh gi phi t sch
tn mnh. T sch tn mnh l rt quan
trng. Nu bn c mt ngi bn tt,
mt ngi thy tt, h s gip bn c
thm tinh tn tu tp. Song t sch tn,
khch l bn thn vn l iu quan
trng nht. Hy ngh rng bn ang c
mt c hi rt tt c hnh thin.
Ti tng gp nhiu ngi, mt vi
ngi trong thc ra l bn ti, ti
khuyn khch h hnh thin, rt nhiu
ln h ni: Ti bn qu, ti phi lm
vic rt nhiu, phi cng ng bao
nhiu l trch nhim, ti mi c
thng chc my ngy trc v ang
phi hc cch gnh vc trch nhim
mi, ti khng c thi gian u.
527


Mt ngi ni vi ti l ng ta khng
c thi gian; ng ta ln hn ti mt
tui v cht 5 6 nm nay ri. Ti
lun gic gi, nhc nh ng ta: hy
tp thin i, hnh thin ngay i, khi m
anh vn ang cn c thi gian, ng ta
lun tr li l qu bn, khng c thi
gian. Mt ngy n, ng ta cht thy v
cng mt mi, khng cn cht sc lc
no. ng ta n bnh vin khm v
pht hin ra b ung th thn. ng phi
m v ct mt bn thn, sau phi
ngh mt thi gian di, ri xut gia, c
tp hnh thin trong mt thng v cm
thy kh hn mt cht, c th l do
phu thut cng vi thuc thang v
cng c th l do hnh thin. ng quay
528

tr li lm vic v ngh rng th l cn
bnh ung th c cha khi. ng
ta li bn ti bi v khng c thi gian
hnh thin na. Khong 2 nm sau
ng ng bnh tr li v i khm, ln
ny mt qu thn cn li b ung th nt
v ng phi nhp vin. Mi tun hai
ln ti n bnh vin thm ng, c khi
ch c mt ln, v khch l ng ta
hnh thin; bn c bit ng ta lm g
ngay c lc ang nm trn ging bnh
khng? ng ta nm xem TV. Tht l
mt con ngi ng thng; ng ta
ngy cng yu hn v ti bo ng ta
hnh thin. C lc, ti ngi st bn
cnh v ni: hy hnh thin ngay by
gi i. Ti ch dn cho ng ta cch
thc hnh, ng ta c gng hnh thin
529

v ni rng lc ng cm thy rt
hnh phc v bnh an, ti ni: Ti
phi i by gi y; hy c gng hnh
thin mi ngy mt vi ln nh th
nh!. Sau ti hi v ng ta xem
ng ta c chu hnh thin khng, b y
ni ng ta khng thin m ch nm xem
TV thi. ng ta ngy cng yu dn.
Ti n thm li nhiu ln na v ri
ng ta ni: Ti mun hnh thin, ti
mun hnh thin, nhng v phi ung
qu nhiu loi thuc, chng lm ng rt
l , bun ng v khng th tnh to
c. ng ni:Ti c gng hnh
thin, nhng m bun ng qu. Ngay
trc khi ng ta cht, ti n thm mt
ln na v ng ta ni:i vi ti, by
gi qu mun hnh thin c
530

na ri qu mun! iu ny rt
quan trng, bn bit khng

My tun trc, c mt ngi n ng
n y tm ti, gia m khuya, anh ta
nhn chung gi ca. Ti ngh chc
phi c chuyn g quan trng lm mi
c ngi gi ca vo gi ny. Ti thy
c hai ngi n ng, ti m ca v
hi h v sao li n u. Mt ngi
ni: y l mt ngi mi n v anh
ta mun tm hiu mt cht v
thin. Ti ngh, c thi, nu anh ta
thc s mun hc th ti sn sng dy
anh ta. Chng ti i vo nh v ngi
trong phch ny. Ti ni chuyn vi
anh ta v ch dn anh ta cch hnh
thin. Anh ta ni: Tm ti rt xo
531

ng, bt an v ti khng th ngi
c.Ti bo anh ta i kinh hnh ln
xung ch ny, i kinh hnh th d hn
ngi thin, bc tng bc mt cch
chnh nim. Ti hi: Anh ang ngh
g th? Anh ta p: Ti ang ngh
n ngy mai; Anh ngh v ci g
ca ngy mai? Anh ta ni anh ta c
mt v kim ta v ngy mai anh
phi c mt . Anh ta rt bt an, v
n y vo gia m khuya tp
thin, c phi l qu mun khng?

Trc khi bt c iu g xy n, c
hnh thin i ; hy rn luyn tm
mnh tr nn bnh an, sng sut v
bung x. Ri ngay c khi nhng vic
nh vy xy n vi cuc i bn,
532

bn s c th i ph c vi chng;
trong mt s trng hp
bn cn c th ci thin c tnh
hnh na.

Do , iu rt quan trng l phi t
sch tn mnh, By gi ti ang mnh
khe, nu mun ti c th thu xp c
thi gian. iu ph thuc vo bn;
nu bn thc lng mong mun th s
tm ra c thi gian. Nu khng thch,
bn s tm ra c c trm l do
bin h. C lc, ang hnh thin, bn
cm thy hi mt mi. Bn ang hnh
thin, v cng thc lng mun hnh
thin, song c th tr nn mt mi.
Trong trng hp th hy ngh ngi,
533

nhng ng bung chnh nim, ng
qu m chm trong ng ngh!

Mt iu na rt quan trng, nht l
i vi cc thin s, mi thin s c
mt quan im khc nhau v i khi
cng c nhiu tranh lun xy ra, iu
ny ng iu kia sai v vn
vn

Mt quan im trong , ting Pali l
lakkanam
aropetva ~Vsm607, lakkanam ngha
l v thng, kh, v
ng. Aropetvangha l t ln hng u.
Mt s ngi cho rng cu ny ngha
l bn phi suy ngh, t duy v n. Bn
thy cc hin tng thn tm v suy
534

ngh v chng: , y l v thng,
y l kh, y l v ng, nhiu ngi
ngh rng th mi ng. Ngha ca
lakkhanam aropetva trc ht l:
t mt ci g ln hng u, bn
phi c sn mt ci g . Vy bn
c c g ? Bn pht trin
c Tu Phn Bit Danh Sc (nama
rupa pariccheda nana), thy c
cc hin tng thn tm, thy chng
khi sanh do nhn duyn, v trn nn
tng , bn pht trin tu gic su sc
hn, thy c tin trnh thn tm ny
l v thng, kh, v ng, c 3 c
tng. iu khng c ngha l bn
phi suy ngh v chng m l nhn mt
cch su sc v pht hin ra, ch khng
phi suy ngh. Khi t n trnh
535

, t duy v nhng iu ny l rt tt,
suy ngh tr nn rt sng sut v chnh
xc. giai on ny, khi i kinh hnh
bn c th cm nhn mi c ng u
bin mt. Bn thy cc c ng chia
thnh tng on mt, khng phi l
mt c ng duy nht. Tm chnh
nim ang hay bit c ng, mi ln
bit mt c ng ri n lin bin mt.
Khi bn gi tay, bn c th thy nhiu
on c ng nh bin mt. Khi i
kinh hnh, bn dch chuyn v quan
st, n lin bin mt. Ti mun nhc li
nhiu ln cc bn hiu l chuyn
ng bin mt ch khng phi l hnh
dng bin mt. Chuyn ng t thn n
khng c hnh th, dng iu. Chuyn
ng bin mt, cc cm gic bin mt,
536

khi bn c ng mt phn thn s c
mt vi cm gic xy ra: lng mm,
cng cng, cc cm gic ny cng bin
mt. Bn c ng thm mt cht na
v cm gic li bin mt. Chuyn ng
t thn n cng l mt loi cm gic.

Khi n ung cng th, a thc n vo
ming; mi cm gic trong c ng
u bin mt. Khi nghe ci g , ci
nghe cng bin mt. Chng hn khi
rung chung, bn c th nghe thy rt
nhiu m thanh bin mt, ch khng
phi ch mt m thanh. Mi th u tr
nn t on, ri rc, khng lin tc,
khng c ci g l lin tc c. Tht
ngc nhin l, trong giai on ny, khi
ung nc chng hn, bn ly mt cc
537

nc v ung, nu l nc sinh t
bn s cm thy ngon hn, v theo di
xem iu g xy ra; n chy dn xung
d dy, bn c th cm nhn c n
ang chy xung. Bn c th cm nhn
c cm gic d dy, sau vi pht
bn s cm nhn c hiu qu ca
nc sinh t trn khp c th. Bn cm
nhn n thm vo tng t bo, cm
nhn c tng s thay i, bn c th
thy nng lng thay i trong tng
khonh khc. Mi khi n, bn c th
cm nhn c hiu qu tc ng ca
thc n; khi thi tit thay i bn c
th cm nhn c c th mnh cng
c s thay i. Khi ni n c th, ti
khng m ch v hnh th m ni n
cm gic. Thm ch ngay c vi suy
538

ngh cng th, khi suy ngh, bn c th
thy tc ng ca n trn ton b c
th, mi t bo trong c th bn u
tham vo tin trnh suy ngh. Thn v
tm u tham gia vo tin trnh suy
ngh, chng hot ng cng nhau;
chng ta khng bao gi c th tch bit
hon ton gia thn v tm. Mi ngh
u c tc ng n mi t bo trn c
th bn v bn c th cm nhn c
iu , iu khng phi l gi
thuyt. N rt th v, su sc v vi diu.
Khi t n trnh thy bit su sc
nh vy, bn s thy kh tm c
cun sch no hay m c na. Bn
s thy nhiu cun sch c vit ra
n thun ch l nhng suy ngh. Nu
bn nhy cm n mc cm nhn c
539

mi tc ng ca suy ngh ln c th,
bn s rt ngi suy ngh v khng
suy ngh chen vo na. Bn s chnh
nim hn v ngy cng t suy ngh tiu
cc hn. Nu chnh nim hn, bn s
khng cn chm m qu mc trong
suy ngh na.

i khi chng ta suy ngh min man
qu nhiu. Ti c mt ngi bn lun
lun tc gin v bun bc, khng bng
lng vi bt c vic g, vi bt c
ngi no. Nhiu ln ti hi: Ti sao
lc no c cng t lm mnh sn hn
nh th? C c thc c mnh ang
lm th khng?C ta tr li: D, c,
ti bit mnh ang lm iu . Vy
ti sao c li phi lm nh th? C ta
540

p: Khi tc gin, ti cm thy c
nhiu sc sng hn, khng tc gin, ti
cm thy b trm cm. Lun trch c
ngi khc v thy mnh thng minh
hn h, qu thc c ta rt thng minh
v y chnh l rc ri ca c y. Bi
v rt thng minh nn c ngh rng
mnh thng minh hn ngi v c th
thy r mi ci sai. Quan im ca c
y l: nu khng thy c nhng iu
sai tri, th bn l k ngu ngc. C ta
rt thng minh, nhng c ta lun au
kh. Ci no tt hn, thng minh hay
hnh phc? Nu bn c chn th
ng chn thng minh.

541

ng lun i tm ci sai. iu quan
trng l khi thy ci sai bn phi bit
n.
Bt c iu g trn i cng khng
ng chng ta bun bc. Trn i
ny thiu g nhng k xu xa v sai
tri, t lm kh mnh v nhng iu
u c ch li g.

Phng php thin ny din gii v ch
trng v cch thc tm tc ng n
thn chng ta. Vt cht nh hng n
thn ra sao, chnh nim tc ng n
thn th no, bn c th nhn thy s
khc bit khi c chnh nim v tht
chnh nim. Bt cht bn nh chnh
nim tr li v cm nhn thn tm tr
nn th gin, thoi mi hn, vi t hn
542

v t xo ng, bt an hn. Bn c th
thc s cm nhn c iu v s
nhn ra rng c chnh nim th vn tt
hn.

Khng c cch sng no tt hn th!
Cch sng tt nht l lun lun
chnh nim.
Mi khi tht nim, thn tm bn s
bt an, xo ng v stress nhiu hn.

Hnh gi s nhn thy khi ci g dit
i, n khng i n mt ni no, cng
khng thu v mt ch no c.

Mi th u sanh v dit, chng i
u? Khng i u c, ch bin mt i
m thi.
543

Trc khi sanh chng u? Chng
u c? Chng chng t u n v
cng chng i v u.

iu ny rt thm su, vi diu. Khi t
mnh thy c iu , bn s hiu
c s thm su, vi diu ca n. Mi
st na tm, mi hin tng, khng phi
l hnh th m l cm gic, kinh
nghim, khng n t mt ni no,
cng chng i v u. Trc khi bn
kinh nghim iu g th ci kinh
nghim y u ra? Chng t u c!
y chng ta ang ni v vic kinh
nghim trc tip thc s. m thanh l
mt kinh nghim trc tip, ci nghe l
mt kinh nghim, xc chm l mt
kinh nghim, chuyn ng l mt kinh
544

nghim, tt c kinh nghim sanh khi
trong hin ti v cng dit mt trong
hin ti.

Anidhanagata bhagga punjo natthi
anagate,
Nibbatta ye pi titthanti aragge
sasapupama.
~Vsm 625

Chng khng n t mt ni no v
cng chng i v u.

Anidhanagata bhagga: ngha l khi
dit, chng khng i n mt ni no,
khng t v ni chn no.

545

punjo natthi anagate: Trc khi n,
chng khng c mt kho cha
no.

Nibbatta ye pi titthanti: Khi din ra ri,
n khng li.

aragge sasapupama: Nh ht ci
u kim, s tr c bao lu N s ri
rng ngay tc th.

C rt nhiu bi k nh vy, rt hay v
su sc nhng tt c u din t cng
mt ngha. Ngay c nghip (kamma)
cng sanh v dit. C mt loi hnh
nng lng rt kh din t bng ngn
t. Ngay chnh nng lng ny cng
khng phi l mt vt th, n lun lun
546

trong dng bin ng. Phi mt mt s
thi gian mi din t v n. C
ngi hi ti cng chnh cu hi
my ngy trc y. Chng hn, mt
a my tnh, th m thanh v hnh
nh. Khi chuyn ni dung vn bn, m
thanh v hnh nh t a vo my tnh,
thc t trong ci a khng h c m
thanh. Ngay c bng ct-xt cng
khng c m thanh trong . Hin
tng ny c gii thch l trong a
cha nhng k hiu m ha di dng
in t. Chng ta chuyn m thanh
thnh dng in, ri chuyn t dng
in thnh cc k hiu in t. Nhp
m in t ny vo my tnh v nhn
vo trong a, bn s thy ch c hai k
hiu, hai thng tin, c-khng, ON-OFF
547

ch c hai k hiu v bng cch kt hp
hai k hiu ny bn c th to ra c
bt c iu g trong my tnh. Trong
a my tnh ch c duy nht nhng s
kt hp khc nhau ca OFF-ON, ON-
OFF v a my tnh c lm bng
cht liu g? C th ch lm bng nha,
bn trn ph mt lp st nhim t rt
mn. Ti khng bit chnh xc, nhng
n phi l mt hp cht st, nu nhn
su vo hp cht st ny, chng ch l
cc nguyn t, v nu nhn su hn vo
nguyn t bn s thy cc ht in t
ang lun thay i, bin dch. Song
mc d nhng nguyn t trong a my
tnh lun lun thay i, n vn duy tr
c mt s lin tc no , v bn c
th truy xut d liu t .
548


Ni v nghip l mt iu rt kh.
l l do ti sao c Pht ni rng kh
nht l ni v nghip. Trong vng lun
hi (samsara), nu ni khng c chng
sanh no th lm sao con ngi c th
tri ln trong lun hi? Bn ni khng
c ai c, nhng ri li ni con ngi
tri ln trong vng lun hi? Ti mun
tho lun ring v vn ny vo mt
dp khc; y l mt ch rt th v.
Trong giai on ny hnh gi thy
c tin trnh thn tm, c hai u
sanh v dit, ch khng phi ch c
mt tin trnh sanh dit. Hay bit cc
cm gic v tm chnh nim, c hai
u sanh dit, iu ny c gi l
phng php qun st song hnh.
549

Lc u hnh gi thy rng: Ti ang
hnh thin. y l mt cm gic rt
thc. Ti ang ngi y hnh thin v
ang c gng rt tch cc, nhng khi
tu gic pht trin thm su hn,
hnh gi bt u thy ngay c ci tm
ti gi l thin ny (thin l g? l
mt tm; tm chnh nim), tm chnh
nim ny cng ch thong qua; lc c
lc khng. Thin khng phi l mt ci
g ln lao. N ch l mt ci tm
thay i tng st na. Thy c ngay
c tm chnh nim ny cng v
thng, kh, v ng, khng c ci
Ti no ang hnh thin c, ch khi
hnh gi mi pht trin c tu
gic thc s v v ng. Trc , hnh
gi c th thy i tng sanh dit.
550

Thy suy ngh sanh dit, nhng cha
thy c tm chnh nim, tm thin
sanh dit.

Ai ang hnh thin? ch l tm,
mt chui cc tm. Khi thy ch c
mt chui tm chnh nim, mt
chui tm thin, khng phi mt
chng sanh, khng phi ti; Chnh
ci thy mi lm hon chnh hiu
bit v v ng, bng khng hiu bit
s khng y . t c n ch
ny l rt quan trng.

Ch khi hnh gi t n y mi c
th lt b c t kin, thc s bung
b t kin. Khng phi ti ang hnh
thin, ci gi l hnh thin ch l mt
551

chui tm chnh nim. Tr phi t ti
ch ny, bng khng hnh gi s khng
th tin trin ln giai on tip theo
c.

Ti d nh s ging xong hai tng tu
trong ngy hm nay, nhng cui cng
ngay c mt tu cng khng hon
thnh c. Ti mun cho cc bn mt
hiu bit c bn tht r rng, rnh
mch bi v, nu bn khng hiu c
nhng iu c bn th ging nhng ci
cao hn cng chng li ch g. Mt khi
hiu y phn ny th nhng
phn cn li s tng i d dng.
l l do ti sao ti ni vi cc bn l ti
s ging tht k v 4 tng tu u tin,
nhng tu cn li s ni rt ngn gn.
552

N s khng kh, ch ging thm v
cng mt ch m thi. Bn tu gic
u tin l quan trng nht.

Mt iu cn phi ht sc cnh gic
l hnh gi thng rt hay t mn v
s tin b trong thin v cc tng tu
m mnh t c. Ti bit, ti
hiu, nhng ngi khc khng th
bit c bng ti, l mt loi ng
mn.

Hy quan st ci tm : Ti bit ti
c th hnh thin c m, ti l mt
thin sinh gii, ti c th tr tm trn
mc lin tc sut mt thi gian di,
cng l mt loi t mn, ng mn v
t hi lng vi mnh. Kiu mn v t
553

mn thng i lin vi nhau. Khi
nhng suy ngh sanh khi, hy nhn
c hi , quan st n cho k. Khi thy
c n, bn s vt qua c v thm
ch s c t do hn. Ngay ci Ti,
Ti bit, Ti c th, t n gii
hn, ng khung bn li ri. Nu thc
s mun c t do, hy quan st ngay
nhng suy ngh . Chc chn chng
s n.

Kiu hnh, t ho v bt c thnh cng
no ca mnh v ngh rng mnh tt
hn ngi khc, chnh l ci Ti,
ci ng. Trong mt s trng hp, s
kiu mn ny eo bm rt cht. l
l do ng mn (mana) ch c th hon
ton b on tr o qu th t; ch
554

mt v Alahn mi khng cn ng
mn. Ng mn l s so snh. Bn so
snh mnh vi ngi: Ti thin gii
hn, ti c th, ti bit, hy nhn
nhng suy ngh sanh khi trong
tm; nu thy c n n v i nh
vy, dn dn qu trnh t ng ha
mnh vi suy ngh y s khng cn
na. Chng ta lun lun t ng ha
mnh vi mi th. S t ng ha ny
c gi l ng mn (mana) hay t
kin (ditthi). Khi thc hnh mt cch
min mt, v vt qua c nhng
iu ny, mi vic tr nn sun s, d
dng hn, bng khng n s tr thnh
mt ro cn, mt loi chng ngi.

555

Mt iu cn lu na l s dnh
mc. Chng ta thng dnh mc vo
nhng thi ta thin tt p, vo
nhng kinh nghim tt. Chng ta
dnh mc vo s sng sut, thy bit
r rng.

Tht l thch khi mnh sng sut, thy
bit r rng. Khi bn c c n m
li b mt, bn s cm thy rt bc bi
v s thy bit r rng em li tha
mn rt ln, tht l bc mnh khi khng
cn sng sut na. Chng ta b dnh
mc vo s sng sut ny, l mt
loi tham (lobha). Bt c mt loi dnh
mc no, hy quan st suy ngh ,
quan st s dnh mc vo s sng sut,
556

vo kinh nghim tt trong
thin.

Ti s tm dng y, tun sau s ch
ni v mt tu gic thi. Tt hn c l
kin nhn v dn dn i su vo chi tit
i vi bn tng tu u tin. Nu bn
c cu hi no, c iu g cha r, xin
c vic hi.

Hi & p: Thc ti chn
(paramatha) khng nh mt hay bin
i tnh cht, c tnh vn c ca n.
V d: nng chuyn thnh lnh. iu
l khng th; nng sanh ln v dit
i cng ch l nng. Cng khng th
chuyn thnh mm c, mc d
chng l mt chui lin tc, nhng n
557

khng th sanh ra l mt th ny ri
bin thnh mt thc khc c. Khi
mt ci khc sanh khi th n l ci
hon ton mi. Tt c cc php do
duyn sinh (cc php hu vi) u lun
lun mi. Chng sanh ln v dit i m
khng h nh mt tnh cht vn c
ca mnh. Mi th sanh v dit trong
mt thi gian rt ngn n ni chng
khng c thi gian chuyn i
thnh th khc.

---o0o---
558

Chng 7 : Tu th t: Kinh nghim
s sanh dit ca cc hin tng .
Phn bit o v phi o
Phn 1 : Tu th t : Kinh nghim s
sanh dit ca cc hin tng. Phn
bit o v phi o.
giai on ny, khi kinh nghim
mt iu g , bi v i khi bn c
thi quen suy ngh v ghi nhn bng
cch nh danh, bn c t tn cho
n, nhng khong khc bn c t
tn th n khng cn na. Do
, bn c cm tng l mnh khng
th t tn cho mi th c na,
ch c th thy chng, quan st
chng m khng suy ngh, khng
lm mt ci g ht. i vi nhng
559

ngi mi n, thin s dy phi ghi
nhn mi th: nghe, ngh
Tu th t : Kinh nghim s sanh
dit ca cc hin tng. Phn bit
o v phi o.
Hm nay, ti bt u ging v tu gic
th t, Udayabhaya-nana, Tu Sanh
dit. tu th ba, khi hnh thin bn
thy c ba c tng ca cc hin
tng t nhin l v thng, kh v v
ng. Mi th sanh bi v c nhn
duyn khin chng sanh khi, chng
dit bi v bn cht ca chng l hoi
dit. Chng ta khng th mun n
khng sanh hay ng dit c. Khng
c g l mt thc th trng tn c,
khng ct li, khng thc th, khng
560

linh hn; tt c ch l tin trnh; y l
mt im c o ca Pht Php. Bng
cch ny hay cch khc, con ngi vn
mun tin rng c mt ci g thng
hng, vnh cu, c mt ci khng bao
gi thay i. Trong tt c gio php
ca c Pht, khng c mt ci g l
mt s vt c, ch c nhng tin
trnh. Khi ni v s vt, xin bn c
gng hiu ng theo ngha chng ta
mun ni.

T s vt c rt nhiu ngha.
Khng c mt s vt no c, ch c
nhng tin trnh. y l mt iu ht
sc su sc v quan trng. chnh
l ch Pht Php khc xa tt c mi
t tng tm linh v tn gio khc.
561


Trong gio l ca cc tn gio khc,
bn thng nghe ni v v thng theo
cch ny hay cch khc, v c c s bt
toi nguyn na. Khi ni v v thng,
h ni v s v thng ca hnh th
hay dng iu. Chng hn bn nh v
chic ly thnh nhiu mnh, mi ngi
ni rng: , ng l v thng,
nhng chng l trc khi v n l
thng cn hay sao? Khng, khng
phi vy. Ngay c trc khi v n cng
l v thng.

V thng din ra trong mi lc, hu
nh khng th nhn ra.

562

Nu ngh v hnh th, khi hnh th
cn nguyn vn th chng ta li cho n
l thng cn. Trong gio php ca
c Pht, v thng khng c ngha l
v thng ca hnh th, m l tnh v
thng ca cc tnh cht: nng, lnh,
cng, mm Nhng tnh cht ny
lun lun thay i.

Nh vy, tu gic th ba chng ta
thy c c 3 c tng mt cch
tng qut. V cng chnh ba c tng
v thng, kh, v ng ny s tr nn
ngy cng su sc hn khi tin ln
nhng tng tu cao hn. Tng tu th
t ny c gi l Ubadayabbaya-
nana, Tu sanh dit. Udaya ngha l
sanh v vaya ngha l dit, bin mt.
563

Mt cch nh ngha khc ca v
thng l hutva abhavattthena
anicca (~Vsm.628). Hutva ngha l
sau khi sinh ra tc l din ra,
sanh khi. Abhava ngha l khng cn
tn ti na. tu gic ny, v thng
khng c ngha l hiu hu di mt
hnh thc khc. V thng c ngha l
s bin mt hon ton. y chnh l
ch mi ngi thng nhm ln v bi
ri, h hay hiu nhm v im ny.

Thay i ch l mt mt ca v
thng (ni mt cch chung chung).
Cn v thng thc s ngha l
khng cn tn ti na.

564

Khi cn nim v mt ci ang thay
i nhng vn tn ti di mt dng
no , chng ta vn cn chp th vo
tng v mt ci g trng tn.
Mc d n hi khc so vi ci trc
, song chng ta vn ngh rng chng
ch l mt; do v thng thc s c
ngha l khng cn tn ti na.

tng tu ny, hnh gi pht trin
c mt mc nh rt mnh, chnh
nim rt mnh v rt t suy ngh. i
lc bn cng suy ngh song ch l
suy ngh v cc hin tng ang qun
st, khng phi ngh v cc vn
khc. giai on ny, hnh gi hu
nh chm dt mi suy ngh v vic
khc. Song thnh thong hnh gi cng
565

c ngh i cht v thin v cc kinh
nghim ca mnh. Trc khi t n
trnh ny hnh gi c rt nhiu suy
t, lo ngh khng bit mnh ang hnh
ng hay sai. y c phi l danh
khng? y c phi l sc? y c
phi l v thng? y c phi l kh?
S phn vn ny vn tip din. Nhng
khi t n giai on ny, mi suy ngh
ny u bin mt. Tin trnh hnh thin
tr nn rt t nhin v khng cn nhiu
c gng, v vy tm hnh gi tr nn
rt qun bnh. Hnh gi c tm x
(upekkha); pht trin c mt s
qun bnh rt mnh. Tm x ny c
nhiu c tnh v phng din; mt
trong nhng c tnh l khng s
hi, cng khng thch th. Thch th l
566

mt loi tm tham, a thch. Khng
phn khch, khng hnh phc cng
khng au kh. Tm tr nn rt yn
tnh v cn bng.

Qu trnh hnh thin tr nn t ng,
khng cn nhiu c gng. Tm an tr
trong mc hu nh sut thi gian.
i lc n cng phng i y . Hnh
gi nhn ra, ch th l ko n
quay li, khng cn phi vt ln vi n
na. Trc khi t n giai on ny,
tm ch mun phng i lang thang,
ngh ngi vic g . Bn ko n quay
li v ch vi giy sau n li phng i
tip. l mt cuc chin u, chng
ta phi vt ln vi chnh tm mnh.
Nhng sau mt thi gian, tm lng du
567

li v an tr ; chng ta khng cn
phi chin u vi nhng ngh ca
mnh na. S tinh tn cng tr nn rt
cn bng. Trc chng ta khng c
tinh tn v khng c nhiu nhit
tm, hng th lm. Nhng giai on
ny, tinh tn tr nn cn bng, va phi
v y . Trc kia chng ta c gng
qu mc, dc vo qu nhiu sc lc
v tm tr nn xo ng, tro c. Tinh
tn v c gng qu nhiu gy ra tro
c; tinh tn v c gng qu t khin tm
l , chm chp v li bing. giai
on ny, s tinh tn rt cn bng, ch
va gi chnh nim v s
hnh thin tip din u n. Hnh gi
c th ngi thin rt lu khng kh
khn, bi v giai on ny trong tm
568

khng cn xo ng, bt an na. Hu
nh mi khi hnh gi khng ngi yn
c th l du hiu ca tm xo
ng, bt an ch khng phi ch l do
ci au trong thn. Ngay c giai on
ny, ci au vn n v i, nhng bi
v tm c lng du v khng c
tro c nn cng khng c mong mun
lm g na. Tm ch gn cht trong
thin, quan st mi th sanh v dit
ngay ti ch, ngay trong st na hin ti.
mc thin cng tr nn ngy cng
vi t hn; chng xut hin rt nh
nhim v vi t. Trc kia, thng c
nhng suy ngh v cm gic th rp
xut hin, nhng gi y cc cm gic
tr nn rt m du v vi t. Cc suy
ngh tr nn rt chm, rt mn v vi t.
569


Nh vy, y tm c 6 c tnh:
khng s hi, chng phn khch; khng
a, chng ght, khng hnh phc cng
chng au kh (ngha l khng phn
khi, hng th v bt c iu g); thin
tr thnh t ng, tinh tn tr nn cn
bng, c th ngi lu khng gp kh
khn; mc thin tr nn rt vi t v
khng b xao lng, tn tm. C nhiu
loi x (upekkha) khc nhau. Loi x
ny c gi l tm x vi 6 c tnh.

Nh vy, tng tu ny c nh ngha
nh sau: Paccuppannanam
dhammanam viparinamanupassane
Panna udayabbayanupassane
nanam ~Pts i.57
570


T paccuppannanam rt quan trng.
N c ngha l hin ti, ngay trong hin
ti. Quan st tin trnh thn tm ngay
trong hin ti, khng phi suy ngh v
ci xy ra trc . Mt s ngi cho
rng: c ngh v qu kh thy tt c
nhng g tng xy ra u qua mt,
h cm thy nh vy l hiu c
v thng. Nhng khng phi l tr
tu thc s, khng phi l tu gic ch
thc v v thng.

Tu gic ch thc v v thng phi
din ra ngay trong hin ti, trong
chnh nhng g ang din ra by gi!

571

Do , paccuppannanam l ang din
ra ngay by gi. Dhammanam (t
Dhamma-php, c rt nhiu ngha),
y l tin trnh thn tm. Thy c
s dit viparinamanupassane) ca
nhng php ang din ra ngay trong
hin ti (paccuppannanam
dhammanam) v thc s tu tri n
(panna-vi tr tu) c gi
l udayabbayanupassane nanam hay
l udayabbaya-nana, Tu Sanh dit.

giai on ny, mi khi hnh gi ch
, hay bit mt i tng sanh ln, s
sanh khi tr nn rt r v n bin mt
ngay lp tc. Tm hay bit rt sc bn
v r rng, thy r sanh v dit, sanh
ngay lp tc, dit ngay tc th. Hnh
572

gi thy n sanh y v dit cng ti
y, m khng bin i tr thnh khc.

Jatam rupam paccuppannam tassa
nibbattilakkhanam Udayo
viparinamalakkhanam vayo ~Pts 54

c tnh sanh khi
(nibbattilakkhanam) ca sc din ra
trong hin ti (jatam rupam
paccuppannam tassa) c gi
ludayo; c tnh ca n c gi
l vayo. Hai c tnh ny
(udayo v vayo) i lin vi nhau to
thnh t udayabbaya.

Thc t c nhiu loi hin ti
(paccuppanna, Vsm. 431). C mt loi
573

c gi l santati-paccuppannam,
nhn nhn mi th nh l mt nhm,
mt hp th. Chng hn khi chng ta
nghe mt ting ng (chung ngn)
phi vi giy sau n mi bin mt.
Ting chung u tin chng ta nghe
boong! ri dn dn tan bin. Nu
nhn nhn nh mt tng th, ting
chung ko di n vi giy, iu ny
c gi l santati; santati ngha l
mt chui, coi ch mt chui ch nh
mt s vic duy nht. y l mt cch
hiu rt th thin v v thng. Nhng
nu ch hn na vo m thanh, bn
s nghe thy ting chung ngn, rt
nhiu ting ngn nh, ting sau sanh
ln tip ni ting trc, cng v sau
cng nh dn; thanh m mi sanh ln
574

trong tng khonh khc. Mi giy c
nhiu thanh m sanh ln v nhiu m
thanh dit i. Nu suy ngh trn l
thuyt, bn c th thy cc rung ng
m thanh xy ra vo khong mt ngn
ln mi giy, rt ngn ngi, rt
nhanh. Khana-paccuppananna (st na
hin ti) rt ngn ngi. Song cc hin
tng ca vt cht v tm sanh dit
nhanh n mc chng ta khng th
kinh nghim hay nhn thy c. c
Pht ni tin trnh thn sanh dit vo
khong 1000 t ln trong mi giy!
Kinh nghim c iu ny l mt
iu khng th lm c i vi mt
ngi bnh thng. Tin trnh tm cn
din ra nhanh gp hai ln. Tuy vy, nu
trong mt giy chng ta kinh nghim
575

c 10 ln v thng, th c th cho
rng mnh hiu c v thng.
Thng thng chng ta thy c
khong hai ln mi giy, nhng khi rt
nh tnh v tp trung, thi gian s ko
di ra, mi giy c th tr thnh mt
khong thi gian di. C lc, hnh gi
cm thy nh mnh c ngi c
c ting ng h, nhng nhn ng h
mi thy ch c 5 pht. mt giai
on kh trong thin, bn ngi 3 hoc 4
ting ng h, song li c cm gic l
mi ngi c khong 1 ting m thi.

Thi gian tr nn rt thng thc; N
c th di ra khi chnh nim nhanh
nhy v sc bn. C lc, khi bn th
nhp mt trng thi thm su, thi
576

gian bin mt. S bin dng ca thi
gian bt u xy ra t giai on u
ca tng tu ny.

giai on ny, khi kinh nghim mt
iu g , bi v i khi bn c thi
quen suy ngh v ghi nhn bng cch
nh danh, bn c t tn cho n,
nhng khong khc bn c t tn th
n khng cn na. Do , bn
c cm tng l mnh khng th t
tn cho mi th c na, ch c th
thy chng, quan st chng m khng
suy ngh, khng lm mt ci g ht. i
vi nhng ngi mi n, thin s dy
phi ghi nhn mi th: nghe, ngh
Song khi t n ch ny, ngay
khonh khc bn c ghi nhn, n
577

khng cn na. Bn khng th ghi
nhn c, bn bung b vic ghi nhn
v ch gi chnh nim v nhn tht su.

giai on ny, bn ch nhn v thy,
khng ghi nhn ci g, bn khng th
ghi nhn c na, bi v ghi nhn
th chm cn thy th rt nhanh.

Trong giai on ny, c lc hnh gi
thy c nh sng rc r (abhasa),
l du hiu ca mt ni tm rt nh
tnh, tp trung. nh sng ny c th c
nhiu hnh dng v mu sc khc nhau.
i khi l mt ngi sao sng rc xut
hin ri bin mt rt nhanh, c lc n
xut hin t mt bn di chuyn ngang
qua trc mt lm hnh gi rt thch
578

th. Lc khc hnh gi li thy nh
sng rc r ln rng ra nh mt mt
trng. Trong thin an ch nh
(samatha), hnh gi cng chng
nghim c loi nh sng nh th
ny. N l mt du hiu ca s tp
trung v sc mnh ca ni tm.

C lc dng nh thi gian tri rt
chm, iu c ngha l tm bn
ang lm vic rt nhanh. Gia nhng
tin trnh tm, lun lun l cui tin
trnh, c mt khong trng c gi l
dng tm hu phn-bhavanga (hoc h
kip tm).Khi hnh gi c qu
nhiu bhavanga, th thng c mt
khong trng ln. Trong mt giy
chng hn, nu c nhiu khong trng
579

xen vo gia, hnh gi ch c th kinh
nghim c mt s t i tng. t
khong trng, hnh gi s kinh nghim
c nhiu hn. Khi kinh nghim c
nhiu i tng, nhiu s vic, bn
cm thy thi gian dng nh chm
li. Nu nghin cu lng t v thuyt
tng i, bn s d dng hiu c
iu ny.

Khi tm lm vic nhanh hn, bn c
cm gic dng nh thi gian chm
li, iu ny rt thc. Trong mt giai
on khc ca thin, khi tm vt
khi thi gian, vt khi cc hin
tng, khong khc bn khng
thy sanh dit na, i vi bn thi
gian khng tn ti phi thi gian.
580

C mt cnh gii, trong thi gian
khng cn hin hu.

Mt c im khc ca giai on ny
l tu gic (nana) tr nn rt r rng,
thy r tm ch thun ty l mt tin
trnh, khng phi chng sanh. Bn
khng suy ngh v iu , bn ch
thy n ang din ra, n ch l mt tin
trnh, khng phi mt chng sanh no.
Khi kinh nghim mt tin trnh thn,
bn cng thy y nh vy, rt r rng,
khng cht nghi ng, khng gn cht
suy ngh. Bn thy n ch l mt tin
trnh t nhin, bn thy sanh dit rt r
rng, khng cn c gng, n rt n
gin v minh bch. Hiu bit rt sc
bn v r rng, tu gic sng sut, tht
581

k diu. Hnh gi ngc nhin l mnh
li c th thy c iu mt cch
r rng n th. Phn ln thi gian
chng ta thng rt l m, chm hiu,
ri tr, chng ta khng thy c ci g
r rng c. Song giai on ny,
khng suy ngh, chng ta hng tm
n vic g v thy n rt r rng,
nh n ang l. C lc chng ta cm
thy rt hnh phc v tha mn.

H (piti), rt nhiu h v nhit tm, i
khi h lc thm nhun khp c th.
Tm tr nn tnh lng n mc mi suy
ngh u chm dt, s quan st tr nn
rt r rng, tu qun tr nn rt sc bn
v sng sut. Lc s c mt loi h
lc sanh ln. Tuy nhin qu nhiu h
582

lc cng lm cho tm xo ng v iu
ny c th tr thnh mt loi phin
no. chnh l l do nhng trng thi
ny c gi l vipassanupakkilesa,
ty phin no ca thin vipassana. T
thn chng th khng phi l phin no.
Nu chng ta ch v khng b
dnh mc vo chng, khng t ho, t
mn v nhng trng thi ny, chng ta
s khng hiu sai v cc kinh nghim
. Khi chng sanh ch sanh ln ri
dit mt, ch l cc hin tng.

Song nu chng ta t mn v dnh
mc vo nhng trng thi ny, c lc
cn lm tng chng l Nit Bn;
khi n s tr thnh mt loi phin
no, mt tri kin sai lm.
583


Sau l n passadhi-an tnh; thn v
tm tr nn rt mt m, thc s mt
m, mt n mc bn tng nh mnh
ang ngi trong phng my lnh, c
lc bn c th cm nhn c nhng
git nc mt lnh trn thn, thm ch
nhit c th cng gim xung.
Trong cha ti , ti c mt ci nhit
k, my o huyt p v my o nhp
tim. Thnh thong ti buc chng vo
ngi v o huyt p, nhp tim v nhit
c th, qu thc nhit c th,
huyt p v nhp tim c gim xung,
iu cho thy s chuyn ha trong
c th chm li. Ch c tm l hot
ng tch cc, nhng khng phi l suy
ngh.
584


iu cho thy suy ngh tiu tn
nhiu nng lng hn. Lo lng cng
lm tn rt nhiu nng lng. Nu
bn khng suy ngh cng chng lo
lng, tm s tr nn rt sc bn v
ch s dng mt mc nng lng ti
thiu.

Bn cng kinh nghim c sukha
lc, bi v lc tm khng dnh mc
hay suy ngh bt c iu g. Tm rt an
lc v gii thot. iu ny nghe c v
ngc i. Lm sao ngi ta li cm
thy an lc khi thy mi th u sanh
dit tc th nh vy?

585

Bn cm thy an lc v bn hon ton
tch bit v bung x. S bung x
mang li nim an lc thc s. Dnh
mc l mt gnh nng. Hu ht mi
ngi u cm thy hnh phc khi
t c iu mnh mong mun.
Song hnh phc thc s l khng
mong mun g c.

iu ny rt kh m hiu c. Nu
khng hnh thin m ch ngh v n,
chng ta s khng th tin iu .
giai on ny, bn khng cn mong
mun bt c iu g. Khng mun g
c ngoi nhng nhu cu thit yu hng
ngy. Bn cng c c adhimokkha:
ch quyt tm v c tin su sc. giai
586

on ny, hnh gi c c tin thc s
su sc vo Php.

iu ny qu tht ng. Php hnh
ny thc s dn ti tu gic thm
diu v gii thot. Bn khng cn mt
cht nghi ng no na; hon ton
vt qua mi nghi ng.

Ri n paggaha: bn c rt nhiu tinh
tn v khng cm thy li bing mt
cht no. C th khng cn nng n
na. Bn ch mun tip tc hnh thin,
khng cht mt mi, khng hn trm,
khng r ri bun ng. Mt s ngi
cn khng ng t no, h c hnh thin
c ngy ln m. Khi bn t lng
xung ng, ng tr nh trc l mnh
587

s phi ng, m hy chnh nim cng
nhiu cng tt cho n khi bn ri vo
gic ng, th l . C th bn cn phi
ng. Sau vi gi bn thc dy v cm
thy sn sng hnh thin ngay, khng
cn l m bun ng cht no na.

Upatthanam: chnh nim rt sc bn,
rt mnh. Chnh nim v nh khc
nhau, mc d mt mt no chng
tng t nhau. Khi bn c nh, tm an
tr ti mt im, song bn khng
thc s thy c sanh dit mt cch
sc bn. Khi thc s chnh nim, bn
thy sanh dit rt sc bn, v tm lun
an tr quan st tin trnh. Thin an ch
nh (samatha) em li cho bn nh
tm thm hu, song khng a n tri
588

kin v tr tu sng sut. Tm cng tp
trung, n an tr trn mt mc cng
lu. Khi tp trung hn na, tm s tr
nn thun ty chnh nim trn mc
v an tr . i lc bn mt chnh
nim, nhng tm khng h b xao lng,
phn tn. Tm tr nn rt tnh lng,
nh tnh m vn rt chnh nim theo
di mc. Trong trng hp , nu
hay bit iu ny ang din ra th hy
c gng gia tng thm chnh nim
bng cch hay bit thm nhng mc
khc. Nu cng lc chnh nim trn hai
mc, bn s gi vng c chnh
nim v tnh gic hn na.

Khi chnh nim rt mnh, bn c th
hay bit c rt nhiu th ang din
589

ra cng mt lc. Bn khng cn phi
c gng hay bit mt hay hai mc
na, khng phi c gng hay bit bt
c ci g, khng cn la chn mc
m ch n thun chnh nim. Khi c
chnh nim, bn s thy mi th i ti
p vo tm chnh nim, i tng p
vo tm chnh nim. Nhng khi c qu
nhiu i tng ti v chnh nim
khng th x l ni tt c mi th, tm
s tr nn tro c, xo ng. Khi bn
thy tm mt i s r rng, minh bch
th hy c gng thu hp mc li,
nh tnh tr li v ch vo mt hoc
hai mc thi. Bn cn phi c mt
cht iu chnh.

590

Lc u chng ta c gng ch n
mt mc v tm c phng i, lang
thang y . Chng ta nhn ra s
phng tm , a n tr li an tr vo
mt mc khc. Chng ta phi thc
hnh tht chuyn cn, tch cc. Song
giai on ny tm lun lun an tr
, n lun lun hin din.

i khi bn thy chnh nim nh mt
chic gng, mi th i qua trc
mt gng u c phn chiu
trong , bn hay bit n mt cch t
ng. Khng cn phi lo gi chnh
nim na.

Chnh nim (sati) v tnh gic
(sampajanna) rt mnh trong giai on
591

ny, ngay c giai on trc n cng
mnh ri. Mnh ngha l chnh
nim lun c mt v sn sng trong
mi lc. Bn khng cn phi la chn
mc na. Chnh nim lun c v
n t ng hay bit bt c ci g sanh
dit trong st na hin ti. Bn hnh
thin rt d dng.
Mt iu na, m thc ra l quan trng
nht, l nikanti: s dnh mc. Tt c
9 loi kinh nghim trn t nhiu u
xy ra vi mi thin sinh. y l du
hiu cho thy tm tr nn nh tnh
v chnh nim hn. l l do ti sao
c lc bn thy nh sng, c lc tu
gic rt sc bn, c lc rt nhiu h, an
tnh, an lc, hnh phc, nhiu c tin
v tinh tn Nhng kinh nghim ny
592

rt tt. Khng c ci g sai trong c,
song nu bn dnh mc vo mt trong
nhng kinh nghim ny, khi bn s
tr thnh phin no, nhim . Bn thn
nh sng khng phi l nhim. Tu
gic r rng khng phi l nhim.
Chng rt thanh tnh v rt tt p. Ch
khi bn dnh mc vi chng th chng
mi tr thnh nhim .

C khi bn dnh mc vi ci thy bit
r rng v sc bn ny, bn hnh din
v n v mun c li kinh nghim .
Ci mun chnh l nikanti (dnh
mc) v l nhim .

Bt c kinh nghim no i km sau y
u c th gy ra s dnh mc, tham i
593

(tanha), ng mn (mana) v t kin
(ditthi). Khi thy nhng loi nh sng
rc r, c khi l mt chm sng ta
rng khng c hnh dng nht nh,
chng ta thy tm mnh rt sng sut
v bi v tm tnh thc nn chng ta
mi kinh nghim c s sng sut
ny. Mt s ngi lm tng rng
mnh c o. By gi ti c
o, tm ti v vng trong sng, v
cng an lc, tnh lng v gii
thot, tu gic v cng sc bn, n
khng th no tt hn th. Nu lm
tng nh vy th l tri kin sai lm,
tham i (tanha), ng mn (mana) hoc
t kin (ditthi) s sanh khi, y chnh
l nhim . C tt c 10 loi nhim
trong thinVipassana (10 ty phin
594

no); 9 loi u bn thn n khng phi
l nhim , ch c loi th 10 mi thc
s l nhim . Xin hy hiu iu ny.
Bi v c tm x (upekkha), tm ta tr
nn qun bnh n mc khng cn phi
c gng hnh thin na. Qu trnh thin
tp t din tin. i lc chng ta ngh
rng mnh khng cn phi lm g c,
ch th gin bung x thoi mi. Lc
u lm nh th, bn s cm thy rt
tt p; bn khng phi c gng, tht
th gin v thoi mi, v cng an lc,
tnh lng v gii thot. Nhng sau mt
thi gian, tm bn mt tinh tn, n tr
nn l v bun ng, mt i s sc
bn v chnh nim v sau s mt
nh tm. Mi khi tri qua kinh nghim
ny, iu quan trng l phi t nhc
595

mnh rng bn thn iu khng phi
l nhim . Ch c s dnh mc vo n,
s t mn hoc thy bit sai lm mi l
nhim .

Cc loi nh sng rc r c th xut
hin trong thin an ch nh (samatha),
ch nh vo s tp trung n thun, v
chng cng c th xut hin trong tu
gic Vipassana; s hiu bit tr nn rt
r rng v sc bn n mc bn cm
thy bn trong mnh rt sng sut.
Thc ra, chng ta kinh nghim c
nhng iu ny ngay t lc u thc
hnh Vipassana. Ngay tu gic th
nht, khi tm tnh lng v sng sut,
nim v nh tng i mnh, thnh
thong chng ta cng kinh nghim
596

c trng thi nh nhng hay h lc,
hng th ny ri. Tuy nhin, giai
on ny, n mnh n mc mt s
ngi, ty vo tnh cch ca mi c
nhn, nhn thy nhiu hnh nh khc
nhau nh hnh nh c Pht hay
nhng khung cnh bnh an.

Bn thn ti l ngi yu thch khung
cnh thin nhin, ti yu thin nhin,
bi vy ti thng c xu hng nhn
thy hu ht nhng cnh ni rng, ao
h, c lc nhn thy mt mt h sng
trong nh mt tm gng. Ty thuc
vo c im tnh cch ca mi ngi,
cc hnh nh nh vy thng xut hin
trong tm, rt sc nt v sng ng,
nh th bn ang chnh ni vy.
597

Trong mt s trng hp, bn c th
din dch v hiu c nhng hnh nh
ny, song s din dch khng quan
trng. Bn cng c th tm hiu c
c tnh cch ca mnh na. Mt ngi
c bn tnh t nhin l sn s nhn thy
cc hnh nh gh rn nh xc cht,
nhng khun mt xu x. Ngi c
nhiu c tin c th thy nhng hnh
nh c Pht rt p; c khi cn nhn
thy c Pht ang sng, rt thc,
ang c ng, lm vic ny vic kia
na. Tht ra bn khng thy c c
Pht tht, m chnh tm ca bn to ra
hnh nh .

Khi thy nhng th nh vy, bt k l
thy ci g, ch hay bit v nhn r
598

chng, ng din dch, tm hiu bt
c iu g, bi v khi din dch l bn
suy ngh. Khi suy ngh bn s mt
nim v nh, chnh nim s thoi
ha.

Khi kinh nghim c cc loi nh
sng ny, bn cm thy rt nh nhng.
Bn ngh rng, v mnh c o nn
nhng nh sng ny xut hin, l s
hiu bit sai lm, bi v hnh gi cm
thy rt an lc v thch th nn tm
tham sanh khi. C lc, cc suy ngh
cng xut hin, hnh gi thy cc hin
tng sanh dit v suy ngh: y
thc s l v thng. Ngay c khi bn
suy ngh, chnh nim vn rt sc bn
v chng ta ngh s hiu bit ca
599

mnh rt sc bn. Bn t ng ha
mnh vi s hiu bit . N tr thnh
s hiu bit ca ti, tr tu ca ti,
tu gic ca ti, v ci ca ti ny
chnh l nhim . Tu gic khng phi
l nhim , song ci ca ti tr thnh
nhim .

Mt trng thi h rt mnh s xut
hin; n c th trn ngp khp c th,
hoc ch mt phn ca thn, ging nh
nhng t sng. i lc bn c cm
gic thn th mnh ang tri bng
bnh, hay khng c trng lng, c lc
ton thn bin mt, ch cn li tm, cn
li chnh nim . Hnh gi c th
khng cn thc v khng hay bit
c nhng g xung quan na. Trong
600

mt s trng hp, hnh gi thy tt c
cc hin tng thn tm dng li v
bin mt, nn vi cho l c o.
Mt c im ca s gic ng l thn
hnh v tm hnh u dit, song giai
on ny th cha phi l gic ng thc
s. Trong mt st na ngn ngi tm
cht dng li, c mt khong trng no
, song ngay lp tc bn li chnh
nim tr li v thy rng c mt
khong trng va qua.

S khc nhau gia hin tng ny v
s c o thc s l sau khi thy
khong trng , sc bn v sng
sut ca bn vn nh c, bn thy li
cng vn nhng hin tng y ht nh
601

c, theo mt cch nh c khng h
thay i.

Sau khonh khc gic ng thc s, khi
n xy ra, tm s chm li mt cht,
khng cn sc bn nh c na. Mc d
nim v nh vn c , nhng tm
khng cn sc bn v nhanh nh trc
na. Nh vy, khong trng ny khng
phi l s gic ng thc s.
i khi s an tnh rt mnh, thn v
tm tr nn rt an tnh v ri tr thnh
mt nhn thc, ch trong mt khonh
khc rt ngn. C lc nh rt su v
mc thin tr thnh m nht v bin
mt, tm tr nn trng rng, khng hay
bit g na. Thn vn gi nguyn nh
vy, rt tnh lng, khng lay ng cng
602

khng gc xung. Khi bun ng th
thn thng r xung. Nhng vi
loi nh ny, thn khng h xung,
mc d c lc bn cng b bun ng.
Bi c tm x v qun bnh, bn khng
cn phi lo lng g n thin na. Lc
u th bn lo lng rt nhiu: Ti c
chnh nim khng? Tm ti c cn
y khng? Tm c b phng i u
khng?. C rt nhiu suy ngh v lo
lng cho thin tp, song giai on
ny, bn khng cn suy ngh hay lo
lng bt c iu g na

---o0o---
603

Phn 2 : Tu th t: Kinh nghim s
sanh dit ca cc hin tng . Phn
bit o v phi o
Cng trong giai on ny, nhiu
chng bnh trong c th bin mt,
khng ch l bnh thn kinh m cc
bnh ca thn cng khi hn. Trng
thi an tnh, khinh an v h lc c
tc dng cha bnh rt hiu qu. V
vy bn thng nghe ni nhiu
ngi khi bnh nh hnh thin.
Nhiu chng bnh s hi, lo lng v
c, mt ng cng c cha khi
hn. Khi c nhiu s tnh lng v an
tnh trong tm, hnh gi s khng
thch n nhng ni ng ngi, n
o, no nhit na. H c trnh mi
hot ng v nhng xo dng khng
604

cn thit. H ch mun trnh i tht
xa, sng mt ni tht yn tnh v
bnh an tp trung hnh thin.
Tu th t : Kinh nghim s sanh dit
ca cc hin tng. Phn bit o v
phi o.

Tm tr nn rt an tnh v th gin, th
gin hn na v ri sau mt lc khng
cn thc. Khi qu th gin, bn s tr
nn mt thc. i khi ch l mt
gic ng say tht s! Gic ng ny rt
khc vi gic ng bnh thng. Thng
thng khi bn ng th thn khng th
gi c t th ngi, n s tr nn o
l, mm r ra. Khi bn hnh thin, tm
c th rt tnh lng v an lc, nh rt
mnh, khi bun ng thn khng h r
605

xung, m vn gi nguyn c t th
c. Khi bn thc dy, tm vn rt trong
sng, r rng v khng h cm thy l
, mt mi. Bn li sn sng hnh
thin tip. Nhiu ngi ti bit, v
ngay c ti i khi cng kinh nghim
c iu , sau khi ngi thin nhiu
ting trong ngy, c lc b ri vo gic
ng, i khi rt lu. Khi thc dy tm
vn rt ti mi, sng khoi, trong
sng v tnh thc v khonh khc thc
dy, bn t ng hnh thin tr l.
Thng thng khi ngi ta thc gic,
h khng thc s bit l mnh tnh.
Cc ngh m mng cn tip din c
mt lc lu ri h mi tnh dy c;
song i vi cc thin sinh th ngay khi
h va thc dy, tm u tin sanh
606

khi l hnh thin ngay; thin sinh sn
sng hnh thin. l mt iu rt
tt.

iu ngc nhin hn na l giai on
ny mt s ngi c th hnh thin c
trong gic m na. Bn bao gi
nghe ni n iu cha? Bn c th
hnh thin trong m c khng? S
ph ti thng hi kim tra ti th ny:
Con c hnh thin trong khi m
khng. Ti p: Bch thy, con vn
cha c . S ph ni: c ri,
vy hy c gng chnh nim hn na,
chnh nim hn, hnh thin nhiu hn
na. Ti c gng hnh thin nhiu
hn, v ri mt ln ti hnh thin
c trong m. Ti cm thy rt hnh
607

phc bi v ti c ci trnh vi S
ph. Chng ta thng mun lm thy
mnh hi lng v mun thy ngh tht
tt v mnh. V vy ti vi tm n cc
ca ngi, ngi ch bn ngoi cho n
khi S ph i ra v ni: Con c iu
ny mun trnh vi thy. Hi ti
cn rt tr v vn cn rt tr con na,
rt u tr, nhng bi v rt vui nn ti
phi ni cho thy bit. S ph ngi
nghe rt hi lng, mm ci v ni: rt
tt, chnh nim ca con mnh hn
ri .

Thm ch chng ta cn c th hnh
thin mt cch v thc na, n tr
thnh mt thi quen. Trong gic m,
608

chng ta thng m thy nhng vic
mnh lm ban ngy.

Mt bc s c th m ang m x,
khm bnh, tim thuc hay tip bnh
nhn. Ngi bn hng c th nm m
ang bn hng cho khch. Mt sinh
vin th m thy mnh ang lm bi thi.
C ln ti cng nm m ang lm bi
thi, tht kinh khng, ti qun mt iu
g v khng th tr li cu hi thi
c! iu t nhin l chng ta hay
m thy nhng vic thng lm. Nh
vy, hnh thin trong gic m l mt
du hiu cho thy hnh thin ang tr
thnh mt thi quen ca bn. Giy pht
va thc dy l bn sn sng hnh
thin. Sau mt thi gian, bn s khng
609

cn nm m nhiu na, rt t khi bn
m, bn ng v khi thc dy l sn
sng hnh thin ngay; khong gia
khng c gic m no c.

Mt v Alahn khng cn nm m
na. M l du hiu cho thy vn
cn mt loi tm si no , c mt ci
g v thc vn ang xy ra. Si c
nhiu ngha: ngu n, m lm, ri tr,
mui lc v o tng. i vi mt
v A la hn th khng cn c ci g l
v thc na. V thc v hu thc
tr thnh mt. i vi hu ht mi
ngi, v thc nhiu hn hu thc.
Rt nhiu ngh v thc vn tip
din ngay c khi chng ta ang thc.
Nhng i vi ngi hnh thin,
610

nhng ngh s tr thnh hu
thc.

chnh l cch hnh gi c th
chuyn ha v thc ca mnh, y l
mt quan im ht sc k l i vi
cc nh tm l hc. chnh l cch
thin tc ng n tnh cch ca con
ngi. Khng c cch no d lm c
iu ny hiu qu hn hnh thin.
Nhiu loi bnh tm thn, suy nhc
thn kinh bit mt; bn khng cn
phi lm bt c vic g vi chng. y
thc s l mt cch rt tt pht trin
cc c tnh tt v vt qua nhng thi
quen xu ca mnh. Rt nhiu ngi
hnh thin n giai on ny b
thuc l. Ht thuc thc ra khng
611

phm mt gii no c, nhng nhiu
ngi b. Thm ch h cn b
khng ung qu nhiu tr v c ph
na. Bt c loi dnh mc hay nghin
ngp no cng u b t b. Thc ra
bn cng khng cn phi c b, m
ch v khng thy thch na. Rt nhiu
ngi ti bit, trong c c mt s
bn b ca ti, trc y nghin ru
v ht thuc rt nhiu, nhng sau h
b tt c.

Cng trong giai on ny, nhiu chng
bnh trong c th bin mt, khng ch
l bnh thn kinh m cc bnh ca thn
cng khi hn. Trng thi an tnh,
khinh an v h lc c tc dng cha
bnh rt hiu qu. V vy bn thng
612

nghe ni nhiu ngi khi bnh nh
hnh thin. Nhiu chng bnh s hi,
lo lng v c, mt ng cng c cha
khi hn. Khi c nhiu s tnh lng v
an tnh trong tm, hnh gi s khng
thch n nhng ni ng ngi, n o,
no nhit na. H c trnh mi hot
ng v nhng xo dng khng cn
thit. H ch mun trnh i tht xa,
sng mt ni tht yn tnh v bnh an
tp trung hnh thin.

giai on ny, ngay c khi i, bn
cng c cm gic nh ngi mnh
khng c trng lng. Bn ngh n
vic bc chn v chn sn sng
bc ti. Bn chnh nim hay bit iu
nhng khng c cm gic v sc
613

nng. Bc ny tip ni bc kia, bn
cm gic nh mnh ang i trn khng
kh vy, cm nhn mi s xc chm
ca chn vi sn nh. Bn cm nhn
c cm gic xc chm nhng khng
cm nhn c trng lng ca chn,
bn c th bc i rt nhanh, c cm
gic nh mnh ang chy. Khng au,
nhc, khng cm thy nng nc. Tm
khng h xao lng. Say y l mt bi
k trong kinh Php c (Dhammapada),
mt bi k rt hay:

Sunnagaram pavitthassa,
santacittassa bhikkhuno, amanusi rati
hoti, samma dhamma
vipassato. ~Dhpd 373

614

Hnh gi hnh thin mt ni thanh
vng (Sunnagaram pavitthassa,
santacittassa bhikkhuno). V y cm
nhn c h lc v hnh phc cao
thng vt ra ngoi hnh phc th
gian (amanusi rati hoti); bi v v y
c nm hng v ca chnh Php
(samma dhamma vipassato).

Yato yato sammasati, khandhanam
udayabbayam, labhati piti pamojjam
amatam tam vijanatam. ~Dhpd 374

Mi khi qun st ng un, thy c
sanh dit (yato yato sammasati,
khandhanam udayabbayam), v y cm
nhn c h lc v v ngt ca Php
(labhati piti pamojjam). l liu
615

thuc b cho nhng ngi c tr
(amatam tam vijanatam). H cm
nghim c y chnh l con ng
a n gii thot v tin tng php
hnh ny chnh l php hnh dn n
gii thot.

Bn chc chn v iu . l l
do ti ni vi cc bn khi t n giai
on ny l bn i ng ng,
trong chnh o. Bn thc s hc
c cch hnh thin; php hnh ca
bn vng mnh. Giai on ny c
gi l balava-vipassana; balava ngha
l rt vng mnh. Trc giai on ny
c gi l taruna-
vipassana; taruna c ngha l cn non
yu, cha ln mnh, cha chn mui.
616

giai on ny tu qun Vipassana
chn mui.

Mt iu khc c th lm hnh gi xao
lng giai on ny l: v c rt nhiu
c tin trong php hnh, kinh
nghim c h lc, s nh nhng
khinh an v gii thot, nn v y mun
k cho nhng ngi khc v khuyn
khch h hnh thin.

Hnh thin i, b ht mi cng vic
i, nhng vic bn lm qu lu
ri, b ht i m hnh thin. V y
mun khuyn khch v dy d mi
ngi. Nhng nu lm nh vy, bn
s ph hng thnh qu thin tp ca
mnh. ng dng li i dy d
617

ngi. Hy tip tc thc hnh. Cng
ng i khuyn khch ngi
khc. Bn c th lm vic v sau
ny. Nhng tht kh khng lm
iu ; rt kh cng li.

giai on ny bn nhn ra tm chnh
nim v mc, chng n vi nhau
v xc chm nhau. mc n v qut
vo tm. S tip xc gia tm v
mc tr nn rt r. Trc khi t n
giai on ny chng ta khng hiu
c phassa-xc l g. Chng ta
nghe v suy ngh v n nhng cha
thc s kinh nghim c n. Tuy
nhin, giai on ny chng ta thc s
nhn bit r rng s tip xc gia tm
v i tng. V d, trc giai on
618

ny ging nh nm mt qu bong
tennis vo tng. N ng vo tng
v bt tr li. Khi t n y, n
ging nh nm mt qu bong rt dnh.
Khi ng phi i tng, n lin dnh
cht . Chnh nim khng h xao
lng hay lang thanh i u c. Trc
kia, chng ta phi c gng tm mc
chnh nim, n gi chng ta khng
phi lm iu . i tng t n vi
tm, n vi chnh nim v chnh
nim lun c sn . Tuy nhin, bi
v c qu nhiu hng th, h lc, tinh
tn v sng sut nn chng ta b dnh
mc vo trng thi v khng mun
ngng hnh thin, mc d v mt mt
no th rt tt, v chng ta khng
li bing hay xao lng na, song mt
619

khc chng ta li b dnh mc vi n.
Hu ht chng ta khng nhn ra c
l dnh mc.

Chng ta ch ngh Ti rt hnh phc
khi hnh thin, ti thch hnh thin.
Lm sao phn bit c? Khi khng
cn kinh nghim c nhng iu y
na, chng ta cm thy khng vui,
Ti mun c na, lm th no ti
c li c. y l nhng du hiu
cho thy bn ang b dnh mc vo
n. Bn cng mun c, li cng kh
t c. N l mt th rt xo
quyt. giai on ny, iu quan
trng l bn phi quan st tc ca
mnh. Nhn r tm mnh thy:
By gi ti ang c lm iu g? C
620

phi ang c ly li trng thi
khng?

i lc, bn phi ra ngoi, kim ci g
n chng hn, v khng nhiu th
bn cng b phn tn, xao lng mt mt
lc. Khi n xong, bn quay li hnh
thin v mong l s tr li c trng
thi c, s mong i l mt chng
ngi.

Mi khi hnh thin chng ta phi t
nhc nh mnh: Ti khng c gng
lm iu g c. Ti khng c t n
ch no. Khng c kinh nghim li
nhng iu kinh nghim trc
kia; ch chnh nim trn ci ang
din ra by gi. iu ny rt n
621

gin. Ci chng ta lm khng phi l
c t c ci g hay n c
mt ch no . Ci chng ta lm l
Y V BY GI, ch vo bt
c nhng g ang din ra trong hin
ti.

Tuy vy, mc d c thin s cnh
bo nhiu ln, nhng khi mi vic din
ra nh th chng ta vn b dnh mc,
vn hiu sai v n. y l mt iu
chng ta phi vt qua. iu quan
trng nht l khng c kt li .
Khi iu ny xy n, nu bn bn
cnh thin s th hy trnh php vi
thin s, thin s s ni: Hy nhn
xem, con ang b dnh mc y, trc
ht hy quan st chnh s dnh mc y
622

. Thin s s khng ni: bn phi t
b dnh mc, bi v nu cha nhn ra
dnh mc th lm sao m t b c?
Dnh mc xy n mt cch rt v
thc. iu u tin bn cm lm l
phi nhn thc c n .

Li khuyn ny c ngha rt ln.
Chng ta mun vt qua c bt c
iu g th trc ht phi thc c
n . Khng thc c n, chng ta
s khng th vt qua c, d n l
ci g chng na. Thin s s khai th
cho bn: Hy nhn vo tm mnh
thy c s dnh mc . Nu bn
thy c n, mt thi gian n s yu
i v bin mt, nhng n s cn quay
li, bn nhn, n bin mt v ri li
623

quay tr li. Sau mt vi ln n s i
hn v khng cn quay li na.

Bn s hiu ra dnh mc vo nhng
trng thi an lc, nhng kinh nghim
tt ny khng phi l chnh o.
Dnh mc l t o, bt k l dnh
mc vo ci g. Ngay c kinh nghim
trong thin, mt khi dnh mc vo
chng l bn i vo ng t. Nu
thy v vt qua c nhng dnh
mc , bn s hiu rng: ch vo
bt c nhng g ang din ra trong
hin ti, ni thn tm mnh, chnh
l chnh o.

Tri kin ny c gi l o Phi o
Tri kin Tnh (Maggamagga-
624

nanadassana-visuddhi). Magga l o,
con ng;amgga l phi o, thy
c u l o, u l phi o. Thy
c hai iu ny mt cch tht r rng
chnh l mt loi thanh tnh ca tm,
Tri kin tnh-nanadassana-visuddhi,
visuddhi l thanh tnh ha.

Tt c chng ta, lc ny lc khc, u
c khi lc vo ng t, nhng cng
khng sao, iu s phi xy ra,
chng ta thy r iu v ri quay li
chnh o. Phm sai lm, hc c
mt bi hc t , t sa mnh v tip
tc lm iu ng n, tt p. l
cch chng ta hc hi v trng thnh.

625

Khng phm sai lm v khng sa
cha sai lm chng ta s khng th
hc hi v trng thnh c. Nh
vy phm sai lm th cng c,
khng sao c! Song ng sai lm
c lp i, lp li hoi.

Ti s tm lc mt cch ngn gn li
nh sau. giai on u tin ca thin
tp, trc tin bn thy c tnh cht
t nhin ca cc hin tng thn, tm.
Sau , chng ta s thy mt cch tng
qut v thng, bt toi nguyn v
khng c linh hn, khng c thc th
thng hng vnh cu no, khng th
lm ch v trng rng. Sau na, chng
ta thy sanh dit mt cch rt sc bn
v r rng. Sau bn s thy c s
626

dit. Khi mi thy sanh dit, chng ta
ch thy c s sanh nhng khng
thy s dit. Trc khi thy mt hin
tng c dit i, chng ta thy mt
hin tng khc sanh ln; n c tip
tc nh th; mt s vic sanh ln, ri
li mt s vic khc na sanh ln. Sau
chng ta thy s sanh dit, ri n
mt khong trng, ri n mt sanh
dit na, ri li mt khong trng.
Chng ta cng thy c c khong
trng . Sau mt thi gian, bn ch
cn ch n s dit, khng ch
nhiu n s sanh nh trc na.
giai on ny, v thng s tr nn
ngy cng r, mi th u dit i rt
nhanh chng.

627

Khi thy v thng tht r, trong tu
gic bn cng thy bt toi
nguyn, v sao? Bi v n sanh dit
qu nhanh, lm sao c th tm c
cht toi nguyn no trong , lm
sao c th nng ta vo chng
c?

Bn c th thy rng mi khonh khc
u l s sng v ci cht. Bn khng
th gi li ci g, khng c g bn c
th bm vu, bi v mi th u sanh
dit qu nhanh, chng khng chu s
iu khin ca bn.

Mi kinh nghim, mi cm gic, mi
t tng, mi st na tm, ngay c tm
628

chnh nim ny, tt c u khng
ngng hoi dit.

Nh vy, giai on ny s hnh thin
ca bn tr nn rt hon chnh. Bn
thy mc sanh dit. Bn thy tm
sanh dit. Bn thy tm thin ang kinh
nghim, ang hay bit tu
qun Vipassana ny, ngay c tm
chnh nim ny cng u sanh dit.
Lc u chng ta thy nhng hin
tng ca thn khng phi l ti,
khng phi ca ti; ci suy ngh ny
khng phi l ti, khng phi ca ti.
Song bn vn thy c tm chnh nim;
n chnh l ti, ti ang hnh thin, ti
ang thy, ti ang chnh nim. Khi
t n giai on ny, bn thy ngay c
629

tm thin, ngay c tm chnh nim ny
cng dit. C mt v d din t iu
ny nh sau. Khi ha thiu mt xc
cht, lc u bn phi dng mt que
ci di lt ci xc. Khi xc thiu
xong, bn vt b que ci i, vt b,
khng gi li g c, bn khng th gi
li ci g.

Ngay c tm thin, tm chnh nim
cng quy v v thng; n cng l v
thng. Ch khi th tri kin v v
thng mi y .

Nu bn vn cn thy bt c phn kinh
nghim no l ca mnh, th bn vn
cha hon ton hiu v kinh nghim
c v thng thc s. Ngay c tm
630

chnh nim v tu gic cng sanh v
dit, hnh gi c th lp i lp li nhiu
ln nh vy. Trong kinh in c ni
rng bn nn lp li 10 ln, nhng
khng nht thit phi lm qu nhiu
nh vy. i tng, tm v tu gic,
thy c ba u sanh dit, qun st tu
gic li 10 ln, song khng cn phi
n tn 10 ln. Qun st tu
qunVipassana ny (vipassana-nana)
v thy n l v thng c gi
l pativipassana. Tu
qun vipassana u tin c gi
l vipassana; qun st
tu vipassana , tr tu thy c n
l v thng c gi l pativipassana.
Chnh tuvipassana ny li tr thnh
mc ca thin vipassana. Ti ngh
631

nh vy l kh r vn ny ri,
ng khng?

Ngay c tr tu cng v thng, ngay
c chnh nim cng v thng,
giai on ny bn c th thy r iu
. Thm ch bn cng khng t
ng ha mnh vi tm chnh nim
na, cng nh sau khi thiu xc
xong th bn t lun que ci.

Tun ti ti s ni chi tit v tu th
5, Bhanga-nana, Tu Dit. Sau tu th
t, mi vic s tr nn d dng hn
nhiu. Nu cc bn c cu hi no v
tng tu th t ny hoc bt c iu g
cha r, xin c hi.

632

Hi & p: Tu gic th nht c gi
l Nama-rupa-pariccheda-nana, Tu
Phn Bit Danh Sc (1), thy danh ch
nh mt tin trnh, tm l mt tin
trnh v sc, thn vt l l mt tin
trnh. Thy n khng phi l mt chng
sanh, khng phi n ng hay n b,
khng mu sc, dng hnh. Cng ch l
cng; bn khng th no ni tnh cht
cng ny l ca n ng hay ca n
b c. Cng ch l cng; mm ch l
mm, chuyn ng ch l chuyn ng,
n khng phi l n ng hay n b.

Nhng hin tng ny khng c hnh
th, dng iu, chng ch l cc tnh
cht. Xin hy ch n iu ny. Khi
hnh thin chng ta ch ch n
633

cc tnh cht, bt c tnh cht no
cng khng phi l mt chng sanh.

Danh cng vy, bn c th thy n ch
l nhng hin tng tm l; n khng
phi l mt chng sanh; tham khng
phi l n ng hay n b; tham ch l
ham mun mt ci g . D n xy ra
cc bn hay trong ti, n cng ch
l mt tnh cht ham mun.

Tham ci ny hay tham ci kia, iu
khng thnh vn , n ch th
hin bn cht ca lng tham.

Bt c mt trng thi tm no cng ch
l mt trng thi tm, khng phi l
chng sanh, khng phi mt thc th,
634

khng phi n ng hay n b. Thy
r danh sc c gi l Nama-rupa-
pariccheda-nana, Tu Phn Bit Danh
Sc. C hai th cng din ra. Mt l
danh v ci kia l sc.

Sau bn c th thy nguyn nhn
ca nhng hin tng thn tm ny;
gi l Paccaya-parigaha-nana, Tu
Phn Bin Nhn Duyn (2). Sau bn
thy c v thng, kh, v ng mt
cch tng qut, gi l Sammasana-
nana, Tu Thm St (3). giai on
ny s c rt nhiu suy ngh v Php
sinh khi, suy ngh v danh, sc, v v
thng, kh, v ng. Sau giai on
ny, cc suy ngh nh vy s khng
cn na. Bn thy mi th sanh v dit
635

mt cch rt sc bn, rt r rng;
c gi l Udayabbaya-nana, Tu
Sanh Dit, l tng tu th t (4). Tng
tu th nm c gi l Bhanga-nana,
Tu Dit (5): tan hoi, bin mt.

Hi & p: Cha, cha u, mi ch
c c na ng thi. Song thc ra
y mi chnh l s khi u thc s
ca thin Vipassana. Mt yu cu
gic ng l phi thy sanh dit tht r
rng. y l giai on cao ca
thin vipassana, giai on balava-
vipassana.

Hi & p: Theo th t, ng vy, cc
tng tu xy n theo trnh t, song
mt s ngi tin rt chm v dng li
636

mt tng tu rt lu, ri li tin rt
nhanh mt tng tu khc v li chm
li mt tng tu khc na. N xy ra
nh vy, nhng vn phi xy ra theo
th t, theo ng trnh t nh th ny.
Khng phi tt c mi ngi u kinh
nghim y ht nh nhau. Mt s ngi
phi mt rt nhiu thi gian tng tu
u tin, tng tu th hai v th ba th
li rt nhanh, v c th li cn rt nhiu
thi gian pht trin tu th t. Trong
thc t, tu th nht phi mt nhiu
thi gin pht trin, tu th hai v
th ba khng cn lu n nh vy. Tu
th t cn mt s thi gian pht
trin bi v c kh nhiu tr ngi, nhiu
s dnh mc v xao lng trong qu
trnh kinh nghim ca hnh gi. Sau
637

n c th nhanh hn cho n mt giai
on khc hnh gi s b kt li. Ti s
ni n giai on sau. y l trnh
t pht trin cc tng tu gic.

Hi & p: Nu khng tip tc thc
hnh bn s mt ht cc tu c.
Trong hu ht trng hp, bn s
quay li tu th nht, song s khng
hon ton trng tay v s 0.

Hi & p: iu c ngha l khi
bn vt qua giai on gic ng u
tin. Cn trc bn vn c th mt
cc tu gic t c. Song ngay c
khi mt n, bn vn gi li c mt
tr tu su sc v ngay c khi bn cht,
kinh nghim ny vn c sc mnh rt
638

ln. Tuy nhin bn vn c th phc hi
li. ng nn lng. Ngay c khi bn
ngng hnh thin, bn cng khng cn
b m m, ln ln c na; bn vn
gi c mt mc chnh nim no
v khi hnh thin tr li, bn s pht
trin n mt cch d dng.

Hi & p: Mt mc chnh nim
no , ng vy. Ch c nh
(Samadhi) thun ty bn s khng th
thy c v thng. Bn ch c th
thy c tnh cht, nhng s khng
thy c sanh dit. Bn c th tr tm
trn mt khi nim no , hoc thm
ch c th tr tm vo h khng. Ti
th lm nh vy mt thi gian di v
rt thch n. Bn c bit ti sao quan
639

h khng li tt nh vy khng? H
khng khng lm cho bn au kh.
ng, bn c th lm nh th, nhng
khi bn dnh mc vo n v khng t
c n, bn s thy au kh. Nhng
nu tip tc thc hnh, bn s th nhp
vo trng thi rt nhanh chng.

Hi & p: Bn phi tip tc thc
hnh.

Khi t n tng tu th t bn s
khng th phm sai lm na. Bn
bit cn phi lm g. l l do phn
cui ti ni l bn bit u l o
v cng bit u l phi o.

640

Bn khng th phm sai lm c na;
c tip tc nh vy bn s ti c ch
. iu tht l nh nhm, bi v
trc bn khng chc chn v iu
mnh ang lm, c th mnh ang
phm sai lm, khng bit th ny l
ng hay sai.

Hi & p: ng, ng nh ra mt
thi hn c th no c. iu ph
thuc vo r rng, sng sut v c
chn ca bn na. Mt s ngi cn
rt nhiu thi gian pht trin mt tu
gic n chn ca n. Thm ch
ngay c trong mt tng tu cng c
nhiu tng mc khc nhau, tng tu th
t ny chng hn cng c mt phm vi
rt rng. giai on u ca n, bn
641

thy sanh dit v c rt nhiu suy ngh.
Khi tip tc tin trin th sanh dit ngy
cng tr nn r hn, v sau mt thi
gian bn s thy n vt qua c ch
v bn thy c s dit, thy tan
r, hoi dit nhiu hn na.

Mi tng tu u c mt di phm vi,
n khng ch ph thuc vo yu t
thi gian, m cht lng thin tp
ca bn cng rt quan trng.

Hi & p: Nu c th pht trin cc
tng thin an ch nh th bn c th s
dng an ch nh thc
hnhvipassana. Vi s gip sc ca
nh lc thm hu, bn s tin b rt
nhanh, bi v khi c mt ni tm rt
642

tp trung v nh tnh, tm s khng b
phn tn na. Song pht trin c
tng thin an ch nh l mt vic rt
kh. C hai cch thc hnh, cch th
nht l pht trin thin an ch nh
trc, ri sau chuyn sang thc
hnh thin vipassana. Cch ny c
gi l samatha-yanika, ngha l i bng
phng tin thin an ch nh. Tuy
nhin, trong thin vipassana thun ty,
t n tng tu th t l bn pht
trin c mt mc nh mnh,
tng ng vi cc thin an ch nh.
Chnh nim lc rt mnh.

Khi chnh nim rt mnh, nh tm
cng tr nn thm hu. C hai u
tng ng nhau v tnh cht. Bn
643

khng nht thit phi pht trin cc
tng thin an ch nh.

Hi & p: Ti khng th ni cho bn
mt cch chnh xc ti sao c Pht
lm vy, song i vi thin vipassana,
nu pht trin c nh n s gip ch
rt nhiu. Song nu khng th pht
trin c cc tng thin an ch nh,
bn vn c th thc hnh c
thin vipassana. Cch ny c gi
l sukkha-vipassana (kh tu), tc l
thin vipassana khng c an ch nh.
Nh vy c hai cch thc hnh, cch
th nht l pht trin cc tng thin
nh trc ri chuyn
sangvipassana sau. Cch th hai khng
cn pht trin cc tng thin an ch
644

nh m vo thng thin vipassana; bn
c th thc hnh theo mt trong hai
cch .

Hi & p: Khi thc hnh thin an ch
nh, bn ly g lm mc thin cho
mnh? l mt lot khi nim, mt
nim hay mt hnh nh. Chng hn khi
thc hnh thin tm t, bn c th pht
trin cc tng thin, song mc thin
ca bn l mt ngi no , bn thn
mc n cng l mt loi thc ti,
gi l samumuti-sacca, thc ti ch
nh. Khi mun hnh thin vipassana,
bn phi t b khi nim hay nim v
ngi v chuyn sang qun st cc
hin tng ca thn hoc tm. i vi
cc hnh gi thc hnh thin an ch
645

nh, sau khi pht trin cc tng
thin nh, hu ht tt c u vo thng
nim tm (cittanupassana), ch khng
phi qua nim thn na
(kayanupassana), bi v sau khi xut
thin, h s qun st chnh tm thin
cng cc c tnh ca n. H b
mc thin nh v quan st ngay chnh
tm thin

---o0o---
Chng 8 : T tu th nm n tu
th mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym
ly, Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Phn 1 : T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
646

Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym ly,
Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Trong qu trnh thy s dit, khng
c ci xen vo gia. Tm khng b
xao lng, phn tn vo bt c th g
khc; giai on ny c rt t suy
ngh. tng tu u tin, hnh gi
suy ngh mt cht. tng tu th
hai, hnh gi suy ngh nhiu v
nguyn nhn ca s sanh, s hay
bit v s suy ngh. tng tu th
ba cn nhiu suy ngh hn na v
thin, v v thng, kh, v ng.
tng tu th t cc suy ngh bt dn
i. tng tu th 5, hu nh khng
cn mt cht suy ngh no na. Bn
khng th ngh c na. S dit
647

din ra rt nhanh, bn khng c thi
gian suy ngh v n na. Tin
trnh s tip tc nh th cho n khi
t ti tng tu th 9. tng tu th
8 v tng tu th 9, mt s suy ngh
bt u quay tr li, nhng ch l
nhng suy ngh v Php, ch khng
phi suy ngh chuyn i.
---o0o---

T tu th nm n tu th mi
: T Tu Dit n Tu Thy Nguy
Him, Tu Kinh s, Tu Ym ly, Tu
Mun Gii thot v Tu Gin trch.

Trc khi ni v tu gic tip theo, ti
mun trt nh tm t khi nhng suy
ngh trong hai ngy va qua. Ti ngy
648

27 thng 3 ti c nghe mt tin kinh
khng, t lc ti lun cm thy rt
bun cho nhng ngi lin quan n
s kin trn. Ti Nam California, 39
ngi t t. Ti sao? Ti khng bit
chi tit v vic ny, nhng d t t v
bt c l do g, cng khng phi l
mt iu tt p. S kin ny cho thy
nhng ngi ny, h khng ch mong
mun mi tin bc v vui th trong i.
H mun c hng dn v dy bo.
H mun c ngi lnh o tt. Song
h khng c c mt th lnh tt, do
h i sai ng. Ci cht khng
phi l mt gii php tt p. Khng c
l do no l hp l cht c.

649

Ti s k cho cc bn nghe mt s cu
chuyn v c Pht v cc Thnh
t Alahn ca Ngi. Khi cc i t
ca c Pht c qu Alahn, h sng
n ht tui th ca mnh, sng thun
vi quy lut t nhin ca c th, h
bit trc khi no mnh cht, ngha l
lc nhp v d Nit bn (parinibbana).
Ci cht ca mt v Alahn khng
ging nh ci cht ca i a s mi
ngi chng ta. i vi phn ln mi
ngi, khi h cht, mt phn tnh cht
no vn tip tc ti sanh (tin trnh
vn tip din). Song khi mt v Alahn
tch dit, l im chm dt ca tin
trnh y. Do , cc v i t thng
n bch vi c Pht: Bch Th
Tn, con s nhp v d Nit Bn vo
650

gi y, ngy y. c Pht khng bao
gi ni hy lm hay ng lm iu ;
bi v bo ng lm ngha l cn dnh
mc, chp th vo sanh hu, vo kip
sng l iu c Pht khng bao gi
khuyn khch. Song ni: l mt
vic tt nn lm th li ging nh ca
ngi ci cht. Bn c bit trong nhng
trng hp nh vy, c Pht ni th
no khng? Con bit thi im V d
Nit Bn ca mnh!. iu quan trng
l hiu c l do ti sao c Pht ni
nh th. Ngi khng bao gi ni: Con
hy nhp V d Nit Bn hay ng
lm nh th. c Pht khng bao gi
ca ngi cch no c.

Cht khng phi l mt gii php.
651


Nu qu tht cht l mt gii php tt
p th c l iu li rt hay. Khi
cn tr, ti ngh rng nu khng cn
cuc sng na th s rt tt, ch cn
cht thi l xong tt c. Nhng bn cn
phi sanh li na. l s tht. Vic
bn lm by gi v cch bn cht nh
th no s nh hng n nhng kip
sau ca bn.

Ngay c khi phi cht, chng ta cng
phi hc cch cht tht tt p, cht vi
chnh nim. ng bao gi s dng ci
cht nh mt gii php. c Pht
khng bao gi ca ngi ci cht.

652

Ti cm thy rt bun cho nhng
ngi t t nh vy. H thc s mong
mun mt iu g v h sn sng
mua n bng chnh cuc sng ca
mnh. H mun t b, t b vui th
dc lc v thm ch c cuc i mnh
i ly mt ci g tt p hn.
khng phi l mt gii php tt v
iu cng cho thy x hi hin nay
y ry nhng iu bt toi nguyn v
au kh. Nhiu ngi c tin ca v
sng vui th, hng th, nhng h
khng h hnh phc.

Thc s ti cng mun khuyn khch
mi ngi tham gia sinh hot trong
mt tp th, mt nhm bn o, song
bn phi la chn ht sc cn thn.
653

Bn phi bit r mc ch v nhng
iu h dy l g. y chng ta bit
r mnh ang lm vic g. Chng ta
bit r mc ch ca mnh.

ng bao gi nghe theo thy mt
cch m qung, ngay c vi ti cng
vy. c Pht khng khuyn khch
mi ngi theo li Ngi mt cch m
qung.

Hu ht cc bn y bit bi
kinh Kalama sutta. Trong bi kinh ,
c Pht dy: ng vi tin vo bt
c iu g.iu ny rt quan trng;
li dy ny ca c Pht rt mi, rt
cch mng. iu quan trng l phi
hiu bit su sc v Pht Php. Ngay c
654

ngi theo o Pht i khi cng din
dch sai gio php cho ph hp vi t
kin ca mnh. Khng ai c th ngn
h lm iu , nhng nu bn hiu
c ct li cn bn thc s ca Pht
Php, bn s thy ra c ng sai. Rt
nhiu im ct yu, quan trng chng
ta c th kim chng c bng cch
.

By gi chng ta s tip tc bi ging
v thin vipassana. Ci ti ang mun
lm y l, bi v, khi ngi ta vit
hay ging v thin vipassana, ti nhn
thy nhng iu h vit v ging
thng l sai. H c gng ging v
thin vipassana, nhng nhng iu h
ni khng thc s chnh xc. Nhng
655

iu h ging v tu gic hay s chng
o khng ng. l l do ti sao ti
c gng din t r rng, bng mt
ngn ng n gin th no l tu gic
v th no l chng o, cc bn
bit ng sai khi nghe ai ni v iu
. V vy ti cng gii thiu cc trch
on Pali km theo, l nhng li
dy ca c Pht. Nhng trch on
ny ch l nhng tiu ch. Bn c th
kim nghim chng.

Hm nay ti s ni tip v tu th nm.
Bn tng tu u tin rt quan trng.
Chng ta phi i chm v ni chi tit
hn cc tu khc. Song khi t n
tu th t th phn cn li s d dng
hn. Tu u tin kh, tu th hai v
656

tu th ba khng kh lm, n tu th
t li kh. Nu bn tip tc thc hnh,
tu th 5 s n tip theo mt cch t
nhin. tu th t bn thy sanh
dit mt cch rt r rng, thy c hai:
sanh v dit, sanh dit rt r. tu th
5, sanh dit tr nn nhanh hn. Sau
mt thi gian thy sanh dit bn
khng ch nhiu n s sanh na,
mc d vn c th thy nu ch tm
n n, nhng bn s ch nhiu hn
n s dit, s bin mt, khng cn
na. Bn ch tm n n v n
khng cn na

Khong khc bn c nhn bit, c
thy mt ci g , n lin bin mt.
Bn khng th thc s thy c n,
657

ch thy c mt thong ca n, ri
n khng cn na. l mt c
im ca tu th 5.

Mt c im quan trng na l: khi
nhn bit mt i tng no , nh
m thanh chng hn, bn nghe m
thanh v n lin bin mt. Bn hay bit
mt loi cm gic no trong thn,
ngay khonh khc bn hay bit, n
khng cn na. Bn thy tm
nhn bit cng bin mt. Trong cng
mt tin trnh khng gin on, khng
h c mt suy ngh no chen ngang,
bn thy c c hai cng bin mt.
Mt t Pali, nata, ngha l c bit,
c mt ci g c nhn bit. Khi
bn ch tm n mt mc, mc
658

c gi l nata, ci c hay bit.
Vy, lc u hnh gi thy mc dit
mt, bin mt. Sau l nana, ngh l
tu gic bit mc dit mt. Thy
c ci g dit, chnh l tu
gic, l anicca-nana, tr tu hiu
bit v thng. Hnh gi qun st
mc v thy n sanh dit, song v y
thy s dit ca n rt r rng; n
dit mt, khng cn na. V c
tu gic vipassana na, tm (hp vi
tr tu) cng dit. Vy c mc (nata)
v tu minh st (nana) cng dit. Cng
cng tin trnh nh vy i vi mi s
nhn bit, mi khi ch tm, hnh gi
thy c c hai, khng cn c gng,
v khng cn phi c cng thy c
c hai dit mt. Ch trong mt s nhn
659

bit, ci ny tip ni ci khc mt cch
t ng, khng h c mt suy ngh no
chen ngang. l mt c im rt
quan trng v khc bit ca tu th 5,
c gi l Bhanga-nana, Tu
Dit. Bhanga ngha l hoi dit, tan r.

giai on ny, mi khi hnh thin, d
vi bt c mc no, thm ch l
cc c ng (khng cn ch tm n
hnh dng na, m ch ch n cc
cm gic), hnh gi hay bit c cm
gic v s dit rt nhanh, tip ni nhau
rt r. Mi hnh dng v th khi u
bin mt, iu ngha l bn khng
cn ch tm n hnh dng v th khi
na. Bn ch ch n cc cm gic v
s hoi dit rt nhanh ca chng. Thy
660

mc dit rt nhanh, l tu dit
u tin, gi lpathama-bhanga-nana.
Thy chnh tu gic dit i l tu dit
th hai, gi l dutiya-bhanga-nana.
Hai mc tu gic ny i cng nhau to
thnh Tu Dit (bhanga-nana) hon
chnh. Trong bt c tng tu no cng
c giai on s khi v giai on chn
mui. Lc u bn thy mc dit i
rt nhanh. Khi tu gic ny tr nn chn
mui v mnh hn, bn thy c s
dit ca tm, tm thin Vipassana v
tu gic cng cng dit.

Bn nhn bit mt mc, n dit
mt v tm hay bit s dit cng
dit. Dit khng c ngha l chuyn
sang mt dng tn ti khc; y l
661

im ti mun lm r. V
thng (anicca) khng c ngha l
thay i v tn ti di mt dng
khc. V thng ngha l dit mt,
khng cn na; l s khng tn
ti ca hin tng. Hin tng sanh
dit v khng cn tn ti di bt k
hnh thc no.

Trong vt l lng t v cc ht h
nguyn t, bn c th hiu c iu
ny. Khng hnh dng, khng dng
hnh, ch l nng lng. Robert
Oppenheimer ni, nu bn hi: Ht
in t c nguyn mt v tr
khng?. Cu tr li l khng. Vy n
thay i? Cu tr li vn l khng. N
c tr u khng? Cu tr li l
662

khng. Vy n chuyn ng? Cu tr
li vn l khng. Mt ht in t ch l
mt m hnh l thuyt; mt ci g
bin mt v mt ci g sanh ra. C
mi lin h gia chng vi nhau,
nhng chng phi cng l mt th.

C rt nhiu t Pali gii thch Tu
Dit ny. Khaya l mt ci g i n
kt thc, cn kit. Vaya cng c ngha
y ht;bheda c cng mt ngha l hoi
dit; nirodha l i n chm dt. Tt c
cc t ny u c cng mt ngha. Cu
kinh Pali: khayato vayato disva ~Vsm
641, ngha l thy n khng cn tn
ti na. N tn ti trong mt khong
thi gian rt ngn ngi, ch th thi, ri
khng cn na.
663


Bn c th thy c iu ny tt c
6 cn mn (drava): mt, tai, mi, li,
thn v . tt c 6 cn mn, bt c
iu g bn nhn bit, bn ch nhn bit
n mt cch thun ty v n s khng
cn ti na. Bn c th thy iu
ny tt c cc cn, ch khng phi
ch mt cn nht nh no.

Nh vy, mc dit mt v tm thin
(Vipassana) hay bit mc y cng
dit, mt tm khc hay bit chnh tm
thin cng dit mt.

Thy mc th nht dit v thy tm
hay bit lc tr thnh mc cho
mt tm khc (purimavatthuto
664

annavatthusankamana), chnh tm y
cng dit. Bn c th thy c nhiu
tng lp, nhiu ln nh vy. Nhng
cng khng cn thit phi thy nhiu
ln n th. Tuy nhin, t nht bn cng
phi thy c mc dit v tm tu
minh st cng dit. Thc ra ch cn th
l , song c th s tip din nhiu ln
nh vy.

Hnh gi thy s dit r n mc
khng cn ch n s sanh na.
tu th t, hnh gi ch n s sanh
dit, tu th 5 v y ch ch n s
dit m khng cn ch n s sanh.
Ngay t lc u thc hnh chng ta ch
thy s snh, khng thy c s dit.
Trc khi thy mc dit, chng ta
665

thy mc khc sanh ln. Say mt
thi gian chng ta s thy c s sanh
v dit. Sau chng ta ch thy dit.
l cch thc tu gic pht trin n
chn mui.
Udayam pahaya vaye
santitthana. ~PtsAi.258

B qua (pahaya) s sanh (udayam),
tm an tr (santitthana) trong s dit
(vaye). Tm ch qun st s dit. iu
lm cho hiu bit v v thng tr
nn rt vng mnh. chnh l nh
cao ca tri kin v v thng.

Trong qu trnh thy s dit, khng c
ci xen vo gia. Tm khng b xao
lng, phn tn vo bt c th g khc;
666

giai on ny c rt t suy ngh. tng
tu u tin, hnh gi suy ngh mt
cht. tng tu th hai, hnh gi suy
ngh nhiu v nguyn nhn ca s
sanh, s hay bit v s suy ngh.
tng tu th ba cn nhiu suy ngh hn
na v thin, v v thng, kh, v
ng. tng tu th t cc suy ngh bt
dn i. tng tu th 5, hu nh
khng cn mt cht suy ngh no na.
Bn khng th ngh c na. S dit
din ra rt nhanh, bn khng c thi
gian suy ngh v n na. Tin trnh
s tip tc nh th cho n khi t ti
tng tu th 9. tng tu th 8 v tng
tu th 9, mt s suy ngh bt u quay
tr li, nhng ch l nhng suy ngh
667

v Php, ch khng phi suy ngh
chuyn i.

Sau y l mt s n d m t Tu
Dit:

1) Nm vi ht vng vo trong mt
cho st nng , mi ht vng nm
vo u b t chy v to ra mt ting
xo rt ngn.

2) Ma ri trn mt h. Bn thy cc
ht ma ri xung rt nhanh.

Khng phi khi hnh thin l bn s
thy cc hnh nh ny. Chng ch l
cc v d. Khi ht ma ri xung nc
668

s to thnh cc bong bong, hin ln v
bin mt ngay lp tc.

Cng khng cn nhiu ni v tu
th 5 ny na. l tt c. Bn thy
mi th dit mt rt nhanh. V iu
ny din ra lin tu bt tn, khng phi
ch mt th dit ri bn dng li v suy
ngh.

Bn c th thy s dit trong hng
ting ng h, lp i lp li nh vy
hoi. V thy mi th c dit, bin mt
lin tc nn bn cm thy tin trnh ny
tht nguy him; n dit mt qu nhanh,
bn khng th nng ta vo n. Bn
khng th t ng ha bn thn mnh
vi n c na. Bn thy n l nguy
669

him nhng bn khng s hi n.
Khng s hi l rt quan trng. Khi bn
bt u s, ni s qu ln v bn s
ngng li khng hnh thin na. iu
c ngha: y l mt tu gic, bi v
ni s thc s phi n t s ng ha.
Nu khng t ng ha mnh vi n,
v bn ch thy mi th dit i, khng
phi c nhn ngi no, khi n
chng c lin quan g vi bn c. Bn
thy khng ai c th t ng ha vi
n, khng th bm vu, nng ta vo
n. Khng c ch no cho mnh da
dm c. Khng c iu g l chc
chn trong nhng tin trnh thn tm
ny c.

670

Vic nhn thy nguy him c ng s
khng? Khng, bi s hi l mt loi
tm sn, mt loi phin no, n xut
pht t s t ng ha. Bn thy n
nguy him, nhng bn khng s n.

Bng nhin bn nhn thy mt con h
trong rng chng hn, bn thc s s
hi v tm ng thot thn. Nhng khi
xem mt bc tranh h trong vn th,
bn bit con vt ny nguy him nhng
bn khng quan tm ti n, khng b
chy.

Mt s ngi khi cm thy rt s, h
li lm tng ni s ny l mt loi
tu gic. Tu gic thc s khng c
s hi. Ngi tr thy tr con chi
671

nguy him th ni: ng chi y,
nguy him lm song bn thn ngi
y th khng s hi.

Tu gic l tu th 6, bhaya-nana-
Tu thy nguy him (Kinh y tu),
thy cc hnh l nguy him, hnh gi
tr nn khng thch th, khng vui
mng. tng tu th t bn c rt
nhiu h lc, cm thy rt phn chn v
an lc. tng tu th 6 khng cn s
an lc v h trn ngp na. i lc bn
cm thy rt tnh lng, khng bun
chn, cng khng phn khi. Khi Tu
thy nguy him thy tin trnh thn,
tm l ng s, l nguy him ny
chn mui, n chuyn sang thy ra
nhng iu khim khuyt, bt ton.
672

Thc ra ch l cng mt vic, song
c nhn t mt gc khc m thi.

Khim khuyt, bt ton trong ting Pali
l adinava. Bn thy r khng c g tt
p trong tin trnh thn, tm ny c,
n khng th lm cho bn hnh phc.
giai on ny hnh gi c th thy,
trc kia cng nh by gi, mi th
u i n hoi dit. Tng lai cng s
nh th, d ci g xy ra, mt cuc i
tt p, cao sang hay xu xa, thp km,
tt c ri s hoi dit, cng nh n
ang din ra by gi. Vy th chng
nn mong mi c c mt cuc sng
tt p hn lm g.

673

Ni chung mi ngi thng ngh
nu c ti sanh vo mt ni tt p
hn th hay bit my. Song nu bn
thc s thy r rng v cn k tin
trnh thn v tm ang lun hoi dit
ny, bn s hiu ra rng: lm g?
Mi th u hoi dit qu nhanh,
ham mun ny n c ngha g na
u.

Lc bn khng cn mong mun bt
c mt kip sng, mt cnh gii no
na. Nhng nu nh mt tu gic ny
th bn vn cn mong mun. Thi im
bn c c tu gic ny, bn c th
thy rng khng c ci g ng s
hu c, bn khng th s hu c bt
c ci g.
674


Mi khi hnh gi nhn bit, n lin dit
mt; khng dnh mc, khng mong
mun nu gi n. Hnh gi thy rng
sanh l nguy him (upapado
bhayam ~Pts i.59). S tr thnh, s
hin hu l nguy him. S tip din l
nguy him (pavattam bhayam ~Pts
i.59). Bt c ci g ang din ra cng
u l nguy him. Ngay c ngh rng:
c mt th g s em li hnh phc
cho mnh, ri c gng t c n
cng l mt iu nguy him
(ayuhana bhayam ~Pts i.59). i khi
c nhng suy ngh rt ngn cht n,
trong mt thong hnh gi cht hiu
c li dy ca c Pht, nu tng
c trc . Nhng cu k, li kinh
675

rt ngn cht hin n trong tm. C
ln, ang ngi thin, t nhin ti thy
on cui Thp Nh Nhn Duyn
(paticcamuppada) t ng hin ln
trong tm. Lc bn khng h suy
ngh v n, song li hiu c ngha
ca n mt cch rt su sc v rt rng.
Cu kinh hin ln trong tm ti lc
l: Evametasa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti v
Evametassa kevalassa
dukkakkhandhassa nirodho hoti.

Evametassa l theo cch
ny. Kevalassa l mt t rt quan
trng, ngha l khng trn ln, ng
ha vi bt c ci
676

g.Dukkhakkhandhassa ngha l mt
ng au kh chng cht.

Ngha l Ch l mt ng kh au
sanh khi, khng ng ha, trn ln
cng mt chng sanh no, n khng
phi l hnh phc, an lc. Khng
trn ln, ng ha l rt quan trng.
Ci sanh ln ch thun ty l au
kh, v ci dit mt d cng ch thun
ty l au kh m thi. Khng phi
mt ngi no, khng c g vui thch,
ch l au kh. Tin trnh ny qu l
khng ng hi lng, sanh v dit.

Bn khng cn thy n l ti hay ca
ti na, n khng phi l mt ngi
hay mt thc th no c, ch thun ty
677

l mt tin trnh. Bn khng c quyn
lm ch i vi n; khng th ra lnh
cho n ng din ra na. Mi vic
u din ra thun theo nhn duyn ca
n. Ngi a vn, hc nhiu s nh
c rt nhiu iu nh vy.

Khng sanh l ni an ton (Anuppado
khemam~Pts i.59). Nu khng c g
din ra c th tht an ton bit bao. Ci
g c sanh, t c dit. Khng c g l an
ton c. Khemam cng c ngha l Nit
Bn. Mt iu rt kh hiu c,
l: khng sanh l cc lc (Anuppado
sukham~Pts i.59).

Hu ht mi ngi u cho rng hnh
phc l c ci hng th. Cn
678

y, hnh phc ngha l khng au
kh. V vy, trong T diu ch c
Kh ch khng c Lc .

Mi u c mt ch kh trong
(Kh , Tp , o , Dit ).
Khng h c lc . Song lc chnh l
khng kh. Khi khng cn kh au, th
chnh l ni hnh phc, an vui nht.

Anuppado nibbanam. ~Pts i.60
V sanh l Nit Bn.

---o0o---
Phn 2: T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym
679

ly, Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Trong tng tu ny, c lc mt
ngh rt ngn no s cht thong
qua, nh l khng c g l n nh
c (cala), mi th u chuyn dch,
xo ng v khng ko di, nhng
ngh nh vy s khi ln trong tm.
Khng c ct li no trng tn
trong (asaraka), mi th u
khng c thc th. i khi cng c
c ngh nh th ny (sankhata)
mi th sanh khi bi v c
nhn duyn khin n sanh. Nhng
tng rt ngn ngi, thong qua
nh vy s n i khi hnh gi
cm thy s sanh dit lin tc tht l
bc bch, nh mt s tra tn, khng
680

c im dng. Ging nh ngi c
pht ra mt m thanh chi tai ko
di; sau mt lc m thanh tr nn
rt kh chu, nh mt s tra tn.
Khi thy c s khim khuyt ca
s sanh v dit ny, hnh gi bc vo
tu gic tip theo. Tu Ym ly-Nibbida
nana, tr tu ym ly, nhm chn, khng
cn thch th tham m bt c th g.
Xt v mt mt no , ym ly
(nibbida) c ngha l chn ngn, khng
phi l chn hnh thin, m vi ngha
l hnh gi thy s sanh dit sanh v
dit lin tu bt tn, khng c g l
ng thch th c, mt s vic y ht
lp i lp li hoi, khng bao gi chm
dt. Hnh gi thy khng c g l vui
th y c. giai on u thin tp,
681

hnh gi cm thy rt an lc, chng
nghim hiu trng thi h lc, nim vui
v s yn bnh, thanh thn.
giai on ny, mc d tm tnh lng
song khng cn nhng cm gic nh
vy na. Bn thy tt c mi th u
bin dit. Tm bn tr nn nhm chn
v khng mun ngh n bt c iu g
na. Khi mi hnh thin th bn mun
ngh. Thm ch suy ngh cn tr nn rt
th v na. Bn c th t duy rt tt, rt
hiu qu. Nhng n giai on ny, khi
c suy ngh v bn quan st s suy
ngh , n lin bin mt, bn b bung
ri vo mt trng thi trng rng.
Khng cn mt suy ngh no na.
Ngay c suy ngh cng l mt vic
ng nhm chn. N khng cn th v
682

cng chng mang li nim hng khi,
thch th g na. Mt s ngi din
t trng thi ny nh sau: Ti khng
cn mun suy ngh n bt c iu g
na. Ti sao phi suy ngh lm g?
Khng cn thit phi lm nh th.
Trc nay chng ta suy ngh qu
nhiu.

Ngay c suy ngh v Php cng l mt
loi au kh.

giai on ny, hnh gi s hiu c
iu ny t mt bi k nh sau:
Sabbe sankhara anicca ti,
Yada pannaya passati,
Atha nibbindati dukkhe,
683

Esa maggo
visuddhiya ~Dhpd 277

Sabbe sankhara anicca ti:
Sankhara ngha l hnh, l bt c ci g
c cu to bi nhn duyn, bt c
th loi hin tng no, u c gi
l hnh. Sabbe sankhara anicca l tt
c cc hnh l v thng.

Yada pannaya passati: khi thy c
iu ny bng tr tu.

Atha nibbindati dukkhe: Hnh gi tr
nn ym ly, nhm chn vi au kh.

Esa maggo visuddhiya: y chnh l
con ng thanh tnh. Bi v bn
684

khng cn dnh mc vi chng na,
bn khng cn bun kh, tht vng v
chng na, do bn hon ton
bung b.

Sabbe sankhara dukkha ti,
Yada pannaya passati,
Atha nibbindati dukkhe,
Esa maggo
visuddhiya. ~Dhpd 278

Bi k u (Dhpd.277) ni v v
thng, bi k th hai (Dhpd.278) ni
v kh, ngha ca chng cng gn
tng t nh nhau. Nhng bi k th
ba ny mi tht l quan trng:

Sabbe dhamma anatta ti,
685

Yada pannaya passati,
Atha nibbindati dukkhe,
Esa maggo
visuddhiya. ~Dhpd 279

Hai bi k u, bn thy l tt c cc
hnh l v thng, tt c cc hnh l
kh (Sabbe sankhara anicca, sabbe
sankhara dukkha), song bi k th ba
th ni tt c cc php l v ng (sabbe
dhamma anatta). y php
(dhamma) l tt c mi ci hin hu.

C mt s ngi ti tng gp, h l
lun rng: c Pht ni ng un ny l
v ng, nhng Ngi khng ni rng
khng c mt ci ng (hay linh hn)
no c. H ti hi ti: c Pht ni
686

ng un ny l v ng, nh vy cn c
mt ci l ng, iu m c Pht
khng ph nhn, c phi vy khng?
Ti tr li: Khng phi vy.

c Pht ni rng sabbe dhamma
anatta, tt c mi th, mi khi nim,
ngay c Nit Bn na, cng u v
ng, khng loi tr mt php no.
Ch Dhamma-Php bao hm tt c mi
th, khng loi tr mt ci g. Tt c
u l Php. Khng c mt ci g c
th gi l ng c. Chnh v vy, bi k
ny c ngha rt quan trng.

Bhayatupatthanam ekameva tini
namani labhati.
~Vsm 651
687


Tu Thy Nguy Him (bhaya-nana,
hay cn gi l Kinh y Tu), Tu Kinh
s (adinava-nana, hay Qu hon Tu)
v Tu Ym ly (nibbida-nana) ba tu
ny thc cht ch l mt (ekameva),
song c mang (labhati) ba tn gi
khc nhau (tini namani).

Ya ca bhayatupatthane panna yan ca
adinave nanam ya ca nibbida,
ime dhamma ekattha, byanjanam eva
nanam. ~Pts ii.63

Khi bn thy n l nguy him (ya ca
bhayatupatthane panna), khi bn thy
s khim khuyt, bt ton ca n (yan
ca adinave nanam), thy n tht nhm
688

chn (ya ca nibbida), tt c nhng iu
ny thc cht ch l mt (, ime dhamma
ekattha), c gi bng nhiu tn gi
khc nhau (byanjanam eva nanam).

Nh vy s c nhiu tn gi khc
nhau cho mt tu gic. Bn c th
thy tu gic ny t 3 gc khc
nhau: nguy him, khim khuyt,
khng c g ng vui thch.

Sau khi thy mi th u l nguy
him, mi s sanh dit l khim
khuyt, bt ton, tt c u khng ng
vui thch, hnh gi mun c thot ly
khi tt thy nhng iu ny v cm
thy ht sc nhm chn, mt mi vi
chng. y c gi
689

l muncitukamyata, Tu Mun Gii
Thot (Dc thot tu). y l tng tu
tip theo. Qun st thn ny, ton b c
5 un ny, hnh gi thy n khng
ng dnh mc, chp th vo bt c
un no. Hnh gi mun gii thot khi
tt c cc hnh, mun vt ra khi
chng. Khi bn cm thy khng an lc
mt ni no chng hn, bn s
ngh n vic i khi ni , tm kim
mt ni chn an bnh, hnh phc hn.
Bn khng th tm thy bt c s an lc
no trong 5 un ny, bn mun gii
thot khi chng. i khi bn cn thy
ngay c vic hay bit cng rt mt
mi, nhn bit, qun st, hnh
thin Nhng vic tht l mt
mi.
690


Hy xem bn tin b n mc no!
Lc u bn cn ham thch, m say
trong cc th vui ng dc. Khi bt tay
hnh thin, bn mun t b cc th vui
ny. Nhng khi hnh thin, bn tr
nn tnh lng, an lc v hnh phc v
ri bn li dnh mc vo nhng trng
thi an lc .

Song khi t n giai on ny th
ngay c thin cng khng lm bn
dnh mc na. Ngay c thin cng
tr nn tht nhm chn. Bn mun
gii thot khi c n na. iu
cng ng, nh th l tt.

691

Bn mun gii thot khi mc thin,
v thot ly khi tm thin; bn mun
thot ra khi c hai. Bn mun thot ra
khi mc v tm chnh nim ang
hnh thin. iu c ngha l bn
khng mun nhn bit thm bt c th
g na.

Trong mt s trng hp, hnh gi
cm thy qu chn ngn vic quan st
s sanh dit, n mc cho rng tt hn
ht l khng quan st na. H ngng
li khng quan st, khng ch n
n. C lc tm tr nn trng rng,
khng b xao lng n bt c i tng
no na, bi v hnh gi qu nhm
chn n ni khng th c hng th
vi bt c i tng no. Nu hnh gi
692

ngng hnh thin, tm vn tnh lng
nhng s khng cn thy sanh dit na.
Hnh gi thy nh vy li tt hn, an
lc hn v th v hn.

Tm vn tnh lng, sng trong
khong trng rng . Tuy nhin,
nu trong trng thi lu, hnh
gi s mt i s sng sut v ri ri
tr li a ngc, khng c li thot.
Ngng hnh thin khng phi l mt
li thot.

Hnh gi tip tc ch tm li, tip tc
thy tt c mi th ch tn ti trong mt
st na ngn ngi. N ch tn ti gia
khong sanh v dit, qu ngn ngi;
693

ch l mt tin trnh khin cho mi th
c v nh trng tn.

Khi bn xem phim, trong mi giy my
chiu ln mn hnh khong 20 bc
hnh. Mn hnh tt i 20 ln trong mi
giy, song bn khng h thy c
khong ti, bi v mt bn khng th
pht hin nhanh n vy. Khi ta nhn
thy mt ngi ang di chuyn, thc ra
khng c s di chuyn no c, ch l
nhng hnh nh tip ni nhau xut
hin, chng ch khc nhau t cht. Bi
v chng ta khng thy c khong
trng gia hai hnh, nn thy ch nh l
cng mt ngi ang i. Ch trong mt
khonh khc rt ngn ngi, mt hnh
694

nh xut hin ri bin mt, ri li mt
hnh nh khc xut hin.

Trong thin, bn c th nhn c
nhiu nh vy, bi bn c th thy
c 20 hnh bin mt trong mi giy.
i vi mt hnh gi c tm nh th
mi giy l mt khong thi gian rt
di. Thi gian b bin dng i rt
nhiu.

Thng thng, chng ta c vithi-
citta (tm tin trnh) v bhavanga-
citta (tm hu phn). Vithi-citta l tm
quan st bt c nhng g ang din ra
y v by gi. Dng tm hu phn l
mt trng thi tm nn, n khng c
mc c th nhn bit r rng; n ch
695

duy tr sanh mng v s lin tc ca
dng tm thc m khng c mt
mc hin ti no c. Thng thng con
ngi c khong trng ny rt rng,
trong thi gian di, qu trnh duy tr
tm ny c gi l dng hu phn.
Mt tm sanh khi v dit mt, nhn
bit bt c ci g ang din ra hay suy
ngh v mt vic g , ri cch qung
mt on, ri mt tm khc li sanh
ln, dit i trong tin trnh chnh
nim v mt i tng hoc mt suy
ngh no v ri li n mt khong
trng na. Thng thng mi ngi
iu c mt khong cch qung kh
rng. Khong cch ny cng ln th
chng ta bit cng t, cng ng tr, tht
nim nhiu.
696


Cng hnh thin, tm chng ta cng
sc bn hn v khong cch qung
ny cng hp li. Nh vy trong cng
mt tin trnh thi gian, chng ta c
chnh nim nhiu hn; chnh nim
c nn li vo trong khong thi
gian ny.

Chng hn, lc y mi giy chng ta
ch tm vo mt st na chnh nim,
sau mt thi gian tng ln 5, 10, 15,
20 Cng chnh nim, bn cng cm
thy thi gian nh di thm. Thi gian
l g? Thi gian ch l mt t tng.
Khi bn hon ton khng thc c
iu g ang din ra, hon ton khng
697

c thc, lc tm bn khng bit
c thi gian.

Trong tng tu ny, c lc mt ngh
rt ngn no s cht thong qua,
nh l khng c g l n nh c
(cala), mi th u chuyn dch, xo
ng v khng ko di, nhng ngh
nh vy s khi ln trong tm. Khng
c ct li no trng tn trong
(asaraka), mi th u khng c
thc th. i khi cng c c ngh
nh th ny (sankhata) mi th sanh
khi bi v c nhn duyn khin n
sanh. Nhng tng rt ngn ngi,
thong qua nh vy s n i khi
hnh gi cm thy s sanh dit lin tc
tht l bc bch, nh mt s tra tn,
698

khng c im dng. Ging nh ngi
c pht ra mt m thanh chi tai ko
di; sau mt lc m thanh tr nn
rt kh chu, nh mt s tra tn. Hnh
gi quan st s sanh dit qu lu n
mc cm thy mnh b mc kt trong
y ch l mt ci by, mt s tra
tn. i khi iu ny n mc khng
th chu ng ni. i tng ny l
au kh. S sanh dit ny tht s l
au kh. Phi quan st s sanh dit
cng l au kh.

i khi bn thy cuc sng ny l mt
cn bnh kinh nin; n c tip din
hoi, d bn vn ngh l mnh mnh
khe, nhng n vn lun sanh dit.
699

ng ngh ngi qu nhiu v n, nu
khng bn s b b ri vo trm cm.

Nhng t tng thong qua n mt
cch t nhin; hy nhn bit chng ri
x b. ng dng li v suy ngh qu
nhiu. Nu dng li suy ngh, bn s
ngh rt hay, bi v tm khng b xao
lng na; bn c th vit sch v Pht
Php c na. Nhng ng ngng li
v ngh ngi. Nu ngh qu nhiu, bn
s b trm cm.

Khi suy ngh l bn t ng ha.
Suy ngh lm cho bn c cm tng
rng BN ang suy ngh. Suy ngh
lm cho bn cm thy c s lin tc,
700

bi suy ngh s kt ni mi vic.
Khng suy ngh, s khng c s lin
kt gia vic ny vi vic kia.

Khi suy ngh l bn kt ni s vic li
vi nhau. Suy ngh l th lm cho
chng ta cm thy dng nh c s
lin tc v lin kt. Khng suy ngh th
khng c s kt ni, khng c s lin
tc; ch c ci g ang sanh dit, ch
nh vy thi, khng c ngha g
khc.

C lc bn ngh s sanh dit ny ging
nh mt ci gai trong bp tht mnh.
i khi bn li c cm tng rng cuc
sng l mt cn bnh. Khi ni v trng
thi ca tng tu ny, n c v nh rt
701

tiu cc v bi quan. Bn thy n nh
mt ni nguy him khng c cnh
bo trc. N ging nh mt tri bom
n chm. Bn c th cht bt c lc
no.

Mi vic u c th xy ra vo bt c
lc no; cuc i ny tht kh on
nh. Tin trnh ny khng phi l
ni bn tm n tr n v c an
ton (atana). Khng phi l ni
nng nh v tr n. l nhng
loi suy ngh thong qua s n vi
bn.

Khi ngi ta dnh mc vo nhng i
tng ny - chng chnh l nhng i
tng ca s dnh mc chng s lm
702

tm bn nhim. Bn c th thy r
chng chnh l nhng i tng ca
phin no. Ngay c trong giai on
ny, bn cng c thy r c c
tng kh, song n khc vi loi kh
m bn chng nghim trong giai on
u thc hnh. Trong giai on u,
bn khng thy c kh l trong mi
st na sanh dit. Tuy nhin, n giai
on ny, bt c ci g sanh dit bn
u thy n l kh, khng ng hi
lng, song bn thy n nh tng s
vic tip ni nhau, rt r rng.

Tt c cc tu minh st (vipassana-
nana) thc cht ch l v thng,
kh v v ng. Ni mt cch ngn
gn v tu minh st th ch c ba.
703

Thm ch bn cn c th gp chng
vo mt tu duy nht: tt c ch l
sanh dit. y l cch chng ta din
gii chi tit. Cn thc cht tng tu
no cng l v thng, kh, v ng
c.

Thm ch, ngay c sau tng o qu
u tin, bn s li chng nghim cng
mt s vic nh vy nhng mt cch
su sc hn. i khi bn thy tin trnh
ny khng thuc v mt ngi no;
khng ai s hu n. Nhng tin trnh
ny khng c ch s hu. Bn ch
vo ci nghe, n sanh ln v dit mt.
Bn bit mnh khng s hu c ci
nghe ny, n bin mt. Chng ta
ngh rng ci thn ny l ca ti (cm
704

gic s hu), c mt ci ti .
tng tu ny, bn c th thy rng
khng c ai s hu nhng tin trnh t
nhin ny c. Bn cng nhn ra mnh
khng th ra lnh cho n c. Bn
khng th bo n: Phi din ra nh
th ny, ng xy ra nh th kia; li
v khng c n na.

Khng c ch s hu. Bn cng thy
chng trng rng, khng c t ng,
khng c linh hn, khng phi n
ng, n b. V thng, kh, v ng
c nhiu gc khc nhau.

Mc d c lc hnh gi cm thy mun
ngng hnh thin, C ch li g khi
nhn nhng th ny, chng tht kh
705

no, khng ng hi lng? Sao c phi
nhn chng hoi nh vy. Nhng sau
hnh gi s hiu rng dng li
khng phi l mt gii php. Tt hn
c l tip tc tin ln, tip tc nhn
bit, khng cn con ng no khc.

i vi mt s ngi, cn phi mt
mt thi gian kh lu pht trin mi
tng tu gic. i vi mt s khc th
ch cn mt khonh khc ngn ngi, c
khi ch trong my pht, my gi hoc
my ngy l c. Mt s phi mt vi
thng. iu cn ty thuc vo ng
c ca mi ngi. Nu bn ngh rng
mnh c nhiu thi gian v mun thm
nhim mi tng tu mt cch t t v
k lng, th c th mt mt thi gian
706

kh lu. Nu khng mun lm nh th,
bn c th ch tm nhiu hn v y
nhanh tc qu trnh ln.

i khi, trong giai on ny, hnh gi
bt u ngh: php hnh ca ti
khng cn tt p nh trc na.
iu ny rt nguy him. H cm thy
khng hi lng v s thc hnh ca
mnh.

Thc ra h khng hi lng v chnh
tin trnh , nhng s bt mn ny li
chuyn sang mt i tng khc, h
ngh: Trc y ti hnh thin rt tt,
nhng by gi li khng c nh vy
na; ti khng thy mi th r rng
nh trc na. Bi v khi mi th
707

chuyn dch chm, n tr li lu hn v
bn c th thy chng rt r. Nhng
giai on ny, mi th u bin dch
qu nhanh n ni bn khng bit phi
lm g na. Thm ch bn khng th
thy c n na, bi v n c bin
mt bin mt, rt nhanh. Mi th
khng cn hng th g na. tng tu
th t ny, mi vic u rt hng th
i vi bn. Nhng gi y chng
khng cn nh vy na. Chng tr nn
nhm chn v n iu.

Hy cn thn; khi nhm chn, bn
hy t nhc nh mnh rng: mi
vic ang tin trin tt p.

708

Mt s ngi dng li v b cuc.
Nhiu thin s ni: Tht ng tic!
ng bun thay. H cn phi tip tc
hnh thin, ri sau s c bc t
ph. Nhng h li dng li v b cuc,
h chn nn v mt ht mi hng
th.

ng chn nn, hy tip tc tin ln!
y chnh l tu th 10: Patisankha-
nana
Bhanga-nana Tu Dit.
Bhaya-nana Tu Thy Nguy him.
Adinava-nana Tu Thy Khim
khuyt, bt ton.
Nibbida-nana Tu Chn nn.
Muncitukamyata-nana Tu Mun
Gii thot.
709

Patisankha-nana Tu Gin trch,
quay li vi thin tp.

Nu mun gii thot th bn khng th
chy trn, v vy hy quay li hnh
thin.

Tu tip theo s l Tu X hnh
(sankharupekkha-nana), tu ny rt
thm su, rt quan trng v th v. Sau
tu th 11, cn mt s tng tu khc
na nhng chng ch din ra trong
vng na giy ng h, do bn
khng th lm c g vi chng c.
Sau tu th 11, s khng cn ng
quay tr li na, mi vic s tin trin
rt nhanh chng

710

---o0o---
Phn 3: T tu th nm n tu th
mi: T Tu Dit n Tu Thy
Nguy Him, Tu Kinh s, Tu Ym ly,
Tu Mun Gii thot v Tu Gin
trch.
Suy ngh s lm cho bn t ng ha
mnh vi n. Khi suy ngh sanh khi,
ch cn hay bit n. gia cc tng
tu gic, nhng chp suy ngh vn
xut hin, chng rt r. Bn khng
c suy ngh. Qu trnh khi nim
ha cng l mt chc nng ca tm.
N xy ra mt cch t nhin. Trong
bt c tng tu no cng u c
nhng chp suy ngh sanh khi. Xt
v mt mt no , n ch lm r
thm tu gic . N c li ch nht
711

nh, nhng nu suy ngh qu nhiu
th li tr thnh mt tr ngi.
Hi & p: Ti rt ng cm vi mi
ngi. i khi ti cng rt bun. Bn
ch vt qua c ni bun khi tr
thnh mt v Thnh Anahm
(Anagami-bc Thnh Bt lai). Ti cha
phi l bc Thnh Anahm. V vy ti
vn cm nhn c ni bun, nhng
ti bit ri n s qua i v khng b
mc kt trong . Ti khng tc gin,
m ch cm thy rt bun. Bun cng
l mt loi tm sn. Nhng ngi ny
ang tm kim mt iu g ngoi
nhng th vui dc lc v tin bc. H
c mt c mun rt tt, rt p v ti
cm thy bun bi v h lng ph
cuc i ca mnh; tht l ph phm.
712

Nu nhng ngi ny nhn c s
hng dn tt, h s c th hc hi v
trng thnh. H b l mt c hi
v cng qu gi. Ti cng ngh c th
c rt nhiu ngi nh h na, h tm
kim mt iu g v tm linh, tm
kim mt s gii thot no , nhng
li khng c mt ngi thy tt, khng
c s hng dn tt. S kin ny ch
l mt phn ni ca tng bng chm.
C th n s cn ti din na. Cn phi
lm mt iu g . Ti khng ni rng
mt ngi no phi chu trch
nhim v vic ny, m c cng ng
u phi c trch nhim vi n.
Chng ta khng th lm c iu g
cho c th gii ny, nhng hy ngh
713

n nhng vic chng ta c th lm
c y v by gi.

Chng ta dy bo con ci v bn b
mnh nhng g? Ch cho rng l do
nghip ca h th chng gii quyt
c vn g c. Chng ta cn tm ra
mt gii php; iu c th xy ra
i vi con ci, hoc chu cht chng
ta sau ny. Mi ngi ang b mt
phng hng. Nhng ngi t t
khng phi l ngi ngho. Ti c
nghe kh nhiu v h. H rt giu c.
Ti sao h li cht? Ti sao h li t
t? Ti sao thy h, ngi lnh o ca
h li bo h t t v gip h cht nh
vy?

714

Hi & p: Trong Pht Php, vic
li hon ton cho nghip qu kh
khng phi l chnh kin. Nu ni
chng ta chng th lm c g, vy
sao cn c lm cng vic ny vic kia
lm g! Nu ti ni rng nghip ca
ti l s c c o qu, vy ti cn
phi m hi si nc mt hnh
thin lm g? Chng ta lm cng vi
s h tr ca nghip qu kh v ci
ang lm hin nay l nghip hin ti,
chng ta s thnh t c mt iu g
. Ngay c khi nghip qu kh cho
qu xu, nu chng ta lm iu g
by gi, n c th lm thay i c
chiu hng ca nghip qu kh hoc
ngn chn nghip qu kh cho qu.
Chng ta cn phi tin tng vo nghip
715

hin ti mnh ang lm. Hon ton quy
thun, phc tng nghip qu kh, l
mt loi t kin (miccha-ditthi). c
Pht khng dy rng chng ta khng
th lm c bt c iu g i vi
nghip.

Trong mt s trng hp, khi c
ngi va qua i, c Pht ni
rng ngi c balamt qu
kh c qu Alahn, nhng ng ta
khng chu c gng. Nu bn khng
c gng, iu s khng xy ra.

Nghip qu kh cng vi nghip hin
ti l rt quan trng. D bt c nhng
g xy ra trong qu kh, y l lc
bn cn mt ngi thy gii, by gi
716

bn cn phi thc hnh. Cng ging
nh vic iu khin mt chic my
bay. C rt nhiu lc tc ng chng
hn nh gi bo v nhiu s vic bt
ng xy ra, my bay cng c ngun
nng lng ring ca n. C th mt
lc no , mt ng c ngng hot
ng, ngi phi cng phi bay vi mt
ng c, phi tnh ton n sc gi v
cc yu t khc, lun lun phi c gng
iu chnh. y cng l iu chng ta
phi lm trong cuc i ca mnh.
Chng ta lun lun phi iu chnh.
Chng ta lo li cuc i mnh n
ch. Chng ta lm ch c mt phn
no , c c mt phn t do no
. Chng ta cn phi hiu iu ny
tht r v trit tn dng n. Chng
717

ta c th nh hng cuc i mnh ti
ch. Chng ta phi hiu tht thu o
iu v phi lm ht kh nng ca
mnh.

Sinh ra y, chng ta khng c
quyn la chn m cha mnh, khng
th la chn mu da, dng vc hay
bt c iu g, song chng ta cng c
mt s quyn la chn nht
nh. Chng ta c quyn la chn tu
dng cc phm cht ca mnh. iu
ny rt ng phn khi. Nghip nm
trong tay chng ta.

Chng ta b tc ng bi nghip qu
kh rt nhiu, ti hiu rt r iu ny,
nhng vic ti lm trong nhng kip
718

trc tc ng n ti rt nhiu, rt
mnh, hoc theo chiu hng tt hoc
theo chiu hng xu. Khi hiu v
nghip, ti ngh: by gi d cho bt c
vic g xy n trong cuc i mnh th
cng hon ton OK, n s phi xy ra
nh vy, nhng iu khng c
ngha l ti khng c quyn iu khin.
N xy ra, v cch hiu ca ti v n
v p ng li n chnh l nghip hin
ti ca ti. Hiu v p ng mt cch
thch hp l iu rt quan trng, v
iu nm trong tay ti. Nu ti c
c nhng ngi thy gii, c c
s hng dn tt v nu ti hiu c
mi vic mt cch thu o, ti c th
lo lo, iu khin c cuc i
mnh. iu ny rt ng phn khi v
719

cng l mt loi quyn nng ca
chng ta.

Chng ta khng hon ton bt lc;
nu tu tp chnh nim v tr
tu,chng ta s c rt nhiu sc
mnh. Khng nht thit phi tht
vng v t b.
ng bao gi b cuc c!

Khi cn tr, ti tng phi gnh chu
rt nhiu bt hnh. Ti c mt thi nin
thiu tht au kh, v khng ch thi
nin thiu m n c cui nhng nm
20 tui, ti phi tri qua rt nhiu n
au, kh no. Nhiu ln ti ngh n
t t, cho xong tt c. Nhng c ci g
tht su trong tm ti bo rng ng
720

lm nh th, ch l mt giai on
trong cuc i m ti phi tri qua m
thi, ch l mt qu trnh hc hi thi
m, hy lm iu g tt p by gi
v hc hi ra t chnh kinh nghim
ny.

Cn phi c nhng tri nghim au
n nh vy. Khng c au kh,
chng ta s khng hc hi v trng
thnh ln c.

Gi y, khi nhn li cuc i mnh, ti
mi thy rng mnh tip xc, va
chm vi rt nhiu s kin a dng, c
rt nhiu thy, rt nhiu tn gio, nhiu
ni am m v cng tht nhiu au
kh. By gi ti hiu c rng tt c
721

nhng iu gip ti tr thnh mt
con ngi tt p hn. Ti hc hi
c nhiu bi hc v ti rt vui v v
iu . iu quan trng l phi hiu
c nhng iu ny.

Hi: Ngi ni rng khi chnh nim sc
bn, di ca dng tm hu phn
(bhavanga-citta: h kip tm) s c
rt ngn li; v iu ny cng lin quan
n c s cm nhn v thi gian na,
xin Ngi gii thch thm v im ny?

p: Trong gic ng su, dng tm
hu phn tri chy lin tc. Trong
khong thi gian , chng ta khng
cn thc v thi gian na. Chng ta
khng bit l mnh ng bao lu. C
722

lc chng ta ngh mnh ng rt lu,
nhng nhn ng h th mi ch c vi
pht. Lc khc, chng ta li c cm
gic mnh cha ng , nhng thc ra
xem li mi nhn ra mnh ng rt
lu ri. Chng ta mt du thi gian,
khng cn nim v thi gian na.
Dng tm hu phn cng ko di,
chng ta cng mt du thi gian. Khi
trong dng tm hu phn, chng ta
khng s dng c thi gian ca
mnh. Cng dnh nhiu thi gian
hay bit, chng ta cng c thm nhiu
thi gian cho chnh mnh.

Khi hnh thin, chng ta tu tp vithi-
citta, l tm bit cnh hin ti. Chng
ta cng thc hnh nhiu, th mc d c
723

lc tm vn ri li vo trng thi
nn (Bhavanga-dng tm hu phn hay
h kip tm), nhng n s khng li
lu trong . Mt tm khc s sanh ln
vi y sc mnh ca n. V vy,
khong tm hu phn s ngy cng
ngn li. Chng hn nh mi giy bn
chnh nim c mt ln, th trong 10
giy bn ch c c 10 tm chnh
nim, v khong gia th ton l
dng tm hu phn. Nu bn ch tm
hn na, n c th ln n 100 ln.
iu ngha l bn s c thm thi
gian. Bn s lm c nhiu vic hn
trong khong thi gian c thm y. Bn
c th hay bit c nhiu mc hn.
Theo cch , bn s c cm tng
mnh c nhiu thi gian hn. Bn tng
724

tu gic c th sanh khi (tu th 12,
13, 14 v 15) ch trong vng mt giy
ng h, lm sao iu c th xy ra
trong mt khong thi gian ngn nh
vy?

Hi: Bch Ngi, c th t c 4
tng tu gic ny m khng cn tu tp
trong mi trng tu vin khng ?

p: c, c th c. N cn ph
thuc rt nhiu vo cc yu t khc
na. Trong thi c Pht v ngay c
thi by gi, ti bit mt s ngi l c
s ti gia nhng t c nhng
tng tu gic rt su sc.

725

Hi & p: Ch c suy ngh mi lm
cho bn t ng ha mnh vi n.
l l do ti sao ti cnh bo cc bn
rt nhiu ln l ng suy ngh qu
nhiu. Nhng suy ngh thong qua vn
n mt cch t nhin; bn nhn bit
n v bung n. Suy ngh s lm cho
bn t ng ha mnh vi n. Khi suy
ngh sanh khi, ch cn hay bit n.
gia cc tng tu gic, nhng chp suy
ngh vn xut hin, chng rt r. Bn
khng c suy ngh. Qu trnh khi
nim ha cng l mt chc nng ca
tm. N xy ra mt cch t nhin.
Trong bt c tng tu no cng u c
nhng chp suy ngh sanh khi. Xt v
mt mt no , n ch lm r thm
tu gic . N c li ch nht nh,
726

nhng nu suy ngh qu nhiu th li
tr thnh mt tr ngi.

Hi & p: o v phi o (o phi
o tri kin tnh) xy ra tng tu gic
th 4, dnh mc vao kinh nghim h lc
trong thin v nhn ra khng phi l
chnh o, ri quay li vi thin tp.
y cng l mt loi suy ngh, nhng
l suy ngh ng n. Samma-
ditthi (Chnh kin), Samma-
sankappa (Chnh t duy), u l nhng
nhn t cn thit. Trong ting Anh,
l thy ng n, t duy ng n v
chn chnh.

Hi & p: Mt s ngi b thin, h
mun thot khi n. Mt s ngi thc
727

s ng dy b i. H mun gii
thot, gii thot khi ci g? D i u
chng na, bn cng lun lun phi
mang theo ci thn ng un ny. i
khi kht vng gii thot, kht vng i
khi li c din dch nhm ra thnh
lnh xa khi mi trng xung quanh.
iu ny c th din ra mt cch v
thc. i vi ti, khi hnh n giai
on ny, ti khng mun sng trong
cha na. Ti ngh khng phi l
mt ni thch hp. Ti mun tm mt
ni tt hn, yn tnh, xa vng v thanh
bnh hn, y c qu nhiu xo ng.
V vy, c mun thot khi tin trnh
ny li b hiu nhm thnh mong mun
i khi ni mnh ang sng. i khi c
nhng vic ng bun xy ra; c ngi
728

b vic, ngi ly hn; ngay c khi
nhng s vic y xy ra, h vn
mun gii thot, gii thot khi ci g?
iu ny xy ra bi v h bt u ngh
v nhn tht tt c mi th u l kh
no v bt toi nguyn. H thy cng
n vic lm, ngi h cng chung
sng, ni h ang u khng tt p.
H mun b i, mun c t do.
Chng ta khng th b i ln sng trn
mt trng c; chng ta phi trn
th gii ny v sng cng mi ngi.
l l do ti sao khi thin sinh t
n giai on ny, iu rt quan trng
l phi cnh bo h ng ngh ngi qu
nhiu, ch hnh thin thi, bi v nu
ngh ngi, bn s hng kht vng
mun c gii thot n mt i
729

tng khc m n s cn gy ra nhiu
s lm ln, m h hn na.

Tht l kh gii thch c nhng
iu ny mt cch thc s, thm ch l
chnh bn thn mnh na. i khi n
xy n rt nhanh; bn khng bit iu
g xy ra na, bn cm thy rt khc
l nhng khng bit iu g xy ra.
iu rt quan trng l bn phi trao i
iu ny vi thy ca mnh, phi l
ngi tng hnh thin v tri qua
tt c nhng kinh nghim ny,
nghin cu, hc hi v c kh nng
hiu c s vic din ra nh th no,
v ti sao n din ra. Bn cng nn trao
i vi nhng thin sinh thc hnh
nhit tm, ht mnh v cng thc s
730

tri nghim qua nhng iu nh vy.
Mt ngi khng th tri nghim tt c
mi th mt cch chi tit c. V vy,
bn cn phi c thy v nhng ngi
khc cng trao i, v nu c c
kinh nghim trong mt thi gian
di, bn s hiu c n mt cch rt
su sc. Do vy, khi mt thin sinh tr
nn chn nn v trng rt bun, khng
hng th vi bt c iu g na, i khi
cng khng cm thy mun n, ngay c
n cng khng c g hp dn na,
khi mt ngi thy gii s thy
c rng hc tr mnh ang c tm
trng chn nn. Thin s c th khuyn
khch, sch tn v cnh bo hc tr
mnh:Hy tip tc thc hnh, ng
731

chn nn, ng b cuc, y l iu
m con phi vt qua.

Mt s ngi ngh rng sau tng tu
th t mi th s th v, an lc v vui
v hn. Khng, iu khng h xy
ra. M n s i xung. Chng ta pht
trin c tu gic su sc hn, v
li khng cm thy hnh phc cht
no, nhng y khng phi l s
trm cm.

Hi & p: Sng mt ni thanh
vng, t cng vic, t phn s rt c li.
N gip nh v tu pht trin nhanh
chng hn. Song c Pht cng rt c
lng thng tng n chng sanh.
Mt ln, ti ni vi S ph ti l: thay
732

v tr thnh mt nh s, c l con s
lm mt o s th tt hn, bi v mt
nh s phi ph thuc qu nhiu vo
ngi khc. L mt o s tt ti c th
t trng rau, t nu nng v c
sng mt cch c lp, bi v sng mt
cuc sng n gin th ch cn rt t l
. S ph ni rng khng nn lm o
s, v ngi khuyn ti xut gia lm
mt nh s. Lc ti vn cha xut
gia. S ph hi ti c bit ti sao c
Pht khng cho pho cc T kheo gieo
trng, cy hi v nu nng bt c loi
thc phm no khng. Ti ni: thc s
con cng khng hiu l do ti sao, bi
con ngh, trc kia c Pht cng tng
lm o s c mt thi gian di. S ph
ni: ng, nhng l trc khi Ngi
733

thnh Pht. Nu cc nh s t gieo
trng, cy hi, t nu nng v sng
tch bit vi mi ngi th ai s l
ngi duy tr Gio Php? Con khng
tip xc vi mi ngi, th ai s dy d
h?

Tip xc vi mi ngi l iu rt
quan trng, song iu quan trng
khc l i khi bn cng nn phi
sng mt mnh.

S ph ging gii iu cho ti mt
cch tht nh nhng, du dng v y
tnh thng. Ngi thuyt phc ti
xut gia tr thnh mt nh s. Ti ni
ti khng mun dy v iu duy nht
734

ti mun lm l sng mt cuc i yn
tnh v bnh an.

Thc cht ti l mt ngi rt nht
nht, mt s ngi trong cc bn cng
c th nhn ra c iu y. Khi cn
tr ti rt t ni. Khi c ngi yu cu
ti pht biu, d ch trong 5 pht thi
m ti cng lng tng, bi ri n ni
ni ra nhng iu mnh khng nh
ni. Ti xu h n mc ngh rng s
khng bao gi ni chuyn trc m
ng na. Sau ny, ngay c khi tr
thnh mt nh s, c ngi ngh ti
cho xin gii, ti cng khng th lm
c. Ti ln ln lung tung v cn c
nhm cc iu gii na. Ti thc s
ngh rng: y khng phi l cng
735

vic dnh cho ti, ti khng mun ni
chuyn hay thuyt php, ti khng
thuyt php c. S ph nh nhng
khuyn khch ti i thuyt php, ni
chuyn. Thc t l ti chy trn.
Nhiu ln S ph ni hy n vi
ngi v gip ngi dy hc. Ti tr
li, khng .

Mt bui ti ti n ch ca S ph
v ni rng ti chun b ra i, ti xin
nh l v xin sm hi vi S ph nu
trt l lm iu g sai tri vi ngi.
Ti chy trn n my nm tri,
khong 6 nm bi v S ph mun ti
gn ngi v dy thin. S ph mun
a ti i cng sang cc nc phng
Ty, n M; ti ni l ti khng mun
736

i. Ti sao ti li phi cn n ni
lm g? Rt kin nhn, chm ri v vi
y tnh thng, ngi khuyn
khch ti dy thin.

Hi & p: Thc ra khng phi ti t
tr li vi S ph. Ti b vim Amian
v st rt, ri tnh c li cng trong
mt thnh ph ni ngi ang c mt.
Ngy no ti cng b st cao v mt
ngi bn bo ti phi ra thnh ph
cha bnh, nu c li th ti s
cht. Th l ti phi v thnh ph v
n bnh vin ct Amian. 10 ngy sau
ca m, khi ti bt u hi phc v
c th ni c mt cht th c ngi
ni S ph ti ang c mt trong thnh
ph ny. S ph nghe ni ti ang
737

y v phi m, v vy ngi hi thm
mi ngi v tnh hnh sc khe ca
ti. Ti ngh: mnh s lm g by gi
y, mnh khng th chy trn na. Ti
n nh l S ph v ngi bo ti
li . Ti ngh, tri , mnh khng th
li ni khng vi thy ln na! S ph
ni, 2 nm ti S ph s i M li ln
na v ang chun b cho chuyn i .
Ti ni: Vy cng c, con s i ri
v cng vi S ph, bi v ti bit S
ph s khng li y. S ph ni th
th c, S ph s khng con li
y u. V vy ti chun b trong
vng hai nm, bi v t lu ti hon
ton b khng c sch v g na. c
sch qu l mt gnh nng, ti phi
hiu, ghi nh v dch sang ting Anh.
738

Ti phi hiu t Pali tng ng trong
ting Anh l g na. Ti c tm c
cun t in Pali-Anh v phi nh
hng ngn t mi phi nh bao
nhiu th vo u nh th tht l kh.
Ti t b hc hnh v suy ngh
trong mt thi gian qu lu ri, v iu
tht l thch. Phi mt hai nm
chun b, ngy no cng phi hc.

Khi chng ti n M, S ph ni
mnh s ch li y khong 4 thng,
v ti ngh th cng c. Sau 4 thng
M, S ph ni by gi S ph phi
v cn con s li y. S ph ni
iu mt cch y tnh cm, tht l
kh c th ni khng vi S ph. S
ph lun ni mt cch rt du dng; S
739

ph khng ch i bn s ni khng,
S ph chng bao gi ch i ngi
khc ni khng c. S ph ni mi
ngi rt vui v c con y vi h,
nu c th c th cn hy li. Ti
ni: vy cng c, con s khng xin
php S ph na v con mun bit S
ph c cho php con c tr v bt c
khi no con mun khng. S ph ni:
c, con c th tr v khi no con
mun. Ti ngh mnh s li trong
vng 3 thng, nh vy l M 7 thng
c thy, nhng ri phi n 14 thng
sau ti mi c th tr v c. Lc
ti ngh th l i vi mnh, ti rt
vui v n y, ti hc hi c
rt nhiu, nhng ti phi tr v. My
ngi bn ca ti ni: Chng ti s
740

lm cho s phi hi hn v b ri
chng ti li nh th. H l nhng hc
gi Pali xut sc nhng li khng bit
ni ting Anh. Ti ni vi h l ti
lm ht sc mnh v xin php cho ti
c tr v.

Khi ti tr li, S ph ni: mt nh s
c nhng lc cn phi sng c c mt
mnh tu tp, nhng cng cn phi
tip xc vi mi ngi na. Nhiu ln
ti ni vi ngi l ti vn cha hc
, Ngi ni rng nu c i cho n
lc th con s cht trc khi hc .
Bao nhiu mi l ? S ph cng
cnh bo ti ng t cho mnh l mt
ngi thy, phi bit khim tn. iu
ny rt quan trng. Ti bit c nhng
741

ngi phm rt nhiu sai lm. Nhiu
ngi thy phm sai lm l t mn
cho rng mnh l mt ngi thy. H
khng c s khim cung. Khim tn
l iu rt quan trng. Ti gip bn
nhiu n mc c th, ti khng phi l
ngi bit tt c mi th trn i, ti
bit c iu g v c gng ht sc
gip cc bn. Ti khng th cung
cp cho cc bn nhng kin thc hon
chnh c, bi v ti cng ch hiu
bit c phn no m thi. Ti khng
bit tt c mi th, nhng bit c
n u, ti mun chia s ht vi cc
bn n . Nhng ngi thy khc s
n v gip cc bn hc hi thm
na. l tt c nhng iu m ti c
th hy vng c. Ti s li y
742

trong 4 thng v s gip cc bn n
mc c th c

---o0o---
Chng 9 : Tu th mi mt: Tu
X Hnh, cnh ca i vo cc tu
gic cn Nit Bn v sau
Phn 1 : Tu th mi mt: Tu X
Hnh, cnh ca i vo cc tu gic
cn Nit Bn v sau
Khi tm pht trin nng lc,
n s bung b tt c cc hnh v th
nhp vo Nit Bn (sabbam,
sankhara-pavattam viasjjetva
Nibbanam eva pakkhandati). Nu
cha th lm c iu , tm s li
quay tr li qun st cc hnh, qun
743

st s sanh dit ca tin trnh tm-
vt l (no ce passati punappuna
sankhararammanam eva tuva
pavattati). iu ny s cn xy din
li nhiu ln. i lc tm mun vi
ti Nit Bn nhng li cha sc
mnh lm iu . N ri tr li
v qun st cc tin trnh thn-tm
sanh dit cho n khi tch ly s
sng sut, r rng.
Tu th mi mt: Tu X Hnh,
cnh ca i vo cc tu gic cn Nit
Bn v sau
Tun trc ti ni v Tu
Dit, bhanga-nana, Tu Thy Nguy
him bhaya-nana, Tu thy s khim
khuyt ca tin trnh tm vt
744

l adinava-nana, Tu Ym ly nibbida-
nana, Tu Mun Gii thot
muncitukamyata-nana, v Tu Gin
trchpatisankha-nana rt quan trng.
thot ra khi iu g, trc ht
chng ta cn phi hiu c n, v
hiu th chng ta phi quan st mt
cch tht cn thn, bng khng s
khng c cch no vt qua c bt
c ci g, ngay c mc thng
thng, trong c th chng ta, trong
cuc sng hay trong bt c hon cnh
no cng th.

iu u tin cn phi c vt qua
mi th l quan st n tht k, hiu
tht su sc, y ri vt qua n.
Chng ta khng th chy trn. Trn
745

chy khng phi l vt qua. Khng
c ch no trn, khng c ni no
i c.

Ngi Min in thng ni l:
Khng c t chui. D i bt c
ch no, bn cng trong tin trnh ,
tin trnh tm-vt l, bn lun phi
mang n i cng. Ch bng tri kin
chng ta mi vt qua c n. Khi
cm thy mnh b mc kt trong tin
trnh ny, chng ta mun thot ra khi
n. i khi chng ta ngh: Nu ti
khng ch n nhng th ny na,
ch quay mt i v qun ht v chng,
ti s thot khi chng. Khng,
khng phi l mt vic lm ng n.

746

Hnh gi s t n thi im m v y
cm thy rng vic quan st tin trnh
tm-vt l ny tht l nhm chn,
khng c g l tt p c. Ch
quan st n chng ta s khng bao gi
t ti bnh an. Trong giai on u,
bn cm thy rt tnh lng v anh lc
bi v nhng phin no loi th b
dp b tm thi. Nhng sau mt thi
gian, vic quan st tin trnh thn-tm
tr nn rt mt mi ch khng ch l
nhm chn na. Chng ta b mc kt
trong tin trnh y. Chng ta khng
mun nhn n na, chng ta thc s
mt mi v n. Nhng khng c cch
no thot khi n c c, ngoi cch
ch tm hn, nhn n k hn na. Nhn
n vi s ch tm mnh v su sc,
747

tm s tr nn tnh lng hn. Nim v
nh s mnh m, sau tm s tr
nn bung x - gi l Tu X hnh
(sankharupekkha-nana).

Bn vn quan st n rt k, nhng
vi mt ni tm hon ton bung x,
mt thi hon ton x ly, khng t
ng ha. Bn khng thy n l mt
ci ng no na, m ch vi s x ly
v qun bnh, song s ch tm s rt
mnh.

Sankhara (hnh) l bt c php no b
cu to, b iu kin ha, thc ra n
ngha l tin trnh tm-vt l. Tin trnh
ny c gi l hnh (sankhara), v x
(upekkha) ngha l s qun bnh. X c
748

rt nhiu c tnh: n l sc mnh ca
s cn bng; bn khng c gng qu
mc, cng khng th gin, bung th
qu mc bi v c hai thi cc ny u
l khng qun bnh. C gng qu mc
l khng qun bnh; bung th qu
mc v d di, xem nh cng l khng
qun bnh. Trc giai on ny, bn
nng lng vt qua, Ti mun
thot ra khi n, ti mun vt qua n,
ti mun trn thot n. cng l
mt loi tro c v bt an trong tm,
mt trng thi tm thiu qun bnh.

Khi t ti Tu X hnh ny, bn
khng cn nng lng vt qua na.
Vi tm x, bn ch hon ton ch tm.
Thm ch trc giai on ny, khi
749

tng tu th t, Udayabbaya-nana, Tu
Sanh Dit, bn t c mt mc
x, mt mc qun bnh no , nhng
tng tu th ch thnh thong tm
x mi xut hin. i khi bn c rt
nhiu h lc, c lc li thy rt hnh
phc, c lc thy bit r rng v thm
ch bn cn dnh mc vo tu gic sng
sut na. giai on ny, ngay c
s thy bit r rng cng khng lm
bn dnh mc na, khng dnh mc vo
c trng thi x ny. Tu Sanh Dit,
bn cm thy rt tnh lng v qun bnh
v rt thch th vi iu . Vic hnh
thin tr nn rt d dng, n c t ng
din ra, nhng bn thng xuyn tut
khi n. giai on ny bn khng
cn nh mt n na. Bn tip tc thc
750

hnh v duy tr n, tm x li vi bn
trong mt thi gian di. Bn cm thy
v cng bung x n mc tm x ny
c so snh vi tm x ca mt v
Alahn. Mt v Alahn trong trng
thi tm sut ngy. Mt ngi cha
c o c th trong trng thi bng
cch gi chnh nim lin tc, nhng
i vi mt v Thnh Alahn, chnh
nim lun c mt cch t nhin. V y
khng bao gi mt tm x v chnh
nim.

Thc ra, trong cc tng tu minh st
(Vipassana-nana), ch c ba loi tu
gic l v thng, kh v v ng,
nhng do mc kinh nghim khc
nhau v v thng, kh, v ng m
751

to thnh cc tng tu gic khc
nhau.

Min in, c mt thin s ch ni
v 3 loi tu gic ny: thy c v
thng, tr nn nhm chn v thng
v s chm dt ca v thng. Ngay
c trc , hnh gi cng kinh
nghim c mt s tnh cht x mt
mc nht nh. Ch giai on ny,
x mi c y v hon ton.

Sankharava sankhare
vipassanti. ~Vsm 628

Vipasanti ngha l quan st su sc,
theo mt cch c bit. Chng ta
thng nhn nhn v hiu bit mi s
752

theo cch thng thng, nhng tng
tu ny chng ta nhn mi vic mt
cch hon ton khc, rt sng sut, r
rng. Sankharavangha l ch l
hnh. Sankhare ngha l cc hnh.
Ch Sankhara u tin c ngha l tm
ang quan st. Chsankhara th hai
ngha l cc hnh hay hng v
cc hnh, tc l mc. N c th l
thn, th hay tm hay bt c un no
trong ng un. Vipassanti ngha l
quan st. Mt tin trnh ny ang quan
st mt tin trnh khc, khng cn l
ti, ta g na. giai on ny, iu
tr nn r rng n mc bn thc s
cm nhn c n: khng c ci ti
no ang quan st nhng iu ny c.
c bc t ph, qu trnh phi ng
753

ha hon ton ny l rt cn thit v
phi c c mt s qun bnh vng
mnh nh th.

X c rt nhiu ngha, kh v lc;
khng kh khng lc cng c gi l
x. Hnh phc l mt thi cc, au kh
l mt thi cc khc; khng hnh phc
cng chng au kh l x. giai on
ny, hnh gi khng hnh phc cng
chng au kh. Trc , c lc bn
rt vui v thy mi th mt cch ht
sc r rng v sng sut. Lc khc li
thy kh v b mc kt trong tin trnh,
nhng gi y th khng vui cng
chng bun, hon ton qun bnh, hon
ton bnh thn. Trc kia th tinh tn
c lc qu mnh, c lc li qu yu,
754

nhng by gi tinh tn rt ng mc,
khng qu nhiu cng khng qu t.
Trc kia chng ta quan st cc hnh,
bt c tin trnh no cng thy l bt
ton v khim khuyt, thy chng nh
ci g khng tt p, tin trnh ny
khng phi l iu tt p. Chng ta
kh v iu , nhng y khng phi
l loi kh tiu cc. Chng ta tr nn
nhm chn v ym ly.

giai on ny khng cn kh v
iu na. Trc th mun
thot khi v suy ngh xem phi lm
g i vi n. By gi khng cn
mun gii thot hay lm bt c iu
g na. Ch cn s ch tm hon
ton, ngay c vic ny cng tr thnh
755

n gin. Thin tp tr nn rt n
gin.

trc giai on ny, c lc v thy
tin trnh tm-vt l tht khim khuyt,
bt ton nn bn khng mun ch tm
hon ton vo n. Do bn quay lng
li vi n v ngh rng thin tp ca
mnh khng ng hi lng, khng cn
tt p nh xa na. Nhng gi ny th
khng cn nh th na. Tm bn hon
ton bung x, hon ton khng t
ng ha, khng cn mong mun phi
khc i, ch quan st, rt n gin. y
l trng thi tm tuyt vi nht, khng
mun lm bt c iu g, ch hon ton
ch tm. Hy tng tng trng thi
tm y v thy mnh c gii thot
756

nh th no; bn khng mun tr thnh
ci g khc. D bt c iu g xy ra
cng khng cn quan trng na, ch
ch tm mt cch hon ton. Ngay c
hot ng suy ngh hay tng tng
cng lm bn rt an lc, rt bnh an.

C cuc i chng ta nm gi, chp
th hoc chi b, xua ui tt thy mi
th. Ton b thi gian chng ta dnh ra
lm hai vic : chp th v nm
gi, c gng gi cht mi th hoc l
xua ui n. iu tht l mt mi.

Trong trng thi tm ny, chng ta
khng cn nm gi bt c iu g,
khng chi b, xua ui ci g, ch
hon ton ch tm. Theo mt cch
757

no , l s u hng hon ton
i vi tin trnh. D bt c s vic g
din ra, ti s vn hon ton ch tm.
y chnh l thi chn chnh.
giai on ny, bn khng lo lng v
bt c vic g na. Thm ch nu c
cht ngay lc , bn cng cm thy
hon ton OK, hon ton bnh thn.

Mt ngy no chng ta s cht, v
cch cht tt nht l cht vi trng thi
tm nh vy, hon ton chp nhn tin
trnh, hon ton ch tm v hiu bit
n, khng khng c, khng s hi! y
l trng thi tm tt nht c c khi
chng ta cht.

758

Mt ln ti k vi cc bn rng
my ln ti m rt nng, b st rt,
vim Amian, kit l mn tnh ko di
sut nhiu thng tri. Ti cc k yu t
v sp cht. Lc u, thc s ti rt s
cht. Ti khng mun cht. Ti
ni: khng, ti mun sng. Nhng
cng c gng nu kp s sng ti cng
kit sc, bi v ti lo s qu
nhiu. Phi c ai lm iu g gip
ti ch, sao khng c ai lm g c th
ny, ti sao mi ngi b tay b cuc
c th ny; khng c ai bn cnh ti
c. V khng th ca quy g c
na, nn ti khng th gi ai. Ti
ngh Ti sao h li b mc mnh, b
i ht, khng lm g cho mnh th
ny?. Suy ngh lm cho ti thm
759

kh s v kit sc hn na. Cui cng
ti ngh: c th h b cuc bi v
khng th lm g hn c na. Mt
ngi bn ti ni: C l ng y
hn m bt tnh, bi v lc ti
khng cn c ng c na. Ti
c gng bm nu vo s sng c mt
thi gian di, nhng n mt thi im
ti tr nn kit sc v ti ngh c l
mnh ng i th s rt thoi mi; ng
mt cch tht bnh yn. Th l ti
quyt nh bung b tt c. Nhng ti
lp mt quyt tm rt quan trng.
Ti ngh: Nu nh phi cht, ti s
cht mt cch chnh nim, ri bung
b tt c mi suy ngh, gi tm tht th
gin, thoi mi, tht tnh lng v duy tr
chnh nim. Chm chm, tm ti tr
760

nn bnh an hn v ti nhn ra rng
mnh khng cn mt mi na; s mt
mi bin mt, tm tr nn tnh lng
v bnh yn v ti ri vo gic ng.
Khi ti thc dy, tm rt tnh lng v
bnh an. Ti khng th c ng hay ni
c g c v ti ngh rng nu mnh
cht vo lc th chc l cng tt
thi.

Ti sao chng ta s cht? Bi v chng
ta dnh mc, nu khng dnh mc th s
khng c lo s. Thin l mt s chun
b rt tt cho ci cht, n rt cn thit,
rt quan trng. Con ngi ta thng
khng mun ngh n ci cht. Mi khi
nhn n ci cht l h khng mun
nghe t no, h khng mun ni
761

chuyn v n, h ch mun ni chuyn
v s sng m thi. Nhng:

Nhng ngi chun b cho ci cht
mi l nhng ngi sn sng
sng. Hu ht mi ngi, mc d vn
ang sng y nhng khng sng
thc s,
chng ta chng i cuc sng qu
nhiu. Chng ta khng thc s ch
tm v hc hi y t cuc sng
ca mnh.

Mi khi ngh v tng tu ny, ti thy
n l tu gic tuyt vi nht. Bi v
chng ta khng th cht vi tm o v
tm qu (magga, phala), ngay c c
Pht cng khng lm nh vy, Ngi
762

khng th lm c iu . trng
thi ny, tm khng h s hi; n rt
trong sch v sng sut. Tm rt qun
bnh v an lc, bnh yn, khng khch
ng, khng phn khi, khng vui
sng, hnh phc, ch ht sc bnh an.
Khng c trng thi tm hip th no
so snh c vi n. Khng c gng,
khng cng thng, khng b buc,
Trc giai on ny, chng ta c gng
rt nhiu tp trung, hnh thin,
chng ta b b buc v phi t nhc
mnh th gin ra, nhng giai on
ny mi th u rt du mm, nh
nhng, nhu nhuyn, th gin v thoi
mi. Mc d tm rt an lc, nhng
khng h dnh mc vo s an lc .
y l im rt quan trng. Trc y,
763

chng ta cm nhn c s an lc,
ngay c tng tu th t, nhng li
dnh mc vo n v n tr thnh mt
tr ngi.

An lc bn thn n khng phi l mt
tr ngi. Song dnh mc vo s an
lc mi l tr ngi. tng tu ny
khng cn mt cht dnh mc no
na. l l do ti sao n rt trong
sch.

Dnh mc l mt loi khao kht, mong
cu, mt loi tham (lobha). Tm bn
khng cn phn khch v bt c chuyn
g na. tng tu th t, nhiu khi tm
bn cn rt phn khi, rt hnh phc,
nhng gi y bn khng cn s phn
764

khch nh vy na. Rt vi t, rt sng
sut, rt chnh xc, ng ch v ng
ngay thi im, mi s nhn bit u
rt ng ch, khng trc khng sau.
giai on u, i khi chnh nim
hay s ch cn b chm li ng
sau. Mt s vic va din ra, xong ri
chng ta mi nh l c mt vic va
xy ra v chng ta khng ch . i
khi chng ta li ch i mt iu g
din ra v ni: Ri s c iu g li
din ra na, khi ti s ch n
n. Ging nh khi di chuyn, chng
ta ngh rng: Ti chun b chuyn
ng v ti s ch vo iu . S
ch ca chng ta hi lch ra ngoi
mt cht, khng ng ch. giai on
ny, n lun lun sn sng mt cch t
765

nhin v ng ch. Mt iu g
ang din ra, s hay bit v ch
sn sng c mt . l l do ti
sao chng ta khng phi c gng hoc
lo lng qu mc trong khi ch . N
din ra mt cch rt hon ho.

Evamevayam sabbasankharehi
muncitukamo hutva
patisankhanupassanaya sankhare
parigganhanto: aham, mama ti
gahetabbam. Adisva, bhayan ca nindin
ca vippahay, sabbasankharesu udasino
hoti majjhatto. ~Vsm 656

Do vy (Evameva) mun gii thot
(muncitukamo hutva) khi tt c cc
hnh (sabbasankharehi), bng cch
766

qun st li cc hnh
(patisankhanupassanaya), quan st cc
hnh (sankhare parigganhanto), khng
coi n l ti hay ca ti (aham,
mama ti gahetabbam
adisva). Gahetabbam ngha l cm
nm, th gi; adisva ngha l khng
thy; aham l ti,mama l ca ti.

Mi khi qun st cc hnh, bn bit
rng chng khng phi l ti, khng
phi ca ti, khng c g ng dnh
mc vo chng c, bn khng th gi
li c ci g, khng ng phi rc ri
v chng. Trong mi s hay bit, bn
thy r y khng phi l ti, khng
phi l ca ti, bn khng quan tm v
hon ton th vi n. Trc giai
767

on ny, bn thy n nh mt ni
him nguy, n gi bn khng cn thy
n l nguy him, khng thch cng
chng khng thch na. Vipphayangha
l on tr, vt qua, vt qua ni s
hi (udasino hoti majjhatto) trong tt
c cc tin trnh (sabbasankharesu);
khng thin v bn ny, cng chng
lch v bn kia.

Thc ra y chnh l trung
o; Chng ta ang n rt gn vi
trung o thc s. Trc giai on
ny, tm khi bn ny, lc chy bn
kia, khng bao gi ng
gia. Majhatto ngha l ng ngay
chnh gia.

768

Khi bn ngh ngi i cht, ngay c khi
ang th gin thoi mi, tm bn vn
rt chnh nim. Mt ngh ngn ngi
no c th s thong qua rt nhanh;
thm ch chng ko di n mt giy.
Khi ti ni suy ngh, ng ngh l lc
bn ngh di thnh hn mt cu hay
ch. Vo lc , khng h c ngn t
hay cu ni no; bn ch thy r rng:
y ch l mt tin trnh trng rng,
khng phi chng sanh, khng phi
ti, khng c chng sanh, khng c
linh hn no c.

Sunnamidam attena va attaniyena va
ti. ~MN iii.263

769

Tin trnh ny khng c ci g l ti,
ca ti hay thuc v ti c. Nhng tu
gic v suy ngh tng t nh vy
c trc y, nhng giai on ny n
ngy cng r rt hn. Tin trnh ny
khng tun theo mun ca ai; bn c
th thy r iu , chnh l iu
ang din ra.

Puna caparam, bhikkhave, ariyasavako
iti patisancikkhati naham kvacani
kassaci kincanatasmim na ca mama
kvacani kisminci kincanam nathi
ti ~MN iii.263-4

naham kvacani kassaci
kincanatasmim: Ti khng cn lo lng
iu g c, v cng khng cn ai phi lo
770

lng cho ti. i khi, trong nhng suy
ngh thng tc mi ngy, chng ta lo
lng v ngi khc v c lc cng bn
lng rng c ngi khc cng ang lo
lng cho mnh, v chng ta thch c
nh th, , c ngi ang quan tm,
lo lng cho mnh ka.Nhng by gi,
bn s thy: Ti khng cn quan tm,
lo lng v bt c iu g, bt c ngi
no v cng chng cn ai phi lo lng
cho ti. Khng c mt ci g c.
Ch l nhng tin trnh thi.

C rt nhiu li din gii chi tit trong
kinh in, nhng n ch hu ch i vi
cc hc gi. Sau y l mt on ni v
giai on ny:

771

Evam eva sace sankharupekkhananam
santipadam Nibbanam santato passati,
sabbam, sankhara-pavattam Viasjjetva
Nibbanam eva pakkhandati; no ce
passati Punappuna
sankhararammanam eva tuva
pavattati.~Vsm 657

giai on ny, hnh gi thy r: ni
chm dt ca tin trnh ny mi l s
an lc thc s (santipadam Nibbanam
santato passati). Chng ta lun mong
mun c mt hnh th no , c mt
i sng no , trong mt trng thi
no . Chng ta khao kht iu .
Chng ta khng mun t b tt c mi
hnh th, mi kip sng. Nhng giai
on ny, tm c th thy rt r rng s
772

chm dt ca tin trnh mi l bn b
bnh an ch thc. Trc khi tm hi
nng lng v s sng sut t b
tin trnh, mc d hnh gi c th hiu
c rng tt c mi tin trnh u l
bt toi nguyn, song tm vn ri tr
li qun st tin trnh.

Khi tm pht trin nng lc, n
s bung b tt c cc hnh v th nhp
vo Nit Bn (sabbam, sankhara-
pavattam viasjjetva Nibbanam eva
pakkhandati). Nu cha th lm c
iu , tm s li quay tr li qun st
cc hnh, qun st s sanh dit ca tin
trnh tm-vt l (no ce passati
punappuna sankhararammanam eva
tuva pavattati). iu ny s cn xy
773

din li nhiu ln. i lc tm mun
vi ti Nit Bn nhng li cha sc
mnh lm iu . N ri tr li v
qun st cc tin trnh thn-tm sanh
dit cho n khi tch ly s sng
sut, r rng. Khi s vic xy ra nh
vy, hnh gi cn phi hiu tin trnh
. Mt s ngi tr nn nn ch v
ni: Ti c b ri tr li hoi. Tuy
nhin, iu ny l rt t nhin. My
tun trc ti ging cho cc bn n
d: c ngi tm u mt si dy
bng mt vc su nm gia hai mm
ni, ging nh mt ci khe su gia.
C mt ci cy v mt gin dy leo rt
dy trn . Bm tm vo mt si dy
v u qua u li; nhng khi cm thy
sc u ca mnh cha mnh, bn s
774

rng nu bung ra sm th s ri xung
y vc. V vy bn cha th bung
si dy ra v u ngc tr li v b
bn ny. Ri bn ly thm v u li
ln na. Sau mt vi ln nh vy, khi
cm thy mnh to qun tnh,
bn u qua ri bung tay ra v bay
nhanh, rt nhanh sang b bn kia
bn bung tay ra khi si dy. Vo lc
, bn khng b ny, cng cha
sang ti b kia. Bn gia hai b,
nhng bn t b b bn ny. Bn c
th quay tr li c khng? Khng,
khng cn ng lui na, bi v bn
bung si dy mt ri. Mc d cha
sang c ti b bn kia, nhng bn
ang bay sang vi tt c sc mnh
v qun tnh m mnh xy dng
775

c. Khng cn cch no dng li
c na. T b b bn ny ngha l
bn khng cn qun st cc hin tng
tm-vt l na, bn thy tm ang tin
n mt s on dit hon ton, tin
n im chm dt tt c cc hin
tng tm-vt l.

Nh vy, t Tu X Hnh
(sankharupekkha-nana), tu gic tip
theo, nu v khi n xy ra, l trng thi
ny, ni bn bung b. Trng thi
u a qua li ny c gi
l sankharupekkha v parikamma
anuloma gotrabhu (chun b, thun th
v chuyn tnh). Parikamma ngha l
c gng li nhiu ln, chun b tm
mnh v pht trin qun
776

tnh. Anulomangha l cng mt trng
thi tm nhng c nhiu qun
tnh hn. Gotrabhu ngha l bn
bung b, ngha l bn ct ri khi
b ny nhng vn cha sang ti b
kia.

Sau hnh gi ri vo s on dit
ca tin trnh tm-vt l, Nit Bn,
c gi l tm o (magga). N xy
ra rt nhanh, tip ni trong mt st na
ngn ngi, c th ch mt phn ngn
hay mt phn triu giy ng h. Cc
trng thi tm xy ra lin tip, v trong
khonh khc bn khng th quay tr
li c na. Sau l mt s tnh
lng hon ton, hon ton yn lng,
khng c g sanh, khng c g dit,
777

khng cn s quan st bi v bn
khng th quan st c na.

Trc khi tin vo cnh gii Nit Bn
bn nhn ngm t bn ngoi xem n
s nh th no, bi v bn hiu rng
nu tin trnh tm-vt l ny dng li
th s l mt s bnh an hon ton,
nhng bn vn cha trong . Khi
trong ri, bn s khng th quan st
c na. Bi v c th quan st
c n, bn phi thot ra ngoi n .
l l do v sao khi trong cnh gii
Nit Bn ny, hnh gi khng cn qun
st c Nit Bn na; khng th qun
st c. Thm ch cng khng th
quan st c trng thi tm ca mnh
nh th no na.
778


Ch sau trng thi ny mi c mt tu
gic khc sanh ln gi l Phn Khn
Tu (paccavekkhana), trong bn s
nh li: C mt iu g va mi
xy ra! Mt khonh khc trc y rt
an lc, khng cn sanh dit, rt tnh
lng, rt sng sut, hon ton bnh an.
Phng vo hay tin vo s on dit l
mt trng thi tm y sc mnh. Mt
khi iu xy ra, bn s cm nhn
hon ton khc bit. Sau mt thong,
bn ra khi trng thi , bi v tm
o ch din ra trong mt st na, tm
qu din ra trong 2 hoc 3 st na, ty
thuc vo sc mnh ca n. Ri sau
bn qun st li nhng g xy ra.
Khi s qun st ny din ra, tm rt
779

tnh lng v an lc, bn nhn li v suy
ngh v n. Tu Phn Khn ny
(paccavekkhana-nana) thc cht l mt
loi suy ngh. Bn ngh li v hiu rng
an lc tuyt i chnh l s on dit
hon ton ca tin trnh tm-vt l.

Hnh gi qun st li nhiu th, v o,
qu, Nit Bn, nhng loi phin no
b tn dit v nhng phin no cn li.
Giai on gic ng u tin tn dit t
kin chp ng v nghi (ditthi &
vicikiccha), hon ton tn dit. Ngay
trong tng tu u tin bn vt qua
mt s thn kin v h nghi v nhng
iu xy ra trc y v sau ny v
nhiu ni nghi hoc khc. giai on
780

ny t kin chp ng v nghi b tn
dit hon ton.

Sau y l mt s on kinh n v vn
ny:

Tikkhavisadasurabhavena
sankharesuajjhupekkhane Sijjhamane
tam panetam sankharupekkha-nanam
anekavaram pavattamanam
paripakagamanena anulomananassa
paccayabhavam gacchantam VsmA II,
459

Tikkha ngha l rt sc bn. Visada
ngha l rt r rng, surabhavena ngha
l rt quan trng, sura ngha l rt dng
cm. Chng ta qu dnh mc vi mi
781

th n mc ngay c khi chng rt au
n, chng ta cng khng th t b
c. Ngay c vic t b, chng ta
cng cn phi c rt nhiu s dng cm
v tin tng trong tin trnh; l l do
ti sao i lc c ngi c th cm
nhn c rng: c mt iu g
chun b xy ra v nu n xy ra, tt c
mi th s thay i. Ti s khng cn
nh c na v ri h dng li , h
khng mun thay i; h mun mi
th vn nh c.

Chng ta c nhng ng c rt mu
thun vi nhau. Chng ta mun
thay i, chng ta mun gii thot,
chng ta mun an lc, nhng chng
ta cng mun mi th vn y nguyn
782

nh c. Nhiu nh tm l hc ch
ra c im ny.

Nhiu ngi b lon thn kinh, nhng
h li dnh mc vo chnh tnh trng
lon thn kinh ca mnh. C ngi
b trm cm nhng h cng dnh mc
vo cn bnh . iu tht l kh
hiu nhng n li thc s c tht. Mc
d chng ta bit tin trnh ny rt l
mt mi, tht l au n nhng khi
thi im n, khi chng ta thy c
iu g sp xy ra v chng ta s
hon ton thay i, chng ta s khng
cn nh c na, s khng cn cm
nhn mi s nh c na, th chng ta
li s!

783

Chng ta cn phi c rt nhiu dng
cm thay i. Khng c thay i
lm sao c th trng thnh c!
Nu mun gi nguyn nh c th
chng ta s khng th trng thnh.

Do t surabbavena rt quan trng.
Vi rt nhiu can m, chng ta tip
tc qun st cc hnh (sankharesu
ajjhupekkane), qun st cc hin tng,
tin trnh, sanh v dit. Tu qun v
tin trnh (tam panetam
sankharupekkha-nanam) din ra nhiu
ln (anekavaram pavattamanam); lp
i lp li. N s tch ly thm qun tnh
v ng nng tr thnh chn mui
(paripakagamanena).

784

i vi mt s tu gic, tr nn tht
s chn, cn phi ti din li nhiu ln,
lp i lp li ngy cng mnh hn.
N cng ging nh s gin d. Nu
bn ngh v mt vic g lm mnh
tc gin, cng ngh bn cng gin hn
v n mc bn bc pht ra. N l mt
tin trnh tng t, bn qun st cc
hnh v ngy cng tr nn bung x
hn, cho n khi sn sng t b ri
gi y bn bung b!

Khonh khc bung b l khonh
khc bn c gii thot. Chng ta
mun gii thot, chng ta bm gi
vo tng: Ti mun c gii
thot, ti mun c gii thot, th
785

nhng ti sao chng ta khng bung
b?

Chng ta vn ngh rng trong tin trnh
tm-vt l ny vn cn c ci g
ng gi, c ci g thuc v ti, c
ci g ti thch, mc d c phn ti
khng thch nhng cng c mt phn
ti thch.

Chng ta bm vu, chp th vo n,
nhng khi bn thc s thy c
rng khng c ci g ng gi c,
khng c iu g bm vu, n
khng thuc v ti, ti khng cn
mong mun n na, khi bn hon
ton trong trng thi bn s
bung b.
786


Nhiu ngi n gp S ph ti, h
thng ni: Bch Ngi, con thc s
khng cn mun sanh li na lm g,
con hon ton nhm chn vi cuc
i. Cuc i tht mt mi, vui t kh
nhiu, qu nhiu gng nng. Khi
ti mi ch l mt nh s tr, mi th
gii c my thng. Thy ti tr
li: Nu con thc s khng mun th
con s khng phi nhn n na. Ti
rt ngc nhin, ti khng mun n
nhng iu tht n gin phi
khng? V sau ti hiu ra rng mc d
chng ta ni rng mnh khng mun,
nhng chng ta vn bm gi vo
n Ti khng mun, ti khng mun
c n. Ti sao chng ta khng chu
787

bung b? Cch ni chuyn ca S ph
ti rt du dng. Thy khng bao gi
vo qu nhiu sc mnh. Thy
khng bao gi c thuyt phc ai.
Khng bao gi c ci ha mt ai c.
Nhiu t v Pht t ca thy u hi
mt cu y nh th, c cc v s v c
s, thy u ni: Nu con thc s
khng mun n th con s khng phi
nhn n na; con nhn n ch bi v
con mun n m thi. iu tht l
n gin nh th y.

Chng ta phi nhn bi v chng ta
mun c. Chng ta au kh bi v
chng ta mun phi au kh, nhng
chng ta li thng chi b n.
Chng ta ni ch mun c hnh
788

phc, nhng hnh phc i vi
chng ta ngha l g? Thnh t c
iu mnh mong c ? Nu chng
ta thc s khng cn mun n na,
khi chng ta s c gii thot!
Lng can m dm thay i l iu
rt quan trng, chng ta cn phi c
tht nhiu dng cm thay i,
hc hi v trng thnh.

Ti ngh im ny c rt nhiu ngha
v tm l hc: phi tht dng cm, v
cng phi tht trong sch

---o0o---
789

Phn 2 : Tu th mi mt: Tu X
Hnh, cnh ca i vo cc tu gic
cn Nit Bn v sau
nhng khonh khc t ph cui
cng, mt trong ba c tng v
thng, kh, v ng s hin ln rt
r. Chng hn nu hnh gi thy v
thng, sanh dit r rt hn, v y s
thy v thng, v thng, v
thng rt r v s khng chuyn
sang c tng khc. y l mt
im quan trng cn ghi nh. giai
on u, i khi bn chuyn t
thy v thng sang thy kh hay v
ng, c ti lui nh vy. Ri sau ,
bn an tr trong mt c tng duy
nht, c tng tr thnh ni bt.
790

Tu th mi mt: Tu X Hnh,
cnh ca i vo cc tu gic cn Nit
Bn v sau
Mun c gii thot c ngha l
mun c trong sch. Nu thc s
mun c gii thot, chng ta phi
t thanh tnh bn thn mnh: gii
thanh tnh, nh thanh tnh v tu
thanh tnh. Khng c qu trnh thanh
tnh ha chng ta s khng th c
gii thot.

V th b ch gii s v thin tp
ny c gi l Thanh tnh o
(Visuddhi-Magga). Bng vic thanh
tnh ha chng ta s c gii thot,
iu ny rt r rng. Nu thc lng
mun gii thot, chng ta phi thc s
791

nhn su vo bn trong mnh, ti ang
lm vic g v vi ng c nh th
no? Gii hnh, hnh vi, thi v
ng c ca ti trong sch cha?
Tm ti trong sng v thanh tnh
cha? Ti c s dng cm cha?
Nu chng ta xng ng vi n, chng
ta s nhn c n. V vy, chng ta
phi sng mt cuc i sao cho xng
ng vi n. Chng ta mun mt iu
g nhng nu khng xng ng,
chng ta s khng th nhn c n.
Bt c vic g cng th, ti mun c
bn tn trng, nu ti xng ng vi
iu th ti s c n.Ti mun nhn
tm lng t bi ca bn, nu xng ng,
ti s nhn c. V vy:

792

Bt c iu g xy n trong cuc i
chng ta, n n ch v chng ta
xng ng vi n.

Chng ta khng nhn bt c iu g
mt cch khng xng ng. Nhiu
ngi trong chng ta thng hay ca
cm: i tri, ti sao iu ny li xy
n vi ti c ch. Hy t bo mnh
rng: Bi v ti ng phi nhn iu
.

D l vic tt hay xu, tt c mi th
xy n vi chng ta ch v chng ta
xng ng vi n. Khi hiu r
iu ny bn s khng cn trch c,
li cho ai na. Thm ch, bn cng
khng cn tha cho nghip ca
793

mnh na. Bn khng trch mc cha
m hay chnh ph. Chng ta thng
trch nhim cho ngi khc hay
cho hon cnh. Chng ta khng nhn
lnh y trch nhim ca mnh.
Khi thy r mi s xy n vi
bn bi v bn xng ng vi n, th
bn mi hc hi, trng thnh v
thay i c. Khi mi vic s tr
nn ngy cng tt p hn. Thi
ng n ny l iu rt quan trng
trong tt c mi vic chng ta lm.

nhng khonh khc t ph cui
cng, mt trong ba c tng v
thng, kh, v ng s hin ln rt r.
Chng hn nu hnh gi thy v
thng, sanh dit r rt hn, v y s
794

thy v thng, v thng, v
thng rt r v s khng chuyn
sang c tng khc. y l mt im
quan trng cn ghi nh. giai on
u, i khi bn chuyn t thy v
thng sang thy kh hay v ng, c
ti lui nh vy. Ri sau , bn an tr
trong mt c tng duy nht, c
tng tr thnh ni bt.

Nhng iu ny s rt kh hiu nu
bn cha tng kinh nghim qua, nhng
khi tri qua chng, bn s thy n
rt t nhin. Bn s thy l mt iu
ht sc t nhin, mi vic cn phi
din ra theo cch nh vy. Trong
khonh khc cui cng, hoc l bn s
qun st tin trnh vt l (sc un-rupa)
795

hay tin trnh tm l (danh un: th,
tng, hnh, thc-vedana, sanna,
sankhara, vinnana). Trong 5 un ch c
th qun st c mt, bi v bn
khng th qun st c c 5 un trong
cng mt st na. Mt tm ch c th
quan st c mt i tng, bi v
bn qun st n li nhiu ln. Chng
hn bn ang qun st th, bn s thy
th v v thng, hoc th-kh hoc
th-v ng. Nu ang qun st sc, bn
s thy sc l v thng, kh hoc v
ng; ch mt i tng v ch mt
trong ba c tng lp i lp li. Bn
khng chuyn sang i tng khc hay
c tng khc. y l nhng iu rt
quan trng cn phi bit.

796

Do , khi hnh thin bn ch tm n
cm th v n tr nn ngy cng r
hn, hy an tr trong , iu rt quan
trng l phi lm cho n tr nn r nt
hn. Vi bt c trng thi tm no,hy
ch n n nhiu ln; lm cho n
ngy cng r hn. Bn hiu c tt c
nhng iu ny mt cch tng qut,
nhng ch cn hiu hon ton y
mt iu thi l .

T khonh khc bung b , tm
khng th qun st bt c un no
trong ng un c na; n khng th
thy v thng, kh hoc v ng,
khng cn bn ng. N ch c th thy
mt s vng lng tuyt i, s chm
dt, on dit. Khi hnh gi s hiu
797

c rng, Nit Bn ngha l s chm
dt hon ton ca tt c cc php hu
vi. iu ny rt kh din t; n khng
phi l mt iu khng c thc; bi v
nu ni Nit Bn l khng c g tn
ti, th chng ta cng c th ni rng
Nit Bn khng tn ti.

Nit Bn l mt kinh nghim. Trong
khonh khc , c i tng v tm
quan st u chm dt. Hnh gi cm
thy tt c mi th i n ch kt
thc.

Lm sao bn c th dng mt v d
din t iu c? Cnh gii ny
nm ngoi mi ngn t. Chng ta
khng th bn lun g v n c c.
798

N ging nh th bn ang mang mt
gng nng tht ln v bng nhin trt
b c! Hoc bn ang ko mt vt
rt nng, ri si dy ko bng nhin
t pht!

C mt cu kinh Pali din t iu
rt ngn gn v r rng:

Yam kinci samudayadhammam,
sabbam tamnirodhamman ti. ~SN v.
423

Samudayadhamman ngha l bn cht
sanh. Bt c ci g (yam kinci) c bn
cht sanh khi, tt c (sabbam tam)
phi dit tn (nirodhammam). Bn thy
799

iu ny rt r rng: bt c ci g c
sanh th phi c dit.

Sau tu gic , hnh gi qun st li
kinh nghim mnh va tri qua v thy
rng s chm dt ca cc hnh chnh l
Nit Bn ti thng, chnh l hnh
phc vin mn. Sau mt lc, hnh
gi s li tip tc quay li vi thin tp.
Khi tr li vi thin, hnh gi s bt
u t Tu Sanh Dit tng tu th 4,
ch khng phi t Tu X Hnh na.
y cng l mt c im ca o qu.
Sau bc t ph vo o qu bn li
thy li sanh dit, mt cch rt r
rng.

800

S kin ny em n mt s bin i
quan trng. Hnh gi vt qua c
thn kin (sakkaya-ditthi: t kin chp
ng), nghi (vicikicha) v gii cm th
(silabbataparamasa) cng rt quan
trng. Hin nay c rt nhiu phng
php hnh thin v rt nhiu ngi hc
thin. Chng ta c th ni l h ang
hnh thin, song thin li c rt nhiu
kha cnh. Nu hnh gi tin chc rng
ch cn hnh thin an ch nh l c th
mang li gii thot vin mn, th li
l mt loi gii cm th. thi c
Pht c nhiu tu s ngoi o tin rng
ch cn hnh ng ging nh con b l
c th t c gii thot, c th t
chy ht phin no trong mnh. Tin
rng bng cch thc hnh cch sng
801

nh con b, hay t hnh h thn xc s
t chy c phin no v tr thnh
thanh tnh, l mt loi php hnh sai
lm. Gii cm th (silabbataparamasa)
ngha l thc hnh sai tri, thc hnh
theo mt ng li sai lm v tin rng
n s dn ti gii thot.

Khi t ph qua o qu, lc
hnh gi s hiu rng khng c php
hnh no khc c th dn ti gii
thot thc s. Ch php hnh no c
Bt Chnh o mi c th dn ti gii
thot, Nit Bn. Khng c php hnh
no khc c th a ti ch .

Bt c php hnh no khng theo Bt
Chnh o, mc d c th mang li
802

mt s tnh lng, an lc no cho
tm, cng khng bao gi c th dn ti
gii thot. N c gi tr ring ca n,
cng nh hnh thin an ch nh c gi
tr ring ca n, nhng n khng dn
ti gic ng gii thot. N c th l
mt giai on trong qu trnh thc hnh
ca bn nhng khng phi l giai on
chung kt; n khng th dn ti ch
cui cng, khng th dn ti mc tiu
ti hu. C rt nhiu ng li thc
hnh khc v nhiu ngi ni nu bn
thc hnh theo cch cng dn ti
Nit Bn.

Khng, con ng duy nht ti Nit
Bn l qun st tin trnh thn tm
ca chnh mnh.
803


lm nn tng cho php hnh, bn
phi gi gii trong sch, cch sinh
sng chnh ng, thanh tnh. Khng c
s thanh tnh tm nh vy, tm s
khng bao gi c dng cm, ng
nng v sng sut. Nu sng vi cm
gic lm li, bn s khng bao gi
c t do quan st mi vic mt
cch r rng v bung b c chng.
Cm gic ti li l mt ngc t; n
giam gi bn bt c ni no bn c
mt. Mi khi cm thy mnh c ti hay
c cm gic h thn, bn s khng th
c c s tin b no.

Hy gi gii trong sch, cc sinh
sng trong sch, gn gi tm mnh
804

trong sng v thanh tnh l iu cn
thit. Khng c s thanh tnh s
khng th c gii thot thc s.

Mt s ngi hnh thin nhng li cho
rng gi ng gii khng phi l iu
thc s quan trng; h khng thc s
c gng ht mnh gi gii. Nu bn
khng gi 5 gii m hnh thin v tin
rng n s dn n gii thot th
chnh l gii cm th
(silabbataparamasa): ng li thc
hnh sai lm, chp th vo php hnh
sai lm, tin tng vo php hnh sai
lm.

Mt s ngi hnh thin, i lc chng
nghim c mt trng thi tm rt
805

thanh tnh v an lc, v h lm tng
rng l Nit Bn. Khi thc chng
c Nit Bn thc s, h mi nhn ra
ci trc ch l Nit Bn gi. S lm
tng v Nit Bn cng c vt
qua. Ch n tng o qu th 3 hnh
gi mi c th vt qua c tham v
sn. Tng o qu th nht cha tn
dit c lng tham mun, mong cu
v sn hn, ch tn dit c t kin v
nghi. Mt v Thnh Tu--hon (Thnh
Nhp Lu) vn th hng ng dc,
song v y c gii c rt trong sch v
khng bao gi phm gii, ngay c n
nh phm gii cng khng h c i
vi v y. Chng hn, v Thnh Tu--
hon vn thch n ngon, nhng v y s
khng bao gi phm gii c c
806

mn n ngon hoc bt c ci g khc
nh vy. Cch sinh nhai nui mng ca
v y cng rt trong sch. Ngay c khi
vn phi lm n kim sng, v y cng
khng bao gi la di. V y c th
tht vng, bun bc v gin d nhng
mi khi quan st trng thi tm , v
y c th thy r ch l mt trng
thi tm m thi v s ra khi n rt
nhanh. V y s khng b mc kt trong
.

o qu th hai khng tn dit c
loi phin no no. N ch lm suy yu
thm tham v sn. Thm ch sau tng
gic ng th ba hnh gi vn cn mt
s loi phin no nht nh, vn cn
bm vu vo mt i sng rt c bit,
807

mt cnh gii sinh tn thanh tnh,
khng hng th ng dc, khng sn
hn, nhng v y vn hng th nim
hnh phc an lc, thanh tnh. Cng vn
mt loi hi lng, mn nguyn no
rt gn vi mn. Bn rt mn nguyn
vi nhng g mnh t c; y l
mt loi ng mn v dnh mc rt vi t
m ch vt qua c tng o qu
th t. Nu hnh gi l mt quan ta v
l mt v Thnh Tu--hon th v
y s khng bao gi lm iu g sai
tri, khng bao gi nhn hi l. V y
rt cng bng v chnh trc.

Tng o qu u tin tn dit trin ci
(nivarana) nghi (vicikiccha) v trin
808

ci tham, sn (kamacchanda, vyapada)
loi rt th.

Hi qu (kukkucca) c tn dit
tng thnh th ba. y l iu rt quan
trng chng ta cn phi lu . Trong
mt s tn gio khc, h ni rng nu
mt ngi phm li v suy ngh v li
lm ca mnh, cm thy khng vui v
iu , khc than, t hnh h mnh
sm hi, h cho rng lm nh vy l rt
tt, hi hn l mt vic tt. iu
ngha l sao? Nu lm iu g sai
lm, th tt hn c l ng hi hn v
vic na. Hi hn i cng vi hiu
bit su sc th l vic tt, ngha l bn
khng t khc lc, than vn v vic
na, m s hc hi t n. ng th,
809

ti hnh ng sai lm v ti s
khng lm nh th na. Nu t phi
chu hu qu ca vic lm , OK, ti
c can m gnh chu hu qu
vic lm ca chnh mnh, nhng ti s
khng than khc v chuyn .

Tht l v ch khi ngh ngi v nhng
iu mnh lm, ri thy kh tm
m khng th lm c iu g c.
ng lng ph thi gian ca mnh
nh th. Nu l lm iu g sai
lm, hy hc hi t n v t sa
mnh, tip tc tin ln v lm nhng
vic tt, tip tc lm cng vic ca
mnh. Bn thy y, li dy ca c
Pht l: hy tin ln, hc hi v
trng thnh.
810


Bn c bit ngha gc ca
t kukkucca l g khng? Mc d
chng ta thng dch ra l hi hn, hi
qu, song gc ca n l do hai t kud
v kata ghp li m thnh. Kud l
xu, kata ngha l lm. Nhng iu
khng gii ngha t ny mt cch
chnh xc. Ngha chnh xc
ca kukkucca l nu bn ang hi hn,
th l mt vic xu, bn thn n l
mt vic bt thin. Hy nhn su vo
tm mnh xem, khi hi hn, trng thi
tm ca bn nh th no? N c bnh
an khng? Khng, nu nhn tht su,
bn s thy cng hi hn l bn ang
cng dnh mc, bm vu vo n, cng
bm vu vo bn ng hn. Nhn thy
811

c nhng iu ny rt th v. Ngay
c mt v Thnh Tu--hon cng cha
th thc s vt qua c hi qu,
ngay c tng thnh th hai l T--
hm cng cha vt qua c n. Ch
c tng thnh th ba l A-na-hm mi
c th tn dit c hi qu.

Tm tm, qu (h thn ti li v gh s
ti li) i cng vi tr tu v tri kin.
Bi v iu ny nn bn s khng lm
vic kia. Nhng khi bn phm sai
lm v thy hi hn v sai lm th
th no? V khi bn thy h thn th l
do ti sao phi h thn? Bi v c
ngi pht hin ra iu chng?
Nu l l do, th n khng phi l
tm tm qu h thn ti li tht s
812

na. Vic ch l bo v hnh nh
ca bn m thi, ci ng cn to hn; n
bo v ci ng ca bn.

Tm tm qu thc s i cng vi tr
tu iu ny tht ng h thn, ti
s khng lm nh th na. Nu
lm mt vic g v nhn ra l
vic lm ng h thn th bn s
khng lm na.

Bn khng nn tip tc sng vi s h
thn v hi hn, ri khng th lm
c vic g tt p hn na. Bn phi
vt qua s h thn v hi hn tip
tc tin ln, lm mt vic g tt p
hn, t thay i, t sa mnh.

813

Bn phi hiu c iu vi tm t
bi v s khoang dung, tha th cho
chnh mnh, bi v i vi tt c mi
ngi chng ta, phm sai lm l mt
iu t nhin. Ngay c Ngi Ananda
cng tng lm nhng vic tht kinh
khng trong qu kh, khi ang cn b
tc cc Balamt ca mnh. Ngay c
c B tt cng tng lm nhng
vic gh gm, Ngi t dm vi mt
ph n. Ngi Ananda tng l mt
ngi th vng, nhiu ph n xinh p,
giu c n ch Ngi lm trang sc
v Ngi t dm vi nhiu ngi
trong s h. iu khng c ngha l
lm nh vy cng c, m l bi v
tham sn si nn con ngi ta lm
nhng vic nh vy. Thm ch, t ngay
814

c nhng li lm nh th, bn vn c
th hc hi, trng thnh v gii thot
c.

Hnh gi chng o gi gn gii
hnh ca mnh nguyn vn v rt trong
sch m khng cn n s nh gi,
bnh phm ca thin h! Ti d tng
nghe rt nhiu li bnh phm, ngi ta
m tiu: Mc d ng ta c o,
nhng bi v qu nhiu cm d nn
ng ta lm iu y, iu n, ch
l li nh gi, bnh phm ca ming
li th gian! Nm gii l ti thiu,
l iu khng cn phi bn lun. thi
c Pht, c rt nhiu tn gio ngoi
o v mt s cho rng ngi c
qu Tu--hon vn c th b ti sanh
815

vo kh cnh bi v vn cn tham, sn,
ng mn. c Pht ni khng. Mc d
vn cn tham, sn, ng mn nhng tm
v y trong sch khng ang
phi trong nhng kip sng thp hn
nh th na.

Cuc sng l kt qu ca chnh ni
tm chng ta. Khi tm trong sch v
cao thng, n s khng th trong
mt kip sng thp hn na.

V c th cm nhn c rng: Ti
khng th b ti sanh vo kh cnh
na. o qu u tin cng tn dit c
thi di tr, h ngy (musavada),
nhng nhng li v khu bt thin khc
vn c th xy ra. Mt v Tu--hon
816

vn c th ni v nhng chuyn v b
trn mt bo, ton nhng chuyn tm
pho v ch! Cc thn hnh bt thin
khc (miccha-kammanto) nh st sanh,
trm cp, t dm th khng! Mt bc
Thnh Tu--hon khng th lm
nhng chuyn , c cch sinh nhai bt
thin (miccha-ajova), nh la o
trong kinh doanh hay nhng vic tng
t nh vy cng khng.

Tng o qu th hai khng tn dit
thm phin no no, m ch lm suy
yu chng. Tng thnh th ba tn dit
t t duy (miccha-sankappo), li ni vu
khng (pisunavaca) v nhng li ni
th c (phasusavaca). Ch n tng
thnh th t mi tn dit c
817

samphappalapa - ni nhng chuyn v
b trn mt bo v miccha-vayama (t
tinh tn), miccha-samadhi (t
nh) miccha-vimutti (t gii
thot) miccha-nana (t tu).

Hi & p: Mc d t n tng
o qu th nht, nhng v y vn cn
mt s loi phin no, xin hy hiu cho
nh vy. Nhiu ngi ni rng: Nghe
ni ng ny c o nhng xem ka,
ng ta vn thch c bo v thch n
ngon hoc nhng iu i loi nh
vy. V y gi gn trn v ng gii, th
l iu qu tt p.

Hi & p: Mt s ngi hi c
Pht cng mt cu hi y nh vy,
818

nhng vi cch hi hi khc mt cht.
H hi: Trong cc tn gio khc c
cc v thnh Alahn hay khng?. c
Pht khng ni c hay khng, m Ngi
tr li l: Bt c ngi no thc hnh
Bt Chnh o mt cch y u c
th gic ng v tr thnh bc thnh
Alahn. Tiu chun y l Bt
Chnh o. Bn hy nghin cu Bt
Chnh o v xem c th b qua c
bt c mt chi phn no trong
khng. Hy xem iu g s xy ra nu
bn lm iu . iu ny rt t nhin.

Hy suy ngh v Bt Chnh o v
xem c th b bt bt c mt chi phn
no trong c khng, m vn tin
rng khng cn thc hnh chi phn
819

vn c th gic ng gii thot
c.

Hi & p: Trong Bt Chnh o,
thin Vipassana c bao hm trong
Chnh nim (samma-sati) v Chnh
nh (samma-samadhi). i vi Chnh
mng, Chnh kin, Chnh t duy cng
vy, lm sao mt ngi t kin v t t
duy li c th c o c? Khng c
Chnh mng, Chnh ng, Chnh
nghip, Chnh nh, Chnh nim,
Chnh tinh tn, khng c gii nh
tu, khng ngi no c th gii thot.
Mt ngi, trc khi c o, phi
thc hnh y , vin mn Bt Chnh
o. y thi gian thc hnh di hay
ngn khng thnh vn .
820


Hi v p: S chng ng din tin
theo tng giai on, nhng n c th
xy ra trong vi st-na, vi pht hay vi
gi t tng ny n tng kia. Ti cng
c trong kinh in c nhng ngi
c qu Alahn ch trong vng mt
thi ta thin. Cc phm cht tm linh
ca h c pht trin n mc rt
cao. Khi bit cch hnh, h thc
hnh v t ph qua 4 tng thnh ch
trong vng mt thi thin.

Hi & p: Khng c khong cch
no gia c. Bn khng ngh v bt
c mt iu g ht. Tm sau tip ni
tm trc qun st lin tc lp i lp li
mt cch rt mnh m, rt r rng, ch
821

mt trong 3 c tng ngy cng tr
nn sng sut hn v cui cng hon
ton bung b! l nhng tng tu
gic ht sc mnh m v y uy lc.
Ngay c trc bn c th thy
c c chui v thng, kh, v ng,
khng c khong cch no gia chng,
song tu gic cn yu. Nhng nhng
tng tu gic cui cng, s qun st tr
nn ngy cng mnh m. Cui cng
tm thc s sn sng bung b!

Hi & p: Chng ta c th thy c
mt c tng trong mt thi im,
khng thy c ton b c ba c
tng cng mt lc.

822

Hi: Lm th no bit mnh thc
s khng suy ngh?

p: Khi thc s thy th bn
khng cn suy ngh. Khng c mt
cht suy ngh no trong . Trong mt
m ti en nh mc, bn nhn ln bu
tri v thy mt nh chp cht le ln,
bn thy v n lin bin mt. Vo lc
bn khng h tng tng, m thc
s thy v trc nghim c n. Khi
iu xy ra, n khc xa vi s tng
tng.

giai on mi bt u, thnh thong
n din ra trong chc lt, bi v bn
khng th chnh nim c mt cch
lin tc trong mi lc, v ngay c khi
823

hnh thin u n, thng xuyn th
cng c lc thy lc khng, v thy
nhng mc khc nhau. C lc thy
r rng, lc khc li rt m nht, m
h.

Tm x l rt cn thit, hon ton
qun bnh, hon ton x ly, hon
ton cn bng, rt trong sng v
bung x ch quan st, khng gn
cht suy ngh. Khi tm tin rt gn
ti thi im t ph, khng h cn
cht suy ngh no na, mi vic tr
nn rt nhanh.

Hi & p: T tu th t tr i, tm
ngy cng vng lng v nh tnh. Ch
thnh thong mi c mt thong suy
824

ngh ngn ngi xen vo, nhng bn
nhn bit v n bin mt ngay. Suy
ngh khng cn lan man nh trc na.
N n rt yu t, bn thy ri n bin
mt. nhng tng tu sau, nht l Tu
Ym ly (adinava-nana), bn bt u
suy ngh rt nhiu. i, sao c qua
nhiu s khim khuyt, bt ton n
th! C g u m ham m, c g u
m vui th?. Nu suy ngh qu nhiu
bn s tr nn v cng bun kh.
Khng suy ngh l iu rt quan trng.
Khi bn cm thy nhm chn v thy
bun kh v tin trnh, nu ngng hnh
thin v suy ngh v ni kh trong cuc
sng hng ngy, bn s cm thy
khng th no chu ng ni. Bn cm
thy tht vng v mi th, nhn thy tt
825

c mi th u khim khuyt, bt ton.
Bn cm thy nhm chn v khng cn
vui thch vi tin trnh tm-vt l na
v cm thy au kh v thc trng
sng ca mnh. iu ny s lm bn b
stress v khng hong tinh thn. Khi
bn n giai on ny, iu rt quan
trng l ng suy ngh na.

Suy ngh rt nguy him, n c th
bin ha ra rt nhiu th. N c th
khin bn tr nn d b xc ng. Tu
gic thc s th khng d xc ng,
n l s sng sut ca tr tu v tri
kin. Khng c s tha mn, khng
c cht g vui th trong tin trnh ny,
iu rt r rng.

826

Nhng nu c suy ngh v nhng iu
ny, bn s tr nn d b xc ng,
bun kh v trm ut. Tt c mi th
u b kch ng, quy ri bn ngy
cng mt nhiu hn; ting ng v rt
nhiu th khc u quy ri, chc gin
bn, lm cho bn kh chu, bc mnh.
i khi bn ni sn ln v khi n
tr thnh mt trng thi tm bt thin,
ch khng cn l tm thin na. Tu
gic l php i thin, nhng khi bn
gin d, bun bc, cu knh v trm
ut th tm tr thnh bt thin. Do
, iu rt quan trng l bn khng
c ngh ngi. Tin trnh suy ngh,
kt hp vi mt mc nh tm no ,
s lm cho mi vic tr nn cng thng
hn. nh s lm cho mi vic tr nn
827

rt cng thng. Nu bn mun thng
thc mt ci g , hy lm cho tm tr
nn tnh lng v nh tnh, khi bn
c th thng thc c nhiu hn.

Khi c sch vi tm xo ng, bt an,
ti khng th thng thc c cun
sch . Nu thc s mun thng
thc mt cun sch, mt cu chuyn,
mt vn th hay mt li hay p, ti
cn phi lm cho tm mnh tr nn tht
tnh lng v bnh an . Khi , mi t
u cha y ngha, v ti c th
thc s thng thc c nhng iu
mnh ang c. Ngay c i vi cnh
vt cng th, khi tm tnh lng, ti
ngm bnh minh ang rng hay cnh
chiu tn, hong hn ang bung, ti
828

c th hon ton tm tr vo v
n tr nn tht tuyt vi, th gii tht
l p bit bao. Khi tm bt an, tro c,
bn khng th thng thc c nhng
iu . Cng vy, khi tm nh tnh,
tp trung v bn suy ngh mt iu g
hi hng, qu tn lon th bn khng s
c na, khng tc gin, khng g ht
c, bn qu ri tr. Mt ci tm ri
bi, tho ng s khng th nhn bit
iu g mt cch su sc c. Lc
c rt nhiu tm si. Uddhacca tro c
rt gn vi tm si. Tro c ngha l mt
ci tm tn lon, phn tn v bt an.

Mi khi tm tr nn vng lng v nh
tnh, ng tng tng iu g c, bi
829

v lc s tng tng s tr nn rt
thc, d tng tng tt hay xu.

iu quan trng nht l khi c suy
ngh n th hy ch su st vo
suy ngh .

Nu bn ch tm vo n, n s bin
mt. Mi khi n n, ch cn ch tht
k.

Ch cn ch vo suy ngh s lm n
bin mt, ri sau mi a tm tr
li mc thin ca mnh.

V vy, ng khuyn khch s suy
ngh. i khi ngi ta thng thch
ngh ngi. Nu bn pht hin ra mnh
830

ang ham thch ngh ngi nh vy th
hy quan st ngay s ham thch ,
quan st mun ngh ngi ca
mnh. Suy ngh to ra ci Ti l. Khi
bn ngng suy ngh, i lc bn tr
nn rt khng thc, bn cm thy mt
mt mt ci g , khng c ci g
bu vu na. Theo mt cch no ,
suy ngh l s bm vu, chp th, thm
ch ngay c khi tc gin mt ai , bn
vn c ngh hoi n ngi . iu
c ngha l bn b dnh mc vo
chnh tng , bn b dnh mc vo
nhng iu xy ra v khng th bung
b c

---o0o---
831

Chng 10 : Nit Bn v sau
Phn 1 : Nit Bn v sau
Khi chng nghim Nit Bn, khng
h c mt suy ngh no ngay c
suy ngh v Nit Bn cng khng.
Thc cht Nit Bn l g? Hu ht
trong kinh in u ly hnh tng
n d l ngn la tt. Mt ngn la
ang chy v pht tt, cn li g?
Khng phi l h khng, trng
rng!!
Chng 10: Nit bn v sau
Khi lm bt c vic g, ti thch phi
chun b trc. S chun b l rt quan
trng. Trong bt c vic g chng ta
lm; chun b trc l iu rt quan
trng, chun b cho c thn ln tm.
832

Bt c vic g bn mun lm, nu c
chun b trc v tm l, th nhng
phn cn li s din ra rt t nhin.
Nu chng ta chun b k th s
khng phi vt ln nhiu na. Ti
mong i k nhp tht ny v hy vng
l s thng thc c n. Ti hy vng
cc bn s kinh nghim c s tnh
lng, bnh an, s sng sut v nim vui.
Sng sut cng c ngha l thy mi
vic mt cch r rng. Ti s tip tc
li bi ging tun trc v cc tng tu
gic.

Chng ta hy quay tr li vi mt s
tng tu trc . Bn thy rng trong
qu trnh thin tp, bn s ti mt thi
im m ti s sanh dit tr nn v
833

cng mi mt, bn khng cn mun
li vi chng thm cht no na. Bn
mun lnh xa n, chy trn v thot ra
khi n. Giai on ny gi
l Muncitukamyata nana (Tu Mun
Gii Thot). i lc bn ngh:Nu ti
ngng hnh thin, nu ti khng thy
nhng th sanh dit ny na th ti s
cm thy hnh phc hn. Khi lm
nh vy, bn s cm thy hnh phc
hn, bi v nh, x v tm x ly rt
mnh, n mc mc d ngng hnh
thin, song bn vn cm thy an lc
hn, bn c th kinh nghim c s
an lc ny: , qu tht l an lc qu,
v bn thng thc s an lc .
Nhng lm nh vn khng ng. ng
l thin th rt thch th, nhng nu ch
834

thng thc th bn s nh mt n. N
ging nh mt tr ui bt, bn nhn
ra rng ngng hnh thin khng phi l
li thot thc s, bi v bn vn trong
tin trnh sanh v dit. Sau mt thi
gian, thm ch bn cn nh mt s
sng sut v cm thy tm mnh li tr
nn kh s v tro c, bt an. Bn hiu
ra: Ti khng mun cm thy s tro
c, bt an ny thm cht no na, bi
v tm tro c rt kh no, tm tr xao
lng, tn lon l mt ni thng kh. S
tnh lng, yn tnh v bnh an l iu
tt p hn nhiu. Do , bn quay tr
li vi thin. Bn ch tm vo bt c
cm gic no trn thn, bt c loi cm
th no, bt c ngh hay cm xc
no. Nhng y hu ht ch c nhng
835

cm xc rt vi t; mong mun c
gii thot cng ging nh mt loi cm
xc. Bn cm thy mnh b mc kt
trong tin trnh, v vy bn mun thot
ra khi n, Hy a ti ra khi y.

iu ny cng ging mt loi cm xc.
i khi n c th to nn mt s bt an
nho nh no , nhng bn hiu rng
cch duy nht thot khi n l qun
st n k lng v su st hn na.

Con ngi thng tm kim li thot ra
khi nhng hon cnh kh khn trong
cuc sng. Khi gp kh khn hay s
bc bi no , chng ta c gng tm
cch thot ra khi chng. Nhiu ngi
c gng thot ra bng nhng phng
836

php tht kinh khng. Mun thot khi
th c thi, nhng th no mi l
hnh ng ng thot ra khi n?

iu ng n phi lm l qun st
tin trnh mt cch su st hn na,
hiu bit n mt cch k lng hn.
Bt k vic g, ngay c l nhng
hon cnh rt au kh trong cuc i
bn, nu mun thot khi hay vt
qua n, cch tt nht l ch nhiu
hn na, nghin cu, xem xt n k
cng hn na, hiu bit mi ngn
ngnh chi tit ca n, mt cch y
. Hiu bit y l cch duy nht
vt qua. Khng c con ng
no tt hn, bt k trong hon cnh
no, d trong thin hay trong cuc
837

sng th gian. y chnh l thi
ng n.

Khi t n im ny trong thin, bn
hiu rng cch duy nht vt qua
bt k hon cnh au kh no l ch
n n nhiu hn na, thu hiu n
mt cch su sc hn, k lng hn v
hiu hon ton y v n. Ri sau
, ngay c trong cuc sng ca bn
cng vy, khi i din vi mt hon
cnh kh khn, ng c gng chy trn
n, ng quay lng li vi n; ng
nhm mt lm ng. Bn hy c gng
nhn n mt cch su st hn
na: By gi ang c iu g din ra?
Ti mun thu hiu n mt cch su
sc hn.
838


Tu gic bn t c trong thin c
th c p dng trong cuc sng
hng ngy, trong nhng vn ca
th gian. Bn rn luyn mt thi
chn chnh sng c cuc i, ch
khng ch trong thin. Cho c cuc
i ca bn, y chnh l thi
ng n.

Khi tng cng ch mt cch t
nguyn nh vy, iu ny rt quan
trng, bi v bn t nguyn nhn li n,
bi v bn ch tm mt cch tht su
st nn khng c tham mun sanh khi
na, khng cn tro c bt an na.
Thm ch bn cng khng mun gii
thot khi ni na, bi v bn ch
839

mt cch su sc. Hy thy tht r
im ny. Bn ch tm mt cch hon
ton n mc khng cn tham mun
no khi ln na. S ch tm hon
ton nh vy khin tm rt qun bnh,
khng cn xao lng, phn tn. Trc
, khi hnh thin bn mun chy thot
khi n: Ti khng mun lm vic
ny cht no, ti khng mun thy n
na; ti phi lm g by gi y? Ti
s ngng hnh thin chng?. Bn
khng thc s hon ton ch tm.
Nhng khi t n trng thi qun bnh
ny, bn ch tm hon ton, D bt c
chuyn g xy ra, ngay c nu phi cht
trong lc ny th cng OK. Bn khng
cn mun lm bt c iu g na, bn
ch mun ch tm mt cch hon ton
840

y , khi thin lc ca bn
thc s chn mui. nh cao ca thin
chnh l y: Ti khng mun thm
bt c iu g na, d bt c iu g
xy n, ngay c nu phi cht trong
tin trnh ny, ti vn sn sng qun
st n, tip tc nhn n nhn na.

Loi ch ton tm ton lm cho
tm thc s n nh v lng ng tr
li. Trong mi hon cnh ngang tri
ca cuc i, khi bn quyt nh
rng: Hon cnh no by gi tht kh
khn v au kh, nhng ti s thc s
ch ton tm ton , thc s nhn
n. Vo khonh khc quyt nh nh
vy, bn s thy tm mnh tnh lng tr
li, khng cn tro c, bt an na.
841

Quyt nh rt quan trng. Khi bn
ch tm hon ton, mt cch t
nguyn, tm s tr nn tnh lng v
qun bnh, khng thi qu, khng dnh
mc. Trc kia, mi khi tm tnh lng,
bn cm thy rt hnh phc, rt nhiu
h lc n mc i lc tm bn xo
ng v dnh mc vo trng thi h lc
. Nhng gi y, mc d tn hng
s an lc cn ln hn nhng bn khng
b dnh mc vo n. S qun bnh v x
ca bn rt mnh.

N rt an lc, nhng khng c dnh
mc vo s an lc , v cng khng
cn mong mun thot ra khi n
na.

842

iu ny c v nh rt nghch l,
nhng khi bn sn lng quan st n,
mi th s tr v cn bng. Khi bn
ch hn na, mi th s tr nn ngy
cng r rng, tm s ngy cng mnh
m hn, chnh nim ngy cng vng
mnh v s nhn bit tr nn rt sc
bn n mc vi mi nhn bit, khng
h c bt c mt suy ngh no xen vo,
bn thy r bn cht ca n, hoc l v
thng, kh hoc l thy n khng
phi l chng sanh no, khng bn ng,
khng c t ng, khng c ct li
trng tn, khng th lm ch. Bn c
th thy bt k c tng no trong s
nhng c tng ny, rt r rng vi
mi nhn bit m khng h suy ngh.
iu ng kinh ngc l trong mt
843

khonh khc rt ngn ngi mi s
nhn bit u rt ngn khi nhn bit
rt sc bn trong khonh khc
tr tu v s sng sut tr nn rt r
rng, m khng h c cht suy ngh
no.

Trong c cuc i chng ta, khi hiu
bit vic g, chng ta hiu n thng qua
mt tin trnh suy ngh. Chng ta suy
ngh v n v hiu n, nhng trong
khonh khc ny, d khng h c mt
thong suy ngh, nhng mi s hay bit
u mang li rt nhiu tr tu, rt nhiu
sng sut. iu ny xy ra v khng c
suy ngh, bi v khi suy ngh, tm bn
b chia x.

844

Ch khi ngng suy ngh th tm bn
mi trn vn, mi hon ton. Khi bn
ngng suy ngh v ch tm nhiu
hn, mi nhn bit s tr nn rt r
rng. V 3 st na cui cng, rt sc
bn vi s sng sut y uy lc, sau
tm bung b! Tm sn sng
b.

Vo khonh khc bn khng cn
thy hay kinh nghim c bt c tin
trnh thn tm no na. Tm bn ri
vo s on dit... Trong st na ,
mi th i n chm dt, v mt s an
lc v tnh lng v cng su sc
trong mt khonh khc rt ngn ngi.
Khi bn ra khi mt vi khonh
khc an lc v tnh lng vn cn tip
845

tc, c th 3 hoc 4 st na tm. Sau
suy ngh li khi ln v chng ta li
ngh v n c iu g va xy ra,
rt luy lc, nhng cng rt tnh lng v
an lc.

T kinh nghim , bn thu hiu c
bn cht ca n mt cch r rng. y
chnh l nim an lc, l hnh phc ch
thc, s vng lng v gii thot ch
thc. Ri sau bn qun st li bn
thn mnh, c mt iu g i
thay! Cho d bn cha tng c mt
cun sch no, hay khng c mt cht
kin thc no v n i na, nhng khi
qun xt li bn thn mnh, bn vn
bit rng c mt iu g thay i.
N lm thay i tnh cch ca bn,
846

thay i cch nhn ca bn. Bn bit
khng c ci g l trng tn c, khng
c bn ng, khng c ci ti. Gii c
ca bn tr thnh t nhin, vic gi
gn ng gii tr nn t nhin i vi
bn. Bn khng cn phi c gng
thu thc, kim ch khng phm gii
na, v bn bit rng mnh s khng
bao gi phm gii na; n tr nn ht
sc t nhin. Bn bit rng mnh khng
cn nghi ng g v v ng, v nhng
kip sng tng lai hay v Pht, Php,
Tng na. Thng thng, ngay c i
vi nhng ngi khng c kin thc,
h cng t ng cm thy mt s bit
n rt su sc, mt lng tri n su sc
v mnh m i vi c Pht v Gio
Php, i vi ch Tng c cng gn
847

gi Gio Php. Mt cm gic bit n
v cng ln trn ngp trong tm hnh
gi. C ngi ni vi ti rng, anh cm
thy bit n v hn n ni khc ln
vi nhng git nc mt sung
sng Gio php ny qu tht l
gio php chn chnh v ch thc!
y chnh l s gii thot ch
thc!. Rt nhiu ngh c th n,
trn y ch l mt trong s nhng
ngh chnh.

Khi t n giai on ny, bn tn
dit c t kin (miccha-ditthi) chp
vo mt ci ti, mt bn ng trng
tn. Khng c ci g l bn ng trng
tn c. Tt c mi th u trong dng
bin dch. V hoi nghi (vicikiccha) ti
848

c cn phi ti sanh khng hoc nghi
ng iu y iu n, tt c mi hoi
nghi u tan bin, khng cn tin rng
c mt ng li thc hnh no khc
ngoi Bt Chnh o, khng cn tin
rng hnh thin an ch nh (samatha)
c th dn n gii thot. Mt s ngi
khi hnh thin an ch nh v th nhp
c vo mt cnh gii no , h cho
l gii thot, tin rng l Nit Bn.

Tuy nhin khi thn chng iu
ny bng thin Vipassana, bn s
hiu rng khng c con ng no
khc a ti gii thot. Con ng
duy nht gii thot l qun st
nhng tin trnh thn tm ny mt
849

cch cn k, y . Ngoi ra khng
c con ng no khc gii thot.

c th qun st c tin trnh thn
tm ny, bn phi lm thanh tnh bn
thn mnh, gi gn gii hnh trong
sch. Bn cn phi nh tm vo mt
vi mc no , c th l thn hoc
tm, hay bt c mt mc no nh
mt nn tng cn bn, nh hi th
chng hn. Bnh n tm v lm cho n
tr nn trong sng v thun khit:
thanh tnh tm, thanh tnh (tm tnh).
Ch nh qun st tin trnh thn tm
ny, bn mi ngy cng thanh tnh ha
bn thn mnh: kin tnh, o phi o
tri kin tnh (phn bit u l chnh
p u l t o). Ch bng thanh tnh
850

ha bn mi c th gii thot, khng c
con ng no khc. Nu chng ta
mun gii thot, chng ta phi thanh
tnh ha bn thn, bn s hiu rng y
l con ng duy nht dn n gii
thot.

Ghen ght, t him (issa) v bin ln
(maccharia bn xn, keo kit) cng
b vt qua. Ngha l bn sn lng
chia s bt c ci g mnh c vi ngi
khc v khng ghen t vi ngi. Nu
bn d tha ci g v c ngi cn, bn
s sn lng v vui v b th. Nhng
iu khng c ngha l bn cho i
tt c mi th mnh c. Nu c ngi
thc s ang cn, bn s sn lng b
th, chia s cho h. Khi ngi khc
851

thnh t v hnh phc, bn khng
ghen t vi h. Ti khng bit chnh
xc ngha ca
t jealous v envy trong ting Anh,
nhng y th n c ngha l nh
vy. Khi ngi khc thnh t m bn
khng c nh vy, bn cm thy ra
sao? Bn thy khng vui: i do, nu
ti a v y th ti s l ngi t
c iu ch khng phi l
hn, bn s ngh nh vy. Nhng khi
c o, bn s khng bao gi cn
ngh nh vy na.

Bn s thc s ngh rng ngi tht
may mn, ngi ang c hng
tt c nhng iu tt p y, bn cm
852

thy rt vui cho ngi y. Tm h
ny (mudita) tr nn rt t nhin.

Trc khi c o, hu ht mi ngi
chng ta, khng t th nhiu, u cm
thy khng vui khi thy ngi khc
thnh cng hn mnh. Mt ci tm tht
xu xa! V chng ta c g t vic
? Chng ta khng th yu mn c
ngi , chng ta khng th khm
phc ngi . Ti sao con ngi li
cm thy c n th nh? Bi v thi
ghen t, tham lam nn chng ta mi
cm thy c n n vy. Trn th gii
ny c qu nhiu th hn v him
nguy. Ti sao th? Bi v c k c
c nhng th m ti khng c. Ti
mun c v ti s chim bng c n,
853

ngay c phi dng nhng phng cch
bt hp php. Nhiu ngi tinh ranh,
gian tr n mc h c th bp mo
ton b s vic v nh bng t son,
lm cho n tr nn tht p . bn
c thy khng, ci tm mnh n la o
v ma gio nh vy .

Khi bn thy tht r rng, bn s khng
th lm iu c na, khng cn
cht la o, ma gio no na. Bn tr
nn rt trung thc; bn c th thy
c mi vic mt cch rt r rng.
Bn vn c th khao kht, ham mun
ci g , bi v tng o qu th nht
khng tn dit c tt c ham mun
v kht vng. Tham vn cn , nhng
khng cn mnh khin bn phm
854

gii na. Bn s khng st sanh hay
trm cp ly c ci g cho
mnh, bn s khng ni di, t dm hay
ung ru v dng cc cht say na.
Khng cn ham mun lm tt c nhng
vic y na.

Bn khng cn phi t kim ch
mnh; ch n gin v bn khng cn
mun lm iu na. N tr nn
tht t nhin v d dng n mc
bn khng cn phi c gng t
kim sot mnh.

Trc khi c o, chng ta bit rng
phm gii l iu khng tt v chng
ta phi c gng tht nhiu gi gii.
i khi, s cm d qu mnh, chng ta
855

phi vt ln vi n. Tht l mt mi, c
lc chng ta cng phi u hng n, ri
li hi hn v xin gii li. Mt ngi
bn ca ti ni: Ti sao bn c phi
xin gii li mi ngy nh th? Ngy
no bn cng phm gii hay
sao?. Sau tng gic ng th nht, iu
s tr thnh t nhin, bn khng cn
mun phm gii na. Bn c cm
thy mnh c gii thot n th no
khng? Mc d vn cn ham mun
hng th ng dc, nhng bi v ghen
t, k hay tham lam khng cn na,
nn bn rt t do v gii thot. V ngay
c khi bn hng th nhng th vui ,
n cng khng cn nh xa na. Trc
kia bn ngh rng y l hnh phc
ch thc, vui th ch thc, s sung
856

sng ch thc, nhng by gii, ngay
c khi t bung th mnh th hng
dc lc, bn vn bit rng y khng
phi l nhng iu thc s c tht. Bn
khng b mc kt trong . Ngay c khi
hng th, bn vn c phn no t do
t ti hng th n. V khi c iu
g khng may xy n, bn hnh thin
v c th thy y li l mt trng thi
tm khc, bn li tr nn t do, gii
thot mt cch rt d dng.

Trc khi hnh thin, chng ta c ngh
rng mi th trn i ny u bn vng
v trng tn, rng chng tht ng vui
thch v c th mang li hnh phc cho
mnh. Chng ta thc s tin vo s
thng cn, bn vng: mt con ngi
857

trng tn, mt bn ng trng tn.
Nhng sau th t kin chp ng
(miccha-ditthi) ny khng cn na.
Nhng miccha-sanna (tng in o)
v miccha-citta (tm in o) vn cn
d st. i khi i tng hin ra c v
nh l thng cn, bn vng nhng khi
nhn tht k th chng ta thy n khng
phi l nh vy. Ging nh bn ang
sng trn ng ranh gii, khi bn sn
lng, bn c th thy n

Khi cm thy hnh phc, khi hng
th th vui dc lc, kinh nghim
dng nh vn c nhng khi thc s
nhn vo n, bn s bit: Khng, ci
ny s khng bao gi mang li hnh
858

phc thc s cho mnh. Trong
khng h c hnh phc.

Mc d i lc bn vn hng th,
nhng bn cng c th bung b n
mt cch d dng bi v bn bit rng
khng c hnh phc ch thc v
bn vng.

Mt ngi bn ca ti ni: sau khi c
o ngi ta mi c th thc s thng
thc c mi vui th; iu tht
tuyt vi bi v bn khng cn b mc
kt trong na. Qu thc rt kh ni
v iu , nhng y ng l cch n
c cm nhn nh vy.

859

l l do ti sao chng ta thy
nhiu ngi vn hng th vui th
ngay c khi h c o. H khng
cn b mc kt trong na.

Vi v thng, kh v v ng cng
vy. Khng cn ng kin na (atta-
ditthi), nhng ngi vn ng x
nh mt con ngi bnh thng. H
vn ni ti, bn. H s dng cng
mt th ngn ng nh cng nhng
lun lun bit rng khng c ci g l
bn ng thc s v thng hng c.
y chnh l iu khc bit ca h thy
s khc bit ny rt su sc. Nhng
iu ny s tn dit tng o qu th
t.

860

Bn tr nn rt t ti v gii thot; c
lc bn khc, lc khc bn ci,
nhng bn khng b mc kt trong
n. Bn c th vt qua n ht sc d
dng. Ngay c lc khc, bn cng
cm thy rt thoi mi. Phi chng
li c th c nh vy hay sao?

D sao, khi t n ch bn s hiu
c n nh th no. Rt kh din
t nhng iu ny bng ngn t. Nh
vy, bn tn dit c t kin
(ditthi), nghi (vicikiccha), gii cm th
(silabbataparamasa), tt (issa-ghen
t, k) v bin ln (macchariya-bn
xn, keo kit).

861

Bn khng cn mun ly bt c th
g t ngi khc mt cch bt hp
php na. Nu c d, bn cng sn
lng chia s cho ngi khc. Rt ho
phng, nhng khng hoang ph.

Bn s khng i m nm tin qua ca
s, vt b mi th mnh cn ra ng.
Nu bit c ngi no ang thc s
cn, bn s em cho h. S qun xt
ny s cn tip tc li nhiu ln, trong
c mt thi gian di; qun xt v gii
hnh ca mnh: Ti khng th phm
mt gii no c na, ti khng mun
phm. V qun xt v nhng loi
phin no bn tn dit. Bn s thy
khng cn t kin, nghi, gii cm th,
k v bn xn na, v bn cng thy
862

c nhng loi phin no vn cn d
st trong ngi. Bn s thy vn cn
ham mun th hng dc lc, bn vn
cn b bun bc, tht vng. Nhng mc
d vn cn ham mun, song bn s
khng phm bt c gii no na.
Mc d c th ni gin, nhng bn s
khng i git ngi hoc st sanh.
Tham mun v sn hn trong bn
khng cn mnh hm hi bt c
chng sanh no hay lm hi chnh bn
thn mnh. Cng suy tng n Pht,
Php, Tng bn cng cm nhn c
lng tri n, bit n v hn. Rt kh
din t c trng thi tnh cm ny.
i khi c ngi ch qun xt mt kha
cnh no , khng nht thit phi
qun xt tt c mi phng din. C
863

ngi ch qun xt mt kinh nghim
no , chng hn nh khonh khc
tm c gii thot, hay v bn cht
ca s gii thot n tht l t do, t
ti, tht l gii thot khng cn sanh
dit na, ch c mt s yn lng, mt
s vng lng hon ton. y chnh l
s hi tng v Nit Bn: khonh khc
hnh gi chng nghim Nit Bn. Nit
Bn l g? Lm th no din t v
Nit Bn? Ni khng c sanh dit,
khng c tin trnh tm l, khng c
tin trnh vt l, bn khng cn kinh
nghim bt c mt tin trnh tm no,
khng cn kinh nghim bt c tin
trnh thn no na. Thm ch bn cng
khng suy ngh rng: iu ny
tht l an lc bit baobi v trong
864

khonh khc , bn khng th suy
ngh c bt c iu g Tm tr
nn v cng tnh lng, an lc v chng
nghim s an lc m khng h suy
ngh v n Ch sau bn mi ngh
li v n.

Vy thc cht Nit Bn l g? N c
phi l trng thi khng tn ti khng?
Khng, khng phi nh vy! N khng
phi l h khng, trng rng. Bi v
nu n l khng c g th bt c ai cng
c th chng nghim c vo bt c
lc no, ch cn ngh v h khng l
c v cm thy rt t do. Khng,
bn khng th lm nh th c, bi v
khi ngh v h khng th l c suy ngh
ri.
865


Khi chng nghim Nit Bn, khng
h c mt suy ngh no ngay c suy
ngh v Nit Bn cng khng. Thc
cht Nit Bn l g? Hu ht trong
kinh in u ly hnh tng n d l
ngn la tt. Mt ngn la ang chy
v pht tt, cn li g? Khng phi
l h khng, trng rng!!

Hoc ti to ra m thanh bn ch
tm vo m thanh by gi m
thanh khng cn na, th c ci g
? Ch l s vng lng s tnh lng
c thc hay khng? Lm th no
bn hiu c iu ? Bn c cm
thy s yn lng khng? C ch, ng
khng. N cng tng t nh s vng
866

lng hay ngn la tt. Khng cn chy
na. hiu c s vng lng hay
bn cht ca ngn la tt, u tin bn
phi ch n nhng iu ang din ra
trc . thu hiu s yn lng
trc ht bn phi ch vo m
thanh l tin trnh. hiu c
iu g din ra sau khi ngn la tt,
trc ht bn phi ch vo ngn la.
C mt tin trnh dn n cnh gii ;
n khng phi l mt tng v h
khng. N chnh l bn cht ca tin
trnh i n chm dt s chm dt
ca tin trnh chnh l chn hnh phc,
l an lc ch thc bi v bt c khi no
c ci g ang din ra, sanh v dit, th
khng c vng lng, khng c an lc.

867

Mt khi chng nghim c iu
, th mc d c nhng lc bn khng
chng nghim li c, bn c th b
li theo nhng cng vic ca i
thng hay chy theo nhng am m,
phn khch, nhng mi khi ch , bn
s bit rng iu ny khng phi l
tht, khng phi l chn hnh phc.
Bn lun c th quay tr li vi trng
thi vng lng v an lc .

Sau khi chng nghim c cnh
gii ny, lc hnh thin tr li, bn
hy quyt nh trong tm rng: Ti
s hnh thin v quay li vi s vng
lng v trng thi an lc ni ton
b tin trnh u chm dt.

868

Bn c th quyt nh thi gian 5
pht, 10 pht an tr trong trng thi
. Bn hnh thin vi quyt nh
trong tm: Ti s chng nghim li
trng thi vng lng, an lc y trong 5
pht, ri sau qun n i. Khi hnh
thin, bn ng ngh v bt c mt
iu g na. Ch ch tm ti bt c
nhng g ang din ra trn thn tm
mnh, lm bt c cng vic no bn
vn quen khi hnh thin. mc no
khng quan trng, bt c ci g cng c
th l mc thin c. Ch tm ti bt
c i tng no bn quen ch
l nhng mc thng n vi
bn mt cch t nhin v d dng.
Quan st quan st n v n tr nn
ngy cng r nt hn, rt nhanh, rt
869

nhanh v ri cht dng li bn li
t n trng thi an lc v an tr
trong sut khong thi gian m bn
quyt nh trc. S quyt nh ny
rt quan trng, bi v nu quyt nh
trc, bng cch luyn tp, bn s an
tr trong sut ton b 5 pht hay 10
pht nh n nh v bn c th tip
tc luyn tp v ko di thi gian ra
na gi, mt gi, hai gi hay sut c
ngy!

Bn phi luyn tp th mi c th
nhp c vo trng thi v an tr
trong . Nu khng luyn tp
thng xuyn, bn s thy rt kh c
li n.

870

Nhng ngay c khi luyn tp v th
nhp vo trng thi , nu khng n
nh trc thi gian an tr trong ,
tm bn s b di ngc tr li nhiu
ln, vo ri li ra vo ri ra n c
th s din ra nh vy sut. Nu mun
an tr lu trong , bn phi quyt nh
trc: Ti s th nhp vo trng thi
trong 5 pht, nhng nu c iu g
nguy him xy ra, ti s xut ra khi
n. y cng l mt hnh thc t
nhc nh, khi bn an tr su trong
trng thi , nu c bt c nguy him
no xy n, bn s t ng xut nh
v i ph vi tnh hung nguy him.
Nu khng quyt nh trc nh vy,
bn s khng th xut nh c.

871

Trong kinh in, c rt nhiu ch dn
chi tit: u l nhng vic cn lm, th
no l cch quyt nh thch hp, cch
hnh thin thch hp, v nhng iu
cn qun xt trc khi nhp nh,
chng hn trong trng hp no s
xut nh. i lc bn phi quyt nh
rng: Nu s ph gi, ti s tnh li
ngay. Ban phi thc hin nhng quyt
nh cn thit v tip tc thc hnh.
Ngay c mt v Alahn i lc cng
cn thy kh th nhp li vo trng thi
, nu nh c vic g lm v y
phi lo lng, quan tm.

C mt cu chuyn v hai nh s n:
mt v l thy t , nin cao lo hp,
v kia l hc tr, cn rt tr. C hai thy
872

tr u c o, khi h n t tc ti
mt ngi cha n, v trng lo cao h
c u tin mt ch tt. Bi v
nhng cc liu tt nht thng c
dnh ring cho cc v trng lo,
nhng ch km tin nghi nht dnh cho
nhng v s nh h, mi tu. V s tr,
v nh h nn d nhin l c phn
mt ch khng tt lm. Nhng v y rt
hi lng vi ch mnh , khng la
chn. V y tr ti y, hnh thin v
th hng thin lc, bnh an v tnh
lng sut 3 thng an c ma ma ni
. Nhng v trng lo th c lo lng
cho hc tr mnh: Ti nghip cu hc
tr b bng ca ti, ch khng
c tt lm, c th n khng c
thoi mi. Bi v lo lng, v trng
873

lo khng th nhp c vo trng thi
thin lc . nn

Khi mun hnh thin, trc ht bn
phi ngh rng: Khng c iu g l
quan trng c, bung b tt c!

l l do ti sao nhiu ln ti phi
nhn mnh iu ny bng nhiu cch
khc nhau nh vy. Khi hnh thin,
bn phi ngh rng khng c g l thc
s quan trng c. Nh vy, v mt tm
l bn t tch mnh ra khi mi th.
Khng ch th nhp vo trng thi thin
lc , m ngay c khi ta thin mt
ting ng h, bn cng cn t nhc
mnh rng: Khng c iu g thc s
quan trng c, ti khng cn lo lng v
874

bt c iu g. Khng lo lng v cng
vic, khng lo lng v nh ca, ch
trong vng 1 ting ng h, n chng
hi n ai c, hy qun ht tt c mi
ngi trong 1 ting ngi thin. Khi bn
tham gia kha thin tch cc ny, hy
bung b ht mi th trong 9 ngy ca
kha thin.

Khng c g thc s nghim trng xy
n c u. Khng c g l quan
trng c, chng ta tng lm nhng
cng vic trong v s kip qu kh.
Ti sao li cho n l quan trng n
th? Ti sao khng th bung b tt
c trong 9 ngy.

875

Nu trc mi thi thin bn u lm
nh vy, bn s thy thi thin rt
d dng v t nhin bn s khng b tn
tm, xao lng. V vy, hy ra quyt
nh cho mnh. Chng ta tng lm
nhng cng vic y nh vy trong bao
nhiu nm, bao nhiu kip ri? Ti sao
cn cho chng l quan trng n th?
V chng ta s cn tip tc phi lm
nhng cng vic nh vy, khng bit l
trong bao nhiu kip sng ti na. Do
, ra quyt nh, chun b cho tm v
tch bit tm khi mi cng vic l rt
quan trng nhng Nu c iu g
nghim trng xy ra, ti s i ph vi
n ngay. i khi, con ngi chng ta
thng lo ngh v nhng iu ht sc
vt vnh, t bt mnh sut ngy phi lo
876

lng. Khi h ni ra nhng ni lo toan
, n nghe tht bun ci

---o0o---
Phn 2 : Nit Bn v sau
Ngay tng o qu u tin, mt s
phn t v minh nht nh b loi
b, ch nhng phn v minh rt vi t
l cn st li. Tng o qu th t
tn dit hon ton tm tham, bi v
ngay c tham mun mt kip sinh
tn an lc v thanh tnh cng khng
cn. Moha (si) hay Avijja (v minh)
b on dit hon ton o qu th
t, cng vi mana (mn).
Chng 10: Nit bn v sau
877

Nu mun tin su hn vo cc tng
o qu tip theo, khi hnh thin bn
phi quyt nh: Ti s khng th
nhp vo trng thi tng c na,
trong mt thi gian nht nh no :
mt ngy, hai ngy, mi ngy. Bn
phi quyt nh nh vy. S quyt nh
ny rt quan trng. Nu hnh gi hnh
thin vi nh chng t tng o
qu cao hn, v y nn quyt nh
rng: Ti s khng th nhp vo trng
thi na, m s hnh thin chng
t c tng o qu tip theo. V
khi bn ni: Ti s khng th nhp
vo trng thi y na, bn phi n
nh thi gian, trong bao nhiu gi, bao
nhiu ngy, v nu khng lm vy, khi
hnh thin bn s li th nhp vo trng
878

thi na. V nu c th nhp mi
vo trong , bn s khng th tin ln
tng o qu cao hn. Do , quyt
nh l vic rt quan trng.

c Pht dy ch T kheo tp quyt
nh ngay c trc khi i ng. Khi i
ng, bn hy t nhc mnh: By gi
ti s hnh thin, th gin v bung
x tt c mi s.

Ng cng l mt cch bung b. Bn
bao gi ngh n iu cha? i
ng cng l mt loi bung b. Chng
ta khng nghe, chng ta khng nhn,
chng ta khng cm nhn bt c ci g
na. Chng ta khng cn bit nhng g
ang din ra xung quanh mnh na.
879

Nu thc s ngh v iu , n rt
ng s, chng ta hon ton mt lin h
vi th gii. Nh vy, y chnh l mt
loi bung b v thc ra chng ta vn
thng xuyn lm. Mt s ngi
khng ng c, mt trong nhng
nguyn nhn l h khng th bung x,
h mun kim sot c th, kim sot
mi trng xung quanh mnh. H cm
thy khng an ton v an tm. V vy
ch no bn cm thy khng an tm,
khng an ton, bn s khng ng c.
c Pht dy khi i ng, v T kheo
nn hnh thin, th gin v bung x
v quyt nh: Ti s thc dy v lc
4 gi sng mai. Nu thng xuyn
lm nh vy, bn s thy l mnh thc
dy vo ng 4 gi sng. Bn
880

chung bo thc v trc khi chung
ku bn dy. Nhn ng h th va
ng gi. Nhng thng l bn thc
dy trc chung. Ti thng
chung bo thc, nhng ch phng
h v ti lun lun thc dy trc khi
chung . Hy to thnh mt thi
quen nh th. Bn cng c th quyt
nh: Lc thc dy vo bui sng, ti
s tnh thc v chnh nim, ti s
khng m mng hay vn v ngh ngi
iu g, ch vi mt trng thi tm tht
trong sng, tnh thc v chnh nim.
iu ngha l ngay lc thc dy bn
hnh thin ngay. Chng ta c th
quyt nh c iu . Nu ngy
hm nay n cha xy ra, hy c tip
tc quyt nh nh vy ri n s xut
881

hin v bn s rt vui v iu .
Khonh khc bn thc dy l chnh
nim ngay, khng h ngh ngi iu g.
Tm s rt trong sng v tnh to,
khng cn l na. Hu ht mi
ngi khi thc dy vn cn rt bun
ng. khng phi l cch thc dy
tt.

Quyt nh l rt quan trng. Bi v
mt khi ton tm ton quyt nh
iu g, tm bn s tun th.

y chnh l cch chng ta hun luyn
tm mnh c c nhng kt qu
tch cc. Chng ta c th lm c
iu , c rt nhiu cch hun
882

luyn tm. y ch l mt s thng tin
b sung cho cc bn m thi.

Nh vy, hnh gi hnh thin tr li v
quyt nh: Trong mt khong thi
gian nht nh, ti s khng th nhp
vo Thnh qu nh ca tng thnh th
nht na, m s tip tc tin ln
thnh t c tng o qu th
hai. Nu bn vn cha thnh t c
o qu trong thi gian th cng
khng sao, bn vn c th th nhp vo
Thnh qu nh m mnh t c.
Bn c th an hng thin lc nh vy
trong vi gi, vi ngy ri sau li
tip tc hun luyn quyt nh tin tip
ln tng o qu cao hn. Ti sao bn
cn th hng thin lc ca Thnh qu
883

nh? Bi v n rt an lc. u t tm
sc tin ln tng o qu cao hn l
vic lm ch li, nhng cng l mt
gnh nng. Bun b mi s v th
nhp vo ni vng lng ny, mt khng
gian an lc, n c tc dng ngh ngi
rt tt.

Kilesesu ditthi vicikicca
pathamananavajjha; doso
tatiyananavajjho; lobha-moha-mana-
thina-uddhacca-ahirika-anottappani
catutthananavajjhani. ~Vsm 684

Trong s cc loi phin no (kilesesu:
cc trng thi tm bt thin), nghi
(vicikiccha) v t kin (ditthi) b tn
dit bi tng o qu u tin
884

(pathamananavajjha), sn (doso) c
tn dit tng thnh th ba
(tatiyananavajjho). Tng thnh th hai
khng on tr c loi phin no
no c, m ch lm suy yu nhng
phin no cn li. Bn c th nhn thy
rng, trong tng thnh th ba, ch c
sn b on tn, ngay c tham i cng
vn cn. Khng cn luyn i vi ng
dc, song vn cn khao kht mt cnh
gii sinh tn cao thng, thanh tnh v
an lc. Do , chng ta khng cho rng
tng thnh th ba tn dit c tt c
tham i bi v mong mun mt cnh
gii sinh tn cao cng l mt loi tham
i. Hy xem n rt vi t nh vy y.
Tham i cui cng ny, khao kht
(lobha) mt kip sng an lc, thanh
885

tnh c on dit tng thnh th t
(catutthananavajjhani). Bi v vn cn
mt loi mong mun, nn n cho thy
vn cn mt dng tm si no .
Ch no c tm mong cu, d nh b
n u, vn cn tm si. l l
do si (moha) ch c on tr hon
ton tng o qu th t.

Ngay tng o qu u tin, mt s
phn t v minh nht nh b loi
b, ch nhng phn v minh rt vi t l
cn st li. Tng o qu th t tn
dit hon ton tm tham, bi v ngay c
tham mun mt kip sinh tn an lc v
thanh tnh cng khng cn. Moha (si)
hay Avijja (v minh) b on dit hon
ton o qu th t, cng
886

vi mana (mn). on tr mn l g?
L khng so snh mnh vi ngi,
khng cng cao ng mn. i khi
chng ta cm thy rt hi lng v
nhng g mnh t c: , ti
thnh t c iu . cng l
mt loi ng mn. Khng so snh mnh
vi ngi khc m ch hi lng v
nhng g mnh lm c, ngay c
iu cng b on tr tng o
qu th t. Th tng tng xem vi
mt trng thi tm nh th bn s c
gii thot nh th no, hon ton gii
thot. Thina-middha, hn trm thy
min ch hon ton tn dit tng o
qu th t, do trc khi t n giai
on , hnh gi vn c th b hn
trm. Mt v Alahn khng bao gi cn
887

b hn trm, bun ng na. V y c
th thc c rt lu, thm ch n vi
ngy nu mun, nhng nu v y mun
ng th cng c th ng c ngay bt
c lc no, ty . Nu chng ta lm
c nh th th tht l
tuyt. Uddhacca ngha l tm xo
ng, tro c, bt an. Thm ch sau
tng o qu th ba (tng Thnh
Anahm), tm hnh gi vn c th b
tro c, ch sau tng o qu th t th
mi khng cn tro c na; ch cn s
tnh lng v chnh nim hon ton.
Ngay c mt v Thnh Anahm cng
khng th chn nim hon ton 100%
c. Chnh nim hon ton ch din
ra sau tng o qu th t.

888

V tm (ahirika-khng bit xu h ti
li), v qu (anottappa-khng bit gh
s ti li); bi v sau tng o qu th
ba vn cn d st li mt cht mn
(mana), vn cn li mt cht tm tham.
Theo Vi diu php (Abhidhamma),
iu ngha l v y vn cn mt cht
v tm, vn hnh din v nhng thnh
qu ca chnh mnh. T xu h (tm)
y khng cng ngha vi t xu h
thng dng trong cuc sng hng
ngy. Khi hnh thin bn s hiu c
iu .

Khi tm bn thy iu g l xu, n
xu h v iu . Bn cm thy xu
h khng phi v ai pht hin ra
iu , m bi v bn bit iu l
889

khng tt p. Chng ta hu nh
khng th kinh nghim c iu ny
bi v n ch c vt qua tng
o qu th t. V vy, chng ta vn
cn rt v tm.

Micchaditthi-musavado
micchakammanto miccha-ajivo ti ime
athamananavajjha; micchasankappo
pisunavaca pharusavaca ti ime
tatiuyananavajjha. Cetana yeva cettha
vaca ti veditabba. Samphappalapa-
micchavayama-sati-samadhi-
vimuttinanani
catutthananavajjhani ~Vsm 684-5

T kin (miccha-ditthi), vng ng
(musavada), t nghip (miccha-
890

kammanta) lm nhng vic gy hi
cho ngi nh st sanh, trm cp; t
mng (miccha-ajiva), tt c b tn dit
tng o qu u tin (ime
pathamananavajjha). iu tht l
tuyt vi! T t duy
(micchasankappo), ni vu khng, ni
li chia r, m thc (pisunavaca), ni
li th c (pharusavaca) b tn dit
bng o qu th ba (ime
tatiyananavajjaha). Tn dit ngha l
nh lm nhng vic hon ton b
on tn (cetana yeva cettha vaca ti
veditabba) ch khng ch c gng thu
thc, t ch na. Chng ta a phn ch
c gng thu thc, t ch khng ni
nhng iu nh vy, t ch khng ni
chia r, m thc. Nhng tng o
891

qu th ba th ngay c nh ni
nhng li nh th cng khng h c
na. Tng o qu th t tn dit
(catutthananavajjhani) li ni ph
phim, v ch (samphappalapa), t tinh
tn (miccha-vayama), t nim (miccha-
sati), t tinh tn (miccha-samadhi), t
gii thot (miccha-vimutti) v t tu
(miccha-nana). i khi chng ta nh
li nhng vic trong qu kh: , ti
lm iu y iu n, hng th
ci ny ci kia, ngay c nhng loi
hi tng nh vy cng khng cn
na. Chng ta s khng cn suy ngh
v qu kh, ch ngh nhng iu chng
ta thy c li ch, chng hn trc y
chng ta hc Php hc v by gi
nh li: c Pht ni iu y iu
892

y y l mt loi chnh nim
(samma-sati). Ngay c tng o qu
th ba, hnh gi vn cn mun hi
tng li nhng iu xy ra trc
kia, khng phi hi tng v Pht Php
m l hi tng v nhng chuyn khc.
Khi suy ngh v mt iu g ngoi
Pht Php, th l suy ngh v ch,
hi tng v ch (miccha-sati-t
nim).

C t nh (miccha-samadhi) cng vy,
tm b cun ht vo bt c loi suy
ngh no, trong bt c i tng no,
thm ch c vo vic c sch na
iu ny s khng cn na tng o
qu th t. Tm khng b cun ht vo
nhng vic v ch na.
893


T gii thot (miccha-vimutti) nhiu
khi hnh gi chng nghim c
nhng trng thi h lc trong thin m
thc ra khng phi l trng thi gii
thot thc s, nhng h li tin rng
chnh l gii thot. Khi hon ton
gic ng, v y bit rng tt c nhng
iu ri cng s bin mt, chng
khng phi l s gii thot thc s.

T tu (miccha-nana): con ngi ta
thng rt thng minh khi lm vic c.
H c th vch k hoch rt ti, rt
kho v rt thng minh trn mt
phng din no , l t tu, t tr.
iu ny cng b tn dit tng o
qu th t.
894


Mi vic s tin trin nh vy (theo
nh kinh in), mi giai on s din
ra nhng g nhng g. Bit tt c nhng
iu rt th v, song ti ch mun
ch trng n tng o qu u tin,
bi v l iu chng ta ang hy vng
t c, chng ng sau s l rt
kh khn. Hu ht cc thin s u
nhn mnh l khng c dng li
, phi tip tc tin ln, nhng ti bit
c rt t ngi tip tc i tip. H cm
thy qu tha mn v ch hng th.

Nit Bn khng phi l mt ni chn,
thm ch cng khng phi l mt trng
thi tm na. Khi mt ngi thnh
t c tng o qu th t v nhp
895

dit (parinibbana), v y khng cn tn
ti bt c ni no na. Ti thy trong
mt s cun sch ni: sau khi nhp
dit, v Alahn vn an tr v th hng
trong cnh gii hnh phc mi mi.
Bn c bit ti sao h ni nh vy
khng? Bi v h vn dnh mc vo
mt cnh gii an lc, hnh phc; vn
mun tip tc c sng, ti rt hiu
iu ny. Cng khng c g l qu kh
hiu v iu , song bn c th thy
c s dnh mc vn cn, mun tip
tc c sng. Thm ch h cn ni l
c Pht vn cn tn ti di mt hnh
thc no , mt ni no , c th
l trong dy ni Himalaya. Khng, y
l nhng iu rt quan trn cn phi
hiu r, d ch l hiu trn mt kin
896

thc, bi v hin nay c rt nhiu t
kin v nhng t tng sai tri, lch
lc ang ph bin xung quanh chng
ta.

D l hnh phc, an lc th no, d
ngi thanh tnh n u, c
Pht vn ni rng khng phi l
s gii thot ch thc. Nit Bn
khng phi l mt cnh gii, cng
khng phi l mt trng thi no c.

Bn cht ca Nit Bn hon ton
ngc vi bn cht ca cc hin tng
tm vt l. iu ny cng rt quan
trng. Mt s ngi ni Nit Bn v
lun hi (samsara) cng chng c g
khc nhau. Khng, rt r rng l khng
897

phi nh vy Nhng hiu c
Nit Bn, bn phi hiu lun hi .
Lun hi (samsara) ngha l tin trnh
tm vt l, n c gi l lun hi
ch thc cht chng phi l mt cu
chuyn no c Lun hi thc s,
vng lun hi chuyn vn vng quanh
thc s chnh l tin trnh tm l v vt
l ang din tin trong tng giy tng
pht ny; mi l lun hi. S chm
dt ca n chnh l Nit Bn. Bn vn
c th ni Nit Bn c quan h vi tin
trnh tm l v vt l, nhng Nit Bn
khng nm trong tin trnh . N nm
ngoi tin trnh, bn l ca tin trnh.
Bn ch c th ni Nit Bn c quan h
vi lun hi chng m thi.

898

V th c Pht mi ni: Ta tuyn
b Nit Bn ch trong tm thn
ny (~SN i.62) iu khng c
ngha l Nit Bn nm bn trong
thn. M c ngha bng cch liu tri
tm thn ny, liu tri ng un, liu tri
tin trnh tm vt l ny mt cch
hon ton y , chng ta s n
c Nit Bn. Ngoi ra khng c
con ng no khc.

Khi ni rng o qu ny tn dit c
nhng loi phin no ny, ngha l th
no? Liu chng ta c th tn dit c
nhng phin no trong qu kh khng?
Khng th, bi v n xy ra ri, bi
v n thuc v qu kh. Chng ta c
th dit c nhng phin no ang
899

din ra trong hin ti khng? Chng ta
thng ngh rng mnh c th lm c
iu . Nhng bn c ngh l nu
khng dit c th n vn cn
khng? Bt c vic g ang xy ra by
gi, chng hn bn ang gin, bn c
th lm c g n no cn gin vn
c tip din t st na ny qua st na
kia. Thc cht mi trng thi tm l
mt cn gin ring bit, v chng tip
din rt nhanh, nn chng ta ngh n l
mt cn gin rt gh gm. Khng c
ci g l mt cn gin gh gm nh
vy c, chng ch l nhng cn gin
nh gp li m thi. Din ra trong mt
st na ngn ngi ri t bin mt, n
khng bao gi li. Chng ta khng
th ni: i ny, ci gin i, my hy
900

li y i li vi tao no. N s i
mt. Chng ta khng cn phi dit ci
gin ang din ra trong hin ti. Nh
vy khi ni tng o qu ny tn dit
loi phin no ny, iu khng c
ngha l n dit phin no s sanh khi
trong hin ti. C phi n dit phin
no s sanh khi trong tng lai? Bn
u c bit c nhng phin no s
din ra trong tng lai, bi v n vn
cha xy ra m. Chng ta khng th
dit c ci cha xy n. iu ny
c ngha o qu khng tn dit nhng
phin no c trong qu kh, hin ti
ln tng lai. N tn dit ci tim nng
sanh khi ca phin no. Tim nng
sanh khi phin no c nhng n
cha xut u l din ra m thi, nu
901

bn tn dit c tim nng ny, n s
chm dt s khng th khi sanh ln
c na.

Do bi nhng phin no qu kh, do
bi nghip qu kh m chng ta c mt
y, trn ci i ny. V chnh ci
nghip chng ta ang mang ny, chng
ta mang n di dng no? Chng ta
mang theo phin no di hnh thc
no? Ch di hnh thc mt tim nng
m thi. y l nhng iu rt vi t,
kh hiu ni, n vn cha c hin l,
ch l nhng tim nng. Hy ngh n
nhng ht ging nh l mt dng tim
nng, n c tim nng tr thnh mt
ci cy ln. By gi bn mun hy dit
ci cy y i. trong qu kh, n
902

xut hin v cht i, bn khng cn
phi dit n lm g. Trong hin ti, ci
cy ang cht dn, th ch cn mc cho
n t cht m thi. Nhng trong tng
lai th n vn cha tr thnh mt ci
cy. Vy nu bn mun dit n th ch
cn tiu dit ht ging ca n l .
Tim nng cng ging nh ht ging
cy vy. Bn c th ni mt cch xc
quyt rng, chng hn by gi ang l
5 gi km 5 pht, chnh xc 1 gi sau
s c mt loi phin no no khi ln
c khng? Khng ai c th ni c
iu , bi v n khng chc chn.
Nhng lun c tim nng cho bt c
ci g sanh khi. Nu bn trit tiu
c ci tim nng , n s chm
dt.
903


Tim nng ny khng phi trong qu
kh, bn cng khng th ni n trong
hin ti bi v n vn cha c th
hin ra. Tim nng ny l mt th rt
kh hiu n c th hin l, n ch
l kh nng tim tng, tim tng
hin l. Do , chnh loi phin no
ny l th b o qu tn dit, v v th
chng ta gi l cnh gii Nit Bn.
Chng ta khng th ni Nit Bn l qu
kh, hin ti hay v lai.

Nit Bn l phi thi gian, vt ra
ngoi thi gian, khng trong vng
quay ca thi gian na. y l mt
iu rt d nhm ln v kh pht
904

biu. C th mt s nh vt l hc h
nguyn t s hiu c iu .

Nghip cng l mt tim nng. Khi t
n mt giai on gic ng no , mt
s loi nghip nht nh s khng th
cho qu c na. Nhng nghip bt
thin m chng ta chng cht trong
qu kh, sau mt tng o na nht
nh no s khng cn cho qu na.
Nghip nm u? Chng ta ang
mang theo nghip bng cch no?
Chng ta mang n theo mnh nh l
mt dng tim nng. y l iu rt
kh hiu c. Chng hn nh
chng ta c tim nng kh nng tim
tng l s tc gin, by gi th cha
tc. Nhng bt c mt ngi no
905

cng c th n ci nt ca chng ta v
lm chng ta tc gin. Chng ta khng
th ni trc lc no mnh s tc gin.
Chng ta ang trit tiu ci tim nng
khin cho s tc gin bng n, ht
ging sanh khi phin no trong mnh.
i lc, ngay c mt nh s hc vn
uyn thm cng cha chc c th
hiu c iu ny, hiu n cn
phi mt c mt thi gian di.

hiu c th cch tt nht l thc
hnh. l l do ti sao c Pht
ni rng Nit Bn l iu khng th
ngh bn. Bn khng th hiu n
bng suy ngh. Nit Bn khng phi
l mt ci g sanh ln hay xy ra.
Chng ta cng khng th ni c
906

khi no Nit Bn s xy n. Nit Bn
l mt thc ti m ngi no c tr
tu s chng nghim. N ph thuc
vo mc sng sut ca tr tu. Tr
tu cng sng sut, bn s chng
nghim cng r rng.

Do , tng o qu u tin, kinh
nghim Nit Bn khng ging vi tng
o qu th hai, th ba v th t. Bn
cht ca Nit Bn th vn nh vy,
nhng bi mc thun khit khc
nhau ca tr tu, bn chng nghim n
khc nhau. Cng ging nh khi nhn,
mt cng sng th nhn cng r nt hn.
Ngay c tm mt v d din t iu
ny cng rt kh.

907

V vy, c Pht ni rng khng c v
d no din t c v Nit Bn.
Khng c ngn t no, khng c
nim no, khng c ngn ng no c
th thc s din t c n. Nit Bn
ngha l dp tt. Trong kinh Tam
Bo (Ratana-sutta) ni: Nibbanti
dhira yathayam padipo, Nit Bn nh
ngn la tt, khng cn trin ci,
chng ngi (niravana), khng cn
tham i, khng cn khao kht mong
cu.

Hi & p: c Pht thuyt mt
bi kinh, Kinh Tm gng
Dhammadasa Sutta. Trong , c
Pht ni rng mt v Thnh Tu--hon
c nhng phm cht nh sau: v y c
908

nim tin bt ng ni Pht, Php,
Tng; v y khng bao gi phm gii.
Nu bn thy mnh c nhng
phm cht y, bn c th t ni vi
mnh: Ti l mt v Thnh Tu--
hon. Nhng nu khng c kin thc
v nhng iu kin thc sch v
thi, hoc gi cha bao gi bn nghe
ni n iu c, th mc d
chng nghim Nit Bn, nhng bn s
khng bit gi n l ci g. Bn c tt
c nhng phm cht v kinh nghim
, nhng c c kinh nghim v
phm cht khng nht thit cn phi
bit n l ci g. Chng hn, ti a
cho bn mt ci g n. Ti bo
bn nhm mt li v h mm ra, ti t
vo ming bn. Bn c th t c v
909

ca n. Ti hi bn v ca n th no.
Bn s tr li: , n hi ngt ngt,
hi chua chua, n ngon lm. V nu
ti hi bn l mn g, bn s
ni: Ti khng bit, ti bit c v
ca n, nhng khng bit tn ca n l
gi. Nh vy bn bit c hng v,
nhng khng bit tn n l g, iu
rt l t nhin. Thnh qu Tu--hon
l mt t ch mt kinh nghim.
cho chc chn, ti xin trch dn mt
on ca Ngi Ledi Sayadaw: Hy
ch i cho lu; thm ch phi i
trong rt nhiu nm; bi v bn s phi
chu s kim tra, th thch th gian
v trong cuc sng hng ngy ca
chnh bn. Do , bn khng th ni
mt cch xc quyt ngay rng: , c
910

th mnh c c o qu u tin
ri, ng vi vng kt lun bt c
iu g. Hy i cho lu, bn s phi
chu th thch v ri c th s thy ra
rng: , khng phi vy, mnh vn
phi hnh thin tip thi. y c
gi l t gii thot (miccha-vimuti): bn
cha gii thot nhng c ngh l mnh
c gii thot. Nhng tht ra, bt
c ai cng c th phm phi sai lm
nh vy. Chng ta ng ln n h. Nu
trung thc, th sau ny anh ta s nhn
ra c iu , bi v trn th gii
ny c bit bao nhiu ngi v bit bao
nhiu hon cnh ang bm nt kch
n ca bn trong mi lc, v bn phn
ng li. Nu bn chn thc, bn s bit
c iu . Nhng nu bn khng
911

chn thc th s chng ai ni cho bn
bit iu c. N ging nh mt tr
la o vy, la mt cch rt tinh vi.

Hi & p: Mi ngi kinh nghim
un (khandha) khc nhau v theo cch
khc nhau. C ngi kinh nghim cm
th sanh dit nhiu hn. C ngi kinh
nghim tm sanh dit hn. N ph
thuc c vo c tnh ca hnh gi na.
i vi nhng ngi mi hnh thin
th nn bt u t cm th. Bt c ci
g bn cm nhn c trn thn cng
u l cm th. V trong tm th l cm
xc. Ti nhn mnh hn n cm th
bi v i vi nhng ngi mi hnh
thin th y l ch h bt u. i vi
nhng ngi mi th rt kh c th bt
912

u t cc suy ngh hay cc trng thi
tm c. V sau th iu ty thuc
vo c tnh ca mi ngi. Ngay c lc
u bn bt u thc hnh t nim thn
(kayanupasana) cc c ng ca
thn, hay cc cm th
(vedananupassana); khi thc hnh
lu, n s hng ti nim x m
bn c thin hng thc hnh theo.
iu s xy ra mt cch rt t
nhin. Trong thn, chng ta cm nhn
c th lc cm gic d chu
(sukha-vedana), th kh - cm gic
kh chu (dukkha-vedana) v th x -
cm gic trung tnh (upekkha-vedana).
Trong tm, chng ta cm nhn c
cc loi cm xc: cm xc kh chu v
cm xc d chu. V i khi c hai (th
913

v tm) li c lin quan vi nhau. Khi
bn cm thy au n trong thn th
cng cm nhn c cm xc kh chu
trong tm, bn cm thy rt kh
s: i, sao m au th!. Nh vy
chng u c lin quan vi nhau.
Nhng khng phi lun lun lc no
cng c lin quan vi nhau, khng nht
thit l nh th, bi v nu bn l mt
thin sinh gii, khng k n mt v
Alahn, th mc d thn au nhng tm
vn bnh an. Cc v Thnh Alahn
khng cn b tc ng bi s au n
trong c th na. iu ty thuc
vo vic bn hun luyn tm mnh nh
th no.

914

Hi & p: Tn dit gc r ca tham
v sn din ra tng o qu th ba,
hon ton nh r mi tham mun dc
lc th gian. Nhng vn cn mong
mun v mt kip sinh tn an lc. Ham
mun dc lc c on tr bng tng
o qu th ba. Tt c sn b tn dit
cng tng o qu th ba. Khi mi
thc hnh bn khng th tn dit c
n. Khi n xy ra th chng ta ch tm
vo n, quan st n mt cch cn k v
bng cch ch mt cch su st, n s
tr nn yu dn i. Ri c nhng lc
n khng h khi ln, tm tr nn rt
trong sng v bnh an, lc hy ch
tm nhiu hn na n cc cm th v
cm xc trung tnh ny. Khi c tm
tham hay tm sn mnh xy n th
915

iu quan trng l phi quan st n,
nhng khi n qu mnh th chng ta
khng cn sng sut c na, mc d
vn c th ch tm.

Nhng tu gic bc cao thc s ch c
th xy ra khi tham v sn khng cn
na, hoc t nht cng phi tm thi
vng mt. l l do ti sao tng tu
th 11 (Tu X Hnh) ch c mt tm
x hon ton; khng tham cu, khng
sn hn, khng bt mn, khng tro c
bt an. Tm tr nn rt thanh tnh,
thun khit v ri t ph. Nh vy
trc thi im t ph th iu ny l
rt cn thit. Nhng trong giai on
u thc hnh, tham sn c th xut
hin tr li nhiu ln, chng ta phi
916

vt qua chng. Thm ch ngay c
nhng bt mn trong qu trnh thin
tp, ngay c nhng dnh mc ca chng
ta vo trng thi an lc ca thin cng
u phi vt qua, bung b v x ly.
l l do v sao vic quan st v
bung b chng l iu rt quan trng.
Mi khi c tm sn khi ln, chng ta
c th thy n khi len bi v chng ta
c nhng ch mong, c mun, dnh
mc v khao kht no , nn chng ta
mi phi bun bc, tht vng. Chng
ta c th thy c c hai iu . Khi
ci ny c th ci kia c. Khi mong
mun mt iu g th c s bt an,
lo lng khng bit mnh c t c
iu hay khng; iu ny qu tht l
mt ni kh. Thc cht, mong muosn,
917

khao kht l au kh, l bt mn. Bt
c khi no chng ta khao kht, mong
cu mt iu g l khi chng ta cm
thy mnh thiu thn, bt mn v s bt
mn ny chnh l au kh. tng tu
th 11, nhng iu nh vy khng cn
din ra na, khng cn mong cu, khao
kht, khng sn hn, bt mn, ch c
mt s qun bnh v sng sut hon
ton.

Hi & p: Trong khun kh mt
kha thin tch cc nh th ny, ti
khng c thi gian gii thch tt
c nhng cu hi ti sao, m ch c
th ni cho cc bn bit nhng iu cn
phi lm. Khi c chun b l lm
c mt na cng vic ri. Chun b
918

tt l hon thnh c mt na cng
vic. V vy, hy chun b khi n y,
by gi hy ngi thin v cng chun
b c c th mnh na. By gi ang
ngi y, trong kha thin tch cc ny,
bn s thy l khng d ngi cho
trn mt ting ng h c u, tm
bn s b tro c, phng i y hoi.
Bn cn phi bt u chun b ngay t
by gi, chun b tm ca mnh, chun
b c bp v h thng thn kinh ca
mnh na. Bn khng th c ch i n
s phi din ra ng nh mnh ngh,
ngay c mt vn ng vin chy cng
cn phi chun b na l chng ta. V
vy, hy hnh thin mi ngy, ngay t
by gi. y l mt kinh nghim rt l
th; n khng phi l cng vic bn
919

lm thng xuyn. Ch c 9 ngy hnh
thin tch cc; 9 ngy qu bu. Ti
khng mun phung ph, d ch l mt
pht, nhng ti cn tt c cc bn cng
tham gia. Lm th no tt c chng
ta cng hp sc cho kha thin thnh
cng tt p nht n mc c th. Ti
mun c mt bu khng kh thn i v
thoi mi. C ngi ni kha thin tch
cc l mt cch ng x. y l iu
rt c bit. Ti thc s hy vng cc
bn s kinh nghim c mt iu g
, mt iu tht qu bu no cho
mnh. Thi gian tht ra khng thnh
vn . Ch trong mt vi ngy, song
mt s ngi cng c th kinh nghim
c nhng iu rt ngha v su sc

920

---o0o---
Chng 11 : Nhng suy ngh cui
cng v chun b cho k nhp tht
Phn 1 : Nhng suy ngh cui cng
v chun b cho k nhp tht
C nhiu ngi hi ti rng: c
Pht ni rng khng suy tm v qu
kh, cng khng c vng tng lai;
vy chng ti phi sng nh th no
y. H khng hiu c ngha
thc s ca bi k ny. c Pht
khng ni ng suy ngh bt c iu
g v qu kh. c Pht cng khng
ni l ng vch k hoch cho tng
lai. Hy suy ngh v qu kh m
rt ra nhng bi hc c ch cho mnh
v s dng n. Nhng ch mi m
921

suy ngh qu nhiu v t lm cho
mnh bun kh; bn s tr nn bun
kh n mc khng th lm c
bt c iu g li ch c na.
Chng 11: Nhng suy ngh cui
cng v chun b cho k nhp tht
Nh cc bn bit, ti ni rt
nhiu v vic chun b. Chun b l
cng vic rt quan trng. Bn hy thc
s suy ngh n iu y m xem. Nu
chng ta i qua cuc i m khng h
chun b t g, mi s ch xy n vi
chng ta mt cch tnh c, h ha, ti
khng cho rng l mt cch sng tt
p. Tt nhin c nhiu iu trong cuc
sng n mt cch bt ng i hi
chng ta phi ng ph ngay lp tc;
922

i khi c nhng vic nh vy xy ra.
Nhng trong hu ht cc trng hp,
nu suy ngh, chng ta cng bit rng
c iu g sp xy n hoc t nht
cng c t l xc sut ln cho mt s
vic no s xy ra. Ci g l ci chc
chn s phi xy n trong cuc i
chng ta? l ci cht. Ci cht nht
nh l iu chc chn; khng th nghi
ng g v iu c. Chng ta
chun b cho n cha?

Thng th ti mun ni mt cch tch
cc, ni nhng iu khch l sch
tn mi ngi lm nhng vic tt.

Nhng ci cht li chnh l mt ng
lc ln, mt bi hc ln.
923


Ti c bit mt s ngi tng rt
gn ci cht. Ti tng a h n
bnh vin nn ti thy c h cm
nhn ra sao. H rt kit sc, gn nh
ang cht. Ti a h n bnh vin v
chm sc h v ti pht hin ra mt
iu l nhng ngi tng kinh qua
ci cht mt cch tht su sc nh vy,
khi quay tr li cuc sng n bin
thnh nhng con ngi khc hn. y
l iu rt quan trng. V vy, mc d
chc chn mt iu l trc sau g
mnh cng phi cht, nhng chng ta
khng h bit ci cht s n lc no,
hm nay hay 50 nm na, ai bit. N
c th n vo ngy hm nay, ai m
924

bit c! Tt hn c l phi chun b
trc.

Chng ta u bit kha thin tch cc
ny sp bt u bi v chng ta
chun b cho n. Tt nht l phi
chun b v hiu rng khng phi s
hnh thin ca bn bt u t ngy
khai ging. N khi s t lu
trc y ri. Kha thin tch cc ch
l mt phn ca c qu trnh ,
thm ch sau kha thin, s thc
hnh ca cc bn vn tip tc cho
n khi cht, ti tn giy pht cui
cng. y chnh l iu ti ang thc
s chun b cho n. Ti mun bit
xem giy pht cui cng s cm
thy ra sao, n s nh th no, v
925

trng thi tm ca ti vo khonh
khc cui cng, mt giy trc khi
cht s ra sao. Ti mun bit iu
v chnh nim v n ri s cht. l
cch cht tt p nht.

V vy, ti ang thc s chun b cho
iu . Khi bn chun b k cng,
cng vic ca bn coi nh xong
c mt na. C th ly mt v d rt
n gin t ngay trong cuc sng ca
mnh. Hu ht chng ta hc hnh
nhiu nm, cng c c bng i hc:
ngi no khng hc k, khng ln lp
nghe ging, khng i thc tp th
khng th lm bi tt. Khi k thi n
gn th h th no? H hong ln, lo
lng n ni mt n mt ng. Khi bc
926

chn vo phng thi, h lo pht run pht
rt. Trong phng thi, h nhn bi m
than thm: Cu ny ti khng bit,
cu kia ti khng hiu; lc h
qu lung cung v tro c n ni
khng lm c vic g na, khng cn
thi gian m suy ngh na. Ngay t
khi cn l sinh vin, ti c gng
chun b bi rt k, c th cng l
mt phn tnh cch ca ti. C ngi
mun chun b bi k, nhng cng c
ngi ch trng ch vo may ri. Trng
ch vo vn may khng phi l mt
vic tt. Nu trng ch vn may, s ch
c mt kh nng rt nh iu xy
ra. V vy, ngay t khi cn rt tr, ti
thng hc bi rt k chun b cho
k thi, v khi vo phng thi ti ch
927

mang theo bt ch, bt mc, thc k
v giy chng minh, ch chng y thi.
Khng cn sch v, giy t g c,
khng cn phi hc thm na, qu
mun ri. Nu bn vn mun hc go
thm, th lc l qu mun ri.
Bn ch cng lm mnh thm ri tr v
mt mi thi. y l lc bn cn phi
tht th gin, thoi mi.

Khi vo phng thi, ti khng bao gi
c bi ngay lp tc. Hy qua
mt bn , ch ngi v hnh thin
trong khong 5 pht. Ri sau , khi
tm tht tnh lng, mi gi bi ra
c v thy: A, cu ny ti c th tr
li c, ri vit ra mt cch t t,
khng vi vng, khi xong ri th: OK,
928

vy l xong c mt cu. Khi bn
lm xong mt vic mt cch tt p, n
s lm cho bn thy phn khi v t tin
hn nhiu, n gip bn thm bnh tnh.
Sau c tip cu th hai: A, cu
ny mnh cng lm c, v bt tay
vo lm cu . Khi ti thy cu no
qu kh th: OK, y , ti s
quay li lm n sau, ri chuyn sang
cu khc. Chng ta cn sng cuc i
ca mnh nh vy.

Mc d chun b chu o trong
cuc sng, nhng chng ta cng
khng th m bo c rng mi
vic s xy ra ng nh mnh mong
i. Chng ta cng cn phi chun b
cho c iu ny na.
929


Nhng nu chun b k, th t nht
chng ta cng cm thy yn tm rng
n s khng n ni qu t. S vic
xy ra s khng n ni qu xu. t
nht iu cng lm cho mnh mn
nguyn. V vy, s chun b l rt quan
trng, v xt v mt mt no , chng
ta i qua cuc i ny ch lm cng
vic chun b m thi; cng tc chun
b khng bao gi kt thc. Thc ra vic
chun b ny chnh l cuc sng ca
mi chng ta. Thm ch ti cn ang
chun b cho kip sau ca mnh na,
bi v ti bit l n s n. Nu bit
cch chun b , bn s cm thy t tin
rng gn nh chc chn n s xy ra
theo ng nhng g mnh chun b.
930


chnh l cch c Pht thnh tu
c Pht qu, bi v Ngi chun
b cho iu . Balamt (parami) l
g? Balamt l s chun b, n l vic
lm hng ti hon ho.

Bn thc hnh mt php hnh tt p
n mc n tr thnh hon ho v thc
cht chnh l s chun b. Khng
hon thnh y cc Balamt, ngha
l khng t chun b cho mnh, khng
t lm cho mnh xng ng vi n, th
n s khng th xy n. Nu mun
cho iu g xy ra, chng ta phi
chun b cho n v cm thy rng mnh
sn sng v xng ng vi n. Ch
931

khi , chng ta mi cm thy thoi
mi v hnh phc.

Ngay c hnh phc cng cn phi c
th thch. Bn phi vt qua mt hon
cnh tht kh khn trong hin ti. Vy
nu chun b, bn s cm thy rt
hnh phc v hng th v iu . Nu
khng chun b, bn s cm thy tht
kinh khng. Bn s cng lo lng hn,
bt an hn. Chng ta phi chun b
c mt thi gian di v vn tip tc
chun b cho n. Sau y l mt bi
k (gatha) rt hay, n khch l cc
thin sinh rt nhiu. c Pht ni:

Atitam nanvagameyya,
nappatikankhe anagatam.
932

Yad atitam pahinan tam,
appattan ca anagatam.
Paccuppannan ca yo dhammam,
tattha tattha vipassati,
asamhiram asamkuppam,
tam vidva manubruhaye.
Ajj eva kiccam atappam;
Ko janna maranam suve?
Na hi no samgaran tena
Mahasenena maccuna.
Evamviharim atapim
ahorattam atanditam
Tam ve bhaddekaratto ti
Santo acikkhate muniti.
~MN iii.187

Qu kh khng truy tm,
Tng lai khng c vng.
933

Qu kh on tn,
Tng lai li cha n.
Ch c php hin ti
Tu qun chnh l y,
Khng ng khng rung chuyn.
Bit vy nn tu tp.
Hm nay nhit tm lm
Ai bit cht ngy mai?
Khng ai iu nh c
Vi i qun thn cht.
Tr nh vy nhit tm
m ngy khng mi mt
Xng gi Nht d Hin
Bc an tnh trm lng.
(Kinh Nht d hin gi - Trung B
Kinh, HT Thch Minh Chu dch)

934

Qu kh khng truy tm (Atitam
nanvagameyya) ngha l khng (na) i
(gama) v qu kh (atitam) hoi (anu).
iu khng c ngha chng ta phi
hon ton qun qu kh. Ngha ca cu
ny thc ra rt r rng, nu bn thc
s nhn hoc lng nghe mt cch cn
thn. ng ngh mi v qu kh, n
chng i n u c, ch ngh quanh
ngh qun m thi. Nu c iu g
ch li m bn c th nh li t qu
kh, th hy nh li v tn dng n.
Chng ta phi nh qu nhiu th: no
l s in thoi, cc loi a ch, qu
nhiu th cn phi nh. C rt nhiu
iu xy ra hoc chng ta tng
lm trong qu kh, chng ta cng phi
nh. Nhng ch nn ghi nh nhng
935

kinh nghim hu ch v s dng
chng nh l mt phn cuc sng ca
chng ta. iu th tt. Cn c mi
suy ngh v qu kh v t lm cho
mnh bun kh th l iu khng
nn.

Nh li v ngh ngi nhng iu
din ra trong qu kh; s dng
chng mt cch khn ngoan l vic
nn lm. c Pht cng thng k v
nhng kip qu kh ca Ngi. K v
qu kh l vic li ch, nhng ng
suy ngh qu nhiu v qu kh, ng
to thnh mt thi quen nh vy.

Khi bn thy mnh ang suy ngh v
mt iu v ch no ; hy nhn n
936

tht k, nhn vo suy ngh tht k;
nhn thi ca mnh, to sao mnh c
suy ngh mi chuyn ? C ni lo s
hay s dnh mc no chng? Khi
bn lo s iu g, bn thng suy ngh
rt nhiu v n, bn khng th qun
c. Khi dnh mc vo ci g , bn
cng suy ngh hoi v n. Nh vy, c
rt nhiu l do mi ngi suy ngh
min man v mt vn no . Hy
nhn vo tm mnh v tm hiu xem ti
sao mnh li suy ngh mi chuyn
nh vy. Trc tin, hy nhn cc suy
ngh ca mnh, ri sau nhn s dnh
mc ca mnh: Ti sao bn li qu dnh
mc vi nhng vic nh vy?

937

Tng lai khng c
vng (nappatikankhe anagatam). y
khng phi l cu dch chnh xc t bi
k Pali; nhng cng gn ngha nh
vy.

Ngh ngi xem mi vic c xy n
hay khng hoc lo lng v tng lai,
tt c nhng iu tht l v
ngha. Nhng iu khng c
ngha l bn khng vch k hoch
cho tng lai.

C nhiu ngi hi ti rng: c
Pht ni rng khng suy tm v qu
kh, cng khng c vng tng lai;
vy chng ti phi sng nh th no
y. H khng hiu c ngha
938

thc s ca bi k ny. c Pht
khng ni ng suy ngh bt c iu g
v qu kh. c Pht cng khng ni
l ng vch k hoch cho tng lai.
Hy suy ngh v qu kh m rt ra
nhng bi hc c ch cho mnh v s
dng n. Nhng ch mi m suy ngh
qu nhiu v t lm cho mnh bun
kh; bn s tr nn bun kh n mc
khng th lm c bt c iu g li
ch c na. Bn ch ph phm thi
gian v nng lng m thi. i vi
nhng ngi hnh thin th khng
phi l mt vic ng n nn lm.
Nhng khi bn ngh n n mt cch
t nhin, th hy nhn tht su vo n.
S dnh mc, chnh l s dnh mc
xui khin bn suy ngh hoi v n nh
939

vy. Chng ta vch k hoch cho tng
lai, chng ta ln k hoch cho kha
thin tch cc, ti tr b cho vic quay
tr li Singapore; chng ta phi lm tt
c nhng iu . Nhng lo lng qu
mc th cng khng c ch li g.
Khng cn thit phi lo lng. Hy ln
k hoch tht chu o, tm hi mi vic
lin quan v lm nhng vic cn lm,
c gng tt nht n mc c th, nhng
ng lo lng v ngh ngi qu mc.

Qu kh on tn (Yad atitam
pahinan tam) tt nhin chng ta u
bit l qu kh th qua mt, nhng
chng ta vn c bm vu vo qu kh,
suy ngh v qu kh v lm nh n
ang cn hin hu y. Chng ta
940

thch ngh nhng iu mnh mun n
phi xy ra, chng ta tng tng v
lm nh th n tht s ang din ra
vy. Ch c suy ngh mi lm cho qu
kh tr li vi hin ti. Chng ta tng
tng v qu kh v lm n tr thnh
nh thc, nh th n ang trong hin
ti vy. Nu chng ta khng suy ngh
v n, n s khng cn tht nh vy
na, n khng c mt y, n ch l
mt k c.

Tng lai li cha n (Appattan
ca anagatam). C iu ny na chng
ta cng bit.

Chng ta chun b cho n v c th
nhng iu khng mong i cng s
941

xy ra. Chng ta cng phi ch i c
iu ny na. Chng ta ch i
nhng iu bt ng s n. cng
l mt phn ca cuc sng. Hy nhn
su vo cuc sng nh n ang l.

Hy nhn su sc vo cuc sng nh
n ang l, cuc sng y ngha l
g? N khng phi l 70 hoc 80 nm,
bi v ch l mt khi nim. Cuc
sng ch thc l y v by gi, v
nu nhn k hn th cuc sng l ci
chng ta ang thy hin nay, ci chng
ta ang nghe by gi, ci chng ta ang
ngi, thn chng ta ang cm nhn
trong hin ti, ci chng ta ang nm,
iu chng ta ang suy ngh.

942

Cuc sng ch thc l hin ti.
Cuc sng khng phi l mt tng
hay mt khi nim, m n chnh l
nhng cm gic v tri gic ca chng
ta, ti y v by gi.

Khi hnh thin, chng ta lm g?
Chng ta ch tm hon ton vo cc
cm gic ca mnh. Hm nay, ti
mun lm r t cm gic ny. Bn
hiu c cm gic ti mun ni n l
g cha? Ci ti mun ni l: khi bn
cm thy lnh th l mt cm gic,
khi bn cm thy nng th cng l
mt cm gic, khi bn cm thy au
mt ch no trong thn, cng l
cm gic, khi bn thy d chu, l
cm gic, khi bn nhn thy mt ci g
943

, cng l cm gic, khi bn nghe
cng l cm gic, khi bn ngi cng l
cm gic, khi bn nm cng l cm
gic. l ngha ca t cm gic m
ti mun ni.

Khi hnh thin, chng ta ch tm
hon ton v cc cm gic. Lm nh
vy l bn nm c tinh yu ca
thin.

Khi chng ta ch tm hon ton ti
cm gic lnh chng hn, th ci lnh
c hnh dng khng? Khng c hnh
dng no c; cm gic lnh khng c
ng nt, hnh th. Vy khi ch tm
hon ton n cm gic lnh, chng ta
khng h suy ngh ti hnh ng.
944

Chng ta ch ch tm hon ton vo
cm gic m thi. Nh vy, kinh
nghim trc tip l mt iu khng th
ngh bn, y li l mt im na cn
ghi nh, bn c ng nh vy khng?
Bn c nghi ng g v im ny
khng? C cn h nghi g na khng?
Kinh nghim trc tip l khng th
ngh bn. Bn ch c th ngh v mt
khi nim, mt tng no . Bt c
khi no bn ngh v qu kh th n
khng cn l kinh nghim trc tip
na. N l mt khi nim, mt tng
bn to nn trong tm, n l s din
dch ci kinh nghim m bn ang ngh
n. Thc t bn khng th suy ngh v
kinh nghim thc. iu bn c th suy
945

ngh ch l s din dch v ci kinh
nghim m thi.

Tng lai cng nh vy, bn phng
tng qu kh ca mnh vo tng lai.
V vy bn ch c th suy ngh v
nhng tng v nhng iu din dch
ch khng phi l kinh nghim trc
tip.

Khi hnh thin chng ta ch tm hon
ton n kinh nghim trc tip trn
thn tm mnh. Mi khi suy ngh sanh
khi, chng ta ch tm trc tip vo
n, hon ton ch vo suy ngh .
C nhng lc hon ton khng c mt
suy ngh no sanh khi, tm vng lng,
yn tnh v an lc, v bn cng ch
946

n trng thi tm . Lc khng
cn l suy ngh na m ch l mt trng
thi tm, rt trong sng, rt tnh lng,
rt an lc. Bn hng s ch vo
n: C iu ny hin ang din
ra. Chng ta khng lm bt c iu g
vi n c; khng c thay i n.

Khi hnh thin, chng ta khng c
lm iu g, khng lm cho iu g
phi din ra, ch c gng ch ti
nhng g ang din ra nh n ang
l. y l mt im rt quan trng:
nhn tht su sc vo cuc i nh n
ang l; ch nhn tht su, m khng
lm bt c iu g vi n c. Nhiu
ngi khi hnh thin th phi lm g?
Ch cn ch !
947


Nhng hu nh tt c mi ngi u
ngc nhin khi nghe cu tr li nh
vy. H c ngh l phi lm mt iu
g , phi to ra mt ci g . Lm
cng ny vic n, lng xng to tc
chuyn ny chuyn kia l nhng vic
chng ta thng lm trong cuc sng
hng ngy. Nhng khi hnh thin
chng ta khng lm bt c mt vic g
c. Chng ta ch ch . Tht n gin
m cng tht kh lm, bi v n qu
n gin. Chng ta c thi quen lm
cho mi vic tr nn qu phc tp. Khi
chng ta c lm iu g , l c ci
ng, ci ti trong ri. Trong thin
bn khng th lm nh vy. t bn
thn bn sang mt bn v cho thin
948

t din ra; khng bn ng, khng lm
mt ci g c, ch ch hon ton; iu
ny rt quan trng.

Nhn su v cuc i nh n ang l,
ngay t y v by gi. Ngay y v
by gi th khng c chuyn g c.
Bn c th dng nn mt cu chuyn
v nhng vic ang din ra ngay
y v by gi c khng? y v
by gi khng c chuyn g c, ch c
cc cm gic sanh dit, ch c cm
gic trc tip ngay trc mt m thi.

V vy bi k ny rt r rng. Nu bn
hiu c tng ch trong th n
chnh l nhng li hng dn thin cho
bn.
949


Nhn su vo cuc i nh n ang
l, ngay y v by gi, hnh gi
an tr trong an n v gii
thot(Paccuppannan ca yo
dhammam, tattha tattha vipassati,
asamhiram asamkuppam). Nu bn c
th gi tm mnh ngay ti y v by
gi vi tt c tm , th ngay c
s an n. iu ngha l tm bn
khng tr lui v qu kh, cng khng
mng vng v tng lai, do c an
n. Khi bn hoi tng qu kh hay
vng mng tng li ngha l khng c
an n. Khi tm an tr ngay ti y v
by gi, ch n bt c iu g ang
din ra trong thn tm mnh, tc l bn
c s an n v gii thot. Bi v khi
950

ch hon ton th s khng cn suy
ngh na.

Thc cht suy ngh ch l mt nh t
giam gi chng ta. Khi chng ta ch
hon ton, tm s khng c tham.
Tham thc ra cng l mt suy ngh.
Khng c suy ngh, bn c th khi
tm tham c khng? C th m
xem.

Khng c suy ngh v cu chuyn, v
con ngi, v hon cnh, chng ta s
khng th khi tm tham. Nh vy tm
tham i lin theo suy ngh. Sn cng
vy, khng suy ngh v n bn s
khng th ni gin. ngay ti y v
by gi, khng c ci g m tham
951

m, khng c g sn hn. thc
cht chnh l gii thot: khng tham,
khng sn, ch c s ch hon ton.
Do cng khng c si m, v minh,
tht nim.

Hm nay nhit tm lm, i n
ngy mai qu mun. Ci cht n
ai ng, lm sao c th iu nh vi
n?(Ajj eva kiccam atappam; Ko
janna maranam suve? Na hi no
samgaran tena. Mahasenena
maccuna). iu ny li lm ti nh li
mt li ca: i n ngy mai th
qu mun. l mt cu ht u ,
trong bi By gi hay chng bao
gi.Ai ht bi nh? Ti khng nh
c na. V vy chng ta phi nhit
952

tm, tinh cn ngay by gi, n
ngy mai s l qu mun. Ci cht n
bt ng; chng ta khng bit mnh s ra
i lc no, chng ta ch tin l mnh s
sng lu: , ti rt khe mnh v cn
sng c t nht l 20, 30 hoc 40
nm na. Thm ch ti cn hy vng
s sng c n 50 nm na. 50 nm
na, ti mun lm vic cho n ngy
cui cng, giy pht cui cng trong
i. D th no chng na, ci cht
cng c th n rt bt ng. Hu ht tt
c mi ngi u cht mt cch bt
ng, nhng c mt s ngi bit mnh
sp cht bi v h ng bnh mt thi
gian di. Thc ra nhng ngi nh vy
l nhng ngi rt may mn. Nhng
ngi bit trc mnh sp cht, nhiu
953

thng hoc nhiu nm trc , h l
nhng ngi rt may mn. Nhiu
ngi ni vi ti: Nu cht, ti mun
cht ngay lp tc, nh th s khng
phi chu nhiu au n. Nhng ti
nhn ra rng nhng ngi bit mnh
ang cht dn cht mn; lc u th h
rt bun kh v trm ut, nhng v sau,
nht l i vi nhng ngi hnh thin,
h ra khi trng thi trm ut rt
nhanh v h hnh thin. H tn dng
ti a tng giy pht, tng ngy tng
gi cn li ca i mnh. Mi lc thc
dy, h rt mng Ti vn cn sng.
H tn dng rt tt thi gian qu bu
ca mnh; mi khi h gp mt ngi
no , h i x vi mt tnh yu
thng v quan tm thc s, bi v h
954

bit rng h ch cn c bn nhau
vi ngy, hoc vi thng na thi ri
chia tay mi ngi mi ng, khng bao
gi cn nhn thy nhau na.

Ti sao chng ta li c ngh n nhng
vic khin mnh cay ng, ut c lm
g. Tt hn c l hy ngh n nhng
iu tt p m chng ta c th lm
c cho nhau, nhng iu chng ta
tng lm cho nhau. Hy i x vi
nhau vi s trn trng, vi lng nhn
hu, thnh thc v ci m, hy sng
tht lng vi nhau. l nhng iu
m ti ang c gng thc hin. Ti
khng bit cc bn cm thy th no,
i vi ti, trong c mt thi gian di,
rt nhiu nm trong cuc i, ti cm
955

thy mnh sng khng thc. Ti ch
ng mt vai din tht kho, kho n
ni tt c mi ngi u tin vo iu
. Nhng bn bit khng, khi bn cn
tip tc vai din, cn ng kch th bn
cn cm thy mnh sng khng thc.
Bn khng cm thy mn nguyn vi
cuc sng ca mnh. Nhng ti mun
sng thc, ti thc s mong mun tm
hiu xem ti mun g, ti cm thy nh
th no, ti l ai, ti s i v u. Ci
cht n ai ng, lm sao chng ta c
th iu nh c vi n? Khng th
iu nh!

Thnh nhn gi ngi bit an tr
chnh nim m ngy nh vy l
ngi bit cch tt nht sng mt
956

mnh(Evamviharim atapim,
ahorattam atannditm, tam ve
bhaddekaratto ti. Santo acikkhate
muniti). Thnh nhn l nhng con
ngi minh trit nh c Pht hay ch
v Thnh tng Alahn, hay bt c con
ngi minh trit no.

m ngy sng vi chnh nim,
ngha l chnh nim tr thnh
ngi nh ca chng ta.

Ngi bit cch tt nht sng mt
mnh. Con ng cao thng ngha l
bn cnh cn c nhng con ng
khc na. C rt nhiu cch sng mt
mnh, vo rng, dng nn mt tp lu
nho nh v sng mt mnh, khng mt
957

bng ngi lai vng. khng phi l
cch sng c c cao thng; mc d
n cng c ch li i vi mt s ngi
trong mt thi gian no , nhng bn
khng th sng nh vy sut i. Bn
phi tip xc vi ngi khc. Ngay c
mt nh s cng phi tip xc vi
nhng v s khc, vi thy mnh, vi
dn lng v nhng ngi h cho
mnh.

Nh vy ngi bit cch tt nht
sng mt mnh ngha l gi? Hu ht
tt c mi ngi u cm thy c n,
nhng h khng sng mt mnh. H
ch cm thy rt c n, mc d h
khng sng mt mnh. Bn vn c th
958

sng mt mnh c m khng h cm
thy c n.

chnh l iu m mt hnh gi
cn phi hc, mt iu rt ch li:
sng mt mnh nhng khng h cm
thy c n.

l iu chng ta lm. Chng ta sng
rng, trong mt cn lu nh hu nh
n c, nhng khng bao gi cm
thy c n. Ngay c y, hu ht
thi gian ti mt mnh trong phng.
Rt t khi ti ra khi phng. Ti sng
mt mnh nhng khng h thy c n.
Ti cm thy c lin h vi bn ngoi.
Vy lm th no lm c iu ?
l iu chng ta cn phi hc. Mt
959

ngi hnh thin phi hc lm c
iu . Ngha l khi bn khng ngh
ngi qu nhiu v qu kh hoc tng
li, khi bn khng c tham sn, khi tm
bn trm tnh v chnh nim, chnh
l cch tt nht sng mt mnh. C
th c rt nhiu ngi xung quanh
chng ta. Trong kha thin tch cc,
chng ta s ngi thin cng nhau; ti
cng s ngi cng vi cc bn, nhng
mi chng ta u ring bit mt mnh,
bi v khi ngi thin chng ta rt chnh
nim v khng phn ng.

Khi khng phn ng li bng tham,
sn, ng mn, ganh t, k l chng
ta c mt mnh. Lc bn phn
ng l bn khng cn sng mt
960

mnh na. Khi sn hn, tc gin l
bn khng cn sng mt mnh.

Khi chnh nim v khng tham m,
bn s khng suy ngh qu nhiu v
qu kh hay tng lai na. i lc bn
cng ngh ngi v qu kh hoc tng
lai, nu suy ngh l li ch th cng
khng sao. Khi l chng ta c
c lp v mt tm l. c lp v tm
l l iu rt quan trng. Ti phi ph
thuc vo cc bn v nhiu phng
din, nhng v mt tm l ti hon
ton c lp vi cc bn. Ti khng
mong i l cc bn s n v lm cho
ti c hnh phc. Ti hnh phc
theo cch ring ca ti. Nhng ti
mong mun cc bn gip khi ti cn
961

mt ci g hoc khi ti mun i u
. Ti mong i iu ; ti phi l
thuc vo cc bn v nhng iu .
Cc bn hy gip ti nhng vic nh
vy v ti cng nh gi cao hnh ng
. Nhng ti s khng ph thuc vo
cc bn v mt tm l, ti hon ton
c lp v chnh iu ngha l sng
n c. Khi bn l thuc vo ngi
khc, th d ngi khng bn
cnh, bn vn khng c sng mt
mnh.

Nh vy, khi hnh thin v rn luyn
nhng c tnh ny, bn s sng n
c nhng khng c n. Hy c gng
hiu c s khc nhau ; l s
khc bit ln. c Pht khuyn khch
962

ch t kheo t Ngi i xa v sng
c c, nhng Ngi khng khuyn
khch t sng hon ton tch bit, xa
l. khng phi l iu m c Pht
khuyn khch. Bn hnh thin v lm
cho tm mnh tr nn tht tnh lng, an
lc, khng tham, khng sn, khng ng
mn, ganh ght, k; l sng c
c nhng vn lin h vi mi ngi.
Hng ngy bn vn vo lng kht thc.
Khi mi ngi n vi bn, lm mi
vic cho bn hoc xin bn mt li
khuyn, bn hy cho h li khuyn.
Nhng bn khng b l thuc, nh vy
l bn sng c c. Khi bn c lp l
lc bn sng c c.

963

Sng c c l rt tt, nhng sng c
n th khng tt.

Di y l hai cu k ti c t lu
trc y; n nm trong mt bi k rt
di, c l phi n 3 trang giy. Ti ch
c th nh c hai cu u, hai cu
rt hay v ti v ang sng vi hai
cu . l iu ti ang thc hin;
ti sng theo bi th v cuc i ti
cng l mt bi th. Cu k l:

ng xa khng kh vi ngi
khng ham mun. ~ Tn Tm Minh
ca Tng Sng, t th ba Thin tng
Trung Hoa.

964

Ti ang c gng sng nh vy. Ham
mun, a thch khng hn l xu.
Nhng nhu cu, i hi mi thc s l
xu. Chng ta ni: Ti cn ci ny,
ti cn ci kia hay Ti mun ci ny,
ti mun ci kia.

Mong mun khng hn l xu.
Nhu cu v i hi cn xu hn bi v
khi bn ni ti cn c ngha l bn
khng th sng thiu n c.

Trong hu ht mi trng hp, ci
chng ta cn khng phi l nhiu. Ci
chng ta cn thc s rt t, t n mc
ng bun ci khi cp n n;
thm ch chng ta cng khng mun
ni v n na. Chng ta khng cn
965

nhiu. Ch mt phn cm nh, mt t
rau xanh, mt t u: th l . Ch
lm y ci d dy. Th l lm cho
d dy ca bn tha mn ri, ch c ci
li ca bn l khng tha mn thi.
Ci chng ta cn tht t i. Cn y phc,
cc bn thy y, ti ch mc mi mt
b y ny. Nu cn git gi, ti gic mt
chic vo bui sng v phi kh n
ti mc li. Hng ngy ti u ch mc
mt b y thi, khng cn phi thay
i lm g. Ch cn git gi ri li mc
li, chng sao c. Ci thn ti cm thy
rt hnh phc, vui v, nhng c th con
mt ti c lc khng c vui v lm
v iu . ch l con mt thi, cn
i vi ci thn, min l m l c
ri. Ch mi con mt l th phm gy
966

ra bao nhiu au kh m thi. Gi y
ti tr nn khn ngoan hn mt
cht. Ti khng nghe theo con mt v
ci li ca mnh, m ch nghe theo
con mt khi bc i khi b ri
xung h m thi.

Khi bn ni Ti cn phi c n, hy
nhn tht su v t hi mnh xem: C
thc s l mnh cn n khng? Chng
l mnh khng th t b c ?. Bn
c thc s chc chn l cn n n
khng? Nu bn t hi mnh cu hi
, th cu tr li 99% s l: Khng,
ti khng cn n. Ti ch mun c n
thi. Hy tht thnh thc v iu
. Ti mun n, l cu tr li rt
chn tht. V nu bn ni: Ti thch
967

n th cn tt hn. Ni nh vy ngha
l n cng khng thc s cn thit n
mc bc bch lm, bn c th thay i
thch ca mnh c. , cng c.
Ti c th thay i thch. Ti thch n
nhng nu khng c c n th ti
cng bng lng vi nhng g mnh
c. V thm ch bn cng c th ni
rng: Nu khng thch ci g c th
tht l an lc v t do. Ti sao bn c
phi t lm cho mnh au kh v tri
buc nh vy nh? Bn cho nhng
iu xy ra. Khi n y hnh thin,
c th bn s khng c c nhng th
bn vn thng dng: thc n, ung
v bao nhiu th khc na, bn s
khng c. Vy hy chun b tm
mnh: Ti s thc hin theo hai cu k
968

ny ng xa khng kh vi nhng
ngi khng ham mun. Bn s khng
n ni cht trong khi nhp tht tu tp
u. c Pht ni ngay c nu phi
cht, cng c tip tc tinh tn, tinh cn,
ngay c khi thn mnh ch cn li da
bc xng, vn c chm ch tinh tn.
Nhng ti ch s l cc bn s tng cn
bi v khng tp th dc m thi.
Vy ch nn lo lng v iu . Bn s
c n. Lm y ci d dy ca
bn thi; ch ng nghe li ca ci
li. Ch lng nghe ci d dy thi. N
s rt vui v, d bn cho bt c n
no vo , d l mt ba rau ti
cng xong; n s rt hnh phc. l
mt s iu gi gip t tm bn
vo trong mt khun kh thch hp.
969


iu ny rt quan trng: xc nh
tm mnh l rt quan trng. Chun b
tm l l rt quan trng. Nu bn c
tm l vng vng v t tm trong
mt khun kh thch hp, mi vic s
rt d dng.

Trong thi gian ca kha thin tch
cc, chng ta s khng ni chuyn vi
nhau, tr khi cn thit. Khi thc s cn
th bn c th ni. Cc bn c th ni
chuyn vi ti hoc hi cc cu hi.
Nu bn khng mun hi bng cch
ni th c th vit ra mt mu giy.
Vit cu hi trn mt mu giy v
cnh ch ngi ca ti. Ti s c v tr
li. Nu khng mun bn cng khng
970

cn phi tn mnh, hoc nu bn
mun ni chuyn trc tip vi ti th
cng c, ty tng trng hp c th,
ti s thu xp thi gian. Hin gi th ti
vn cha bit l s thu xp ch no.
Nu lm ngay trong thin ng th
tt bi v theo chng trnh, chng ta
c mt ting ri i kinh hnh vo
bui sng v bui ti. l thi kinh
hnh kh di. gia hai thi kinh hnh
l mt ting ngi thin xen k vi
mt ting i kinh hnh. Khi nhng
ngi khc ang i kinh hnh v bn
c cu hi mun hi, ti ngh tt nht
l tin hnh hi v tr li vo lc .
Nu khng, chng ta c th thu xp
mt thi gian khc dnh ring cho hi
p
971


---o0o---
Phn 2 : Nhng suy ngh cui cng
v chun b cho k nhp tht
C nhiu lc cm gic khng chu
bin mt. Chng hn nh ci au, n
ngy cng au hn, v sau mt lc
bn ngh: Ti khng th chu ng
thm c na, n au qu v lm
tm ti tro c, bt an. i khi c
ngi au n pht run. H c gng
chu ng, chu ng thm ri ngh:
Ti khng th chu ng thm c
na. C ngi run ln v au, c
ngi au n tot m hi. Nhiu
ngi rt dng cm. Nhng khi bn
thy y l gii hn chu ng
cui cng ri, n khng cn ch li g
972

na th hy i sang t th khc mt
cch chm ri v chnh nim.
Chng 11 : Nhng suy ngh cui
cng v chun b cho k nhp tht

Chng ta s khng ni chuyn vi nhau
trong thi gian hnh thin, v vy ti
ngh cc bn nn lm quen vi nhau
trc t by gi, nu bn cha bit tn
ngi no y. Ti cng mun bit
tn ca cc bn cn bit bn l ai.
Ti bit mt tt c cc bn bi v
nhn thy nhiu ln trc y, nhng
vn cha nh ht tn mt s ngi.
Vy mi ngi trong cc bn y hy
cm thy chng ta l nhng ngi bn,
nh l anh em, huynh . Cm gic ny
cng rt quan trng. Ch thc hnh
973

chnh nim, thc hnh
thin Vipassana thi th khng .
Chng ta cn phi thc hnh nhiu hn
th; tp luyn tm t, thin tm t v
cng vi n l tm bi na; hai tm
rt gn vi nhau. Chng ta cng tin
hnh nim n c Pht, n s lm cho
tm tnh lng, an lc v thanh tnh. Khi
chng ta ngh n mt ngi no
tht thanh tnh, thun khit, tm chng
ta cng c xu hng ging nh ngi
. Chng ta c th bung x d dng
hn. Khi bn ngh v c Pht, v s
gii thot, s thanh tnh, tr tu v tm
bi mn ca Ngi, ngay lp tc bn cng
mun c nh th. Ch cn c tm
mong mun c nh Ngi thi cng
khin cho bn mun bung b tt c
974

nhng iu ang gy chng ngi cho
mnh. Nh vy, trong qu trnh thc
hnh, chng ta cng tp luyn c iu
na, ch trong mt thi gian ngn,
khong vi pht thi. Khi chng ta
thc hnh thin tm t, n khng ch l
trn ngn t, li ni. Chng ta ngh v
nhau, ngh v tng ngi mt v ri
tm t, bt c mt t tng t i no,
ri n cho nhau cho chng ta cm
thy thn i, hu ngh, an tm v thoi
mi. Vy hy lm quen vi nhau trc
i, ti ngh hu ht cc bn y
bit nhau c ri. Chng ta u l nhng
bn b ca nhau hay thm ch c th
cm thy chng ta l anh em trong
cng mt gia nh. Cm gic ny cng
975

lm cho bn thy an tm v thoi mi
hn, iu ny rt quan trng.

Tm thin ny s tr gip cho tm
thin kia. Chnh nim gip bn tr
nn chnh nim hn, an lc v nhy
cm hn. N gip bn tr nn t i,
nhn hu v tinh t hn. Chng ta
cn phi tht tinh t.

y c mt s ng ngi cng
mt ch trong mt thi gian, 9 ngy,
nu cc bn khng chun b tm mnh
cho tt th c th s c nhiu xung t
v bc bi xy ra. Ngay c ch c hai
ngi cng mt ch, bn cng phi
tht nhn ni, t nh, phi bit tha th
v hiu bit. Nhng vic nh nht c
976

th thng xy ra lc ny lc khc lm
bn kh chu v bn s ngh: , ci
con ngi ny, ti c g ng ta ng
c n y hnh thin, ng ta ni l
n ngi thin nhng nhn xem, ng
ta chy ht ch ny n ch kia. Rt
nhiu ngh s din ra trong u bn.
Khi n cng nhau, ti bit c nhiu
ngi c tt n rt xu, h n cng
nhau v n ni vi ti rng: Ci ng
tht l tham n, mn no ngon ng
ta gp rt nhiu, ng ta cn n ht
nguyn c mt a trng ming.
Nhng vic i loi nh th s xy ra,
ngay c chuyn ng ca mnh tay
na. i khi c ngi qun, ngay c ti
cng c lc qun v ng sm ca, gy
ln ting ng rt ln v ti cm thy
977

tht xu h, Tht l tht nim, mc
d lc chng c ai bn cnh c. V
vy, iu quan trng l phi cm thy
rng chng ta ang gip v h tr
ln nhau. Mi ngy, khi ngi thin,
chng ta ri tm t, nhng ngh t i,
hiu bit v thng cm, tha th cho
nhau, lm cho nhau cm thy tht an
tm v thoi mi, bn khng cm
thy mnh ang b ngi khc nh
gi. Nu bn l lm iu g sai lm,
bn cng bit: , cng khng ai bun
bc v chuyn u. Chng ta bit,
nhng cng c i lc chng ta qun.
Vy hy lm quen vi nhau t by gi
i v hy cm thy chng ta l thnh
vin trong mt i gia nh. chnh
l tm t. Tm t khng phi l th suy
978

ngh: Cu mong cho tt c chng
sanh c hnh phc an vui, qun
mt, tr ci thng cha cht tit y!.
Min in c mt bi v nh vy y,
ti khng nh c c bi nh th no.
Tr bn qui thai, mui, rn v qu,
cn li cu mong cho tt c chng
sanh c hnh phc an vui. Tht l
tc ci, nhng thc t ng l nh
vy y.

Ti hy vng l cc bn hiu c
nhng ch dn cn bn hnh thin.
By gi cc bn vn c c hi nu
cc cu hi. Nu cc bn cn iu g h
nghi v k thut hnh thin c bn, v
phng php hay ch dn thc hnh,
xin mi c hi cho r.
979


Hi & p: Vng, chng ta s c thi
gian dnh ring trnh php. Bn c
th hi cc cu hi hay k v cc kinh
nghim ca mnh v nhn ly li
hng dn Bn cng c th hi cc
cu hi mt cch ring t. Ti sn lng
gip cc bn bng bt c cch no
c th. S chun b ny l gip cc
bn thu c li lc nhiu nht t 9
ngy hnh thin tch cc ny, bi v
trong 9 ngy qu bu, th mt ngy c
c cng l v cng qu. y khng
phi l vic bn lc no cng c th
lm c. Thc s y l mt cng
vic rt c bit, rt him lm. Ti
mun cc bn thu c nhiu li lc
nht, thc s thch th v thc s cm
980

nhn c rng: , tht ng
lm! v sau ny bn s nh li: !
Ti rt vui l lm iu . Rt
him c c hi lm cng vic ny. N
s tr thnh mt k nim v bn s cm
thy hnh phc v n. iu s gip
bn tip tc hnh thin. Bn s thc s
hc thin. Ri bn s kinh nghim
c mt s tu gic su sc, n s tr
gip bn trong sut qung i cn li,
v ti ngh, thm ch trong c kip sau
na, bi v mt tu gic thm su s c
nng lc rt mnh, n c th nh
hng n bn trong rt nhiu kip
sng. Bn ch cn hiu c rng y
ch n thun l nhng hin tng vt
l, khng phi l mt chng sanh, mt
thc th no v y n thun ch l
981

nhng hin tng tm l, khng phi
chng sanh hay mt thc th, ch cn
c c tu gic , tht su sc v r
rng, n c th nh hng n bn
trong rt nhiu kip. Mi khi nghe
Php, bn s hiu ngay lp tc: ng,
iu rt ng. N c mt sc
mnh rt ln; tr tu c nng lc v
cng to ln. Tr tu, chnh nim v
sng sut l nhng iu m hu ht
chng ta khng thc hnh trong mi
lc. Chng ta tng tri qua rt nhiu
kip qu kh. Ti khng bit chnh
xc, nhng ch cn on nh theo kin
thc php hc, th c th ni l trong
nhng kip trc chng ta cha c
thc hnh thin nhiu. C th chng ta
lm phc thin kh nhiu, b th
982

gip ngi, gi gii v tt c nhng
vic thin khc c th chng ta tng
lm, rt c th, nhng rt him khi
chng ta thc s hnh thin. Rt him
khi chng ta thc s c hnh thin
v thm nhp su sc thy c bn
cht ca mi s. Nu bn thc s suy
ngh v n, nhng iu bn s lm
y c th l nhng iu bn cha bao
gi lm trong qu kh. V trong tng
lai, ti cng mun tip tc lm nh
vy, nhng kha thin tch cc di hn,
15 hay 20 ngy. Nu chng ta c th
thu xp c th ti cng rt vui lng
quay tr li y gip cc bn.
Nu c th, chng ta s lm iu ,
nhng cng khng chc chn l c thc
hin c hay khng. Nhng nu thc
983

s ton tm ton th ri n cng s
n thi.

Hi & p: Con ngi ta thng rt
hnh din, t ho v ci gh ca mnh,
v trong hu ht mi trng hp, ci
ght ca h s cho thy h l ai. Ly
mt v d chng hn, c ngi ni vi
ti rng, nu bn i vo mt c quan
no , th ln ca phng lm vic
s ni cho bn bit ngi l ai. Nu
bn thy mt chu cy cnh trong
phng, th ci cy t gi v qu him
s ni cho bn bit ch nhn ca n
l ai: xp trng. Cng nhiu cy v
cng t tin th chc v cng cao hn;
nu khng ch th c cn phng y
nhng chu cnh. Chng ta qu hnh
984

din v nhng g mnh mc trn ngi,
v chic gh mnh ngi, v chic
ging mnh ng. Chng ta phn bit
cao thp vi nhau bng chic gh.
Anh khng c ngi ci gh , ch
dnh cho mt nhn vt quan trng.
Khi nguyn gi bt quan trai gii (gi
8 gii), chng ta c khim nhng,
khng t khoe mnh bng y phc v
gh ngi; khng ngi ch cao v sang
trng. iu cng nh hng n
tm mnh na. Ti rt vui l bn
cp n chuyn .

Bt quan trai gii khng c ngha l
tc ot ca bn nhng nh cu
thit yu ca cuc sng. Chng gip
985

bn hnh thin, lm cho cuc sng
ca bn gin d hn.

Nu khng quen gi 8 gii, c th bn
s ngh: , tht l kh. Nhng nu
bn sn lng, th d khng quen, bn s
thy l n ngy th hai mi vic s
u vo y. Ch c ngy th nht l
bn cm thy hnh nh thiu thiu mt
ci g . Bn c th ung tht nhiu
nc sinh t thay cho ba ti. n
sng no, n tra no v bui ti th ung
sinh t. Ung nc hoa qu cng rt tt
cho vic hnh thin. Ung nc khng
lm cho bn nng n v mt mi; n
cung cp cho bn nhiu nng lng v
bn cng cm thy thn th nh nhng.
Hy lm cho cuc sng ca bn tht
986

n gin, v tit kim thi gian na, rt
quan trng. Th ngh m xem, chng ta
phi mt bao nhiu thi gian n
ung. Khi ti n, thng phi mt
khong 15 pht. Ti t dnh ra khong
20 pht cho vic , nhng thng th
ch 15 pht l xong ba. Khi ngh n
khong thi gian phi dnh cho vic
nu nng, ti ngh: Ti sao c phi
dnh qu nhiu thi gian nu nng
th nh? Ch cn luc chn, nm t
mui, thm cht du n, ri n l
xong. Ch cn 10 pht nu v 10
pht n.

ng l cn phi c nng lng
gi cho c th mnh khe, nhng
ng dnh qu nhiu thi gian cho
987

vic nu nc v suy ngh v n
thc ung.

Trc y, ti cng nh vy. Khi cn
tr, mi ln bn b gp nhau, chng ti
ni chuyn ny chuyn kia v cui
cng cng khng bit ti sao cu
chuyn li quay v ti n ung, ln
no cng vy, i loi nh sng nay
n mn g mn g Sau mt lc chng
ti mi cht nhn ra: Ny! Sao ang
ni chuyn khc ri cui cng li kt
thc ti n ung th ny. V vy,
n ung l mt phn tng i ln
trong cuc sng ca chng ta, trong
nhng nhu cu ca c th chng ta.
Chng ta khng t tc ot quyn li
ca mnh, cng khng lm hng sc
988

khe bng vic nhn n. Chng ta ch
n cho va .

Thc ra th cc sn phm ch bin t
sa cng l mt loi thc phm. Ch c
hoa qu v nc sinh t l c php
dng sau 12 gi tra. Tr mn hoc tr
xanh ti ngh cng c. Mt ong,
nc ma, nc da, nc cam, nc
chui p cng c php dng.

Hi & p: Ci chnh l lm cho cuc
sng ca bn tht n gin. Chng ta
khng phi mt thi gian nu nng.

Mc ch chnh l lm cho cuc sng
ca chng ta tht n gin, v t b
thi tham n tham ung ca mnh.
989


Bn c bit c vua Milinda khng?
Thnh thong c vua cng gi Bt
quan trai gii. c vua chnh l ngi
hi ngi Nagasena rt nhiu cu hi
trong Kinh Mi-tin vn p. Tn ca
nh vua l Milinda hoc Menander.
Trong ting Pali l Milinda. Nh vua
ny, bn c bit ng cn thn v khn
ngoan n mc no khng? Trc khi
n vn o vi Ngi Nagasena, bao
gi c vua cng th tr 8 gii trong
vng mt tun v sng trong mt cn
phng rt n gin ch khng sng
trong cung in xa hoa, gm vc. c
vua ch mc mt loi qun o rt gin
d v thm ch cn i mt ci m nh
th ny, ch che u ch khng phi
990

trng din. Nh vua gia Bt quan
trai gii, ngi thin mt lc ri mi n
vn o. Khi bn chun b cho mnh
nh th, tm l v thi ca bn
thay i hn. Bn khng cn cm thy
mnh l mt ng vua na. Bn c cm
gic mnh l mt ngi i tm o v
chun b cho thn, tm mnh cho
vic . y l mt iu rt quan trng
chng ta phi lu ; nu ng ta cn
cm thy mnh l mt ng vua, th khi
vn o vi ci cm gic , ng s hi
nhng cu ngu ngc. V vy, ng t
tch mnh ra khi a v ca mt ng
vua. Nhng khng t b quyn lc,
ng ch khng tham d vic triu chnh
v dnh mt tun hnh thin, th tr
bt quan trai gii ri mi n vn o.
991

Khi ng mi ngh ra c nhng
cu hi c ngha v quan trng. l
nhng iu m chng ta nn ghi nh,
hc hi v thc hnh. Nu ti khng
hnh thin th s rt kh ni v
thin. Nu cc bn khng hnh thin
th s rt kh hi cc cu hi v
thin. Nu bn lm c tt c nhng
s chun b ny th khi bn s bit
cn hi nhng g, v nu phi ni th
ti cng s bit cn phi ni ci g. Cc
bn cng khng nn mang theo vt
g qu gi n y c. N ch lm cho
bn bn tm thm m thi.

Hi: Khi chng ta theo di cc cm
gic, chng ta vn hay bit hi th
c ch?
992


p: Nu c th tr tm trn hi th
th bn c an tr cng lu cng tt.
Khi c mt cm gic no trn c th
tr nn r v mnh li ko s ch ca
bn, th mt cch t nhin tm bn s
lin tc hng n . Trong trng
hp ny hy ch tht lu n cm
gic , an tr tm trn cm gic
tht lu, cng lu cng tt. Ch tm
trn cm gic no khng quan trng,
iu quan trng l bn ch tm trn
cm gic trong mt thi gian di v
thy r c bn cht ca n. N
khng c hnh dng, khng tn gi v
cng khng thuc v mt ai c.

993

Hi & p: ng, n c th bin mt;
cng c lc n khng i, nhng hu
nh mi lc n u bin mt. Khi n
bin mt, hy quay tr li vi hi th.
i khi thm ch c hi th ca bn
cng bin mt; ch cn li mt trng
thi tm rt trong sng v an lc. Khi
bn hy ch vo ci tm . S
khng cn g na, khng c cc
cm gic trn thn, thm ch hi th
cng khng. Mc d bn vn th,
nhng hi th tr nn rt vi t n ni
bn khng cn nhn bit c n na.
Cng bi v bn ch nhiu hn n
cc trng thi tm ca mnh, cng ch
n cc trng thi tm, tm bn cng
thu ht vo trong chnh trng thi tm
, tm an tr trong tm. C th bn
994

bit mt khi s ch , v vy bn
khng cn nhn bit c n na, bn
khng cm nhn c g trn c th
na. Bn ch c th cm nhn c tm
mnh, rt trong sng v tnh lng. C
lc bn cm thy nh c gn sng ln
tn cht n. Bn c th thy iu ,
cm nhn n v ri n bin mt, hy
theo di n. Nhng iu ch xy ra
nhng giai on sau ny m thi.

Hi & p: An tr trong cng lu
cng tt. Nu bn c th gi tm trn
mt cm gic, th hy an tr trn cm
gic cng lu cng tt. Hi th cng
l mt cm gic. Chng ta chn hi th
lm mc, bi v lc no n cng
cng chng ta. Cc cm gic khc th
995

lc c, lc khng. Khi c suy ngh n,
ch vo suy ngh , nhng nu bn
c th ch hon ton vo cm gic th
th cng l . Khi ch vo hi th
th cng l cm gic. Khi ht vo th
ra, th ci cm gic bn ch ti khng
phi l hng i vo hay i ra, n
khng c hnh dng. Bn khng ngh
v hi th; ch ch ti cm gic ang
c mt trong qu trnh th m thi. Ht
vo, th ra bn cm nhn c ci g
, mt cm gic; ngay c khi ang
th, bn cng ch vo cm gic, mt
trong s cc cm gic. Bi v n rt t
nhin v din ra lin tc trong mi lc,
nn chng ta ly lm tm im ch
, nhng nu c mt cm gic no
trn thn khi ln th cc bn hy ch
996

ti n. Nu bn c th an tr trong cm
gic trong sut thi gian n c mt
th hy tip tc lm nh th. Chng ta
khng ni l lm nh th ny tt hn
th kia, bi v ch trong thin an ch
nh (samatha) chng ta mi phi tr
tm dnh cht trn mt mc. Cn
trong thin Vipassana, bn c th
chuyn t i tng ny sang i
tng khc, min l ng suy ngh v
n hay v bt c iu g khc bn
ngoi. Bn c th ch tm v bt c
cm gic no v tr tm cng lu
cng tt. Khi n bin mt th li quay
tr li vi tm im ch ca mnh.

C nhiu lc cm gic khng chu bin
mt. Chng hn nh ci au, n ngy
997

cng au hn, v sau mt lc bn
ngh: Ti khng th chu ng thm
c na, n au qu v lm tm ti
tro c, bt an. i khi c ngi au
n pht run. H c gng chu ng,
chu ng thm ri ngh: Ti khng
th chu ng thm c na. C
ngi run ln v au, c ngi au n
tot m hi. Nhiu ngi rt dng cm.
Nhng khi bn thy y l gii hn
chu ng cui cng ri, n khng cn
ch li g na th hy i sang t th
khc mt cch chm ri v chnh nim.
Bn nhch tng cm mt v cm nhn
cc cm gic i cng s thay i
, Gi n hn. Bn hy thay
i t th mt cch chm chm, cm
nhn c s thay i ca cc cm
998

gic, chuyn dn, chuyn dn, mt dn,
mt dn i. Ri bn s tm c mt t
th khc thoi mi hn v tm bn
cng th gin, thoi mi hn. Khi b
au, mt cch t nhin tm s tr nn
rt cng thng. By gi tm bn th
gin, thoi mi v quay tr li vi
mc hi th. N rt t nhin; ton b
tin trnh din ra rt t nhin.

Hi & p: Ch cn quan st s suy
ngh, suy ngh v thc n, v nh ca,
v cng vic, v bn b. Bn ch cn
nhn bit c suy ngh l , ri quay
tr li vi cc cm gic. Sau ny bn s
c th theo st nhng suy ngh ,
nhng iu v sau mi lm c.
i vi nhng ngi mi hnh thin,
999

nu ch vo suy ngh, chng s tip
din hoi khng bao gi dt, ch sau
khi bn pht trin c mt mc
nh tm no , th nhn cc suy ngh,
bn mi c th thy n tht r rng,
tng t tng cu mt ang chy trong
tm bn. N ging nh mt cuc
chuyn tr trong u vy, bn cn c
th lng nghe c n, t ny tip ni
t khc. Nu chng ta ch tm ng
n, n s dng li v bin mt, khng
cn mt suy ngh no na. Khi tm
khng cn suy ngh, nu c th, bn s
thy c ci tm khng suy ngh .
Chng hn bn ang xem TV, lc
chng trnh truyn hnh chm dt hay
bn chuyn sang mt knh trng khc,
khng c chng trnh no c. Khi
1000

khng c chng trnh no na th c
ci g trn mn hnh? Khng c hnh
nh no c, ng th, nhng vn c ci
g . C mt mn hnh trng khng
v trng xa. Tm cng nh th: trng
khng nhng sng sut. Sng sut c
ngha l bn c , c chnh nim
, tm tnh thc nhng rt yn tnh,
khng suy ngh, khng hnh nh, m
thanh, khng c li. N rt tnh lng v
trong sng. Bn c th cm nhm c
v an tr trong . y l trng thi
tm sng sut nht. Khi n s tr
thnh i tng cho bn hnh thin.
Nu bn c th an tr tm nh vy
c lu, n s rt c ch. Bn gi
c trng thi tm yn tnh, trong
1001

sng cng lu, th khi c bt c iu
g din ra, n s tr nn r rng hn

---o0o---
Phn cui
i khi tm chng ta rt gian tr v
la o. N vin dn mi l do tt
p bin minh, rt nhiu l do,
nhiu v nhiu hn na. C lc n
ni: Vic s c hi cho sc khe
ca mnh. Thi, b qua i, hay l:
Ngh mt cht . Mnh c th lm
sau cng c. Ch ngh mt cht
thi m. Tm tr rt lu manh v
hay la o. V vy bn phi xc lp
mt quyt nh vng vng: Nht
nh ti s lm vic ny v tin
hnh lm ngay.
1002


Chng 11: Nhng suy ngh cui
cng v chun b cho k nhp tht

Vy khi hnh thin, trc tin bn hy
ch vo hi th trong vi pht, ch
vo c th mnh na. Sau mt thi
gian, khi nim v nh pht trin, tm
s tr nn rt tnh lng v an lc, bn
hy quan st tm mnh, mt suy ngh
chm chm khi ln v bin mt; mt
suy ngh khc li chm chm khi ln
v bin mt. Bn quan st, quan st n
v khi bn quan st n mt cch trc
tip, ngay trong st na hin ti, n s
dng li v tm bng tr nn rt sng
sut; khng cn bt c mt suy ngh
no na. Bn c th thy c ci tm
1003

, khng h c mt suy ngh. Mt
trng thi tm rt trong sng, nu bn
duy tr c chnh nim th trng thi
tm s tip tc an tr. iu ny c
ngha l s khng c mt suy ngh no
n na. Bn c th an tr v duy tr
c n. Bn c th iu chnh tm
mnh duy tr trong trng thi c
mt thi gian di.

Chnh nim ca bn s tr nn ngy
mt mnh m hn, v trong trng
thi bn c th kinh nghim c
bt c iu g din ra m khng lm n
bin mt. Khi c mt m thanh ti, bn
vn duy tr c trng thi tm sng
sut v vn kinh nghim c m
thanh v n s bin mt ngay.
1004

trong trng thi tm sng sut ny, nu
c bt c cm gic no khi ln trong
thn bn cng kinh nghim c, ri
n li bin mt ngay lp tc. Nhng
iu ny s xy ra nhng giai on
sau, ch khng phi giai on ban
u. N rt t nhin. Bn an tr trn
nhng g ang din ra, ngay c i vi
nhng cm gic kh chu hay l nhng
cu hi quy ry no .

Nhng cu hi quy ry nh vy cng
thng n, ti lui nhiu ln: Ci ny
l ci g? Ci l ci g? Ti s lm
g by gi?. V nu ch tm ti cu
hi , mt lc sau n s bin mt v
bn s thy rng: Khng cn thin
phi hi. Bt c iu g ang din ra
1005

tip theo, ch cn ch , n s bin mt
v mt vic khc li din ra, li ch
na. Nu bn sn lng lm nh vy th
c tip tc lm. Khng cn phi lm
iu g khc c, ch cn ch vo bt
c iu g ang din ra. Bt c iu g
ang din ra trong thn, tm u phi
c quan st. Tt c mi vic bn cm
lm ch l quan st n, nhn n, ch
v thy c n l ci g. Khng cn
thit phi thay i hay xua ui n i.
ng to ra iu g c. N rt n
gin. Nu bn lm nh vy, tm ca
bn s tr nn rt tnh lng, rt yn
tnh. Bn khng cn phi lm bt c
mt iu g c. l mt loi nh, rt
tnh lng. i lc khng c mt iu g
din ra c. Tm rt tnh lng v trong
1006

sng. Bn c th thy c ci tm
r rng hn, bn c th thy rng n rt
tnh lng. Bn cm nhn c s tnh
lng . Bn kinh nghim c tm
nh . Khi trong tm nh ny, tm
bn rt sng sut, ging nh mt nh
n hay nh mt ngn nn thp sng
trong hang vy, trong mt hang
su v khng h c cht gi. Trong
hang , bn thp ln mt ngn nn, n
chy sng nhng ngn la rt tnh lng,
nh v trong tranh. i lc bn c th
thy tm mnh cng nh vy: rt tnh
lng, khng h lay ng. C lc bn
thy tm mnh rt qun bnh, vng
lng. N rt mt m, tht ti mt. C
lc bn cm thy tm qun bnh n
mc khng phi lm bt c iu g c;
1007

rt qun bnh, tht nhiu tm x. C lc
bn li thy mnh c rt nhiu ngh lc,
rt nhiu c tin tip tc thc hnh.
Bn khng mun ng dy na. Bn
khng mun i ra ngoi hay lm bt c
vic g khc na. Bn ch mun c tip
tc hnh thin nh vy thi. i lc,
thm ch bn cn t bo mnh: Ti c
th ngi nguyn nh th ny mi. Nu
tm bn ni nh vy, th bn thc s c
th ngi mi c. Ch c i lc n
li b suy yu i. Thc ra, tt c mi
th u bin dch.

Hi: Khi ti cm thy r ri, bun
ng v bit rng c ngi thin tip th
cng chng i n u, th c nn
ng dy v i kinh hnh khng?
1008


p: Trc khi bn cm thy bun
ng, hy ch vo nhng g ang din
ra vi trng thi tm bn lc .
cng l mt i tng ca thin. Trong
ting Pali, n c gi
l sankhittam. Sankhittam ngha l tm
i mt; khng chy ra ngoi m li
chy vo trong. N khng phi l nh
(samadhi) m lm tm ang b bun
ng, hn trm. i lc cm thy ging
nh b bun ng, u oi, li bing.
Khi bun ng, thc ra bn cng u oi,
li bing, khng c nng lng v
ngh lc. Vy trc tin, khi n xy
n th hy nhn chnh trng thi tm
.

1009

Quan st bt c iu g ang din ra
trong hin ti cn quan trng hn
vt qua n.

Khi iu xy n, hy ch nhiu
hn. i khi ch cn ch hn v t
lm mnh tnh thc: By gi ti phi
ch nhiu hn na s lm cho bn
tnh to tr li. C lc, bi v ch tm
nhiu, trong mt vi giy ngn ngi
bn cht ri vo gic ng; bn khng
cn hay bit v bt c iu g na. Ri
bn li tnh dy v nhn ra rng: ,
mnh b ng qun i mt trong
khonh khc ngn ngi va ri. V
khi c iu g din ra, bn mi nhn
bit c v tnh dy. V vy trc ht
hy lm nh th.
1010


Bi v thi gian ngi thin ch c mt
gi ng h, nu c gng bn c th
ngi c trn c ting. Hy c gng
trong thi thin ta. Sau bn s i
kinh hnh trong mt ting. Ri bn s
nhn thy sau mt vi ngy, bn c th
ngi c lu hn. Do vy, mc d
khng c a vo chng trnh hnh
thin, nhng vo nhng ngy cui ca
kha thin, c th t ngy th nm, th
su, hay th by g , nu mun v
nu bn c th lm c, th bn c th
ch ngi m khng cn i kinh hnh.
Bi v chng ta c rt nhiu thi kinh
hnh, bn hoc nm thi, nu mun
bn c th b kinh hnh tip tc
ngi. Nhng hy cn thn y. ng
1011

lm th chng t iu g c. Hy
lm nu nh n thc s c li ch cho
bn. Bn khng t chng t iu g cho
mnh hay ngi khc thy c. Bn
khng phi chng t rng: Ti c th
ngi c 2 ting ng h. Bn
khng cn phi t chng t nh th.
D bn c ngi hay i, iu quan trng
nht l phi thc s chnh nim, thc
s ch vo nhng g hin ang din
ra trong thn v tm mnh. Ti khng
ni rng ngi thin th tt hn i kinh
hnh, khng nht thit l nh th. C
lc, khi i kinh hnh bn li chnh
nim tt hn. Lc khc, ngi thin li
tt hn.

1012

Chnh nim cn quan trng hn l
vic ngi thin c lu hoc i kinh
hnh thi gian di. Thc cht thi
gian chng c g l quan trng c.

Vic xen k thc hnh thin ta vi
kinh hnh l mt thi kha rt tt. N
cng tt cho sc khe na. Nu ngi
qu lu, thn v tm ca bn tr tr.
Nhng nh ti ni, sau mt vi
ngy, nu mun bn c th ngi lu
hn, iu th c. i kinh hnh
mt ting ri bui sng v bui ti l
nhng thi kinh hnh di. Bn c th ra
pha ngoi i. Nhng gia hai thi
cng c nhiu thi kinh hnh na.
T 7.00 n 8.30 l mt thi kinh hnh
di; t 10.00 n 11.00 l mt thi
1013

kinh hnh na; t 1.00 n 2.00, mt
ting kinh hnh; t 3.00 n 4.00, mt
ting na v ung tr cng i kinh
hnh trong mt ting ri na. Nh
vy, bn ung mt tch tr ht 5 pht
ri i kinh hnh 1 ting 25 pht cn li.
Sau mt thi gian, mt cch t nhin,
bn s mun ngi nhiu hn. Bn tr
nn tnh lng v an lc v c th ngi
trn c mt gi hay mt gi ri. i
khi cui kha thin, nht l trong
nhng kha thin di hn, c ngi
ngi thin mt lc ba thi lin tc, mt
ting ngi, mt ting i kinh hnh v
mt ting ngi tip thep. Nu h khng
ng dy i kinh hnh thi gia, h
c th tip tc ngi c n ba
tieesgn. C nhiu ngi lm nh th
1014

na. Bn khng nht thit phi lm nh
vy. Nhng ngi no thch th c lm,
cng c. T 7.30 tr i l ngi thin
hoc ng thin. Thin ng cng rt
tt v cn thit trong mt s trng
hp. y cng vy, t 9.00 n 10.00
sng, ngi hoc ng thin; bn cng
c th ng cng c, khng sao c,
n cng tt nh nhau nu nh bn c
th lm. ng mt ni no , ton
thn tht th gin, cnh tay bung lng,
gi nguyn t th v hnh thin nh
khi ngi vy. Lc u bn s thy kh
m ng c n mt ting ri, vy
th ch n 15 pht, ri khi cm thy
th ngi xung mt cch chm ri v
yn lng. Hy c gng tp nh vy.

1015

Thc ra sau thi kinh hnh mt ting,
nu bn i kinh hnh tht chnh nim,
th thi ngi thin sau s rt tt. Bi
v nim v nh bn trau di trong
lc i kinh hnh s gip bn ngi tt
hn. V vy, hy c gng thc hnh c
hai mt cch u n, khng nn thin
lch qu v bn no. Xem iu g s
xy ra? Trc ht hy c gng ngi v
i kinh hnh u n. C gng thc
hnh theo chng trnh hnh thin.

Hi: Chng ti s lm g sau kha
thin ny, bi v ngay ngy hm sau
khi kha thin kt thc mt s ngi
chng ti s phi i lm tr li?


1016

p: ng vy, iu ny rt quan
trng. Ti ngh l s ni chuyn
trong bui cui cng. Nhng thi cng
c, chng ta c th ni ngay by gi.
Bn hi cu hi by gi cng rt l
tt. Nu khng c cu hi th lm
sao bit c iu g s xy ra phi
khng? Ri bn s li ngh v chuyn
trong lc hnh thin y.
khng phi l mt vic tt. Do , ti
mun ni v vic ngay by gi, ti
y lun. Nu bn ngy cng ch tm
nhiu hn, th mt cch t nhin, sau
ngy u tin bn s thy cng an lc
v tnh lng hn. C th lc ny lc
khc bn vn cn ngh ngi chuyn ny
chuyn kia, sau mt vi ngy, ba hoc
bn ngy, tm bn s tr nn n nh,
1017

rt yn tnh v an lc. Sau tm hoc
chn ngy, bn s ngh: , nu ti
khng phi ri khi y th tht l
tuyt vi bit bao, gi m ti khng
phi quay tr li vi cuc sng bn rn
ngoi kia nh. iu s xy ra mt
cch t nhin. Thn v tm ca bn
cng tr nn rt nhy cm. V vy, khi
tr ra mt cch t ngt nh vy, bn
s rt kh s; vi vi vng vng, li xe,
nhn ci ny, nghe ci n, qu tht l
kh. Vy bn hy chun b n nhn
nhng iu . Sau khi kha thin kt
thc, hy li mt cht, ni chuyn
vi nhau v mt vn g lm
quen dn vi vic ni chuyn v iu
chnh mnh tr li bnh thng.

1018

Vo ngy th hai cng vy, sc mnh
v qun tnh thin vn cn tip tc theo
bn thm mt vi ngy na. V vy,
vo ngy th hai, khi i lm, bn s c
cm gic l mnh khng mun ni
nhiu na. Ngay c cch bn lm vic
cng tr nn chm ri, khoan thai hn,
iu ny rt t nhin. Nu c th th
bn hy ni cho bn b ng nghip
ca mnh bit v vic mnh mi tham
d mt kha thin xong, rng y l
mt vic din ra mt cch ht sc t
nhin. Nh vy, khi quay tr li lm
vic, ng nghip ca bn s bit rng
hm nay v my hm ti na bn s
yn lng v chm ri hn mi khi, s
khng ni nhiu nh trc na. i lc
bn cng khng mun ch n cu
1019

chuyn mi ngi ang tn gu vi
nhau. Ch n bao nhiu ngi ni
bao nhiu chuyn trn tri di bin
vi nhau tht l mt mi. Bn s cm
thy: , tht l mt mi. V vy, hy
ni vi h rng: Nu ti khng c
ch lm th xin hy hiu v thng
cm cho ti nh. Sau vi ngy ti s
bnh thng tr li thi. Bn cng ni
chuyn ny cho mi ngi trong gia
nh ca bn bit na. Ni rng: Ti
s i tham d mt kha thin, khi ti
tr v th y l iu s xy ra mt
cch rt t nhin. ng ngh rng ti l
mt k mi trn tri ri xung nh.
ng ngh rng c iu g xy ra
vi ti c. iu rt bnh thng
thi. Sau mt vi ngy bn s quen li
1020

vi li sng trc kia ca mnh v c
th bn s c s x ly, bt dnh mc
hn mt cht. i khi s x ly ny s
cn tip tc trong nhiu ngy hay c
khi nhiu thng. Nu bn vn tip tc
hnh thin th n s cn tip din.
Nhng bn vn c th tip tc lm cc
cng vic ca mnh, thm ch cn lm
tt hn trc na. Cc mi quan h ca
bn cng s tt hn xa bi v gi y
bn khng cn phn ng nhiu nh
trc na. Nu c chnh nim, khi
nghe ngi khc ni, bn s c s ch
hon ton v hiu c h mt
cch rt r rng, sau p li mt
cch thch hp, ch khng cn phn
ng li mt cch t ng nh trc
na.
1021


C mt iu m nhiu ngi cng
thng phn nh. y cng l iu rt
quan trng m chng ta cn phi tho
lun. Nhiu ngi ni rng khi bn tht
chnh nim, bn s mt i tnh nhanh
nhy, khng cn phn ng nhy bn
nh trc na. Bn s tr nn khoan
thai, trm tnh hn. Trc khi ni iu
g, bn thng ngh thm mt vi giy
ri mi ni. Trc kia th bn c ni,
ni m khng suy ngh, cng khng
thc c l mnh ang ni ci g na.
Nhng sau nay, khi tr nn chnh
nim hn, trc khi ni iu g bao gi
bn cng ngh trc. Nhiu lc bn
cng chng ni na, bi v thy khng
cn thit. V vy, mi ngi xung
1022

quanh c lc s ngh: Hnh nh anh
y nh ni iu g , nhng khng
bit c iu g xy ra. Bn s bit
l mnh mun ni v vn g, bn
thy c iu v suy ngh: Khng
cn thit, ng ni. l mt s iu
m chng ta cn phi bit. C th
nhng iu ny s tr thnh mt kh
khn no trong cuc sng ca bn.
Nhng nu bn tip tc mt cch y
t tin v vn duy tr hnh thin, sau ny
n s khng cn l vn na v cuc
sng ca bn s ngy cng tr nn c
ngha hn, c t chc hn, c k lut
hn, t b phin no, bt an hn, t ph
thi gian hn v t hao ph nng lng
hn.

1023

Bn cng khng ho hc, ham mun
lm qu nhiu th nh trc kia na.
Ngay c i li qu nhiu ch ny ch
kia, bn cng khng cn hng th na,
bi v nhng vic thc s l khng
cn thit v khng c ch li g c. Ti
khng hiu ti sao ngi ta c ngh
rng h phi lm mt vic g ; h c
phi t lm cho mnh bn rn ti tm
mt mi sut ngy nh th. iu ny
thc s tr thnh mt cn nghin,
mt cn bnh trm kha. Ti sao cn
phi lm qu nhiu nh th? Rt nhiu
ngi trong thi i hin nay, nht l
phng Ty, nu bn khng bn rn,
h s ni l bn c iu g khng
bnh thng. H s ngh: Sao vy,
bn khng lm g c sao?. Ngy
1024

ngh cui tun th anh lm g?. ,
chng lm g cn, ti ch nh thi.
Ci g? Khng lm g y h? Ch ngi
nh thi ? Chc l anh khng c
bnh thng ri.Chng c g l khng
bnh thng c. H ch pht r ln lao
b i ch ny ch kia, cn bn th
khng, th thi. Bn tnh to cn h
in lon, v th h li ngh rng bn b
in. Nhng hy tht nhn ni v nhn
hu, t t vi mi ngi. Hy hiu cho
h. chnh l iu ti mun ni; khi
bn trau di nh, nim v c s hiu
bit su sc hn, th gii ca bn thay
i v bn thn bn cng thay i.
Nhng bi v bn l mt con ngi
ang pht trin, ang trng thnh,
hng thng, bn cn phi nhn ni
1025

v hiu bit hn, t t v khoan dung
hn vi ngi khc. V vy hy hiu
cho mi ngi v tha th, cm thng
cho h, d rng h khng hiu c
bn. Rt nhiu ngi ni vi ti: ng
c gng hiu chng ti, v chng ti
cng cm thy rng ng hiu c
chng ti. Th ng c cm thy rng
ng mun chng ti cng hiu ng
khng?. Ti tr li: C ch, nu cc
bn hiu c ti th ti cng s rt
vui. Nhng nu cc bn khng hiu
c, th ti cng c th hiu c
iu . Chng ta mun c s hiu
bit ln nhau. Hiu lm tht l mt iu
au n. Bi v chng ta l nhng
ngi c gng hnh thin vi chnh
nim, vi lng nhn hu, v t nhng
1026

hiu bit, tr tu su sc , t tu gic,
chng ta cng c gng hiu c
nhng ngi khc. Vi s hiu bit
th cuc i ca cc bn s thc s
khng cn l mt vn kh khn na.
C th lc u h cha bit lm sao
thch nghi vi s thay i trong thi
ng x ca bn, v vy v mt mt no
bn phi tm cch gip h.

Hi & p: Vng, trong ngy cui
cng ca kha thin chng ta s ni v
mt s vn b mc. Do ngy
cui cng l rt quan trng, sau thi
ngi thin cui s c mt bui tho
lun na. C mt vi vn cn lm
r, coi nh l mt bui kt thc: mt
1027

bui khai mc v mt bui b mc.
y l mt iu na.

Khi bn lm mt vic g, hy lm cho
tht hon ho.

Ging nh khi v mt vng trn, bn
phi v cho mt vng. Nu v mt
vng trn m bn cn li mt on
tch ri th trng khng p mt cht
no c. Khi bn lm hon chnh, bn s
cm thy y , mn nguyn. iu
quan trng l phi lm cho hon chnh.
Bn cng phi c quyt tm, s quyt
tm ny cng l mt cng c rt hu
ch. Mt trong 10 balamt l balamt
quyt nh, adhitthana-
parami. Adhitthana ngha l g? Ngn
1028

t Pali tht l su sc v th v. Khi
nhn vo ngha thm su ca mi t,
ti u thy chng rt su sc.
T tha c ngha l ng. Adhi ngha l
vng mnh. Ngha l ng vng, bn
rt mnh m, vng vng: y l iu
nht nh ti s lm. Bn c s quyt
tm. Ngay trong ngn ng phng
Ty ngi ta cng dng thnh ng
, to take a stand, xc lp mt quan
im, mt lp trng vng vng. Nh
vy, iu quan trng l khng c
yu hn, nhu nhc. Khi bn mun lm
g, trc ht hy hc hi, tm hiu n
mt cch k lng : ng vy, y
chnh l iu m ti thch lm. Khi
tm hiu y , bn mi quyt
nh: Ti s thc hin iu ny. V
1029

sau khi bn quyt nh lm iu
th ng thay i na; bi v nu bn
c thng xuyn thay i kin, n s
tr thnh mt thi quen. Nht l trong
lc kh khn, ngi ta thng hay t
b: i do, n chng lm nn tr
trng g c, chng ch li g na. i
khi tm chng ta rt gian tr v la
o. N vin dn mi l do tt p
bin minh, rt nhiu l do, nhiu v
nhiu hn na. C lc n ni: Vic
s c hi cho sc khe ca mnh. Thi,
b qua i, hay l: Ngh mt cht .
Mnh c th lm sau cng c. Ch
ngh mt cht thi m. Tm tr rt lu
manh v hay la o. V vy bn phi
xc lp mt quyt nh vng
vng: Nht nh ti s lm vic
1030

ny v tin hnh lm ngay. Trong 9
ngy y, bn s khng cht c
u. S khng c iu g xy ra c.
Thc t bn s cm thy cn khe
khon hn, s hnh phc v an lc hn.
Ch trong my ngy u, bi v cha
quen ngi qu lu, c th bn s cm
thy au lng hay au u gi, b mt
s au nhc nh. Ti b thot v a
m ct sng, th m vn c th ngi
c nhiu gi, khng sao c. Ngay c
khi b thot v a m, lc mi u th
rt au, nhng ngay c khi ti vn
hnh thin c, v sau ci au bin
mt dn, phi mt n ba thng.

D sao, chng ta vn lun c th lm
c nhiu hn l mnh ngh.
1031


By gi chng ta hy cng nh l c
Pht.

- Con xin em ht lng
thnh knh lm l c Th Tn.
Ngng mong phc bu ny s dn
dt chng con ti b gic ng gii
thot.

- Con xin em ht lng
thnh knh lm l Php Bo.
Ngng mong phc bu ny s dn
dt chng con ti b gic ng gii
thot.

- Con xin em ht lng
thnh knh lm l Tng Bo.
1032

Ngng mong phc bu ny s dn
dt chng con ti b gic ng gii
thot

Rng thin Vin Khng
Ma an c 2550
(H 2006)
Chn thnh cm n bn Thi Dng
Trung gip nh my a tc
phm ny ln trang web PTVN


Chng 11: Nhng suy ngh cui
cng v chun b cho k nhp tht
HT


1033


1
.NASA: C quan nghin cu khng
gian ca M