T.C.

MLL ETM BAKANLII

RAYLI SSTEMLER TEKNOLOJS












BALAST VE TRAVERS
















Ankara, 2013



Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.


i

AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. BALASTIN TEKLN YAPMAK .................................................................................... 3
1.1. Tanm ........................................................................................................................... 3
1.2. Balastn Grevleri ......................................................................................................... 4
1.3. Balastta Bulunmas Gereken zellikler ........................................................................ 4
1.4. Balast Yapmnda Kullanlan Talar ............................................................................. 4
1.5. Balastl styapnn zellikleri ...................................................................................... 4
1.6. Balast Sondajnn Yaplmas ve Hesab ........................................................................ 5
1.7. UKRli Yollarda Balast Enkesiti ................................................................................... 7
1.7.1. Yoldaki Balast Hacminin Hesaplanmas (1 m in) ............................................. 8
1.8. Balast retimi in Yer Teslimi Balast retimi ........................................................... 8
1.9. Balast Hazrlanmas Kontrol Teslim Alnmas ve Balast Hesab .............................. 9
1.9.1. Balast Hazrlanmas Esnasnda Dikkat Edilecek Hususlar .................................... 9
1.9.2. Balastn Kontrol Teslim Alnmas ....................................................................... 9
1.9.3. Balast Figresi Hacim Hesab ............................................................................... 9
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 15
2. TRAVERSLERN TEKLN YAPMAK ....................................................................... 15
2.1. Tanm ......................................................................................................................... 15
2.2. Traversin Grevleri ..................................................................................................... 15
2.3. Traverslerde Aranan zellikler ................................................................................... 16
2.4. Traverslerin Snflandrlmas ..................................................................................... 16
2.4.1. Ahap Traversler .................................................................................................. 16
2.4.2. Demir Traversler .................................................................................................. 20
2.4.3. Beton Traversler .................................................................................................. 22
2.4.4. Plastik Travers ..................................................................................................... 26
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 31
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 32
KAYNAKA ......................................................................................................................... 33

NDEKLER

ii
AIKLAMALAR

ALAN Rayl Sistemler Teknolojisi Alan
DAL/MESLEK Rayl Sistemler naat
MODLN ADI Balast ve Travers
MODLN TANIMI
Rayl sistemler inaat alannda balast ve travers ile ilgili
bilgi becerilerin kazandrld bir renme materyaldir.
SRE 40/32
N KOUL Raylar ve Balantlar modln baarmak
YETERLK Balastn ve traverslerin tekilini yapmak
MODLN AMACI
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda kurallarna ve tekniine uygun
olarak balast ve traversin bakmn yapabileceksiniz.
Amalar
1. Balastn tekilini yapabileceksiniz.
2. Traverslerin tekilini yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam: naat teknolojisi atlyesi, iletmeler, bilgi
teknolojileri ortam
Donanm: elik metre, nivo, hesap makinesi, mira, kazma,
krek, balant malzemesi anahtarlar, kriko, manivela
LME VE
DEERLENDRME
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli
test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
AIKLAMALAR

1
GR
Sevgili renci,

Bu modl, Rayl Sistemler Teknolojisi alannda balast ve traverslerin tekili
uygulamalarnda kullanlmak amac ile hazrlanmtr.

Bu modln renilmesinden sonra sahip olacanz bilgi ve uygulama becerisi ile
balast ve traverslerin tekili uygulamalarn yapabileceksiniz

Ayrca bu modl baarmakla ortaya koyacanz i, sizin, demir yollar bakm ve
onarm meslek dalnda vazgeilmezliinizi gsterecektir.

Demir yolu tamaclna daha fazla ihtiya duyulduu bu zamanda demir yolu
gvenliine de byk nem verilmektedir. Demir yollarnda meydana gelen kazalarn
sonunda balast ve traverslerde bozulmalar olmaktadr. Demir yollarnn daha gvenli
olabilmesi, balast ve traverslerin tekilinin standartlarna, kurallarna ve talimatlara uygun
olarak yaplmasyla mmkndr.




GR

2



3
RENME FAALYET1




Bu faaliyet sonunda gerekli ortam salandnda balastn tekilini yapabileceksiniz.




Balast olarak kullanlan ta eitlerini ve iyi bir balastta bulunmas gereken
zellikleri aratrnz.
Demir yollarndaki balastlar hakknda Devlet Demir Yollar Yol efliklerinden
bilgi edinebilirsiniz. Derse gelmeden nce konu hakknda hazrlk yapmalsnz.
Aratrma aamasnda oluturduunuz bilgileri snfa getiriniz. Bunlar
arkadalarnzla paylanz,

1. BALASTIN TEKLN YAPMAK

1.1. Tanm

Traversler tarafndan iletilen tm etkileri kalc kmelere uramadan ve daneleri
arasndaki srtnme ile yayarak platforma ileten ve yol erevesine elastik bir yatak
oluturan, 30-60 mm ebadnda krlm, keskin keli ve keskin kenarl sert ve salam talara
balast denir.

Mcr: Sflaj usul yol tamirat yaplan yollarda kullanlr. Sert talardan 10-25
mm boyutlarnda krlarak elde edilir.


Resim 1.1: Balast
RENME FAALYET-1
AMA
ARATIRMA

4
1.2. Balastn Grevleri

Traversten gelen ykleri, platform zerinde daha geni alana, homojen olarak
yayar.
Yol erevesine elastik bir yatak oluturur ve yerinde tutar.
Yolun esnekliini salar.
Yolu ottan korur.
Yamur sularn szerek dar atar ve platformu amurdan korur.
Platformu dona kar korur.
Traversin toprakla ilikisini nleyerek rmesini nler.

1.3. Balastta Bulunmas Gereken zellikler

Salam ve damarsz tatan yaplmaldr.
Su geirimli olmamal, ok az su emmelidir.
Ar scak, souk ve ya gibi hava etkenlerine kar dayankl olmaldr.
ok keli, ok yzl olmal, birbirine kaynamamaldr.
ok fazla iri ve ok ufak taneli olmamal, 6 cm apndaki elekten gemeli, 3 cm
apndaki elekten gememelidir.
Homojen olmal; iinde toz, toprak, cruf, ot ve kk paralar bulunmamaldr.
Darbelere kar dayankl olmaldr.

1.4. Balast Yapmnda Kullanlan Talar

Balast oluturan talarn trleri, dane boyutlar, dane ekilleri ve granlometresi ile bu
talarn tek olarak ve tabaka hlindeki fiziksel ve mekanik zellikleri, yukarda belirtilen
grevleri yerine getirmesi konusunda karar verici faktrlerdir.

Granit, siyanit, bazalt, diyabaz, diyolit, sert kalker talarndan balast yaplabilir. Ancak
en ideal balast ta, granit ve bazalttan elde edilir.

1.5. Balastl styapnn zellikleri

Klasik demir yolu styapsnn gstergesi, yol erevesinin balast yata iinde
yzer ekilde yerletirilmesidir.

Balastl styapnn bu zellii;

Yol erevesinin ok hzl ve kolay ekilde denebilmesini,
Hat geometrisinin, hzlarn ve arlklarn artrlmas hllerinde, son derece basit
ekilde deitirilebilmesini salar.

5
Yzer eklindeki esnek hareket sonucu, balast tabakasna kuvvet uygulandnda
yolun kuvvet, iddet ve ynne paralel olarak ekil deitirmesine ve kuvvet ortadan
kalktnda tekrar eski eklini almasna olanak tanr.

Balastl styap inaatlar yapm aamasnda, balastsz styap inaatlarna gre daha
dk maliyetlidir.

Geni kapsaml laboratuvar aratrmalar ve iletme hatlarnda uzun yllar yrtlen
inceleme ve gzlemlere dayanarak balastn oturma davrannn, bir yandan balastn basnla
skmasna; te yandan iletme ve hava artlarna bal olduu grlmtr.

Bu nedenle balastl styaplarda sk skya temellendirme olmamas nedeniyle iletme
etkileri altnda balast yatandaki dane yer deitirmeleri ve bununla birlikte de yol
erevesinin dzensiz yerleip oturmas gibi olumsuzluklar ortaya kmaktadr. Dier bir
deyile hat kalitesinde giderek bir ktleme meydana gelmektedir. Bu nedenle balast
styapsnn dzenli aralklarla buraj ve dresajnn yaplmas gerekir. Bunun sonucu olarak
da iletme tamir ve bakm masraflar artmaktadr. Bu alma sreleri byk lde
mekanize edilmi ve bu sayede maliyetlerde azalma salanabilmitir ama bunlara ramen
bakm ileri youn sefer yaplan hatlarda ulam iletmesinin engellenmesine yol aar.


Resim 1.2: Demir yolunda balast
1.6. Balast Sondajnn Yaplmas ve Hesab

Yolda mevcut balastn durumunu tespit etmek zere sonu 0 ve 5le biten yllarda
olmak zere her be ylda bir balast sondaj yaplmaldr. Bunun iin;

Bir metre uzunluundaki yolda balast miktarn lmek gerekir. Bir kilometre
dhilinde yolun her yerinde balast ayn miktar ve kalnlkta olmad iin her
kilometrede 3 yerde (300 600 ve 900nc metrelerinde) sondaj yaplr.
Bu noktalarda her traversin aras (ortalama otuz er cmlik ksmlar) yolun
dna karlr.
Sondaj iin l kabna balast alnrken beton ve ahap travers alt tabanndan
itibaren 30 cm derinliine kadar demir traverslerde ise demir traversin
trnandan 30 cm derinlie kadar darya karlacaktr. 30 cmden aada
olan balastlar gz nnde bulundurulmayacaktr.

6
Dar karlan balast elenir ve balast lme sandnda (boyutlar 1.00 x 1.00 x
0,50 m) llr.

Bylece bir metre uzunluundaki yolda ne kadar balast olduu bulunur. Sondaj
yaplrken istasyonlar atlanacaktr. km veya ykselmi banketler nazara alnmaz.
Redvit yarmalarda yani balast tutucu duvarlarn bulunduu yerlerde l, bunun biraz
ilerisinden alnacaktr. Balast alnan travers aralklar traversin iki bandan llp ortalama
aralk listelerde belirtilecektir.

Travers aralklar (33) otuz er cmden farkl ise dorudan doruya aralktaki
balast dar kartlr. Sandkta lldkten sonra bir metreye isabet eden miktar yle
bulunur:

RNEK: Birinci aralk 35 cm, ikinci aralk 38 cm, nc aralk 36 cm olsun. Bu
araln tamam 109 cmdir. Yani 1,09 mdir. Burada llen balast 1.500 m
3
olsun. Orant
kurarak;

1,09 metredeki balast 1.500 m
3
olursa;
1.00 X olur.
1.00 X 1,500
X = -------------------- = 1,476 m
3
olur.
1,09

Bu suretle yaplan l ekli kmnin kalan iki noktasnda da aynen tekrarlanarak balast
miktarlar bulunur. Sonra bu miktar toplanarak 3e blnrse o kilometrenin bir
metresindeki ortalama balast miktar bulunmu olur. Bu miktar 1000 m ile arplarak 1
kmdeki balast miktar bulunur.

1 mdeki balast miktar =1,476 m
3
1 kmdeki balast miktar = 1,476 x 1000 =1476 m
3
% 100 1800 m
3
olursa;
% X 1476 m
3
orant kurularak;
1476 x 100
X = ------------- = 82 kan 100e blnrse % 82 balast vardr.
1800

7
1.7. UKRli Yollarda Balast Enkesiti

UKRli yollarda aada enkesitte gsterildii ekilde balast profilinin salanmasna
dikkat edilmelidir. Balastn azald blgelerde veya 400den kk yaraplarda kurplarda
diren artrc antidresaj levhalar kullanlmaldr.

ekil 1.1: UKRli yollarda balast enkesiti

ekil 1.2: UKRli kurplarda balast enkesiti
ekilde grlen Wi ve Wa deerleri, devre tabi olarak deiir.

Kurplarda travers ba balast genilii:
R> 800 m iin 40 cm
R< 800 m iin 53 60 cmdir.

Ankara- Eskiehir aras hzl tren hattnda en kk yarap 3000 m olup travers ba
balast genilii her yerde en az 50 cmdir.

8
1.7.1. Yoldaki Balast Hacminin Hesaplanmas (1 m in)

ekil 1.3: Yollarda balast enkesiti ve lleri
4,87 + 3,50 4,87 x 0,10
S = ( ---------------- x 0,55 ) - -------------- = 2,30 0,244 = 2,06 m
2

2 2

V = 2,06 x 1 = 2.06 m
3


1.8. Balast retimi in Yer Teslimi Balast retimi

Demir yollarnda balast ihtiyac iki ekilde karlanr:

Emanet usul ile kuruluumuzca retim yaplr.

hale usul ile 3. ahslara retim yaptrlr.

Her iki usulde de balast figre edilecek sahann yer tespit ve teslim ilemi yaplr.


Resim 1.3: Balast figresi

9
Balast retimi yaplabilecek sahada aranacak zellikler:

Demir yolu aralar iin ykleme ve boaltmaya uygun olmaldr.
Saha dzgn olmal, amur ve bataklk olmamaldr.
Sel tehlikesi olan yerlerde olmamaldr.
Figre yaplacak sahann nivelman yaplarak kodlanmaldr.

Bu artlar tayan sahann krokisi izilir. retimi yapacak mteahhitle bir teslim
tutana imzalanarak yer teslimi yaplm olur.

1.9. Balast Hazrlanmas Kontrol Teslim Alnmas ve Balast
Hesab

1.9.1. Balast Hazrlanmas Esnasnda Dikkat Edilecek Hususlar

Balast hazrlanmas esnasnda iin bandan itibaren bu ie nezaret edecek bir personel
grevlendirilir. Bu personel u hususlara dikkat etmelidir:

Balastn cinsini, kalitesini, irilik ve ufaklk oranlarn kontrol etmeli ve
bunlardan herhangi biri uygun olmad takdirde amirlerine haber vermelidir.
Balastn kirli ve katksz olup olmadna dikkat etmelidir.
Gnlk hava durumunu bandan sonuna kadar not etmelidir. Hava artlar
nedeniyle retim yaplamad gerekesiyle mteahhit tarafndan sre uzatm
istenirse tutulan hava durumu notlar gz nnde bulundurulmaldr.
Balast retiminde herhangi bir aksaklk varsa amirlerine haber vermelidir.
ube efi ve ksm efi, turnelerinde belirtilen btn bu hususlar yerinde
kontrol etmekle sorumludur.

1.9.2. Balastn Kontrol Teslim Alnmas

Teslime hazr hle gelen balast figresinin teslim alnmas, ilgili mteahhit tarafndan
verilecek bir dilekeyle talep edilir. Balast teslim almak zere oluturulan heyet, figre
sahasna gelir. Balast yaps ve figrenin dzgnl ile balast ebatlar uygun grlr ise
figrenin lm yaplr.

1.9.3. Balast Figresi Hacim Hesab

Balast figresinin hesab iin aadaki forml kullanlr:


10
RNEK

Ortalamalar


11
UYGULAMA FAALYET

Mevcut balastn sondaj yntemiyle lmn ve hesabn yapnz.
Yolda mevcut balastn durumunu tespit etmek zere sonu 0 ve 5le biten
yllarda olmak zere her be ylda bir balast sondaj yapnz.
Belirli noktalarda her traversin aras (ortalama otuz er cmlik ksmlar) yolun
dna karnz.
Bir metre uzunluundaki yolda balast miktarn lmek gerekir. Bir kilometre
dhilinde yolun her yerinde balast ayn miktar ve kalnlkta olmad iin her
kilometrede 3 yerde (300 600 ve 900nc metrelerinde) sondaj yapnz.
Sondaj iin l kabna balast alnrken beton ve ahap travers alt tabanndan
itibaren 30 cm derinliine kadar demir traverslerde ise demir traversin
trnandan 30 cm derinlie kadar darya karnz.

30 cmden aada olan balastlar gz nnde bulundurmaynz.
Sondaj yaparken istasyonlar atlaynz.
km veya ykselmi banketleri nazara almaynz.
Redvit yarmalarda yani balast tutucu duvarlarn bulunduu yerlerde l
almaynz. ly bunun biraz ilerisinden alnz.
Balast alnan travers aralklarn traversin iki bandan lp ortalama
aralklar listelerde belirtiniz.
Travers aralklar (33) otuz er cmden farkl ise dorudan doruya
aralktaki balast dar karnz.
Dar karlan balast eleyiniz ve balast lme sandnda (boyutlar
1.00 x 1.00 x 0,50 m) lnz.
Sandkta lldkten sonra bir metreye isabet eden balast miktarn u
ekilde hesaplaynz.
Travers aralk mesafelerini (sondaj yaplacak travers aras) toplaynz.
Sandkta llen miktar bu mesafedeki balast miktardr. Orant kurarak
100 cmye ka m balast dtn hesaplaynz.
Bulunan deeri 1000 ile arparak 1 kmye ne kadar balast dtn
hesaplaynz.

retim aamasnda balastn (zelliklerine gre) kontroln yapnz.

Balastn cinsini, kalitesini, irilik ve ufaklk oranlarn kontrol ediniz ve
bunlardan herhangi biri uygun olmad takdirde amirlerinize haber veriniz.
Balastn kirli ve katksz olup olmadna dikkat ediniz.
Gnlk hava durumunu bandan sonuna kadar not ediniz, hava artlar
nedeniyle retim yaplamad gerekesiyle mteahhit tarafnadan sre uzatm
istenirse tutulan hava durumu notlarn gz nnde bulundurunuz.
UYGULAMA FAALYET

12

Resim 1.4: Balast
Balast retiminde herhangi bir aksaklk varsa amirlerinize haber veriniz.

Resim 1.5: Balast serilmesi Resim 1.6: Balast serilmesi

13
KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. Belirli noktalarda her traversin arasn (ortalama otuz er cmlik
ksmlar) yolun dna kardnz m?

2. Dar karlan balast elediniz mi?

3. Dar karlan balast, balast lme sandnda ltnz m?

4. Travers aralk mesafelerini (sondaj yaplacak travers arasn)
topladnz m?

5. Orant kurarak 100 cmye ka m balast dtn hesapladnz m?

6. Bulunan deeri 1000 ile arparak 1 kmye ne kadar balast dtn
hesapladnz m?

7. Balastn kirli ve katksz olup olmadna dikkat ettiniz mi?

8. Meslee uygun kyafet giydiniz mi?
9. alma alann tertipli dzenli kullandnz m?
10. Uygun ara gereci seip kullandnz m?
11. Zaman iyi kullandnz m?
12. alma alann tertipli dzenli braktnz m?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

14

LME VE DEERLENDRME
evrenizde uygun bir demir yolunda mevcut balastn durumunu tespit etmek
zere bir metre uzunluundaki yolda balast miktarn lnz. Bir kilometre dhilinde yolun
her yerinde balast ayn miktar ve kalnlkta olmad iin her kilometrede 3 yerde (300 600
ve 900nc metrelerinde) sondaj yapnz.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Platformun stne muntazam denen, traverslerin aralarn dolduran ve
traverse yataklk eden sert ve salam talardan, 30 ile 60 mm ebadnda krlm
keskin keli ve keskin kenarl kbik ekilli malzemeye balast denir.
2. ( ) Balast traversten gelen ykleri platform zerinde daha dar alana dzgn
olmayan bir ekilde yayar ve platformun otlanmasn salar.
3. ( ) Balast damarl tatan yaplmal, su geirimli olmal, bol su emmelidir.
4. ( ) Balast ar scak, souk ve ya gibi hava etkenlerine kar dayankl
olmaldr.
5. ( ) Balast retimi yaplabilecek saha, demir yolu aralar iin ykleme ve
boaltmaya uygun olmaldr.
6. ( ) Balast retimi yaplabilecek saha dzgn olmal, amur ve bataklk
olmamaldr. Sel tehlikesi olan yerlerde olmamaldr.
7. ( ) Yolda mevcut balastn durumunu tespit etmek zere sonu 2 ve 4le biten
yllarda olmak zere her be ylda bir balast sondaj yaplr.
8. ( ) Sondaj yaplrken istasyonlar, km veya ykselmi banketler dikkate
alnr.
9. ( ) Balastn kirli ve katksz olup olmadna dikkat edilir.
10. ( ) Sondaj iin l kabna balast alnrken beton ve ahap travers alt
tabanndan itibaren 30 cm derinliine kadar demir traverslerde ise demir
traversin trnandan 30 cm derinlie kadar darya karlr.

DEGERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME

15
RENME FAALYET2




Bu faaliyet sonunda gerekli ortam salandnda kuralna gre traverslerin tekilini
yapabileceksiniz.




evremizdeki demir yollarnda ne tip travers kullanlm ve travers aralklar
ka cm alnmtr? Aratrnz.
Demir yollarndaki traversler hakknda Devlet Demir Yollar Yol ube
eflikleri ve atlyelerinden bilgi edinebilirsiniz. Derse gelmeden nce konu
hakknda hazrlk yapnz. Aratrma aamasnda oluturduunuz bilgileri snfa
getiriniz. Bunlar arkadalarnzla paylanz.

2. TRAVERSLERN TEKLN YAPMAK

2.1. Tanm

Demir yolu yk aktarm modeline uygun ekilde raydan kendisine etkiyen kuvvetleri
daha geni bir yzeyde karlayp yayarak balast tabakasna aktaran, yolun akln
saptayp koruyan ve yolu yan etkilere kar ekseninde tutan, raylara dik ynde belirli
aralklarla denmi smellere travers ad verilir.

2.2. Traversin Grevleri

Bir demir yolu styapsnda traverslerin grevleri unlardr:

Raylardan gelen ykleri yayarak balasta vermek
ki ray dizisinin oluturduu yol geniliini (ekartman) korumak
Raylara ie doru eim vermek
Yolun ekseninden kamasn nlemek

Yeni yaplan btn yollarda traverslerin mihverleri aras mesafe 62 63 cm olarak
uygulanmaktadr. Bu standart makineli tamiratlardaki otomatik almalarda faydal
olmaktadr. Ankara-Eskiehir arasnda yaplan hzl tren hattnda travers mihverleri aras
mesafe 60 cmdir.
RENME FAALYET2
AMA
ARATIRMA

16
2.3. Traverslerde Aranan zellikler

Anmaya kar mukavemet, dolaysyla sertlik zellii
Elastikiyet
Krlma ve ezilmeye kar mukavemet
Raylarn tespitine elverili olmas
D etkilere mukavemet
styapnn stabilitesi bakmndan ok hafif olmamas, iki iinin
tayamayaca kadar da ar olmamas
Maliyetinin uygun olmas
Grlty ve darbeyi azaltmas
zolasyona elverili olmas
Hararete ve rutubete dayankl olmas

2.4. Traverslerin Snflandrlmas

Rayl sistemlerde kullanlan traversler, dingil arl, hz, eken ve ekilen
aralardaki teknolojik gelimeler vb. unsurlarda oluan ilerlemeler ile travers imalinde
kullanlan malzemelerin bu ilerlemelere uyum sorunu ve maliyet konusundaki dnceler
paralelinde eitlilik gstermitir.

Rayl sistemlerde kullanlan traversler drde ayrlr:

Ahap traversler
Demir traversler
Betonarme traversler
Plastik traversler

2.4.1. Ahap Traversler

Rayl sistemlerde gnmze kadar geen srete en ok kullanlan travers eidi ahap
travers olmutur. Ahap esnek olduundan raydan gelen kuvvetleri yaylanarak alr. Bylece
darbe etkisini nemli lde sndrr.

Ahap travers yapmnda kullanlacak olan aacn cinsi yukarda deinilen
traverslerde bulunmas gereken zelliklere uygun olmaldr. Ancak malzemenin yerel
anlamda bulunabilir olmas ve dolaysyla da ucuzluu, traversin yapmnda kullanlacak
aa cinsini belirleyen nemli bir unsur olmutur. Bu nedenle lkemizde ahap travers
yapmnda en ok (srasyla) am, mee ve kayn aalar kullanlmtr. lkemiz
ormanlarnn % 40 am, % 25i mee ve % 10u da kayndr. Baz lkelerde ok sert,
yanmaya ve hava etkilerine dayankl enjekteye ihtiya gstermeyen okaliptus ve azobe
aalarndan traversler yaplmaktadr.

lkemizdeki orman azl nedeniyle kullanm alan daralmtr. Bu yzden sadece
makaslar, elik kprler, yolun zellik arz eden blmlerinde (heyelanl blgelerde ve ok
dar yarapl kurplarda vs.) kullanlmaktadr.

17

Resim 2.1: Ahap travers uygulamas
2.4.1.1. Ahap Traverslerin zellikleri

Olumlu ynleri

Ahabn doal yapsndaki esneklik nedeniyle, raydan gelen kuvvetleri
esneyerek karladndan darbe etkisini nler. Srtnme de az
olduundan balasta zarar vermez.
Bakm masraf azdr.
Esnektir.
Yol stabilizesini bozmayacak kadar ar, tanabilecek kadar hafiftir.
Grltsz bir yolculuk salar.
Yaltkandr.

Olumsuz ynleri

Rutubetten ok etkilenir.
Yanma ihtimali yksektir.
Dresaja dayankszdr, yol genellikle kurplarda da kayar.
Ekartmann korunmas zordur.
minmana dayankszdr.
mrleri ksadr.

18
2.4.1.2. Ahap Traverslerin lleri

st genilik
(cm)
Alt genilik (cm) Ykseklik
(cm)
Boy
(cm)
Normal travers 18-20 2326 1316 260270
Makas traversi 20-22 2630 1516 270510
Kpr traversi 22-26 2226 2227 260270
Tablo 2.1: Ahap traverslerin lleri

ekil 2.1: Ahap traverslerin lleri
Ahap traverslerin arl 85110 kg, mrleri 1530 yl arasnda deimektedir.
Ahap traverslerde erilik olmamaldr. Ancak yatay dzlem iinde sehimi 10 cmyi
gemeyen hafif bir erilik kabul edilebilir. Maksimum snrdr. Fakat byle traversler yan
yana gelmemeli ve oran da demir yolunun nemine gre snrlandrlm olmaldr.

2.4.1.3. Ahap Traverslerin mali

Aacn ilenmesi

Traverslik aalar, z suyun yrmedii sonbahar ya da k aylarnda, budaksz ya da
az budakl ve yeterli boyut verilebilecek ekilde kesilmelidir. Travers retiminde nce
tomruk hazrlandktan sonra kurutma, yontma ve delme ilemleri uygulanr.

Kurutma genel olarak traversleri elverili ve yeteri kadar havalanan bir yerde zgara
gibi aralk ekilde bir sra enine bir sra boyuna ymak suretiyle bu ynlar ak havada
amlar iin 6-10 ay, mee iin 4-6 ay ve kayn iin 8-12 ay bekletmek suretiyle yaplr.
Kurutma srasnda ya da kullanma srasnda traverslerin ular atlayabilir, yarlabilir. Bunu
engellemek ya da zararsz hle getirmek iin travers balarna S demiri aklr.

Bundan sonra sra traverslerin oturaca ksmlarn yontulmasna ve delinmesine gelir.
Delikler, raylarn traverslere balants iindir.

19
Ahap traverslerin enjektesi

Ahap traverslerin retiminde ikinci ilem, traverslerin ilalanmasdr. lalama ilemi
ahap traverslerin mrn artrmak amacyla yaplmaktadr. Bu iin ilk evresini, nemin
buharlatrlmas iin ahabn 70-80 derecelik bir sda 24 saat braklmas oluturur. Bu
ilem ilalama ilemini kolaylatrr. lalama ilemi aacn iindeki z su ve slakln
olanaklar orannda giderilmesi ve bunun yerini aac koruyacak bir maddenin almasndan
ibarettir.

Ahap traverslere iirilecek ilalarda aranan zellikler

la zamanla ykanmamal yani suda erimemeli ayn zamanda antiseptii
iyi olmaldr.
Aa iine girmesi kolay olmal, aaca homojen bir ekilde nfuz
etmelidir.
Aacn mekanik zelliklerini deitirmemelidir.
styapnn traverslerle temasl demir ksmlarna zarar vermemelidir.
Personele zarar vermemesi iin zehirli olmamaldr.

Balangta antiseptik madde olarak cva klorr daha sonra asetik asit, bakr slfat,
inko klorr kullanlmt. Demir slfat da kullanlm fakat aacn liflerine zarar verdii
grlmtr. 19. yzyln sonlarnda kreozot kullanlmaya balanmtr. imdiki hlde en iyi
antiseptik madde olarak bu kabul edilmitir. Fakat 1. Dnya Savandan sonraki yllarda
bata Almanya olmak zere baz lkelerde kreozotun kimya sanayiinde ok kullanlmaya
balanmas dolaysyla kymet kazanmas sonucu eitli maden tuzlar tekrar kullanlmaya
balanmtr. Bunlar arasnda zellikle inko tuzlar, sodyum klorr ya da dinikrofenol,
sodyum florr, arseniad ve sud gibi maddeler piyasaya kmtr. Fakat bunlarn hibiri
kreozotun yerini tutamamtr.

Traverslerin kreozotlanmas hlen Rping Yntemi denilen bir yntemle
yaplmaktadr. Bu yntemle traversler nce otoklava sokulur ve hava basnc uygulanr.
Basn miktar ve uygulama mddeti aacn cinsine gre deiir. Sonra daha byk bir
basnla scak kreozot verilir.

Bu basn kreozot aacn lifleri arasna girebilecek ekilde 8 atmosfer basncna kadar
karlr. 6-7 saatlik bir basn uygulamasndan sonra basn drlerek otoklavda vakum
meydana getirilir. Bylece lifler arasndaki kreozot geri alnarak liflerin yzeyleri
kreozotlanm olur. Bu kadar genellikle am ve mee iin yeterli grlmekte ise de kaynda
bu ilem bir defa daha uygulanr (ift Rping Yntemi).

2.4.1.4. Ahap Traverslerin atlamalarna Kar Alnacak nlemler

Ahap traversler zamanla basn, gne ve yamur sular etkisiyle boyuna dorultuda
atlamalara maruz kalr. atlamalarn nlenip travers mrlerinin uzatlmas iin u ilemler
yaplr:

20
emberleme: 45 cm eninde 12 mm kalnlndaki tokal ember zel bir
aletle traverslerin balarna balanr.S demiri ile takviye: S eklindeki
demir paras imalat annda traversin her iki bana aklmak suretiyle yaplr.
Ayrca yeni kullanlmaya balanlan dikdrtgen eklinde delikli ve dili sa
paras da travers balarna aklmaktadr.

Blonla takviye: 1012 mm apnda bu i iin zel olarak yaplm blonlarla
atlayan ksm delinip atlak balanr.

Delikli plaka emberleme S demiri Blonla takviye
aklmas aklmas

Resim 2.2: Sdemiri aklmas Resim 2.3: Delikli plaka aklmas uygulamas
2.4.2. Demir Traversler

Bunlar ahap traverslere gre daha kolay ve abuk bir ekilde retilir. Enkesiti U
eklindedir. Haddeden ekilir, kesilir ve balast iyice kavrayp ulardan dar kmasn
engellemek iin u ksmlar eilir.

Yumuak elikten yaplr.

Demir traverslerde rayla travers arasndaki balant iyi salanmazsa dey ve yatay
etkiler altnda ray tabannn oturduu yerde anmalar olur. Anma sonucu, travers
kesitindeki klme nedeniyle bu noktadaki dayanm azalr ve atlama, krlma olur. Demir
traverslerin zamanndan nce ypranarak devre d kalmas, genellikle bu noktalardan
oluur. Bu bakmdan balant kusursuz olmaldr.

21

ekil 2.2: 49,050 kg/m tipi demirli travers ve lleri

Resim 2.4: 1925 yapm demir travers Resim 2.5: 1913 yapm demir travers
2.4.2.1. Demir Traverslerin zellikleri

Olumlu ynleri

mrleri 45-50 yl olup kreozotlanm ahap traverslerin yaklak iki
katdr.
ekil ve boyut bakmndan daha kolay ve iyi ekilde istiflenir.
ereveler daha hafifi dolaysyla tanmas daha kolaydr.
Raylarn demir traverslere balanmas ve sklmesi ok daha kolay ve
mkemmeldir. Ahap traversteki gibi lakalamaz. Ayrca antiminman
malzemesine gereksinme gstermez.
Yanmaya kar dayankldr.
Ular trnakl olduu iin dresaja dayankldr.
Ekartman iyi korur.

Olumsuz ynleri

Hafif olmas styapnn stabilitesi bakmndan iyi deildir. Demir
traversli hatlar ahap traverslerden daha abuk bozulur.Yksek hz ve
ar yk tanmasna uygun deildir.
Ahap traversler daha elastiktir, stabildir ve konforludur. Demir
traversler, zellikle balantlar iyice sklmamsa, trenlerin geiinde
grlt yapar.

22
Demir traversler elektrik akmn geirdiinden bir ray dizisinin
dierinden izole edilmesi gtr. Dolaysyla elektrikli iaretler ve
otomatik bloklarda raylardan faydalanarak yaplan hat devreleri
kullanlmaz.
Demir traversler rutubette paslanr.
Bakm zor ve masrafldr.
Grltl yolculuk verir.

2.4.2.2. Demir Traversin lleri

Demir traversler tekli ve iftli olarak yaplr. ift traversler baz yerlerde conta traversi
olarak kullanlr. Normal yol profilinde ise tekli demir traversler kullanlmaktadr.

Demir traversler birlikte kullanldklar ray tipinin ismini alr (rnein; 49,050 kg/m
ray demir traversi, 46,303 kg/m ray demir traversi gibi).

Beton konusunda meydana gelen ilerlemeler ile demir travers kullanmnda
karlalan sorunlar sonucunda gnmzde demir traversler tamamen terk edilmitir.

st
Genilik
(cm)
Alt
Genilik
(cm)

Ykseklik
(cm)

Uzunluk
(cm)
Et Kalnl
(cm)
Arlk
(kg)
Tekli Demir
Trv.
6,25-13,5 20,2-26 7,5-10 232-260 0,9-1,1 50-85
iftli Demir
Trv.
60 50 10 270 0,9-1,1 130
Tablo 2.2: Demir traverslerin lleri
2.4.3. Beton Traversler

inde elik gergi ubuklar bulunan ve betondan yaplan traverslerdir.

Traverslik aa bulmaktaki glkler ve ahap traverslerin sakncal taraflar, demir
traverslerin ise memnuniyet vermemesi sonucu, baka bir travers malzemesi aranm ve
beton traversler ele alnmtr. Betonarme traversler iin pek ok tip nerilmi ve
denenmitir. Ancak Birinci Dnya Savandan nceki dnemlerde pek baarl
olunamamtr. Titreimler ve contalardaki oklar bunlarn bir mddet sonra paralanarak
dalmalarna neden olmutur. kinci Dnya Savandan sonra bir taraftan elde edilen
deneyimler, dier taraftan da n gerilmeli beton ve zellikle elastik balantlardan
yararlanlmas ile beton traverslerin kullanm yaygnlamtr. Betonarme traversin betonunu
oluturan agrega ve imento baz zelliklere sahip olmaldr. imento piyasada satlan
portland imentosundan daha stn zelliklere sahip zel travers imentosudur. Kum iinde
mil ve dier artk madde oran en az olandan seilir ve ykama ilemine tabi tutulur. eitli
boyutlara krlarak betona katlan mcr, ok salam ve gzenekli bir yapya sahip balast

23
tandan yaplr.Beton travers kalplara dkldkten ve priz yaptrldktan sonra iine
konularak gerdirme ilemine tabi tutulan elikte zeldir. Bu gergi elii gerildikten sonra
beton travers ancak beklenen grevlerini yapabilecek dayanma ular.

K ve HM tipleri iin B.55, B.58 olmak zere iki eit beton travers mevcudu
vardr. Ancak B.55 tipinin retimi yaplmayp hlen konvansiyonel hatlar iin B.58 tipi
retilmektedir. Hzl tren hatlarnda (Ankara-Eskiehir arasnda) B.70 tipi tek bloklu beton
travers kullanlmaktadr.


ekil 2.3: Beton travers lleri


Resim 2.6: Tek bloklu beton traverslerin serilmesi

24
2.4.3.1. Beton Traverslerin zellikleri

Olumlu ynleri

Ekartman iyi korur.
Az grlt yapar (demir traversten az).
Nemden etkilenmez.
Elektrik akmn ok az geirir.
D etkilere ve atee dayankldr.
Arl sebebiyle an gerei yksek hz ve ar yk tanmas ancak
beton traversle mmkn olur.
Atee dayankldr.

Olumsuz ynleri

Bakm zordur. Daha dikkatli ve makineli almay gerektirir.
Deraylardan sonra atlama ve krlmalar olur. Bu sebeple de hemen
deitirilmeleri gerekir.
Kurplarda kurp merkezi ynnde dresaj olur.
Deiik ekil ve uzunluklarda yaplmas zordur.
Balasta fazla zarar verir.
Esneklik yoktur.
rk platformlarda kullanlmas tercih edilmez.
Dray sonuncunda ok hasar grr.

2.4.3.2. Betonarme Traversin eitleri

Tek bloklu betonarme traversler

Dnya demir yollarnda en ok kullanlan betonarme travers tipi tek bir paradan
oluan monoblok traverslerdir. Bu traversler arlklarndan dolay yolun stabilitesine
uygun olduundan ve ekartman ok iyi koruduundan ar tonajl ve hzl balastl demir
yolu iletmeciliklerinde iyi sonu vermektedir. Ancak bu traverslerin esneklii dk olup
bu olumsuzluun en aza indirilmesi iin kesit kalnlklar ortada azaltlmaktadr.

Sonradan gerdirmeli tek bloklu betonarme traversler

500 ve 600 kg/cm
2
basnl beton kalitesinde fabrikada imal edilir. lkemizde,
sonradan gerdirmeli olarak imalat yapan TCDDnin Afyon ve Sivasta birer fabrikas vardr.
Bu yntemde travers elik kalp hazrlanarak betonlanr. Kalptan kan travers buhar kr
ile ksa zamanda (8 saat) prizlenerek % 70 mukavemetini almaktadr. zel bir tezgha
getirilen traverse betonlama srasnda iinde aralkl braklm 4 adet boyuna yuvalara,
yksek evsafl (110-150 kg/mm
2
) ve ular yivli 2 adet U eklinde 7,5 mmlik elik
ubuklar apraz olarak yerletirilir. ubuklarn her 4 serbest ucu zel ekici apereyle (8)
sekizer ton gerdirilip toplam 32 ton bir gergi kuvvetiyle travers bana somun ile ankre
ettirilir. elik ubuk yuvalarndaki boluklar basnl imento erbetiyle doldurulur.

25
Traversler her iki ba taraflarnn svanmas ve izole edilmesiyle kullanlacaklar
yerlere sevk edilmek zere istife konulur.

n gerdirmeli tek bloklu betonarme traversler

n gerdirmeli betonarme travers imalinde ise sonradan gerdirmeli eklin aksine daha
ince elik ubuklar

( 2,5) 20 veya 30 traverslik imalat kapsayacak kalp iinde gerdirilerek betonlanr.
Dklen ve sktrlan betonun prizlenmesinden sonra bu uzun boydaki travers, normal
boylarda kesilerek istif sahasna gnderilir.

ok bloklu betonarme traversler

Ar tonajl ve hzl tamacln yaplmad metro, tramvay vb. rayl sistem
iletmelerinde hem ekonomik travers kesitlerinin elde edilmesi hem de yolda esnekliin
salanmas iin ok bloklu betonarme traversler kullanlmaktadr.

ki bloklu balastl yol betonarme traversler

Baz demir yolu iletmeleri zellikle Fransa demir yollar balastl yollarnda ift
bloklu traversleri tercih etmektedir. Bu traverslerde yola esneklik salamak amacyla orta
blm tamamen betondan arndrlm olup ekartman korumak amacyla iki beton bloku
birbirine ortadan birletiren bir uzun elik korniyer bulunmaktadr.

Resim 2.7: ift bloklu beton traversler
ki bloklu balastsz yol betonarme traversler

Balast kullanlmadan ina edilen betonarme alt temelli rayl sistemlerde traversler
beton yap ierisine yerletirildiinden ekartmana ilikin sorun olumamaktadr. Bu nedenle
traversleri birbirine balayan korniyerlerin kullanlmasna gerek kalmamaktadr. Bu
traversler balastl yollarda kullanlacaksa raylarn birbirine ayrca korniyerlerle balanmas
sz konusudur.


26
bloklu balastl yol betonarme traversler

Elastikiyetin artrlmas iin baz betonarme traversler blok hlinde de imal edilmi
ve kullanlmtr. rnein orta ksm yine beton olan ve n gerilmeli olan Franki Bagon tipi
byledir.

ekil 2.4: bloklu beton travers

2.4.3.3. Monoblok Beton Travers lleri

st Genilik AltGenilik Ykseklik (mm) Uzunluk (cm) Arlk mr
150 mm 320 mm Orta ksm 175
Balar 200
230-240 B.55= 242 kg
B.58= 252 kg
B.70= 300 kg
20-30 yl
Tablo 2.3: Monoblok beton traverslerin lleri

2.4.4. Plastik Travers

Plastik traversler balastl ve balastsz demir yollarnda, tnel iinde, beton tabanda ve
metrolarn ak hatlarnda, kpr ve viyadklerde, elik yuva iinde dorudan doruya
kullanlr.

2.4.4.1. Plastik Traverslerin zellikleri

Olumlu ynleri

Plastik traversler grlt ve sarsnty azaltr.
Isya ve rutubete kar dayankldr.
Kimyasal tesirlere ve her trl svya kar dayankldr.
En uzun mrl traverstir.
En iyi izolasyon salayan traverstir.
Olduka hafiftir.

Olumsuz ynleri

Hafif olmas styapnn stabilitesi bakmndan iyi deildir. Yksek hz ve
ar yk tamasna uygun deildir.
Atee kar dayankl deildir.
Basn gerilmelerine kar mukavemetli deildir. Kiri gibi alamaz.

27
Maliyetleri yksektir.
Plastik traversler, grlt ve darbeyi azaltr.
Hararet ve rutubete dayankldr.
Kimyasal tesirlere ve her trl svlara dayankldr.
Uzun mrldr.
En iyi elektrik yaltm malzemesidir ve ok hafiftir.


Resim 2.8: Tnel ierisinde plastik travers Resim 2.9: Plastik travers uygulamas

28
UYGULAMA FAALYET
Traversleri, aralklarn dzenleyerek yerine koyunuz. Traversleri elle deyiniz.

lem Basamaklar neriler
Tebdil esnasnda kan balast eledikten sonra
tekrar yola atnz.
Yeni konulacak travers kan traversten yksek ise
travers yatan tralaynz.
ki travers aras balast boaltnz.
Deitirilecek traversin malzemelerini sknz.
Varyoz ve manivela yardmyla boaltlan araya
drerek kolayca hat altndan karnz.
Yeni traversi eski traversin karld yerden, iki
travers arasndaki boluktan ray altna alnz.
Yata bozulmadan kan eski travers yerine yeni
traversi koyunuz.
Balant malzemelerini iyice sknz.
Buraj kazmas ile yeni travers apas yapnz.
Hat harici edilen balastlar eleyerek yerine
koyunuz.
Demir traverslerin altlarn tamamen boalarak
tebdil yapnz. Tebdil sonras yeni travers alt
yatak yapncaya kadar 2-3 defa iyice
burajlanmaldr.
Birbirini takip eden iki
traversten daha fazlas ayn
anda deitirilmemelidir.
Bir erevede bulunan
traverslerin % 33ten fazlas
deitirilmemelidir.
Kriko ile yol kaldrlmadan
travers deitirilmelidir.
Yksek olan yeni travers yolda
ikinlik yapacandan zorla ray
altna sokulmamaldr.
Traverslerin yola dik olarak
konmasna (geometrisinde)
dikkat ediniz.
kan travers yata toprakl
veya amurlu ise yatak kazma
ile apalanp dar alnarak
eleme yaplmaldr.

UYGULAMA FAALYET

29
KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. Yeni konulacak travers, kan traversten yksek ise travers yatan
traladnz m?

2. ki travers aras balast boalttnz m?
3. Deitirilecek traversin malzemelerini sktnz m?
4. Varyoz ve manivela yardmyla boaltlan araya drerek kolayca
hat altndan kardnz m?

5. Yeni traversi eski traversin karld yerden, iki travers arasndaki
boluktan ray altna aldnz m?

6. Yata bozulmadan kan eski travers yerine yeni traversi koydunuz
mu?

7. Balant malzemelerini iyice sktnz m?
8. Buraj kazmas ile yeni travers apas yaptnz m?
9. Hat harici edilen balastlar eleyerek yerine koydunuz mu?
10. Meslee uygun kyafet giydiniz mi?
11. alma alann tertipli dzenli kullandnz m?
12. Uygun ara gereci seip kullandnz m?
13. Zaman iyi kullandnz m?
14. alma alann tertipli dzenli braktnz m?



DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

30
LME VE DEERLENDRME
evrenizde uygun artlarda bir yol yenileme almalarna katlnz. Burada 150 mlik
bir yolun travers demesini yapnz.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Raydan gelen ykleri daha geni bir yzeye yayarak balasta ileten, yolun
akln koruyan ve yolu yan etkilere kar ekseninde tutan, rayn altna
denmi yol styap malzemesine travers denir.
2. ( ) Ahap esnek olduundan raydan gelen kuvvetleri yaylanarak alr. Bylece
darbe etkisini nemli lde sndrr.
3. ( ) Beton traversler makaslar, elik kprler, yolun zellik arz eden
blmlerinde (heyelanl blgelerde ve ok dar yarapl kurplarda vs.)
kullanlmaktadr.
4. ( ) Demir traversler balasta zarar vermez, esnektir, hafiftir, yanma ihtimali
yksektir.
5. ( ) Beton traversler ekartman iyi korur, nemden etkilenmez, elektrik akmn
ok az geirir, d etkilere ve atee dayankldr.
6. (...) Beton traversli yollarda deraylardan sonra atlama ve krlmalar olur. Bu
sebeple de hemen deitirilmeleri gerekir.
7. ( ) Bandajlarn konik, raylarn dey durumda olmas hlinde tekerlek, rayla
izgi temas yapacandan ray zerinde byk basnlar oluur. Tekerlek ray
ilikisini dzeltmek iin raylar yol ierisine doru 1/40 eimli olarak
denmektedir.
8. ( ) Plastik traversler balastl ve balastsz demir yollarnda, tnel iinde, beton
tabanda ve metrolarn ak hatlarnda, kpr ve viyadklerde, elik yuva iinde
dorudan doruya kullanlr.
9. ( ) Demir traversler yumuak elikten yaplr. Sinyalli blgelerde iletkenlikleri
nedeniyle kullanm mmkn olmadndan maliyet ykseklii de gz nne
alnarak imalat durdurulmu ve kullanm azalmtr.


DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME

31
MODL DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. Belirli noktalarda her traversin aras (ortalama otuz er cmlik
ksmlar) yolun dna kardnz m?

2. Dar karlan balast eleyip balast lme sandnda ltnz m?
3. Travers aralk mesafelerini (sondaj yaplacak travers arasn)
topladnz m?

4. Orant kurarak 100 cmye ka m balast dt hesapladnz m?
5. Bulunan deeri 1000 ile arparak 1 kmye ne kadar balast
dtn hesapladnz m?

6. Balastn kirli ve katksz olup olmadna dikkat ettiniz mi?
7. Gnlk hava durumunu bandan sonuna kadar not ettiniz mi?
8. Yeni konulacak travers, kan traversten yksek ise travers yatan
traladnz m?

9. ki travers aras balast boalttnz m?
10. Deitirilecek traversin malzemelerini sktnz m?
11. Varyoz ve manivela yardmyla boaltlan araya drerek kolayca
hat altndan kardnz m?

12. Yeni traversi eski traversin karld yerden, iki travers arasndaki
boluktan ray altna aldnz m?

13. Yata bozulmadan kan eski travers yerine yeni traversi koydunuz
mu?

14. Balant malzemelerini iyice sktnz m?



DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
MODL DEERLENDRME

32
CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1 Doru
2 Yanl
3 Yanl
4 Doru
5 Doru
6 Doru
7 Yanl
8 Doru
9 Doru
10 Doru

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 Doru
2 Doru
3 Yanl
4 Yanl
5 Doru
6 Doru
7 Doru
8 Doru
9 Doru
CEVAP ANAHTARLARI

33
KAYNAKA
BERKE Osman, Demir Yolu styap Teknii, TCDD Basmevi, 1972
EVREN Gngr, Demir Yolu Kitaplar, TCDD Yol Dairesi Bakanl
http/tcdd.gov.tr
KUMBASAR Feridun, styap ve Demir Yolu Teknii, TCDD Basmevi,
1947.
SZAL S. Srr, Yol Bilgisi, TCDD Eskiehir Eitim Merkezi Yayn, 2005.

KAYNAKA