You are on page 1of 16

K48+K49 - T©m

lý häc
TriÕt häc t©y ©u thêi trung cæ
I. Hoµn c¶nh ra ®êi cña TriÕt häc T©y ¢u
thêi Trung cæ
1. Hoàn cảnh kinh tế - xã hội

Xã hội Tây Âu từ thế kỷ IV - XV là xã hội phong kiến. Đế quốc La Mã tan rã,


các vương quốc phong kiến được thành lập.
Hai giai cấp cơ bản trong xã hội được hình thành: giai cấp địa chủ quý tộc và giai cấp
nông nô. Nông nghiệp, thủ công nghiệp cũng có những bước phát triển nhất định, tuy rất
chậm chạp.

2. Tôn giáo
Ki tô giáo trở thành tôn giáo chính thống.Nhà thờ Kitô giáo cùng với thế lực phong kiến trở
thành một lực lượng thống trị xã hội. Các nhà sử học gọi thời kỳ là “đêm trường Trung cổ”.
II. Đặc điểm của triết học Tây Âu thời Trung cổ
- Triết học mất vai trò độc lập,
trở thành đầy tớ của tôn giáo,
được coi là công cụ chứng
minh cho niềm tin tôn giáo.
- Chủ nghĩa kinh viện là khuynh hướng thống trị trong triết học. Đó là
khuynh hướng kết hợp thần học chính thống của Kitô giáo với triết
học Hy Lạp cổ đại (Platôn, Aixtôt). Nó được coi là triết học chính
thống, được nghiên cứu và giảng dạy trong các trường học.
- Cuộc đấu tranh giữa hai phái Duy thực và Duy danh cũng là đặc trưng
của tư tưởng triết học Trung cổ Tây Âu.
Cuộc đấu tranh giữa hai phái triết học duy thực và triết học duy danh diễn ra suốt hàng chục thế
kỷ chung vấn đề mối quan hệ giữa cái chung với cái riêng, giữa khái niệm với sự vật.

- Phái duy thực


+ Cho rằng cái chung, cái phổ biến, khái niệm là thực tại có
trước thế giới vật chất. Nó là thực thể tinh thần không phụ thuộc
vào sự vật cụ thể.
+ Các đại biểu: St. Augustine (354-430), John Scotus Erigena
(815-877), Thomas Aquin (1225-1274), St. Anselm (khoảng 1033-
1109).
- Phái duy danh
+ Cho rằng cái chung, cái phổ biến, khái niệm không có tính
thực tạị. Nó chỉ là tên gọi mà con người đặt cho các sự vật,
hiện tượng.
+ Đại biểu: Roscelin de Compiègne (khoảng 1050-1125),
Pierre Abélard, 1079-1142), William of Ockham (1300-1350).
b. Mét sè triÕt gia tiªu biÓu

St. Augustin
354- 430

St. Thomas Aquin


1225-1274
St. Roger Bacon
1214-1294
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu

St. Augustin
(354 – 430)

• Thượng đế là đấng sáng tạo,


là toàn năng, là minh triết, là lý
trí tồn tại ở dạng cao nhất.
• Con người được tạo ra theo
hình ảnh của Thượng đế.
• Khi con người tự khám phá ra
được mình, thì đồng thời cũng
khám phá ra Thượng Đế.
• Thượng đế là thực thể xa vời
nhất nhưng cũng lại là gần gũi
nhất, thân thiết nhất.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Augustin
(354 – 430)

• Để đến với Thượng đế có


thể nhận thức bằng lý tính
nhưng chân lý của lý tính là
hữu hạn, không đầy đủ.
• Con đường khác đến với
Thượng đế là niềm tin, niềm tin
cao hơn trí tuệ.
• Lý trí tự nó không thể có
được chân lý “Không có lòng
tin, các người sẽ không hiểu
được đâu”. Phải tin, nhưng là
để hiểu: lý trí củng cố niềm tin
vì phải hiểu mới tin thật sự.


Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Augustin
(354 – 430)

• Con người là một nhân


cách gắn liền với Thượng đế,
được bình đẳng và có tự do, có
thể lựa chọn giữa thiện và ác,
cứu vớt linh hồn hoặc hướng
vào cái chết, tin hay không tin.
• Có tự do và như vậy, con
người có trách nhiệm: trách
nhiệm với bản thân, trách nhiệm
với mọi người và cao nhất:
trách nhiệm trước Thượng đế
về những hành vi của mình.


Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Augustin
(354 – 430)

Nếu như triết học cổ đại


chỉ biết tới ý thức như là
sự định hướng chủ ý của
con người ra bên ngoài
thì Augustin hiểu ý thức
là sự tập trung nội tâm, ý
thức được xem xét như
là tự ý thức.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Thomas Aquinas  Là nhà thần học nổi tiếng
(1225 – 1274) Tây Âu trung cổ. Triết học của
ông được Nhà thờ coi là học
thuyết duy nhất đúng đắn và lấy
làm hệ tư tưởng của mình.
 Thomas điều hòa giữa niềm
tin và lý trí, chứng minh cho sự
đúng đắn của những tín điều Kitô
giáo. Thomas kế thừa những yếu
tố duy tâm trong học thuyết của
Arixtôt như quan niệm về động
lực đầu tiên, về mục đích, hình
dạng … để chứng minh cho sự tồn
tại của Thượng đế.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Thomas Aquinas
(1225 – 1274)

Thomas dùng lập luận với 5 điểm để chứng minh


sự tồn tại của Thượng đế.
 Một là, Thượng đế là động lực đầu tiên của mọi vận
động.
 Hai là, Thượng đế là nguyên nhân đầu tiên.
 Ba là, Thượng đế là tính tất nhiên đầu tiên.
 Bốn là, Thượng đế là cái hoàn thiện nhất trong các mức
độ hoàn thiện khác nhau trong vũ trụ.
 Năm là, Thượng đế là lý trí tối cao thiết kế và điều
khiển toàn bộ vũ trụ.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Thomas Aquinas
(1225 – 1274)

 Tômát coi những tri thức triết học là chân lý của lý


trí, tri thức trong các sách thánh là chân lý của lòng tin.
 Cảm giác, lý trí và lòng tin tôn giáo không mâu
thuẫn với nhau. Nhận thức bắt nguồn từ cảm giác, nhưng
những tư liệu cảm tính chỉ có thể được hiểu bằng lý tính,
và lý tính phải được nâng lên trình độ lòng tin để lĩnh hội
được những vấn đề phi vật chất như linh hồn, thiên thần,
Thượng đế.
 Theo Tômat, lòng tin tôn giáo cao hơn lý trí nhỏ bé
của con người, vì lòng tin có nguồn gốc thần thánh. Vì
thế, Tômat coi triết học chỉ là “đầy tớ” của tôn giáo.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Thomas Aquinas
(1225 – 1274)

Về mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung, Tômat


đứng trên lập trường duy thực ôn hòa. Ông cho rằng cái
chung tồn tại trên 3 phương diện:
1) Tồn tại trước sự vật trong trí tuệ của Thượng đế;
2) Tồn tại trong sự vật với tư cách là tạo vật của
Thượng đế
3) Tồn tại sau sự vật trong trí tuệ của con người
bằng con đường trừu tượng hóa.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Roger Bacon (1214 – 1294)
R. Bacon là nhà triết
học Anh, ông phê phán
triết học kinh viện của
Nhà thờ và chế độ
phong kiến đương thời
và đề xướng khoa học
thực nghiệm.

Theo R. Bacon con đường nhận thức chân lý gặp bốn trở ngại do triết học kinh viện gây ra:
- một là, sự sùng bái trước cái uy tín không có cơ sở
- hai là, thói quen thừa nhận những quan niệm được coi là rõ ràng
- ba là, tính vô căn cứ của những đánh giá thuộc về số đông
- bốn là, sự thông thái giả tạo của các học giả.
Mét sè triÕt gia tiªu biÓu
St. Roger Bacon (1214 – 1294)

Từ đó, ông cho rằng lý trí


phải được kiểm chứng
bằng kinh nghiệm, nếu
không chỉ là lý trí ngụy
biện, giáo điều, vô ích.
Việc coi kinh nghiệm là
thước đo chân lý là bước
ngoặt quan trọng trong lý
luận về nhận thức. Tư
tưởng của R. Bacon là
tiếng chuông báo hiệu sự
kết thúc của chủ nghĩa
kinh viện và mở đầu cho
thời kỳ khoa học thực
nghiệm.
Xin chân thành cảm ơn sự
chú ý theo dõi của quý
thầy/cô, các anh/chị và
các bạn! Kính chúc quý vị
sức khỏe, thành công và
hạnh phúc!

You might also like