Kinh Pháp Cú Hán Tạng - Thích Nhất Hạnh

1
KINH PHP C HN TNG

Thch Nht Hnh Vit dch
Bi ta Kinh Php C
Trong tng kinh ch Hn
Ngi vit: C s Chi Khim (th k th
III)
Ngi dch: Thch Nht Hnh
Dhammapada l gio ngha thit yu ca
cc kinh. Dhamma l php, Pada l cu, l
c, l k. Php C c nhiu b khc nhau:
c b c 900 cu k, c b 700 cu, v c
b 500 cu. K l nhng li ngn gn,
nh bi th, bi tng. Nhng cu y do
Bt ni ra, khng phi mt ln tt c cc
cu, m ch khi no xc s th mi ni ln
mt cu. Tt c cc cu y u c gc gc
ri rc trong cc kinh.
Bt l bc c Nht Thit Tr, bn cht ca
Ngi l i nhn t, v thng xt nhn
2

gian cho nn mi xut hin trn cuc i
ny m by o ngha, gii cu cho
con ngi. Mi hai th ti kinh in ni
ln c mt cch tng qut nhng g
thit yu nht ca o ngha y c
phn thnh mt s kinh b. Bn b kinh
A Hm c lu truyn li sau khi Bt
qua i l do cng phu ca thy A Nan
tng c li. Cc kinh d ln hay nh u
bt u bng cu y l nhng g ti
c nghe khi Bt ang c tr
minv.v. V sau cc v sa mn trong
nm b phi Pht gio nghin cu
thng sut v gio ngha trong cc b
kinh y, su tm v chp ra thnh nhng
bi k bn cu hoc su cu, xt theo
ngha m xp ring thnh tng phm. i
vi mi hai th ti gio l, khng cn
phi chm chc, khng cn phi gi
bng mt ci tn ring, cho nn mi gi l
3

Php C. Cc kinh in u l do s tp
hp ca cc cu ni v chnh php m c.
Php C cng l s tp hp ca cc cu
ni v chnh php.
Cn i c nh h Ct lu truyn mt b
kinh Php C c 700 bi k. Ngha l ca
cc bi k rt su, nhng ngi dch cha
tht s lt c ht ngha l y. c gp
Bt l mt vic him c, c nghe li
dy ca Bt cng l mt chuyn him c.
Vi li cc v Bt li hay xut hin min
Ty Trc. M ngn ng Ty Trc rt khc
vi vn Hn. Sch l sch n , ch
cng l ch n , tn ngi v ting gi
s vt khng ging nhau, cho nn ph
bin c kinh in l chuyn kh.
Ngy xa c cc thy An Th Cao v Pht
iu tng dch kinh ting Phn ra ting
Tn, lt c , by gi t ai ni tip c
4

cng vic y. Nhng ngi dch kinh sau
tuy khng lm c cn mt nh th
nhng t nht cng truyn t c
phn i , tuy cn th thin nhng cng
l qu ha lm ri. Trc ht l thy
Duy K Nan, t n ti V Xng vo
nm th ba ca nin hiu Hong V.
Chnh ti c thy y trao cho bn
Php C c 500 bi k. Ti mi mi v
ng o ca thy y l ng Trc Tng
Dim dch ra ch Hn. ng Dim tuy gii
ting Phn nhng vn ling ch Hn vn
cha . Nhng li dch ca ng ta cn
mang rt nhiu ting phin m v ng
php phn ng, cn c v cht phc qu.
Khi nghe Chi Khim ti ni rng li dch
cn cha c thun nh, th thy Duy K
Nan ni rng Bt ch cn nng vo ngha
ch khng cn ti t im vn hoa.
Ch cn ch yu ly c ci php thi
5

ch khng cn p. Nhng ngi truyn
dch kinh in ch cn lm cho li kinh d
hiu, ng lm cho tht thot ci ngha
chnh, l tt ri. Ngi trong ban phin
dch, c ngi ni: Ngy xa Lo T
tng ni, Li ni hay th kh tin, li ni
tin th kh hay. c Khng T cng
tng ni, Sch khng th ni ht li, li
khng th ni ht . Nhng li ni nh
th cho ta thy r rng ca cc bc
thnh nhn rt su sc v cng. By gi
dch t ting Phn ra th phi tht s lt
c kinh. Cho nn ngi dch phi t
xem bi k bng ting Phn v c ln
ting Hn bng chnh ming ca mnh. Do
phi c gng ni ra cho c ci ch
trong bn gc m khng cn phi thm
tht vn hoa. Nhng ch no ngi dch
khng hiu th th rng ng dch. Cng
v l m trong cng vic dch thut th
6

no cng c nhng tht thot, v c
nhiu ci b b li.
Tuy nhin, d li cn cht phc nhng
ch rt thm uyn, cu vn cn gin c
nhng ngha l rng su v cc s vic
nhc ti u c lin h mt thit vi cc
kinh. Chng no cng c gc r ca
chng y v bi k no cng c ngha l
ca bi k y.
Bn n , nhng ngi mi tu m
khng chu hc kinh Php C l nhng
ngi c gi l a hc nhy lp, khng
theo trnh t. Kinh Php C l i tng
nghin cu quan trng ca ngi mi hc
m cng l kho tng uyn o cho nhng
ngi i su vo Pht hc. Kinh ny c
kh nng ch by cho nhng k m m,
lm sng t cho nhng ngi cn nhiu
nghi hoc v gip cho ngi ta t hc
7

c mt mnh. Nh kinh ny m k hc
gi tuy cng phu b ra cn t nhng kt
qu thu hoch c th rt ln. Cho nn ta
c th ni rng kinh ny l ct ty ca
gio php vi diu.
Lc trc, khi tip nhn kinh ny ti thy
c nhiu ch ti khng hiu c. Khi
thy Tng Hi em ng Dim ti ti li
c c hi cht vn thm. Nhn c hi y
ti li nhn c thm (t cc v y) mt
s cc bi k na, cho nn gp c thm
mi ba phm mi vo. Tham cu cc
vn bn xa v lm cng vic hiu nh
th kt qu l sau khi thm mi ba phm
mi vo, kinh ny c c tt c 39 phm
v 752 bi k. iu ny em li nhiu
b ch v gip cho s hc vn ca chng
ta rng ri thm nhiu.
(Ngun: Lng Mai)
8

KINH PHP C HN TNG

Bi ta Kt Mt Trng Hoa
Vit v Kinh Php C Hn tng
thin s Thch Nht Hnh

n , ngy xa cng nh ngy nay,
v nhiu nc khc na, c tc i mua
nhng trng hoa kt sn dng cng hay
hin tng.
Chng ta hy hnh dung mt ngi kt
trng hoa v bn trng hoa chuyn nghip.
Ngi y i hi nhiu th hoa, em v,
ring tng loi hoa trc mt. Ngi y
nng mt vi a hoa hay chm hoa ln,
v d hoa nhi, r mt ci, cho nhng
9

cnh hoa ny l ra tt c ci ti p cn
li ca chng, trc khi xu kt thnh mt
trng hoa. Cng vic ca ngi bin tp
kinh Php C cng ging nh cng vic
ca ngi chuyn mn xu kt trng hoa.
Trc ht ngi y phi i hi hoa, ngha
l c ht cc kinh in, v chn ra nhng
kinh, nhng bi k mang tnh cht ct
ty ca Pht php. Ri ngi y tp hp
cc bi k ny di nhng ch khc
nhau, cng nh hoa nhi ring, hoa hu
ring, hoa vn th ring. Ngi y
b nhng bi k m ngha l cn m m,
ch chn nhng bi k ngha l tht sng
t, cng nh cm hoa m r, lm ri rng
nhng cnh hoa khng cn ti thm,
ch cn nhng a hoa tht ti, trc khi
xu kt thnh trng hoa.
10

Tn gi Php Cu (Dharmatrta), mt
trong nhng v lun s ni ting ca b
phi Thuyt Nht Thit Hu B
Kashmir, c coi nh l ngi bin
tp thnh kinh Php C m chng ta c
mt bn dch Hn Tng. l kinh th
210 trong i Tng Tn Tu. u kinh c
ghi l kinh do tn gi Php Cu tuyn
chn.
Nu s ghi chp ng vi s thc, th
tn gi Php Cu l mt trong nhng nh
tuyn chn v bin tp cc kinh Php C.
Bi v khng phi ch c mt ngi lm
vic y. C nhng kinh Php C ch c
500 bi k tng, c nhng kinh c 700
bi, c kinh c 900 bi, v.v...
Kinh Php C trong Hn Tng c ti 39
phm vi 39 ti. Phm u l phm V
Thng, v c nhin ch chung ca tt
11

c cc bi k tng trong y l tnh v
thng ca vn vt. Phm ny c hai
mi mt bi k tng.
Phm th 12 c ti l Hoa Hng. Ta
hy c hai bi k u ca phm ny, bi
v hai bi y ni v chuyn xu kt trng
hoa v bin tp Php C:
1. Ai l ngi tuyn chn c cc ci,
b i cc vng t ngc m ch gi li cc
tng tri? Ai l ngi c th tuyn chn
c Php C nh mt k chuyn nghip
c ti chn hoa v kt li thnh trng
hoa?
2. Mt ngi ang thc tp tu hc th c
th tuyn chn c cc ci, b i cc
vng t ngc m ch gi li cc tng tri,
c th ni Php C, c th hi c
nhng a hoa c hnh.
12

i vo kinh tng cng nh i thm him
cc tng tri: bit bao nhiu a hoa tuyt
vi ca diu php m ta c th khm ph
trong kho tng ca th gii y. Phi c tu
c hc tht s th ta mi c kh nng
khm ph v nhn din c nhng chu
bu y, thu nht, c kt v hin tng
cho th gian. Ta khng cn c php thn
thng mi i vo c cc ci tri kia
lm cng vic gim st v chn lc. Ta
ch cn l ngi c tht tu tht hc. Tn
gi Php Cu tin rng mnh lm c
cng vic tuyn chn Php C ti v mnh
c tht tu tht hc. V nu ai c tht tu
tht hc cng u lm c vic y, ngha
l c kh nng ging dy Php C v gt
hi c nhng a hoa tu gic v c
hnh kt li thnh nhng trng hoa.
13

c hai bi k u ny ca phm Hoa
Hng ta thy c c khim cung ca
tn gi Php Cu. Nhiu ngi ni l
mun c i Tng Kinh, ang c i
Tng Kinh hay c i Tng Kinh.
Nhng c my ngi i vo trong i
Tng m khng lc ng, m khng bit
mnh ang v tr no trong ci i dng
mng mnh y?
Kinh Php C c lu hnh rng ri
Vit Nam ngy nay l kinh Php C ca
tng Pali. Kinh ny ch c 26 phm mang
26 ti, ch khng phi c ti 39 phm
nh kinh Php C trong tng Hn. Nhng
ni dung ca 26 phm gn ging nhau
qu, k c tn cc phm, cho n ni c
nhiu hc gi cho rng kinh Php C
trong tng Hn c dch t kinh Php
C trong tng Pali. Nhng tm hiu chi
14

tit, ta c th ni rng c hai kinh u c
th c pht xut t mt nguyn bn
Prakrit. C th l nguyn bn ny thuc
v Hu B hay Ca Dip Di B, hoc mt
b phi khc c mt min Bc n .
Kinh Php C tng Hn c mt bi ta c
th cung cp cho chng ta mt t thng tin
rt qu bu. Nh bi ta ny m ta bit
ngi dch kinh tn l Trc Tng Dim,
ting Phn th rt gii nhng vn ling
ting Hn th cn t. V ny cng vi
mt v khc, tn l Duy K Nan, t n
qua ti V Xng vo nm th ba ca
nin hiu Hong V, tc l nm 224 ca
k nguyn Ty Lch. H c em theo mt
nguyn bn ting Phn ca kinh Php C
c 500 bi k tng.
Ngi vit bi ta ny l c s Chi
Khim, v tng l gio s dy km cho
15

hong thi t Tn Lng nc ng Ng
cho n nm 252, khi ph hong l Ng
Tn Quyn bng. Chi Khim trc
dch c rt nhiu kinh t ting Phn ra
ting Hn. Sch Cao Tng Truyn ni ng
dch c 49 b kinh, trong khi sch
Lch i Tam Bo K ni ng dch
c ti 129 b. Cng trnh phin dch
ny chc hn c ng thc hin mt
phn nh V Xng v mt phn ln
Kin Nghip, th nc ng Ng,
trong khi ng c vua Ng Tn Quyn
mi dy cho thi t. Trc , ngha l
khi nh Hu Hn cha sp , ng c tr
H Nam. ng l ngi nc Nhc Chi
(Indo-Scythe) cng vi thn tc di c qua
nc Hn hi cn rt tr, c th hi mi
mi tui, hiu ti su th ting. ng
c theo hc vi thy Chi Lng, thy
ny l t ca thy Chi Lu Ca Sm
16

(Locasema), mt dch gi kinh Pht ni
ting t Hn. Chi Lu Ca Sm, Chi
Lng v Chi Khim u l nhng nh tr
thc thng thng c gc gc nc Nhc
Chi, v c ngi ng thi ca ngi l
Tam Chi (ba v hc gi uyn thm gc
nc Nhc Chi). Chi Khim cn c ca
tng l Tr Nang, c ngha l mt ci ti
kin thc. Sau ngy sp ca nh Hn,
Chi Khim chy lon v V Xng,
sau mi c vua Tn Quyn mi dy
thi t.
Bi ta Kinh Php C do Chi Khim vit
cho bit rng hai v Duy K Nan v Trc
Tng Dim t n ti V Xng
vi nguyn bn kinh Php C bng ting
Phn v ng c gp hai v ny y.
Cc v ny ti Lc Dng trc, nhng
v thi th lon lc, nh Hn sp cho
17

nn mi di tn vo V Xng. Hi
Ng Tn Quyn cha xng , nhng
min Giang ng do ng kim sot tng
i c an ninh. Chi Khim cng ang t
nn y v hai bn c c hi gp
nhau. Nm cc v gp nhau l nm 224,
hai nm sau ngy nh Hn chnh thc sp
. Nh Hn sp th c ba nc c
thnh lp: Bc Ngy, Ty Thc v ng
Ng. Bi ta cho bit l chnh c s Chi
Khim ngh thy Trc Tng Dim
dch kinh Php C t ting Phn ra ting
Hn v thy Tng Dim nhn li.
Bi ta cho bit rng tuy thy Tng
Dim rt gii v ting Phn nhng ting
Hn cn km. Nu Chi Khim lc
l mt dch gi xut sc tng dch c
nhiu kinh t Phn ra Hn th ti sao
khng t nguyn dch ly m phi nh
18

thy Tng Dim dch? Ch c mt cu
tr li: hi , ting Phn ca Chi Khim
cn yu, v Chi Khim cha bt u s
nghip dch thut ca mnh. Bi ta cn
cho bit c nhiu ch kh dch, cho nn
bn dch khng c c nhng on kh
dch y, v do c nhng ri rng
ng tic.
Hi y, c s Chi Khim sut sot 30 tui,
v ni ting l vn hay ch tt. Ngi
trong hi ng phin dch, ng c ni ln
s khng hi lng ca ng, nhng cc v
trong ban phin dch, trong c Duy K
Nan v Trc Tng Dim ni rng khng
cn vn hay, ch cn lt c chnh ca
Kinh l c ri. C s Chi Khim ngi
trong ban dch thut, ghi xung nhng
cu c thy Tng Dim c ra
bng ting Hn, v ha s nguyn nh
19

vy m khng trau chut. Duy K Nan
cng c ngi , h lp tuy ln hn thy
Tng Dim, nhng vn ling ting Hn
cn qu t nn cng ch ng gp bng s
c mt ca mnh.
C th v l do y m c s Chi Khim t
bt u n lc hc ting Phn cho
gii t mnh trc tip dch kinh. ng l
ngi thng minh v c khiu vn chng
ngn ng, bit c ti su th ting,
thnh ra hc rt nhanh. Sau ng mi
bt u s nghip dch kinh ca mnh.
Trc khi vo V Xng, ng cng
tng c hc ting Phn v kinh in t
thy Chi Lng, t ca dch gi lng
danh Chi Lu Ca Sm.
Theo bi ta, Chi Khim c dp gp li
thy Tng Dim mt ln th hai cht
vn v nhng im cha r trong bn
20

dch Php C, v c thy ny trao thm
cho nhiu ti liu ting Phn, cng cng
mt ti Php C. Vi nhng ti liu
ny, Chi Khim dng thm c 13
chng mi na ca Kinh Php C, v
nhng chng ny, mt s c t trc
cc chng c sn, mt s c t sau
cc chng c sn. Nhng chng t
pha trc c tnh cht ca vn hc Pht
gio Hu B min Bc, v nhng chng
t pha sau li c tnh cht ca vn hc
Pht gio Thng Ta B min Nam.
Mi ba chng mi ny khng c mt
trong kinh bn Php C ting Pali. Chc
chn rng sau ny khi vn ling ting
Phn vng chc, c s Chi Khim
trng tu li bn dch ca Tng Dim, v
v vy ta thy vn chng ca Kinh Php
C tng Hn kh in nh, khng phi th
21

vn chng ca ngi mi hc ting Hn
vi ba nm. Hai v Duy K Nan v Tng
Dim ti V Xng nm 224 v c l ba
bn nm sau thy Tng Dim mi c
tm ting Hn nhn li Chi Khim
khi s dch kinh Php C.
Kinh Php C trong Hn tng c ghi dng
ch: Kinh ny do cc v Duy K Nan v.v
phin dch. Theo tinh thn ca bi ta th
chnh Tng Dim cm bn ting Phn
c ra ting Hn v Chi Khim ghi chp
xung. Duy K Nan ch ngi ym tr
v chng minh, bi v ng l bc trng
thng. Ch vn vn (ng) c ngha l
cng vi Duy K Nan c nhng v khc
ng gp vo vic phin dch, trong c
Tng Dim v c c s Chi Khim. Chc
chn l c s Chi Khim, sau khi gii
ting Phn, dy cng duyt li bn dch
22

v cho n tr thnh mt dch bn c gi tr
v c hai mt vn chng v ngha l. Bi
ta ny khng c t u kinh m
c t gia quyn thng v quyn
h, v khng mang ch k ca Chi
Khim: s kin ny cng ni ln c
c khim cung ca v c s bc hc ny.
Lon lc gy nn do s sp ca nh
Hn xy ra vo khong nm 220. Chi
Khim cng nh nhiu nh tr thc khc
Lc Dng chy v min Nam t nn.
C nhiu nh tr thc chy lon v vo tn
t Giao Chu, trong c Mu T, sau
ny l tc gi ca L Hoc Lun, tc
phm v Pht gio u tin vit bng
ting Hn v sng tc ti Giao Chu.
Nhng cng s vin ca thin s An Th
Cao nh B Nghip v Trn Tu cng
chy nn v tn Giao Chu v tham d
23

vo trong ban phin dch kinh in ca
thy Tng Hi hi ang ch tr trung
tm Pht gio Luy Lu Giao Chu.
C s Chi Khim ch chy vo ti V
Xng. V gp hai v Duy K Nan v
Tng Dim y. Mi ti nm 229 Ng
Tn Quyn mi xng , trc ht V
Xng, ly quc hiu l Ng, v mi ti
nm 238 mi di v Kin Nghip. V
Xng tc l thnh Kinh Chu tnh H
Bc, cn Kin Nghip l tn mi ca
thnh Mt Lng Dng Chu, tnh
Giang T. Tn Kin Nghip l do vua Tn
Quyn t. C l Chi Khim c vua
Tn Quyn mi dy cho thi t l Tn
Lng ngay t lc kinh nc Ng cn
t V Xng. Km cho hong thi t
hc li c nhiu nh tr thc khc trong
c hc gi Vi Diu, tn t l Vi Chiu. V
24

Chi Khim l ngi nc ngoi nn
khng c chnh thc ghi tn trong Ng
S.
Trong s cc kinh in do Chi Khim
phin dch c nhng kinh in i Tha
nh kinh Duy Ma Ct, kinh i Bt Nit
Bn, kinh Bt Nh (i Minh Kinh),
cng c nhng kinh nguyn th nh kinh
Php C v kinh Ngha Tc. iu cn ghi
nh l hi y t liu ca c hai truyn
thng u c mt.
Sch Cao Tng Truyn ca thin s Hu
Ho cho bit l thy Tng Hi t Giao
Chu ti kinh Kin Nghip ca nc
ng Ng vo nm 247, nm th mi
ca nin hiu Xch . Lc vua Tn
Quyn ngi c 18 nm, v chc
rng trong mi tm nm ny c s Chi
Khim c c hi dch c nhiu kinh
25

in ti Kin Nghip. Sch Cao Tng
Truyn cng cho bit l khi thin s Tng
Hi bc chn n ng Ng (min
Giang T) th l ln u tin vng
quc ng Ng thy c hnh dng mt
v sa mn. Nh vy cng c ngha l lc
by gi cc v Duy K Nan v Tng
Dim cha n , hoc cha c mt
. C th hai v ny ch n V Chu v
li V Chu. Cng c th hai v ny
khng phi l ngi xut gia, m ch l
nhng v c s nh Chi Khim. Hai ci tn
Duy K Nan (Vighna) v Tng Dim
(sch Cao Tng Truyn ni Tng Dim
cn c tn khc l Lut Dim) cng
khng c dng dp ca nhng php danh
ca ngi xut gia.
Cao Tng Truyn cho bit rng Chi
Khim (hiu Cung Minh) l ngi hc
26

rng, bit nhiu, ni c su th ting,
ngi cao, gy m hi en. Trong hai
mt, trng trng th ln m con ngi th
mu vng. Tuy ngi mnh khnh nhng
l mt ci ti hiu bit, ngi ng
thi hay ni nh th. Vua Tn Quyn
nghe ting mi mi n km dy cho thi
t. Thi t tn l Tn Lng.
Sch Cao Tng Truyn ni rng khi Tng
Hi ti Kin Nghip, vic u tin m
thin s lm l dng mt mi l, t ln
mt tng Bt v bt u thc tp thin
hnh. y l ln u tin nc Ng
xut hin mt v sa mn, sch Cao Tng
Truyn vit. Vua Tn Quyn nghe ni,
vi n, t ra nhiu th thch v cui
cng tun phc, gip thy Tng Hi lp
nn ngi cha u tin nc Ng, gi l
cha Kin S, v cho xy bo thp bn
27

cnh. Khu xy ct y c gi l Trung
Tm Pht gio (Pht L).
Chc chn l c s Chi Khim ng
gp mt phn quan trng vo vic ym tr
xy dng Trung Tm Pht Gio ny, bi
v ng ang c vua Tn Quyn tin
tng, giao cho cng vic dy d thi t.
V t nm 247 tr i cho n khi vua Tn
Quyn bng (252), thy Tng Hi v c s
Chi Khim c c hi lm vic dch
thut vi nhau trong mt khung cnh rt
thun li l cha Kin S, l Trung Tm
Pht Gio Pht L.
Cc hc gi ai cng cng nhn l vn
phong ca c hai v ny u rt in nh.
H c can m s dng cc danh t
Khng gio v Lo gio c sn dch
nhng danh t Pht hc, tm cch dch
ngha ch khng chu ch chp nhn phin
28

m, tr nhng danh t kh dch nht.
Nc Ng ch cng thnh trong thi gian
vua Tn Quyn tr v. Sau khi vua bng
(252) th quyn thn chng i ln nhau
lm cho ni b suy yu. Thi t Tn
Lng ln ngi, khng sc tr v. C s
Chi Khim b vo ni Khung i (Long
Sn) tnh tu. Tn Hu (Cnh ) ln
ngi cho n nm 264 th bng v Tn
Ho ln k v. Vua Tn Ho tnh tnh
nng ny, bo ng, git hi nhiu v
trung thn. Nghe li dm pha, Tn Ho
mun n p Pht gio v trit tiu cha
Kin S. Nhng vi c v phong thi
bt bo ng ca mnh, thy Tng Hi
cm ha c vua Tn Ho v cui cng
vua ny chu quy y v th tr nm gii.
Trong khi c s Chi Khim b vo ni n
tu th thin s Tng Hi vn tip tc ch
tr Trung tm Pht gio Kin S, t chc
29

i gii n thu nhn t ngi Ng
xut gia, v lm cho o Bt tr nn hng
thnh min Giang T. t chc nhng
gii n truyn gii nh th, chc hn
thin s cho mi cc v cao tng
Giao Chu ti thnh lp hi ng
truyn gii c tam s v tht chng.
C hai v Tng Hi v Chi Khim ng
gp ng k v mt nghi thc hnh tr v
tn tng. Chi Khim son c Phm
Bi Tam Kh v Tn B Tt Lin C cn
c trn V Lng Th Kinh v Thi T
Thy ng Bn Khi Kinh. Tng Hi cng
son c nhng iu tn tng rt trong
sng p v cm ng c lng ngi
gi l N Hon Phm Bi.
Ta bit bi ta kinh An Ban Th
c thin s Tng Hi vit ti Luy Lu,
nhng ta khng bit Lc Tp Kinh
30

c dch Luy Lu hay Kin Nghip.
C mt kinh do Chi Khim dch c
a vo phn cui ca Lc Tp Kinh,
l kinh Knh Din Vng. iu cho
ta thy ci giao tnh mt thit gia hai v
hc gi. Chc chn l thy Tng Hi s
dng kinh Php C v cc kinh khc do
c s Chi Khim dch ging dy cho
chng ti cha Kin S.
Hi bn b kinh A Hm cn cha
c dch ra ting Hn. Nhng t ng m
cc v Chi Khim v Tng Hi s dng
ng gp rt nhiu cho cng trnh phin
dch cc kinh A Hm trong nhng th k
k tip.
Nm 280, vo thng t, vua Tn Ho ra
u hng nh Tn. Thng chn nm y
thin s Tng Hi vin tch. Vy l v
31

thin s gc Vit ny hnh ha tt c
c 31 nm nc ng Ng.
u nm nay khi phin dch xong kinh
Ngha Tc, ti bt u dch kinh Php C
v khm ph ra rng c s Chi Khim
cng ng mt vai tr quan trng trong
vic cm bt v bin tp trong y. Nh
ni u bi ny, kinh Php C ch Hn
c ti mi ba phm m kinh Php C
ch Pali khng c. l do cng trnh
ca c s Chi Khim. Nhng phm nh
phm V Thng hay Nit Bn u
khng c trong kinh Php C ting Pali,
trong khi cc ti y rt quan trng. Cc
phm khng c trong bn Pali l: V
Thng, Gio Hc, a Vn, M Tn, Ph
Gii, Duy Nim, T Nhn, Ngn Ng,
Li Dng, N Hon, Sinh T, o Li
v Ct Tng. Ct Tng, phm cht, l
32

mt kinh rt ph bin cc nc Pht
gio Nam phng, thng c cc Pht
t ti gia hc thuc lng. So vi bn ting
Pali, th trong bn ting Hn, tm phm
u trong s mi ba phm va nu tn
c ln u, v nm phm cn li
c t cui. Nhng t liu m c s
Chi Khim s dng lm ra mi ba
phm y c thy Tng Dim cung cp
m cng c th c thy Tng Hi
cung cp. Trong bi ta kinh Php C
Hn Tng, tuy khng c tn ngi ta
u bi hay cui bi, nhng cn c trn
ni dung ta bit c s Chi Khim l tc
gi. c cu: Khi nghe Khim ti ni
rng li dch cn cha c thun nh th
thy Duy K Nan ni rng Bt ch cn
nng vo ngha ch khng cn ti
t im vn hoa (S Khim k vi t bt
nh Duy K Nan vit Pht ngn y k
33

ngha bt dng tit), ta bit ngi vit ta
l Chi Khim. on sau ng li vit: Hi
tng vim lai, cnh tng nc vn to th
k bi, phc c thp tam phm. Ch
Vim y chc l do ch Dim vit lm,
cho nn ai cng c l Dim, v ai cng
dch l gp Tng Dim ti (Gp
Tng Dim ti, ti li c dp cht vn
thm. Nhn c hi y ti li nhn c
thm mt s cc bi k na cho nn gp
c thm mi ba phm mi vo). Ti
thy dch hi tng dim lai l gp
Tng Dim ti th c ci g khng n.
Trc ni khi Tng Dim ti V
Xng, mnh c gp v yu cu
Tng Dim dch Kinh Php C ri m.
Nu ln ny gp na th khng phi l ln
gp u. Cho nn ch lai khng th dch
l ti m phi dch l tr li. Theo ti th
ch Hi y c ngha l Tng Hi, cng
34

nh ch Khim pha trn c ngha l Chi
Khim. V ti ngh rng mnh c th dch
hi tng dim lai l khi thy Tng Hi
a ng Dim ti li (ch tng cng c
ngha l em). iu ny c ngha l thy
Tng Hi c c hi gp hai v Duy K
Nan v Tng Dim Kin Nghip trong
thi gian sau khi cha Kin S c
kin lp, v t liu a ra k ny l do c
hai thy Tng Dim v Tng Hi cung
cp. Rt c th thy Tng Hi mi hai
v tham d vo hi ng truyn gii u
tin t chc ti cha Kin S cho ngi
Ng c xut gia, bi v vo i Hn,
ngi Hn tc cha ai c php ct tc
lm sa mn.
Ti c tht nhiu hnh phc trong khi
dch kinh Php C ch Hn, tuy i khi
cng vp phi mt vi kh khn. Dch
35

kinh Php C cho ti nhiu cm hng. V
d khi dch n bi k th 17 trong phm
Phng Dt, tc l phm th 10:
Xut gia t khi cn tr tui m tu tp
theo gio php ca Bt mt cch y
th s chiu sng c cho th gian nh
mt mt trng trong bu tri khng my.
Nguyn vn ch Hn:
Thiu trng x gia
Thnh tu Pht gio
Th chiu th gian
Nh nguyt vn tiu
Trong chng th 34, phm Sa Mn,
bi k th 23 cng c hnh nh ca mt
vng mt tri:
Ngi xut gia d cn tr nhng ht lng
thc tp Pht php th cng ging nh
36

mt vng thi dng soi sng th gian
trong khung tri khng c my m.
Nguyn vn ch Hn:

Thng hu thiu hnh
ng Pht gio gii
Th chiu th gian
Nh nht v
Pha bn kinh bn ting Pali, ta c mt bi
k, cng trong phm Sa Mn, cng bi
th 23, m thay v mt tri, ta li thy mt
trng:
Yo have daharo bhikkhu
yujati buddhassane
So imam lokam pabhseti
abbh mutto va candim
Ti nh li hi Bt mi thnh o, i a
s ngi xut gia theo Ngi l ngi tr.
37

Ly cm hng bi k trn, bt u t
nm 2010 ti t php t cho nhng
ngi xut gia bng ch trng v tri.
Cc s c tr c nhng tn nh Chn
Trng Mi Su, Chn Trng Phng
Nam, Chn Trng Cha Xa, v.v v
cc s ch tr c nhng tn nh Chn
Tri Phng Bi, Chn Tri Thn Hu,
Chn Tri Huyn Thoi, v.v nh l
d mnh cn tr tui, nu mnh tu hc cho
tinh chuyn th cng s nh mt tri hay
mt trng, chiu sng c cho th gian.
Ti c dch cc bi k thnh vn xui
cho d hiu. Ngy xa vn hc Pht
gio, trong nhng th k u, l vn hc
truyn khu; thi k l phn d nh d
thuc cho nn trng tng (gi , gath,
thi k) l th ti c a chung nht. N
cng nh ca dao, d nh, d thuc. Nhng
38

by gi ta vit xung c ri th ta
cng c th ct gi lu di m khng s
qun, do ta khng hn phi dch thnh
thi k. Tuy nhin, nu c dp, ti cng s
ly ca vn xui dch li thnh thi k.
Ti vit bi ta ny cng ghi nh cng
n ch t lm mi cch cho Pht
php c truyn b rng ri v lu di v
sau, v cng nh v thin s Tng Hi
v c s Chi Khim
Ti c c hi ging c ba phm
trong kinh ny, l phm N Hon
(phm th 36), c ti t tn l Kinh
Rong Chi Tri Phng Ngoi, phm i
Dc (phm th 32), c ti t tn l
Kinh Chic Li i n, v phm Ct
Tng (phm th 39) m ti t tn l
Kinh im Lnh Ln Nht. C dp ti s
bnh gii tip. Xin mi cc v tng c
39

v thc tp kinh Php C dch t ting
Pali thng thc kinh vn ny dch t
ting Hn. S c nhng ci bt ng

40

KINH PHP C HN TNG

Kinh Qun Chiu V Thng
(Thin S Thch Nht Hnh dch t kinh
Php C trong Hn Tng) Kinh th 1
1. thc l mnh va ng dy th nn m
tm vui mng. Hy lng nghe nhng li
sau y ghi chp li gio l ca Bt.
2. Tt c cc hnhu v thng, tt c
u l nhng ci c hnh thnh v
u s phi suy yu. H c sinh l phi c
dit. Vt thot c ci sinh ci dit y
l hnh phc ln.
3. Nh ngi th gm s dng khun v
t st nn ra cc vt dng, tt c
nhng g c to tc ra cui cng cng
u phi b h hoi. Mng sng con ngi
41

cng th.
4. Nh con sng chy xit, i m khng
tr li, mng sng con ngi cng nh
th, mt khi i qua th khng tr v, gi i
th khng tr tr li.
5. Nh k mc ng cm gy la b i n
c, ci gi v ci cht cng la mng sng
ca chng ta i v no cht.
6. Bt c ai, bt c l nam hay l n, bt
c thuc dng h no, trm ngn nh mt,
d c cht cha ti sn nhiu cch my
cng khng ai thot khi s suy tn.
7. Mi ngy mi m, sinh mng t gim
xung, tui th c tiu hao dn dn cho
n ht, nh nc cn trong h.
8. Ci cn d c di lu cch my cui
cng cng phi tr thnh ci ht, ci cao
tr thnh ci thp, ci phi hp i ti ci
ly tan, ci sinh a ti ci t.
9. Cc loi chng sanh thng xung t
42

vi nhau, do m mng sng b tan v,
ty theo hnh ng ca mnh m b sa a
hoc nhn chu tai ng hoc tha hng
phc bo.
10. Tui gi phi gnh chu au nhc, khi
cht, trc khi tm thc la b thn xc th
li b s tham tic gia nh rng buc nh
ni chn t ngc, nh vy th khng th
chm dt c lun hi trong th gian.
11. Thng bit bao nhiu! Khi tui gi
n, nhan sc bin i, suy tn, t c iu
nh , tui gi ch thy dm chn ti ch.
12. D c sng ti mt trm tui ri cng
phi cht, tui gi hay tr nn ngn ngm,
bnh tt lin min cho n ht i.
13. Ngy hm nay qua, mng sng
theo m rt ngn li, tnh trng ging
tnh trng con c thiu nc, cn c ci
vui g?
14. Tui gi th nhan sc tn phai, bnh tt
43

hy hoi c th, hnh hi suy yu h nt,
tt nhin phi cht.
15. Thn ny cn c s dng nh th
no? T chy ra nhng cht bt tnh, b
bnh tt a vo tnh trng khn n. Ci
nn gi v cht lun lun c .
16. C mc phng tng trong vng tham
dc th nhng iu tri vi o l cng
ngy cng dn cha thm. Cha tng thy
ci nghe v s v thng bin thin ca
vn php cho nn ngi ta khng bit l
th mng cng v thng.
17. D c con chu, d c cha anh y
i na th khi thn cht n mi, khng
ngi thn no c th nng ta gip gi
mnh li.
18. m ngy kiu mn, li bing, cho
n gi ri vn cn gi thi dm dt, c
ca m khng chu chia s cho k thiu
thn, chng bit vng lm theo li Bt
44

dy, chnh nhng ci thi xu c ny s
lm hi chnh mnh.
19. D c i trn ti mt a phng no
i na, trn khng trung, di y bin
hay trong hc ni cng khng th no
thot c ci cht.
20. S vic xy ra nh xy ra trong
hin ti, l do t ta gy ra, s vic s xy
ra trong tng lai cng th, l do t ta c.
Con ngi lm vo tnh trng nhiu lon
thm thng nh th cho nn c phi mi
mi i ti vi ni lo u v ci gi v ci
cht.
21. Bit c nh th ta phi cng quyt
t thanh tnh ha thn tm v lm kh cn
cht liu lun hi. V kht s lm c
nh vy mi mong thot c vng vy
ca binh i ma vng v vt thot
c li sinh t.
45

V thng phm Php C kinh nht

Bi k 1
Thy min gii ng
Nghi hoan h t
Thnh ng s thuyt
Son k Pht ngn
Bi k 2
S hnh phi thng
V hng suy Php
Phu sanh trip t
Th dit vi lc
Bi k 3
Th nh o gia
Duyn thc tc kh
46

Nht thit yu hoi
Nhn mng dic nhin

Bi k 4
Nh h s lu
Vng nhi bt phn
Nhn mng nh th
Th gi bt hon
Bi k 5
Th nhn thao trng
Hnh mc thc ngu
Lo t do nhin
Dic dng mng kh
Bi k 6
Thin bch phi nht
Tc tnh nam n
47

Tr t ti sn
V bt suy tang
Bi k 7
Sanh gi nht d
Mng t cng tc
Th chi tiu tn
Nh hunh xuyn thy
Bi k 8
Thng gi giai tn
Cao gi dic a
Hp hi hu ly
Sanh gi hu t
Bi k 9
Chng sanh tng khc
D tang k mng
48

Ty hnh s a
T th ng phc
Bi k 10
Lo kin kh thng
T tc kh
Lc gia phc ngc
Tham th bt on
Bi k 11
t ta lo ch
Sc bin tc mo
Thiu thi nh
Lo kin o t
Bi k 12
Tuy th bch tu
Dic t qu kh
Vi lo s ym
Bnh iu ch t
49

Bi k 13
Th nht d qu
Mng tc ty gim
Nh thiu thy ng
T hu h lc
Bi k 14
Lo tc sc suy
S bnh t hoi
Hnh bi h h
Mng chung t nhin
Bi k 15
Th thn h dng
Hng lu x x
Vi bnh s khn
Hu lo t hon
Bi k 16
Th dc t t
50

Phi php th tng
Bt kin vn bin
Th mng v thng
Bi k 17
Phi hu t th
Dic phi ph huynh
Vi t s bch
V thn kh h
Bi k 18
Tr d mn na
Lo bt ch dm
Hu ti bt th
Bt th Pht ngn
Hu th t t
Vi t xm khi
Bi k 19
Phi khng phi hi trung
51

Phi nhp sn thch gian
V hu a phng s
Thot chi bt th t
Bi k 20
Th v th ng tc
ng tc lnh tr th
Nhn vi th to nhiu
L tin lo t u
Bi k 21
Tri th nng t tnh
Nh th kin sanh tn
T-kheo ym ma binh
Tng sanh t c

52

KINH PHP C HN TNG

Kinh Rong Chi Tri Phng Ngoi
Dch t Phm N Hon th 36 trong Kinh
Php C Hn tng

Kinh Rong Chi Tri Phng Ngoi l
mt phm ca Kinh Php C Hn tng
c tn l N Hon Phm. N Hon l
Nit Bn (Nirvana, Nibbana). Trong bn
dch, c ch tri phng ngoi. Tri
phng ngoi l ci khng gian vt ra
ngoi khng gian, ch Hn gi l thin
ngoi thin hay phng ngoi phng.
Phng l khng gian, phng ngoi l
ngoi khng gian, ngha l khng gian
nm ngoi khng gian. Rong chi tri
53

phng ngoi l i chi trong th gii
khng gian ngoi khng gian. Trong
khng gian ny khng c sinh, khng c
dit, khng c ti, khng c i, khng c
cn, khng c mt, khng c ta, khng c
ngi, khng c s phn bit k th.
Khng gian bao la v cng, gi l Nit
Bn.
1.
Nhn l bin php hay nht t bo h
Nit bn l ci m Bt khen ngi l cao
p nht.
Bung b np sng trn tc, sng i
phm hnh, khng phm gii,
Lm lng du c tm , th khng c g
c th xm phm c n mnh.
2.
Khng bnh l ci li tc ln nht
Tri tc l ci giu c to nht
54

Trung thc l ngi bn tt nht
Nit bn l ci hnh phc cao nht.
3.
i l ci bnh kh chu ng nht
Tm hnh l ci gy kh au nhiu nht
C nhn vo s thc m tm hiu
Th Nit bn l ci lc th ln nht.
4.
i, t ngi c i trn no thin,
Trong khi y, k i trn ng c th
nhiu.
C nhn vo s thc m tm hiu
Th Nit bn l ni an ton nht.
5.
Cc ci tri do to tc nhn lnh m mnh
c sinh ln,
Cc c o cng do c nhn m mnh b
a xung
55

Nit bn cng nh th
Do nhn duyn tu tp m c Nit bn.
6.
Hu nai nng ng qu
Chim chc nng tri my
S vt nng phn bit m biu hin
Cc bc chn nhn nng vo Nit bn
sng thnh thi.

7.
Thy c ci khng trc, khng sau
Khng l, khng khng l
Ci l v c
Cng l ci khng th t duy c.
8.
Tm kh thy, nhng thi quen c th
nhn ra,
K nhn din c dc thy c y
rng
56

Khng tm th vui trong dc lc th trnh
c mi th kh
V i dc lun lun lm tng trng nim
au.
9.
Sng sut, khng cho tm b nhim
Mt khi c thanh tnh ha th ch
ng c mi dc .
Lc y khng cn phi tip cn vi th
gii au kh na
Tuy rng thy th vn thy, nghe th vn
nghe,
Nh th vn nh, v bit th vn bit.
10.
t c ci v trc v v phn bit,
Mt khi bung b c mi nim ri th
s vo c ci y
Vt thng c nim v ng,
iu phc c cc tm hnh c tc dng
57

gy au nhc
V dt b c hon ton ci tp kh nhn
thc phn bit k th, th kh au khng
cn.
11.
trong hon cnh ng m gi c tm
thanh h th vn l tnh
Trong ci ng, khng tip cn c Nit
bn, cng khng c an lc.
nim v ci vui v ci kh vt qua
ri th mi thc s c ci tch tnh
Vt qua c ci nim tch tnh th s
khng cn ci qua li na.
12.
Ci qua li ht, th ci sinh t cng ht
Sinh t ht th lm g cn phn bit ci
ny ci kia ?
Ci ny v ci kia, c hai nim u
chm dt
58

Ci tch dit tuyt i l ci vng mt ca
cnh gii au kh.
13.
V t khu v c nim v hu nn thy
c thi gian v khng gian
V ci hu y cho nn mi c hnh ng
to tc
Ci nim hu v sinh ra ci hu v
Nu khng c ci tc th lm g c ci s
tc ?
14.
Ch khi t c v nim
Mi c th ti c Nit bn
Nu l v sinh th khng cn hu na
Lc y khng cn tc, cng khng cn
hnh.
15.
Thy c sinh, c hu, c tc, c hnh
59

L cha t ti ch thit yu
Nu hiu c th no l bt sinh
Th khng thy cn hu cng khng cn
nhu yu tc v hnh.
16.
V hu nn mi phi c sinh
V v sinh cho nn hu li tip tc
C tc, c hnh, th t ri li sinh
l cnh ca sinh t m ra, a n
s pht khi ca cc php.
17.
Ci g cng do thc n m tn ti
Ngay c ci bun, ci vui cng phi cn
thc n mi c
Nu ci cht liu thit yu y khng cn
Th khng cn du vt no ca hnh m
mnh c th nhn din.
60

18.
Nu kh au ht v cc hnh dit
Th hnh phc s c mt mt cch lng l,
v s c bnh an
V t kheo t bit mnh l ai
Th khng cn phi tm i vo mt ci
no na.
19. Khng i vo ci h khng
Khng c ci ni i vo i vo
Khng i vo tng hay v tng
Khng i vo i ny hay i sau.
20.
Cng khng c tri gic nim v mt tri
v mt trng ang c mt
Khng i cng khng li
Khng c mt ci ng i v v
Th khng c ci i v ci v.
61

21.
Ni khng c ci mt i cng khng c
ci cn sinh ra
Ni y l Nit bn.
Nh th th c i tng tri gic hay
khng c i tng tri gic
Bn cht ca ci kh v ci vui, mnh
hiu thu.
22.
Ci mnh thy mnh khng cn s hi na
Khng cn nghi ng g na v ngn t
hay khng ngn t
Mi tn bn ri c ci hu ri
Th khi gp k ngu mui khng cn din
by g na c.
23.
l ci lc th nht
Con ng tch dit ny khng c g cao
hn
62

Lc by gi mnh c kh nng nhn chu
c, tm mnh cng nh t
V ci hnh nhn cng nh mt thnh
quch.
24.
Thanh tnh nh nc trong khng cn
cht cu u
Ht cht liu lun hi (s sinh) th khng
tip nhn ci kia na
Ci thng v ci li khng cn lm tiu
chun i theo
Bi v d c thng c li nhng ci kh
vn cn .
25.
Ch nn t cu ci thng li v Php
c php thng th khng cn s sinh
Ht s sinh ri th khng to tc thm na
Mun khng cn lun hi th ng nn c
nhng hnh ng phng ng.
63

26.
Ht ging mt khi b t chy ri th
khng sinh li
Tm dng li ri th cng nh la
tt
Chn dm cn l mt bin u
Ti sao li i tm lc th ni y?
27.
Tuy pha trn kia c nhng ci tri
Nhng cng khng u bng Nit bn
c nht thit tr th ct b c tt c
Ta khng cn vng mc na vo th
gian.
28.
Bung b ht, qua b dit
Trong cc con ng, y l con ng
p nht
Bt din by php chn
K c tr v c dng c th lm theo.
64

29.
Sng phm hnh, khng mt vt nh
T bit mnh, vt thi gian, t an n
Trong np sng tu tp, trc ht l xa lnh
i dc
Phi t trang b mnh bng gii lut ca
Bt ngay t by gi.
30.
Dit phin no, thot ra khi th gii h
ly
D nh con chim ct cnh bay ln khng
trung
Nu hiu c php c ny
Th hy em ht lng m i ti trn con
ng o.
31.
l con ng vt qua b sinh t
a ti ch chm dt kh au hon nn
Trong o php, khng cn s phn bit
65

thn s
Khng cn hi ai c th lc nhiu, ai
khng c th lc.
32.
Quan trng nht l ng bm vo tri gic
Khi c hai ci ct v m u thanh tnh
Th bc thng tr khng cn b kt vo
ci hnh hi d tan v ny
V thy n l mt ci g khng chc tht.
33.
Hnh hi ny em li kh ly nhiu m an
vui t
Trong chn k h, khng mt k h no
thanh khit
Ngi c tr tu bit b nguy, gi an
Chm dt ba hoa, trt c mi kh nn.
34.
Thn ny mt khi hy hoi s tr thnh
66

tro bi
K c tu bit bung b khng bm vu
Qun chiu thy c thn ny l mt
cng c mang theo nhiu h ly
Th sinh lo bnh t s khng cn l
chuyn au bun.
35.
Bung b c cu u, i trn ng
thanh tnh
Th c th t ti ci an tnh ln
Nng tu gic, b t kin
Khng tip nhn g na th t c ti
lu tn.
36.
Sng thanh tnh, vt thot c thi
gian,
Th c hai gii thin nhn u nghing
mnh knh n.
67

(Tng ch Hn: kinh Php C CTT:
210 - phm 36: N hon - Thy Lng Mai
dch t Hn tng sang quc ng)
__________________________________
_

N hon phm, Php C Kinh, tam
thp lc tam thp hu lc chng

n hon phm git o i
quyim tch dit sanh t y

01

68

nhn vi ti t th
n hon Pht xng thng
x gia bt phm gii
tc tm v s hi
02

v bnh ti li
tri tc ti ph
hu vi ti hu
n hon ti khoi
03

69

c vi i bnh
hnh vi ti kh
d tri th
n hon ti lc
04

thiu vng thin o
th c o a
nh tri th
n hon ti an
05

70

tng nhn sanh thin
tng nhn a c
do nhn n hon
s duyn dic nhin
06

mi lc y d
iu y h khng
Php quy k bo
chn nhn quy dit
07

71

thy v nh bt
thy bt nh v
th vi v c
dic v hu t
08

tm nan kin tp kh
gic dc gi ni c kin
v s lc vi kh t
ti i dc vi tng thng
09

72

minh bt thanh tnh nng ng
v s cn vi kh t
kin hu kin vn hu vn
nim hu nim thc hu thc
10

V Trc dic v thc
nht thit x vi c t
tr thn tng dit thng hnh
thc d tn vi kh cnh
11

73

y tc ng h tc tnh
ng phi cn phi hu lc
lc v cn vi c tch
tch d tch d vng lai
12

lai vng tuyt v sanh t
sanh t on v th b
th b on vi lng dit
dit v d vi kh tr
13

74

T-kheo hu th sanh
hu hu hu tc hnh
hu v sanh v hu
v tc v s hnh

14

phu duy v nim gi
vi nng c t tr
v sanh v phc hu
v tc v hnh x

15
75

sanh hu tc hnh gi
th vi bt c yu
nhc d gii bt sanh
bt hu bt tc hnh

16

tc sanh hu c yu
tng sanh hu d khi
tc hnh tr t sanh
vi khai vi php qu

76

17

tng thc nhn duyn hu
tng thc tr u lc
nhi th yu dit gi
v phc nim hnh tch

18

ch kh Php d tn
hnh dit trm nhin an
T-kheo ng d tri
v phc ch nhp a
77

19

v hu h khng nhp
v ch nhp dng nhp
v tng bt tng nhp
v kim th hu th

20

dic v nht nguyt tng
v vng v s huyn
ng d v vng phn
78

bt kh nhi bt-lai

21

bt mt bt phc sanh
th t vi n hon
nh th tng v tng
kh lc vi d gii
22

s kin bt phc khng
v ngn ngn v nghi
79

on hu chi x tin
cu ngu v s y

23

th vi nht khoi
th o tch v thng
th nhc tm nh a
hnh nhn nh mn quc

24

80

tnh nh thy v cu
sanh tn v b th
li thng bt tc th
tuy thng do phc kh

25

ng t cu kh thng
d thng v s sanh
tt c bt to tn
ym thai v dm hnh

26.

81

chng tiu bt phc sanh
tn nh ha dit
bo thai vi u hi
h vi lc dm hnh

27

tuy thng hu thin x
giai mc nh n hon
tt tri nht thit on
bt phc trc th gian

28

82

kh nh dit
chng o trung t thng
Pht d hin Php
tr dng nng phng tr

29

hnh tnh v h u
t tri th an
o v tin vin dc
to phc Pht gio gii

30

83

dit c cc c t
dch nh iu th khng
nhc d gii Php c
ch tm th o hnh

31

th sanh t ngn
kh tn nhi v hon
o php v thn s
chnh bt vn luy cng

32
84

yu ti v thc tng
kt gii vi thanh tnh
thng tr ym h thn
nguy thy phi tht chn

33

kh a nhi lc thiu
cu khng v nht tnh
tu d nguy mu an
kh y thot chng nn

85

34

hnh h tiu vi mt
tu kin x bt tham
qun thn vi kh kh
sanh lo bnh v thng

35

kh cu hnh thanh tnh
kh d hoch i An
y tu d khc t
bt th lu c tn
86

36

hnh tnh tr th
Thin Nhn mc bt l.

87

KINH PHP C HN TNG

Kinh chic li i n
Kinh Php C (210) Phm i Dc
Chng 32
Thy Nht Hnh dch sang vit ng

i dc phm Php C Kinh tam
thp nh tam thp hu nh chng

i dc phm gi tin dm n i th nhn
vi th thnh sanh tai hi

1.
88

tm phng ti dm hnh
dc i tng chi iu
phn b sanh s thnh
siu dc tham qu hu
Tm i v hng i dc th cy i dc
s m chi tr nhnh rt mau.
Tm phn tn v i tng i dc s
lm cho la i dc bng chy trong ta.
K i tm i dc cng ging nh mt
con vn chuyn cnh tm tri, t cnh
ny sang cnh khc.
2.

89

d vi i nhn kh
tham dc trc th gian
u hon nht d trng
nh mn tho sanh
i dc buc mnh phi gnh chu kh
au.
i dc lm cho mnh b vng mc vo
cuc sng trn tc.
Nhng lo lng v hon nn do i dc
a ti c tng trng m ngy, mc
kn nh c tranh.
3.

90

nhn vi n i hoc
bt nng x tnh dc
nh th u i a
sn sn doanh vu tr
B i n m hoc ngi ta sm mun g
cng s b vng vo dc tnh.
Ci lo lng kia cng ngy cng ln,
ging nh dng nc r, r mi cng
y h.
4.

91

phu s d u bi
th gian kh phi nht
n vi duyn i hu
ly i tc V u
i c nhiu th lo lng v au bun,
nhng khng c th lo bun no ln
hn ci lo bun do i dc em li.
Bung b c i dc mi ht lo bun.
5.

k an kh u
v i h hu th
bt u bt nhim cu
bt i yn c an
92

Mun tm c an vui th phi quyt
tm dt b i n.
Khng n i th khng cn phi i vng
quanh trong ci lun hi,
khng cn phi mang nng u t,
khng cn thp thm mong cu nhng
g nhim.
Khng cn i nhim th s c thc s
an vui.
6.

hu u d t thi
vi tr thn chc a
thip u trng
i kh thng a nguy
93

n i thm trng th n gi lm
chung,
bao quanh bi nhng ngi thn thuc,
s thy con ng ca lo lng v su
kh di nh th no.
Ci kh do n i gy nn thng a ta
ti nhng hon cnh khng an ton,
y tai ch.
7.

vi o hnh gi
bt d dc hi
tin tru i bn

94

v s thc cn
vt nh ngi vi
lnh tm phc sanh
L ngi tu o, ta khng nn i v
hng i dc.
Phi bt u bng cch tm dit tn gc
ci cy i dc
cho nhng ci r ca n khng cn
c th m chi ln c.
ng lm nh ct c lau, sau khi
c ct ri lau li mc ln nh c.
8.

nh th cn thm c
tuy tit do phc sanh
95

i bt tn tr
trip ng hon th kh
Gc cy i dc su v vng.
Tuy cy b n, nhng cnh l vn
c th sinh ra tr li.
Tm i dc cha dt tr
th theo l thng ci kh do i dc
em ti vn cn tr li nh thng.
9.

hu c ly th
c thot phc th th
chng nhn dic nh th
xut ngc phc nhp ngc
96

Nh con vn nhy ra khi cy ny th
li nhy vo cy khc,
ngi i cng th, ra khi c mt
ngc t i dc ny ri li lao mnh vo
mt ngc t i dc khc.
10.

tham vi thng lu
tp d kiu mn tinh
t tng y dm dc
t phc v s kin
Tm i dc l mt dng chy thng
xui theo dng tp kh v dng kiu
mn.
Nhng t duy v nhn thc ca ta u
97

c th c t im theo mu sc i dc
v do chnh mnh t che lp s tht
v khng thy c s tht.
11.

nht thit lu din
i kt nh ct ng
duy tu phn bit kin
nng on cn nguyn
Dng sui tm y c mc tnh tri
chy
khin cho nhng nt tht i dc an
kt li vi nhau chng cht.
Ch c tu gic chn thc mi c kh
nng phn bit v thy r c u
98

ny
v gip ta on tr c cn nguyn
ca n ni tm .
12.

phu tng i nhun trch
t tng vi t mn
i dc thm v
lo t th dng tng
Dng sui i dc thm vo t duy v
nhn thc ln mnh v qun vo
nhau.
Ngun sui i dc su khng y kia
lm cho ci gi v ci cht tng trng
mt cch rt mau chng.
99

13.

s sanh chi bt tuyt
n dng thc tham dc
dng on ch khu
ngu nhn thng cp cp
Nhng cnh nhnh ca cy i dc c
tip tc sinh trng khng dng ngh
cng bi v chng c nui dng
bng thc phm i dc.
Thc phm ny nui dng on hn,
un thnh g thnh ng.
Ngi thiu tr tu th c nn nng i
v hng y.
100

14.

tuy ngc hu cu dip
tu nhn bt v lao
ngu kin th t tc
nhim trc i thm lao
Trong ngc tht c gng c cm,
nhng ngi c tr tu khng thy
nhng dng c ny l th gng cm
vng chc nht.
Ci loi gng cm i nhim ct ngi ta
vo vng h ly mi tht l loi gng
cm kin c.
15.

101

tu thuyt i vi ngc
thm c nan c xut
th c ng on kh
bt th dc nng an
Ngi c tr tu thy i dc l mt th
ngc t kin c, kh thot ra khi.
Ngi y bit r rng phi on tr i
dc th mi thc s c an vui.
16.

102

kin sc tm m hoc
bt duy qun v thng
ngu d vi m thin
an tri k phi chn
Thy sc m b m hoc l v khng
bit qun v thng.
K u m tng rng ci sc y l mt
ci g lnh v p,
khng bit rng ci bng dng bn
ngoi kia
khng cha ng c mt ci g bn
b chc tht bn trong n.
17.

103

d dm lc t kho
th nh tm tc kin
tr gi nng on kh
bt h tr chng kh
T nht mnh trong sc dc th cng
nh con tm ko chic kn t mnh
giam hm ly mnh.
Bc tr gi c kh nng on tr v
bung b dc tng,
khng thit tha g n nhng i tng
i dc,
cho nn mi trnh thot khi mi kh
nn.
18.

104

tm nim phng dt gi
kin dm d vi tnh
n i thnh tng
tng th to ngc lao
K c tm phng ng khi nhn vo
mt i tng i dc th c th cho
l mt ci g tinh khit,
khng bit rng s tng trng ln
mnh ca i n s em ti bao nhiu h
ly t ngc sau ny.
19.

gic dit dm gi
thng nim dc bt tnh
105

tng th xut t ngc
nng on lo t hon
Nhng ai thc tp chnh nim s c
kh nng thy c rng ci i tng
ca i dc kia l bt tnh,
do dit tr c dc , ra khi ngc
t v thot khi tai nn gi v cht.
20.

d dc vng t t
d i ci t phc
T T phc ngc
nh ng nhp c khu
106

vi lo t s t
nhc c cu mu nh
21.

ly dc dit i tch
xut vng v s t
T qun ly mnh trong chic li i
dc,
t che mnh bng chic d i dc l t
tri mnh trong vng h ly
nh con c t chui vo trong mt chic
nm, b ci gi v ci cht bt theo
v lun qun bn cnh i tng y
nh mt con b i tm v m.
La b c dc, khng i theo vt xe
ca i, th c th vt thot ra ngoi
chic li i n,
107

khng cn b bt c mt ci g lm hi
na.
22.

tn o tr ngc phc
nht thit th b gii
d c bin hnh
th vi i tr s
i trn c con ng, ci b c
mi rng buc h ly,
gii phng c mi phn bit k th,
vt qua c cc nim lng
nguyn,
mi thit l bc xut s i tr.
108

23.

vt thn vin Php nhn
dic vt vi i nhim
bt on tam th gi
hi phc a bin hnh
ng thn cn vi nhng k i ngc
chnh php
cng ng b li ko theo con ng i
nhim.
Nu cha vt thot c thi gian,
th hnh gi vn cn b kt vo ci thy
nh nguyn.
24.

109

nhc gic nht thit php
nng bt trc ch Php
nht thit i gii
th vi thng thnh
Thy v hiu c t tnh cc php,
khng cn b vng vo mt php no,
bit cch g ra c mi si dy i dc
trong tm ,
nh th l nm c ch ca Bt.
25.

110

chng th Kinh th thng
chng v o v thng
chng lc Php lc thng
i tn thng chng kh
Trong cc th hin tng, hin tng
chnh php l qu hn c.
Trong cc mi hng, hng o c
l thm tho hn ht.
Trong cc th hnh phc, c sng
trong chnh php l hnh phc ln
nht.
Khng c phng php no chin
thng c kh au mt cch tn cng
bng s thc tp chm dt i dc.
26.

111

ngu d tham t phc
bt cu b ngn
tham vi bi x c
hi nhn dic t hi
27.

i dc vi in
dm on si vi chng
c th th gi
c phc v hu lng
Ngi u m thng ly si dy tham
dc t tri mnh.
112

Ngi y cha c c mong vt sang
b bn kia.
Tham dc gy bi hoi, em li tai ha
cho mnh v cho k khc.
Tm tham dc l rung t, tham sn
si l ht ging.
i vi ngi c kh nng b th v
i
th nhng phc c thu hoch c
khng th o lng.
28.

bn thiu nhi ha a
thng nhn trut dch c
113

th dc tc hi mng
c tu bt tham dc
Ngi ng hnh th t, hng ha
chuyn ch th nhiu,
k thng nhn lm vo trng thi lo
lng kinh s.
Bit rng ci am m dc lc l tn gic
c th lm tn hi thn mng ca mnh,
bc tr gi khng cn chy theo tham
dc.
29.

tm kh tc vi dc
h tt c ng dc
114

vi kh tuyt ng dc
th ni vi dng s
Nm th tham dc pht sinh khi tm
mnh cm thy c s kh .
Mau chng chm dt c c nm th
tham dc, mi tht l ngi dng s.
30.

v dc v hu y
im V u hon
dc tr s kt gii
th vi trng xut uyn
Ht tham dc th khng cn s hi.
Lc y ta mi c thnh thi an lc.
115

Dc ht th kit s cng ht, do hnh
gi ra khi c vc su.
31.

dc ng tri nh bn
d t tng sanh
ng bt t tng nh
tc nh nhi bt hu
Ny i dc ta i, ta bit gc gc ca mi
ri:
Dc l t c mun v nhn thc sai
lm m pht khi.
Nay ta khng cn c mun v nhn
thc sai lm v mi th lm sao mi cn c
th pht sinh?
116

32.

pht th ht hu
th sanh ch c
on th tn chu
T-kheo dit
n cy i dc m khng tn gc th
cy i dc s mc tr li.
n cy i dc m tn gc th v xut s
t ti Nit Bn.
33.

117

phu bt pht th
thiu a d thn
tm h th
nh c cu mu
Nu khng chu cht cy i dc
th cnh l i dc t nhiu vn cn pht
sinh.
Tm cn vng vo i dc
th ngi ta vn cn nh mt con b
phi lun lun cn n v m.
Xem thm: Bi lin quan n ch
GING GII KINH CHIC LI I
N - Thin S Thch Nht Hnh
KINH PHP C HN TNG
118

Kinh im Lnh Ln Nht
Dch t Phm Ct Tng - th 39 trong
Kinh Php C Hn tng

Bi k 1
Pht tn qu ch thin

Nh Lai thng hin ngha

Hu phm ch o s

Lai vn h ct tng

Bt c tn qu hn c trong hai gii
tri v ngi
V Ngi thng c kh nng a ra v
nhng gio ngha mu nhim ca mt bc
Nh Lai
119

Mt ngy kia, c mt v o s B la mn
ti hi:
Ci g mi tht l im lnh ln nht?
Bi k 2
th Pht mn thng

V thuyt chn hu yu

D tn lc chnh php

Th vi ti ct tng

Ngay lc vi lng xt thng. Bt
thuyt ging v nhng g thit yu v
chn tht.
Ngi dy: C nim tin ni chnh php v
c hnh phc trong khi hc hi gio php,
l im lnh ln nht.
120

Bi k 3
Nhc bt tng thin nhn

Hy vng cu kiu hnh

Dic bt o thn t

Th vi ti ct tng

Khng chy theo cc gii tri v ngi,
cu mong ban phc v trnh ha,
cng khng n cu o cc n miu,
l im lnh ln nht.
Bi k 4
Hu hin trch thin c

Thng tin vi phc c

121

Sc thn tha trinh chnh

Th vi ti ct tng

Chn c mi trng tt,
c nhiu bn hin, c dp lm nhng vic
phc c,
gi lng cho trinh bch v chn chnh,
l im lnh ln nht.

Bi k 5
Kh c tng tu thin

T tu tri t tit

Bt dm n sc

Th vi ti ct tng

122

Bit b c theo lnh
Khng ung ru, bit tit ch
Khng m trong sc dc
l im lnh ln
Bi k 6
a vn nh gii hnh

Php lut tinh tn hc

Tu k v s tranh

Th vi ti ct tng

Hc rng bit tr gii
Sing nng tu tp theo gio php v lut
nghi
Bit tu dng thn tm, khng vng vo
123

cc cuc tranh chp
l im lnh ln nht

Bi k 7
C hiu s ph mu

Tr gia dng th t

Bt vi khng php hnh

Th vi ti ct tng

L ngi con hiu tho, c c hi phng
dng m cha
Bit chm sc gia nh, gi cho trong nh
m m
Khng cho lm vo cnh ngho i
124

l im lnh ln nht

Bi k 8
Bt mn bt t i

Tri tc nim phn phc

D thi tng tp kinh

Th vi ti ct tng

Khng kiu mn, khng cho mnh l hn
ngi
Bit tri tc, bit xt suy
C th gi c tng v thc tp kinh in
l phc c ln nht

125

Bi k 9
S vn thng dc nhn

Nho dc kin sa mn

Mi ging tip thnh th

Th vi ti ct tng

Bit nhn nhc khi nghe iu bt nh
C hnh phc mi khi c gp ngi
xut gia
Mi khi nghe php ht lng tip nhn
hnh tr
l im lnh ln nht

Bi k 10
126

Tr trai tu phm hnh

Thng dc kin hin minh

Y ph minh tr gi

Th vi ti ct tng

Bit n chay, bit tu theo phm hnh
C hnh phc khi gp cc hin c
Bit nng vo cc bc c tr sng
l im lnh ln nht.

Bi k 11
D tn hu o c

127

Chnh hng v nghi

Dc thot tam c o

Th vi ti ct tng

C nim tin, c mt i sng tm linh
Tm ngay thng, khng b hoi nghi che
lp
C quyt tm lnh xa ba no v xu c
l im lnh ln nht

Bi k 12
ng tm hnh b th

Phng ch c o gi

128

Dic knh ch thin nhn

Th vi ti ct tng

Bit b th vi tm nim bnh ng
Bit phng s nhng bc c o
Bit tn qu nhng k ng tn qu trong
hai gii nhn v thin
l im lnh ln nht.

Bi k th 13
Thng dc ly tham dm

Ng si sn nhu

Nng tp thnh o kin

129

Th vi ti ct tng

Bit xa la tham dc
Sn hn v si m
Thng tu tp mong t c chnh
kin
l im lnh ln nht.

Bi k 14
Nhc d kh phi v

Nng cn tu o dng

Thng s kh s

Th vi ti ct tng

130

Bit bung b nhng nghip v phi ngha
C kh nng p dng o php vo i
sng hng ngy
Bit theo ui mt l tng ng c
theo ui
l im lnh ln nht

Bi k th 15
Nht thit vi thin h

Kin lp i t

Tu nhn an chng sinh

Th vi ti ct tng

V tt c nhn loi
131

Vun bn tm i t
Nui dng tnh thng em li an
bnh cho th gian
l im lnh ln nht

Bi k 16
Tr gi c th gian

Thng tp ct tng hnh

T tr thnh tu kin

Th v ti ct tng

L bc tr gi trong cuc i
Thng tp hnh to tc nhng im lnh
Cho n khi chnh mnh thnh tu c
132

tu gic ln
l im lnh ln nht.
133

Ging gii kinh Chic Li i n
i Dc Phm, Php C Kinh- phn 1 -
Thy Lng Mai
Phin t: Chn Gic Lu

Kinh "Chic li i n" c dch t kinh
Php C, Hn Tng. Ch "i n" nm
ngay trong bi k th ba ca kinh, cu
Nhn vi n i hoc. Trong kinh c s
dng hnh nh chic li v vi s mt
t do ca mt ngi khi b vng vo i
dc. Ch li c lp li hai ln (i vng
v dc vng), v vy nim v chic li
thy rt r trong kinh. Mi c qua kinh
chng ta c cm tng kinh c dy
ring cho ngi xut gia, nhng nghin
cu k chng ta thy nhng ngi ti gia
cng c th tha hng rt nhiu t kinh
134

ny. Nhng ngi ti gia, d sng i
sng la i, d c v, c chng nhng
vn c th b sa vo li n i ri gy kh
au v lm tan nt gia nh ca mnh v
gia nh ngi khc.
ng v phng din hnh tr th ngi
xut gia d thc tp hn ngi ti gia, ti
v ngi xut gia sng trong mt mi
trng rt thun li cho s thc tp.
Nhng v xut gia ti Lng Mai v khng
xem truyn hnh, khng c tiu thuyt
tnh cm nn khng thy nhng hnh nh
khu khi i dc trong phim nh hay sch
bo, do ht ging i dc khng b ti
tm. Trong khi , ngi ti gia sng
ngoi i, phi tip xc, chung ng, li
khng c nhng gii lut v uy nghi bo
h nn nhng ht ging ca i dc rt d
b ti tm. ng v phng din m
135

ni th tu ti gia v tu ch kh hn tu
cha. Con ng xut gia vn l con
ng d nht, cn hnh tr vi tnh cch
c s th kh hn. V vy, ban u c
Th Tn c dy kinh ny cho nhng
ngi xut gia nhng nhng ngi ti gia
cng phi nn hc.
Ngy hm qua cc thy, cc s c c
trch nhim dch kinh ra ting Anh v
ting Php hi bn khon, khng bit nn
dch ch i dc nh th no. Mnh c
th dch ch i l love. i khng phi ch
l tnh cm gia nam v n m n cn c
ngha khc l lng nhn i, l tnh ngi,
tnh yu nhn loi. Yu nc l i quc.
i nhn nh i thn (thng ngi nh
th thng thn). Ch i khng c ngha
l vng mc m c ngha l thng yu.
136

Ch dc ng ring th c ngha l khao
kht, thm mun, mnh c th dch l
desire. Khi hai ch ng ring ra th rt d
dch: mt bn l tnh thng (i) v mt
bn l ham mun (dc). Nhng khi gp
hai ch li thnh ch i dc th hi kh
dch ti v trong i c dc. Gii th ba ca
Nm Gii c ni: Tnh yu v tnh dc l
hai ci khc nhau. Khi vn bn ca Nm
gii tn tu a ra th nhn c s
phn ng rt thun li ca cc bn Ty
phng. Cc bn chp nhn mt cch d
dng cu: Tnh yu v tnh dc l hai ci
khc nhau.
Tn ca kinh, trong nguyn vn l i Dc
Phm, mnh c th dch l Sensual love,
Lamour sensuel. Ty phng c th
tnh yu gi l tnh yu sung (amour
platonique) tc l tnh yu khng c s
137

chung ng xc tht. Thi s Php Flix
Arvers c lm mt bi th rt ni ting
tn Sonnet dArvers ni v tnh yu
khng c xc tht:
Lng ta chn mt khi tnh
Tnh trong giy pht m thnh thin thu
Tnh tuyt vng ni thm su
M ngi gieo thm nh hu khng hay
c bi th ca thi s Arvers ta thy trong
cht cha mt khi kh au. Mnh yu
ngi nhng ngi khng bit v
mnh vn c m thm yu. Yu m mang
mt ni thm su th tnh yu y chng
vui v, hnh phc g. Tnh yu sung
(lamour platonique ) cng em li bit
bao nhiu kh au, v trong c s
vng mc, vng vo th mnh cng
nh mt t do, tnh yu y khng nm
trong t v lng tm (t, bi, h v x).
138

Hi i ngi ta y
Sao ta thui thi m ngy chic thn?
Du ta i trn ng trn
Chuyn ring d dm mt ln h mi
Ngi d ngc ni hoa ci
Nhn ta nh th nhn ngi khng quen.
ng i lng l bc tin
Ng u chn p ln trn mi tnh.
Mt nim tit lit oan trinh
Xem th no bit c mnh trong.
Lnh lng lng s hi lng:
Ngi u t my dng th y?
Ngi dch bi th ny l nh vn Khi
Hng. Bi th ca Flix Arvers rt ni
ting, ngi Php hu nh ai cng thuc
bi th ny. Thi s sng vo na u th
k th 19 v lm bi th ny lc 25 tui.
139

Di y l nguyn vn ting Php ca
bi th:
Mon me a son secret, ma vie a son
mystre
Un amour ternel en un moment conu:
Le mal est sans espoir, aussi j'ai d le
taire,
Et celle qui l'a fait n'en a jamais rien su.
Hlas! j'aurai pass prs d'elle inaperu,
Toujours ses cts et pourtant solitaire;
Et j'aurai jusqu'au bout fait mon temps
sur la terre,
N'osant rien demander et n'ayant rien
reu.
Pour elle, quoique Dieu l'ait faite douce
et tendre,
Elle ira son chemin, distraite et sans
140

entendre
Ce murmure d'amour lev sur ses pas.
l'austre devoir pieusement fidle,
Elle dira, lisant ces vers tout remplis
d'elle:
"Quelle est donc cette femme ?" Et ne
comprendra pas!
Bn kinh m chng ta ang hc c trch
trong Kinh Php C Hn Tng. Kinh Php
C Hn Tng l kinh s 210 trong i
Tng Taisho, c tt c 39 phm v 752 bi
k. Kinh Php Tp Yu Tng l kinh s
213 trong i Tng Tn Tu v c 32
phm. Cui cng chng ta c
Dhammapada (Kinh Php C) ca tng
Pali, c 26 phm v 403 bi k. Kinh
Php C Hn Tng c dch vo th k
th ba, Kinh Php Tp Yu Tng c
141

dch vo th k th mi nn kinh trc
c sm hn kinh sau khong 700 nm.
Chng ta c ba kinh ni v i dc, mt
kinh bng ting Pali v hai kinh bng ch
Hn. Khi nghin cu ba kinh ti thy bi
kinh trong kinh Php C Hn Tng l hay
nht. Kinh c dch vo khong nm
225 tc na u ca th k th ba. Phm
i Dc cn c trong kinh Php Tp Yu
Tng, hnh nh c dch vo th k th
10, li vn chi chut hn nhng khng
hay v khng y bng bn trc. Bn
vn chng ta ang hc hay hn c bn vn
trong tng Pali nn ti chn bn ny. Khi
hc, c th qu v s thch th khi so snh
bn vn ny vi bn vn tng Pali v vi
phm i Dc ca Kinh Php Tp Yu
Tng.
142

Chng ta hy cng c bn vn bng
ting Vit:
1.
Tm i v hng i dc th cy i dc s
m chi tr nhnh rt mau.
Tm phn tn v i tng i dc s lm
cho la i dc bng chy trong ta.
K i tm i dc cng ging nh mt con
vn chuyn cnh tm tri, t cnh ny
sang cnh khc.
2.
i dc buc mnh phi gnh chu kh au.
cuc sng trn tc.
Nhng lo lng v hon nn do i dc a
ti c tng trng m ngy, mc kn nh
c tranh.
143

3.
cng s b vng vo dc tnh.
Ci lo lng kia cng ngy cng ln, ging
nh dng nc r, r mi cng y h.
4.
nhng khng c th lo bun no ln hn
ci lo bun do i dc em li.
Bung b c i dc mi ht lo bun.
5.
tm dt b i n.
Khng n i th khng cn phi i vng
quanh trong ci lun hi, khng cn phi
mang nng u t, khng cn thp thm
mong cu nhng g nhim.
Khng cn i nhim th s c thc s
an vui.
144

6.
n i thm trng th n gi lm chung,
bao quanh bi nhng ngi thn thuc, s
thy con ng ca lo lng v su kh di
nh th no.
Ci kh do n i gy nn thng a ta
ti nhng hon cnh khng an ton, y
tai ch.
7. L ngi tu o, ta khng nn i v
hng i dc.
Phi bt u bng cch tm dit tn gc
ci cy i dc cho nhng ci r ca n
khng cn c th m chi ln c.
ng lm nh ct c lau, sau khi c
ct ri lau li mc ln nh c.
8. Gc cy i dc su v vng. Tuy cy
b n, nhng cnh l vn c th sinh ra
tr li.
Tm i dc cha dt tr th theo l thng
145

ci kh do i dc em ti vn cn tr li
nh thng.
9.
Nh con vn nhy ra khi cy ny th li
nhy vo cy khc, ngi i cng th, ra
khi c mt ngc t i dc ny ri li
lao mnh vo mt ngc t i dc khc.
10.
Tm i dc l mt dng chy thng xui
theo dng tp kh v dng kiu mn.
Nhng t duy v nhn thc ca ta u c
th c t im theo mu sc i dc v
do chnh mnh t che lp s tht v
khng thy c s tht.
11.
Dng sui tm y c mc tnh tri chy
khin cho nhng nt tht i dc an kt
li vi nhau chng cht.
146

Ch c tu gic chn thc mi c kh
nng phn bit v thy r c u ny
v gip ta on tr c cn nguyn ca
n ni tm .
12.
Dng sui i dc thm vo t duy v nhn
thc ln mnh v qun vo nhau.
Ngun sui i dc su khng y kia lm
cho ci gi v ci cht tng trng mt
cch rt mau chng.
13.
Nhng cnh nhnh ca cy i dc c tip
tc sinh trng khng dng ngh cng bi
v chng c nui dng bng thc
phm i dc.
Thc phm ny nui dng on hn, un
thnh g thnh ng.
Ngi thiu tr tu th c nn nng i v
hng y.
147

14.
Trong ngc tht c gng c cm, nhng
ngi c tr tu khng thy nhng dng
c ny l th gng cm vng chc nht.
vo vng h ly mi tht l loi gng cm
kin c.
15.
Ngi c tr tu thy i dc l mt th
ngc t kin c, kh thot ra khi.
Ngi y bit r rng phi on tr i dc
th mi thc s c an vui.
16.
Thy sc m b m hoc l v khng
bit qun v thng.
K u m tng rng ci sc y l mt ci
g lnh v p, khng bit rng ci bng
dng bn ngoi kia khng cha ng
148

c mt ci g bn b chc tht bn trong
n.
17.
T nht mnh trong sc dc th cng nh
con tm ko chic kn t mnh giam
hm ly mnh.
Bc tr gi c kh nng on tr v bung
b dc tng, khng thit tha g n
nhng i tng i dc, cho nn mi
trnh thot khi mi kh nn.
18.
K c tm phng ng khi nhn vo mt
i tng i dc th c th cho l mt
ci g tinh khit,
khng bit rng s tng trng ln mnh
ca i n s em ti bao nhiu h ly t
ngc sau ny.
149

19.
Nhng ai thc tp chnh nim s c kh
nng thy c rng ci i tng ca i
dc kia l bt tnh,
do dit tr c dc , ra khi ngc t
v thot khi tai nn gi v cht.
20-21.
T qun ly mnh trong chic li i dc,
t che mnh bng chic d i dc l t tri
mnh trong vng h ly nh con c t
chui vo trong mt chic nm,
b ci gi v ci cht bt theo v lun qun
bn cnh i tng y nh mt con b i
tm v m.
La b c dc, khng i theo vt xe ca
i, th c th vt thot ra ngoi chic li
i n, khng cn b bt c mt ci g lm
hi na.
150

22.
i trn c con ng, ci b c mi
rng buc h ly, gii phng c mi
phn bit k th,
vt qua c cc nim lng nguyn,
mi tht l bc xut s i tr.
23.
chnh php cng ng b li ko theo con
ng i nhim.
Nu cha vt thot c thi gian, th
hnh gi vn cn b kt vo ci thy nh
nguyn.
24.
bit cch g ra c mi si dy i dc
trong tm , nh th l nm c ch
ca Bt.
151

25.
Trong cc th hin tng, hin tng chnh
php l qu hn c. Trong cc mi hng,
hng o c l thm tho hn ht.
Trong cc th hnh phc, c sng trong
chnh php l hnh phc ln nht.
Khng c phng php no chin thng
c kh au mt cch tn cng bng s
thc tp chm dt i dc.
26-27.
Ngi u m thng ly si dy tham dc
t tri mnh.
Ngi y cha c c mong vt sang b
bn kia. Tham dc gy bi hoi, em li
tai ha cho mnh v cho k khc.
Tm tham dc l rung t, tham sn si l
ht ging.
i vi ngi c kh nng b th v
152

i th nhng phc c thu hoch c
khng th o lng.
28.
Ngi ng hnh th t, hng ha chuyn
ch th nhiu, k thng nhn lm vo
trng thi lo lng kinh s.
Bit rng ci am m dc lc l tn gic,
c th lm tn hi thn mng ca mnh,
bc tr gi khng cn chy theo tham dc.
29.
Nm th tham dc pht sinh khi tm mnh
cm thy c s kh .
Mau chng chm dt c c nm th
tham dc, mi tht l ngi dng s.
30. Ht tham dc th khng cn s hi.
Lc y ta mi c thnh thi an lc.
Dc ht th kit s cng ht, do hnh
gi ra khi c vc su.
153

31.
Ny i dc ta i, ta bit gc gc ca mi
ri: Dc l t c mun v nhn thc
sai lm m pht khi.
Nay ta khng cn c mun v nhn thc
sai lm v mi th lm sao mi cn c th
pht sinh?
32.
n cy i dc m khng tn gc th cy
i dc s mc tr li.
n cy i dc m tn gc th v xut s
t ti Nit Bn.
33.
Nu khng chu cht cy i dc th cnh l
i dc t nhiu vn cn pht sinh.
Tm cn vng vo i dc th ngi ta
vn cn nh mt con b phi lun lun
cn n v m.
154

Trong bi k 26 c cu: Ngi u m
thng ly si dy tham dc t tri
mnh v trong bi k th 20 ni: Mnh t
qun ly mnh trong chic li i dc.
Khng phi ngi khc ti bt mnh nht
vo m chnh mnh t nht mnh. Trong
kinh c s dng hnh nh con c t chui
vo trong chic nm, con tm t ko kn
nm trong . Ci nm nht con c,
chic kn giam hm con tm. l do
chnh mnh lm ra, l v mnh mun
nh vy ch khng ai bt p mnh.
Trong Truyn Kiu, lc s Gic Duyn
tham vn vi o c Tam Hp hi v
tng lai ca Kiu th o c ni rng
Kiu s cn phi kh au nhiu lm ti v
Kiu cn vng vo li tnh. o c ni:
Thy Kiu sc so khn ngoan
V duyn l phn hng nhan nh.
155

Li mang ly mt ch tnh
Khng khng mnh buc ly mnh vo
trong.
Vy nn nhng chn thong dong
khng yn n ngi khng vng vng.
Ma a li qu dn ng
Li tm nhng chn on trng m i
Kinh ni rt r: ti mnh ch khng phi
ti ngi khc. Trong o Bt, Bt dy rt
nhiu v vn thng yu. Chng ta
c mt cun sch ta l Teaching on
love (Bt dy thng yu). Thng yu
c th em li rt nhiu hnh phc v bnh
an cho con ngi. Nhng thng yu v
i dc c khc nhau, thng nh th no
ng lm ra mt chic li t nht
mnh v nht ngi kia, thng nh th
no ng gy kh au cho mnh v cho
ngi kia. Thng nh vy mi ng l
156

thng, cho nn T V Lng Tm l
con ng thng yu ca Bt dy m
mnh phi hc.
Trong phng khch ca cha Ty Thin
Hu c mt cu i, trong cc thy
dng ch rt to bo:
Bt tc tc tin ct
a tnh th Pht tm
Bt tc tc tin ct: Bt tc l khng c
trn tc . Ct l xng, ngi c ct
ca tin th nh nhng, khng c tc ly,
khng c ci th tho ca trn tc. Xng
ca tin khng c mi tc ly, nu mun
lm tin th phi ri xa tc ly.
a tnh th Pht tm: Tri tim ca Bt
c rt nhiu tnh (a tnh). Tnh m Bt
dy l ci tnh rng ln. Cu i ny ni
Bt l mt ngi a tnh, tc Bt l ngi
157

c tnh thng rt ln. Nh c tnh
thng ln nn Bt mi m trn c th
gian. Tm bo thi h l tm lng m trn
c th gian.
Chng ta l con chu ca t Lm T. T
dy, h l con ngi th mnh c th thnh
Bt, ngi no cng c th thnh Bt.
Nhng khi thnh Bt ri mnh vn tip
tc c lm ngi, c ngha l thnh Bt
ri th khng phi l ht c lm ngi,
mnh vn l mt con ngi. iu kin tin
quyt thnh Bt l phi l mt con
ngi, cho nn chng ta c gio l : Pht
sanh bt nh (the non duality of Buddhas
and human beings).
l con ngi th phi c ht ging ca
tnh dc. Con ngi c lm bng nm
un (sc, th, tng, hnh, thc), con
ngi c hnh hi, c cm th. Nu nhn
158

Bt nh mt con ngi (sch ng xa
my trng gip chng ta nhn Bt nh
mt con ngi m khng phi l mt v
thn linh) th chng ta thy r l trong con
ngi ca Bt cng c ht ging ca tnh
dc. Bt i xut gia nm 29 tui v thnh
o nm 35 tui, mi c 35 tui l cn rt
tr nn nng lng tnh dc vn cn trong
con ngi . Bt vn cn l con ngi
nh mnh. Nhng ti v khi thnh Bt ri
th mnh c tr tu, c thng yu,
tinh thn trch nhim, tu gic cho
nn mnh bit x l nng lng tnh dc
ca mnh mt cch d dng.
Ai ni Bt khng c yu thng? Bt yu
thng rt nhiu, tim Bt vn a tnh.
Mnh phi thy rng, h l con ng th
c ht ging ca tnh dc. Tnh yu phn
no c gc r trong tnh dc, chng ta
159

phi cng nhn chuyn . S khao kht
c c hi thng yu v c thng
yu c mt trong tt c mi ngi chng
ta. Tu tp khng phi l qut sch,
ly i ht nhng th ; ly i ht nhng
th th mnh khng cn l con ngi
na. Mnh tu tp l c kh nng i
ph vi nhng th , ci vi n khin
n khng lm g c mnh. H l con
ngi, c mt hnh hi th cn nhng ht
ging tnh dc. Thnh thong khi n tr
v, mnh c chnh nim c tu gic, mnh
mm ci vi n v mnh c tip tc
lm ngi. Bt thnh Pht ri m vn
tip tc lm mt con ngi, v vy mnh
mi ti c gn Bt. Nu Bt l mt v
thn linh th lm sao mnh ti gn c?
V nu Bt x l c nng lng tnh
dc th mnh lm cng c nh Bt.
160

Khi chn con ng xut gia th mnh
phi khp li cnh ca i n. Nh vy
khng c ngha l mnh cho i n l mt
ti c, nhng ti v c nhiu con ng v
mnh chn mt con ng, con ng
l con ng thng yu ln, con
ng thng yu ca Bt, con ng
khng b h ly. Con ng ny khng
lm mnh kh v em li nim vui cho rt
nhiu ngi khc. Sau khi la chn ri th
mnh phi ng cnh ca kia li; mnh
khng th bt c hai tay, va mun lm
ci ny li va mun lm cc kia.
Mnh thng m, nhng mnh c l tng
xut gia nn mnh phi xut gia thi, mnh
khng th nh n chui ba hng, n
xi np mt, n ng ma lau. i
lun lun phi c s chn la, chn la
ri th mnh phi i con ng ch
161

ng tht ti tht lui rt cuc cng
khng i c ti u. Mnh c quyn
lm ngi, Bt c quyn lm ngi. Nh
cch hc lm ngi cho ng hong nn
mnh c th thnh Bt.
Kinh ny c nhng bi k rt su, mnh
phi hc t t.
c kinh cn thn, mnh thy Bt ch cho
mnh ngun gc ca i dc gi l dc
. Dc l ci tm mun i v hng
, khi c dc ri th mnh khng cn
bnh an na. Thi s Xun Diu lm mt
bi th bn cu gii ngha tnh yu l
g:
Lm sao ct ngha c tnh yu?
C ngha g u? Mt bui chiu
N chim hn ta bng nng nht
Bng my nh nh gi hiu hiu
162

T nhin mnh c mt cm gic nh
nhung v thiu vng, l nh ngha ca
Xun Diu v tnh yu. H yu l thy
nh nhung, thy thiu vng. Mnh li
ti nng nht, my nh v gi hiu hiu,
nhng c ngi khc ng cnh mnh,
tri cng c nng nht, my nh v gi
hiu hiu nhng ngi ta c lm sao u.
Th nn trc c ci g ri ch
khng phi l t dng.
Theo s phn tch ca Bt th ban u
phi c xc, spara (contact), xc gia
mt v hnh nh, xc gia l tai vi m
thanh. Xc i vi tc (attention),
manaskara. Ti sao mnh khng ch ti
ci khc m li ch ti ci ? C nhiu
loi tc , c loi tc c li cho s tu tp
ca mnh nh khi nghe ting chung mnh
tm vo ting chung. gi l nh l
163

tc , tm vo ting chung th t
nhin tm mnh lng li. Thnh ra i
tng ca tc quyt nh l mnh c
bnh an hay khng c bnh an. Mi ngy,
ngi tu phi hc nh l tc , tm ti
nhng ci khng lm cho mnh mt bnh
an. Th (vedan) l cm th, cm th kh
chu hay d chu. Mnh thy mt hnh nh,
nghe mt m thanh v mnh c mt tri
gic (mt nhn thc) v ci . Tri gic
gi l tng (samj), n ty thuc ni
th. Khi tip xc vi mt ci g v c
mt cm th th t nhin mnh c tng
(tri gic). Mnh cho ci l xu hay p,
l d chu hay khng d chu. C cm gic
d chu l c lc th, c cm gic khng
d chu l c kh th. Mnh tip xc vi
mt i tng v cho i tng l
thng, l lc, l ng, l tnh. Nu c
chnh nim v tr tu, mnh bit i tng
164

l v thng v n c th em li kh
au cho mnh. Nu c tr tu mnh thy n
l trng rng, n khng c ch th bn
chc lu di v n l bt tnh. Lc ci
tng ca mnh khng phi l mt vng
tng m l mt nhn thc ng n.
Mnh s khng b ni kt (internal
formation, samyojana). Ni kt gi l
t, volition (cetana). T l mt nh tng,
mt mong cu.
Mt tia nng nht, mt m my nh nh,
mt cn gi hiu hiu lm cho mnh cm
thy thiu vng mt ci g, mnh mong
cu mt ci g . gi l t, l nh
mong (ci g nh th nh mong). T do
ci tng sinh ra. Sau khi c xc, tc v
th th mnh c mt nhn thc v i
tng . Nu mnh cho i tng l
tnh, l lc, l ng, l thng th mnh c
165

mt ni kt m i. Ni kt m i sinh ra
t, ci t l ci thiu vng, ci nh
mong bn chn khng qun c. T l
t nim thc tc ngun thc phm th ba
trong bn loi thc phm. T l ngh ti
n v c mun ao c n.
Trong kinh ny c ni v ni kt, v t v
v tng. Trong bi k th 31 c ni: Ny
i dc ta i, ta bit gc gc ca mi ri.
Dc l t c mun v nhn thc sai
lm m pht khi. Ch c mun c
dch t ch t v ch nhn thc sai lm
c dch t ch tng. Bt ch cho mnh
rt r rng gc r ca i dc. Vng tng
a ti t nim, t nim lm cho mnh
thiu thn, au kh, bt an. V t a ti
nhng phin no nh lo lng, s hi, bun
phin, gin hn, v.v Vi chnh nim,
mnh ti xc, tc , th v khi i ti
166

tng mnh s khng b vng tng. Mnh
thy i tng kia l v thng c th
em li kh au, n khng c g chc thc
bn trong v n l bt tnh; lc t
nhin mnh khng c vng tng v
khng c vng tng th mnh s khng
c ni kt m i, s khng b my nh
nh gi hiu hiu bt cc i.
Bi k 1
Tm phng ti dm hnh
Dc i tng chi iu
Phn b sanh s thnh
Siu dc tham qu hu
Tm i v hng i dc th cy i dc s
m chi tr nhnh rt mau. Tm phn
tn v i tng i dc s lm cho la i
dc bng chy trong ta. K i tm i dc
167

cng ging nh mt con vn chuyn
cnh tm tri, t cnh ny sang cnh khc.
Tm phng ti dm hnh: Phng l i
ti. Dm hnh l hng ca i dc. Tm
i v hng ca i dc.
Dc i tng chi iu: Cy i dc tng
thm cnh thm nhnh.
Phn b sanh s thnh: S thnh l chy
bng ln. Tm phn tn v i tng i
dc s lm cho la i dc bng chy trong
ta.
Siu dc tham qu hu: Tham qu l
ham i tm tri cy. Hu l con kh. Con
kh i tm tri cy, nhy nht t cy ny
sang cy khc.
Ngay trong bi k ny chng ta thy
y khng phi ch l gio l cho ngi
168

xut gia. Ngi ti gia cng rt cn ti v
ngi ti gia sng trong mt hon cnh c
rt nhiu c hi b vng mc. Sng trong
cha mnh c nhc nh, c thc tp
v mnh c tng thn. Cn sng ngoi i,
mnh i ti s lm gp g ngi ny
ngi khc nn c hon cnh ko ngi
ti gia i theo rt mau. Mnh c v, c
chng, c con ri nhng mnh vn b ko
theo i dc, mnh vn mun b ngi ny
i theo ngi kia. Trong kinh dng
hnh nh ca mt con vn nhy t cnh
ny sang cnh khc tm tri cy. N n
mt tri ri nhng cn thm nn i tm
tri khc. ngoi i chuyn ngoi tnh
xy ra rt nhiu, s thc tp i vi ngi
c s cn kh hn i vi ngi xut s.
Cho nn i xut gia l con ng d nht
v mnh ng i n lc gi ri mi xut
gia.
169

Kinh hay ch l a ra rt nhiu hnh
nh, c trn mi hnh nh v nhng hnh
nh t n ni ra c gio l.
Bi k 2
D vi i nhn kh
Tham dc trc th gian
u hon nht d trng
Din nh mn tho sanh
i dc buc mnh phi gnh chu kh au,
cuc sng trn tc. Nhng lo lng v
hon nn do i dc em ti c tng
trng m ngy, mc kn nh c tranh.
Bi k ny cng dnh cho ngi c s.
Cc v xut gia ng tng ngoi i th
khi phi hnh tr. ngoi kia m khng
hnh tr th s kh lm.
170

D vi i nhn kh: i dc buc mnh
phi gnh chu kh au.
Nhn l chu ng, nhn kh l chu ng
nhiu kh au. Trong chng ta c ngi
nm c v ny.
Tham dc trc th gian: Vng mc
vo vng i dc l vng mc vo th
gii ca trn ly, khng gii thot c.
Th gian l cuc sng trn tc.
u hon nht d trng: Nhng lo lng
v hon nn do i dc em ti c tng
trng m ngy.
u l lo lng, hon l tai nn. l hai
ci i i vi i dc. Lm tng thng nh
ng Bill Clinton hay ng Sarkozy cng
kh v i dc. Bn Do Thi c mt v tng
thng v b vng vo i dc m phi b
chc tng thng. Cc v nguyn th quc
171

gia phi hc kinh ny, ti v khi b vng
mc th trong lng mnh s c nhng lo
lng, bun phin, s hi. Khi y lm sao
mnh c minh mn, c thng minh
gii quyt nhng vn trng i ca
quc gia, lm sao mnh c th dn dt c
mt dn tc cho ng hong. Kinh ny
khng phi ch dnh cho ngi xut gia
m cn dnh cho ngi ti gia ti Lng
Mai tu hc, nht l cc nh chnh tr, cc
nh doanh thng.
Nht d l ngy m. Nht d trng l
tng trng ngy m.
Din nh mn tho sanh: R an chng
cht vi nhau nh c tranh. Mn tho l
c tranh, trong bn Pali c ny l Birana,
r ca n an chng cht vi nhau v hnh
nh n c cht ngt nn c ngi mun
o. V vy nn ti dch mn tho l c
172

tranh v nc ca r c tranh ung vo hi
ngt ngt. Trong bn Pali ni, nu ti th
c s mc ln chng cht, phi tm cch
o cho ht th n mi khng mc ln
na.
Trong t in mn tho l Andtropogon
muricatus v t in ca Phm Hong H
gi l hng tho ch khng phi mn
tho, ch Sanskrit l Birana.
Bi k 3
Nhn vi n i hoc
Bt nng x tnh dc
Nh th u i a
Sn sn doanh vu tr
cng b vng vo dc tnh. Ci lo lng
kia cng ngy cng ln ging nh dng
nc r, r mi cng y h.
173

Nhn vi n i hoc: Khi con ngi b m
hoc. Hoc l b cm d, b hp hn. Khi
con ngi b cm d bi n i th Bt
nng x tnh dc, khng th bung b
c tnh dc, th no cng i ti chuyn
tnh dc v rt cuc cng s i ti ch
chung ng xc tht.
Thi s Flix Arvers ni lamour platonique
(ch yu xung thi), nhng nu hon
cnh thun tin th d yu nh th nhng
th no ngi ta cng s phm gii. Thi
H o s ni: Tnh yu, nu c tng
trng th chc chn s a ti tnh dc
v a ti tnh dc th s lm tan v tt
c, nht l i vi ngi xut gia. V vy
mnh khng th coi thng, mnh ng
tng l yu sung th khng sao m phi
lo ngay t lc ban u.
174

Nu l tnh huynh th khng sao c
nhng nu n c hi hng ca i dc th
mnh phi bit l n s y mnh ti tnh
dc. Chuyn ny c xy ra trong i
chng, ng tnh cng nh d tnh. Mt s
ch vi mt s c v hai ngi r nhau
i. V vy mnh phi thy cho r, y c
phi l tnh huynh hay khng? Nu n
c mu sc ca i dc th mnh phi cn
thn, nu cho n ln th s a ti s
gn gi. y ch l vn con ngi,
nhng ti v mnh xut gia, mnh c
ch nguyn i theo s nghip ca c Th
Tn nn mnh phi chn la. Mun thnh
cng mnh phi lm nh vy, mnh phi
nhc nh nhau. Khi ngi khc nhc
mnh th mnh phi chp tay li cm n.
Mnh khng nn ni: c g u! Nhng
v b i, ngy xa cng tng ni
nh vy.
175

Nh th u i a: Ci lo lng kia cng
ngy cng ln. Mnh phi cn thn lm
mi c ti v di mt t c mc rt
mau, n mc chng cht vng vo nhau,
cho nn c Th Tn ni n mc chng
cht nh c tranh. Bt dy mnh ng
ngh rng l chuyn khng quan trng.
Sn sn doanh vu tr: N l dng nc
r, nhng mai mt s y h, v khi h
y ri th nc s trn ra. y l hnh
nh th ba trong kinh. Hnh nh u l
con vn chuyn cnh, hnh nh th hai l
c tranh mc kn, hnh nh th ba l nc
r y h.
(y l bi Php thoi ngy 02.05.2010
ti thin ng Trng Rm, cha T
Nghim, xm Mi)
_________________________
176

Ging gii kinh Chic Li i n
(phn 2)- Thy Lng Mai
Nhn mt ci cy ng ngoi vn chng
ta thy n c nhng chic r cm su vo
lng t, nh vy nn n vng chi, xinh
ti v hng trng. C nhng ci cy khi
nhn th thy c v kh vng nhng ch
cn mt trn bo ko ti ng , trong
khi nhng ci cy khc d c tri qua vi
ba trn bo m vn khng sao. Mnh bit
rng nhng cy kin cng ng vng
c trong bo t l v chng c nhng
chic r rt vng chc bm su vo lng
t. Ngi tu cng vy, ngi tu cng
phi c nhng chic r cm su vo lng
t th mi ng vng v c thng bng.
Nhiu khi mnh tng mnh c thng
bng, nhng tht ra th ci thng bng
cn rt mong manh, ch cn mt ngn gi
177

thi ti l mnh c th ng xung. Th
nn, mnh phi cn thn lm mi c,
ng nn ngh rng mnh c thng
bng ri th s khng c chuyn g xy ra.

Tn
Chic r u tin ca ngi tu l tn. Tn
l nim tin, nim tin ny khng phi l
nim tin vo mt ng thn linh hay tin
vo mt ngi khc. Nu tin vo mt
ng thn linh th c th sau ny mnh s
nh mt nim tin , hoc nu tin vo
mt ngi khc th rt c th mnh cng
mt i nim tin ni ngi y. Nim tin
khng phi l chic r vng chc. Mnh
phi tin vo mt ci g bn cht hn. Ci
l ci g? Trc ht mnh tin Tam
Bo tc tin vo Bt, Php v Tng. Bt l
kh nng hiu bit, thng yu v hin
178

tng hnh phc cho bn thn v cho ngi
khc, chng ta gi l Pht bo. Mnh phi
tin rng, nu thc tp th mnh s m rng
c s hiu bit, tnh thng yu v
nim hnh phc. l kh nng ca tt c
mi ngi - tin vo Pht tnh ca chnh
mnh. Khng c nim tin th khng
"lm n" g c. Khng c nim tin
th mnh khng phi l huynh cng i
trn mt con ng. S d chng ta l
huynh vi nhau, s d chng ta l mt
tng thn l v tt c chng ta u tin vo
mt iu: Trong con ngi ca mnh c
kh nng hiu nhiu hn, thng nhiu
hn v c hnh phc hn. Nim tin ny
khng phi l s m tn ti v mnh thy
con ngi c kh nng m rng hiu bit,
lm ln thng yu, chuyn ha kh au
v to dng hnh phc. l tin vo Pht
tnh trong con ngi ca mnh. Nim tin
179

ny khng phi l l thuyt, m l mt
thc ti, ti v trong khi qun chiu mnh
thy ngi no c hiu, c thng th
ngi c hnh phc v c kh nng
lm hnh phc cho mi ngi. Ngi no
khng c kh nng hiu v thng th
ngi s c nhiu kh v lm kh
ngi khc. Nim tin ca mnh cn c
trn s nhn xt ch khng phi vo
mt s ha hn no khc.
Nhn vo th gii, chng ta thy kh nng
hiu v kh nng thng ca con ngi
qu t; v vy mi c s chia r, s k th,
s c c v tn hi. Chng ta bit con
ng hiu v thng l con ng chng
ta phi quyt ch i theo. Thy c nh
vy mi gi l c nim tin. Nim tin ny
c gi l chnh tn, n cn c trn mt
ci thy trc tip ch khng phi do mnh
180

nghe hay do mnh b tuyn truyn. Trong
kinh Kalama c cu chuyn ca mt thanh
nin ti hi c Th Tn:
- C nhiu v o s ti vi chng con.
Ngi no cng ni l h c chn l v
bo mnh phi nn i theo h. Chng con
khng bit phi theo ai? Vy c Th
Tn dy chng con phi nn lm nh th
no?
Bt dy rt hay, Bt ni:
- ng tin vo mt iu g d iu do
mt o s ni ting ni ra. ng vi tin
vo mt iu g d iu c ghi
chp trong kinh sch. ng vi tin vo
mt iu g d iu tt c mi ngi
u tin theo. Khng phi ti mi ngi
u tin th mnh cng phi tin. ng vi
tin vo mt iu g d iu nm trong
181

truyn thng. Nghe mt iu g, mnh hy
qun st, suy lun v em ra p dng. Nu
p dng c kt qu th lc mnh mi
tin.
l kinh Kalama, mt kinh rt hay! Ci
r u tin gi mnh ng vng l c mt
nim tin, nim tin do s thc chng, do s
nhn xt ca chnh mnh ch khng phi
do mnh nghe tuyn truyn m c.
Th hai l tin vo gio php m mnh
ang hnh tr. l nhng gio php linh
ng c trao truyn li qua bao
nhiu th h. V d nh mnh ang hnh
tr Nm Gii, Mi Bn Gii, mnh ang
thc tp thin ngi, thin i, thin th,
thc tp i ng v lng nghe,... chnh
l php m mnh ang thc tp, mnh tin
rng nhng php em li s chuyn
ha v an lc, ti v mnh thy hiu qu
182

ca s thc tp y ni bn thn v ni
on th mnh.
Khi c trao truyn php mn thin i,
mnh dng tr nng tm hiu thin i c
nhng li ch no v c kh nng gip
mnh t ti ci g? Khi hiu ri mnh mi
em ra p dng, nu p dng cha thnh
cng th mnh c th hc hi thm v p
dng li. Thc tp m c kt qu th nim
tin trong mnh s ngy cng ln mnh.
Mnh c nghe dy v hiu rng nu
thc tp thin th th mnh s lm lng du
c nhng tm hnh xo ng v bun
ti mi khi chng xut hin. Ban u
mnh thc tp cha thnh cng nhng nu
tip tc thc tp th mnh s thy c kt
qu. Do thy c hiu nng ca s thc
tp nn t t nim tin ni Php ca mnh
c ln dn ln. c tin ca mnh lun
183

lun c cn c trn thc nghim m
khng cn c trn s lp i lp li nhiu
ln ca ngi khc.
Khi tin vo Bt v Php th mnh phi
tin vo Tng. Tng ngha l tng thn, l
on th m mnh ang tu hc, trong ai
cng tin vo Pht tnh ni mnh v ai cng
ang i trn con ng thc tp vi mnh.
Nu khng c nim tin ni tng thn th
mnh s khng i ti u c. Tng thn
nh mt mnh t v mnh phi c nhng
chic r cm su vo trong tng thn. Ci
r khng cm vo mt ngi m cm
vo tt c tng thn. Mnh phi hon ton
nng ta vo Tng thn, phi bm ly
Tng thn, bi v mt Tng thn l mt
Pht thn v mt Php thn. Tng thn
(nu l Tng thn tt) lun lun chuyn
ch c Pht thn v Php thn. Khi
184

cm r vo trong tng thn, mnh s thy
mnh khng th sng m khng c tng
thn. Nhng chic r ca mnh bt u ht
c nhng cht b dng t tng thn
ln mnh v tng thn gi cho mnh ng
vng. Cng phu tu hc ca mnh lm cho
Tng thn cng ngy cng c phm cht.
Ngi tu phi c tng thn v phi c
nim tin ni tng thn. Mt Tng thn c
phm cht l mt Tng thn c tu, c hc.
Cch mnh i, cch mnh th, cch mnh
lm vic vi nhau, cch mnh ni nng
chng t Tng thn c phm cht tu hc
hay khng, Tng thn c chuyn ch Php
thn hay khng? Nu Tng thn cha
c nh mnh mong c th mnh phi
lm cho Tng thn vng mnh hn. Lm
cho Tng thn vng mnh khng phi
bng cch i hi ni ngi khc m
chnh mnh phi thc tp gip cho
185

Tng thn cng ngy cng vng mnh.
Lm cho Tng thn vng mnh l mt
vic lm rt c th, v d nh khi bc
mt bc chn i l c hi th i km
theo. Lm c nh vy th va tt cho
mnh va tt cho Tng thn. Nu mi
ngi trong Tng thn ai cng lm c
nh vy th phm cht thc tp ca tng
thn s rt cao v Php thn s ln ln
trong Tng thn, m Php thn ln ln th
Tng thn mi tht s l Tng thn.
Ch nguyn
Ch nguyn l mt c mong, mt l
tng. N l t nim thc, l ngun thc
phm th ba trong bn ngun thc phm
(xin tham kho Kinh Bn Loi Thc n).
Khi mnh c mt ch, c mt l tng
trong tri tim th mnh s c mt sc
mnh i ti, bng khng th mnh s
186

chng c cht nng lng no. Li
nguyn em li cho mnh rt nhiu nng
lng. Ngi tu l ngi c ch nguyn,
c l tng. l tm b tc tm ban
u ca mnh. Mnh phi sng lm sao
cho ch nguyn ca mnh ngy thm vng
vng, cng ln tui th nguyn cng bn
chc m khng b si mn i. Nu ch
nguyn m b si mn v bc nhc th
mnh s khng thnh cng trn con ng
tu tp. Mnh phi mun v mun rt
nhiu. Mnh phi m m ngy ngy,
tm tm nim nim lm cho c vic .
Mnh phi c mt c mong theo ui.
Theo ui c nguyn nhng khng b i
giy pht hin ti, m s dng giy pht
hin ti thc hin c nguyn. Ngoi
x hi c nhiu kh au m trong lng
mnh cng c nhiu kh au. Mnh c
mong mun gii ta kh au trong lng
187

v gip tho g nhng kh au ngoi x
hi. V vy m mnh ht lng tu hc vi
tng thn. Mnh hc hi Pht php gip
i v xy dng tng thn. Nguyn l
mt ngun nng lng rt ln. Khng c
nguyn th mnh s b rc v khng c
sc sng. Hy nn t hi mnh rng sc
mnh , ngun nng lng c
trong mnh hay cha? Nu n cha th
mnh vn cha vng chi, ch cn mt
trn gi thi ti c th lm mnh ng
nh thng.
Hnh ng
Hnh l hnh ng (action). Nim tin v
mt ch nguyn s a ti hnh ng.
Hnh ng ny c ngun gc t c tin
v ch nguyn. C nhng ngi lm vic
rt nhiu, h bn rn sut ngy nhng h
lm nh vy ch ph lp nhng kh
188

khn trong h. H lm qun i nhng
kh au, nhng vn ca chnh mnh v
h tin rng lm cng nhiu th cng tt.
Lm vic nh vy khng phi l mt cch
hay, n ch l mt s trn trnh ti v hnh
ng khng da trn ch nguyn v
nim tin.
Khi c ch nguyn v nim tin ln th t
nhin s c hnh ng v hnh ng
y l s thc tp. Mnh nu cm cho i
chng, mnh qut nh, mnh lm thin
ng, l hnh. Hnh em li nim vui
ti v n biu l nim tin v ch nguyn
ca mnh. Mnh lm nhng vic y v tnh
thng, v ch nguyn ch khng phi v
b bt buc phi lm. Ngi lm vic trong
vn phng trc my tnh mnh cng c
rt nhiu nim vui ti v mnh lm vic
khng phi kha lp th gi m l
189

biu l nim tin v ch nguyn ca mnh.
V vy vic lm hng ngy ca mnh phi
c gc r nim tin v ch nguyn. Hnh
ng ny em li rt nhiu nim vui cho
mnh, cho i chng v cho con ngi.
Nim tin, ch nguyn v hnh ng l ba
chic r cn phi c cm su v mnh
t tng thn, khi r n su ri th mnh
s vng chi, khng cn bo t no c th
qut ng c. Thng th chng ta ch
cn lm sao c th sng st m ng
ng ln ra. Nhng y khng phi l
vn sng st, m l vn v sc sng.
Mun c sc sng th t nht ci cy phi
c ba chic r . Chng ta phi xt li
mnh, nu mnh khng c nng lng,
mnh cn nghi ng v khng c nim vui,
l ti v ci r ca mnh ang cn non
yu.
190

By gi chng ta s hc tip bi k th 4
ca kinh:
Bi k 4
Ph s d u bi
Th gian kh phi nht
n vi duyn i hu
Ly i tt v u

ci lo bun do i dc em li. Bung b
c i dc mi ht lo bun.
Ph s d u bi: Cu ny ni ti ci lo
lng v ci u bun khi vng vo n i.
Ngi no i qua cu th s c kinh
nghim y. Khi vng vo mt ai
mnh lun lo s ngi kia b mnh, phn
bi mnh. Nhng tri gic sai lm s khin
191

cho mnh thng xuyn ri vo s ghen
tung, tuyt vng v kh au.
Th gian kh phi nht: Th gian kh l
nhng ci kh trong cuc i. Phi nht c
ngha l khng phi l mt ci. Nhng
au kh trong th gian khng phi ch mt
th.
n vi duyn i hu: Phn ln nhng au
kh trong cuc i l do i dc sinh ra.
Duyn i hu l c gc r t i dc.
Ly i tt v u: Xa la c i dc th
khng cn lo lng na.
Bi k 5
D an kh u
V i h hu th
Bt u bt nhim cu
Bt i yn c an
192

tm vt b i n. Khng n i th khng i
vng quanh trong ci lun hi, khng cn
phi mang nng u t, khng cn thp
thm mong cu nhng g nhim, khng
cn i nhim th s c tht s an vui.
D an kh u: Mun cho tm c an
vui th phi b i nhng u t lo lng.
V i h hu th: Khng c i dc th
khng cn quanh qun trong ci lun hi.
Th l thi gian, l s i vng quanh trong
ci lun hi.
Bt u bt nhim cu: Khng lo lng,
khng tm cu nhng chuyn nhim.
Bt i yn c an: Khng c i dc th s
t ti an lc.
Trong bi k tng ng ca vn h Pali
c mt hnh nh m trong bi k ny
193

khng c, l hnh nh mt l sen.
Khng c i dc th s c an vui. Nhng
git nc ri xung l sen khng thm
c vo trong l. Ngi tu tp ging nh
mt l sen, i dc khng thm vo c
mnh nn mnh gi c s an vui v s
ti mt ca mnh.
Bi k 6
Hu u d t thi
Vi tr thn chc a
Thip u chi trng
i kh thng a nguy
n i thm trng th n gi lm chung
bao quanh bi nhng ngi thn thuc s
thy con ng ca lo lng v su kh
di nh th no. Ci kh do n i gy nn
thng a ta ti nhng hon cnh khng
an ton, y tai ch.
194

Hu u d t thi: T thi l gi lm
chung. i n thm trng th n gi lm
chung,
Vi tr thn chc a: bao quanh bi nhng
ngi thn thuc. a l nhiu.
Thip u chi trng : s thy con
ng ca lo lng v su kh di nh th
no. Trng l con ng di. u l lo
lng.
i kh thng a nguy: Ci kh do n i
gy nn s a ta ti nhng hon cnh
khng an ton, y tai ch.
Tn ca kinh dch ra ting Anh l The
net of love sutra. Ch love trong kinh
ny mang ngha hi tiu cc. Vng
vo tnh yu nh mt con c mc phi
li rt bc bch, mt t do. Tuy nhin,
ch love c th c mt ngha rt p,
l tnh thng. Hc Nm gii trong Gii
195

bn tn tu, chng ta thy con ng hnh
tr nm gii ng l con ng ca
thng yu ch thc (true love). Gii th
nht l s thc tp thng yu, gii th
hai cng l s thc tp thng yu, gii
th ba, gii th t v gii th nm cng
vy. V vy ch thng yu ny c
ngha rt tch cc, gio l Bt dy v
thng yu rt r rng. Chng ta khng
th ni o Bt khng phi l o thng
yu. o Bt l o thng yu nhng
thng theo ngha ca T v lng tm,
ca i t, i bi, i h, i x. l s
thng yu ch thc.
Ch love (yu) trong kinh ny c ngha l
sensual love tc l mt th tnh c dc
trong m khng phi l s thng yu
ch thc. V vy trong Gii bn tn tu
c cu: Tnh yu v tnh dc l hai ci
196

khc nhau. Ngoi The net of love sutra
(kinh chic li i n) mnh cng c The
sutra on love (kinh thng yu) v ch
love y c ngha l true love.
Bi k 7
Vi o hnh gi
Bt d dc hi
Tin tru i bn
V s thc cn
Vt nh ngi vi
Lnh tm phc sanh
L ngi tu o ta khng nn i v hng
i dc, phi bt u bng cch tm dit
tn gc ci cy i dc cho nhng ci
r ca n khng cn c th m chi ln
c. ng lm nh ct c lau sau khi
c ct ri lau li mc ln nh c.
Vi o hnh gi: Mt ngi ang i trn
197

con ng o.
Bt d dc hi: Khng nn i v hng i
dc. Hi l cng tr, l chung, l
associated with.
Tin tru i bn: Bt u bng cch tm
dit tn gc ci cy i dc.
Tin l trc ht. Tru l dit i. i bn l
gc r ca i dc. i dc khng ch
cnh l, i dc chnh l gc r. N l tp
kh, l mc cm ca mnh.
V s thc cn: cho nhng ci r ca
n khng cn m chi ln c.
Vt nh ngi vi: ng lm ging nh ct
c lau.
Lnh tm phc sanh: sau khi ct ri tm i
dc mi sinh ra tr li.
C mt v thin sinh nhc s, tng lm
trong mt hp m nhiu nm c nhn xt
rng: Trong hp m ngi ta nghe nhc,
198

ung ru v khiu v. Lc ban u
ngi ta vui v, ci m, ci ni vi
nhau. Nhng cng v khuya ngi ta cng
khp kn. Ngi ta khng ti nhau
na m ch tm mt ngi chung
ch trong m . m nhc, ru v thc
n ti tm ht ging i dc trong h.
Ban u th mi ngi u ci m, vui
ti chi vi nhau, nhng cng v khuya
ngi ta cng khp kn v ch ngh ti
chuyn i dc. Sng mai thc dy, h
nhn ngi m m qua mnh gn gi
nh nhn mt ngi xa l. H cho nhau
ri chia tay, khng nh m qua mnh
chia s ht nhng g su kn nht ca thn
th v tm hn ca mnh cho ngi y. V
thin sinh kia thy r trong hnh ng
ch c s thm kht tnh dc m khng
phi l tnh yu. Tun sau ti hp m, h
c th lp li chuyn vi mt ngi
199

khc. C nh vy t ngi ny ti ngi
khc, t am m ny ti am m khc, t
s thm kht ny ti s thm kht khc,
n lm tiu hoi thn tm ca mnh cho
n khi thc tnh mi thy rng mnh cn
i tm mt s thng yu ch thc. l
kin ng gp trong bui php m va
qua; n cho chng ta thy, tnh dc tiu
hoi thn tm v khng em li s tha
mn, an lc, hnh phc.
Mt v thin sinh khc ni c c rt nhiu
kh khn trong khi chung sng vi ngi
chng v hai a con. By gi c ly d,
mi ngi c mt i sng ring. C thy
tm hn mnh nh nhng, thanh thn hn,
cng l lc c cm thy thng chng con
nhiu hn. By gi mi tht s l thng
yu ti v nhng h ly kia khng cn
na. Ci gi l love khng cn th bt u
200

tht s c true love. By gi c bt u
thng, hiu v chm sc chng con
nhiu hn.
(ti thin ng Nc Tnh, cha Php
Vn, xm Thng)
_________________________

Ging gii kinh Chic Li i n _
phn 3 (i Dc Phm, Php C Kinh) -
Thy Lng Mai
Knh tha i chng hm nay l ngy
mng 9 thng 5 nm 2010, chng ta ang
ti thin ng Hi Ngn Sao xm H
trong kha tu ma Xun. y l giy pht
hnh phc. This is a moment of
happiness.
201

Chng ta hc tip Kinh Chic Li i
n. Hm nay chng ta c mt bn dch
mi ca s c Chn c va gi t Vin
Pht Hc qua, thay v The net of love
s c dch l The net of attachment.
Bi k 8
Nh th cn thm c
Tuy ti do phc sinh
i bt tn tr
Trip ng hon th kh
Gc cy i dc su v vng, tuy cy b
n nhng cc cnh l vn c th sinh ra
tr li. Tm i dc cha dt tr th theo l
thng ci kh do i dc em ti vn cn
tr li nh thng.
Nh th cn thm c: Th cn l gc r
ca cy. Thm l su, c l vng chi.
Gc ca cy i dc rt su v vng.
202

Tuy ti do phc sinh: Ti l ct. Phc
sinh l sinh ra tr li. Tuy b ct t ri
nhng cy c th sinh ra tr li.
i bt tn tr: Tn l ht. i l tm
vng vo i dc. Nu i dc trong tm
cha dt tr hon ton th
Trip ng hon th kh: theo l
thng mnh phi tr li chu ng kh
au. Trip c ngha l thng thng,
lun lun nh vy.
Bi k ny nhn mnh v tm quan trng
ca s on tr i dc trong tm . Nng
lng tnh dc c th cn bi v n l bn
nng t nhin ca con ngi. Nhng khi
tm c nhip phc th ta khng nhng
khng b li ko bi nng lung tnh dc
m ngc li ta cn c th s dng n
nh mt ngun nng lng tt cho nhng
203

mc tiu hng thng. o gc i dc
khng c ngha l phi lm cho ht nng
lng tnh dc trong con ngi, vn l
phi chuyn ha ci tm ch khng phi
y a v lm tiu ma ci thn. Mt khi
trong tm mnh c tu gic v t bi th
tu gic v t bi y s t khc iu phc
v x l c nng lng kia.

Bi k 9
Vin hu c ly th
c thot phc th th
Chng nhn dic nh th
Xut ngc phc nhp ngc
Nh con vn nhy ra khi cy ny th li
nhy vo cy khc, ngi i cng th, ra
khi c ngc t i dc ny ri li lao
vo ngc t i dc khc.
204

Vin hu c ly th: Vin hu l con kh,
con vn. c l c. Ly th l ri khi
ci cy. Con vn c c hi ri khi ci
cy.
c thot phc th th: Va mi thot
ra khi ci cy ny th li nhy vo mt
cy khc, ngha l li c mt i tc mi.
Chng nhn dic nh th: Ngi i
cng nh vy.
Xut ngc phc nhp ngc: Ra khi mt
ngc t th li vo ri tr vo mt ngc t
khc.
Trong con ngi chng ta c mt tp kh
v nu tp kh cha c chuyn i
th ra khi ngc t ny mnh s li t giam
mnh vo mt ngc t khc. Theo thi
thng ca ngi ngoi i, khi gp kh
khn v kh au vi mt ngi, h lun
205

tin rng ch cn ly d v thot khi ngi
th h s c t do bi v h ngh ngi
kia l nguyn nhn ca nhng kh khn
v kh au mnh. Nhng s tht l sau khi
ly hn, ly thn vi ngi y ri th tuy
mnh c khe hn tht nhng mnh s li
i tm mt i tc khc vng vo.
Dnh vo ngi th hai, tuy ngi ny l
ngi mi nhng mnh cng li hnh x y
ht nh vi ngi trc. H hnh x nh
vy bi v h l nn nhn ca tp kh ca
chnh h. y l mt v d c th cho
nhng g c nu trong bi k th 9.
Cch mnh suy t, ni nng v tip x
khng h thay i, nhng g mnh lm
gy au kh cho ngi trc by gi
mnh cng li lm y nh vy gy au
kh cho ngi mi v v vy mnh to ra
mt a ngc th hai. Mnh khng bit
rng kh au khng phi ti t ngi ny
206

hay ti t ngi kia m ti t chnh mnh.
Nu mnh khng chuyn ha c tp kh
ca mnh v l thi ng x ca mnh th
vi ai mnh cng c th lm cho h au
kh v lm cho mnh au kh. y khng
phi l vn vi i tc m l vn vi
tp kh ca chnh mnh.
Bi k 10
Tham vi thng lu
Tp d kiu mn tinh
T tng dm dc
T ph v s kin
Tm i dc l mt dng chy thng xui
theo dng tp kh v dng kiu mn.
Nhng trng cu v nhn thc ca ta u
v do chnh mnh t che lp s tht v
khng thy c s tht.
207

Tham vi thng lu: Tham l nim
hay tm ca tham dc. Thng lu l
chy hoi. Tm ca tham dc nh mt
dng chy c chy hoi.
Tp d kiu mn tinh: Tp l thi quen,
l tp kh. Tinh l cng i vi. Kiu mn
cng i i vi tp kh.
T tng dm dc: Nhng mong cu
v nhn thc ca ta u c th c t
im theo mu sc i dc.
T ph v s kin: Ph l che. V s
kin l khng thy c. T mnh che
mnh v khng thy c s tht.
Trong Duy Biu Hc, chng ta c bit
ti nm tm hnh thng xut hin cng
nhau, gi l Nm tm s bin hnh.
Chng l: xc (spara), tc (manaskara),
208

th (vedan), tng (samja) v t
(cetana).
Gic quan ca chng ta tip xc vi mt
ci g , mnh ti n v t nhin
mnh c mt cm th c th l d chu
hoc kh chu. Cm th cho mnh mt
tri gic, tri gic ny c th ng hay sai.
Thy ci khng kh i mnh khng
mun chp nhn, mnh mun xua ui,
cn khi nhn ra ci l kh i th mnh
mun nm gi. Ci mun xua ui hay
nm gi y chnh l t (volition).
Trong cu k th ba c ch t v ch
tng. T tng, trong vn mi c ngha
l t duy (thinking). Nhng chng ta phi
hiu kinh theo ngha ca ch c. Tng l
tri gic hay nhn thc (perception). Trong
ch tng , trn c ch tng v
di c ch tm , c ngha l tm nm
209

bt tng v lm pht sinh ra mt tri gic,
mt nhn thc.
Ch t y khng nn dch l t duy,
dch l t duy th c ngha, nhng e rng
khng chc lm. Ch t (cetana) l s c
mong, s trng cu, ng lc nm bt
hay xua ui nhng i tng ca nhn
thc nh ngha ca tm hnh t trong nm
tm s bin hnh. Chng ta nn dch l
nhng trng cu v nhn thc ca ta
thay v nhng t duy v nhn thc ca
ta. T cng l t nim thc, ngun thc
phm th ba c ging by trong kinh
Bn Loi Thc n. Trong tnh yu chng
ta c ch tng t v n c xem nh
mt chng bnh gi l bnh tng t,
mnh c nh ti mt bng hnh no
hoi, khng qun c.
210

Qun ti Tng giang u
Thip ti Tng giang v
Tng t bt tng kin
ng m Tng giang thy
l nhng cu th rt ni ting trong
Khc Trng Tng T ca nng
Nng i Hu Chu, mt ngi ang mc
bnh tng t trm trng. Tm dch l:
Chng u sng Tng,
Thip cui sng Tng,Nh nhau m
khng gp
Cng ung nc sng Tng.
Ch t c ngha l nh, tng, mong
c mt ci g , mt ngi no . Khi
b vng vo li i dc ri th s nh
mong v nhn thc ca mnh u b
nhum mu sc ca i dc. i cng ngh
ti chuyn , ngi cng ngh ti chuyn
211

. Thy mt trng cng nh ti chuyn
, thy m my cng nh ti chuyn
.
c k mnh thy bi k ny rt su sc.
Tm i dc l mt dng chy, n khng
phi l mt cc, mt khi. Trong chuyn
Trng Chi, khi tnh ca Trng Chi l
mt khi khng tiu, n khi cht ri ci
khi vn cn nguyn nhng trong kinh
ni i dc khng phi l mt khi m l
mt dng chy. V l mt dng chy nn
n cun theo tt c, nhng t duy, nhng
nhn thc, nhng hnh ng hng ngy
u b dng chy ko theo.
Hay nht l cu xui theo dng tp kh
v dng kiu mn, ti sao trong tnh dc
li c tp kh v kiu mn?
212

Tp kh l mt ci g lu i m mnh
mang theo trong con ngi ca mnh. D
mnh khng mun n nhng n c sn
, n l ht ging do t tin, ng b, cha
m trao truyn li. Trc tin chng ta
nn bit rng trong con ngi mnh lun
c thin chc lm cha, lm m, lm
chng, lm v. Tnh dc c lin h ti gc
r v l mt nng lng rt t nhin.
Th hai l do nhng ht ging lu i ca
ng b t tin li vn cn trong mnh,
n khi chng pht hin ra th chng lm
cho mnh lao ao, khn kh v cho d
khng mun mnh cng l nn nhn ca
n. gi l tp kh. Tp kh khng phi
l ci c un c ngay trong i ca
mnh m n c th c t trc, t i ng
b t tin.
213

Mt s c c vit th cho thy v ni rt
r: Con c khuynh hng mun ngi
khc vng vo con. Con rt ght chuyn
nhng con cng li thy thch th khi
ngi khc vng vo con. Ti sao con
li c ci tt mun ngi khc phi b
vng vo mnh? .
Khi ngi ta vng vo mnh th ngi
kh m ti sao mnh li cm thy thch
th khi ngi ta vng vo mnh? iu
ny cng xy ra bn pha ngi con trai,
ngi con trai cng c mun ngi con
gi vng vo mnh.
Ngy xa c mt s c, khi cn di 20
tui th sng rt hnh phc, rt trong sng
v mt lng tu tp. Khng c vn g v
tnh cm. Nhng khi s c qu tui 20 th
ht ging no trong s c bt u pht
trin, c th l ht ging do t tin
214

li. T nhin s c thy c s thch th
khi thy ngi ny hay ngi kia vng
vo mnh v s c gy au kh cho
nhng ngi con trai khc. Rt cuc, s
c c gi v nh khng cho tu na.
Khi thy qun st v nhn thy nh vy
th thy rt thng. i khi ng s
khng mun nh vy nhng v tp kh qu
mnh nn ngi khng cng li
c. iu ny cng ng cho pha con
trai. l vn tp kh, vn ht
ging. Khi gp mt ngi nh vy mnh
phi pht khi lng t bi, mnh buc lng
phi gi ngi v nh, khng cho tu
na nhng mnh khng gin ti v mnh
hiu dng i dc lun i chung vi dng
tp kh. Tu c hay khng tu c l vn
phc c ca t tin li, phc
c ch mnh c c trao truyn
nhng ht ging tt hay khng.
215

Trong truyn thng Lng Mai, ngy Tt
chng ta lm l a xc by t ch
nguyn thc tp gii lut v uy nghi t
bo v cho mnh v bo v cho ngi kia
(ngi xut gia khc phi) v mong mun
ngi cng thc tp uy nghi v gii
lut ht lng t bo v cho ngi v
bo v cho mnh. Chng ta phi nh nh
vy. ng nn c bt c c ch hay li
ni no lm cho ngi khc vng vo
mnh m ti nghip cho mnh v ti
nghip cho ngi . Mi khi tp kh
mun ngi khc vng vo mnh ni
dy th mnh phi tr v vi hi th v
thy rng iu ny l khng ng. Li Bt
dy rt ng l dng i dc chy cng
vi dng tp kh, mnh phi thy c
nh vy.
216

Kiu mn cng l mt dng chy m
trong cha ng nim v ci ng.
Khi mt ngi vng vo mnh th mnh
c cm tng t i c tha mn. Mnh
phi c gi tr no , c sc p no ,
c s tt p no cho nn ngi kia
mi vng vo mnh. V vy cho nn kiu
mn lin i vi tnh dc. i khi chng
ta c mc cm l mnh khng c ti
nng, khng xinh p v mnh au
kh. Nhiu ngi con gi c cm tng
m nhiu ngi con trai cng ngh nh
vy. Ngh mnh khng p, mnh
khng c ti nng. V vy, trong
hng chinh phc mt ngi n hay
chinh phc mt ngi nam c yu t ca
mc cm chi phi. Khi chinh phc c
ngi khc, mnh c cm tng mnh c
mt gi tr no , mnh khng phi l
217

mt con s khng. Trong i dc c mn
(mc cm):
- Mnh c mc cm mnh c ti nng,
mnh c sc p.
- Mnh c mc cm mnh khng c ti
nng, mnh khng c sc p v mnh
mun chinh phc khng cn mc cm
na.
- Nu khng c mc cm hn ngi hay
thua ngi th mnh c mc cm bng
ngi, mc cm l mnh khng thua ai.
Ba th mc cm c dnh lu rt mt
thit ti chuyn tnh dc. y l ci nhn
ca c Th Tn. Ngi thy rt r, rt
su: i dc khng phi ch l vn thm
kht, i dc l vn tp kh, l vn
mc cm su sc. Kinh dy rt cn tu
ro mng v i rt su. Phi qun chiu
218

tht k thy rng s thm kht, tp kh
v mc cm t mu cho nhng t duy,
nhng mong mun v nhng nhn thc
ca mnh.
Trong i chng ca mnh c rt nhiu s
c, s ch xinh p. Mt hm, mt s c
ti k vi thy rng c mt s anh ti tm
s vi s c l by gi s anh trn 30
tui ri, s anh phi ngh ti tng lai ca
mnh. Mnh phi lm g cho xng ng
vi l tng ca mt ngi xut gia c
nh hng trong cuc i v s anh
mun hi kin ca s em. S em c
kin g v tng lai ca s anh hay
khng? (C th s anh hi kin ca
thy v ca cc s anh khc ri, nhng v
thy s em xinh p d thng nn ti hi
s em). S c cha tr li ngay m ni
mnh cn phi suy ngh ri s tr li s
219

anh sau. S c k li vi thy: By
gi con c cu tr li cho s anh ri.
Con c th ti ni trc tip hoc gi e-
mail cho s anh. Cu tr li ca con nh
th ny: ci quan trng nht m s anh
cn phi lm l o cho tn gc i dc
trong bn thn.
Thy rt hnh phc v trong chng ca
mnh c nhng s em nh vy, c kh
nng gip c cho s anh mnh. D s
em cha hc kinh ny nhng tr li
ng vo mt bi k trong kinh. Vic u
tin phi lm trn con ng thc hin l
tng l o c tn gc i dc trong
con ngi ca mnh. Khi c c mt s
em hay mt s anh c tu gic nh vy
mnh phi t ho l trong chng ca mnh
c nhng v b tt thc tm tu hc.
220

Ch vi bi k th 10, chng ta bit ci
thy ca Bt rt su sc, mnh phi qun
chiu v php m v bi k ny. Tm i
dc khng phi l mt ci khi bt ng
nh khi tnh Trng Chi m l mt dng
chy xui theo dng tp kh v kiu mn.
Chng ta khng th coi thng. Nu c
chnh nim, mnh thy nhng g s xy
ra. Nh trong cu chuyn trn, s em thy
s anh mun khoe vi mnh v mun gy
n tng tt p ni mnh bng mt cu
hi, tng chng l hay ho, v s em
hnh x nh c B Tt Quan Th m,
gip cho s anh thy r c con ng
ca s anh.
Bi k cho thy r ci ng chp ca mnh
l ngun gc ca tt c mi mc cm. V
thy mnh l mt ci ta ring bit nn
mnh mi so snh mnh vi ngi thy
221

hoc mnh hn, hoc mnh thua, hoc
mnh bng ngi khc. Rt t ngi bit
phn tch tnh yu v s luyn i di gc
ca v ng. c Th Tn l ngi u
tin a ra vn ny. Phn tch tnh yu
di gc ca v ng, ta s khm ph ra
c nhng iu rt mu nhim. Chng
c v ng, ta thy mnh c trong ngi
kia v thy ngi kia cng c trong ta.
Lc mnh thy rt khe nh v hnh
phc. S anh ca mnh cng l mnh, s
em ca mnh cng l mnh, s ch ca
mnh cng l mnh. Ch hay khen ngi
cng l ch khen mnh nn mnh
khng cn l nn nhn ca s khen ch
na. V ng l mt tu gic, khi c tu
gic ny ri th tt c cc vn u c
gii quyt trong c vn i dc, vn
tnh yu. Phng thuc m c Th
Tn a ra l phng thuc tr tn gc,
222

khng phi l chi b thng yu m l
thng yu trong nh sng ca tu gic
V Ng. Thng, theo ng ngha chn
thc ca n l khng cn s phn bit, l
phi c yu t x (equanimity), mt trong
bn yu t m Bt gi l thng yu
khng b bn (T V Lng Tm). X l
s vng mt ca ba loi mc cm, khng
cn phn bit, k th, m ly tt c v
khng c kh au. Khi trong tnh thng
m vng mt s phn bit, k th th tnh
thng y cng vng mt lun c kh
au. Mnh phi thng theo hng .
Chng ta nn dnh thi gian php m
su sc v hai gc r ca i dc l tp kh
v mc cm.
Bi k 11
Nht thit lu din
i kt nh ct ng
223

Duy tu phn bit kin
Nng on cn nguyn
Dng tm tham dc y c mc tnh tri
chy khin cho nhng nt tht i dc an
kt li vi nhau chng cht. Ch c tu
gic chn tht mi c th c kh nng
phn bit v thy r iu ny, gip ta
on tr c cn nguyn ca n ni tm
.
Nht thit lu din: Nht thit l tt c.
l tm . Tt c dng tm chy trn
(lu din).
i kt nh ct ng: Kt l nhng nt
tht, c dch t ch samyojana, ting
Anh l fetters. Trong bn ting Pali c
ch sanyojana, sanyojana v c cng
ngha nh samyojana, tc l nhng si
dy rng buc. Ngoi ra cn c ch sanga,
224

sanga c ngha l trc tc s vng
mc. V trc (asanga) l khng vng
mc. Asanga l tn mt thy ln, anh rut
ca thy Vasubandhu (Th Thn). Trong
bn Pali c hai ch dng ch s rng
buc, vng mc: ch sanyojana (kt)
dch ra ting Anh l fetters v ch sanga
(trc) dch ting ra Anh l bonds. Ct
ng l nhng dy leo, ting Anh l
creeper, ting Php l plante grimpante,
ting Phn l lata. Ch lata ng thi
cng c ngha l tham dc. Lata l mt
pithte ca ch tanha, tanha l dc.
C dng tm chy mnh lm cho nhng
nt tht v nhng vng mc ca i dc
kt thnh nhng dy leo chng cht.
Duy tu phn bit kin: Ch c tu gic
mi c th thy, c th phn bit c
225

Nng on cn nguyn: v on tr
c ngun gc ca tm tham dc. l
i , dc . on l ct t.
Vn gii thot khng phi l p xc
cho kh ht nng lng tnh dc. Gii
thot l vn c tu gic, c tu gic v
tnh thng ri th tuy nng lng tnh
dc cn c nhng mnh c th x l n
d dng. gi l o tn gc. C tr
tu v tnh thng nn mnh thy r rng
mnh khng c lm chuyn v lm
chuyn s a ti kh au cho chnh
mnh v cho ngi khc. V d c mt
ngi c khuynh hng mun lm dng
tnh dc mt em b. C th ngi
c sinh ra vi tp kh ny t t tin
li. D cho c i xut gia lm mt ng
thy hay mt ng cha th tp kh vn
cn. D ngi ny khng mun lm dng
226

tnh dc ca tr em nhng tim tng trong
con ngi h vn c ht ging . Khi bt
u thy c iu th s gin d, s
th hn ca mnh i vi nhng ngi
lm dng tnh dc tr em s bt i nhiu
lm. V mnh s thy xt thng cho c
hai bn ti v k phm ti cng l mt nn
nhn ca tp kh. Con ng gii thot
cho ngi khng phi l hy hoi thn
th. C nhiu ngi rt tc gin v trong
h ci tp kh hi mnh, h khng
mun nh vy nn h t hy hoi thn th
ca mnh. Trong truyn thng Ty
phng cng nh ng phng c ngi
ly dao t ct b phn sinh dc ca
mnh, gi l on m, bi v h khng
chp nhn nng lng ca h. H
khng mun nh vy! Thi s Huy Cn hi
ti sao Thng sinh ra c th con
ngi k cc nh vy?
227

Thn qu nng nn hn sa xung thp
Ch gin chi nhng k mt thin ng.
Thi s trch ti sao Thng li sinh ra
c th con ngi qu nng n nh vy.
Mnh khng mun nhng c th mnh
mun nh vy. Ngy xa trong gio on
ca Bt c ngi t on m v b Bt
la ry, Bt ni: "on m khng bng
on tm" (on m bt nh on tm),
ct t ci tm ch khng nn ct t ci
thn.
Ta phi tm phng php i x vi
nng lng ch t hy hoi thn th
th khng gii quyt c vn . Phng
php Bt a ra l phi c tu gic, c tu
gic l c t bi. Nhn mt em b, mnh c
th c khuynh hng mun lm dng n,
nhng nu c tr tu, mnh s thy nu
mnh lm chuyn l mnh lm hng c
228

cuc i ca n v lm hng lun c cuc
i mnh. a b y n mi c su, by
tui, nu b lm dng tnh dc th vt
thng s i theo n khin n au kh
sut i. Thy c nh vy t nhin
mnh c t bi. Chnh tr tu v t bi cu
mnh v cu em b. Mun lm c
chuyn th phi phi c Bt, c Php,
c Tng h nim v ym tr. Lm mt
mnh th rt kh, nht l khi mnh sng
mt mnh, khng c s hng dn ca
thy, ca bn, ca gio php. C nhng
trng hp tp kh qu nng, ngi
phi c t trong mt hon cnh c s
gi gn ca mt on th nhng ngi
hiu bit phng php. Nu th lng
ngi vo trong hon cnh t do th
ngi s gy tn hi cho nhng em b
khc v cho chnh h. mi gi l
thng.
229

Theo tu gic ca Bt th c bn ci thy
sai lc gi l T in o (viparyasa).
in o c ngha l o ln trt t
(upside down). C bn ci thy tri ngc
vi s tht, mnh phi lm sao cho bn ci
thy ng tr li:
1. Thng (nitya): S vt l v thng
(anitya) m mnh thy l thng (nitya).
l nht in o, mt trong bn ci
thy o ln.
2. Lc (sukha): l kh m mnh tng
l lc. V d nh mnh i tm hnh phc
trong ma ty, trong tu sc. Nhng th
khng phi l lc (sukha), n l kh
(dukha).
3. Ng (atma): Bng hoa khng c ch
th ring bit, con ngi khng c ch th
ring bit, cha khng c ch th ring bit
230

m con cng khng c ch th ring bit.
Cha c trong con v con c trong cha,
m my c trong bng hoa v bng hoa
c trong m my. Thy c iu l
thy v ng, thy c v ng th khng
c mc cm. Cha thy c v ng th
ci thy ca mnh cn o ngc. Mnh
phi tu tp nh th no c chnh kin,
c ci thy chn tht (right view).
4. Tnh (suddhi): Tnh l tinh khit. N
khng tinh khit m mnh cho l tinh
khit. N l i nhim (unhealthy, unsane)
m mnh cho l tinh khit. gi l in
o.
Thng - lc - ng - tnh, l bn ci
thy o ngc gi l T in o. Khi
qun chiu thy c n l t kin (wrong
view) th mnh t ti tu gic. Nhn vo
i tng ca i dc thy c bn cht
231

ca n khng phi thng, khng phi
lc, khng phi ng, khng phi tnh, n
gy kh au cho mnh v cho ngi kia
trong tng lai th mnh t khc c tu
gic. C tu gic th c t bi, mnh c kh
nng thy c v phn bit c. Ch
khi c tu gic ri th mi on tr c
ci ngun v ci gc ca dc m thi.
Chng ta phi a ra vi nhau nhng cu
hi rt thc t cng qun chiu v i
ti tu gic, l: Trong cuc phiu lu
n i vng mc ny mnh s i v u v
ngi kia s i v u? Nu tip tc i su
vo s lin h th ngy mai mnh s i
v u trong cuc i ngi tu ca mnh
v ngi kia s i v u? Nu tip tc i
vo chuyn vng mc th mnh v ngi
kia s tr thnh ra ci g? Trong giy pht
232

hin ti mnh c th thy c tng
lai.
Cu hi th hai l: Ch nguyn ca mnh
l g? Mnh c tht s mun th hin ch
nguyn hay khng? Nu mnh tht s
mun hon thnh ch nguyn ln lao
th ti sao mnh li cn mun i vo con
ng ny? Con ng ngc li vi ch
nguyn ban u ca mnh, n lm cho
mnh khng cn nng lng c th tu
hc v i.
Cu hi th ba l: Nu ta cho s kin
vng mc a ta v ngi kia i xa,
ta khng mun nghe li khuyn nh v
gio gii ca tng thn th ta s i ti u?
Ta ni mnh c tu gic t lo cho
mnh th mi ngi trong tng thn s i
x vi ta nh th no? Chng ta c th c
cu tr li l mnh s tr thnh i tng
233

"kh gn" ca tng thn ti v tng thn
thy khng th ti chuyn tr c vi
mnh, khng th ti chi c vi mnh.
Lc y mnh s thy mnh nh mt k lu
lc v mi ngi ang nhn mnh bng
con mt khc. Khi mnh l mt git
du trong bt nc ca tng thn. Nu
mnh vn c tip tc i v hng th
chc chn mt ngy no mnh s t b
con ng hin gi mnh ang i v mnh
s nh mt tng thn. C nhng ngi
ngoan c i con ng m tng thn
khng ngn cn c nn nh mt
tng thn v khng tr v c vi tng
thn na.
Tt c dng sui tm tun chy to ra
nhng nt tht, nhng rng buc khin
cho cy i dc an vo nhau chng cht.
Trong trng hp ch c tu gic mi
234

gip cho ta thy v phn bit c r rng
ci g ang xy ra, gip ta chm dt c
dc , chm dt c ci ngun v ci
gc ca i dc.
ti thin ng Hi Ngn Sao, xm H)
_________________________

Ging gii kinh Chic Li i
n_phn 4 (i Dc Phm, Php C
Kinh) - Thy Lng Mai

Chng ta cng c li nhng bi k
hc:
1. Tm i v hng i dc th cy i dc
s m chi, tr nhnh rt mau. Tm
phn tn v i tng i dc s lm cho
235

la i dc bng chy trong ta. K i tm
i dc cng ging nh mt con vn
chuyn cnh tm tri, chuyn t cnh ny
sang cnh khc.
2. i dc buc mnh phi gnh chu kh
au, i dc lm cho mnh b vng mc
vo cuc sng trn tc. Nhng lo lng v
hon nn do i dc em ti c tng
trng m ngy, mc kn nh c tranh.
3. B i n m hoc ngi ta sm mun g
cng b vng vo dc tnh. Ci lo lng
kia cng ngy cng ln ging nh dng
nc r, r mi cng y h.
4. i c nhiu th lo lng v au bun,
ci lo bun do i dc em li. Bung b
c i dc mi ht lo bun.
236

5. Mun tm c an vui th phi quyt
tm vt b i n. Khng n i th khng i
vng quanh trong ci lun hi, khng cn
phi mang nng u t, khng cn thp
thm mong cu nhng g nhim. Khng
cn i nhim th s c tht s an vui.
6. n i thm trng th n gi lm chung
bao quanh bi nhng ngi thn thuc,
s thy con ng ca lo lng v su kh
di nh th no. Ci kh do n i gy nn
thng a ta ti nhng hon cnh khng
an ton, y tai ch.
7. L ngi tu o ta khng nn i v
hng i dc, phi bt u bng cch tm
dit tn gc ci cy i dc cho nhng
ci r ca n khng cn c th m chi
ln c. ng lm nh ct c lau sau
khi c ct ri th lau li mc ln nh
c.
237

8. Gc cy i dc su v vng, tuy cy
b n nhng cc cnh l vn c th sinh
ra tr li. Tm i dc cha dt tr th
theo l thng ci kh do i dc em ti
vn cn tr li nh thng.
9. Nh con vn nhy ra khi cy ny th
li nhy vo cy khc, ngi i cng
th, ra khi c ngc t i dc ny ri
li lao vo ngc t i dc khc.
10. Tm i dc l mt dng chy thng
xui theo dng tp kh v dng kiu mn.
Nhng mong cu v nhn thc ca ta u
v do chnh mnh t che lp s tht v
khng thy c s tht.
11. Dng tm i dc y c mc tnh tri
chy khin cho nhng gt tht i dc an
kt li vi nhau chng cht. Ch c tu
238

gic chn tht mi c th c kh nng
phn bit v thy r iu ny, gip ta
on tr c cn nguyn ca n ni tm
.

Bi k 12
Ph tng i nhun trch
T tng vi t mn
i dc thm v
Lo t th dng tng

Dng sui i dc thm vo t duy, mong
cu v nhn thc ln mnh v qun
vo nhau. Ngun sui i dc su khng
y kia lm cho ci gi v ci cht tng
trng mt cch rt l mau chng.
239

Ph tng i nhun trch: Theo l
thng th dng i dc kia thm vo trong
dng sng (tm thc) ca mnh v lm
cho
T tng vi t mn: nhng t duy,
mong mun v nhn thc (nhim mu ca
i dc) ln ln (t) v qun vo nhau
(mn).
i dc thm v : i dc su v khng
c y.
Lo t th dng tng: Do i dc m ci
gi v ci cht ti rt mau.

Bi k 13
S sinh chi bt tuyt
n dng thc tham dc
240

Dng on ch khu trng
Ngu nhn thng cp cp

Nhng cnh nhnh ca cy i dc c tip
tc sinh trng khng ngng ngh cng
bi v chng c nui dng bng thc
phm i dc. Thc phm ny nui dng
on hn, un thnh tng g tng ng,
ngi thiu tr tu th c mit mi i v
hng y.

S sinh chi bt tuyt: Nhng cnh nhnh
sinh ra khng chm dt
n dng thc tham dc: Ti v c
chm bn v nui dng bng ngun thc
phm tham dc nn cnh l ca cy i dc
cng ngy cng vn ln.
241

Dng on ch khu trng: ch l lm
cho ln ln. Khu l i t, ng t.
Trng hay chng l nhng g m. i dc
nui dng on hn thnh g thnh ng.
Ngu nhn thng cp cp: Ngu nhn l
ngi khng c tr tu. Cp cp l mit
mi, bn rn. Nhng ngi khng c tr
tu c mit mi, bn rn i v pha .

Bi k m t i dc nh mt loi cy. Nh
ngun thc phm tham dc nn cy i dc
c tip tc ln ln v khng ngt sinh ra
nhng cnh nhnh mi v v vy nhng
kh au, on hn cng cng ngy cng
cht chng nh nhng g ng. y vy
m nhng ngi khng c tr tu vn c
mit mi i v hng .

242

Bi k 14
Tuy ngc hu cu dip
Tu nhn bt v lao
Ngu kin th t tc
Nhim trc i thm lao

Trong ngc tht c gng c cm. Nhng
ngi c tr tu khng thy nhng dng
c ny l th gng cm vng chc nht.
vo h ly mi l loi gng cm kin c.

Tuy ngc hu cu dip: Cu l mc lm
bng ng, bng st. Ch dip c th l
ch ta vit nhm, ta c ngha l ci
kha.
243

Tu nhn bt v lao: Nhng ngi c tr
tu khng cho l nhng th kin c
nht.
Ngu kin th t tc: Ngu ch nhng
ngi khng c tr tu. Th t l v con,
ni ti vng h ly, i dc. Tc l b chn
ng li.
Nhim trc i thm lao: Nhim trc
l vng vo v b nhim, thm l rt
(very), lao l kin c (solid). Vng vo
i dc, mi thc l vng vo th
gng cm kin c.

Bi k th 14 v i dc nh nhng
gng cm v mc kha kha cht con
ngi. Nhng th gng, th kha ny cc
bc thc gi thy rng chng cn kin c
hn c nhng dng c kim ta trong lao
244

t. Chng l nhng vng lun qun ca
v con, thn quyn v i tnh m bao
nhiu ngi khng c tr tu ang b
vng vo. Khi ngi ta b giam cm
bi chng th bao nhiu ch kh u b tiu
tn ht, ch nguyn cng xa ri m con
ng l tng cng khng th i tip
c. Mnh khng dm ni, khng dm
lm v nu mnh ni, mnh lm th mnh
s s ng ti an nguy ca v con hoc
chng con mnh, ca nhng ngi mnh
thng. Lc khc no mnh ang b bt
ming, cng tay v tri cht bng nhng
ci gng cm cn vng chc hn c
nhng ci gng bng ng, bng st.
Chnh v vy nn nhng ngi lm cch
mng thng sng c thn hot ng,
ti v khi sng c thn, h c can m
ni v lm nhng iu h cho l ng
em li gii phng v an vui cho t
245

nc. Cuc sng c lp cho php h
sng thc s l mt ng ho kit, t do
tung honh m khng b vng bn bi
v chng, con ci hay i tnh.
Nhng ngi ngoi i mun lm cch
mng cn phi xa la i dc hung chi l
ngi c ch hng i nh Siddharta?

Bi k 15
Tu thuyt i vi ngc
Thm c nan c xut
Th c ng on kh
Bt th dc nng an

Ngi c tr tu thy i dc l mt ngc
t kin c kh thot ra khi. Ngi y bit
246

r rng, phi on tr i dc th mi tht
s c an vui.

Tu thuyt i vi ngc: Nhng ngi c
tr tu ni rng i dc l ngc t.
Thm c nan c xut: N su vng kh
m i ra khi.
Th c ng on kh: V vy cho nn
phi chm dt, phi bung b.
Bt th dc nng an: Khng vng vo
i dc th mi tht s c an vui.
Bi k ny tip ni bi k trn vi hnh
nh i dc nh ngc t su vng, nhng
ngi mun t ti gii thot, an vui cn
tm cch thot ra khi n. Bi k nhc ti
s thc tp on kh tc l chm dt v
bung b nhng i tng ca dc vng.
247

Bi k 16
Kin sc tm m hoc
Bt duy qun v thng
Ngu d vi m thin
An tri k phi chn

Thy sc m b m hoc, l v khng
bit qun v thng. K u m tng rng
ci sc y l mt ci g lnh v p,
khng bit rng ci bng dng bn ngoi
kia khng cha ng c mt ci g bn
b v chc tht bn trong n.

Kin sc tm m hoc: Nu thy sc m
tm ca mnh b m hoc, b cun theo l
ti v
248

Bt duy qun v thng: Mnh khng
c tu gic v thng.
Ngu d vi m thin: Ngu l nhng ngi
khng c tr tu. Nhng ngi thiu tr tu
cho l p, l lnh.
An tri k phi chn: Khng bit n khng
phi l ci g chn tht.

Trong bi k 11 chng ta hc rng ch
c tu gic mi gip mnh o c gc
r ca cy i dc. Tu gic y l tu gic
v thng, v ng, kh v bt tnh. Nu
khng c tu gic th ci thy ca mnh l
vng tng, l ci thy o ngc
(perverted view). Mnh thy l thng, l
ng, l lc, l tnh trong khi chng l v
thng, l v ng, l kh, l bt tnh. Vi
249

bi k th 16, chng ta hc su hn v tu
gic v thng on tr i nhim.
Vn dch rt hay, bi k c cha c ba
ch: Chn (the truth), Thin (the good) v
M (the beauty). Cn hay hn na khi bi
k cho ta mt ci thy rng bi v ci sc
(i tng ca i dc) l khng tht (phi
chn) nh nhng nim thng, lc, ng,
tnh ca ta nn n cng khng p (m) v
lnh (thin). Its not true, its not good
either and its not beautiful either.
Sc c th dch l nhan sc tc l v p
b ngoi, v p c th quyn r v m
hoc tm mnh. Ngi c tr tu thy n l
ci cn phi xa la v bung b nhng hu
ht con ngi ca x hi ny ang ua
nhau chy theo n. Ch cn nhn vo cc
thnh ph l mnh thy r iu ngay.
Sn phm lm p cho n b v n ng
250

ang bn rt chy. Khp ni ni, nhng
tim bn m phm mc ln nh nm.
Chng ta hy tng tng ti s nc ci
ca nc hoa. Mnh rt hi nhng nu ri
vo git nc hoa th n s t mi hi i
v mnh tng rng mnh thm tht. Khoa
gii phu thm m cng ang rt thnh
hnh, bao ngi ang ti bm cht
ha hc vo trong ngc, trong mt cho
phnh ln, cho p v nh dao ko gt ta,
chnh trang nhng khim nh trn thn
th.
Ngi no cng mun trang im cho v
ngoi thm hp dn nhng bn trong th
khng c g tht c. gi l phi chn, l
khng c tht m mnh tng l n tht
nn mnh tin l n lnh v p. Bi k th
16 nhc nh chng ta v s thc tp qun
v thng. Hnh dng bn ngoi khng
251

chc tht, mai mt n s khng cn nh
vy na, v vy cho nn ta khng nn
vng vo n. V thng l mt trong
bn php qun quan trng, chng ta cn
thc tp su sc thc s vt thot
c ngc t ca i dc.
Ci g tht s M, tht s Thin th trong
phi c Chn.

Bi k 17
D dm lc t l
Th nh tm tc kin
Tr gi nng on kh
Bt h tr chng kh

T nht mnh trong sc dc th cng nh
con tm ko chic kn t mnh giam hm
252

ly mnh. Bc tr gi c kh nng on
tr v bung b dc tng, khng thit
tha g n ci i tng i dc cho nn
mi trnh thot khi mi kh nn.

D dm lc t l: Dm lc l lc th ca
dm dc. T l l t nht mnh. Ly lc
th ca dm dc m t nht mnh vo.
Th nh tm tc kin: Tm l con tm.
Kin l ci kn. T nht mnh vo dm
dc cng ging nh con tm lm ra ci
kn t giam mnh.
Tr gi nng on kh: Tr ch nhng
ngi c tr tu. on l ct t, kh l
bung b. Nhng ngi c tr c kh nng
ct t v bung b.
Bt ngh tr chng kh: Ch c th
c l ngh hay h. Ngh c ngha l nhn
253

trng trng, nhn chm chm, nhn mt
cch tc gin. K tr gi khng nhn chm
chm vo chuyn nn c th dit tr
c tt c mi kh nn (tr chng kh).
c im ca kinh l s dng nhiu hnh
nh rt tuyt diu. Mt trong s l hnh
nh con tm ko ci kn lm thnh t
ngc t giam hm n. Khi nghin cu
v so snh vi bn ting Pali, chng ta
thy trong bn Pali khng dng hnh nh
ca con tm vi ci kn m dng hnh nh
con nhn vi ci li ca n. Li nhn l
makkataka-jala (jala l ci li), kn tm
l kosa-kimi. C l dch gi mun s dng
mt hnh nh thn thuc vi ngi Trung
quc hn v vy hnh nh ci li nhn
c thay th bng hnh nh ci kn tm.
Tuy nhin c hai hnh nh u cng din
t mt hnh ng ca k thiu tr tu,
254

l t giam mnh trong t ngc ca dm
dc, ci nh t do chnh h t to ra m
khng phi ai khc.
Ngi tr th c kh nng chm dt v
bung b, khng oi hoi ti sc dc cho
nn c th dit tr c tt c kh nn.

Bi k 18
Tm nim phng dt gi
Kin dm d vi tnh
n i thnh tng
Tng th to ngc lao

K c tm phng ng khi nhn vo mt
i tng i dc th c th cho l mt
ci g tinh khit, khng bit rng s tng
255

trng ln mnh ca i n s em ti bao
nhiu h ly, t ngc kin c sau ny.

Tm nim phng dt gi: Gi l nhng
ngi. Nhng ngi c tm nim phng
dt, bung lung, phng ng.
Kin dm d vi tnh: Kin l thy l cho
rng, dm l nhng i tng ca ham
mun. H cho rng nhng hnh nh,
nhng i tng ca ham mun l nhng
ci g trong sch.
n i thnh tng: n i l tm nim
n i. Thnh tng l tng trng mnh m.
V thy i tng ca dm dc l trong
sch nn tm n i cng ngy cng ln
mnh.
Tng th to ngc lao: T nguyn do
m ch tc ra ngc t kin c sau ny.
256

Nh t , khng phi do ngi khc m
do chnh mnh lm ra, ging nh con tm
lm ra ci kn hay nh con nhn lm ra
chic li t giam mnh.
Vi bi k th 16, chng ta c hc v
php qun v thng, bi k th 18 tip
tc a chng ta i ti php qun bt tnh.
Tu gic v tnh cht bt tnh cng gip
chng ta ph tr c vng vy ca i
dc.
Nhng ngi c tm nim phng ng
lun thy i tng i dc l mt ci g
trong sch nhng nu nhn cho k th
khng c g l tinh khit ht. Mnh c o
tng l i tng kia sch v p bi v
c th n ang mang trn mnh mt ci v
sch v p nhng k thc bn trong ni
dung th khng c g c gi l sch v
p c. Lt trn mi lp v che y ra
257

thy c s tht, khng b nh la
bi hnh thc gi di bn ngoi, l
phng php qun bt tnh.

Bi k 19
Gic dit dm gi
Thng nim dc bt tnh
Tng th xut t ngc
Nng on lo t hon

Nhng ai thc tp chnh nim s c kh
nng thy c rng ci i tng i dc
kia l bt tnh, do dit tr c dc ,
ra khi nguc t v thot khi tai nn gi
v cht.

Gic dit dm gi: Gic c ngha l
258

tnh thc, c s Chi Khim dch t ch
sati. Sati c ngha l chnh nim (smrti).
Gi l nhng ngi. Nhng ngi thc
tp chnh nim c th dit tr c i
dc.
Thng nim dc bt tnh: Thng nh
rng i tng i dc kia l bt tnh.
Tng th xut t ngc: Nh m ra
khi a ngc ca h ly, ca t ma.
Nng on lo t nn: C kh nng
chm dt c tai nn ca gi v ca
cht.

Trong khi php m bn pha cc thy tm
ra c nhng iu kh hay. Cc thy
thy rng nhng s anh hay s em no
o c gc i dc, khng cn suy ngh
hay vng vn v chuyn th nhng
259

ngi y c rt nhiu hnh phc, c tin
b u u trong s tu hc v cc anh em
khc c th t nim tin vo h.
C thy ni nhu yu mun c ngi
khc phi thng yu c th c thay th
khi anh ch em cng chi vi nhau, sinh
hot chung vi nhau trong chng. Khi
mnh xy dng c tnh anh ch em ch
thc th tnh anh ch em c kh nng
thay th c cho nhu yu kia v mnh
khng cn phi hng tm ti ngi khc
phi na.
i sng ca ngi xut gia d dng hn
i sng ca ngi c s. Ngi c s, tuy
c v c chng nhng h c mt i sng
rt kh khn. Khng phi c la i ri l
h khng cn vn , m c th khi ly
nhau ri h cn c nhiu vn hn na.
Con ng d i l con ng xut gia
260

rng lng, ni nh vy khng c ngha
l ai cng phi i xut gia. Tuy kinh ny
l kinh Bt dy cho ngi xut gia nhng
ngay bui u, chng ta ng vi
nhau l ngi ti gia cng c th hc
c rt nhiu t nhng li dy ca kinh.
Chng ta phi nghin cu lm sao c
th p dng c kinh ny cho nhng
ngi thc tp vi hnh thc c s. Thc
tp trong mt tng on xut gia c Thy,
c s anh, s ch, s em lun nhc nh v
gi gn cho nhau th rt d. Cn l mt c
s ti gia, khng c sng trong tng
thn, th mnh phi c gng v kho lo
lm mi c th thnh cng.
Nhng bui php m rt quan trng.
Chng ta php m chung nhng i khi
cng nn t chc php m ring theo
tng tui. Nhng ngi tr thnh
261

thong cng phi ngi ring ti v khi
ngi vi nhau, ngi tr c th ni ra
nhng iu h ngn ngi khng mun ni
trc nhng ngi ln tui hn mnh.
Nhng ngi ln tui cng nn lm nh
vy, ni vi nhau nhng iu m mnh
ngh nhng ngi tr cha chp nhn
c. Ngi c s php m chung vi
ngi xut s nhng nhiu khi cng phi
php m ring tm ra nhng phng
php, ng li thc tp ph hp vi i
sng ti gia ca mnh.
Vn i dc l vn mun i. Chng
ta thy c Th Tn i rt su vo
trong vn ny. Ngi a ra nhng
gc r rt su sc, Ngi ni r l dng i
dc i i vi dng tp kh v dng mc
cm. Mnh gy h ly cho mnh v cho
ngi khc ti v mnh c mc cm. Mnh
262

mun chng t mnh l ai , mnh c
mt gi tr no v do mnh a
ngi ta vo ni kh nim au ca s
vng mc, rt l ti nghip. S phn tch
ca c Th Tn qu l su sc, chng ta
phi ht tm tip nhn cho thu o
v hnh tr cho ht lng!
(ti thin ng Trng Rm, cha T
Nghim, xm Mi)
_________________________

Ging gii kinh Chic Li i n _
phn 5 (i Dc Phm, Php C Kinh) -
Thy Lng Mai
Nh ti ni, s c Chn c c dch
kinh ny sang ting Anh, tn ca kinh
c s c dch l The net of
263

attachment. Ti thy dch l The net of
love th nghe hp dn hn l The net of
attachment, ti v nhiu ngi hiu
ngha ca ch love khc nhau.
Sng nay khi i thin hnh, ti thy hnh
tinh ca chng ta l mt ci g rt him
trong v tr. Trong khong khng gian
bao la m c c mt s biu hin nh
tri t l mt iu rt mu nhim. Cc
nh thin vn hc dng knh vin vng
quan st v tr m cha tm ra c mt
ch no ging nh hnh tinh ca chng ta.
Trong kinh c ni n nhng ci nc
khc. Nhng ci nc khc y chc l c
, nhng chng rt xa v cho ti by
gi cc nh thin vn hc vn cha tm ra
c mt hnh tinh no ging nh tri t
ca mnh c. V vy s sng trn tri t
rt l qu gi. Ngi ta ni trn mt trng
264

c nc , nhng trn mt trng cng
khng c s sng. Nu mt ngy no
c ngi bo co c c mc trn mt
trng th l mt tin ng tri. C m
mc trn mt trng l mt chuyn rt l!
Nu c c mc trn mt trng th nhng
hng bt ng sn s tm cch ln
xy ct. iu ny cha xy ra nhng khoa
hc ang tm cch lm cho trn mt trng
c dng kh.
Sng nay, ti ni vi s ch Php Th:
Tri t ca mnh l mt iu mu
nhim. i thin hnh trn tri t cng
ging nh l ang tiu th tri t. Mi
bc chn ca mnh l thng thc,
tip xc vi t. Nu mnh c chnh nim
th mi bc chn em li hnh phc,
em li s tr liu v nui dng.
265

Th nm va ri ti xm Mi, ti i thin
hnh vi bi k:
Mi bc chn l php l
Mi bc chn l tr liu
Mi bc chn l nui dng
Mi bc chn l thnh thi
L hnh gi, mnh phi c kh nng i
mt cch c hnh phc. Nu c nng
lng ca chnh nim trong bn chn, nu
thc c s tip xc ca bn chn vi
tri t, mnh s c s thch th trong khi
i. V khi y mi bc chn thc s l
mt php l. T Lm T ni: Mi bc
chn l thn thng. a hnh thn thng.
Mnh c th lm php thn thng bng hai
chn ca mnh. Ai ni l mnh khng th
lm php thn thng? T Lm T ni tt
c chng ta u c th thi th thn thng,
m php l u tin l i trn mt t.
266

Bc i tm khng bn ti qu kh, ti
tng lai v khng b nhng d n, nhng
lo lng ko i. Mi bc chn c thnh
thi, c s bung th th mi bc a ti
s tr liu, s chuyn ha; l nui dng
v chuyn ha cho mnh v cho c tri
t.
Bi k 20
D dc vng t t
D i ci t ph
T t phc ngc
Nh ng nhp c khu
T cun ly mnh trong chic li i dc,
tri mnh trong vng h ly nh con c t
chui vo trong mt chic nm.
267

D dc vng t t: Vng l ci li, t l
che lp. Ly ci li dc vng m t che
lp mnh.
D i ci t ph: Ci l ci . Ph l ph
ln, l che lp. Ly ci tham i m t
che y mnh.
T t phc ngc: T l phng tng,
phc l tri li. T mnh phng tng, t
mnh tri mnh li trong ngc tht.
Nh ng nhp c khu: Nh con c i
vo ming nm. C (c th c l cu) l
ci nm. Nm l mt ci by bt c,
an bng tre c hai ca, c i vo rt d
m i ra khng c.

Bi k 21
Vi lo t s t
Nhc c cu mu nh
268

Ly dc dit i tch
Xut vng v s t
B ci gi v ci cht bt theo v lun
qun bn cnh i tng y nh mt con
b i tm v m. La b c dc, khng
i theo vt xe ca i th c th vt thot
ra ngoi chic li i n, khng cn b
bt c mt ci g lm hi mnh na.
Vi lo t s t: Vi l b. T c ngha l
hu h, l i theo khng ri. B ci gi v
ci cht thm hi, i theo st nt.
Nhc c cu mu nh: Nhc l
ging nh. c l con b (con b con).
Cu l i tm. Mu nhl sa m. Khi b
lt vo li i n ri th mnh i quanh
qun xung quanh i tng ging nh
mt con b i tm v m, khng th i xa
c.
269

Ly dc dit i tch: Khi thot ly c i
dc v xa c vt tch ca n (dit i
tch).
Xut vng v s t:
Xut vng l ra khi li, T l t hi, l
h ly. V s t l khng c g lm mnh
h ly, khng c g che lp c mnh
na.
Cc bi k 20 v 21 c th c xem nh
l trung tm im ca kinh. Cm t
chic li i n c ly ra t bi k
th 20 lm tn kinh. Chng ta c th
gi kinh ny l i Vng Kinh ,
kinh Chic Li i n (The net of love
sutra). Khi mnh ly ci li tham dc
t qun mnh, ly chic i n t che
mnh ri th mnh bung lung v t a
mnh vo t ngc nh con c i vo
270

ming chic nm. Khi b lt vo li i n
ri th mnh b ci gi v ci cht di theo
nh con b i tm cu sa m, khng cch
g thot ra c. y l nhng hnh nh
rt hay, y cht thi ca! Thi ca c lm
bng hai yu t: hnh nh v m iu.
Kinh k cng vy, cng l thi ca bi v
trong c rt nhiu hnh nh v m iu
tuyt vi. Theo di kinh chng ta thy ni
cho i dc, Bt a ra rt nhiu hnh
nh sinh ng v thc t, no l ci cy,
con vn, dy leo, dng nc l, con b
tm v m, con c chui vo nm v.v V
chng ta chn hnh nh chic li i
din cho cc hnh nh y lm tn kinh.
Ch khi no la xa c i dc, xa ht
nhng vt tch ca n th khi mnh mi
thc ra khi c ci li, khng cn b
271

bt c mt ci g gy h ly v lm hi
c na.
Mnh l chng dng s, l ngi c ch
nguyn thc tp, mnh phi dng mnh
dang tay x toc li i n. Mi v xut s
v mi v c s nn vit mt chng t
thut li kinh nghim ca mnh v i n,
vit cho tht th t nhin s hay. Chng ta
hy c li bn dch:
T cun ly mnh trong chic li i dc,
tri mnh trong vng h ly nh con c t
chui vo trong mt chic nm.
B ci gi v ci cht bt theo v ln qun
bn cnh i tng y nh mt con b i
tm v m. La b c dc, khng i theo
vt xe ca i th c th vt thot ra ngoi
272

chic li i n, khng cn b bt c mt
ci g lm hi mnh na.

Bi k 22
Tn o tr ngc phc
Nht thit th b gii
D c bin hnh
Th vi i tr s
i trn c con ng, ci b c mi
rng buc h ly, gii phng c mi
phn bit k th, vt qua c cc
nim lng nguyn, mi tht l bc
xut s i tr.
Tn o tr ngc phc: o l con
ng. Tn o l i cho ht con ng,
khng b d na chng. Tr ngc phc
l ct t, dit tr nhng si dy rng
buc vo chn ngc t.
273

Nht thit th b gii: Thl ci ny, b
l ci kia, ch cho s phn bit k th
(discrimination), ci ny khng phi l ci
kia, ci kia khng phi l ci ny. Gii l
thu sut v cng c ngha l ci tri.
Hiu thu v ci tri tt c mi nim
phn bit, k th.
D c bin hnh: l vt thot,
bin l mt bn, bin hnh l vng mc
vo mt bn. Vt thot s vng mc
vo mt bn.
Th vi i tr s: mi tht l bc i s
c tr tu ln.
Chn l l ci ny nm trong ci kia,
khng th ly ci ny ra khi ci kia. Tri
v phi dng nh i lp nhau nhng
nu khng c tri th khng c phi v
khng c phi th khng c tri. Cha v
274

con cng vy, nu khng c cha th khng
c con v khng c con th khng c cha.
Ngi n ng nu khng c a con
th ng ta khng th c gi l cha v
a con cng vy, cng nh c cha m n
c gi l con. Cha v con khng th
tch ri nhau c. Nu thy c nh
vy tc l ta c th Nht thit b th
gii, hiu c v ci tri cho tt c mi
s phn bit, k th.
Cn nu b kt vo nhng quan nim nh
ci ny khng phi l ci kia, cha v
con l hai ci khc nhau, vt th v tm
thc l hai ci khc nhau, sinh t l hai
ci khc nhau, c khng l hai ci khc
nhau th l b vng vo ci thy
lng nguyn (dualistic view), vng vo
bin hnh. Trong truyn thng C c
gio, chng ta quan nim rng c mt
275

Thng to ra th gii v c th gii
ny l do Thng to ra, Thng v
th gii l hai ci khc nhau. l mt
cch nhn lng nguyn. Chng ta hy
th t li mt cu hi l nu khng c
to vt th lm sao c th gi l to ha?
Tr li c cu hi ri th ta cn c
th thy ng Sng To v vt c sng
to l hai thc ti ng ngoi nhau
khng?
Con ng ca o Bt l con ng
Trung o (The Middle Way), khng
vng vo b no v vt thot mi
nim phn bit. Cng nh mt khc g
tri trn mt dng sng, khc g mun
i tip tri ra bin th n phi khng b
vng vo mt trong hai b, n phi i
con ng Trung o, bng khng, n s
khng bao gi ra bin c.
276

Khoa hc by gi cng bt u thy c
nhng g c Th Tn khm ph t rt
lu. H nhn ra rng tm thc qun st
v th gii c qun st dnh cht vo
nhau, khng th tch ring ra c. Khi
ly tm qun st mt i tng th i
tng b thay i bi s qun st kia.
Khi mt lng t (quantum) khng b
qun st th n rt t do, n c mt khp
ni nhng khi mnh qun st n th n bt
u c v tr trong khng gian v thi
gian. V vy cc nh khoa hc bt u
i ti kt lun l i tng qun st v
tm thc qun st khng phi l hai ci
ring bit tch ri nhau. Cc nh khoa hc
by gi ang vng vy trong ci li nh
nguyn.
Chng ta may mn c l hc tr ca
Bt v vy chng ta phi tinh chuyn i
277

con ng ca Bt tr thnh mt con
ngi t do, mt bc i s c tr tu ln.
Mun c nh vy mnh phi lm ba
iu:
1. Phi ci c si dy i dc i
trn vn con ng.
2. Khng k th ci ny v ci
kia.
3. Khng b vng vo ci nhn lng
nguyn.
Bi k th 22 rt l su, n l ht ging
ca gio l Trung o sau ny. Chng ta
c i Tr Lun, Trung Qun Lun,
nhng b lun ln c t nn mng
trn nhng cu kinh ny. Nhng t tng
v i ca i Tha khng phi l nhng
ci g mi m c sn trong o Bt
nguyn th. Bi k th 22 chng
minh cho iu .
278

Bi k 23
Vt thn vin php nhn
Dic vt vi i nhim
Bt on tam th gi
Hi phc a bin hnh
chnh php, cng ng b li ko theo
con ng i nhim. Nu cha vt thot
c thi gian th hnh gi vn cn b kt
vo ci thy nh nguyn.
Vt thn vin php nhn: Vt l ng,
l khng nn. Thn l gn gi, kt bn.
Vin php nhn l nhng ngi ang i
ngc vi chnh php. ng gn gi vi
nhng ngi i ngc vi chnh php tc
l nhng ngi ang c am m, vng
mc v cng u khng chu nghe li
nhc nh ca nhng bn ng tu.
279

Dic vt vi i nhim: Dic l cng.
Nhim l dnh vo (infected). i l i dc.
Cu ny ngha l cng ng dnh vo i
dc.
Bt on tam th gi: Tam th l qu
kh, hin ti v v lai, ch cho nim
thi gian. Nu cha vt thot c
nim v thi gian th
Hi phc a bin hnh: vn cn b ri
vo ci nhn lng nguyn. a l ri
xung.
Vt thn vin php nhn
Dic vt vi i nhim
Ta khng nn thn cn vi nhng ngi
i ngc vi chnh php, bi v nu gn
h th ta s b nh hng, s b ko theo.
Ngi c th ni nhng cu khin cho
280

mnh thoi tht b tm h c thm
ng minh i vi h trn con ng h
mun. Ta ch nn thn cn vi nhng
ngi thc tp gii lut v uy nghi vng
chi, c nim vui trong s tu hc. Trong
i chng c th cng c mt hay hai
ngi vin php nhn, mnh phi tm
cch gip h. Nu mnh qu yu khng
gip c th mnh phi xa la ngi
v nh i chng gip cho h.
Bt on tam th gi
Hi phc a bin hnh
Chng ta sng trong th k th 21, th k
m trong khi cc nh khoa hc cn ang
tm hiu v nhng hin tng bn ngoi
nh khoa hc lng t hay khoa thin vn
hc th ng thi h cng mun g ca,
mun chm ti ci gi l chn l ti hu
281

(the ultimate) tc l bn mn. Khoa hc
mun bit ngun gc ca thc ti, ca s
sng. Khoa thin vn hc v khoa vt l
hc cng mun i tm ci nguyn thy
ca thc ti. Cc nh khoa hc ang g
ca bn th hc (the door of ontology, the
door of metaphysics). Nh khoa hc ang
ni: Vng i, m ra! Ssame, ouvre toi!
Cc nh thin vn hc ni ti hin
tng Big Bang tc l ci nguyn thy
ca v tr. Theo ci thy ca h th lc
ban u cha c v tr, ch c mt im
rt nh. Trong khi qun st v tr nh
thin vn hc thy cc tinh h mi ngy
mi ri xa nhau vi tc rt ln v v
tr ang phnh ra (expansion). H ng
vi nhau l thi gian v khng gian bt
u c t giy pht gi l Big Bang,
cn trc khng c khng gian v thi
282

gian. Cc nh thin vn hc ni rng
trc khi c v tr th cha c thi gian
v khng gian.
Cc nh khoa hc lng t, khi i vo
trong ci v cng nh th thy rng
quan nim v thi gian ca chng ta
khng cn chnh xc na. Trong th gii
hng ngy, thi gian l mt mi tn i v
mt hng nhng khi i vo th gii
lng t th h thy cc lng t c th i
ngc li. Cc nh khoa hc bt u thy
l mt lng t khng ch c mt mt
ch m n c th c mt khp ni v h
bt u thy c, hnh nh thi gian v
khng gian l nhng sng to ca tm
thc.
C khoa hc v m tc khoa thin vn hc
v khoa hc vi m tc khoa lng t hc
u cng nhn rng tm ca chng ta to
283

ra thi gian v khng gian. Thi gian v
khng gian l do vt th v tc m c.
Nu khng c vt th v tc th khng
c khi nim v thi gian v khng gian
ti v thi gian v khng gian l tng tc
(inter-being).
Nu cc nh khoa hc khng bung b
c nim v thi gian v khng gian
th h vn b kt vo ci thy lng
nguyn. H i hi phi c ci bt u
nn mi i tm ci gi l Big Bang. V
v c ci u nn s c ci ui, mt
ngy no s c ci gi l Big
Crunch. Ti v cc nh khoa hc b kt
vo khi nim thi gian l mt ci g c
tht nh mt thc ti ngoi cho nn h
i hi phi c mt bt u v mt chung
cc. Ngc li, vi ci nhn ca o Bt,
chng ta thy rng khng c ci g l ci
284

u v cng khng c ci g l ci ui
(v thy v chung) v nim v bt
u v chung cc l nhng nim
c sng to bi tm thc con ngi.
Theo o Bt th cnh ca b mt m cc
nh khoa hc ang c cng tm vo
c m t lu ri (the door is already
opened). Thc ra th n cha bao gi tng
b ng, vn l nh khoa hc c th i
vo c hay khng thi. Nh khoa hc
c tr nng ca mnh nhng tr nng
khng chc a nh khoa hc i
vo th gii ca bn mn. H c th c
nhng au bun, nhng lo lng, nhng s
hi, nhng kh au che lp tm t ca
mnh. Tm ca nh khoa hc c th ang
tru nng hnh trang ca nhng ci thy,
nhng ci bit, nhng ci thy bit cn
mang mu sc lng nguyn. Nu cha
285

vt thot c nim thi gian th nh
khoa hc vn cn b ri vo vng ln
qun ca nh nguyn. chnh l nhng
chng ngi ngn khng cho h i vo
cnh ca mu nhim ca thc ti.
C hai chng ngi ln, l phin no
chng (klesa) v s tri chng. Phin
no chng tc l nhng vui, bun, gin,
ght, tht vng, am m v.v... Tm thc
ca mnh cng nh tm thc ca nh khoa
hc u ang b nhng phin no che lp
v v vy khng i vo c th gii ca
bn mn. Nh bc hc Einstein rt thng
minh nhng trong i sng c nhn ng
c nhiu au kh v kh khn vi gia
nh. ng ly d v kh au. Nu
Einstein khng c nhng phin no
chc l ng i xa hn rt nhiu.
286

Chng ta cng vy, chng ta c th l nh
khoa hc hay khng phi l nh khoa hc,
c th l nh Pht hc hay khng phi l
nh Pht hc, nhng nu c phin no
chng trong tm th d cho ca bn mn
c m mnh cng khng i vo c.
S tri chng l phin no th hai. S tri
l nhng ci mnh bit, mnh hiu, nhng
ci thy ca mnh. Nu mnh cn b kt
vo nim thi gian, cn thy tm thc
v vt th l nhng ci bit lp, ch th v
i tng l khng tng quan vi nhau,
Thng v to vt l hai ci khc nhau,
tch ri nhau, th nhng ci thy nh
nguyn ngn khng cho mnh i vo
c th gii ca bn mn, th gii ca
Nit Bn.
c Th Tn ch cho chng ta phng
php dit tr phin no chng v s tri
287

chng chng ta c th i vo c
trong bn mn. Mnh khng cn g ca,
mnh ch cn thc tp nim, nh v tu
(smrti, samdhi, praja) gi l Tam v lu
hc, tc l ba mn hc a ti s gii
thot. y l khoa hc ca Bt (the Triple
Science of the Buddha). Khoa hc ca
Bt khng cn c nhng dng c my
mc ti tn nh knh vin vng hay my
gia tc (acclrateur) m dng c duy
nht cn c s dng ch l tm thi. V
thnh cng l khi mnh dit tr c
phin no chng v s tri chng tm
c sng sut m qun st thc ti.
Bung b i ht nhng hnh l ca phin
no v nim lng nguyn th mnh c
t do i vo bn mn. Nh khoa hc c
t do hay khng? Nhng kin thc
khoa hc c gip cho nh khoa hc t ti
t do hay khng? Khoa hc c th gip
288

cho k thut (technology) pht trin
nhng trong khi nhiu ngi trong
chng ta vn b cun theo nhng tham
gin, kiu cng v v vy kh au ca
chng ta cng ngy cng ln.
Trong kho tng o Bt, c nhng kinh
nh Kinh Rohitassa, Kinh Kalama, l
nhng kinh m Bt dy cho chng ta cch
i vo th gii bn mn m con ng l
s dng tm nh mt dng c th
nghim thc ti. Mnh phi di mi, phi
lm sng ci tm th mi c th thnh
cng c. Kha hc 21 ngy sang nm
c th s c ch Khoa hc ca Bt
(The sciences of the Buddha) v mnh s
ni v s lin h gia o Bt v khoa
hc. Mnh c th mi vi nh khoa hc
lng t v khoa hc thin vn ti ni
chuyn, nhng chng ta s trnh by con
289

ng ca Bt nh mt ngnh khoa hc.
Khoa hc ny khng ch dng tr nng,
dng tr nng thi th cha . Trong o
Bt ngoi tr nng ( thc, mind-
consciousness) cn c tng thc (store-
consciousness) v ch khi no chuyn ha
c tng thc th mi c i Vin Cnh
Tr, th tr tu c miu t l sng trong
v chn thc nh mt tm gng ln, th
tr tu gip ta i vo th gii ca khng
sinh, khng dit (xin tham kho gio l
chuyn ha tm Thc thnh bn Tr).
Xin c mt l th t mt s c tr vit
cho ti, cp ti vn n i:
Con xin thnh knh tri n S ng sinh
ra nhng thy, nhng s ch qu sc d
thng cho con thng vi mt tnh
thng trong sng, tnh huynh . i vi
con, tnh thng linh thing v cao qu
290

lm, cho nn con khng bao gi dm lm
hoen t ngy con xut gia cho n by
gi. Con thy mnh c an ninh bi s
bo h ca tng thn. Nu ngoi i
chc con s cn ln n v kh s lm vi
ci tnh th gian . Thng yu nhau m
bit thc tp gii lut v uy nghi, bit tn
knh ln nhau th tnh thng y rt p
v a mnh i rt xa.
Trnh Cng Sn c ni: May thay trong
i ngoi tnh yu cn c tnh bn. Tnh
bn thng c khun mt tht hn l tnh
yu. S bi bc trong tnh bn cng c
nhng khng nhiu. Ti thy tnh bn qu
hn tnh yu v tnh bn c kh nng lm
hi sinh c mt cn hn m v lm
phc sinh mt cuc i tng rng khng
cn ti to c na.
291

y l nhng li ca Trnh Cng Sn
dng ca ngi tnh bn m s c trch
ra. S c vit tip:
Tht vy, tnh bn a con i xa v
by gi tnh huynh cn a con i xa
hn na. Thng nhiu ngi vi tm
lng rng m nh vy, con tin l s khng
bao gi len li mt bng hnh no trong
tri tim mnh.
C ngi ni, nhn vo ngi mnh vng
mc, qun bt tnh th s tr c tham
dc. Ring bn thn con th con tp qun
nhng ci thin, ci m ca ngi m
thi bi v nhng v rt p v d
thng, lm sao con c th qun ci
khng p v khng d thng ni v
c? Con nhn v p qu, con
thng qu v con khng mun ci p
mt i. L tng ca qu v ang bng
292

chy trong qu v v l tng ca con
cng ang bng chy trong con th ti sao
con li dm lm cho ngn la y tt lm
i bng s m m thiu sng sut ca
mnh.
Cng ging nh mt bng hoa, chnh v
n p, chnh v n ti mt, lun lm p
cho cuc i cho nn mnh phi tn trng
v trn qu n. N phi ng v tr ca
n th n mi p v mi ngi c
chim ngng. Cn nu nh thy p m
chim lm ca ring cho mnh th ti
nghip qu, ci p s khng cn tn
ti c na.
Con ngh ci kh ca s ngho i, thiu
thn chc c l cng khng bng ci kh
ca mt ngi vng vo chic li kia.
N c th git cht cuc i mnh bng
nhng si dy nh an dnh vo nhau v
293

an lun c tui tr vi bao nhiu c m
v hy vng, cng vng vy th cng cun
quanh khng tm c li thot. Ci kh
ny cng ging nh mt ngi b bnh
nan y, cho d c thy gii, thuc hay cng
khng th no cha lnh.
Con khng bit trc c l sau ny s
nh th no, nhng t khi xut gia cho
n nay, con thy vi con nh vy l
lm ri v con rt hi lng vi tnh
thng con ang c. Tnh thng cng
xng ng cho con i xut gia, cho
con vt b mi th n vi con ng
ny v hc c ch thng. Thng
nh th con thy kho v t do lm. Vi
tnh thng ny con khng cm thy c s
s hi bi v con thy c s an ton
cho con v cho i tng thng yu ca
con. Tnh thng ny rt p, em n
294

cho con s qun bnh v con cm thy
mnh , khng cn g cn phi tm
cu rong rui na.
Nu hc c ngh thut thng th tnh
thng s lm thng hoa i sng v
trng dng tm b cng nhau
thc hin ch nguyn sinh v phng s
Tam bo.
Bc th ny c vit bi mt s c,
nhng bc th ny cng c th c vit
bi mt thy hay mt s ch. S ch cng
c th vit:
Con xin thnh knh tri n S ng sinh
ra nhng s c qu sc d thng cho
con thng vi mt tnh thng trong
sng, tnh huynh . i vi con tnh
thng linh thing v cao qu lm, cho
nn con khng bao gi dm lm hoen t
295

ngy con xut gia cho n by gi. Con
thy mnh c an ninh bi s bo h ca
tng thn. Nu ngoi i chc con s
cn ln n v kh s lm vi ci tnh th
gian . Thng yu nhau m trong c
cht liu ca s thc tp gii lut v uy
nghi, bit tn knh ln nhau th tnh
thng y rt p v a mnh i rt xa.

(Php thoi ngy 16.05.2011 (ti thin
ng Nc Tnh, cha Php Vn, xm
Thng)
_________________________

Ging gii kinh Chic Li i n - i
Dc Phm, Php C Kinh- phn 6 -
Thy Lng Mai
296

Trong thin ng ta c th mt chic
ng h pht ra ting tch tc i chng
c th th theo nhp ca ng h. Thy
khng s dng ng h my mi nm
ri. Nhng t ngy s ch Php Trin v
thy ch tc ra chic ng h Its now
th thy s dng li, khng hn xem
gi v mnh bit gi ri (its now),
nhng thy s dng ng h th. ng
h nh nhp rt u, mnh c th nng
theo ting ng h m khng cn phi
nhiu tm vo. Mnh ch cn t khong
2% tm vo ting chung v 98% tm cn
li mnh dng qun chiu chuyn khc,
2% cng mnh thc tp.
Nu thc tp th theo nhp ca ng h,
bt u qu v c th tp theo nhp 2-3 tc
th vo hai giy v th ra ba giy, thng
th hi th ra di hn hi th vo v sau
297

khng lu th tr thnh nhp 3-5. Bt
u mnh c th i hai bc lc th vo
v i ba bc lc th ra. Mnh tm
di bn chn, i cho chm t. Khi
tm di bn chn th bc chn ca
mnh vng, mnh khng bay bng ln tri,
vm tri ca s suy tng.
Trong khi ngi thin hay nm ngh cng
vy, mnh theo di nhp th 2-3 th mt
lc sau mnh s c nhu yu th su hn v
nhp th s tr thnh 3-5. Mnh c th
gip thm bng cch tng nhp ln 2-4 v
2-5 th t nhin phi s i tng thm mt
giy cho hi th vo thnh nhp 3-5. Sau
nhp 3-5 mt lc mnh th tng ln 3-6, 3-
7 v hi th vo s tng thnh 4-6 (bn
giy cho hi th vo v su giy cho hi
th ra). Th nh vy rt kho, mnh
khng cn phi c gng m vn thy thch
298

th, nu mnh c gng mt nhc th l sai.
Mnh cng c th i thin hnh nh vy,
bn bc cho hi th vo v su bc cho
hi th ra. Mnh thng thc tng bc
chn, tng hi th, n rt ngon, nht l
khi mnh thc tp ngoi tri c khng kh
trong lnh. 3-5, 3-5, 3-6, 3-6, 4-6, 4-6. 4-6
l nhp rt hay v ngi no cng c th
t ti nhp 4-6 d dng.
ng nn hp tp, c thng thc nhp 4-
6, ri qu v s thy hai l phi ca mnh
c kh nng lm vic gii hn trc
nhiu. T t hi th s c nhp 5-8, nm
giy cho hi th vo v tm giy cho hi
th ra. Mnh khng c gng, mnh lm rt
thoi mi, th vo mnh bc i nm
bc, th ra mnh bc i tm bc, mnh
rt hnh phc. Mnh khng ht tm t
vo con s m ch mt cht tm t thi
299

ri t nhin n t m ly m li m rt
chnh xc. 2% cho vic m v 98%
mnh ch tm vo nhng mu nhim ca
s sng nh tri xanh, my trng, ting
gi, ting chim v.v nht l v p tuyt
vi ca ma Xun. Khi nm vng mnh
cng c th thc tp c nh vy. Nm
vng l mt loi thin gi l thin vng
(hammock meditation) m thy rt thch.
Sau nhp 5-8, t t mnh i ti nhp 6-9.
Khi mnh th vo su giy th trong su
giy mnh u c hnh phc v mnh
th ra trong chn giy rt kho. Mt lc
sau mnh thm vo thnh 6-10 hay 6-11
v tip mnh ti nhp 7-10, 7-11, 8-12.
Khi c hnh phc nhp 8-12 th mnh c
th tm giy cho hi th vo v mi hai
giy cho hi th ra. By gi l phi ca
mnh lm vic kh, lng dng khi a
300

vo nhiu hn v lng thn kh a ra
nhiu hn. iu rt tt cho sc kho
ca mnh, lm cho mu ca mnh hn.
V mnh c th i ti 10-15 rt d dng,
ch sau mi pht l mnh c th i t
nhp 2-3 ti nhp 10-15. Trong t th nm,
nm trn vng hay nm trn c, nu c
ng h bn tai nh nhp th mnh th
rt d. Trong phng ng, thy c chic
ng h tic tc, bui ti thy c nng
vo ting ng h th v c nh vy
m i vo gic ng. Trong khi th mnh
khng suy ngh ngy mai mnh s lm g,
mnh hon ton khng suy ngh.
Nhp 10-15 l nhp ai cng lm c d
dng ch khng ch nhng nh yogi mi
c th lm c. C khi thy lm c
15-20. Mnh thy l phi ca mnh c kh
nng rt ln. Trong i sng hng ngy
301

mnh ch s dng l phi s s, mnh
khng s dng c ht kh nng ca n.
Mnh l nh giu m khng bit xi tin
cng nh ngoi vn mnh c nhiu rau
m khng bit b rau vo m gi, ch n
m ca T Uyn m khng bit n m ca
Ging Kiu.
Nu trong thin ng c ng h nh
nhp m mi ngi u nghe c th
iu cng khng hi g, n khng lm
n. Nu khng c th mnh s dng ng
h ring th v mnh s thy phi ca
mnh cng ngy cng mnh, n lm vic
cng ngy cng nhiu. Mnh khng p
nhng n lm vic c thch th v kho
mnh hn. Trong khi ngi thin, mnh th
v thy hnh phc nh vy th chuyn
bun ng khng th xy ra. Khi kho
mnh qun chiu nhng vn ca mnh
302

v ca th gian rt d dng ti v mnh c
nhiu nh.
Hnh phc ca mnh i ra t trong tm.
Nhiu ngi ngh mnh c hnh phc l
do nhng iu kin t bn ngoi em n,
nh mnh c ci ny hay c ci kia, mnh
c s may mn ny hay c s may mn
kia, mnh khng gp tai nn ny hay
khng c tai nn kia. Hnh phc i vi
h l c s may mn v khng c tai nn.
Nhng nhn cho k th ci may mn
khng hn l may mn, tai nn cha
hn l tai nn. i khi nhng ci mnh
gi l tai nn li gip mnh ln ln rt
mau mnh c ci thy, ci hiu, ci
thng su sc hn. khng phi l s
ri ro, l tai nn m l mt iu kin, mt
may mn. Nu mnh ngh l mnh khng
c hnh phc th mnh phi xt li. l
303

mt ci thy nhng c th khng phi
l s tht. Mnh khng c hnh phc l ti
v mnh ch khng phi ti hon cnh hay
ti ngi kia. Nu c tu mnh c th chp
nhn c hon cnh, chp nhn c s
vt nh vy v mnh vn c th c hnh
phc trong mi hon cnh. Ni nh vy
khng c ngha l mnh th ng, mnh
khng c gng lm thay th v i ti.
Mnh vn lm, mnh vn thit k cho
tng lai, vn lo chuyn ny chuyn kia;
nhng khng hn c ci mnh mi c
hnh phc. C ci th tt m khng c
ci mnh vn hnh phc nh thng.
Phi t thch thc mnh nh vy.
V d mnh ang i Visa qua nc
ngoi tu hc thm vi tng thn. V mnh
ngh rng, khi no c Visa v qua c
bn th mnh mi c hnh phc. Nhng
304

S vic c th xy ra hon ton ngc li,
mnh ch i qua c nc ngoi
nhng sau mnh tht vng. Mnh thy
mnh ngu qu, ang an lnh bn nh t
nhin qua y lm chi cho kh. L mt
ngi thc tp gii th khi np n xin
Visa mnh ni: nu xin c th mnh i,
nu khng c cng chng sao. C cng
hnh phc m khng c cng hnh phc.
Mnh c hnh phc ngay trong trng hp
ny, mnh tm hnh phc ngay trong iu
kin mnh ang c. Bt dy: Mnh c
iu kin hnh phc ri nhng ti v
mnh khng nhn din c n nn mnh
mi i tm nhng iu kin hnh phc
mi.
Thy chng nghim c s tht l hnh
phc t trong tm ra m khng phi ti t
bn ngoi. i vi ngi tu, hnh phc
305

nm nim tin ca mnh. Mnh c nim
tin, c mt con ng, mnh c c
nguyn lm g cho i bt kh, m
h c nguyn l c nng lng. c a
Tng tng trng cho i nguyn, c
nguyn trong ngi th i mnh mi c
ngha. Phi c mt s thch th no , s
thch th c biu hin bng hnh
ng trong i sng hng ngy gi l
hnh. l tn, nguyn v hnh.
Mi ngy, lm nhng cng vic c th
tha mn c ci nguyn s em li cho
mnh rt nhiu hnh phc. Xy dng tng
thn, xy dng tnh anh ch em, gip
nhng ngi xung quanh l chuyn mnh
c th lm trong i sng hng ngy. Lm
ngay trong ngy hm nay, ng i ti
ngy mai ti v ngay trong ngy hm nay
mnh c kh nng lm c ri. Suy
306

ngh nh vy c th em li rt nhiu
hnh phc, l chnh t duy. Mnh suy
ngh vi tnh thng, vi s hiu bit,
chp nhn; mnh khng suy ngh vi s
bc bi v trch mc. Ch suy ngh ng
n thi em ti hnh phc ri. Li ni
ca mnh c t bi, c hiu bit th trong
lng mnh khe nh. Vit mt l th hay
ni mt cu trong in thoi din by
c ci hiu, ci thng, ci chp nhn
em li cho mnh v cho ngi kia rt
nhiu hnh phc. Chuyn khng phi
i n ngy mai, hm nay mnh cng
lm c.
Mnh lm mt vic n gin nh: nu
cm, ct c, lt rau cho chng, hay hng
dn mt s em cch tu tp hoc gii ta
nhng kh khn cho mt s ch s em th
tt c nhng iu y mnh u c th lm
307

c ngay ngy hm nay. Ti v mnh c
tn, c nguyn nn mnh phi bc l ra
bng hnh v hnh ng em li rt
nhiu hnh phc cho mnh v cho nhng
ngi xung quanh. Mnh phi tm hnh
phc ngay trong hnh, ng ngi m
ch i ngy mai. Ngi anh hng khng
phi l ngi m bom cm t m l ngi
lm c nhng chuyn nh vy ngay
ngy hm nay.
Nu trong qu kh mnh c nhng l
lm, vng di th mnh phi dng tn,
nguyn v hnh ca mnh chuyn ha
ngay trong ngy hm nay. Ai m khng
c nhng di dt, lm l. Nhng ngi tu
phi thy nhng lm l khng c li
cho l tng, cho i tu ca mnh. Mnh
phi thc tnh v mnh mun chm dt
chng. Mnh nn pht l vi thy: Bch
308

Thy, con lm chuyn khng ng
lm. V thy chp nhn cho mnh. Thy
chp nhn cho mnh ti v thy tin vo
mnh, tin vo kh nng lm mi ca mnh.
Nim tin rt p, tnh thy tr vn cn
ti v thy cn tin t v t cn tin
thy. Khi t khng cn tin thy v
thy khng cn tin t th lm sao c
hnh phc na? Khi mnh ln pht l vi
thy v thy chng minh cho mnh tc l
thy tin mnh c th lm c. Nim tin
lm cho mnh c hnh phc v lm cho
thy c hnh phc. Nu mnh khng gi
ci nguyn ca mnh, nu mnh khng
thc hin ci hnh ca mnh th nim tin
s tan bin. Nim tin b si mn th
mnh mt hnh phc v thy cng mt
hnh phc.
309

Mnh ha vi thy mnh s chuyn
ha, mnh s khng lm chuyn na
m mnh khng tn trng li ha th nim
tin b si mn ni thy v ni chnh bn
thn mnh. Tnh thy tr khng cn vng
chi nh ngy xa. Mnh phi lm th no
nim tin ng b v ti v nim tin
v th mnh nh mt l tng. S lin
h gia mnh vi thy nm ch hai thy
tr cng i mt hng v mnh c cam
kt vi nhau l ch i v hng thi.
Chng no hai thy tr cn cng i v
mt hng th hnh phc vn cn ti v
nim tin vn cn. Nu mnh khng gi li
ha sau khi pht l th trong tm mnh
s v s xy ra v mnh khng cn
hnh phc.

Bi k 24
310

Nhc gic nht thit php

Nng bt trc ch Php

Nht thit i gii
Th vi thng thnh
bit cch g ra mi si dy i dc trong
tm , nh th l nm c ch ca
Bt.
Nhc gic nht thit php: Nu gic
ng c bn tnh ca tt c cc php.
Nng bt trc ch php: v c kh
nng khng b dnh vo cc php. Bt
trc l khng b kt vo. S d mnh b
kt vo l ti v mnh cha hiu n, mnh
cha thy c chn tng ca n. Nu
311

hiu c chn tng ca n th mnh s
khng b kt vo n. N c tr thnh mt
ci by hay mt nh t hay khng l do
mnh c thy c n hay khng? Chng
ta thy rt r: S gii phng, s cu chuc
khng phi do n hu ca mt v thn linh
ban ti m do tr tu ca mnh.
Gic l tr tu, l s tnh thc
(enlightenment). Thy c chn tng
ca i tng , mnh s khng tr thnh
n l ca n. Mnh khng tr thnh nn
nhn ca n v n khng tr thnh t
ngc ca mnh.
Nu thy c bn cht ca tt c cc
php th s c kh nng khng b dnh vo
nhng php y.
Nht thit i gii: i l dc , l tm
i dc, tm ham mun ca mnh. Gii l
312

ci ra. Ch gii cng c ngha l hiu,
nhng y c ngha l thot ra. Tt c
dc u c ci b. i l mt si
dy, trong truyn Kiu c cu: Li mang
ly mt ch tnh. Khng khng mnh buc
ly mnh vo trong. Gii l ci tri, ci
b si dy i .
Th vi thng thnh : Nh th l hiu
c li dy ca c Th Tn. Thnh l
bc thnh nhn, l c Th Tn. Thng l
hiu c.

Bi k 25
Chng th Kinh th thng
Chng v o v thng
Chng lc Php lc thng
i tn thng chng kh
313

Trong cc th hin tng, hin tng chnh
php l qu hn c. Trong cc mi hng,
hng o c l thm tho hn ht.
Trong cc th hnh phc, hnh phc
c sng trong chnh php l hnh phc
ln nht. Khng c phng php no
chin thng c kh au mt cch tn
cng bng s thc tp dt tr i dc.
Chng th Kinh th thng: Ch cn
c c l thi, thi c ngha l lm (thi
hnh). Nhng ch y c c l
th tc l hin tng. Trong cc loi hin
tng, hin tng kinh l tt qu hn ht.
Ch Kinh khng c ngha l cun kinh m
thi m cn c ngha l gio php, gio
php ca Bt dy. Ch cho ngi thot ra
khi tnh trng h ly gi l php th.
C ba loi b th: ti th, php th v v y
th. Ti th l cho tin bc, cm n o mc
314

bt ngho kh. Php th l cho mt con
ng thot khi tnh hung b tc.
kh au. Trong ba loi hin tng th php
th l qu hn c. Thng l th thng.
Chng v o v thng: Trong cc loi v
ngon ngt th hng v ca o c l
ngon ngt hn ht.
Chng lc Php lc thng: Trong tt c
cc nim vui, nim vui ca s thc tp
gio php l ln hn c. c c c hi
thc tp gio php vi nhng ngi
bn tu ca mnh l mt nim vui rt ln
m mnh li i b nim vui (php lc,
dharma-sukha) th rt ung. Trong cc th
hnh phc, hnh phc thc tp chnh
php l hnh phc ln nht. Theo nguyn
tc, mnh l ngi hnh phc nht trn i
ti v mnh ang c php lc.
315

i tn thng chng kh:Chng kh l tt
c mi kh no. Mun vt thng c
mi kh no, phng php hay nht l
chm dt i nhim ti v i nhim em ti
kh au nhiu nht. Chm dt i nhim l
phng php dit tr kh au hay nht.
y a ra ba v d (b th, hng v v
gio php) kt lun rng trong nhng
phng php dit kh th chm dt i dc
l phng php hay nht.

Bi k 26
Ngu d tham t phc
Bt cu b ngn
Tham vi bi x c
Hi nhn dic t hi
t tri mnh, ngi y cha c c
316

mong vt sang b bn kia. Tham dc gy
bi hoi, em li tai ha cho mnh v cho
k khc.
Ngu d tham t phc: Tham l tham
dc. T phc l t tri mnh. Gii l m
tri. Ngi u m (khng thng minh)
thng ly si dy tham dc t tri
mnh.
Bt cu b ngn: Khng c s mong
c i qua b bn kia. B bn kia l b
ca an vui, ca t do, ca thnh thi.
Nhng ngi ny khng c t nim thc
, rt l ti nghip.
Ngi tu phi bt u bng nguyn
mun vt thot b bn ny i sang b
bn kia. c nguyn rt qu, v khng
c ch nguyn th i i kip kip mnh
s trong trm lun kh i. Ngi khng
317

c tr tu ly si dy tham dc t tri
mnh v khng c nhu yu i sang b bn
kia. Cho ti sut i c lm mt tn
n l, l mun ca ngi , ngi
khng mun c t do. L ngi xut
gia, mnh ni ngc li: Ti ch mun
mt ci, l t do!
Tham dc vi x c: Tham dc a mnh
ti hon cnh bi hoi.
Hi nhn dic t hi: Tham dc lm hi
cuc i ca mnh v lm h c cuc i
ca ngi khc. Khi b vng vo si dy
tham dc th mnh gy kh au cho ngi
khc, mnh lm dng tnh dc ca tr em,
mnh lm dng tnh dc ca ngi ln,
mnh lm tan nt gia nh v cuc sng
ca h, ng thi mnh cng lm tan nt
cuc i ca chnh mnh.
318

Bi k 27
i dc vi in
Dm on si vi chng
C th th gi
c phc v hu lng
Tm tham dc l rung t, tham sn si l
ht ging, i vi ngi c kh nng b
th v i th nhng phc c thu
hoch c khng th o lng.
i dc vi in: in l rung. Tm i
dc l mt tha rung m...
Dm on si vi chng: trong tha rung
mnh gieo ht ging tham, sn v si.
Chng l ht ging. Dm l tham dc, on
l s gin hn, si l s u m. i dc, on
319

hn, si m, ba loi ht ging mnh
gieo vo trong ming t ca tm .
C th gi: Cho nn nhng ngi
bit thc tp b th v i th...
c phc v hu lng: phc c
khng th no ong c. c phc l
phc c thu hoch c.
Trong bn ting Pali phc l thu hoch
ln (maha-phala), great harvest. Phala l
hoa tri. Nhng ngi bit thc tp b th
v i th gt hi c nhng hoa tri
khng th o lng.
Chng ta c th tp hp hai bi k 26 v
27 thnh mt bi k cho st vi bi k th
356 trong Dhammapada tng Pali:
Ngu d tham t phc
Bt cu b ngn
320

i dc vi in
Dm on si vi chng
Tham vi bi x c
Hi nhn dic t hi
C th th gi
c phc v hu lng
t tri mnh, ngi y cha c c
mong vt sang b bn kia. Tm tham
dc l rung t, tham sn si l ht ging.
Ci tham dc gy bi hoi cho mnh v
cho ngi khc. Tri li, i vi ngi c
kh nng b th v i th nhng
phc c thu hoch c khng th o
lng.

321

Bi k 28
Bn thiu nhi ha a
Thng nhn trut dch c
Th dc tc hi mng
C tu bt tham dc
Ngi ng hnh th t, hng ha chuyn
ch th nhiu, k thng nhn lm vo
trng thi lo lng, kinh s. Bit rng ci
am m dc lc l tn gic c th lm tn
hi thn mng ca mnh, bc tr gi
khng cn chy theo tham dc.
Bn thiu nhi ha a: Bn l ngi ng
hnh. Ngi ng hnh th t m hng ha
th nhiu. y l nhng ngi i bun i
qua nhng khu rng vng hay nhng sa
mc rt nguy him. H c th b cp v
mt mng nh chi.
322

i bun rt nguy him! Nu mnh ch
hng ha nhiu m s lng ngi cng
i vi mnh t th c th b cp chn
ng ly hng ha v git mnh.
Thng nhn trut dch c: Thng
nhn l ngi i bun. Trut l s hi.
Dch l kinh hong. C l s.
Hng ha th nhiu m ngi ng hnh
th t, ngi thng nhn lm vo hon
cnh hong s, kinh hong.
Th dc tc hi mng: Th l ham thch,
tham m. Ham thch i dc l nhng tn
cp lm hi tnh mng ca mnh. l
nhng tn cp chn ng ly v git
hi thng gia cho nn mnh phi s
nhng tn gic . Nhng tn gic l
ai? Nhng tn gic , tn ca n l i
323

dc. S ham thch i dc l nhng tn
gic chn ng m hi mnh.
C tu bt tham dc: Cho nn nhng
ngi c tu gic khng vng vo tham
dc.
Trong bn ting Pali ni: Mnh s hi
ging nh mt con th s b ngi ta bt.
ti thin ng Hi Ngn Sao, cha Cam
L, xm H)
(Ngun: Lng Mai)

Kinh Pháp Cú Hán Tạng - Thích Nhất Hạnh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kinh Pháp Cú Hán Tạng - Thích Nhất Hạnh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

KINH PHP C HN TNG

You might also like