You are on page 1of 31

Martin

Heidegger

Triết gia của thế kỷ XX


Ludwig Wittgentein vµ Martin Heidegger
lµ hai triÕt gia cã tÇm ¶nh h­ëng s©u s¾c
nhÊt ®Õn nhiÒu trµo l­u triÕt häc ph­¬ng
T©y thÕ kû XX còng nh­ ®Õn sù ph¸t
triÓn cña t­ duy triÕt häc nh©n lo¹i ®Çu
thÕ kû XXI.
Điểm khác biệt
 TriÕt häc Ch©u ¢u
truyÒn thèng: VÊn ®Ò vÒ
c¸i hiÖn h÷u nãi chung
trong ®ã cã c¸i hiÖn h÷u
tèi cao lµ Th­îng §Õ
 Kh«ng ®Æt ra vÊn ®Ò,
th«ng qua c¸i g× mµ mäi
c¸i hiÖn h÷u míi cã thÓ lµ
hiÖn h÷u, c¸i g× ®Æt
nÒn t¶ng cho mäi c¸i
hiÖn h÷u.
 TriÕt häc hay siªu h×nh
häc ch©u ¢u truyÒn
thèng ®· kh«ng ®Æt ra
vÊn ®Ò vÒ tån t¹i ng­
êi.
 Tån t¹i ng­êi ®­îc xem lµ
mét b¶n thÓ ®éc ®¸o
duy nhÊt, cã kh¶ n¨ng
tù vÊn vÒ m×nh. PhÇn
quan träng nhÊt cña b¶n
thÓ luËn nµy lµ chó gi¶i
häc vÒ tån t¹i ng­êi vµ
vÒ cÊu tróc c¬ b¶n cña
nã, ®Æc biÖt cÊu tróc
thêi gian vµ tÝnh thêi
gian
1. Vài nét về cuộc đời của
Martin Heidegger
- Sinh ngày 26 tháng 9 năm 1889, mất ngày 26
tháng 5 năm 1976)
- Chịu ảnh hưởng của Triết học Brentan
- Vấn đề nghiên cứu: ý nghĩa của khái niệm tồn
tại và cấu trúc bản thể của tồn tại người.
- Từng là học trò và là trợ giảng cho Huxec, sau
đó đã kế tục Huxec giảng dạy triết học tại đại
học tổng hợp Freiburg.
Một số tác phẩm tiêu biểu

 “Tồn tại và thời gian” đây là tác phẩm đã đưa


ông trở nên nổi tiếng được xuất bản năm 1927
“ Kant và vấn đề siêu hình học”
 “Nhập môn siêu hình học” (1935)
 “ Học thuyết Platon về chân lý” (1942)
Một số tác phẩm tiêu biểu (Tiếp)

 “Bức thư về chủ nghĩa nhân đạo” (1947)


 “Những con đường rừng” (1950)
 Những bài thuyết trình và những bài viết (1952)
 “Tư duy là gì” (1954)
 “Nietzsche” (1961)…
2. B¶n thÓ luËn gi÷a tån t¹i (Dasein)
vµ c¸i hiÖn h÷u (Seiendes).
 C¸i hiÖn h÷u hay vËt hiÖn
h÷u (Seiendes) cã thÓ ®­
îc hiÓu theo ý nghÜa th«ng
th­êng nh­ c¸c sù vËt hiÖn
t­îng ®ang hiÖn h÷u tr­íc
m¾t chóng ta trong thÕ
giíi

C¸i hiÖn h÷u tù nã kh«ng


lµm nÒn t¶ng cho chÝnh
nã, mµ nÒn t¶ng cña nã lµ
tån t¹i. C¸i hiÖn h÷u chØ lµ
®èi t­îng cña c¸c khoa häc
Tån T¹i
 Tån t¹i ng­êi (Dasein)
míi lµ ®èi t­îng cña
triÕt häc.
 Tån t¹i ng­êi (Dasein)
lµ tån t¹i ®Æc thï cña
con ng­êi c¸ nh©n ®­
îc ®­a vµo trong thÕ
giíi kh«ng theo sù lùa
chän cña m×nh.
 Tån
t¹i ng­êi lµ xuÊt ph¸t ®iÓm, lµ hiÖn thùc
nÒn t¶ng khëi nguyªn, cã tÝnh thø nhÊt.
 Kh¸c víi nh÷ng c¸i hiÖn h÷u kh¸c, tån t¹i ng­êi
lµ mét lo¹i hiÖn h÷u ®éc ®¸o nhÊt, lo¹i hiÖn
h÷u ý thøc ®­îc c¸i hiÖn h÷u cña m×nh, tù
thiÕt kÕ m×nh vµ b¶n chÊt cña m×nh trong t­
¬ng lai, cã kh¶ n¨ng tù hái vÒ chÝnh vÊn ®Ò
hiÖn h÷u.
 Tån t¹i ng­êi lµ nÒn
t¶ng, lµ khëi nguån
cho mäi c¸i hiÖn
h÷u nãi chung. Tån
t¹i ng­êi nãi chung
kh«ng thÓ lµ mét
®èi t­îng hay kh¸ch
thÓ.
Tån t¹i ng­êi

 B¶nth©n tån t¹i ng­êi kh«ng ph¶i lµ sù vËt,


®å vËt, c©y cá hay con vËt, kh«ng ph¶i lµ c¸i
hiÖn h÷u, mµ lµ nguyªn nh©n khëi nguån
cho tÊt c¶ nh÷ng c¸i hiÖn h÷u nãi chung.
 Trong
mäi c¸i hiÖn h÷u, con ng­êi lu«n lu«n
cè g¾ng t×m hiÓu vÒ tån t¹i cña m×nh,
mÆc dï cã lóc cã thÓ cßn ch­a thËt râ rµng.
CÊu tróc cña tån t¹i ng­êi
 Tån t¹i ng­êi (Dasein) lµ mét tån t¹i
®Æc biÖt
 Tån t¹i ng­êi kh«ng g¾n víi kh«ng
gian, nh÷ng nã l¹i g¾n liÒn víi thêi
gian, víi cÊu tróc thêi gian vµ víi tÝnh
lÞch sö.
 Ph­¬ng thøc cña tån t¹i cña tån t¹i
ng­êi trong thÕ giíi lµ nçi ­u t­ hay
sù lo l¾ng.
 Sù lo l¾ng cña con ng­êi h­íng vÒ
nh÷ng thø kh¸c, h­íng vÒ nh÷ng c¸i
hiÖn h÷u xung quanh m×nh, h­íng
vÒ c¸c sù vËt, c¸i hiÖn cã hay c¸i
hiÖn tån vµ h­íng vÒ c«ng cô hay
c¸i h÷u dông, song chñ yÕu lu«n h­
íng vÒ c¸ch thøc t«n t¹i cña m×nh.
 Sù tr¶i nghiÖm c¬ b¶n cña
con ng­êi lµ sù sî h·i (Angst),
mét trong nh÷ng cÊu tróc
c¬ b¶n, mét trong nh÷ng
h×nh thøc tiªn nghiÖm cña
tån t¹i ng­êi.
 Con ng­êi tiÕp cËn ®Õn víi
c¸i chÕt cña m×nh. C¸i chÕt
®Õn víi tån t¹i ng­êi kh«ng
ph¶i lµ tõ bªn ngoµi. Nã
thuéc vÒ con ng­êi.
 Heidegger coi viÖc chiªm ng­ìng c¸i chÕt
chÝnh lµ ch×a khãa ®Ó lµm s¸ng tá thêi gian
vµ tÝnh thêi gian víi t­ c¸ch lµ nguyªn nh©n,
giíi h¹n vµ triÓn väng cña tån t¹i con ng­êi. §ã
lµ nguån gèc, xung lùc, lßng nhiÖt t×nh thiÕt
tha víi cuéc sèng, vµ ®ã còng lµ ®éng lùc c¬
b¶n khÝch lÖ chóng ta ho¹t ®éng trong nh÷ng
n¨m th¸ng cßn l¹i cña cuéc ®êi.
Tån t¹i vµ thêi gian
 TÝnh thêi gian lµ ý nghÜa cña nçi lo l¾ng th­
êng trùc cña riªng mçi ng­êi, lµ sù kiÖn c¬ b¶n
cña tån t¹i ng­êi.
 Thêi gian ph¶i lµ thuéc tÝnh cña tån t¹i, chø
kh«ng ph¶i lµ thuéc tÝnh cña c¸i hiÖn h÷u.
Thêi gian cña tån t¹i t¹o nªn ý nghÜa cña tån
t¹i. Muèn hiÓu tån t¹i ng­êi vµ thêi gian cña nã,
ph¶i ®i ng­îc dßng thêi gian vÒ nguån gèc
triÕt häc.
 ý nghÜa cña Dasein n»m trong tÝnh thêi gian.
HiÖn sinh
 HiÖn sinh cña con ng­êi cã
nghÜa lµ tån t¹i v­ît ra ngoµi h­
v«, tån t¹i siªu v­ît, tån t¹i v­ît
ra ngoµi mäi c¸i hiÖn h÷u.
 HiÖn sinh (Existenz): lµ ph­
¬ng thøc sèng, th¸i ®é sèng
cña con ng­êi víi t­ c¸ch lµ tån
t¹i ng­êi, lµ cèt lâi bªn trong
nhÊt cña tån t¹i ng­êi.
 HiÖn sinh chØ c¸i h÷u h¹n h­íng ®Õn c¸i chÕt. Nã
lµ mét sè kiÕp ®· ®­îc lùa chän. Víi t­ c¸ch lµ cèt
lâi, lµ mÆt c¬ b¶n cña tån t¹i ng­êi, hiÖn sinh cã
tÝnh ­u tiªn, tÝnh thø nhÊt. HiÖn sinh vµ tån t¹i ng­
êi cã tr­íc b¶n chÊt.

 HiÖn sinh chØ cã ë ng­êi, chø kh«ng thÓ cã ë c¸c


loµi sinh vËt hay ë bÊt cø c¸i hiÖn h÷u nµo kh¸c.
3. Ph­¬ng thøc thùc vµ kh«ng
thùc cña tån t¹i con ng­êi
 Ph­¬ng thøc tån t¹i kh«ng thùc
lµ ph­¬ng thøc tån t¹i, trong ®ã
con ng­êi hoµn toµn bÞ nuèt
chöng bëi m«i tr­êng tù nhiªn
hoÆc x· héi cña m×nh. Khi ®ã
con ng­êi cã xu h­íng ®­îc xem
nh­ mét ®å vËt.
 §ã chÝnh lµ sù ch¹y trèn cña tån
t¹i ng­êi khái chÝnh b¶n th©n
m×nh.
 Ng­êi ta cã thÓ hoµn toµn tuú ý, tuú tiÖn
thay thÕ nh©n c¸ch nµy, b»ng nh©n c¸ch
kh¸c, ®Æt mét ng­êi vµo vÞ trÝ cña bÊt cø
ng­êi nµo kh¸c, xem con ng­êi nh­ mét c¸i
®inh èc trong mét bé m¸y nµo ®ã.
 §ã lµ c¸ch nh×n b×nh qu©n hãa. Trong
c¸ch nh×n nµy, con ng­êi kh«ng cã b¶n
s¾c riªng, con ng­êi bÞ gät trßn trÜnh,
kh«ng cã chót s¾c c¹nh.
 Ph­¬ng thøc tån t¹i thùc lµ ph­
¬ng thøc tån t¹i, trong ®ã con
ng­êi ý thøc ®­îc tÝnh lÞch sö,
tÝnh h÷u h¹n vµ tù do cña
m×nh sèng trung thµnh víi l­¬ng
t©m cña m×nh, nguyªn t¾c cña
m×nh, c¸i t«i cña m×nh. §iÒu
nµy cã thÓ ®­îc béc lé râ nhÊt
vµo thêi ®iÓm, khi con ng­êi
hÊp hèi, khi con ng­êi ph¶i ®èi
mÆt víi c¸i chÕt, ®èi mÆt víi câi
h­ v«.
4. Phª ph¸n siªu h×nh häc
truyÒn thèng
 SailÇm cña siªu h×nh häc ch©u ¢u
truyÒn thèng chÝnh lµ ë chç ®·
®ång nhÊt tån t¹i ng­êi víi c¸ch thøc
tån t¹i cña c¸c sù vËt, ®­a linh hån,
trÝ tuÖ vµ thËm chÝ c¶ Th­îng ®Õ
xuèng hµng nh÷ng vËt hiÖn h÷u.
 B¶n thÓ luËn truyÒn thèng ®· ®­a ®Õn
nh÷ng quan niÖm sai lÖch vÒ con ng­êi,
coi con ng­êi chØ cßn lµ mét thø ®å vËt,
con vËt thuÇn tuý sinh häc hay chØ lµ lý
trÝ chung chung trèng rçng, phi b¶n s¾c.
 Quen xem mäi thø tån t¹i chØ lµ ph­¬ng
tiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu thùc tiÔn,
vµ l·ng quªn ®i tån t¹i, ®ång nhÊt tån t¹i
víi c¸c c¸i hiÖn h÷u, tøc lµ víi thÕ giíi cña
c¸c sù vËt.
Kh¾c phôc siªu h×nh häc
 Theo Heidegger, “ng«n ng÷ lµ n¬i tró ngô
cña tån t¹i”. ChØ cÇn ph¶i häc c¸ch l¾ng
nghe ng«n ng÷, cho phÐp nã nãi, th× cã
thÓ nghe thÊy ®­îc c¸i mµ con ng­êi hiÖn
®¹i hoµn toµn kh«ng nghe thÊy.
 Cã thÓ kh¾c phôc siªu h×nh häc vµ chñ
nghÜa h­ v« b»ng ph­¬ng ph¸p chó gi¶i
häc: tøc lµ b»ng c¸ch liªn hÖ víi tån t¹i,
l¾ng nghe ng«n ng÷ nãi trong c¸c t¸c
phÈm cña c¸c nhµ th¬ vÜ ®¹i
5. ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng triÕt häc cña
Martin Heidegger ®Õn c¸c trµo l­u
triÕt häc ph­¬ng T©y

 TriÕt häc cña Martin Heidegger ®­a


ra mét c¸ch tiÕp cËn míi ®Ó hiÓu vÒ
cÊu tróc cña thÕ giíi, ®­a ra mét
quan niÖm hoµn toµn míi vÒ thêi
gian, thêi ®¹i, lÞch sö vµ sù th«ng
hiÓu.

 ¶nh h­ëng quan träng nhÊt sù h×nh thµnh
chñ nghÜa hiÖn sinh víi c¸c h×nh th¸i, c¸c
®¹i biÓu kh¸c nhau cña nã. Heidegger ®­îc
thõa nhËn lµ ng­êi s¸ng lËp ®Ých thùc cña
chñ nghÜa hiÖn sinh, mÆc dï Kierkegaard lµ
ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra ý t­ëng vÒ hiÖn sinh
vµ t­ duy hiÖn sinh.
 Lµ ng­êi ®Æt nÒn mãng cho Chó gi¶i häc míi,
Heidegger ®· cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn Chó gi¶i
häc cña Gadamer víi t¸c phÈm næi tiÕng: “Ch©n
lý vµ ph­¬ng ph¸p”, còng nh­ ®Õn Chó gi¶i häc
cña Paul Ricoeur dùa ph­¬ng ph¸p cña v¨n häc.
 T¸c
®éng s©u s¾c ®Õn c¸c trµo l­u nh­ chñ
nghÜa cÊu tróc, chñ nghÜa hËu cÊu tróc, thuyÕt
hËu hiÖn ®¹i.
B×nh luËn thªm
 H¹n chÕ chñ yÕu cña c¸ch gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy cña
Heidegger dùa trªn lËp tr­êng
cña chñ nghÜa duy t©m chñ
quan, ®Ò cao khÝch lÖ mét
c¸ch th¸i qu¸ chñ nghÜa c¸
nh©n, tù do tuyÖt ®èi v­ît lªn
trªn mäi quy t¾c trËt tù x· héi.
 Gi¸ trÞ con ng­êi
 ViÖcnghiªn cøu t­ t­ëng triÕt häc cña
«ng lµ hÕt søc quan träng vµ cÇn
thiÕt trong bèi c¶nh giao l­u héi nhËp
hiÖn nay, gióp chóng ta hiÓu râ h¬n
vÒ lèi t­ duy vµ c¸ch tiÕp cËn cña ng­
êi ph­¬ng T©y.
Ch©n thµnh c¶m ¬n

You might also like