1

M

Trong lch s tn ti v pht trin ca cc nh nc phong kin Vit Nam, php
lut lun gi mt vai tr quan trng trong vic gip cc nh qun ch iu hnh t
nc. Bn cnh vic dng c tr tc l dng l a dn chng hng ti mt
chun mc o c c ra trong x hi th hnh pht cng l mt cng c hu
hiu gip nh nc phong kin bo v c a v, quyn li v cng c trt t x hi.
tm hiu k hn v hnh pht cng nh c im ca hnh pht trong php lut
phong kin Vit Nam, em chn bi tp ln ca mnh l: c im ca hnh
pht trong h thng php lut phong kin Vit Nam

NI DUNG

Theo nh quan nim ca lut hnh hin i th hnh pht l ch ti c trng
ring ca lut hnh v ch p dng vi ti phm. Nhng i vi cc nh lm lut
phong kin th c quan nim rt rng v hnh pht l hnh pht l ch ti ph bin
i vi cc hnh vi vi phm d trong lnh vc hnh s, dn s, hnh chnh, hn nhn
gia nh hay lun thng o l...Chnh quan nim lm cho h thng hnh pht
trong php lut phong kin Vit Nam mang nhng c im ring bit sau:

I. Hnh pht th hin tnh d man, tn bo
Trong x hi phong kin Vit Nam, hnh pht lun c tnh d man, h khc v
tn bo, ch yu tc ng vo thn th ngi phm ti. c im ny ca hnh pht
trong php lut phong kin Vit Nam ch yu b chi phi bi nhiu yu t ca lch s,
c bit l s nh hng t h thng hnh pht ca php lut phong kin Trung Quc.
Php lut thi Ng inh - Tin L ch c phn nh rt t trong i Vit s
k ton th nh nm 968, inh Tin Hong mun dng uy ch ng thin h, bn t
vc ln sn triu, nui h d trong ci, h lnh rng: K no tri php phi chu
2
ti b vc du, cho h n. Mi ngi u phc s, khng ai dm phm, vua t triu
nghi... Ngoi ra theo Tng s, thi Tin L, quan li t hu c li nh cng git i,
hoc nh t 100 n 200 roi. Bn quan gip vic, ai hi c vic g lm pht cng
nh t 30 n 50 roi... Tuy nhin s h khc ny ch p dng vi cc th lc ct c
v chng i trong thi k u ca nh nc khi mi c dng ln cn i vi dn
chng th phi khoan dung, gin d, nhn dn c yn vui.
Sang n thi L - Trn - H th tnh cht d man, tn bo ny c th hin r
hn trong tng hnh pht ca h thng ng hnh cng nh ngoi ng hnh. Cho n
cc triu i sau ny th h thng ng hnh vn tip tc c s dng th hin vic
n c quy nh trong c cc b lut thnh vn k c triu L v triu Nguyn l
b Quc Triu hnh lut (thi L) v Hong Vit Lut l (thi Nguyn).
Ng hnh l nhm ch ti c ngun gc t php lut phong kin Trung Quc,
c cc nh lm lut i Vit thi L - Trn vn dng u tin. Ng hnh gm c:
Xuy: nh bng roi; Trng: nh bng gy; : T kh sai; Lu: B t y ni
xa; T: B git cht. V d v t: trong ng hnh th y l hnh pht nghim khc
nht, hnh pht ny c quy nh p dng c lp. Hnh pht t l hnh pht nng
nht v d man nht ca h thng hnh pht trong php lut phong kin. Di triu
Nguyn, b Hong Vit Lut l chp li nguyn vn lut nh Thanh quy nh 2 hnh
thc t hnh l gio (tht c) v trm (chm). Theo nh Quc Triu hnh lut th t
hnh c cc bc tu theo mc nng nh: gio, trm, trm kiu (chm bu u), lng tr
(xo chm, rc tht cho cht dn): ti nhn s b tri cht vo ct, khi nghe ting hiu
lnh pht ra u n nh ting trng, ao ph s xo mt ming tht trn c th phm
nhn xong li ch hiu lnh tip theo. Nh vy ta c th thy tnh tn bo c th
hin trong h thng ng hnh.
Khng ch c cc hnh pht trong h thng ng hnh mi mang tnh cht d man
tn bo, ngoi h thng ng hnh cn c mt s hnh pht khc cng th hin tnh cht
ny nh hnh pht thch ch, hnh pht cht chn tay...
3
- Hnh pht thch ch c 5 bc: thch 2 ch, 4 ch, 6 ch, 8 ch v 10
ch trong 2 ch v 4 ch thch vo c cn li thch ch vo mt.
Ngoi ra cn c quy nh chi tit c v kh ch.
- Hnh pht cht chn tay tuy khng c quy nh trong Quc Triu
hnh lut v Hong Vit Lut l nhng li c quy nh trong mt s
vn bn php lut n hnh khc. V nh thi L - Trn: ti n trm th
b n gp 9 ln gi tr ti sn trm cp nhng nu khng n c s b
cht tay chn.
Nh vy ta c th thy c tnh cht d man, tn bo ca hnh pht trong h
thng php lut phong kin Vit Nam mt mt khin cho ngi dn cm thy s
hi to nn thi tn trng php lut, khng dm phm ti, nh vy hn ch c
phn no cc hnh vi phm ti. Mt khc, hnh pht qu d man, h khc cp i
nhiu tnh mng hay bt ti nhn phi chu nhng hnh pht m ti ca h cha ng
phi chu. Nhng ngi phm ti mc d hon lng, t sa cha nhng li lm
ca mnh nhng v nhng vt tch li t cc hnh pht khng th xo b gy cho
h nhiu mc cm, kh ho nhp vi cuc sng,


II. Hnh pht trong php lut phong kin Vit Nam c p dng vi mi
loi vi phm php lut, v th hnh pht c tnh ph bin.
Hnh pht khng ch p dng lm ch ti hnh s m cn p dng vi mi loi
vi phm php lut v dn s, hnh chnh hay hn nhn gia nh
Thi Ng inh - Tin L, inh Tin Hong tuyn b k no tri lnh phi
chu ti b vc du, cho h n nh vy th bt c hnh vi tri php no cng s phi
chu hnh pht nh vy d hnh vi thuc lnh vc g (dn s, hnh s, hnh chnh
hay hn nhn gia nh).
4
n thi L - Trn - H th mt nguyn tc c bn trong lnh vc hnh s l
mi hnh vi vi phm u b trng tr bng hnh pht. Nguyn tc ny khin hnh pht
ph bin trong mi lnh vc ca i sng.
Sang n thi nh L - Nguyn hnh pht vn l ch ti ph bin i vi mi
hnh vi vi phm d trong lnh vc g... nhng hnh vi phm ti hnh s b p dng ch
ti hnh pht l ng nhin. Tuy nhin vn c nhng vi phm php lut khng thuc
lnh vc hnh s nhng vn p dng ch ti hnh s x pht.
V hnh pht trong lnh vc dn s
Nh hnh vi bn rung cho ngi khc m c tnh i chuc li th b x pht
30 trng. Hay nh theo iu 366 Quc Triu Hnh lut: nhng ngi lm chc th
vn kh m khng nh quan trng trong lng vit giy thay v chng kin th pht
80 trng, pht tin tu theo vic nng nh...
Theo iu 3 Hong Vit Lut L quy nh: em bn tht heo, d c ri nc
v la go, trn ct, t bn cho ngi mua th sch theo vic khch bun trn ln
t ct vo mui cng qun pht 80 trng.
V hnh pht trong lnh vc hn nhn v gia nh
Khi nh trai np snh l, nh gi nhn snh l m nh trai khng chu
lm l n du th ch hn ca nh trai s b x pht 70 trng, cn nh gi khng
cho nh trai n du th ch hn ca nh gi s b pht 80 trng. Hay nh quy nh
ngi v m khi chng cht th phi tang chng 3 nm, nu nh m ngi v
khng tang chng m li i ly chng khc hoc khng ly chng nhng li b
tang, khng chu tang chng th s b lm tam tht ph. Hoc con ci m khng
tang ng b, cha m th cng b lm khao inh.
C th theo iu 320 Quc Triu hnh lut quy nh: tang chng ht m
ngi v mun th tit, nu ai khng phi ng b cha m m p g cho ngi khc th
b x bim ba t v bt phi li d, ngi n b phi tr v nh chng c, ngi n
ng ly ngi n b y th khng phi ti.
5
iu 4 Hong Vit Lut l quy nh: Nam n nh hn cha tng n ng, ln
t thng th theo sch con chu vi phm li dy, pht 100 trng
iu 19 Hong Vit Lut l quy nh: Anh bng a vi em v th theo sch
theo lut cng dm cha thnh pht 100 trng, lu 3000 dm...
V hnh pht trong lnh vc hnh chnh
Cc quan lm vic trong kinh thnh, ngoi trn khi i ra ngoi ng m khng
khn o chnh t tc l khng quan phc, u trn... th s b pht trng. iu 255
Quc Triu Hnh lut quy nh: nhng v quan ty t tin sai khin ngi a vn th
cng i lm vic ring chm tr ngy gi, lm l vic cng th b pht nh 60
trng, bim hai t.
iu 7 quyn 5 Hong Vit Lut l quy nh: phm lm tr hn vn th ca
quan 1 ngy, li in b pht 10 roi, ba ngy th thm 1 bc ti, mt l 40 roi. Quan
th lnh cc ni c gim mt bc. Phm ni th lnh th quan chnh tr t khng
b ti.

III. Mc hnh pht thng c n nh mt cch chi tit trong hu ht
cc iu khon
Hnh pht trong x hi phong kin Vit Nam c miu t rt t m, c th, quy
nh chi tit ho trong cc iu khon, thm ch cn c nh bc ca cc hnh pht.
Da trn nhiu cn c nh: hu qu phm ti, nhn thn ngi phm ti, a v x hi
gia nh ca ngi phm ti, cng c v phng tin phm ti...
Mi hnh pht c quy nh trong mt iu khon c th, mt ti phm ch c
mt khung hnh pht v c quy nh mc hnh pht ti thiu v mc hnh pht ti a.
Khi xt x th cn c vo tnh tit nh khung, khng c vt qu mc ti a cng
khng c di mc ti thiu. Nh vy vic p dng php lut tr ln d dng
hn.
thi Ng - inh - Tin L, vi mi hnh vi vi phm nh vua u x rt
nghim khc v c khi c iu khng r rng. Sang n thi L - Trn - H, h thng
6
php lut thnh vn quy nh r cc loi ti v ch ti x l th vic p dng php lut
d dng hn. n thi L - Nguyn (c bit di triu Nguyn) th s c th, t m
ca cc vn bn quy phm php lut ln n nh im khin vic p dng php
lut cng d dng hn thi k trc rt nhiu.
V d: iu 429 Quc Triu hnh lut: n trm ln u tc l nhn thn cn
tt th b lu i chu ngoi. Nhng k m c ting, k trm ti phm tc l
nhn thn khng c tt th b chm. Nh vy ta thy khi nh ti c s
cn c vo nhn thn ngi phm ti.
iu 466 Quc Triu hnh lut quy nh: nh ngi gy rng, st tai
mi, ct mt mt, gy ngn tay, ngn chn, gip xng hay ly nc si la
lm ngi b thng, rng tc th x ti lm khao inh.... Nh vy l da
trn cn c hu qu phm ti.
iu 283 Hong Vit Lut l quy nh: phm tin hnh n trm
nhng khng ly c th pht 50 roi min xm ch... Ly c th 1
lng tr xung pht 60 trng. Xc nh hnh pht da vo hu qu phm ti.
Nh vy, c th thy vi cc c im ny th vic p dng php lut s d
dng, chnh xc hn, vic la chn iu lut ca quan x n s thun li hn v ngi
phm ti s bit c chnh xc hu qu m mnh phi chu. m bo c nhn thc
thng nht vi ngi p dng. Th hin r tnh c th v tnh phn ho cao trong lut
khin quan li khi xt x khng th t tng nng hoc gim nh hnh pht, gp phn
nng cao hiu qu p dng hnh pht, hn ch kh nng pht sinh nhng hnh vi tiu
cc.

IV. Mt s c im khc
Ngoi 3 c im c bn k trn, h thng hnh pht trong php lut phong kin
Vit Nam cn c mt s c im khc. Khng ch s dng cc hnh pht mang tnh
cht d man, tn bo, cc nh nc phong kin Vit Nam cn s dng mt s hnh
pht mang tnh cht hnh chnh nh pht tin hoc cho chuc ti bng tin. Cc
7
hnh pht ny u c p dng ph bin trong Quc Triu hnh lut v Hong Vit
Lut l. c im ny cng gp phn to nn s cn bng cho ch ti hnh s, p
dng chung cho mi loi vi phm. Ngoi ra vic chuc ti bng tin phn no gim
nh s h khc ca hnh pht i vi ngi phm ti.

KT LUN

Sau khi nhn li nhng c im ca h thng hnh pht trong php lut
phong kin Vit Nam, chng ta c th thy rng tuy vn cn chu nhiu nh hng
bi t tng Nho gio cng nh nhng t tng ca php lut phong kin Trung
Quc song hnh pht trong php lut phong kin Vit Nam vn c nhng s sng to
ring v m cht nhn vn. Nhng c im ca hnh pht trong php lut phong
kin Vit Nam u cha ng trong nhng nguyn nhn su xa trong tin trnh
pht trin ca lch s dng nc v gi nc v th chng c nhng u v nhc
im ring, nhng tt c nhng gi tr m n li cho th h sau l khng th ph
nhn. Nhng gi tr tch cc, tt p ca h thng php lut truyn thng , ang v
s tip tc c kho cu v pht huy trong cng cuc xy dng nh nc php
quyn x hi ch ngha dn ch, vn minh, tin b.