Tin s Nguyn Ngc Th: Ngh thut phi lo

trng ngi
(PetroTimes) - Nhiu nh vn ha, o c than vn rng:
Nn vn ha ngh thut biu din ca nc ta ang xung
cp trm trng! Biu hin d thy nht l s bng n nhng
scandal, nhng chiu tr l bch, phn cm t nhng
chng trnh biu din v t nhng nhn vt c gi l
ngi sao, l thn tng ca gii tr. Ngc li, rt t khi
xut hin nhng chng trnh c chiu su ngh thut c
u t mi nm hoc c th chng trnh cng ri vo
tnh trng chng ch! Tin s Nguyn Ngc Th,
Trng phng Qun l khoa hc - D n H Khoa hc X
hi & Nhn vn, chuyn gia vn ha c nhng trao i
th v vi phng vin Nng lng Mi xung quanh thc
trng ni trn ca vn ha ngh thut.
Nng lng Mi s 315
Xng tng c nhn
PV: Nhn nhng g ang din ra trong lnh vc vn ha ngh thut biu din th chng ta thy
ngay s x b, bt nho. Nhiu chng trnh, nhiu nhn vt biu din ua nhau to ra nhng
scandal thu ht d lun m khng ch n cht lng ngh thut. Tin s ngh g v hin
tng ny?
TS Nguyn Ngc Th: Vn ha ngh thut biu din l mt loi hnh vn ha bn trong ca c
tng h thng vn ha mt dn tc. Khi c gi l vn ha ngh thut biu din th t nht loi
hnh vn ha phi t c nhng gi tr ng gp cho cuc sng, bao gm cng c, pht
trin thm nhng quan nim v thm m, v chn, thin, m ca con ngi, nh hng n mt
x hi tt p v t nht l tng cng nng lc cm th ngh thut v thng thc ngh thut
ca ngi dn; qua ngi dn c th nng cao i sng tinh thn.
Cuc sng vt cht c th giu c, nhng nu nh khng bit cch hng th ngh thut, khng
c nng lc cm th m thut th ngha ca cuc sng gim i rt nhiu. V th ngh thut biu
din ngoi chc nng gii tr, cn chuyn ti nhiu thng ip bao gm nng cao nng lc thm
nh ngh thut, lm phong ph ha thm cuc sng ca con ngi v chuyn ti nhng thng
ip v gio dc o c, li sng con ngi, cng ng Nu nh lm c nhng iu nh
th s t c n mc l vn ha ngh thut biu din.

Tin s Nguyn Ngc Th
Nhn vo thc trng trc mt, c th thy c mt hin tng l s a dng, phong ph ha loi
hnh ngh thut biu din nhm p ng cho nhiu tng lp, c bit l tng lp tr vi nhng th
hiu khc nhau. Hin tng gn lin vi thi cuc v phn nh mt xu th ang din ra trn
khp th gii l phong tro v vn ha i chng. Chng ta chu nh hng ca vn ha i
chng nn ngh thut biu din cng chy theo xu hng nh vy.
Trong vn ha i chng, i tng thng l gii tr, ly gii tr lm trung tm. Trn truyn
hnh, cc chng trnh truyn hnh thc t (THTT) cng hng n gii tr. Ngh thut biu
din nhng ni cng cng nh rp ht hay phim nh cng ly i tng gii tr l chnh. l
cao tro chung ca th gii. Nhng nu chng ta ch chy theo cao tro vn ha i chng v ch
tp trung vo gii tr th chng ta s i lch hng, bi trong x hi, nhn dn u ch c gii
tr. Cn nhiu thnh phn khc nh nh tr thc, trung nin, nhng ngi ln tui.
Gii tr cha trng thnh, nhn thc cha chn nn th hiu khng th i din cho ht cc
th hiu ca cng chng. Tuy nhin, c hin tng mt s n v truyn thng, n v t chc s
kin c thin hng ch t chc dnh ring cho gii tr hoc ch hng ti i tng chung l
gii tr. Do to ra s khng cn bng - chnh l ci mi ngi ni l x b. Chuyn ny
chnh l s phn nh ca phong tro vn ha i chng, nhng cha kp nh gi v iu chnh
cho ng hng vi tnh hnh Vit Nam
Bn cnh mt phn l do gii tr thng c nhit huyt, thch ht, thch nhy, thch nhng
ng tc mnh m nn mt s i tng khn gi khc li thy khng hi lng, khng thoi mi.
Do ngi ta a ra nhng nhn nh nh qu ln su vo ci x b, ci nhit huyt, khng c
chiu su, khng th hin c trnh tri thc ca vn ha thm m hoc vn ha ngh thut
ca c dn tc.
PV: Tha tin s, nu nh gi v thc trng nn ngh thut biu din nc ta hin ti nh
hng n x hi, nht l gii tr hin nay th s l nhng g?
TS Nguyn Ngc Th: Nh ti ni ban u, ci gi l vn ha ngh thut phi to ra nhng
chui gi tr, bao gm cng c v cao chn, thin, m hoc to ra nhng bi hc o c
v gn kt cng ng hoc nh hng n vai tr, trch nhim ca tng c nhn, c bit l gii
tr trong x hi. Cuc sng phi phong ph, su sc qua s tng ln ca nng lc cm th ngh
thut v cc chng trnh din xng. Li ht truyn ti thng ip g, iu ma cng phi c
nh hng v gio dc l hng con ngi ta ti vic rn luyn thn th, th hin ngh thut tt
hn ch khng nn i lch qu theo khi gi sc dc, hay khi gi ch ngha c nhn.
Ti thy gn y nhiu chng trnh cao qu nhiu ci ti c nhn. C th l cao mt siu
mu, ca s no y nhng tc ng n gii tr v kt qu l h khng cn chu hng v ci
chung na. UNESCO khi ni v vn ha c nh hng l: Chng ta xem mt chng trnh
mt ngh thut biu din cng l ang hc, hc sng tt hn. Mc tiu ca hc l hc bit,
hc lm, hc sng chung, ri mi khng nh s thnh cng ca mnh trong i. Nh vy
l hc sng chung l mt trong nhng iu rt quan trng. Nh vy ngh thut biu din cng
phi t n chc nng nh vy.
u l chn - thin - m?
PV: Nhng nm gn y, hu ht cc chng trnh ngh thut thin v gii tr, thng mi, km
theo l nhng chiu tr scandal ht khch. Phi chng gi tr ngh thut khng cn c
xem trng trong h thng gi tr ca tc phm na tha tin s?
TS Nguyn Ngc Th: Trong nhng chng trnh hin ti, s chng trnh mang tnh ngh
thut cao, c nh hng gio dc v thm m, o c, li sng c du hiu cng ngy cng
lng ng hn. Tuy nhin vn c nhng chng trnh c cht lng cao nh mt s chng trnh
ca i Truyn hnh Vit Nam hoc chng trnh ca cc c quan cp b, cp thnh ph. Cn
chng trnh ca cc cng ty t chc s kin th do li nhun, mc tiu kinh t c t qu cao
nn bt chp tt c.

Nhng scandal, chiu tr thng xuyn din ra cc chng trnh, cc nhn vt trong gii
showbiz
V d nh hnh nh mt chng trai Arp p trai, b t chi l hi mt ni no l mt hin
tng rt bnh thng, nhng c g c phi t chc mt chng trnh tht ln, mi anh ta n
lm xo trn c mt nhm cng ng! ng thi hng con ngi n ch ngha ci ti c nhn
khng thc s tt p, khng hng ti mt s hi ha.
Cn chuyn scandal hay khng scandal th ti khng r l cc n v t chc c c tnh lm hay
bn thn h cng b i tng tham gia la gt, nhng nhng hin tng nh vy l phi tuyt
i trnh b. Khn gi cn s tn trng. Mc ch cao nht ca mt chng trnh vn ha ngh
thut l chn - thin - m, trong chn l hng u. Nu bit t cc bi hc v sng chung,
v hi ha x hi ln u, sau song hnh vi mc tiu kinh t s to ra c mt chng trnh
mang tnh vn ha v bn vng.
PV: Thm vo , hin tng cc ca s, ngi mu, din vin tin thn bng scandal, sn sng
chp nh khoe thn, lt , pht ngn gy sc. Phi chng y l kt qu ca vic chy theo
hnh thc m dn b qun ni dung ngh thut phi khng?
TS Nguyn Ngc Th: Hin tng ny khng phi l him v khng phi ch ring Vit Nam.
ng l c mt s ngi mun tr nn ni ting bng con ng rt phi gi tr. Nhng nu gii
truyn thng khng ch ti h, khng a tin g v h th liu h c tr nn ni ting khng?
Nu cc cng ty t chc s kin, cc i truyn hnh khng mi h biu din th t u h
din? H ch c th ph din nhng th rt xu xa trn mng theo nguyn vng c nhn ca h
thi. V th vn chnh l do cng chng ca chng ta na. Cng chng to nhng iu kin
h tr nn ni ting hn thng qua nhng scandal, nhng chiu tr khng lnh mnh.
Thm vo l vic qun l t chc s kin cng cha thc s chun trong vic la chn ca s,
nhng ngi ni ting i din cho cng chng xut hin trc s ng cng chng.
Chng ta phi qun l c cch h n mc c chun khng, cch h eo vng vng, trang sc c
t khng, v h chnh l hnh mu ca thanh nin. H lm th no, thanh nin s lm nh vy.
Do , khi h bc ra sn khu, phi kim tra xem h c thc s l ngi c th lm gng cho
nhng ngi khc hay khng. Mt s quc gia quy nh rt cht ch vic ny. Vit Nam th c
khi cng kim tra, c khi cha thc s. Chng hn nh mt vi bn nam ca s tr eo hai bn tai
rt nhiu th, ln sn khu nh vy th lm sao? Kiu tc, phc trang ca h cng khng ni nn
gii tnh. V kt qu l khng c ngha g c, thm ch lo li, a thanh nin ti mt ci ch
no m mnh khng th qun l c.
Khng c b qua chc nng gio dc
PV: Tha tin s, chng ta ni i th cng phi ni li. Suy cho cng th thc trng ng bun
ca vn ha ngh thut biu din hin ti l xut pht t th hiu ca cng chng. Bi hin ti c
mt iu d thy l nhng chng trnh, nhng b phim thin v tnh gii tr hay nhng nhn vt
c scandal th rt ng ngi xem, ngi bit ti; cn ngc li, nhng g thuc v chiu su
ngh thut th chng ch. Tin s ngh sao?
TS Nguyn Ngc Th: Th hiu ca con ngi mun mu, mun v v khng bao gi c im
dng. Th hiu c phn ra thnh th hiu nhn bit, th hiu pht trin v nhng nhu cu
gii tr. Trong nhu cu gii tr, nu nh khng c im dng s dn ti nhng nhu cu khng
lnh mnh. i khi nh sn xut li dng ci gi l th hiu v ci gi l p ng th hiu t
mc ch kinh t, to ra scandal.

Gii tr c hc hnh, c lp nghip, c giao lu, trao i, chia s rng trn th gii nn
th hiu a dng hn rt nhiu so vi trc y theo chiu hng truyn thng cha c hoc t c
kinh nghim. Chnh v vy, cn c nhng nghin cu v th hiu trong thng thc ngh thut
ca gii tr v ca cng ng ni chung c th thy r trong thi im hin ti, th hiu
nghing v ci g, trong nhng nn tng th hiu nh vy, s nh hng, gio dc ra sao v cui
cng hng ti cc chng trnh ngh thut din xng s va mt mt p ng th hiu,
nhng cng phi t c mc tiu l nh hng v mt x hi tt p, mt np sng vn minh
th, mt gii tr sng ha ng m vn pht huy c sc sng to.
Chng ta cn cn o ong m gia mt bn l th hiu, mt bn l nh hng. Nu b qua nh
hng, ch chy theo th hiu th chng ta s ch phc v cng chng, khng nh hng c
cng chng v khng dn dt x hi n mt mc ch tt p hn. Do cn nghin cu k th
hiu bng iu tra x hi hc, so snh gia th hiu ca cng chng Vit Nam vi cc quc gia
ng Nam v m rng ra na l khu vc ng .
Mt khc, ngh thut tht th l h qu ca mt qu trnh lu di khng c nh hng nhu cu
thng thc ngh thut ca cng chng, n lin quan n mt qu trnh lch s my chc nm.
C th, rt lu ri nhng nh ht Opera t n. Kh nng thng thc ngh thut Opera ca
ngi Vit Nam rt hn ch. S ngi c th hiu c nhc Opera khng nhiu. Mt phn l do
chng ta khng gio dc cch thng thc. Thm ch nhc l, thanh nhc khng bit, nhng iu
ma c bn ng x vi cng ng khng c. Ngi ta khng bit v ngh thut v lu dn
khng c nhu cu thng thc ngh thut na, khng bit s cm th ngh thut cuc sng
ca mnh phong ph hn.
Thay vo , ngi ta mun nghe nhng tnh tit n cao tro, lm li, bi t, gii tr ti ch
khc, ci, vt v, yu, ght theo nhng nhn vt trong phim v khi kt thc th khng
li bt c th g!
PV: Tha tin s, cc loi hnh ngh thut truyn thng nh tung, cho, ci lng, ca tr, n
ca ti t cng ang mai mt dn v s lng qun ca nhng ngi lm vn ha ngh thut,
nh trng hp m tin s va chia s chng?
TS Nguyn Ngc Th: S mai mt ang din ra theo hai chiu. Mt l ngi ta t c bit n
n, ngi ta khng c dy ht nhng iu ca tr hay cho. Th hai l hnh thc ca n khng
ph hp vi li sng nhanh, hin i. Nhng d sao th vn c lng khn gi i km.
Trong lch s, c rt nhiu loi hnh mai mt, ch khng phi n by gi mi mai mt. Trong
thi i chng ta ang chuyn i qu nhiu nh hin nay, rt d b ri vo nguy c mt bn sc.
Do chng ta phi c bin php bo tn nh a ngh thut truyn thng vo lng vn ha
cc dn tc, khu ngh thut, hoc dng thnh nhng chng trnh ln trn sng i Truyn hnh
quc gia nhiu ngi nghe, nhiu ngi nhn thc, nhiu ngi hiu.
Ngoi ra cc chng trnh ny cn c s bnh lun cng chng hiu hn v cc loi hnh, bi
v c hiu h mi thy qu. Nh vy cn va i chng ha bng hnh thc linh hot, va bo
tn, bo tng. Ngi ng bng rt mun tm hiu v cc loi hnh ngh thut din xng
min ni. Ngi nc ngoi rt mun nghe n ca ti t hoc ma ri nc ca ngi Vit Nam.
Vn l lm th no mang ra cho cng chng v lm cho cng chng hiu, thch.
PV: Quay li chuyn scandal bng pht trong gii ngh thut biu din. Vai tr v trch nhim
ca nh qun l vn ha ngh thut trong vn ny l iu khi phi bn. Nhng liu do nh
qun l khng cng c php l, x l cn nh tay hay cng chng khng ty chay m ngc
li cn ng h nn mi xy ra tnh trng hin ti, tha tin s?
TS Nguyn Ngc Th: Qun l Nh nc l qun l thc hin v h qu ca nhng chng
trnh ngh thut din xng. Gio dc hng ti nhn thc, cn qun l hng ti thc hin.
Nhng u cn thu sut ca nhng chng trnh ngh thut l chc nng nh hng x hi,
hng n s hi ha, ch khng phi mc tiu c nhn, ta sng c nhn. Cc n v t chc s
kin cng nh n v qun l s nh liu cho mnh phng php lm vic c th, nhng tiu ch,
tiu chun, vi phm nhng g s khng c xut hin. Pht ngn ca ngh s, hoc nhng
chng trnh qung co trn truyn hnh, trn bo cng phi t mc tiu. Ni nh vy nhng
khng phi l qu khun php bi nu qu khun php th khng ra chng trnh ngh thut.
V pha cng chng, phn ng cng chng vn l nhng ngi hng ti ci p, nhng cng
c nhng c nhn cha nhn thc y hoc c tnh theo ch ngha c nhn ca mnh nn vn
pht tn nhng hnh nh khng p. Do yu t u tin vn l qun l Nh nc. Phi c cc
ch ti vi cc chng trnh, cc c nhn khng li nhng du n p hoc c hi. Bn cnh
, vn l nhim v gieo trng nhn thc.
Ch tch H Ch Minh dy: V li ch mi nm trng cy, v li ch trm nm trng ngi.
Mun trng con ngi cn thi gian lu di, chnh sch nht qun n sut my thp nin,
thm ch l hng th k mi c c nhn thc ng n. T , vi nhn thc ng n , cc
hot ng bao gm c ngh thut din xng s theo ng nh hng v khng phi i gii
quyt nhng hu qu ca n nh hin ti na!
PV: Cm n tin s v cuc tr chuyn ny!
L Trc - Thnh Ngc (thc hin)