BẢNG TÓM TẮT LÝ THUYẾT VẬT LÍ 12 ( NC)

CHƯƠNG I: ĐỘNG LỰC HỌC VẬT RẮN

I..Đặc điểm của chuyển động quay quanh 1 trục cố định của vật rắn:
- Mỗi điểm vạch ra một đường tròn nằm trong mặt phẳng 1 trục
quay có bán kính = khoảng cách từ điểm đó đến trục quay.
- Mọi điểm trên vật đều quay được cùng 1 góc trong cùng 1 khoảng
thời gian.
II. Định luật bảo toàn Momen động lượng :
Nếu tổng các momen lực tác dụng lên 1 vật rắn (hay hệ vật ) đối với 1
trục =0 thì tổng momen động lượng của vật rắn (hay hệ vật) đối với 1 trục
đó được bảo toàn
L= hằng số
• Công thức momen động lượng: L = I .ω
III. Momen quán tính:
Đối với một trục là đại lượng đặc trưng cho mức quán tính của vật rắn
trong chuyển động quay quanh trục ấy
1 2
 Thanh có tiết diện: I = ml
2
IV.Tốc độ góc:
-Tốc độ góc tức thời (tốc độ góc) là đại lượng đặc trưng cho mức độ
nhanh, chậm của chuyển động quay của vật rắn quanh 1 trục ở thời
điểm t và được xác định = đạo hàm của toạ độ góc theo thời gian.
V.Gia tốc góc:
-Gia tốc góc tức thời (gia tốc góc) của vật rắn quay quanh 1 trục cố
định ở thời điểm t là đại lượng đặc trưng cho sự biến thiên của tốc
độ góc ở thời điễm đó và được xác định = đạo hàm của tốc độ góc
theo thời gian
VI. Phương trình động lực học vật rắn của 1 vật quanh 1 trục cố
định:
M = I .γ
1
VII. Công thức động năng của 1 vật rắn: Wđ = I .ω
2

12
 Vành tròn bán kính: I=mR²
1
 Đĩa tròn mỏng: I = m.R
2

2
2
 Khối cầu đặc: I = m.R
2

5
 ****ctunhien.friendhood.net----trieunguyen_bt****

1
 CHƯƠNG II: DAO ĐỘNG CƠ
CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ĐẶC ĐIỂM CỦA VẬN TỐC VÀ GIA TỐC TRONG DAO
ĐỘNG ĐIỀU HOÀ
• Dao động: là quá trình chuyển động qua lại quanh một vị trí π
cân bằng. • Vận tốc: + v sớm pha hơn x một góc
2
• Dao động tuần hoàn: là trạng thái dao động được lặp lại + v đổi chiều khi qua vị trí biên
trạng thái như cũ sau những khoảng thời gian bằng nhau. + v=0 khi ở vị trí biên
• Dđ điều hoà:là dđ mà phương trình có dạng là hàm sin hay + v=± ω A khi vật qua VTCB (v đạt cực đại)
hay cos có thời gian nhân với 1 hằng số.
 Đặc điểm: +Là hình chiếu của chuyển động tròn đều • Gia tốc: + a với x ngược pha
xuống đường thẳng trong mặt phẳng quỹ đạo. + a trái dấu với x
+ a=0 khi ở VTCB, đạt cực đại ở VT biên âm, CT ở
+ Mỗi dđ điều hoà điều hoà được biểu
VT biên dương.
diễn = vectơ quay. + a luôn có hướng về VTCB
+ A phụ thuộc vào điều kiện ban đầu + độ lớn a tỉ lệ với độ lớn x
• Dđ tự do: là dđ của 1 hệ chịu ảnh hưởng của nội lực. • Lực tác dụng: + luôn hướng về VTCB
 Đặc điểm: phụ thuộc vào chu kì + độ lớn tỉ lệ với độ lệch khỏi VTCB
• Dđ tắt dần: là dđ có biên độ giảm dần theo thời gian. + CĐ khi vật ở VT biên .
 Đặc điểm: + phụ thuộc vào ma sát.
+ phụ thuộc vào biên độ.
+ ko là dđ điều hoà .
+ phụ thuộc vào độ nhớt.
• Dđ duy trì là dđ tắt dần được duy trì bằng cách giữ cho biên
độ không đổi & tần số ko thay đổi.
 Đặc điểm: + A ko đổi.
+ tần số dđ = tần số dđ riêng.
• Dđ cưỡng bức: là dđ xảy ra dưới tác dụng của ngoai lực tuần
hoàn.
 Đặc điểm: + Dđ cưỡng bức là dđ điều hoà.
+ tần số góc của dđ cưỡng bức = tần số
góc riêng của ngoại lực.
+ Biên độ của dđ cưỡng bức tỉ lệ thuận
với biên độ của ngoại lực và phụ thuộc vào tần số góc riêng
của ngoại lực.
• Chu kì: là thời gian thực hiện 1 dđ toàn phần.
• Tần số:là nghịch đảo của chu kì.
 CHƯƠNG III: SÓNG CƠ HỌC
I.SÓNG CƠ: III.GIAO THOA SÓNG:
1. Định nghĩa: Sóng cơ học là những dao động cơ học lan 1. Đ/n: Giao thoa sóng là hiện tượng 2 sóng kết hợp, khi gặp nhau tại những điểm
truyền trong một môi trường vật chất liên tục. xác định, luôn luôn hoặc tăng cường nhau hoặc triệt tiêu nhau.
2. Tốc độ truyền sóng: là sự lan truyền nhanh hay chậm của sóng 2. Điều kiện: hai sóng phải xuất phát từ hai nguồn dao động có cùng tần số, cùng
3. Bước sóng : phương dao động và có độ lệch pha không đổi theo thời gian.
- Là quãng đường sóng truyền được trong một chu kì. 2π
- Là khoảng cách giữa 2 điểm gần nhau trên phương truyền 3. ∆ϕ = (d 2 − d1 )
λ
sóng mà dao động tại 2 điểm đó là cùng pha.
* Biên độ dao động cực đại (cùng pha): ∆ϕ = 2kπ
* Ý nghĩa: + Ở những điểm cách nhau số nguyên lần bước
sóng thì dao động cùng pha. * Biên độ dao động cực tiểu: ∆ϕ = (2k + 1)π .
+ Ở những điểm cách nhau 1 số bán nguyên lần IV. SÓNG ÂM:
bứơc sóng thì dao động ngược pha. 1. Đ/n: Sóng âm là những sóng cơ truyền trong các môi trường rắn, lỏng, khí.
4. Sóng ngang: là sóng mà các phần tử cùa môi trường dao động 2. Môi trường truyền sóng:
theo phương vuông góc với phương truyền sóng. + Trong chất lỏng, khí sóng âm là sóng dọc.
*MTrường truyền: chất rắn, trên bề mặt chất rắn. + Trong chất rắn sóng âm gồm cả sóng ngang và sóng dọc.
5. Sóng dọc: là sóng mà các phần tử của môi trường dao động >Tốc độ: phụ thuộc vào nhiệt độ, khối lượng riêng.
theo phương truyền sóng. 3. Đặc trưng sinh lí của âm:
*Mtrường truyền: rắn, lỏng, khí. - Độ cao: là đặc trưng sinh lí của âm, gắn liền với tần số => Âm càng cao tần số
6. Phản xạ sóng: sóng đang truyền trong một môi trường mà gặp càng lớn.
vật cản thì bị phản xạ. + Những âm có f > 20.000 Hz gọi là siêu âm.
*Tính chất: + có cùng tần số và bước sóng đối với sóng tới. + Những âm có f < 16 Hz gọi là hạ âm.
+Vật cản cố định: sóng pxạ ngược pha sóng tới. - Âm sắc: là đặc trưng sinh lí của âm gắn liền với đồ thị dao động (biên độ, tần
+Vật cản tự do: sóng pxạ cùng pha sóng tới. số).
II.SÓNG DỪNG: + Những âm khác nhau => đồ thị dao động âm khác nha => gây cảm giác
1. Đ/n: Sóng dừng là sóng có các nút và các bụng cố định trên âm khác nhau.
dây. - Độ to của âm: gắn liền cường độ âm.
2. Điều kiện xảy ra sóng dừng: I
+ Mức cường độ âm được định nghĩa bằng công thức: L( B ) = lg .
+ Đầu phản xạ sóng cố định: I0
λ λ 4. Hiệu ứng Đốp-Ple::
l = (số bụng). = (số nút – 1).
2 2 a). Nguồn âm đứng yên, người quan sát chuyển động:
+ Đầu phản xạ sóng tự do: V ± VM V ± VM
- Tần số: f ' = = .f
λ λ λ V
l = (số bụng – 0,5). = (số nút – 0,5).
2 2 ( Dấu - nếu nguồn di chuyển ra xa)
3. Nguyên nhân: do sự giao thoa giữa sóng tới và sóng phản xạ. b). Người quan sát đứng yên, nguồn âm di chuyển lại gần.
V V
-Người quan sát: f ' = = . f (dấu - nếu dịch chuyển lại gần).
λ ' V ± VS
2

3
 CHƯƠNG IV: DAO ĐỘNG ĐIỆN TỪ
I. MẠCH DAO ĐỘNG
1.Khái niệm mạch dao động: là mạch điện kín gồm cuộn cảm L và tụ
điện C.
2.Sự biến thiên q,u,i:
π - Tốc độ lan truyền của sóng điện từ trong chân ko = tốc độ ánh sang = 300000 km/s
-i sớm pha hơn q một lượng
2
-u,q cùng pha
-q biến thiên điều hoà
• => i,q,u biến thiên tùân hoàn theo dạng sin(biến thiên điều hoà
4.Năng lượng điện trường trong mạch dao động:
Trong quá trình dao động của mạch, năng lương từ trương và năng lượng
điện trường luôn chuyển hoá cho nhau, nhưng tổng năng lượng điện từ là
ko đổi.
5. Định nghĩa:
• Dao động điện từ duy trì :là dao động được duy trì bằng cách bù
đúng phần năng lượng bị tiêu hao trong mỗi chu kì.
• Dao động điện từ tắt dần là dao động điện từ có biên độ giảm
dần đến 0, giá trị R càng rất lớn thì không có dao động.
• Dao động điện từ cưỡng bức là dao động điện trong mạch dao
động phải biến thiên theo tần số ω của nguồn điện chứ không
dao động theo tần số riêng ω được nữa.
• Sự cộng hưởng: nếu thay đổi tần số ω của nguồn điện ngoài thì
biên độ của dao động điện trong khung dây thay đổi theo đến khi
ω = ω0 thì biên độ dao động điện đạt giá trị cực đại => Hiện
tượng cộng hưởng.
II. ĐIỆN TỪ TRƯỜNG:
1. Khái niệm điện từ trường
- Điện trường và từ trường biến thiên cùng tồn tại trong không gian
chuyển hoá lẫn nhau trong một trường thống nhất =>điện từ trường.
- Đặc điểm:
+ Điện trường hay từ trường là từng mạch của một chỉnh thể của điện từ
trường
+ Ko bao giờ có sự tồn tại riêng biệt của điện trường hay từ trường cả
2. Các giả thuyết MẮC-XOEN:
- Từ trường biến thiên theo thời gian làm xuất hiện điện trường xoáy:
+ Đặc điểm điện trường xoáy là đường sức của nó ko có điểm khởi đầu và
cũng ko có điểm kết thúc như đường sức của điện trường tĩnh mà là
đường cong kín.
- Điện trường biến thiên theo thời gian làm xuất hiện từ trường.
+ Các đường sức của từ trường này bao quanh các đường sức của điện
trường (vì từ trường là trường xoáy, có các đường sức luôn khép kín).
III.SÓNG ĐIỆN TỪ:
1.Định nghĩa:
-Quá trình lan truyền điện từ trường trong ko gian gọi là song điện từ.
2. Đặc điểm:
- Sóng điện từ là sóng ngang. Vectơ cường độ điện trường luôn vuông góc với vectơ
cảm ứng từ và cả 2 luôn vuông góc với phương truyền song. Cả E và B đều biến
thiên tuần hoàn theo ko gian và thời gian, và luôn đồng pha
- Sóng điện từ có thể truyền qua cả chân ko
3. Tính chất của sóng điện từ:
- Trong quá trình lan truyền, nó mang theo năng lượng.
- Tuân theo các quy luật truyền thẳng, phản xạ và khúc xạ.
- Tuân theo các quy luật giao thoa, nhiễu xạ.
IV.SỰ TRUYỀN THÔNG:
1. Mạch dao động hở: là mạch dao động mà điện từ trường bức xạ ra bên
ngoài.
2. Mạch dao động kín: là mạch dao động mà điện từ trường ko bức xạ ra
ngoài.
3. Anten: là 1 dạng mạch dao động hở là 1 công cụ hữu hiệu để bức xạ sóng
điện từ.
4. Nguyên tắc chung của sự truyền thông bằng sóng điện từ:
+ Biến các âm thanh (hình ảnh) muốn truyền đi thành các dao động điện tần
số thấp ( tín hiệu âm tần).
+ Dùng sóng điện từ tần số cao mang các tín hiệu âm tần đi xa qua anten
phát.
+ Dùng máy thu với anten thu để chọn và thu lấy sóng điện từ cao tần.
+ Tách tín hiệu ra khỏi sóng cao tần => loa.
 Hệ thống phát thanh:
- Dao dộng cao tần: tạo ra dao dộng điện từ tần số cao (MHz)
- Ống nói: biến âm thanh thành dao động điện âm tần.
- Biến điệu: trộn dao động âm thanh và dao động cao tần thành dao động
cao tần biến điệu.
- Khuếch đại cao tần: khuếch đại dao động cao tần biến điệu để đưa ra anten
phát.
- Anten phát: phát xạ sóng cao tần biến điệu ra không gian.
 Hệ thống thu thanh:
- Anten thu: cảm ứng nhiều với song điện từ.
- Chọn sóng: chọn lọc song muốn thu nhờ cộng hưởng.
- Tách sóng: lấy ra sóng âm tần từ sóng cao tần biến điệu đã thu được.
- Khuếch đại âm tần: khuếch đại âm tần rồi đưa ra loa tái lập âm thanh.
4
 CHƯƠNG V: DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
I. MÁY ĐIỆN
1. Máy phát điện xoay chiều :là các thiết bị dùng để biến đổi cơ năng thành điện
năng.
 Nguyên tắc hoạt động: dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ : khi từ
thông qua một vòng dây biến thiên điều hoà ,trong vòng dây một xuất điện động cảm
ứng xoay chiều .
 Giải thích: Nếu từ thông qua mỗi vòng dây biến thiên thiên và trong
cuộn dây có N vòng giống nhau, thì xuất hiện suất điện động xoay chiều trong cuộn
dây.
• Máy phát điện xoay chiều 1 pha:
 Cấu tạo: có 2 bộ phận chính là:
 Phần cảm: là nam châm điện hoặc nam châm vĩnh cữu, là
phần tạo ra từ trường.
 Phần ứng:là những cuộn dây trong đó xuất hiện suất điện động
cảm ứng khi máy hoạt động.
Phần cố định là stato, phần quay là roto.
Hoạt động:
Cách 1:phần ứng quay, phần cảm cố định.
Stato là nam châm đặt cố định,roto là khung dây quay quanh 1 trục trong từ
trường tạo bởi stato.
Để dẫn dòng điện ra mạch ngoài, dùng 2 vành khuyên đặt đồng trục & cùng
quay với khung dây. Mỗi vành khuyên có 1 thanh quét tì vào. Khi khung dây quay, 2
vành khuyên trượt trên 2 thanh quét ,dđ truyền từ khung dây qua 2 thanh quét ra ngoài.
 Cách 2:phần cảm quay,phần ứng cố định.
Còn roto là nam châm điện được nuôi bởi dòng điện 1 chiều, stato gồm
nhiều cuộn dây có lõi sắt xếp thành 1 vòng tròn.
• Máy phát điện xoay chiều 3 pha: là hệ thống 3 dòng điện xoay chiều gây bởi
3 suất điện động xoay chiều có cùng tần số biên độ nhưng lệch pha nhau từng đôi 1 là
2π
. •
3 -Giải thích:+Dòng điện qua cuộn sơ
 Cấu tạo: stato có 3 cuộn dây riêng rẽ, hoàn toàn giống nhau, quấn
trên 3 lõi sắt đặt lệch nhau 120 độ trên 1 vòng tròn.Roto là 1 nam châm điện.
 Nguyên tắc hoạt động: khi roto quay đều các suất điện động cảm
2π
ứng xuất hiện trong 3 cuộn dây có cùng biên độ, tần số nhưng lệch pha nhau là .
3
Nếu nối các đầu dây của 3 cuộn với 3 mạch ngaòi giống nhau thì ta có hệ 3 dòng điện
2π
cùng biên độ, tần số nhưng lệch pha nhau về pha là
3
 Công thức tính: f=p x n
• Cấu tạo: - Stato có 3 cuộn dây giống nhau quấn
trên 3 lõi sắt bố trí lệch nhau 1/3 vòng tròn.
- Roto là 1 hình trụ tạo bởi nhiều lá
thép mỏng ghép cách điện với nhau ,các rãnh xẽ mặt
ngoài roto có đặt các thanh kim loại. Hai đầu mỗi thanh
được nối vào các vành kim loại =>1 chiếc lồng .Lồng
này cách điện với lõi thép & có tác dụng như nhiều
khung dây đầu đặt lệch nhau=>roto lồng sóc.
• Hoạt động: khi mắc các cuộn dây ở stato với
nguồn điện 3 pha từ trường quay tạo thành có tốc độ
góc=tần số góc của dòng điện .Từ trường quay tác dụng
lên dòng điện càm ứng trong khung dây ở roto=>roto
quay với tốc độ nhỏ hơn tốc độ quay của từ trường.
PI
• Hiệu suất: H=
P
3. Máy biến áp:
• Khái niệm:Là thiết bị dùng để biến đổi điện áp
xoay chiều mà ko làm thay đổi tần số của nó.
• Cấu tạo: -Hai cuộn dây có số vòng khác nhau
nhau quấn trên 1 lõi sắt kín.
-Lõi thường làm = các lá sắt hoặc
thép pha silic, ghép cách điện với nhau để giảm hao phí
điện năng do dòng Fu-co. Các cuộn dây thường làm =
đồng, đặt cách điện với nhau và được cách điện với
lõi :+Cuộn 1 nối với nguồn điện xoay chiều =>cuộn sơ
cấp.
+Cuộn 2 nối với tải tiêu thụ điện năng =>thứ cấp.
Hoạt động: Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ
cấp =>xuất hiện từ trường biến thiên
+ Từ thông biến thiên cuộn
thứ cấp làm xuất hiện cuộn thứ cấp suất điện động xoay
chiều.
2. Động cơ ko đồng bộ 3 pha: là thiết bị biến đổi điện năng thành cơ năng.
• Nguyên tắc hoạt động:- Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ
- Tác dụng của từ trường quay.

5
CHƯƠNG VI. SÓNG ÁNH SÁNG
I. TÁN SẮC ÁNH SÁNG c
 Chiết suất của môi trường : n = = εµ ;
1. Ánh sáng trắng: là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc, có màu từ đỏ đến tím. QP Vạch phát v
Ánh Tia hồng
sáng ngoại
trắng là một trường Tia hợptửcủangoạiánh sáng phức tạp hayTia ánhXsáng đa sắc. QP Vạch liên tục ε = F( f ) QP Vạch hấp thụ
xạ
2. Ánh
Là sáng bức đơnxạsắc: cólà ánh sáng không bị tán sắc mà chỉ bị lệch khi đi qua lăng Trong đó:
kính. c : vận tốc ánhLà QPtrong
sáng gồmchâncác không
bước sóng dài
3. Sựhơntán0,76
sắc ánh sáng là sự phân tách một chùm ánh sáng phức tạp thành các
Định nghĩa

μm đến Bức xạ có bước sóng Là QP gồm nhiều dải vạch màu riêng
v : vận tốc ánh sáng trong môi trường Là QP liên
có độ tục μ
từ thẩm bị
chùm ánh sáng đơn sắc khác nhau. Bức xạ có bước sóng từ màu từ đỏ
vài mm (lớn hơn ngắn -9hơn 0,38 μm đến 10-8m ÷ 10-11m (ngắn hơn và đến
hằngtím, lẻ,môingăn
số điện ε cách thiếu một số vạch
4. Giải thích hiện
bước sóng của ánh tượng tán
cỡ 10sắc mánh sáng:
(ngắn hơn bước nối liền nhau một nhau
f : tần số của ánh sáng bằng màu do chất khí hay
bước sóng tia tử ngoại)
− Chiết suất của
sáng đỏ và nhỏ hơnthuỷ tinh có
sóng giá
của trị
ánh khác
sáng nhau
tím) đối với ánh sáng đơn sắc có màu cách
IV. MÁY QUANG PHỔ LĂNG KÍNHhơi
liên tục những khoảng . kim loại hấp thụ.
khác nhau, giá trị nhỏ nhất đối với ánh sáng đỏ và lớn nhất đối với ánh sáng
bước sóng của sóng
 Máy quang tối. phổ là dụng cụ dùng để phân tích chúm
vô tuyến điện)
tím.
Các lăngvật kính
bị nung nóngvàoKhi cho chùm tia catot sáng phức tạp thành những thành phầnkhíđơn
haysắchơikhác
− Góc kính.có Các chất rắn, Đám kim
Nguồn phát

Mọilệchvật củaởtiamọisáng qua o

phụ thuộc chiết suất của lăng nhau. chất Các chất khí hay
Chiết đến trên 2000 C; đèn hơi vận tốc lớn đập vào một đối loại có nhiệt độ thấp
nhiệtsuất
độ (tcàng
> 0lớnK);thì góc lệch càng lớn. lỏng vàchấtMáy khí ởquang
áp hơiphổ ởlăng
áp kính
suấtgồm 3 bộ phận chính :
II. NHIỂU XẠ ÁNH SÁNG thủy
VÀ ngân, THOA
GIAO hồ quang ÁNH âm cực bằng kim loại khó
SÁNG. hơn nhiệt độ nguồn
lò than, lò điện, suất lớn ống bị chuẩn
nung trực,
thấphệ tán
bị sắc,
kích
buồng ảnh.
1. Nhiễu xạ tóc… điện có nhiệt độ trên nóng chảy như vonfam
ánh sáng là hiện otượng ánh sáng không tuân theo định luật truyền nóng.  Nguyên tắc thích sáng phát ra QP liên
đèn dây hoạt nóng
động sáng.
: dựa trên
thẳng, quan sát được khi 3000ánhC… sáng truyền qua lỗ nhỏ hoặc platin
hoặc gần mép các vật tục. tượng tán sắc
hiện
ánh sáng.
trong suốt hoặc không-trong Tác dụngsuốt.lên phim ảnh - Khả năng đâm xuyên. Tia - Không phụ thuộc
sáng: - Làm ion hóa không khí X
- Tácthoadụng nhiệt có bước sóng càng ngắn thì
2. Giao ánh khả năng đâm xuyên càng mạnh, bản chất của vật, chỉ Nguyên tố khác - Ở một nhiệt độ xác
- Gây
Điều kiệnraxảymột số tượng giao thoa ánh sáng : hai
ra hiện chùm sáng
quagiaocác nhau phải phụ thuộc nhiệt độ nhau có quang định, vật chỉ hấp thụ
- Gây ra phản ứng quang có thể xuyên vật chắn
phản ứng hóa học
là hai chùm sáng kết hợp hóa,(cùng
quangtầnhợp số và độ lệch pha sáng không đổi theo thời
thông thường. của vật. phổ vạch riêng những bức xạ mà nó
- Có thể biến điệu
gian). - Tác dụng mạnh lên phim
Tính chất

- Tác dụng sinh lí: hủy - Ở mọi nhiệt độ, vật khác nhau về số có khả năng phát xạ,
được như
III. KHOẢNG VÂN,sóng BƯỚC SÓNG VÀ MÀU SẮC ảnh,
ÁNHlàm SÁNG.
ion hóa không khí. đều bức xạ.
diệt tế bào da, diệt lượng vạch, màu và ngược lại.
cao tần - Tác dụng làm phát quang λ D - Khi nhiệt độ tăng dần sắc vạch, vị trí - Các nguyên tố khác
1. Khoảng khuẩn… tối) cạnh nhau i =
- Gâyvânra(i) hiện là khoảng cách giữa hai vân sáng nhiều (hoặc chất.
- Gây ra hiện tượng a thì cường độ bức xạ càng vạch và cường nhau có QP vạch hấp
tượng quang điện - Gây ra hiện tượng quang mạnh và miền quang phổ
. quang điện độ sáng của thụ riêng đặc trưng
trong một số chất điện ở hầu hết kim loại. lan dần từ bức xạ có bước
-λ D
Bị nước và thủy tinh vạch. cho nguyên tố đó.
Vịbán vân sáng : x = k hấp thụ rất mạnh
trí dẫn - Tác dụng diệt vi khuẩn, sóng dài sang bức xạ có
a bước sóng ngắn.
hủy diệt tế bào.
λD
Vị- Sấy
trí vânkhô, : x = (k − 0,5)
tốisưởi . - Chiếu điện, chụp điện
ấm a dùng trong y tế để chẩn
2. Bước
- Điều sóng và màu
khiển từ xa sắc ánh sáng: đoán bệnh.
− Mỗi
- Chụp ảnh bề ánh sáng đơn
- Khử trùng nước uống, -xác
sắc có một bước sóng λ Chữađịnh
bệnhvà ung
tần số f xác
thư.
Ứng dụng

định.
mặt Trái Đất từ thực phẩm - Kiểm tra vật đúc, dò bọt
− Mọi ánh sáng đơn sắc mà ta nhìn thấy có 0,38 ≤ λ nứt
≤ 0,76 μmkim loại. Đo nhiệt độ của vật Xác định thành phần (nguyên tố), hàm
vệ tinh - Chữa bệnh còi xương khí, vết trong
lượng các thành phần trong vật.
- Quân(đỏ: λ=0,76
sự (tên lửaμm; tím: λ=0,38
- Xác định vếtμm). nức trên - Kiểm tra hành lí hành
3. Chiết
tự độngsuấttìm
củamụcmôi trường:
bề mặt kim loại khách đi máy bay.
tiêu, Chiết suất
 camera hồng n của môi trường trong suốt có giá trị phụ thuộc vào tần số
ngoại,và ốngbước
nhòm sóng của ánh sáng.
hồng ngoại…)
6
 7
CHƯƠNG VII. LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN NGOÀI.
1. Khái niệm: Hiện tượng quang điện ngoài là hiện tượng ánh sáng làm bật
các electron ra khỏi bề mặt kim loại.
* Các electron bị bật ra gọi là electron quang điện hay quang electron
2. Các định luật quang điện:
− Định luật về giới hạn quang điện: Hiện tượng quang điện chỉ xảy
ra khi ánh sáng kích thích chiếu vào kim loại có bước sóng nhỏ hơn
hoặc bằng giới hạn quang điện của kim loại đó. λ ≤ λ0 . λ0 nằm trong
miền tử ngoại.
− Định luật về cường độ dòng quang điện bão hòa: Đối với mỗi ánh
sáng thích hợp (có λ ≤ λ0 ), cường độ dòng quang điện bão hòa tỉ lệ
thuận với cường độ của chùm sáng kích thích.
− Định luật về động năng cực đại của quang electron: Động năng
ban đầu cực đại của quang electrong không phụ thuộc cường độ của
chùm sáng kích thích, mà chỉ phụ thuộc bước sóng ánh sáng kích
thích và bản chất của kim loại.
II. THUYẾT LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG.
1. Giả thuyết Plăng:
Lượng năng lượng mà mỗi lần một nguyên tử hay phân tử hấp thụ hay
phát xạ có giá trị hoàn toàn xác định, gọi là lượng tử năng lượng.
ε = hf .
2. Thuyết lượng tử ánh sáng:
IV. HẤP THỤ ÁNH SÁNG.
 Chùm ánh sáng là một chùm các photon (các lượng tử ánh
sáng). Mỗi photon có năng lượng xác định ε = hf . Cường độ của
chùm sáng tỉ lệ với số photon phát ra trong 1s (giây).
 Phân tử, nguyên tử, electron… phát xạ hay hấp thụ ánh
sáng cũng có nghĩa là chúng phát xạ hay hấp thụ photon.
 Các photon bay dọc theo tia sáng với tốc độ c=3.108m/s
trong chân không.
III. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN TRONG
1. Hiện tượng quang điện trong là hiện tượng tạo
thành các electron dẫn và lỗ trống trong chất bán dẫn, do tác dụng của
ánh sáng có bước sóng thích hợp.
* Đkiện: λ ≤ λ0 . λ0 nằm torng vùng ánh sáng hồng ngoại.
2. Hiện tượng quang dẫn là hiện tượng giảm điện
trở suất, tức là tăng độ dẫn điện của bán dẫn, khi có ánh sáng thích hợp
3. Quang điện trở :
− Là tấm bán dẫn có giá trị điện trở thay đổi khi cường độ
chùm sáng chiếu vào nó thay đổi.
− Nguyên tắc hoạt động: dựa trên hiện tượng quang điện
trong.
− Cấu tạo: gồm một tấm bán dẫn có gắn hai điện cực.
− Ứng dụng: được lắp với các mạch khuếch đại trong các
thiết bị điều khiển bằng ánh sáng, trong các máy đo ánh
sáng.
4. Pin quang điện.
− Là nguồn điện trong đó quang
năng được biến đổi trực tiếp thành điện năng.
− Nguyên tắc hoạt động: dựa trên
hiện tượng quang điện trong của một số chất bán dẫn như
đồng oxit, selen, silic..
− Cấu tạo: gồm 1 tấm bán dẫn
loại n, bên trên có phủ lớp mỏng bán dẫn loại p. Mặt trên
cùng là 1 lớp kloại mỏng, trong suốt với ánh sáng và
dưới cùng là 1 đế kim loại.
− Ứng dụng: nguồn điện cho vùng
sâu, vùng xa, hải đảo, vệ tinh nhân tạo, máy đo ánh sáng,
máy tính bỏ túi…
1. Hấp thụ ánh sáng là hiện tượng môi trường vật chất làm
giảm cường độ của chùm sáng truyền qua nó.
2. Định luật về sự hấp thụ ánh sáng: Cường độ I của chùm
sáng đơn sắc, khi truyền qua môi trường hấp thụ, giảm theo
định luật hàm mũ của độ dài d của đường đi tia sáng.
I = I 0 e −α d ; I 0 là cường độ chùm sáng tới môi trường; α là
hệ số hấp thụ của môi trường.
 chiếu vào bán dẫn.

8
V. TIÊN ĐỀ BO. 2. Các dạng phát quang:
1. Nguyên tử chỉ tồn tại trong một số − Huỳnh quang là sự phát quang có thời gian phát quang
trạng thái có năng lượng xác định En, gọi là trạng thái dừng. Khi ở trạng ngắn
thái dừng, nguyên tử không bức xạ. (dưới 10-8s; hầu như tắt ngay sau khi ngừng kích
2. Tiên đề về sự hấp thụ và bức xạ thích). Thường xảy ra với chất lỏng và chất khí.
năng lượng của nguyên tử. − Lân quang là sự phát quang có thời gian phát quang
 Khi nguyên tử chuyển từ dài (10-8s trở lên). Thường xảy ra với chất rắn (chất
trạng thái dừng có mức năng lượng EN sang trạng thái dừng có mức lân quang).
năng lượng EM nhỏ hơn thì nguyên tử phát ra một photon có năng 3. Định luật Xtốc về sự phát quang: Ánh sáng phát quang
lượng hf= EN - EM. có bước sóng λ' dài hơn bước sóng λ của ánh sáng kích
 Khi nguyên tử đang ở thích: λ' > λ.
trạng thái dừng có mức năng lượng EM mà hấp thụ một photon có VII. SƠ LƯỢC VỀ LAZE.
năng lượng hf = EN - EM thì nó chuyển sang trạng thái dừng có mức − Laze là một nguồn phát ra chùm sáng song song, kết hợp,
năng lượng EN lớn hơn. có tính đơn sắc rất cao và có cường độ lớn.
Quang phổ của nguyên tử hidro. − Các loại laze: laze hồng ngọc, laze rắn, laze khí, laze bán
 Đặc điểm: sắp xếp thành các dãy khác nhau: dẫn.
Dãy laiman nằm trong vùng tử ngoại. − Ứng dụng: thông tin lạc vô tuyến; dao mổ, chữa bệnh
− Dãy banme: 1 phần nằm trong vùng tử ngoại, 1 phần nằm trong ngoài da; đầu đọc CD, bút trỏ bảng; khoan, cắt.
ánh sáng nhìn thấy: đỏ α , lam β , chàm γ , tím δ .
− Dãy pasen: trong miền hồng ngoại.
 Giải thích:
− Sự tạo thành quang phổ vạch:
 + Khi nhận được năng lượng kích
thích, ntử hiđro chuyển ra quỹ đạo bên ngoài.
+ Khi chưyển từ quỹ đạo bên ngoài
về trạng thái cơ bản, các ntử hiđro phát ra các phôtôn =>
Quang phổ vạch.
− Sự tạo thành các dãy:
+ Laiman: tạo thành khi e chuyển từ
quỹ đạo bên ngoài vào k.
+ Banme: tạo thành khi e từ các quỹ
đạo phía ngoài chuyển về quỹ đạo L: M => L (vạch đỏ), N
=> L (vạch lam), O => L ( vạch chàm), P => L (vạch tím)…
+ Pasen: được tạo thành khi e từ quỹ
đạo ngoài chuyển về quỹ đạo M.
VI. SỰ PHÁT QUANG.
1. Sự phát quang là hiện tượng mà một số chất (rắn, lỏng, khí) hấp thụ
năng lượng dưới một dạng nào đó thì phát ra các bức xạ điện từ trong
miền ánh sáng nhìn thấy
* Đặc điểm:
− Mỗi chất phát quang có một quang phổ đặc trưng cho nó.
− Sau khi ngừng kích thích, sự phát quang của một số chất vẫn còn tiếp
tục kéo dài thêm một khoảng thời gian nào đó rồi mới dừng hẳn..
 9
CHƯƠNG VIII. SƠ LƯỢC VỀ THUYẾT TƯƠNG ĐỐI HẸP
I. THUYẾT TƯƠNG ĐỐI HẸP.
1. Tiên đề Anh-xtanh.
− Tiên đề I: các định luật vật lí (cơ học, điện từ học..) có cùng 1 dạng như nhau
trong mọi hệ quy chiếu quán tính.
− Tiên đề II: Tốc độ ánh sáng trong chân không có cùng độ lớn bằng c trong
mọi hệ quy chiếu quán tính, không phụ thuộc vào phương truyền và vào tốc
độ của nguồn sáng hay máy thu.
c = 300 000 km/s.
2. Hệ quả thuyết tương đối hẹp.
v2
− Sự co độ dài: l = l0 1 − 2
c
Trong đó: l0 : độ dài riêng, l : độ dài quan sát.
∆t0
∆t = ≥ ∆t0
− Sự chậm lại của đồng hồ chuyển động: v2 .
1− 2
c
II. HỆ THỨC ANH-XTANH.
1. Khối lượng tương đối tính.
m0
m= ≥ m0
v2 .
1− 2
c
Trong đó: m: là khối lượng tương đối tính, m0: khối lượng nghỉ của vật.
2. Hệ thức giữa năng lượng và khối lượng.
m0
E = mc 2 = c2
v 2
.
1− 2
c
 Khi năng lượng thay đổi một lượng ∆E thì khối lượng thay đổi một lượng ∆m
tương ứng và ngược lại.
∆E = ∆m .c2.
 Các trưòng hợp riêng:
+ Khi v = 0 => E0 = m0 c .E0 : năng lượng nghỉ.
2

v 1
+ Khi v = c hay = 1 thì: E ≈ m0c + m0 v .
2 2

c 2
 10
CHƯƠNG IX. HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ
I. CẤU TẠO HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ.  Wlk = ∆m.c 2 =  Zmp + ( A − Z )mn − mh .nhan  .c2 .
1. Cấu tạo hạt nhân:
II. PHÓNG XẠ.
− Hạt nhân: đc cấu tạo từ những hạt nhỏ hơn gọi là nuclôn.Có 2 loại
1. Hiện tượng phóng xạ là hiện tượng mà
nuclôn:
một hạt nhân không bền vững tự phát phân rã, phát ra các
+ Prôtôn (p): có mp=1,67262.10-27kg,mang đ.tích n.tố dương.
tia phóng xạ và tự biến đổi thành hạt nhân khác.
+ Nơtron (n): có mn=1,67493.10-27kg, ko mang điện.
 Đặc điểm: do nguyên nhân bên trong gây ra
− Prôtôn là hạt nhân n.tử.
không phụ thuộc các yếu tố bên ngoài.
− Số prôtôn trong hạt nhân = số thứ tự Z.Số nơtron trong hạt
 Quá trình phân rã phóng xạ là quá trình chính
nhân:N=A-Z.A là số khối (tổng số nuclôn).
dẫn đến sự biến đổi hạt nhân.
− Kích thước hạt nhân:R=1,2.10-15A-1/3(m).
 Hạt nhân phóng xạ là hạt nhân mẹ. Hạt nhân
2. Đồng vị:
sản phẩm phân rã là hạt nhân con.
 ĐN: Đồng vị là ~ n.tử mà hạt nhân chứa cùng số prôtôn Z,nhưng có số 2. Các loại tia phóng xạ.
nơtron N khác nhau.
 Tia α
3. Đơn vị khối lượng n.tử:
− Chính là các hạt nhân của n.tử Heli
 1u=1,6605.10-27kg = 931,5MeV/c2.
4. Năng lượng liên kết: − Tốc độ khoảng 2.107m/s, làm ion hoá mạnh các
n.tử trên đường đi của nó & mất NL rất nhanh
 Lực hạt nhân: là lực tương tác giữa các nuclôn trong hạt nhân.
− Đi được tối đa khoảng 8cm trong k.khí, không
− Đặc điểm:
xuyên qua tờ bìa dày 1mm.
+ Ko fải là lực tĩnh điện, ko fụ thuộc vào đ.tích của các
nuclôn, có cường độ rất lớn. − Bị lệch trong từ trường & điện trường.
+ Chỉ có tác dụng khi 2 nuclôn cách nhau 1 khoảng rất ngắn =  Tia β
hoặc < hơn kích thước của hạt nhân. − Vận tốc xấp xỉ vận tốc ánh sáng.
+ Muốn tách nuclôn ra khỏi hạt nhân cần fải tốn năng lượng − Làm ion hóa môi trường yếu hơn tia α.
để thắng lực hạt nhân. − Đi được quãng đường dài hơn vài mét trong k.khí
 Độ hụt khối: & có thể xuyên qua lá Al cỡ mm.
∆m =  Zm p + ( A − Z )mN  − m h .nhan . + β- chính là các electron e − .
+ β+ chính là các pozitron e + .
Năng lượng:
* ν - notrino và phản notriono -ν%là các hạt không
E0 =  Zm p + ( A − Z )mn  c 2 = ∆m.c2 . mang điện, khối lượng nghỉ bằng 0, vận tốc xấp xỉ
 Năng lượng liên kết: vận tốc ánh sáng.
− Lí do mang tên n.lượng l.kết:  Tia γ
+ Có n.lượng toả ra khi tạo thành hạt nhân. − Là sóng điện từ có λ < 10−11 m , Cũng là hạt photon
+ NL cần tách hạt nhân thành các nuclôn riêng rẽ. có năng lượng rất cao.
+ NL l.kết càng > thì lực l.kết giữa các nuclôn càng mạnh. − Khả năng đâm xuyên rất lớn.
− NL l.kết tính cho 1 nuclôn gọi là NL l.kết riêng. − Trong phân rã α và β, hạt nhân con có thể ở trạng
+ Đặc điểm: đặc trưng cho độ bền vững của hạt nhân thái kích thích và phóng xạ tia γ để trở về trạng
+ Hạt nhân có NL l.kết càng >thì càng bền vững. thái cơ bản.

CHƯƠNG X: TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ
I. CÁC HẠT SƠ CẤP:
1. Hạt sơ cấp: là các hạt có kích thước và khối lượng rất nhỏ, nhỏ hơn
hạt nhân nguyên tử.
2. Các đặc trưng:
- Khối lượng nghỉ mo. Thay cho mo người ta thường dùng đại lượng
đặc trưng là Eo = mo.c2.
- Điện tích: Q = +1, Q = 0, Q = -1. (Q: số lượng từ điện tích)
- Spin là đại lượng đặc trưng cho momen động lượng riêng và mômen
h b)
từ riêng của hạt. ( s ).
2π
- Thời gian sống trung bình: có 4 hạt không phân rã thành các hạt
khác ( hạt bền): prôtôn, êlectron, phôtôn, nơtrinô. Tất cả các hạt còn
lại là các hạt không bền trừ nơtron có thời gian sống khoảng 932s.
3. Phản hạt:
- Phần lớn các hạt sơ cấp tạo thành cặp: hạt và phản hạt. Có khối
lượng nghỉ mo như nhau, một số đặc trưng khác thì có trị số bằng nhau
nhưng trái dấu.
- Trong quá trình tương tác của các hạt, có thế xảy ra hiện tượng huỷ
1 cặp “ hạt + phản hạt” thành các hạt khác, hoặc sinh ra 1 cặp “ hạt +
phản hạt”.
4. Phân loại
- Phôton: có mo = 0.
- Leptôn: gồm êlectron, muyôn, các hạt tau….
- Mêzôn: gồm các hạt có khối lượng trung bình: mêzôn π và mêzôn
k.
- Barion: gồm các hạt nặng có khối lượng ≥ mp.Có 2 nhóm: nuclôn
và hipêron, cùng các phản hạt của chúng.
> Tập hợp các mêzôn và barion có tên chung là hađrôn.
5. Tương tác của các hạt sơ cấp
- Tương tác hấp dẫn: tương tác giữa các hạt vật chất có khối lượng.
- Tương tác điện từ: tương tác giữa các hạt mang điện, ma sát...
- Tương tác yếu: tương tác giữa các hạt trong phân rã β − .
- Tương tác mạnh: là tương tác giữa các hađrôn.
6. Hạt quac
- Tất cả các hađrôn đều cấu tạo từ các hạt nhỏ hơn, gọi là quac.
- Có 6 hạt quac: u, d, s, c, b và t. Điện tích các hạt quac và phản
e 2e
quac = ± ,± .
3 3
- Các barion là tổ hợp của 3 quac
11
II. MẶT TRỜI VÀ HỆ MẶT TRỜI
1. Cấu tạo hệ Mặt Trời.
a) Hệ Mặt Trời bao gồm:
− Mặt Trời ở trung tâm hệ ( là thiên thể duy nhất nóng sáng)
− Tám hành tinh lớn: Thuỷ Tinh, Kim tinh, Trái Đất, Hoả tinh, Mộc
tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh và Hải Vương tinh.
− Các hành tinh tí hon: gọi là các tiểu hành tinh, các sao chổi, thiên
thạch…
Đặc điểm:
− Tất cả các hành tinh đều chuyển động quanh Mặt Trời theo cùng
1 chiều thuận, gần như trong cùng 1 mặt phẳng.
− Mặt trời và các hành tinh đều quay quanh mình nó và theo chiều
thuận (trừ Kim tinh).
− Toàn bộ hệ Mặt Trời quay quanh trung tâm Thiên Hà của chúng
ta.
− Từ định luật III Kê-ple, khối lượng của Mặt Trời lớn hơn khối
lượng Trái Đất 333 000 lần (1,99.1030 kg).
2) Mặt Trời.
a) Cấu tạo: gồm 2 phần quang cầu và khí quyển.
− Quang cầu: có dạng đĩa sáng tròn với bán kính góc 16 phút.
+ Khối lượng riêng trung bình của vật chất trong quang cầu là
1400kg/m3.
− Khí quyển Mặt Trời:
+ Cấu tạo chủ yếu bởi hiđro, heli…
+ Phân làm 2 lớp: sắc cầu và nhật hoa.
- Sắc cầu: là lớp khí nằm sát mặt quang cầu có độ dày trên
10000 km, nhiệt độ khoảng 4500k.
- Nhật hoa: nằm phía ngoài sắc cầu, vật chất cấu tạo ở trạng
thái ion hoá mạnh (trạng thái plaxma).
b) Năng lượng
− Mặt Trời liên tục bức xạ năng lượng ra xung quanh.
− Hằng số Mặt Trời H là lượng năng lượng bức xạ của Mặt Trời
truyền vuông góc tới 1 đơn vị diện tích cách nó 1 đơn vị thiên
văn trong 1 đơn vị thời gian. H = 1360 W/m2 =>PTĐ = 3,9.1026 W
c) Hoạt động:
− Năm Mặt Trời có nhiều vết đen nhất xuất hiện là năm Mặt Trời
hoạt động. Năm ít vết đen nhất là năm Mặt Trời tĩnh.
− Diễn ra theo chu kì liên quan đến số vết đen trên MTrời. Chu kì
hoạt động của MTrời trung bình là 11 năm.
 12
III. TRÁI ĐẤT.
1. Cấu tạo:
− TĐất có dạng phỏng cầu.
− Rxích đạo = 6378 km, R2cực = 6357 km, Dtrung bình = 520kg/m3.
− TĐất có lõi bán kính khoảng 3000 km.Có cấu tạo chủ yếu là sắt,
niken.
− Bao quanh lõi là lớp trung gian, ngoài cùng là là lớp vỏ dày khoảng
35 km, vật chất trong vỏ có D = 3300 kg/m3.
2. Mặt trăng- vệ tinh của TĐất.
− MTrăng cách TĐất 384000 km. RMTrăng = 1738 km, mMT = 7,35.1022.
− MTrăng chuyển động quanh TĐất với T = 27,32 ngày.
− Luôn hướng 1 nửa nhất định của MTrăng về TĐất.
− Trên MTrăng không có khí quyển.
− Bề mặt phủ 1 lớp vật chất xốp. Trên bề mặt có các dãy núi cao.
− Nhiệt độ trong 1 ngày đêm chênh lệch nhau rất lớn.
− Có nhiều ảnh hưởng đến Trái Đất: gây ra hiện tượng thuỷ triều.
IV. SAO THIÊN HÀ.
1. Định nghĩa: sao là khối khí nóng sáng, giống như Mặt Trời
2. Đặc điểm:đa số các sao tồn tại trong trạng thái ổn định, có kích thước nhiệt
độ .. không đổi trong thời gian dài. MTrời là một trong số các sao này.
3. Các loại sao:
− Sao biến quang: có độ sáng thay đổi. Có 2 loại:
+ Sao biến quang do che khuất.
+ Sao biến quang do nén dãn
− Sao mới: có độ sáng tăng đột ngột lên hàng ngàn, hàng vận hay hàng triệu
lần sau đó từ từ giảm.
− Punxa và sao nơtron: bxạ năng lượng dưới dạng xung sóng điện từ rất
mạnh.
− Lỗ đen là thiên thể cấu tạo bởi các nơtron, có khả năng hút mọi vật thể, kể
cả ánh sáng.
− Tinh vân: là những “đám mây sáng”.
4. Sự tiến hoá:
− Sao được cấu tạo từ 1 đám “mây” khí và bụi.
− Đám mây vừa quay vừa co lại, sau vài chục nghìn năm, vật chất dần tập
trung ở giữa , tạo thành tinh vân.
− Ở trung tâm tinh vân, ngôi sao nguyên thuỷ được tạo thành.
− Sao tiếp tục co lại và nóng dần => ngôi sao sáng tõ.
− Trong thời gian tồn tại của sao, xảy ra phản ứng nhiệt
hạch, tiêu hao dần hiđrô tạo thành heli và các nguyên tố
khác (C,O,Fe..)
− Khi nhiên liệu trong sao cạn kiệt, sao biến thành các
thiên thể khác.
V. THIÊN HÀ
1. K/n: Thiên hà là hệ thốngsao gồm nhiều loại sao và tinh
vân.
Các loại thiên hà:
− Thiên hà xoắn ốc là thiên hà có hình dạng dẹt như
cái đĩa tròn có những cánh tay xoắn ốc, chứa nhiều
khí.
− Thiên hà elip là thiên hà có hình elip, chứa ít khí và
có khối lượng trẳi ra trên 1 dải rộng.
− Thiên hà không định hình là thiên hà không có hình
dạng xác định.
 Toàn bô các sao trong mỗi thiên hà đều
quay xung quanh trung tâm thiên hà.
VI. THIÊN HÀ CỦA CHÚNG TA.
 Đặc điểm:
− Thiên hà của chúng ta là loại thiên hà xoắn ốc.
+ Đường kính khoảng 100 nghìn năm ánh sáng
+ Khối lượng = khoảng 150 tỉ lần khối lượng MTrời.
+ Là 1 hệ phẳng giống như môt cái đĩa, dày khoảng
330 năm ánh sáng, chứa vài trăm tỉ ngôi sao.
− Phần trung tâm Thiên Hà có dạng 1 hình cầu dẹt, gọi là
vùng lồi trung tâm. Được tạo bởi các sao “già”, khí và bụi.
− Ở trung tâm Thiên Hà có nguồn phát xạ hồng ngoại và là
nguồn phát xạ sóng vô tuyến điện.
 Dải ngân hà: là hình chiếu của Thiên Hà trên vòm trời
như một dải sáng trải ra trên bầu trời đêm.
13
VII. THUYẾT BIG BANG.
 Đặc điểm:
− Vũ trụ bắt đầu dãn nở từ một “thời điểm kì dị”
− Muốn tính tuổi của vũ trụ, phải lập luận đi ngươc thời gian đến “điểm
kì dị”, lúc tuổi và RVũTrụ bằng 0 (điểm zero Big Bag).
− Vật lí học hiện đại dựa vào vật lí hạt sơ cấp đã ước đoán được những
sự kiện đã xãy ra bắt đầu từ thời điểm tp = 10-35 s sau Vụ nổ lớn =>
Thời điểm Plăng.
− Ở thời điểm Plăng:
+ Kích thước vũ trụ là 10-35 m,D = 1091kg/cm3 nhiệt độ
=1032 K. => Trị số Plăng.
+ Vũ trụ tràn ngập bởi các hạt có năng lượng cao: electron,
nơtrinô và quac.
 Sự tạo thành các hạt:
− Nuclôn đựơc tạo ra sau Vụ nổ 1s.
− Các hạt nhân nguyên tử đầu tiên xuất hiện sau 3 phút.
− 300 nghìn năm sau xuất hiên các nguyên tử đầu tiên.
− 3 triệu năm sau xuất hiện các sao và thiên hà.
− Tại t = 14 tỉ năm, vũ trụ ở trạng thái hiện nay, nhiệt độ trung bình T
= 2,7 K.

HẾT

14