LE VAN KHOA (chu bien)

NGUYN XUAN CII - 8UI TH! NGQC DUNG - LE flUC

TAAN KHAP HI(tP - cAl VAN TRANH
, ~
PHUONG PHAP PHAN TICH
OAT
NUaC
PHAN BON
CAVTRONG
(l' oj bdn ldn thu hai)
NHA XUAT BAN GlAo DI,JC
, , "
LOI NOI OAU
Thl thea diu va U(J7I.g cua dfJng ddo bq,7I. dqc, thay
giria va sinh a truang dq.i h9C, chung t6i chink l b6 sung
va tai ban cudn sach phap phdn tick ddt - nU6c - phdn
b6n - cay tr?Jng" dd dUQc NXB Giao dl!-c Iudt ban lan. dltu til!n UM
ndm 1996. Cudn sach cung cap tGi bqn dqc cae phuong poop pkdn
tick thuang duqc 8U dl!-ng rai trong cae phong thi Q
Nam va thl giOi.
Stich khtmg chi liz ti'I.i lifu h9C tt,.p cho sinh vil!n cae chuyl!n nganh
sinh h()C, cac nka khoa hqc Trrii ddt, m6i truong, n6ng lam
mil con llL tat lifu tham khdo cko cae can b(J nghil!n cuu khoa h()C
thu()c cae chuyl!n nganh d cae truong, cae uifn nghil!n cuu, cae
so NN va PTNT, so KHCN va MT.
Cu6n stich lb.n thu hai ra mat bq.n d()C, nhung chdc chan khtmg
thl tr6.n.h kh6i m()t 86 thUu sot. Ctic ttic gid xtn chfm thank cam em
nhang j kiln d6ng g6p xhy dl/.ng cua cae gid.
Y kiln d6ng g6p xin gUi Nha. xudt ban Gic10 df!,c, 81 Tran
Hung Dq,o, Ha Nt)i.
cic TAC GIA
3
PHAN I
PHAN TicH DAT
Chzrl1ng I
CHuAH B! MAU D.&T
Chulin bi miu lil khAu Cd ban, quan tI'Qng d4u tif!n trong phAn deh dt. Rai ytlu
t" e4u chu cua cOng tlic chUn bi miu lA :
- Miu phAi cd dnh <4i cao cho vung c'llu.
- Miu phM duc;1C nho d@'n dO min th{ch hc;1P tuy thuQc vAo yl!u cAu pUn
deh.
1. LIly min phAn ticb
Thy vAo mve dicb CllU rna 1\1a chon each lily miu thlch hc;Jp. ThOng
thuClng co 86 each 14y mAu nhu sau : ta:y mAu thea Ui.ng phat sinh, Illy miu
ril!ng h6n hc;Jp, 14y mAu nguyaD thai t1;l: nhitm khOng phS. huy e4u
cua dt.
Ldy mdu dat thea tang pMt sinh. Khi nghil!n cau ddt vI! phAt sinh hoc' boac
nghilm CUll dnb chAt v$.t U, tinh chAt nubc cUa da:t thl ti@'n hAnh lAy mAu nhU: sao:
- Dao ph4u di4n ddt : Chon dAo phAu phM dlill cho toiln vlmg
c4n lily mAu nghi@n cllu. PhAu thubng rQng 1,2m, dai 1,5m, sAu tAng dO.
ho(lC sAu 1,5 - 2m C1 nhung ndi co tAng d4t dAy. MO tA trung hlnh thai phiu
va. chia Mng pho.t sinh khac nhau.
- Lliy mdu dlit : L.n IUc;Jt ly mAu d4t tu td.ng phat sinh dubi cung doo
Mng m(lt. M6i Mng, mAu da:t duc;Jc dVng trong 1 tui co ghi nhAn rO rit.ng.
LUQng d4t 14y tu 0,5 da"n 1 kg lit. vita.
D6i vbi Mng cu6i ciing (sAu nha:t) thl la:y miu 0 ph4n glap vbi day phAu
Mng (tAng canh tac) la:y dQC su6t cA t4ng da"n c6.ch dubng phAn t'ng 2 - 3cm,
cAc tng kho.c ly 0 gifta tl1ng phat sinh vlsi. d(I day 10cm. Vlsi nhung Mng phat sinh
qua dAy thl lAy b 2 hOi!<: 3 digm (m6i cMm lily vbi dQ dAy 10em) r6i gQp 4rl ; cbn
v6i t<ing phat sinh mong (cd nha han lOcm) thl la:y dAy ca Mng (each dubng
5
ranh giC1i va dUCli khoAng 2cm). D6i v{Ji tling dch t\l cua da:t ml)n thi ch(;m vi
trl la:y mAu a ch6 ehl)t nha:t cua U.ng nay.
M6i mAu dl1t dUQc ghi chi ro : s6 phAu tting (dQ sau lAy mAll -
cm), dta ltly mAu, ngay lAy mAu va ngubi la:y mAu.
- Ltiy mdu h6n hqp. Nguylin tAc cua Ia:y mAu h6n hQp la la:y cac mAu
a digm khac nhau r6i hOn hQp lI;li, la:y mAu trung blnh. TMng thubng la:y tit
5 - 10 digm r6i hOn hQP It;li dg la:y miu trung blnh (mAu hOn hQP). Khi la:y mAu a
cac digm clin tranh cac vi tri ca khOng d(li nhu : cM bon phan
hOI)C vOi t\l It;li, cM diy qua t6t hol)c qua xtlu, ch6 cAy bi sAu ...
MAu h6n hQp thuimg dUQc lAy trong nhung nghii;n cuu nOng hoa hQc,
cuu dng thai cac chAt dinh duElng cua da:t hol)c lAy CJ cac rung thi MAu
da:t h6n hQp dUQc lAy nhu sau :
+ Ltiy cae mdu : TUy theo Mnh dang khu dAt clin la:y mAu rna b6
trl cae digm la:y mAu (5 - 10 digm) phAn b6 d6ng toan deh. Co th
ap d\lng cach lAy mAu thea dubng eheo hOl)c dui:Jng thlmg goe (hinh la va Ib) vdi
d.a hinh vuOng gQn, hOl)e thea dui:Jng ga:p khlic hol)e duong eheo (hinh Ie va
Id) voi dia hlnh dai. M6i dim Uiy khoang 200' gam dAt be) d6n vao 1 tlii lOn.
ru
b)
c)
o
o
o
o
IX XXI
a)
d)
Hlnh 1 - &I d6 b6 tri ltIy mill biet
+ TrQn mdu va My mdu h6n hqp : Cae mAu
dUQc bam. nM va trn tr@n gia:y nilon (chu y
trn cang cang t6t). Sau do dan mong r6i chia lam
4 phlin theo duong cheo, la:y 2 phlln d6i nhau trOn
It;li dUQc mAll h6n hQp (hlnb 2).
6
Hlnh 2 - Sd d6 lay miu hOn hQp
Ly ph1tn 1 va 3, b6 2 va 4 hoilic lAy 2 va 4 b6 1 va 3.
LUQng dl1t cUa mAu h6n hQp Illy khoAng 0,5 - lkg, eho vao tui vAi, .ghi phi@'u miu
nhu nc)i dung ghi cho phi@'u mau a ghi b!ng but chi den dlr tninh nhoe, nMt lit
da:t UClt (co b6 phi@'u miu trong 1 tui nilon nh6, gQn r6i cho vao tui mAu).
2. Phoi kh6 miu
Tru mOt s6 trubng h<Jp phAi phAn dch trong dl1t hrdi nhU xac ham IUQng
nuck, mOt s6 cht ddi khi dt khO nhu NH: ' N0
3
' Fe
2
+ , Fe
3
+ ... ; con
ha:u het cac chi tiliu khac dUQc xac djnh trong dt kho.
MAu dl1t Il1y tit d6ng ruOng phai dUQc hong khO kip thbi, ba.m nha (cO 1 -
l,5cm), nhi;\t cac xac th1,tc sai da ... sau do dan mang trlin bAn g6 hOiliC gil1y
r6i phdi khe. trong nha. Ndi hong mAu phAi thoang gio va khOng co cac hoa
cht bay hdi nhu NH
3
, C1
2
, S02'''' D tt\ng cUbng qua trinh lam khe. dt co thE!
deu mAu da:t. Thai gian hong khO da:t co th keo dai vai ngay tily thuOc d;1:t va
dieu kiE]!n khi ThOng thubng da:t cat se chong khe. hdn da:t set.
Cttn chu y la mau da:t dUQc hong khO trong'khOng khi la t6t nMit. KhOng nlin
phai khe. ngoai nAng slly khO trong tu slly.
Mdu phtm tick tl10i : Trang phAn deh dllt, mOt s6 chi bAt buc phai phAn
dch ngay trong mau mai dUQc Illy (mau tUdi) nhU : the oxi hoa khlt, hAm hlQng
sat hai, amoni, sunphua, ... vi hAm IUI;mg cac chllt nAy se thay ddi trong qua trlnh
phoi khe. mau.
MAu dtlt mCli Illy trOn r6i dem phAn dch ngay. D6ng thbi cAn 5 gam da:t
nay dem sa:y khO d xac dinh ham hSQng nuC1c, ph\lc V\l cho ehuyn ket qua
phAn dch tu da:t tUdi sang dllt khO
3. va rAy miu
Da:t sau khi da hong khO, nha r6i nh$t het xac th1,tc va cac chAt lAn khac.
Dung phuong phap 0 chen goc Illy khoimg 500 gam dem nghien, ph1tn con cho
vao tui vai cu giu den khi phAn dch xong.
Truoc het gia ph1tn dllt dem trong c6i su, r6i rAy qua rAy 2 mm. Ph1tn sai
da co kich thuoc Ufn han 2 mm dUQc cAn kh6i iltQng r6i dO di (khOng dnh van thanh
phttn cua dtlt). LU<Jng dllt d1\ qua rAy dUQc chia dOi, mOt nlta dung pha.n dch
thanh ph1tn Cd gioi, nlta con tiep t\lC nha bAng c6i Sll (c6i d6ng hol)C may
nghien mAu) r6i rAy qua rAy 1 mm (phAi gi1\ va ebo qua rAy toan b9 lUQng da:t nay).
D(t da qua rAy 1 mm dUQc d\tng trong IQ thuy tinh nut nham rng hOk\c trong
bOp gia:y bang bia cllng, co ghi nbAn dung M phAn dcb cae thilnb phtln boa
h9C thOng thuC:Jng. c4n phAn deb tdng thanh phtln khoang, mun, nita Mng s6 thl
My khoAng 50 gam da:t da. qua rAy 1 mm, t\lC nhl)t ht cac xac th1,tc (dung
klnh lup phong hol)c diia thuy tinh xat nong bAng ming r6i ra tren IClp da:t rAi
mong hut bet rli cAy nha), sau do nM va ebo qua rAy 0,25mm. G6i dt
nay bAng gilly d:iu gia:y can) r6i b6 chung van hOp d\tng da:t
7
4. Xac dinh h1Qng nl1dc trong dlI't va M sll kM (k)
TMng thl1C1ng mau dem phAn deh (j 2 :
Muu dtit hong kh6 trong kh6ng khi : V{Ji da:t nay, IttQng mi'O'c X8.C dinh chfnh 13.
lUQng Duck hut 11m khOng khi cua n6. Ph4n Ibn cae chI hoa hQc t6ng 86 cling
nhtt d@i dliQc X8.C d,nh da:t hong khO khOng kh.
Mau dat tuai mai lay ; Vbi IO/ili mAll nay iUQng nUClc xac djnh chinh Iii. dQ a:m
cua dIU. ThOng thuemg mAu da:t tl10i dung phAn deb cae chi va thanh
phl1n dA bin d6i thea cac ki/)n oxi hoa - khli nhU : Fe
2
+ , NH;, NO;, H2 S,
th oxi hoa - khu, hOl,lt dng eua vi sinh d4t.
- li phuong phap : MAll da:t rnbi lay tit d6ng rung ngoai lU;1ng mtoe
hut tim ra con chua obung d/ilng nt:t{Jc khlic nhau tuy vaa trl,lng thai d{(t noi
1l1y mAll. Song vbi da:t da. hong khO khOng khi thl chi con ntl(JC hut 4rn khOng khL
D xac djnh m:tCfc nAy, thuCfng dung phuong phap sa:y kh6 t1 105 - 110C.
Khi do toan b nubc hut lim bi bay hoi ma cha:t huu co chu:a bi phAn huy. Tuy
nhi!n t1 cac da:t co ham IU:Qng cha:t huu co cao thuCfng khd Uli kh6i ht<;lng kMng
d6i sau khi dy, thuCfng sa:y miu a 105C trong thbi gian quy dinh.
khi ham IU:<;Ing huu co qua cao cd th ap d1,lng phuong phlip sa:y lip Built thilp nhu
sily a d 70 - BOoc, ap sua:t 20 mmHg.
Dl,ta vAo kh6i IUQng giam sau khi s4y ta dnh dUQc IUQng nutlc cua da:t.
- Trinh tl/. phfLn tieh :
Xac dtnh luqng nUDe hut 11m kh6ng khi ella dat
Sily c6c cAn bang thuy tinh hQp nh6m) t1 105C kh6i Iuc;mg khOng d6L
Cho c6c vao blnb hut li:m, d (:I dO trong phOng. CAn chinh xac kh6i c6c
bang cAn phAn dch (W
1
).
Cho vao c6c 10 gam da:t dA hong kh6 khOng khi va dA rAy qua r.1y Imm. CAn
kh6i luQng c6c sa:y va da:t (W 2)'
Cho vao tu sa:y CJ 105 - 110C trong 8 gib r6i Ia:y ra cho vao blnh hut a:m d
dQ Uli dQ trong phbng (thOng thu:bng vf1i c6c ctln thuy tinh thl d 30
phut, hQp nhOm 20 ph6.t la dUQc).
Chu j : Trang khi sa:y phlli nAp c6c cAn d hoi nubc thoat ra,
la hOp nhOm thl d(ly na.p dutli day Mp
CAn kh6i lu<;lng c6c hQp) va da:t sau khi sily (W
3
), lam Il)p khi kh6i
lu(,mg (W
3
) khOng d6i (sai 86 khOng vU<;lt qua 3 mg giua 2 IItn can).
Xae dtnh luqng nu6e ella mdu tuoi ; Ma.u dtIt la:y phai dl,tng trong hQp kin d
tranh bay hoi. Cho vao c6c cAn hO$c hQp nhOm da. trutlc kh6i IU<;lng (WI) 10
gam mau da:t CAn chfnh xac kh6i IUQng c6c can vA da:t tuoi (W 2)' Sily kho 0
105C nhu tr!n r6i cAn kh6i IUQng c6c cAn vA da:t khO (W
3
).
8
- Tinh kIt qua:
LUQng m10'c hut flm (%) vO'i dftt khO khOng khl, hay lU<;fng nU{:Ic cua dftt (%) vO'i
df{t tl1ai Iii IUQng nl1{:1c dnh trong 100g da:t kM theo cOng thuc
W
z
- W3
W _ W x 100
3 1
Ll1<;fng nuO'c (%) 18. lUQng nu{:Ic dnh trong lOOg da:t dem phAn dch (dftt khO kh6ng
khf ho.c d.t tuai) :
W
z
- W3
LUQng nu{:Ic (%) = W W' 100
2 1
100
s6 nu{:Ic k (M s6 khO : k = 'I"OO"--"-:C=C::':=-=;CC-=
htQng nU{:Ic (%)
Kbi mu6n chuyn qua phAn rich tit da:t kM khong khf (ho.c da:t tuai) sang
dlit kM ta dem nhAn qua v&i s6 k tuang ung.
Chuang 2
MQT 56 DUNG D!CH THlJONG DUNG
. , .-
TRONG PHAN TICH OAT
1. NlIng di) dung djch
C6 cich bi@'u n6ng d dung dich. Trang phAn dch da:t thuClng dung cac
IOJ;ii n6ng d sau :
- Nbng dU(}ng luqng (ki liL N) 180 s6 duang lUQng gam chua trong 1 1ft
dung dich hay s6 mili duang lUQng gam trong 1 ml dung djch.
V{ d'f!,. : Dung dich O,5N nghla 180 1 1ft dung djch nAy chua 0,5 duang lUQng gam
chlit dA pha.
Dl1ang h1Qng gam cua mOt cha:t 180 mOt phlin phAn gam cha:t d6 tuang ung vbl
mt dch hOJ;it dng. Di(ln dch trong phan ung trao ddi dnh theo s6
tfeb da th1,1c s1! tham gia h<;fp vbi ion khac, cOn trong phan ling oxi hoa -
khfr thl dnh theo s6 electron da. cho
vi d'f!,. : H
Z
S0
4
+ 2NaOH = NazS04 + 2H
z
O
2H+ + 20H- 2H,o
Trong phan ling nay HzSO 4 co 2 dch tham gia trao ddi dUdng lUQng
98,08
gam cua no M.ng 1/2 phAn til' gam hay bt\ng -2- = 49,04(g).
9
6,
sJe
Z
+ + + 14H+ == 6Fe
3
+ + 2Cr
3
+ + 0
o dAy co 6 electron tham gia phan dng nlin d\tdng IU<;Ing gam cUa K
2
Cr
Z
0
7
Mng
1/6 phAn tll gam cua no, hay bang :
294,22
6
= 49,04 (g)
N6ng dO dllong hiQng dUQc dung ra:t phd trong phAn tich d4"t. bi(jt 13.
trong cae phep chua':n dO xac dinh cae ch4"t, vi cae chin Me d\lng vt'1i nhau theo dung
duong IUQng cua chung, nlin co thA' ap d\lng c6ng thuc tinh :
VIN} = V1N
z
VJ>N
1
: tM deh va n6ng d dung dich 1
V1,N
z
: the deh va n6ng dt') dung djch 2
- N?mg df! phan tram kMi tUflng (%) Ia gam ch4t tan trong 100 gam dung djch.
- N?mg gam/lit (gfl) lit 86 gam cha:t tan trong 1 Ht dung dich.
- T{ M pha loting : thj mue dO pha loang cua m<';lt ch4t nao do
nhtt axit sunfuaric amoniac axit clohidric
Vi dl!- : HzSO 4 1 : 3 co nghta IS. dung dtch dA dllQC pha 1 phlln the deh H
2
SO 4
v{1i 3 thE! tfch nl1Cfc.
2. Dung dich chuAn
Dung djch chua":n lit cae dung dich co n6ng d chfnh xac dUQc dung dE! djnh I11Qng
cac chl1t, thl10ng duc;lc bidu dl1Cfi dljlng n6ng dO duang l11Qng (N). Trong phong
tM nOng hoa hay dung cac dung djch chua":n n6ng d(l sau : H
2
S0
4
O,IN ;
NaOH O,IN ; KMn04 O,IN ; Na2S203 O,IN ; AgN0
3
O,02N ; trilon B O,05N.
Tir dung djch n6ng d(l O,IN co thE! pha thanh cac dung djch n6ng de:) loang han:
-.O,05N ; O,02N ; O,OIN khi
DE! pha cac dung djch chultn O,IN, truCfc pha gftn dung O,IN (thl1b"ng pha
n6ng d cao hdn mt chut r6i sau chinh d4 dl1QC n6ng d O,IN), n6ng dO chfnh
xac se dUQc xac djnh lliU bAng cac cha:t g6c tllang dng.
Pha dung djch co n6ng d O,IN dung) nhtt sau :
Dung djch chuin Luong hoa chlh de pha IMnh 1 iii clung dich
H
2
SO
4
O,IN 2,8 ml (d '" 1,84)
NaOH O,IN 4,0 gam NaOH
KMn0
4
O,IN 3,16 gam, KMn0
4
Na
2
S
2
0
3
O,IN 21,8 gam Na
Z
S
2
0
3
. 5 Hp
AgNO
J
O,02N 3,40 gam AgN0
3
TrilonB O,05N 9,305 gam EDTA (co Ihe pha chinh xAc)
10
Phlin Ibn cac chAt pha khOng cAn ct't vao kh6i 11.1Qng da. lAy dnh ra
n6ng dQ chfnh xlic vI chung c6 chua ti n1.1bc hut tim khOng 6'ri dinh, trong
thAnh phlin cua chung c6 IAn cac chAt khac nhl1 NaOH, c6 thg cht'ta Na2C03' KMn04
co cht'ta, Mn02' Na
2
S
2
0
3
hi oxi hoa 1 phlin Mi khOng khL Do elin dung cae
eMit co thanh philn 6n djnh gQi Ia cae eMU g6c dg kigm tra Il;li n6ng d eua chung.
Cac chlit g6c thl1bng dung nhu H
2
C
2
0
4
, Na
2
B
4
0
7
, ...
cAc CHAT G6c DE. KIE.M TRA NDNG DO cAe DtlNG DICH cHuAN
Dung djch
56 gam d.! pha
Chuan dQ
tieu chuan
Chat g6c thlmh 100 mI Ufy 20ml chat g6c + cae chi thi
den
ch!it g6c O,IN
natli tetraborat metyl da cam vimg sang
H
2
S0
4
O,lN
Na
z
B
4
O
r
lOH
z
O
1,910
do nhilt
NaOH O,IN
axit oxalic
0,630
phenolphlalein h6ng nhilt
H
2
CP4
2H
zO
axit oxalic
.
15ml H
Z
S0
4
5N dun n6ng 80C xuat hin
KMn0
4
O,IN
H
2
CP4
2H
p
0,630
h6ng nhilt
kali bicromal 15m! KI 10%, 3ml HCI (d = mat mau
KFrp7 (slly kh6 1,19), 150m! ml&: cat. Chuan den
Na
Z
S
Z
0
3
O,IN
o 100C)
0,490
mau vang thi them 2ml tinh
bOt 0,5%
natli clorua NaCI Cho van binh tam giac 5mI NaC! xuat hien
AgN0
3
O,02N khan (say d 120C) 0,170 O,IN va khoang 20m] nil6c, 1m] kettua mau
K
l
Cr0
4
10% do gl,lch
Tlilon B 0,05N
magie dorua (MgC!2)
0,476
5ml dm am6n (pH = 10), 10 giQt tV do sang
khan (say 0 200C) chi thi cromogen den 1 % xanh bitn
nay cae chlit ehua:n thl1bng dl1Qe san xua:t san cht'ta trong cac 6ng thuy
tinh han kin, co n6ng dQ chinh xac nhu H
2
S0
4
, HCI, HN0
3
, KMn0
4
AgN0
3
, NaCI,
KCI, MgCI
2
.. Khi dung chi ca'.n pha 6ng nay thanh 1 lit dung dich bang nuClc ciit.
Cac 6ng cha:t chua":n nay dl1Qc gQi IA llxanan vA thubng c6 n6ng d 0, IN khi pha
thanh 1 Ht.
Cach pha mQt s6 dung djeh ehua":n tit cac hoa cha:t : xem trong ph\! h,le 12.
3. Pha loang vii di@u chinh nong d(i dung djch
- Pha toting n"l'mg d ." Trang phAn deh, tit mt dung djch n6ng d eao han co
thg pha Ioang thanh cac dung dieh co n6ng d tha:p dtn thit eho phep phAn dch.
Co thg thl,iC dang dl,ia vao cOng thuc dnh
V
I
N
1
= V
2
N
2
Trang do VI' Nl la thg dch vA n6ng d dung djch thu nha:t (dung dich co slin).
V
2
' N2 Ia the deh va n6ng d dung dich tha 2 (dung dich clin pha). Vi d", ." Clin
11
pha I lit (V
2
) dung dich H
2
S0
4
0,05 N (N
2
) tit dung dtch H
2
S0
4
O,IN (N
I
) thl h.tQng
H
2
S0
4
O,IN (VI) c!n Illy IA :
1000 (ml). 0,05 (N) 500 I
O,I(N) m
NhU' ca:n lfly 500ml H
2
S0
4
O,lN pha thAnh 1000ml bAng nu{:Ic cflt se dUQc
dung dich H
2
S0
4
0,05N.
- Dieu chinh n"i>ng : Khi "pha cac dung djch chutIn tit mt IU'Qng cua m()t
chflt nao d6 (khOng phAi chflt g6c) thub'ng chi cho n6ng d() dung. Mu6n bit
n6ng d chfnh xa.c c!n dung dung dich chuA:n dA bi@'t n6ng d da' xa.c dinh (khi
pha thub'ng Illy cao hon n6ng dQ cin thit dl! chlnh bAng cach pha loiing).
vi d", : Mudn pha NaOH O,lN, ta cAn 4g NaOH pha thAnh 1 lit (thub'ng Illy
4g dg dUQc n6ng d() O,lN). Dung dich nay tra n6ng d bang chflt g6c
tUm chuan H
2
C
2
0
4
O,lN H
2
S0
4
O,lN chutIn cd). GiA sU: chuan 20ml
H
2
C
2
0
4
O,IN ht 19,8 ml NaOH vita pha (vbi chi thi mau phenolphtalein). n6ng
d th1,1c cua dung dich NaOH la :
Ap d\lIlg cOng th1lc VIN
l
= V
2
N
2
ta cd :
NNaOH X 19,80 = 0,100 X 20
2
NNaOH = 198 = 0,101 N
,
Mu6n chlnh dung dich nay n6ng d NaOH O,IN ta ciing ap dl,lDg cOng
thllc :
VI x 0,101 1000 (m!) x 0,1 (N)
VI = 990,1 ml
Nhu Illy 990,1 ml NaOH 0,101 N pha thAnh 1000 ml bang nuac cllt sE:! dU'Qc
dung dich NaOH O,IN.
4. Chuyin dOi nllng dQ dung djeh sang cae d,ng khae nhau eua m()t
nguyen t6
Trong pha.n dch, khi clin thit phAi chuyl!n d6i n6ng dO dung dich cua cilng
I nguyen t6 tit dlilng nAy sang khac. Vi d\l, cd n6ng dQ dung dich IA Img K+ Iml,
ta ca:n bit nu dnh thea ISO thl n6ng d cua dung dich la baa mg K
2
0/ml?
Hay clin n6ng d() dung dich IA Img N/ml, IUQng (NH4)2S04 clin Ia:y dl! pha dung
dich dd se Ia baa nhieu ?
COng nay dbi hoi phAi tfnh toan cd sa nguy@n tu htQng cua titng nguy@n
t6 thanh phan nen mllt thb'i gian vA g$P khd khAn. nay da. cd bAng tfnh
sAn cha mt s6 nguy@n t6 din tr@n co sa su d1,lng sd chuy@'n d6i F, ta
dang tim dUQc lUQng cac cha:t tUdng 1lng cAn thi@'t.
12
Hi! 86 chuyln d6i F m"t sd ch6t
F Dliing chuyfn dOi F
4,717
(NH.JzS04 - N
0,Z12
1,430
Fe
Z
0
3
- Fe
0,699
0,505
CaO - CaCl
z
1,979
vi d", : elln pha 1 1ft dung djch c6 n6ng dO 1 mgN/ml tit (NH4)2S04' Theo
bang trlin F cua N - (NH4)2S04 IS. 4,717 nghla IS. Ia:y 4,717g (NH4)2S04 pha
ths.nh 1 Ht.
5. each pha che cac dung djch thong thuilng (xem phtin ph1,1 l\lc)
6. Phuong pbap chulin d(i bling trHon B
Trilon B hay complexon III IS. mu6i dinatri cua axit etilen diamin tetra axetic
(EDTA), co c6ng thuc :
NaOOC - CH, CH,-COOH
"'-N-CH -CH -N/ .211,0
HOOC _ CH, / ' , "" CH, - COON.
thl1i1ng dl1c;1c vili't gQn dl1{Ji dl;lng cOng thuc NazH2Y.
NgAy nay, phl1dng pM.p chun dO trilon B duQ'c sir d\lng rflt rOng rAi trong phAn
dch h6a hgc noi chung va pha,n dch d(t noi ri@ng.
Trilon B IIi chAt bI;lt mau trAng, kli't tinh, 2 phAn tit nubc va co dl1y du
dnh cha:t cua 1 cha:t g6c. Do khi pha dung dich chua':n trilon B chI cl1n cAn chfnh
xac 111c;1ng ctin trilon B (khO) r6i pha thanh dung dich Ia dUQc.
a) kit giila trilon B va cae ion kim IOQi
Khi hoa tan trong nl1bc trilon' B phAn Ii theo phl1dng trlnh sau
Na
z
H
2
Y - 2Na+ + H
z
y
2
-
-Trong di(!u thfch hQ'p H
2
y
2
- hc;lP voi cac cation kim hoa tr! 2 (Me
2
+),
hoa tri 3 (Me
3
+) va hoa trj 4 (Me
4
+) :
Me
2
+ + H y2- _ Mey
2
- + 2W
,
Me3+ + .H
2
y
2
- _Mer + 2W
Me
4
+ + H
z
y
2
- _MeY + 2W
ea:u khOng gian cua chung nhl1 sau :
CH,COO- CH,COO- _____ CH,COO
i
.9
1f
:.
CO
a, ,. f - ____ C!,:COO., "
(6H,), _ ... -::. Me ; (fH,), ___ -:"-0 Me ; (CH,), ___ -:. c.ke
/'.=..-CH,COoJ N - - CH,COOj /, ... - CH,COOoJ I
" CH,COO- -------- CH,COO -------- CH,CO
13
Phdc cua ion kim v&i complexon III gQi lil complexonat. Kh.a nang thilnh
cac complexonat phl,l thu(k vilo :
- D() axit : Thllong cac phuc cua trilon B vCli cac ion kim IO(li hoa trt 3, 4 ben
trong m6i trttang axit han lil phdc cua trilon B vCli ion kim lo:;ti hoa trj 2. Khi
pH tang, cac ion kim lo:;ti h6a trj 3, 4 bi tua dllCii hidroxit. Cac phlic
cua ion h6a tr, 2 vCli trilon B thl bl1n vllng d pH cao han. Do khi dO
phai giu pH cua dung dich a khoang th{ch hQp v(ji phan ling, thllbng diIng dung

- dl) : dO tang lam t/lng t6c dO t:;to trllang hQp can thiel
phai chuan dQ b 40 - 60C.
b) Ml)t 86 didm can chit j trong phdn tich b?ing chuan dO trilon B
- Mt pha.n tu complexon III luOn lu6n lien vl1i 1 ion kim IO(li, khOng phl,l
thuc vao h6a tri cua no. C:u t(lO cua complexonat bao g6m ca lien kt h6a tr, va
lien kt ph6i tri voi 2 nguyen tu nito.
- Philn ling t(lO thilnh complexonat giili ph6ng ra 2 ion H+ khOng phl,l thuc vilo
hoa trj cua ion kim do duong hiQng' gam cua chung dUQc tfnh bang phAn
ttt IUQng chia cho 2.
Duong IUQng gam (EDTA)

Duong IUQng gam (kim Io(li) = 2
- D cua complexonat khac nhau thl khac nhau. DO bl!n cua phuc chat duqc
danh gia thOng qua M.ng s6 kh8ng ben pK.
pK = -lgK
Khi pK cang Ibn thl phuc ch:t cang Mn, hay mlic dO phAn Ii ft.
vi d/!- : pK cua Cay2- lil 10,96 (t(li M = 0,1 va 25C)
Cay2- _Ca2+ + y2-
[Ca
2
+] [y2-]
K=
[Cay2 1
pK = -lgK = 10,96
Trong 1 dung c6 cation kim lo:;ti t\i do thi trilon B sl! lien ket trtiCic
het vCli cac cation kim co hAng s6 khOng bt1n cao han, hay nhung cation t:;to
phlic chtl:t han voi trilon B. vi d/!-, khi Fe
3
+ vA AI
3
+ ciIng co trong dung
djch, thi trilon B se t(lo phuc vbi Fe
3
+ trubc vI complexonat siit co hAng s6 khOng
bt1n lit 25,1 caa han so vbi AI (pKA1-EDTA = 16,13).
14
Bang hang 86 pK clla mt 86 complexonat (M = 0,1, t = 25C),
Cation Complexonat pK CatIon ComplCl(onat
pK
"
, Liy3'
2,79 Cu2+
Cuyl-
18,80
N,
,
Nay
3
-
1,66
Hgz+ HgYZ'
21,80
Ag
,
Agy3-
7,20
Mnz+ Mny2.
14,04
Mgh Mgyz.
8,69
Fe
z
+ FeYz-
14,33
Ca
z
+ CaYZ-
10,96
Co
z
+
Coy2.
16,31
S?, Sryl-
8,63
Niz+ Niy
2
.
18,62
Ba
z
+ Bay2-
7,76 Ph
z
"
PbYz-
18,04
Zn2+ ZnYz-
16,50
Al3+
AlY 16,13
Cd
z
"
CdYz-
16,46
Fe
3
+
FeY 25,10
Ti
4
+
TiY 19,10
- pH mai trubng co anh huang dn cac complexonat, trong mai trUang
kiem mOt so cation kim kt tlla dubi hidroxit, khang tf!,o thanh cac
complex on at vi dO ben cua hidroxit kim do ben vung han cac complexonat
Clla chung.
.
- D9 Mn Clla complexonat mt kim nao do phili Ibn han d('l ben cua phuc
chat thanh giUa cation kim do vbi cha:t chi thj. vi dlf" khi d(l Mi+
bang trilon B vbi chi tht cromogen den, hIe dAu dung dich co mau do cua phuc
chat giUa Mg2+ vbi cromogen den. Khi chufi:n dO, trilon B se phllc vai Mg2+ va
da:y cromogen den thanh W do (do triton B lien kt mf!,nh vbi' Mi+ han Ia lien
ket cromogen den vai Mg2+), Thi diem wong duang toan b Mi+ da lien kt het
vai triton B, cromogen den dU(Jc giai phong ra co mau xanh,
Ngu:(Jc khi phuc chat mau Mn han complexonat thi khOng the chuan d(l dU(Jc.
Vi dl,l, kMng the chuan d Cu
2
+ b.1ng trilon B vbi chi thi cromogen den a pH = 10,
vi cromogen den vai Cu
2
+ phuc mau ben han nen trilon B khong My dUQc Cu
2
+
ra khOi phllc mau va khang the gilti phong cromogen den ra dl;lng tl,t do.
c) MQt 86 eMit ehe khi ehuan de, hon hqp nhieu ion bang trilon B
Do complexon III co khil nang tf!,O phuc vbi nhieu ion khac nhau, nen khi chuan
d' mt ion nao do trong h6n h1;fp co nhieu ion khac nhau cAn phai tru chung,
Cac chat dUQc su dl,lng gQi Iii cac cha:t che, no co tac dl,lng tf!,O phllc ben voi cac ion
ll;l nhung khOng phllc vbi ion clln xac dinh.
Cac cMit che thuang dung :
- KeN de che Fe, Cd, Hg, Cu, Zn, Ag, Ni, Co,
- Triethanolamin de che Fe, AI, Mn
- Dimecaptopropanol de che Zn, Cd, Hg, Sb, Sn, Pb, Bi
- NH4F de che Al, Ti.
N goru 8U dl,lng cAc chat che, con dung cac chat de kt tlla c:ic ion co the
kt hQP ca 2 phuong phap : che vii kt tlla de tin himh chw1n d vai complexon III.
Phuong phap chuan d complexon III co the xac dinh du(Jc cMit khac nhau
nhu Mi+, Ca
2
+, Pb
2
+, Fe
3
+, Al
3
+, CN", .. , nen chung dUQc 8U dl,lng rat ph6
bien trong phAn tfch dat.
15
d) Ch4t chi thi dung trong chudn triton B
- Cramogen den ET.OO (con gQi IA Eriocromo den T), c6ng thuc C2oH1307NzSNa,
thubng dUng chuGn dO tOng Ca
2
+ vA M? a pH :::: 10, t1,1 do cO mAu xanh bien,
cb;t.ng kt vOi Ca, Mg co mAu do Cimg lrup vOi eriocromo den T cO cram xanh
den axit C16HlO09N1S1Naz va cram xanh K cO cOng thuc
- Metintimon xanh tuc 3.3' bis - di (cacboxi metin) aminometin timon sunfo = ftalein.
tl,i do cd mAu tim, kt co mau xanh Thucmg dung lam chi thi
cho xac dinh Ca, Mg, a pH = 10 nhu cromogen den nhung co uu diem han la kh6ng
lmh huang cua Cu
z
+ (cromogen den kbi co Cu
2
+ du voi IUQng ra:t nha cling
kh6ng chuyen mau a diem tuang duang).
- Murexit C
g
H
S
N
6
0
6
. H
2
0 lA mu6i amon cua axit pupurovic. Khi kt hqp voi canxi
cd mau h6ng, tl,i' do co mau tim. Dung lam chi th, de ehua:n Ca
z
+ b pH =
12 (trong nay AI
3
+, Fe3+ va ea Mgz+ dA bi kE!t tua duoi hidroxit),
maU ella no kem Mn cho vAo truoe khi chuln dtj.
- Fluorexin (con gQi IA Caleein), trong mOl trttang (pH = 13) phue
vi'1i Ca, Sr, Ba co mau da cam - h6ng vA d*c Iii pha.t ra huynh Quang mau hJc.
- Patton Reeder CZIHl4N20SS con gQi la (HHSNN) Ia chi thi cho canxi thay eho
murexit khi chuln d() Ca
z
+ a pH = 12 vi no chuyn mAu 1'6 han va mau han.
kt voi kim lo;;ti (Ca) co mau do nAu, tv do co mau xanh bien.
- Ngoai ra con chi thi khac dUQc sli dl,lng nhu axit sunfoxaIicilic, sunfoxianua
amOn dung khi xai djnh Fe
3
+ ; dithizon khi xac d,nh Zn j cromazuron S khi xac
dinh AI... /
het cae chi thj k sli dl,lng trong nhung pH dA duge
thiet de chua:n dtj, vi Sv bien mAu cua chung ph1,l thutjc pH.
e) Pha dung dich triton B tilu chut1n
_. COng thuc phAn tli eua trilon B lA C1oH140gN2Naz. 2H
2
0 co phAn tli h.tqng bang
372,242, la ch4t co d,g:y du tinh ch4t ella mtjt cha:t g6c nlln co the pha dung djch
chua:n tit nhung lUQng cln chlnh xac. De pha 1 lit dung dich trilon B cd n6ng d{i
tuang ung ngUai ta can nhung luc;mg can nhu sau :
O,200N O,IOOM , lAy 37,22g EDTA
O,IOON O,050M , lAy IS,6Ig EDTA
O,050N O,025M , 9,306g EDTA
O,020N O,OIOM , lAy 3,722g EDTA
sau do hba tan vA dinh muc Mng nuCfC c4t.
ThOng thubng trilon B pha nhu la nhung mu6n tra n6ng d{i
thI dung cac dung dieh kern ho$-C magie chun. hanh ehun a pH = 10
(vlfi chat NH
4
CI + NH
4
0H), chI thj maU Ia cromogen den. Ch4t g6c co la :
16
- : CAn O,6538g kim 10l1oi tinh hoa tan vOi 5ml He! (1 : 1), dUh
trong tu h6t. Hoa tan xong chuyl1n toan b vao blnh djnh mllc 1 Iit r6i Mn the
dch vl;\ch dung djch ZnCI
2
O,OIM.
- MgCI
2
khan hoa trong n11ac ci!t.
Chuong 3
cAc PHUONG PHAp PHAN TicH HOA Li
, A ,
DUNG TRONG PHAN T1CH DAT
1. Phl1dng philp so mau quang
Ph11dng phap so mau la phtidng phap phAn dch d1,1a tr@n s1,1 so sanh c11bng dO
mau cua dung dtch nghi@n cllu vOi ctibng d mau cua dung dtch ti@u chua':n co n6ng
d xae dtnh.
Ph11dng phap nay dung chu y6u xae dinh h.1c;mg nha eua cac ehiIt, USn it
thai gian so veJi eae ph11dng phap h6a hQe khac.
a) Dinh tul),t co ban eua phuong phap 80 mau. rQi mOt dong sang (C11ang d
1
0
) vilo m(U cuvet d1,1ng dung dich thl ml)t phlin cua n6 (c11bng d Ir) bj phan x:;t ttl
cuvet, mOt khac (c11bng d Ia) bi dung dich hlip th\1, phl1n con Il;\i (c11ang
dq It) di qua cuvet. Ta c6 :
(I)
Khi su dl,mg m/)t 10l;\i cuvet c6 th xem cU:bng d dong sang philn Xl;\ la khOng
d6i, va th11bng kh6ng 16n n@n c6 th bO qua. Khi d6 ph11dng trinh tr@n co dl;\ng
(2)
10 va It c6 th do tn,tc cOn Ia tim thea la = 10 - It. Dl,ta vO s6 th1,1C
Buga (Bougueur) va LAmbe (Lambert) da. l$p cij.nh va phat biu nhu
sau : Nhung lOp cMt c6 day dOng nhlt trong nhitng khac rih11 nhau
lu6n lu6n hlip th\1 mt ti nhu nhau cUa chum sang l'Qi vila nhung IClP chat do.
Bieu thllc toan hQc cua djnh IU$.t IA :
(3)
I : day lOp hlp th\1.
k : M s6 tAt, s6 nay chi ph\! thuC vao ban chAt chlit tan va btiOc sOng anh sang
chi@'u vao dung djch. Do do dinh hAp thl,l anh sang Bugd - Lambe chi dung cho
tia ddn sac.
Khi nghi@n ellu s1,1 ha:p thl,l anh sang bl1i dung d,ch, Bia (Beer) da. thi@'t ra.ng,
s6 tAt k ti 1$ voi n6ng dl) eha:t ha:p th\!, Wc lit
k = E'C
2.PPPTl 17
Kt hQP nhung nghi@n cti'u clla Bugo - LAmbe - Bia ta c6
II = Ioe-E'ci
hay II = 1
0
, to-tCI
(4)
Nu n6ng dQ C dllQC dnh thea mol/Ift ; day ldp dung dich I do bAng cm thi
dllQC gQi IA s6 tAt phAn tli hay s6 hp thl,l phAn tit ; la mQt 111qng
khOng d6i phl,l thue.c vao bl1dc s6ng anh sang, ban chAt cua cha:t tan, dq
dung
b. Cdc dq,i luqng thuong dung tTOng phuang phap 80 mau
- Ti s6 gifta cllC1ng de. chum sang sau khi di qua dung djch (It) vbi cl1C1ng d
chum sang chiu vao dung dich (IJ gqi lA qua, ki bAng T.
T = .:.. = 10-><:1
10
(5)
I-qQng T ti'ng vdi dAy Ibp dung djch bang lcm gQi IA s6 qua.
- Loga cua II1Qng nghich dio vbi dc)' qua gQi IA rn$.t dQ quang D hay
dQ tat E (extinction)
1
D = E = 19-
T
(6)
Tli nghia nAy ta suy ra lA m$.t dQ quang' D tl vdi n6ng dt} chat tan
trong dung dich.
e) Vung Quang phd htip th-o ha:p th1,l anh sang cua cac hQP cha:t mAu
lA sl,t hap th1,l chQn iQc. s6 hp th\l phAn tu cUa hQp cha:t mAu va m$.t d Quang
cua dung djch khac nhau d6i vbi nhang anh sang di qua c6 cAc bttbc s6ng khac
nhau. Vi v$y phd hap th\l cllng lA mQt d$C tntng hinh cua cAc hQP chl1t mAu.
Khi sit d\lng phl1cmg phap so mau dinh 111c;1ng mqt cha:t ngllC1i ta phai dung
tia don sac nao rnA khi chia'u qua dung djch, gili trj D do dttQc lA ldn nha:t. Mu6n
ngllC1i ta do gili tri
dQ quang ho.c
86 hap th1,l phAn tli cua
dung dich mAu vdj
nhung bl1C1c s6ng khac
nhau, each nhau 10 -
20nm. d gis. trj blldc
s6ng nao rnA D do dttQc
la Um nha:t thi d6
chlnh lA bttbc s6ng anh
sang thfch hQp dinh
1l1Qng hQP cha:t rnAu
nay (hlnh 3)
18
D
Amax
Xnm
Hinh 3 - Vung quang phO Mp thl,l
d) Kinh 1()C mau. dAm bAo dQ nhl;ly va chinh dc cua pbep xac djnh ngubi
ta kMng cho dung djch hap ph1,l mQt h6n hQp anh sang ma chl cho nhung tia sang
bj dung djch mau hip ph1,l cljc di qua. Mu6n tach dUQC nhung tia sang nay ngubi
ta phAi dung kinh lQc sang (kinh IQc mau).
Kfnh IQc sang la gQi chung cac mOi trubng nhu thuy tinh, mang tdng hQP
chI cho nhung tia sang mQt vung X8.c dinh ,cua quang phd di qua.
Kfnh IQc sang trong phuong phap so mAu phAi dam bAo nhung anh sang dan sAc
qua cljc d$i a nhung buCl'C song trung voi buCl'C song hip ph\! cljc d:;ti cua
dung djch mAu xac dinh, tdc la nhung tia sang dan sAc di qua Idnh lQc mAu phai
bj dung dich mAu hip ph1,l chQn 19C cao nh4t. Mu6n v$y truOc khi do dung dich mQt
hQp cht mAu chua AI1llVt (buCl'c song anh sang bi hlp th1,l c1,1c dlili) ta co lAm
theo 16i th1,1C : quay cac Idnh IQC mau xem Idnh nao cho anh sang mau bj
ha:p th1,l nha:t, hO$c c6 d1,1a vao mau sAc cua dung djch xac dinh tim
Idnh IQc mau thich hQp theo M.ng sau
Mau cua dung dich Mau ctia Idnh IQc sang
Tim L\lc vang
Xanh VOng
Xanh 11,lc Daeam
L1,Ic xanh Do
L\lc
D6 nAu
L\lc vang Tim
VOng Xanh
Da cam Xanh h,lC
Do L1,Ic xanh
e) Phuong phap xae dtnh dt, cae chi it. Khi hAnh mQt lo:;tt xac djnh,
phuang phap thu$n It:;li nha:t la phuong phap duetng chua':n. xAy dljng duong
ta do mau cac dung djch chua':n cua cha:t d6 veti cac n6ng d da bi6t.
Ti6n hanh do gi8. tIi m$.t d quang (hay phAn tram d qua) cua day dung
chua":n nay vA xAy d1,1ng dubng chua':n gia:y milimet. Tr1,lC hoanh di@;n
gia tIi n6ng dO t6 cAn xac dinh, trv.c tung bie'u thj gia tr! m$.t dQ quang
nh$n dUQc.
n6ng dQ dung dich maU nAm trong khoang tuAn theo dinh lu$.t Bugo - LAmbe
- Bia thl ta:t ca gia tr! m$.t dQ quang nh$n dUQc nAm mt)t duetng thing. Sau
do do gia tri m$t dO quang cUa dung dich mAu cuu CJ cung cuvet va Idnh IQC
milU dung do cac dung dich chua":n. Thea dubng chua":n, ta xac dinh dUQc n6ng dt)
dung dich mAu cuu (blnh 4)
Ii cac die'm xAy dljng d6 thj phai nAm mt)t dubng thing, nhung
trong th1,1c do nhung sRi s6 kh6 tranh kh6i, chllng c6 ch@,nh It vi v$y
19
D
0,30
0,20
0,10
0,10 0,20 0,30 0,40
c
khi ke dttbng thAng eua
do thf phlli ke sao dl1 dJ;li
di(!n cho d1.ibng th!ng If
cua cae di@"m.
Vi mall bi!n d6i thea
thbi gian (thllbng bj
nhJilt dtln), cho
kh6ng keo dAi thbi gian
do, do do 86 hiQng mAll
phai hJilD ch. Nhl1ng
n!u dung djch co mall
0,50 mgXll OOml Mn thl khllng dbi hOi
Hmh 4 - Phuong phtip <.luang chuan Jail" dinh n6ng d eric chat
khat khe nhll v;).y.
2. Phuung philp quang kt ngQn hia (Oamphotomet)
Phuong pha.p Quang k! Ilta lit mQt phAn deh Quang phd phat XiiI..
Ii co ban cua phuong phap nhll sao : Dtt{:li tac dl,mg cua nhit DgQD lua cae
hi, phAn tu ion mQt cha:t bj kfch thch rna chuyn sang tr:;mg thai cae
dao di?ng cua tit phlit Gubng dQ phat XJil nay dl1Qc do bl\ng d1,lng C1,l Quang
hQc rai tit d6 dnh ra nong dO chA:t cl:tn "ac dinh. Phl;lm vi sit d\lng quang k ngqn
Iita rc1t Ibn. RAt t6 c6 tM' dung phuong phap nay dg xac tr1,1c
tiep hO$c glan tiep v{Ji t6c d nhanh ma dQ chlnh xac h,li cao.
a) Co sa li thuyet. 81,1 hAp th\1 hol}c phat na.ng IUQng anh sang lam cho
tit phAn tit, ion) tu thai blnh thttbng sang thai k{ch thfch va nguC}c
6 trl)ng thai blnh thttbng tit c6 nAng h:tQng nha nhc1t, khi hlip th1,l nang
luqng chung sang thai kich thich. Thai gian tit b thai
kich thfch ra:t nga.n (thuang Ia 10-
8
giAy) r6i Il)i chuyn sang tr!)ng thai cAn bang
kem thea s1,1 phat X!).
81,1 phat ph\l thuc vao nang luC}ng coa chung {j thai bl.nh thui'1ng
va tr!)ng thai kich thich.
(7)
Nhu v:(iy m6i mt ti:t hay ion bien ddi tu tr!)ng thai blnh thuang sang
tr!)ng thai kfch thfch dUQc d$c trting bang mt tri 86 nAng h:tQng nhc1t dinh. Vi v:(iy
81,1 phat XI) nguy!n ttl' coa bc1t ki mt nguy!n t6 mio cling c6 thilnh phc1n quang phd
trung hay cAu v!)ch quang phd trung.
Dg ling dt,tng trong phep phAn dch dinh luqng ngttbi ta chQn lAy mt quang
phd trung nMt tuc til ml)t lUQng nhO chAt d6 yin xuAt phd nay. 81,1
thay ddi cubng d eua nhung nay xac dinh lUQng t6 phAn dch.
Sv kich thlch quang phd phat tang cung v{Ji ngu6n nang h:tQng ban da:u
cung clip, lil d. fuy nhi!n ml)t s6 nguy!n t6 (nhu kim
th6) c6 thg phat anh sang a d khOng cao lam, vi v$y xac djnh nhung
20
nguy(!n t6 nAy khOng dln ph8.i d6t 0" dl) dit cao. Noi chung nh$.n dl1QC
nhftng Quang phd clin co dO thich hQp cho tung nguy!n t6 ..
NHleT DO eVA MOT s6 NOQN LUA THVONO DONO
(thea Poluectov)
HOn hl;\p cMy
Propan - khOng khi
Hidro - kMng khi
Axetilen - kMng khl
Hidro - ari
Axelilen - oxi
Propan - oxi
Khi tang n6ng d
nguy!n t6 co xay
ra tUQng tl,i hlip
thl,1 pba.t tuc la
nhung.. nguy!n tit
khOng kich thfch
hlip thl,1 mOt phlln
nang hiQng phat
Vi n!n bAt d4u tu
mOt giC1i n6ng dq
Igl
Nhiet dQ hia (0C)
1700 - 1800
2000 - 2045
2125 - 2397
2550 - 2660
3100 - 3137
2850
, '
, '
Ige
nao do (d6i v6i m6i
nguyen t6 xac dtnh)
thi quan M gifta
cubng dO phat I va
n6ng d C khOng
Hlnh 5 - Quan he gh1a cuong dQ pM-I Xl). (I) va n6ng dQ nguyen 16 (C)
Hi dnh (hlnh 5), tdc Hi. phl1(mg phap quang ngQn lita chi dung
. duc;lC trong mc)t vi nhl1t dtnh neing dO d6i v(j:i tung nguyen tll.
Ngoai ra din chu y tbi nhung sau :
va dung
- Qua trlnh xay ra trong ngc,m laa : a kit;n d eao co s\l bay hoi IC1n,
phtin ta c8.c mulli phAn Ii tham gia phan ung vbi cae thanh ph4n khac, qua la
cimg rnl)t lue trong ngQn laa co t6n t!iU m()t htc;lng electron t\l do, ion, phAn tit,
nguyen ttt ... CAn bAng gifta nhftng nay ph\! thuc vao nhi(it d cua ng9n lita,
thanh ph4n hoi eua dung dich, digu ki(jn oxi hoa - khit. Vi v$.y thanh ph4n dung
dich chua nguyen t6 ei'tn xac dinh co anh hl1c.lng kdt qua phAn dch. Dl! tru
an!). hl1ang nAy, c4n cll cho dung dich ehu!i:n co thAnh ph4n gi6ng nhu thanh
phlln dung dieh phAn dch.
Thanh dung dich khOng nhung hnh hullng dn cae qua trlnh xay ra trong
ngQn lua ma con anh huang tbi qua trmh phun. dO, Slle eang ...
thay d6i lUc;lng dung dieh dt.tQe hut qua vOi phun tham gia vAo trong ng9n lita, nen
dt) sang cua ng9n lua eung thay ddi. do gAy nen sai 86 eho phep phAn
dch.
1\
- Sl,i' cd mlJ.t cua cAc ion v6'i h.tqng llfn trong dung dich .lAm chu%,n dich
cAn hAhg trong cAc phAn ung phAn Ii vA ion hoa trong dung dich. Vf dl,l nhu cUbng
dQ -phat XfiL cua canxi vA cua cac kim lor;U khsc gi8.m xu6ng khi co nhOm
vi khi do tlJ,O thanh mQt hQp cht kho phAn Ii nCaO.Al
Z
0
3
LUQng canxi cang
thl n cang cao.
- Csc cation kim IOlJ,i kitlm cd 8.nh huiJng .s\1 phst XIJ, cua nhau, thubng IA
lAm tang cubng dQ phst XIJ,. A.nh huiJng cua cAc cation kim giam thea thd
t\1 Sau :
Cs > Rb > K > Na > Li
- Anh huang cua anion: Khi cd mQt vAi anion trong dung dich se lam giam
n6ng dQ va cUbng dO phat XIJ, cua nguy@n tu kim lo(li. Anion nitrat NO; co anh
huang it nht S\1 phat XI';l cua kim Muc dQ anh huiJng tang da:n theo
tha t1,1 sau :
< CC < PO!-
- RAt nhi{!u cht cO mlJ.t trong dung dich thitbng tlJ phst XIJ, v{Ji nhung buClc sdng
g4n vai bU(i:c sdng phAn dch cua nguyan t6 xac dinh. Ditlu dd lAm tang kl1t qua ric
dinh. Vi dl,l, khi xac djnh natri c4n chu y v(lCh quang phd cua canxi ; khi xac dinh
kali c4n chu y Vl';lch cua liti va rubidi.
b) Quang ki ng(m lita
- Ctiu tq.o Ba:t k.l mQt quang kl1 nmn lita nAo cllng g6m nhung bQ ph$.n chfnh
nhu sau :
Ngu6n phat Xl;l gdm may bam khOng khf n6i v6i 6ng phun mil d chuygn dung
dich sang trlJ,ng thai sol khi dua vito ngQn Ilta, bQ ph$n cl:p hoi d6t dUa
vao den.
Thit bi dan sac : thubng IA cac kfnh IQC phAn m6i nguy@n t6 co kfnh Joc
maU ri@ng, thubng co cac kfnh IQc Clla natri, kaH, canxi ...
'May thu phat XIJ, : do cubng dO pIlAt XIJ,. Da s6 cac nUCfc thubng dung t@' bAo
quang
kA' nhlJ,y to-lOA). DeS IA kA' guang quay.
- SU df!ng :
Chu4n bi mQt thang dung djch chufn dA ndng dQ, thAnh ph4n cua chung th$.t
gi6ng vll'i thAnh pha:n dung dich phAn dch.
MiJ blnh khOng khf vA khf ddt axetylen (tntll'c khi di vllo vOi phun vA den
d6t, khI ddt vA khOng khf clin dugc lAm hAng dung dich HzSO 4 diJ.c). chlnh
lip sut khf ddt vA khOng khf cha thfch hc;lP tuc IA lAm sao cho ngQn Uta chay t6t
ngQn I\ta cd mAu vAng va cd khdi lA thua khi d6t, chlnh cho ngQn lua
khOng cd mAu) vA dung dich bi hut vAa 6n djnh, vita phAi.
Quay kinh 19C tuang ung.
22
" Me} cOng tAco DUa vlo dung dich chun c6 n6ng d(l Ibn nht. chI s6 cua
k chI ngoli thang thi phAi giAm mAng chAn da' dqc dUQc chi s6 k. Tip
t\1C do thang chul(n vbi n6ng d(l tit tha:p dn caO. S6 dQc phAi l$p b;d hai la':n. M6i
la':n thay ddi dung dich phAi n)a bAng nUCIc ca:t vll kim kll phAi chI O.
d6 chua':n.
Thay dung djch chul(n bAng dung dlCh phAn deb;. Dqc trj s6
Tra d6 thj ta dUQc n6ng dl) phAi xac djnh.
Dong voi khf d6t, dong t bAo quang Rua voi phun bang nUCtc c4t. ThOng
khf toAn bl) M th6ng.
B
5 6
3
8
,,7-...---.9
Htnh 6 - sa d6 may quang Itt ngQI1illa Carlzeiss
1,2 - Ap khOng khi va hdi ddt ; 3 - 6ng prun ; 4 - C6c dl,lng tiJng dich pMn tich ;
5 - Kinh 16m phAn chi6J ; 6 - Den ; 7 - Kinh hQi 11,1 ; 8 Kinh IQC phAn lap;
9 - Tt 000 quang dien ; 10 - Dien
3. Phuong phlip quang phO hAp thy nguyen til (AAS)
@ 10
\1
Nhu dA bit, v4t cha:t d\!Qc Cu t/110 tit cac nguy@n tit vl nguy@n tu II pha':n ta
nha nh4t con giit dUQc dnh cMt cua nguy@n t6. Trong blnh thu(Jng,
ta khOng thu hay phat ra nAng IUQng dUbi d/llng cac buc x/ll, hic nly nguy@n tu t6n
e} tr/llng thai co bAn. Do lA tr\lDg thai ban vitng vA ngheo nAng IUQng nht cua
nguyAn tao Khi 0 tr/llng thai hoi nguy@n tit ttj do, nu chiu mQt chum tia sang co
nhitng bubc song xac djnh vao dam hoi tu do thl cac nguyAn tit ttj do se
hp th\1 cac buc X/ll co buClc song nht dinh, ung diing vOi nhitng tia buc X/ll ml n6
co tM' phat ra dUQc trong qua trlnh phat X/ll. Liic do tit da. nh$n nang h1Qng
duOi d/llng cac tia buc X/ll va no l@n tr/llng thai ldch thLch co nAng IUQng cao
han tr/llng thai co bAn. Do III dnh cht d$c trung Clla tu 0 tr/llng thai hoi.
Qua trlnh do gQi II qua trlnh h4p th\1 nAng cua nguy@n tit. Phd sinh ra trong
qua trlnh nlly dUQc gQi II phd hlp thl,l nguy@n ta.
23
cdu s\i' ph\! thuQc. cUa cltC:!ng mQt V!ilch phd ha:p th1,l cua mQt
t6 vA ndng C trong miu .phAn deb, II vA thl,tc cho th4y d.ng :
trong mOt viIng ndng dO C nha, m6i quan M gifta cueIng dO phd ha:p th\l va
n6ng dO cua: nguy@n t6 dd trong dam hoi ciing tuAn thea dinh Bugo-Lambe-Bia :
D 0,43 K.C.!
K : M s6 h.tIp th1,l, ph\l thuQc vAo dAi cua sdng
C : ndng d nguytin t6 xac dinh cd trong ngQn It'ta
I : chit1u dAy cua l{Jp h.tip th1,l
D d quang cua ngvn lit'a ( D =
10
19 T ).
(8)
D\ta vAo giB. tti dO quang, ngtibi ta xac dinh n6ng dO tt't cua
t6 xac djnh trong tM' dch nghi@n cdu. thdc tr@n chang to d quang
cua ICfp ha:p th\l ti vOi n6ng dO cua tu chua trong dd tl;li bubc song
ha:p th1,l dng v<Ji nguy@n t6 dd. Tinh tl dUQc baa toAn trong mQt khoang n6ng d
nAo dd, tuy thuQc vao dnh cha:t cua t6 c.tn xac dinh vA dnh ch.tit cua den.
S\t phl,l thul>c tr@n la co sCI th\tc tian cua phuong phap phlln dch http th\l tit
djnh IU<Jng.
a) z[ va thitt bt eua phep do quang phd htp th ttt (AAS). Co so
II cua phep do AAS lA s1,l' h.tip th1,l nAng ht<Jng (buc Xl;l don sAc) cua
tu t1,l' do 0 trl;lng thai hoi (kbO khi chum tia buc Xl;l qua dam hoi cua nguyen
t6 a:y trong m6i trubng http th1,l. Vl. mu6n thl,tc dUQc phep do phd h.tip th1,l
nguy!n tit clin phAi cd cac qua trlnh sau :
- Ch9n cac va mQt bi phu h<Jp d chuyn mAu phAn dch to'
thai ban d.tiu (ran hay dung dich) thAnh thai hoi cua cac nguyen tit tl,t
do. Do la qua trl.nh nguytin tu hoa mAu. Nhftng hi th1,l'C qua trlnh nay
g9i 18. M th6ng nguy@n tit hoa mAu.
- chum tia sang phat cua nguytin t6 ca'.n phAn dch qua dam hoi nguyen
til: vua dUQc lJ Cac nguyen tit cua nguy@n t6 cAn xac dlnh trong dam
hoi ha:p th1,l nhung tia buc XI;l nha:t dinh va tl;lo ra phd h.tip th1,l cua no. 0 dlly
phan cuiJng d cua chum sang da. bi mOt lO:;ll nguy@n tu h.tip th1,l va ph\l thuQc vao
ndng dQ cua nguy@n t6 trong mOi trubng h.tIp th1,l. Ngu6n cung c.tip chum tia sang
phat XfJ. cUa nguy@n t6 cdn xac d,nh gQi la ngu6n buc dan sAc.
- NhC:! mot M th6ng mliy quang phd ngu:iJi ta thu vA chQn v!ilch phd h.tIp th1,l cua
nguy@n t6 c.tn cuu do cubng dO cua no. Cuilng d do chinh Iii. tfn hit;u
h.tIp th1,l cua vl;lch phd h.tip thl,l. Trang mot giOi hl;ln nhit dinh cua n6ng dQ, gili trj
cuong d() nay la phl,l thuQc dnh vao n6ng dO C cua t6 xlic djnh
co trong mAu pha.n dch.
- D1,l'a nguytin Mc cua phep do phd h4p thl,l nguy@n tit: dl,lng Cl,l dung
trong phudng phap nay g6m co nhfing bQ ph$n chinh nhu sau : ngu6n sang, bO h4p
th \I, bi quang hQC, thii!t bi thu va ghi.
24
5
3
/
6
rfJ;- ---Gp _/- ,
2 4 D
7
8
H1nh 7 - Sd d6 nguyen tlc ella may do quang phO Mp thl,l nguytn tU
1 - Den Cat6t r6ng 2 - BO ngAt chUm sang
3 - NgQlIiUa 4 - May ddn slc
5 - B(I ph3n quang 6 - HO khy&h
7 - Mlcroampe 8- BOtl,lghi
+ Ngu?m sting: Ngu6n sang chlnh dung trong phuong phap phAn deh Quang phd
hlIp th\1 nguy@n tit 11 cae den c6 catot r6ng. Den nAy 11 blnh hay 6ng hlnb tr1,l bang
thuy tinb cd cae cl1c dung dl1' d6t nong. Blnh dttc;lc dAy mlt khi tra nao do
co lip su4t tha:p (agon, neon, hell, xenon ... ), D@' cd vilng bile tit etta ra
cua den dltc;1C bang Bub hol\lc thtiy tinh dille
Cat6t r6ng cua den dUQc ch bang mt kim tiuh (halite bang
khac) duai dl(lDg 6ng hlnb tr\l rnA m(it phla trong cua no duC}c phu bang mt
chtit co chua nguylin t6 c4n DC dinh .
. rfnh 6n djnh cua dim khi lAm lA t6 r4t quan trQng, n6 :lnh huang dn
d chinh xac va dQ nh(lY cua phuong phap phAn dch. Tfnh 6n dinh d6 dUQc xac dinh
bAng dnh 6n djnh cua ngu6n nuOi khi lAm bAng dnh ca:u trUc va. nhung
dnh cha:t thil cua den. Tfnh 6n dinh cua den khi lAm c6 y nghla
trong truCfng hQp su d1,lng thang
NgoM nhung dE!D c6 catOt r6ng, trong th11c tl1" phAn dch ngu'Cli ta cOn dung
cac den khOng c\1c cao ta:n. D6 IA cac blnh bAng anh hay bAng thuy tinh c6
dUCIng kfnh tit lOmm 20mm, trong d6 cd dua vilo mt kim tttang l1ng (hay
hQp cha:t cua n6 vA mt khf tra (c6 ap sut vAi mmHg) dung duy trl s\l' ph6ng
trong den. S11 ph6ng trong den dUQc sinh ra khi d*t n6 vAo trong mQt
truCing tit cua may phat c6 Mn s6 lAm 100 - 2450 MHz. Cung c6
su d\lng nhung ngu6n phd hp th\l nhu lA den hidro, den xenon, den dated, nhung
cac den do con chua dUQc su d1,lng rng rAi trong phAn dch quang ph6 ha:p th\l
tu ..
25
+ B" htip thl!- : BO ha:p th\l dung dg cha:t phAn dch sang thai rna
trong deS cAe cha:t cn xAc dinh t6n dued nhftng nguy@n tu tl,t do, co kha
nAng ha:p th\l anh sang cua ngu6n sang Mn ngoAi. Co dung cac den khI
lam bO ha:p th1,l. Cae khf thubng dung da' d6t la propan, butan, axetilen, hidro ..
Chl1t oxi hoa khi d6t chay la oxi, dUQc su d\1ng dltbi tinh khi@'t ho!)c dubi d!.lng
h6n hQP vCli khOng khf va mOt vAi IO!:,i khf khac.
D$c dnh cO ban cua ngqn lua IA dO va thanh phlln kh{ cua no, thanh phlln
khi ph1,l thuOc vao dl;lng khi d6t va chl1t oxi hoa. dO va thanh ph!1n khi cua
ngc;m Uta xac dinh muc dO phlln Ii cua cae hQp chllt dua vAo va dUQC thanh trong
ngQn lua. 'Thy thuoc vao tl gifta cacbon va oxi, ngqn lita se co dnh khit hay dnh
oxi hoa. Ngqn lua co dnh khu khi C > 0, co dnh oxi hoa khi C < 0 va IA trung
hoa khi C = O.
dnh clla dung mOi clla mAu dUQc dua vao trong ngQn lua co the anh hltt':lng
d@'n dO, thAnh phlln khi ya lAm cho ngQn lua co dnh khit hO$c dnh oxi hoa.
Trong ngQn lua, sl,t nguylin tit hoa cac nguylin t6 cac hQp cMU cua chung
xAy ra trong nhftng dit1u khac nhau, tuy. thuOc van hQp chAt cua nguylin t6 a
Mn vUng VCli hol)c khOng Mn vCli
BO phun va den IA hai ph.':n r4t quan trQng cua bO hlip th1,l. Chung co tac
d1,lng quyin djnh d@'n dO vA dO chfnh xac cua phep phAn dch. Thit bi phun
dUQc dung da' chuyn dung dich phAn dch thanh trl;lng thai sol khl d dlta vao ngQn
lua.
Den ciing gift vai trO dang k trong xac djnh dnh dn dinh vA vi v(\y den
ciing xac dinh ca dO va dO chfnh xac cua phep phAn dch. Den thltbng co mOt
khe hO$c co mOt s6 dAy cac 16 ri@ng bi(it.
nay ngitbi ta da nghi@n cau thanh cling cac phuong phap nguyl!n tu hoa
ch.':t phlln dch trong bO ha:p thl,l, do la phltong phap khOng dung ngQn lita va
phuong phap k@'t hQp (Io - ngc;m lua). Nhb nhftng phuong phap nay rna dO nhl.lY khi
xac dinh mOt IOl.lt cac t6 dUQc tAng Mn ra:t
,+ bi quang h9C : Thit bi nay bao g6m : d1,mg cv quang hQc (may don sAc
hay cAc kInh IQc) dung d tach cac phAn dch cua ngu6n, cac thAu kfnh, cac
mang chAn va cac gttong phv d dua cac chum sang til ngu6n qua hl) ph$.n hllp th\1.
+ Thi(t bt thu va ghi : Thiet bi nay g6m bO ghi anh sang bao g6m bO nM.n quang
va cAc thi@'t bi d nU6i, bO khuech dong Quang BO ghi co th la thit
bi d9c bieu kin, thit hi tl,t ghi hol)c thit bi s6 cung vOi cac so d6 tuong
ang cua ngu6n nuOi hay la thi@'t bi d in.
b) Nhftng uu diim va nhl1qe dilm eua phep do AAS. Cilng nhu cac phltClng phap
phAn deh khac, phuong phap phAn dch phd ha:p tht,l nguylln' tit cung co nhftng uu
dim va nhuQc didm nha:t dinh
- lfu diim :
+ Phep do phd ha:p tht,l nguyan tu co va ch9n IQc cao. Ga'.n 60 nguyan
t6 hoa hC?C cd the dUQC xlic dinh bAng phltClng phap nay vdi dO til 1.10-
4
den
26
1.10-
5
%. D(tc nu sit dt,mg kl thu$t tit hoa khOng ng<,m IU'a thi co tht1
d@t d\i nh@y n.1O-
7
%.
Chinh vi co d() cao nlin phuong phap phAn tich nay dB. dUQc su d1,mg rng
rai trong nhil1u Hnh vl,(c dt1 xac djnh IUQng v@'t cac kim D(tc la trong phAn
dch cac to' vi IUQng. Cling do dQ cao trong nhit1u trubng hQP khOng
phAi lam giau tru6'c t6 xac dinh.
+ Co thg xaC dinh d6ng thbi ,hay to' trong mau. Cac
quA phAn dch r4t dn dinh, sai s6 nh6. Trong trUbng hqp sai sO' khOng qua
15% v6'i n6ng dO mdc ppm.
- Nhuqc dilm :
+ PhAi co ml)t th6ng may tuong dO'i dc1t
+ VI co dl) nhlilY cao s11 ba':n cO anh h d@'n klft qua phAn dch ham
IUQng v@'t. Vi m6i trubng kh6ng khI trong phbng thi phAi kh6ng co hy,i.
Cac d\mg C1,l, hoa cha:t dung trong phep do phAi co d\i tinh khit cao.
+ Phuong phap chI cho ta bit thanh nguylln tIS cua cha:t trong mAu phAn
dch ma kMng chi ra trlilng thai cua to' trong mAu. Vi th dAy chi
la phuong phap phAn dch thanh nguy@n to'.
e) D6i tUQng va phq,m vi tlng dl!-ng ella phutmg phap
- D6i tUQng ehInh cua phuong phap la phAn dch lu(.mg nha va IUc;1ng v13t cac
to' kim lo@i cua cae cha:t vO co va huu co trong cac IOlili mau khac nhau :
da:t, da, nuClc, cac san phm nOng phAn bOn .. .
- Ngoai cac kim IOl;li, mOt s6 phi kim nhU Si, P, As, Th ... ciing co th xac djnh
chInh xac bang phuong phap nay.
Trong khoAng hai ch\1c nAm trl1 llili dAy phep do phd ha:p th1,l nguylln tit da. va
dang dUQc phat tril!n ra:t nhanh. No dUQc sit d1,lng nhu la mOt eOng C\l phAn dch
dac 111c eho nhil1u ngAnh khoa hOC va kinh t. nay may do phd h4p th1,l
tit da. dUc;1e san xu4t v6'i nhit1u dnh nAng uu VI pbep do phd ha:p
thl,1 tit Ia ml)t trong nhung pbep do Uu trong M th6ng cac phuong phap
phAn dch nay.
4. Phuong pbltp cl/C phO
Phuong phap c1,tc phd la phuong phap phAn dch do nha hac hoc Khlic (cli)
Iaroslap Hayropski phat minh ra nAm 1922. Phuong phap nay ngay tit khi ra dbi da
dUQc sit d\1ng r\ing rAi dt1 dinh lttc;1ng cac ch4t yO cO va huu cO trong Cac dO'i htc;1ng
khac nhau. Nhb s1,t hoan cua k1 thu$t c1,tc phd nlln ngay nay de. co hang IOlilt
cac phuong phap c11c phd kbac nhau : c11c phd mOt dong khulfch tan, cac e1,tc
phd dao dong, c1,tc phd xoay e1,tc phd 16n h6ng, c1,tc phd xung vi phan ...
Chi tu nhftng na.m '50 phuong phap C\i'C phd m6'i Mt du duc;1C sit d\1ng trong
nghil!n cdu thd nhuC1ng vA thubng duc;fC sli d\1ng nh4t dt1 phan dch ham IUc;lng
27
cAc nguylin t6 vi hlQng (Cu, Zn, Co, Mo, Mn, Pb, Cd.,,) trong cac d6i tUQng nOng
hoa thd nhUC1Dg.
a) Cl!-C phd dong khulch tan (Cl!-c phd cd dUn)
- Co sd li thuytt cua phuong phap. Phuong phap cl,te phd thuQc nh6m cac phuong
ph:ip pba.n dch di(!n hoa, BU: d\lng qua trlnh di(!n phAn dung djch phAn dch. Co sd
cua phuong phap 180 nghiAn cUu dubng sl,t 'ph\l thuOc coa cubng dQ dong
di(!n va vao cl,tc chI thj (j trong blnh di(!n phAn chua ion ca:n khao sat,
tuc 180 nghiAn cuu d1.1bng i = f(E). Dubng dien nay gQi 180 dubng von
- ampe hay con gQi la s6ng cl1c phd hO$c dubng cl1c phd.
CatM hay dung la ditn cl!-c gi9t thuy ngt1n lam ditn cl!-c chi tht con anM la day
thuy ngdn hay ditn cl!-c calomen bdo hoa lam ditn Cl!-C 80 sanh.
Th E d$t vao tl;\O nlin pba.n c\lc catOt (Y'K) va anOt (II' A)' CAn bAng tdng quat
coa th Mn ngoai d$t vao co thj nhu sau :
(9)
o dAy iR la s\l giam khi dong di qua dung dich. Cac thanh phA:n II' A va iR
trong cl,tc phd e6 khuynh huOng Mi e\1'c Uu do m$t Ibn coa c\1'c so
sanh va trong dung dich phAn deh cd cha:t di(!n Ii trd (ni$n), lam giam di(!n trd R
eoa dung dich. Do do blin ngo8.i d$t vao chi gAy nAn s\1' phAn c\lc eua di!)n c\le
gi9t thoy ngAn. Nu dung di(!n c\le giQt thoy ngAn lam c1,t'e chi thi va di(!n c\le
so sanh 180 e\1'c ealomen ba.o hba (th coa e1,t'e nay trong e\1'c phd dUQc quy uOe bAng
khOng) thi :
K
A
28
G
R
-=- B
Hlnh 8 - &I r.16 nguyblli cUa may C1,Ic phd
K- CatOt; A- ArlOt; G -
R - Dien tn'l ; 8 - Ngu6n.
(10)
St,t ph1,l thuc gtua thi! cua cl,tc
giQt thuy ngAn va cubng d dong bil1"u
thj bAng d6 thj dubi dubng cong cl,tc
phd (C\l'c phd d6). tdng quat cua cl,ic
phd d6 dUQc th@' hi(in (j hlnh 9.
Khi dat dUQc th@' khu (hay oxi hoa) cua
ion nao do co trong dung dich, tnnh
phAn dUQc bAt dA:u, cubng de:) dong
tAng !lin ro St,t tAng cua cubng
d dong chI tang khi trong dung dich cOn
lbp khu@'ch tan sat c\!,c co chaa ion
gay dong phAn. Khi ndng de:) ion
bang khOng thi qua trinh tAng cubng dQ
Niras6ng
D60gd,
.,
Hlnh 9 - Song Cl,IC phO
dong se ngling Khi do bat dA:u tut;:Ing phan ct,tc n6ng dQ. Khi khOng co cac
ion dUQc khu (hay dUQc oxi hoa) (j Ibp sat ctjc, cubng dQ dong Iuc nay duQc gvi
Iii. dong gi(ji hljln khut1ch tan, no c6 gia tri khOng ddi do c6 s11 tan cha:t tu dung
dich d6n Ibp sat C1,I'c.
CUC1ng dQ dong khu6ch bin gidi h'iln tl l(i v(ji t6c d khui!ch tan eMit d6n
cl,tc, tuc lA d v{Jj n6ng d/) cua chAt co trong dung dich
id KC (II)
K , M ,6 tI
Phudng trinh chlnh IA phudng trlnh dong khu6ch tan gi(ji Duai doting
chi ti6t, D.lncovic da :
id = 605.n.DI12.m2l3.r1'6e
n : s6 electron tham gia trong phAn ang.
D : M s6 khut1ch tan.
(12)
m : kh6i IUQng thuy ngan thoat ra tit mao quAn trong mOt don vi thbi gian.
or : chu kl giQt thuy ngAn.
e : ndng d cua cha:t.
Gia trj. s6 tI 1(\ K ph1,l thuc vao d$c tinh cua di(in ct,ic su d1,lug, duh cua
ion dUQc khu hO$c dUQc oxi hoa, d(ic dnh cua cha:t Ii tra vA d cua dung
dich ct,ic phd.
Trang tru'bng hQP khit cation, gil tri dong khu6ch tan gidi hl;ln co quan d6n
n6ng de:) eua nguy@,n t6 phAn dch chI IA mt phA:n cua dong tdng s6 it
id=it-(it.+ig+ih)
i
k
dong t1,l di(\n.
ig dong di(!n phan yt1u do cli.c t@p cha:t trong dung dich gAy
i
h
dong di chuy@'n.
29
Dong eli chuyn xu.ft:t 11 do S\1 di chuygn cua cac ion dllCfi tac d1,lng cua I\1C
trll(:fng, M 101;11 tru no ngubi ta tMm vao trong dung dich phAn tfch ch.ft:t
Ii tra.
Dong phAn yu dllQC trit blng cach tinh cM' cn ch.ft:t di(ln Ii tro.
Dong t1,l di(ln sinh ra do lCfp kep cua dong tan (I sat di(ln c\1c dch
di(in, dong nay noi chung ctlng khd loJili trit. DOng t\! va dong pba.n yl!u
l;;ti thanh dong du.
Dong do: trong trubng hQp ICln n6i nglibi ta khOng do dUQc song
c\1c phd, dl)C khi X8.c dinh cae nguy(!n t6 vi IU<,1ng trong d.ft:t vii. trong th\1c
doi hoi til!n hanh (j nh;;ty cao.
lam giam dong dll xu6ng cach dang nay trong tat ca cac may
c\1c ph6 ngttbi ta deu co thii!t bi bd chinh. SU d1,lng thU;'t bi be; chinh cho pbep
dU'Qc d;;tng song cl,tc phd t6t han dang kg vA nhll se nAng cao han dC nh/ilY vii.
ll)p l;;ti cua qua.
Khi su d1,lng thuy ngAn cao ngubi ta dl1QC nhung kl!t qua t6t VI khi do
stl tAng cua dong be; chfnh nho han dang so v6'i s\1 tang cua dong khul!ch tan.
nhAn lAm tAng dong khuch tan la do, tl1Qng chuygn dCng til!p tuyi!n
cua gigt thuy ngAn, chuygn dQng nay gAy khu(y trt)n 16'p dung dich 0 c;;tnh
gigt, trlm dubng cong cl,tc phd co xua:t cl,tc d(l,i. lo;;ti tru cl,tc d;;ti ngU'bi ta
them vao dung dich nhung cha:t hOlilt dOng ml)t nhl1 aga-aga, gelatin.. khi do
dCng cua thuy ngAn se giAm di.
Song ctlc phd cua ion xac dinh thllbng bi sai do co xua:t song cua oxi,
oxi chua trong dung dich cua ion X8c djnh dll<,1C khu tren di(ln c\1c gigt thuy nga.n :
02 + 2W + 2e - H
2
0
2
(trong mOi trubng axit)
0z + 2H
z
O + 4e - 2Hz02 (trong mOi trubng
H
Z
02 + 2W + 2e _ 2H
z
O (trong mOi tntbng axit)
Hz02 + 2e - 20Ir (trong mOi tntbng
D 10(l,i oxi, tru6'c khi c1,1c phd ngubi ta cho khl Hz hay N2 s1,lc qua dung dich.
Trong trubng hQp nhung dung dich axit, dg 10lili oxi ta co tha' dung COz' Trang mM
trllbng d 10lili oxi nglibi ta hay dung natri sunfit. TMm O,lg Na
Z
S0
3
trong
lOOml dung dich cd khu hoan toan dO:QC oxi trong thbi gian khoang 5 phut.
- Ph(J,n tich CllC phd dinh tinh va dinh IUQng
Khi xac dinh dinh dnh ion dllQC khu (ho(1c dl1<,1C oxi hoa) ugttbi ta d1,ia vao gia
tri thl! ban song E
1
!2' Gia hi thl! ban song bang gia tri thl! cua ctlc chi tht khi
cubng dong bang 1/2 gia tri clla dong gi6'i h;;tn.
Gia tri ban song khOng ph1,l thuQc vao n6ng dQ cua chd:t phan ung, khOng ph\!
thuQc vao t6c chay cua gigt thuy ngAn qua mao quan vA cac yeu t6 khac. DAy
ia mQt hang 56 d(ic trl1ng cho ion trong m/)t nha:t dinh. Vi th vi(!c hla chQn
chilt Ii tro (chilt cd y nghla to Ibn trong phAn dch c\1'c ph6. nay,
30
ngubi ta dung cac cha:t dien Ii co thanh ph4n khac nhau (cac axit, cac mu6i trung
dnh, cac dung dich cac cha:t tl;lo phllc khac nhau) lAm cha:t" D6i vt'Jl da
86 chat ngubi ta dii thanh l(lp dut;1c cac nguy@n t6 co khA nAng dut;1c khit hO$c
dUQc oxi hoa va cac gia trj. th ban song. Cac hAng nAy cd ghi trong cac sach
khAo hO$c cac sd tay.
Khi phAn tfeb mQt t6 hay mQt vAi t6 c4n phai chc;m ch(t Ii
trd (ch:it nen) IO(li tru anh huOng cua cac ion kern theo.
Gia tri cua dong git'Ji hl;ln hay chieu cao cua song c1,lc phd trong nhftng dieu
nhat djnh tI vai n6ng dO ion ciln khAo sat. xac djnh chinh xlic chieu cao cua
song, ngubi ta thubng dung phudng phap cua Hon. Theo phudng phap nay ngubi ta
ke 3 duong thing {j song, tu cac
giao l(li ke cac dubng song song
vai tr\lc hoanh. KhoAng cach gifta cac
dttbng tM.ng nay 1A chieu cao song c1,le
phd. Ttl diE!m gifta eua chieu cao song
c1,lc phd ke duong thing song song vai
tr\lc hoanh. Tu giao dim cua dubng nay
vt'Ji song c1,lc phd, ke dubng thAng song
song vt'Ji tr\lc tung. Dubng thAng nay cAt
tr1,lC hoanh a gia trj nAo do, da:y chinh
1a gia tri ban song (blnh 10). Gili
trj ban song Ie. gia trj dnh d6i voi
e1,lc calornen bao hOa.

E
'"
E
Hlnh 10 - PhiJdng philp xAe djnh ehiett eao eua song
D e1,lc phd, ngubi ta thuong la:y nhftng lUQng deh nha (3 - 5m.l), do
rut ngan dUQc thbi gian dudi oxi ra kh6i dung djeh.
Trong phAn deh dinh lut;1ng, xac dinh n6ng dQ ngubi ta sit d\lng cac phudng
phap : phudng phap cac dung djeh phudng phap tMm va phudng phap dubng
chutrn. Thu(ln lQi nha:t khi phfln dch hang lol;lt la phU'dng phap dubng chutrn.
-Duong ehutrn dUQc tr@n dO thj g6m 2 tr1,le : tr1,lC tung ghi giil trj cao
eua song (h, mm), tr1,lC hoanh ghi gia trj n6ng dO C. Dubng phAi di qua
g6c tQa dQ. DOi khi d6 thi khOng di qua g6e tQa d ma elit tl\lC tung hO$c tl\lc hoAnh
a mt nao da:y. Trong trubng hQP cAt tr\lc tung co nghla la chua hoan toan
dong du hay trong dung djch bi btrn t6 ciln xac djnh ; khi cat
tr\lc hoanh : dong tan giiH hl;ln du<)c dnh chua hoan toano
b) C/!e phd h6n h6ng (hay Von-Ampe hoa tan)
- Co so II eua phuong phap : D til!n hanh c\tc phd h6n h6ng, ngubi ta
thubng thl,lc qua 2 giai doa.n :
+ phAn lam giAu cha:t c4n phAn tfeb M m$t c\tc do du6"i dl;lng mQt
k6t tUB (kim IOl;li, hQp eha:t kho tan). C1,1C do thttbng IA c1,1c thuy ngAn treo co kieh
thu6"c nha nhu giQt tbuy ngAn trong c\1e ph6 cd din, c\1c dia quay bAng vat trd
31
(nhu than thuy tinh, than nhAo tinh khit, than ngAm Mm platin ... ), c1,t'c mAng thuy
ngAn m$t c1,t'c rlin tw. Quli trlnh phAn thubng hanh .cac may
c1,t'c phd th6ng thubng tf,li khOng ddi khi khua:y dung djch vbi v$.n t6c
dung c1,t'c rlin dia thl dung cac c1,t'c quay quanh tr1,lC cua n6, dung c1,t'c thuy ngAn
dnh thl khua:y dung dich blng may khuy til.
+ Hoa tan kttt tua, lAm giAu vA ghi do giA trj cuCJng de. dong th@" thay ddi
khOng gian (s1,1" hoa tan anOt)
Dubng cong bilru 81,t' ph1,l thue.c cua cubng d" dong trong s\l hoa tan anOt co
pic. Theo sAu pic ng"ltbi ta tim dU<;Jc n6ng d cua ion kim trong dung
dich va theo cua pic se dUQc ban cha:t cua kim
Hlnh 11 (a) lA
song c\lc phd cua
ion Pb
2
+ n6ng d"
2.1O-
4
M trong
dung KCNS
O,IM. Hinh l1(b) I.
dubng cl,tc phd h6n
h6ng (von - ampe
hoa tan) cua dung
dtch chua ion Pb
2
+
n6ng d 10- 6M,
KeNS O,IM khi
phAn lam giau
trong 5 phut th@"
-0,7V. Dung c1,t'c
thuy ngAn treo c6
kich thubc tlldng tl,t
giQt thuy ngAn khi
do ctjc ph6, t6c d(l
phAn cl,tc hoa tan
an6t la 25 mV/s cl
hai dubng cong
dUQc ghi cung mt
Ie
Ph'+ _+-_ Pbo (Hg)
Edp
ICd ...... kC
fflnh 11 - CAc duong C1,iC phO c6 dien (a),
cUC phO hOn h6ng (b) Clla Pb
2
+ trong nen KeNS
de. cua
aJ
-E
hJ
Qua d6 ta tha:y phudng phap cl,tc phd h6n h6ng c6 de. cao han phuong phap
cl,tc phd cd di6n ra:t
Nhung y@"u t6 chti d xac dinh cubng d dong anOt la : n6ng dO kim

ph!\n, nhung thuy d"ng h,tc hQc trong thbi gian phAn, t6c d
thay d6i th trong thbi gian ghi vA mt vai yttu t6 kM.c.
SI,! ph1,l thuc vao nhit1u yu to: cua iA chung to qua trlnh trong c1,t'c phd hl5n h6ng
IA phuc C6 thlr chia chung thAnh 2 nh6m
1) Nhung qua trlnh xAy ra khi pM.n.
32
2) Nhung qua trlnh quan vOi sJ.!. hOa tan anOt eua kim tit h6n h6ng.
Cuang eua dong phAn id do phAn ang Me
n
+ + ne + Rg Me (Rg) gAy
nln, ph\l t.huQe vao ndng dQ eua ion kim trong dung dich (CJ, thue vila
dch S cua qtc chi thj.
id Ko.8C
o
(14)
o dAy Kd la hAng s6 eua dong phAn, no ph'Q. thuQc vao nhung thuy
dng h,tc hQC khi phAn, ph\!. thut!c vAo h6a tri cUa ion kim 10{1.i va t6 khac.
Thy thuc vao sl! ph6i hQp cua 3 yu t6 : ban kinh giQt thuy ngAn (r), thai gian
di(!n phAn (t), deh dung djch (v) ma ndng de) kim trong dung djeh sau khi
di(in phAn (C
l
) eo bAng nh6 hon ndng dO ban (Co), Mac d ti!u
hao cua dung djeh (y) sau khi phAn dUQc XBC dinh bang phuong trinh
(A.G.Xtromberg, 1962) :
y=l-e-
b
4,.7t".K
d
b ____
n.F
2 t
r .-
v
(15)
Thea cac da.n cua A.G.Xtromberg, mac' dO hao cua dung dich co anh
huang dn dnh cua sl! ph\!. thuOc cua cuang dO dong anOt
h6n h6ng va ndng de, cua ion kim trong dung djch
. C I
IA = aKA' o' v . r (1 - e )
bOa tan kim tu
(16)
KA 1a hAng s6 eua dong anOt, KA ph\!. thuOc vao s6 khuch tan cua kim
trong h6n h6ng, t6c d thay ddi th khi ghi cl!c phd, ban kfnh giQt thuy ngAn ...
Nu b < 0,1 thl y "" b va phuong trlnh co
12nc
iA == oF Kd,KA,COr.t
(17)
Phuong trinh nay dung khi tilln hanh phAn dch vbi thd deb dung dich Ibn, thai
gian phAn ft va ban kfnh giQt thuy ngAn nh6, Ndng dO cac ion kim con
trong dung dich trong truang hQp nay thl!c tll kbOng ddi.
Gia tri pic anOt tI vbi ndng dO cua ion kim trong dung djch, thai gian di(in
phAn va ban ldnh Clla thuy ngAn.
N!"u b > 3 thl y "" 1, phuong trlnh sli co :
(18)

thl cuang dQ dong anOt ti vOi n6ng dO kim trong dung dich, th!' dch
dung djch, tl nghich vOi ban kfnh giQt thuy ngl1n va khOng ph" thuQc vao thtti
gian di/)!n phAn. Ndng de) ion trong dung djch khi kt thuc qua trlnh phl1n thU!1ng
nh6 han 5% so vCli ndng ban
Phuong trlnh (16) dUQc tuAn thea dung trong khoang
0,1 < b < 3
3PPPT)
33
- Ki thu4t tiln hanh xlic djnh : DG xac djnh mQt hay mt vAi t6, ngttai
ta vilo blnh phAn mt th@' cd gia. tri cao han th@' ban s6ng cua t6
bi kh1i Am nh4t la 0,2 - o,av 'I\ti thl! nily trong thai gian dB. cho, ti@'n hanh
phAn dung dieh thf nghiQ:m vil thubng xuy@,n khuy dung dieh. Sau khi dung
djch khOng hi xao tr1)n, ngubi ta bAt du hoa tan anOt kim 10l;li tu h6n h6ng khi
giam thl! xu6ng.
0,0 1,2V
E
Cd
Zn
Cu
Pb
H/nh 12 - Duong Von - Ampe hOa tan eua 56 kim loOli lrang KlC03 O,lM
(n6ng dO eua ZnZ+, Cd
z
+, Bi
3
+, eu
Z
+ 1A vA Clla Te+ IA 1O7M dien phan 5 phiit tOli
E = -1,4V so voi el,le calomen bAo hOa, cl,le lAm viet: IA giQt thUy ngAn treo)
Trang phuong phap Von-Ampe hba tan ngttbi ta nhung vila blnh phAn chua
dung djch phAn deh a clJe :
ClJC lam la clJc tr@,n d6 xAy ra ph'n '6:ng tua cht c'n phAn deh duesi
dl;lng kim 10l;li hQp eht kh6 tan.
ClJc so sanh, thuang la mt clJc 10:;li II nhu ClJe calamen C\!C b:;lc clorua. ClJC
so sanh e6 khOng ddi va phAi gift dUQc cua n6 khong ddi trong su6t qua
phan dai. dam Mo- dUQe d6, ngubi ta eM' t:;lO c\i'c so sanh cd deh M
du lesn dG tn4t d dong qua cl}:e dll nha,
ClJe phu trQ thubng III m1)t elJe platin
Cd a lo:;li elJe lam ehlnh :
1) ClJe giQt thuy ngln dnh duesi d:;lng giQt treo ho('.c giQt ng6i.
2) Cac 10:;li ClJc rAn blnh dIa.
a) ClJc mang thuy ngln dUQc cM' ch6 (in situ) tr6n M ClJC rAn dla.
Trong ClJc phd h6n h6ng ngubi ta hay dung nh4t lil clJc giQt thuy ngAn dnh. D6
la mi)t giQt thuy ngAn cd kfch thUbc nha (dubng kfnh 0,8 - 1,5mm) va b4t dQng

34
16m {j giua ed mqt nha va gAn platin dd ddn Dd dam bao dnh ehfnh xae
vA eua cac phep xac djnh, y@u cu chu yt1u cua c\te giQt thuy ngiln Hnh
lit phAi co kich thuCtc khOng dd'i va co dO l:;ti cao, vi sau m6i m/)t 14n do phAi
m9t giQt khacco kfch thube nhu gi9t dA dung trong In do truCtc. ThOng thuesng
nguesi lam philn dch khOng thd tlilo dUQe c,!e giQt treo Hnh co chat IUQng cao
va vi chi cac hAng mbi san xut dUQc treo t6t. Cvc giQt thuy ngA.n dnh eUa
hang PAR (MI) va eVc giQt thuy ngAn treo kigu Kemula eua hang Brinkmann (MU
lit cvc t6t nhtrt.
ed dUQc mQt eVc giQt Hg tlnh cd cha:t lUQng t6t thl philn dch se ra:t
th IQi vI :
+ Khoang eho phep dung eVe thuy ngan ra:t rl)ng, xac djnh dUQc mOt so ra:t
Ibn kim Trong mOi truesng wdt khoang dung dUQc t6t la -0,15 -1,2V ;
trong m6i trub'ng trung dnh va khoang dUQc ma nhH!u ; tit -0,15
den giln -2V.
+ Thu4n IC}i cho chQn philn deh nhu chQn thanh phlin dung dich
nlin, ehc;m th philn khi ph$-n dch cac kim IOlili trang mau co thanh
philn phti'c vi co thlf tham khao, nghi@n cuu nhung tAi U(!u nit phong phu vli
pha.n deb eve phd' dg bit tfnh ehilt et,tc phd' cua cac chilt khit eVe khae nhau trong
cac nen cVc phd' khac nhau.
- Xac dinh n3ng chdt phtm tich : Ngu:t'Ji ta thub'ng xac djnh n6ng dl) eua kim
trong dung dich philn tfch bAng phuong phap th@m. Khi philn tfeb nhiliu mAu
co cung ml)t thanh philn d6i khi ngttb'i ta dung phuong phap dub'ng chua':n. Cung co
nhung truesng hC}p d giam anh hu{jng do s1,1 dd'i kleh thuCte eua do st,t thay
dd'i dO, thbi gian phAn va cac to khae ... kt qua phAn tlch, co
tac gil da sit dl;1ng eha:t chua':n trang. Khi Stl d\1ng chit chucfn trong dlf dnh nllng
d ngtti'ti ta khOng dung chH!u cao pie cua qua trinh hoa tan anot kim tit hOn
hong rna dung tl chiliu sAu giua pic cua nguy@n t6 en X8.c djnh va pic cua nguy@n
to dua vao trong dung dich lam cha:t chua':n trong.
c) Cl{.C phd xung. Nhung phuong phap philn ct,tc di(!n c1,1c hOl;lt dQng hAng nhung
-'xung ap gian dO$n co hi@n de:) va rng (thi'ti gian t6n t$i) xae dinh gQi Iii
nhftng phuong phap et,tc phd' xung. Cd hai phuong phap ctle phd' xung co ban
dang su d1,1ng IA ;
- Phuong phap cvc ph6 xung bien d6i dliu (normal pulse polarography - NPP).
- Phuong phap cvc phd' xung vi phAn (differential pulse polarography DPP).
Phuong phap Cl{.C phd xung bi(n ddi (NPP). Trang phuong phsp nay di(!n c1,1c
giQt thuy ngAn duc;tc philn c1je bAng mt sp mOt ebQn trube va dUQc gift
khOng d6i trang su6t qua trlnh dd, sp nAy duC}c gQi la ap khC1i tttong
dng vCti ehAn sdng cVe phd trang phuong phap cd dilfn ; trong m6i mt chu kl giQt,
ctlc dUQc phAn cVe bd xung bAng mt xung vu&ng g6c c6 khoang t6n rlit
ngan (40 lOOms) dUQc dUa vAn sat nut tn1Ctc khi gi9t rai ehu ki ket thuc).
Sau thesi gian do xung hi ngat va the evc tra vl1 tip khoi dilfm. Bi@n dQ
xung tAng din theo tht'Ji gian vbi mQt t6c dQ gi6ng nhu t6c de:) quet th
35
dnh trong c\lc phd cd dU!n. Cubng dO dong c\tc phd dUQc ghi theo mQt trong 2 cach
sau :
Ghi cUClng dO dong c\lc phd t(li m.Ot thbi xac dinh sau khi xung (thuClng
la l7ms truck khi ngat xung), pha:n Ibn cae may hil;\n cd th\lC theo each nay.
Ghi cUbng de? dong C1/.c phd 2 140, In tha nhlit trubc khi d?t xung va IAn tha hOO
sau khi xung (trong 2 khoang thbi gian gi6ng nha.u : l7ms tru& khi xung va
l7ms trubc khi ngat xung). Cach nay cho qua t6t han nhung kha phac 4lp.
Phuong phap NPP cd de? 2.l0-
7
M cho ca hai qua trinh thu;1.n nghtch
va kh6ng thu(in nghich.
Phuong phap cl/.c phd xung vi phfin (DPP). Trong phuong phap nay, c\lc dUQc
philn c\lc bling mOt ap mOt Hnh vai Mc de? ch;1.m,
nhung vao cu6i m6i chu kl gi9t (giQt wi cuO'ng bac nbb m.t b gO) khung
ap ddi mt ngubi ta tMm mt xung vu6ng gdc v(ji bicfin d thay d6i
trong khaang 10 - 100mV va d dAi xung tit 40 - lOOms. CUbng d dong c\lc ph6
dUQc ghi hai lAn, IAn mOt t(li thbi dim 'f1' tbUbng IA trong l7ms tru(:!c khi xung
va IAn thl1 hai t(li tbbi diA'm 'f2' thuClng lA l7ms, trubc khi clit xung. Hai gia trj nay
dUQc gt'ti vao b so sanh vA qua ra b gbi IA s6 cua 2 gia trj do.
dubng ct,tc ph6 cd pic. Uu diA'm ndi b;1.t cua phuong phap DPP la cd de?
cao vai cac hQP ch4t vO cO va huu cO 0 cac qua trinh thu(in nghjch va khOng thu1,in
nghjch vA quan trc,mg hon IA dUbng I - E cd dlnh c\lc sau m6i mgt dinh
dong tro thai ncn, do do phuong phap cd d phAn giai rlit caa, co
the 50.000 (vi d1,l co th ghi 10-7
M
Cd
2
+ khi co ml),t 5.l0-
3
M Cu
2
+ ma khOng
dn tach). Dicu nay cho phep phAn dcb tn,tc nhieu chlit trang cung mt dung
dich.
Mt hubng ra:t
cd triA'n vQng Ia
sli d\1ng DPP
hC1P vai von-ampe
hoa tan, vi d\1 cd
tM' xac djnh
10- 9
M
Pb
2
+ veti
thai gian khOng
qua 3 phut. Cd thA'
noi, nay DPP
lei phudng pbap
cl,I'c ph6 hoan
chlnh nha:t vi
phudng phap co de?
d ch9n
Cd
Pb
Zn
Mn
Cu
-<l,1 -<l,5 -0,9 1,3 -1.7 E
Hlnh 13 - Dl).ng duong DPP eua m()1 nguyen 16 lrong NaCl
19C cao va cd dnh nllng d6i 'v6i hu cac d6i tUQng phAn dch.
36
S. CI;JC chQn lQc ion
Trong khoang 15 nam trCi dAy pbep do ion dll dU<Jc sit dl,Ing re)ng rill trong
th6 nhuong, nOng hoa, thuy hoa vA m()t s6 Hnh khac xac dinh hOlilt dQ cua
cac cation, anion trong da:t, trong nuCfc, trong cac d6i tU<Jng sinh h9C va trong khf
quyen. nay quan tru:CfC ht vbi sl,t ra dbi cua hang cac cl,tc ch9n IQc
ion co d ch9n 19c cao.
Phep do ion cho pbep xac dinh trl,tc hOl;lt de) khoang 30 cation vA anion khi
sli dl,mg cac phim ung hoa hQc, tl;lo phuc, kt tua ..
PhAn dch vai su d1,1ng cac cl,tc chQn 19C ion (CLI) co m/)t 10lilt cac uu diem.
Ta:t cA cac pbep do th\fC nhanh va trong trui:1ng hQp gIln nhu trong
giAy lat, vi v$.y cl,tc chQn IQc ion cd tM' sli dl,lDg khi cuu dOng hQc cua cac
qua trlnh xAy ra trong da:t, trong tl,1 trong cac 10lili nubc thAi va nuCfc ki thu(lt.
Trong da s6 cac truC1ng hQp miu khOng cgn pha.i xli Ii trubc (lQc, caL.) vi v$.y
vi(lc phAn dch dang dOng hda. chQn IQc ion cho pbep xac dinh hOlilt d
cua cac ion rieng khOng chI trong dung dich, trong phil ma chI ngay
cA m.u a trlilng thai bc)t nhAo.
NhuQc cua phuong phap nay IA cd mt s6 dil)n c\lc co dl) chQn IQc khOng
cao. Trong mt s6 trui:1ng hQp CAn phAi bii!t truCfC thanh phAn tuong d6i cua
miu nghilin cuu de ngAn ngila Anh huang cua cac ion elm. Tuy phuong phap
nay cho pbep xac dinh nhanh hOlilt dO cua ml)t s6 chI tiliu nOng hoa quan trQng nhu
H+, K+, Na+, Ca
Z
+, NH:, NO;, CL .. trong cac ngoai d6ng ruc)ng.
a) Cl!C chQn lQc ion
va cac nguyen tac chi nh
khi su dl!ng Cl!C. C\ic
chQn 19C ion Ia IOl;li c\ic
chi thi trong phep do
thi!, dUQc chi! tl;lo tu IOlili
mang thi! cua
cl,tc ph1,1 thu9C mt cach
ch9n IQc vao hOlilt de)
cua ion cAn xac dinh c6
trong dung dich nghien
cuu. Nguyen tae MU tlilo
eua nhu sau :
Mt chQn IQc ion
-----
CI,IC so sanll b4n
trong C!,IC Cli
dich
. - trong
=========
---------
---------
---------
L.lIIIlli-iJj-ii-iJj-ii-iJj-iJj-ii-iJj-Wi:::l- MM,
ff1nh 14 - Cliu 1,,0 eua el,lc chon Joe ion
g6m co thAn Mn trong chua dung djch cha:t Ii co thanh phttn va n6ng d
cO: djnh, mOt cl,tc so sinh ngAm trong dung djch nay, cu6i c\ic la mang ch9n IQc ion
(co tM' la mang rAn d6ng the di the dan tinh the, mang thuy tinh
mang long).
Gia tri hOlilt d a va n6ng d() C dUQc dnh thea phuong trlnh :
a = y. C
(19)
37
Y Iii M s6 hOl;lt dO c6 tim thy bAng th1,J:c hay bAng. cach dnh thea
cling thuc :
1 _ 0,51 . Z2 Vii
gy - 1 +1;
(20)
z Ia dch ion
)1 Iii l1,J:C ion cua dung dich co dnh thea phucmg trinh
, ,{
/
4
2
H'mh 15 - Cach do hOl1-t dQ cUa cae ion
1 - CVe chon IOC ion (CI,lc chi thi)
2 - C\IC so slmh
3 - Dung dich tttl
4 - Que khuAy
5 - May do the.
j
2: Ci Zi'
= --,.----
2
(21)
5
do hOl;lt d clla cac ion trong
dl'(t va trong cae d6i tttc;mg
cuu khac ngltbi ta cho dung dich do
wo cdc, nhung viio day hai c1,J:c : mOt
c1,J:c lii c\t'c chc;m IQC ion (Cl,tc chi thO;
c\t'c kia IA C\ic so sanh. Hai c\l'c dttCJc
,n6i vAo may do (hlnh 15).
C\t'c chi thj cn phili chulin hoa
ll;li trubc khi dung bAng each do
clla mQt viii dung dich chua':n dl1 bit
trttbc d(l clla ion cn xac dinh ;
sau deS xAy d1,J:ng d6 thi chua':n E va
pX : E la' tM do duCJc, pX Ia am
logarit hOl;lt dO coa ion cn xac djnh
X. Dtja vao dttbng chua':n nay
tra c\t'c chi thj va d\t'a vao gia
do dttqc c'J dung dich thi
se tIm dttqc hOl;lt dO cua ion
cn xac dinh.
- Cac c!/.c chi tM. c\t'c
chI thi dung do chc;m IQc hOl;lt dO
ion cn xac dinh trong mOi trltbng cuu. Khi nhung ctjc vao trong dung
djch, phil, bt nhio... m(tt clla c1,J:c se xa.y ra phan ung, do do
c1,J:c _ chi thj se xullt mOt
Buck nhAy gifta c\t'c va mOi trubng trong trubng hqp ddn giAn tuAn thea
phUc::1ng trinh Ness :
RI'
E = Eo + 2,303. nFln8x
(22)
Eo : c\t'c trong mOi trubng vbi hOl;lt d clia cac ion a = 1 nghla Iil
c1,J:c chua':n.
R = hAng ,6 khl
T : dO d6i clla mOi truC1ng (ex)
38
F : s6 FaradAy.
n : sI,! tbay ddi dch cua ion CM ric dinh do Mt quA cUa phim
: dQ cua ion ,X trong mOi tntbng nghiAn cllu.
d 20
o
C, phl1dng trlnh co :
0,058 .
E Eo - -n- pX (vlli -lgX) (23)
cua c\tc chi thi ph\l thu<: dnh vao pX cho phep chung ta su d\lng c\tc
do trong thl,!c phAn tich.
Sau dAy gioi ml)t vai
cl,t"c chi thi thl1b'ng :
+ c!/.c mung kali. cl,t"c mang
kali xac dinh d/) cua ion K+,
duc;!c ca:u tu mQt 6ng thuy tinh ho(i.c
6ng nh\ta, phgn cu6i cua 6ng la m/)t
mang m6ng chQn 19C ion, Mn trong 6ng
dl1c;1c d6 dgy dung dich KCI 0,1M,
c\tc so sanh clorua dUQc nhung trong
dung dich nay.
c\tc mang kali vci ion kali
trong vi xac dinh : vci c\tc
EM-K-01 cua XO (cd) gil:li h/iln na.y
Hlnh 16 - Dien cl,lc mang kali
1- 6ng thuy tinh 608 nhl,l8
2 - Dung dich KCI
3 - Mang
4 - Dien cl,lc so stmh ben lrong
bOte' c\oroa
2
4
3
la tit 10-
1
dgn 1.10-
4
MIL Khi co m(i.t Na+ vl:li ti Ie K+ : Na+ = 1 : 20 va NH; v{Ji
tl K+ : NH; = 1 : 200 thl cac ion Na+, NH; 86 can trlJ phep xac djnh K+ bAng
di/iln cl,tc EM - K - OL
TrUDe khi bat lam rUa khoang Mn trong cua c\tc hai I!n bAng
nuoc ca:t dQ phong va hai lltn bAng dung dich KC} O,lM. Rot vao cl,tc
sau khi da. rua 1,5 - 2,5ml KCl O,1M r6i nhllng c1,tc so sanh Mn trong vao.
c1,ic vila dung dich KCl 0,1M It nha:t IA mQt ngay va sau do van giu:
trong dung dich nay. Dung dung djch KCI chua:n tra c1,ic sau khi da.
chua::n bi xong.
N6ng dO KCl (MIl) y.
'x+ PK
0,2000 0,718 0,1436 OM
0,1000 0,770 0,0770 1,11
0,0500 0,816 0,0408 1,39
0,0100 0,902 0,0090 2,Q4
0,0050 0,927 0,0046 2,34
0,0010 0,965 0,0010 3,02
0,0005 0,0005 3,30
0,0001 0,0001 4,00
39
Mu6n v(ly cln l(lp mt')t mQ,ng do, cy:c K duCJc nhung tr.ong dung djch
KCl chua":n ; c\1c so sanh duCJc nhung trong dung djch KCI baa hoa. Gifta hai
dung djch nay duCJc n6i Mng mOt cliu din lam da'.y bang aga da trOn v6"i litiaxetat.
Do trt s6 sau khi nhung cy:c vao dung djch qua 5 phut.
cy:c hOQ,t dt')ng t6t, tin hanh do cua dung djch th{ Dy:a viio
thang chua":n gifta th vA Px: tInh ra hOQ,t dt') cua trong dung dich nghiE!n cuu.
EmV
0,08
0,06
0,04
0,02
0,0
-0,02
2 3 4 5
pK
-0,04
-0,06
-0,08
Hlnh 17 - Sl,l phl,l thuOc cu.a tM do khi dung din cl,lc m.lmg K vao gia trj PK
+ ci!c mung nitrat. cy:c mang nitrat EM-N0
3
-01 do LiE!n Xo (cii) chi!
tlilo co ca:u tQ,o Wang ty: nh11 c1,1'c kali, chI khac la mang duCJc lam dtly bang ion
Khoang hEln trong cua c\1c chua dung dich O,lMJl KN0
3
va 0,005 Mil KCl,
sau do nhung cy:c so sanh hEln trong vao day. cy:c so sanh hEln ngoai thl10ng
dung la c\1c calomen hay c1,1'c blilC clarua.
Th cua c\1c mAng nitrat trong gia tri pH tu 2 - 9 va hOQ,t dO tu 0,001
1,0 Mil tua.n theo phudng trlnh :
E = Eo - 0,058 PNo;
Cac anion khac nhu CC, vdi tl : NO; : Cl- = 1
= 1 : 5 ; : = 1 : 5 sE:! cAn trL1 xac dinh
(24)
1
'!'rubc khi dung cy:c nitrat mOi, ctln phAi rita khoang hEln trong c\1c 2 litn
bang nubc cfit va 2 la'.n bang dung djch KN0
3
va KCl vOi n6ng dO da nE!u a tren,
sau do rot vao 1,5 - 2,5ml dung dich nay r6i nhung cy:c so sanh hEln trong vao.
40
C1,1'C sau khi chun bi xong dt1Qc gift qua mQt ngAy trong "dung djch KN0
3
O,lM va sau nay vAn gift trong dung djch do.
Sau khi chuA:n bi c1,1'c xong, ti@'n hAnh tra s1,1'
vao gia tri PNO -. Thi@'t do gdm c1,1'c so sanh
,
thuc th cua c1,1'c
vA c1,1'c nitrat dl!u
nhung trong dung djch NaN0
3
chua:n. Sau 5 phut ghi tri B6 may do.
N6ng d NaN0
3
(Mil) ,
a
NO
;-
I'No;-
0,1000 0,765 0,0765 I,ll
0,0500 0,812 0,0406
O,OIQO 0,900 0,0090 2,04
0,0050 0,926 0,0046 2,34
0,0010 0,964 O,OOIQ 3,02
0,0005 0;975 0,0005 3,30
0,0001 1,000 0,0001 4,00
XAy d1,1'ng d6 th, theo kt qua do th trong 3-4 dung djch chuin. Khi thay d6i
gia hi PNO - thea dan vi thl d d6c cua d6 thj III 5Sm V
,
+300
+200
+100
T ____ __ ---r--_+--------
2 3 4
fflnh 18 - SI,l phl,l thuc cua the Clla do khi dUng dien clJc mang nitrat V80 gia tri I'No-
,
- Cae el!C nhq.y v6i kht. c1,1'c vlfi khI d4u d1.1Qc xem nhl1 lit
bl) thu xac djnh th tn,tc tip da. d1.1Qc BU III c1,1'c dung dg xac djnh CO
2
trong khOng khL nay da. co cac c1,1'c nhl;ly veji khl dg xac djnh amoniac,
41
SOz, Hz, .. va cac chit kh( khac. uic lam viec clla cac c\1c nay d\1a tr(!n
S\1 chi tht clla ion dUQc thanh do phAn tit khI phAn ling v(Ji nubc
COz + HzO = HCO; + Ir
+ Hz0 = NH; + OIr
HF + H,O = H,o+ + F-
H,S + H,o = HS- + a,O+.
Boi vi Clla dien c\1c nhl;ly v{ji kh( dUQc xac dinh bang phuong trinh
Rl'
E = Eo + nF IgCkhi
(25)
n(!n cang cd kha mlng xAc djnh ham lUQng kh( trong miu thOng qua xAc
tM.
Kh6 khan co ban d6i vlli cac c\1c nhl;lY vlli khi la xa.y d\1ng nhung
ki!\in d thie't l$p nhanh can bang gifta chit khi va cha:t long va chQn ct,tc
bEm trong d khi tan va tham gia thia't l$p cAn bang n(!n nhftng ion dUQc
xac dinh bang c\1c chQn IQc ion.
42
Cdu tq,o eua cae dil!n ette nhq.y v6i khi
2

7
HInh J9a - Din C1,Ic viii khoang trdng khi
1. Din C1,Ic chon loe ion
z. ChAt din Ii chuAn
3. Mimg din el,le ehQIl loe ion
4. Khe he khl"lng khi
5. Din Cl,1e so sanh
6. Dung djeh pMn tich
7, Mfly khuay
6
2
3
4
5
fflnh 19b - Dien el,lC viii m8ng khi thAm q..La
I. VO dien C1,Ie
2. Dien C1,Ie chon loe ion
3. Mang chi thi
4. Dung djch cMt dien giai
5. Mang khi thAm qua
6. L6p dem
7. Dien CI,Ic so s8.nh
Dtj,e tinh eua mf)t uai el.f.e nhq,y uai khi
Gi6i
Khi
ho"
G6c pH cua
ChAt dien Ii btn
duiJi
><iic ,6
cMt dien Ii
cO,
dinh
trong
"'OY
phep
ben trong
"0
"
CO,
H' NaHC0
3
O,OlM
'" 10,5
"0
< 4
NH, H' NH
4
PiC O,OlM
..
-60 > U
Et2NH H'
Et2NHFI O,OIM
_ 10'5
-60 > U
SO,
H' NaHS0
3
O,IM
.. 10,6
'60
HSO;
... 10'4
"'m
NO,
H' NaNO
z
O,OZM
5,10"7
'60
Oem xitrat
H
2
5 5' Oem xitrat
_ IO,8
-30 <5
HF
F" Hi- 1M
_ 10,3
-60 <2
C C Oem H50;
_ 5,10')
,
-60 <2
Cac c\l'c nhlilY vbi khl nay dUQc stl d\mg
de xac dinh cae ion nitrat trong da:t, trong nut'Je bin
voi vi(!c khu trubc NO; dn amoniac j cl,tc lol;li
nay con dung xac dinh 80
z
trong cac mAu sinh
hQc, de nghi@n cuu thanh ph4n cac khi thoat ra trong
cae qua trinh t(lO thanh da:t, trong qua trlnh ho ha:p
va dinh dl1i'"1ng cua th\l'C ; ngoai ra con stl d1,lng
c\l'c nay de' xae dinh cac eha:t cd dnh
sinh hQc.
- Cae dien et!c 80 sanh. c\l'c so sanh nay
thl1bJ:!.g dl1CJC su d1,lng cimg vbi cac c\l'c chQn IQc
ion la di(in c\1c clarua. DAy la di(!n c\l'c
ddn gian, blin va khOng dOl hOi mOt s\l' bao quan nAo
ngoai yi(ic lam dtly bl!n trang c\l'c bAng dung d,ch KCL
Diifln c\l'c clarua cd vo lam bAng thily tinh, cu6i
c\l'c cd sQi amiAng de tilfp xuc gifta di(in C\l'C vbi mOi
trubng Mn ngaai. Bl!n trang 6ng cd dung dich kali
clarua, dAy dAn blJ.c co x6p da. dUQc phil bAng
kl!"t tua blJ.c clorua.
Thl!" cua di(in C\l'C dUQc xac dinh theo n6ng d dung
dich KCI. Khi n6ng dO KCI khOng thay d6i thl gia trj
thl! cua c\l'c cOng khOng thay d6i.
Khi lam a ngoai th\1c dia nl!n dung dung dich KCI
baa hoa,
Chat
can tn'J
NH,
Ct,
NO,
"
SO,
CO,
0,
.
Ung dl.mg
Khi thai., thvc pMm,
Yang ; chAt d6t
Khi thai, khOng khi,
nitrua trcog thVc
PharJ tich d6 u6ng,
sl,l len men,
5V tinh luyen,
4
5
3
7
6
2
Hlnh 20 Oien qlc bl,lc clorua
1. VO dien eVe; 2. SOi ami!ing ;
3. Dung dich KCI ; 4. LO de rot
dung djch KCI ; 5. Nut cao su ;
6. dan bAng bl,lc ;
7. LiJp clorua.
43
cua c\tc clarua
DUng dtch KCl
Dung dich KCI bAa hba
KCll,ON
KC10,lN
HC10,lN
HCl 1,ON
E(V) 0 25"C
+ 0,202 (20C)
+ 0,238
:,,>,290
+ 0,289
+ 0,218
- Ci'iu dan Cflu dAn dung m/ilng vai cac c\tc chqn lqc
ion, la mc)t 6ng thuy tinh hlnh chft U, duang kinh Mn trong 3 - 5 mm ; dai khoang
5 - 6cm ; dUQc n/ilp aga trong dung dich mOt mu6i baa hoa nao dliy (KCI, KNO
l
,
LiCHlCOO ... ). Khi dung c\tc chqn IQc ion ka Ii, ngttbi ta vao trong cliu dAn
dung djch litiaxetat con khi dung c\tc clorua, nguai ta n/ilp dung dich kali nitrat.
D chuttn bi cflu dAn lA:y 3 gam aga dil nha cho vao trong c6c, rot
vao dAy 100mi nuac clit vA gift qua dl!m. Sau do ll!n bep, dun cttn va them
ttt ill 10 gam mu6i cl(n thit, khuAy dl1u bang ,thia thuy tinh dn khi tan hoan toano
Dun hOn hQp trl!n d de) 500 - 600C r6i rot clin th$.n h6n hQp vao 6ng chit U ;
gift cho den khi hOn hQP ngui di. Clin chu y rang trong quA trinh cho hOn hQP van
va giu hOn hQp ngui khOng dg t/ilO n@n bqt khi trong do.
Gift cliu dAn trong dung djch mu6i bilo hoa (mu6i n/ilp vao trong 6ng). Trubc
khi dung, dung nuac cat rna qua cl(u dAn, dung giliy lqc lau khO. MC)t da".u cflu
dUQc d trong dung dich cau con dl(u kia nhllng van trong dung dich Kei
baa hoa co cam c\tc so sanh.
b) Sit d1mg cac cllc ch9n 19C ion trong ngoai dlJng. Cac c\tc
chi thj lam ba.ng thuy tinh va cac c\tc chqn iQc ion bang mang co th dung de
xac dtnh dO cua cac ion trong cac ngoAi d6ng, nghia la xac djnh tr\tc
trong dlit neu de) m cua dlit khOng nha han 15%, trong nuac thi@n nhi@n, miaC
thai, nuac cOng nUbc tttai. .. Khi lam ngoai thi@n nhi@n, ngu6n cho
Iii pin.
Truoe khi ra thl,!C dja clin kim tra cac dil]!n c\1"c ehI thi thea cac dung dieh chultn.
Tat ca cac dil]!n cl,!c chi thj, trtt c\ic chQn iQc ion c!orua, phiH nhung
trong dung dich bai vi neu mimg bi kbO chi trong thai gian ngan cling co t.ac
h:;ti den cl,!c, lam r6i lo:;tn chdc nAng clla c\ic.
Ciln xay d\ing d6 thi chuitn tnlac t:;ti. d tien hanh phep do d ngoai. th\1"C dja.
Phltn tfch nUClc trong ngoai th\iC dja tieD hanh tuong t\1" nhu phltn dch
dung dich trong phbng thi
Khi do d cua cac ion trong dlit, c\ic chI thi lam bang thllY tinh va
c\ic so sanh dUQc cam vAo da:t vCli khoang cach chfnh xac 5 - 6cm. Khi dung
c\tc mAng ca":n dAo 16 trUClc vai d sAu bAng d sAu cua ph9p do vA dubng kinh
16 tuong dng vai dubng kfnh Clla c\ic. Sau khi nhung cae c\tc vao trong dat ca":n
an nhlil d lam ch$t xung quanh c1,tc. Sau 15 - 30 phut, tuy thuc vAo de. trm cua
dat, tin hanh do d ion cl(n xac dinh.
44
Chrrung 4
A , " ,r."" ""
PHAN TICH CAC TINH CHAT V f!. T LI CUA DA T
1. Xac djnh thlmh philo cO gioi dlft
D<1t 18. m!)t thong di g6m nhung phlin ttt khoang, khoang - huu cd va
huu Cd cd kich thttbc khac nhau, tit philn tu nhftng to ca hgc cd kich
thttac Ibn nhtt set, limOn, cat va giam euQi. Trong cuu dat, khi clin
ph:H xac kfch thllac cua nhftng h(,1p pha::n Day so IU<,1ng va chat hiQng.
Thanh phdn cd giiJi CO Y nghIa quan tr<;mg, n6 d$C trung cho ngu6n g6c phat sinh
eua dt, cac doh chl1t dIn va dO phi CUB da:t. Vi(!c philn lOl;li dllt co baD cdng dl,ta
viLo thanh ph4n Cd gibi cua dtl:t. VI d\!, dlft cat, cl:\t pha, dltt dlt set ... DiSi vdi
dinh duang cua dly tr6ng thl thanh phlin 00 gibi dllt ciing cd vai tro to lan, dl1t
c6 thanh ph4n co giOi n$ng, gift du(,1c chat dinh duong han. Nhiiu dnh cha:t
vi),t If cua diU nhu d x6p, d trit a':m, dnh tha:m, It:hA nang giu khi, giu ... deu
ph1,l thut!c vao thilnh pha:n cd gied.
a) Phdn loq,i nhung t6 co hQC dat. Nguy@n to" cd h9C cua dlit tiSn a 3
: khoang, huu cd va huu cd - khoang (can gQi la humat). Trong thd nhuang
h9C co nhieu bang ph!n IO(li nguylin to" cd h9C dat theo dQ Ion cua chung va bang
phAn cua Katrinski dU<Jc thua nh(\n rng rAi nhat. Trang bang pM.n IO(li nay tae
gia dA chia thanh : da v\ln, sni, cut')i, cat, limOn va set.
PHAN LOAi NHONG NGurtN T6 co HQC ClIA OAT
(theo Katrinski)
Duong kinh (mm) Ten goi
> 3 PMn dA V\ln ctia dru.
H S6i, wOi
I - 0,50 Cat thO
0,5 - 0,25 CAt trung binh
0,25 - 0,05 CAt min
0,05 - O,ot limOn thO
O,ot - 0,005 limOn trung binh
0,005 - 0,001 limOn mjn
<. 0,001
,,!<
>O,ot CAt vat Ii
<. 0,01 set vat Ii
Tat ca nhung ph'n ttt co kich thulfc Ion han Imm gQi la "phlin xl1dng" cua dlit,
nhung philn ttt nha han Imm gQi Iii "philn mjn" cua dlit. N.M. Xibicxep (1899) ph!n
chia nhung phn ttt dlit thanh "cat v$.t II" - tdc la nhung c4p h(lt lc)n han O,Olmm
va "set un - nhung clip hf,l.t nha hdn O,Olmm. Nhung khlii ni(jm nay hi(jn nay
dl1<JC sll d\1ng rt')ng rAi trong ph!n lo da:t thea thanh philn Cd gioi.
45
b) Chudn bt dat di phan tlch thanh phlLn co gi6i d6i v6i nhilng ddt chua cacbonat.
D6i voi nh6m dat nAy chuitn bi da:t d phAn dch thAnh philn 'co gioi rat phuc
ngubi ta thlibng eu d\lng nhftng dung djch mu6i khac nhau nhli : natri oxalat
(Na2C204) ; pirophotphat (Na4P207) vA hecxametaphotphat (Na
6
P
6
0
1S
)' Thy thuc vAo
hAm lliQng cacbonat va dung deb hap ph\l cua da:t ma eu d\1ng 0,5N vbi
lliQng khac nhau. eu d\mg cac dung dich mu6i natri xu If mAu da:t la
da':y nhftng cacbonat cua da:t dlibi dl;lng cac mu6i kh6ng tan, do do trong dAt ee dUQc
hlnh thAnh nhftng nguylm t6 cd hqc mbi. Nhftng hQp cha:t mbi nay Ia (Ca, Mg)C
2
0
4
;
(Ca
2
, Mg
2
)P
2
0
7
; (Ca
3
, Mg
3
)P 601S ; Trong th\iC tE! xli Ii dat ba.ng
nhung mu6i tr{!n dAy thubng dliQC kt hQp vbi phlidng phap co hQc, nghla Ia.
tan da:t.
PF. MenhicOp (1952) nghi phudng phap pirophotphat nhu sau : Cho tu tit dung
dich pirophotphat 5% vao miu da:t phAn dch dn trl;lng thai D6i vCfi dift ml)n
va da:t cacbonat co, thanh philn Cd giCfi nl)ng thl su d\lng tit 20-25ml cho 109 da:t,
con d6i v6i da:t cat pha va da:t cat thl su dt,lDg 15ml cho 15g da:t. D6i vCfi diU khOng
va dat khOng chaa cacbonat co thanh philn cd giCfi thl su dvng 5ml ; da:t
thit, cat pha va cat thi su d\lng 3ml cho 109 d4t. Miu dat dliQc nhao trn trong 20
phlit, sau d6 dung chAy su c6 bit dilu cao su tan dllt trong 5 phlit vA d6
vao c6c. Vita tan vtca gl;ln cho d@'n khi xua:t nubc trong khi dAt lang.
Cho dllt qua rAy klch thli{;lc 0,1 hO$c 0,25mm vao 6ng dong c6 dung dch 1 lit. Them
nubc vao 6ng dong cho mllc 1 lit va phAn dch thllnh philn cO gi6i theo phliong
phap pipet cua Katrinski.
Phudng phap hecxa - metaphotphat xli Ii miu dAt : Lily khoAng 300g dAt, n@'u
IA dat m$n thl truoc h@'t phAi IOl;li clo bAng each rlia dllt qua gil1y IQc tren pMu,
dung nubc cat rua litn cho khi ion clo (dung AgN0
3
5% trong m6i
dliQC axit hoa bAng HN0
3
10% d$ thu phAn ang cia). Da:t sau khi rua sl;lch
dem phdi a trong phong trl;lng thai kh6 kh6ng khf, rAy qua rAy 1 mm r6i lay 20g
de phAn dcb.
Dung dich dung d$ xu Ii mAu dat dUQc chua':n bi nhli sau : lay 3,7g Na
6
P 601S +
7,94g Na
2
C0
3
hoa tan trong 1 lit nubc. Natri cacbonat tbtlc dity s\i thuy phAn cua
hecxametaphotphat thanh oetophotphat. LAy 20ml dung djch nAy tMm vAo miu dllt
da dUQc rita (nu III da:t m$n) vA 10ml d6i vbi da:t khOng m$n, dung dua thuy tinh
dfiu c6 gan cao su khua:y citn va. sau khoang 15-20 phtlt dilng nubc cat chuyen
dELn da:t sang binh tam giac dung dch 250ml.
Dun dung djch phil nAy 1 sau d6 chuy6n da:t vAo 6ng dong co dung
deh 1 1ft qua rAy cCJ O,lmm, eitn CQ xat nhl;l vA rU:a khOng eho cac phELn tu set
dinh bam vaa. Dung dieh da:t trong 6ng dong (j thai phil, vA xAy ra
tUQng tv keo. N@'u qua trlnh tv keo xay ra thl cO the tMm mt it dung djch xtt
If vao dung dich phil. Trttbng hQp qua trlnh t\l keo xay ra nhanh thi dn
des philn nubc trong va des tMm nuClc ca:t chng vCli mt ph4n dung dich xu H.
c) tde va ki thutl-t phan tlch thanh ph'l!n co giOi ddt. Cac phuong phap
phAn dch thAnh phgn co giOi d4t baa g6m : phudng phap ngoai d6ng rung, phuong
46
phap rAy, phu:ong phap trong mOi tru:bng nuC1c (phuong phap lAng phuong phap
tl trQng k@', phuong phap pipet).
- Phuong phap ngoai d'rlng (xac dinh nhanh, khOng c6 d\1ng C\1)
Phuong phdp u6t : Ta':m uC1t mAu d4t r6i dung hai long ban tay thanh Sl;fi dai
d 5 - 6cm. IG ta:m uC1t d4t cn chu y vua du, khOng khO qua va khOng nha.o
qua, nghla la d a':m luc nay tuang \lng vbi ngiC1i chAy dubin. Sau khi thanh
sQi, ti@'p tl,IC u6n thanh vt'mg tron. 81,1 hlnh d$ng cua Yang tron wang ling
v{:ji thanh phlin cO gii'1i d4t dUQc minh hQa a hlnh 21.
Thanh co giiJi
Cat





,
lhaOO phan roi t<lC - cit pha

;J;JJ
... .......
.... ....... ....

HI dut quang khi vt tron - Ihit OOe
-== =
""" ""
C6 the ve tron, OOoog khi khoaOO Iron
0
bi den lflang - thit trung binh

C6 the vt tn'm, nhung khi khoanh tron
0
cO nhling khe nUt - Ihit

ve Iron, khi khoanh tron khOng bi nut
- set.
-
0
Hinh 21 - Bieu mAlI huiJng dan xAc dinh thanh pMn Cd giiJi ngoai d6ng rui)ng
47
Phuong phap nay n!u dUQc th1,1C cgn tM.n, ciing cho nhung k!t qua t6t,
dung voi k!t qua phAn dch trong
- Phuong phap phtin tich thanh ph"dn co giOi trong m6i truong nUde dung yen
tinh (phuong phap pipet cua Katrinski-Gluskop). Phuong phap nAy do GIuskop de
xuat nam 1912. D!n nAm 1922, Robinson ngh! dung 6ng hut voi th dch 25ml
d l<1y dung huyen phu, cho con dUQc gQi IA 6ng hut Robinson hay pipet.
Nam 1930, Mi nghi qu6c M tht'S nhuong, phuong' phap nAy dA dUQc c6ng nh(ln
la phuong pha.p chuin d X8.c dinh thanh co giOi dllt va dUQc su dl,mg
r1)ng rai a nhieu nuOc th! giCfi.
Tr"inh t/f. phtin tich : MAu d<1t phAn dch sau khi phoi trong phong d!n thai
"kho kh6ng khi", dung c6i chAy su giA dlft vA rAy qua rAy co Imm. lay 3
ma.u phAn dch thea cac yl!u :
Oat thit va [hit n(\ng (g) Oat cit va cal pha (g)
- oe xac dinh d{) hul am khbng khi (1)
4 - 5 10
- xac dinh ltlQng tiru hao khi xlI II tWg Hel (2)
10 - 15 ZO - 30
- De chuan bi dung djch phu (3) 10 ., 15 ZO - 30
LUQng cta:t llfy d phAn deh nhieu hay it tuy thuc vAo dnh eua dlft, cta:t cO
thanh eO gioi cang nhl;! thl IUQng cta:t Ia:y d pha.n deh clng nhieu vA ngl1Qe
MAu dat s6 2 va 3 cho vAo 2 bat su vA kigm tra muc d chua cacbonat eua dat
bang cach cho nho giQt HCI 10% vao mau. N!u dlft c6 cacbonat thi xuat b9t
khi COz bay ra va hk nay ti!p t1,lC xu Ii ba.ng dung dich HCI 0,2N cho d!n khi
khong thay xullt bQt COz' phS. huy eacbonat khi phAn deb thAnh co
gioi da:t lA vi Ca va Mg trong da:t c6 vai tro cha:t dinh M't, chung lii;n k!t
cac nguyi;n t6 co hQc vbi nhau thanh nhung doim ll;lp c6 kich thubc Ion hon.
Ti!p tl,lC d6 HCl 0,2N vAo mau da:t, dung dua thuy tinh khua:y, dg lling mOt thbi
gian r6i gl;ln nube trong a bat su theo dua thuy tinh qua ph@u va lQc. Hai
mAu dat dUQc xu Ii song song cho d!n khi nha HCl 0,2N kh6ng xuat bQt khi
thi ngiing.
Sau khi phS. huy cacbonat, dung dung dich HCI 0,05N chuygn mau dat a bat
su len gilly II;lC trong ph@u. Miu dllt dung dg xac djnh lUQng til!u hao khi xu II
HCI chuyn gia:y IQc dl)t trong pUu nhung da cAn tru:Oc kh6i IUQng cua giay
1ge. DlI:t pUu ti!p t1,lC dUQc roa bAng HCi 0,05N cho khi h!t phan ung voi
Ca
z
+. Dg thu phan ung, dung 6ng hung It dich IQc, thi;m 2 gi9t chi thi
phenolphtalein va dung NH
4
0H 10% trung hoa thea tung giQt cho khi xuat
mau h6ng, philn ung hie nay hoi kiem. TMm vAi giQt CH
3
COOH 10% dg axit
h6a dung djch, tMm vAi gi9t (NH4)2C204 4% va dun sOL c6 Ca thi se xuat
k!t tua tinh CaC
Z
0
4
ra:t rOo N!u da. h!t Ca
2
+ (khOng co k!t tua)
h!t dat len phau bAng dung dich HCI 0,05N. Ti!p t1,lC ,rua mau dllt tren pMu lqc
bAng nubc c<1t cho d!n khi phan ung vl:li clo. Da' thu phlln ung, dung 6ng
hung mt it dich lQc, dung vru giQt HN0
3
10% axit hoa dung dich, sau d6 tMm
vai giqt AgN0
3
5%, neu con cia se xua:t k!t tua mau trling AgCI.
48
D6i vdi nhung mAu dl(t kh6ng cd cacbonat thl dung ngay HCI O,05N d@' xli H, sau
dd cl1ng chuyn qua ph@u loc, rita cho khi Mt canxi vA clo nhu trlnh tl,i trAn.
Ma.u dAt dung dnh htQng tiAu hao khi xii II HCI, sau khi da. rlia, da:t vA gia:y
Ioc duc;1c cho vAo trong cdc sd h04C nhOm da. can truc;c kh6i ht(;mg, sa:y kh6 (J 105C
kh6i ht(;mg khOng ddi r6i can. CAn cd vAo s6 kh6i IUQng, xac hrQng
tiAu hao khi xli Ii HCI.
Miu dlft dung d@' phAn deb thAnh phn Cd git'Ji, sau khi dB. rlia S(leb Ca
2
+ va CI,
dung dl1a thuy tinh chQc thung gia:y loc, dung D1.1C;C cAt co rlia trl,iC tip vao blnh cd
dung dch khoang 750cm
3
. ThAm nu6'c c4t vao blnh dn th@' deb khoang 250cm
3
va
thAm NaOH IN theo dung tfch ha:p pht,J. cua da:t. 'eu I ml NaOH IN tuong dng vc;i
10 mgdl cua dung dch hAp ph1,1. thAm NaOH IN m1.lc dtch d@, pha va hoan toan
cac vi doait l(lp vA chuy@'n sang cac nguyAn t6 co hoc.
Vl dic mAu dAt dung d@' phAn dch thanh phn co gi{:li khi chua xac djnh
dung tfch hlIp pht,J. truoc, cho nAn d ngubi ta quy djnh Iuc;mg NaOH IN
(ml) thAm vao theo cac dlIt a bang sau :
LUONG NaOH IN DONG CHO cAc EOAI OAT KHAc NHAU
LO<Ii lUI
LU!;Jng NaOH
IN(ml)
1) Oal feralil : Tling 0-- 50cm 1-2
Cae lling dUdi 1-1,5
2) Oat fernUI lren san phAm da vOi : T.i.ng 0-50cm 1,5-3,0
Cae lang d\Joi 2-3,0
3) Oat maegalit : Tling 0-- 50em 2-5
Cae Iling d\Joi 2-3
4) Oaf phil sa 0,5-1,5
Oal phil sa oJ tllng rita trOi, mau 0,5 - 1,5
Cae phu sa kMc 1-3
Sau do dem dun sOi tM" phu I gib, thai gian dnh tu 11k bAt du sOL Lam
ngui dung dich vA chuy@'n toan b vAo dng dong c6 dung dch I lIt qua ray co
O,25mm. Dung nUt'Jc ca:t rita phn chua rAy vA sau dd thAm nuac ca:t dn muc
I lit. Nhu ph'n cOn trAn rAy g6m nhung c4p cd lclch thu{Jc tu O,25-I,Omm,
phdn chua trong dng dong IA nhung ca:p h(lt cd lclch thu{Jc < O,25mm. Pht{n chua
rAy cho \'80 su da. bit khdi htQng, sa:y 0 105C khdi IUl1ng kh6ng ddi.
N@'u cAn tach cAp cat th6 I-O,5mm thl dung thAm rAy O,5mm va se thu duc;lC 2
clIp la cat th6 : I-O,5mm vA cat trung blnh O,5-0,25mm.
Ti@"n hAnh phAn dch cac clIp pht{n trong dng dong dl,ia vAo t6c lAng eua
phuong trlnh Stockes. Tuong quan giua kfch thu{Jc clIp h(lt vA dO sAu 6ng hut (pipet)
trong dung dtch nhU: sau :
- D6i vi':Ji clIp < O,050mm
- D6i vdi c4p < O,OIOmm
- D6i v{:lj
< O,005mm
thl dQ sAu 6ng hut IA 25cm
thl dQ sAu 6ng hut IS. IOcm
thl dO sAu 6ng hut IA IOcm
- D6i vdi < O,OOImm thl dQ sAu 6ng hut IA 7cm
4.PPPTD
49
Thbi la:y miu tli nhung dQ sAu khac nhau duC}c dnh tu khi ngitng khua:y dl,lc
dung dich, thCli nay thay d6i tuy thuQc dQ va tI rAn cua
ddt. Trang khi phAn dch c4n giu dQ a c6 dinh. Vf d1,l, nhftng 6ng
dong chda mAu cd d{\t trong mQt ha' nuifc lam bAng mica trong su6t, nuCfc trong
dUQ"c hoa dQ nhb 2 voi nuCfc ndng va ho{\c 6ng dong dUQ"c
nap gill ch khOng cho nhiet d(t da? dng gAy Anh hUCfng dl!n t6c
chim lang.
Dg theo dOi dO, dl).t kl! vAo 6ng dong chda nudc vI) gift dQ nhu
cUa nhung 6ng dung dich. da:t. BOi vI khoAng thbi gian gifta nhftng la::n lAc
- hiit d6i vdi nhftng cp hl;lt < 0,05 ; < 0,01 vA < 0,005mm kh6ng IAu lAm
dO cd chI do mOt hin. Khi ca'.n la:y ca:p h@t < O,OOlmm, do d
3 liln : sall khi lac dung dich, tru"c khi hiit va 1 liln vAo gifta 2 thbi
La:y d trung blnh sall 3 Mn do, d6i chill vifi t6c dQ liing tuong dng chQn
phAn dch. .
ti tI"Qng th d.n, la:y gia trj. chlnh xac cua tung da:t cdu. 'fuy
trong phAn dch cd th dung nhung tri s6 tuong d6i g.ttn dung cho mQt s6
trUClng hQP.
Ti lRQNG RAN COA MOT 56 NHOM DAT CHiNH b VIeT NAM
DO &au (em) Nh6m dAt feralit (dAt do vang) Nh6m dAt phu sa tr6ng lua
0- 20 2,55 - 2,65 2.65 (chung cho c8 cac tltng dl10i)
20 - 50 2,60 - 2,65
50 - 100 2,65
100 - 150 2,70
150 - 200 2,70
o bang chI dAn thb'i h@n la:y mAll dung djch phu trong 6ng dong (; cac de:)
sllu khac nhau tuong dng veti v$.n t6c liing cua cac ca:p hl;lt theo phuong trlnh Stockes
trong dO vA tI trQng rAn cua da:t khac nhau.
t6c chlm lAng cua cae cp hl;lt (V) dnh theo phuong trlnh Stockes :
2 2 d
1
-d
V(cm!s) = "'9 . g. r
r ban klnh cua ca:p hl;lt (mm)
d
1
: tI trQng ran cua da:t
d tI trQng cha:t long dung khi phAn dch.
g gia t6c tl'Qng trubng khi v$.t rai tt,t do b!\ng 981cm/s
rz d nh6t cua cha:t long (poazo)
D1,lng C1,l dd phlln dch thAnh pha::n co gieti da:t bAng pipet theo Katrinski dUr;:lC trlnh
bAy i1 hlnh 22.
50
KI thu$t h1y miu dung
dich huylln phil bAng dt,tng
ct,t nay nhu sau ; khu4y dung
dich huylln phil trong 6ng
dong bAng que khuAy. Que
khuay g6m 1 tam cao su hlnh
trOn gAn voi dua thuy tinh
que kim khOng g:I.
TAm cao su hlnh tron dUQC
d\lc thAnh nhit1u I6 dubng
kinh m6i 16 khoang ammo
Que khu.ft:y cho chuyn dqng
tit xu6ng dUbi va ngtil,1C
10 liln trong 20 giAy. Thea
thbi da dnh san (xem
pht,t It,tc 8) nhung 6ng hut
xu6ng den d() sAu quy djnh
hut lIiy thAnh philn
clin tim, dung dich dUQc hut
vAn pipet m()t each tit tit.
Lay 25ml dung djch
phil. khi xac djnh ca:p
< O,005mm trang thbi h\in
30 giay, d6i vbi
< O,Olmm trong thbi 25
giAy va h\it < 0,05mm
trong thbi 20 giAy. MAu
la:y xong cho b6c hoi tr@n bl1p
cach cat ho!).c tr@n n6i each
thuy, sau d6 say a dQ
105C den kh6i lUQng khOng Hlnh 22 _ pipet de My mau khi
ddt". Kb6i IUQng c6c dB. dUQc xAc djnh thanh phli.n C<l gioi
cAn sAn. Sau khi cAn xang
tInh kt qua. HAm IUQng cac c4p dUQc dnh ra phf:n trAm thea cOng thuc
. 1000. 100
X = "-'-7'-'::-"'-'-
b.m
X : thAnh phan c4n tim dnh ra %, thAnh phf:n nay nha hon kfch thuoc
nao d6, vi d1,l < 0,05rnm ; < O,Olmm ...
a kb6i lUQng cua thanh phlin nba hon kfcb thubc can tim (g).
b tM' dcb hut dung dich phil (mI).
m : kh6i htQng da:t kbO d6i la:y khi phAn dch (g).
Trang thl,tc tl! phAn dch khOng dnh thea da:t wkho d6i
w
, rnA dnh
thea dat khOng kh{". lAm nbu v.y se cd thu.n h;:li trong dnh kt
51
quA. Mu6n v$y, nhAn cOng thuc tr{!n vbi 56 khO (k). 56 k dUc;lc xac djnh
thea cOng tht:i'c
100 + Why
k 100
Trong cOng thuc nay Why la dO hut a:m kMng khl (dl) <1m hydroscopic),
Khoi lUc;lng thAnh cd kIch thubc xac djnh (0,05 - O,Olmm ; 0,01 - 0,005mm ;
0,005 - O,OOlmm va < O,OOlmm) dUc;lc tfnh bAng cach trtl kh6i IUc;lng ham
IUc;lng tram clla thAnh ph4n tip theo.
Vi d1,l C1,l cach tfnh :
1) Khoi IUc;lng dAt khO khOng khl lay khi phAn dch : 109
2) Kh6i lUQng thanb co Idch thubc 1 - 0,25mm la 0,81g
3) LUc;lng hao khi xu Ii bAng Hel : 0,232g
4) Khoi IUc;lng thanh ph4n trong 25cm
3
dung djch
Kfch thubc cp (mm) Kh6i luqng thanh cp (g)
< 0,05 0,116
< 0,01 0,075
< 0,005 0,015
< 0,001 0,009
5) ThAnh ph4n cAp tinh ra % so vbi kh6i lUQng dtit kM :
Kich thubc clp (mm) Thanh ph4n (%)
I _ 0,25 0,81 x 100 x k 818
10 '
< 0,05
< 0,01
< 0,005
< 0,001
0,116 x 100 x 1000 x k
=:: 10 x 25 = 46,8
_ 0,075 x 100 x 1000 x k _ 3
- lOx25 -30,
0,015 x 100 x 1000 x k _ 6
10 x 25 - 6,0
0,009 x 100 x 1000 x k
10 x 25 3,64
Khi tMm vao dung djch phil 2ml NaOH IN, tuang ting 0,08g, nu tinh vbi
IUc;lng dtit dung phAn dch 109 thl chim tl 0,8%. Nhu v(ly th\1c t ham IUc;lng ctip
nhO han O,OOlmm chi bAng 3,64 - 0,8 = 2,84%.
6) Kh6i IUc;lng thAnh phAn (%) so vbi kh6i lUQng da:t
Kfch thubc cp (mm) Thanh ph4n (%)
I - 0,25

8,18
0,05 - 0,01

46,8 - 30,3 16,5
0,01 - 0,005

30,3 - 6,06 24,24
0,005 - 0,001

6,06 - 3,64 = 2,42
< 0,001

3,64 - 0,8 = 2,84
52
7) LU(;lng tillu hao kbi xU' H bang Hel :
0,232 x 100 x 1,01
10
= 2,34
8) TM.nh phn cAp c6 kich thubc 0,25 - 0,05mm so vbi kh6i IUQng da:t kM h\ :
100 - (8,18 + 16,5 + 24,24 + 2,42 + 2,84 + 2,34) 43,48%
D6i vbi nhung dllt c6 thanh phttn co gibi dung" rAy khi pha.n tich co tht$ phfln
chia thllm nhung thanh phn chi HEft han. vi d1!-, c6 tM' dung rAy co O,lmm. Nhu
cung v(ji cB rAy c6 kich thu(jc 0,5 va 0,25mm c6 tht$ chia duc;Jc 1-0,5 ; 0,5 -
0,25 va 0,25 - O,lmm. Ham IUc;Jng cua chung trong da:t duc;Jc dnh bang %. T6ng
lUc;Jng cua chung cung v(ji nhung thanh phn thu duc;Jc khi hut bang 6ng hut ce)ng
gOp h,d, la:y 100% tru cho toan be) cae thanh phn trlln sE! thu duc;Jc thanh phn ca:p
h:;tt 0,1 - 0,05mm, nhu c6 tht$ thu duc;Jc mOt d$c trung chi hdn d6i vbi cac
thanh phn cat cua da:t nhl;!. Deli v(ji nhung dllt chua cacbonat IUc;Jng "tillu hao" khi
xu Ii bang HCI nlln phAn chia thanh cOt rillng gQi Iii. "thAnh phA:n t6ng hc;Jp" cung
gOp vao trong 100% cua thAnh phlin Cd gibi da:t.
d) Cae phuong phtrp thd kt qua ph4n tic.h thanh phlLn co gi6i dtit. qua
phAn dch thAnh phn Cd gibi thubng ghi thAnh bang, trong bang s6 liEI!u nay blln
c:;tnh nhung thanh pha:n ca:p con ghi tMm cOt "de) ttm kh6ng khi" va tillu
hao" khi xii II bang HCI. Trj s6 "luc;Jng tillu hao" d$c trung cho s1,l co m$t trong
d.n nhung cacbonat va nhung mu6i hoa tan trong da:t.
De dA hinh dung nhung qua phAn deb thu duc;JC, ngubi ta thubng the hi(ln duai
d:;tng d6 thi. Vi d\l, phudng phap phAu diEI!n, phuong phap hinh tron (hinh 23, 24).
Osau 01020 3()4f) 5fJ6010B090100% 01020 3()4f) 5060106090100% 01020 304f) 5060108090100%
An AI
CM
B,
B,
B,1O''',.
c
Hlnh 23 - Phlldng phAp d6 Ihj bi&! dien thAnh eo giQ;i dat thea dl) sau dien dat
1 - Lll<;lng hao khi Xli II Hel O,05N ; 2 - Gil thO; 3 - Cae min ; 4 - LimOn thO;
5 - LimOn trung hinh ; 6 - LimOn min ; 7 - set.
11':3
2D
3 [""''1
4 I.'.;>!

6 IIII!!II
1 I!I!!IIII
53
Vit;c hit;n d6 thi thee phuong phap phiu dien
nay dUI;1C su d\1ng r"ng rAi trang thd nhuong boi vi
n6 co thl dUl;1c nhung din phAn dch thee d"
sAu cac Mng phat sinh khac nhau.
Truc tung ghi de) sAu, tryc hoanh ghi hAm lUQng %
thAnh ph4n cAp Khi nhb tfnh 86 sau' c"ng ti4rp
thea trj 86 trubc 0 tr\lc heAnh.
e) Ung d/!-ng thl!C tUn cua phan tich thank phlJ.n co
gi6i. Cd nhigu bang phAn 10l;li thAnh ph4n cO gioi dAt,
nhung bAng phAn IOl;li cua nay dUQc dung
rt')ng rAi trang thd nhuang hQc. Theo bAng phAn lal;li nAy
thl xac dinh tlin gQi va phAn chia cac nh6m dAt
dl,ia vAe kt qua phAn dch co gibi. D4t g"l?i thea thanh
Hlnh 24 - PhUOng pMp
hinh Iron bib.! dien
IhAnh phJIn co giOi dat
(Oic)1lich hinh tron '" 100%)
ph4n CO gicH cAn Cll vAo ham lUl;1ng cat v$t If vA set v$t II vA theo uu th4r tri cua
cac thAnh phltn : soi, sl;ln 1 - 3mm, cat 1 - 0,05mm, limOn thO 0,01 - 0,05mm,
limOn 0,01 - O,OOlmm va. set < O,OOlmm).,
PHAN LOAI OAT THEa THANH PHAN eo OIdl CVA KATRINSKI
Ham ltJQng set v$t Ii Ham 11IQng clit vat Ii
(cap h<J.t <: O.Olmm) (cap h<J;t > O,Olmm)
Dm
Kieu dat Kifu dat
Kieu d6ng cO :
Dat m;ln
Kieu d6ng a'o :
Dllt m;ln
pOlzOn dAt do, pOtzOn dID do,
dli't yang
dat vtmg
o - 5 o - 5 0- 5 100 - 95 100 - 95 100 - 95
5 - 10 5 - 10 5 - 10 9S - 90 95 - 90 95 - 90
10 - 20 10 - 20 10 - 15 90 - 80 90 - 80 90 - 85
20 - 30 20 - 30 15 - 20 80 - 70 80 - 70 85 - 80
30 - 40 30 - 45 20 - 30 70 - 60 70 - 55 80 - 70
40 - 50 45 - 60 30 - 40 60 - 50 55 - 40 70 - 60
50 - 65 60 - 75 40 - 50 50 - 35 40 - 25 60 - 50
65 - 80 75 - 85 50 - 65 35 - 20 25 - 15 50 - 35
> 80 >85 >65 <20 < 15 <35
g) Xdc dtnh thanh ph'dn co gi6i (Thee FAO - UNESCO)
- li
Dat dU!;1c gQi theo
thanh phAn Cd gidi
elil x6p
eM dinh
Clil pha
Thjt
Thjt trung binh
Thit
sel
set trung binh
sel n:img
'llich phAn khoang cua da:t thanh nhung c4p cd kfch thubc khac nhau va. xac
djnh ti It; cua chung. Qua trinh phAn tfch ap dyng cho toAn b4 dllt, nghla
iA g6m v$.t thO va da. Nhung phuong phap nAy chi ap dyng d6i vbi nhung d4t
mjn 2mm).
54
quan tl'Qng trong phAn deh la xU: Ii so b" mAu d lam phAn tan toan bl)
cae ca:p nguyl!n sinh. Do dd, clic v$.t cd dnh dinh kt (thubng cd ngu6n g6e
thu sinh), VI : chilt huu eo, CaCD
3
c4n phlli }o;;ti, trong mQt sd trt1bng hgp,
setquioxit ding clin phBi tru. Thy nhil!n eAn nha:n ddi v{Ji dIch san
xulit nOng thl lo;;ti tru: nay co ban khOng c4n. Vi. v$.y, tuy theo ml,lC
dlch nghil!n cuu, xU: Ii sO b" khOng bAt buc. V{Ji m\lc dich danh gia cac
tru'ng hoa hQc dilt, c4n tin hanh tach chilt huu co' Mi H
2
0
2
va CaC0
3
Mi mQt dung
djch co dnh exit yu pH = 5.
- Dq.ng cq,
Bp each thliy
Bp
May lAc
M'y ray
D6ng h6 blim
Clse xac djnh d" a':m
- H6a ch(U
H
2
0
2
30%.
th6ng ray co day (dubng kfnh kho{m.g 2Octn)
PMu nang bAng d6ng (du'emg kfnh khoang 23cm)
RAy nM 00 5Qum (dubng kfnh khoAng &m)
6ng dong thtiy tinh dung tich 1 lit
TU sily
Dung dich dttm axetat n6ng d 1M : hoa tan 680g CH
3
COONa.3H
2
0 trong
khoang 4 lit nu'{Jc, chinh tCti pH = 5,0 bAng 250ml CH
3
COOH, tMm nu'{Jc cilt dn
5 llt.
Thu6c thi'i lAm phAn tan: Dung djch pirophophat 5% : hoa tan 50g Na
4
P
2
0?,10H
2
0
trong chai co dung dch 1 lit, sau dd th@m nuClc dn v;;tch 1 lit.
Co tM' thay th bAng dung natri hecxametaphophat 3% : hoa tan 30g
(NaP0
3
)6 trong nu'ac chua trong chai co dung deh 1 lIt, sau do thl!m nu'Clc clit
dn v;;teh muc.
Dung dtch NaCl hao hoa : bOa tan 350g NaCI trong mt lit nud'c nong, lam nguQi.
- Trinh t/.! phdn tf ch
D6i vd'i dilt cd chua caebonat (pHH 0 > 6,8 thl hanh lo;;ti eaebonat bAng xi'i
,
Ii boi dung djch dem exit yu. Nu da:t kh6ng chua eacbonat (pHH 0 .!!O 6,8) thl tin
,
hanh Oxi hoa chilt huu ca.
1) Loq,i cacbonat. CAn khoang 20g dilt mjn, cho vao c6c dung tIch 1 lIt (nu ham
luqng cacbonat han 10% thl co tM' cAn han 20g da:t). TMm khoang
100m} dung djch va dun nong tr@n Mp each thuy (lOOoC). cdc bAng ming
kfnh. Sau khi ngling sui bQt, tMm khoang 25ml dung dich d$m dn khi 8\1' sui bQt
khOng tai sau khi tMm tip dung djch mlJi. Trong trubng hgp hAm lu'gng
cacbonat rJit cd thli' th@m 5ml exit axetic hAng thay cho dung Trang
tru'Cfng hgp nay co tM' dung gilfy quy dG thit pH.
Li tAm va g{ln qua dam r6i dung xiphOng htU dung djch b@n tr@n.
55
Truong hqp bj t1,l keo (peptit hoa), tMm mi)t vai mililit dung dtch NaCl bllo hoa.
Chtl j : Phuong phap rita nay nhAm lo$i canxi axetat tu dung dich Id hlng vi no co
the ehuyen sang eanxi oxalat khOng tan.
2) 6xi h6a ehtit hfiu eo
CriD khoang 20g ddt mtn, eho vao c6c dung dch 1 lit.
TMm 15ml nubc va. 15ml H
2
0
2
30% (trong trueing hQp xU If so bi) thl khOng din
tMm H
2
0 hol)c it), c6c bAng klnh. Truong hqp sui bQt mliLnh,
c6c vao trong be nu6c lliLnh. Ciing co the ngAn s1,l' sui bqt bAng each tMm vAi gi9t
con. De qua hOm sau dl)t c6e U!n Mp each thuy (kho{mg BOOC) va tMm dl!u
5 - 10ml H
2
0
2
30% cho d@'n khi phAn huy chtit huu ca xay ra hoan toan (thong
thtiong dung dteh Mn tro trong).
H
2
0 d@'n the dch khoang 300m!.
b@'p nong va dun sOi 1 gio de toan bi) H
2
0
2
con dti
Lily e6c ra va dli' ngui)i.
Li tllm h04c de cac lAng trong, binh va dung xi phOng hut.
TMm khoang 300ml H
2
0 vA lam phAn tan lliLi kift tua. Nhac B-9 l'n cho difn
khi xutit peptit hoa. Mu6n phAi rita 14n (han 4 lAn), sau do tMm
mt vai mililit dung dich NaCl bllo hoa de xiic ti@'n peptit hoa.
Chu j " D6i vC1i nhung dtit co chl1a thliLch eao c4n rita de hoa tan chung.
3) Tach hqp eMit sat
Thao tae nay thl1bng th1,l'c hi(in sau nhung xu II Sd bi) khac, tru6c khi lam phAn
tan dc1t.
ThuDe thu :
Dung dlCh natri xitrat 0,3M va natri dicaebonat O,lM : bOa tan BBg
Na-xitrat.2H
2
0 va B,4g NaHC0
3
trong nuC1c va din bang nubc tbi vliLeh 1 lit.
Natri dithionit.
7'r'inh I:i! phtln tieh
TMm khoang 200ml dung dich van 20g dl1t min chUa trong c6e dung dch
1 lit.
Dun nong M'p each thuy tbi khoAng 75C (kh6ng duqc qua BOoC vi S
to S9 k@'t tua).
Dung thia khoAng 1 gam natri dithionit va khua:y lilln t\le khoAng 1 phut
sau do khutiy ngat quAng trong 5 phut. NM.c lliLi 3 - 4 la':n.
Li tAm va 19C hol)C de cho lling r6i do.ng xi phOng hut.
D6i voi nhung miu chua han 5% Fe
2
0
3
co dliLng dA chit!t rut, ca':n nhac lliLi trlnh
tMm 1-2 lAn : mau nAu ho*c do cua miu chang to chua lOliLi Fe hoan toan.
Rua tMm 1 ltln nua vbi khoAng 250ml hol)c 500ml NaCl 1M.
Ti@'p t1.).C lam nhu khAu cu6i cung cua Oxi hoa chat huu ca.
56
4) Lam ph4n tan ddt
dich 10 lung vao chai nh1,ta dung deh 1 1ft (n@'u khOng so bQ xU Ii,
clin khoang 20g vao chai).
2Sml thu6e thu phAn tAn, dung nUbc dua dch d6n khoang 400ml,
r6i nut chai, I8.e qua (l6h).
5) Thch cae cap hq,t
RAy dung djch to lung qua rAy ca SOpm qua pMu 6ng dong.
Dung nltt'1c dUa deh trong 6ng tCJi 1 Ht.
Rua c!1p h(lt cat rAy va vao c6c, cho bay har cach thuy, say
a 105C khoang 1 giet.
6) Xac dinh ctfp hq,t cat
cat vua stry khO IJ vao rAy a cung eua mQt ch6ng ray theo thu:
tll 1000pm, 500pm, 2S0,um, 100pm, SOpm va day.
RAy khoang 10 phut may rAy, dUQe thil1t dQ : dQ rQng 7,0 va khoang
cach 4 (b vi trf I8.p nay cac rAy se rung vlJi tin s6 3000 dao dOng I phut va
dQ khoang 2mm).
Rita cac cap a tung rAy vAo cac c6c da. dn truC'c, sily, cAn. Kb6i IUQng
A qua E la ctrp cat.
Nu cd t1,l IJ rAy day 50pm) thl n6 sang d(lng 10 lung trong
6ng dong da' tang d(;mg nhu each lam IJ phAn tach cae dIp h(lt.
7) Xac dtnh limdn (silt) va set (clay)
Cap hq,t < 50pm :
V$.t < SOpm c6 tM' dQng trong qua trlnh rAy (xem : xac dinh clp h(lt
cat), do v$.y can d$.y 6ng dong bAng nut cao su va lac
.Di[l.t 6ng dong ban, ma nut va dung pipet hut 20ml C1 giua tAm 6ng dong.
Chuyn dung dieh vao c6e da. dn truC'c, cho bay hoi bp caeh thuy va say
qua C1 105C.
Lay c6e ra va lam nguOi trong binh hut fm r6i cAn (kh6i lUQng kho F eho ctrp
< 50pm).
Cdp hgt < 20pm :
Day nap 6ng dong va I8.c
6ng dong ban dUCli dng hut pipet.
Sau dung 5 phut, dung pipet hut 20ml C1 dQ sAu nhu bang 1.
dich 10 lung vita la:y vao c6c da. cAn trubc, cho bay hoi b6p cach
thuy, say khO a 10SoC, cAn.
Kh6i IUQng miu G la dIp < 20pm.
57
Ctip hq,t < 2jJm :
Sau 5h30' dung pipet hiit 20ml CJ dO sAu cua bAng 1.
Chuy(!n dung dich mbi 14y vso c6c dB. cAn tru{Jc, cho bay hai cach thuy,
sa:y kh6 0 105C va cAn.
Kb6i h1Qng H Is clp < 2jJm.
Chu j : Sau m6i 14n Ia:y mAu bang pipet, do dQ cua dung dich la lling.
Bdng 1. DO sAu (em) ly mAu c4p h(lt < 20jJm va. < 2,um ph\l thul,le vao
dO (oC).
5 phut 5h30' 5 pMt 5h30'
Nhit dO DC <: 20,um < 2,um Nhit dO o.C <: 2Qum < 2,um
(<: 0,02 mm) (<: 0,002mm) (<: 0,02 mm) (<: 0,002mm)
19 10,5 6.9
28 13 8.6
20 10,8 7.1 29 13,3
8.8
21 11,0 7.2 30 13,6
9.0
22 11,3
7.'
.
31 13,9 9.1
23 11,6 7.6 32 14,2 9,3
24 11,9 7.8 33 14,4 9,5
25 12,1 8.0 34 14,8 9.7
26 12,4 8,2
"
15,1 9.9
27 12,7
8.'
36 15,4 10,1
qua tinh theo kh6i htQng sau khi sa:y kh6. D6 III tdng cua Mt cA cae ca:p

58
Cach finh :
Set (clay) (H x 50) - 0.75g (kh6i IUc)ng K)
limOn (silt) (2-20jJm) = (G x 50) - 0,75 - K (.kh6i h:tc;mg L)
LimOn (20 - 5o,.m) (F x 50) - 0.75 - K - L (kh6i htqng M)
Cat (> 50jJm) = A + B + C + D + E (kh6i h1<;fng N)
Kh6i IUQng miu = K + L + M + N (tinh thee gam)
Kh6i lt1qng cac clp thee % tfnh nhu sau :
K
x 100
% set 2.um, = kh6i IUc;fng mAu
L
% limOn (2 - 20jJm) = "kh=6i"'ht:'QCc
n
-=g-:m=.u-: x 100
M
% limOn (20 - kh6'1 ,x 100
1 uQngmuu
A
% cat (2000 - kh6' I ,x 100
1 U<;fng maU
(*) - HiU chinh cho tac nhoan phoan tan: hecxametaphotphat hoilc
B
% cat (1000 - 5Oo,.m) = kh6"] _, x 100
1 uqngmau
C
% cat (250 - 5Oo,.m) = kh'"] _, x 100
vi tiQng mall
D
% cat (100 - 25o,.m) = kh'"] ,X 100
vi uc;Jngmau
E
% cat (50 - 100!'m) = kh6" ] X 100
I uQng mall
Chit J : V(:Ii each dnh nhu thl cae cp set, limOn vA cat dnh ra % Ia.
cua da:t mjn (trit cacbonat va chAt huu co da hi tru:bc).
CAp hl;l.t th6 > 2mm co, dnh ra % cua Mng s6 da:t. Nu t4t ca cae cAp hl,lt
din dnh ra tOng s6 dt thl :
%89t , limOn, cat cUa Mng s6 da:t =
100 - %(clphl.lt > 2mm +cacbonat + cMt hilu 00)
100 "
= x % Bet, lim6n , cat cua da:t mtn
Truong h<Jp tach Fe thl % "slit tl,i do" dnh ell. vAo phlin dan eua cOng thuc.
8) Xac dink set min O,2pm)
Nguyen Ii : Vi t6c dO lAng ch$m cua hl.lt set khOng thu$n cho lAng trong
6ng dong. Do do phlli dung may Ii tAm tAng t6c dQ lAng.
Trinh til phfin tt ch :
Sau khi dung pipet lAy mAll clp hl.lt < 2,um, dl).y nut 6ng dong vA lac
De dnh khoang 1 gib va la:y khoang 200mi dung dich ld lung cho vAo chai
Ii Him co dung dch 250ml. Khoang cach gifta M mi;lt dung dtch ld h.':rng va tAm may
Ii tAm trong khi quay la khoang 16cm.
Cho may quay v{Ji v$.n t6c 1800 vong/phut theo thbi gian chI dAn {j bAng 2 (tru
thbi gian bat dttu vA kt1t thuc).
Chu j .' Nt1u quay 2500 vbng/phut thl thbi gian si! It hdn. Trang trubng hQp nAy
su d\1ng chai nhl,1a.
Tat may li tAm.
La:y cae chai ra kh6i may va di;lt du:(:Ji pipet.
Dung pipet hut 20ml CI dQ sAu khoang 4,5em. Do dQ eua 10 lung.
Chuygn deh dA la:y vAo e6e dA cAn trude, cho bay hoi bt1p each thuy, sa:y
a d lOSoC qua
LAm ngui e6e trong blnh hut 4m va cAn kh6i IUc;Jng ea:p P (g).
, " (P X 50)-0,75
Tmh kIt qud : %setmmO,2,um) = kh6i I i X 100'
. 1 l.1c;Jng m u
59
Bang 2. T6c dQ Ii tAm, thbi gian quay va nhii)t dQ de: x&.c djnh clip
set min < O,2,um.
Nhiet dQ c 1800 vOng/phut 2500 v6ng1phut
20 32,0 16,5
21 31,0 16,1
22 30,0
.
15,7
23 29,5 15,3
24 29,0 15,0
25 28,0 14,6
26 27,5 14,2
27 27,0 14,0
28 26,5 13,5
29 26,0 13,3
30 25,0 13,0
31 24,5 12,8
32 24,0 12,5
33 23,5 12,3
34 23,0 12,0
35 22,5
,
11,8
36 22,0 11,5
37 22,0 11,3
38 21,5 11,1
39 21,0 10,9
40 20,5 10,6
9) Set phdn tan trong nu6c
Nguyen li : D6 la ham htQng set xac dinh dUQc khi khOng xli H so b miu va
khi khOng tac nhAn phAn tan tru:(:!c khi lAc v(:!i nu(:!c.
Trinh tIf, phdn tich :
Ca.n khoang 10 gam dAt min eho vao ehai dung deh 1 lit
TMm khoang 400ml nuC1c va lAc qua dam
Chuye'n sang 6ng dong lAng, dung dch 1 lit va tMm nuC1c vl;lch mac
Sau 5h30' dung pipet hut 20mi (J dQ sAu thea bang 1
dung djch lolling vua lAy vao c6c dA cAn tru:C1C, cho bay hoi trt';n
each thuy, sAy (J 105C qua dam.
60
Lam ngui c6c troog bloh hut 11m r6i cAn (kh6i IUQog ca:p hQ,t Q(g
each tinh :
set(%) = 50 x Q x 100 x mer
s
s : kh6i lUQog miu kho khOog khi doh ra gam
mef : M s6 dQ a':m.
10) MOt 86 phuong phap kh6,c trong phli,n tich thank ph?Ln co gim ddt
Nhln chung nM. khoa hQC giOi dA thua nh$.n phuong phlip pipet
lit phl10ng pM.p chInh xac nha:t, thu$n nha:t. 'fuy 0 mt s6 mt{Jc sit
dl,mg nhung phuong phap
Vi d\l, 0 MI kfch thu{Jc cl1p set dl1QC quy dinh la < 0,002mm ; dung H
2
0 de'
pha huy chl1t huu cO va HCI de' phli huy cacbonat. Ca:p limOn dUQc quy djnh co
klch thl1{Jc ttt 0,05 - 0,002mm, trong khi deS, cung cp limOn nay dUQc Hi Th6
nhuCfng qu6c M quy dtnh Ia 0,02 - 0,002mm.
Cac nUbc nay da. sit dl,mg may lAc nhu la phap co hQC phAn tan cac cAp
h'ilt va khi phAn lol;li ng11C1i ta sit d1,mg tam giac dl1u vOi thang phAn nhu sau
1. Cat (Sand)
2. Cat pha thjt (Loamy - sand)
3. Thjt pha cat (Sandy - loam)
4. Thjt (Loam)
5. Thjt pha limOn (Silty - loam)
6. LimOn (Silt)
7. Thit pha set va pha cat (Saudy
clay - loam)
8. Thjt pha set va pha lim()n (Silty
clay - loam)
9. Thit pha set (Clay - loam)
10. Set pha limOn (Silty - clay)
11. Set pha cat (Sandy - clay)
12. Set (Clay)
nhl1n m'ilnh phAn lol;li cac
dip hl:lt co tac gia dung tam giac
(hlnh' 25), co tac giA l'ili dung tam
giac vuOng v{:ji trl,lC tung bie'u thi % cua
ham luc;JOg c4p set ; trl,lc hoanh
(Clilnh day) bie'u thi % cua ham lUQng
cllp cat con cl;lnh de' tr6ng.
Thanh co gi{Ji theo nhftng
phuong phap cua MI dUQc trinh bay
bang hlnh tam giac (hlnh 25) bao
g6m 12 ; 3 nhem ca:p h'ilt : set;
lim()n vA cat dUQC bie'u thi 0 3 c<;lnh.
Dlnh tam giac tUdng dng 100%. Tu
day tam giac d@'n dinh chia thAnh 10
hang, m6i hAng tuong ung 10%. Ham
100% set
90

100% eM 90 80 70 60 50 40 30 20 10 lim6n
Cat, %
Hlnh 25. Thlmh pMn cd gioi d!it
pMn 10(11 theo hinh tam giac db!
1. Cat (Sand)
2. Cat pha thit (Loamy sand)
3. Thit pha cat (Sandy loam)
4. Thil (Loam)
5. Thit pha limOn (Silty loam)
6. limOn (Sill)
7. Th,it pha set va pha cAt (Saudy clay loam)
8. Thil pha set va pha limon (Silty clay loam)
9. Thil pha set (Clay loam)
10. set pha limOn (Silty clay)
11. set pha cat (Sandy clay)
12. set (clay)
61
lU<;Ing cua 3 nhdm cp : cat ; limOn, set du<;lC biu thi (j 3 dUClng thAng song
song v{Ji day tam giBe. Thea giao nhau cua 3 duClng thAng trong tam giac s(i
dUQc dgt cn tim.
2. Xile djnh d(i hUt am khling khi elle (max.hy)
DO hut a:m khOng khl el,1c la lUQ'ng nu{Jc dU<;Ic hgp ph", tll khOng khl bao hoa
hai nuClc, nghla Ia bl1 dA:t dUQc hA:p ph\! kin mOt ll1p dan phAn tit m10'c.
Nu{Jc nay ki hii\!u la W
max

hy
'
Trinh tzt phtin tich: DA:t dA. XBC th1jC v$t, gi! va rAy qua ray CCI lmm,
trOn r6i cAn 5 - 109 d6i vl1i dflt chua nhil1u milO va cd thanh phAn ca gibi
n$ng ; 10 - l5g d6i vO'i
dat It milD va co thanh
phl1n ca gidi nbE;'!, cho
vao c6c cAn, ma nlip va
trong blnb hut m.
mOi truClng bllo
hoa hoi nu{Jc, trong blnh
hut a":m, a day ngltCli ta
d6 dung dich H
2
S0
4
10%
thea ti dflt dU<;IC dn
la : Ig dtlt - 2ml H
2
S0
4
10%. Theo Mitrelic,
trong kboang cbAn
khOng a blnh hut a":m
dong kin dung dich
Hlnh 26 - Hinh Chisenko dung de xae djnh dO hut Am kMng khi eve d ... i
H
2
S0
4
10% thu:bng co dO a":m tuang d6i tll 96 98%. TrU:bng h<;lp khOng co H
2
S0
4
,
co tM' dung -dung dich bao bOa KzS04 (50g K
2
S0
4
hoa tan trong 1 Ht nuCfc ctit)
thay Dung bam hut chAn khOng rut khOng khf ra khoi blnh hut a:m ap sua:t
150 - l60mmHg.
bao khi ap sugt chAn khOng khi xac dinh deo kfnh bao
con binh hut 11m phlli bQc kI. Qua thCli gian 7 - 10 ngay himh dn Hin thu
nha:t, nhd chu y d$y nhanh nlip c6c cAn. Trang trU:bng hQp chAn khOng, truClC khi
ma nlip blnh hut tim cl1n cha khOng khl tll tll vao blnh blng cach cho qua th6ng
blnh Chisenko (hlnh 26) chua 10% H
2
S0
4
vCfi v$n t6c dil1u hoa.
Da:t dUQc hut dm muc dQ cl,1c trong blnh hut a:m dung dich H
2
S0
4
KzSO 4 phAi hanh cho da'n khi kh6i lUQng khOng ddi cho khi kh6i
IUQng giua In cAn truCfc va In cAn sau cMnh khOng qua 0,005g. ThCli gian
bao hoa dn khoang 1 thang. Sau do dem sl.y (j 105C cho kh6i IUc;1ng khOng
d6i giua cac In din. S6 thu dU'Qc ghi thea miu sau :
62
miu ghi quA xac dinh de. hut m c\tc cua da:t.
Sau khi Mo hoa
T.lIng
Sau khi sy khl'l
va Kh6i Kh6i
s6
Ngay
,au
luong 1I1Qng
,'"
<06,
<I"
,Ik
1 2 3
m!u
cAn
+ dj{t
"n
.
(=)
De. hut tim khOng khi c\tc d11QC tlnh theo cOng thdc
W
()
_ IOO(b-c)
'Y
' % -
= c a
a kh6i lUQng c6c (g)
b kh6i l11Qng c6c + dlit sau khi bao hoa hoi nuae
c kh6i h1Qng c6c + dilt sau khi sa:y khO
Kh6i
IllQng
nu6c
,"",

khi
'"
OQ
Kh6i
"0<
Trun,
IUQng
."
AM. <
blnh
'V,
(%)
khO
dl;li
Vl. d<) hut 'm quan m$,t thit Wi tdng deh M cua cac dilt va sde
e4ng M m(i.t, do do d\ta theo de. hut m e\te d$i bAng cach gian tip ngtibi ta cO
tioh duCJc de. m cay heo (W
ch
) va tl cua da:t (8 m
2
/g) theo cae cOng thac :
W
ch
(%) = Wmax.hy X 1,5
Nu W
max
.
hy
dnh theo % va I11Qng nuCfC dnh theo gam thl kh6i lUCJng hoi;tc
deb mAng nuCfC trong 1 gam da:t la :
W W
max.hy h max.hy 3
100 g 100 cm
dnh ti eua da:t c4n chia tfch mang nuCfC cho cao cua no
25.10 2 2
100.1000000. 10 = 40000 W
max
.hy cm = 4Wmax.hy m
25.10 dubng kinh cua phAn tu Dl1Cfc (cm)
10 : 0 dt') hut hl C1/.c dlp, xung quanh da:t ra Ibp nuac bAng 10 phAn tu nuCJc.
3. Xae djnh ti trOng the rlln eua dllt
Ti" tre;mg tM' rAn cua da:t la ti s6 gifta kh6i luQng ran da:t (da:t khOng co 16
hdng) cua mQt tfch xac dinh va kh6i lUQng cua nuOc cilng thl!' dch (1 4C.
TI trQng tM' rAn cua da:t ph\l thue vao thAnh ph4n khoang va hoa hQc. TI tre;mg
cua mun 1,20 - 1,40. Da:t ngheo mun hol).c da:t 0 cac t4ng duOi ehda khoang
cha:t co tI tn,>ng thay d6i til 2,60 den 2,80, dOi khi tOi 3,0. Ti trQng tM' ran da:t dUQc
su d\lng khi phAn deh thAnh ph4n co giOi vA dnh d x6p cua da:t.
Phu(}ng phdp pien6met xac dinh ti tN)ng thl ran ella d4t. tAc cua pbudng
phap nay IA xAc dinh thl!' dcb nuCfC thl!' tieb cUa cha:t 16ng trd tudng ang vCfi
63
th dch dllt Illy phAn dch. D6i v6'i da:t chua 0,5% mu6i tan thl dung
chllt long khOng phAn cljc nhu : benzen, xAng, toluen, d4u hoa ... D6i vCli dllt kh6ng
thl dung nUClc ca:t kh6ng c6 khOng khL
Trinh tl! ph(ln ttch :
+ Xac dinh thd tich picn6met: Picn6met
dllQC rita sf,lch (hinh 27), trang bAng miClC ca:t
va say kh6 a d kh6ng qua 60C, sau
d6 nut, dem cAn tr@n can phAn tIch. Ghi
kh6i IUQng cua picn6met.
Dung nUClc ca:t da. dun s6i dd d4y picnOmet,
mit, lau chui sf,lch va ghi d nU6'c
trong picnOmet a thbi di@'m xac djnh, sau d6
can dn phlln tIeb va Hnh tM' dch
picnOmet theo c6ng thuc :
a
1
-a
V=--o
V : tM' dch picnOmet (cm
3
).
a
1
: kh6i lu(;mg picnOmet + nUl1c cat (g).
a : kh6i picnOmet kh6 sau khi sa:y (g),
D : tI tn;mg cua nUbc d dO da. cho.
"
II[
"
III
Hlnh 27 - Sinh Ii trvng (picnOmet)
Sau khi xac d!nh xong th@' dch, dd nuttc, sa:y kh6 picnOmet va chua:n bi thl,tc
tigp giai dOf,ln sau.
+ Xac dtnh tl tTY;mg thd ran. Miu dUQc sf,lCh X8C th1,tc v$,t, giA va rAy
qua rAy cO" Imm. Sau d6 cAn 2 miu :
CAn 4 - 5 gam cho vao c6c dl! xac dinh d hut 4m khOng khl va s6 k.
Can 8 - 10 gam cho van picnOmet va cAn kh6i h1Qng cua picnOmet + dAt
can phAn dch, dd nUbc cat van picnOmet sao cho sau khi dllt nga:m nU6'c cOn thita
100p m111c tU 3 - 5mm. C4n th$,n lAc trOn da:t va nUClc nhl1ng chu y khOng cho da:t
bam l@n thanh picnOmet. D$,y nAp vA d@' ngAm tit 10 - 12 gil1. Sau thbi hf,ln rna
nut dem vAo blnh hut 'm. Dung bam chAn khOng hut khOng khl trong blnh hut
lim dl!n ap sua:t bang 160mmHg. Picn6met d;l\t trong chAn kh6ng trong 1
gib. Trang thbi gian nay kh6ng khi lin d trong nUClc va trong d4t glln nhu hoan
toan dl1(jC t6ng ra ngoai. Sau do md vbi blnh hut 4m (md tu ttl, kh6ng n@n ma
m/ilnh dOt ng<)t), la:y picn6met ra ngolli va dd tMm nUbc ca:t ddy blnh (nuC1c ca:t
kh6ng co khOng khf). D$,y nAp picn6met, lau bang khAn kho va cAn cAn phAn dch.
Neu kh6ng co may bam chAn khOng de' rut k?Ong khf kh6i blnh hut 11m, co thl!
dung phuong pM.p dun (dun 1 gib ke' ttl khi bAt ddu sOO. hanh theo phuong
phap nay thl sau 10 - 12 gib lAm nga:m da:t trong blnh picn6met, dd nubc ca:t
cho den khoang 1/2 th@" dch va l@n bp cat bp c6 ht6'i amiting. Chu
y khong sOi m/ilnh, lam ngui picnOmet vA dd nul1c ca:t cho dlly r6i cAn. TI tr(;mg
the ran dc1t dUQc tlnh theo c6ng thuc :
64
d =
P,,100 P
(100 + Why)V = v
d : t1 trQng thS' rAn cua da:t.
PI: kh6i lu<;1ng dd:t khO khOng khf trong picn6met (g)
P kh6i htQng dl1t kho d6i (g).
V : tba' deh da:t trong picnOmet (cm
3
).
WhY : de:> hut lm khOng khf.
Ngoai cOng thuc t1 tn;mg th rAn cua da:t c6 thS' dUQc Hnh thea c6ng thuc
khac dan giAn hon :
B
d = (A +B C)
B : kh6i htt;1ng dt khO khOng khi
(A + B - C) : tuong dng th@' deh mtbc do kh6i htQng cua ddt choaD ch6.
A : kh6i IU(,1ng picn6met + nubc
C : kh6i hrQng picnOmet + nu6'c + da:t.
TAt cl s6 pM.n deb dUQc ghi thea biu mlu sau :
MAu GHI KET QuA xAc DfNH Ti TRONG THl'! RAN eVA OAT
,
56 mAu
2
Tang. d &au (cm)
3
56 picn!'lmet
4
Kh6i ilJQng picnOmel (a)
5
Kh6i IU!;1ng picnOmet + dAt thO kMng khi (a + PI)
6
Kh6i hJ!;Ing dat khO !thOng kh! Imng piCllOmet (Pt)
7
Nu6c hut am kMng khi (Wily %)
8
Kh6i lU!;1ng dAt khO tuye! d6i trong picnOmet
Pl' 100
(p IOO+Why)
9
KhOi !lIQng picnt"lmel + d"l khO luyet d6i (P z = a + P)
10
Kh6i hlQng picnomel + da", + nude (P 3)
II
Kh6i lu!;lng nllCk: dO Ihem 0 tOe (P3 - P:J
12
Nhiet dO nll& ("C)
13
Ti trQng nude () nhiet dO da: eho (D)
p -p
14
, " V 3 2
The Ileh ella rnMe d!'l them 1 = -D-
IS
Tht lich picnOmet (V:J
16
The deb dAt lrong picnOmet (V = V 2 - V,)
17
Ti uVng Iht cln cua da"t (d =
5PPPTl
65
4. Xae djnh dung trQng elia. dlit
Dung trgng (kh6i htQ'ng eua mt don vj thg deh) cua dlit Iii d 56 gilta kh6i h1Qng
dAt khe. tuy(!t d6i {J thai tl,t (kg eli nhftng liS h6ng) eua mQt thg deh xac
dinh voi kh6i htQ'ng cua m1ac cd cimg thg deb a 4C.
Dung tl'Qng trung cho dO eua dt!t, trong thd nhuang h9C, dung tr9ng su
d1,lng d :
- Tinh tru htQng nguy(!n t6 va chuy@'n chung tu % sang thg deh.
- Danh gia mt each khach quan qua trlnh rua tr6i thea chiliu sAu va vi(!c chuy@'n
dbi cae nguyl!n t6 til: ta:ng nay sang ting da:t khac.
- Tinh de) h6ng hay de;. x6p eua dill.
Cd phuong phap xac dinh dung tr9ng nhung tin va phd bit1n nhat
hi(!n nay }a phuong phap dung 6ng dong.
Trinh tl/- phdn tich :
D(tt nhftng 6ng dong hlnh trt,l c6 thg deb lOOcm
3
l(!n khu v\1c cua thanh phAu
da:t dA dUQc lam bAng ph!ng, it nha:t phai ,xac dinh 3 14n lliip va nhtt
phai s11 dl,mg 3 dng song song cung mt hie. Dliit cac khuOn dinh huong Uin tren
nhung 6ng nay, sau d6 dung chobng dl)t clmg, dung bua g6 dong cac
6ng vao da:t (hlnh 28).
2
3
Hlnh 28 - Dl,mg cl,I lay mAll dlit de djnh dung t!'Qng
1,2 : 6ng dong co kich thllClc khAc nhau : 6 , Sua g6 ; 9 : GiA d1,lng 6ng d6ng ; 10 : Choong
66
Nhb thlSng choong va 6ng khuon dinh h116'ng cac 6ng dong dong thAng
va Iun sa.u vso da:t. Khi 6ng dong dA lun sa.u vao da:t h@'t ca nhAc choong ra, dung
dao xeng dAo, gQt, nhAc 6ng dong ra. Dung Mm g6 mong r6i I$t nguQc 6ng
dong, dung dao sAc gQt bAng phAng dilt lJ day d116'i cua 6ng. nAp, sau do
g9t phia ddu tr{!n cfing phAng nhl1 Lau chili st;.ich dilt -dinh bam xung quanh
6ng. Dung dao xen C{ly da:t trong 6ng vAo he)p nhOm Ibn trttbng hQP khOng cd he)p
nhOm thi dung tui giily bong mb da: g$p slin thAnh phong bI. Dem
cAn Mp nhOm cung vbi da:t Wi de) chlnh de O,Olg. Sau do co ste dl,lDg mAu da:t
nay xac dinh ti tI'Qng ran, de) hut lim c\lc ...
Bil!'t dl1QC kh6i l1.!Qng he)p nhOm kh6i tiii tiii gia:y) kh6i
h.1Qng da:t vA he)p co tht1 dnh dl1QC kh6i 111Qng dllt khO tuy(!t d6i. Bil!t kh6i 111Qng
diU khO d6i va th@' dch cua 6ng dong ta s/; dnh d1.!Qc dung tr9ng theo
miiu sau
MAu GHI vA TiNH QuA DUNG TRQNG CUA DAT
KMi
Kh6i
DO
The
Dat, TAng, S6 IliQng Kh6i
,
hUt
Kh6i h.l!;lng
ill!;lng
am
dat kM tuyt
[ich Dung
cly dO hOp bi Idd.,.
tr6ng, nhOm (hQp bi +
"",
kMng

6".
trvng
,"u
[\tOi dong P
dia
(=)
nhOm d', khi PIlOO dv
(PI =
P = lOO+W
hy
(V) V
diem tui 116t (b)
b - a)

em'
lui (a) %)
Theo thang danh gia cua Katrinski, dung tI'Qng nha han 19/cm
3
1A dllt giau cha:t
huu eO ; to 1,0 1,1 - dit1n hlnh cho dllt tr6ng trQt ; 1,2 - dllt hoi ; 1,3
dl!'n 1,4 - dilt qua ; 1,4 - 1,6 - hlnh cho bing cay; 1,6 dl!'n 1,8 - ta:ng
dch tl,l qua
5, Xii. djnh dO x6p cU8 dllt
DC) x6p hay dO hdng cua dilt Is tdng tM' dch nhung 16 hdng, khe nha trong da:t
d1.!Qc dnh ra % so vbi deh da:t va dl1QC dnh theo cOng thuc
VI
p = V,IOO
2
P : dO hdng chung cua dilt. dnh ra %
VI th@' deh nhung 16 hdng, dnh ra cm
3
V
2
dch cua da:t, dnh ra cm
3
67
Vi dO x6p cua d4t quan rn$t t1 tr!;mg th rAn' va dung t1"Qng cua
da:t, cho d xac dinh dO x6p cua da:t ngubi ta cd th@' ell d\lng phuong phap gian
tip, th6ng qua xac djnh tl t1"Qhg th rAn va dung trQng cua d4t. M6i quan
giua cac h.t!;mg nay duQc th a cOng thti:c :
d-<i"
P(%) = -d-' 100
P% : dO x6p chung cua d4t, Hnh ra %
d : t1 trQng th6 ran cua da:t, g/cm
3
: dung trQng cua da:t, g/cm
3
.
DO x6p co gia tri Ibn nOng hoc, no trung cho nhung da:t co caU
truc va dO phl cao. Cang xu6ng sAu, dO x6p clng giAm. Katrinski da ra thang
danh gia dO x6p nhu sau
D x6p (%)
> 70
55 - 65
50 - 55
< 50
25 - 40
6. Xae djnh dl) Irli Am eua dill
LoQi ddt
- Dt!t,r6ng
- Tang canh tlic cua da:t tr6ng t1"Qt
- ytu clu d6i vbi Mng canh mc
- KhOng cau d6i vai Mng canh mc
- trung cho nhung Mng dch t1,l.
KhA nAng giu m.tbc cua da:t trong co dong chay ttl do chay qua gQi 18
kha nang giu nubc. LUQng nttbc dUQc da:t giii trong dit1u gQi la dO tru
DO tru tm bi@'u thi ra % kh6i IUQng th6 dch da:t khO.
Kha nAng gift nubc va dt) tru am cUa dllt la mOt trong nhftng dnh cua dO
phi Nhb do, nubc dUQc gift va dch Iiiy IAu diU, cung c4p cho cAy trang.
a) Xtic dinh tra dm cl/.c dq.i. gQi dO tru: am ct,i'c d$i hi(in nay chua
th6ng nha:t, co thu$,t ngft kM.c nhau : dO trit am be nha:t (Rode (1963) ; d
trit am gibi (Rozop, 1936) ; dO trft am d6ng rung (Thylor, 1932) ; dO tru tm
chung (Katrinski, 1970). Mtit s6 Mc gia gQi la dt) tru: am mao quan. 0 Nam,
khai nay cung dUQc gQi thea nhung cach khac nhau nhu ; dO tru tm ngoai
dong, suc chua nubc t6i da, am dung d6ng rung, suc chlla am Ibn nha:t... Thy co
nhit1u cach gQi nhung ban chllt cua chung chi Iii mOt.
Dl) tru am c1jc IA IttQng mtbc Ibn nhit rna da:t gift dUQc sau khi co nubc
trQng l1jC chay qua vA khOng co tUQng dAng mao quan tit cac m$ch nubc ngAm
0 dAy clin luu y vA hiu dung hai khai Md tru va "dQ am". Dti trft
___ _____ ___
khac nhau va la mOt hang s6. Con d am la mt bin e6, thay dt'5i ph1,l thuOc vaa
thbi tiet, d am wang d6i cua khOng khi, thbi gian phoi mau da:t ...
68
Trinh tlf. ph4n tlch: Ch(;m khu dt dl)c trung, deb 2m x 2m hoi[lc 1m x 1m,
xung quanh dap bb ngan bang khung g6 bAo va dien dch.
Sa b xac dinh d a':m dt, tI trQng, dung tr"ng, dnh IU<1ng nUac co sAn, Iuc;mg
nUO'c c4n tutti tUm dd ba.o hoa thea nhung d sAu thea y@u ca':u ra.
LUONG NUQe CAN THIIh BAo HOA HoAN ToAN cAc TANG DAT
D sAu Dung
T; D(l x6p
DO Am dllt cO
DO Am dat khi bAo hoa
tAng dat trvng
holm toan
(em) (gfcm
3
)
'-
(%)
% mm %
mm
o - IS 1,20 2,64 55,3 18 21,6 46,0 55,3
IS - 28 2,66 55,5 20 24,0 46,0 55,5
o - 120 131,2 265,3
D tm dnh bang % kh6i Iuc;mg khi da:t hoan toan dUQc b1io hoa se bang d x6p
chia cho dung tl'Qng. D a':m con co thl1 dnh ra mm. Nhu 0 vi trong bAng, mu6n
ba.o hOa hoan toan tng dt 0 - 120cm cn 265,3mm hol\ic 2653m
3
nUdc cho 1ha. 0
trUbng hQp nay trong dt da chaa sAn 1312 m
3
/ha, dt! b1io hoa den trfi 11m toan
pha':n thl clin : 2653m
3
- 1312m
3
= 1341m
3
nUac ebo Iha, con d6i vbi dch thf
la 1m2 thI it han 10000 la':n, nghIa III bAng 0,1341m
3
. TInh lU<1ng nuttc phAi
tang l@n gp 1,5 la':n dAm bao cho th4m dUQc dn toan d sAu vI sE:! cO
h:tQng nUO'c bi milt ra ngoAi 0 thf LUc,1ng nuttc c!1n phAi tutti th@m la 0,134
x 1,5 = 0,201m
3
ho/,\c bang 201 lit.
LUc,1ng nUClc da duc,1C dnh dem tubi vAo 0 thf tu(U khOng cho da:t
ml,'it bi xoi 10 va luOn luOn gift cho mac nuttc co mOt Ct nUO'c cao 5cm. Sau khi
nUClc duc,1C tha:m het vao da:t, dung nilOng d$.Y llili va phd mOt lbp rom rlJ" c6
rac dt! giu khOng cho nUbc b6c hai. D6i vbi da:t cat pha, da:t cat va da:t thit nhe thl
dt! sau khoAng 1 ngAy cho chAy thoat ht nudc trQng 11,1'c, con d4t thit va
da:t set thI dt! sau khoang 2 - 3 ngay Han nua, neu 0 thI 0 khu
vl/.c co cay tr6ng thl mOt phAn nudc bi cAy sU' d\lng. Sau thbi dUQc quy dinh,
do, thu dqn lbp va x:ic djnh dQ 11m CJ khu v\tc trung tAm 0 thI vCli 3
Iltil nhac IlJ,i ttti d sAu c!1n tIm. Dung khoan la:y mau CJ tung de) sAu IOcm. Mau
da:t sa:y 0 105C dn kh6i IUQng khOng ddi. Ket qua xlic dinh ghi theo huttng dAn
o bAng sau :
MAu GHI KST QuA xAc DJNH DO AM DAT
""ll
"""
Kh6i IUQllg Kh6; Kh6i
DO Am dat
S6 hl)p nMm Sau khi d 105e IU!;Ing IUQng
'"
Du,," IlIQng %
Lolli hOp + dat uot ntlOc
d't
d't
d,
t'V"ll
nhOm
hOp
m<t
'hO
,Au nhOm
(=) (g)
I 11 I 11 1lI
(g) (g)
% mm

b
69
DI) Am da:t dnh ra % theo cOng tht1'c
W,(%)
a IUQng nubc ma:t sau khi s4y (g).
b kh6i IUQng da:t khO d6i (g).
W\(%) : dl) Am da:t dnh theo %
b) XaC dinh tril 11m mao qudn. DQ trft Am mao quan la IU<1ng nuC1c dU<1c da:t
gift tr!n ml,tc nuC1C ngllm bO'i Il,tc mao quan. Tri s6 de) trft llm mao quan khOng nhftng
ph\l thuOc vao M dAy cua IC1p da:t mao quan) rnA con ph\l thuQc vAo de) cao
ddt so vC1i ml,tc m.t(Jc ngllm. DQ cao cAng tha:p, dQ trft lfm mao quan cAng Ibn.
DI) trft lfm mao quan ph\l thuQc vao dQ hdng chung vA de) hdng mao quan.
Trinh tll phfJ.n tich ; Da:t 0 thai kho khOng khf dA giA vA rAy qua rAy co
Imm, sau dd cho vAo 6ng thuy tinh hlnh tron thung 2 d4u vA hoi ch!}t. Mt
dau b!t bang vai mQn vA t6t han hue)c tMm ml)t it giA"y IQc dl! chia ra, t:;to
d gitiy IQc hiit nu(Jc l!n tha:m d4n vAo d4t. Dl1u 6ng bit vai mAn duQ'c dl)t tip
xiic vbi mOt blnh nttC1c nhb cAi giA c6 dinh. Qua 24 gib t4t eli cAc 16 hOng mao quan
clla da:t se bAo hoa nu(:lc. Sau dd l4y mdu d4t d xac dinh dQ Am. De) .:m clla dA"t
liic nAy tttang l1ng v(Ji dQ trft lfm mao quan.
KE!t qua dttQc dnh ra % so v(:li kh6i lU:Qng d4t khO. Trlnh tV' xac dinh dQ Am va
tinh kE!t qua dA trlnh btty a m\lC dinh de) lm d4t".
c) Xac dt) tril dm toan De) trft a:m toAn phlin la IttQng nu:(:Ic lC1n nhat
cd th chl1a trong da:t hay tl1ng da:t khi ta:t cli cac 16 hdng bAo hoa mia-c.
tri s6, de) trft a:m tottn phl1n bAng hi s6 dQ hdng chung cua da:t. Trttbng hQp nay xua:t
hi$n khi trong da:t cd tl1ng khOng thm nu(:lc (bing eta ong, tllng bAng vlnh etiU ... ) va
o cac Uing d4t philn b6 v6i mV'c nu(:lc ng4m. 0 dO trU a:m toAn phl1n. trong dc1t
co tc1t ca cac dlilng nuC1c. MOt phn ntt(Jc nAy tuy ti!u d6i vbi thl,tc nhttng llili
trO' "thua", gAy dnh iing vA ly IQi. Thl$C tien cho thc1y. thl,1'c phat
trin t6t nh4t a de) a:m da:t tttong t1'ng vC1i 60 - 70% so vC1i dO trft .:m toan ph4n .
.
Trl.nh tlf. phdn tich : DI1" xAc dinh de) trit a":m toAn phlln thubng til!n hAnh vC1i
nhftng d1,1ng c1,1 d1,1ng lA nhftng 6ng thtiy tinh blnh trOn vA day cd nhftng 16
thllng (trttb'ng hQp khOng cd d1,1ng C1,1 dl,lng, cd thl1" sli d1,1ng 6ng dong thting
2 dau). Dng co dttbng kinh 5 - 6cm, cao 15 - 18cm. D4t khO khOng khf, giil va rAy
qua rAy co Imm. D4t ddQC chl1a vAo 6ng chii!m khoang 3/4 cao. d4t dO tu tit
va nen hoi ch$t, sau dd can can kI thu$.t. CAn cl1 vAo s6 kh6i lu<)ng dng
+ da:t va kh6i IttQng cua dng ta biE!t kh6i IUQng diU.
Dng dl,tng dc1t dUQc kIn bAng ta:m kinh vA d$t vAo trong ch$.u dl,tng nttC1c,
sao ch"o ml1c nuac trong ch(lU ngang vbi m$t da:t 0' trong 6ng. DI! qua 24gib nhb
gia kE;lp.
La:y blnh ra khoang 2 - 3 phiit cho nu:(tc 0' thAnh blnh chay lau khO r6i
Ti gifta kh6i IUQng nttC1c do dt hut vA gift qua 24 gib v(ti kh6i IUQng da:t
khO dnh ra % IA de. trft a:m toAn phn.
70
Dc) tru a':m toan ph!1n Hnh ra % so v6i kh6i h:tQng da:t khO d6i dnh theo
eOng thue
W
tp
(%) =
a : kh6i ItrQng 6ng
d : kh6i it:tQng d4t khO d6i
e-a-d
d
x 100
e : kh6i h:tQng 6ng + da:t sau khi bao bOa nude
LUQng nUde do d4t hiit va giu : c - (a + d) = c - a - d
Chuung 5
, - "
XAC DINH CHAT HUU CO VA NITO
. ,,'
TONG SO DAT
1. Xile djnh eMt huu cO trong dat
Sl,i Hch hiy cha:t huu Cd 0 d(lng mun trong diU la do hO(lt dl)ng vi sinh thl.,l'e
v$.t cung nhu h6n phAn huu cd. Ham IUQng, thanh phttn mun quyt djnh hlnh thai
va cae dnh cha:t Ii, hda hQC;, dO phi cua da:t. Trang tting mun chua gttn 90% nitd 0
dl,i tru va pha'.n Ibn CIlC t6 dinh dttang nhu P, S, t6 vi IU'Jng,
Ia kho dl,i tru cha:t dinh duang cho cAy tr6ng.
cd phudng phap xae dinh cha:t huu Cd cua da:t : phuong phap d6t kha,
phuong phap dot UClt (Chiurin, Walkley - Black), phudng phap d6t mun trong tu sa:y
150C, thai gian 20 phut (Nikitin) va phuong phap oxi hda mun 24 gib a de)
20C (P. Antanova). Sau dAy trinh bay mOt s6 phuong phap phd bin 0 Nam.
0.) Xae eMit hau co theo phuong phap Chiurin
- Nguyl!n li phuong phap. Ch4t huu cd cua da:t, dUCli Mc d\lng cua nhil;it dO, bj
dung djch K
2
Cr
2
0
7
+ H
2
S0
4
(1 : 1) oxi hda :
3C + 2ISCr
2
0
7
+ 8H
2
S0
4
- 3C0
2
+ 2ISS04 + 2Cr
2
(S04)3 + 8H
2
0
LUQng ISCr
2
0
7
con du dUQc dung dung djch mu6i cd tfnh khrr la FeS0
4
hay mu6i
Morh (FeS0
4
. (NH4)2S04' 6H
2
0) chua':n :
ISCr
2
0
7
+ 6FeS0
4
+ 7H
2
S0
4
- Cr
2
(S04)3 + 3Fe2(S04)3 + ISS04 + 7H
2
0.
Cha:t chI cho qua trlnh chua":n dQ nay thul1ng dung IA axit phenylanthranilic
(C
13
H
l1
0
2
N), mau chuyen ttl do sang xanh Ia cay, diphenylamin (C
I2
H
u
N),
mau sl! chuydn tit lam tim sang xanh Ia cAy.
Trang qua trinh chua':n d(>, Fe
3
+ thAnh cd Anh huang tCli qua trlnh chuyn
mAu cua chI thj, vI v(ly truOc khi chua":n dO cd the cho tMm mOt lUQng nho H
3
P0
4
hol;\c mu6i chua ion F- phuc khOng mAu vCli Fe
3
+.
71
- Trinh til phttn tich :
Dtlt phAn dch mlm va dlilm phru duc;Jc chultn bi cn th$.n : la:y 5 - 109 da:t dB.
rliy qua rAy lmm, nh:\lt xac thl,i'c v$t r6i giA nM, rliy qua rAy 0,25mm, tr(ln dl!u.
Dung clin phAn tich cAn 0,2g (da:t ngheo mun - 1% thl cAn 0,4g, con da:t
giau mlm thl cAn O,lg) cho van blnh tam giac 100mi.
Dung buret cho tu tu dung lOmI K:zCr
2
0
7
0,4N van blnh. La.c blnh, tranh de
__ ___
eho dung dich sOi fJ dQ 180C dung 5 phut.
La:y ra de nguOi, dung nubc tMm 10 - 20ml vAo xung quanh thanh blnh de rita
dieromat bam vao. Cho vao 4 giQt chI thi axit phenylantbranilie 0,2% va chua":n d(l
Mng dung dich mu6i Morh 0,2N khi dung dich tu mau tim m$n sang
mau xanh la cAy.
D6ng thbi lam mQt tbi trAng : cAn 0,2g da:t dA nung ch4t huu cd eho
vao blnb tam giac, cho vao dung 10 ml K:zCr207 0,4N va hanh cac thll t\lC nhu
phAn tich mAu.
- Tinh kit qud :
(Vo - V). N. 0,003 .1,724 .100
ChAt huu cd (%) = x K
a
v : 86 ml mu6i Morh dung chulin dl) thf tn1.ng
V : s6 ml mu6i Morh dung ehultn dQ miu
N : n6ng dQ dUdng lUQng cua dung d.j.ch mu6i Morh
a : IUQng mAu da:t la:y pha.n deh (g)
K : M 86 ddi tum!u khO khOng khi sang mAu kho d6i.
- H6a chdt :
+ !SCr
2
0
7
0,4N trong H
2
S0
4
(1 : 1) : cA.n 40g KzCr
2
0
7
tinh bang
chliy trong c6i su, boa tan trong 500 mJ nubc. N6u clin, d6t nong nhtil tan hoan
toan. De nguQi, lqc r6i dinh mue d6n 1 lit. Dd dung dich vao blnh dinb mac 2 1ft
r6i rot tit tit H
2
S0
4
(d = 1,84) vit:a rot vita lAc qua nong thl pbAi
de nguQi r6i ml1i rot cho the tich 2 lit. N6ng dQ cua dung dieh nay dUQe
kiem tra bang dung dich FeS04 mu6i Morh) 0,2N.
Co trubng hQp sau khi pha xong, de mQt v8.i hOm tha:y cO tinh tM' mau do hlnh
kim xu4t trong trubng hc;Jp nay chi clin tMm It nu(Jc, lAc dl1u tinh the se ma:t.
+ Dung dich mu6i Morh 0,2N : cAn 80g (NH4)2S04' FeS04' 6H
2
0 bOa tan trong
nuoe, 20 ml H
2
S0
4
dl)e, dinh muc dn 1 Ht. N6ng dO clla dung dteh nay dUQc
xac dinh bang cach chun dl) vbi dung dich KMn04 O,lN : la:y 10mi mu6i Morh eho
van blnh tam giac 250ml, 1ml H
2
S0
4
50ml nubc ca:t chua:n dQ bang dung
dich KMn04 O,lN dn khi xua:t mllu h6ng Mn trong 1 phut.
+ ChI thi axit phenylanthranilic : 0,2g hba tan trong 100ml Na
2
C0
3
0,2%. 8l,i' hoa
mau den dlin vl! sau nay khOng anh bUCsng gl dn su d\1ng chi thj.
12
- Chu thich :
+ Trong phuong phap nay phii eh1i y kh6ng cM' khi dun oxi hoa mAu.
cao qua 1BOoc se din Wi phAn huy cromie. Nikitin B.A. (1972) nghj
oxi hoa cht huu cO bAng cach dun trong tu ay tli\i 150C trong 20 photo
+ Da:t chtla clorua cung snh h1iCJng dn kt qua phAn tIch vi co mQt ph!1n
t6n cho sl,! oxi hoa Cl- : Cr20r + 6Cl-' + 14W - 2Cr3+ + 3Cli + 7H
2
0
__
huu co.
b) Xac djnh chat hitu eo thea phuong pMp Walkley-Black
- Ii phuong phap :
Phuong phap dlla tr@n tAc oxi hoa cha:t huu Cd cua dllt bAng dung djch
ISCr
2
0
7
. Sau do chdn IUQng ISCr
2
0
7
du, tit do tfnh d1iqc ham IUQng cMt huu Cd.
Dim khac d phuong phap nay so vOi phuong pbap Chiurin 0 cM : dung cho qua
trinh oxi hoa dUQc U;1o ra do qua trlnh hoo. tan If:!S04 d4c trong dung djch kali dicromat.
- Trinh tl/. ph4n ttch :
Ca.n 1 gam da:t kbO khOng khi vAo blnh tam giac 50Oml.
ThOrn 10m! dung djch K,Cr,07 IN.
TMm 20ml H
2
S0
4
vao (tMm nhanh theo khA nang co tM'
LAc nhE;! va giu 30 photo
TMm 200ml nucjc cat va lOmI 85%.
TMm Iml chI thj diphenylamin.
Chufn dQ bang dung djch FeS0
4
O,5N dlrn khi dung dtch cO mau xanh la cAy.
- H6a eMit:
Hoa tan 49,039g ISCrd07 trong nu6'c cat va thlim thli' tfch dn 1 lit.
FeS0
4
0,5N : hoa tan 139g FeS0
4
.7H
2
0 trong BOO ml nuCJc, thlim 20ml H
2
S0
4
r6i dinh mttc dn th tIch 11ft.
Dipbenylaroin : bOa tan 0,5g chI thi trong 20 ml nu& rdi tMm ti4!p 100 ml H
2
S0
4

Tinh ket qua:
v -v
C(%) = N. 1 x 0,39 x K
a
N : n6ng dQ dUCJng lugng cua mu6i FeS0
4
Vol VI: la th dch mut'5i FeSO dung di1 chdn dQ thf tn1ng va chua:n dQ miu.
a , lUQllg rnau IKy M philn tlch (g)
K : M s6 chuyn d6i tit mAu kho khOng khI sang miu khO d6i
0,39 = 3 X 10-
3
X 100% x 1,3 ; 3 IA duong h1Qng gam clla C, 1,3 la h s6 "bU."
cho qua trinh oxi hoa chua hoan toan chAt huu co trong phuong phap nAy.
% cha:t hUll co = 2 x C%
Trubc dAy dA dung s6 1,72, nhung nay thAy s6 2 la thich hQp han
(lSRIC, 1986).
73
- Chu thich .-
+ Truae khi chutin dO IUQng KzCr207 con du (d cit 2 phuong phap) clin phAi d
nguQi dung djch oxi h6a, khOng mOt phlin Fe
2
+ dung d chUlin IUQng KzCr
Z
0
7
con du co tM' hi oxi khOng khi oxi h6a.
+ VC1i 10ml KzCr
2
0
7
IN chI c6 tM' oxi hoa dUQc t6i da 25 mgC vi v(i.y khi sit
dl,mg phuong phap Walkley-Black clin suc ch6. y IUQng mAu lay di phAn dch.
D6i vai nhung dt1t ham IUQng mun < 2,6% co th lt1y 19 mau dem di philn deh
; M.m IUQng mun cao han IA:y 0,2g da:t con khi hAm IUQng mun > 13, 5%
thi luQng mau h1y 11\ O,lg (U Duc - chI khoa hoc da:t 10-1998).
+ dung chI thj ferroin (O,695g FeS0
4
.7H
2
0) va 1,485g O-phenaltrolin
amonohidrat (C12HgN2.H20) trong 100 ml nuC1c thi dung 4 giot chI thj - khi thue
chuan d mAu ehuygn to t6i sang do.
+ Co thg dung phuong phap so mAu d xac djnh cha:t huu co bang each do mAu
t(l,i buac song 625nm. Dung saccaroza (C12H12011) lam dung djch chUlfn dg khit
Cr
6
+ trong KzCr
2
0
11
lam dung dich dg, khit' Cr
6
+ trong KzCr
2
0
7
thanh
2. Xac dinh nitd trong dAt
Nita (d<J,m) Iii. ml}t trong nhung t6 dinh dUCfng quan trong eua thtJ'c vij,t.
Ham IUQng nitd t6ng s6 d lOp da:t dao dOng trong giC1i h(ln to 0,10 - 0,85%.
Theo sAu cua phau cung gi6ng nhu chat huu Cd, ham luqng nitd t6ng s6
giAm dfin. H!iu nita trong da:t d d(l,ng huu co (95% - 99%), chI mOt ph!in
rat nhO la d d<J,ng vO cd (1 - 5%). Trong da s6 cac da:t, ham luqng nitd trong chat
mun khoAng 5% chA:t mun. HQP cha:t chua nitd trang dlft ra:t phuc t(lP va
chua dUQc cllu d!iy du. Glin dAy, nha cac phudng phap phAn dch sac kl, ngubi
ta biii't rang 40 - 50% nitd (j l{Jp dA:t cay la {j axit amino CAy tr6ng chi su
dl,iOg dUQc nita trang da:t khi dA. ehuygn hoa thanh d(lng vO Cd (nitd huu Cd trong
mun _ axit amin - amit - amOni nitrat). Muc dO phAn giai nay'tuy thul}c vAa ban
c.!1at cua d(l,ng nitd hji:u cd CIN cAng cao, nitd huu Cd cang kh6 phan giAi), vAa
dQ, dl) pH ... cua da:t.
Nitd t6ng s6 trang da:t 180 mOt chi ti@u thubng dUQc phAn dch d danh gia d phi
__ __
cd d chuygn nitd Bang d(l,ng amani. Qua. trlnh phan huy co th th\ic theo
phudng phap khac nhau :
- Dung H
2
S0
4
d-tlc klft hqp v{li chA:t xuc taco Phudng phap Kendan (Kjeldahl, 1883)
dung H
2
S0
4
dun sOi voi cha:t Xu.c tac la selen ho-tlc CuS0
4
,
- Dung H
2
S0
4
hQp voi chA:t oxi hoa m,nh. Chiurin (1933) dung H
2
S0
4
d-tlc dun sOi voi KzCr20, hay cr0
3
. MOt s6 tac gia khac dung H
2
S0
4
d-tlc hQP
voi KCI0
4
va dun sOi (Ghinbuac, Meseriacov, 1963).
Sau khi da. chuygn toan bQ nitd trong da:t sang d,ng amoni ngubi ta dung phuong
phap chulin dO ho(\c so mau dg xac djnh IUQng nita tdng s6 trang da:t.
74
Xac dtnh nita t&ng 86 theo phuong phap Kendan (Kjeldahl)
Philn huy mAu theo phuang phap Kendan : Khi eho chat hUll cO hie d\lng vdi axit
sunfuric dun sOi, cacbon va hidro cUa cha:t huu ca dUQc oxi hoa dn CO
2
va H
2
0,
nita con ll;li lJ dl;lng khU': va sang d/ilng amoni sunfat. Vi dl,l nhu phim ang
cua axit sunfuric vdi alanin, mOt trong cac ciu tU': cua cha:t mun cua da:t :
2CH
3
CHNH
2
COOH + 13H
2
S0
4
- (NH4)2S04 T 6C0
2
+ 16H
2
0 + 12S0
2
S02 1:1;10 thanh trong qua trlnh phAn ang c6 tae d\lng ngan ngira Sl,i oxi hoa nita.
DE! tranh mit S02 trong qua trlnh phAn deb nlln binh Kendan bang mOt chi&: phliu
nM. Phliu nay co tac d\lng ngung t\l hoi sunfuro, hoi do chAy 4ti van trong blnh.
DE! dtty nhanh qua trlnh oxi h6a phAn huy cha:t hUu ca, c6 thE! sU': d\lng tMm cha:t
xuc tac nhu CuS0
4
, HgO, Se hay h6n hQp cua chung. Vi d\l nhu khi dung bOt Se,
Se se tIlc dl,lng vdi axit sunfuric tl;lo thanh axit selend.
Se + 2H
2
S0
4
- H
2
Se0
3
+ 2S0
2
+ H
2
0
H
2
Se0
3
se tac dl,lng vdi cha:t huu co, oxi h6a cachon va hidro dn CO
2
va H
2
0
va khU': Se nguyl!n t6 :
2CH
3
CHNH
2
COOH + 6H
2
Se0
3
- 6C0
2
+ 10H
2
0 + 2NH3 + 6Se
Ta:t cA qua trlnh lam vdi Se clin tin hanh trong ttl hut vi Se dOc.
Di! nAng cao nhi/iit dO sOi, co tM' tMm van trong blnh mu6i kali sunfat. Theo
nhung dAn cua Baker, nhi/iit d/) sOi cua H
2
S0
4
d$c ia 329C, d/) sOi cua
axit nay khi cd chaa 19 ISS04 trong 1 mila 36SoC, con khi co chua 2g/ml KzS04
Ia 410C.
Sl,i philn huy cha:t huu Cd xay ra to to va cd thi! khOng toan nu tin hanh
pha.n huy mAu a nhi/iit d/) tha:p hdn 360C, khi tia'n hAnh a dQ cao hdn 410C
co thE! lam ma:t nitd (Jackson, 1962).
Phudng phap Kendan ra dCli to nAm 1883 va dUQc aU': dl,lng r/)ng rru trong th1,ic
'fuy nhilln, theo y kin mOt s6 tac gia, dl1 xac djnh nita t6ng s6 trong nhung
da:t rna ham IUQng amoni bi c6 dinh trong m/ilng luCJi tinh thE! cua khoang set cao
thl. nlln phAn huy miu axit flohidric.
Nghilin cau cua Moghilevkina LA. (1970) chi ra rAng : l1 tl thfch hQp giua
H
2
S0
4
, K
2
S0
4
, Se va thCli gian tro hoa IAu, ta:t cA arnoni bl c6 dinh deu co thE! xac
dtnh bAng phtWng phap Kendan. S1,i tro hoa nhung da:t co ham IUQng amoni bj cO:
dinh cao c4n phAi tin hanh qua 5 giCl sau khi dung dich trong blnh trl1 nlin sang.
Clin thia't phAi tro hoa IAu giAi phong nita to m/)t s6 cac hQp chllt huu ca.
Cac hQp cha:t di vang nhu piridin, dAn xua:t cua quinolin, d(lc Mn vung khi phAn
huy. Khi co m*t hQp cha:t nhu th, nlln dung dich sang mau khOng co
nghIa la da phAn huy ht cha:t huu ca, chI khi dun nong IAu mdi co thE! phlln huy
ht cha:t huu ca dUQc. Nhung hQp cha:t di vang IOlili piridin va pirimidin co t6n
trong da:t. Sl,i phAn huy khOng hoAn toan hQP chit huu ca khi philn dch da:t c6 th
dAn den thu dUQc quA phAn dch tha:p.
S1,1' phlln huy khOng hoan toan cha:t huu ca co thl!' quan sat tha:y khi phAn dch
dltt chua cae doAn llilP, cac hc;Jp chtt gAl/. cua sAt, bdi vI cac chit nAy cu6i cung
75
vtin khOng hoa tan trong H
2
S0
4
Trong nhftng tntbng hQP. nhu cdn phai
thilm uo"t mAu d4t bAng nuClC va sau do H
2
S0
4
dl)c.
Dinh luqng nita: Rbi tin M.nh phAn dch theo phuong phAp Kendan, nita
sang d/ilng amoni sunfat. xAc dinh nita 0 nay co thfl dung phuong phap
chuA:n dQ hot;tc so mau.
edt tilL chudn d" xeic dinh amoniac. Dung dt;tc cho van blnh cit co chua
dung dtch sau khi phAn giAi mau, khi do xay ra phan ung :
(NH4)2S04 + 2NaOH - 2NH3 + 2H
2
0 + Na
2
S0
4
Dung rudt hlip th\l NH3 bay ra. Thubng dung hai 10lili axit sau :
Dung mtjt luQng du HCI hay H
2
S0
4
chultn :
NH3 + HCI - NH
4
CI
Dung axit boric 3% :
3NH3 + H
3
B0
3
- (NH
4
)3
B0
3
Neu dung axit mlilnh HCI hay H
2
S0
4
dg ha:p th\l NH3 thl sau do dung NaOH
chua":n de chultn dq IUQng a:xit thua do : ,
NaOH + HCI - NaCI + H
2
0
chi. thi dung cho pbep chu1tn dtj nAy co thfl la phenolphtalein hay metyl daeam. Tit IUQng
axit ban dliu va IUQng axit du, dnh ra lUQng axit da. phan ung vOi NH3, tu do dnh dUQc
lUQng NH3.
Neu dung a:xit boric dg ha:p th\l NH3 thl dung axit chu1tn chu1tn lliri lUQng san
ph1tm tlilo thAnh :
(NH4)3B03 + 3RCl - H
3
B0
3
+ 3NH
4
CI
Chi thj dung cho phep chultn dtj nay co the lit h6n hQp bromocresol xanh va metyl
do h6n hQP metyl do va metilen xanh. Til lUQng axit hic d\mg vOi san phltm
t!;lO thanh, dnh duQc ham IUQng NH
3
.
Clin ch6 y rAng phuong phap Kendan la phuong phap chu1tn nay dli xac djnh
d/ilm t6ng s6. Tuy neu d/ilm (} dlilng nitrat thl khOng chI dung H
2
S0
4
ph&n
huy mAu dUQc vi khi do sl! thanh HN0
3
bay mit. Trang trtibng h<)p nay clin cho
cha:t c6 dinh nitrat vao. Cha:t cO: djnh thubng dung IA phenol a:xit salicilic.
Cung v(1i 8\1" t6n tai cua chit khit, tac d\lng cO: djnh cua chung nhu sau
76
HNO, + C.H,oHCOOH - C.H,oHNO,COOH + H,0
Na,S,o, + H
2
S0
4
- Na,S04 + H,SO, + S
H,SO, + C.H,oHNO,COOH + H,O - C.H,OHNH,COOH + 6H,S04
2C.H,oHNH,COOH + 27H,S04 - (NH
4
),S04 + 14CO, + 2680, + 30H,O
C.H,OH + H,S04 - CJI,oHHSO, + H,O
HOC
6
H
4
HS0
3
+ RN0
3
- C
6
H
4
0RN0
2
+ H
2
S0
4
N8.:2S203 + H
2
S0
4
- N8.:2S04 + H
2
S0
3
+ S
C
6
H
4
0HN0
2
+ RzS04 - C
6
H
4
0HNR
2
+ H
2
S0
4
C.H,oHNH, + H,S04 + 0, - (NH
4
),S04 + CO
2
+ H,O
Trinh tIt phlln tich :
Phfm huy mdu : CAn 1 gam da:t cho vAo blnh Kendan khO. Cho 109 KzS04' 0,5g
CuS0
4
va Ig FeS0
4
0,2g bQt Se). vAn day 25ml H
2
S0
4
d$c, d mAu
thflm nl!n Mc blnh nhung chu y khOng d dllt bAm Mn thanh blnh. Dl).y binh
Mng me}t chi6c nM r6i l@n dun. Dun 15 philt sau dd mo-i dun
sOL Khi dung djch cd mAu xanh trong su6t thl dun tip 15 phut
nua. L:y ra ngui, chuyl1n toan bQ dung djch vao blnh dinh ruuc 100ml, dung
nuac cit trang blnh d6t va I@n th dch d@'n muc.
Grit nita: Chmin hj dung djch ha:p th\l NH3 : La:y 30ml dung dich axit boric 3%
cho vao hlnh tam giAc 250ml. Cho van 3 gi9t chi thi mAu h6n hQp, luc nay dung
dfCh htlp th1,l sll cd mAu tim do. DAU 6ng sinh han phAi ng$p xu6ng dung djch
ha:p th\l.
Cho vAo mt luc;lng NaOH 40% ga:p 4 Mn luc;lng H
2
S0
4
da. dung phAn huy
mAu cd th can cu vao vi(\c xutlt hi(\n k6t tua mAu do nAu d bit luQng NaOH
cho vao da dli chua). Sau dd tin hanh cllt. Khi co NH3 giill phong ra, dung dich
axit boric hin dAn sang mau xanh. Ca:t khi deb dn khoAng 100ml thl
dung chI thi Nessler xem can NH3 bay ra chi thi khOng d6i mau chling to
dil ca:t ht NH
3
. Dung mOt ft nuClc cdt rUa qua 6ng sinh han. La:y blnh hlip th\l ra.
ChuM : Dung dung djch HCI 0,05N d chun cho khi vua xua:t mau
tim do thi ngitng.
D6ng thbi cllng tin hanh lam thI tra.ng : Tin himh dic buac hoan toan
nhu tren nhung khOng co mAu dllt.
Tinh Mt qua:
N(%) =
(VI - V,) . N . 0,014. 100
a
Trong do VI' V
2
la s6 ml HCI dung chua':n dO mAu phAn dch va mAu tra.ng ;
N la n6ng dQ duang luQng cua HCI ; a la kh6i lUQng da:t kho tuang ling vaj
th dch dung dtch Illy dem di ct nita.
Haa eMit
H
3
B0
3
3% : cAn 30g H
3
B0
3
tinh khit cho 500ml nuClc cllt d hoa tan (nu
cAn co th dun nong) r6i th dch d@'n 1000ml.
HCI 0,05N : Ia:y 4,2ml HCI (12N) pha thanh 1000ml. Lac dung Na
2
B
4
0
7
NaOH d chulin de}
NaOH 40 - 45% : cAn 400 - 500g NaOH bOa tan thanh 1000mi (thubng dung
NaOH cOng nghi(\p).
Chi thi mau Nessler: l5g HgI
2
va 109 K.I hOa 500ml nuac ca:t. Cho vao day
40g NaOH. cho tan. d Mng vai ngily r6i IQc dung djch trong
blnh mau nAu d dung. N@'u khOng co sAn HgI
2
thl pha nhu sau : 9g HgCl
2
+
15,5g K.I hoa vao 500ml nuClc ct. Th@m 40g NaOH, khuy cho tan. D lang
vai ngay va nu{Jc trong d dung.
77
H6n hqp chi thj :
H6n hqp bromocresol xanh-metyl do : Haa tan 0,5g bromocresol xanh va O,lg
metyl do trong 100ml etanol 96%. Dung NaOH HCI) chinh cho pH = 4,5
co mau tim do.
Chi thi Tasiro : h6n hl;lP metyl do vA metilen xanh co khoang diH mau (; pH
= 5,2 - 5,6. MOi tru'b'ng axit cd mllu tim do, n:Oi trub'ng co mau xanh h,lc.
Haa O,05g metilen xanh vAo 5ml nuCJc cat, tMm vAo dAy 100ml etanol vA hOa thlim
0,15g metyl do. Qua:y cho tan rot vAo Ie,> nut kIn va be,>c gia:y den.
Phan hliy mau bling H
2
S0
4
kit hqp voi HClO
4
: CAn 1 gam da:t cho vllo blnh
tam giac chiu lOOml, cho vAo dAy 5ml nuCJc ca:t, sau do lA 5ml H
2
SO 4
(d = 1,84), dlly blnh b!\ng mQt phjj;u nba vA dun cho khi ngitng thoat khoi
trAng La:y ra ngui r6i cho thlim 4 gie,>t HCI0
4
70% vAo (t6t nha:t lA
dung 1 ml HCI0
4
15%), t1,lC dun cho tr!ng c4n. mAu chua trdng
thl tMm 2 - 3 giQt HCI0
4
0,5ml HCI0
4
15%) t\1C dun cho den trAng
mAu. Sau do My dung djch dem ca:t amoniac theo phuong phap Kendan.
PhfLn htly mdu bang H
2
S0
4
dl'j.C viI. K
2
Cr
2
0
7
(Chiurin). TUy theo luqng mun, clin
tu 0,2 den Ig diU cho vAo blnh 250m!. vao 2,5ml dung djch Cr0
3
25% hay
10ml dung dich K
2
Cr
2
0
7
10%. Lac blnh ca:n d cho miu da:t tha:m dung
dich nhung khOng ui1t qua ntia blnh. Thlim vao 5ml H
2
S0
4
(d = 1,84), lAc
blnh. blnh b!\ng mQt pMu nba. Dun blnh den s6i vA giu cho sOi
tren 10 phut den khi dung dich xua:t mAu xanh 11,lc. Neu da:t giAu mun, mall
xanh h,lc xua:t ngay thl tMm 1-2 ml dung djch !SCr
2
0
7
hOl)C erG
3
nua. TMm
5ml H
2
S0
4
dl\ic va dun sOi. Sau khi oxi hoa xong, dung dich co mAu xanh l\1c rO,
thi lay ra khoi bep va ngui. Sau do tien hAnh xac dinh lUQng NH3 b!\ng phuong
phap c!!t nhu phuong phap Kendan.
Chlrllng 6
" ..... , ,
PHAN TICH THANH PHAN KHOANG CUA DAT
Thanh phan khoang chiem mQt ti I(! ra:t lc'Jn trong da:t, pha:n huu Cd chi chiem vAi
pha:n trAm. Trong thAnh khoang cac hgp cha:t cua silic chiem tl letn nhat.
Dl\ic cua cac hgp cha:t nay lA khOng tan trong nuClC vA trong cac axit vi
de chuyen cac hQp cha:t nay sang dung dich clin phlii nung chay da:t veti cac
chiit nung cha.y khac nhau.
1. Phil huy dB! bAng phuong philp nung c1uiy viii Na2COa va K2COa
S1,1' pha huy dflt bAng kali cacbonat vA natri cacbonat d1,1'a tr@n thAnh cac
mu6i cua axit silicic va cac hgp ch4t haa tan khac.
78
K
2
0. Al
2
0
3
6Si0
2
+ = 2 KAl0
2
+ 6Na
2
Si0
3
+ 6 CO
2
ortoklaz
Che1t nung chay 19i nha:t IA Na
2
C0
3
khan. ChAt nay cO d nong chay
tuang d6i thAp, ngoAi ra mudi natri bi cAe tua hAp ph\1 it hon so mu6i kali.
Thuong su d\1ng h6n hgp vA NazC0
3
khan lam chat nung chay. H6n hgp
dugc bi tit hai chat tr@n thea, tl 1 : 1. H6n h<1p ban trlin truong c6 tlin
lA kali natri cacbonat KNaC0
3
ch1la 47,5% Na
2
C0
3
va 52,5%
Hon hQp mu6i cacbonat natri va kali nong chay (j nhi(lt dl) 712C thAp han so
voi d nong chay cua tung mudi riling : Na
2
C0
3
nong chay CI 850C
K
2
C0
3
CI 896C.
Nhung khoang ma trong thanh cd silie, nong chay (j nhi(lt d rAt cao :
anh : 170ifC ; muscovic : 128ifC ; anortit : 1250
0
C ; ortoklaz : 1215C. Nhung
da dUQc t/i.lO thanh tit mOt vru khoang khac nong chay t/i.li nhi(lt dl) thAp han ; h6n
hQp cac da va. dAt cilng voi cha:t chay, nong chay a d thAp han nua.
Nguoi ta su dl,lng kha nang lam giam nhi(it dl) nong chay cac sHicat cua ch,!{t
chay dg phS. huy mAu.
- Tr"inh tl/- phan tick: CAn trlin cAn philn dch 0,5 - 19 dAt da. duqc nh6
va rAy, cho vao chen platin sl;lCh da bit kh6i 111gng.
CAn tr@n cAn kI thu$.t 5g Na
2
C0
3
khan, tinh Khit hoa hQc 5g h6n hQP kali
natri cacbonat. Khi pha huy da:t cat, 111Qng chat nong chAy lAy la 4g. oxi hoa sat
(II) oxit khi pha huy dAt Ia",y th\1t ngubi ta tMm vao cha:t nong chay khoang 3g kali
hay natri nitrat.
D6ng thbi cung lAy mt hiQng cha:t nong chay nhu v$y lam thi nghi(im kigm
tra d tinh khit'!"t cua thu6c thu sau nay dnh cac nguy@n t6.
Dg khoang 19 chAt nong chay, luqng con chia thanh nhi@u trn d@u
voi mAu dat trong chen platin. Go chen dan cae cha:t trong chen sau do
phti trlin mAu luQng cha:t nong chAy (lg) con lli.li.
Lau sli.lch Gay chen va xung quanh thanh chen sau do chen vao trong 10 nung
ngll(ii. Nang dctn d Mn 900 - 1000oC, giu {j dO nay khoang 30 ph6t.
Th6ng thuong thl. sau thbi gian nay qua trl.nh nung chay dii xong, da:t trong chen
nung chay dii bin thanh trli.lng thai trong su6t, giua 10m xu6ng va khOng co bQt khf.
Nu '"oh11 con NazC0
3
mau cua 16n hc;:lp con mau trAng nhu ban 0 phan giua
chat nung chay con 16i l@n. Cl1n tip b,lC nung thl!m 15 - 20 ph6t nua. LAy chen ra
d ngui.
Khi nhil;!t dO trong chen hli.l xu6ng con 80 - 90C thl dem ngAm chen vito
(n11oc ng(l.p quang 1/3 chen) h6n hQP chay tach ra kh6i thanh chen. Nt'!"u h6n hqp
nay chua tach ra thl cho vito chen 4 - 5ml nutlc clt, ddt g.!in sOi bp di(ln,
tranh ddt nong qua lAm h6n hQp bAn ra ngoai. Th11bng sau 4 - 5 phut h6n hQp chay
se tach ra.
DO: 16n hQp chay vao c6c 250mL Dung n110c ca:t nong rua chen va nAp 3 Sau
do dung HCl 1 : 1 nong rUa 2 - 3 lin, m6i h1n 5mL Khi rua, dung diia thuy tinh
dliu bjt cao su chili Mn trong thAnh chen. '!ban hi) dich rUa dUQc dt!ng vao c6c
250ml noi tren. Khi dung dung dich HCl 1 : 1 nha:t thit'!"t phai dung klnh d6ng 16
c6c dg tranh dung dich bAn ra ngoai cung vOi CO
2
bay ra.
79
Cho to to theo thanh c6c 30 ml HCI 1 : 1 vao c6c dlf hoa tan h6n hQ'p nung
chay. Khi tha:y b9t khf da. it thl dung dua thuy tinh nho hon hQ'p d@' h6n
hQ'p hoa tan nhanh han. Trang qua trlnh hoa tan phai dung klnh d6ng h6 kin
clSc.
Dun s6i dung dtch eAch thuy khoang 10 15 phut d@' h6n hQ'p nong
chAy hoa tan hlft. Uly ra dlf ngu/)i, dung mlC1C cAt klnh d6ng h6 va xung quanh
thanh c6c.
Dung dich dung d phAn dch thanh pha":n khoang.
- RoD. chat:
Na
z
C0
3
hOI)C hOn hQ'p + KzC0
3
khan, tinh khilft dn thai
b9t min, giu trong 19 kin.
HCI 1 : 1 kh6ng cO Fe.
Mu6n thtt: xem co Fe trong HCI thl tilfn hanh nhu sau :
Lay 1 - 2 ml HCI (d = 1,19), tMm v8.o 5 ml nubc c4t, Iml dung dich KCNS hay
NH
4
CNS dung djch cO mAu do mau h6ng chung to cO Fe trong axit.
Khi axit bj bn blJi sAt, ea":n tinh ll[li axlt bAng each cat trong blnh eat thuy
tinh nut nham. Khi dun nong axit HCI Iuc da":u 8e cO HCI va mQt pha":n kMng
Ion nudc dUQ'e cAt ra ; khi d Ia 110C h6n hQ'p thoat ra chu Ia nude.
Vi axit HCI d!)c khi cat se Mc khoi n6n ngubi ta thubng cat axit HCI loang,
thubng Ia HCI 1 : 1.
2. Xac dinh silic
Ham luQ'ng tdng s6 SiOz tr@n m!)t dat dao dt')ng trong khoang 43 - 80%.
S1,i" phAn b6 SiOz theo phiu d!)c trung cho tUng da:t va d!)c trung cho
qua trinh hlnh thanh da:t.
Da:t co ham IttQ'ng SiOz eao thubng IA lol[li da:t co thAnh pha":n cd gidi kha
na.ng giu nudc, giu mau kem, cha:t dinh duOng. VI hAm IUQ'ng SiOz Ia mt
chi ti6u t6t d@' danh gia s\i mau hoa eua da:t.
Ham lUQ'ng SiOz trong cac cap cilng khac nhau, hl,lt cang nha thl ham luc;mg
SiOz cang tha:p.
2.1. Phuang phap gelatin - ReI tach axit silicic
Khi cho natri silieat Mc d\lng vdi axit HCI, axit meta silicic se duQ'c tach ra
Na,siO, + 2HCl 2NaCI + HzSiO,
H
z
Si0
3
chuylfn vao dung dich duai dl,lng keo, mixel keo IA axit silicic mang
dch Am, ldp kep Ia ion W. Khi tMm HCI vao, eAn bang ion se bi phS. huy va
d:ln vi(jc tlJ. keo.
SiOz.nHzO lAng xu6ng day duai tua dOng tl,l mau trAng. S\i tl,l keo se
hoan toan hdn khi trong dung djch co gelatin, mang dch duong trong cae
mOi trubng axit ml,lnh. Gelatin Ia keo IUOng dnh co nh6m axit (eacboxyl) va nh6m
hazd (amin).
80
Trinh tlf, phdn tick :
c6c d1,lng dung djch Hel chaa cac cha:t sau khi nung chay blnh cach thuy
sOi, chung cho dl!n thai
Lily c6c ra roi thE!m vao c6c 20ml HCI dl)C, khuily va gift y@n 10 - 12 gib
(qua d@m) d(iy c6c ba.ng klnh dOng h6 rOi dun tr@n bE!p cach thuy 10 phut de
dung dtch dn d() 60 - 70C (khOng dun sOt).
Dung pipet th@m vao c6c 5 ml dung dich gelatin 1%, khuily bang dua thuy
tinh khi thE!m tung giQt gelatin van dung gift dO dung dich khoang
70C de gelatin phan ling hoan toan vCli nit silicic.
Th@m van c6c 20 ml nuO'c cit nang de giam d axit cua dung djch truDc khi IQc.
L9C dung dich qua gia:y IQC khOng tan bang trang, hung dich 19C vaa blnh dinh
muc 250ml. Dung nl1O'c cilt nang rua kl!t tua dn ht phan dng cua Fe
3
+. Nl!u nung
kl!t tua Si0
2
trong chen platin thi phAi rua hl!t vl!t CL Djnh mdc dE!n 250ml, dung
dich dung xac djnh Fe
3
+, Al3+, Ca
2
+, Mg'!+."
Dung giily 1Qc g6i kI kl!t tua r6i cho van cben platin da bil!t kh6i 111'Jng al(g).
chen vaa 10 nung ngui, nAng dO. Khi hl!t kh6i bay ra, co the tang
nhanh dO 10 nung va nung d 1000 - 1200C dl!n kh6i 111'Jng khOng
d6i (thl1ang gift (; dO nay trong thai gian 30 phut dE!n 1 gib Ia dl1QC)
Lily chen ra de nguOi bO't r6i cho vao blnh hut 11m 15 - 20 phiit. Dung cAn phan
dch cAn kh6i 111'Jng az(g) (t6t nha:t la sau khi cAn xang cho van 10 nung nung
mt!t nua r6i l!)i cAn. Sai 86 gifta hai In cAn khOng Vl1Qt qua 0,3mg la dl1Qc).
Tinh kit qua
8z: - a
1
SiD, (%) x 100
kh6i hic,mg dilt khO
H6a chdt Gelatin 1% : Hoa tan 19 gelatin da nh6 trang 100mi nUDc
cat 0 70C tr@n bl!p each thtiy dl!n khi tan hoan toano KhOng de d qua cao
vi' tffin 70C gelatin bAt dliu t\1 keo. Dung djch pha xong phai dung ngay.
kiem tra ham 111Qng canxi trong dung dich : bly 1 ml dung djch gelatin
cho vaa blnh tam giac 100 ml. Pha loang bAng nttbc dn the dch 10 ml, til!n
hiinh chua':n dO bang trilan B O,OlM vbi chI thj fluorexon. Ll1'Jng CaO trong gelatin
lay xac dinh Iii :
CaO = 86 ml tnIon B . T CaO
HCl1,!.
KCNS 20%.
2.2. Xac dinh silic trong dung dich Mng phuong phap so mau "xanh molipden".
Trang mOi trl1bng axit co dl1 thu6c thli axit silicic v6'i ion molipdat thanh mt!t
hQp chilt phuc di ta co miiu yang, co thanh phn la H
4
[SHMo
12
0
40
)]. Khi co
chat khti, h'Jp chilt phuc dj da noi co mau xanh 1'6. TUy thut!c viio cha:t khu
6-PPPTB 81
su dl,mg, n6ng clla n6 va 86 t6 khlic rna mau xanh du:C}c thanh c6
cac thanh phl:tn khac nhau.
Co the 8U d\lng cac mu6i vO cd nhu: (II) oxalat, thii!c (II) clorua, mu6i Mohr,
natri hidro sunfit, natri sunfit cung nhu cac thu6c thu huu cd nhu: axit ascobic,
metol, hidrazin-sunfat lAm ch1l:t khu.
IC}i nh1l:t lA dung uit ascobic, khi d6 thAnh san pha:m khli c6
mau Mn vf1ng, kh6ng ph1,l thu!}c vao IU:C}ng thu6c thu tMm vao. su d1,lng axit ascobic
khi cd ml)t axit limonic (hay uit oxalic) khtlng nhung lAm nhanh qua trlnh xlic djnh
silic rna kSt qua du:C}c kh6ng ph1,l thu!}c vao 81,1 c6 clla photpho, asen va
h;tC}ng du: thu6c thu trong dung djch.
Phuc mau xanh giua silie va. molipden c6 tM' dUQc bAng dung mOi huu cd.
Vi c6 the dung phudng phap trac quang de xlic d,nh silic trong mlbc, trong
th1,1"c va trong phAn b6n.
Photpho (V) va Asen (V) cung thanh hQp cha:t dj da nhung dl} Mn Clla phuc
cac ion nay va clla silic khac nhau, tuy vao mOi trubng axit va S1,1" co clla
cac axit huu co. Khi ham IUQng Fe (III) cao cling cAn tra phep xac djnh silie, neu
ham luC}ng Fe
3
+ khOng cao lAm co the dung complexon (III) de che, hol)c khu Fe (III)
xu6ng Fe (II).
Khi ham IU:Qng Fe (III) lCIn hdn 10mg, va ham IUQng P 20S Ion hdn 0,5mg Anh
" huang di!n quA phAn dch. Trong trubng hQP nay phai tach sWc ra.
Trinh t1/ phfLn tich :
CAn 0,06 - 0,02g d1l:t da nh6 di!n thai b1,li va tien hanh nung chAy
trong chen platin vbi h6n hQp g6m 0,5g Na
2
C0
3
va 0,25g N
2
B
4
0
7
.10H
2
0. Hoa tan
sau khi nung chay dA di! ngui trong 75ml H
2
0 dA cho tMm 3,5ml HCI
Sau khi hoa tan xong chuyen vao binh djnh muc 250ml, tMm nuck di!n muc,
. hie
Lc1y 3 - 5ml dung djch trong blnh djnh muc n6i tr@n, cho vao binh djnh muc
dung dch 100mI, tMm nubc c1l:t di!n khoAng 70 - 80 ml. TMm 2ml HCI 4N, 5ml
dung djch amonimolipdat 5%, giu 10 - 15 phut de tlilO phuc dj da mau vang.
Sau d6 vao 5ml dung dich cha:t khti c6 chua axit limonic. nubc dlt den
vlilch muc, lac giu y@n 20 phut de mau xanh Mn. Do mau buoc s6ng 800nm.
Thu6c thit :
- Dung djch (NH4)6M07024.4H20 5% trong H
2
S0
4
0,7N.
- Cha:t khu (pha trU:Cic khi dung) dung djch axit limonic 5% va axit ascobic 1%.
- Dung djch chulin : 50ppm silie.
Dun tinh the anh trong HCl dl)c khoAng 1 gib, rua bAng nuCic ca:t,
sall do sa:y kh6. Dung c6i rnA nao nh6 thanh bt, chuyen bt anh sang
chen r6i nung cho di!n khi do, de ngui.
Nung 0,1080 g bt anh n6i vl:li NaOH trong chen nung lam bAng niken,
sau do hoa tan bAng 50ml nu(1c, chuyen vAo blnh dinh muc 1 lit, tMm 400ml nU:bc
co 29ml HCI 6N, djnh muc bAng nu:(1c muc.
82
Dung pipet 14y 0 ; 1 ; 2 ; 3 ; 4 ; 5 ; 6 ; 7 ; 8 ml dung dich chull:n noi t:r@n cho
blnh djnh muc 100ml r6i dung phuong phap nhu trong dung djch phAn
tieb. Cac dung djch co n6ng dQ tuong ung 0 ; 0,5 ; 1,0 ; 1,5 ; 2,0 ; 2,5 ;
3,0 ; 3,5 va 4 ppm Si.
3. Xlte djnh R203 tting .6
Cac oxit hoa trj. va Fe203) trong d4t cO luQng tuong d6i lcm chI sau
Si0
2
vi cac aluminosilicat, ferosilicat va aluminoferisilicat co trong va Trai Da:t.
Xac djnh R
2
0
3
tdng s6 trong da:t cho pbep xac dinh stl phA.n b6 cua chung trong
phAu dAt va ghU thfch hubng cua qua trlnh tt;.lO thanh d4t. Cac oxit hoa
trj 3 co thE! tach khoi dung djch bang 3 phuong phap sau ; phuong phap amoniac,
phuong phap axetat va phuong phap urotropin. Phuong phap amoniac thubng dUQc
su d\mg trong cac d4t khOng cacbonat nghla la khi ham IUQng ICfn hon ham
hJ:Qng canxi va magie. Trong d4t cacbonat cung nhu trong cac cMit tlJ,o thanh cua
mangan va sat cO ham IUQng MnO cao hon 1 %. tach sAt va nhom khOi dung
djch, ngubi ta dung phuong phap axetat.
Phuong phap amoniac XQ;C dinh t6ng 86 oxit h6a trt 3
Ion Fe
3
+ va AI3+ dUQC kElt tua bang amoniac dubi dt;.lng hidroxit slit va hidroxit nhOm :
Fe3+- + 3NH
4
0H = 3NHt + Fe(OHh
Al3+ + 3NH,DH 3NH: + Al(OH),
Khi trung hoa dung dich lqc da. tach axit silicic bAng dung dich amoniac, thl titan
hidroxit dUQc tach ra tru:bc (pH == 1- 1,5), sau do la sAt hidroxit (pH = 2- 5) va
cu6i cimg hi nh()m hidroxit (pH = 4,5 - 6,5).
Trinh tlJ phtLn tich :
Lac btnh djnh muc dtlng dung dich 19C noi dung pipet hut 50 - 100ml
dung dich cho vao c6c 200 - 250m!.
Dun nong dung dich gan sOi (dE!n khi co h9t kh{ d4u hlJ, thAp nhit;!t dQ,
thl!m vao tung giQt dung dich NH
4
0H 25%, lAc c6c m6i khi tMm NH
4
0H
dung diia thuy tinh khuily Khi dung djch bat d4u d1,lc, tMm vao c6c 2 giQt chi
thi metyl do r6i til!p t1,lC trung bOa bang dung djch NH
4
0H 10% , lu()n luOn khu4y
dell dung djch. Qua trlnh trung hoa kElt thuc khi chI tbj chuyE!n tu maU do sang
mau vang.
NElu mau na.u cua sAt hidroxit can trd s\1 quan sat d6i mau cua chI thi thl gift
dung dich mq,t chut r6i quan sat s\1 d6i mau d lbp dung dich trlm kl!t tua.
Mau cua chi thi metyl do thay ddi trong khoang pH = 4,4 - 6,2. Khoang nay gan
vbi gia trj pH dE! tach hoan toan sAt hidroxit va nhOm hidroxit khoi dung dich.
tMm vao 2 - 3 gi9t dung djch NH
4
0H 10% va lily tay nhe khOng kh
a c6c, neu thoang thAy mid NH3 (chung to IUl;1ng NH
4
0H du khOng
thi ngitng.
83
Dun dung cung vbi tua sOi va gift sOi 2 phut. Lqc ngay dung dich
nong qua gia:y Iqc khOng tan bang do dub"ng kInh 9 - 11 cm. Dung lQc dU(1c
giu dg xac dinh cac t6 kbac.
Dung NH
4
N0
3
1% dg rlla tua 2 - 3 Cho tua cung gia:y Iqc VaG trong
c6c Cll r6i tMm vao da:y 5 - 10 ml Hell: 1. Khua:y dg hoa tan tua.
TMm vao c6c 50 - 100 ml nubc ca:t, dung NH
4
0H 25% va NH
4
0H 10% tua
hidroxit sat, nhOm nhu dli lam ?J tr!in. Dung NH
4
N0
3
1% rlta kt tua cho den
khi het phan ling cua cr (axit hoa dung dich chay ra bang HN0
3
, dung AgN0
3

kim tra CI-).
Gdi ket tua, cho ket tua vao cben platin dli biet truCfc kh6i IUl;1ng at, sa:y khO, tro
hoa va sau do nung trong 10 nung ?J d 900 - 1l00C khoang 30.phut. La:y
ra d ngui trong blnh hut !tm r6i cAn kh6i IU(1ng khOng d6i
T{ nh kilt qua :
- at
R
2
0
3
(%) = W 100
W : kh6i lul;1ng da:t tUdng dUdng vi'Ji thg tich dung dich lQc lAy philn tich.
Roa ehiit :
NH
4
0H d$c 25%.
NH
4
0H 10%.
NH
4
N0
3
1% : Hoa tan 19 NH
4
N0
3
tinh khiet trong 100ml nubc dlt,
vai giQt NH
4
0H d*c den khi dung dich cd philO ling kii!m yeu thea chi
metyl do.
4. Xac djnh tring s6 Fe20a trong dilt
Sat la t6 kha ph6 bien trong da:t. Sat tham gia trong thanh phl'in cua cac
khoang khac nhau. Trong vo Trai da:t, thub"ng g$p sat du(i:i cac oxit : hematit
Fe
2
0
3
; hidro hematit 2Fe
2
0
3
.H
2
0, hidro hetit Fe
2
0
3
.2H
2
0 ... Nhin vao mau sac cua
da:t co d\i doan dU(1c nhftng da:t nao giau sat qua mau do nAu cua da:t.
DAt slit thi kM. nang gift a':m, gift mau, c6 dinh IAn cimg Ibn VI slit t(i.p
trung Ibn lJ cac cAp nho.
nay co phudng phap dg xac dinh sat: phudng phap kh6i ht(;mg, phuong
pM.p dch, phudng phap so mau. Tuy nhilin dung phd bien nay la phudng
phap chua:n d sat bang trilon B va phuong phap so mau.
Phuong phap complexon. Ion Fe3+ phan ling vbi trilon B pH = 1 - 1,5,
thanh phlic chAt it phAn Ii :
Fe3+ + H2 y2- = FeY- + 2H+
Phan ling xay ra dung nhu dnh toan d 50 - 55C. Dung axit sunfosalixilic
lam chi thi cho qua trlnh chua':n d. Trong qua trlnh chu!tn d, mau tim do cua
84
phuc giUa sat va. axit sunfosalixilic sE!! mat, dung sli co mau Yang nhJilt cua
complexonat sat.
Trinh tl/. phtln tich : Dung pipet hiit 25 ml dung IQc sau khi da. tach Si0
2
,
cho VaG binh tam giac 250 m!. TMm vao dAy 7 giqt HN0
3
va dun dung dich
s6i oxi hoa Fe
z
+ tJilO thanh do Fe
3
+ bi khil' mOt phlln trong qua trlnh nung
nang. S1,1 oxi hoa xay ra theo phan ung :
3Fe
z
+ + RN0
3
+ 3H+ _ 3Fe
3
+ + 2H
2
0 + NO
Trung hoa dung dtch bang NH
4
0H 10% dn khi dung dich xua:t dc thl tMm
vao tung giQt NH
4
0H, vua tMm vua lac blnh dn khi d1,lc kbOng bin mAt.
10ml HCI 1,ON r6i tMm nu(fc dn th dch 100mI. Sau khi pha huy d1,lc
cua cac oxit hoa tri 3, pH cua dung dich hJil xu6ng dn gili trj. pH = 1 - 1,5. Dun
nang dung dtch dn 50 - 55C, tMm VaG 1 ml dung dich axit sunfosalixilic 10%
(ho<)c O,lg tinh va tien hanh chua':n dO nong tu tu bang dung dich trilon B den
khi mau cua dung dich chuyn tu tim do sang yang chanh thi ngUng. Mau cua dung
dich rtIt ro khi ham htc.1ng Fe
Z
0
3
l(fn hon 1mg trong 100ml dung dich. NEfu
ham luc.1ng Fe
2
0
3
qua I(fn thi a dim tUdng dd'ong dung dtch co mau yang - xanh
dl1lm. NEfu ham luc;mg Fe
2
0
3
nhO, dung djch sE:! co mau Yang sang (hllu nhu kh8ng
mau). D xac djnh dim hidng duong c!in so sanh mau cua dung dich chua:n dO vai
mau dung dich tru6'c khi chun dO.
Cd th dung dung dich sau khi chun dO sAt d xac dinh Al
2
0
3
.
Tinh kIt qua. :
V : s6 mililit trilon B dB. dung d chun dO.
T Fep3 : de) chulin cua trilon B d6i v6'i Fe
2
0
3
(dung dich trUon B 0,025M, O,OlM
gili tri T
FeP3
tuong ung IS. O,001998g ; 0,0007988g).
-a : s6 gam dlit tuong dng vai tich lAy d xac djnh.
H6a chtit :
HN0
3
(d = 1,4).
NH
4
0H 10%.
HelIN.
Axit sunfosalixilic 10%.
Trllon B 0,D1M : 3,722g trilon B bOa tan, pha thAnh 1 lit.
- Phuong phiLp 80 mew. DI1 xlic djnh ham luc.1ng tdng s6 sAt bang phuong phap
so mau, ngu:f1i ta sil' d\lng phAn dng tJilO phuc mAu cua sAt vai axit sunfosalixilic.
Axit sunfosalixilic tJilO v(fi sat cac ion phuc co mAu kM.c nhau : pH = 2 - 2,5
(Fe (Sal) t cd mau do, tJili pH = 4 - 8 [Fe (Sal)2r co mau nAu va pH = 8 -
11,5 [Fe (SaI)]3-- co mau Yang. Trang mOi trttbng axit nhung ion phdc chI
85
dUQc t!il0 thanh vtJi oxit sAt (III) clm trong mOi trubng thl cA vbi oxit sAt (II) va
oxit sAt (III) vi trong nhung nhu Fe
2
+ da dang dUQc o"xi hoa thanh Fe
3
+,
Phuong phap sunfosalixilic trong mOi trubng amoniac cho phep xac d!nh tOng lUQng
cac ion Fe
2
+ va Fe3+, nghIa la d,c dinh ham luc;1ng t6ng s6 cua sAt, Phuong phap
dl,!a trl!n sl,! thanh ion nOi phtlc sAt sunfosalixilat.
OH
Fe3+ + 3HS0
3
C
6
r(
" COOH
Mau vang cua ion phuc nAy ra:t co tM' khOng dOi mau trong mOt thang ho!)c
hOn nua.
Phuong phap nay co xac dinh cubng dO mau bang mAt hOI)C bang may so
mau quang 86 htlp th\l phAn ttl cua dung djch mau ..1. = 430 nm la
f = 6000. Djnh Bia duc;Jc tuan thea dn n6ng d 4 mg Fe3+ /lit.
+ Trinh tl! phan tich : LAc dl1u dung dich lQc sau khi da. tach axit silicic, dung
pipet la:y 10 - 25ml dung dich nay cho vao 'Qlnh dinh muc 100 mL
TMm van blnh 5 - 10ml dung djch axit sunfosalixilic 25%. LUQng axit tMm van
tuy thuc khOng nhung ham h1c;fng sAt rna con tuy thuOc ca. ham hlQng nh6m, canxi,
magie bdi vI axit sunfosalixilic se t!ilO vbi nhung ion nay thanh cac phuc khOng mau.
Vi axit nay e4n tMm VIlO vtJi IUQng sao cho sau khi trung hoa axit bang amoniac
se kMng co d\lc trong dung dich do sl,t t!ilo thanh hidroxit cda cac ion kim da
neu. TMm vao blnh dung djch amoniac 25% dn khi hoi co miIi amoniac va dung
dich tit mau tim do sang mau vang, TMm tip 1ml amoiac 25% nua.
Neu maU cua dung d!ch la mAu nAu hol),c nau hung thl cgn lam th{
Khi do clin cho vao dung djch miu 0,5 - 19 hidroxylamin clorua hay hidrazin de
ngAn can mangan tach ra dubi d!ilng MnO(OH)2 klft tua. Kt'rt tua nay se xua:t
sau khi hlnh thanh dung dich maU mOt thbi gian vi the sau khi them tilt ca cac
thu6c thtl 5 - 10 phut, nlin do mau ngay,
TMm nubc ca:t vao blnh dinh muc dt'rn v!ileh muc, lAc dl1u r6i tin hanh do mau
nhu cac phuong phap khlic.
+ Hoa chd.t :
Dung dich axit sunfosalixilic 25%. Dung dich kh6ng Mn vi chi nlin chu!ln bi
100ml. Dung djch dl1Qc giu trong lQ mau nut nham,
NH
4
0H 25% khOng co CO
2
,
Dung Fe
2
0
3
: Can 0,6040g (NH4)2S04' FeiS04)24 H
2
0 tinh khiet hoa
tan trong 1 lit H
2
S0
4
5% (khOng co Fe
3
+), TMm 2 giQt HN0
3
dl),c (d = 1,4) oxi
hoa sAt (II), lAc Dung dich nay chua O,lmg Fe
2
0
3
trong 1 ml.
N6ng dO cua dung djch nay kit1m tra bAng phuong phap kh6i lUc;1ng. Ll1y
3 mAu, m6i mAu 100ml, ket hia Fe
3
+ bang amoniac sau do lQc ket tua. Rtla klft tua
tren lQc bang NH
4
N0
3
1% co phlln ung r6i nung (j 850 - 900C den kh6i
htQng kbOng dt'Si.
86
+ Thang chudn : LAy 5 blnh dinh mac 100 ml, tMm vAo m6i blnh dung dich
Fe
Z
0
3
vC'1i ham It.1Qng 0,2 ; 0,4 ; 0,6 ; 0,8 ; 1,0 mg Fe
Z
0
3
/lOO ml.
Them 5ml axit sunfosalixilic 5%, sau do tMm vAo tung giQt NH
4
0H 25% khi
co mlii vA dung dieh co mAu yang kMng d6i, tMm tiifp 1 ml NH
4
0H 25% nua,
tMm mlbc cAt vli\eh mue.
5. Xllc djnh tring s6 Al
2
0
a
trong dat
Ham hlQng AI
2
0
3
t6ng s6 trong dllt dao dng trong khoang 6 - 15%. Theo ehMu
sau eua phAu ham htQng AI
2
0
3
tAng dlln. Tuy trong mC)t 86 IOli\i dllt ham
lUQng oxit nhOm it bien ddi thea pha.u dii;\n.
Gi6ng nhu sat, cac ca:p h1,lt cAng nha eAng ehaa nhom. Dilt giAu nhom la
I01,li d/lt kho cay bua, bi nhung khA nAng giG: nube, giu mAu eao.
Cac phuong phAp xae dinh nhOm :
a) Phuong phap eomplexon " D@' xac dinh nhOm bAng phuong phap complexon
nay ngu'bi ta dung ph6 bien phtiClng phap chulin dO gian tiep. Cho mC)t ltiQng d1.1
trilon B vao dung djch ehaa nhOm, trong mM trtibng axit m1,lnh nhOm se phAn ung
voi eomplexon III tli\o thanh phue khOng mAu
A1
3
+ + Hz yZ- = AlY- + 2H+
Chu!l:n llili ltiQng dti trilon B bAng mt ion kim I01,li nAo do vC'1i eMit chi thi th(eh
hQp tu do dnh ltiQng trilon B da. phan ang vC'1i nMm.
b) Phuong phap Vannien. TMm mt h.1Qng dtt trilan B vAo dung djch ehaa nhOm,
dun nong dung dich. dliy nhanh tlSe d phAn ang t(lO phue va xac d,nh h.1Qng
trilon B dti bang each ehulin de) voi dung djch mulSi kem C1 pH = 4,5 - 4,8 khi co
m!}t dithizon lam eMU chi thj. Trong khoang pH nAy, khi dti Znz+ , Zn
2
+ se phAn
ung voi dithizon, mau cua dung dich se chuyl1n tu mAu xanh cua dithizon sang mau
da eua kern dithizonat.
2H
2
D
z
+ ZnZ+ - Zn(HD
z
)2 + 2H+
- Trinh tl/. phfin tich " TMm 0,5 ml Hel vao elSe dung djch sau khi da.
chuiin de) sat va. dun sOi chuy@'n nhOm hoan toan sang trli\ng thai ion.
Them vao clSe 20 ml dung djch trUon B O,05N, hie dung NH
4
0H 10%
trung hoa dung djch thea chi thi cOng gO do (xanh sang do), sau do tMm 10ml dung
djeh co pH = 4,5 vA lli\i dun dung dich sOi. Lam 11,lnh dung djeh
de) phbng. Rot vAo elSe 20 ml rti<,1u etylic hay axeton, 2ml dung djeh dithizon moi
pha, hie r6i chulin d lti<,1ng trilon B dtt bAng dung djeh ZnS0
4
O,05N den khi
dung djeh chuy@'n tu mAu xanh IA cAy sang mAu do hoa dAo.
- Ti nh ket qua
VI = 20mI
V
2
: s6 ml ZnS04 dung ehulin dO lti<,1Dg trilon B du.
a : s6 gam da:t tttong ung vtJi th@' dch lAy ric djnh.
TAl 0 : vC'1i trilon B 0,05N, gia hi nay hAng 0,001274g.
, ,
100
87
- Hoa chiit :
Giay chi th. c{)ng g{) do.
Dung dich pH = 4,5 : hoa tan 77g amdni axetat, tMm vao d6 SOmi axit
axetic r6i dung nulle eft dinh muc d@"n 1 Ht.
Dung djch dithizon 0,025% : Can 25mg dithizon hOa tan trong 100 mi rUQu etylic.
Dung djch chutn bi truClC khi dung va gift kh6ng qua 2 ngay.
Dung djch tnlon B 0,05N : 9,305g trilon B hoa tan va dinh muc 1 Ht.
Dung djch ZnS0
4
0,05N : din 7,19g ZnS0
4
veo do 5ml HCI 2N, tMm nuClc cA:t d@"n 1 Ht.
7H
2
0 hoa tan vao mtClc, co tMm
qua 1 ngay con d1,lc thl phai 19C.
Chua":n dung djch nay bAng trilon B t(li pH = 10, chi thi la eromogen den.
c) Phuong phap Sochevanoua. Cho 20ml trilon B O,05N vao dung djch da. chuan
d sat, dun s{)i dung djch 1 - 2 phut, sau d6 tMm 1 - 2 gi9t chi thj metyl da
cam va trung hoa bAng NH
4
0H 1 : 1 d@"n khi dung djch chuy@"n tit mau do sang
mau vang.
Them vao 5ml dung djch axetat, pH cua djch hic nay nam trong khoang
4,5 - 5,0.
Dung dUQc lam d@'n 20 - 3if1C, tMm ti@'p vao 30 - 50 mg chI thj xilen
da cam, dung dieh co mau yang. Chuan luQng du trilon B bAng dung djch ZnS0
4
hay ZnCI
2
0,05N cho d@"n khi dung dich sang mall do.
- Tinh Mt qua : % Al
2
0
3
dUQc dnh tuang tlj nhu phuong phap Vannien.
- Hoa ehiit :
axetat pH == 5,0 : hoa tan 300g natri axetat trong 1 Ht nuClc ci!t, axit hoa
HCI diflc d@'n pH = 5 thea gii!y chI thi nAng.
Chi thj xilen da cam: h6n hc;1P chi thi (j kh{) vCli KCI theo tl 1 : 100.
6. Xiic dioh photpho tOng .6 troog dllt
Photpho co tac d\lng rlh quan tr9ng trong dinh duo-ng cua tht,ic dl)c bi(it Iii.
d6i vai s\,t phat cua va Ham IUQng photpho trong di!t dao dOng trong
khoang 0,10 - 0,19% (P20S)' Trang ta:t ca dic di!t, ham IUc;1ng photpho a cac
to1ing dUCli nh6 hc1n dang kif so vCfi to1ing
a) Ctic phuong phap pha huy mdu. i)if pha huy miu xac dinh photpho trong di!t
ngubi ta cd dung cac phuong phap sau dAy :
Phuong phap sli d1,lng h6n hQP axit va chi!t oxi hoa m:;tnh.
Phuong phap nung chay vCfi h6n hQp Na
2
C0
3
va ISC0
3
vdi tung cMIt

- PhfL huy mdu bIJ.ng h6n hqp H
2
S0
4
d(j.C va HCI0
4
. Dung cAn phan deh cAn 19
d<'i"t da rAy qua rAy 1mm, cho dA:t vao blnh Kendan dung deh 50ml. TMm vao blnh
mt it nuCfc ea:t cho mau di!t hc1i am r6i cho vao 8ml HzS0
4
dl)c, lAc eho vao
10 gi9t HCI0
4
70%. blnh bAng mt chi@"e nha. D6t tu tit cho d
88
tang Khi dung djch bAt chuy6n thanh miiu trAng thl ti!p tlJ,C d6t tMm 20
phut mIa. Toan b thai gian phS. huy mAu hft khoang 30 - 40 phut. D6 ngu(H, dung
nuo-c ca:t rua vii chuyn dung djch viio blnh dinh muc 100ml, dinh muc den 100mI.
- Pha huy mdu Mng phuong phap nung chdy : Xem phlin phAn dch t6ng
thanh phlin khoang.
b) Phuong philp dinh luqng. C6 th6 su d1,lng phuong phap kh6i IUQng, phuong
phap th6 dch va phuong phap so mau d6 xac djnh photpho tdng s6 trong dift. Phd
bien nay Iii dung phuong phap so mau.
Xac dinh photpho theo phuong phap 80 mau nxanh molipden"
Phuong phap d1,i"a tr!n s1,i" khu Mo VI cua axit di da photpho molipdic d6 tfJ-O thanh
"molipden xanh" c6 mau xanh nuo-c hi6n xanh da trbi tuy thuc van ham lUQng
photpho. Theo Donhigio dAy IA hQp chift cua molipden h6a tri 4 va h6a trj 6 vo-i axit
photphoric [(MoOz.4Mo03)zH3P04.4HzOJ. C6 gia thi!t cho rAng nxanh molipden" la
dung djch keo cua molipden h6a trj 5 va h6a trj 6.
Qua trinh khl1 Mo VI xu6ng Mo a cac hoa trj thi1p han tien hAnh trong moi truong
axit. Khi mOi trllang chua du axit thl ngay ca rnolipden t1,i" do ciing hi khu thAnh
mau "xanh molipden". Trang dung dich rudt mfJ-nb, rudt di da photphomolipdic khOng
hen, trong mai trllbng axit di da hoAn toan hi pha huy n!n mu6i cua axit
photphoric va molipdic. Vi v$.y dQ axit cua mOi truong nghia IA luQng axit trong dung
dich clin phai IA t6i uu d6 thAnh mau "xanh molipden" trung cua axit di da
photphomolipdic.
S1,i" khu molipden co th@' ti!n hanh bang thi!'c (II) c!orua, axit ascohic, hidrazin
sunfat va cac chilt khu khac. Cac chift khl1 khac nhau ali cho cac san phlim khl1 axit
di da khac nhau vii cling cho d cua phudng phap khac nhau. VI thanh
phlin cua phuc mAu nM.n dllQC tuy thuc vao d axit cua m6i truong, n6ng d cua
am6ni molipdat va dnh cha:t cua chift khu.
KhI1 molipden cua axit di da photphomolipdic hAng axit ascobic : Axit ascohic
C
6
H
g
0
6
co dnh khl1, dliu (1936) dUQc Ammon va Hinsberg dung d6 khu
molipden.
Sl1 khl1 molipden vii cac kim khac (Fe3+, Cu
Z
+) bang axit ascobic d1,ta trim
kha nang axit niiy cho electron theo so d6 :
C
6
H
g
0
6
- 2e - C
6
H
6
0
6
+ 2W Eo = +O,lBV
a. ascobic a.
ascobic
Axit ascobic Cling Iii chi1t khl1 nhung y!u han axit ascohic. The oxi h6a -
khu cua h(i ph\! thuQc viio dQ axit cua mOi trubng : UiU pH = 7 the nay bAng + O,IBV ;
con pH = 2 the nay bang -I-O,2BV.
N glioi ta da xac dinh dllQC rang, dung dich nUbc cua axit ascobic khi co m!llt axit
paratactaric C
4
H
6
0
6
.H
z
O se khl1 molipcten a thai phuc khOng dng den
lmonl rnolipdat du. Merphi vA Raili (1962) da. cho rang trong dung djch kali antimoan
;actrat mAu xanh dUQc thAnh rna khOng phAi dun n6ng. MAu vo-i thbi
89
'.
,
gian va tl thu(ln vbi nllng dQ photpho trong dung dich. nay bay 8U: d\lng
phuong phap cua Vanataba va Olsen (1965) cai d' xac dinh P trcing dtlt.
- Trtnh tlf, phdn tich : L.ft:y 5ml dung dich sau khi pM. hlly miu cho van blnb
dinh roue lOOml, pba loang bAng nubc edt 50ml. Trung hoa htqng &xit du bAng
NH
4
0H 10% vao tung giqt khi xu4t d\1c do co tQ,o thanh cAe hidroxit)
ti@'n hanh trung hoa thea a hay f3 - dinitrophenol khi chi thi C:6 mau yang.
Dung H
2
S0
4
10% lam mAt mau Yang cua chi thj hOl)c Him mAt d\lc cua dung <ijch.
tifp vao 4ml thu6c thll B, r6i thlim mtbc di!n vf,lch mue, hie gift y@n 10
phut mall hoim toaD (ho!),c co th dun sOi 10 phut da:y nhanh qua trlnh
tf,lo mau)' khi co P dung djch co mall xanh da trc'Ji vbi sac tim. Mau qua
24 gib. 86 hlip th\l phAn tit: cua dung djch phuc mau = 30000 tl;li bul1c s6ng
..1. = 725nm.
- H6a ch6t :
Thu6c thit A: Chudn bi dung dich H
2
S0
4
5N : R6t l40m1 H
2
S0
4
(d = 1,84)
vao binh thuy tinh ehju da. c6 san nul1e ca:t. Sau khi dung djch ngui, them
nuClC ctft dl1n 1 Ht va Mc dl1u dung dich.
Hba tan 12g amoni molipdat da. kl!t tinh trong 250 mi nul1e ca:t.
Hoa tan 0,2908g mu6i K(SbO)C
4
H
4
0
6
.O,5H
2
0 trong 100mi nudc cl1t.
ROt vao ca hai dung dich nily vilo 100mI H
2
S0
4
5N, khu!ly r6i dung nt1l1e c!lt
dua deh dung dich dl1n 2 Ht. Dung dtch d1,1ng trong 10 thuy tinh mau giu a ch6
t6i va ll;lnh.
Thu6c thu B : Hba tan 1,056g axit &Scobie trong 200ml thu6e thu A. Thu6c thu
nay khOng Mn vi din chUlin b; thu6c thit hang ngay.
Dung dich chuAn :
Dung dieh chuAn g6c P20S : CAn 0,191g KH
2
P0
4
tinh khil!t, hoa tan nuClC
cAt r6i djnh muc 1 Ht. Dung djch c6 O,lmg P
2
0
S
trong 1ml, d1,1ng trong binh
kin, gilt 0 eh6 t6i. DI1 IOl;li trlt: anh huong cua cac vi sinh v$.t, truClC khi 'dinh muc
len 1 Ht ngu:bi ta tMm van dung dich nay 10 ml H
2
S0
4
IN, 6 giot KMn04 O,lN
1 m1 toluen.
Da.y dung djch chuAn : Pha I08.ng dung dich chuAn g6e 10 hin ta dUQc dung djch
chua 0,01 mg P
2
0
s
/l ml.
La:y 5 blnh dinh muc lOami 1UQt eho vao 2, 4, 6, 8, 10 ml dung dich 0,01
mg P
2
0
s
/1 ml. hanh mau nhu d6i vbi dung dieh th{
- Thang danh gia :
Da:t ngheo P
Trung binh
Giau P
p,o, (%)
< 0,06
0,06 - 0,10
0,10
7. Xac djnh tOng s6 MnO trong dllt
Ham lUc;1ng tdng s6 MnO trong da:t dao dQng trong gibi hl;ln 0,06 - 0,27%. Trong
da:t mangan thubng gl\\p dubi dl;lng :
90
- Dl;lng mu6i hoa tan nhu MnC1
2
MnS0
4
Mn(N0
3
)2' Mn(HC0
3
)2" Mn(R
2
P0
4
)2
- Dl;lng h!p ph1,l trao ddi Mn2+,.
- khOng tan trong ,nuO'c : Mn
3
0
4
Mn
2
0
3
Mn0
2
MnC0
3
, Mn
3
(P0
4
)2'
- Dl;lng tham gia vAQ trong cae hQ'p ch!t huu co, trong cac tinh khoang.
Mangan dllQ'C oxi hoa trong Cac pH khac nhau
Ch!t oxi bOa Br
2
, H
2
0
2
(NH4)2S208
mOi trubng mOi trubng
trung tfnh
San phl(mpluln ling Mn0
2
.H,D
(NH
4
)2
S
208'
KI0
4
, NaBi0
3
mOi trui'nlg axit
Vi ham l11Q'ng mangan trong dtlt thub'ng nha han 1%, ng1tbi ta thub'ng dung phuong
phap so mau d xac dinh no. Thllbng hay dung nhtlt Ia phuong phap persunfat hay
periodat, Hai phuong phap nay dl,ia sl,t oxi hoa Mn
2
+ dn mangan hoa tri
7 trong mOi trubng axit.
Xac dinh mangan thea phuong phap persunfat. Amoni persunfat hay kali persunfat
se oxi hoa Mn
2
+ dn trong mOi truClng axit khi co ion Ag+ h1m xuc hic :
2Mn2+ + 5S 0
2
-
2 8
Ag+
+ 8R
2
0 - 2MnO;
nghia la Mn2+ - 5e _ Mn 7+
+ + 16H+
SI,t t{lO thanh MnO; chI x8y ra trong mOi trubng HN0
3
H
2
S0
4
, khOng xay
ra trong mOi trub'ng HCI vi khi do xay ra ph8n ung :
2Mn04" + lOCl- + 16R+ _ 2Mn
2
+ + + 8R
2
0
Khi oxi hoa Mn2+ co H
3
PO 4 ngAn can sl,i tl(lo thanh Mn02 va d
v"i sAt dtiCli d{lng ion phuc khOng mau [Fe(P04)2J3-.
86 hlip th\1 phAn tu ella dung djch maU E = 2300 t{li bubc song..1. = 525nm.
Djnh Bia dUQe tuAn theo khi n6ng d Mn duCli 200mg/lit.
Trinh ttl phdn tich : La:y 25ml djeh lqc sau khi tach Si0
2
cho VaG bat su r6i
chung kho Mp each thuy d cho Hel bay hoi ht. Dung 6ng mao quan d
th!m tibt kho trong bAng dung dich HN0
3
dl}c. Dl}t hat su bp
cach thuy va l{li chung khO. Qua trlnh xu Ii nay ll}p di l{li it nh!t la 3
dAm bao duc5i ht cr. xu Ii pht!n khO trong bat su Mng HN0
3
khOng nhung
d tach cr ma con oxi hoa nhung chtlt khu nhti Fe
2
+ hay mt chin nao khac can
tro: sl,t oxi hoa mangan.
Sau khi xu Ii pht!n khO bAng HN0
3
tMm VaG trong M.t su 25m! dung dich H
2
S0
4
5%, 1ml H
3
P0
4
d kt sAt ba dubi d{lng phuc va d 6n dinh mau MnO;.
tiep 2ml dung dich AgN0
3
1 %. bat su bAng kinh d6ng h6 va giu Mp cach
thuy soi 30 phtit dd mu6i tan hoan toAn va ket tua nhung vt cr neu chung
chua dUQc tach hoan toan khi xu Ii ph4n khO bAng HN0
3
.
91
D6ng thbi rda Mft Cl-, thttbng co trong giliy lQc do sl,i ha:p ph\l HCI tu kh6ng
khi, trong giily lQc bang xanh bang dung dich H
2
S0
4
5% nong, bang cach cho gia:y
lQc l!n phiiu va dd day dung djch axit ba Hin ; hang dung djch rtta va bo di.
L9C dung dich qua gia:y lQc bAng xanh n6i djch lQc dUQc hang trong c6c
150ml, da dUQc rda sf,lch vAi lin bang nudc ca:t. dung dich lQc bj d\lc thi lQc If,li
phl'in dung dich nAy. Sau khi lQc xong, rita bat su v{t giily lQc 3 - 4 Ian bang dung
djch H
2
S0
4
5% nong. dch cua dung djch hk nAy clin kh6ng qua 40ml di! sau
nay co th@' dinh muc trong blnh 50ml mAu cua dung djch nhf,lt.
TMm vAo dung djch 2 - 3g tinh amoni kali persunfat, lac deu c6c va
cac l!n tr!n Dun sOi vA giu sOi 2 - 3 phdt, lily ra de neu
dung dich khOng co mAu dm mA IA mau do chung to mOi truCtng chua dam bao
axit de oxi hoa Mn
2
+ MnO; khi d6 can phai th6m vAi giQt H
2
S0
4
d$C vao.
Lac dung djch, 0,5g atrioni persunfat, dun sOi dung djch 2 - 3 phut de oxi
hoa hoan toAn Mn2+ vA de pha huy IUQng persunfat con du.
Thy thuc vao mau sAc cua dung djch c6 the chuyen mau vao blnh djnh mac
50ml lOOmI. Dung nudc cilt rita c6c mt,hai llin sau do dung nudc cilt djnh
muc den vf,lch muc. LAc deu r6i do d quang. Dung djch so sanh la H
2
S0
4
5%.
Tlnh ktt qua: D-l,1a theo dubng chulin dnh ham lu<)ng MnO trong mAu pM.n dch.
H6a eMit :
HN0
3
d$c (d = 1,4) : khOng co Cl-.
H
2
S0
4
(d = 1,84) : kh6ng co ce, thu bang cach Il!y khoimg 1ml axit, them
vao lOml nuoc eilt, lam If,lnh d phbng, tMm 2m! HN0
3
1 : 10 sau do
them 1ml AgN0
3
1%, khuily deu.
H
2
S0
4
5%.
H
3
P0
4
d$c (d = 1,7).
AgN0
3
1% .
. Am6ni persunfat (NH4)2S20g tinh khiet hoa hQc.
Dung dich chUAn MnO : cAn 0,2228g KMn04 tinh khiet hoa hQc cho vao trong
c6e va hoa tan trong 150 - 200ml dung KzS04 5%. Them vao dung djch nay
___ __
__
djnh mde 1 lit va them H
2
S0
4
5% den vf,lch mde. LAc dung djch. Dung djch
chua O,lmg MnO trong 1mL
- Thang chuan: La:y 5 blnh djnh mdc 100ml, cho vao cae blnh cac the deh
dung djch chua':n voi lUQng 0,05 ; 0,1 ; 0,2 ; 0,6 ; 1,0mg MnO. hanh mau
dung djch nhu d6i voi mAu pha.n deh.
8. Xlic djnh tOng .6 CaO trong dAt
Ham luc;mg CaO trong dlit dao dQ,ng'trong khoang 0,70 - 9,28%. SI,1 pha.n b6 cua
canxi theo phAu da:t tuy thuc vao hAm lu<)ng caebonat va da me tf,lO thanh dlit.
92
Trong cac dl1t khOng cacbonat, ham hlQng canxi a U:ng tr@n thubng Ibn han so v6i
Mng du6i.
Trong dat, canxi co th@' a trong cac mu6i nhu : clorua, sunfat, bicabonat, hoi,tc a
do!.lng dolomit CaCO
y
MgC0
3
. Canxi tham gia trong tinh th@' khoang va d
trao d6i.
Dt1 dc djnh canxi, nay ngubi ta hay su dt,mg phuong phap complexon vCli
chi thj murexit, fluorexon, Patton Reeder, cromogen den ... , hay dung nhat Ia chi thj
murexit.
a) Phuong phap eomplexon xlie dtnh eanxi. Phuong phap dl,l'a tr@n kha nang trilon
B k"t hQp v6i canxi, da lien vai murexit, thanh phuc tan kh6ng mau va gild
ph6ng chi thj a do!.lng tl,t do :
Ca-murexit + H
z
y2-
=
CaYZ- + 2W + murexit
mau h6ng khOng mau khOng mau mau tim
St,f pM. huy hqp cha:t phdc cua murexit v{:li canxi xAy ra a pH ;;.. 12,5. Vi elin
them van dung djch ph!\n tIeh dung djch KOH hay NaOH 20% dung lam dung dich
Magie kh6ng vbi murexit thanh hQp cftat mau ben nhung khi ham hJqng
MgZ+ 16n han 3mg trong 100mI dung djch nam d dubi do!.lng kllt tua Mg(OH)z hlip
phi! chi thj lam eho chuyen mau eua chI thi tra n@n khd khan.
- Trinh tt! phdn tich : Lay 25 - 50ml dung djch sau khi xac djnh t6ng l11gng
oxit hoa trj 3, cho van blnh tam giac 250ml, ham luQng Ca
z
+ trong ma.u clin pha.i
khOng qua 10mg. Thlim van ngu thliy cA:n thit, 2 - 3 gi9t NazS 1% va 1 - 2 ml
dung dich hidroxylamin 5%, khuay deu. TMm nubc ca:t dn the tIch 100mI, them 10
- 15ml NaOH hay KOH 20% de dllQC pH ;;.. 12,5. Lac deu dung djeh r6i them 30
- 50 mg murexit, dung dich hie nay co mau h6ng. Dung trilon B O,OlM chua:n d!!n
khi dung dich cd mau tim hoa ca.
- Tinh kt qua :
V.T
CaO
100
CaO (%) =
a
V : 86 ml trilon B dung de chulin d.
a : so gam da:t tuang dng v6i the tIch dung djch h1y de ehua":n d.
TCaO : d chua":n cua trilon B thea CaO ; khi trilon B la O,OlM thi TCaO = 0,000560Bg
- H6a eMit:
TrilOD B O,OlM.
Murexit CgHgN606.HZO O,25g murexit trn deu v{H 25g NaCI, gilt trong 19 mau,
nut nham.
b) Chuan dt> eanxi thea eM tht fluorexon. Fluorexon hay canxein dUQc xem la chI
thj t6t d6i vOi canxi. Diem cua chi thi la dbi hoi mOi trU'bng kiem han so
v6j murexit va dung KOH de mOi trltbng, vi chi thj thubng dUQc trl}n cung
vbi mudi kali.
93
- Trinh tl! phdn tl ch : lAy 25 - 50ml dung sau khi xac dinh tdng hll;1ng
oxit h6a trj 3 cho vao binh tam giac 250m!.
TMm vao, nl!u tha:y clin thil!t, 2 - 3 giqt dung 1% va 1 - 2 mi dung
djch hidroxylamin 5% khua:y ddu. TMm Dll6'c c4t thl tich lOOml. Thlim til!p 10
- I5mI KOH 20% dl dUI;1C pH = 11,5 - 13,2. Gho van 30 - 50mg h6n hQ'p chI
fluorexon va KCl ho$.C KN0
3
(1 : 100). LI1c ddu, dung dich cd mau h6ng anh huy-nh
quang ll:lc. Chua':n dt') bAng trilon B O,OIM tAt anh h,IC huynh quang.
- Tinh kl!t qua nhu phuong phap dung chI tht murexit.
9. Xac djnb tong sli MgO trong d4t
Ham lUQng MgO trong da:t nam trong khoAng 0,50 dl!n 2,30%. Gi6ng nhu cac kim
khac, trong den magie c6 tM' t6n t@i lJ mu6i tan hoi;tc khOng tan, tham
gia van cac tinh thl khoang va 0 h4p phl:l - trao ddi.
Ham lUQng magie trong da:t noi chung du cung ca:p cho nhu cltu dinh duang cua
cAy tr6ng, nhung trong da:t cat thUbng, hay thil!u magie. Khi d6 cAy c6
htQng la.
Dl xac magie Mng s6 trong da:t, nay ngubi ta dung phuong phap
complexon.
a) Phuong phiLp complexon xac dinh magie. Cromogen den (hay Eriocrom T den,
ET.OO) tac dl:lng vC,i magie (cung nhu canxi) thanh mt hl;1p cha:t co mau do nho.
Khi cho trilon B vao dung dich nay, magie (cling nhu canxi) sf! phl1c Min v6'i
trilon B va giAi ph6ng ra chI thi lJ t\1 do cd maU xanh nu{rc hiln.
Mgind- + H,Y'" MgY'- + 2W + ind'-
do nho khOng mau xanh nuc'c bien
8\1 dd'i maU cua phl1C gifta cromogen den va magie xAy ra trong mOi trubng
(pH = 10) vl cAn tMm vao dung dich h6n hQp d(!m NH
4
Cl + NH
4
0H de dUQC
pH nay.
Ham h.tQng magie tdng s6 duQ'c xac djnh trong dung dich sau khi tach Si0
2
va
cac oxit h6a trj 3. Ion Cu
2
+ (du 1A vl!t) cong can trlJ phep xac djnh VI v$.y cn thlim
NRzS dl k@'t tua Cu
2
+ du{ri CuS hO$c th@m natri dietyldithiocacbamat dl
phl1c vC,i d6ng. Trang mOi trubng kMm, mangan k@'t tua du6'i hidroxit r6i
chuyen thanh kl!t tua dioxit c6 tfnh oxi h6a va pha huy mau cua chI thi, de tru
Anh huang nay cAn tMm hidroxylamin hO$c hidrazinsunfat van trong dung dich.
Ph uong phap complexon xac djnh magie c6 the ti@'n hAnh theo hai cach :
- Chua':n dtj tn,1c til!p trong cung mtjt miu vd'i canxi.
- Theo s6 k@'t qua chuc1n d tdng ht(;mg canxi va magie theo chi thj cromogen
den va chua':n canxi theo murexit.
b) X6.c dink trl!c titp magie : Pha huy mUrexit trong dung dich sau khi dA xac
dinh canxi bAng HCl Ioang (1 : 1). Di1 khOng dung du axit, ngUbi ta cho vao trong
dung dtch mt mi@'ng nho gi4y chI thi cOng gO do r6i tham tling giQt axit van
94
khi mAu cua chi thj sang mAu xanh tim. DI1 tAng t6c dQ. pha huy murexit
co tM' dun dung djch d 40 - 50C.
Sau khi dung dich mlit mAu, tMm vao dung djch h6n hl;1p NH
4
CI + NH
4
0H
dn khi chi thj cOng gO do sang mAu do. Khi do pH cua dung djch bAng 5,2.
TMm 20ml h6n hq:p dAm baa mOi trub'ng tudng ang VCli pH = 10.
TMm vao dung djch 30 - 50mg cromogen den, dung trUon B O,OlM dl!n khi mau
dung dich tit do nho sang xanh nuClc thl dung.
- Tinh ket qud
V. T
MgO
.100
MgO{%)
a
V 86 ml .triion B dung chua:n dO.
a s6 gam dlit tUdng ang vCli tich dung djch lliy chuin d.
T MgO ::: 0,0004032g
- H6a eMit :
HCI loang (1 : 1).
Giliy chi thl cOng gO do.
Dung dich NH
4
Cl + NH
4
0H (pH = 10) : hoa tan 25g NH
4
CI trong 100mI
nutrc, tMm 200ml NH
4
0H 20% sau do tMm nutrc cl1t thAnh 1 Ht.
Cromogen den: 0,25g chI thj trOn vtri 25g NaCl. c6 dung dutri
dung djch : 0,2g chI thj bOa tan trong 20mI dung djch (pH = 10) r6i tMm
etanol dlfn 100mI. Giit trong IQ t6i. Dung djch dung duq:c trong 10 - 12 ngAy.
c) Xac dinh magie thea 86. Lliy 25 - 50ml (bAng th@" ti'ch 14y d@" xac djnh
eanxi) dung djch sau khi tach Si0
2
va cae oxit h6a trj 3 cho vAG blnh tam giac
250ml. vao 2-3 giQt dung djch Na
2
S 1% va 1-2mI dung djch hidroxylamin
clorua 5%, lac nuClc ca:t dn th@" ti'ch 100mI.
Them 10ml dung dieh pH = 10, Me eho vAG dung djeh 30 - 50mg chI
thj eromogen den, Mc r6i dung trilon B O,OlM chua:n den khi mau dung dich
tu do sang xanh nutre bi@"n.
L!1y th deh trilon B da t6n tnt di th.1 deh trilon B dung chuin d canxi,
chung ta duq:e tM' dch trilon B dung chua:n d magie.
d) Phuong ph6p complexon xac dinh eanxi, magie khi c6 mq,t sat (III) ua nh6m.
Phtldng phap d1,ia s1,i che ion Felt va Al3+ bAng trietanolamin dubi d/ilng hl;1p
chlit phac hoa tan, cac phac nay se khOng cAn tro dung complexon xac dinh
Ca
2
+ vA Mg2+.
Tien hilnh xac djnh trong 2 phn dung dich. Mot phn xac dinh canxi thea chi
thj murexit, mot ph an xac djnh t6ng s6 canxi va magie thea chi thi metylthi
mol xanh hay thimol phtalecxon blJi vi phac cua Fe
3
+ va trietanolamin pha huy
chi thj cromogen den.
Phuong phap c6 th6 stl d\1Dg trong phAn tfch t6ng s6 cllng nhu trong cae tntb'ng
hQp khi sAt vA nh6m cAn tra xae djnh canxi va magie bAng phudng phap complexon.
95
- Xac dtnh canxi. La:y 10ml dung dich sau khi tach Si0
2
.nH
2
0 cho vl:lo binh tam
giac 250mI. Them tung giQt NaOH 10% vao dn khi xua:t d1,1c, sau do vAi
giQt HCI 10% de haa tan tua (d\lc).
m:lbc cltt the dch 100ml r6i rot vAo 5 - l5ml trietanolamin (1 : 1
1 : 3, (tuy thuc vAo ham htQng sAt), Mc gill vai phut r6i them 10ml NaOH
10%, them murexit r6i dung trilon B O,OlM de chun dn khi chi thi d6i mau.
- Xac dinh t6ng luqng canxi va magie. La:y 10ml dung djch IQc sau khi tach
Si0
2
.nH
2
0 cho vao blnh tam giac 250ml r6i trung hba ba.ng NaOH 10% dn khi xu!it
__
dn 100mi. Them vao dung djch h:lQng trietanolamin ba.ng IU<;1ng da them khi xac
djnh canxi, lac r6i gift yen 1 - 2 phut. Them 10ml dung djch +
NH
4
0H, lac deu, sau do them vao chi thj metylthimol xanh hay thimolphtalecxon.
Lac dung djch r6i dung trilon B O,OlM dn khi mau cua dung djch thay deli.
- rinh qua,' Kt qua dUQc tInh tuong tlj nhu cac phuong phap da neu tren.
- Haa chat,'
NaOH 10%.
HCI 10%.
Trietanolamin C
6
H
1S
0
3
N pha loang ba.ng nu6"c theo tl 1 1 hay cac tl
khac. Dung djch nu6"c co tInh
Murexit
NH
4
CI + NH
4
0H.
Metylthimol xanh : Dung dich nuC1c kh8ng Mn vI dung dubi kho bang
each trn 0,25g chi thi vC1i 25g KN0
3
tinh khit hoa hQc. H6n hqp duqc gill trong
IQ thuy tinh mAu, nut nham.
- Chu thlch :
Khi ham IUQng mangan cao, phllc gifta Mn (II) vbi trietanolamin co mAu xanh la
cay. Trong truong hQp nay cAn phai them mOt lUQng Ibn hidroxylamin. Khi co
mt IUQng Ibn d6ng, phllc cua Cu (II) vC1i trietanolamin co mau xanh nubc De
pha huy phllc nay, ngttCJi ta them tung giQt axit thiogluconic dn khi dung djch mat
mau, them du 1 - 2 giQt nlla.
10. Xac dinh tOng s6 luu huynh trong d4t
Ham iUc;Jng luu hU,Ynh trong da:t dao dting trong khoAng 0,01 - 0,66% S03' S1,I'
dch lily luu huynh trong dltt 11\ do vang tuAn hoan sinh h9C cua nguyen t6 nay.
Trong d!it thubng nhllng hc;lP chilt khoang clla luu hU,Ynh nhu thl;lch cao
CaS0
4
2H
2
0 ; a ml).n thuong co tenardit Na
Z
S0
4
; mirabilit Na
2
S0
4
.10H
2
0, kizerit
MgS0
4
.H
z
O. Trang d.ft h1y thubng g*p pirit va marcazit FeS
z
. Trong d.ft phEm,
hay gl).p luu huynh dUC1i dl;lng pirit vA cac sunfat sa.t, nhOm. De xac dinh luu huynh
trong diit, ngoai phuong phap tI'Qng luqng ngt:ibi ta cO tM' dung phuong phap complexon
hol).c phuong phap dung bari cromat (theo Xlap)
96
Phuong phap complexon xac dinh luu huynh duoi d(J-ng sunfat. D(!, xac dinh sunfat
bang phuong phap complexon nglibi ta dung du Ba
z
+ kt tua SOr :
Ba2+ + SOr = BaS0
4
Sau do dung trilon B chua':n dt') IUl;1ng Ba
z
+ con du
Ba
z
+ + HzYz- = BaYz- + 2H+
Complexonat bari co dQ tha:p (pK = 7,8). Vi v$,y chua':n dO Ba
z
+ theo chi
thi cromogen den, trong dung dich c4n phlli co ion magie, ion nay v6:i complexon
III thanh phuc Mn hon (pK = 8,7). Sl1 chuy(!'n mAu cua dung dich xay ra khi toan
bi) Mi+ trong phuc cua magie v{:li cromogen den da. lil!n voi trilon B.
Trinh tl/- phan tich .- La:y 50 - 100 ml dung dich IQc sau khi da. tach SAt, nhOm
cho vao blnh tam giac 250 ml.
Thl!m nuac dn dch 100ml va tMm vao mQt manh nh6 c6ng g6 d6 r6i dung
axit HCI (1 : 1) axit hoa dn khi chi thi co mau dm xanh (pH = 3,0).
Dun nang dung djch s6i r6i tMm vao 10mI h6n hl;1p BaCl
z
+ MgCl
z
, Mc
r6i gift yl!n 1 - 2 gib yl!n qua dl!m. KMng lqc k@"t tUa BaSo
4
, tMm vAo dung
dich 2 - 3 giQt dung dich NazS 1%, 1 - 2 ml hidroxylamin c10rua 5% va trung bOa
bang tung giQt NH
4
0H 10% dn khi chl thi chuyn sang mau d6 (pH = 5,2).
TMm 10mi h6n hl;1p NH
4
Cl + NH
4
0H (pH = 10), chI thi cromogen den,
hic dung dich r6i dung trilon B O,OlM chua':n khi mau cua chi thi thay d6i.
o cu6i cua qua tnnh chu4n dQ cAn tMm vAo mt')t IUQng vua phAi chi thj va
dung dich
Cung lay mt')t thg dch dung dich IQc sau khi da. tach sAt vA nh6m nhu dg
chucin di) lUQng Ca
z
+ + Mi+ co trong ma.u.
D6ng thai lay 10ml hOn hQp BaCl
z
+ MgCl
z
cho vao bl.nh tam giac 250ml tMm
nuClc dn 100ml, tMm 10ml hOn hQP NH
4
Cl + NH
4
0H (pH = 10), chI thi cromogen
den r6i dung trilon B O,OIM chua':n dO d@"n khi d6i mau chI thi.
T.inh ket qua ;
[V, - (V, - V,)JTso'- 100
(%) = 4
a
V I : dch trilon B dung dg chua:n dQ h6n hQp BaCl
z
+ MgCl
z
V z' V 3 : thg deb trilon B dung dg ebua:n dQ mAu pM.n deb va Mng luqng Ca
z
+ + Mg2+
co trong mAu phAn dch.
a : s6 gam dat tUCfng ung voi thg dch dung dich l:y dg chua':n d\'}.
Tsd- dt') chua:n cua trilon B theo sunfat, khi n6ng d trilon B IA O,OlM thl. gia

tri nay Is O,0009606g.
H6a chlit .-
Hell, I.
Giay chi thi cOng g6 d6.
7 PPPTe 97
HOn hQp kl1t tua BaCl
2
+ MgCl2 : Hba tan 2,44g BaC1
2
,2H
2
0 trong 1 tit nu(Jc ct,
dU,QCf dich BaCl
2
O,OIM, '
Hoa tan 2,03g MgC1
2
,6H
2
0 trong 1 lIt nu'(Jc c(t, dUQc dung dich MgC12 O,OIM,
TrOn ldn 2 dung djch nay vbi dch bAng nhau.
Dung dich Na
2
S.9H
2
0 1%. Dung dich dUQc gift kh6ng qua 5 ngay, c6 the thay
bAng natri dietyldithiocarbaminat 0,1%, dung 1 ml dung dich nay.
Hidroxylamin clorua 5%,
NH,OH 10%.
HOn hQp NH
4
Cl + NH
4
0H.
Chi thi cromogen den.
11. Xac dinh tdng .6 K
2
0 vii Na20 trong dllt
Ham lu'Qng t6ng st'S cua cac kim IOQ-i trong dd:t khOng lCJn him, dao dOng
trong khoang 1,29 - 2,35%, Na
2
0 : 0,58 - 1,88%. Tru da:t m$,n, ha:u hl1t cac lo:;ti dd:t
c6 ham hl'Qng cao hOn
Kali va natri tham gia vao trong thanh pha:n cua fenspat va cac khoang khac, chi
mOt phan nh6 la a trao d6i.
De chuyen cac kim IO:;li trong cac khoang silicat va alumino sHicat sang d:;tng
dung djch, nay dung phd bil1n phuong pM.p xli Ii mAu dat bang axit HF hO$c
bang h6n hQp NH
4
Cl + CaC0
3
, thea Smit), X8.c dinh cac kim lo:;ti trong dung
djch bang phuong phap quang ngQn Ilia.
a) Pha huy dut bang axit HF, S1,1" phAn huy silieat bang axit HF xay ra nhu sau :
. 6Si0
2
+ 32HF = 6SiF
4
+ 2KF + 2AlF3 + 16H
2
0
SiF
4
la hQp chtlt d@; bay hai, khi chung dung dich SiF
4
se thoat ra dubi khL
Khi c6 m$t H
2
S0
4
cac kim IOQ-i dubi dlilng mut'Si florua se chuyen sang sun fat
2KF + H,SO, K,SO, + 2HF
2A1F2 + 2H,SO, Al
2
(SO,), + 6HF
Nhu axit sunfuric dam bao d:y hoan toan florua ra kh6i dung dich.
- Tr'inh tzt phan tich: CAn 0,5g dd:t dti mjn cho vao cben piatin, cho vao
Iml ml'C1c clt, c6 kh6 sau dd cho cben vao 10 nung 1,5 - 2 gib a d 400 -
450C de d6t chay chtlt hftu co. ngui chen, cho vao Iml mtC1c cc1t, 1ml H
2
S0
4
d$c lAc Cho chen vao trong tu ht'St r6i tMm vao 15ml HF. Phai h{!t suc c!ln
vi h6n hQp s6i m:;lnh, nlin di gAng tay cao su va klnh bao h. Dun trong to.
h6t de phAn giili khoang vA tach SiF
4
, chung dung djch dl1n khi xuat
khl S03 j khOng nlin dun mlilnh de tranh tuc;mg ban cac chat trong chen ra
ngoai. Lay pha":n kh6 trong chen ra de ngui r6i tMm vao trong chen 10mI HF
vA chung kh6 dung dich. Sau khi cO cd the tang d cua di(in de tach
h{!t HF va khi S03' Hoa tan pha":n khO trong cben bang 5ml Hel (1 : 1), chen
bang kinh d6ng h6 va dun trlin bl1p 10 - 15 phlit, tMm vao dAy 10 - 15ml
98
mi(;c cl:t nong vA h}c dung dich qua gi4y 19C bAng trAng vAo blnh dtnh muc 100ml.
Rua cl)n va giAy IQC vai IAn, hung dung dieh vAo blnh dinh mue noi nguQi
r6i djnh roue d@'n muc. Dung djch dung :r.ac dinh Kz0 va N 120 ba.ng quang
k ngQn Iua.
- H6a chat:
HF 40% tinh khit d@' phAn deb.
H
2
S0
4
d"" (d 1,84).
b) Pha hity ddt bang kit hC!P voi HCI0
4
. Phuong phAp nay khOng phAn
huy tri(!t ba.ng hai phu:ong phap nhung cd tAng hi(!u Itjc phAn huy ba.ng
cach ngAm da:t sau khi da. pha huy va I@Jn th(f dch 100ml trong thbi gian 4
ngay. Qua tnnh pha huy mau nhanh vA dan gian, qua phAn dch thu du:{,"Jc cung
kha t6t nlin nha cuu da:t a Vi(!t Nam da. dt1 nghj dung phu:ong phap
nay d(f xac dinh kali tOng s6 trong da:t.
Trinh tlj ph4n tich : CAn Igam da:t da. nghit1n nha cbo vao binh Kendan hol)c
blnb tam giac 100mI. Cho vao blnh 5ml nu:Oc ca:t, tip do 5mI H
2
S0
4
dl)c, blnh
bang mQt chic pUu nba.
Dun sOi den khi ngitng thoat khoi 11Iy ra d@' nguQi r6i cho vao 4 giQt HCl0
4
70% r6i tiep t\lC dun cho d!!n khi C$.n trang (nu chua trang thl tMm 2 - 3
giQt HCI0
4
70% va tiep t\lC dun tMm).
Chuyli"n toan bQ sang blnh dinh muc 100mI, trang blnh Kendan, d{,"Ji nguQi
tbi nU:(;c ca:t den Dao dt1u vAi I'n va lAng trong 4 ngay. La:y dung
dich xac dtnh K, Na bAng phu:ong phap quang k ngQn IUa. Dung dich c6 th@' dung
d@' xac dinh P tOng s6.
c) Pha thang chudn di xac dinh kali, natri M.ng quang kl ng(m lua
- Dung chu!in g6c :
CAn chlnh xac 1,584g KCl (hOI)C 1,886g NaC!) tinh khit da. sa:y kho a 100 -
105q den kh6i IU:Qng khOng dOi hoa tan trong blnh dinh muc 1 1ft r6i dung nu(;c
ctit djnh muc den 1 lIt. Dung dich c6 n6ng dQ Img !S0/mi (hol)c 1 mg Na
2
0/mI).
- Thang chun khi pha. buy mAu ba.ng cae phuong pbap khac nbau :
+ Pha. huy mau bAng HF + H
2
S0
4
: L(y 5 blnh djnh muc 100ml, cho vao m6i
blnh 5 mi HCI (1 : 1) va cac th tfch dung dich g6c tuong ung Ia 0 ; 5 ; 10 ; 15 ;
20 ml r6i thl!m nu(;c cllt den 100ml.
+ Pha huy miu bAng (NH4)2C03 + CaC0
3
: Lily 5 blnh dinh muc 100mI, cho vao
m6i blnh 10mI (NH4)2C03 10% vA cac th dch dung dich chUn g6c tuong ung Ia :
o ; 2,5 ; 5,0 ; 7,5 ; 10m} r6i tMm nu(;c cit 100mI.
+ Pha huy miu bAng H
2
S0
4
+ HCI0
4
: La:y 6 blnh djnh muc 100ml, cho vilo m6i
blnh 15 ml H
2
S0
4
(1 : 3) va cac the' dch dung djcb chua::n g6c tuong ung : 0 ; 2 ;
5 ; 10 ; 20 ; 30 mi r6i nu(;c cit den v,ch muc.
99
Chlrllng 7
xAc D!NH cAc CHAT DINH DUONG DE TIEU
TRONG DAT
1. Xilc djnh nit<! de tieu
Trang dl1t nita (dl;lm) t6n chu a dQ.ng N - huu 00. Thy nhi@n cAy tr6ng
chi SIl d\lDg chung d1.1C;i N - khoang (NH: ' NO; ). DAy Ie. nita ti@u tr\1c
tiep nhttng thuClng cO ham hrQng nh6 trong da:t ; NH: chiem uu tM" hOn NO; trong
dtlt ng$.p mtbc, con NO; ll;li nhil1u hon lJ dlit khO co qua trlnh oxi h6a m(lnh. Do
ham 111'1ng amOn (NH;) va nitrat (NO;) thlip va luOn bien dQng, h,ti thl1bng xuyen
duc;lc b6 sung do qua trlnh khoang hoa cae chllt hUll cd nen tren th\iC M kt qua
pM.n deh NH; , NO; khOng phAn snh do kha nAng cung clip N - tiell eua
dlit. Vi v$.y nito dli tieu trong da:t con dUQc dlinh gili th6ng qua N - thuy phAn.
Chiurin va. Cononova coi nito thuy phAn dl.1<;1C tach ra kh6i dlit dubi tac dl,lDg cua
H
2
S0
4
O,5N con Cornfild cho d6 11\ d$ng nita hi phAn gUti Mi NaOH IN.
a) Xac dtnh nito thuy phlin thea phuong phap Chiurin-Cononova
- li phuong phap .' Nita thuy phAn dllQC rut dl16'i tac dl,mg cua
H
2
S0
4
0,5N, g6m N0
3
' NO
z
' NH: va N- hUll co phAn huy. N0
3
va NO
z
dll(1e
khu NHt nhb cha:t XllC tac Fe vA Zn :
H
2
S0
4
+ Fe _2W + FeS0
4
HzS04 + Zn - 2W + ZnS0
4
HN0
3
+ 2W - HN0
2
+ H
2
0
HN0
2
+ 6W - NH3 + 2H
2
0
2NH, + H,SO 4 - (NH
4
),SO 4
N - hUll co dU:c;le giAi phong ra nhb qua trlnh oxi hoa philn giAi chung du6'i tac
dl,mg eua H
2
S0
4
vA KzCr
2
0
7
.
Sau khi cAc N ;NH: ' (NH4h S04 ' dung phuong phap Kendan
cc1t nita nhu xac dinh N - t6ng s6.
, h'
- Trmh tit p lin tlch :
Lily 20 gam da:t kho khOng kh{ da. qua rAy lmm lAc v6'i 100mi H
2
S0
4
O,5N
trong 3 phlit trong blnh tam gilic 250mL
Dg ylin qua dlim (16 - 18 gib) r6i loco
100
Lc1y 25ml dich lQc vAo blnh tam giac lOOml (chiu
Cha vAa 0,5 gam bQt klim r6i dun cho tan dg nguQi.
Cho 5 ml H
2
S0
4
dun d@"n khi co k.hoi trAng vA dung dich cd mAu nAu.
Cho vao 2,5ml KzCr
2
0
7
10%, d6t 10 phut luc nay dung dich co mau xanh
luc (Cr3+).
Chuyt;n toan bO dung dich sang blnh ca:t nita Kendan va lam nh1.1 d(t nita Mng
86.
Blnh hAp ph1,l : 20ml H
3
B0
3
4% + 3 giQt chi thi mllu bromocresol xanh - metyl
do (hoi;tc chi thj mau TasirO)
- Tinh kit qua:
N-thuy phOn (mg/100g
V.N.14.K
w
V : s6 ml HCI (hoi;tc H
2
S0
4
) tiliu chulln dung chuA:n dO.
N : n6ng dt) dllang htQng Clla HCI (thubng dung 0,02N).
W : kh6i IUQng da:t phAn tich (20g).
100
K : M s6 pha loang (25 = 4).
Rut gQn cOng thuc :
N" V5,6
. 100
Nlfu N
tC
> 6mg I 100g dAt III gUm 4-6 mg nita I 100g da:t ia trung blnh va
< 4 mg nita /100g dllt la ngheo.
- Hoa chfit :
H
2
S0
4
0,5N : 14ml H
2
S0
4
(d = 1,84) pha thllnh 1000ml.
BOt kern : trt)n 9 ph.tn bOt vbi 1 ph.tn bOt sAt.
H
3
B0
3
4% 40 gam H
3
B0
3
pha thanh 1000ml.
K
2
Cr
2
0
7
10% : 10 gam KzCr
2
0
7
pha thAnh 100m!.
HCI 0,02N ti(!u
_ NaOH 40% : 40 gam NaOH pha thanh 100ml.
b) XiLc dinh nito bi NaOH IN phdn gidi theo phuong philp Cornfild
- li phuong philp: Phuong pha.p Cornfild xac dtnh nita dA ti(!u
NH: va mOt pha'.n N - hUll cd dli phAn giai do NaOH IN. Trong mOi tru:bng
NH3 giai phong dUQc hlip ph1,l bl1i H
3
B0
3
(hay H
2
S0
4
IOAng chuin) trong dia
ConvAy. Dung axit chm1:n lUQng 4lo thAnh.
- Trinh tit ph4n ti ch :
2 gam da:t qua rAy lmm cho vao dIa IOn.
2ml H
3
B0
3
2% va I giQt chi thi 'l'asirO l:J chen nho.
Cho vao dIa lCln 5ml NaOH IN. kin nhanh cben ConvAy.
Lang nhl? cho NaOH Ian vao da:t. ylin 40-42 gib trong tu a:m 28C.
Chuin dung dich H
3
B0
3
trong chen nho bi\ng H
2
S0
4
O,OlN chun.
101
- Tinh kIt qua,'
/100
V .
N
tf
(mg g diU) = - W Rut gQn N
tf
= V.7 (mg/l00g
- H6a ch6t :
H
3
B0
3
2% : 2g H
3
B0
3
hoa tan 100mI.
NaOH IN : 4g NaOH pha 100ml.
H
2
S0
4
O,OlN chun.
Chi thi 'fasirO (can g9i 10. Groac, Andensen, Jensen) 0,05g metilen xanh hoa
bang 5ml nuC1c cd:t, cho vao 100ml c6n va hoa tMm 0,15g metyl do quy cho tan
r6i chtla trong 19 mau t6i.
c) Xac dinh nita di dq.ng amon (NH:) theo phuang phap 80 ma.u
NH: trong da:t t6n tl;\i ml)t pha:n a dl;\ng bOa tan trong dung djch dl1:t, pha:n Um
chung d dl;\ng trao dOi, do phai dung dung. dich mu6i trao dOi. Ml)t khac NH:
d@; bi bien dOi thanh cac dl;\ng khac (NO;), xac dinh NH: citn phai pha.n dch
ngay trong mAu da:t tudi mOi la:y
- Ii phuong phap. NH: dUQc chiet rut ra tit dl1t bang dung dich mu6i
thich hQp (KCl O,lN) tac d1,1.ng vOi thu6c khit: Netle (Nessler) trong mOi trubng
tl;\O phtlc chAt mau yang :
NH: + 2IS(HgI
4
) + 4KOH = NHzHgzIO + 7KI + 3H
z
O + K+
DI) d(lrn nhl;\t cua mau tl thuQ.n vOi lUQng NH: cO trong dung dich. GiOi
+ +
hrim n6ng d so mau NH4 Is 0,002 mg/ml. 0 n6ng d(l NH4 cao se xua:t
kt tua anh huang den kt qua so Ml)t khac
cae ion Ca
2
+, Mgz+ khi co ml)t Netle gAy d1,lc dung dich c'n phAi IOl;\i
tru chung bAng mu6i Seignetle (natri kali tatrat).
Ch4t chiet rut NH: co tM' dung KCI, NaCl hOI)C CH
3
COONa
- Trinh tl/. phtln tich :
109 da:t tudi lAc vOi 100mI KCI O,lN trong blnh tam giAc 250ml trong 5 phut
r6i dd yt!n 1 gib' (co the' qua khi do phai cho 5 giQt toluen ngAn cac
qua trlnh sinh hQc), sau do 19C, r6i lily 5ml dich 19C van blnh dinh muc 25ml
(hJQng dich 19C co thd lily 10, 20ml ph\! thul)c IUQng NH:).
Th(!m 1ml dung djch Seignetle 50%, 1ml dung dich Netle r6i dinh mtlc
den vl;\ch.
So mau tr(!n may hol)c vOj thang mAu ti(!u chun trong vong 1 gib.
102
- Tinh kAt qua:
NH: (mgllOOg dt)
C.V.Y
2
k
W.Y, . 100
V : s6 ml dung dich nit (lOOmI)
VI s6 mt dung djeh mAu dem so mau (5ml)
V 2 thA' dch mau (25ml)
W : kh6i luqng dtlt cAn (g)
C : n6ng d() so mau (mg/mI)
k he s6 ehuyA'n da:t tUdi sang da:t kh6
Rut l(li : NH; (mglIOOgd) k.C.5000
- Thang miiu ehudn Uy 10 blnh dinh mile 25 ml, l.{n IUQt eho van cae tM'
deh khae nhau dung dieh NH
4
CI 0,01 mg N/ml ehun : 0 - 1 - 2 - 4 - 6 -
8 - 10 - 12 - 14 - 16nli.
TMm vao mOi blnh 1ml dung djch Seignetle, 1mI Netle. Djnh mue dlfn r6i
so mau may so maU quang
- H6a eMit :
KCI O,lN : 7,45g KC} pha thiinh 1000ml bang nuae ea::t.
Mu6i Seignetle 50% : 50 gam KNaC
4
H
4
0
6
. 4H
2
0 (natri kali tatrat) hoa tan trong
100mI nUoc ca:t.
NH
4
CI O,Olmg N/ml : CAn ehinh xac (bang cAn phAn tIeh) 0,3820g NH
4
CI
tinh khit da sliy kh6 c'J 105C, pha thiinh 1000ml bAng nuoc c.!lt duqc dung
NH
4
CI 0,1 mg N/ml. Ltly 50 ml dung dieh nay pha tU.nh 500ml duqe dung djch
NH
4
CI O,OlmgN/ml.
Netle : 15g HgI2 va 109 KI hOa trong 500mI nube ea:t r6i cho van 40g NaOH.
Khuliy cho tan, dg lAng viii ngiiy dung d)ch trong vao blnh mau nAu dl1
dung. Dung dich Netle c6 mau vang
Nu khOng cO HgI
2
thl pha nhu sau : 9g HgCl2 vA 15,5g KI hba tan trong 500ml
nUoe c!t. Cho vAo 40g NaOH khua:y eho tan, Iilng vAi ngay Wiln nu(1e trong d.$ dung.
d) Xac djnh NO; trong d(t thea phuong phap disunphophenie (theo Grandwal,
w.joux). Ciing nhu NH1' ' NO; thubng dQng thu!)c vao dQ a:m da:t va th
oxi h6a - khu, vl v$y cAn xae dinh chung trong da:t tuoi. Tuy nhiGn dA' ehiti't NO;
chI elin dung nude ea:t.
- Ii phuong phap : NO; trang dung d;eh da:t tac veH rudt disunphaphenic
thea phan ung :
2HN0
3
+ C
6
H
3
0H(HS0
3
lz C
6
H,0H(N0
2
h + 2H,SO, + H
2
0
103
Trinitrophenol [C
6
H
2
0H(N0
2
h1 kh6ng mau trong mOi tru'bng axit, nhung co mau
yang trong mOi trub'ng :
C
6
H
2
0H(N0
2
h + NaOH = C6H2(N02hONa + H
2
0
(phuc cha:t mau yang - natripicrat)
Cuong d mau yang tI vC1i NO; trong d.ung dich co tM' so mau vC1i
thang mau chua':n, h04C may so mau Quang
- Trtnh tl!- ph4n tich :
20 gam din tuoi lAc vCli 100ml nUbc c!t trong 5 phtlt r6i 19C (co cho tMm
viii tinh ISSO 4 ch6ng d1J.c).
La:y 50ml dich 19C vao chen so r6i cO each thuy. D6ng thbi cung lay
dung djch KN0
3
0,1 mg/ml chuln cll nhu (dung dich til!u chuiin
la:y 0,5 - 1,0 - 2,0 - 3,Oml).
D@' ngui r6i cho vao 1 ml axit disunphophenic. Dung dua thuy tinh khu!iy tan
ht. D4 10 phut r6i cho khoang 15ml nubc cit.
Dung NaOH 10% trung hOa dn khi dung dich chuy4n thimh mau yang (cho
du vai giQt NaOH).
Dinh muc dn 50ml r6i so mau may vbi kfnh 19C mall xanh ho::j.c
so mau vbi thang chuiin.
- Tinh kit qua:
NO,
C.vV
2
k
WV
. 100
C n6ng de. so mall (mg/ml).
V th4 dch dich chit da:t (1 OOml).
V 1 dch djch lay mau (50ml).
V
2
th4 dch mau (50ml).
W : kh6i luqng da:t can (g)
k : 86 chuy4n da:t tuoi thanh da:t khll.
Rut gQn : NO, (mg/100gd) k.C.500
. I
- H6a chat:
Axit disunphophenic : 3g phenol hoa tan trong 20ml H
2
S0
4
d::j.c (d = 1,84).
Dun slli cach thuy 6 gib (co lAp 6ng ngung cao 30cm).
NaOH 10% : 10 gam NaOH pha thanh 100 ml Mng nUbc ca:t.
Dung djch KN0
3
0,1 mg N/ml chuln : cln chinh xac O,7216g KN0
3
khan
(dB. sa:y CI 105C) hoa tan thanh 1000ml trong blnh dinh muc bang nUClc ca:t (cho
1ml toluen d4 khuln).
104
- Thang chUlb : 4 blnh djnh mllc 50ml d1,ing dung djch ,chu!1n dA cO
va mau nhu lam miu. LUQng nitrat trong 4 blnh nay la 0,05 - 0,1 - 0,2 -
0,3 mg N.
- Ghi chu.
+ Dat co NH: se snh huang dn kt 9uS phAn dch. Do phsi cho
vao nUClc IQC lay phAn dch va.i giQt KzS04 10%. 0 dat cAn cho vai giQt
Ag
2
S0
4
d kt tua CI-.
+ Nu phenol co mau thl phsi tinh ch If,li.
+ Nhuc;1c phuong phap nay la phAi c6 dung djch phAn tfch va de) nh:;ty
kem, nan co tht1 khu N0
3
r6i xac dinh NH; thanh.
e) Xac nitrit trang d6t thea phuong phap GriS8
- Nguyim If phuong phap : Nitrit (NOi) dUQc hlnh thanh trong dat do cA 2 qua
trinh : qua trlnh nitrat hoa va phsn nitrat. xa.c dinh dt;la tr@n co so phAn
dng gifta NO; vbi axit sunphanilic va naptilam{n thanh hQp cM:t mau d6 h6ng
HN0
2
+ S03HC6H4NH2 + 2W = S03HC6H4N2 + H
2
0
(axit sunphanilic)
S03HC6H4N2 + ClOH7NH2 = S03HC6H4 + + W
(naptilamin)
Cuang de) mau tI vbi n6ng dQ NO; c6 th@' dung phuong phap so mau xac
d!nh chung.
- Trtnh tl! ph4n ti ch :
20g dtit Mc vCli 100mI nUbc cat trong 5 phut. D yl!n 15 phut r6i lQc. Nu djch
lQc d1,lc can d6 trC l:;ti pMu IQc.
Lay 40ml djch lQc cho vao blnh djnh mdc 50ml.
Cho vao 8mI thu6c thu Griss. Djnh mac dn v:;tch. Lac d{iu r6i so mau wi kinh
Iqc mau co mau xanh 11,lc, so mau vbi dAy chu!1n.
- Thang mau chudn : Lay 10 blnh dinh mdc 50ml cho vao cac th tfch khac
nhau dung dich NO; ti@u chuin 0.10-
3
mg N/mI) : 2 - 4 - 6 - 8 - 10 - 12 - 14
- 16 - 18 - 20ml. Tuang ang lUQng nita la : 2 - 4 - 6 - 8 - 10 - 12 - 14 - 16
- 18 - 20 (xI0-
3
mgN).
Cho nUClc cdt dn khoAng 40ml, tMm 8mI thudc thu Griss r6i d,nh mac dn
hic deu r6i so mau.
- H6a ch6t :
Dung djch NaN0
2
til!u chu!1n : O,4927g NaN0
2
khan hoa thanh 1000mi dUQc
dung djch O,lmg N/ml. Ly" 10 mI dung dich nay pha thanh 1000ml dUQ"c dung
djch n6ng de) 1.1O-3
mg
N/ml.
105
Thut'ic thi't Grit (Griss) : Hoa 150ml axit axetic d$.m d$C (99%) v(Ji 350ml nu(Jc
cat + hoa tan 0,1 gam a - naptilamin va O,3g exit sunphanilic.
- Ghi chu : Phuong phap n'Ay co dQ nhQ,Y cao, phat hi(ln dUQc nhung IUQng
NO;- rAt nh6 trong dung nhung milu khOng Mn, cn so mau trong yang 1 gib.
gJ Xcic dtnh khd nang nitrat h6a cua ddt (Theo Htlu h@'t nita cua dM
(khoang 99%) a dl:tng huu co (trong cha:t mun, Cd vi sinh v$.t, xac thl,1c mt
phtln nha a dl;lng khoang (gtln 1%).
Nita huu ca duai tac dl,lng cua nam, vi khuAn bi pba.n giai (gQi la sl,1 amOn hoa)
thanh nita a dQ,ng NH;. 0 IQi (nhi(lt dQ thIch hQp va thoang khf)
NH; bi bii"n d6i thanh NO; gQi IS. qua trinh nitrat hoa. Nitrat hoa IS. mt qua trlnh
bi@'n d6i nita co y nghla d phi cu.a dilt, din luu y trong qua trinh quan
Ii dat,
- it phuong phtLp : Nitrat hoa 18. mt qua trl.nh huy dng (mobilization)
nito d trong dl1t cho dinh dUClng cAy tr6ng. djnh IUQng kha nAng nitrat hoa din
mt thai gian nhilt djnh (12 .ngay va 'el thIch hQp (28C), d Am th{ch
hQp (60% dung lUQng Am mao quAn) va thoang khL Trong do qua trlnh
nitrat hoa xay ra, tach NO; va xac dinh NO;. KhA nang nitrat hoa cua dat
". duQ'c xac dinh trong trl;lng thai tt,!
- Trinh tI/. phttn tich :
day c6c mOt l(Jp thuy tinh V\IU, ctim mQt 6ng thuy tinh nha tit day
mi$ng ct'ic. CAn kht'ii IUQng bi toAn b (c6c + thuy tinh + 6ng) vA ghi kh6i IUQng bi.
CAn 3 mAu dat m6i mdu 100g (mAu trung blnh qua ray lmm). D6ng thbi cAn 109
da:t xac djnh de) Am).
Mt mAu dM cho vAo ct'ic, dung tay nen (ct'ic a).
MAll dilt th-u hai cho vAo bat su ICln, tMm O,14g (NH4)2S04' tre)n bang thia
nha va cho vAo ct'ic dii chu!tn bi 0 trtm (c6c b), nen
Mau dat thu ba cho vao bat su, tMm O,14g (NH4)2S04 va O,5g CaC0
3
trn
vA cho vao c6c thu 3 (c6c c), nen
c6c d1,l'ng da:t cAn vii nUClc ca:t (bAng pipet) kh6i IUQng tuong
duong d Am da dnh sau do c6c vAo tu ilm (} dO 28C va tMm nUClc dinh
ki su6t trong thai gian u (12 ngay) thea kht'ii IUQng giu de) !tm dat 6n dinh.
Chti y Ia trUClc khi thi phai xac djnh NO; trong da:t. Sau 12 ngay u xac
dinh NO; trong da:t u.
CAn 50g da:t ti, cho vAo binh 300ml, tMm O,5g than hol:tt dnh da nha,
tMm 250ml nUClc ca:t, lAc 5 phot, IQc qua gia:y IQC day (gQ.n phdn nUClc d6 qua
khOng nhu dung dich IQc d\lc thl them
2ml dung djch nhOm sunfat (l3g mut'ii hoa tan trong 100ml nUClc ca:t).
106
La:y 50ml djch IQc trong cho vAo bat 8U hay c6c bay hed cach thuy khO,
1ml axit disunphophenic, khua:y dl1u bAng dda thtiy tinh.
Qua 10 phut sau khi tMm axit, thAm 20ml nu(1c ctl:t, M.c trung hoa
theo gitl:y quy bAng dung djch kil1m 10% hay IA NH
4
0H 10%.
Cu6i trung hoa, n6'u trong dung dich chua NO;- thl dung dich co mau
yang khOng ma:t khi trQn bAng dua thuy tinh, tMm I giQt va
thuc 8t,l trung hoa.
C,H,(HSO,),oH + aHNo, C,H,(OH)(N0
2
), + 2H,sO, + H,o
C,H
2
(OH)(N0
2
), + NH, C,H
2
(N02),oNH,
mAu yAng
Dung dich mAu yang vAo blnh djnh muc, trang bat 8U 3 - 5 Hin bAng
mlcc ca:t r6i diS vAo blnh djnh muc va dinh mue Mi himh so mau.
D6ng thai chu'n bi thang mAu tiliu chua:n nhU phAn dch miu.
- Ti nh kit qua
0
- a.p.IOO:k
N 3 == n
a : ham IU'1ng NO;- tra theo d6 (mg).
P hI;i 86 pha loAng.
k hI;i s6 dt) 'm da:t.
n kh6i IUc;lng dl1t Itl:y phAn tfch.
- H6a ch6.t :
Dung djch 10% KOH, NaOH hay NH
4
0H.
Dung djch NO;- tiliu ehua':n 0,01 mg NO;- / ml : CAn 0,163Ig KN0
3
tinh
hoa tan trong nUClC ca:t vA din nUClc ttli 1 Ht. La:y 100mI dung djeh nay pha thAnh
I Ht (O,Olmg NO;- trong 1ml).
2. Xilc djnh photpho de
Photpho (lAn) la nguylin t6 dinh dUlJng quan tl'Qng d6i vbi cAy tr6ng, song
danh gia P dA: tiliu luOn la va:n khd khAn do thanh ph4n va sl! ddi ph"l1c
eua chung (j trong da:t. Trlin th'l;fe cAy tr6ng khOng chi sit d\lng P (j hoa tan
trong dung djch da:t rna can cd cA nhung photpho khd tan han. Vi photpho
tiiu trong da:t dUQc quan bao g6m nhung hoa tan trong nuac, trong
axit baza y6'u, cd the cung ea:p ngay cho thl,1c v$t.
Hi(in tl.li cd nhil1u phUdng phap xac photpho tiAu chu la khac nhau
dung djch Cd 4 nhdm chInh :
- Nhdm phtidng phap stl d\lng dung djch cd axit cao, sit d\lng cac axit
(H
2
S0
4
, HCl) cd pH == 1. hlnh nhu phttdng phap Kiecxanop (HCI
O,2N), Oniani (H
2
S0
4
O,IN). Cac cha:t rut axit cd khA nling hoa tan
107
photpho trong dat : cac photphat canxi, mtit pha'.n photphat Fe, AI, chi ca
mc)t pha'.n photpho apatit.
Nhom phucmg phap nay thubng dUI;lC ap d\lng d cac dA:t chua.
- Nh6m cac phuong phap v{:Ji cht rut co dO chua : Nhom nay g6m kha
nhMu phuong phap v{:Ji dl}c chung la dung djch rut cd phan ang axit
(pH = 3). Da' dn djnh pH ngubi ta thubng su d\lng. cac chat co dnh d(!m. Nhung
phuCfng phap phd cua nhom nay la : phttCfng phap Triricop (CH
3
COOH O,5N) ;
phuCfng phap Egner Riehm (lactat Ca + Hel loAng, pH = 3,6) ; Morgan (dung dich
loang axit yu va mu6i cua n6 nhu NaCOOCH
3
+ CH
3
COOH co pH = 4,8) ; phttCfng
phap Mehlich (H
z
S0
4
O,025N + HCI O,05N) ; phudng phap Truog (H
Z
S0
4
O,002N, pH
= 3). Nhdm cac phuong phap nay cung dUl;lc su d\lng cho cac dt axit lil chinh.
- Nhom cac phuong phap v6i cb(U chit rut chaa cac cMt co kha nang phac chat.
chung cua nhom nay la cac dung dich rut cd chaa cac ion co kha
nang phuc chA:t vCli cac ion kim da. tua photpho. Di(;n hlnh la cac phuCfng
phap Bray, Kurtz (phudng phap Bray I : NH4F O,03N + HCI O,025N), phuong phap
Bray 2 (NH
4
F O,03N + HCI O,IN), phl1dng phap ?,-Oc016p (NH
4
F O,IN), phl10ng phap
Arrhenius (axit limonic 1%) va phuong phap dung EDTA (Naz - EDTA O,02N). Ha'.u
cac phl10ng phap nhdm nay vua sli d\lng cht phuc, vua trong mOi trubng
axit co kha nang chil!t rut photpho trong dt va dUQc xem la thlch
hQp vbi nhieu IO::ll dat khac nhau.
- Nhom cac phuong phap vai chA:t chit rut co dnh : Nhom cac phl10ng
phap nay g6m cac chat chit rut dnh. Dia'n hlnh la : phudng phap Machigin
(NH
4
)zC0
3
1%, pH = 9 ; phuong phap Olsen (NaHC0
3
O,5N, pH = 8,5). Do su d\lng
chat rut kiem, chung cd tac dl).ng vA chit rut chu cac photphat sat,
nhOm, rnt pha'.n photpho huu co. Nhom phuong phap nAy thich hl;lP vbi ca dat axit
kiem.
Ngoili 4 nhdm chat chit rut chInh dA.y, ngubi ta con co th(; xac dinh photpho
d@ d!;lng hoa tan trong nubc (Watanabe va Olsen, 1962) hO$c trong dung dich
mucH trung dnh nhtt KCI, NH
4
CI, NaCI IN CaCl
z
O,OlM (Schoefield).
h.ta chon c8.c phl10ng phap vbi cac chat chit rut khac nhau cO y nghIa quan
trQng cho vi/iic danh gia dinh duang photpho va phI). thuC vOO c8.c d.n va ca.y tr6ng.
Day vin cOn la v4n t6n tl;li trong phAn dch photpho da trong Dubi dA.y &;
trinh bay mOt s6 phuCfng phap chinh, d(ti di(!n cho cae nhom chat chil!t rut khac nhau.
a) Xac dinh photpho dl theo phuong ph6..p Oniani (1964). Phuong phap Oniani
sU: d\lng H
2
S0
4
O,IN lam ch4t rut photpho d@; tiAu trong d4t. Sau do dung
phuCfng phap hi/iin mau xanh molipden dl1 dinh lUl;lng photpho.
nay phuong phap Oniani dang dUl;lc ap dl).ng phd bin 0: m.t{:Jc tao
- Trlnh tlj. ph4n ti ch :
4 gam d4t de. qua rAy lmm Mc vtJi 100mI H
z
S0
4
O,IN trong 1 phut r6i lQc
(djch IQc phai trong su6t).
108
Lay 10ml dich IQc vao binh djnh mac 50m!.
TMm khoang 20ml nUClc ca:t, 2ml amoni molipdat 2,5% va 3 giQt SnClz (2,5%).
r6i djnh mac.
So mau trong vong 15 phut.
- Tinh kdt qud :
C : n6ng dQ so :mAu mg P zOs/ml.
V 1 : s6 ml dung djch lay so mau.
V Z : tieb mau.
V : 86 ml dung djch chit rUt mAu.
W : htQng ddl cAn.
H6a eMit :
C. v.Vz
W V . 100
. 1
Amani molipdat 2,5% : 25 gam amoni moiipdat (NH4)6M070z4 hoa tan trong
200ml nUCfc cat a 60C (dung dich a).
Lay 280ml H
z
S0
4
cho to to vao 500ml nubc ca:t (dung dich b).
DE! nguQi r6i d6 to to dung dich b vaa dung djch a r6i biS sung nuac 1
lit. Bao quan trong chai mau nAu.
SnCl
z
: 2,5g SnCl
z
hoa tan trong 100ml HC! 10% (co thi! dun nong cha
chong tan).
H
z
S0
4
O,lN 2,8ml H
Z
S0
4
dl).c boa trong 1000ml nUClc cat.
Ghi chu :
Khi khOng co san SnClz co thi1 cM' nhu sau : 2g kim hoa vaa
30 - 40ml HCI dl).C (d = 1,19) dun ntH cach thlly (co thg cha them CuS0
4
4% cha chong tan). CO cl;ln roi 111Li hoa tan bang 10ml HCI 10%. Chat khit thu
dUQc co n6ng dO 20%, co thi1 dd IAu trong til ll;lnh. TrUClc khi dung cgn pha Snelz
2,5% (2,5ml dung dich SnCl
z
20% + 10ml HCI 10% r6i th@m nUbc cat 25m}).
C6 thd thay th6 SnCl
z
bang cha Iml axit ascabic 1% (mai. pha). Khi do
cgn dun mAu tr@n bl!p cach cat d6n sOi Di1 ngutji r6i so maU :
Danh gia IAn thea Oniani :
5-10 mg PzOs/100g da:t : dat ngheo IAn.
10-15 mg PzOs / 100g cMt : da:t trung blnh.
trlin 15mg PzOs / 100g da:t : da:t giau lAn.
b) Xtie photpho di theo phuong phap Truog
- li phuong phtip. Phatpho dli dUQc chil!t rut bang dung dich axit
laang H
2
S0
4
0,002N (pH = 3), r6i dung phuong phap so mau xanh molipden di1 djnh
lUQng phatpha.
109
Phuong phap nAy thlch h<;rp cho CIk dlt exit va dlt trung dnh, kh"ng phiI hl1P
v{j"i da:t cacbonat. qua duqc danh giA t6t han _khi phAn dch d4t tum ..
- Trinh t/! phdn tich :
5 gam da:t da qua rAy 1mm lAc 30 phiit vifi 100mi H
z
S0
4
O,002N r6i lQC.
La:y 10ml dich IQc vAo blnh dinh mllc 50ml. TMm khoang 20ml nuOc clt, 2ml
amoni molipdat, 3 giQt SnCl
z
' tr()n r6i djnh mllc d@'n
10 phlit r6i so mAu v{j"i klnh IQc mAu do (bU:ifc song 660nm), va khOng
qua 20 phlit tit llic mAu.
- Hoa chat .-
H
Z
S0
4
0,002 N (pH = 3) : pha loang 100 Htn dung H
2
S0
4
0,2N (5,6ml H
2
S0
4
pha thanh 1000ml dU:Qc H
2
S0
4
0,2N).
TMm vao 1 lit dung H
z
S0
4
0,002N 3 gam KzS04 hoii\c 3 gam (NH4)zS04.
H6a cha:t khac va dnh qua xem phuong phap Oniani.
C. V. V
2
P,O,(mg/l00g d4t) = W. VI
. 100
c) xa.c dinh ph6tpho dJ theo phuang phap Bray va Kurtz (Phuong phap Bray 1)
- li phuong phap. Phu:ang phap nay su- d\lng cha:t c6 khA n!lng t(lo
phllc (NH
4
F) trong mOi trttb"ng exit chi@'t photpho d@: ti@u trong da:t. Ion F- t(lO
phllc vCli ion Fe, AI thanh cac phllc FeF 3.3NH4F la AIF 3.3NH4F vi tach dU:Qc
photphat sat, nhOm, tuy tach photphat canxi kern.
Phu:ang phap Bray 1 dU:Qc xem Ia thfch hQp cho da:t exit, trung dnh, khOng thIch
hQp vai dllt cacbonat, da:t
Photpho tach dU:Qc trong dung dich dU:Qc xac dinh bAng phu:ang phap so mau.
- Trinh tit phdn tich :
2 gam da:t lAc 1 phut vOi 14ml dung djch HCl 0,025 + NH4F O,03N r6i loco
Ly 2ml d.j.ch lQc + 5ml nuClc cA:t + 2ml amoni molipclat + 1ml SnClz. LBc r6i
so mAu sau 5 phut vA tru:bc 20 phut. Kfnh loe mAu c6 buac s6ng 660 nm.
- Tinh het qua:
P,O,(ppm) = C x 35
C Iii n6ng de') dung dich so mAu (PpmP20S).
- H6a ch6t :
Dung d;ch NH,F 0,03N + HCI 0,025N.
110
NH,F IN
HCI 0,5N
3,7g NH
4
F hoa trong nu:{Jc ct dn 100mI (dl1ng trong binh nhl1a).
20,2ml HCl dii\C hoa thanh 500ml bAng nu:bc c.a:t.
Tr()n 30ml dung dich a 50ml dung dich b r6i thd dch 1000ml dUQc
dung dich NH4F O,03N + HCI 0,025N.
SnCl
2
: Hoa tan 2g SnCI
2
.2H
2
0 trong 5ml HCI r6i llin dch 100mI.
d) Xac dtnh photpho dl theo Olsen
- li phuong ph6.p : Photpho dUQc ra bang dung dich NaHC0
3
O,5M (pH = 8,5), r6i dung phuong phap so mau xanh molipden xac dinh P co
m:\it trong dung dich.
o cae dlit da vOi va dlit co ham IUQng canxi cao, co kha nang tua
Ca
z
+ lam tang photpho hba tan trong dung dich. 0 cac dl1t axit co photphat
sat, nhOm chung co hoa tan trong mOi trubng
Tuy nhien do chl1t rut kMm dnh chung hoa tan ph!1n cac chl1t huu
cd lam cho djch chiE!t thuong co mau, do v$.y phai khu mau truoc khj mau xanh
molipden.
- Trinh tl! phttn tieh .'
S gam ddt + 19 than dnh (kh6ng P) lAc 100ml dung d,ch NaHC0
3
O,SM trong 30 phut rei IQc.
Ll1y Sml dich IQc vao blnh dinh mdc 25ml.
Cho vao Sml amoni molipdat r6i l@n tM' dch 20ml.
Them 1ml SnCl
2
r6i dinh mdc. So rna kfnh IQc mau d6 (660 nm) sau 10
phut.
- Thang mau ehutln : Ll1y ta.ng d!1n tit 2 dE!n 2S (x 10-
3
)mg PzOs vao blnh
djnh muc 2Sml. Cho vao moi blnh Sml NaHC0
3
0,5M va lam nhu dung dich miu.
V,V2
- Tinh kit qud : P
2
0S(ppm) = C W. VI . 100
C = n6ng d so mau (mg P
2
0s/ml) ; V = 100ml
VI = 5ml ; V
2
= 25ml ; W = 5g
Rut gQn co PzOs(ppm) = C.104
- Roa eMit:
NaHC0
3
O,5M : 42g NaHC0
3
hba tan trong 1000ml nuoc clit. Dung NaOH 1M
d chinh pH = 8,5. D\ing trong blnh nh\ia dung trong I thang. DI1 lau phaJ
kim tra pH.
Than dnh (carbon black) khOng P.
Amoni molipdat : 15g (NH4)6Mo7024.4H20 hoa tan trong 300ml nuoc 11m. TMm
342ml HC} d@c r6i len th dch 1000ml bang nuoc cl1t.
Snel
2
: 2g SnCI
2
.2H
2
0 hoa tan trong 5ml HCI d$e, r6i eho 95ml el1t. Pha
truoe khi dung.
111
+ KH
2
P0
4
ti@u chua':n : O,4393g KH
2
P0
4
hoa thanh lOOOml bAng nuac cl1t
dung dich KH
2
P0
4
O,lmg P/ml. Ll1y 20ml dich nAy pha thAnh lOOOml dung
2.1O-
3
mg P/ml.
Ghi chu :
+ Nhi$t dO vA thbi gian lAc co anh huang dt1n kt1t qua pha.n dch.
+ Khi dung than tinh nlin cho mOt IUQng nhu nhau vao cAc mAu da:t r6i
Him d6i chung dg trit khA nang than kh6ng photpho. Cling co the cho
than dnh vao dtch IQc lAc r6i IQc chung cd mau vang.
- Danh gia photpho dlli tiliu thea Olsen :
< 5 ppm P : ngheo (da:t thiu photpho)
5-10 ppm P : trung blnh (00 tM' thiu photpho)
> 10 ppm P : giau (du photpho)
3. Xae djoh thanh philo nh6m photphat khoaog
a) PhtLn tich cae .nh6m photpho theo phuon!J, phap Triricop (1947)
- li phuong phap. D\1a vao kha nang hoa tan cua cac d!;lng photpho,
Triricop dll chia photpho trong dl1t thAnh 5 nhdm khac nhau :
Nh6m 1 : G6m cAe dl;Ulg photpho hba tan trong dung dich H
2
0 + CO
2
(0,05 - O,06N)
nhU: cac photphat amon, photphat axit cua Ca, Mg[Mg(H
2
P0
4
)2' MgHP0
4
,
Ca(H
2
P0
4
)2' CaHP0
4
], Mg
3
(P0
4
)2 va mc)t ph.ft":n Ca
1
(P0
4
)2.
Nh6m 2 : Photpho hoa tan trong CH1COOH O,5N, g6m Ca
1
(P0
4
)2' mc)t ph.ft":n
CaX
2
.3Ca
1
(P0
4
)2 va mc)t phiin AlP0
4
, mOt phAn phytin.
Nhom 3 : Photpho hoa tan trong HCI O,5N (ho$.c H
2
S0
4
O,5N), g6m apatit
CaX
2
.3Ca
2
(P0
4
)2' AlP0
4
> FeP0
4
vA phitin.
Nh6m 4 : Photpho hoa tan trong NH
4
0H 3N, g6m cac photpho - huu co nhU:
nucleoproteit, nucleic, cac hQp cha:t co kieu nhu axit humic.
Nhdm 5 : Photpho kh6ng tan trong cac dung m6i g6m photphat titan, photpho
eua da me chua bi phong h6a.
Trong 5 nhdm photphat 3 nhdm diu co y nghla Ibn v{Ji dinh duBng diy
tr6ng. Chung hoa tan trong HCI 0,5N H
2
S0
4
O,5N). Trang khi dung dich
CH
3
COOH O,5N chI co khll nang hoa tan photphat nhom 1 va 2, con dung djch bao
hoa CO
2
chi c6 the chit rut dUQc cac photphat nh6m 1. D\1a vao diem nay,
phu:ong phap TriricOp su dl,mg cac dung djch chil!t rut tr@n tac dl)ng Ifin nhung ph<in
mAu d:t khac nhau. R6i dung phurJng phap s6 de dnh ra titng nhom photphat.
- Trinh tit ph4n tich :
Chit rut bang HCI 0,5N (ho$.C H
2
S0
4
O,5N) - nhom 1 + nhom 2 + nhdm 3 :
4 gam dl1t lAc vbi 100mi Hel O,5N trong 1 gib. De qua dlim r6i IQc.
L:y 5ml djch IQc van blnh dinh muc 50mi + 1 giQt chi thi mau ,B-dinitrophenol,
dung NH
4
0H 10% trung hoa dn xua:t mau vang. Un the' dch dn 30ml.
112
Cho vao 2ml AmOni molipdat (trong H
2
S0
4
ION), 3 giQt SnCI
2
. muc r6i
so mau (c6 thg thay SnCl
2
bAng 1ml axit ascobic 1%, r6i dun tr@n bp cach cat
den vua son vai k{nh IQc mau do.
Chit rut bang CH}COOH 0,5N (nh6m 1 va 2)
4g da:t hie vai 100ml CH}COOH 0,5N trong 1 gio. Dg qua dllm r6i IQc.
La:y 10ml d!ch lQc vao blnh muc 50ml _r6i lam cac tho h,lC mau nhu
tr@n. So mau may so mau quang
Chie"t rut ba.ng dung djch bao hoa khi cacbonic (nh6m 1)
4g dat Hic vai 100ml dung djch hilo hoa kh{ cacbonic (0,05 - 0,06N). Dg y@n
qua d@m, IQc (nut kin blnh khi lac va khi dg qua dem).
La:y 20ml dich IQc vao blnh dinh mt1:c 50ml, them vao 2ml amoni molipdat 2,5%
trong H
2
S0
4
ION.
Them 3 giQt SnCl
2
1ml axit ascobic 1%) djnh muc, r6i so mau (khi dung
axit ascobic clin dun sOi tren bep cich cat).
Tinh kt qua :
Tlnh photpho trong tUng dung dich chie't rut thea cOng thuc chung (xem phffil tttin).
P - nh6m 1 = P chiet bAng dung djch baa hOa CO
2
P - nh6m 2 = P CH
3
COOHO,SN - P nhoml'
P - nh6m 3 = PHCIOSN - P
CH
COOHOSN'
, "
Dem di@;n cac nh6m photpho : mg P
2
0
S
I 100g da:t % so voi photpho
t6ng s6.
- H6a chiit :
HCl H
2
S0
4
) 0,5N : 42ml HCI 14ml H
2
S0
4
pha thanh
1 lit.
CH}COOH 0,5N : 28,5ml CH}COOH pha thanh 1 lit.
NH
4
0H 10% : 422ml NH
4
0H pha thanh 1 Ht
+ Amoni molipdat : xem phuong phap Oniani.
b) Phdn tich cae nh6m phMpho theo phuong phap Chang, Jackson (1957)
- [{ phuong phap : Phudng phap Chang, Jackson da dUQc cai tien
Ia':n Mi Askinadi, Ghimbuoc, Lebedep. Phuong phap Chang, Jackson xu Ii tren cimg
mcit mAu da:t ltin IUQt bling cac dung djch khac nhau eM tach cac nhdm photphat :
Phophat hoa tan va li@n kt hb (photphat di dcing), hoa tan trong NH
4
CI IN, photphat
nhom tan trong NH4F O,5N, photphat sat tan trong NaOH O,IN, photphat canxi tan
trong H
2
S0
4
O,5N, photphat bi bao bQc do oxit slit cd thg bi khtr (tan trong m6i
truong NaHC0
3
1M sau khi khtr bAng natrixitrat Na
3
C
6
H
s
0
7
O,3M + Na
2
S
2
0
4
),
photphat nhOm bj bao bQc (chiet bling NH4F 0,5N), va photphat khOng tan trong cac
dung mOi tr@n (photphat slit, nhOm bj bao bQc khOng bj khu, photphat huu Cd).
8-PPPlt) 113
thtjc te chi 4 nh6m photphat dtlu co y nghia Ibn d6i vbi dinh duong cliy
tr6ng. Nen a dliy cling trlnh bay phuong phap tach chit 4 nhom do.
- TrInh tl/. phfLn tich :
+ Tach photphat di dng (chit rut bAng NH
4
CI IN) :
19 dilt lac 30 phut vbi 25ml NH
4
CI IN trong 6ng li tAm 50ml.
Li tlim may trong 10 phut c'J v$n t6c 3000' vong/phut.
het nuClc vao bl.nh khac (khOng duc)c milt da:t), r6i Ilfy 10mi dich chiet nay
xac djnh P thea phuong phap so mall xanh moIipden.
+ 'Uich photphat nhOm (Al-P) bang NH4F 0,5N, pH = 8,5 :
Cho 25ml NH4F 0,5N vao 6ng Ii tAm chda da:t sau khi xu Ii bang
NH
4
Cl. Nut kIn, lac 1 gib r6i Ii tAm nhu
philn mtClc trong sang blnh khac, dtch nay ctln cho vao 0,15 - 0,25g than
dnh kh6ng P Mc dt! ylfin 15-20 phiit d khu mall.
LQc vao blnh polietilen (dt! tranh Mc dl,mg hoa tan silic cua F- anh huang den
qua trlnh so mau). Dich lQc nay dem xac 'Ciinh P : La:y 10ml dich IQc vao blnh
dinh mdc 50ml, tMm nuClc ca:t den 2/3 blnh + 10ml H
3
B0
3
0,8M dt! lilfin ket voi
F- a NH
4
[BF 4]' r6i tiE!n hanh mau xanh malipden.
+ Tach photphat sAt (Fe-P) bang NaOH O,lN :
Cho vao 6ng Ii tlim sau khi tach Al-P 25ml NaCI baa hoa, lac 15 phiit. Li tAm
tren may r6i b6 dich chiet (dt! tach NH4F du)
Cho vao 25ml NaOH O,lN, lac 2 gib. Di! ylfin 18-20 gib. Quay Ii tAm trlfin may.
Rot nuoc trong sang binh khac, cho vao dich chiE!t nay 10 giQt H
2
S0
4
; 0,15
- 0,25g than dnh. Lac r6i dt! 10-20 phut r6i lQc. La:y 10ml dich lQc
vao blnh dtnh mdc 50ml, them nuClc, trung hoa r6i dem mau xac dinh phatpho.
+ Tach photphat canxi (Ca-P) bang H
2
S0
4
0,5N :
Ri'ta dilt sau khi xu II bang NaOH, bang 25ml NaCI baa hoa nhu phcin tren.
Cho vao 25ml H
2
S0
4
0,5N r6i lAc 1 gib Ii tAm nhtt tren.
Rot phcin nulle trong ra, la:y 10ml d xac djnh photpho.
Ket qua xac dinh cac nh6m photphat duc)c bit!u thi bang mg P
2
0s/100g da:t,
hal)c % so vbi photpho t6ng 86.
- H6a chdt :
114
NH
4
Cl IN : 53,5g NH
4
CI pha vbi nube ca:t thanh 1 Ht.
NH,F O,5N , 18,5g NH,F ph. thAnh 1 Ht.
H
2
S0
4
0,5N : 14ml H
2
S0
4
pha vao nubc ca:t r6i tht! dch dE!n 1000ml.
NaCI baa hoa : 400g NaCl trong 1 Ht nUDC ca:t.
H
3
B0
3
O,SM : 50g H
3
B0
3
pha thanh 1 Ht.
NaOH O,lN : O,4g NaOH pha trong 1 Ht nudc ca:t.
Than dnh (khOng P), cd P thl nia Mng dung dieh (NH4)2C03 vai
Ia:n, sau do stry kho r6i tan nbC dg dung.
4. Xitc djnh khil nang hAp th\l photpho CUB dlit
- Ii phuong phtip : Khi tae d"ng vl:li da:t bang m"t dung djeh KH
2
P0
4
da bigt trl1be n6ng d", mOt pha:n ion phOtphat bj dlit hAp th\l dl1bi dl;lng trao d6i va
kh6ng trao d6i (e6 dinh). cd sO me dinh 111CJng ion photphat con Il;li trong dung
djch can ba.ng dl! dnh ra 111Qng phOtpho bj da:t hlip thl,1.
- Trl.nh tll phfJ.n tich :
5gam dlit qua rAy 1mm Me 15 phut vCfi 25ml dung dich KH
2
P0
4
O,lmg P
2
0S/ml.
Cho viLo vai tinh ISS04 (dl! t\l keo). qua r6i IQc.
L!1y 1 - 5ml dich lQc (tuy theo kha nAng hlip thl,1 photpho cua dlit. ThOng
thl1bng dM cat Ia:y Iml, da:t set lAy 5ml) vao btnh dinh mac 50ml. Cho vao 2ml
amoni molipdat 3% trong axit H
2
S0
4
lON, Imi axit ascobic 1% mbi pha. Dinh
mac d6t bp cach cat dn sOi. D@' ngu"i reii so mau.
- Thang chua:n : La:y 3 blnh dinh mac 50ml cho vao 0,02 - 0,05 - 0,10 mg
P20S (pha loang 10 Mn dung dich KH
2
P0
4
O,lmg P20S/mi ; la:y vao m6i blnh
2 - 5 - 7ml dung dich nay). R6i mau nhl1 lam c'J tr{\n.
Tinh kIt qua: 111Qng photpho hAp thl,1 bang gilta IUQng photpho cho vao
va 111t;1ng photpho con ll;li trong dung dieh cAn bang. T{nh k!"t qua bang mg/100g da:t.
- H6a chat:
KH
2
P0
4
O,lmg P
2
0
s
/ml : 0,1917g KH
2
P0
4
dA sa:y khO l1 105C pha thanh
1000ml trong binh dinh mac.
Cac hoa cha:t khac : xem l1 ph4n xae dinh photpho.
- Ghi chu :
Thbi gian Hie co anh huang Ibn dn kft qua phAn deh. MOt s6 tac gill cho rang
Mc lien tl,1C trong 2 gib la bao dam dAt bAo hoa photpho.
Khll nang hAp thl,1 photpho a cae dlit IS. rAt kha.c nhau. 0 m"t 56 dAt
Nam cd dO hlip thl,1 photpho nhl1 sau :
Phil sa sOng H6ng (l1 Gia LAm) :
Phb sa song H6ng (a VAn mgn) :
Chiem trOng (Ha Thy) :
Chua (HAi Phbng) :
mau (BAc Giang) :
mAu (Phu ThC?) :
21,Omg P20s/100g dlit
20,0
28,0
25,0
4,0
1,0 mg P,O,/100g
Phu sa sOng MA (Thanh Hoa) 15,0
Bazan (Ph. Quy) , 37,0
115
5. Xilc dinh kali de lieu
a) Xac dinh kali de tillu thea phuong phap Mattova (1934)
- Nguyen ,li phuong phap .- 11 chung ella cae phudng phap xac djnh kali
la dung chilt rut thfch hlJP chit kali thilnh hoa tan (K+), r6i djnh
h:tQng K+ thea cae phuong phap khac nhau (quang ngqD Ilta, ht'lp th\l ttl,
so d d\lc).
Phuong pha.p Matlova BU d\lng dung dich CH
3
COONH
4
IN iA chllt rut.
- Trl.nh tit phdn tick :
5 gam dA"t (qua rtl.y lmm) lac 1 gio vbi 50ml dung djch CH
3
COONH
4
IN
r6i lqc.
Xac djnh kali bang Quang k ngQn Ilta.
- H6a eMit:
CH
3
COONH
4
IN ; 77 gam CH
3
COONH
4
pha trong ntiClc ca:t den lOOOml. Dung
NH
4
0H CH
3
COOH de chinh cho pH == 7.
Dung dich KCI chugn : 1,584 gam K'CI khan pha thanh lOOOml bang dung
CH
3
COONH
4
IN.
Thang kali dung khi do trlm may: LA"y 5 blnh dinh muc 100ml, cho vao tu 0
d!n 10ml dung dich KCI chuA:n (lmg Kz0/mI), tMm amoni axetat (CH
3
COONH
4
1 N) d!n 100ml.
- Ghi chu :
Trang h!t cac dA"t, su dv.ng CH
3
COONH
4
co chi!t rut dUQc h!t
kali dl;mg trao d6i (90-95%) n!u dung trao d6i ion trong phl!u Mehlich thl tCli
95-100% kali trao d6i.
Xac djnh kali t6t nhl1t la vCli dA"t tuoi m(i:i lily v{!. Cac dl1t ml)n co
'chi!t rut kali bang nubc cA"t.
K!t qua xac djnh kali dUQc diAn bAng rug dl1t hol)C
ppm K.
- Danh gia thea Matlova : Khi Kz0 trong d.:t :
< 5mg I 100 g ddt
5-10mg/IOO g
1O-15mg/IOO g d!t
> 15mg/100g ddt
r.:t ngheo
ngheo
trung blnh
khti
b) Xac dtnh kali dl theo Kiecxanop (1933)
- Nguytn li phuong ph6p. Phuong phap Kiecxanop S11 dl,mg cMt chiet rut la HCI 0,2N,
sau do xac kali hAng quang k! ngQn lita.
Vbi chA"t chi!t rut axit, co tM' chit rut dUQc kali hoa tan trong dung djch d.:t,
kali trao d6i va mt khOng trao ddi do bj c6 dinh hOi khoang set. Do thOng
thuong n6 chiet rut dUQc IUQng kali hon so v(i:i CH
3
COONH
4
IN.
116
- Trinh phtln tleh :
10 gam d!1t hic vOi 50mt dung dich HCl 0,2N, lAc 1 gib, y{!n 1 gib r6i iQC.
Xtic dinh kali trong djch IQc bang quang kl' ngQn lua.
- Hoa eMit: xem m1,1C a.
- Danh giti. kali dl theo Kiecxanop
< 4mg
4-8 mg
8-14 mg
> 14 mg
K,0/lOOg rAt ngheci
ngheo
trung bInh
kha
c) Xac dtnh kali tieu theo phuong phap Pdyve
Phuong phap PAyve su d1,1ng dung dich NaCl IN rut kali
- Trinh tt! phdn ti eh :
25 gam dl1t (qua rAy Imm) Mc 5 phut vOi 50ml NaCl IN r6i IQc.
Djch IQc dem xac dinh kali bang quang ngQn ltta.
- Hoa eh6.t :
NaCl IN : 58,5 gam NaCl pha vOi nu(fc ellt thanh 100ml
Hoa eh4t kM.e, xem cae phuong phap
- Danh gia theo phuong phap Ptlyve
< 5mg K,0/lOOg ,
5-7mg
7-10 mg
10-15mg
> 15mg
ra:t ngheo
ngheo
trung binh
kM
giau
Chtrung 8
xAc D!NH cAc HQp CHAT CllA AX IT SILICIC
, .. ' I "-
VA CUA CAC OX IT HOA TR! 3 01 DONG
Ham lUc;1ng cae dl;.lng hQ'p ehtit eua axit silicic va eua eac oxit hoa tri 3 di dQng,
el.lng nhu s1,1' phAn b6 cua chung trong phAu da:t trung cho qua trlnh hinh
thllnh da:t. Vi thl' xae dinh cae hQp chl!t nay cung vOi phAn deh tdng 56 dUQc
xem nhu III phuong phap co bAn nghi{!n CUu phat sinh eua dllt.
Ngu'bi ta phAn silicat w. dl;.lng khOng phAi sHieat. silicat la nhung
oxit tham gia viLo trong thanh phan sHieat trong eae khoang va da. khOng phAi
117
sHicat la nhftng oxit a trl;lng thai tv: do. Nhftng oxit nay cd IA tinh tM' hOj)c v(j
dinh hlnh.
Dl;lng tinh cua silic IA thl;lch anh, cua sat la hetit Fe
2
0
3
. H
2
0, cua nhOm la
gipxit AI
2
0
3
. 3H
2
0. Trong da:t krasnozem va da:t laterit, cac oxit hoa trj 3 nam chu
a dl;lng tinh th con trong d4t potzon 0 dl;lng vO dinh hlnh. Kt von cua da:t
potzon rung va solot duCJc ca:u tl;lo tit dl;lng vO dinh hlnh cua cac hCJp cha:t rna cac
oxit h6a tri 3 chiem uu the. Dl;lng vO dinh hlnh h;l;lt dQng hon va thub'ng duQ'c g9i
la dl;1ng di dt!ng. Ham htQ'ng dl;lng di dng cua axit silicic trang da:t duQ'c xac dinh
theo phuong phap Ghedroi, dl;lng di dng cua cac oxit h6a trj. 3 duQ'c xac djnh thea
phuong phap cua 'Thmm.
1. Xac dinh dQ,ng di dOng cua axit silicic theo K.K. Ghedroi
- Nguylln ti phuong phap " Phuong phap dv:a trlln sv: tl;10 thanh kali metasilicat
va kali aluminat tan khi cho dl1t tac d1,mg voi dung dich KOH 5% :
Si0
2
+ 2KOH KzSi0
3
+ H,0
Al(0H)3 + KOH KAl0
2
+ 2H
2
0
Sat chuyn vAn dung dich chiet rut vbi IUQ'ng nha, c6 Ie do sv: hoa tan cua
cac hurnat cua chung.
Xac djnh ham IUQ'ng Si0
2
vA AI
2
0
3
trong dung dich chi!t rUt duQ'c r6i dnh
toan cac dft duQ'C thea K.K Ghedroi. Sv: tieb illy silic vUQ't qua IUQ'ng tuong
llng vlli cong thuc cua caoHn 2Si0
2
. AI
2
0
3
chung t6 trong d4t co axit silicic di dng.
- Trinh tit phtLn tich. CAn 5 gam d4t da rAy qua rAy Imm cho vao trong c6c 200
- 250 ml ; tMm vao clSc 100mI dung djch KOH 5% kh6ng chlla CDC
bang kinh d6ng h6 r6i d:),t Illn bep cach thuy s6i ml;lnh. Dun 30 phlit dnh tii
khi d trong clSc la 92 - 96C. D xac dinh d trong c6c, ngt.i'b'i ta d:),t
mqt CDC khac Mn trong c6 chlla 100ml KOH 5% va mt ke trlln b!p cach
thuy. Trong qua trlnh dun, cu sau 10 phut, Il;li khua:y clin htQng chua trong
cDc. C6c vlli dung KOH khOng co da:t duCJc dung lam thf kirn tra dq
ti,flh khi!t cua thulSc thu.
Sau khi dun xang (qua 30 phlit), pha loang luQng chua trong c6c M.ng nul:lc ca:t

c6c d d4t duCJc chuyn hoan toan I@n gia:y 19C. D duCJc dung dich 19C
trong 8u6t ca::n ph9.i 19C Il;li dung dich mQt vai la::n, hOi vI ngay ca nhftng vet d1,lc nha
cung lam cho ket qua xac dinh axit silicic tang
Sau khi 19C xong, tien hAnh chung dich lQc trlln bep cach thuy bat su d1.1O'ng
kinh 12cm. Rua cu6ng ph6u lQc, sau d6 rua da:t 10 - 12 la::n bAng dung djch KOH
0,5% sOi den khi dich IQc chAy ra trong su6t. Dung dich nay dUQc vAo dung dich
da chua trong bat sU: trlin bep cach thuy.
Axit h6a dung dich bang 20ml HCl d:),c vA chung dung dich bep cach thuy
d!n khO. Vi trong dung dich IQc thubng chua IU'Qng chit huu co nlln trullc khi
k!t thuc qua trinh chung kho ngu:b'i ta vAn 10ml HN0
3
d:),c. Xu II kho
118
2 - 3 bling dung dich H
2
0
2
30%. Khi d6 din bat su bling kinh d6ng h6.
Sau khi thuc qua trinh nay, dung mt{Jc rna kinh d6ng h6 khOng bi m4t djch
phAn dch do bi ban.
Lam ubt kho sau khi da. pha huy cha:t huu cd 2 - 3 M.n bang Hel di;tc, m6i
hin .chung dung djch trong cben khO trl!n cach thuy ; sau khi da. ht
mui HCI, silic da. chuygn hoan toan sang Si0
2
.H
2
0.
Tach Si0
2
til dung dich bAng phuong phap HCI : tua sau khi da. duC}c rua
ban dg:u bang HCI 1 % nang va sau d6 bang nu{Jc nong tach ion CI- duC}c
nung dn kh6i luC}ng khOng deli. Til kh6i luC}ng Si0
2
trong dung dich phAn dch va
thf kigm tra d tinh khi!t cua thu6c thu se dnh ra ham lu<,1ng tram
cua axit silicic bang cach la:y kh6i luC}ng th\1C t! nhAn vlJi 20 (vi chI Ia:y 5g da:t
phAn dch).
Ti!n hanh xac djnh oxit hoa trj 3 trong dung dich 19C tu axit silicic bang mt'}t
phudng phap nao do nhu phuong phap amoniac hay phuong phap complecxon. Trong
da s6 trttang hC}p luC}ng nay la nhOm oxit tinh khi!t co co mau vang chanh
cua sat h6a hi 3. Tu kt qua cua thi d6i vlJi dung djch phAn dch va thf
tra dnh dl1Qc ham 111Qng tr4m Al
2
0
3
.
Ham luC}ng axit silicic dnh thea KK Ghedroi nhl1 sau :
Vi d\l : Trong dung djch chit rut tim tha:y ham IUQng Si0
2
la 1,33%, Ai
2
0
3
la
0,79%. La:y gia tri ham 111Qng Si0
2
chia cho 120 (2 hin phAn tu gam Si0
2
) va ham
1u'C}ng Al
2
0
3
chia cho 102 (1 phAn tu gam Al
2
0
3
) ta co :
1,33 , 120 0,011 ; 0,79 , 102 0,0078
,
Nu hai gia tri nh(in dl1<,1c bang nhau, do co nghla la toan bi> luC}ng axit
silicic va oxit nh6m chit ra tu d4t holm toan li@n kt a 2 Si0
2
Al
2
0
3
nghIa
la trong da:t kh6ng co axit silicic tl,i do va cling khOng co nhOm oxit b,t do. Nu
hlC}ng axit silicic cao han Iu'Qng Al
2
0
3
thi trong d{{t co Iu'Qng axit silicic tl,i do la
0,011 - 0,008 = 0,003 du'ong luC}ng. Tlnh theo phn tra.m, gia tri nay bang 0,003.120
= 0,36% (Si0
2
).
Khi gia tri cua axit silicic nh6 hon gia tri cua Al
2
0
3
thi lu'qng di dQng hay Iu'Qng
tl,i -'do se la nh6m oxit. Ham lu'qng phn tram cua Al
2
0
3
du'Qc dnh bang each nhli.n
86 giua gia trj cua nMm oxit va gia tri cua axit silicic vbi 102.
- Hoa chdt : Dung dicb KOH 5% : CAn 50g KOH r6i hba tan nbanh trong nuac
ca:t khOng co CO
2
dl1 duC}c KOH khOng co pha loang d!n 1 Ht. Dung dich
du'Qe kin. Dung dich nay thub'ng bi ba':n axit silicic vi v(iy c1tn ph8.i tra dQ
tinh khi!t cua thu6c thu nhu da n@u a tr@n.
2. Xae dinh cae oxit h6a tri 3 di dQng theo Thmm
- li phuong phap. Khi xu II d4t bang dung djch amoni oxalat pH = 3,2
cac keo hidroxit sat va hidroxit nMm se chuygn van trong dung dich .
Dung dich nay cho pbep xae dinh ham lu<Jng cua cae keo cua oxit hoa trj 3 trong
da:t. D6i v{Ji cae da:t cacbonat phuong pbap du'C}c su d,mg sau khi pha huy cacbonat
bAng dung dieh axit axetic 2%.
119
- Trinh tit phdn tich. CAn 2g d4t da. rAy qua rAy 1 mm trAn cAn phAn dch, cho
vao binh tam giac 250ml. TMm vAo binh 100mi thu6c thu Thmm i6i lAc binh trlin
may Hic 1 gio.
L9C dung dtch phu qua gilly 19C khO. Phiin dung dich 19C ban dliu co th
vi ciin 19C mt;.t vru llin khi dung djch trong su6t.
Chung dung dtch 19C trm cach thuy trong .bat sl1 kho. Gilly 19c cung
vCli da:t cho vao binh tam giac ban dliu va rot vao 100ml thu6c thu Thmm, l.iic
1 gio.
L9C dich IlIn hai qua gia:y 19C khO va dung miClc da. axit hoa bAng axit oxalic
de rua dtit trEn gilly 19C. miu phAn dch giau keo va cd din hanh chi@'t l.fn
thll ba.
Dung dich 19C cua l.fn thll hai va th"d ba dUQc gOp va chung d@'n kh6
b@'p cach thuy.
Can chu y 180 the dch dung dich ca:n chung khOng qua nua the dch cua
bat su d tranh tUQng bat su nEn hOi mt;.t lop mong vazdlin).
Sau khi nung xong, hAnh pM. huy axit pxalic. Mu6n cAn xu Ii ph!In kho
trong chen 3 l!In ba.ng nuClc cuong thuy hO$c ba.ng HN0
3
voi HzOz. Co th chi s11
d\lng axit HN0
3
, khi d6 cAn dun chen cach cat. lQi han 180 pha huy
axit oxalic bang cach chung ph!In khO trong 10 nung (j di) 450 - 500C.
R6t vao phlin kh6 trong chen 2 - 3mI HCl (d = 1,19) va sau do la 20 - 30ml
nuoc ca:t nong, 19C dung djch vao binh djnh muc dung dch 100 - 200 ml. Rua phlfn
axit silicic con trlin gia:y 19C ba.ng dung dich HCl 1 % nong vA ca:n xac djnh
ham hiQng SiOz thi dem nung nang r6i cAn. TMm nuoc cllt vao phlIn dich I9C a
trong binh dinh mllc mllc, lAc r6i lliy the dch nhlit dinh de xac dinh
sAt oxit va nhOm oxit.
Ham IUQng cac oxit di dOng dUQc dnh thea pha:n trllm da:t khO.
Co tM' xac dinh sat trong dung dich rut oxalat rna khOng ca:n chung dung
dtch lQc bAng cach gOp dung dich cac l!n vA chuyen vao binh dinh m"dc
200m!. Lily 20mI dung dich nAy cho vao trong c6c dung dch 100 - 150m!' TMm
10ml dung dich H
z
S0
4
10% va dun nang 80C.
Thlim dung dich KMn04 IN vao dung dich nang trAn khi xua:t hQp cha:t
MnO(OH)2 mau nAu, tMm dung dich H
2
C
2
0
4
0,05N d@'n khi hoa tan hoan toan
k@'t ttia MnO(OH)2. dun dung dich 80C r6i thAm dung dich KMn04 0,05N
d@'n khi c6 mau h6ng mli:t mau sau 30 - 60 giAy. Sau khi pM. huy h.1Qng du
axit oxalic ba.ng permanganat, ehuyen lUQng chaa trong c6c vAo binh dinh m"dc dung
deh 100mI. TMm vao 10ml dung dich NH
4
Cl 1,ON vA 1-2ml a-dinitrophenol.
c6 mau vang thl. lam ma:t mau ba.ng tung gi9t H
2
S0
4
hay HCI 10%, sau do
amoniac 2,5% khi dung dich co mau vang de pH tttang "dng bang 2.
Them vao binh 5ml axit sunfosalixilic (pH = 2), tMm nuClC den mue r6i
khuli:y, Mc Gilt y(in 20 phut sau do so mau h6ng cua dung dieh phAn dch vai
mau eua dung djeh ehuc1n.
120
- H6a ehfit :
Dung djch Thmm : Hoa tan 31,5g axit oxalic va 62,lg amoni oxalat trong 2,5
lit miaC. Gia trj pH eua dung dieh bAng 3,2 - 3,3.
HCI (d = 1,19), ki@'m tra 81,1 co clla Fe
3
+.
Dung djch axit sunfosalixilie 25% vai pH = 2, chtnh Wang t1,1 nhu voi dung
djeh thf
a - dinitrophenol : dung dieh bao hoa trong mtac.
NH
4
CI IN.
3. Xac djnh cae khac nhau cua sAt bAng phuong phiip o-phenanthrolin
S1,i co ml),t Clla sat (II) trong da:t d$c trung cho 81,1 My hoa va s1,1 phat cua
qua trlnh hoa Illy.
Ml;Jt trong nhung thu6e thii: ehqn Iqc d6i voi stit (II) oxit la o-phenanthrolin (1,1
o-phenanthrolin) C12HgN2.H20. Thu6e thit nay t(l,O voi cae ion Fe
2
+ thanh ht:;lp cha:t
phuc mau do - da cam Mn [Fe(C
12
H
s
N
Z
)3]2+. s6 Mp th\l phAn tit = 11000 t(l,i A.
= 50Bnm, nay chung to dO nh(l,y cao ella tbu6c thit.
Phuong phap ellng sit d\lng xac djnh sAt (III) oxit sau khi da khit Fe
3
+
Fe
2
+ bang hidroxylarnin hay bAng cha:t khu nao do. Tl cac oxit cho phep ta nh?n
djnh cac hao khl hay khi trong da:t, do Ia nhftng dl),C
trung cho cae qua trlnh oxi hoa - khu xAy ra trong da:t.
Xac dinh cae d(lng sAt khac nhau co mOt Y nghla Ian khi cuu dOng hqc
theo mua ella cac qua trlnh t(lO thanh da:t. Mit sAt trong trubng ht:;lp nay
nguC1i ta su dl,mg H
2
S0
4
O,IN (ti da:t : dung dieh la 1 : 10) lAc 5 phut. Trong
nhung cuu phat sinh ngUbi ta su d\lng H
2
S0
4
1,ON cdng vdi ti 1 : 10
nhu nhung phAi lAc 2 giC1.
4. Xac djnh sAt (II) oxit trong dung djch chitt rut H2S04 O,lN
De xac dinh sAt (II) oxit nglibi ta su d\lng da:t tUrji ngay sau khi Itfy mAu diU
rna phrji khO. D6ng thbi lliy mAu de xac djnh dO tim Clla da:t.
La:y 5g dlit eho vao blnh tam giae 250ml, rot vao blnh 50ml H
2
S0
4
O,lN, lAc 5
phut va lqe dung djch qua gia:y IQc kh6 vao trong blnh kh6.
Thu ham luqng sat (II) Dxil: Truac khi lily mAu de xac dinh Fe
2
+, din thu ham
lut:;lng Fe
z
+ trong dung djch Iqe : Illy 1 - 2ml dung'dieh IQc cho vao 6ng rot
vao dAy Iml dung dieh natri axetat va 1 giQt dung dieh o-phenanthrolin. LAc
6ng va thea eUbng dO mau do - da cam clla dung dieh rna quy@"t dinh
IUQng dung dich IQe c.ttn lAy.
- Trinh tt! phfin tf ch : La:y phlin dung dich lqc co ham IUQng Fe
2
+ trong khoang
0,01 - O,lmg eho vao binh dinh ml1e 25 - 50 - 100ml (tuy thuQc vao ham IUQng
sAt (II) oxit)
vao 1 ml NaF 1%, lAc tMm tia'p 1 ml dung dich H
3
B0
3
1% va 1 - 2
giQt thimol xanh. Trung hoa bAng dung djch axetat khi dung djch co mau yang,
121
sau d6 1ml dung dich o-phenanthrolin 0,5%, hie tMm m1(1c d@'n muc,
lAe
Gilt dung dich 10 phiit mAu phat holm toAn sau d6 do de) Quang
eua dung djeh trlin may bu(1c s6ng 50Bnm.
- H6a eMi.t :
Dung djch NaF 1%.
Dung dich H
3
B0
3
1%.
Dung djch o-phenanthrolin 0,5% : Hoa tan 0,5g o-phenanthrolin khi dun nh!;"!
trong 100mi nube e!t da. axit h6a nh!;"! bang H
2
S0
4
hay hoa tan trong H
2
S0
4
O,IN.
Dung dich natri axetat CH
3
COONa. 3H
2
0 10%.
Chi thi thimoi xanh 0,04% trong rUQu etHic.
Dung djch ehuAn g6c : Can trlin cAn pM.n dch 0,5462g tinh thE! mu6i Morh
mau xanh i8. cay, hoa tan trong 500mi H
2
S0
4
O,IN trong blnh djnh muc 1 Ht.
Them mtbc ca:t dgn mue dUQc dung dich chUa O,lmg FeO trong 1 ml.
Dung dich chudn sll dl,mg chua 0,01 mg FeO/ml pha loang dung djch chuAn
g6c 10 la:n. '
Thang chutln c6 hAm lUQng FeO trong khoang 0,01 - 0,1 mg trong dch
cua bl.nh djnh mile (m6i bl.nh each nhau 0,02mg).
- Chil thich : Trong tn..ti'1ng hQP kt qua khOng dnh thea oxit rnA dnh thea
t6 thl dE! dUQc dung dich chuAn c6 ham hlQng Fe
2
+ IA O,lmg/ml thl cAn hoa tan
0,7022g mu6i Morh trong 1 Ht H
2
S0
4
O,IN.
s. Xac djnh sAt (III) oxit
Sat (III) axit dUQc xac dinh thea s6 giua hAm IUQng sat tdng s6 va ham
iUQng sat (II) oxit d trong dung djch. Trong truCfng hQp nu dung djch chuAn g6c
tinh thea ham lUQng FeO thl Ia:y him s6 thu dUQc nh.n vCfi M s6 1,11 dE! chuyE!n
ttl FeO sang Fe
2
0
3
.
- vi dl.!- : DE! xac dinh cae sat ta Ia:y 5g dA:t tuai. s6 dE! ehuyE!n tu dtlt
tuai ra da:t khO k = 1,15. ThE! dch dung dich IQc ly dE! xac dinh sat tdng s6 va
sat (II) oxit IA 10ml. LUQng slit (II) oxit tim th!y theo dUCfng chudn lA 0,018mg. Nhu
ham IUQng FeO se la :
0,018.50.100.1,15 2,07mg FeO/IOOg
10.5
LUQng sat t6ng s6 tim thtly la 0,098mg, nhu ham IUQng t6ng s6 la
0,098.50.100.1,15
11,27mg FeO/IOOg
10.5
Ham IUQng sAt (III) oxit se M.ng :
01,27 - 2,07).1,11 10,21mg Fe,O,/IOOg
122
- Chu thich :
Phuc mau cUa hQp chAt giua sAt (II) va o-phenanthrolin tf;l.O thlLnh trong khoang
pH cua dung djch tu 2 - 9 nghla III trong mOi trubng axit yifu, trung Hnh va

Khi dung cac dung dich axit chia't sat ra khOi dAt ngoai sat (II) oxit cung con
c6 sAt (III) mdt. Khi d6, de' xAc djnh sat (II) oxit clin dua NaF vao dung dich
de lien kt Fe
3
+ dubi dfil.ng phuc khOng mau, IUQng du ion F- dUQc lien ket bang
axit boric. Giam pH cua dung dtch den pH = 2,8 - 3,0 bang cach dilng dung dich
natri axetat de trung hoa theo chI tht thimol xanh. Ion axetat 6n djnh sat (II) oxit.
Neu khi trung hoa trong dung djch c6 xua:t d1,lc thl ca:n t!\ng IUQng cha:t tf;l.O
ph11c len.
Khi them phenanthrolin, qua trlnh tfil.O phuc mau xay ra nhanh. Khi xac dinh Slit
(II) oxit tien hanh do m(\t dO quang sau khi mau 10 ph6t (de IAu hon, m!)t de;
quang cua dung dich se tAng Khi xac sat t6ng s6 ca:n phAi gift 1 gib de
dam hao Fe
3
+ dUQc khu hoan toano
6. Xilc djnh sAt ttl do
- C6 the' chiet sAt va nhOm tl,i do bAng h6n hQp dithionit + oxalat :
Ciln O,5g mAu cho vao 6ng Ii tAm 50ml. Them vao O,5g Na
2
S
2
0
4
va 20ml
thUDC thti Thmm. 6ng va.o nt'Si cAch thuy C1 85C va dun trong 20 phut,
Cll 5 phut lAc ang mt'?t M.n. Li tAm r6i gf;l.n My dung dich qua gia:y 19C vao
blnh dinh milc 100m!. If;l.i quA trlnh chiet hai llin. Rua va Ii tAm pha:n mAu cOn
lai trong ang hai la:n, m6i llin bang 12,5ml NaCI bao hoa (350g NaCI trong 1 lit) va
chuyen toan bt} vao blnh dinh muc noi Them nu{:lc den vfil.ch muc, lAc
D6ng thbi tien hanh thi trang.
La:y 5ml dung djch mau cho vao blnh Kendan 50mI, them 5 ml nu{:Ic cubng thuy
va dun trong dt,lng C\l- philn huy mau da'n khi hoi nita ngitng thoAt ra. De ngutji
rai them 5mI nU{:lc cUbng thuy va dun cho da'n khO. lfil.i qua trlnh nay mOt
IAn nila. De ngui, them vao 20ml nUbc va 1 ml HCl 4N, dun 10 phUt. De
nguc;i rt'Si chuyen vao blnh dinh mdc 50m!. TMm nuac den milc, lAc d{\u. Sau
do, xac djnh sat trong dung dich nay bang thu6c thti o-phenanthrolin sau khi khti
Fe (III) xu6ng Fe (II) bAng mt chAt khu nao do (vi d\l dung djch hidroxylamin 10%).
- D6i vCli dtft ng(\p m;t{Jc c6 the chiet rut bAng h6n hQP natri hidrosunfit va EDTA :
CAn 0,5 - 2,Og mau da:t khO khOng khI cho vao blnh tam giac 250m!. Them vao 3g
natri hidrosunfit va 100mI EDTA O,02M. blnh tam giac vao blnh nu{:Ic sOi va
giiJ ('; 70C trong 15 phut, thlnh thoang lac LQc dung dich nong vAo blnh djnh
m11c 250m!. Chuyen da:t len tren gitfy IQc vA rua dtft 3 Ia:n bang dung dich NaCI 1%.
Dinh milc dn vf;l.ch milc bAng dung dlCh NaCl 1% r6i rac Sau d6 xAc sat
bang quang phd htfp th\l nguy@n tu Mng phuong phap so mau v(1i thu6c thti
o-phenanthrolin.
123
7. Phiio ticb s.it de tieu
SAt lil dinh du:ang vi htQng vi phudng phap xac djnh sAt de
trong dl1t phAi phan anh dUQC khA nang th\lC te sAt co cung clp cho cdy tr6ng
dlioi d(lDg Fe
2
+ va phuc sat hoa tan.
Phuong phap Olson va carlson (1950)
Chit rut sAt tieu trong dllt bang dung djch amoni axetat 1M (pH "'" 4,8) tl
gifta d.a:t va dung djch chiet rut III 1 : 4 thbi gian lAc : 30 photo Dung phuong
phap so mall vOi 0 - phenanthrolin djnh h:tl1ng sat.
CAn 12,5g dllt kh6 kh6ng khi van blnh tam giae, -cho van SOml NH
4
CH
3
COO 1M
Me nhlil 30 pht1t (d6ng thbi tien hanh mAu trang - kh6ng co da:t) IQc.
Dung pipet l!y 10mi dung djch nu:{Jc lQc, trong 6ng dl,(ng dung djch phAn deh
them 2ml hidroxylamin dorua, 2ml o-phenanthrolin ; 6ng d\fDg mAu trang th@m 2m}
hidroxylamin dorua va 2ml nUCJc.
Dung dUQc xAy d\1ng to: dung dich chua':n Fe co n6ng 5 ppm.
Dung pipet lily 0 ; 2 ; 6 ; 10 ; 14 ; 18 dung dich chua':n cho vao blnh muc
. 50mi sau do dinh muc 50mi bang dung djc9- NH
4
CH
3
COO 1M ta dUQc cac dung
dich c6 n6ng 0,00 ; 0,25 ; 0,75 ; 1,25 ; 1,75 va 2,25 ppm Fe.
Sau do My 10mi cac dung dich nay va lam nhu mAu thl Do mau a buCJc
song 508nm.
Phuong phap Sherman - Jackson
Chii!t rut sAt trong d4t bang dung djch Mit amoni axetat 1 M (pH =
3,0) ; tl giua d4t tuoi vA dung dich rut ia 1 : 10, lAc 30 gia.y.
L9C nhanh va rita da:t 3 m6i IAn bAng 50mi dung dich NH
4
CH
3
COO. Lam
kh6 dung djch mAu n6i each thuy r6i xit II bAng 10mi hOn hQP HCI : HN0
3
(4 : 1) va lam khO d cae cha:t huu cd. Hoa tan kh6 bang 1ml HCI 1M
va dinh muc 100mI bang nu{:lc ca:t. L4y mt th dch xac dinh dung djch r6i
dinh IUQng sAt bang phuong phap so mAu vbi o-phenanthrolin. Pha dung dich
NH
4
CH
3
COO 1M, dung HCI hay NH
4
0H d chinh pH.
ChU"ung 9
, K
XAC D!NH CAC TINH CHAT HOA LI CUA DAT
1. DA':t chua va dO chua cua dA':t
D chua la t6 d phI quan tr9ng cua dlft, no auh huang cac qua trinh
If hoa va. sinh h9C trong da:t va co tac dng cay tr6ng. Da s6 cAy tr6ng thlch
uug a da:t trung dnh (pH to: 6 dn 7) ; mc)t s6 cd th chiu dirt chua nhU che (pH
to: 4,5 5,5) khoai tAy (pH tu 4,8 5,4).
124
Dl!t chua Iii. do cd ml)t cac ion W va Al
3
+ trong dung djch dilt cilng nhu trong
cac phuc hilp ph\! cua dilt co khA nAng trao ddi gAy :
,+
+ KCI - [PHHP]K+ + AlH + H+
Al
3
+ + HOH _ Al(OHh + H+
KhA nAng thil.nh W vii. Al
3
+ cil.ng Ibn thi dl1:t cang chua va nguQ'C d{l chua
cua dilt ph\! thuOc vao cac phuong phap xac dinh, trong d6 chilt rut co y nghla
Um trong vi(!c trao ddi cac ion H+ va Al3+.
clmg 1 dilt, Sll dl,mg chilt rut NaOH O,OIN (pH =0 12) cO de?
chua lO'n (19mgdl/l00g dilt) trong khi voi NaCH
3
COO IN (pH =0 8,2) thi dO chua
thilp han (6,0 mgdl/l00g dilt) ; va thilp nhilt Iii. khi Mc dOng v6i dilt bAng NaC} IN
(pH =0 6,0, (dC} chua xac djnh Iii. 0,2 mgdl/l00g dilt). nhAn IA do anion
OH- c6 khA nang lilin voi H+ (hAng s6 phAn Ii cua HzO }a 10-
14
) trong
khi lien kE!t cua CH
3
COO- voi H+ Iii. nha hon (hAng sO: phAn Ii cua CH
3
COOH Ia
1,8.10-
5
), con C}- h<1u nhu khOng v6i H+.
Dei chua cua diit thOng thuC:lng duQ'c chia lam 2 los;ti :
- chua tq.i chua hoq.t tinh) Iii. dO chua gAy do cac ion H+ hj do
trong dung djch diit va dUQ'C xac djnh khi tac dOng dl!t v6i mtClc cl!t va thj
bAng pHH o.
,
- Dc'! chua tang duQ'c xac khi rut ddt bang dung mu6i. Dl,i'a
vao chilt chiE!t rut, dei chua tang Is;ti duQ'c chia thAnh dO chua trao ddi vA dei
chua thuy phan :
+ D chua trao ddi : sll dl,lng chilt chiE!t rut dilt Ia cac dung djch mu6i trung dnh
nhu KCl, NaCl, BaCl
z
. Cac cation cua cae muO:i nAy dtfy H+ va philn AI
3
+ ra
khoi phuc M hilp phl,l, Al
3
+ bj thuy phAn tol\lO thil.nh dO chua cua ddt. DC} chua trao
ddi IA 1 chI s6 d@' X8C djnh nhu b6n vOi cho d/ft.
+ Dei chua thuy phAn : D{I chua cua dilt duc.1c xac djnh khi sll dl,lng chilt chiE!t
rut la mC}t muoi thuy ph.n (g6m g6c axit yE!u va baza ms;tnh, nhu CH
3
COONa). ThOng
thui1ng d chua thuy phan co s6 lO'n hon d chua trao ddL VI luc nay g!n nhu
toan b H+ va Al
3
+ trao ddi da duc.1c trao ddi ra ngmll dung djch dal.
DO chua thtiy ph.n cling thui1ng dugc su dl,lng d@' dnh IUQng vfii bon cAi dl1:t
chua. Thea nghilin cuu cua khoa h9c ki N6ng nghi(!p thl dilt liia
Nam chI nlin trung hoa 1/2 dC} chua thtiy phAn IA tot nhllt.
a) Xac pH Mng phuong phap crtc chQn 19C hidro. Hi(!n nay phuang phap do
pH trl,i'c trlin may (pH meter) d!l dUc;lc dung phil bi@'n. Chung vua nhanh, chinh
xac va vi pH xac dinh dugc rng (pH: 1 - 9).
- Nguyl!n li phuong phap : Ion W dUQc chi@'t rut ra bAng chllt chiet rut thich
hc;lP (nuoc cilt mu6i trung dnh), dung 1 c1,tc chI thi (di(!n cvc ch9n IQc
hydro) va 1 c1,te so sanh xac dinh hi(!u th@' cua dung dich. Tu do tinh duc;lc
pH cua dung dich.
125
Trong cac 10l;\i pH meter, c1,1'c chi thi thub'ng dung IA c1,1'c thuy tinh,
c\ic so sanh la c\ic calomen.
- Trtnh tlj phfJn tich :
Lac 10 gam dt{t (da. qua rAy 1mm) 15 phut tr6n mliy la.c (ho:\\c lac tay 30 phut)
vCli 25ml KCI IN (voi pH
KC1
) ho:\\C nuClc c4t (pHH 0)' Sau do ylin 2 gib' (kh6ng
,
qua 3 gib'), Mc 2, 3 htn, rei do pH ngay trong dung. dieh phu.
chinh may do pH : May tru{Jc khi do phai chinh bang cach do dung
djch pH tiliu chua':n. Chinh cho kim chi dung trj 86 pH cua dung dich
Do mliu : Gift eho di(ln e\ic elich m:\\t mliu d.ft:t IA 1em, vA nulsc khoang
2cm. Chb' 30 giAy r6i dQc giA trj pH may, d ehinh xae lA 0,1 ddn vi pH.
- Ghi chu : e\ie thuy tinh dUQe ngAm trong nUoc c.ft:t khi khOng dung. Ti
dAt va djeh ehiet rut co khae nhau ph\1 thue phudng phap pha.n deh. Vi trong
ket qua pha.n dch din ghi ro ti dtit : dieh ehiet rut vii. ehdt chiet rUt. VI d\1 "pH
trong KCI IN - 1 : 5 W/V". Nghia IA pH khi ehili't rUt bang KCI IN voi ti ddt
dung dich rut Iii. 1 : 5 (kh6i IUQng I deh). Nlfu kh6ng ghi chu gl thi thub'ng
dUQe Ia pHH theo ti d.ft:t nUoe la 2 : 5,.
,
- Pha dung dtch chudn :
Dung dtch KHC
8
H
4
0
4
0,05 M 10,21g KHC
8
H
4
0
4
pha thanh 1000ml.
H6n hQp KH
2
P0
4
+ Na
2
HP0
4
0,025M : 3,lOg KH
2
P0
4
pha thanh 1000ml ; 3,55g
Na
2
HP0
4
pha thanh 1000ml.
Trn llin 2 dung dieh nay thanh 2 Ht h6n hQp. Thb'i h(ln su dl,mg kh6ng qua
2 thang.
Dung djeh Na
2
B
4
0
7
O,OIM : 3,8Ig Na
2
B
4
0
7
.10H
2
0 pha thil.nh lOOOml.
Dung djeh KHC
4
H
4
0
6
baa hoa : 6 gam KHC
4
H
4
0
6
trong I Ht nUlse cat.
Cae dung djeh trlin pha xong d\tng trong binh palietylen, thb'i hl;\n dung kh6ng
qua 3 thang.
T.ri s6 pH cua cae dung djeh nhu sau
Nhit dl) c
KHC
4
H
4
0
6
KHC
s
H
4
0
4
KHzP04 NazHP0
4
Na
l
B
4
0
7
O,OIM
baa hoa O,05M O,025M
IS" 4,00 6,90 9,27
20 4,00 6,88 9,22
25 3,56 4,00 6,86 9,18
30 3,55 4,01 6,85 9,14
35 4,02 6,84 9,10
Dl,ia vAo dO chua traa d6i (pH
KC1
)' dt') chua eua ddt dUQe chia ra nhU sau
pH 4,5 5,0 5,5 6,0
Xl':p chua vlIa chua trung tLnh trung tinh
126
b) Xae dinh dt) chua trae ddi thea phuong phap Daieuhara
- tt phuong phap.' StI' d1,lng chAt rut KCl, ion H+ va
A1
3
+ trao d6i ra khOi pht1c M ha:p ph1,l (keo dll:t) :
+
+ 4K+ - [KDJ 4K+ + H+ + Al
3
+
AI'" + 3HOH _ AI(OH)3 + 3Ir
Dung NaOH tieu :w thAnh voi chi thi mAu phenolphtalein.
N UDC chiet nAy co thE!' hgp do pH
KCI
' xac dtnh nhOm di dng (AI - trao ddi)
va Ca, Mg trao d6i.
- Trtnh tit phan tich :
40 gam da:t (dB. qua rAy 1mm) litc 1 gib vi'1i 100mI dung KCI IN
litc vAi phut r6i yen m/)t ngAy), sau do tien hAnh loco
LlI:y 50ml dich Igc + 3 giot phenolphtalein r6i chuifn bang NaOH O,02N tieu
chuifn den xuat mau h6ng kh6ng mll:t trong vbng 1 phut.
- T{nh ket qud
H'd (mgdIlIOOgddt) =
VN.K
W .100
Htd : dQ chua trao d6'i.
V : s6 ml NaOH chutt'n d miu.
N : n6ng dQ ducsng lugng cua NaOH (0,02N).
W : IUc;1ng dat dem phAn dch (40 gam).
K : s6 pha Ioang
Rut gl;m cd :
- H6a chtit :
( 100 = 2)
50
H'd (mgdIlIOOgd) = V x 0, I
NaOH O,02N : La:y 200ml NaOH O,lN pha thAnh 1000ml trong blnh djnh mllc.
Dung axit chuifn (H
2
S0
4
0,02N) kiem tra n6ng d/).
Phenolphtalein 0,1 % : O,lg phenolphtalein hba tan trong 60ml rUQU etylic r6i
pha thanh 100mi Mng ntibc
KCI IN , 75g KCI ph. tMnh 11ft.
- Ghi chu : DQ chua trao d6'i xilc djnh bang dl) chi ap d1,lng a da:t chua.
Khi dat cd pR
KCI
> 7,5 sEl kh6ng xac djnh duCJc vI phenolphtalein thanh mau
h6ng ngay trong dung dich miu.
e} Xdc It" va A1
3
+ trae ddi theo phuong phap X6C6l6p (1939)
- li phuong phap : Khi tac dng voi da:t bAng dung dlch mu6i trung t1nh
(KCI chAng h{ln) thl d6ng thbi cA H+ vA AI3+ trao ddi dUc;1C dify ra khOi
h!1p ph\! trao ddi cua keo d!1t :
127
+
+ 4KCl- [KD] 4K+ + H+ + Cl-+ AlC".3.
Khi d6 AlCl
3
bi thuy phAn thanh W :
AlCI, + 3HOH Al(OH), + 3HC!.
Tu 1 ion Al
3
+ thuy phAn st:! thanh 3 ion H+. Nhu th1,t'c chilt khi chul1n
d xac d,nh dO chua trao ddi de. baa gdm elL W trao ddi, W tl,t' do trong dung djch
d4t, H+ dUQc thAnh do Al3+ thuy phlln. H+ traQ d6i (duQc gQi chung
cho ca H+ t1j do), thi Al
3
+ trao d6i dUQc xac dinh thea cOng thuc :
A1
3
+ trao d6i = Dtj chua traQ d6i - H+ trao d6i.
X6c616p sit NaF lien kE!t vtli Al
3
+, se xac dinh dUQc H+ trao dOi
A1
3
+ + 6F- - AlFt
Luc nay trong dung djch chi con H+ tI,t do, dung phudng phap chuAn xac
dtnh chung. Th6ng thubng Al
3
+ di dOng tOn (j pH
KCI
< 5,5. Do
Al
3
+ chi c6 y nghia Ibn a cae ddt chua, va dUQc xac djnh ciing voi khi xac djnh d
chua trao dOi.
- Trtnh tl!- phdn tich "
100 gam da:t lac vbi 250ml Kel IN trong 1 gib r6i lQc.
Xac djnh dO trao d6i : La:y 50ml djch IQc vilo blnh tam giac 250ml, dun sOi 5
phot, cho vilo 2 giQt phenolphtalein, d ngui r6i chua":n vbi NaOH 0,02N ti@u
chua":n dE!n mau Mng Mn ring (trong 1 phot).
Xac dinh W trao d6i (gdm H+ trao d6i va H+ co sAn trong dung dich da:t).
La:y 50ml djch lQc vao blnh tam giac 250ml, dun sOi 5 phut, cho vao 5mi
NaF 3,5%, d ngui, cho vao 2 giQt chi thj phenoiphtaiein, dung NaOH 0,02N tim
chulin chulin mau Mng.
- Tinh kit qua:
VI.N .K
-D(I chua trao d6i (mgdl/100gda:t) = W .100 = VI' 0,1
Vz.N .K
F IraQ d6i (mgdl/IOOgd) W . 100 V
z
0,1
(VI - Vz)N.K
Al" IraQ ddi (mgdVIOOgd) W .100 (VI - v;y. 0,1
hay : Al3+ trao dOi = D chua trao d6i - W trao dOi
VI : s6 ml NaOH chua":n dO mau khOng cO NaF
V
2
: 86 ml NaOH chu&. dQ ma.u cO NaF
128
N : n6ng d dl1dng ll1Qng clla NaOH (0,02N)
W , IUQng cAn (100 g)
, I (250
5
)
oang 50 = .
Al3+ thubng duQc thi bAng mg/100g ddt. L4y kl!t quA mgdl/lOOgd4t X 9,
(V, - VzlN .K.9
'Al3+ (m!if100gd4t) W .100
- R6a eMit:
NaOH 0,02N chuA:n.
KCl IN , 75g KCl ph. thonh 1 lit.
Phenolphtalein 0,1% : 0,1 gam phenolphtalein pha trong l'11Qu etyllc 100ml.
NaF 3,5% : 3,5g NaF pha trong nu{jc c4t 100m!. NaF pha xong phAi chlnh pH
trung dnh.
- Ghi cht1 :
Khi cha IUQng NaF nhu nhau vao mAu, co tha' lam d6i chung d khu H+
tl! do trong dung djch NaF.
ThtJc tl! luQng NaF cho vao co khOng c6 dinh, ph1,l vaa IUQng Al
3
+.
LUQng 5ml NaF chI du tac d1,lng v{ji 1,80 mgdl Al
3
+ la t6t nh4t. Khi Al
3
+ Mn hdn
6,3 mgdI/IOOgd4t thl khOng duo Co doh luQng NaF 3,5% cdn thi6t
V
NaOH
NNaOH' 2
NaF 3,5% (ml) 0 85
,
d) Xac dinh dt) chua thuy ph4n thea phuong phtip Kappen
- Nguyen ii phuong phtip : Dung 1 mu6i kil1m axit yu (thuC1ng la CH
3
COONa)
trao d6i H+ va Al
3
+ tit keo d4t :
+
+ 4CH,COONa (iill]4Na+ :.. CH,COOH + (CH,COO),Al
Ngoai tac d1,lng trao d6i cua Na +, jon CH
3
COO- cO khA nang k6t v{ji H+ va
Al
3
+ lam tang cubng qua trlnh trao ddi. Do v$y qua trao ddi se de hdn
dung mu6i trung dnh (0 chua traa ddO. Qua trlnh thuy phAn cua (CH3COO)3Al
lam tang H+ trong dung djch :
CCH,COO),Al + HOH CH,COOH + AlCOH),
Chutln de) trl,iC til!p hlQng H+ thi\nh bang dung dich NaOH se dUQc dO chua
thuy phAn. DQ chua thliy phAn dUQc thj bang mgdl/lOOg d4t (me/lOOg d4t).
- Trinh hi ph{J;n tich :
40g d4t (d& qua rAy lmm) lAc v{ji 100ml dung dich CH
3
COONa IN (pH = 8,2)
trong 1 gib r6i l<.>c.
La:y 50ml djch I<.>c + 2 gi<.>t phenalphtalein r6i chutn bAng NaOH 0,02N t{ji mau
h6ng (Mn trong 1 phut).
- Tinh kdt qud :
C !
O
K) -_ V.N
W
1,75.K.
100 H,f mgdl 10 gd.t
9 PPI'T) 129
V : thg dch (ml) NaOH chua':n dO
N n6ng d duong NaOH (0,02N)
100
K s6 ph. lo.ng ( 50 2)
W , kh6i IUQng dat (40g).
1,75 : dung CH
3
COONa trao ddi 1 IA:n khOng d4. Mu6n trao dO'i hoan toan
W, Al3+ cb1 IIlP l$i la':n, nhu v$.y mit thbi gian va phtk Qua th1,1c
da cho tha:y nhAn vdi M s6 1,75 la thlch h<,1p (h(! 86 thl,i'c
Hlf : dO chua thuy phAn (mgdl/100gda:t).
Rut gon , H" (mgdI!100gd.:t) VO,175
- H6a chat:
CH
3
COONa IN (pH = 8,2) : 136,lg CH
3
COONa.3H
2
0 hoa M.ng m1C1C ca:t d"n 1
llt. chinh cho pH = 8,2 (vita lam ddi mAu chi thj phenolphtalein).
Hoa cha:t khac : xem xac dinh d chua trao ddi ()
,
- GM chu : DO chua thuy phAn thubng du<,1c BU dl).ng d4 tfnh d no bazo cua da:t
va dnh luc;mg vOi bon (Theo cllu cua khoa hQc ki thu(lt ndng
voi da:t IUa r) nuCfe ta chI ca:n trung hoa 1/2 d chua thuy phAn). N"u Illy dO sAu
ctLn trung hoa la 20em, ti tI'Qng trung blnh eua da:t la 1,5 thl vOi (CaO) efln
bon d4 trung hoa 1/2 dO chua thuy phAn se 18 :
CaD (tn/ha) = O,42.H
tf
(trong do H[r dnh theo mgdl/100g da:t).
2. Xac djnh canxi, magie trao dOi bAng trilon B
- li phuong phtip: Ca
2
+, MIi+ trao dO'i trong da:t dttC1C dung chllt
rut thieh h<,1p (thubng ia cae mu6i trung dnh nhtt KCl, NaCl) trao d6i
,.
+ nKCl [lID] 4K'" + CaCl
z
+ MgCl
z
+ (n - 4)KCl
Dung trUon B (EDTA) chull:n d xac dinh Ca
z
+ va MIi+
- Trinh tl/. ph4n ttch :
20 gam da:t (qua rAy Imm) lAc vCfi 100mI KCl IN trong 1 gib, r6i IQc.
Lily wo 2 blnh tam giac 150ml, m6i blnh 25ml dieh IQc, dg xac djnh tdng Ca
z
+
+ Mi+ va Ca
2
+. Cho vaO m6i blnh 2ml NazS 1 %, 5 giQt hidroxylamin
v8..i tinh tM').
Xac djnh Mng Ca
2
+ + Mi+ :
Tit blnh 1 : 5ml dung djch NH
4
CI + NH
4
0H dg duy trl pH khoang
10. Cho 1 giQt chi thi mAu eromogen den, dung dieh co mau do anh dAo. Dung
trilon B O,05N chua':n d"n mAu xanh.
130
Xac djnh Ca
2
+ :
Tu binh 2, tMm 2ml KOH hay NaOH 10% da' dua pH 12. Cho vAo 1 It
murexit (sao cho dung djch cd mAu h6ng). Dung trilon B 0,05N chui1n den mau
tim hoa cA.
- Ti nh ket qua
Ca
2
' + Mg" =
Rut goD : Ca
2
' + Mg" (mgdUlOOgd4t) = V
V : s6' ml EDTA (trilon B) choln dO mAu
N n6ng de) duO'ng lttc;lng trilon B (0,05N)
K M s6 pha IOling (4)
W : lUc;lng da:t cln (20g).
VN.K
-W,
lOO
.
Tfnh Ca
2
+ trao ddi cfing gi6ng nhu thay V IA s6 ml trilon B ehui1n Ca
2
+.
LUc;lng M? trao ddi = Mng (Ca
2
+ + trao ddi - Ca
2
+ trao ddL
- H6a eMit .-
KCI IN : 74,5g KCI hoa thanh 1 lit.
Trilon B O,05N : 9,305g hoa tan trong lOOOml nuoe ea:t (trong binh djnh muc).
Dung djch NH
4
0H + NH
4
CI : 20g NH
4
CI hoa tan trong 500ml nube e4t.
TMm 100mI NH
4
0H 25% r6i tM' deh 11ft.
NaOH KOH) 10% : 50g hoa thll.nh 500ml.
Chi thj eromogen den : Ot2g hoa tan trong c6n 96 den 100mI, hO/iie h6n hc;lP
voi NaCI tinh khiet theo t1 1 : 200.
Chi thi murexit : 5g murexit trQn vbi 50g NaCI tinh khil!t.
Hydroxylamin 1% : Ig NH
2
0H.HCI trong 100ml nube e4t.
Na
2
S 1% pha trong nubc ea:t.
- Ghi ehu :
Hidroxylamin va Na
2
S eho vAo da' khu Mn vA Cu. Vbi d4t khOng it sat
cd khOng thit.
Ca
2
+, trao ddi cd xae dinh tu cae djeh trao dd'i trong cae phuO'ng phap
xac dlnh dung dch trao ddi cation dUl;1e trinh bAy 0 cae phA:n sau.
3. Xilc djnh tOng IU\lng kfem trao dOi theo phuong ph8p Kappen -
Ghincovich
- Ii phuong phtip : Dung W cua dung cijch HCI OtlN trao ddi cac cation
trong dt(t theo sO' d6 :
131
Ca2+
Mr+ + (n - 6)HCl
K
Na+
LUQng H+ du (cua HCl) trong dich dUQc chlJ,!(n bang NaOH ti@u chua:n.
gilla H+ trubc va sau phim llng trao ddi chinh Iii h1Qng kMm trao d6i.
- Trlnh tIt phan tich :
10gam dAt lAc 1 gib' vbi 50ml HCl O,IN. y@n 14 - 16 gib (qua d@m) r6i 19C
(b6 phn nubc 19C d\lc ban du).
LAy 25ml dich 19C + 2 gi9t phenolphtalein r6i chulin hlmg NaOH O,IN tiliu chulIn
d@'n mAu h6ng Mn trong 1 phut (V
2
). D6ng thbi lAy 25ml dung dich HCl O,lN dung
trao d6i chu,l{n bang NaOH O,IN voi chI thi phenolphtalien (VI)'
- Tlnh klt qua :
(VI - V,)N. R
S = W . 100 (mgdVlOOgdAI)
S lrao dd;
VI ,s6 ml NaOH O,IN chuU 25m! HCl O,IN
V
2
: s6 ml NaOH O,IN chua':n mAu
N : n6ng cua NaOH (O,IN)
50
K :Ms6phaloAng(25 = 2)
w 'htQng MI cAn (lOg).
Rut gQn : S =
(VI - V,) . 0,1 .2
. 100 = (VI - V,) . 2
- Boa chtit :
HCl O,IN.
NaOH O,IN.
Phenolphtalein 0,1%.
- Ghi chu .' Xac dinh tdng lUQng trao ddi theo phuong phap nay cd l1u
la nhanh, don giAn, nhung chi cho qua g4n dung. Mu6n chlnh xac phAi xac dinh
riling tung cation r6i t6ng s6.
rinh no bazo cua dtit. D no bazd Iii ti s6 giua cation trao dO'i tren t6ng
dung dch hilp ph\! trao dO'i cua da:t. Tdng cac cation trao d6i dUQc chia ra 2 nhdm :
nh6m bazd (Ca
2
+, ... ) va nh6m chua (W, A13+). Khi nh6m cac ion giAm
va nh6m chua bing thl d no bazo giAm. D no bazd la chi ti@u quan tr9ng cua dtit
va dUQC xem nhu chi 86 xac dinh muc d b6n vOi.
132
DQ no haZel dti<;lc dnh theo cOng thdc :
S
V(%) S + W
100
V : d no bazCI (%).
S : Mng cation trao ddi, c6 tM' X8.C dtnh nhanh theo phuClng phap
Kappen - Ghincovich, dnh theo mgdI/IOOgda:t.
H : d chua thuy phAn (mgdl/lOOgda:t).
DVa vao d no bazCl, nhu c4u bon vOi duqc xac dinh theo 3 mdc
C4n tiu bOn vOi khi d no bazd du:(Ji 50%.
Co b6n veti thuQc pHKC1) khi dO no bazd tit 50 dn 70%.
KMng ca:n bOn vOi khi dQ no bazo 70%.
Tuy nhu cllu b6n vOi con tity thuc da:t va cAy tr6ng Cl,l
4. Xac djnh dung tich trao dOi cation cua dtft
Dung dch trao ddi cation cua da:t hay kha nAng trao ddi cation (CEC - cation
exchange capacity) 13. luqng ion lO'n nha:t dU:<;IC da:t ha:p ph\l co kha nAng trao ddi va
du:qc bii'u thj brtng mgdl/lOOg da:t. DAy chfnh lA qua tnnh ha:p H hoa h9C dU<;Ic
thl,tc nhC:! keo da:t. Ca:n phAn qua tnnh trao ddi cation (do keo Am dam
vai trao ddi anion (do keo du:ang dam nh$n). Du:(Ji dAy chi dn
xac dtnh dung dch trao ddi cation.
Xac dinh dung tich trao ddi cation thea phuong phap amoniaxetat (phuong phdp
Schachtschabel)
- [{ phuong phap : Dung CH
3
COONH
4
IN lam bAo bOa dung dch hAp
ph\! trao d6i cation cua da:t. Phan dng trao ddi nhti sau :
Mg'+ Mg(CH,COO), + (n - 6) CH,COONH.,
Ca'+ ] Ca(CH,COO),
KD K+ + nCH,COONH., '" KD 6NH: + CH,COOK
H+ CH,COOH
Sau do cation NH; dii hAp ph\l dU:Qc trao ddi ra hAng cation Ir (Kel O,IN) :
KDJ6NH: + nKCI '" KDJ 6K+ + 6NH: + (n - 6)KCI
LU<;lng NH; trao d6i nay dti<;lc xac djnh bAng chun dQ bAng NaOH O,IN v(Ji slj
co cua focmalin (HCHO) :
4NH: + 6HCHO (CH,),N, + 6H,O + 4H+
(hecxametilentetramin)
Vbi 4NH; sa giAi phong 4W. Do dVa vao ltiQng NaOH t6n rna dnh dtiQC
hlQng NH; hay luqng cation trao ddi.
133
- Trinh tl/- phan tich
10gam d!lt (qua rly 1mm) cho vila pMu
MehIich dA chulln bi sAn (hlnh 29).
Dung 100ml CH,COONH, IN (pH = 7)
chia 10 llin (1 Oml x 10 la'.n) bAo hoa Dung d!ch trao dOi
dlit bang NH;'
Rira d<1t 3 l!ln bang rut;Ju etylic nat
05ml x 3 l!ln).
--- =
Djch trao ddi dif xlic dinh thAnh ph4n
cation trao ddi (Ca
2
+, Mi+, Al3+, K+, ... )
nu clin thit.
Glay IQC + bang --r <:
thuy linh
ChuyEin toan b phi!iu va diU sang blnh
djnh muc 250ml, r6i dung 250ml KCI 0, IN
trao d6i (25mI x 10 Ia:n) dch dl!n
250ml.
, Dich sau Irao dOi
---
- ---
L!ly 25ml dich trao ddi nAy + 10ml
focmalin 20% trung dnh + 5 giQt phenol-
phtalein, r6i bAng NaOH O,05N
eh uan dgn mAu h6ng nh:;tt (Mn trong 1
phut).
Hlnh 29 - Pheu Mehlich de trao dOi ion
- Tinh kit qua:
V.N.K
CEC = W .100
CEC : dung tich trao ddi cation (mgdIJ100gdat)
V : deh NaOH chua':n d (ml)
N : n6ng d NaOH ehua":n d (0,05N)
w
K
: lut;Jng d4t cAn (lOg)
250
: M ad pha Iolng (25 = 10).
Rut gon , E = Y.5
- H6a eMit :
CH
3
COONH
4
IN : 77g CH
3
COONH
4
pha thAnh 1 lit bang nubc ellt (dung
NH
4
0H hO$c CH
3
COOH chinh cho pH = 7).
KCl 0,1N , 7,5g KCl ph. thanh I lit.
Foemalin 20% : pha tit foemalin thOng d\1ng (khoang 38%. Sau do trung hoa
bang NaOH O,05N vbi ehi thj phenolphtalein.
134
Phenolphtalein 0,1 % (pha trong rut;Ju, e6n).
NaOH 0,05N chua':n.
- Ghi chu :
Phuong pha.p dung CH
3
COONH
4
duf,1c dung ph6 bifn nhung phu ht;:lp nh4t vdi
dl1t trung dnh vA khOng cacbonat. No cilng dUt;:Ic su d\lng 0 cac da:t chua
NH; co bj gill boi cac khoang set 1 : 1 (kaolinit) va mun kho
thu dut;:lc. Do 0 ddt khoang set, kft qua cd tha:p hon thvc tf!.
Lut;:lng da:t cAn co tht1 thay d6i ph\! thuc ddt. ThOng thubng 0 ddt thanh
co gibi co cAn 5 gam da:t + 5 gam cat (dB. dut;:Ic xu Ii bAng H
2
S0
4
d tang cUbng t6c d 19C.
Co th@' lAm chun dQ trAng vOi focmalin (d6i chang) tru H+ chua dut;:lc
trung hoa. Kf!t qua xac miu phAi trit di luQng chun dQ nAy (n(fu 00).
5. Xile djnh tM oxi h6a - kbti elia dlft
Trang dung djch dllt co chaa t6 cd tht1 thay d6i hoa trj theo
m6i truong. Cac phan <tng oxi hoa - khit xay ra khOng ngitng vA phan anh
trl;lng thai cua dllt.
Qua trlnh oxi hoa - kht'i cd anh hUCJng 1&1 cac tfnh chllt dllt va. thai cae
chllt dinh dUdng. Trong khu co th@' hlnh tha.nh cac cha:t dQc
cho cAy tr6ng. th\tc tf!, thf! oxi hoa - khu Ia. mt ya'u ttS quan tr(;mg phat
sinh h9C dllt.
- Nguyen ii phuong phap : Philn ang oxi hoa - kht'i trong dJit dUQc khai quat
bang phuong trlnh sau :
(Chllt oxi hoat
m
+ ne- (chllt kht'i)+(m-n)
Ban chAt cua phan ang oxi hoa - khu lA s\t' thu, nhubng electron. Do co th@'
dung c\tc d@' do clc electron chuy@'n dbi nAy. c\tc nAy dUQc g9i Iii
c\tc oxi hoa - khu. Eo cua mt s6 oxi hoa - kht'i nhU sau :
Eo cua mOt s6 oxi hoa - kht'i :
H ox:i h6a - khl1 Phan ling oxi hOa - khl1
EoPH = (mV)
E"pH = 7 (mY)
02 - H
2
O
02 + 4H+ + 4e' +1230 +820
MnOz - MnH MnO
z
+ 4H+ + 2e- ;:::::Mn
H
+ 2H
2
O +1230 .430
Fe
3
+ _ Fe2+ -FeJ++e-;:::::Ftt+
+770 .130
S02- - 5
z
-
,
50r + 3H
z
O + 6e" ;:::::5
2
" + 60H" -610 -200
H+ - Hz
2H+ + 2e" ;::::: Hz 0,00 -414
C\tC chu6n thUbng dung lA c\tc cal omen vii c\tc hidro"
c\tc oxi hoa thubng dung lA qtc thuy tinh vA c\tc platin. Tu
do duc;:IC (E
h
) dQc trGn m V kl! (milivon k@) va cvc calomen khong d6i ta
dnb du(,1C Eh cua da:t.
135
Di(m (E) cua c1,t'c calomen a clc dQ khac nhau.
Nhiet dO (0C) E (mY) Nhiet dO (0C) E (mY) Nhiet dO (0C) E (mY)
0 260 18 248 30 240
5 257 20 247 35 237
10 254 22 246 40 234
12 252 24 244 45 231
.
14 251 26 243 50 227
16 250 28 242 - -
- 1'rtnh tf! ph4n tich :
Chun bi dung dich xac dinh : 20 gam dt tuai md'i I{(y khuy vd'i
100ml nud'c ct trong c6c (hol)c blnh rt?ng r6i dl)t vAo gia may pH metre.
Chudn bi may do : Vd'i tung may co cach hud'ng dAn 8U d\lng C1,l tM' : 'fuy
nhien thubng theo mQt s6 bud'c sau :
N6i may vAo ngu6n th{ch hQP (vd'i may dung xoay hol)c lap pin
(vd'i may dung pin).
may 6n dinh trong 5 - 10 pht1t. LAp c1,t'c vAo may. Hi(iu chinh may vA
dua cac thOng 86 ca'.n Chon "mode" do mV vd'i cac may phAi 11,t'a chon.
Tien hanh do :
Nhung di(in c1,t'c trong dung dich cttn do (thOng thubng dud'i clla di(in
c1,t'e cach lap dlU khoang 1cm).
DE! kim (vai may dung vonk,) 6n dinh, hol),c 86 xuit (vd'i may doc bang 86)
6n djnh {; quanh 1 gia trj. nao do. Ghi trj 86 doc duQc.
Hi(in nay vai cac may do Eh, chi ca'.n chlnh may gia trj. 0, 86 doc dl1Qc chfnh
lil gia hi Eh ella dt (dl1Qc thi bang mY).
Khi do xong dung nuC1c ct(t rua di(in qic r6i dung gia'.y IQc thtlm kh6 trud'c
khi do mAu khac.
Chuung 10
xAc D!NH cAc CHAT HOA TAN TRONG NllOC ClIA OAT
Cac chit- hoa tan trong nuC1c clla dtlt bao g6m cac chit huu cd va vO cd. Chung
co thg dUQC tach chit mQt cach di!i dang Mng DUCIC ctlt.
Vil;ic xac dinh cac chdt hoa tan trong nu(Jc ctla ddt co y nghla quan trong,
hil;it la cac ddt Chung dUQc su d\lng trong vi(}c danh gia d4t va pha.n IOI;U dfit...
1. ChuAn bi mloe ehit
Dung nud'c ctlt khOng CO
2
tach chit cac cht hoa tan clla d{(t. TI ll;i diU, mioc
sit d\lng co khac nhau, thubng dung la 1 ; 5. Sau khi lac v(Ji thbi gian xac djnh
136
dem IQc. Cac d4t chua va trung dnh thl co dung gi4y lQc thuc.mg. Nhung d6i voi
d4t thl phlli dung phuong phap lqc chAn khOng bang bang thuy tinh m(ji
baa dam IQc trang su6t (sau khi IQc xang phAi dung nu6'c cAt rua 4 - 5 llin cha ht
co;- va RCO; cOn ll;li trong bOng thuy tinh). Dung dich IQc dung dl1 xac dlnh cac
chAt hoa tan. ThOng thubng baa g6m :
- Tdng luc;1ng mu6i tan : thubng dung phuong Pha.p kh6i lut;mg (s4y khO r6i cAn),
do dO dAn phuong phap ti trQng k@'.
- Xac dinh cacbanat va bicacbonat theo phuong phap chuan d
trung hoa.
- Xac dinh CC bang chuan dO bang AgN0
3
.
- Xac dinh Mng phuO'ng. phap trilon B, phuO'ng phap kh6i htQng, phuong
phap dung baricromat.
- Xac dinh Ca
2
+, bang trilon B.
- Xac dinh !{'-, Na+ hAng quang klf ngQn
Ngaai ra tuy m1,lc dfch, co thl1 xac dinh cac chI cAn thilft khac
pHH 0' chlit hUll cO' hoa tan ...
,
rut cae ch6t haa tan trong dd.t : CAn 100 gam dAt (dA qua rAy Imm), lac
3 phut voi 300ml nubc ca:t kMng chua CO
2
(co tai nghi Mc 1 gib). N@'u dlit
chua CaS0
4
thl sau khi Mc co d$ 6 gib, cac d4t khac %n trong 1 gib.
Sall do dem iQc, bao dam dich IQc phai trong. T.n1ong hQp IQc co mau (rna kh6ng
clin xac dinh cha:t huu co hoa tan) lAc chung voi than tInh r6i lQc
- Ti dlit : nU{fc chit va thbi gian Mc co thg thay ddi. ThOng thubng, da:t chtl
yell Ia mu6i cIorua thi thbi gian lac va ti d4t : nUoc co tM' nho han. Trong khi
co mu6i sunphat thl dbi hoi tI dlit : nU{fc va thbi gian lac nhMu han.
- Trang qua trlnh lac da:t v{fi m;t{fc, d cae d4t co ham luqng mu6i tan cao thl cac
cation (th.(lm chI ca anion) trong dich chi@'t co trao d6i v(ji phuc h!1p ph1,l. Vi
ion chi@'t rut co thl1' khOng hoan toan 10. cO slin trong dung dich da:t. Tuy
trang phAn dch anh hUdng nay thubng dUQc b6 qua.
2. Xilc djnh tong hl<,lng mu6i tan trong nUoc
a) Phuong philp kh6i luqng. Dich da:t bang nU{fc ca:t dUQc dem slIy khO
r6i cAn.
- Trinh tit phfm tich :
50ml djch IQc cho vao c6c dA bi@'t kh6i lU<.1ng (WI)' ThOng thubng kh6i
IUQng c6c khOng qua 20g.
Chung kh6 n6i cach thuy r6i cho vila 2ml H
2
0
2
10 - 15%. Tiep t,lC chung
kh6, cha ti@'p 2ml H
2
0
2
10 - 15% ... 11;li cha d@'n khi C$n cO mau trang (chllt
huu co bi oxi h6a ht1t).
137
Stfy a 105C dn kh6i lttQng kh6ng d6i (thubng tit 2 3 gio). Ltfy ra cho
vao blnh hut a':m cho nguOi. CAn kh6i IUQng c6c vA mu6i (W
2
).
- Tinh kdt qua:
(W2 -WI)K
T6ng mu6i tan (%) = w . 100
Rut gQn : TOng mu6i tan (%) = (W
2
- W
1
).1O
Trong do: WI: kh6i h1Qng elSc (g)
W
2
: kh6i luqng elSc + mu6i tan (g)
500
K : M s6 pha 10Rng (50 = 10)
W : IUQng dilt cAn (100g).
- H6a eMit
H
2
0
2
10 - 15% : pha tit H
2
0
2
(30%).
b) Phuong phap do d ddn din
- Nguyl!n li phuong phap : De. dAn cUR dung dich tang chng v6'i S1,1 tang
n6ng d(l cua cac mu6i hoa tan. N6i cach khac, trj s6 nghjch dAo cua d(l dAn
nay giAm d,!{n khi n6ng d cac mu6i tan tang Dung mOt thang dung djch chua':n
dA bi@'t n6ng d mu6i tan cua chung xac dinh nhung s6 nghich dao d dAn
tUdng ung, ta se co d6 thi duong thdng bi!!u dian s1,1 tUdng quan tr!n. D1,1a vao
k@'t qua do trj s6 nghich dao d dlin di(ln cua dung djch rut d,n, tr!n Cd Sd d6
thj cua thang chua':n co dnh dUQc ham IUc,1ng mutH tan.
- Trinh tit phdn tieh
10 gam da:t (qua ray 1 mm) lAc vbi 50ml nubc ca:t trong 30 phut, d!! 1I1ng vai
gio qua
Gliln phtfn nubc vao c6c d!! do, cam c1,1c vAo do va dQc s6 do dUQc (sao
cho duC1i cl,!c cach lbp da:t viti milimet d@"n 1cm).
- Xay dltng di5 tht ehudn. Hoa tan 9g NaC! voi 19 Na
2
S0
4
trong 1 lit dung dich
dUQc n6ng d mut'Si Ia 1%. Tit dung djch nay pha 10Ang thAnh dAy chulin co n6ng
dO 0,5 - 0,25 - 0,1 - 0,05 - 0,025 - 0,001%. Sau do dung may xac djnh trj s6
nghich dAo d dAn di(ln cua chung. Ve d6 thj dung log cua chung).
- Ghi chit :
+ SI,! co cua cac hlilt da:t se Anh huang d@'n d dan Mt s6 Uti
nghi do dt'? dAn cua da:t a trlilng thai (khOng xac dinh trong dung djch). SI,!
thay d6i thAnh phc1n Cel giOi co Anh huang dt1n tro. VI vl).y tri s6 do dut,1c clin
nhAn vOi s6 thl,iC
chinh tro theo thAnh phlin co gibi bAng s6 thl,iC nhu sau :
138
Thanh pMn cd gidi He s6 thl,lc nghiem Th1mh pMn cd gidi He s6 thl,lc nghiem
oat c<'it 1,45 Oat thit pha set 1,60
Oat thit 1,50 Oat set 1,72
+ Hilu ht nudc tl,i' chlla chtl yu cAc mu6i bicacbonat va sunphat canxi,
magie ; mt')t hlQng it han cac mu6i natri, kali vll -cac mu6i dorua, nitrat. ThOng
thl1Cfng, dt') dAn 1000 micromhos tuong dU0l?-g vbi 10 mgdl/ lit, va wang ung
vbi 0,70g mu6i!Ht (700 ppm). co sCI nay xay dl,i'ng m6i quan M gifta gia trj do
vbi 111c;mg mu6i tan (gam!Ht) cho nl1bc tl! (xem ph1,l h,IC 10) c6 ham 111<Jng mu6i
trung blnh, nhl1ng natri va clorua thp.
+ Nl1bc chua chtl ya'u cac mu6i natri va clorua ; mt bicacbonat, sunphat
canxi, magie vll cae mu6i kali, mt')t 111<Jng nha nitrat. Veti nuClc ml)n nay, dO dAn
1000 micromhos tuong dl10ng v6'i 9,0 - 9,5 mgdi/Ht, ttlang ang vbj 0,60g mu6i
trong 1 1ft (600ppm). Tr{in co so nay xA.y dl,i'ng m6i quan gifta trj s6 do dQ dAn
diEl!n micromhos v6'i ham lU<Jng mu6i (g!Ht) cho nl1bc chua natri va dorua
(xem phI}. ll}.c 10).
Qua cac nghil!n cau cho th4y c6 thl!' xA.y dy:ng m6i quan M gifta s6 do d dan
(millimhos) a 25C vbi n6ng d mu6i trlin co sO bang sau :
DO din dien 1 millimhos 625C Il./ong dllong vdi
i..o<Ii rrru6i dl1!;1c chi!t rut
n6ng dO rrru6i tOng s6
mili dlldng hJQng gam (trong 1 lit) gam/lit
- Chu yeu la canxi va. suntat 12,5 0,85
- Canxi, sun[al, natri, dorua, . 10,0 0,64
-
Chu yeu la natri va. clorua 8,0 0,48
Cac gia tri nay chi co dQ chinh xac tl10ng d6i, nhl1ng co tM' dl1<JC ap d1,lng trong
dnh toano
+. 'fru:bc va trong qua trlnh do mAu, clin kil!'m tra va chlnh may bAng dung dich
KCI ti{iu chuan theo cac gia tri a hang sau
D dlln cua dung dich KCI a cac n6ng dQ va dO khac nhau (micromhos)
Nhiet dO (0C) 0,002N 0,005N O,OlN 0,05N
15 239 585 1.147 5.404
20 266 651 1.278 6.024
25 293 720 1.413 6.656
30 321 792 1.552 7.300
35 351 867 1.695 7.956
+ Co th@' kt qua phA.n deh a d/ilng don vi micromhos hOl)e millimhos
b 25C ho(\e thanh mg/lit, tuy cliu aU d1,lng ka't quA.
139
3. Xiie dinh eaebonat (COI-) vii bieaebonat (HCOi) trong nlloe eua dBt
- Ii phuong phtLp .' ThOng thubng pH cua da:t cua m.t(Jc) khOng
vuqt qua 8,4 thl khOng c6 Co;-, Song HCO; thl cd tM' trln tlili trong
pH thflp han.
Co thi! xac dlnh va HCO; trong dung bAng phuong phap chulLn d
trung hoa voi cae chi thi mall ri@ng nhtt dung axit chulLn v(Ji chi thi mall IS.
phenolphtalein thanh RCO; (pH = 8,3)
+ H+ = RCO;
Sau do chua:n ti!!p HCO; vl:li chI thi IS. metyl da cam
HCO, + II' H,o + CO, (pH 3,8).
- Trinh tv phtln tl ch :
25ml m1(Jc chi@'t tit da:t 50ml DU(JC tl1 n6u xlie trong ntl{fC) +
1 giQt chi thi phenoiphtalein. khOng cd mau Mug chung to khOng cd
N'u co mao h6ng dung Hel O,02N chulLn dQ dl1n mitt mau (pH = 8,3),
Cho vaa dung dich Day 2 giQt metyl da cam, dung dtch co mau vang. Dung
HCI 0,02N chuAn mau d6 da cam (pH = 3,8).
- Tinh kit qua:
(mgdIJ100g
Rut gc,m (mgdl/100g da:t) = V.0,4
140
Cd,- (%) CO;- (lmgdIJ100g x 0,030
(V, - V,)N.K
HCO, (mgdIJ100g W . 100
HCO, (%) HCO, (mgdIJ100g dllt) x 0,061
VI : 86 ml HCI 0,02N chuAn d v{1i chi tlij phenolphtalein
V
2
: s6 ml HCI 0,02N chul(n d vffi metyl da cam
N : n6ng d dl.1ong 1l.1Qng cia HCl (O,02N)
500
K : 56 pha Iollng (25 = 20)
W ,IU<'Dg dAt cAn (lOOg).
0,030 va 0,061 : 1 mgdl HCI tl.1C1ng dng vlJi 0,030g hO$c 0,061g HCO
l

- H6a eMit:
HCI 0,02N chuin.
Phenolphtalein 0,1% : O,lg pha trong 100mI e6n.
Metyl da cam 0,1% : O,lg metyl da cam pha trong 100 ml e6n.
4. Xilc dinh anion clo (Cl-) - PhUdng phap Mohr
- Ii phuong phiLp : xae dlnh CC trong dung dich d1,1'a If
tua phAn trong mOi trllong trung tfnh viJi chAt chi thl 4
N.CI + AgNO, Agel j + NaNO,
(tnlng)
K,crO, + 2AgNO, Ag,crO, j + 2KNO,
(do
Nhtt v(ly mt 111Qng dll nho AgN0
3
se k@'t hQP vbi thanh k6t tua mau do
WJ.ch cho phep xac djnb digm wang dttong khi chua':n dO Cl- bang AgN0
3
.
- Trznh tl/. ph4n tf ch :
20g dl1t hie 5 phut vbi 100mI nllbe ct. y@n 30 phut - 1 gib r6i IQc (dich lqc
dl,1c co thg cho vao mOt t tinh KN0
3
ch6ng dl,lc).
LAy 25ml dich lQc + Iml KzCr0
4
10% rdi chun bang AgN0
3
0,02N. Luc dliu xuAt
klft tua AgCI mau trAng. Sau d6 chun d6n xul[t k6t tua do Ag
2
Cr0
4
.
- Tinh kdt qua:
CI- (%) V. N. K 100.10-'
Rut goD , CI- (%) V.0,0142
V, N : thg dch va n6ng dt'? AgN0
3
dung chun dO
100
K : s6 pha loang (25 = 4)
W : lUQng dl[t cAn (g).
- H6a chat:
AgNO, 0,02N , 1,7g ph. tMnh 1000 mi.
Dung NaCl KCl chun chun dt'?
KzCr0
4
10% : 109 Kzcr0
4
hoa trong 100 ml nllo-c Ct.
5. Xilc dinh sunfat bAng phudng philp dung baricromat
(theo Xlap)
- It phuong phap : co sCJ BaS0
4
c6 dch s6 tan nha han BaCr0
4
,
dung BaCrO 4 cho vao dung dich chtla chung se da':y CrOf ra t\t do.
LllQng dUQc giAi ph6ng nay chfnh bang illQng :
141
+ BaCr0
4
= BaS0
4
+
Di! xac djnh hrQng dUQc giAi phong trong dung djch ngubi ta dung phudng
phap ehuttn d() ngu:<;Jc : Cho Cro!- ( c6 dnh oxi hoa) tlk vl1i m()t luQng du
Fe
2
+ (c6 tinh khu). Sau do dung KMn04 d chun htQng Fe
2
+ du thua.
- Trinh tz! phdn tick:
+ 20 gam da:t lAc 5 phut vbi 100ml nubc c(t, de' y@n nua gUt r6i h;>c.
+ La:y 50ml djeh IQc + 10 ml BaCr0
4
O,lN lAc 5 pht1t. 10mI NH
4
0H
5%, lac di!u vai pht1t r6i th tfch (trong blnh dinh mdc 100mI) 100mI.
IQc (dung djch CD mau vang).
+ Lay 50ml djch IQc nay + 2mI H
2
S0
4
dliic (d = 1,84) + 10mI mu6i Mohr O,02N.
LAc r6i chuttn b!\ng KMn04 0,02N xua:t mau tim (V 1). D6ng thbi Illy
10ml mu6i Mohr chua":n bAng KMn04 0,02N (V
2
).
- Tl.nk kit qua:
80;- (%)
(V, - VI)' N . K. 32,02. 10-
3
W
Rut gQn : (%) = (V2 - VI) . 0,0128
VI : s6 ml KMn04 0,02N chuttn d() mau
v
2
: 86 ml KMn04 0,02N chuitn dQ 10 ml mu6i Mohr
N : n6ng d(i KMn04 (O,02N)
32,02 la 1/3 IUQng ion
W : lUQng d<1t ctln (20g)
100
K : 86 pha loang (25 = 4).
. 100
- H6a eMit :
BaCr04 O,lN : 12,6g BaCr0
4
cho vao blnh djnh mdc 1000ml, cho vao 50ml
HCI d*c (d = 1,19) Ide r6i dinh mde vl\\ch bAng nubc cA:t (dao
cho tan).
KMn04 0,02N : pha Ioa.ng 5 litn tii KMn04 O,IN chuttn.
Mu6i Mohr 0,02N : cho 8g FeS04.(NH4)2S04.6H20 vao binh djnh mdc 1000 mi.
Haa tan bAng khoang 500ml nubc c4"t, cho vAo 20 ml H
2
SO 4 r6i l@n tht1 tfch
lOOOmi bAng nudc c<1t clin lQc d lAng
NH
4
0H 5% .: 215,4ml NH
4
0H (25%) pha vd'i nud'c ca:t thanh 1 Ht.
142
Ghi chu .-
Phuong phap nay kh6ng dung BaCr0
4
d:;tng kt tua rna dung C1 d:,tng dung djch
dl!' tAng t6c d<} phan ung v{Ji
BaS0
4
kt hia t6t nha:t a dQ axit khoang 0,05N. Thy nhi@n thC1i gian kt tua
co tld d@' y@n tit 30 phut va cd th@' qua d@m.
6. Xac djnh tOng canxi, magie hoa tan trong nlloc cua dlt
- ii phuong phap .- 0 pH = 10, EDTA (Etylenediaminetetraacetic axit)
thanh phuc Mn vung vt'1i Ca
2
+ va Phdc chat nay hoa tan trong nuClc va
xay ra test nha:t C1 60C. Do cd th@' dung EDTA chulin d xac dinh Ca
z
+, MgZ+
trong dung v{Ji chi thj mau la eriocrom xanh den B(Eriocrome blue-black B)
hO$c eriocrom den T (Eriocrome black T).
- Trinh tIt phtm ti ch :
20ml djch dA"t (ti da:t : nUClc thuC1ng la 1 : 5) cho vao blnh tam
giac + vai tinh th@' hidroxylamin hidroclorid (NH
2
0H - HC!) (ho$c thay bAng axit
ascobic), + Iml kali xianua 2%, + 1ml kali ferroxianua 2% + 5ml dung dich
etanolamin.
Dun ndng 60, r6i cho vao 0,2ml eriocrom xanh den B r6i chua":n bang EDTA
0,02N mau xanh lam.
- Tinh qud
Ca" + Mg" (mgdI/IOOgd) V.:. K 100
V, N : dch va n6ng d EDTA chulin mAu
K : M s6 pha loang.
W : IU<1ng da:t can.
-. H6a eMit:
Hidroxylamin hidroclorid hO$c axit ascobic tinh th@'o
Kali xianua 2%.
Kali ferroxianua 2% : pha du dung trong vAi ngay.
Dung dich etanolamin co chua phue ehA:t EDTA - Mg
Hoa tan 125 ml HCl d$e dl1n 500ml. Cho vao 310 ml etanolamin
(2 - hidroxyetylamin, 0,508g).
Chulin de) 50ml MgCl
z
0,02N bAng EDTA 0,02N theo th@"' deh EDTA t6n
(V mI). Chulin bj phde EDTA - Mg bAng tMm 2Vml EDTA vt'1i 100ml
MgCl, 0,02N.
'I'rQn h6n h<.1p phue ehA"t EDTA - Mg v6'i dung etanolamin hidroclorit
r6i l@n tM' tfch 1000m!.
143
EDTA 0,02N : hoa tan 3,7225g EDTA (Na2H2ClOH1208N2 2J:I20) da sa:y kh6
a BODC 2 gil:!' trong nuOc cft 1000 ml.
Eriocrom xanh den B : O,5g trong lOami ethanol.
MgCl
2
O,02N : 2,lg MgCl2 6H
2
0 hoa tan trong 1 lit. N6ng dQ cua n6 dUQc
dung EDT1\. 0,02N chull:n
Ghi chit
+ Trong djch co ion kim khac co gAy anh hUC1ng den
phep chulrn dt) nhu Zn
2
+ , Mn
2
+ , Cu
2
+, Fe
3
+ "'. Th6ng thtiC1ng Zn
2
+ va Mn
2
+ ciing
phdc vl1i EDTA lam tAng qua xac dinh Ca, Mg ; Mn
4
+ vA Fe3+ c6 anb
hUC1ng s"lj ddi mAu Clla chi thj mau ; Cu
2
+ co phdc vung mau do
voj EDTA, do c4n phai tru chung khi chua:n d Ca, Mg bang EDTA.
Hidroxylamin axit ascobic) co tM' khu sAt, mangan ; kali xianua sf! phdc
ben vf:tng vOi Cu, Zn va Fe
2
+ ; kali ferroxianua s6 tua magan dubi
manganferroxianua.
+ Mau chi thi sang mau xanh rO ret khi co M!?+. VI 1
lUQng nha EDTA - Mg cho tMm vao (dtiQc pha ngay trong dung djch lil co
tac dl,mg tAng cUC1ng d milu C1 tUdng dUClng, nha:t la khi djch chiet {t M!?+.
+ Dung djch co tM' su d1,lng la NH
4
0H + NH
4
CI (xem xac djnh Ca, Mg
trao ddi trong da:t - chuang 9.6). Nhung etanolamin kh6ng co mui nhu
am6ni c1orua.
+ Chi thj mau eriocrom xanh den B c6 dUQc thay the bang eriocrom den
T. Song eriocrom xanh den B Mn vitng hdn vA dung dUQc C:I dung djch. Trong
khi eriocrom den T dUQc dung lJ rAn mCli cho mau rO ret.
+ Ca
2
+ , M!?+ cOng co the' dtiqc xac dinh bAng ha:p th1,l nguy@n tit.
7. Xlie dinh kali hoa tan trong nuoe bAng Quang k ngQn hia
Nguyi!n li phuong phap : nay phuong phap X8.c dinh kali phd IA
dung quang kl! ng<.m hia, d1,l'a tr@n co sa kali bi d6t phat anh sang mAu dm
trting tUdng dng vimg anh sang co buttc song 767 nm. De' do cUC1ng dt) sang phat
ra, dung kfnh 19C mAu da co buttc song tUdng 11ng (khoAng 750 nm).
Tb6ng thuC1ng nuClc chiet tit da:t co ba.m IUQng kali kh6ng cao bet nb6 hem
1 mgdl!Ht). Trit dA:t yen co kali hoa tan cao. N6ng dt) th{cb hQp de xac
djnh bang quang kl! ngQn lila la khoang 0 - 1,0 mgdl!Ht.
S1l co cua cac cation trong dung djch co Anh hUC1ng khOng ICln dl!n vic do
kali bAng quang kl! ng9n lila. natri cd Anh hulJng l{jn hdn n@n ca'.n hlilD cM'
aub bUC1ng nAy khi Na+ co nhil1u trong dung djch, bang clich dung cac dung
djch chua:n kali cd ch11a lUQng Na+ tuong dng vOi dung djch mAu.
- Trinh t/f. phan tich :
Chua':n bi dich chil!t rut nhu: phn 1 chuang 10,
Chutin bj quang ngQn lila, dh1u chinh may thea thang chutin kali.
Do mAu, tri s6 do mAu nam trong gild cua thang chutin 1A t6t nha:t.
144
- H6a cMit
Dung djch KCI 0,5N chuti:n : 1,864g KCI khO bOa thanh 500mI. Pha loang thanh
day chutl:n co n6ng d 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - 0,5 mgdl/Ht (pha 2, 4, 6, 8, 10 ml
KCl 0,05N dE!n 1000ml trong m6i blnh).
Dung dtch KCI 0,05N : pha loang 10 h1n dung djch KCl 0,5N bAng nUDC cat.
- Ghi chu :
+ Kali co thg dUQc xac djnh bAng hip th1,l tU.
+ Dg chI! anh hul1ng cua eac cation khac c!n dung dtch chUlln
co thanh pha:n tuong t\1 nhu dung dich ma.u. Tuy nay kho thl,ic
ThOng thubng ngl1bi ta chu y nhMu dl!n anh hUl1ng cua Na+ . Do voi da:t
co tM' pha thang chua':n kali co cho tMm NaCI vd"i n6ng d 50 ml NaCI
l,ON trong 1 1ft dung dich KCI co n6ng d 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - 0,5 mgdl K+ lIft
l1 (NaCI 1,ON : 29,2g NaCI pha trong 500mI nUDc clt).
8. Xac dinh natri hoa tan trong nude bIng Quang ke ngQn lua
Ii phuong phap: Ciing nhu kali, natri thubng dUQc xac dinh bang
Quang kE! ngc;m lua do natri co kha nAng phat anh sang vang dUoi tac d1,lng cua
hia' d6t, tuong ung vilng anh sang co bubc song 589,6 nm. Cubng d anh sang tl
vd"i n6ng dO Na + trong dung dkh.
So vDi kali, anh huang cua cac cation khac la Ion han, d$c la Ca
2
+ va K+.
Do phai trli chung, bAng each pha cic dung dich chua':n co thanh phAn
tuong t1,i.
N6ng dQ thlch hQP xac dinh Na+ bAng Quang ngQn hla la tit 0 - 1,0 mgdllIft
dung dich. Vi a n6ng d cao S1,i ph1,l thuc gilla cubng dO phat sang va n6ng de? Na +
kh6ng con la duang thAng nua.
- . .T'r"inh tl/. phan tich : Xem ph4n xlic djnh kali bOa tan.
- Hoa chat :
NaCl 0,05N ti@u chua':n : 1,4612g NaCI khO hoa tan trong nuoc cit vA djnh muc
dE!n 1000 mI. Tit dung dich nay 14y 2 - 4 - 6 - 8 - 10 mi pha thAnh 1000 ml dUQc
thang chutin co n6ng de? tuong ung la 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - 0,5 mgdlNa+ /Ht.
- Ghi chu :
+ Trang cac cation anh hul1ng dn do Na+ dang cht1 y nhtlt la Ca
2
+ va K+.
Dl!' trlr anh hUClng nay c4n pha dung dich chua':n cd n6ng d cac cation tuong
ung. Thubng pha vao dAy thang chua':n IUQng CaS0
4
tuong ung 30 mgdllIft.
+ Khi do co thg do d6ng thCJi K+ va Na + qua 2 M th6ng kinh IQC mAu va d6ng
h6 chi s6 do khac nhau.
10PPPTe 145
9, Dfiob giil dO cbinb xac va sn kt qua pbao ticb cac cMt hoa
tan trong nUile cda dAt
ThAnh phdn va 96 cae cha:t hba tan trong ntiC1C phan anh dnh chdt clla
dung d;ch ddt. cuu chung co y nghla dt Ibn d6i v6'i dinh dl10ng cAy tr6ng
va cAl. dKt n6i chung. ThOng thubng m6i chKt hoa tan trong nuO'c la thE'f
mQt doh chit dinh dUlfng ella d4t. Nhung th1!C tg thubng chii y den
xac dinh hAm htQng mu6i tan, vi chung lU!n quan trt,tc tiep dlfn d(ji s6ng clly
tr6ng va dUQC Btl dl,mg nhtt 1 chI philn ddt.
Danh gia dt) chi nh xlic eua kit qua xdc dinh : De' danh gia d chlnh xac cua
cae phep phAD deh c'n d\1a vao phAn deb Mng 86 vA phAn deb cae thanh phan ri!ng
reo Th6ng thubng, dg baa dam d chinh xac phru lAm l$p l(li 2 den 3 hin. DI) chinh
xac philn tIeh phAi bAa dAm ohu Ball
- Sai 86 giua 2 Mn phAn deb
Tdng lU<,1ng mu6i tan (%)
< 0,05
0,05 - 0,2
0,2 - 0,5
> 0,5
SOO 56 cMnh giua 2 xtic dinh (%)
15 - 20
10 - 15
5 - 10
<5
- Sai s6 cho pbep gilta t6ng h1t;:1ng mu6i tan v{fi t6ng h1Q'ng ion tan (bang xtic
dinh re!) :
Tdng 111Q'ng mu6i (%)
< 0,05
00,5 - 0,2
0,2 -0,5
> 0,5
- Sai 86 cMnh gifta 2 Mn xtic djnh
Ham 111Q'ng ion (mgdl/lOO g d4t)
< 0,5
1 - 5
> 5
Sai 86 cho phep (%)
25 dlln + 20
20 dn + 15
15 dn + 10
10 dn + 5
ctic ion :
Sai 86 chllnh cho phep (%)
10 - 15
5 -10
<5
10, SiJ. kiit qua phlln ticb de pbAn dlit
Trl!n Cd sCt tdng 111t;:1ng mu6i tan, cr va trong d4t c6 tM' phAn lol;li d4t theo
dO m*n. C6 cach phAn chia kM.c nhau theo tung tac gia, tung mtbc. Sau dAy
xin gibi ml)t 86 each phAn chia dO m$n cua d4t nhl1 sau :
146
- Theo Chiupunnu
Dlit
Dat khOng m1)n
D3:t it
Dilt m1)n trung blnh
Dat rn1)n
Ddt rat m1)n
D3:t Solontrat
Ham lliqng mu6i (%)
< 0,3
0,3 - 0,6
0,6 - 1,0
1,0 - 2,0
2,0 - 3,0
> 3,0
- PhAn thea Ts6sin, d1,1a van cr,
0',
Ham h.lQng cr (%) Ham IUQng so; (%) HOn hQP cr, so! (%)
M(jn II 0,2 - 0,6
M(jn lrung binh 0,6 - 1,0
M:;in 1 - 2
Rlil mifin 2 - 3
Solontrat > 3
- Phan d3:t d1,1a vao tl s6 Cl-, SOr
Ti s6
> 4
4 - 1
1 - 0,5
< 0,5
1,0 - 1,3
1,3 - 1,7
1,7 - 2,7
.2,7-3,7
> 3,7
Chu-ung 11
0,4(0,6) - 0,8(0,9)
0,8(0,9) - 1,2(1,3)
1,2(1,3) - 2,2(2,3)
2,2(2,3) - 3,2(3,3)
> 3,3
ddt
rn*n clorua
mj)n clo - sunphat
m1)n sunphat - cla
sunphat
, , ",.., ,.,
XAC D!NH CAC NGUYEN TO VI LlJQNG TRONG DAT
Trong dinh duang eua th1,1c v$.t va vi sinh v$.t, ngoai cac nguylin t6 nitd, photpho
va kali, cac nguylin t6 vi hiQng nhtt bo, mangan, dling, kern, coban, rnolipden ... cd y
ngbla lC1n. Ml)t IttQng nha cua cac nguylin tiS nay din thii!t cho qua trlnh sinh
h9C xay ra trong cac cd the th1,1C vA dQng Ngu6n cung clp chu yi!u cac
nguylin tiS vi lUQng trong ddt IS. cAc dA thAnh ddt. Trang qua trlnh thAnh
dlH va ho:;tt dC)ng s6ng cua th1,1c vl\\t va dOng xay ra qua trinh phAn b6 ll;l.i cac
nguyen t6 vi IttQng thea phAu da:t.
\47
Ham lut;:lng cac t6 vi lut;:lng trong cac IOl,li dil:t khOng yut;:lt qua 10-
4
%, trit
mangan ham luqng cua no trong ml)t 86 tru:bng hQP, vi d1,l nhu trong cac thanh tl,lO
mCli cua mangan - silt dOi khi dUQc dnh di!n trAm.
Tuy mangan vin dl1QC xl!p vao cac nguyen t6 vi 111Qng khi tinh den ham
IUQng thl1p cua no trong cac cO s6ng va vai tro sinh hoa to Ian cua no trong
dbi s6ng dOng, thl,ic
Khi cuu ham 111Qng cac t6 vi 111Qng trong dl1t ngttbi ta thl1bng xac
dtnh ham h.tQng t6ng s6" va ham htQng cd sit d1,lng dl1Qc d6i voi dinh dl1ang cua
th1!C nhl1 thl1bng dl1Qc gQi 11\ dl,lng di dOng cua cac t6 vi IUQng.
- Ch9n phuong phap xde dtnh, chudn bt ddt va cae thu6c thit
Khi tii!n hanh nghil!n cuu ham ll1Qng cac dl,lng khac nhau cua cac nguy@n t6 vi
lu<;1ng cl1n h,ta ch(;m cac phuong phap xac dlnh chung, phl10ng phap phai dam bao
dU<;1C dO chfnh xac, dO va dO chQn Iqc.
Chi cO ric dinh mQt lU<;1ng nM cac cha:t bAng cac phl10ng phap co d cao.
Tuy nhilln cae phuong phap cO dQ cao thUbng cd d chfnh xac thAp, vf d1,l nhU
phuong phap kh6i ll1Qng cO sai s6 Wong d6i. dnh theo pha:n tram 'Ii> 0,01%, phuong
phap trAc quang lA 2 - 3%, phl1ang phap c1!C phd dong khul!ch bin IA 5 - 10%.
Miu dAt dl1t;:1e nghi{!n trong c6i ma. na.o vA rAy qua rAy lam bAng sQi capron va
khung rAy lAm tit eac li(!u huu co.
NuCle dung trong phAn dch Ia nl1Cle ca:t dUQc eilt hay cho di qua nh1,1"a trao ddi
ion. Thubng sit d1,lng nUbc cAt hai Mn.
CAc axit va amoniae cung dl1t;:1e tinh chi! bAng each cit hay sit d1,lng thu6c thti:
IOf,li hi(!t tinh khiet. Cae thu6e thit kbAc dl1Qe tinh che theo mO tA trong phuong
phap xae dinh eUa tung t6. Cac thu6c thit thubng bi b6n nguylln t6 kern vi
the khi xac dinh t6 nay cln phai tien hanh tbf nghi(im tra S1,1" co m:;it
cua no trong cac thu6c thii' su dl).ng.
Thanh pha:n cua thuy tinh ch cac d\mg C\l tbf ciing clin phai dU<;1c
111U tAm, d(\c bi(it khi xac dinh boo
Nhung h6a chl1t dung pha dung djch chuA:n kl!t tinh Thubng hay pha
hai lOl;li dung dich chuln : dung dich chua":n g6c va dung dich chuA:n 8U dl).ng. Dung
dlCh chua:n g6c thubng dl1QC pha vbi ham 111t;:1ng 0,1 mg t6 trong 1 ml ; cAn
nhung IUQng cAn vbi ham lUQng t6 nhu cho phep chung ta cd tranh
dl1QC sai s6. Dung dich chuA:n BU d1,lng dl1Qc chu6n hi Mng cAch pha loang dung djch
chua:n g6c. Rbi pha loang 10 la:n ta dU<;1c dung djch chua 0,01 rug hay 10,uglml. Khi
pha loang 100 ll1n nh$n dl1QC dung djch cd ham ll1Qng 0,001 mg hay 1 ,uglmL Vi
nhung dung djch qua loang khOng Mn nlln ngubi ta chI chua":n bi cac dung djch nay
trong ngAy ti@"n hanh phlln dch va chI gift trong ngAy do.
- Tinh kdt qua xac dinh cae t6 vi luqng
Kt qua xac dinh cac nguylln t6 vi l11Qng trong da:t dl1QC thj bAng mg trong
lkg dil:t (mglkg) bie'u thj bAng ppm (parts per million) nghIa lA mt m(>t
tri(iu Wong ung vbi 10-
4
%.
148
- Xae dinh dqng di eua cdc t6 vi lllqng
Nhung hQp eha:t eua cae nguy@,n t6 vi IUQng dAng vAo trong cae dung
dich rut khae nhau dUQe gQi la d/ilng di 'dng cua cae t6 vi hlQng.
Nhung hQP chAt hoa tan trong nuae, nhung trao del'i va nhung hQp chAt hoa
tan trong cae axit co n6ng d thAp cOng nhu trang. cae dung dUQe
vao cae hQp eha:t di dng. Cae dung dich dung dE! chil!t rut cae hQp cha:t di dng
c6 rAt nhU!u, thuC1ng lA cae dung djeh axit vA cae dung Cae dung
djeh nay khae nhau hic tae dl,mg eua chung d6i v(Ji da:t va mt s6 trubng hQP
dung djch ehit rut dUQc su dl,lng nhu la mOt thu6e thu nhom r6i xac djnh mOt s6
nguyen t6 vi lUQng quan trc;mg a lrong do. Trong mOt s6 phuong phap khae ehi@'t
rut titng nguyen t6 vi IUQng, nguC1i ta su dl,lng nhung thu6e thit kbac nhau.
St,t h,ta chQn ml)t dung djcb rut thich hQp d chit rut t6 vi luc;mg
di dng trong da:t dUQc dimh gia .Mng caeh so sanh nhung 86 li(!u phAn dch nh4n
dUQc vai cae kt qua cua cae thi nghi(!m ngoai d6ng co SU: d\lng cae phAn vi luc;mg
a cac cay tr6ng va trong nhung dillu ki(!n the!' "9-huang khOng gi6ng nhau ; tu do giai
thfch mlic dl} dam baa cua da:t cac nguyen t6 vi IUQng d6i vo-i dinh, duo-ng ella
th1.:lc
DB. co nhil!u nghien cliu cOng phu de' chQn Na, so sanh eac dung djch chit rut
nhom va cae dung dieh ehit rut ri@'ng bi(!t cae nguyen t6 vi IUQng. Cae dung djeh
chit rut nh6m thui'Ing dUQc dl! Ia :
Dung dieh axetat - lactat thea phuong phap Egner - Rim - Doming (phudng
ph'p AL).
Dung dieh HCl IN (phuong phap Rinhkis).
Dung dich EDTA O,OlM + dung djch amoni axetat pH == 4,7 (amoni axetat
O,5N va axit axetie O,5N).
Dung djeh oxalat (phudng phap Grigg).
Dung dieh amoni axetat pH == 4,8 theo phuong phap eua Krupski -
Alecxandrova (dung cho dl1:t caebonat va trung dnh).
Dung djch Baron pH = 4 (g6m amoni axetat, amoni sunfat va axit axetic).
VCli tung nguyen t6, su dl,mg cac dung djch ehit rut rieng sau dAy
B : nUae cl1:t nong (theo Berger vI\. Truog)
Cu : HN0
3
0,43 N <theo VesterhofO ; HC} IN (theo Rinhkis)
Mn : H
2
S0
4
0,1 N (theo Dohritxcaia) ; dung dieh sunCat (theo Sehaehtsehabel)
Zn : KCl IN (theo Rinhkis) ; EDTA + (NH4)2C03 (theo Trierveiler va Lindsay) ;
HCl O,IN (theo Zommer)
Mo : dung djeh oxalat pH = 3,3 (theo Grigg).
Tit cae kl:!t qua phAn deh da:t, phAn dch cAy trong clie thf nghi(!m trong vA
ngoai d6ng, nhil!u nhA nghien cau dB. rut ra xit
149
Dung dich rut co d axit cAng ml;lnh thi hlqng cac t6 vi hlQng dUQc
rut ra cAug Ibn. L1.1Qng cae t6 vi IUQng dUQc rut ra bAng HCI IN la
Ibn nhllt.
BaLan, Cng hoa Sec sit dy.ng HCl IN ll\m dung djch chillt rut nhom di! xac djnh
kern, d6ng, mangan ; XO (cu) dung dung dich amoni axetat (pH = 4,8)
lam dung dich rut nhom dif xBC dinh mangan, d6ng, va coban trong da:t
trung dnh va da:t cacbonat (hAm l1.1Qng cacbonat khOng qua 10%).
d Lilin Xo (cO) sit d1,lug ph6 M th6ng dung dich rut do LV.Peive va
G.I.Rinhkis dua ra xac dinh dl;lng di dQng cua cac nguylin t6 vi htQng d6i vbi da:t
khOng phM cacbonnat.
Trong M th6ng nAy chit rut m6i nguylin t6 vi I1.1Qng ngtlbi ta su dy.ng nhung
thu6c thti riling. Phuong phap nAy da dUQc phOng thf hoa hc.>c dlit Hc.>c
the nhuCfng mang tlin v.v. Docutsaev cAi tin. Ti gifta dlit vA dung djch rut
la 1 : 10, Mc 1 gib.
L Xac djnb bo di dQng
Di! chit rut bo di dng to dlit ngubi ta thubng xit Ii dlit bll.ng nuac sOL Phuong
phap nay da dUQc Berger va Truog dua ra nam 1939. nay phuong phap di'i dUQc
cai tin tl gifta dlIt, nuac va thbi gian dun sOi.
Chitt bo di til d6t : CAn 20 - 50g dlit khO khOng khf da rAy qua rAy 1 mm
cho vao blnh lam to thl;lch anh hay tu thliy tinh khOng boo 'TMm mtbc clit vCli lUQng
glIp hai 11.1Qng dlit cAn theo tl 1 : 2 (d6i vCli dlit than bun 1 : 10). Hun nong blnh
den sOi vA gift sOi 10 phut. Blnh dun phAi co sinh hAn, neu khOng co thay bAng
mt 6ng thuy tinh dai 25 - 30 cm lAm to thuy tinh khOng bo, cAm vao nut lie. Lc.>c
dung dich nong qua gilly lc.>c khOng tim. Lily 20 - 40 ml (tuy thuc vao ham luQng
bo) dung dich lc.>c trong cho vao bat thl;lch anh hay bat platin, tMm vao 1 ml dung
djch NaOH hay KOH IN r6i chung dung djch trlin Mp cach thuy den kh6. Nung
phl1n kh6 nay trong 10 nung tl:li dl) 450 - 500C den khi pha huy hoan toan
cMit huu co va nitrat (1-2 gib). Sau dd co thi! dung phuong phap carmin hay phuong
phap quinalizarin dg xac dinh boo
a) XiLc dinh bo di b4ng phuong phap carmin. Hoa tan phA:n kho sau khi
nung trong 5 - 10ml dung dich H
2
S0
4
0,5N, c.O":n th$.n bAng mQt que thuy
tinh kho lam to thuy tinh khong boo L9C dung djch qua gi4y 19C khOng tan, hang
dung dlCh IQc.
Dung pipet hut Illy 1ml cho vao 6ng nut nham, chlnh xac 9ml
dung djch carmin 0,005% trong H
2
S0
4
(d = 1,84), nut 6ng Mc va gift
yen 12 - 18 gib, sau do do dQ quang trong cuvet day 3 cm, cuvet bAng
nap thuy tinh.
Ket qua phAn dch dUQc dnh theo dubng chulin bAng phuong phap tfnh.
chu y la dung dtch phA.n dch va dung dich chun IA:y cung bAng mt
pipet.
150
- H6a chdt :

dinh bAng tI trc;lDg k@'.
KiE!m tra xem cO NO; trong axit nay Mng each rot 9ml nu{Jc ca:t vao trong 6ng
khO, sau do rot vaO 1 ml H
2
S0
4
d$c, Mc Sau khi nguQi, tMm tu
tu, dQc theo thanh 6ng 5ml dung dich diphenylamln trong H
2
S0
4
d$c van trong 6ng
Nl!u co nitrat, ranh gi{Ji gifta hai cha:t long xua:t mQt vUng hol)c
m(lt vong maU xanh nU{Jc
Axit bi blIn NO; va nhftng axit co mau cling khOng dung dE! xac dinh
boo xac dinh bo t6t nhlit la sli d1.lng lol;li d$c tinh khi@'t, co thE! sli d\lng
tinh khit hoa hQc dA th-u: tn;t{Jc khOng co NO; va boo
+ Dung djch carmin 0,005% trong H
2
S0
4
d$c. Cn phAi thli tru{Jc cha:t htc;1ng
carmin : cho dung djch axit boric vao 6ng r6i tMm van mOt IUc;1ng vua phAi
dung djch carmin trong axit sunfuric dl)c. TMm dung djch carmin clln phAi a h1c;1ng
t6i thiE!u.
N@'u dung djch axit boric co mau xanh nu{Jc thl carmin co thE! sli dvng dUQc.
Sau khi kiE!m tra, cAn can phAn dch 50 mg carmin cho van blnh djnh muc
11ft, tMm 500 - 600 ml H
2
S0
4
(d = 1,84) khua:y dung djch cho dn khi
hoa tan hoan toan (t6t nha:t 180 qua sau do tMm H
2
S0
4
dl)c dn muc.
blnh va l$.t ngUc;1c blnh mQt vru 14n dung dich tra d6ng nha:t.
Dung djch carmin dlJng- trong lQ nut nham dE! l1 ch6 t6i. Dung djch co mau db,
neu dung dich co mAu khac, khOng thu$.n lc;1i djnh lUc;1ng boo
+ Axit boric : H
3
B0
3
DE! xAy dlJng dub'ng chu;1n clln phAi .dung H
3
B0
3
kt tinh IIJ-i 2 llln.
DQ tan cua axit boric tlJ-i OOC Ia 2g trong 100 ml nUClc cllt, tlJ-i 20C la 5g va
lOOoC 1a 40g. Can 10 - 12g axit boric, hoa tan khi dun nong va khua:y t1.lC
trong 100 ml nU{Jc ca:t. Dun dung dich dn sOi, IQc dung dich n6ng qua gia:y IQc bAng
trAng, hung dung dich IQc trong blnh rng lam tu thuy tinh khOng boo Lam lli\nh
blnh bang voi nu{Jc ho$c nU{Jc da.
Dung Busner IQc H
3
B0
3
qua gi!1y lQc bAng trAng, rlia axit nAy 3 - 4 14n
bang nhung IUc;1ng nM nubc cat
L:1:y H
3
B0
3
, lam khO a ngoai khOng khI, tb gi!1y IQc, d$y bAng mQt tb' gia:y
19c khAc, cung IOIJ-i.
klft tua vao trong c6c cAn rQng dAy, khOng d$y nAp c6c cAn r6i dl)t c6c
van trong blnh hut a':m c6 chua H
2
S0
4
dl)C dlfn kh6i lUc;1ng khOng ddt Axit boric kt
Hnh dUc;1c giu trong c6c can d$.y nAp va d-1 trong blnh hut fm.
+ Dung dich chua:n g6c : CAn O,2858g axit boric da. kt tinh llili cAn pha.n
dch sau d6 chuydn lttc;1ng cAn vao blnh dinh muc 500 ml nut nhAm. Hoa tan bAng
H
2
S0
4
0,5N sau do dinh mdc dG'n vlJ-ch mdc cling bAng ch1nh dung djch axit nay.
!5!
Db nut va I$,t ngul;lc blnh vai trn dung dich. 'fa dUl;I,c dung dich chuA:n
g6c co ham luQng bo la 0,1 mg/mI.
+ Dung dich chuA:n 8U d1,lng : Dung H
2
S0
4
0,5N pha 10lIng dung djch chuA:n g6c
lin 10 ta dUl;lc dung dich chuA:n 8U d1,lng c6 ham IUQng bo la 0,01 mgjml.
- Thang chudn ; Dung 2 micro buret c6 tich 1 2 ml, mt)t dl,tng dung
dich chua:n SU d1,lng, mQt dl,tng H
2
S0
4
0,5N. Ly- cac dch dung dich chmtn 8U
d1,lng ; 0,00 ; 0,05 ; 0,10 ; 0,20 ; 0,40 ; 0,60 ; 0,80 ; 1,00 ml cho vao 6ng
kh6 lam to thuy tinh khOng bo lam to anh ; sau do tMm cac
dch H
2
S0
4
0,5N vao dg dch dung dich trong m6i 6ng dung bAng 1 mL LAc
r6i tMm vao m6i 6ng chinh xac 9ml dung dich carmin 0,005%. Lac dl!u va
giu ylin 24 gib mau dn djnh hoan toan, ta dUQC thang mau chua:n.
+ H
2
S0
4
0,5N : My 14ml H
2
S0
4
d$c hoa tan trong H
2
0, tMm dodn nuo:c dlfn 1 lit.
b) Xac dtnh bo theo phuong phap quinalizarin
- li phuong phap : Phuong phap dl,ta tr(!n sl,t thay ddi mau tim cua
quinalizarin (1, 2, 5, 8 - tetra oxianthraquinon) trong mOi trui"1ng H
2
S0
4
sang
mau xanh nu(jc khi co boo Khi co bo, quinalizarin se thanh mt
hQp chfit ni phttc. D cua quinalizarin cao han so v6i carmin vI M s6 htip th\l.
phAn tu cao han (E = 7000 bu(jc song 615nm).
Vi mau cua hQP cha:t phttc boquinalizarin chI tuAn thea dinh lu$,t Bia khi ham
lul;lng bo khOng VUI1t qua 1 .ugjml nlin trong dubng chuA:n cling chi xAy dl,tng vo:i ham
h1Qng bo to 0 - 1 .ug/ml.
- Trtnh tt! phan tich. La:y 1 mi dung dich phAn tich cho vao 6ng hay dng
tr\l. lam tu thuy Hnh khOng bo lam to th1,lch anh co thl1 dch Ia 20 - 25ml.
Thy thuc vao n6ng d axit sU d\tng, dung buret tMm 19,0 - 22,0 ml dung dich
quinalizarin trong axit sunfuric. D$y nut 6ng lac dung dich va giu y!n
12 - 18 gilt de' cho mAu .dn dinh hoan toAn sau do do mAu tr(!n may trong cuvet
3cm, dung mi!ng thuy tinh d$,y cuvet.
Dung dich so 8anh Ia dung djch khOng.
- Hoa cMit :
H
2
S0
4
93,56 - 95,60% lol;li, tinh khi!t tinh khi!t hoa hoc.
Dung dich quinalizarin trong axit sunfuric : hoa tan 10 - 20 mg quinalizarin trong
1 lit H
2
SO 4
Vi rang s6 mililit dung dicb nay th(!m vAo mAu phv. thuQc vAo ham h.1Qng
tra.m H
2
S0
4
nlin clin phai X8.C djnh hllrn iUQng cua no.
DIa cAn phlln dcb Mn trai c6c can blnb tam gIac c6 nut nbam dung
deb 100 ml ; dIa cAn bin pbai dl)t qua cAn 2g. Dung pipet co qua bop bAng cao 8U
thlim ca:n th4n H
2
S0
4
vAo c6c cAn blnb tam giac cho den kbi cAn thang
bang.
152
D(\y c6c cA.n blnh tam giac vl xs.c djnh chinh xac htQng HzSO 4 da liiy. Khi
cho axit vao c4n ch6 y khOng cho axit rdi ra dla can hay rdi ra phia' ngoAi c6c clin
hay binh tam giac.
Chuyl!n toan b hiQng axit dA. can van blnh dinh mac 500ml trong do da co s!'in
100 - 200 ml nu{:lc cAt. Rtta ca:n th$n c6c cAn, hay blnh tam giac mt vai 14n bang
mick dd chuyErn hilt axit sang blnh dinh muc. TMm. ntt(Jc d!!n v/ilch roue va khu!ly
deo. Dung pipet lily 3 mAu, moi mAu 25ml cho van blnh tam giac 250ml, tMm vao
2 giqt chi thj metyl da cam 0,1% va dung dung dich NaOH 0, IN dg chuA:n.
Ham lUQng H
2
S0
4
thea ph4n trAm dUQc Huh thea cOng thtlc
H
SO V. 0,004904. 100 V. 0,4904
2 4 (%) = 2 = 2
o dAy V Iii thi! deh NaOH O,IN dti dung di! chua':n d (ml) ; 0,004904 ltiQng
H
2
S0
4
tlnh ra gam, hi'dng ung v(Ji dung 1 ml dung dich NaOH 0,1 N ; 2 ltiQng
H
2
S0
4
duh thea gam.
Thy van ham htQng ph4n tra.m HzSO 4 tim dUQc, d6i vOi 1 ml dung dich thf
hol),C dung dich chu!tn chung ta I.ft:y cac IttQng quinalizarin khac nhau
Ham IUQng H
2
S0
4
(dnh theo %)
93 - 94
= 94,5
95 va cao han
Dung dich quinalizarin (ml)
22,0
20,0
19,0
Khi stl d\mg axit co n6ng dQ cao hOn 94,5%, lQi hon ca la pha loang
dU:Qc dung dich co n6ng 93 - 94%.
Thubng pha 1 - 2 1 hol).c hon dung dich quinalizarin trong axit sunfuric.
Dung dich dUQc gift trong 19 thuy tinh nut nham, dl).t a ch6 t6i.
- Thang chuan : Dung nUDc cit pha loang dung dich chua":n g6c co chua 0,1 mg
boll ml ra 100 llin ta dUQc dung dich chua":n Stl d\lng. Dung micro buret cho vao cac
6ng nut nham Sl;lch, khO lam bAng thf}-ch anh hol).c thuy tinh khOng boo Cac
th@' dch dung dich chu!tn su" d1,lng nhu sau (ml) 0,00; 0,20 ; 0,40 ; 0,60 ; 0,80 ;
1,00, dung nUDe c.ft:t hai llin dua dch dung 1 ml.
TMm vao m6i 6ng gml dung dich quinalizarin trong H
2
S0
4
, d$y 6ng lac
r6i gift trong khoang thai gian tit 12 - 18 gib, sau do do m$t Quang va
xAy d1,1ng du:bng chua":n.
2. Xilc dinh dllng di dOng
a) Xac dinh dbng di thea Rinhkis
- li phuong phap : Phuong phap d\ia qua trlnh chit rut d6ng di
tit d.ft:t bAng dung dich HCl IN. Ti gifta d.ft:t va dung dich la 1 : 10. LAc
may Hic 1 gib sau do dinh .luQng Cu dUDi df}-ng phuc mau cua d6ng vCli
dietyldithiocarbaminat trong CCI
4
.
153
- Trtnh tl! phtin tich : CAn tr@n cAn phAn deh 5g da:t khO kh6ng khf da. rAy qua
rfiy 1 mm, eho mdu vilo binh tam giae nut nham dung dch 100 ml. TMm chlnh xac
50mI RCI IN, lAc may lAc 1 gib sau do loe qua giay JOe ba.ng trang.
Dung pipet hut 10 - 25 ml dung djch IOc (tuy thuQe hilm hiQng d6ng) cho vao
pMu 50 - 100 mI, tMm 5 ml dung dich amoni xitrat 5%, 1 giot phenolphtalein
r6i tMm tung giot amoniae khi dung dlCh co mll;u h6ng nh(l.t. Cho vilo ehfnh xac
15mI dung dich chi dietyldithiocarhaminat trong CCI
4
, lac may Me 10 phut. De'
dung dtch trong pMu phAn lop r6i rot lop CCI
4
chua phue eua d6ng vCli thuoc thit
co mau vang qua gia:y loe kho vao cuvet 2 cm. Do milu voi kfnh loc milu 453 nm,
dung dich so sanh Ia CCl
4
qua phAn dcb dnb theo eOng thue
X : hilm hiQng d6ng trong da:t mg/kg
a hiQng d6ng trong th deb I.a:y pMn dcb, tim th!1y thea duang cbui1n ,ug.
b kh6i hiQng da:t, tudng ung vCli th deh la:y d pha.n deh (g).
- H6a chat. Dung dich cM dietyldithiocarbaminat trong CCl
4
: Lac 664 mg natri
dietyldithiocarbaminat vCli 1 Ht CCl
4
trong pMu ; vAo phliu dung dieh chi
nitrat (489 mg Pb(N0
3
)2 hoa tan trong 100mI nuoc cA"t 2 1I1n). Lac phliu 5 phUt. De
cho phan lop r6i toe IClp CCl
4
e6 chi dietyldithiocarhaminat tan trong do qua gia:y loc
khe vilo trong hlnh thuy tinh mau nAu. Dung dich dUQc gill trong tu b,mh.
Dung dich chutln CuS0
4
: Hoa tan 3,993g CuS0
4
.5R
2
0 dB. tinb I(l.i trong nuoc
cat hai lfln, dtnh muc dE!n 1 Ht, dUQc dung djeh chua 1 mgCu/ml. Pha loang dung
dtch nay 100 Illn (10 mt pha loling 1 Ht) thu dUQc dung djeb chua 0,01 mg
Cu/ml ; pha loling dung dtch do 10 IAn ta dUQc dung dtch chu:a 1 fig Cu/mI, sit
dung dtch nay de pha tbang chuA:n.
- Thang danb gia (mg Cu/kg)
Ra:t ngheo d6ng :
Ngheo d6ng :
Trung binh ,
Cao:
0,3
0,3 - 1,5
1,5 - 3,3
> 3,3
b) Xac dtnh d"fJng di d(mg thea Vesterhoff nay dli nuClC thua
pbuong phap xac dinh d6ng di dQng trong dung djch RN0
3
(dung d rut d6ng)
cua Vesterhoff lA phuong phap chua:n.
- Trinh tlj phfLn ti ch. LAy 109 dAt eho vao binh tam giac 250ml, tMm vao 100ml
HN0
3
(30ml RN0
3
d = 1,39 djnh th dch dE!n 1 Ht bang mi'Clc ca:t hai hin), lAc 2
gib r6i loe. La:y 25ml dung dich loe eho vao blnh tam giae. TMm vila 2 ml dung
dich KMn04 0,5% vA dun dung djch sei. Cho vAo dung dieh nong 0,5 ml axit
oxalic 5% lam ma:t mau dung dich. D dung dich nguQi r6i ehuyn dung djch vilo
100ml (rita blnh tam giac bang nuoc ca:t) va dua the deh 50ml. Cho
154
vao phAu 1 ml dung dich Na
3
P0
4
bao hoa, 4ml dung natri xitrat 50% va
4 ml dung djch NH
4
0H dl).c (d = 0,92). Sau m6i Illn tMm thu6c thti vao phai
Mc pMu ca:n
Cho vao cWnh xac 15ml dung djch chI dietyldithiocarbaminat trong CCI
4
, Hic pheu
2 phut. cho phAn lop, IQc ldp chi dietyldithiocarbaminat trong CCl
4
qua phAu
IQc kh8 vao cuvet day 2cm. Do dO qUB;ng voi ldnh lQc mau xanh hi cAy
(536 nm) ; CCl
4
la dung mOi so sanh.
Dubng chulin dUQc xAy d\1ng tit dung djch co ham hi'Qng d6ng la 10 flg Culm!'
D xliy dvng dubng chulin nglibi ta cho vao cac pMu chi!!t 0 ; 0,2 ; 0,5 ; 1,0 ; 2,0 ;
3,0 ; 4,0 ml dung dich d6ng, tMm nuoc cl1t 2 14n den dch 50ml r6i tiep t1,1C xu
If nhu d6i vai dung dich phlin dch.
- Thang danh gia (mg CU/kg)
TOt
Trung blnh
Kern
Dl1t cat
> 3,5
2,1 - 3,5
< 2,0
3. Xilc djnh Mangan di d(lng
a) Phuong phap Dobritxcaia
DA:t set va set pha
> 2,5
1,6 - 2,5
< 1,5
- li phuong phap : Phudng phap dl,ta tr@n qua trlnh chi{!t rut mangan di
dng bang dung dich H
2
S0
4
0,1 N. TI giua dllt va dung dich la 1 : 10. Thai gian
tudng tac la 1 gib, oxi hoa mangan thai hoa tri 7 bang pesunfat khi co
nitrat va axit photphoric
- Trinh t1! phtm tich : Clin cAn phAn dch 5g da:t kho khong khl da rliy qua
rAy 1 mm. Cho IUQng clin vao trong 'blnh tam giac nut nham dung dch 100mI ; tMm
vao 50 ml H
2
S0
4
0, IN ; lAc tr@n may lAc 1 gio, IQc dung d,ch qua giily lQc min bAng
trang.
LAy 10 - 15 ml dung d*ch IQc cho vao c6c chiu dung dch 50mi. vao
dAy 5ml HN0
3
va 2ml H
2
0
2
30% ; chung tr@n dn khO. Ll)p qua
trinh oxi hoa bang HN0
3
va H
2
0
2
2 - 3 M.n. Sau do tMm 3ml HN0
3
va chung
kh6. TMm vao khO 25 ml H
2
S0
4
10%. Dun trl!n bp dn khi philn khO
tan hoan toan, tMm vao c6c 15 ml nudc, 2ml I;I3P04 (d = 1,7) va 2ml AgN0
3
1%,
dun 5 - 10 phut ; nu thily d1,lc thl cAn ti!!p t1,lC dun dn soi r6i IQc dung dich qua
gilly IQc bAng xanh. TMm vao dung dich 'nang trong c6c khoang 2g amoni pesunfat
(tMm lam vai liln) khuAy dung dich clin bang que thuy tinh c6c ll!n tr@n
bep dun 10 - 15 phut dd oxi hoa nhanh va hoan toan mangan den axit manganic,
khi do XBy ra qua trlnh phAn hUy mAnh amoni pesunfat va co khi ozon thocH
ra, Sau khi het khl thoat ra, Illy c6c ra khai bp, ngui, dung djch vao
blnh djnh muc 50m!. Thl!m nudc c4t 2 IAn dt1n mac. Do d quang trong
cuvet 1 cm hay 2cm buac song 536 nm, dung dich H
2
S0
4
5% dung lam dung
dich so sanh.
155
Dubng chulin dU<;1c xAy dl,l'ng til: dung dich KMn04 O,lN (til: 6ng chulin). L:y 10
ml dung djch nAy cha vila blnh dinh muc 100ml, tMm nUClc c4t hai v(lch
muc, khu:y Til: dung dich mCli pha nAy l:y 10ml cho vao hinh dinh muc lOOml
r6i tMm nUClc clIt hai lA:n d@'n V(leb muc. Dung dich nay c6 nOng dl) 0,001 N. Trong
1ml dung dich 'nay chua 11 fig mangan. Dung pipet l<1y 2 ; 5 ; 10 ; 20 ; 25 ml dung
djch KMn'04 O,OOlN cho vao cac blnh djnh mac 50ml. TMm nUoc muc va
do m$.t dQ quang ngay v6'i kinh IQc mau x:anh 18. CAy (536 nm), dung cuvet c6 chitiu
day nhU khi do vCli dung djch phAn dch.
qua philn dch Hnh theo cOng thtlc
X=a.ll
b
X : Mtm lU<;1ng Mn trong da:t mg/kg
a : IU<;1ng dung djch KMn04 O,OOlN dU<;1c theo dubng chulin d6i vCli tM'
tlch dung dich thi la:y philn Heb (ml)
b : kh6i lU<;1ng da:t, tUdng ung vCli tM' tlch dung djch thi l:y di! phan
deh (g)
1l : ham lU<;1ng mangan dnh theo fig trong 1 ml dung djch KMn04 0,001 N.
b) Xac dtnh mangan di d()ng thea Schachtschabel. danh gia ham lU<;1ng mangan
di dng trong dt, Schachtschabel (1957) nghj ti@'n hanh xac dinh mangan tan
trong sunlit va mangan dA dUQ'c khir.
- Xac dinh mangan tan trong dung dich sunfit : CAn 5gam da:t da rAy qua rAy
1 mm cho vaa blnh tam giac 250ml tMm vao dAy 0,2g than hO(lt Hnh va 50ml dung
dich rut, lac may lAc 1 gib. Sau do IQc dung djch qua gilly lQc bAng trang,
kM. DI1 phAn dch co thd sir d,mg nhung phi1n dung cijch 19(: d.liu La:y 15 - 20 ml
dung djch IQc cho van blnh djnh muc 50ml, d che anh huang khii cua cIo va dt!
phuc voi ion slit, van binh 2,5ml h6n h<;1p g6m thtiy ngAn sunfat, axit nitric,
b(lc nitrat va axit photphoric. Sau do d oxi hoa mangan Mn tr(lng thai hoa trj 7
nguoi ta tMm vao 2g amoni pesunfat. D(it binh v{1i dung dich van trong may dn
20 - 30 phtit a d 90 - 95C d@'n khi ngitng thoat bQt khi. N@'u dung
dfch co mau nAu thl cgn phai IA:y nhung phin dich IQc moi (5 - 10 mD r6i ll;li
qua trlnh xtr Ii: nhu Dung djch sau khi nguQi duQ'c tMm nUClc d@'n muc
r6i do mau nhU da mO til (j
- Roa cMit :
Dung dich chi@'t rut: CAn 123,3g MgS0
4
.7H
2
0 va 2g Na
2
S0
3
hoa tan trong
nUClc r6i djnh th deb d@'n 1 1ft bAng nudc.
Dung dlch thuy ngAn sunfat : hoa tan 75g Hg
2
S0
4
trong 400ml RN0
3
(d =
1,4) va 300 ml H
3
P0
4
(d == 1,7) tMm O,2g AgN0
3
va dung nudc c<1t dua tht1
dch d@'n 11ft.
- Xac dinh mangan dl khu (pH = 8,0). Qua. trlnh rut mangan ti@'n hanh
bAng dung djch magie sunfat cd tMm 2g hidroquinon trong 1 lit dung djch. Ta:t cll
qua trlnh chi@'t rut va xac djnh mangan sau nay ti@'n hanh nhu khi xac djnh mangan
tan trong dung dlCh sunfit.
156
- Thang danh gia Mn di khil d pH = 8,0
Ngheo
Trung blnh
Giau
< 20 mgikg (ppm)
20 - 30 mgikg
> 30 mg/kg
4. Xac djnh kern di dQng
di dl1QC chit rut tit da:t bang dung dtch kaIi clorua IN. Phl1dtlg phap chi
sit d1,lng cho dllt axit. TI giua dllt : dung djch la 1 : 10, lac 1 gib tMn may. Cu6i cung
xtic kern bAng phuong pbRp do mau dum phuc vbi dithizon theo mau ddn.
- Trinh tlj. phfm tich : Clln dn phAn dch 2,5g da:t khe. khOng kbf da rily
qua rAy 1 mm, cho mAu vilo chen th:;tch anh dung dch 50ml. TMm vao 25 ml dung
djch KCI 1 N, hic tr{!n may Mc 1 gib iQc qua IQc th:;tch anh, dung 19C
bAng trang da. tinh che khOi cac vt t6 vi ll1c.1ng.
Lily 5 mi dung djch 19c cho vao chit 50ml, tMm vao 2 gi9t chi thj metyl
da cam, tien hanh trung hba bang dung djch natri axetat 5% den khi chi thi
sang mau Yang, I:;ti tMm vaO 0,2 ml dung djch, natri axetat 5% va 2 ml dung dich
thiosunfat 50%. Chit Mm 2 llfn bang dung dicb dithizon 0,02% trong CCl
4
, llfn dAu
dung 2 mI, llfn sau 1 m!. Sau m6i llfn tMm dithizon, pMu chit dUc.1c Mc tMn may
3 phut, giit cho tach tubng r6i rot tl1C1ng huu cO vao chit s:;tch khac. Chit
l:;ti tl1C1ng nl1C1c bang dung dich dithizon mbi ; dung dich dithizon ciing dl1c;1C rot vao
pMu chit s:;tch
TMm vao pMu chit chua Mm dithizonat 25ml dung dich amoniac O,OlN, Mc 1
- 2 phut. Lop kern dithizonat co mau duc.1c chuyitn vao blnh dinh muc khe. 25 ml
rai tMm CCl
4
den v:;tch muc. Do m,(it d quang trong cuvet day 1 cm, t:;ti bl1C1c
song 536 nm, dung djch so sanh la CCI
4
.
xlly dl,tng thang chulin cho vao cac pMu chit 0 ; 0,5 ; 1 ; 2 ; 3 ; 4 ; 5 ml
dung djch Mm co n6ng d 1 fig Zn/ml ; tMm nuC"Jc ct den 5ml r6i cho vao 2 giQt
metyl da cam va tien hanh phlln dch nhu d6i v(j"i dung dich thf
I:'-et qua phlln dch dnh theo cOng thuc :
X ham IUc.1ng kern di d/)ng trong da:t mg/kg
a 111c.1ng trong dch la:y phlln dch, tim theo dl1bng chuAn pg
b kh6i IUc.1ng da:t tl10ng ung vC1i thi! dch mAu la:y dli phAn dch (g).
- H6a eMit. Ta:t ea cic hoa eha:t dung xac djnh kern phAi tinh ch clin
tM.n bang dithizon.
Dung dich chull:n kern : CAn 0,2g Mm kim Io:;ti tinh khiet trlin cAn phAn dch cho
vaO blnh dinh muc 1 Ht va hoa tan trong lUc.1ng nh6 nuC1c ca:t hai la:n co 1 mi H
2
S0
4
dl)C (d = 1,84). Sau khi ta:t ca kern da. hba tan, dung nl1C1c ca:t hai IAn dua thi! dch
den muc. Trong 1 ml dung cijch nay chua 200 fig kern. Pha ioang dung djch
nay 200 la:n duc.1C dung dich chlla 1 Ilg Znlml.
157
- Thang ddnh gia (mgZn/kg) ,
RAt ngheo < 0,2
Ngheo 0,2 - 1,0
Trungbinh 2-3
GiAu 4-5
RAtgiAu > 5
- Ghi chu ; D6i vCli diit ng$p nttClC c6 tM" dung Hel 0,05N lam dung djch chiEft
rut 109 diit va 20ml HCI 0,05 N. LAc 5 phut r6i IQc.
5. Xlic dinh coban di dOng
Phuong pha.p d1,1a qua trlnh coban di dting trong diit bAng HN0
3
IN.
Ti giua diit dung djch IA 1 : 10, lAc may lAc I gib. Xac dinh coban bang
phuong phap do mAu du6i phuc mau vCli mu6i nitrozo-R.
- Trinh tlt phdn tich ; Ca.n 109 diit khO k90ng khf da ray qua rAy I mm trlin ca.n
phAn dch, cho mAu vAo blnh tam giac nut nham dung dch 250ml. TMm vilo chinh xac
100ml HN0
3
IN hie may Mc 1 gib, IQc qua gilly IQc bllng trAng.
LlIy 25 ml dung djch 19C cho vao c6c thuy tinh chju nhi(lt, tMm vao 1 ml HN0
3
di;ic, 1 ml HzOz chUng b!p d!n kh6. Qua trlnh xU II nay duc;lc b,li mtit
llin nua va chung dung dich d!n khi bat dliu k!t tinh mu6i. R6t vao c6c 6ml nut1c
cAt 2 liin da axit hoa bAng HCI (1 : 10), dun dung dich d!n sOL vao I ml
dung dich natri xitrat 40% va dun s6i khoang 1 phiit, pH cua dung djch clin phai
Ian han 5,5 (kili'm tra theo gia:y chI thi na.ng). N!u chua d!n gia trj mong
mu6n, c6 thli' dung natri xitrat dli' chinh. TMm vao dung dich phAn dch 1 ml
dung djch mu6i nitrozo - R 0,05% r6i dun s(H. N!u dung dich phAn dch co mau do
vang thi tMm ti!p 1 ml dung djch mu6i nitrozo - R nua, 5 ml nUt1c ciit 2 1l1n r6i
dun dung dich den sOi. Dli' dung djch ngui, tMm vAo 3 ml h6n hQp H
3
P0
4
vA HN0
3
(5 phan H
3
P0
4
85% va 1 phlln HN0
3
dl\1c), khully dung dich nhanh va c6n
Chuyen dung djch vAo blnh chia d() r6i pha 1011ng dung dich bang nU6c clIt 2 Mn
sao cho cu 1 ml mu6i nitrozo - R thi tM' dch dUQc pha loang d!n 10 mL Do phuc
mau cua phuc coban v6i mu6'i nitrozo - R trong cuvet 2cm, klnh IQc mAu xanh la
cay (536 nm), dung djch so sanh la nude ca:t hai 14n.
Thang chua:n dUc;lc chua:n bj nhu sau : CAn 0,4770g CoS0
4
. 7H
z
O cho vao c6c va
hoa tan bAng nUClc ca:t hai lib. Chuyl1n dung djch vao blnh dtnh muc 1 Itt, axit hoa
ba.ng 1 ml H
2
S0
4
(d = 1,84) r6i tMm nU6c ca:t 2 la:n d!n muc.
Dung djch nh(ln dUQc chua 100 Ilg Co/m!. LAy 50 ml dung djch nay pha loang
bAng nUac cllt 2 1l1n dn thli' tich 500 ml dUQc dung djch chua 10 p.g Co/ml, chung
ta dUQc dung dich chu6n su d\1ng. Lily cac tM' dch 0,5 ; 1; 2 ; 3 ; 4 ; 5 ; 6 ; 7 ;
8 ; 9 ml dung djch chu6n su d\1ng cho vAo blnh djnh muc 100 mi. TMm nUoc ca:t
2 bin dn tM' dch 50 ml, th{;m 5 ml dung djch natri xitrat 20% vA 5 ml dung dlch
natri axetat 40%, tMm 10 ml dung dich mu6i nitrozo - R 0,05% r6i dun d!n sOL
158
DE! ngui, vao 5ml h6n hQp HN0
3
vA H
3
P0
4
, djnh ml1c ml1c bang
nubc cdt hai Hin. Tit1n hAnh do m$t d quang nhu d6i v{:ji dung djCh phAn dch.
qua phAn dch dUQc dnh theo cOng thl1c
a.b

X : ham IUQng coban trong dfi:t (mg/kg).
N : IUQng dlft tuong l1ng vbi thE! dch dung dich Ilfy dE! phAn dch (g).
a IUQng coban dm tha:y thea d6 thi chutln .ug/m!.
b thE! dch dung djch so mAu (m!).
- H6a eMit :
Axit nitric tinh h6a h9c : Lily 68,9ml HN0
3
(d = 1,40) tMm nubc
clft 2 llin 1 Ht dUQc dung dich HN0
3
IN.
Natri xitrat 3 litn th@, (dung dich nuck 20%)
Natri axetat 40%.
,
Mu6i nitrozo - R (dung dich nubc O,OS%).
H6n hQp axit nitric va octhophotphoric : H6n hQp 2 axit trlin thea tt 100
ml H
3
P0
4
va 20 ml HN0
3
.
HzOz
6, Xac dinh molipden di dQng
Phuong phap so mau eua Grigg (theo Dobritxeaia - 1969)
CAn mau da:t da. rAy qua rAy Imm vCli IUQng : lSg d6i vCli dtlt set, 2Sg dlSi vbi
dlit cat va cat pha ; cho mAu vao blnh mit nham, r6t vAo lS0ml hay 250ml (tuong
l1ng vai Iuc;rng mAu IA lSg va 2Sg) dung (ijch oxalat cUa Grigg c6 pH = 3,3, lAc
dung dich 1 gii'J. Lqc dung dich qua gia:y 19c Mng trAng, la:y 12Sml hay 200mi dung
dich cho vao clSc chiu r6i cho dung djch bay hoi tbi khi dch dung dich con
1/4. pha huy cac oxalat va chit huu co trong djch Iqc ngltbi ta tMm van c6c 3ml
H
Z
02 30% va 3ml HN0
3
tl,1C chung kh6. ll;\i qua trl.nh xu If nay
3 - 4 hin, m6i litn chung mau khO. Sau d6 tMm vao philn kho Sml HCI
22% va 2ml HCI0
4
(30-3S%). DE! tach cr()m va pM. huy chit huu co hoan toan han
clin chung dung dich d@'n kh6. TMm van Sml nuC1c ca:t 2 liln r6i chung khO tach
vt axit percioric. TMm vao Sml HCl 22% chuyE!n mu6i sang d/il.ng ciorua
roi chung dung dich khO. Hoa fan pha:n kho bang cach dun n6ng trong 11ml
He} 22%, dung dich van blnh dinh ml1c 50mi, tMm van 15ml dung dich NaF
4% (dE! phl1c vC1i nhOm, sAt va titan), 5ml dung dich natri nitrat 20% (dE! ngan
ngJ)a khi't molipden dn h6a trj. tha:p han +5), tMm nuC1c cit vl;\ch ml1c,
khua:y dung djch. Chuyi!n toAn bO dung djch vAo chit lOOmi, rua thanh
blnh bang 2 - 3mI nubc, r6i rot ca vAo phtiu chit vao pMu chit 4ml
kali thioxianat 20% thanh phl1c molipden thioxianat), lac cho vAn phtiu
3 - 4ml dung djch Snel
2
10%, I.Rc vA sau khi mau do nAu cua phl1c slit -
159
thioxianat hoan toAn mt (Fe3+ chuye'n thanh Fe
Z
+) thl cho vao chi!!t 20ml dung
djch ruQU n-butilic (dA dUQc rUa truC1c bAng nuC1c va dung dich thic clorua bAo hoa)
va de chi!!t phdc molipden thioxianat lac pMu chit 1 phut. De cho phAn
iC1p r6i rot IC1p nuac phia dUC1i pMu chi!!t ra ngoai nhung giu khoang 1 ml lOp
nuae. ehil!'t trong eo the eo maU Mng do mtit phlIn Fe
z
+ da dUQc oxi
ella khOng khf oxi hoa chuyen thanh Fe
3
+, vi th phai rita til!p phlIn chit b!\ng
dung mu6i thic bang cach cho van co pha:n chit 20ml dung dich
mu6i thic mC1i pha (2ml SnCl
z
10% + 18mI nuC1c), lAc d{!u pMu chit. Sau khi phlIn
cbil!t hoan toan m!t mau h6ng thi rot bO IC1p nuC1c, con chil!t trong t11C1ng huu
co cbo van cuvet 3cm. TMm van cuvet 1 m1 rUQU litHic de nhung giQt nuac con
IAn va 1 - 2 giQt dung djch mu6i thic, khui4y dung dich trong cuvet clin tM.n bang
que thuy tinh nM. Pha:n chil!t hic nay sE:i tro trong su6t, khong co mau h6ng,
dem do m!)t dti quang cua pha:n chit vai kinh lQc mau xanh nuac bien (435nm) (chi
tien hanh do m(lt dti quang it nba:t la sau 20 - 30 phut ke tu khi tMm ruqu n -
butilic). Dung dich so sanh la ruqu n-butilic, khOng xu Ii bang thil!c va nuC1c.
Duong chua':n duqc xAy d1!ng nhu sau : Cho van cac blnh dinh mdc 50ml cac the
dch : 0,5 ; 1,0 ; 2,0 ; 3,0 ; 4,0 va 5,Omi dung dich molipden chua':n co ham luqng
l,ug Mo/ml ; tMm van m6i blnh llml HCI 6N, 3ml FeCl
3
cD ham luqng 5mg Fe
3
+ Iml,
khuay clIn cac blnh nay r6i tMm m6i blnh 15ml dung dich NaF 4% ; 5ml
dung djch natri nitrat, khu:y r6i tMm nuClc dn mdc. Sau do ti!!n himh
nhtt d6i vC1i dung djch phAn dch.
- H6a eMit:
Dung dich oxalat : hba tan 25g amoni oxalat va 12,6g axit oxalic trong
nttC1c cat 2 la:n khi dun nong r6i tMm nuC1c cit dn 1 lit.
Axit clohidric 22% (6N, d = l,n : Ca:t h6n hQP g6m 550ml HCI va 450ml
mtac cM 2 11In trong dl,lng cl,l c!t lam Mng thuy tinh, thu dUQc 500mI HCI 22%.
Thic (II) clorua 10% : Nung cbay thi@C kim trong chen sd va
nhanh bAng cbay sd den khi nb!)n dUQc bqt min. CAn 5,3g bQt nl'iy va hoa
-, tan khi dun nong trong 20mI HCl 6N. Dung dich cbua':n bi truC1C khi dung.
Co the chutln bi dung djch nay tu mu6i SnCl
z
tinb khit hoa hQc bang each hba
tan 109 mu6i nay khi dun nong trong 20ml HCI 6N, sau do tMm mtit it thic
kim
RUQu n-butilic : Rtla n-butilic bang nuac cln 2 la:n de het ch!t oxi hoa
co trong do, cho 250ml rttqu vao trong pMu chil!t Mn, thltm vao 250ml nuC1C dit
2 h1n, lAc 1 phut, sau khi tach tttClng, rot IClp mtl:lc phia dUCfi, can IC1p rUQu til!n
hanh ba.o hoa bang thil!c (II) dorua (cd 100ml rUQu buWic thltm vao 10ml SnClz
10%, lAc 3 - 5 phut ; tMm vao 5ml r11Qu khull:y d{!u).
Dung dich chu.ft':n molipden : Hoa tan mu6i amoni molipdat tinh khi!!t trong
NH
4
0H khi dun nong tl,lC (6 mQi thbi diem dung dich d{!u phai co phan
dng sau d6 lam r6i k!!t tua amoni molipdat bAng rUQu etilic, cho k!!t
tua van giua nhung tb gi!y lQc lam khO mu6i.
160
lAy 5-6g lpu6i dA kt1t tinh cho van chen su r6i nung trong 10 nung d d
450-480
o
C trong thbi gian 40-60 phut.
can 1,5g Mo0
3
mOi nh$.n dUQc r6i hoa tan trong 10mI NaOH IN, vAo dung
dich 10mI HCI 22%, dung nuOc cit hai 14n dinh mllc da'n 1 Iit. Ta dUQc dung dich
chlla 1mg Mo/mi. Pha dung dich nAy 1000 14n, dUQc dung dich chua':n stl d1,lng.
- Chu thich :
+ Co tM' tach cha:t hftu co ra kh6i dung djch phAn dch bang each ehting
dch mAu di!n kh6 trlin ba'p cach thuy sau do dl).t chen sll vbi ph4n kh6 vAn trong
10 nung, nung d 450C trong 4 gib.
+ Co tM' dung ete (tinh khia't hoa hQc) thay cho rUQu n-butilic dl1 chit phuc
cua molipden vt1i thioxianat.
7. Xac dinh dlJ,ng di dOng cua dOng, kern, coban, mangan khi chiet rut
ciie nguyen to nay trong dBt bing dung djeh amoni axetat
Phuong pM.p d\ia tr@n s\i chit rut Cu, Co, Zn, vA Mn bAng dung dich amoni axetat
(pH = 4,8). Ti gifta da:t : dung dich chit rut lA 1 : 5. Thbi gian lAc tr@n may hic
lit 30 phiit (Crupxky, 1964). Phuong phap nay dung cho cUt cacbonat vA kh6ng cacbonat.
a. Chudn bt dung dich : Dung djch duc;lc chuin bi til axit axetic vA amoniac.
Pha Ioling 108mI axit axetic dl),c (98%) bang nuOc cit 2 Mn dn th@' dch 600-700mI,
them van 75mI NH
4
0H 25%, khuAy ; sau khi nguq,i dua thi$ dch dung djch den
1 lit. Kim tra pH cua dung dich bang pH - met. Axit axetic va amoniac dung dE!
chw1n bi dung dich c.a:n pMi tinh chi! khOi vet cAe tlS vi lUQng. Axit
axetic dUQc cAt trong blnh thuy tinh cd sinh hAn nham. Khi clt, clin tMm mt IUQng
vila phAi natri axetat khan vAo blnh cAt. N6ng dQ axit dUQc kim tra theo tl tr<.mg.
D tinh cMf amoniac kh6i vt1t cac kim ngubi ta rdt NH
4
0H 25% van day
blnh hut a:m Ibn, ph4n blnh hut m dl),t cac c6c thuy tinh Ibn dA dUQc rot
nuac cAt 2 I.a:n den 1/2 thE! dch clSc. D$,y nAp blnh hut lim vA gift y@n it nhAt la 48
git'J .. DE! dUQc amoniac cd n6ng dO cao hon e.a:n xtt Ii nuOc bAa hoa amoniac mt
llin mla bang cach thay dung dich amoniac trong blnh hut a':m bAng dung dich amaniac
25% mOL Neu xtt If nut1c bAo hoa amoniac 2 14n co tM' nh$,n duqc amoniac co n6ng
d 20%. Kim tra ti tr9ng dung dich amoniac nM.n dUQc, dnh IUQng amoniac, axit
axetic clin thit dl1 pha dung dich thea tl dA nliu trAn.
b) Chilt rut cae td vi luqng. CAn trAn cAn pha.n deb 50g dAt dA rAy qua
ray 1mm cho IUCJng cAn trlin vaa blnh tam giac nut nham tM' dch 500ml, cho
chlnh xac 250mI dung dich amoni axetat, lAc trAn may lAc 1 gib. LQc qua gia:y
IQc bang trang. L:y 150ml dung dich 19C cha van bat su, cho hat 10mI HN0
3
(d = 1,4), lOml H
2
0
2
30% r6i chung dung djch trong bat tr@n bp cach thuy dn
thai TMm vao 2ml HN0
3
, 2mI H
2
0
2
r6i chung da'n khO. Hoa tan
kh6 trong 50mI nU(1c ca:t 2 14n (co 3 - 4mI HCI c4t 2 kbi dun nong. LQc
dung dtch duqc vao blnh djnh muc 100mI, rita giAy lQc bang nuac ca:t 2
da duqc axit hoa bAng Hei. Dung mtOc ct 2 IAn dua th dch dung dich dt1n
11 PPP1l) 161
mdc va l(y dung djch nay d xac djnh cAc nguyl!n t6 vi h1Qng. N6u xac dlnh Zn,
c{n chulin bi ph4n dich chitt rUt ril!ng trong d1,mg C\l anh. Sau dd dinh lUlJng
theo cac phuong phap da. n@u.
8. Xilc cfjnh chi (Pb
2
+) trong cfa:t
Ham IUQng chI trung blnh trong cAc dAt cua Xo (cd) la 1,2.10-
3
% (12 mg/kg),
trong th1,tc 5.10-
5
%, trong dAt b OxtrAylia : io - 130 ppm; l:I Trung Qu6c 18
25 ppm, trong cac dllt a MI 17 - 26 ppm. Ham hi!;mg chi cao han {1 trong dAt thubng
li@n quan d@'n diU bi 0 nhiam do dOng san xuAt cua con ngubi.
Chi co cac mu6i Pb(N0
3
)2 va Pb(CH
3
COO)2 tan trong nUClc. Trong dung dich axit
clohidric, chi (II) nam a phllc voi anion clorua (PbCI
3
r. Trong cAc dung djch
axit y6u, chi bi thuy phAn va a pH cao han 7, chi a dUCli kgt tua hidroxit mau
Yang nAu ; trong mOi trubng du bi hoa tan thanh ion VI
trong qua trinh phAn dch c4n luu y kha. na.ng thuy phAn cua Pb (II).
Chi ciing bj gia:y loc va cac d\lng C\l thuy tinh hAp ph\l trong cac dung
dich axit khi cd H
2
0
2
s1,t hAp ph\l Pb giam di dang ka'.
Phuong phap xac dinh
- Phc1n huy dd.t
PhAn huy dilt bAng axit : Khi xac djnh Pb trong dlit ngubi ta xu H mau ba.ng
axit HF cimg axit HN0
3
hay HCI0
4
. Qua trinh phAn huy ti@'n hllnh trong 10 nung
(da' phAn huy chAt huu co), dO khOng VUlJt qua 500C dl1 tranh milt nguy@n
t6 vi lu(;mg do bay hoi.
D4 phAn huy ma.u diU va mau ngttbi ta cdng su d\lng h6n hQp HN0
3
va
cac chilt oxi hoa nhu H
2
0
2
, HCI0
4
, KCI0
3
. Khi xu H bAng h6n hlJp nay cac chlit
huu 00 bi khoang hoa, cac hlJp chllt khd tan cua chi hOOn toan sang
dung djch. Qua trlnh phAn huy tin hanh trong blnh Kendan VCli sinh han khOng khf
dUCli dl,lng 6ng thuy tinh.
PhAn huy bang phuong phAp nung chAy : phAn huy mAu da:'t khi xac dinh chi,
co 8U d1,lng h6n hQP NazC0
3
+ MgO (1 : 2) ho(tc h6n hQP Na
2
C0
3
+ ZnO (1 :
4). Qua trlnh phAn huy titn hanh khOng cao qua 700 - BOOoC trong
thbi gian 1,5 - 2 gib. Lam ll,lnh r6i hOa tan trong nUClc nong, lOco Chi chuya'n vao
trong nUClc dubi Pb(OH)r.
- Xdc dinh chi
D4 xAc dinh mOt lUQng nhO chi, thubng su d\lng phuong phap chit trac quang
v{Ji thu6c thu dithizon. Trong mOi truCJng trung dnh h04c yeu dithizon tl,lO v{Ji
ion Pb (II) thanh hQp chlit chi dithizonat. Trong cac dung mOi huu co chi dithizonat
cd mau do. DO tan cua chi (II) dithizonat trong CHCl
3
cao glip 17 14n so VCli trong CCI
4
.
86 hlip th\l phAn tu bAng 6,86.10
4
, hlip th\l c1,tc d:;,ti a buoc song 520nm ; gibi
h:;'LD phat cua phuong phap lA 0,05 pg Pb/ml. Dtnh Bia dUQc tua.n theo dl!'n
khoang n6ng de) 70 pg Pb trong 50ml CCI
4
.
162
DMu thfch hQp dlf ph"dc la t(li pH 8 - 10. mOi .tr1.1bng Ibn
han 10,5 va trong mOi trubng axit pH < 3,5 n@'u hanh chil1t trong CHCl
3
(hay
t(li pH < 4,5 - n@'u bAng CCI
4
) chI dithizonat s(! bi pM. huy va chI s(! chuylfn
sang tubng m.ibc.
Trinh tlj phdn tich :
CAn 2,5g da:t tr(lng thai bQt mjn cho' vao blnh Kendan, tMm vao dAy
15mI HN0
3
va vru. giQt H
2
0
Z
' d$.y blnb bAng pheu tbuy tinh cu6ng did dung lam
sinh han. Dun nong d@'n khi xu4t cac oxit cua nita. Da' nguQi blnb. r6i tMm
nhung ph4n HN0
3
va H
2
0
2
mbi hanh dun cho d@'n khi mau ddt trd
trAng. Xu If mAu bAng HCI va IQc vao cdc thuy tinh chju Chung dung
IQc khO, th@m vao c6c HCI 1 :1, dun d@'n 80 - 90
D
C, 19C va rlia phdn khOng bOa
tan cua d4t. Cho dung djch IQc vao blnh dinh muc va djnh muc bAng nttbc ca:t den
v(lch muc.
Lily mQt tha' dch dung dich cho vao pMu chi@'t, tMm 5 - 10mI amonixitrat
10% va 1 - 2 giQt chi thj thimol xanh. Dung amoniac trung hoa dung djch pH
9 - 10 (chi thi co mau xanh). Sau do tMm 5mI dung dich dithizon 0,001% trong
CCl
4
r6i lAc pMu. khi phAn U1p rot phttn huu ca vao ph4n chiet khac. Tilfn
hanh chilft It;.ii chI trong mau khi mau cua dithizon khong thay ddi. Gp toan b
phA":n chi@'t. TMm vao pMu chiet cd h6n hQP cac dithozinat Clla cac kim lo(li 10mI
HCI O,02N va lAc mt;.inh d cM sang tubng nubc ; chuya'n phdn tubng nubc
vao pMu chi@'t khac. Rua phdn huu Cd bAng nubc va nttbc rita nAy cllng vao
pMu chi@'t chua dung djcb chi.
TMm vao dung dich chua chI 5mI amonfaxitrat 10% va. trung hoa bang amoniac
dlfn pH 9. 1ml KCN 5%, 5ml dung djch dithizon 0,001 % trong CCl
4
va Mc
mt;.inh. Sau khi phAn lbp, rot phdn huu ca vao blnh dinh muc dung tfch 25 -:- 50mI
6ng chia dO) va l(li qua trlnh cbiet chI khi mau cua dithizon
khOng thay dlH. Dinb muc dch vt;.ich muc bAng CCI
4
. Llic Do mau 0
bubc song 520nm. Dung dich so sanh la CCI
4
.
H6a ch6t
+ Dung dich cbuin g6c : 0,1 mg Pb/ml. Hoa tan 0,1598g Pb(N0
3
)2 dA. k@'t tinh
I(li va xa:y kho b llODC trong nubc, tMm 1ml HN0
3
va tMm nU(fC cat den v(lch muc.
+ Dung dich chuA:n sU d1.lng : 1,ug Pb/mi.
+ Dung djch dithizon 0,001% trong CCI
4
.
Dung dich g6c : Hca tan 0,4g dithizon trong 200mI CCI
4
. dung dich vao
pMu chilft 1,5 - 2 Iit, th@m vao dAy 500mi NH
4
0H loang (1 : 200),. Mc 3 - 5 phlit.
bO ph4n tubng huu Cd. Rica ph4n nubc mQt vAi I4n bAng CC1
4
m6i I4n 5 - 10mI ;
cho den khi CCI
4
co mau xanh ; sau do tMm vao phau 12,5mI H
2
S0
4
1 : 5
Me d{1u. TMm 400mI CCI
4
va Mc rita dung djch nay vai 14n bang nU(fc ca:t 2
I4n dg tach IUQng axit du (thubng 10. 2 - 3 Ian). LQc dung dich. dithizon qua
gia:y IQc khO (gia:y IQc dA dU;1C rita bAng HCl va nu{Jc cat hai In) vao trong IQ thuy
tinh mau nAu. Dung dich dUQc gift trong tu lI;mh - ta dUQc dung dich dithizon 0,1%.
Tit dung dich nay pha loAng bang CCI
4
ta dU'Qc dung dich ditbizon su d1.lng.
163
9. Xilc djnh thuy ngAn (Hg2+) trong dllt
Thuy ngAn til khf quytn khi xAm nh$p vao, dt hi cae chit huu co va cae
hidroxit cua cae kim hut thu ; mangan hidioxit cd kill nAng hut thu thuy ngAn
nha:t.
Thea Vinagradova A.P ham lUQng thuy ngAn trong dt 18. : 1 - 14,10-
6
%, thea
Gladu:seva v.p vA cae cOng 81/- ham htc;fng thuy ng$n trong cUt dao dOng trong gild
1.10-
7
- 1.10-
6
%. Ham h1Qng trung blnh cUa thtiy ngAn trong thuy quyl1'n IlL
0,03 J.lgfl, trong th\1c : n.1O-
5
- n.1O-
7
%. Trong d4t lJ pH khoAng 6, thuy ngAn
bi c6 djnh chl)t nht.
Thttbng bay phAn deb hQp cha:t thtiy ngAn (II). Cae hQp ch4t nAy tan t6t trong
mlbc nhl1ng cllng bi thuy phAn Kbi pH > 5 sl!! x'ut du:iJi df}.ng HgO kt
tua mAu yang, khi pH > 11,5 bat dgu hi hba tan. HQP ch:t cua thuy ngAn v{ji
halogen [Hghalt ... [Hg(hal)412- 18 nhung hQp chl1t dli bay hai. con tham gia
phuc vCli cac anion CN-, SCN-, NO
z
hof).C vbi NH
3
.
Hg co thg hi hAp ph1,l Mi d\mg C\l thuy tinh, polietilen, teflon cung h4p ph1,l mt
111l;1ng nh6 thuy ngAn. Thuy tinh pirec, th:;tCh 'anh, h4p ph1,l thuy ngAn it nh4t.
him giAm khA nang h4p ph1,l cAn phAi xli 11 tr11bc thuy tinh bAng HN0
3
df).c va rua
n11bc hO$c bAng dung dich cromic.
- Phuong phap xac dinh
PhAn huy d4t : Co thg dung ph11dng phap thii!u k@"t hO$c xU 11 mau bang axit.
Trong ph11dng pM.p k@"t khOng dung cac mu6i cacbonat cua kim kiem vi
khi do co thg ma:t hoa.n toan thuy ngA.n. Dg xac dinh thuy ngAn ngubi ta dung
ph11dng phap thii!u klft trong cac dieu khu: khi do thuy ngAn d11QC khu d@"n
kim r6i cAt trong d1,lng C\l d$c th11bng su d\lng canxi oxit va. bOt sat, chi
oxit, chi oxit va canxi nitrat lam chAt thi@u k@"t. Hg thu d11QC se d11c;JC hoa tan
trong HN03"
Trong ph11dng phap xu If mAu bang axit ngttbi ta th11bng dung H
2
S0
4
khi co mf).t
cha:t oxi hoa nhu HN0
3
, cac mu6i nitrat hO$c KMn0
4
. Qua trlnh pM. mAu khi dun
nong cho khi mAu trd n@n trAng, sau do chat oxi hoa con d11 bAng each
vao cAc chl1t khit nh11 ure, formalin. phAn huy mllu th\iC v(lt cac d6i
t11c;Jng sinh hQc khAc ngubi ta dung hOn hQp H
2
S0
4
va. HCI0
4
khi co m(tt natri
molipdat. Dg dliy nhanh qua trlnh phAn huy ngubi ta Mm 11C1t mAu tr11bc bang dung
djch HN0
3
d(tc.
Trong mOi tr11bng axit khi co d11 thu6c th1:i, dithizon phan ung vbi Hg (II)
thanh phuc Hg(HDZ)2 tan trong cAc dung mOi huu Cd. Dung dich thuy ngAn (II)
dithizonat trong CHCI
3
va CCI
4
co mall vang - da cam ; h4p th1,l c\ic a b11C1C
song 485nm. s6 h4p th\l phAn tli bang 7,1.10
4
; dinh Bia tuiln theo trong
khoang n6ng dO 50 pg Hg trong 50ml dung dich chii!t.
Dieu thIch hQP dg tf;l.O phuc va chii!t phuc 180 trong dung dich H
2
S0
4
0,5 - IN
hay HNO, 0,5 - IN.
164
- Trinh tl/. phdn tich
Thi\u huy 1 gam ddt dA. nghil1n d@'n tr(lng thai
b1,1i bang hOn hQP PbO
z
+ Ca(N0
3
)z trong d1,1ng c\l
i1 hlnh 30 : 19 ddt dUQc mai min trong c6i vc;i 2g
PbO
z
va 0,15g Ca(N0
3
)z dA lam khO tru:c;c trong
blnh hut m. Cho hon hQp vao phlln 1 cua d1,1ng
C1,1 va dun nong, luc dliu dun nhe 0 ph4n ngQn
lua dEm khi va sau do nung do. Khi k@'t d\lng
CI,1 dl1Qc hoi nghieng. Sau 5 - 6 phut nung
nong, di ngQn lua dem khf d@'n 3, d6t nong
phtin nay sau do xu6ng du{:ji, lam
Roa tan thuy ngf!n dA thAng hoa trong 1ml RN0
3
I : 1 r6i dung dich vao pMu chit. Rua
6ng mOt vai 14n bAng nl1{:jc ca:t r6i gOp ca
vao pMu Pha loang dung dich bAng nuClC
4
Hlnh 30 - Dl,lng CI) dt Ihieu huy
mAll leAc djnh thuy ngan
1. Binh d\lng mau da. nho ;
Z. Binh dt lap lrung thily ngan tMng hoa ;
3. 6ng n6i ; 4. 6ng vi phbJ.
cat dl!n n6ng d HN0
3
IN. Sau do rot vao pheu, dung djch KMn04 O,IN d@'n khi
dung co mau b6ng r6i Mc Sau 1, 2 phut khti luQng MnOi con du bAng
1,2 giQt HzOz 3%. Sau do them vao phau chit Iml dung dich complexon III 1%, 4ml
I, NazS03 20% lIic ddu. Them vao pMu chil!t 4 ml dung dich dithizon 0,0005% trong
, CHCI
3
va lAc pbeu chil!t 1 phut. hanh dithizonat dn khi dithizon khOng
d6i mau. Sau khi tach Ibp, rot phlln chil!t vao cuvet va do d Quang i1 buClc
song 485nm ; dung djch khOng la dung djch so sanh.
Dung dich chua":n g6c :
Hba tan 0,3336g Hg(N0
3
)z.0,5H
z
O tinh hoa hQC trong Iml HN0
3
r6i
. them nuac cit dl!n 1 lit, dt1Qc dung dich chua":n co n6ng d 0,1 mg Hg/lml. Dubng
chun dUQc xAy d1,1'ng tit dung djch chulfn co ham luQng 2 #g Hg/ml trong HN0
3
IN.
10 .. Xac djnh bam IUQng Cu, Pb, Zn di d(lng trong dung djch chi"t rut
amoni axetat theo phuong philp Von-Ampe hOa tan (Trebotareva, 1970)
Ll1y 109 dat kho khOng khl. cho vao blnh tam giac 250ml, them vAo 100mI dung
dich amoni axetat co pH = 4,8. LAc tr@n may lAc 1 gib. LQC dung dich qua
gia:y IQc bAng trAng. lAy 80ml dung dich 19C cho vao c6c hay bat th(lch anh, them
vao 1ml HN0
3
d$C va chU:ng tren dl1n thai them vao 2ml
HN0
3
nua, r6i ll;li chung dung dich trong c6c. Qua trlnh xu Ii milu bAng HN0
3
til!n hanh dl!n khi phlln can chua it nuClc co mau trAng hay mau yang sang. Sau
do chung lu;1ng chua trong c6c dl1n khO, "xCfi pha'.n kha bAng HCI dl).C r6i chung
dung dich trong cdc dl!n tr1,lng thai mudi lim. Hoa tan mu6i khi dun nong trong 20ml
nl1CfC ca:t 2 lltn dA. dU;1c axit hoa bAng HCI (1 : 100). LQc dung djch qua giay 19c da
dU;1c ru-a tru:Cfc bAng HCI loang, hung dung dich I9c vao trong blnh dinh muc 50m!.
Ru:a pha'.n can gi4y IQc bAng nuC;c ca:t nong da axit hoa r6i dua tM' deb
dung dich dl1n vl;lch muc.
165

xtic d6ng, k(!m, chI, ngubi ta la:y Bmi dung dich lQc cJ;to van cdc dung
deh 50-l00ml, tMm vAa O,5ml dung dich Cd (4,ug/ml) dung lam dung d,ch chultn
trang, m/)t hrQng nh6 axit ascobic. Khua:y dung dich da' hoa tan hoAn toAn axit
ascobic. ThE!m vao trong c6c 1,5ml dung djch dem amoni axetat (NH
4
0H 1M ; NH
4
Cl
2,7M, CH
3
COOH 2M) chuyifn dung dich vAn blnh phAn 410 giQt thuy ngAn ; cho
hidro (hay nitd) qua dung djch r6i ti@'n hAnh P?An tIP th - 1,2V trong 3 phlit.
Sau d6 ngitng cho hidro qua ; giit dung dich 30 giAy, bt1t dliu ghi du:b:ng biu

pic clin dung kh6ng cho tM' trong mQt khoAng thbi gian ngan. N6ng
dl) eua t6 dUQc xac dinh thea phuong phap dubng chuin.
11. Stl d\lng quang phO hap thy nguyen ttl M xac djnh cae nguyen t6
vi lu"og
Tit khi Quang phd h1fp th1,l to' ra dbi, nha cuu dB. van d1,lng
de xac dinh h1c)ng vlft cac t6 trong cac d6i tuc)ng khac nhau.
L.ALerner va D.N Ivanov 1970 dB. X8C dlnh ham IU<1ng d6ng, kern, mangan, coban
trong cae dung dj.ch rut da:t : HCI IN, HN0
3
IN, HCI O,IN, HN0
3
O,IN, H
2
S0
4
O,IN,
CH
3
COOH 0,5N, CH
3
COONH
4
IN, dung djch amoni axetat (pH = 4,8).
Nhung s6 nh$.n dttQc chi ra rAng : co xac dinh tr1,1'C tilfp Mn trong tilt
ca cac dung dich chil!t rut tr@n; trong ta:t cA cac dung dich chiE!t nit trlfin trli
amani axetat; d6ng va caban chI trong 2 dung djch chil!t rut HCI IN va HN0
3
IN.
Khi dung cac dung djch axit m\lnh khac nhau dnh ch4t nhung co cung n6ng
d{l duang IUQng, de chiE!t rut cac nguylfin t6 vi IUQng thl klft qua xac dinh ham IUc)ng
clla chung rAt g4n nhau.
Khi SO' d\tng dung djch KCI IN, d" chay clla ng<;>n Ill'a bj vi ph\lm nhieu.
Tf gilla d4t va dung dJch chiA't rut IA 1 : 10, thbi gian Mc la 1 gib.
Day cac mA.u ddu cua cac t6 cdn xac dinh duc)c chulfn bi bAng cach hOa
tan cac mu6i Hnh khi6t cua cac t6 cdn xac -dinh trong cltc dung dich
rut tttang ling. DOi khi co the hanh phAn dch thea cac ma.u ddu trong nuck
Dc') nh\lY khi xac dinh cae t6 nhu sau :
Chi6J cao ella
VlilCh pMn tich
Chlru chtun sAng di
D1)
Nguyfn \6 cia khe qua tren pMn
(A"l
CUA) ,uglml/l%
CUm) tren ella dim
khi (mm)
Co 3247,54
. 8
,0 2 0,05
Co 2407,25 20
"
2 0,1
Zn 2138,56 10 300 2 0,02
Mn 2794,82 14 100 2 0,07
[66
Khi cac lam cac thi@'t da 6n dtnh, thl qua voi phun, dua cac
dung dich mAu dflu va dung djch pha.n dch vao trong hla r6i X.8.C d!nh cac gili
trj dQ quang D wang ung cua ngQn lua.
Theo cac gia trj d Quang cua ngQn IUa va n6ng d cac mAu dflu tUdng ung,
ve d6 thi chua:n hai trvc ; dt,ta gili hi dO Quang do dUQc cua mau phlln
dch va dubng chutln ngubi ta xac d!nh dUQc n6ng d cua t6 ctLn pha.n dch.
Khi xac dinh nhung ttS co n6ng d cao thi d Quang tuong ung DL
cua cac t6 do se co gia tn cao han dang so vai gia trj d quang cua
sl,f h!1p thl,! khOng chQn IQc D (D
L
> D). Trang trubng hQp nay khong tilfn hanh
hiu chinh kt qua thea st,t h!1:p thl,! khOng chQn IQc. Khi xac dinh nhung n6ng d
nM, gia trj dO Quang Wang dng se xa:p Xl veti gia tri mat d Quang cua s11 ha:p
thv kh6ng ch9n IQc D (D
L
"= D), khi do ca:n phai chlnh ket qua gia tri st!
hap thl,! kh6ng chQn IQc.
St,t chinh kl!t qua theo S\1 ha:p thl,! khOng chQn IQc dUQc tht!c nhU sau :
Sau khi do cac gili tri d Quang (DL+.p) theo cac hap th1,l cua cac nguyi'!n
t6 tuong ung, tilfn hanh xlic dinh gili tri dl) D.p' khi sU d1,lng dAi phd lien
t"l,lC cua dim hidro, hay la nhung kMng ha:p th1,l cua sat (nhung gan voi
cac pM.n dch) dUQc phat ra til: dEm phong kep nguyM t6. d9
Quang DL cua nguyen t6 din xlic dinh se bAng DL = D.p+L - D.p. SU d1,lng gia trj
<. DL va do tht chulin da vii xlic djnh dUQc n6ng d chua hilft. S\1 hiE]!u chinh theo sv
'hap thl,! kh6ng chQn IQc gan vbi th"l!C hai qua trlnh do lii'!n t1,lC khi
nghiem tufi.n theo tat ca cac dieu kiE]!n phan dch.
ChU'ung 12
, , '"
XAC D!NH T TINH ENZIM CUA DA T
Enzim la cha:t xtic tac sinh hQc, co ban chilt protein dUc;lc thanh do cac co
the slSng. Enzim dong vai tra quan tr9ng trong trao d6i cha:t, quylft djnh t6c dt) va
phudng huang clla qua trlnh sinh hoa trong co th@'o
Trong dltt, enzim a dl;\ng ngol;\i bao nt)i bao, duc;lc bi.ch ra do st! pha huy Clla
t bao sinh va th\1c Enzim tach vao da:t giu hOl;\t dnh trong thbi gian kha
IAu ph1,l thul)c vao dnh cha:t Ii, hoa h9C : pH, dl!) ml}.n, h1c;1ng cacbonat, dnh thl,!c clla
da:t va chl! dO phAn hon.
Enzim trong da:t, chll yl!u hj ha:p phI,! do cae phfln tu keo da:t, st! phAn b6 cua no
thea thanh phfln cd hQc vA quan ra:t nhieu veti cha:t huu Cd da:t.
HOl;\t dnh enzim duc;Jc diAn bAng ddn vj Mc d1,lng hoa, nghIa 1a no biu thj
5\1 thay d6i 56 IUc;lng ban tM dU!Jc xtic tac do enzim voi thbi gian va nMit
djnh n6ng dO ban the, pH, dO.
167
Chudn ddt dl xQ.c dink enzim, Mu6n xac enzim trong d!t kho thl phAi
d6 mAu d(t hong kho 0 dQ phbng thai kho khOng kh.
cac ra cAy nh6, tan nhO d(t vA rAy qua rAy 0,25mm. xac dinh enzim trong d!t
htdi, thl d(t duCJc cAy nh6, rAy sa qua rAy d# phAn dch. Trong phl1n
nAy sll xa.c dinh mQt s6 enzim thuQc 2 ll:Ip enzim phd bi@""n nh!t trong d(t lA enzim
oxi hoa khit vA enzim thuy phAn.
1. Enzim oxi h6a kh"
1.1. Xdc dinh enzim dehidrogenaza (NAD(P) - oxidehidrogenaza)
Cac enzim dehidrogenaza tham gia vAo qua trlnh ho hip chung tach hidro khOi
cha:t bj oxi hoa vA trl,tc hidro oxi phAn ti't. Ml)t s6 khac
hidro chllt nh$.n nAo do vi d\l nhu xanh metilen.
Dehidrogenaza xuc tac cho phAn 1lng hidro cua chllt huu Cd vA vai
trb chllt chuye'n trung gian hidro. Hidro co the' chuy@n dll'n oxi khOng khi (dehidrogeneza
hill'u khi) vA co tM' chuye'n dn chit huu Cd quinol (dehidrogenaza ki khD.
dnh Clla dehidrogeneza nhu chi s6 ho,tlt dQng s6ng cua vi sinh v(it vA s6
cha:t mun bi phAn huy do vi khun.
- N li eua phuong phfLp. qa so cua phuang phap IA sU: d\lng cha:t nh(in hidro
cua mu6i 2, 3, 5 triphenyl-tetraclorit (TTC). Mu6i khOng mAu bj khit do hidro
chuye'n thAnh bQP cha:t mAu - triphenylfocmazan (TP)
H
I
,. N - N - C6HS
-C
....... N = N+
I
Cl
[TTC]
- Trznh til ph4n tich
H
I
N - N - C6HS
II
-C
I
N = N - C.H,
[TP]
+ CAn 1 g d(t khO khOng kh( cho vAo blnh hut chAn kbOng 50 ml cO nAp thuy tinb.
+ TMm vAo do 10 mg GaC0
3
vA trl)n d@n. TMm Imi glucoza 10% vA 1 ml dung
2,3,4 tripbenyltetraclo.
+ Vi(!c xac dinh tin hAnh trong di@u ki khi, pbAi hut khOng khi trong
blnh 2 - 3 phdt.
+ Lac blnb cA:n th(in vA dl),t blnh trong tu (m 37C trong 24 gib.
+ Miu d6i cb1lng d!t dUQc khit trilng {J 180C trong thbi gian 3 gib.
+ Sau khi u tMm vAo blnb 25 ml rUQu etHic vA lAc trong thbi gian 5 phut.
+ Lc;>c de' thu dicb lc;>c trong triphenylfoocmazan vA so mAu may so mAu quang
vOi ldnh IQc sang 500 - 600nm.
168
- xa.y dl!ng thang mAu ti@u chun : Ia:y 6 blnh dinh mac 25 ml hin I11Qt tMm
vAo do 0, 2, 4, 6, 8 vA 10 ml dung dich foocmazan co ndng di) 0,1 mg/ml dinh mac
bang rUQu etHic vlilch vA 80 mAu.
- HOlilt doh cua dehidrogenaza d1tQc bil1u dien bAng mg TP tr@n 109 da:t trong
thbi gian ngAy d@m, sai 56 XB.C dinh dn 8%.
rinh kit qud HOlilt tlnh dehidrogenaza (X) du;1C bil1u dian bAng mg TP theo
cOng thuc sau :
x . b.10
n
a - TP dl1QC tim tr@n d6 thi chuft':n (mg)
b - 25 ml dung dtch chit
10 - dt1 chuyl1n thAnh 10 g d4t
n - kh6i 111Qng d4t
H6a chlit
1 - 0,1 M dung djch ch4t cua dehidrogel1eza : 1 g glucozo hoa tan trong 100
ml nuetc cAt.
2 - Dung dich 1% TTC : Ig trong 100mi nubc c4t.
3 - TP (triphenylfoocmazan) dg xAy dl!ng thang mAu ti@u chud:n.
4 - RUQu etHic tinh khit.
1.2. Xdc dinh ho(lt ttnh enzim ascobicoxidaz.a
Enzim nay xuc tAc phAn ung oxi hoa axit aseobic. Ax.it ascobic (vitamin C) c6
trong da:t tit ngu6n g6c th\te v$t vA vi sinh v$t. Ax.it nAy dl1bi tac dOng cua enzim
ascobioxidaza chuyt1n thAnh dlilng axit dehidroascobic.
CR,OH
I
HCOH
.. I a
HC-

I I
OH OH
ascobicaxidaza

CR,OH
I
HCOH
/
HC - 0 __
C
-C/
\
C
II
a
II
a

- Ii clla phuong phap. Phuong phap xAc dinh hOf;l.t dnh cUa ascobicoxidaza
dl!a co sCJ d.e dinh 86 l11Qng con If;l.i cua axit ascobic trong qua trlnh phAn ung
khl IQi d\lng dnh khu cua n6. 86 giita lUQng axit ascobie thAm vao da:t va htQng
con la 86 lUl1ng dehidroaseobic dUQc thanh.
- Tr"inh til- phdn tich. CAn 1 g dAt qua rAy 0,25 mm cho vao blnh rng 50
ml. TMm vao 1 ml dung dich axit ascobic. Dung pipet tMm vao 1 ml nubc cAt. LAc
blnh vA d$y bAng nut lie. D*t blnh CI dQ u la 3T'C trong 1 gib. Sau do
dUDg 6ng dong tMm vAo 28 ml axit HCl 1%. Uc trAn ID:Ay 5 phl1t ; 19C qua gia:y
169
IQc. Dung Ia:y 5 ml dung dich lqc cho vAo blnh the' dch 250 ml dA. chua 45 ml
nUClc cllt. Chua:n dO miu blng dung dich 2,6 diclophenolindophenol O,OOlN mAu
h6ng Mn vung trong mOt phiit.
Mau d6i chdng la da:t dUQc khtl: tru.ng trong n6i khu trung a ap I\iC 1,5 atm trong
1 gib.
- Tinh kit qua. HOl;lt dnh cua ascobicoxidaza (X) dt!Qc thi bang mg cua axit
dehidroascobic trong 100 g da:t dUQc dnh thea cOng tbuc sau
X = (a-b)N.p.IOO
n
a : la s6 ml dung dich 2,6 diclophenolindophenol t6n khi chua":n dO.
b s6 ml dung djch chugn dO mAu d6i chung.
N : n6ng dO cua dung dich 2,6 diclophenolindophenol (O,OOIN).
p : M s6 pha loang dung dich.
n : kh6i IUQng da:t Ia:y phAn dcb (g).
100 : di! dnh ra 100 g da:t.
- H6a ch6t
+ 2,6 diclophenolindophenol O,OOlN : bOa tan 200 g trong nube ea:t va dinh muc
I lit. Trubc khi loe eho th@m vao d6 1 tMa cA pM nhc. NaHC0
3
. DO chua:n cua
thu6c thu dUQc dnh theo axit ascobic.
Hoa tan mOt viti tinh thl1 axit ascobic (1 - 1,5 mg) trong blnh dinh muc 50ml
bang dung dich H
z
S0
4
2%. Llly 5 ml dung dich vita mbi pha cho viio 2 binh,
I viii tinh thi! KI (ga:n 5 - 10 ml), 5 giQt dung dieh h6 tinh bOt 1%, chua:n dO I
blnh bang dung dich chi thj 2,6 diclophenolindophenol va mOt blnh kia bang dung
djeh KI0
3
O,OOIN.
Tlnh dO chua:n (T)
Od.y ,
T =
0,088. a
b
+ T s6 mg axit ascobic tUdng ung vbi I ml thu6e thu 2,6 diclophenolindophenol
+ 0,088 s6 mg axit ascobie tuong dUdng vbi 1 ml dung dieh KI0
3
.
+ a IA tM' deh dung dich iodatkali t6n chua:n dQ dung dich axit a8cobic (ml)
+ b la 86 IUQng dung dieh 2,6 diclophenolindophenol t6n chua:n dO (mI).
1.3. Nitratreductaza (NA - khir : nitrat-oxutoreduclaza)
Qua trinh khu N - N03" trong da:t amoniac dUQc xuc tac do enzim nitratreductaza
va nitritreductaza. Nitratreductaza tac d1.lng dl1n NAD - khu (NAD-H
z
) nhu cha:t cho
hidro va ehuyi!n hidro dl1n oxi cua nitrat (N0i) :
NAD -Hz + N0i = NAD + N02" + HzO
- Ii eua phuong phdp. Phuong phap xae dinh bOl;'lt dnh nitratreduetaza
trong da:t dl,!a trlm cd sa dnb toan giAm lUQng nitrat khi u ki kh{ d4t.
170
- Trinh til phttn tich.
CAn Ig dAt qua rAy 0,25mm cho vao 6ng TMm 20 mg Cae0
3
. Dung pipet
tMm vao d6 1 ml dung dich KN0
3
% 1 ml dung dich dl1i'Jng glucoz(J
nhl1 chit cho hidro, lAc 6ng miu trong blnh hut chAn khOng, hut
kMng khi. Sau d6 blnh hut chAn khOng chlla 6ng th trong tu Am
aooc trong 24 gii'J.
MAu d6i chllng III d4t khOng c6 chit dA dl1QC khi't trilng a 180 trong a gia.
Sau khi u toan phu trong 6ng sang blnh dinh mllc 50ml
Mng nl1aC cAt, djnh mllc toi v1;lch. L<?C vao blnh dinh mllc khac va djnh mllc 50
ml. Trong trl1ang hQp dung djch d\1c thi tMm 1 ml dung dich bAo hoa phen nhom.
Lay 20 ml dung djch IQc cho vao bat sll, bay hoi g4n kho (con 11;li vai giQt,
khOng dl1QC qua kho NO; m4t) Mp, cach thuy. TMm 1 ml dung dich axit
disunfophenic, tan ph4n c(tn trong bat bAng d4u dua thuy tinh. Sau 10 phlit tMm
vaa bat 15 ml nl1{Jc cat lAc va tMm 1 ma:u gia:y quy. Dung baret tMm ttl tu
vao bat dung djch 10% d@'n khi gia:y quy ngA mau xanh. D6ng thai hQP chat
phuc mau vang da cam dl1QC t'ilO thanh. N@'u ,dung dich d\1c c6 tMm 2 - a giQt
kiem. toan 1>0 dung djch trong bat su sang blnh dtoh mUe 50 ml, lAc deu
dinh muc toi
So mau may so mau quang si't d1,lng kfnh IQc sang xanh (dQ dai b110C
song 400 - 500 nm). DlSng thbi ti@'n hAnh xAy d1,tng thang mau ti@u chulin (c6 tht1
xem tMm phttn phAn deh cAy, da:t).
H01,lt tlnh nitratreduetaza dUQc di@n bAng mg NO; bi khi't tr(!n 10 g dung
djch trong ngay d@m. S1,t khac nhatl gifta s6 111Qng NO; tMm vaa dAt trong thanh
phlfn chAt nen (1 ml KN0
3
1%) va 111Qng con llili NO; chinh 18 IUQng NO; bj khi't.
- Tinh ket qud. HOlilt dnh cua nitratreductaza (X), dl1qc bAng mg
NO; bi khi't tr@n 109 d4t trong 24 gib : duqc dnh theo cOng thuc sau :
X "a-,-o P,,-,-,o 1:.::0
n
a : s6 111qng NO; dUQc tim th(y tr@n d6 thi (mg)
50
b : s6 pha loAng (20)
10 , tlnh tnln 10 g d4t
n : kh6i 111qng da:t la:y phAn deh.
- H6a chlit
+ Dung djch chulin. CAn 0,722g KN0
3
dA s4y khO hoa tan trong 1 lit mtoc ca:t
(1 ml dung dich chua 0,01 mg N - N0
3
). Pha loang dung dieh tr@n 5 hin dUQc
dung dich cd n6ng d 0,002 mg N-N0
3
/ml. Dung djeh nay dung xAy d1,tng thang
mau tillu chulin.
+ Axit disunfophenic xem pha'.n phAn dch cAy.
171
2. Enzim thuy phlln hQp chAt hdu co
Trang thaob phD xac th1jC v.t, vi sinh v$t a trong da:t chua mOt 86 htQng !dn
hQP chAt protein, axitamin vA cae bgp cha:t-hitu Cd khac. S\i hoa ella cae hQp
cha:t nay trong da:t do cd sg: cd m.t CUR enzim thuy phAn va enzim khli amino San
phm cu6i cung ella qua trlnh chuy@'n hoa Iii NH;, vI v$.y ngu:bi ta g9i qua trlnh
lA amOn hoa.
2.1. Enzim ureaza
- li ,eua phuong phap Is. tfuh luQng NH; dUQc thAnh khi thuy phfin.
Enzim ureaza xuc tac pMn ung thuy phan tri. Phan llng thuy phAn xay ra nhu sao :
H,o
NH,-C-NH,
"
--_. 2NH, + CO, + H,o
o
co m*t trong da:t ti't thAnh philo xac v$t phAn chudng cllng nhu phAn
S1,1' cd eua trong d(t cOD do 811 hoa hl1P cha:t hUll co cb1l8 nita.
- Trznh tit ph4n Ii ch
+ CAn 5 g da:t cho vilo blob dung deb 50mI, 10mI dung dich photphat
(pH = 6,7), 10m! dung dich 10%.
+ Dl)y nut blnh, Mc va d(tt vao tu a:m 37C trong 24 gi<:t.
+ L9C phd.n qua pMu 19C (chI chuye'n phJin mt{fc).
+ ThE!m vao blnh chua da:t 15ml KCl IN, lAc 5 phut dy NH: ha:p ph1,1.
+ L9c tiep t1,1C vilo blnh va dinh mtic dich l<.>e den thQ' tfch 50 mI.
+ La:y 10 ml dung djch 19C de' ca:t xac dinh nita theo phuong pbap Kendan.
+ 5 ml dung dich 2% de' da:y NH3 va ca:t khoang 15 pb6t kQ' tit loc
sOL' Chua':n de) va tfnh k@'t qua.
- Tinh qua. tfnh enzim ureaza dUQc tfnh hAng mg tr@n 10 g da:t trong
ngay d@m.
II,
(a - b)N . 14. 10. p
N =
n
a - s6 ml axit ti@u t6n chua:n de) miu d6i chung (mO
b - s6 rul axit ti@u t6n chul1n de) miu phAn b6n
N - n6ng cua axit
14 - du(mg lUQng cua nita
10 - dnh ra tfnh tr@n 10 g da:t
p - M s6 pha lo!lng.
172
2.2. Enzim proleaz,a
Enzim proteaza xuc Mc phAn dng thuy phAn phAn huy hflP cha:t protein trong da:t
thanh peptit va axit amino PhAn dng -phAn huy do nhAm vAn pM. vet kt peptit
theo so d6 nhu sau :
enzim
NH - CH - CO - NH - CH - CO - NH - CH - COOH
I I . I +H,O
R, R, R
j
- CH - COOH + _._
I
R
j
NH - CH - CO - NH - CH - COOH
I I
R, R,
PhAn dng phAn huy thuy phAn nAy co y nghIa d6i vOi phI cua dllt, la giai dOl;ln
cua qua trlnh amon hoa, cung ca:p nitc:1 khoang cho cAy.
- tae ella phuong phap. Mc cua phuong phap la d1,ia co so
dnh toan sO' IUflng axit amin tl;lo thAnh khi tpuy pM.n cac protein trori:g da:t bang
81,i lien kt chung thanh phdc cha:t co mau.
Khi xac dinh dnh proteaza trong da:t thl thubng chi.lt dl1QC sit dl,mg nhu
casein, zelatin va mOt sO' peptit.
- Trtnh til ph4n tich
+ CAn 2g dUflc tr@n cAn kI thu$.t cho van blnh 50 ml
+ TMm 10 ml dung dich casein hay zelatin 1 % pha trong dung djch photphat
(pH = 7,4) va 0,5 ml toluen.
+ nut blnh, Mc 3 phot vA rno vAo tu a:m 300C trong thbi gian 24 gib.
+ Ddng thbi cung d$t vAo tu a:m mau d6i chtlng dA trimg bAng hoi nong (1
150C, trong 3 gib.
+ L9C va lAy 5 ml djch IQc trong cho van 6ng thuy tinh.
+ TMm vao do 0,5 ml dung djch H
2
S0
4
O,IN.
+ TMm 3 ml dung Na
2
S0
4
20% ra mOi tl'11bng axit yu kt tUa protein.
+ Ll;li 19c dung dtch vAo 6ng
+ TMm van dung djch lQc 1 ml dung dich ninhidrin 2% Mc
+ D$.t 6ng chtla dung djch dun bp each thuy trong 10 photo
+ Chuyttn toan bQ dung djch mAu trong 6ng sang blnh dinh mti"c 50ml,
dinh mdc bAng nuClc eft difn Vl;lch, lac
+ So mAu may so mau quang v6"i cuvet dAy 5mm, sit dq.ng kfnh 19C
sang xanh Ia cAy (chit1u dAi buck song 500 - 600 nm).
- Tinh kit qua. HOl;lt dnh proteaza dugc bidu thj bang mg glixin tr@n 10 g da:t.
DC} cbinh xac IA 80%.
173
Dg dnh toan phai c(u thang : 0,1 g glixin tinh hba ian trong
100 ml nuClc ca:t. Trang 1ml dung djcb nay chua 1mg glixin.
Ttl dung dich la:y 2, 4, 6, 8 vA 10 ml cbo do cl.c blnh dinh mue 50 ml va
lIin lUQt tMm ta:t c8. cAc thu6c thu nhu phAn dch miu vA cu6i cung la mAu
vbi ninhidrin.
dnh proteaza (X) dUQc bi41u thi bAng mg glixin trttn 109 dt trong 24 gil1.
X = a. 10
n
a : 56 mg glixin tim tha:y dIS tbi chua:n.
n : 56 g da:t tliong ung vCli thg dch xac dinh mau)
10 : qua ra 109 da:t.
- H6a eMU
+ Dung dich zelatin 1% (hay casein) trong dung dicb photphat (pH = 7,4).
+ Dung dich photphat (pH = 7,4) : 11,876 g hoa tan trong
1 lit mJClc ca:t : 9,078g KH
2
P0
4
hoa tan trong lilt nuetc ctl:t. Trn 80 ml dung dich
Na
2
HPD
4
.2H
2
0 veti 20 ml dung dich KH
2
P0
4
ta sf5 cd dung dich cd pH = 7,38.
+ Dung dich ninhidrin 2%. CAn 2g ninbidrin boa tan trong axeton, dua 100ml.
Dung dich lAm dUQc chua:n hi bang each h6n hQP 95 ml dung dich nAy vCli 1 ml
CH
3
COOH va 4 ml nuetc (chi cbuGn hi truoc khi xac dinh).
2.3. Enzim photphataza
Photphataza thuQc nhdm enzim xuc tac cho phan ung thuy pha.n hQp chlit photphat
hUll co thea m6i kl1t este photphat :
" DNa
R-O-Y-;;;-O
-------- aNa
photphallaza
Trong mOi trtiC1ng da:t cd cAc photphataza va axit xuc tac thuy phAn tach ra
photphat vO co vA g6c huu 00 cua cha:t
- it eua phuong phap. Phuong pbap xac dinh dnh photphataza dl,ia
tren Cd sa do photphat v6 cd dUQC tach ra trong. phan ung enzim hda hay pha:n huu
Cd cua phil.n tit chllt nl!in - photphat huu 00.
Photphataza dUQc xac dinh a pH : 8, con axit dl.1Qc xac dinh {j pH : 5,4.
dnb photphataza t6ng s6 dl.1t;jc X8c dinh (j pH t\i nhi@n cua da:t d6.
Hc,1p cha:t photphat huu 00 la phin quan trl';mg cua photphat dllt (20 - 80%) du:c,1c
thAnh thai ti@u d6i v{Ji cAy do tac d\lng enzim thuy phAn. dnh
cua enzim dl.1c,1c d$c tru:ng cho qua trlnh sinh h6a huy dQng photpho cho cay tr6ng.
- Trinh ttl xac dtnh
+ CAn 19 da:t khO khOng khi (duc,1c bi d.c dinh enzim) cho vao blnh
50 ml.
174
+ TMm O,9ml mt{Jc cAt lAm m <l4t .
.+ Thlim 1 ml dung d\ch phenolplitaleinphotphat natri.
+ TMm 3 giQt toluen, d$.y nAp blnh va lac 5 phiit may lAc.
+ Di.\t vao tu a:m fJ de) 30C trong me)t gib.
+ TMm 45ml nuetc ca:t va 'IAc 5 phiit.
+ LQc qua gia:y IQc khOng tro vao blnh dinh mac' 50ml.
+ Uy 20ml dung dich IQc cho "ao 6ng tMm vao 2ml dung dich NH
4
0H
10%, lAc
+ Dung djch mau dUQc do may so mAu quang v{Ji kinh lQc sang mau
xanh, cuvet day 5mm.
+ dung d!ch cd mau t6i cd tMm V80 1 ml dung dich bAo hoa pben nhOm.
+ Dung dich chuln la phenolphtalein : O,Olg phenolphtalein hOa tan trong GOml
rUQU etilic va dinh mac tbi 100mI. Trong 1ml dung dich nay chua O,lmg phenolphtalein.
Thang dung d,ch mau chua:n dt1Qc ca:u nhu sau : lt1Qt Illy htQng dung
dich mau chua:n chua IUQng tuong ung 9,02 ; 0,04 ; 0,06 ; 0,08 va O,lmg
p 20s/50ml va cac de)ng ti@'p thea gi6ng nhu phAD dch mAu. Do cttbng de) mau
tren may so mau quang
Tinh k{t qua. Tfnh dnh cua enzim photphataza (bang mg P 20s/100g di(t)
thea cOng thuc sau :
n
a s6 ittQng phenolphtalein theo d6 thi cua mAll thl
b s6 IUQng phenolphtalein theo d6 th! cua mAu d6i chung.
0,45 M s6 chuyn phenolphtaleinphotphat natri thanh P20S'
n : kh6i lUQng dllt (g).
100 : d chuyn k@'t quA ra lOOg da:t.
- H6a eMU
+ Dung dich phenolphtalein photphat natri 1 %
+ Dung djch NH
4
0H 10%
+ RUQu etHic
+ Dung dich bAo hOa pben nhOm.
2.4. Enzim xenlulaza
Enzim xenlulaza xuc tac cho phAn ung thuy phAn xenlulozo trong dllt thanh glucoZd.
Qua trlnh phAn giAi nay c6 y nghla rllt l{jn d6i veti slJ chuyn hda chllt huu co b
trong dtlt va de) phi dtlt.
- zi eua phuong phap lA dnh lUQng glucozd dUl;1c t/ilO ra trong qua trlnh
thuy phAn.
175
- Trinh tit phdn ti eh
+ CAn 109 d(t cAn ki thu$t cho vilo blnh 50ml.
+ TMm van 1,5ml toluen.
+ TMm 5ml dung dich axetat (pH : 5,5).
+ 5ml dung dich cacboximetylxenluloza (CMX) 1%, lAc
+ D$y nAp blnh vA dl}t vAn tu 4m 35C trong thbi gian 48 gib'.
+ MAu d6i ch'llng thay ch4t blng 5ml mtOc ; miu d6i ch'llng thu 2 baa g6m
cac thu6c thti nhttng khOng c6 da:t.
+ Sau khi u thl blnh each thuy dun dtn 100C.
+ TMm 0,3g phElD nhOm d ktt tua CMX.
+ LQc qua gi4y IQc khOng tro vii blnb dinh muc 50 mI, dtta thl! dch dtch IQc dn
50ml blng nuClc c4t.
+ L(y 2mI dung dich lqc cha vAo 6ng chiu dung dch 45 - 50ml.
+ 4ml dung djch antron.
+ Sau 30 ph6t so mau tren may so mAu quang vOi kfnh IQc sang mau xanh
(dQ did bl1ac s6ng 551 nm), vOi cuvet dAy 10 mm. MAu d6i ch'llng Iii miu d6i chllng
thu nh4t.
+ S6 IttQng glucaza dUQc t(lO thAnh dnh theo d6 thj chulfn thanh phin ban d;1u.
- Tinh ket qua. dnh xenlulaza (X) dttQc doh thea cOng thuc sau
X = a.p.10
n
(mg glucoza/10g d4t)
a : 86 mg glucoza cua miu tuang 'Ilng vOi thang chua':n dttQc tIm th4y d6 thj
p M so pha loAng ma:u
n : kh6i IUQng miu da:t Illy phAn dch
10 : Tinh quA ra 109 da:t.
- H6a eMit
+ Dung dich CMX 1 %
+ Dung dich antron : dung djch antron 0,2N trong dung dich H
2
S0
4
95% (5 ml
nliOc axit H
2
S0
4
d*c cho 100ml). Dung dich H
2
S0
4
95% dA nguQi tMm
vila d6 200 mg antron vA gift dung dich nAy 4 gib trong nttOc da. Chi pha trttbc hie
st'! d\lng.
+ Dung dieh glueoza chua':n : Illy 2,5 ml dung dieh glucoza (cd IUQng glucoza
tit 10 - 200 .ug/ml) tac d\lng vbi 5 ml antron vA so mAu thang mau d6.
Ghi ch6 antron lA 9,10 dihidro 9-xetoantraxen (C
I4
H
10
0).
3. Xlte djnh khil nang nitrat h6a eua dj(t
H<1u ht nita clla da:t a d(lng huu 00, khoang khOng qua 1% IttQng tdng s6.
D<;lng nita khoang (NH;, NO
l
... ) lA ngu6n dinh dull'ng t1'1,iC eua cAy. Trang da:t
ngu6n nita khoang luOn dUQc M sung, huy dQng do cae qua trlnh phAn giAi sinh hQc
176
aman b6a vA. nitrat h6a. Ngu6n NH: duQ'c t(lO ra trong da:t duQ'c keo da:t gift
bAng phAn dng hlp ph1,l, d11 tru cho dinh cay tr6ng. Con N03' bi keo
dllt hAp phl,l, khOng h6a hQc ma:t do rua trOi theo nuClC hay xu6ng
ta:ng dllt sAu hon. Vi xac dinh khA nAng t(lO thl\.nh N03' c6 y nghla dinh
duBng cua cAy tr6ng vA su d1,lng phAn b6n.
- Nguyen li eua phuong phtip. Ii cua' phuong pM.p la dnh IUQng NO;
dUQc t(lO ra do s\f nitrat h6a trong thbi gian nhllt djnh (12 ngay d@m) va
IQi dQ (2S0C) dQ ltm (60% dung IUQng ltm d6ng rung) va cung cAp
d!1y dll oxi.
KhA nAng nitrat h6a cUa da:t dUQC xac dinh d tr$.ng thai t11 nhi@n khi dua vao
dAt phAn b6n d$.ng amoni 0,14 mg (NH4)2S04' tliong dUdng aOmg N va vOi (0,5g)
giAm d chua cua dllt.
- Trinh tl/. xtic dinh
+ LAy 1 chi@'c cdc, duai day trAi mt it thuy tinh va xp thanh d(lng ntH va di,U
m{it 6ng thuy tinh ch$.m day c6c.
+ Clin toan b cdc thuy tinh va va dng cAn ki D6 la trQng lUQng bi.
+ CAn cAn kI a miu da:t m6i miu 100g (lAy tit miu trung blnh, da:t
qua rAy 1 mm). D6ng thbi can 10 g da:t dg xac djnh dl) 'm.
+ Mt miu da:t cho van cdc, nen dllt hoi (a).
+ Mt mAu da:t thu hai cho van bat su to, tMm van 0,14 g (NH4)2S04' trn
bang thia nha va dllt van cdc thu hai da. chultn bj nhu dA nei a (b).
+ M{it miu dllt thtl a cho vao bat su, tMm 0,14 (NH4)2S04 va 0,5g CaC0
3
, trgn
cltn va vao cdc thd a (C) nen da:t hoi ch$.t.
+ Tfnh dung IUQng ltm dllt bAng cach xac dinh dQ m dllt (slly d 105C dn kh6i
IUQng dllt khOng ddi).
+ C6c cung vCli da:t cAn ki thu$.t vA tMm nuClc bAng pipet dn kh6i lUQng
da dUQc dnh tuong dng v{1i 60% dung lUQng a':m d6ng ru/)ng.
+ D$.t dic elSc chua dllt dA chlnh d/) a':m vao t'li Am 28C, tMm nuac dinh ki
trong thbi gian 'Ii (12 ngAy thea kh6i luQng. D/) ltm trong c6c gift dn dinh bAng
60% dung IUQ'ng m d6ng rung.
+ D6ng thbi v{1i u da:t, phAi xac dtnh hAm lUQng NO; trong da:t truClC khi U.
+ Sau 12 ngay tin hanh xac dinh N03' trong dllt.
+ CAn 50g da:t sau khi 'Ii cho van blnh 250 - 300mi.
+ TMm 0,5g than hOf}.t dnh da. nha
+ TMm 250ml nuac cat vI\. Mc 5 phut.
+ LQc qua gia:y lQC, nu phltn dltu d1,lc c6 dd nguQ'c l$.i pUu. N@'u dung dich
d1,lc cd tMm 2 ml dung djch Al2(S04)3 (13 g sunphat AI pha trong 100 ml H
2
0)
truClc khi lQc.
+ La:y 50 ml dung dich trong cho van bat su bay hoi tr@n b@'p eAch thuy d@'n kho.
177
.+ ThAm vAo 1ml axit di8unfophenic, hoa tan ph4n .trong. bat.
i: Sau 10 phut thAm vao bat 8'11 20ml mtbc ca:t, Mc va trung hoa thea gia:y
quy blng dung dich NH
4
0H 10%.
+ KI1't thuc trung hOa, nA'u trong dung dich co NO; thl dung dich mau yang
vA thAm tifp 1 giQt NH
4
0H d($ kA't thuc trung bOa.
+ Chuyi'fn dung dich mAu vang sang blnh dinh 'm'l1c 50ml dinh muc tbi Do
cttbng dO mAu trAn may so mAu quang
+ D6ng thbi chulin bi thang mau tiAu chua:n nhtt khi phAn dch mAu.
- rinh kit qua. KM. Dllng nitrat hoa bil'fu di{!n Mng mg NO; / 100g da:t dttQc
hinh thanh sao 12 ngay u. Ph4n dnh NO; xem mlJ.c phAn dch cAy va da:t.
- Hoa chat
+ Axit disunfophenic
+ NH
4
0H hay KOH 10%
+ Dung dich chulin NO; : CAn 0,1631g KN0
3
tinh khiA't hoa tan trong 1 Ht nttbc.
La:y 100ml pha thAnh 1 1ft sli dttQc dung dich du thang mau tiliu chulin,
chua 0,01 mg NO;/lml.
Chlr(Jng 13
s6 PHUONG PHAp PHAN TicH VI SINH V T DAT
Vi sinh v(lt co khdp noi trong tl,t nhiAn : trong da:t, trong nubc, trong khOng
khf... Trang dd, da:t IA mOt trong nhftng mOi trttb"ng thu(ln lQi nhtlt cho s1,t pha.t
cua cac vi sinh v$.t khac nhau. Vi sinh v(lt cO vai tro quan trqng trong qua
trlnb hinh thAnh da:t. D phi cua da:t dUQC thanh la nhb" qua trlnh dng
cua vi sinh v$.t trong cac vong tuA:n hoAn sinh hQc vA qua trlnh dch hiy sinh hQc
cua dtlt. Cac san phlim dng cua vi sinh v$.t IA yA'u t6 quan trqng vA, dch cl,tc
quyA't dinh pha buy da vA khoang v$.t thanh dtlt.
xac dinh dUQc s6 lUQng cua vi sinh v$.t trong da:t, ngttbi ta thub"ng sli dlJ.ng
phttdng phap khac nhau, pha:n dubi dAy se trlnh bAy cac phuong phap phAn
dch mt s6 nhom vi sinh v$.t chlnh trong d4t co vai tro quan trQng d6i vbi san xutlt
nOng Day 1:\ nhftng pRudng phap dang dUQc sli dlJ.ng rng rAi trong cac phbng
thi (j N am vA cac nuClc trAn thA' gidi.
178
1. ChuAn bi dllng ell phAn tich vi sinh
1.1.' Iilu, trang thilt b{ vd h6a chill
- 'l\1i d1,1'ng mlu dt (bAng plastic, hc)p, 19, nh\ta cae ca)
- BOng vO trilng' va c6n 96
- D\lng Cl,l la:y mAu : daa, xeng, keo
- TIi baa quan mlu
- c6n
- Cae iOf,li d1,lng C\l thtiy tinh vO trung he.p petri, 6ng pipet cae
blnb tam gilic cae lOf,li
- Can phAn deh, ki thu$.t
- May lAc
- Hoa chAt cae loliti hi mOi trt1cmg hO$c mOi tru:bng da dUQc chuAn bi sAn.
- N6i hAp khit trilng
-
- N lSi each thuy c6 chinh de)
- TU tIm nubi vi sinh v$t
- May khua:y tit
- Kfnh vi va cae d\1ng C\1 lam ti{!'u ban kern thea
- May khu'-n i(lc
- Cae iOf,li que cAy vi sinh
- TU sAy
- Bu6ng khrr trimg
- M!)t s6 IOf,li thuDe nhu{im
- MOt s6 dl,mg C1,I may moe dung khac
Phong tM phAn deh vi sinh v$.t phAi dUQc b6 trI d noi thoang gio, phong
luOn cac d\tng c\I dung dli phAn dch phAi vO triIng trubc khi lam
-1.2. Khir lrung dl,mg C(l va rnAi lruung nuAi ctiy vi sinh v(ll
Khu trung la mt trong nhung phap quan tl'Qng va bAt buc trong phan dch
vi sinh nhAm tranh s\1 phat cua vi sinh lai vao gi6ng vi sinh
cllu.
- Khu trung d\lng C\l : Ult ca cac d\lng C\l phAn dch vi sinh phAi dUQc
kh6 va trong hQp d1,tng d\lng Cl,l cO nAp Trubc khi dung phAi khu trung kh6
a d 160 - 180C trong 120 phut khu trung ubt d 1,0 atm trong 30 phiit.
- Khu trimg mOi tntoog nuOi cly vi sinh v$t thea Cl,l thli Clla tUng mOi trl1C1ng.
1.3. Lily mdu dtil dl phltn lich
1.3.1. tac
M9i d\mg C1,1 Ia:y mAu, d\1ng mAu phAi vO trung, mAu dtlt Illy t6t nha:t la
phan dch ngay. Nlfu chua co phAn deh ngay thl phAi bAo quan trong hi
a 5C va phAi phAn deh trong vang m/)t tun.
179
1.3.2. Cae phuong phap ltiy mdu ddt
Thy thut;tc vao ml,lC dfch )'Au cu ma h;ta chQn cach l(y mAu thich hQP, cO thll l(y
mAu theo hai hinh thuc :
- L(y mAu thea Mng pha.t sinh : cach thuc tin hAnh tl10ng t\t nhl1 la:y mau dg
phAn dch cac chi If, h6a thOng thl1b'ng khac. 'fuy khi My mAu phAn dch
vi sinh phai dung d\1ng C1,l dA v8 trung (ho dl,mg Cl,l vAn Ilia hO$c lau bang c6n).
Cllng cd thg khli trung va "lam dl,lng C1,l bang chinh lbp da:t l1 clin My
mAu r6i llfy mAu da:t ngay Hing do. Khi I(y mAu da:t phAi b6 IClp da:t l1 ml)t
d sAu tit 1 dn 3 cm, vi lap d(t nay cac vi sinh v$.t xAm nhiQm vao tu
b@n ngoAi.
- La:y miu h6n hQP : thub'ng dUQc su dl,lng trong cuu thai cua vi
sinh khu da:t cUu hol)c trong cac rutjng thi Mau dlit
dUQc lily a Mng canh tac, tu 5 dn 10 dim theo tAc dub'ng cheo.
dch 100 - 200 m
2
ca:n la:y 7 - 10 mAu, sau lay mAu trung bl.nh. M6i mAu I(y khoang
0,5 - 1kg, trQn vbi nhau ttfm nilon dA vO trong, sau d6 l(y 0,5 - 1kg
hp nhl,ia vO trung, d(it tui vru butjc l:;ti va cho vAn tui nilon.
1.4. Chudn hi rnau dlft dt phlm lCh
___
phong thi nghil;!m, sau do dung phanh hol)c sitt vO trung bO rA cAy va
cac khac. Nu mAu da:t I(y phAn dch d trong tu thi trubc khi phAn tIch
phai ph(W h6i s\t phat cua vi sinh v$.t d trong da:t bAng cach cho vao tu lim
o 28 - 30C, sau mt d(im mang miu ra phAn dch.
Dung thia nha dA vO trung la:y 1 g da:t vao chen su dA khu trung, sau do
da:t bAng chAy cao su vO trung. Chulin bi hai binh tam giac, mtjt blnh dl!ng 99 ml
nUClc ci!t v(} tritng va 1 bl.nh khOng d\tng gl dA yO trung. L(y nubc a blnh thu nha:t
dd van chen su toAn be. da:t dA mit vao blnh thu hai r6i blnh
bang nut bOng, lAc dt1u trong 10 phut. Sau d6 l(y ra 1 phut cho lAng cac
Ibn va ngay sau do dUQc dung chua:n ti6u ban hO(ic pha loAng tilfp, khi
d.o ta dUQc dich phu da:t CJ dtj pha loang Ia 10-
2
, tip tl,lC chu4n bi cac djch
nuOi ca:y co dtj pha loAng, 10-
4
, 10-
6
theo sd d6 sau dAy:
180
19 + 99 m!
nudc ci!t vO tritng
(10-
2
)
1ml
9 ml nubc c(t
vO trimg (10-
3
)
1m!
99 ml
nUClc cit v(} trimg
(10-')
1ml
9 ml nubc cit
VO tritng (10-
5
)
SI1 d6 pha lolling dich nuOi cay
1m!
99 ml
nubc cit vO tritng
(10-')
1m!
9 ml DUCIC ca:t
yO trimg (10-
7
)
To: dich huy@n phil g6c
co dQ pha loang 10-
2
, dilng
pipet v6 trung hut 1 ml
cho binh tam giac co
chda 99 ml mUfc ca:t v6
trung ta dQ pha loang
10- 4, sau do til!n hanh pha
loang theo sa d6 pha loang
dich nu6i cy (trang 180)
va sa dei blnh 31 de)
pha loAng 10-
2
, 10-
4
, 10-
5
,
10-
6
1... MlH I'n pha loAng
phAi dung mQt pipet
de' tranh lam sai d
pha loAng. Muc dQ pha
loAng toy thuQc V8.0 lOl;li
da:t cuu, d6i vbi cac
lol;li dt cua N am
thOng thubng pha loang
dl!n 10-
6
. pha loang
\ dich huy@n phil co anh
"huc:mg dl!n 56 khuAn
1.5. Cay mllu
10gaat
Trong 1 g dft c6
800.000 vi khuan

1ml lml lml
lml lml
10
' 10'
10- 10.5 10.
6
10"
8 khuan l.\I.c
Hlnh 31 - So d6 phll !oling dich nuOi cay
nu6i cAy tr@:n m6i trubng (blnh 31).
Sau khi pha loang xong til!n hAnh Cy miu tr@n mOi trubng dg xac djnh 56
cua vi sinh Co thg dy mAu m6i trubng (phuong phap Koch) cAy
mOi trubng long (phuang phap pba loAng tbi hl;ln, phuang phap chuin dO).
1.5.1. Phuong phiLp cdy trtn m6i trzllmg d4C (phufJng phap Koch)
Phan b6 mOi trubng long dA khi't triing vAo cac hp petri vO trung, m6i hp
khoang .. 15 - 20m!. Sau khi thl;lch dOng I$t hQp dg trong tu m 28 - 30C tit
2 - 3 ngAy va kil1m tra de) vO trung cua mOi trubng. Dung pipet vO trung Ia:y khoAng
0,05 - 0,2 ml CJ cl.c dQ pha loang khac nhau cua dich ca:y tN!n M cua cac hp
petri. Tit moi dO pha loling clly vAo 3 - 5 hp petri dich dy (Ii tUCJng nht la 5 hl)p
petri, th\1'C cht dAy la 5 I'n nhAc ll;li). ng dy tu mQt dO pha Ioing cd tht1
, chi su d\tng me)t pipet va me)t que vO trilng. Con dg cy tu cac de) pha loAng
kha.c nhau mCfi su d1,lng cac pipet va que vO trilng mbi. Sau khi c4y xong
cac hp petri vao nuOi trong tu 11m 6n va di@u khign de) thich vbi
cac vi sinh cgn xac djnh. Cung lue chua:n bi mAu dllt dg phAn dch vi sinh
til!n hanh lAy mAu da:t dg xac dinh d c1m va cAc chi ti@u dinh duang khac.
1.5.2. Phuong phap cdy trtn m6i truong lOng (phuong phap pha loang tOt hgn,
phuong phap chudn d()
MOi trubng long phAn van cac dng sau do dem khu trung va
tru cAc 6ng bj Ca:y djch pha lolng khac nhau cua mAu cuu vao 6ng
181
m6i 6ng 1 ml dich pba l04ng. 0 m6i dO pba loAng ctly 3 - 5 ltin vA
nuOi trong tu tim a dQ hc;fP. Tbbi gian nuOi clly ph\1 thuQc vao Mc dQ
sinh truong cua vi sinh ctin xlic dinh s6 lUc;fng.
2. Phuong philp s6 IUQng vi sinh vtt
Co ra:t phuong phap khac nhau d xac s6 lu<;Jng vi sinh trong dllt
va trong cac 00 cha:t.
2.1. Phuung phdp dIm II bao vi sinh v(lt trvc Iilp dudi kinh hi/n vi
Phuong phap nay cho pbep dubi kinh hin vi mQt each dtiy du nha:t s6 lUQng
vi sinh v$,t co trong mAu da:t va cd cha:t. cM' cua phuong phap la khOng phAn
dU<;Jc bao s6ng voi bao qua dnh toan chfnh xac. Nhung
uu cua phuong phap la cho phep dUQc hinh dQ Ibn cua bAo,
dQ phAn Ii cua tung nhom sinh Ii hlnh que, binh nhay, hlnh Koch).
2.1.1. Phuong phap su d/!-ng bu'l>ng dim (c6 thl su dng loq.i bu'l>ng dim h?mg
ciiu .- Thomas Goriaer, Neubauer, Petoff - Hauser, Biorker)
Phuong phap nay chi SU- dl,mg xac dinh 'nhung vi sinh v(lt c6 kich ca tUdng
d6i Ibn nhu : quan sat bao tu- cua khua:n va na:m men ... H(l,n ch cua phudng
phap la khOng su- dl,lng dUQc kinh v$.t {:I khoA.ng cach c1,1 nho.
Trong th\1c tiGn thubng su- dl,lng bu6ng cua Thomas. Bu6ng dm dl1c;fC Him
bling kinh bAn, a giua co dQ 10m sAu 0,1 ml, a day ch6 10m c6 mQt luCii vbi
dch Ia 1 mm
2
va dl1<;JC chia thanh 400 0 vuOng nba, dch m6i 0 blng 1/400
mm
2
. Nhl1 v(ly, dch cha:t long dUQc chaa a m6i 0 vuOng IA 1/4.000 mm
3
hay
1/4.000.000 cm
3
(binh 32).
Chua:n bj tiliu ban : dung micopipet, cho 1 giQt dich
len phtin chia () cua bu6ng dem (cttn khOng t(l,O
thanh eac b9t nha). La:y mQt 18 klnh mong tit tu llin
phtin 0 Phdn djch thua trAn ra theo 2 ranh
Mn co tM' dung Vadolin dl1 c6 dinh Ia kfnh. Sau d6 quan
sat, du{:Ii kinh hil1n vi (0 khoAng hai tiliu c1,1 ICln) neu dich
nuOi ca:y hay dich phu qua d$.m thl phAi tiep
t\1C pha loAng nhu each Ism 0 3.1.4 va chun hi tiliu
hAn. Dem s6 IUQng te bao trong cac 0 thea dubng cbeo
theo cac g6c trung tAm, khi dm neu c6 cac te bao
Hlnh 32 - Bu6ng dtm Thomas
nlm a ranh gibi hai 0 thi chI dem a trlin va Mn trw cua 0 d6. Dem it nhtlt
tit 15 - 20 0, sau d6 dnh s6 IUQng bAo trung binh c6 trong mQt 0 nhAn vCii
4.000.000, nhAn tip vbi d pha loang.
Vi dl,l : X8.c dinh dUQc siS I11Qng trung binh t hao vi sinh v$.t trong 1 () vuOng
nha cua bu6ng dt!m Ia 6, d pha loang cua dung dich phil la 10 ltin, nhu v$,y
I11Qng tt! bao trong 1 mila :
6 x 4.000.000 x 10 240.000.000
Tit k!t quA nay c6 thli" tInh dUQc s6 111t;Jng t bao vi sinh Co trong Ig dt4t hay
cO cha:t'(khi bit dl1c;fc 'm cua chung).
182
2.1.2. Phuong phap dim tl biro vi 8inh vf1,t trtn cae vlt Mi dtl cd dtnh va
nhur>m mew (cria Sulghin - Brid - Vinnogradxki)
Tu ma.u d4t pba.n dch chulin hj dich huyl1n phu co dQ pha loAng 10-
1
, ly 0,1 ml
cho vAo ban, tMm 1 giQt dung djch 0,03% vO trilng, dung que cl1y
tron dA vO trimg trQn nhanh chung r6i phAn b6 dl1u ban dien tfch 4 cm
2
.
Vl1t hOi dUQc lAm khO trong khOng khi, e6 dinh trong ..20 - 30 phut bAng c6n
d6i vA nhuQm mAu bAng cacbon - eritrozin trong thCli gian 40 phut hO$c co
qua Sau do rUa dn th$n bAn trong ch$u thuy tinh bAng nuClC la cho d@'n
khi nht1ng ban vao nuClc khOng tha:y phai mAu. ban chuA:n hi xong dUQc
say kh6 trong khOng khI, sau do mang quan sat dubi klnh vi. Sit d1,lng v$t klnh
dtlu qua cac tI vutlng clla Iubi thi klnh dUQc lAp {1 trong thi kinh. Tinh toan s6 IUQng
qua 50 - 100 0 vuOng cua lubi klnh (kbOng nM han 10).
86 IUQng t@' baa vi sinh v$t co trong Ig dl1t kbO d6i dUQc tinh theo cling thuc :
x .100
y = 100 D
Trong do :
y s6 luQng tl1 bAo vi sinh v$t co trong 19 d4t khO d6i
x s6 IUQng tl1 bao vi sinh v$t co trong 19 d4t ban dd:u khi phAn dch
" D: de) lim cua d4t (%)
.
Uu cua phuong phap nay IA sa d1,lng cac hOi c6 dinh cho phep gift
dUQc ti@u ban IAu dAi va eo da'm s6 IUQng vi sinh v$t vAo ba:t kl thi1i gian thu$n
nao.
2.2. Phrrung pluip dim gitin tilp so lU(1ng l'i sinh ttin m6i truung di!c l'Q mOi trrrung
dinh drriing lOng (phuong phap pha 10Ang tbi
Phuong phap nAy co uu dil1m la chI nhftng M bAo s6ng pM.t tril1n mOi
trui1ng dinh dUCJng dl)c hay lOng {1 cac d pha laang khac nhau cua ma.u. No cho
phep phAn dUQc cac nhom sinh Ii vA nhom pha.n cua vi sinh v$,t. PhAn I$,p,
cac nllom thu4n khil1t dl1 cUu chi ti@'t cae d$c hlnh thai, sinh If, sinh
hoa va d$c huyl1t hQc xac dinh lolli. Thy phd:n Ibn cac tnti1ng hQp
kMng phat dUQc tl1t ca cac vi sinh v$t khac nhau eua da:t (Cd chat) trlln
mc)t lol;li mOi truClng vi chung cO nhftng khac voi nhau rat ICln sinh H. Vi
phili co nhung mOi tnti1ng thlch hQp vCli tung nh6m vi sinh phu
hQp vCli m\lC nghilln c6:u.
86 lUQng vi sinh v$t co trong 1 g da:t hay 1 ml dUQc bil1u thi bAng don vj CFU/g
hay ml (Colony Forming Unit - Ddn vi hlnh thanh la s6 khuA:n dUQc
hlnh thanh tu mt cO vi sinh v$,t (t@' bAa) ban dAu mOi trui1ng cl1y trong
dil1u phil hQp ma mAt thuClng co thl1 quan sat dUQc.
2.2.1. Xac dtnh 86 lllqng vi 8inh v4-t c6y trln m6i trllong d(j,c
Phuong phap nay dU;1c all' d1,lng rng rAi d6 xac dinh s6' luQng vi sinh v$t co trong
dlit (hayed chl1t nAo do). Uu dil1m cua phuong phap nay la cha phep danh gia dUQc
183
s\1' khac nhau cua chung d\1'a vAo hlnh th9.i cAc khulln phat tri@'n mOi truZ1ng
d*c trung trong hlp petri \lng vdi mOt th@' dch xac dinh djch phil c!n c\lu.
Sau mlt thbi gian nuOi c4y vi sinh v$t (m1,lc 1.5.1), mang cAe hOp petri ra xac
dinh, dm khuA:n mQc mOi trtibng nuOi a cac dO pha loling khac nhau.
DI chfnh DC cua phuong pbap pb1,l thu(k: vAo s6 11111ng khul1n dll<,1C dnh ch\l
khOng phlli s6 IAn I*p DO pha Ioling dlll1C coi 14 t6t nht mOi trll1ng
IA khi phat tit 50 300 khu4n petri. Nu s6 111<,1ng khu!i:n nay
nM han 10 thl kt qua phlli lol;li bOo S6 111c;Jng t bAo vi sinh c6 trong 1 g dAt
kM hO$c cO chAt du<,1C dnh theo cOng thu:c :
Trong do :
A.DF
B ---w-
B s6 111<,1ng CFU/g dt khO hay co chAt
A s6 ht<,1ng CFU trung blnh {j dl pha loAng t6t nht (50 - 300 CFUIhQp petri)
DF : dO pha IOling
W : kh6i 111Qng kho cua Ig da:t (Cd cha:t) phAn dch.
2.2.2. Phuong phap xac dinh 86 luqng vi sinh v,t c6y trang m6i truang lOng
Sau mOt thbi gian nuOi trong tu Am (m1,lc 1.5.2,), Ia:y ra xac djnh s6 111<.1ng vi sinh
theo Mng MPN (Table of most probable numbers - s6" IUQng co kha na.ng nht).
Cach tra bang: trudc c!n ghi kt quA C1,l tM' s\1' xut vi sinh v$t a m6i
d pha loAng cua ma.u sau do mbi tra bang. Vi d1,l : {j m6i dO pha iOling Ia:y
5 l!n 6ng sau khi nuOi cAy, kt qua xac djnh s6 xuAt co kha na.ng nh{(t
theo mau bang :
DO pha loong
56 6ng phal thy
vi sinh
Chi s6
to
2
5
to
3
5 1
10.
4
3 2
10,5
2 3
10,6
0
Nhu: v$y, chi s6 xut IA 5, a, 2 {j dO pha ioA.ng trung binh Is. 10-
4
. Tit d6
tra bAng co s6 1,4. Cach tra bang 3.
- Tim chi s6 N 1 = 5 ; N 2 = 3, hai chi s6 nAy tU.ng hAng ngang, tim N 3 = 2
r6i chiu thAng dQc chi s6 2 (j N3 vuOng g6c vdi chi s6 5, 3 a hAng ngang si:! dl1<.1C
s6 1,4. Chi s6 nay IA s6 IUQng co kha nAng nht cua vi sinh v$t dUQc nuOi cAy a
de) pha loang trung blnh cua djch nu6i cAy (10-
4
). V$y dQ pha loang 10-
4
co s6 I11Qng
vi sinh IA 14.000 CFU/g da:t hO$c cd cha:t (1,4 x 10.000 = 14.000). Nu bit
du<.1c dQ 11m cua miu c6 th tlnh du:c,1c s6 lUc;1ng cua vi sinh v$t trong 1 g dt khO
co cha:t kho.
184
56 chi s6
N,
N2
0 0
0 I
0 2
0 3
0 4
0 5
I 0
I I
I 2
I 3
I 4
I 5
2 0
2 I
2 2
2 3
2 4
2 5
3 0
3 I
3 2
3 3
3 4
3 5
4 0
4 I
4 2
4 3
4 4
4. 5
5 0
5 I
5 2
5 3
5 4
5 5
BANG 3. xAc DINH s6 LUONG cO.KHA NANG NHAT
('Ihble of most probable numbers - MPN)
N,
0 I 2 3
- 0,018 0,036
.
0,054
0,018 0,036 0,055 0,073
0,037 0,055 0,074 0,092
0,056 0,074 0,093 0,110
0,Q75 0,094 0,110 0,130
0,094 0,1l0 0,130 0150
0,020 0,040 0,060 0,080
0,040 0,061 0,081 0,100
0,061 0,082 0,100 0,120
0,083 0,010 0,130 0,150
0,110 0,130 0,150 0,170
0,130 0,150 0,170 0,190
0,045 0,068 0,091 0,120
0,068 0,092 0,120 I
0,140
0,093 0,120 0,140 0,170
0,120 0,140 0,170 0,200
0,150 0,170 0,200 0,230
0,170 0,200 0,230 0,260
0,078 0,110 0,130 0,160
O,llO 0,140 0,170 0,200
0,140 0,170 0,200 0,240
0,170 0,210 0,240 0,280
0,210 0,240 0,280 0,320
0,250 0,290 0,320 0,370
0,130 0,170 0,210 0,250
0,170 0,210 0,260 0,310
0,220 0,260 0,320 0,380
0,270 0,330 0,390 0,450
0,340 0,400 0,470 0,540
0,410 0,480 0,560 0,640
0,230 0,310 0,430 0,580
0,330 0,460 0,640 0,840
0,490 0,700 0,950 1,200
0,790 1,100 1,400 1,800
1,300 1,700 2,200 2,800
2,400 3,500 5,400 9,200
4 5
0,072 0,090
0,091 0,1l0
0,110 0,130
0,130 0,150
0,150 0,170
0,170 0,190
0,100 0,120
0,120 0,140
0,150 0,170
0,170 0,190
0,190 0,220
0,220 0,240
0,140 0,160
0,170 0,190
0.190 0,220
0,220 0,250
0,250 0,280
0,290 0,320
0,200 0,230
0,230 0,270
0,270 0,310
0,310 0,350
0,360 0,400
0,410 0,450
0,300 0,360
0,360 0,420
0,440 0,500
0,520 0,590
0,620 0,690
0,720 0,810
0,760 0,950
1,100 1,300
1,500 1,800
2,100 2,500
3,500 4,300
16,00 -
3. Phuung philp xllc dinh mOl sll nh6m vi sinh chinh lrong dill
3.1. Xdc 4inh vi sinh v(it tdng so tren "",i truong TPA : nudc chill thit (T) - peplon
(P) - agar (A -thflch)
DAy lA mt')t mOi trttbng gilu chAt dinh dtti1ng eho phep vi sinh di
dtti1ng phat nhtt : cac vi khuli:n gram Am kbOng sinh ni bao ttl thut')c cae gi6ng
Pseudomonas, Flavobacterium va Achoromobater ; cac trt1c kbulin gram dttong sinh
185
bao tIt thu()e gi6ng Bacillius, c4u khuA:n thuQc cac gi6ng Micrococcus v.a Sarcina, cac
IOJ;li vi khua:n phAn nhanh gi6ng Mycobacterium ; mt 86 xJ;l khuA:n b$c cao gi6ng
Actinomyces, Streptomyces vA cAe n4m khun ti nhtr : Aspergillus, Penicillum,
Trichoderma, Alternaria.
Thanh phn mOi tl'11t1ng TPA (gil)
Nube thit 0.10
Pepton
NaCl
Agar
pH
10,0
5,0
20,0
7,4 - 7,6 chlnh bAng NaOH 10%
- Cac btrbe tin hAnh chun bi nuOi ca:y nhtr dA trlnh bAy lJ cac phn
- d nuOi ea:y 28 - 30C, qua vao ngay th"ll 3 va th"ll 4. xae d.nh
56 ittQng thea cOng thue (2.2.1).
3.2. Xdc dinh so luvng vi khulln (Bacteria)
* M6i t1'l1lmg nu6i cd.y : Asparagin - manitol - agar
Thanh phn mOi trtrb"ng (g/l)
K,
HP
04
KN0
3
MgS
4
7H,
CaCI
2
6H
2
0
NaCI
FeCl,.6H,o
Asparagin
Manitol
Agar
Ntrbe cA:t
pH
1,0
0,5
0,2
0,1
0,1
0,005
0,5
1,0
15,0
1l
7,4
- KhIt trimg mOi tl'11b"ng lJ latm trong 30 ph1it.
- NuOi c4y lJ d 28C trong 7 ngAy, sau do dnh qua lJ cae hOp petri
co 86 ItrQng khun 1$.C 50 - 300/hp. TInh toan qua theo eOng th"llc lJ mve 2.2.1.
3.3. Xltc dinh so luVng XfI khulln (Actinomyces)
* M6i trueing nu6i cd.y 1 : M6i t1'l1lmg Gause 1
Thanh pba'.n mOi trub"ng (gil)
KN0
3
1,0
K,HPO,
0,5
MgSO,.7H,O 0,5
NaCI 0,5
186
FeS0
4
07H
2
0
Tinh bQt
Agar
Nl1bc c4t
pH
0,01
20,0
15,0
11
7,0 - 7,4
'" MtJi truong 2 : MtJi truong tinh tan
Thanh phlin mOi trubng (gil) :
'I'inh bOt
NaNO,
K,HP04
NaCl
MgCO,
Agar
N116c c4t
10,0
1,0
0,3
0,5
1,0
15,0
11
'" M6i truong 3 Glixerol - Agar
Thanh phc1n mOi trubng (g/l)
Glixerol
Asparaginat natri
K,HPO,
Agar
Nl1C1c cAt
pH
'" M6i truong 4 : Glucozo -
Thttnh phtin mOi tru:bng (gfI)
Glucoza
Asparagin
K,HPO,
Agar
Tinh bOt
N110C cat
pH
10,0
1,0
1,0
15,0
11
7,4
asparagin
10,0
0,5
0,5
15,0
20,0
11
6,8
- Khu trung mOi trubng d 1 atm trong 30 phut
- NuOi trong tu Am 28 - aooc, sau 10 ngay xac djnh khutn lac eua
Vi cua ra:t nha, bam eh$t vao m6i trubng nuOi ca:y
nlin khi d!m phAi dung que cly nhE:! trlin mOi tru:bng mbi phat hi!n
- Tfnh toan 86 h.1Qng khu!1n cung theo c6ng thdc dnh d m1,lc 2.2.1.
3.4. Xdc dinh sd luvng vi n4m II (rang dUt
'" M6i truong 1 : Mdi truong Czapek (g/l)
NaNO,
K,HPO,
KCI
3,0
1,0
0,5
187
MgSO . 7H,0
Saccarozd
FeS0
4
Nudc ct
Agar
0,5
30,0
0,01
11
20,0
- KhI1 trimg mOi trubng d 0,5 atm trong 30 phut. Sau khi khl1 tritng dung axit
axetic d@" axit hoa mOi truong vbi tI 18 ml axit netic hO$c axit lactic cho 1 Ht
m6i truong.
- NuOi trong ttl Am CI dl 28 - 30C, sau ,2 - 3 ngay dE!m Sd bl) khmin ll;lc
cua vi nAm va sau 5 - 7 ngay thl phAn rO dl1n gi6ng : Penicillium, Aspergillus,
Fusarium, Alternaria ...
* M6i trllong 2 : pepton - glucozo agar + rose bengal va streptomicin (g/l)
KH
Z
P0
4
MgS0
4
7H
z
O
Pepton
GluCOZd
Agar
Nubc ellt
Rose bengal
Streptomicin
1,0
0,5
5,0
10,0
20,0
11
1m! d dl pha loAng 1 : 300 cho 100 ml m6i tntbng
30 microgam Iml mOi tntbng
- Dung nubc cAt d@" pha rose bengal va streptomicin. Cach pha nhu sau :
+ LAy Ig rose bengal cho van blnh dt;tng 300ml nubc c.o:t. SI1 Iml dung
nay (1 : 300) cho 100 ml mOi truong.
+ Liiy 0,3g steptomicin eho van blnh djnh mde 100 ml va Mn dch bAng nude
cAt, khl1 trung dung djch r6i c.o:t bao quan trong to ll;lnh. Khi BI1 dvng l.o:y 1 ml cho
vao 100 ml mOi trubng. Nhu v$y, ta dUQc 30 fig Btreptomicin/ml mOi truong.
- KhI1 trilng m6i trubng (j 1 atm trong 30 phut.
* M6i trlliJng 3 : pepton
GluCQzo
Pepton
KH
Z
P0
4
MgSO . 7H,0
Agar
NUC1e ellt
- glucozo -
10,0
5,0
1,0
0,5
20,0
11
agar (g/l) :
- KhI1 tritng mOi trttbng d 1atm trong 30 phut. Khi khl1 trilng xong, dO
mOi trubng 6n dinh (j 48C thi tMm Iml H
2
S0
4
0,5 N/100 ml mOi trubng va SI1
dvng ngay.
* M6i truong 4 : khoai t4y - glucozo + agar (gil)
200g khoai tiiy va 500 ml nubc cAt cho vao blnh tam giae khl1 tritng 0,5 atm
trong 1 gio 19c qua vru mlln l.o:y nuOc va tMm 20g glucozo - 15g agar b6 sung nude
ca:t cho d'll I lit, khl1 trilng va SI1 dl,mg .
1 microgam (pg) = 1O6
g
188
DI1 dc cM' stl phAt tril1n cua vi khufn, ngoAi Stl d\lng rose bengal va streptomicin
con c6 thl1 su d\lng cae cMt khac nhu NaCNS (0,25 - O,4,uglI), oxitetracilin, c10tetracilin
(2 - 5 mg/l), neamicin, phalimicin ... (50 mgll).
Sau thbi gian nuOi cy trong tu m, chon nhung hQp petri c6 ntrm phat triE'!n tu
50 - 100 CFU/hOp petri M .. " djnh.
Tfnh toan k@'t qua s6 IUQng na:m/g da:t khO cung tuong ttl nhu d6i vil'i vi khufn
vA XI;l khuj!(n.
3.5. Phuong phdp me dinh st/ wvng vi sinh JI(illhom gia Jlao ehu Irinh ehuytn hoa nito
3.5.1. Vi khudn amon hOO
'" M6i truong thl tMt - pepron co thanh phan (gil) :
Pepton
Cao thjt
Nu{:lc c4t
pH
- Khu trimg mOi
10,0
5,0
11
7,0 - 7,4
trubng (j latm trong 30 phut.
,
- Nuoi c4y (j 28 - 30C, sau 5 - 7 ngay Itry ra doc quA. Cach dnh ket quA
nhl1 CI m\lc 2.2.2.
'" M6i truong 2 : TPA + MN (tMt - pepton - agar + nUde mq.eh nha) dung dl
xde dinh vi khudn amon hoa hl.nh thanh bao til (Bacillus)
Thanh pha':n moi trubng (gil)
Nu{:lc chi4!t thit
Nubc nba
Pepton
NaCl
Agar
pH
500 ml
500 ml
5,0
2,5
20,0
7 - 7,2
Nuil'c thjt va nu{:lc nha thea t1
1 , 1.
Dich nuOi dy sau khi dA pha loAng 0 cac mdc
khac nhau phAi cae vi khufn. khOng hlnh
thanh baa to' bAng ctich d4t cae 6ng c6
chua d,ch pha loAng vAo nube n6ng 0 BOoC trong
thCli gian 10 phiit, sau thOi gian kh1i trimg thl
djch nuOi etry chi con l(li vi sinh v$t hlnh thAnh
bao tit.
- Khti trung a 1 atm trong 30 phiit.
- NuOi ctry a dQ 28 - 30C sau 2 ngay,
d4!m khuifn sa bQ, sau d6 dl1 ra ngoai tu trm
trong dQ trong pMng dl1 cae
nh6m vi khua':n t1,t ph4n Ii ddn low (hlnh 33)
Hlnh 33 - Khuan ella vi khuan
mQC (reo moi truang TPA
189
- B.micodes : nhln, pMt tril1n Ian bb khAp b@ m$t eua m6i trllbng.
- B. cereus : nhln, phAn ehia blnh s6ng a mep ngoai eua khuln
- B. megatherium : khuA':n ll(lc nhln, nhay
- B. aglomeratus : khugn nbC, mau trAng hay xam trang, d6i khi co mall xanh
xam a xung quanh khugn
- B. id.osus KhuA':n co mau yang xam, kh6 thanh mang m6i trllang
nuOi cl1y.
B. mensentericus, B. subtilis khuA':n IllLc nM.n nheo, kha, mall xam sang hay
mall Yang ca phe (hinh 34)
A , B
C
D
JlIII".34 Khuiin IdC cua vi khuan hinh thilnh bim III
A - 8.sublilis B - 8.idosU$
C - B.micoides 0 - B.mensenu:ricus
,
* M6i tntong 3 xac dtnh vi khudn hinh thanh bao tit hieu khi (gil)
Agar 20,0
Pepton 1,0
pH 6,8 - 7,0
Trinh tt;i phAn l$.p til1'n hanh nhll a m\le l.3. j 1.4. vA 1.5.1.
Dieh nuOi ca:y phai vi sinh khOng hlnh thanh bAa ta. Kha trimg a 1 atm
trang 30 photo NuOi trang tu m a de;. 30C, sau 4 ngay xae djnh s6 111Qng vi
sinh
3,5,2. Vi khudn ni.trit h6a
* M6i truong di,eh thl co thanh phan (gil)
(NH
4
)2S04
2,0
K,
HP
04
1,0
MgS
4
7H
2
O
0,5
NaCI 2,0
190
0,4
3,0
7,0
- Khit trimg a latm trong 30 phlit. NuOi trong tu Am a de) aooc, sau 7
ogay xac dinh 86 It1Qog vi sinh v$,t. each doh qua nhl1 a rn\lC 2.2.2.
3,5.3. Vi khudn nitrot h6a
* M6t trueing djch thl Vinogradski c6 thank phfLn (gIL)
NaN0
2
1,0
N"zCO, 1,0
NaCl 0,5
KH
2
PO, 0,5
FeS0
4
0,4
MgSO,,7H,o 0,3
pIi 7,0
- Khli trimg a 1 8tm trong 30 phdt. NuOi t,rong to Am a aooc, sao 7
ngay xac dinh 86 lUQng vi sinh v$t. Clich doh qua nhu a m\lC 2.2.2.
3.5.4. Vi khudn phdn nitrat h6a
* M6i truimg djch
KNO,
KzHPO,
MgSO,,7H;,0
NaCl
FeC1
3
(NH')2
S0
,
pH
tM Giltei c6 thank ph'dn (gil) :
1,0
0,5
0,5
0,2
0,01
0,01
7,0 - 7,2
- Khi't trimg 1 atm trong 30 phdt. NuOi trong t6 Am a dl) aooc, sau 2 -
3 tu(o X8.C dinh 86 hlQog vi sinh v$t. each doh kt1t qua nhl1 a m\lc 2.2.2.
3.5.5, Azotobacter
DAy IS. nh6m vi sinh v$t c6 dinh nito s6ng t\1 do troog dt a khi,
thu:o:ng IA : A.ckrococcum, A.agile, A.uinelandii .
... M6i truong 1 " M6i tmong Ashby (gil)
Manitol (glucoza) 20,0
KzHPO, 0,2
MgS0
4
,7H,o 0,2
NaCl 0,2
CaS0
4
.7H
2
0 0,1
CaCO, 5,0
Agar 20,0

191
* M6i truCmg 2 (g/l)
Manitol (glucozCl) 10,0
Kz
HP
04
0,5
MgS
4
7H,D
0,2
NaCl 0,1
Cao nt(m men 1,0
Agar 20,0
COng gO d6 1% 2,5 ml
N1.1O'c cilt 11
pH 6,8
* M6i truong 3 : M6i truong Beijerinsk (gil)
Manitol (glucoZCl) 20,0
KzHP0
4
0,2
CaC0
3
5,0
Agar 15,0
N1.1O'c ca:t 11
* M6i tr110ng 4 .' M6i tr11Cmg Vinogradski (g/l)
Manitol (saccarozCl) 20,0
KzHP0
4
0,5
MgS
4
7H,O
0,3
NaCl 0,3
MnS0
4
v ~
(NH
4
)2Mo04 ~
FeS
4
~
CaC0
3
3,0
Agar 20,0
Nu:O'c cilt 11
* M6i truCmg 5 : M6i truong Burk (gil)
Saccaroza 20,0
KzHP0
4
0,64
KHzP0
4
0,16
MgS
4
7H
2
O
0,2
NaCl 0,2
N"2
Mo
04
~
CaS
4
2H,D
0,05
FeS0
4
7H,
0,03
Agar 20,0
Nu:O'c cl!t 11
192
MQi thao tac chu6n bi miu phAn deb theo m1,lc 3.1. Khu trltng mdi tntbng (j
kil;!n 1 atm trong 30 phut, phlln chia mOi tntbng vAo cac petri dA khu trimg.
Kiem tra d9 s$ch cua mdi tntbng sau 2 ngay de trong tu lim (j dO 28 - 30C.
ChI su d\mg cac htip petri chda m6i tntbng khOng phat hil;!n thlly NuOi
clly (j dO 28 - aoc, sau 5 - 7 ngAy dQc kllt qua. Cach dnh kt qua. nbll
m1,lC 2.3.1.
3.5.6. Xac dtnh Clostridium pasteurianum
La vi khua:n c6 dinh nita t1,t do s6ng trong dil1u ym khi, phAn h6 rQng
trong dllt.
Trinh tt;t phAn tin hanh (j 1.3. ; 1.4. vA 1.5.2.
M6i truong dich thd Vinogradski (g/lJ
Glucozo
IS
HPO
,
MgSO,.7H,D
NaCl
FeS0
4
MnS0
4
Nllbc ca:t
10,0
1,0
0,5
0,5


11
Cho van 6ng mot 111t;mg nM CaC0
3
, r6i cho mOi tnti1ng vAo vA khu trimg
clly dich the nghit!n cdu. NuOi trong tit lim 28 - 30C, sau 5 - 7 ngay, xac djnh s6
111(;mg vi khua:n. Trang tnti1ng hQp phat thlly C.pasteurianum thi 6ng co
bQt Yang. Tfnh kt qua theo bang MNP (Table of Most Protable Numbes) m1,lC 2.2.2.
3.5.7. Rhizobium
* M6i truong YMA (Yeast - manUol - agar) c6 thanh phltn nhu sau (gil)
Mannit
IS
HPO
,
MgS
4
7H,O
NaCl
Cao nllm men

Nllbc cit
pH
10,0
0,5
0,2
0,1
0,4
20,0
11
6,6 - 7,0
Co the b6 sung thl!m 3g CaC0
3
mOi tntbng gift gi6ng.
Xac dinh Rhizobium trt!n mOi tntbng ChC,lD lQc va m6i trllbng chi thj :
- MOi tntbng chQn IQc : mOi trllbng YMA c6 b6 sung 10 ml dung dich do COng
gO 2,5%.
- MOi tntbng chI thi : mOi tnti1ng YMA co b6 sung 5ml Bromothimol xanh
(BTB) n6ng d6 2,5%.
Khu trung mOi trllbng (j ki/)n 1 atm trong 30 phllt. NuOi clly 0 d
28 - aooc. Sau 2 - 3 ngAy M m$.t xullt hi/)n cac khua:n khOng mau
co mau tra.ng trang, hoi nhAy, tron bOng. Cach tfnh kllt qua nha m\lc 2.3.1.
13.PPPll> 193
hanh xac dinh chung Rhizobium bi\ng each cd.y Mt ca cac ch:ung a tr!n l!n
mOi trubng YMA cO bd sung dung dich d6 COng gO va Bromathimal xanh (BTB).
Mt ca cac chung dd bAt maU yang cua Bromathimal xanh thl dd 18. chung
Rhizobium mQC nhanh.
3.6. Xttc dinh so luVng nMm vi sinh v<U phlln gidi hVp chill pholpho tM tan
- Moi trubng sa d1,mg xac djnh s6 lUl;1ng vi sinh v(lt phAn gilli cac hl;1p ch4t
photpho khd tan : mOi trubng Pikavskaia.
Thanh phdn m6i lruong (gIL)
Glucoza 10,0
Ca,(PO,), 5,0
(NH,),SO, 0,5
NaCI 0,2
MgS0
4
.7H,o 0,1
KCl 0,2
Cao n4m men 0,5
MnS0
4

FeSO 4' 7H
2
0
Ago, 20g
Nubc ca:t 11
pH 7,0
KhU' trlmg mOi tru:CJng a 1atm trong 30 phtlt.
Tinh kilt qua :
- Chi cac vi sinh v(lt cd vbng phAn gi3.i baa quanh khuttn h;tc, con cac vi
khugn khOng cd yang baa quanh khuttn la vi khuttn lal;li bO.
- Chi dnh qua 0 eac hp petri cd chaa 50 - 300 khugn
- S6 lUQng vi sinh v(lt/g (ml) dllt hay Cd chAt dUI;1C dnh thea cOng thuc nhu
m1,lC 2.2.1.
3.7. Xdc dinh vi sinh vQt philn gill; xenlulozq
... Cn phAi chutin bj : gi4y 19C cd dubng k1nh tUdng duang vCli dUbng k1nh cua
h()p petri.
* M6i lruong : M6i truong Hutchinson
ThAnh phn mOi tru:CJng (gil)
2,5
K,HPO, 1,0
MgS0
4
0,3
CaCl, 0,1
NaCI 0,1
FeCl
3
0,01
Ago. 15,0
Nubc ca:t 11
pH 7,2 - 7,3
194
, Dung N.,CO, 20% dli dih chlnh pH-.
Khit trilng trong n6i h(p v(1i lip Bullt 1 atm trong thbi gian 30 phut. Dd mOi
truClng vaa hOp 16ng dA chudn hj trong khi ritOi trubng con c'J .long (45C) trong
vO trung. ca:y djch phu (j m6i dQ pha loang thich hQp vao hQp
petri mdi trttbng dUQc ti6n hAnh nhtt c'J m\lc 2.2.1. Sau khi dA ca:y djch phil
van b/)p petri, ta dung kE;!p sat vo trung gAp mQt gia;y IQc troD (tudng dUdng VCfi dO
rng cua ht'?p pe.tri) dA vO trimg cua hOp va dung que dy vi
sinh v$.t gl;lt gia:y IQc sao cho git[y 19c phAi ep sat van M m$.t thl;lch cua
hl)p 18 dUc;1c. D$.t vaa trong to m, nu6i cAy a d 28 - 30C. Sau 10 - 14 ngay
dem xac djnh.
- Danb gia k6t qua : vi sinh vat phAn giAi xenlulozd dUQc tfnh lit cae khmb ll;lc
mQc khoang gia:y IQc, vA 86 hlQng vi sinh (B) trong 1 g da:t kh6 (co chlit)
dUQc tinh theo cOng thllc :
Trang do :
Cha j :
B _ A. DF
- W
A : s6 htQng khuitn II:!-c trung binp/Mp petri
DF : pha Ioang
W : kh6i htQng khO Clla 1 g mau dlit (co chlit) khi phAn dch.
- S6 htQng khuitn trung blnh dUQc tfnh Ia trung blnh s6 khuitn cua
cac dUQc cliy tu cilng m()t dQ pha loang, trong do chI dnh cae petri co 50
- 300 khuitn
- S6 lUQng kh wtn trung blnh ciing c6 dUQc dnh tit trung blnh s6
khuitn cua cac duq'C c4y tu 2 dQ pha Ioang kl1" til1p nhau bang cach dnh s6
khm1n l!)c trung blnh cua m6i d pha Ioang trong do s6 khuitn a d pha loiing
cao hem dul1C nhAn vei 10, sau do la:y trung blnh cQng cua 2 gia trj n@u tren nl!u
ti s6 gifta gia trj 16"n va gia trj nha khOng Ibn han 2. N@'u tl s6 nay 16"n han 2 thi
la:y gia. trj nhc. lam kl1t quA.
4, Phuong philp chuAn bi mOt s6 mOi truong
4.1. Nudc chilt thit
1 kg thit bO (thjt trAu, lq'n ciing dU'l1c nhung khOng t6t bAng thjt bb) IQc bo
ht gAn va b!)c nh!)c, rna, thai nho cho vao c6i xay thit xay nhO. Cho vao xoong,
thllm 2 lit nuClc dl1' tin hanh chit trong mat (dl1' a ttl ngan
_____ .
phllt. LQc 14y nubc va tip t1,lC bd sung nubc ca:t cho du 2 lIt vA phAn vAo blnh ba.o
quAn, nhung trubc do phAi khti trilng a 1,5 - 2 atm trong thbi gian 20 phllt.
4.2. Nudc mf)ch nha
C6 hoAn toan chu dng lAm trong phbng thf NgAm nuO"c cho nAy
mAm, dQ dAi mitm t6t nha:t 1 - 2cm. 'llich la:y mitm va s4y kh6. Ll(y 250 ml mAu
195
kh6 nha vl cho 1 lit ntill'c dd ngAm, duy trl a dO a n6i cach
thuy, trong tu In hay dun nb6 lua Mp). Khuy t1,lC trong 30 phut, sau do
chlnh' nhi"t dO tang dn 65C vl duy trl trong 1 gUt. Trong thb'i gian nay enzirn
diastaza sa dubng hoa tinh bOt. Kidm tra qua trlnh dllb'ng hoa tinh btit bang each
su d1,lng dung djch iot. Sau khi dllbng hoa tinh bOt xong dem IQc lAy nll(fC va co tM'
lAm dllc hili bAng each cO cho b6c hoi mtbc, tl 411b'ng la 10%.
4.3. Nudc chill ddl
Dung dd phat nhorn vi sinh vlJ,t : lAy 1 kg d.fi:t mAu rna (hay d4t
cuu) cho 1 Ht nll{:Jc khu trung a 120C trong 30 phllt sau do dem IQc thu dllc;JC
va khu trimg. Na'u djch a d$ng tMrn 0,5 g
196
PHAN II
PHAN TicH NU6'c
NUDe IS. ngu6n tAi thi@n quy gia, III yu tIS khOng thlf thi@'u du<,1c
cho m9i hO:;lt dng s6ng Trai Da:t. Tuy nhi@n qua trlnh do thj h6a, c6ng
hoa vA thAm canh trong nOng ngay cAng pha.t da. anh huong x4u dn
ngu6n tAi Day. noi ngu6n nu6"c M m.t, th.m chf cit. nubc nglim da b,
{} nhhljjm gAy nguy hia'm d6i VCli sac kh6e cua Con Dgli'bi. Trong th\1C Han san xulit
nOng khi su dq.ng ngu6n nUac hi 0 nhiam dA co Me Ibn dn nAng sua:t
vii. pha::m cha:t cAy tr6ng va v$t nuOi.
Trang pha:n nay, chung tOi gioi thi(;u mQt s6 phuong pbap xac djnh mt s6 chi
quan nh4t dg daub gia ch4t lttQng nUCfc.
xAc D!NH MOT 56 TfNH CHAT HOA HQC CUA NUOC
1. Ly mAn va bAo quAn mAu mtiJc
Thy thuc vAo m1,lC dfch ngbi@n cuu rnA DgUbi ta sli dvng clich 14y mio mQt Iltn
liy mAll hang lOl:!-t. La:y mau mOt 14n thubng ali dl,lDg d4f danh gia chAt IUQng
nUck ngtlm i'1 sAu dubi d,n, co thAnh ph4n dn djnh. Uy miu hAng thUbng su
d1}ng khi danh gia chAt luc;mg nUbc M m$t (f nhung ngu6n nU6'c co chAt IUQng thu:bng
thay ddi thea dia vA thbi gian.
DI1 la:y dUQC miu nUbc d(1i c4n luu y dn vt trl ooi U(y miu. Khi la:y miu
nUbc ng'm vA nubc M m$t c4n cllu kI dia hlnh, cAc nhanh sOng chAy vaa
sOng chfnh, cac ngu6n gAy bl1n (f nhung dja hloh cao han cM lAy miu. D6i vbi nl1bc
thAi chI chc;m ch6 la:y miu khi da biG't 1'0 kl cua nhA may ha$c noi trung
thAi b6 d6i vCJi nl1CJc thAi dAn d1}ng, sinh hO(1t.
Ll1c;mg nl1t'1c la:y tuy thuQc vila m1}C dfch cllu, thOng thl1bng 180 1 - 2 lIt.
Miu nl1CJc lAy xong dllQC dl,ing trong blnh polietilen. Cac chI tiAu : d, pH
va cac khi hoa tan nhu : 02' CO
2
, H
2
S, eI
2
... c4n duf,1C xac djnh ngay. Miu nubc
d4f phAn dch cac chI tiAu kbac c4n dUQc baa quAn thee nhung c4u nghiAm ng$t
197
cua tung phuong pha.p, vi d\1 dl1 xac dinh Ag+ : trong 1 Ht nuClc thuetng th@m vao
5ml HN0
3
d(tc ; xac dinh nhOm : dung HCI d*c vt'Ji lut:;fng 5mlIHt nuClc ...
2. Xltc djnh pH
N ubc thi@n nhi@n thucmg cd phAn ang trung dnh, hay axit ho(tc
gia trj pH eua chung nam trong git'Ji tU 5 d6n 9.
N uClc thAi co gia trj pH thay d6i, d$c la 0 khu v1,1c cac nha may hoa eMit
(nllt'Jc thubng co phAn ang ax.t), nha may (nuClc thucmg co phAn ang ...
Thy thuc vao m\1C dich su d\1ng cua tung IO$i nu(jc, a tung nubc co cac y@u cAu
gia trj pH cua nuClc co khac nhau : nu(jc sinh thubng co pH tu 6,2 dn
8,5 ; nuClc sli dl,mg trong nOng co tM' co pH trong khoAng 4,5 - 9,0.
De xac djnh pH cua nu(Jc, nay dung chu y6u IA may do pH v(Ji c1,1c chi
tht la cl,lc thuy tinh, cl,lc so sanh IA c1,1c calomen.
3. Xltc djnh oxi hoa tan (DO)
Lut:;fng oxi hoa tan trong nuClc ra:t nha, thttbng khoAng 8-10ppm. DQ bao hoa cua
oxi hoa tan trong mt(Jc ngQt sl;ICh 0 OOC Iii 14 - 15ppm. ThOng thubng lut:;fng oxi hoa
tan trong nuClc chI chi6m 70 - 85% IUt:;fng. hAo bOa. Mac oxi hoa tan trong nubc thi@n
nhi@n va nubc thai ph1,l thuc vao cac dnh sinh hoa, hoa hQc va H hQc trong
nuClc. 811 pha.n tich DO la mOt trong nhung chI ti@u quan trc;mg 81,t 0 cua
nuClc, kiem tra nhung dnh va s1,1 xtt Ii cha:t thAi.
De xac djnh oxi hoa tan c6 the 8tt d\1ng cac phuong phap
- Phuong phap cAi ti6n azid .
. - c1,1c mang v(Ji oxi vA may do.
Phuong phap cdi tiln azid : Phuong phap dUQc dung eho mAll nubc c6ng
nhung mAu nubc sOng ...
- Nguyen Ii eua phuong phfl,p :
Trong mOi trubng Mn
2
+ bi oxi hoa tan trong nuCic oxi hoa di!n Mn4+ dUCIi
d(lng Mn0
2
.
Khi co H+ > Mn
4
+ hj 1- khtt dn Mn2+
Mn02 + 2r + 4H+ = Mn
2
+ + 2R:z0 + 12
Dung Na
2
S
2
0
3
chun lUQng 12 giai phong ra vCli chi h6 tinh hQt, tu do xae
djnh dugc lugng oxi hoa tan.
- Trinh tl/- phfLn tteh ;
La:y 300ml mAu nuClc cho vilo chai 300ml.
TMm 2ml dung djch MnS0
4
va 2ml dung djch r.
nut va d6c nguc;Jc chai 15 In de trn cac dung dich.
198
clin th(ln 2ml H
2
S0
4
d$c vAo (cho chay theo thanh chai) r6i ll;li nut
va d6c nglic;lc chai vai Idn.
La:y 204ml dung dich (Wong \lng v{ji 200ml miu nu{jc) cho vao binh tam ghic,
tMm vao 3 - 4 giQt chi h6 tinh bt r6i chun dO bAng dung dich Na
2
S
2
0
3
O,025N khi dung djch mAt mau xanh vA tro td.ng nga.
- Tinh kit qud :
LUc;lng oxi hoa tan duqc tfnh theo mg/l. Cll' 1ml dung djch Na2S203 0,025N
wang dUdng VCli O,200mg DO.
- H6a eMit:
Dung MnS0
4
: Hoa tan 480g MnS0
4
. 4H
2
0 hay 400g MnS0
4
. 2H
2
0 hO$c
364g MnS0
4
.H
2
0 trong mt{jc ci!t" lQc vll mdc 1 lIt.
Dung djch r trong ; Hoa tan 500g NaOH (hay 700g KOH) va 135g NaI
(hay 150g KI) trong nUClc ca:t vll dinh mdc lift. vito dung djch nay 109
NaN
3
del hOa tan trong 40mI nuClc cAt.
H
2
S0
4
d$c 36N.
H6 tinh bOt 1% (co mOt vAi giQt focmaldehyt).
Dung dich Na
2
S
2
0
3
; Hoa tan 6,205g Na
2
S
2
0
3
5H
2
0 trong nu{jc ca:t mbi s{)j
r6i lam h,mh bAng nuClC cAt, tMm nu{jc 1 lit (co tM' bao quan bAng cach
tMm vao 0,4g NaOH/Ht).
4. Xac djnh nhu cau oxi h6a hQc (COD)
Chi s6 nAy dUQc dung dd d$c tntng cho hAm IUc;lng chAt huu co cua nuttc thAi vA
s\i () cua nuttc t\i COD 11\ IUQng oxi c'n cho qua trlnh oxi hoa
hoa hQc cac cha:t huu Cd trong mAu thanh CO
2
va nUtlc.
De xac dinh COD ngubi ta thubng 8U d\1ng mt cha:t oxi hoa ml;lnh trong mOi
trubng axit, hay dung nh4t la kali dicromat. Khi do xAy ra phAn dng

ChAt huu Cd + K
2
Cr
2
0
7
+ H+ -;0- CO
2
+ H
2
0 + + 2K+
LUc;lng du Cr20r dUQc chudn dO Mng dung djch mu6i Mohr hO$c dung mu6i
Fe
2
+ vtti chI thj Ie. ferroin.
Cr
2
0r + Fe
2
+ + H+ - + Fe
3
+ + H
2
0
Chi thj chuyen tu mau xanh lam sang do nAu.
- Trinh tlf, ph4n tich :
La:y 20ml miu cho vAo blnh h6i htu r6i vAo HgS0
4
(lOmgCl- thl 0,1g
HgSO,).
TMm vAo 10ml dung dich KzCr
2
0
7
0,25N vA mt vai hlJ-t thuy tinh.
LAp 6ng sinh hAn thuy tinh nham.
199
TMm van tit tit 30 ml H
2
S0
4
d$C cd chua Ag
2
S0
4
qua phlln cu6i 6ng sinh him
va lac hon hQp trong khi tMm axit.
Dun h6i hiu trong 2 gi.b.
ngui va rua sinh han h6i hi'u blng Uli'{JC ctlt.
Pha loang hOn hQp blng m:rbc eft tiJi dch khoAng 150ml ; ngui.
Chua':n h:rgng dicromat du bAng mu6i Fe
2
+, dinig chi thi ferroin cu6i cua
qua trl..nh chudn d mau chuy6n tit xanh lam sang mau nAu do nhfilt).
D6ng thbi hanh thf trAng vOi 20mi miOc ca:t.
- Tinh kit qua:
COD(mg!l) = (0 - b)N x 8000
20ml mAu
a s6 ml Fe(NH
4
)2 (S04)2 ' 6H
2
0 dung chudn d miu trang
b s6 ml Fe (NH
4
)2 (S04)2 . 6H
2
0 dung dl! chua':n d/,'l miu
N : n6ng d duong IUQng cua dung djch mu6i Mohr.
- H6a chat:
O,25N : hoa tan 12,259g da sa:y kho 2 gib a 103C trong mtbc
ca:t va nubc dl!n 1 lit.
H
2
S0
4
: H
2
S0
4
c6 22g Ag2S04 cho 1 chai 9 lit.
Dung dich mu6i Mohr O,lN : Hoa tan 39g Fe(NH
4
)2. (S04)2 . 6H
2
0 tinh
dl! phAn dch trong nuOc ca:t, tMm 20mi H
2
SO 4 dl! ngui r6i dinh mll:C
1 lit (chudn lfili dung dich bang dung dich chuA:n trubc khi dung).
Chi thi ferroin : hoa tan 1,735g 1,10-phenanthrolindihidrat cung vbi 695mg
FeS0
4
.7H
2
0 trong mtOc va tMm nu{Jc dl!n 100ml.
Ag
2
S0
4
tinh d@' phAn dch.
HgS0
4
tinh khil!t phAn dch.
5. Xac dinh nhu cllu oxi sinh h6a (BOD)
Nhu cliu oxi sinh hoa lil lUc;Jng oxi cn thU!'t su dVng trong qua trinh oxi hoa cac
cha:t huu co bai cac vi sinh v$.t. Trang nu{Jc, khi xay ra qua trl..nh oxi hoa sinh h9C
thl. cac vi sinh v$.t su dVng oxi hoa tan. VI v$.y xac dinh tdng hJQng oxi bOa
tan clin cho qua trl..nh phAn huy sinh hQc la mQt chi ti{!u quan tr9ng d@' danh
gia anh huang cua dong chay d6i vbi ngu6n nubc.
Trang th1,1"C M", nglibi ta khOng de dinh lUQng oxi cn thil!t dg phAn huy hoan
toAn cMit huu co, mA chi clin xac dinh hi'Qng oxi clin trong 5 ngay dliu a nhi(!t
d u 20C trong phong t6i tranh qua trInh quang hQp, chi ti{!u nay kI hi(!u la BODs.
ChI til!u nay dA dUQc chtU(n Ma va dUQc su dv.ng lJ h4u clc nu8c giOi.
- Phuong phap xQ.c dinh :
+ Chua:n bi dung dich pha loang : Nu{Jc pha loLing dUQc chulin bi a chai to, rQng
mi(!ng bang cach thdi kbOng khf a 20C van nu{Jc ca:t va lac M.n cho
200
khi bao hoa oxi, sau dd 1ml dung photphat, 1ml .dung djch magie
sunfat, lml canxi clorua va. 1ml FeCI
3
dinh mllc 1 Ht bang nuClc c!1t.
+ Trung haa mAu nuac phAn pH = 7 bang HzS04 IN hay bang NaOH IN.
+ Pha loang mAu nuClc truClc khi xac djnh bAng nuo-c hiu khi da. chua':n bi truoc
theo cac mllc sau :
0,1 - 1,0% d6i vCfi nhung miu nuClc cd dong'chAy
1 - 5% d6i vCli nhung mau nuCJc chua dA lAng.
5 - 25% d6i VCfi nuo-c dA bt oxi hoa.
25 - 100% d6i vCli nhung miu nuCfc sOng da. bi 6 nhi@m.
Khi pha loa.ng ca':n sllc tranh kh6ng oxi hj cu6n theo.
+ Sau khi pha loang xong cho mAu vao trong 2 chai x8.c dinh BOD (thuong Ia.
cac chai cO dch 30OmI), dong kin nut chai, chai dung U 5 ngAy a neli t6i
nhil;!t dO 20C, mOt chai dung xac dj.nh DO ban dau trong mAu da pha loang.
- Tinh kit qua :
Lu<,1ng BOD du<,1c tinh thea mg 02/ml :
DI -D
2
BOD, = P
Trong do : Dl IA ht<,1ng oxi hoa tan (mg/Ht) cua dung dich mau da pha loiing sau
15 phut.
D2 lA lU<,1ng oxi hoa tan (mgllit) trong mAu sau 5 ngAy u a 20C. P la. hI;! s6 pha
loang, du<,1c dnh nhu sau :
tich mau nuClc dem di phAn dch
p = dch mau nuCfc + dch nu6c pha ioAng
Trong mot s6 truong h<.1p din phAi bd sung tMm vi sinh vilo mtClc pha loang
de dam bAo du dO vi sinh cho qua trlnh phAn huy. Khi do BODs dUQc tinh
theo c6ng thuc :
(D
I
-D
2
) -(BI-B,) F
BODs = P
Trong do Dl' D2 van co gift trj nhu c6ng thuc
Bl 18. IU<,1ng oxi hoa tan cua n1.tCfc pha loang co c!1y vi khua':n tntCfc khi u (mg/Ht).
B2 IA iU<.1ng oxi hOa tan clla n1.tClc pha Loa.ng cd cy vi khua':n sau khi u (mgllft).
F iA ti 56 giua tM' dch ch!1t lOng bd sung vi khua':n trong mAu va trong d6i chllng :
- H6a ch4t :
% (hay mI) ch!1t lOng bd sung vi khua':n trong Dl
F = % (hay ml) chat 16ng b6 sung vi khutn trong Bl
Dung djch di;!m photphat : Haa tan B,5g KH
2
P0
4
, 21,75g ISHP0
4
, 33,4g
Na
2
HP0
4
7H
2
0 va 1,7g NH
4
Cl trong khoAng 500mi nu6c c!1t r6i djnh muc dt1n
1 Ht. Dung djch c6 pH = 7,2.
201
Dung djch MgS0
4
: Hoo tan 22,5g MgS0
4
.7H
2
0 trong m.tbc., djnh mac dl!n
1 HI.
Dung dich CaCI
2
: Roa tan 27,5g CaCI
2
trong mlllc, dinh mac dl!n 1 lit.
Dung dich FeC1
3
: Haa tan 0,25g FeCI
3
.6H
2
0 trong nubc, dinh mac dl!n 1 lIt.
H
2
S0
4
IN , NaOH IN.
NazS03 0,025N : Roa tan 1,575g NazS03 khan trong 100mi nuac cAt.
Co dung nUClc oong da lAng 24-36 gill' tl;li 20C lam ngu6n b6 sung vi
sinh Trong 1 lit nUbc dung pha loang, tMm vao 1 - 2ml nullc nay.
6. Xac djnh dOng
D6ng la kim mau do, ti kh6i 8,96 ; de) nong chAy lOSaoC, d. s6i
2543C, cac mu6i tan la clorua, nitrat, sunfat.
- Ham luqng dbng trong nude va nude thai
Ham lUc;1ng d6ng trong cAe nUlIc va trong cae ngu6n nubc sinh
thubng khOng Ibn, dao dQng trong khoa:ng ttl O,OOlmg/l dl!n Img/l. G.lin nhung
xi qU$ng d6ng, ham IUc;1ng cO dl!n lOOmg/l.
NuClc thAi clla cac xi kim co chaa cac lUc;1ng d6ng khac nhau :
Trong cac nha may san xua:t chi - kem : 0,4 - S,Omg/l ; nha may thil!c : O,lmg/1 ;
nha may molipden - vonfram ham IUc;1ng Cu trung blnh la 27,2 mg/I ; nha may
niken - coban : 1,0 - 1,5 mg/I
- Tinh :
Khi ham hlc;1ng d6ng trong cd ngttbi Ia 1 Og/kg trqng gAy tu vong,
htc;1ng 60 - 100mglkg gAy bu6n nOn, mua 0lil.
Vai ca, khi ham IUc;1ng Cu Is O,002mg/l da. co 50% ca thf bi chl!t.
VlIi vi khun lam, khi n6ng de) Cu Ia O,Olmg/l lam chung cMt.
VCli th1!C v$t, khi ham IUc;1ng Cu Iii O,lmg/l da. gAy dQc, ham IUQng 0,17 - O,20mg/l
gAy dt')c cho Cll cai dUb'ng, c8 chua, dl;li
- Nbng dt> gidi hq,n eho phep
VlIi nullc u6ng vA h6 chlla : 0,02 - 1,5mg/l tily thea ti@u chun tung mtbc
NUbc tubi cho cAy tr6ng nOng : 0,2mg/l vaj d4t ra:t thil!u d6ng co
tM' dung nullc chaa 5mg Cu/l dl1 htbi trong thbi gian ngAn.
- Phuong phtip xlie dinh : Trang mlClc, d6ng thub'ng t6n t(li duai dl;lng cation hoa
tri II dUai cac ion phac vCli xianua, tactrat...
nay dd xac dinh d6ng trong nubc cO su phudng phap so mau quang
vai thu6c thu dietyldithiacarbaminat, bAng phuong phap c\ic ph6 quang
pM hAp thl,l tit.
Xac dinh d6ng thea cac phuong phap til!n hanh theo qua trlnh da trong
chuang 11 (Xac dinh cac t6 vi IUQng trong da:t). Tuy na'u trong nUbc
202
d6ng Mn duOi. d.ng ph(tc b4n xianua [Cu(CN);J thl coin pM. huy phuc dd bllng
cach Ilm bay hoi miu m1(Jc sau khi tMm vlo mAu 0,5ml H
2
S0
4
d$c, 5ml HN0
3
dl),c.
Sau khi dA lam bay hoi -miu nu(Jc c"n kh6, tMm vao phn khO 1ml HCI
va Ilm bay hed Ia:n nua. Hoa tan ph'n kh6 bllng m1(Jc cAt hai I'n r6i hanh
dinh htQng Cu
2
+ trong ph'n nu(Jc IQc nay. Th6ng thubng m6i IAn xU" H 200 - 250ml
mllu nuClc.
VI ham IUQng d6ng trong nu(JC thAp ngubi ta dung dung djch chua':n chua
O,OOlmg Cu/mt dung djch chu:a 0,05mg Cu/ml.
Co dung phuong phap C1,l'C phd xung vi phAn hO$c c1,l'c phd cd dia'n dong
tan dl xac djnh Cu
2
+ trong mibc_ NE!u trong nubc cd chua mQt lUc;lng dang kg chM
huu cO thi tMm vao thg tfch nubc Illy dl1 phAn tfch 1 - 2ml H
2
S0
4
; 3 - 5ml
HN0
3
dl)C va lam bay hoi dung dich trong ttl hut dE!n khi xul1t hoi S03' NE!u
dung djch con cd mau thl th!m 5ml HN0
3
d$c, lam bay hoi It'ln nua nhu tren.
Qua trinh nay Ii).p vai Ia:n cho khi thu duc;lC dung djch khOng mau. Sau d6
lam bay hoi dung djch dE!n kho. Hoa tan phn khO trong nubc cAt hai I'n khi dun
nong, IQc lily dung dich dl! xac dinh d6ng.
7. Xac djnh chi
Chi la' kim 10l;li mau xam tro, tl kh6i 11,33 ; dQ nong chay 327,4C ;
dl? sOi 1745C, cac mu6i tan trong nu{Jc la clorua, nitrat, axetat.
- Ham htqng cht trong nuoc va nutJc thdi : Ham IUQng chi trong
mlbc thi@n nhi@n rti:t nho, nllm trong khoang 0,001 - 0,023 mgll. Trong nu{Jc sinh
ho.t ciing cd vet chi vi mt{Jc chay qua 6ng dAn bllng chi. Trang nuClc thai cua cac
nha may h6a chl1t va cac khu kim chua IUQng dang chi. Vi d\1 nhtt nuClc
thtti cua nha may san xuilt chi, chua 5,0 - 7,Omg Pbll ; nubc thlti cUa nha may
san xua:t molipden, vonfram co ham IUQng chi Iii 0 - 16,Omg Pbll.
- Tinh dc
n6ng dQ chI trong nu{Jc u6ng Il 0,042 - 1,Omgll se xuilt chung bi
dt'iu dOc kinh (; ngubi ; n6ng dQ 0,18mg/l (; dOng v$,t mau ndng se co cac
chung bj da:u dQc kinh ni@n.
NE!u hlm IttQng chi trong nubc tubi dung trong nOng Ibn hon 5mg/l thi
th1,l'c v$,t bj dt'iu dOc.
- Nfmg d gi6i hq,n cho phep (mg/i)
NuClC u6ng : 0 - 0,1 tuy thea tiau chUn tung nu{Jc
Nttbc tUCli cho tr6ng trQt : 0,1
NuClC dung cho cha.n nuOi 0,05
- Phuong phap xdc dinh
Chi trong nubc thAi cd d dubi d"ng chilt tan, hollic d"ng mu6i khd tan nhu
sunfat, cacbonat, sunfua.
203
Miu m.t{fc 14y d xac dinh chi cAn tMm vilo 3ml HN0
3
d$.<: ho$.<: 2ml CH
3
COOH
cho 1 lIt miu. .
Co dung cac phucmg phap qtc phd, Quang phd h4p th1,l tit phuong
phap so mau quang d xac djnh chi.
Khi xac djnh cM bAng phuong phap so mau Quang ngubi ta thubng dung
dithizon trong CHCI
3
hO$c trong CCl
4
d dinh LuQng chi ; pH = 8 - 9 c6 du
xianua d che kim 10\:ti khac cllng bi chia"t v{fi chI. Thia"c va bismut can tra
phep xac dinh cAn phAi tach truClc chung trong m6i trt1bng axit. Trong m6i
truong nay chI kh6ng bi chia"t con l\:ti trong tUClng nudc.
Xac dtnh ch"i bt1ng phuong phtip ct!c ph&, Trong NaOH1M, phllc [Ph(OHhJ hi
kh-u: nghjch va cho s6ng c1,i'c phd v{fi ban song - 0,76V so vdi c1,tc calomen
hao hOa.
LAy 25ml mAu m.t{fc (co bam hl<,1ng chi > 0,5 mg/l) cho vao blnb mllc 50ml,
can pha loiing d trong 25ml do chlla khoang 0,1 - 3mg Pb. Nl!u ham IUQng
chi thAp thl liiy 250ml mAu, tMm vao 1ml HN0
3
d$c, lam bay hoi dung djch
h@"p cach thuy khO, hOa tan phan khO trong,nuClc c4t va chuyn toan bl> dung
djch thu dl1<,1C vao blnh dinh mllc 50mI. TMm vao 5ml NaOH va 1ml gelatin. Djnh
mac v\:tch mllc bang nuClC c4t va lAc dung dich. c6 tua hidroxit thl
can d Mng va dung pipet c6 qua b6p cao su la:y phAn dung dtch trong cho vao blnb
c1,tc phd. Cho khI tra di qua dung djch khoang 10 phiit. Ghi c1,tc phd a di) nhA;l.y thich
hQp tu 0,4V 1,OV so vai day anot Hg. Do chitlu cao cua s6ng va d1,ta vao dttbng
chuan d xac dinh ham 111Qng chi.
dl1bng chutLn : Chua':n hi ml>t lo\:tt 12 blnh djnh mac 50ml va Ian ll1<,1t them
vao 0 ; 0,5 ; 1,0 ; 2,0 ; 3,0 ; 4,0 ; 5,0 ; 6,0 ; 8,0 ; 10,0 ; 15,0 ; 20,0 ml dung djch
chuiin chi g6c.
Til!p t1,lC til1n hanh nhl1 v{fi dung dich phAn dch. Ghi cl$c phd chi nhl1 da. lam (oj
tren. D de) nhA;l.y cua may nhtt nao d dung dj.ch co n6ng de) lCln nhllt (4Omg Phil)
cho song cl$c phd c6 cao gan rng cua gia:y ve.
o nhung mAu c6 hAm hiQng chi tha:p (0,05 - 1mg PbfI) : Illy 250m} miu ml{fc
cho vao bat sa ho$c c6c chiu tMm 1ml HN0
3
d$c, c6 CA;l.n kh6, d ngui
rai them 0,5ml HN0
3
d$c va Il;li cO khO. Hoa tan phAn kho trong 5ml dung dich
nl!n (5ml NaOH 10M + 1ml gelatin + 44ml H
2
0) r6i dem di c1,i'c phd.
- H6a chdt :
Dung djch chI chuiln g6c : Hoa tan 200mg chI tinh phAn dch (tkpt) trong
4ml HN0
3
1 : 1 ; dun n6ng de' chI tan hoan toan, de' ngut')i, chuygn vao blnb d,nh
mac 1 Ht. Djnh mac M.ng nl11c vl;1ch mllc, dl1QC dung dich chua 0,200mg Pb
2
+ 11m!.
Pha loang dung djch nay 100 lfin, dtt<,1c dung dich cbu4n sU: d1,lng.
8. Xilc djnh kern
Kern Iii kim 10l',li mau tdng bl',lc, tI kh6i 6,77, dt') sOi 906,2C cac mu6i
dorua, sunfat, nitrat tan trong ntt{Jc.
204
- Ham luqng kfm trong nude va nUac thdi. HAm .IuQng kem trong
nuCJc ra:t nha, CJ Xo (co) ham IUQng nay nam trong khoAng 0,0001
- 5,77mg/l. LUQng Mm trong nU{jc chu y6u do cac ngu6n mt{jc thAi dUa
vao, nUbc thM cua cae nha may kim, cOng hoa chtlt. Vi
nhu nU{jc thai CJ nhA may chi - kem ,cO chlla d6n ImgZn/l, con CJ nhung nha may
lam giau kim mau ham IUQng klim trong nU{jc; thai co tM' d@'n 40 - 50 mgZn/l.
- Tinh d()e. Kem va cac hQp cha:t kem n6i chung ft gAy dc d6i v{ji ngul1i
va dng v(lt co thAn dn djnh khi chung vlo eo tM' dubi d1;lng tht1c an va nUbc
u6ng. Theo E.A. Anderson va cng S1,i" thl khi ham lUQng kem trong nUdc u6ng tii
11,2 d6n 26,6mg/l chuylin vito ed thli con ngubi khOng gAy bat cu nguy nito d6i
vbi suc khbe.
D6i vdi sinh v$t s6ng fJ nubc, tfnh dQc eua kem d6i vbi ca Ibn hon nhi\u so vaj
ngubi vA dQng eo thAn nhi"t dn d,nh. N6ng d kern trong kem sunfat lit 0,4mg/l
gAy ttt vong cho ca gai qua 7 ngAy
- N3ng dt) giOi hq.n eho phep (mgZn/l) :
D6i vai nuae u6ng ; 1 - 15, tuy thea tillu chuA"n tung nuae
Nuae tUai ruQng ; 5
- Phuang phap x6.c dinh. DI1 xac dinh kem trong nubc eo tht; dung cac phuong
phap c1,i"c phd, quang ph6 ht(p th1,l nguyen ttt va phuong phap so mau Quang di$n vai
thu6e thu dithizon.
TrInh t1,i" phlln tfch thea cac.phuong phap tr{!n dB. trlnh bay trong chudng 11. Clin
chu y IA khi Illy mAu nubc d xae dinh kem nlin tMm vao 1 1ft nUCJc Iml H
2
S0
4
tru trubng hQp mau c6 chua xianua thl khOng them axit.
9. Xac djnh tbuy ngAn
Thuy ngAn la kim co mAu trAng d(lng long. Ti kh6i 13,546 ; dt')
nong chay 38,89C, dt') sOi 356,66
D
C ; cae mu6i e!orua, sunfat, nitrat va clorat
cua thuy ngAn tan trong nuck.
- Ham luqng thity ngdn trong nuoe va nUoe thdi. HAm IUQng thuy
nglln trong nuCJc thilin rlit nhO, nam trong khoang 0,00003 - 0,0028 mg/I. 0
m9t s6 vung cOng do co stt d1,lng thuy nglln nlin n6ng d thuy ngAn
trong cac h6 nt\m 1970 cao han so vbi nt\m 1935 tOi 70 M.n.
Thuy ngAn co trong nUbc thai cua cac nha may san xua:t chlit mau, dUQc
cae chit n6 ...
- Tinh Thuy ngAn va hQp chat cUa no thubng rit de d6i vm cac Cd the s6ng.
Thuy ngAn se gAy dQc cho ngubi khi hAm eua no trong nuClc la 0,005 mg/I
gAy dOc cho ca khi ha.m IUQng cua no trong nU{jc IS. 0,008mg/l.
- N3ng dt) dicii hq,n eho phep (mgHg/l) :
D6i vai nuac u6ng : 0,001 - 0,01, tuy theo tillu chua':n tung nU{jc.
Nuae dung cho san xua:t nOng : 0,005.
205
- Phuong phtip xtic dink. DI1' xac dinh thuy npn, thuC1ng dung phuong phap chit
trac quang dithizon. Phuong pbap ra:t d$c trung chQn lqc d6i vOi thuy ngAn.
Phuong, phap cho pbep xac dinh lu(;mg thuy ngAn tu vw pha'.n trAm miligam
hang ch\lc miligam trong 1 lit nUt'Jc.
Trong mOi trUC1ng axit chI co blilc, d6ng cU'llg bj chit vt'Ji thuy ngAn. DE! che hai
t6 nAy, dung complexon III vA thioxianat.
Ndu trong nUt'Jc cd cac cha:t huu Cd co mAu, ngubi ta thuC1ng chit tach tntoc
bAng CHCl
3
; ndu lUc;1ng cha:t buu Cd It'Jn thl thuC1ng vO co boa chung bAng each cho
IUl;1ng mao nut'Jc chaa 0,005mg ddn O,lmgHg vAo mOt blnh cliu, tMm tidp 1ml H
2
S0
4
d$c vA vAi gi9t dung djch KMn04 ba.o bOa, "Ai vi@n da. h9t, lap vAo me)t 6ng
sinh han h6i luu vA cho nUoc llilnh chay qua. Dun sOi dung dlch. Nl!u dung dtch milt
mau thl cho tMm vai giQt KMn04 nua qua 6ng sinh hAn cho dgn khi dung djch con
mau trong 15 phut. Sau khi ngue)i dung djch, thao 6ng sinh han, tMm vao vai
gi9t dung djch hidroxylamin sunfat dn khi hoan toAn ma:t mau tim. dung dich
co d axit qua cao hO$C qua thl ca'.n trung bOa dung dlch mOi trUC1ng axit
ydu pH = 4.
- Trlnh hi phan tich. Cho vao pMu chidt lUQng miu nulJc chua 0,005 - 0,1 mgHg,
pha loAng bAng nut'Jc, ndu ca'.n dn 100ml ; tMm vAo lOml CHCI
3
, lAc kl dl$ phAn
lOp. Tach h6 1t'Jp CHCl
3
nAy. TMm 10ml dung djch 10ml compiexon III, 10ml
KCNS va 25ml dithizon da' chi(!t. Tidn bAnh chigt trong 2 phut, chi clin lac vua du
da' phAn it'Jp. Chuya'n tuang huu Cd sang pMu chil!t khAc dA co sAn 10ml dung djch
10ml complexon III, 10ml KCNS, lOmI nUC1c cilt. Khi khOng dU<;1c dE!
cho nUbc tu ph@:u thu nMt sang ph@;u thu hai dit Ia 'VID giQt. LAc trong 1 phtit dA'
phAn It'Jp. Sau do chuyA'n tuong hUll cd chua phuc thuy ngAn dithizonat sang pMu
thu ba chua 50ml NH3 5%, IRc di1 rua ht lUl;1ng dithizon duo LQc Wong
huu Cd chua thuy ngAn dithizonnat qua pMu 19C Slilch, khO. LU<;1ng dung dich ch::'ty
xu6ng !uc dliu clin bO di ; thu dung dich ca'.n do vao cuvet. Do de) quang cua
dung djch lJ huck song 490nm (ho$c dung ldnh 19C mAu xanh l\lc). hanh thf
trAng voi 100mi nUt'Jc ca:t hai Mn vA hi(iu chinh gia trj de) quang cua
mdll phAn dch.
Dubng chua'.n dU<;1c thidt ll).p tUdng t1,1' nhu cac kim IOlili khac, vbi cac dung dich
ung vt'Ji 0 ; 0,05 ; 0,10.:. 1,0 mgHg/I.
qua pha.n dcb dUc;lc Unh tuang t1,1' nhu khi xac dinh cac kim lOlili khAc
- H6a ch4t :
D.ung djch axetat MIa tan 57ml CH
3
COOH d$c, tinh phAn dch va
82g CH
3
COONa.3H
z
O trong nuOc ca:t thAnh 11ft.
Complexon III, n6ng de) O,05N : bOa tan 9,72g complexon III trong mtt'Jc va dUa
tlch d@'n 1 lit.
206
KeNS O,IM.
NH
3
5%.
CHCl
3
tinh khidt phAn dch hO$c lOlili mO.i clit
Dithizon :
Dung dich g6c : cho 50mg dithizon vAo trong phau dB. co lOami CHCI
3
,
lAc cho khi thu6c thil tan lOami nubc cl1t, 5 - 10ml NH3 vA
lac kI trong 2 phiit. Dg cho hai tuOng phAn lOp, tach b6 IlJp CHCIl' Cho VaG
phau 20ml CHCl
3
mOi, lac vA 'dg phAn Ibp, tach bo lOp CHCI
3
. vAG pMu
200ml CHCI
3
k.hac vA dung dich Hel loang khi dung djch cd phan ung
axit rOo Lac h6n hl;1p cho d@'n khi toan bO lUl;1ng dithizon sang t1.iClng
huu Cd. lop huu cd do sang pMu chi@'t khac, rita nAy 3 m6i
Mn bl\ng 50ml nuClc cit. dung dich vao chai mAu Mi, do M
mQt Ibp mong H
2
S0
4
0,5% chua 0,5% hidrazin sunfat. Dung dich Mn trong vAi
thang (dung dich phAi khOng co anh do).
Dung djch sit d\lng : Pha loAng 1 thg tich dung djch g6c vbi 4 tM' dch CHCI
3
;
de' trong chai t6i, ch6 mat. Dung dich Mn trong 2 tun.
Thuy ngAn (II) nitrat :
Dung djch chu!i:n g6c n6ng dO 1mgHg/ml : CAn 3,336g Hg(N0
3
)2' 0,5 H
2
0
tinh phAn dch cho vao trong c6c tinh. vAo 1ml HN0
3
d$c
tinh phAn dch r6i hoa tan trong nubc sau do dinh muc d@'n 1 lit.
Dung dich chudn I chua 0,25 mgHg/ml : pha loang tit dung dich g6c.
Dung dich chuitn II chua 0,005 mgHg/ml : pha loAng 30 ln dung djch 1.
Cac dung dich chut(n I vA II chI ch@' ngay tnt(Jc khi dung.
10. Xilc djnh nhOm
NhOm la kim mau sang' ; khOng g$P trong t\1 AI chllt rna
thubng gt)p trong cac qul}ng vA khoang cd d tan trong nu6'c kM.c nhau. Ti kh6i
2,699 ; dO nong chay 660,1 DC, dQ sOi 2500
o
C.
- Ham luqng nh6m trong nutic va nu6c thdi. HAm h11;1ng nhOm trong
nuae thMn rllt it, dao tit 0 va v@'t 242,2mg/l ; trong nu6'c ttl
a Lien XO (cu) tu 0,001 dn 10mg!l.
Ham lu:gng nhOm trong nu:(Jc thai cua cae nha may sAn xullt nh6m, san xullt hoa
cMit, cae chAt mau, cOng gil1y, cOng cOng cao su t6ng hQp
ed tAng
- Ttnh :
D6i v6'i ngu:bi va dOng v$.t cd thAn dn dinh : Nhln chung Me d\lng dc
eua nMm khOng dang kl1 nhung rt hQP ehllt vO cd cua no tan 'trong nu:(Jc
duge deh t1,l trong cae h6 chua do nu6'c thAi cOng d. vAo, qua thbi gian
ngu6n nube u6ng cd thl! anh hul:lng d@'n con ngttbi. Dtic nha:t la cac mu6i nitrat,
clorua, axetat, sunfat, ... Khi cd thl1 thu nh$.n 0,2 - 0,4 mu6i axetat nhOm ; 3,7 -
7,3 nhOm hidroxit (dnh thea mg/kg thl1 trc;mg) sli xua:t tac d\lng
D6i vai cAy tr6ng nOng : NhOm bAt dgu gAy tac hl;li v6'j th\iC v$.t l:I n6ng
d lmgfl.
207
- Nang dfJ gioi hq,n cho phep (mg/l) :
Nu{1c u6ng tu 0,05 0,5, tily theo ehull:n tung nu{1c.
Nu<'1e tuoi cho cAy tr6ng nOng : tu<'1i thubng : 1mg/l ; khi tu<'1i
ngan : 20mg/l, it gAy 6 eho dat.
- Phuong pha,p x6:c D@' xlic djnh nhOm trong m1{1c ngubi ta thl1l1ng dung
phuong phap so mau Quang di"n v8i thu6e thu'S - oxiquinolin hOl)e bang phuong
phap Quang phd hap th1,1 nguyM tu hol)c dung evc Ch9n IQc ion.
X6:c dinh nhdm voi thu6c thit 8-oxiquinolin
Nguyb'/. li phuong phap: Trang mOi tntbng axit, nhOrn phAn ung v{1i S-oxiquinolin
t:;1.0 thanh nhOm oxiquinolat. HQP cha:t nAy dUQc bang CHCI
3
cho dung
mau vang.
MAu trubc khi clem phAn deb IOl;li b6 truoc cac hQP cha:t huu cO va chat mau.
Sat la nguyen t6 gAy can tro nha:t cho phep xlic djnh. Dung amoni pesunfat
dEl: oxi hda toan be) sat cd trong mau thanh sat (III), sau do b6 sa.t (III) duoi
dl;lng sat oxiquinolat bang cloroform a pH 1.S - 2,0. 0 pH nAy d6ng cung bi chiet
v{1i sat, nhung nhOm k.h6ng bi chiet.
Trinh tl.! phan tich. Neu ham IUQng nhOm trong nubc la 0,005 - 0,5mg AI trong
1 1ft nubc thl lay khoang 50 - 100ml mAu nUbc cho vao phliu Them van 0,1
- 0,2g amoni pesunfat, lAc cho tan. D@' vai phut, trung hoa dung djch bang
axit (luQng axit hay cAn dung d@' trung hoa dUQc xac dinh bang
cach chul'in de) me)t mAu vbi chi thj metyl da cam). TMm HCI IN (ung voi
50mt dung dich thi O,SmD d@' du:a pH cua dung dlCh 1,7 - 2,0. Them 2ml
dung dich 8-oxiquinolin trong CHCI
3
, hic kI, chiet b6 16'p cloroform d IOl;li slit. TMm
2ml cloroform vAn lAc, tach b6 lop CHCI
3
. Ll)p qua trinh chiet nay
vai llin den khi lOp CHCl
3
tach dUQc khOng mau. vao pMu chiet lOml dung
djch 3mI dung dich 8-oxiquinoHn trong CHCl
3
va chiet d' tach nhOm oxiquinolat.
Lac ki dung dich 1-2 pht1t, d den khi phAn lOp hoAn toano Chiet lay pha:n
cloroform mau vang van blnh dinh muc 10ml. TMm 3ml dung djch S-oxiquinolin
trong CHCI
3
va Iac trong 1 - 2 phut, d@' phAn lOp hoan' toan, chu}'t1'n lOp chiet V3.0
blnh djnh muc. TMm CHel
3
vao cho Wi vl;lch muc, lAc 'r6i do d() Quang cua
dung d!ch voi cuvet dliy 3cm ). = 390nm (kinh IQc, mau tim) dung djch so sanh
la mau trang.
Duong chua:n : Chulln bj 7 pMu chi@"t co dung dch 250-300mI. Tht\m Ia:n hiQt vao
m6i ; 0,2 ; 1,0 ; 5,0 ; 10,0; 15,0; 20,0 ml dung dich chua":n mu6i nhOm co
neing de) O,Olmg/ml. Nhu IUQng nhOm co trong cac phAU chiet tl10ng ung la 0 ;
0,002 ; 0,01 ; 0,05 ; 0,1 ; 0,15 ; 0,2 mg AI. TMm ni.t6'c vao thanh 50ml. Sau d6
hanh chit nhOm nhu: d6i v6'i dung djch thi
- H6a chat:
HCI 1M , ph. loAng 85m! HCI d$c tinh phlln tfch bAng nli(Jc c!t thAnh 1 1ft
8-oxiquinolin (2% trong CHCI
3
) : hoa tan 2 gam 8-oxiquinolin tinh phAn
dch trong 50mi CHCI
3
, tMm CHCl
3
den 100ml.
208
Dung djch axetat pH = 4,5 :
Haa tan 82g CH
3
COONa hay 136g (CH
3
COONa.3H
2
0 tinh khil1t pha.n deh
van nude elit, pha laang thanh 1 Ht dung djch (dung dich 1).
Lliy 60g axit axetie bAng tinh khil1t phAn deb pha thanh 1 lit Mng nude elit
(dung dich 2)
Lliy 98ml dung dieh 1 trOn vdi 100mi dung <ijeh 2, lAc va tMm nude
elit dn 1 lit
Amani pesunfat.
Dung chua':n mu6i nhOm co chua 0,01 - 0,1 mgAl/ml : Haa tan 1,7582g
KAl(S04)2.12H20 trong nuetc r6i djnh mue dl!n 1 lit, thu dUQc dung dich O,lmg Al/ml.
11. Xilc djnh s&t
Slit Is. kim trang ti kh6i 7,874, de) nong ehay 1539C, dO sOi
2870
o
c, a trang h6 nude dudi bieaebonat va hidroxit.
- Ham ll1qng sat trong nl1ae va nl10e thdi. Ham IUQng sat trang nuCie
thi@n nhi@n daa dOng trong mOt giCii Idn tu 0,01 dl!n 26,lmg/l, tuy thuc vaa
ngu6n nuCie va nhung vung ma ngu6n nuetc chay qua. Ngoai ra con toy thuOc vAa
pH vA s\1 co eua mt s6 ehlit nhu eacbonat, CO
2
, 02 vA s1:f. co eua ehlit
huu Cd tan trong nude, chung oxi hoa hay khu: sat va co thi! lam cho sat d
hoa tan hay kl!t tua.
- Tinh D6i vCii ngubi vA dOng co thAn dn djnh, sat It gAy de.
luC}ng eua mu6i sat elarua : S90mg/kg thi! tl'Qng gAy dQc cha tho ; tit 984 dl!n
1986mg/kg tM' tr<;mg ga.y dOc eho ehuQt.
- NtJng de) gioi hq.n eho phep (mg!l)
Nuac u6ng : 0,2 - 1,5 : tuy thea ehua':n tung nuae.
NuO'c thai: 2 - 10 : toy theo ti@.u chua':n tung nudc.
- Phl10ng phiLp xUc dinh :
Co thi! dung phuong phap so maU veti axit sunfosalixilic va o-phenanthrolin. Thy
'khi lliy mau nUac phAi d\lng trong blnh polietilen va phAi phAn dch 'ngay ;
d6ng thbi m6f 1 lit mlCic e4n dUI1C xU: Ii bAng 25ml dung djch natri axetat (hoa
tan 6Sg CH
3
COONa.3H
2
0 trong SOOml nul1c, tMm van 25ml CH
3
COOH 6M). Miu
d kh6ng qua 1 ngay. D dinh IUQng ham IUQng Fe tdng s6 thl phAi xU: II 1 lIt nuac
bang 25ml HN0
3

D djnh hll1ng cae sat khac nhau ngubi ta co thi! til1n hanh :
1) Dinh IUl1ng tdng ham IUQng sat 0' t4t cA cac sau khi da dung axit bOa
tan sat 0' kl!t tua trong dung djch.
2) Dinh IUl1ng sat bOa tan : 19C M kl!t tua, djnh sat trong dung dich.
3) LuQng sat khOng tan trong nUCic dUQC dnh bAng s6 cua caeh til!n hanh
1) va 2).
4) Luc;Jng Fe (II) trong nu{Jc dul1c djnh lUc;fng Mng o-phenanthrolin nhung khOng
:Mm hidroxylamin d chuyi!n Fe3+ xu6ng Fe
2
+.
14.PPP'fl) 209
12. Xllc djnh mangan
Mangan Iii kim lo$i c6 milu trling ti k.h6i 7,44 ; dQ ndng chay 1245C;
nhU)t dO sOi 2080
o
C. Cae mu6i sunfat, clorua, nitrat eua mangan tan trong miClc.
- HiIm luqng mangan trong nuoc va nutlc thdi. HAm htC1ng Mn trong
c8c sOng lJ XO (cd) nAm trong khoang 0,001 - 0,16mgJl. Trang mtCte tv nhien
d: MI ham hSQng Mn tit 0,0003 - 3,23 mg/l (trun.g blnh Iii 0,058 mg/l), trong nuClc
sinh hOl;lt trung blnh Iii O,05mg/l.
Ham luc;mg mangan co trong nubc tuy thuOc vAo ngu6n nttbc, dj)c caa lit d
cae ngu6n Duck thai cua cae nhA may kim vA mOt 86 nhA may cOng
h6a ch!1:t : d: nba may chi - kern : 1,0 - 1,2mg/l, a nhA may 111m giau mangan :
20 - 35,1 mg/l. Trang nttbc thai sinh hOl;lt ham htQng mangan dao dOng trong giCli
hf,m 0,05 - 0,47 mg/l.
- Tinh :
Co giA cho Mn IA tae nhAn gAy dt bin d6i vbi dng co thAn
On
D6i vbi sinh v$.t dttlli nttllc, Mn It gAy Theo cae dAn da bit hAm lU9ng
Mn trong nulle gAy dc eho b chAn hai Mn IA 70 mg/l.
D6i vlli cAe cAy tr6ng nOng khi hAm IUc;1ng Mn IA 2 mg/l se cO tae dl:mg
de, d6i vlli d$.u : 1 - 10 mgll, vlli eA chua: 5 - 10 mg/l.
- Nang gi6i hqn cho phep (rug/l)
Nullc u6ng : tit 0,01 0,5, tuy thea ehua':n tung nubc.
R6 chua: Mn (II) : 1,0 ; Mn (IV) : 10.
Nulle thai: chay vAo h6 eh6:a thl hAm htQng Mn nh6 hon 1 mg/l.
- Phuong phtip xtic dinh. Trang mtllc, Mn thubng " hoa tan va khOng hoa
tan. 0 tan, mangan t6n tl;li dulli Mn2+, con a khOng hoa tan la
tua hidraxit.
D xae dinh tdng ham lUQng mangan trang mtllc ngu:bi ta thubng dung phudng
pba.p so mAu, trong do Mn dUQc oxi h6a Mn 7+ dttlli MnO';- bang pesunfat.
Khi Illy mAu nt1C1c X8.C dinh Mn phQi tMm vAo m6i lit nulle 5ml RN0
3
d$c.
13. Xllc djnh clo
Clo IA chgt khl cd mAu YAng h,le, kh6i Ittt;Jng riang 3,214 gil, d n6ng chAy
- 101,03C, dQ $Oi -34,loC.
Khai clo dQng duc;fC hiu la ngaAi clo phAn tu (CI
2
) con haa g6m ca
clodioxit (CI0
2
), cloramin, hipoclorit, clorit ; chung dut;Jc xac djnh bang pbep do
iOt hO$c bang phuong phap so mAu vOi thu6c thu o-toludin. Pbep do iOt duc;fC dung
khi hAm IUc;fng clo dQng trong nttOc 1mg/l. Phuong phap so mau duc;fC
dung khi hAm Ittc;fng clo dQng 0,01 - 7mgn, miu phili xac dinh ngay sau
khi IlI:y.
210
- Tinh d"c "
HAm cia tl,i' do III 2,5mg/l khOng c6 dOng xdu d6i veti Dgl1CJi.
lu"ng nAy cling khODg gay dQc d6i vbi chuQt d6ng.
Ham IlilJng cIa tl,i' do lim haD 0,008 mgll gAy cho cae ca, COD khi n6ng
dt') Day lA 0,0035 mgII lAm giAm khA nang sinh san cUa R$n mtbc (; cae th
sall ; tlie cua clo tlj do tAng Mn khi ham Itl<;1ng oxi trong nUae giAm xu6ng.
- Phuong phap xtic dink. Dinh Ittgng cia hOljlt d"ng bang phep do iOt : CIa hOl;lt
dng hie d\lDg veti r gi8.i phong ra iOt. Dung dung dich natri thiosunfat chU/1n lttgng
iOt tach ra ta dnh dugc ham hl'gng cIo dQng trong nUck
tru snh h1.tl1ng cua cha::t hftu CO' co trong Dlibc dn kt qua xac djnh, DgUbi
ta tMm axit CH
3
COOH loAng vAn dung dich.
- Trinh ill phdn tich : La:y mAu nUbc c4n phAn tfch vl1i tM" deb sao cho th@' tich
dung djch Na
2
S
2
0
3
O,OlN dung d@' chu4n khOng qua 20ml. TMm dAy 5ml
CH
3
COOH khoAng 19 KI, hic dung ch6 t6i khoAng 5 phtit (cD
nut blnh). Chm1n IUQng iOt tach ra bAng dung dich chua':n NaZS203 O,OlN dtrn
khi dung djch cd mau vang ram, I ml d.{ng djch hI'S tinh bOt, dung djch sli co
mllu xanh, ehua':n dO titrp tai khi ma:t mau. KbOng ehUlin de) dubi anh sang M$t
trbi. Titrn hanh ehu'n d miu trAng eung vai miu thf
- rinh ket qua: Ham IUQng elo dong dUQc dnh theo cOng th1.l'c
x _ Ca - b) . 354,5 (mg/l)
- V
a th deh dung dieh Na
2
S
2
0
3
O,OIN dung dO mAu.
b tM' deh dung djch Na
z
S
z
0
3
O,OlN dung d$ chu'n d mau trAng.
V : th deh mAu nUbe (ml).
- H6a chdt ;
K1 tinh khitrt phAn deh.
CH
3
COOH tinh khit phAn deh.
Natri thiosunfat O,IN : Hoa tan 25g Na
2
S
2
0
3
.5H
z
O tinh khi@'t phAn deh vAn
nU(Jc ca:t mbi dun sOi d nguOi, tMm 0,2g Na
2
C0
3
hie dt1u cho tan h@'t, dinh mue
d@'n 1 lIt. Dung phep do dicromat xac djnh n6ng de) dung dich nAy. Dung dich
ehuln cd n6ng dO .0,0 IN dUQe pha tu dung djeh
H6 tinh be)t : dung dtch 0,5%.
Clorua. D xae dinh clorua trong nube, ngui':li ta cd th dung phuong phap
ehuA'n dO Mohr. Co sCI eda phuong pbap dA trinh bay trong chuang 10 (ph!1n
phAn deh da:t).
14, Xac dinh flo
Flo Ia eha:t khI mau Yang sang, kh6i htQng 1,693 g/l, dO nong chAy
- 219,6C ; d sOi - 188,13C.
211
- Ham luqng flo trong nuae va nuae thcli. Trong nuClc thi@n
ham h1()ng flo nAm trong giC1i 0,01 - 0,3 mg/l ; ham IU(,1ng flo trung blnh trong
m1C1c u6ng la 0,2S mg/l, ham IU(,1ng cvc la 9,7 mg/I:
Trong nubc thai cua cac nhA may tuy@"n kim, hoa chd:t, d4u mo, khai
thac g6, nha may thuy tinh, xi mAng, sdn co flo.
- Tinh :
Ham ht(,1ng flo cao gAy dQc d6i vbi con ngu'bi. N6ng dQ flo trong nuClc u6ng
nhO hdn 1 mg/l gay n@n nhung thay ddi II cua men rang. 111(,1ng gAy
tu vong cho ngu'bi la O,S glkg tht1 trqng, tuy nhi@n ciing cd nhung tAi cho
ding hl(,1ng gay tu vong cho ngu'bi la 2,S g/kg th trc,mg.
Ham h1(,1ng florua cao hdn 1,5 mg/l se gAy dtjc cho ca.
N3ng giai hq,n ehe phep (mgF/ml)
NuC1c u6ng : 1,0 - 1,S, tuy theo chulin tung nutlc
Nuoc u6ng dung trong chan nuOi 0,7 - 1,2
Nubc thai vao k@nh hay vao h6 chua 1,S.
- Phuong phap xae dtnh. xac djnh florua co th sU' dl,mg phudng phap dung
c\1c ch9n lqc ion hay phudng phap so mau vbi thu6c thl1 ziriconializarin.
Xac florua bang phuong phap 80 mQU zirieonializarin
- Ii phuong phap : Ion F- vCli ziriconi (IV) nhung ion phuc ra:t
hdn phtlc mau cua ziriconi (IV) vbi thu6c thlt huu Cd alizarin. Do do khi cho
florua hie d\lng vCli dung djch phuc mau ziriconi alizarin thl mQt lu()ng alizarin tUdng
dUdng vC1i florua bj da:y ra khOi phtlc ; cuiJ:ng dQ mau cua no bi thay ddi d
voi n6ng dQ cua florua.
Clo ngiin can xac djnh. tru cia bAng cach thlim O,OSml dung dich natri
asenit O,S% d6i vC1i 0,1 mg cia. Nhung mAu d\lc co mau c4n du(,1C cllt truck.
Me)t s6 cha:t co ham lU(,1ng .lC1n (CC : 1800 mg/l, nbOm : O,2S mg/l, : Smg/l ;
: 100 mg/l ; Fe
3
+ : 2 mg/l) 911ng gAy sai s6 Ibn. kM.c ph\lc n@n dung phudng
phap tMm : cac chd:t nay vAo dung dich chua':n khi dubng chuA:n.
DO cua nuClc qua cao cung ilOh huang phep xac dinh, ca:n trung hoa
mAu nubc bAng HCI hay HN0
3
10Ang.
Trtnh til ph4n tieh. LAy vao I'n lu()t cac 6ng tr\l 0 ; 1,0 ; 2,0 ; 3,0 ; .. ' 30 ml
dung djch chuA:n 811 d\lng r6i thllm nllbc cit d@'n 100 ml. Cac dung djch nay chua
o ; 0,05 ... 1,5 mg F-. La:y m/)t 6ng tr\l khac dvng miu nubc phAn dch, tMm
nuC1c cit 100ml. de) cua cac dung djch chulin va dung djch phlln dch phAi
nhu nhau. TMm vAo m6i 6ng 5ml thu6c thl1 ziriconi-alirazin vA trQn dau mQt cach
can th$.n. Sau 1 gib dem so mau dung d,ch miu vC1i cac dung dich chua:n bllbc
song 520 - 550 nm hay kInh Iqc mau xanh la cAy. Dva vAo dubng chua':n xac
djnh ham lu()ng F- trong miu.
212
- H6a ehiit :
Thude thu ziriconi alizarin, dung dieh axit : Hoa tan O,30g ZrOCI
2
. BH
2
0 trong
50ml nubc c4t. Ly 50ml nube ct khac hoa tan trong d6 0,07g natri alizari sunfonat
(alizarin da S) ; trOn hai dung djch vOi nhau.
Ll1y 100 ml HCI tinh khi@'t pha.n dch trOn vbi 300 ml nubc ca:t. 33,3
ml H
2
S0
4
vao 400 ml nuClc c4t khac. Sau khi ngui, trOn hai dung vbi
nhau. Cho dung djch axit va dung dieh ziriconializarin vao blnh dinh muc 1 1ft
r6i dung nuac cl1t djnh mue 1 lit. D1,1'ng dung djch trong blnh thuy Hnh mau.
Dung dieh Mn trong 6 thang.
Natri florua :
Dung dich ehun g6e : Haa tan O,221g NaF tinh khi@'t phAn dch da. dUQc
sl1y khO a 105C trong nttOe clt va djnh muc 1 lit. Dung dich nay chua
0,1 mg F- trong 1 ml.
Dung dieh chun 8U d\lng : Pha loang 50ml dung dich chultn g6e M.ng m:tbc
c4t r6i dinh muc d@'n 1 lit. Dung dich nay chaa 0,005 mg F- trong 1 ml. Dung
dich chi pha truCfc khi dung.
15. Xilc djnh nitrat

tinh, anh va trong cae nubc thAi sinh
Ham IUQng nitrat trong nuac M nAm trong giCli h\ln 0,1 - 10 mg/l. IUQng
nitrat t6i gAy dOc ddi vbi dOng v$t cd thAn 6n dinh lA 117 m'glkg tM'
Khi ham htQng nitrat tIJM8" cae h6 nu{Jc ICln han 0,3 mg/l, tao sl!i pMt
- N?mg d" gi6i hg-n cho phep :
Nttbc u6ng : 2 - 10 mgN03"!l tuy thea chun tUng nu&:
h* 9 - 50 mg NO;!l tuy thea tung ntt&:.
Nu(i:e dung eho chan nuOi : 45mgN03'/1
Nu(i:c thru : 45mgN03" II.
- Phuong phti.p xac dinh. xac dinh nitrat trong nttCfc, nguc,i ta dung phttong
phap so mau vCfi thude thu di8unfofenie. Thu6e thu t\lO vbi nitrat thanh hQp cha:t cd
mau vang.
Khi ham lU<;Jng Ibn hon 10 mg!l clorua can tra xac djnh. tru: anh
huang nay cd pha Ioang dung dich tMm Ag
2
S0
4
vao iM tua Cl- dttOi
d\lng AgCI
- Trinh tit phdn tich : Cho 100 ml mAu nuCfc chua khOng qua 5 mg NO;, trung
hoa pH = 7, chuyt1n vao chen 8U va cO bp cach thuy. 2ml dung
dich disunfofenic vao phA:n kho trong cben va dung dua thuy tinh nha, hoa
tan hoan toan, n@'u cn, vita khua:y vua dun cach thuy. TMm vao 20ml nUO'c ca:t,
6 - 7ml NH3 hO$C 5 - 6 ml dung dich KOH 12N. c6 xu4t tua
213
'.
,
hidroxit cua cae kim thl h?c dung dich qua phau lQc thuy tinh x6p tMm
vao dung complexon III trong amoniac d hoa tan kt tua. dung
dich trong su6t vao blnh mac 50ml hay lOOml, djnh mac bang nu{Jc cit den
vl;lch mde va do dQ quang lJ bu:bc sOng 410nm ho$.C ktnh 19C mau dm, chlnh
d quang thea thi trAng. Xlic dinh nitrat thea dub'ng chua':n.
- Drti'.mg chudn : Lam bay hdi khO Mp each, thuy 50mi dung djch chua':n
nitrat. TMm 2ml dung dich axit disunphopbenic vao phAn khO, khu4y nhf;: bAng dua
thuy tinb nba dn khi tan dinh mde bAng mtbc ct lOOmi.
Chu4n hi mOt lOl;lt blnh dinh mde 50mi IAn htQt thAm vAa m6i blnh 0 ; 0,1 ; 0,3 j
0,5 ; 0,7 ; 1,0 ; 2,0 ; 5,0 ; 10,0 ; 15,0 ; 20,0 ; 30,0 ml dung dich chu&n c6 mAu
m{:li chua':n bi nhu de. n6i a TMm vao 2ml dung dich axit disunphophenic va
cimg Nli:3 KOH nhu da. lam a dung dlCh 'miu. Dinh mdc ba.ng nuClc
dl1n muc va do m$.t dQ quang Clla dung dich. Cae dung trlln c6 ham lUQng
o ; 0,1 ; 0,3 ... 30,0 mg N03"Il. chlnh dQ quang thea thi trl'ing va
ve dubng chun.
- H6a eMit
Axit disunphophenic Hoa tan 25g phenol tinh phAn dch khOng mall
trong 150ml H
2
S0
4
tinh khil1t phAn dch. TMm 75ml H
2
S0
4
b6c khdi (Oleum)
trn Cho vao blnh cliu co 6ng sinh hln h6i luu va dun nong 2 gib trlln n6i
each th uy sOL
NH
4
0H
KOH 12N.
Complexon III trong amoniac : Hoa tan 50g complwn III trong 20ml nu{Jc cft:t
thu dUQc cha:t nhao, hoa tan chAt nay trong 50ml NH
4
0H
Kali nitrat : Hoa tan 0,1631g KN0
3
tinh phAn dch da. sa:y khfi a 105C
trong nuClc ca:t, tMm Iml CHCl
3
r6i dinh mdc bAng nu{Jc cA:t dl1n 11ft. Thu dUQc
dung dich chua 0,100mgN03" trong 1 lIt.
214
PHAN III
PHAN TICH PHAN B6N
phAn bon, nhin Mn ngaro rAt gi6ng nhau : cd lA tinh hay bQt mall
vO djnh hlnh, rbi bay hi dnh k@'t (ph\! vao d va khOng milL
Khi baa quAn hay v(in chuye'n co the' bi do chAt khac lam thay ddi hlnb
ben ngoAi va d6i khi cit thanh phA:n cua chung. Do do clin thit pha.i bi@'t each nh(in
don giim cae nhom phAn (phAn phAn phAn photpho) vA cae dlilng phAn
(uri'l, amon sunfat, ... )
Trong mQt"s6 trttbng hQp clin tbit phlrl kie'm tra hAm luc;mg (%) chAt dinh duang
trong phAn bAng cae phuong pbap djnh htQng chun, d(lc nay cOng
phiLn bOn ngay clng phat tntn vA da
ChU'ong I
..., ,,, ,
PHAN TICH D!NH TINH PHAN KHOANG
1. bitt philo kholmg
Phan dlilm, phAn kali ha'.u ht iA tinh the' (tru xianamit canxi tJ bt),
con phlln lAn, vOi lJ d(lng bQt.
- Nhfl,n cac cation, anion cua nh6m phdn khotmg tinh thl :
Lily mt pMn pbAn bOa tan trong nuoc ca:t va x8.c dPili mue dQ hoo. tan ella chung,
TMm mOt it dung dieh (KOH hay NaOH) vAo dung djch phAn bon. Nl1u
cO m$t cua nhdm NH: thi cd mui amoniac bay hay lAm gilly quy do a:m thAnh
xanh khi g$p hoi NH
3
.
TMm vao 6ng chaa dung djeh phAn b6n viii giQt Bael
2
5%, khi co m$t
trong phAn g6c thl tua trAng BaS0
4
thanh. Sau 2 phan ung
cho th4y dd lA phAn sunfat-amon-(NH4)2S04'
215
TMm vao dung djch phlln b6n viti giQt AgN0
3
1%, nl1'u cd Cl- tM thanh
tua trang AgCI, con khi cd m.t pbotpho tbl thAnh tua yang Ag3P04.
vAo dung djch phAn thu6c thu: Thnanaep cobannitrit natri
[Na
2
AgCQ(N0
2
)6]' cd m.t kali tbl thAnh tua cobantinitrit natri mAu
vimg.
- Nhfl,n bilt phdn : dttQc sU: dl,mg (Mi 60%) vi phAn nay cd
t6i 46% N. c6 tinh th@' nho mau trAng, tan t6t trong nU{Jc, gAn dAy nuClc
san xul!t 0 kem theo Mnh thanh cd tac dl,mg dc d6i vbi
cAy (htQng diur@ < 1%).
- Nhf!.n bilt ph4n ldn, u6i un xianamitcanxi
Supe Ian a bOt hay vi@n, mau dm, do cd axit sunfuric nlin co mid chua,
am va lam do giAy quy xanh.
PhAn IAn nung chay Van Dia'n cO vO dinh hlnh mau xlim xanh, xlit trlin
tay 11,10 linh thuy tinh, phAn kho wi
Prexipitat : phAn bOt trAng, min, cd phAn ang lam xanh gia:y quy do a':m.
,
Apatit 180 phAn IAn nhilin, dttQc nho thAnh bOt mln. N@'u cd mAu
xlim la qu.ng giau apatit, cbn cd mau nAu dl!t Is. ngbeo.
Bt photphorit, bOt min, mau nAu dAt sui bQt veti axit hdn apatit.
Phltn photphorit thu!1ng IAn xac huu cd, va kem d6ng nha:t hdn apatit.
BQt da vOi : mAu trAng xam, sui bQt vCli axit, khOng cd mui va bO vaa nUetc
khOng cd gi thay ddi.
Bt dOIOmit : rl!t gi6ng veti bt da vOi vt1 mau sAc, sui bQt v{Ji axit nhu bQt da
vOi, nhung bt dOIOmit trAng hdn, x6p han.
PhAn xianamit canxi It dUQc SU: lJ Nam thul>c phan bt
mau xam xanh d$m han apatit IAn veti phan IAn), thoAng c6 mid NH
3
. Dif
biet ro din lily 5g trn vl:li 4ml ntt{Jc da' ngam 2 - 3 phut r6i dun neu c6
mui NH3 bay ra thl dung 10. CaCN
2
CaCN
2
+ 3H
2
0 = CaC0
3
+ 2NH3 t
- Nhf!.n bilt phfLn co chua Ca. Nh$.n hiet cation nay hAng each cho dung dtch
phAn tac d1,1ng vl:li (NH)2C204 t$O thanh kt tua trAng CaC
2
0
4
.
2. Xlic djnh ham IUQng am ctia philn khoimg rAn (phuong philp
Slly chlln kbong)
Cac IO$i phAn khoang khi bao quan hilp tb\l mt IUc;1ng hoi nUClc nha:t djnh, gQi
la d a:m hidroscopic. Khi m phAn thttbng hi chay nu{Jc hay dinh. Vi v$.y
cAn thit phai phan dcb M.m Ittc;1ng 11m cua phan tnt{Jc khi 8U: d1,1ng, nhilt la dung
thi
- Ii phuong phap : Ham luqng nU{Jc ha:p m cua phan bi milt khi sa:y 2
gib a 50
0
e trong chAn khOng. Phlin nttlJc ma:t chfnh lA d a':m cua phAn.
216
- Trinh tIt ph4n tick;
CAn 2 gam phAn cho vAo e6c cAn d4 bit kh6i.
D%t c6c vAo td Sy chAn khOng, chlnh nhie:t de) tJ 50C ( 1,5C).
Sly ",4u 2 gib ( 10 pM').
Sau dIS 14y mAu dG ngui trong blnh hut m ..
CAn kh6i c6c vA mAu.
- Tinh kit qua: HAm im (%) cua phAn kheang d(lng ran dl1QC dnh theo
c6ng thuc sau :
(WI - Wi! x 100
M(%) = n
WI kh6i cda c6c vA mAtt tl'1:1bc khi sy.
W
2
: kh6i 111t;mg mAu vA c6c sau khi sy.
n : kh6i cua mAu ly phAn dch (g).
100 : dnh ra %.
Ghi chfi. : Nu khOng co tu sa:y chAn khOng, thl sa:y (j 100C vtj'i til sa:y blnh
thl1ong.
3. Xiic djnh dQ axit tl/ do cria phAn khollng (phuong philp chu4n dQ)
Mt sO" phAn khoang c6 de) nit t1,1 do, do ban cha:t cua qua trlnh cOng ngM san
xuAt ra. Bit de) axit t1,1 do d gop ph4n su dt.mg hQp If phAn khOling bon cho
tung vimg da:t C\l thG, ch tac dng x4u dn mOi truong.
- Nguyfn li phuong phap : PhAn bon hoa tan trong nl1(Jc vA d nit cua no dllQC
xac dinh hang each chua':n d v(Jj dung djch NaOH chun.
- Trtnh tl! phdn tich :
Hoa tan 2 gam phAn s(lch bAng 50ml nu(Jc cAt l{lDh trong blnh 250m1 (nu bin
thl phai 19C).
Chuin de) bAng NaOH O,02N. v(Ji chI thj mAu metyl do (su d\lng microburet khi
chuitn).
- Tinh Mt qua. D axit t1,1 do (nhu bAng % k.h6i I11Qng dttt;Jc tInh nbl1 sau ;
n. . d 4,904.A.N
vy 8Xlt tt;t 0 = W
A : thG tIch (ml) cua NaOH 0,02N c'n cho chun dQ.
N ; n6ng dQ cua NaOH (O,02N).
.. \p,) till'. nlh11 \ly ,hI
- H6a ch6t :
NaOH 0,02N.
Metyl do.
217
Dr; axit tzt do eua (NH4)2S04 : La:y 200ml dung dich phAn bon dtiQc chutin dA'
phftn dch nita cho vAo blnh tam gia.c 500ml, tMm vai giQt metyi" do, chugn bang
NaOH O,lN khi ttt mau h6ng sang mau vang
Dr; axit tlf. do eua NH
4
NO
J
:
Hila tan 4g NH
4
NO
J
bAng 100ml nuClc, tMm vao blnh 3 - 4 giQt metyl do
(blnh thl1 1), trong me)t btnh khac cllng bOa tan 4g NH
4
NO
J
(blnh thl1 2) va tMm
3 - 4 giQt metyl do.
1 giQt H
2
S0
4
O,lN vao mQt trong 2 blnh, dung djch trong binh khOng
tMm 1 giQt H
2
S0
4
O,lN mA cling nhue)m mau h6ng nhu blnh kia (co tMm H
2
S0
4
0, IN) thi phAn NH
4
NO
J
co de) axit t\t do.
Xac djnh de) axit t\t do cua phAn NH
4
NO
J
nhu sau : CAn 50g NH
4
NO
J
hoa
tan bang nuClC cM trong blnh mdc 100ml, 3 - 4 giQt metyi do, chuan
bang NaOH O,lN khi tit mAu h6ng sang mau vAng.
Tfnh ket qua : K!t qua de) axit t\t do cUa pha.n NH,.N0J duqc tinh theo cOng thdc sau :
a. T .0,0063.100.100
X (%) n(100' y)
n : kh6i IUQng phAn l(y phAn dch (50g).
0,0063g HNO
J
tuong duong 1ml NaOH O,IN.
T : chinh dQ chun
a : s6 ml t6n khi chutin dQ,
100 : dnh thanh %.
100
: chuyn thanh phAn khO.
y 100
y : lUQng nuck (%) trong phAn.
Chzrung 2
xAc D!NH HAM LUQNG CHAT DINH DUONG
TRONG PHAN KHOANG
1. Xiic djnh nito nitrat trong phAn khoiing
- li phuong ph6.p : D\ta trlin tAc khu- NO;- dli"n NH
J
va. xac djnh
hiQng NH
J
, Co phuong phap khit khac nhau pb\1 thuQc mOi truCJng kbit va.
cht kbu-.
Phuong phap Devarda khu- NO;, N02" d@""n NH
J
xay ra trong mOi truCJng kMm VCli
h6n hQp khu- Devarda - 50% Cu, 45% AI vA 5% klim.
218
Phuong phap Arnda khti xAy ra trong mOi yu voi h6n hQp khti Cu
va Mg.
Phuong phap Visa khti trong mOi trubng axit v{Ji hidro dUQc tach ra khi phAn
dng clla hQt Fe vbi H
2
S0
4
,
Fe + H
2
S0
4
= FeS0
4
+ H2
HNO, + H, = HNO, + H,0
HN0
2
+ 3H
2
= NH3 + 2H
2
0
NH3 thilnh dUQc cfIt va hfIp thu bAng H
2
S0
4
c6 n6ng dO tillu chultn hay H
3
B0
3
,
- Trinh tit phttn tich :
CAn 0,35 - 0,7 gam mAu phAn chua NO;- cha vaa blnh ca:t 800 ml va th!m
vila do 200ml nuf1c cfIt. hAnh cit thea nguylin tAc Kendan.
Dung mqt lUQng du thtta axit chultn (H
2
S0
4
0,5N) cho vaa blnh d{$ hfIp
thu NH
3
, sao cho IUQng thtta it nha:t 2mL Dung hfIp thu (H
2
S0
4
) phAi nglilp
mut cua 6ng dAn NH3 tach ra, co thlim nubc cAt nglilp dliu 6ng.
TMm vaa blnh ca:t chua mAu ntlbc; 5g ht kern, 1 - 2g FeS0
4
.7H
2
0 va 40ml
NaOH 50%
Dun blnh ca:t d{$ ca:t NH3 cho khi thg dch dung djch ha:p thu glin 100ml
(thbi gian ca:t 15 20 phut).
Chultn d dung djch ha:p thu dUQc bang NaOH O,25N voi 3 - 4 gic;>t chi
thi metyl d6.
- rinh kIt qua,' LU'Qng nita (N NO;-) (%) dUQc xac thea cOng thuc sau :
Va : th dch axit H
2
S0
4
Ia:y d ha:p thu NH3 (mI).
N a n6ng dO cua H
2
S0
4
,
V K : th{$ dch NaOH t6n d chultn d.
NK n6ng dQ chultn cua NaOH.
0,014 : dllang I11Q'ng cua nita.
n kh6i 111Qng mAu (g).
p M s6 pha loAng.
- H6a ch6t "
Bt Zn.
FeS0
4
7H
2
0.
NaOH 50%.
Dung dich axit H
2
S0
4
tiliu chudn 0,5N.
Metyl d6.
Dung dich NaOH O,25N.
219
2. Xac djnh nito amoni -trong phAn khoang (phuong phap foocmalin)
- Ii phuang phdp : Phudng phap DAy coi nhtt chun d6 xae djnh nita trong
phlln chua amoni NH4)2S04' NH
4
Cl, NH
4
N03' Ammophos). Phuong phap chI xae djnh
nita NH:, bd'i khi phAn deb phAn NH
4
N0
3
thl ktt qua dugc nhAn gp haL
Phttang philp d1,l'8 tMD Cd sa k@'t thea duong IU!;mg cua amoni vbi foocmalin
(ReHO) thAnh hQp cht trung dnh huu co hexametylentetramin - C
6
H12N4 (nhu
thu6c Urotropin). D6ng thbi axit vO co tuong ung thanh vO'i 86 htqng tuong duong
ham hlgng nitd NH: trong mau phAn deh.
(NH.,>,so, + 6HCHO (CH,),N, + 2H,SO, + 6H,O
NH,NO, + 6HCHO (CH,),N, + 4HNO, + 6H,O
dO axit 410 thAnh bAng dung djch kii!im cd n6ng dO 0,1 - O,5N
H,SO, + 2N.OH Na,sO, + 2H,O
HNO, + NaOH NoNO, + H,O.
- Trinh tz,t ph4n tich :
CAn IOgam phAn da. nghii!in nho cho vao c6c 150 - 200ml hoa tan bAng 50-l00ml
ntl(JC.
LQc qua giA:y IQC dAy, dung djch 19c chua vao blnh djnh mde 200ml, dUa thA'
deh lAc dl1u.
La:y 25ml dieh lQc eho van e6e 100 - 150mi, tMm 2 giQt chI metyl do,
co mAu h6ng (mOi tru:bng axit) thl trung hoa bAng (NaOH O,lN) mau
xanh
La:y mQt e6e khac (100 - 150ml) rot van do 10ml fooemalin 40% (hay 20ml
eua dung djeh 20%) eOng chI thj mAu va trung hOa nhu mAu phAn deh.
Rot dung djch foocmalin trung tfnh vao c6c d1!Dg dung djeh phAn tien. Phan dng
xay ra nhanh, axit dUQe 4W thAnh mau dung cijch tit mAu xanh thanh mAu tim.
van do 2, 3 giQt phenoiphtalein, ehuln bAng NaOH 0,5N dl!n 81,i thay ddi
mau thd hai - tit mau xanh (sau mAu tfm) l{li dl!n mau tfm : Tit mau tim
dlfn mau xanh (j pH = 6,2 theo metyl do vA tit mAu xRnh sang mau tim (j pH
= 8,2 theo phenolphtalein. Co thd thay metyl do bAng metyl da cam (ehuy@'n tu
mau h6ng sang mau Yang (j pH = 4,4).
- Tinh qud : Ham IUflng nita (%) dUQe tfnh theo eOng thue sall :
220
N - NH;
V : s6 ml t6n khi ehuln dO,
N : n6ng dO eua kil1m.
0,014 : duang htQng cua nita.
n kh6i IUQng miu la:y phAn deh.
200
P M s6 pha loang (100)'
100 : tfnh ra %.
- H6a eMit:
Metyl do O,Olg hoa tan trong 30ml rUl1u, tham nUdc dn 50ml vA baa quan
trang IQ thuy tinh mau.
Metyl da cam 0,05g hOa tan trong 100ml nUdc c4t. Phenolphtalein 0,25g hoa
tan trong 25ml rUl1u etHic.
Dung djch kit1m O,IN.
Dung 0.5N (KOH hay NaOH).
HeHO 40% hay 20% .
Xdc dinh Nn; trong phfm dqm.. (phuang phap dun s6i dd ho)
Phuong phap dun soi hC1 su d\1ng d6 xac dinh nita amoni trong phAn b6n
nhanh vA dan gian han phuong phap foocmalin.
- Nguyl!n tac cua phuong phap. Khi dun dung dich phAn chua nita amoni vbi
thl amoniac se bay hoi vA mu6i tuang ung dUl1c tl;lo :
(NH,),BO, + NaOH = N"zSO, + 4NH, + 2H,o
,
NH,Cl + NaOH = NaCI + NH, + H,0
LUl1ng thita duqc chuln dQ bAng axit se suy ra duqc t6n dly NH
3
.
- Trinh til phtln tich.
Lay 30 - 40 g phan dl;lng amoni cho vAo c6i sll hin nha.
CAn 10 g phan da. tan nha bAng cAn k1 thu(lt cho vtlo cdc 150 - 200 ml bOa tan
bang nuck c4t.
Dinh mllc bAng nu(fc ca:t Wi tM' dch 200 ml. Cd tM' IQc qua gia:y IQc thOng thUCfng
nu dung dich phAn ba':n. LAc dung djch.
Ltly 25 mi dung dich cho vao blnh tam giac 100 mI, tMm vao d6 50 mi dung
djch 0.5N tit buret.
Lac dung dich. bAng mOt ph@:u nha va dun soi nhf:! hay
bp gas cho khi chi con 1/3 tM" deb so vdi ban da:u.
De ngui dung dieb dn dQ phong, trang pMu vtl thAnh blnh cho Sl;lch bang
nuac ca:t.
Chuln dQ luqng thua kil1m bAng dung djch H
2
S0
4
0,5N vdi 2 - 3 giQt chi thj
mtlu phenolphtalein dn khi tit mau tim h6ng sang mau xanh nhl;lt.
- Tinh kdt qua. LUQng nito trong phAn (%) duqc dnl?- thea cOng thllc sau
(aNI - bN,). 0,014. p. 100
N = --'---::----
n
a : so: luc;rng kMm cho vao dung dich chua nita phAn (ml)
NI ' n6ng dO cda (0,5 N)
b : s6 htc;mg axit t6n khi chufn d (ml)
N
2
: n6ng dO cua kil1m (0,5 N)
221
p : st'S pha loang
n kh6i h1<Jng phAn l(y phAn tfch
100 : dg dnh kft qua ra %.
- H6a chat :
+ KOH hay NaOH 0,5N
+ H
2
S0
4
0,5N
+ Dung dich phenolphtalein.
3. Xae djnh photphat hoa tan trong nUlie eua phlln photphat
Co mqt s6 phuong phap xac dinh photpho trong phAn bOn ph1,1 thut)c .vAo dnh hoa
tan kba.c nhau cua hC}p ch(t photphat vA digu do quan t6'i danh gia chat
luC}ng cua phAn va cubng dO xAm nh$.p vao cAy cua photpho.
HC}p chat photpho trong phAn bon chia thanh 3 nhorn :
1 - Axit photphoric (dnh ra P20S) hoa tan trong ax.it khoang dl).c hay la h6n hC}p
cua chung, khOng cho cAy tr6ng.
2 - Axit photphoric huu hoa tan trong ax.it lirnonic hay trong dung djch
amoni limonat, ti@u d6i v{fi cAy tr6ng.
3 - Axit photphoric hoa tan trong m1bc - nh(t cho ta:t cA cac cAy
Khi bit st'S luC}ng photpho til!u cua phAn co xac dinh dung h.tC}ng phAn
photpho bon vilo dat d cac kM.c nhau dl1 thu nh$.n nAng suat cao. Ngubi
ta th6ng nh(t chun P20S hOa tan trong nut'Jc cua phAn bon la clin phai khOng
it hern 75% htC}ng tOng st'S va den 95% luC}ng
Phuong phap tr<.mg lU<Jng Lorenzo vA th dch Scheffer IA phuong phap phei bifn
xac dinh photpho hoa tan trong nubc.
- Ii phuong phtip. Axit photphoric duC}c kt tua bang dung dich molipdatamon
trong mOi trubng ax.it lJ hQp chat phtlc.
(NH,),PO,. 12 MoO,. 2HNO,. H,o
MOi trubng ax.it clin thift d giu trong dung hang cac yeu tt'S nhu
H
2
S0
4
dl)C ngdn can S\1 kt tua oxit sHic, ax.it HN0
3
ngdn can s\1 lAng kt tua
ax.it molipdic. MOi trubng ax.it dUQc thanh bang cach tMm vito dung djch thi
h6n h<Jp H
2
S0
4
+ RN0
3
. Phudng phap co dt) chinh X8C cao nhung doi h6i
tuAn thu tifn trl.nh phAn deh' vi mut'Si phdc c6 thay d6i thAnh phan cua no khi

photpho molipdat xAy ra nhu sau :
(NH,),PO,.12 MoO,.2HNO,H,o+ 56NaOH = 24NazMoO, + NaNO,+ 2Na,HPO, +6N1J, +34H,o
Amoniac duC}c thAnh can trlJ 9\1 xac dinh tifp theo, blJi tru bang
cach kft v{fi foocmalin thAnh chat huu Cd trung dnh (hexametilentetramin)
4NR3 + 6HCHO = (CH2}6N4 + 6H
2
0
222
- Trin.h tlj phfLn tich :
CAn 5 gam pM.n photpho (supephotphat) cho vao hat sl1, tMm vao do 15 - 20ml
n1.1be ellt khully bAng dl1a thuy tinh.
Dung n1.1oe eM mau trong bat sl1 sang bloh dtnh ml1c 200ml qua
kh6ng giay IQe, trang bat cho vao binh djnh ml1c 200m!, Mc day
nut binh.
LQc qua gi1y lQc th1.1bng
Lily 10ml dich lQe cho vao e6e, tMm vao 20m! n1.1ck ellt h,mh (trong tr1.1bng hqp
phlln dch 5upephotphat dan gian con khi phlln dch 5upephotphat kep thl lily 5ml
dung dteh lQc va tMm 25ml n1.1{Jc).
Dung 6ng dong tMm vao 15ml h6n hc,1p axit H
2
S0
4
va HNO) dl)c, dun den sOi..
Nhac c6e khoi bep, vao gifta dung dieh 30ml djeh amoni sunfomolipdat.
Ket tua mau yang rai lang, Me tron tM.n c6c va yl!n 15 - 18 gib.
Pha.n dch tiep iI,le d1.1c,1e tien hAnh phl,l vao ph1.1ang phap chQn : Lorenza
hay Scheffer.
Phuon.g phap thd tich Scheffer
Ket tua eilng dl1c,1C lQe nh1.1
Riia ket tua vai iln bang dung djch Na
2
S0
4
1% den phan l1ng trung dnh.
Ph!u chl1a ket tua dli\t c6e hay blnh tam giac thu djeh haa tan H!'t tua.
Tu buret tMm tung phfin nh6 dung djeh NaOH 0,5N bOa tan ket tua.
TMm 2m! dung dieh fooemalin 40% t11ang l1ng 25ml t6n de hba tan.
TMm 2 giQt phenolphtalein.
Neu dung djch kh6ng mAu thi tMm cho den khi co mAu h6ng
Ll1c,1ng thua NaOH ehua:n ba.ng HCI O,IN den khi kh6ng mau.
- Tinh kit qua : Ham htQng P 20S (%) dl1QC dnh theo eOng thl1e sau
(Y,N, - V,N
2
). 0,002539. p. 100
P
2
0
S
= n
V 1 : s6 ml t6n de 'hoa tan ket tda, N 1 la n6ng eua n6.
V
2
86 ml HCI t6n khi ehua:n, N2 la n6ng HCI 0,002539 : M so dl!'
chuyl!'n 56 111c,1ng mu6i phue thanh PzO
S
'
n kh6i htQng mAu !liy phlln deh.
p M 86 pha loang.
100 : dnh ra %.
- H6a chat:
H6n hQP H
z
S0
4
+ HN0
3
: 30ml H
2
S0
4
(d = 1,84) rot dn vAo 1 Ht HN0
3
Cd = 1,20) (424 ml RN0
3
d = 1,41 ehuyen vAo blnh djnh mue 1 Ht da co 500ml
n1.1oe) lac dinh mue toi
223

Dung dich sunfonmolipdat amon. Cho 100g (NH4)2Mg04 cho vAo 6ng dong 2
lit, thfun 1 lIt RND3 (d = 1,36), l4c th$.n hOa tan mu6i ;' 300g (NH
4
)Mo0
4
bOa tan trong 1 lit m1bc nong, nguOi d phong, lAc di' hoa tan
mu6i. Rot tung lttQng nh6 dung dich (NH
4
)MoO 4 vilo dung dich (NH4)2MgO 4 li!n
t\lC hie 'D@' 48 gib'. Lqc qua giAy iQc dAy. Bao qUaD dung dich trong 19
mau, noi t6i.
Dung dich NH
4
N0
3
2% : 20g mu6i hoa tan irong mt it nu(Jc ca:t va
dn vilo blnh dinh mde 1 lit, tMm 3 - 4 giQt HN0
3
dinh mue tdi 1 lit.
Dung dich Na2S04.10 H
2
0 1%.
Dung dich KOH vii NaOH O,5N.
Hel O,lN.
Dung djch foocmalin HCHO 40%.
Phenoiphtaiein.
4. Xac djnh kali trong phAn kali
Phlln kali dUQc sU: dl,1ng nhll KCl, mu6i kaU' 30 - 40%, sinvinit, cacnalit, poligalit,
K
2
SO 4' TAt ca chung hoa tan trong Dudc, trong dung dich dt mt ph4n khi dU(jc
htlp ph\l do keo dt.
xac dtnh lU(jng bon ehinh xac vAo da:t, clln hAm lu"ng clla cht tae
d\lng (K hay KzO) trong phAn. nay eo mt)t s6 phuong phap khac nhau di! xac
dtnh kali nhu phuong phap tr(,mg IUc;Jng, deh, phuong phap quang
Phuong phap nhanh vA don gian nht 10. phudng phap quang N Ii ella
phuong phap xem phlln phAn deh dt va cAy.
- Trinh tlf. phan ttch :
L4y mt it phAn kali nh6 trong e6i su, cAn O,5g cAn phAn dch cho
vito e6e 100 - 150ml.
50 - 100ml nudc ca:t l(lnh, khu4y bang dna thuy tinh hoa tan
hoan toano
LQe qua gi4y lQc nhanh, dung dtch lQc chua bAng blnh mue 200ml, dua
nu:ck et dl1n 200ml, IAe (dung dieh 1).
Uy 2ml dung dich eho vAo blnh dinh rouc 200ml pha loing dl1n (dung
dich 2).
L4y lOmI dung dich 2 cho vao blnh dinb mue 50ml, dinh muc Wi lAc
Xae dinh kali quang kt1' ngc;m hl'a hay quang phd kl1 (xern ph4n phl1n
tfeh d4t).
Ham IU:c;Jng kali trong phAn dnh ra K hay KzO bang cach 811' d\lug d6 thi
chulin xAy dt;tng thea thang dung dich miu.
224
Chuung 3
xAc D!NH HAM LUQNG CHAT DINH DUONG
TRONG PHAN HUU CO, VOl, THAN BlJN
1. Xilc djnh nito tdng s6 trong philn chuOng
PhAn chu6ng lit phAn huu 00 dU<;IC aU d\lDg ph6 bi@'n, co y nghla Ibn trong sao
xutit nOng Ham lU<;Ing cae chtit dinh duang (N, P, K .. .) trong phAn chuang
rtlt khac nhau ph\! thuQc van nhilliu yu t6 (thu nh$.n va baa quAn phAn). Boi
da' danh gia dung cha:t IUi;1ng eua phAn chu6ng clio phAi phAn deh thanh
phlin eua no.'
- [{ phuong phap : NitcJ huu co cua phAn chuang (cung nbu nita eua
thl,tc vA cua da:t) dugc oxi hoa bAng H
2
S0
4
d$.c vA slJ co eua chtlt xuc tac
(CuS0
4
selen) chuya'n thanh nitd 0 (NH
4
>;;04 trong dung d,ch.
CH
2
NH
2
COOH + 3H
2
SO, = 2C0
2
+ NH, + H
2
0 + 3S0
2
2NH, + H,SO, = (NH')2S0,
Phan oM nita d1;lng NO;- trong phAn chuang ciing dUQc thanh NH3 khi
co millt eua phenol.
C,H,(OH)HSO, + HNO, = C,H,(OH)N0
2
+ H
2
SO,
H
2
S0
4
+ Zn == ZnS0
4
+ Hz
C,H,(OH)N0
2
+ 3H
2
= C,H,(QH)NH
2
+ 2H,o
Trang qua trlnh tra hoa tilfp thl nito nheSm amin chuyn thanh amoniac kt
voi H
2
S0
4
thanh (NH4)2S04'
- Trinh ttt ph(].n tich "
Trubc ht chc;m mlu trung blnh cua phAn ehu6ng t1l' kh6'i Itic;Jng Ufn eua phAn,
T1l' mAu trung blnh trqn ld:y mlu phAn tfch phbng thi
CAn 109 mAu t1l' mAu phAn deh cho vao blnh Kendan 250ml, sao cho phAn
khOng dinh vilo thanh blnh,
R6t vilo 30ml sunfophenol (nu khOng e4n phAn dch N03' thl khOng dung
phenoI), htc nhe:
vilo 1-2g bl)t Zn, dun nhe: ng<,m Iua va sau deS dun sOL
Khi dich long trong blnh eo anh do, lAy blnh ra khoi b@'p, tMm O,lg Se bl)t
hay O,59g CuS0
4
,
Tip dun sOi cho d@'n khi dung djch trong blnh trAng hoan toan, dun tMm
nua
15-PPPTB 225
L<1y blnh ra thAm It nullc cit va toan b dung dich vao
binh ca:t cua d1,lng C1,l Kendan cit NH
3
. Thl1 dch dung dich trDng blnh ca:t
khoang 300ml, 2 - 3 giQt phenolphtalein.
Sau do rot th(l.n 120ml NaOH 30% vao blnh ct. D6ng thbi la:y 75ml H
2
S0
4
O,1N co 2 - 3 giQt metyl da cam hp th1,l NH3 thoat ra khi ca:t.
Dun sOi c<1t NH3 cho da"n khi dch trong blnh ct chI con dl.1di 2/3,
th<1p binh hAp th\l Ia:y nhftng giQt cu6i cung chay ra til 6ng sinh him.
bia"t qua tdnh c<1t dB. ka"t thtic hay chua thl t6t nhAt l<1y vw giQt cu6i cimg
chay ra til 6ng sinh him tMm vao 1 - 2 giQt thu6c thi'r Nestle. Na"u co mau yang
thi con vi(ic cit NH3 chua ka"t thuc.
Sau kbi c<1t thlic, dQ lUQng thita H
2
S0
4
con sau khi h<1p th\l bang
dung dich co n6ng dQ cho Mi khi tit mau d6 sang hoi
Yang (chi thi metyl).
Phan dng xay ra khi c<1t, va chu4n d nhu sau
(NH4)2S04 + 2N.OH NazS04 + 2NH, + Hz0
NH3 + H
2
S0
4
= (NH
4
)2
S0
4
H
2
S0
4
+ 2N.OH NazS04 + 2H
2
0
- Ttnh kit qud :
N (%)
(Y,N, - V
2
N
2
). 0,014.100
n
V t 86 ml H
2
S0
4
O,10N ll'ly d ha:p ph\l.
Nt n6ng dQ cua H
2
S0
4
.
V
2
s6 ml NaOH tiAu t6n kbi chua':n.
N2 n6ng d cua NaOH.
n : kh6i lul;1ng mAu Iy phAn dch.
100
ka"t qua ra % cha:t khO thl nhAn vOi "'10,c0;:'::--y
(y : % nl.10c trong phAn). Trong phAn ngJ,ta % ch(t khO khoimg 0,58%, phAn cuu
0,83%, phAn lQn : 0,45%
- H6a chdt :
Axit sunfophenic : Hoa tan 40g phenol tinh khia"t (C
6
H
s
OH) trong axit H
2
S0
4
(d 1,84) du. thg tlch dgn Hit.
226
BQt Zn, bQt selen hay CuS0
4
.5H
2
0.
Phenolphtalein 1% pha trong rUQu.
NaOH 30%.
HzS04 O,lN.
Metyl da cam.
Thu6c thu Nestle.
Dung dich chun NaOH O,IN.
2. Xlic dinh nit" (NHt) trong phAn chuOng
- Nguyln Ii phuong phap : Nita NH; cua phAn chu6ng dUQC tach bang Hel O,5N
hie dl,mg vai thu6c thrr Nestle thAnh mu6i phuc hc,:lp mau Yang. CU<1ng dl) mau
cua dung djch tI v6'i n6ng dQ eua amoni va cd th do bAng each so mall.
Thu6c thti Nestle 18 dung djch cua mu6i kali iotdua thuy ngAn tl;lo VCli mu6i
amoni trong mOi tn:tbng m$nh thanh hQp chKt iotdua thuy ,npn amoni :
(NH,),SO, + 8KOH + 4K,(HgI,) = 2HgOH(NH,)I + 14K! + K,SO, + 6H,O
81,t c6 rn$t' trong dung djch phAn deb ion Ca
2
+, Mi+ va mQt s6 cation khac anh
hl1lfng' xllu phep xac djnh, vI chung cung tae dl,lDg v{ji Nestle. LOl;li trit bAng each
van dung djch thu6c thit Seinhet. Pha.n dug vOi thu6c thu Nestle rAt (n6ng
dQ NH: 0!i0 0,15 mg/100mI).
D6ng thCJi chua':n hj thang mau chu.fn tu (NH4)2S04'
- Trinh tl! phtln Ii ch :
CAn 25g phAn chu6ng tit mAu phAn dch cho vao blnh 1 lft, tMm vao 500ml
HCI 0,5N Mc 30 phiit.
LQc qua gid:y lQc day, ph4n ddu d\lc co tM' b6 hay nguCJC Illn gia:y
lQc.
LAy 10ml dung dich lQC trong cho vAo blnh dinh muc dung deb 250ml thl!m
nudc ca:t V(l.Ch.
La:y 25ml dung dich lQc cho vao blnh dinh muc 100ml, tMm 4ml dung djch
Seinhet 25% lOE,li Anh huang cua Ca, '"Mg, tMm nu(]c cAt dtrn khoang 80 - 90ml,
Iac va thl!m 4ml thu6c th\i Nestle. Djnh mtlc tdi va Mc Ngu nhu
dung dich cd mau da cam hay mau do thl phAn dch phAi hanh I'lli vCii IUCJng
dung dich it han.
So mAu dung dich mau thi va thang mau tillu chuli:n sau khi tMm thu6c
thtt Nestle 15 pht1t (thbi gian so mau khOng ch$m han 1 giC'J).
Chu!ln bj thang mau tillu chun : LAy 6 blnh dinh mtlc 100mI 14n IUCJt thllm vao
0, 2, 4, 6, 8 va 10ml dung dieb chul1n co n6ng dO 0,005 mg NH: I 1ml va tign
hanh cac buCic tiltp theo nhu khi phAn dch mAu.
- Tinh kit qud. HAm h1Qng nita NH; (%) dllQC dnh thea cOng thtlc sau
a. b. 100
n.c.1000
N(%) =
a : lUQng nita tim theo diS thi
b : dch t6ng s6 cua dung djch
c : tM' dch dung dich h1:y hi(!n mau
n : kh6i 111c;mg mAu kho khOng khi
1000 : d6 mg thAnh g
227
- H6a chlit :
Thu6c thit Nestle : Haa tan 25,Og KI trong 30ml nuClc vA th@m vAo do 3Sg
HgI
2
, khu4y bAng dllq. thuy tinh cho d@'n hOa tan hoim toano TMm vao 870m}
dung -dich KaR, Mc y@n vA Ia:y ph4n trong, d\ing vao lQ thuy tinh
mAu dd dung.
Seinhet 25% : Nl1u mu6i nay bj btn do mu6r amon, thl th@m vAo do 5ml thu6c
thu Nestle, IQc b6 ph.ft':n k@'t tua nAu do.
Dung dich ti@u chu4n : CA;n 0,7405g NH
4
CI tinh hoa tan trong 1 lIt, 14y
20ml dung djch nay pha thAnh 1 lit. Trong Iml dung dich chuin nay chua
0,005 mg NH;, su d\lng xAy d\ing thang mau ti@u chua:n.
3. Xac djnb pbotpbo tong .6 trong pUn cbuong
ThOng thubng, s6 su d\lng photpho tit phAn chu6ng cua cay tr6ng h4u nhu
bang hai lin J(m han so vlfi phAn photpho khoang. Cho nan phAn chu6ng la ngu6n
phAn co gia trj dinh duO'ng photpho d6i v(Ji cAy tr6ng. Ph\l thut')c vao ngu6n g6c
phAn, phuang phap bAo quan, ch@' bi@'n ma hAm lul1ng photpho trong phAn c6 th
thay d6i, vi v$.y r4t cin thi@'t xac dinh hAm it1CJng P 205 clla phAn truClc khi su d\lng.
- Nguyen li phuong phap. MAu phAn chu6ng (tudi hay kho khOng khf) dUQc tra
hoa bAng phuong pha.p tro h6a khO hay uOt. Photpho trong dung dich tro dUQc xac
dinh bang phuang phap so mAu xanh molipden, hay bang phuang phap tM' dch, trQng
lUQng.
Tro hoa udt bang h6n hQP H
2
S0
4
+ HNo
3
xAy ra CJ dQ tranh dUQc ma:t
photpho do bay hoi, d6ng thbi thbi gian tro h6a it han.
- Trinh t1./ phtln tlch. MAu phAn chu6ng dA nhO, trt')n tu do chQn mAu
de phAn dch.
CAn 2g phAn chu6ng khO (hay 5g phAn chu6ng tuai) cho vAa blnh Kendan
500ml.
Cho vao blnh 20 - 25 ml h6n hQp H
2
S0
4
+ HNa
3
, dun tran Mp
Trang. khi tro hoa, theo djnh kl Mc blnh va b6 sung 1 - 1,5ml RNa
3
d*c, vi
HN0
3
bay hai.
M6i 14n cho axit RN0
3
phAi d blnh ngut')i. Khi khOng co khi mau nAu thoat
ra thi d.n thi@'t phAi th@m RN0
3
.
Qua trlnh tro hoa k@'t thuc khi dung dich trong binh cd mAu trAng.
Sau khi tro hoa xong, d nguQi blnh r6i tMm vAo blnb 100ml nuCJc dun dn
sOi d trit bOt HN0
3
.
LQc trit ph4n k@'t tua trong dung djch nhu axit sHic, cao, cat,
set, rua phlin c*n tr@n gia:y IQc bang nudc c4t nong. Dich lQc vA nuC1c ri.ta dl,ing
vao blnh djnh muc 200ml, djnh muc t6i Vl;lch, lAc Dung dich se chia hai phlin,
mt'?t phAn d xac dinh kali.
228
Lily 20ml dung djch cho vAo blnh dinh muc 200ml djnh muc bAng nudc
tdi Dung djch dA pha 10Ang 10 lA:n nAy dung xac dinh so mAu photpho.
Ph\l thuc vila ham. h.t<;mg photpho trong phAn chu6ng mA ta c6 lAy 5 - 15ml
dung djch pha loang sau khi tro hoa mAu xanh molipden trong blnh dinh
muc 100mI
- Tinh qua. HAm hrQng P
2
0
S
trong pbAn chu6ng dU:Qc tfnh bAng % nhu: sau :
p,o,(%) . b.k.100
n .1
a : s6 mi dung dich mAu lAy cho vao blnh dung dch 100ml d so vtli dung djch
thi
b : ham IU:Qng P20S trong 1ml dung djch mAu (mg).
100 : da' biu dian ra %.
n : kh6i IU:Qng phAn chu6ng thO (mg) wang duong vdi dch dung djch pha
loang sau khi tro h6a Illy d so mau trong blnh 100ml.
- H6a chat,'
Cac thu6c thu nhu khi xac dinh P 20S trong cAy.
HOn hQp H
2
S0
4
vA HN0
3
(d 1 : 1).
RNO, (d 1,41).
4. Xitc dinh kali tdng s6 trong phan chuong
HlIu nhu tilt cl kali trong phAn chu6ng hoa tan trong nubc, d6 d6i vO'i cAy
tr6ng khOng thua kali cua phAn khoang. Xac dinh kali cua phAn chu6ng c6 cd sa
danh gia chllt IUQng phAn va sit d\lng n6 hQP Ii.
- Nguyt!n li phuong ph6.p : MAu pha.n chu6ng sau khi tro hoa uot d xac djnh
photpho, mt nua dung dich d xac djnh kali.
Kali trong dung dich dUQc tua a mu6i phuc natri, kali cohantinitrit, sau
do ph!1 huy mu6i nay bAng KMn04 vA dnh lUQng KMn04 t6n trong phlln ung.
1ml KMn04 O,lN tuang dudng 0,71lmg K hay 0,856 mg tit do tinh dUQc %
kali trong phAn chu6ng.
- Trtnh tl!- phdn tich "
Sau khi tro hoa xac dinh photpho, dung djch tro thu duQc trong blnh
200ml (lOOml xac dinh photpho, con 100mI xac dinh kali).
Lily 100ml dung dich cho vao bat stl, bay hoi dn khO binh cach thuy, sau
d6 nung trit NH
3
. Nung ha.nh cho ttli khi ngitng thoat ra khoi trang,
kh6ng dU:Qc d chay.
PhAn kh6 trong bat su sao khi nung hoa tan bAng 3 - 4ml CH
3
COOH 10%.
L9C dung djch qua gifI'y I9c khOng tro, vao bat su nha, rua pht1n gilly 19C
bang nU:bc cM nang.
Tip t\lC bay hoi dung dich trong Mt sa tIch 10m!.
229
TMm tung giQt dung dlch cobantinitrit HOmI) tua kaU. Bay hoi 0
d 80 - 90C thai nhAo, trQn bAng diia th1ly tinh.
h6n h4P nguQi, hoa tan dn bAng 3mI CH
3
COOH 10%, lOmi
n11dc ca:t, 19C qua 19c thuy tinh N1l4.
Rtia tua bang (trong dung dtch nlly thl tua ISNaCo(N0
2
)6 kh6
bOa tan) cho ddn khi dich roa chAy ra khOng mllu.
Ket tua da. rtia s:;lch cho vllo c6c chua 250mI n11{Jc vll 50mI KMn04 O,lN, dun
neli cach thuy, khua:y bAng diia thuy tinh 2 - 3 phut cho hoa tan hoan toan
ket tua. Mllu cua dung dtch 10. mau tim (thua KMn0
4
), kh6ng mau thi
3 - 4 ml KMn04 O,IN.
Sau khi hoa tan kt tua xong (mAt mllu vang cua mu6i) thl vao dung
dich nong mQt 111Qng xac dtnh dung dich H
2
C
2
0
4
O,lN cho den khi dung dich hoan
toan kh6ng mau. Kdt tua den peroxitmangan (xua:t khi hoa tan mudi phlic)
bi bien mAt va dung dich trl:l kh6ng mllu :
2KMn04 + 5C
2
H
2
0
4
+ 3H
2
S0
4
= ISS04 + MnS0
4
+ lOC0
2
+ 8H
2
0
L11Qng thua C
2
H
2
0
4
chua':n dQ bang KMn04' ddn khi dung djch c6 maU helng.
Tu ket qua chua':n dO suy ra I11Qng KMn04 t6n d phA huy ket tua.
- Tinh kit qua. Ham l11Qng ISO trong phAn d11Qc tlnh bAng % kh6i 111Qng kh6
d6i :
[(a + b) . T
j
- cT,J . 100. 100
K,0(%) n(100 y)' .0,000856
a 86 ml KMn0
4
O,IN cho vao c6c phA kt tua mu6i phuc.
b 86 ml KMnO 4 t6n khi dO ng11Qc.
Tl 86 chlnh dO cua KMn0
4
.
c 86 ml H
2
C
Z
0
4
t6n khi dQ 111(,1ng KMn04 thua .
. T 2 86 chlnh d cua H
Z
C
Z
0
4
.
0,000856 : 86 g ISO tuong duong lml KMn04 O,lN.
100
100 y
ket qua ra phAn kh6.
n kh6i IUQng phAn tuong ling tlch lAy phAn deh (g).
y % dQ 4m cua phAn.
PhAn tlch kali bang phuang phAp nay mAt thbi gian, kl1t qua phAn dch ph\1 thuc
nhit1u vao ngubi phAn deh, nay phuong phap nAy it sit d\1ng ma phd bien nha:t
IS. phuong phAp quang ke ngQn ltia.
- H6a chlit :
230
Cac hoa ehAt c4n cho tro h6a u6't mAu.
CH
3
COOH 10%.
Natricobantinitrat : 25g Co(N0
3
)z.6H
z
O boa tan trong 50ml nu6c vl tMm l2,5ml
CH
3
COOH (a).
120g NaN0
2
hOa tan trong 180 ml nulsc cAt va. dun cfi:n th$.n (b).
sau 1 ngay, trn I phM dung dich du (a) vlri. 3 phn cUa dung dich sau (b). H6n
hgp ngoAi khOng khi eM oxit nita, M 5 giC:l. Sau do lQC, dung dich lQc chlla
vao 10 thlly tinh mau bAo quAn lJ cM lQ,nh. Chufn bi tniC1C khi phAn tich 4 - 5 ngiiy.
Na
2
S0
4
.10H
2
0 2,5%.
KMn0
4
0,IN.
H
2
S0
4
(1/7) : mQt phlln H
2
S0
4
vl 7 phlln m:ll1c.
H
2
C
2
0
4
O,lN.
5. Xilc djnh Ca, Mg trong philo vOi bAng phuong philp trHon B
() cac phlln trlin dil trlnh bAy phttdng phap dch - chufi:n d trilon B xac dinh
Ca, Mg trong mQt dung djch. Trong phlln nAy trtnh bay phuong phap trilon B mc
dinh phAn v6i.
() phuong phap nay chi duc,1C su d\1ng Il metalphtalein, phAn deh co
hanh trong S1,f co mt s6 lUQng nho ion anh huCtng nhu Fe, Al, Mg, P.
- Trinh tl/. phtln tl ch (T6ng s6 Ca + Mg)
CAn 19 phAn hoa tan trong 10ml He! (ti 1 : 1), dun dung djch sau khi nguOi
dinh mllc 250m} r6i IQc.
Ll1y 25ml dung djch lQe cho vao blnh dinh m'llc 100ml, vao mOt lUc,1ng du
dung dlch triton B O,lN.
Dua dch eoa dung dieh da'n m'llc bhng dung dich NaOH 20%. Cac ion
anh huang (} dUCli tua, Al C1 aluminat.
Sau 20 phut, lQc, lAy 25mJ dung dich rot vlo cuvet coa quang
trung hoa bAng HCl loilng thea metyl do, tMm amoniae pH = 11, tMm 2 - 3
giQt dung dich amoniac coa metalphtalein.
Chuli:n de) bhng dung dieh CaCl
z
O,lN lUQng thila coa trilon B khi xmit
mlu do. Co thAy s1,f thay ddi mlu trong c6c phAn deh blnh thuC:lng.
() MI, phuong ph8.p complexon duCJc cM me)t It :
MQt kh6i' htCJng phA.n vOi hoa tan bhng HCl, tMm NH
4
0H vAo dung dich dg
pH = 9,5, tUm h6n hc,1p NH
4
Cl vA NH
4
0H dl1 hoa dung dich.
Chun dO bAng trilon B vCli chi thi mlu cromogen den khi chuygn til mau
do sang mlu xanh.
81,f ti@u t6n trilon B trong chufi:n de) chI ra hAm lUQng tdng s6 cua ea vl Mg
trong phlln.
- Tinh kit qud (xem phli:n phAn dch th1,fc
Xac dtnh canxi :
TMm vlo dung dieh chtla canxi h6n hc,1p KOH vl KCI dtta pH cua dung djch
12.
231
vAo dung dich cbl tlQ mAu murexit va tMm mQt hlQng thua tri.lon B vilo dung
dich.
Chun dQ hlQng thua trilon B bAng dung. dich CaCl
2
O,IN cho Wi khi tu
mau tim hoa cA sang mlu do h6ng.
Thea 86 tim dUQc 86 IUc;Jng trilon B t6n li@n klrt canxi trong dung
djch phAn b6n.
- Tinh kdt qud (xem phn phAn dch th\1c
6. Xilc djnh khil nang trung hba tdng 56 eua philn vOi bllng chuan d<)
MI,lC dich chinh cua sit dl,lng vOi trong nong lA trung hoa d chua cua dllt
chua. Kha nAng trung hoa cua phAn vOi phl,l thuQc chinh vao hlQng CaC0
3
va MgC0
3
.
- li phuong phap. VOi tac d\lDg vdi HCI ti@u chun khi co d thl.
thanh hQp cha:t trung dnh (CaCI
2
va MgC12) :
CaCO, + 2HCl CaCL, + CO, + H,o
MgCO, + 2HCl MgCl, + CO, + H,O
CaO + 2HCI = CaCl
2
+ H
2
O'
Ca(OH)2 + 2HCI = CaCl
2
+ 2H
2
0.
LUc;Jng HCl du thita duQ'c chun d ngl1c;Jc bAng Theo 86 lUQ'ng HCl, lil\n klrt
v(i:i 86 dnh duQ'c ham luc;Jng tdng 86 cua hidroxit, cacbonat.
- Trinh tl!- phdn ti ch :
Tit mAu trung blnh Illy mQt phn phAn vOi nha.
CAn 5g nguy@n cbo vao blnh dinh muc 500ml, lam uOt mAu bang 10 - 15ml
m:tf1c.
Thilm dn th$.n vao blnh 250mi HCI 1,ON.
D$t bl.nh trlln blrp cach thuy dun 30 phut hic thub"ng xuy@n.
ngui dung dich, tMm nu{Jc ca:t d@"n Mc vA IQc vAo blnh khac.
La:y 100mi dung dich lQC cho V80 blnh tam giac 200mI tMm 2 giQt phenolphtalein,
chua':n IUQ'ng HCl con bAng NaOH O,5N d@"n mau h6ng
Khi phAn dch tip co tM' g$p 2 trubng hc;Jp (vOi va ba:n) nh.u sau
1) chinh xac 2ml HCl 1,0N vAo dung dich chun dQ nguC}c ban du, dun
dung dich blnh cach thuy 30 phut (dli CO
2
kh6i anh hulfng klrt qua). Dung
dich dang nong chua':n dQ hAng NaOH O,5N dn mAu h6ng nhl;lt khOng md:t trong I
photo Khi dnh kt qua phAn t1ch c4n. cQng tdng 86 IUQ'llg ti@u t6n hai In chuli:n.
2) LQc dung djch dii chua:n ban da:u, nia ph4n c(tn gia:y IQc bAng nubc dlt
nong. Djch IQc va nube rUa thu vao blnh djnh mue 200ml ; tham vao blnh 2ml He}
1,ON, dua th@" deh trong blnh d@'n vl;lch 200ml Mng nuCfc, d$.y blnh, Mc LA:y
lOOmi dung dich cho vAo blnh hay c6c 30OmI, d$t IAn blnh cach thuy dun 30 photo
Khi dung dich dang nong chun bAng NaOH O,5N d@"n mAu h6ng nhl;lt trong 1
phut. 86 luC}ng ti@u t6n chuA:n dQ In thu hai tAng gA:p dOi (vi 14y chi ml)t nita
232
,
dung dich sau khi Setquioxit). Khi dnh kt qua phAi Cng tdng s6 USn
2 I11n
- Tinh qua. Ngli'Cti ta bit rang 1ml HCI 0,5N 0,014gCaO. TOng s6
oxit, hidroxit, eaebonat (dnh ra % CaD chllt khO) duQ'c dnh theo e6ng thuc :
[104. T, - (a + b) . T,l . 0,014.100.100
x =
0(100 y)
x s6 hrc;lng CaO (%).
a s6 1ul1ng ml NaOH 0,5N t6n ehua':n ban dliu.
b s6 hrQng ml NaOH 0,5N t6n chun d llin thu hai.
n : kh6i hrc;mg vOi tuong ung vdi deh Illy ehua':n
, ' h' 5. 100
bch dich e 500 = 1 g )
104 : s6 ml HCI 0,5N Illy phA.n dch : phA.n deb Illy 100mi dung dich, Mn
tMm 2ml HCI 1,0N (tttong duong 4ml HCI O,5N). Do v$.y t6ng s6 la 104m!.
y : % de) a':m.
T I va T 2 la chlnh chua':n cua axit va
nhu nguy!O lil)iu vOi duQ'c phAn dch khOng chua tf;lP chllt hidroxit Fe, AI, thl.
trong trllCtng hl1P nay dun soi 100mi dich lQc 5 phut, tMm 2 giQt phenolphtalein,
" ehuc1n d nong bang NaOR 0,5N dn mau h6ng Mn trong 1 photo qua dl1Q'C dnh
nhll sau :
(100.T,-aT,J.0,014. 100. 100
CaO(%) = 0(100 y)
IUQng vOi dnh bang t4n CaC0
3
/ha (tdc la % CaO thanh CaCD
3
) bang
each Illy qua tr@n nhAn vdi M s6 1,785. Thl,tc t dnh toan c4n bon 4 uln CaC0
3
/ha
'va trong chi co 58,6% thl IUQng thl,tc c4n bOn IS. :
100 x 4
58,6 = 6,82 tlln
- H6a eMit:
HCI 1,ON ; phenolphtalein NaOR O,SN.
7. Phlln Hch than bUn (de 111m philn Mn)
Than bun giau nito, ngheo IA.n va rllt ngbeo kaU, thuCtng chua. nay than bim
dllQC sO' d1Jng rQng riti trong nOng nhl1 chit dg u vdi cae IOl;\i phA.n
khac (phAn IA.n, phAn xanh, phAn huu co phAn vi sinh). Dg danh gia chllt h:tQng cua
than bun cn phAi phAn deb mQt s6 chI ti@u.
- X8c dinh de) lim : CAn 109 phAn than bun 6 thO eho vao chen cA.n da bii!t
kh6i IUQng, slly mAu CI d 60 - 80C, CI dQ nay trong khoang 4 - 6 giCt
thl phlin Ion nude bay hoi. Sau deS sa:y CI dQ 100 - 10SoC khi kh6i 111Qng
khOng diH. Khi xac dinh a':m hidroscopie trong than bun khO khOng khl thl eA.n
3 - 5g tr@n eA.n phAn deh vA slly nhu trAn.
233
- Xac nitd NHt ' ham IU(jng N, P va kali t6ng s6 : hB:nh tro hoa ma.u
va phAn dch nhu khi phAn dch phAn chu6ng. Than bun sAu giAu nitd va cac
t6 tro hdn so vai than bun nOng. Dt! xAc dinh NHt cAn 10 - 15g, xac P
2
0
j
va cAn 2 - 5g tro hoa nhu phAn dch t6ng s6.
- Xac dinh d chua cua than bun (d chua hO(lt dnh vA tAng) gi6ng nhu
phAn dch d:tt.
Xac dinh pH trong nuac vA KCl. CAn 4g than biln khO khOng khi (qua rAy
lmm) cho vao blnh tam giac 500m!, tMm vao lOami nuac c:tt hay la lOamI KCI
1 N, tMm vai giQt toluen nlip blnh vA llic may 30 phut hay Mc tay 1 - 2
gib (hay di! qua ngay). C6 tM' xac dinh pH b!\ng phudng phap so mau hay bang
phudng phap tht1 (pH metre).
Xac dinh d chua trao d6i va AI Hnh dng theo phudng phap XOc616p.
Dtl xac dtnh ion H+ gAy ra dl) chua thuy phAn co thi! dung canxi axetat 1,0N di!
tach (pH"'" 8,2). CAn l,5g ma.u than bun khO khOng khi (qua rAy 1mm), tMm vao
450ml canxi axetat hay natri axetat. blnh,.lac 1 gib tr@n may. LQc qua I9C
day. Lliy 100 mi dung dich lQc trong, chuA:n b!\ng NaOH O,lN khi c6 mf),t 1 - 2 giQt
phenolphtalein dt1n khi c6 mau heing nh(lt Mn trong 1 phut. D6ng thbi chua:n lOamI
dung djch axetat nhu mAu d6i chang. Tinh qua nhu phlin phAn dch dlit.
Xac dfnh ham lw:;mg Fe trong tro than bun. Clin xac dinh ham IU(jng Fe, AI trong
than bun di! su d\mg h<;lp Ii n6, df),C lA chua':n bi h6n h<;lp giua than biln va phAn
khoang. Khi co Fe, AI vai ham ht(jng Ian thl khOng thg h6n h<;lp dU<;lc v{:li supephotphat.
Ham lUQng AI Hnh dng trong than bun dU(jc xac dinh theo phudng phap X6c6I6p.
Ham JU<;lng Fe trong tro than bun dU(jc xac dinh b!\ng cach lliy mt kh6i IUQng
nhat dinh tro hoa CI de. kh6ng cao han 525C dlfn kh6i lut,1ng kh6ng d6i, tro
dU<;lc rAy qua rAy h,la. CAn Ig miu dA qua rAy cho vAo blnh thli' dch 300mI.. Tham
uat tro trong blnh b!\ng 10mI nu{:Ic cl1t, sau do tMm tung giQt HCI 10% khi
ngii:ng sUi bQt. Sau do tMm vao blnh 40ml HCI (d "'" 1,19) va 1 - 2ml HN0
3
(d "'"
1,40), df).t blnh trl!n each luCli amian dun sOi va sOi 30 phut, chuyi!n
hOn hQp trong blnh sang bat sll vA bay hdi trl!n nISi cach thuy kM. Dtl bat Stl:
nguc)i va l(li cho vAi m! HCI df),C vA l(li bay hdi dt1n kho. Sau do sa:y trong hi say C1
d khOng cao hdn 120C. TMm vAi ml HCl vAo kt1t tua can !(li trong
bat, sau do bay hai trl!n nISi each thuy vA sliy khlL
Khi bat sa ngui d@'n d phong thl tMm 5 - 6 ml HCI d(ic di1 hoa tan ki!t
tua, sau 10 phut tMm vao do 50ml nuCic Ct nang vA dun tri!n neli cach thuy. U,lC
qua giliy lQc nhanh ki!t tua axit silic nu co, qua trlnh lQc xay ra CI tr(lng thai nang.
Dung dich IQc thu VB.O blnh dinh mac 250ml (blnh 1). N@'u nhu klft tua d(lng bOng
trong bat sa co mAu do thl can sat, tMm vAi giQt HCl df),C di! hoa tan hoan
toAn no. Kt1t tua tr@n gia:y lQc rua bang dung djch HCl 1 % dt1n khi khOng c6 phan
ang voi Fe (tMm VB.O 1 m! iI;>c va giQt KCNS).
Dinh mac dung djch trong blnh v(lCh (250m!) d(ly nut blnh va Iac Fe
trong dung djch co th@" xac djnh bang phuang phap so mau.
234
Dl! xac djnh Fe bAng so mau phAi pha loAng dung 1 ra 100 IAn (dung
2). Ldy 10 - 20 ml dung dich 2 (ph\! thu.c vao ham htQng Fe) cho vao blnh dinh
muc 100mI, trung hoa dung bAng NaOH 10% (xac djnh s6 lUQng dg
trung hoa bAng 1 blnh chua mau phan. tIch cfing 10 - 20ml va vc;i chI thi
metyl dO). TMm vao dung djch phan tIch trung dnh gin 80ml nulfc cdt, 5ml axit
nitric va KCNS. Lac dung trong blnh va din.h muc bAng nUc;c cllt d6n vf,Lch.
D6ng thbi chua':n bi thang mau chua':n, g6m 3 blnh dtnh muc 100mI chua 5,
10 va 20ml dung djch Fe, anioni 8unphat, tMm 80ml nUbc ca:t Mc dt1u, tMm 5ml
HN0
3
va KeNS, djnh mue 100ml, lAc Sau 15 phut ti@'n hanh so mau.
- Tinh kIt qua. Ham IUQng Fe (%) t'rong tro dUQe Hnh nhu sau :
a.O,OI.K.IOO
n .1
a : 86 ml dung djeh miu 14y vao blnh 100mI dl! ehu4n bi thang ehulin
trung vbi dung thf
O,Olmg Fe trong 1ml dung dtch miu.
K : 86 dQe a quang M tuong duong thang dung djch miu (mI).
100 : dnh ra % ; n : kh6i lUQng tro (mg) tuong dng thl! deh dung djeh thf
Illy dg so mau.
I : s6 dQe a quang k@' theo thang dung dich thf
- H6a eMit:
HN0
3
: 30ml HN0
3
d$,e pha ioAng tbanh 100mI bAng nUbe edt.
KCNS : 109 hoa tan bAng nuClc ca:t va ,dua tM' tIch 100mI.
Dung dtch mAu : Can O,3502g FeS0
4
(NH4)2S04.6H20 hoa tan trong nube da
axit boa bAng axit H
2
S0
4
va oxi boa Fe
2
+ tbanh Fe3+ (bAng each tMm KMn04
d@'n khi dung dich cO mau h6ng) va pha loang bAng nUCte d6n th@' deb 500ml. DAy
la dung dieh ehua':n g6c. c4u thang mAu tiAu chun pba 10Ang dung dich
thanb 10 I'n (O,Olmg Fe/1ml hay 0,0143mg Fe
2
0
3
I 1mI).
HC] d(ic.
RN0
3

NaOH 10%.
H
2
S0
4
(I , I).
KMn04 O,lN.
HC] 1%.
Xcie dink photpko trong tra tkan bun
L4y 10 - 20ml dung dieh a binh 86 2 (dung djch 2) trung hba bAng 10%.
PhAn deh ti6p nhlf ph4n phAn deh cAy.
Xlic dinh kali trong tro than bun
L<'ly 50ml dung dieh 1 (lJ blnb 86 1).
PhAn deh ti@'p t\le nhu ph4n deh kali trong cay.
235
Chu-ong 4
TRA CHAT LUONG PHAN B6N VI SINH VAT
. .
1. Phllong philp kiim tra eMt lll<,!ng mQt .6 philn b6n vi sinh
PhAn bon vi sinh Iii mQt trong nhung phAn bon dll;'C, dauh gia cao trong
phtit nOng Mn vung vA bAa mOi trltbng da:t. Do s\t uu cua no
rna nay nU:bc dang phat trh1n trong d6 co Nam dB. bat dliu BU d\lDg
nha.m thay mOt phlin phAn bon hoa hQc. V$,y thl,tc chilt phAn vi sinh 130 gl ?
PhAn bon vi sinh Iii m/)t lo,p phAn b6n co chua cae chung vi sinh v$.t s6ng a
sinh da qua tuyl1n ChQD, co duh sinh hQc cac, gop pha:n tl;\O de)
phi cua da:t, cung _MP cha:t dinh duo:ng du:{li dl;lDg dli (N, P, K. .. ) va cae
hgp ch/H sinh hQc khac tang DaUg sullt cAy tr6ng, cha:t lU:Qng san pha':m th6ng
qua cae hOl;lt dQng cua chung. Can ell vAo chung vi sinh v(lt chua trong phAn bon
vi sinh mA co cac t@n gC,li khac nhau nhu ': phAn vi sinh (chua vi sinh
e6 dinh phAn IAn vi sinh (chua cAc vi sinh phAn giAi cae hQp chat photpho
kho tan), phAn huu CCI vi sinh (chua mOt s6 chung vi sinh hoa
chuYf!n hoa IAn, xenlulazo."),,.
pha:n da:u phat mOt nOng va Mn vi1ng, trang nhung
nam gll'.n dAy c'J Nam sAn xult vA cht1 bit1n phAn bon vi sinh v$,t da dUQc
md r(ing vA tra thAnh mOt san hAng hoa cd trubng ti@u th\l khap cl nUCle.
Do tho cua phAn nAy IA vi sinh v$t s6ng sinh khOng danh gia
chl1t lUQng cua phAn bon bAng cac phuong phap thOng thllbng nhll cae sAn phlim
phAn bon khac thj trttbng. Vi v$,y, clln thh1t phAi co phllong pba.p dt! kit!m tra
cha:t hl'Qng cae phAn bon vi sinh v$,t. Nhung phudng phap gilJi dubi dAy
la nhung phudng phap ph6 bit1n nay ma cac nUClc th@' giCli vA khu v\tc dang
Sl!' d\lng.
1.1. Mpl so ylu diu chung CM kitm Ira
1.1.1. Lay mdu
MAu 14y dt! tra phAi IA miu dl;ti cha titng 10 san pha':m, co tht! 14y miu
thea cae cach sau : 14y mAu trung blnh tit 10 sAn pha:m trOn ho$,C 14y ngiu
c'J m(it s6 baa (goi) trong 10 san phlim. Chia s6 miu Him hai phl1n bAng nhau,
mt phll'.n dem tra chA:t ,luQng c'J tl;ti thbi dit!m Illy miu, ph4n con dUQc baa
quim trang kin blnh thubng crt! tra ch4t lUQng khi h@'t su d\lng. Do
san pha':m phAn bon vi sinh v$,t thubng dUc;lc dong baa g6i rl1t dn dt! baa
quan stl d\lDg n@n 111y miu kit!m tra ph\l vAo kh6i IUQng cua m6i 10 hang
va thea bit!u miu :
236
s6 LUONG BAD (I1JI) CAN LA y TRA
S6 (baa) lui Clla 10 hang S6 h.lOng mAu can (baa) tui
< 100 7
100 - 10.000 11
> 10.000 15
.
19
Dvng d Illy miu va chua, baa quan mAu phai vO trimg
MAu d tra phlti ghi 1'6
- gQi san phlfm
- Chung vi sinh vj).t da su d1:lng
- chulfn kI da dAng kI vOi Nha nuOc
- N gay san xullt
- Dja Illy mAu
- Ngay gib' 14y mAu
- cd so san xullt (xi nha may. cd, quan, doanh
- N gttbi ly mAu
Trong qua trlnh Illy ciing nhu vj).n chuyl1n mAu phAi d6i tranh s1,l lAy
tu b!n ngoai vA phai bao quan mAu duc;1C thai ban d4u cho tbi khi
philn tlch, khOng dl1QC bd sung hilt cu hic nhAn nao vao mAu k.im tra nhl1 : cac
chAt di(jt vi khua':n, n4m ... ). Tranh d tl1,tc dUCli anh nAng Ml)t Trb'i. Trong
tntb'ng hqp chua phAn deb dl1<,1C ngay thl phAi bAo quAn mAu a nhi(it dQ 5C va thbi
gian bAo quan mau khOng qua 72 gib'. TruClc khi phAn dch, mAu k.im tra phAi duQ'c
d trong tu 4m a de. nuOi Cy vi sinh (28 - 30C) trong 12 gib' hol)c
hoa trong mOi trubng co bd sung 2% rl dub'ng. lam trlin gi11p vi sinh vj).t
se chuyt!n tu thai sinh sang thai dQng.
1.1.2. Chu&n bf dkh kitm tra
NUClc duQ'c dung dd pha loang IA nuClc c4t vO trung nuOc da khu ion dUQc
phAn vAo cac blnh tam giAc vA 6ng thea Sd d6 sau :
CAn 10 g mAu phAn bon vi sinh vj).t dA hoa cho vao blnh tam giac 250 ml
co chaa 90 ml nuClc c4t vO trung hoj).c cd th cAn 5 g cho vao blnh tam giac co chaa
45 ml nuClc cllt vO trung ... Dj).y kin blnh bAng nut bOng r6i hAnh Mc trlin may
lac a t6c de. 200 vong/phut trong 15 phut. sau do pha loAng dich cJJ.y di! kit!m tra.
1.1.3. C(f.y nufu
Mau Cy dt! kim tra dur,1C hanh theo phudng phap pha loAng - phudng phap
Koch va Cy djch huyi!n phu a cac dQ pha loang khac nhau vaa tung mOi trttbng C1:l
th vA tilfn hanh nuOi vi sinh trong tit m (I de. phu h<,1p vCli dii!u quy
dinh cua tung vi sinh vj).t.
1.1.4. D()c va. tinh kdt qua
Sau thbi gian nuOi c/ly trong tu m, mang miu ra xac <;Slnh s,", phat cua vi
U. "I.n..U"'t\. '\)\\.a\. \,i&"'t\. \."t'111"'t\., u.\.c \.\\.\)..
do dnh toan quA thea cOng thuc :
237
A x DF
B W
B 86 lttc;fng vi sinh v$.t (CFU) cd trong 19 phAn b6n
A 86 khugn II;.lC trung blnb / petri
DF dO pha loAng cua dich huyl1n phil cy vAo hOp petri
W lUQ'ng mAu khO cd trong 1 g phAn bdn vi sinh v$t ban d4u dem phAn tfch.
1.1.5. Xtic dtnk ham luqng cae chdt dinh duong
Song song v{1i lay mio kia'm tra vi sinh cd trong phAn b6n cAn h1y mAu
phan bon vi sinh di1 phAn deb cae chi nbtl :
- Xac dinh ham ltt<;fng nita (N%)
- Xac dinh ham htC;lng photpho huu (P20S%)
- X3.c dinh ham lU(1ng kali (KzO%)
- Xac dtnh ham h1Q'ng cha:t huu 'co (C%)
- Xac dinh ham h:tc)ng mOt 86 nguy@n t6, vi hlQng
- XAc dinh dO 11m
Ti't: cae qua kilrm tra 86 lU<;fng vi sinh v$.t va cae ch4t dinh duang c6 trong
phAn bon vi sinh v$t, so sanh vifi baDg c'u chAt lttQng kI thu$t cua tung los;ti
phAn bOn chud:n Nam) rnA cO nhung lu$n cha:t IUl;1ng phAn bon gop
chI ra cho cac nhA quAn Ii cha:t IUl;1ng, kjp thbi khuygn khlch nhA san xua:t
tii!p ttJ.c san xu/it hay phai d6'i m{Ji cOng ngM san phA:m co chal Iuc;mg cao, cling
nhl1 xua:t vit$c phat hay dlnh chi san xua:t nl!u nhl1 cha:t ll1Qng phAn bon
qua kern.
2. Phuong phap kiim tra s6 philn b6n vi sinh
2.1. Ki{m Ira phdn b6n vi sinh v(jt elf dinh nilu (plu2n d{lm vi sinh)
La IOl;li phAn bon vi sinh v$.t cO chll'a cac chung vi sinh v$.t s6ng -<til dl1QC tuyn
chQn co kha na.ng c6 djnh nita. D phil hQp v{Ji tung lol;U cAy tr6ng, phAn vi
sinh dl1QC phAn ra : phAn vi sinh c6 dinh nita hQi sinh va t1.t do (sU: d\mg cho
hia, ngO ... ), phAn vi khuA:n c6 djnh nita cQng sinh dung cho cAy hQ D$.u.
- Kim tra phAn vi sinh v$t c6 dinh nita t1,i' do va hOi sinh (d6i v{Ji Azotobcter
va Arospirillum) bAng mOi trtlbng Ashby.
- tra phAn vi sinh v$t c6 djnh nita cQng sinh : mOi trubng YMA (Yeast -
manitol - agar).
* M6i truang glucozo - pepton d6i vj)i vi sinh v4-t tq.p (gfl)
Glucoza 5,0
Pepton 10,0
Agar 20,0
Bromocresol 1% trong ron 10,0ml
238
Sau khi mbi trU:bng duc;lc kh1i trilng d 1,5 atm (atmosphe) trong 30 phiit, tiEln
hanh diy vi sinh theo trlnh t1,1 Sau khi hoan thanh thu t\lC clly, gcSi kin
cac hp petri bang gi!ly vO trimg r6i dem nuOi trong tu !lm a dQ 28 - 30C
trong 48 gib. Sau thbi gian nuOi cay tign hanh khuttn mQc dia
Vi sinh c6 djnh nita la nhung khuLtn khOng bAt mau cOng gO chi bAt
mau Mng tr@n mOi trubng YMA va m9c r!lt 1'6 tr@n mOi truCJng Ashby. Cac
khulin h,lC mQc tr@n mOi tru:bng glucozo - pepton IA vi sinh nhi@;m.
D6i vbi phAn vi sinh v$t c6 dinh nita cOng sinh vbi cac cAy h9 D$u nhu : ll,lc,
tuong, d$u den, xanh ... c6 th@' dung phuong phap ki@'m tra gAy nhi@;m tI'1,1C

thanh n6t sAn.
Phuong phap nAy duc;lC til1"n hanh nhu sau : S1i dl,lng hl,lt sirato (Macroptilium
atropurpureus) cho xanh, den, llilc va hlilt d$u tu:ang dl,li (glicine ussurieusis)
cho d$u tttang. sirato kh1i trung trong H
2
S0
4
n6ng dO cao trong 4 phiit, sau do
rua nhanh 3 - 4 Ia".n bAng nubc c!lt vb trung. cAy chi thj khac khu trung bang
can 90
0
trong 2 phut hrn)c dung dich HgCl 1/1000 trong 3 - 4 phut sau do rita sl,lch
bang nubc ca:t vb trung Ia".n. iT hl,lt khoang 24 - 36 gib va lAm ttm bang nubc
cat vb trung cho tCli khi hl,lt nay ma".m r6i clly mOi tntbng thl,lch Jensen trong
6ng M6i dO pha loling 3 Ia".n, nut bOng va vao nha lutli d
dO 28C. Sau 10 ngay kilim tra 81,1 thAnh n6t sAn vA xac dinh s6 h.t<Jng tEl
bao vi khuttn cO' dinh nita cQng sinh co trong phAn bOn bAng cach tra bang MPN.
M6i truong trlmg cdy chi tht : truang Jensen (gil) :
CaHP0
4
1,0
K,HPO, 0,2
MgSO,.7H,0 0,2
NaCl
FeCl
3
Agar
pH
0,2
0,1
10,0
6,5 - 7,0
.pung dich vi lU<Jng 1,Oml
Thanh phAn cua dung djch vi lUc;lng (gil)
Bo 0,05
Mn 0,05
Zn 0,005
Mo 0,005
Cu 0,002
S6 IUc;lng khuttn trung blnh cua vi khuttn cd dinh nita duc;lC dnh la trung blnh
cQng cua 56 khuttn cua cAc hQp petri cay tu cung dQ pha loting rnA co chua
50 - 300 khuAn mbi dUQc su d\mg dnh toano
2.2. KUm tra phdn b6n vi sinh vQt phl1n gidi /wp chill photpho kltO tan (phtln ldn vi sinh)
PhAn IAn: vi sinh mOt IOf;l.i phAn bOn vi sinh chua mQt hay chung vi sinh
v$t s6ng da. qua tuy@'n chQn c6 dnh sinh hQc cao d@' phAn giai cac h<Jp chat
239
photpho kh6 tan thAnh cAe d$ng cung ca:p chAt dinh dliCSng photpho cho d4t
va cliy tr6ng.
Thu t\lC chua:n kil1m tra th\1C nhl1 vA mOi trl1bng kie'm tra la mOi
trdbng Picovskaja.
Sau me')t thoi gian nuOi c4y a 28 - 30C trong 7 - 14 ngAy quan sat va dQC
qua. Kha nang pba.n giAi hQp chit photpho kho tan. cua vi sinh dl1Q"C xae dinh
hl3.ng hlnh thanh vong phAn giAi trong su6t bao quanh khua:n llilC mbi trl10ng
Picovskaja (mOi trl10ng chaa ngu6n photpho duy nh4t Vi thlf chi difm cac
khuAn hlnh vong phAn giAi bao quanh cOn cAc khulln khOng co vong pba.n
giAi bao quanh do la vi sinh
S6 lUQng khulln trung blnh cua vi khua':n phAn giAi hQp chAt photpho kho tan
til trung blnh cc)ng s6 khua':n cua cAc hOp petri co 50 - 300 khulln Ml\\t de')
vi sinh vl\\t phlln giAi IAn co trong mt dOn vi tra dUQc dnh thea cOng thuc da
neu d tren.
Cling vbi kil!m tra vi sinh v$t phAi 14y mAu phAn bon vi sinh v$t phAn dch
cac chi tieu dinh duang thea cac phuong phap thOng thl1bng a m\lc cac phuong phap
phAn dch phAn bon. '
2.3. Kidm tra phdn bOn l'i sinh l'<U pluln gidl xenlu/ozq
DAy la phlin bon vi sinh co chua mc)t hay nhil1u chung vi sinh song
da dl1QC tuyen chQn co hO$t dnh sinh hQc cao gap phlln phAn giAi xenluloza cung
dip dinh dl1ang cho dit va cAy tr6ng.
Thll t\lC chulln bi tra th\1c nhl1 a tren va mOi trl1bng tra la moi
trl10ng Hutchinson.
DQc kift quA : Cac khulln mQc gia:y dUQc dnh lit vi sinh v$t phAn giAi
xenlulozo. S6 lUQng khua:n trung blnh cua vi sinh v$t phAn giAi xenluloza dUQc
dnh lil trung blnh cQng s6 khulln cUa cac b:p cAy tit cling dQ pha loang, trong
do chi tinh cae he')p co chaa 50 - 300 khulln If,lc.
dQ vi sinh dl1C1c dnh thea cOng thac da. If phlln tren va dUQc difm
tre"n may dlfm khulln lIilC.
2.4. Kit m tra pluln hli"u cu vi sinh
PhAn huu cd vi sinh Ii!. phAn dUQC san xua:t tit C8.c ngu6n nguyen huu
cd kMng d6ng nhit (khac nhau) cO chaa mOt hay nhi4$u chung vi sinh v$.t song co
chuc nang khac nhau da. duC1C chQn nhAm cung c4p cac cha:t dinh dl1CSng cho
d4t vA cAy tr6ng gOp phltn nAng cao nAng su!t va ch4t IUQng nOng sAn.
- MOi trttbng kiem tra.
PM.n huu co vi sinh cd chlla chung vi sinh v$t alSng vbi chllc nAng khac
nhau, do v$.y ki6m tra lOQ.i pbAn nAy nay vAn con y kiifn khac nhau.
Tuy d6 tra lo!ili phA.n hUll cd vi sinh, ta vin ti41n hanh cAe thu t\lC chuAn
bi mau ki6m tra nhl1 nhung IOlili phA.n vi sinh khac. MOi trttbng ste dqng d6 kilim
tra ph\l thuQc vao 8\1 cd m:}t cua cAc chung vi sinh v$.t c6 trong phAn bon huu co
vi sinh ma nha sAn xu4t dA dAng ki chun chit IUQng d6i vO'i Nhs. nubc. Tren
240
Cd SO do chung ta moi quyt djnh s\1 dl.lng m8i truC'Jng tra. Vi dl.l : mt
phiin huu Cd vi sinh c6 chua vi sinh c6 djnh nitd va vi sinh v$.t phiin giai
xenluloZd chua':n chAt IUQng dli duQc dAng ki nhung trong th1,1C kern
qua, nguai dung khOng hai long va Cd quan chuc nang ki4m tra cha:t
h.tqng. Tin hanh nhu sau : lAy mAu, sau dd chQn mOi trubng kil1m tra bao g6m :
mlli truang tra vi sinh c6 djnh nitd t1,1 do va ctjng sinh ; mOi truC'Jng
Hutchinson cho vi sinh vat phAn giAi xenlulozd. Mt quA ki4m tra cho phep danh gia
dUQc pba.n huu Cd vi sinh ki4m tra c6 hay khOng co cac chung vi sinh
dl) hay khllng thea chutin dang ki chAt lUQng cua doanh hay
quy d!nh cua Nha nuoc.
Tat cA cac phAn bon vi sinh phAn huu Cd vi sinh pM.i dUQc dam
bao khOng gAy anh huang xlfu dn sac kh6e con ngu'C1i, th\1'C va dtjng den
chllt luQng nllng san va mlli truC'Jng sinh thai.
2.5. Kitm tra hiiu qud cae Io(l.i ph4n bOn vi sinh v!it doi viii edy va mai truung
dilt dai
tra s6 lUQng vi sinh va cac 9hlft dinh duang chaa trong phAn bon
vi sinh dUQc thl,tc trong phOng thf phA:n ki4m tra nay chua tM'
danh gia dUQc snh huang cua no den cAy trdng va dlft dai do do phai dUQc tiep
h,IC kim tra ll,tc cua m6i phAn bon vi sinh d6i vCli phat tri4n
'. cua cAy trdng, nAng sutlt va chAt lUQng cua san pha:m. Cong nhU: snh huang
cua no den cac dOng sinh hQc a trong dlft ; kim hAm hay kIch thlch s\1' phat
tri4n cua vi sinh dlft, dng dlft la nhung chi th S\l' thay ddi mOi
truang sinh thai d4t. VI vay, d6i voi ba:t cu phAn vi sinh nao sau khi kim
tra trong phbng thi phAi til!n hanh khao d6ng rung d6i voi mt
s6 cAy tr6ng cac vimg sinh thai khac nhau thea dung guy trlnh vi! khao
phAn bon do B NOng va Phat trin nOng thOn dA guy (Bang 4 ; 5).
BANG 4. CHUA.N MAT DO VI SINH VAT S6NG TRONG MOT s6 LOAI PHAN B6N
M31 d vi sinh vat CFU'/g (m!) phan bOn
Ten chi lieu
ch:h mang thanh lrung Chat mang kMng thanh trilng
Khi lWM xuong
CU6i h:;m
Khi lWat XlJong
Cu6i hotn
Mo hlmh Mo hanh
1. Phan vi sinh V$.I c6 dinh nitd
(phan d{lm vi sinh)
- Vi sinh vat c6 djnh nitd

1,0.10
9
.. 1,0,10
8

1,0.10
7
> 1,0.10
6
-
Vi sinh v$.t t{lP

1,0.10
6

1,0.10
6
2, PhAn bOn vi sinh v$.t phAn giai
cac h<;lp chat photpho khO Ian
- Vi sinh vat phan giAi die hQp .. 1,0.10
9
1,0.10
8
;;s. 1,0.10
7
.. 1,0.10
6
chat photpho kh6 tan
- Vi sinh vat t<J.P

1,0.10
6

1,0.10
6
16PPPTIl 241
3, PhAn vi sinh v$t pltan gim
xenluloZd
- Vi sinh V$t phAn giai x:enlulozCl

1,0.10' 1,0.10
8
1,0.10
7
,
1,0.10
6
- Vi sinh v$t

1,0.10
6

1,0.10
6
4. PMn b6n hill co vi sinh
-
Vi sinh v$t d!c thi! .. 1,0.10' ;a, 1,0.10
8
.. 1,0.10
7
,
1,0.10
6
- Vi sinh V$t

1,Q.10'
.,
.. 1,0.10
SANG 5. MOT s6 TleU CHuAN pHAN VI SINH VAT (VSV) c6 DINH NITa
o cAc NVOC TReN GIGI
Mat dO VSV
Mat dO VSV Thai gian
SIT Ten nllOc
khi xu.ll:t xuang
s6ng t6i Mat dO VSV bao qUiln
khi slr dl,lng (IM.ng)
1 Anh 1,0.10
9
1,0.107 <: 106 12 - 24
2 An DO 1,0 - 1,5.10
8

< 106 6 - 9
Canada 1 0
6
to
3
lOS II! bAo/hl).t nh6
0 12 - 24
4 HA Lan 4,0.10' 1,0.108 12 - 24
5 M; 2,0.109 1,0.IOS < 106 12 - 24
N" 1,0.10'
<
1% s6 VSV
6 1,0.107
trong san phdm
9 - 12
7 Niudilan 1,0.10
9
0 12 - 24
8
Phap 10' bAo/hl),t 10
1,0.10
7
< 106 12 - 24
lOS bao!hl).t nh6
9 1b8i Lan < 10
6
6 - 9
10 Oxtraylia 1,0.10
9
1,0.107 < 106 12 - 24
11 Nam 1,0.10' 1,0.10
8
9
242
PHANW
PHAN TicH cAy TR()NG
Chtrung 1
PHUONG PHAp LAY MAU THVC v TVA CHuAN B! MAU
DE PHAN TicH
1. Phllong philp lAy mAu va chUAD bi mAu
D@' co kift qua philo deh tin c(\y thl trl1ClC hl!t clio phAi l(y mAu cAy clio th(\n,
chinh xac, di6n hlnb. Ddu phAi che;m mAo trung blob dlf philo tfch (mAo co 86
htc;mg rem). Co mt')t 86 phuong phap ChQD miu trung blob ph\! thuc1c vao thI
manh, thI sinh dUCfng, quy mO thf gieo tr6ng cAy, dl)C dig m
sinh hoc cay thi nghi(!rn. C!1n phai la:y miu cAy dung, phim anh dl)c di@'m thl,i'C
te cua cay tr6ng. Trong ki(!n thl d6ng ruQng thl phl,l thuC vAo di(!n deh
thi nghi(!m, cAy, thai cAy trllng va cae pha phat trllfn rna mAo trung bloh lAy
thea dllbng thAng hay dubng cheo vbi cae khoang each nha:t dtnh, 14y tung kh6m
cay hay titng cAy lAy t4t cA cAy hay tung co quan
Trong thf sinh duong, miu trung blnh du'.1C Ia:y thea vai cAy tu m6i cM.u
cua mt cOng thdc, hay Ify ta:t Cll cAy cua mQt trang 86 cac Mn l{li cua mOt
c6ng thuc.
Tfnh khOng d6ng nhit thai cA.y tr6ng trong manh hay trong ch1).u thi
cang Ibn thl 86 miu trung blnh cn Ify clng Ibn. Miu trung blnh Ify vaa
mOt thbi va vaa bu6i sang. 'MAu trung blnh Ify vbi mOt hl(;:mg du Ibn co
titng bd vai kilO gam hay mQt kh6i hlQng 16'n cu, quA.
Giai da{ln sau Ia chQn mAU cAy dg phAn tfch hay gQi la ma.u phbng thf
Miu phbng thf v(;li kh6i IUQ'ng vita du cha cac phA.n tfeb du'.1C chQn tit ma.u
trung blnh thea tl va thea cac ph4n co quan kha.c nhau (than, la,
Khi phAn tfch thl miu trung blnh phai rita bAng nu{Jc va nubc cAt, thfm
khO hAng gia:y IQc.
243
Miu hl;lt duc;Jc Illy bAng eAch trai thanh f{fp tr@n gia:y dl;lng hlnh vuOng, chia thanh
4 phdn, 14y 2 pha'.n d6i nhau vA lam nhu cho UJi khi dtiQc mt)t 'Itic;Jng mAu cdn
cho phAn dch.
Sau khi chQn dtiQc miu thl mt)t trong khAu quan trQng nha:t la c6 dinh mAu n@'ll
nhu phAn dch khOng ti@"n hanh ngay.
danh gia ml).t hoa hQc thea ham ltiQng cac' nguylln t6 N, P, K, Ca, Mg, Fe
va cac nguylln t6 vi ltiQng thl miu dUQc sa:y khO trl;lng thai khO khOng khi trong
to sAy 0 dl) 50 - 60C. Co nhung phAn dch cdn phAn dch ngay nhu tinh bl)t,
protein, axit huu co va nha:t la cac vitamin (sau vAi gib), trong hic do xenlulozo thi
co th hanh phAn dch ch$.m han. Cac phAn dch miu tuoi doi hoi phAn dch
ngay, thbi gian phAn dch nglin. do kho th1,iC boi thubng phai c6 dinh
mill vC1i m1,lc dich dn dtnh hoa ci.c ch4t khOng Mn vung. Co cac phuong phap c6
dinh mAll khac nhau ph1,l thu1)c vao V1,l thi
- C6 dtnh b?lng hoi : C6 djnh blng hoi dUQc sit d1,lng khi khOng cgn xac
dinh hQp cha:t hoa tan trong nuCfC (dich t@" bao, dubng, kaU ... ). Trang thbi gian xit H
mAu cAy thO cO tU' xAy ra s1,i tl;1 phAn ml;lnh" thlnh phn sAn phll:m co khac
ban dtiu. C6 dinh bAng hoi ti@"n hanh nhu sau : x@"p nguylln thanh lCIp trlln luCli
trong n6i cach thoy, dun cach thoy trong thbi gian 15 - 20 phtlt. Sau do slly kho
trong to sa:y d d1) 60C.
- C6 dtnh Mng dt) : Nguylln th1,l'C v$t d1,l'ng vao khay men hay khay
nhOm cho vao tu slly CJ d1) 90 - 95 va gift 0 d1) nay trong 10 - 15 phtlt
di(lt hOl;lt dnh men. Sau do sa:y miu va co qUl;lt thOng gio 0 60C kho.
- D6ng lq.,nh nguyl!n : Nguylln th1,l'C v$.t duc;Jc bao quan t6t CJ d1)
-20C -30C, 81,1' dOng ll;lnh xay ra nhanh (khoang 1 gib). Phuong phap nay bAo
quan t6t boi vi nuCfC trong nguylln duc;Jc chuye'n thanh the' ran. Cin nha rang
khi dOng Il;lnh thl cac men trong nguylln hOl;lt dt)ng, sau do tan da thl. co
thg xay ra s1,i chuyn hoa cac men.
- Sit thang hoa h6a nguyl!n DAy la phuong phap lam khO nguylln d1,l'a
trlln co sCJ bay hoi bang khOng qua 81,1' tl;lO thanh trung gian pha long. Phuong phap
nay ti@"n hanh nhu sau : Nguy@n cAy duc;Jc dOng ll;lnh trl;lng thai ran. Sau
deS nguylln lil)u dtiQc chuyn vao blnh hut m co chllt lam khO, blnh dUQc hut khOng
khL Sau khi tl;lo thanh trl;lDg thai chAn khOng trong blnh hut m thi dong khoa
bam. Trang do xay ra s1,l' Him khO nguylln th1,l'C v$.t. Cac cha:t
lam kbO (chllt hut a':m) co th la P 205' MgC12' CaCI
2
, SilicageL MgCI
2
va Silicagel co
sa:y Axit H
2
S0
4
dl).c cling duc;Jc sit dv.ng nhu cha:t hut m, nhung ceS nhuc;Jc
la s1,i hut a":m giam nhanh. Ban cha:t s1,i thang hoa dc hOl;lt dnh men, nhung
men vAn con co hOl;lt dnh.
- Xu Ii Mng dung m6i hilu co : Co sit d1,lng c6n, ete, axeton c6 dinh
mAu. Xit Ii bhng phuong phap nay bO qua phAn dch cac chAt bOa tan bi tach vao
dung mOi. Boi v$y chi ap dl,lng phuong pM.p nAy khi ro chAt cin xac dinh khOng
bi tach vAo dung mOi. Sau khi c6 dinh mAu, lAm kbO va nha qua rAy lmm.
244
ThAn hQ mau phAn dch phii qua ray, nghIa Ii ph:!in chua qua rAy phii nghMn 1@.i
(nghU!n nha cd dung tan, hay may xay ca nha).
Miu phong thi da. nghi@n nba, tl'n d@u vi trAi thanh lOp mang hInb
vuOng, chia thinh 4 pha".n, va 14y 2 pha".n phAn dch. MAu phAn dch cd thg 'g6i
bang gi4y ch6ng m hay d\ing trong lQ cd nut nham.
Di! cAn mau cAy chfnh xac ea".n phii thl1e hiQ:n 2 pbep cAn : CAn kh6i lUQng hI
eung vbi miu, ehuy'n mau vao hlnh d' phAn deh va. l@.i cAn kh6i IUQng bi. 56
giua 2 l:!in cAn chinh la. kh6i luQng mAu dung phAn deh.
COng phAn deh dUQe tin hanh trong phOng thl khOng eo hoi NH
3
,
axit bay hoi va cac chllt khae inh huang dn quA.
quA phAn dch ed tM' dU<1c dnh ra kh6i luqng kho khOng khi holle la kh61
Iu:c;mg khO d6i. (} trl;lng thai khO khOng kh{ thl 56 lUc;:lng nudc trong mAu cAn
bang vbi hoi nude trong khOng khL NU:bc nay gQi la. nu:fJc hidro5copic, s6 Iu:<;mg eua
no ph\! thuQc vao nguyl!n li(iu va trl;lng thai khOng khi. KhOng khl dng 11m thl ham
lUQng nU:dc hidro5copic trong miu cang Mn. D' cd kt quA phAn dch dnh ra kh6i
lU:<1ng tuy(it d6i c4n phAi xae dinh 56 IUQng nudc h,idroscopic.
2. Xllc dinh dO tim hidroscopic (dO Am khOng khi)
- Qua trinh xae dtnh : S4y chen cAn va nAp dn kh6i luQng khOng ddi, cAn kh6i
... IU:c,1ng chen. CAn can phAn dch 2 - 4g miu cho vao chen, nAp hO', cho vao
tu 5l(y. S4y a d 105C trong thbi gian 3 gib. D$y nAp va dl),t vAo blnh
hut am. CAn va sau do 5d.y til1p 1,5 - 2 gib kh6i IU<1ng khOng ddi (ph1,l thuQc
vao lol;li nguyl!n cAy va 10l;li Cd quan mA thbi gian 5lly khac nhau).
- Tf. nh kit qua :
x = a - b ; y = b - c.
x.100
y
a kh6i IU:c,1ng chen, nAp vA nguyl!n trucjc khi sd.y (g).
b kh6i luQng chen, nlip va. mAu sau khi sa:y (g).
c kh6i luQng ehen khOng eo miu.
Chullng 2
PHUONG PHAp TRO HOA MAU THI,fC
1. Phuong philp Iro h6a khll
kh& cua ca.)' baa 'e,6m hq'Q chttt hU\l 00 'fa Sau 'M\\ d6t eMt n.uu c.o
a dl;lng tro thO, thl trung binh 5 - 15% kh6i lU<1ng ch4t khO cua cAy g6m cac nguyl!n
t6 quan tr<;mg d6i vCli cay nhU: photpho, kali, canxi, magie, mangan, sAt ... co th IAn
m()t 86 ch4t khac.
245
86 hlQng VIl. thanh phin tro thay d6i thui)c vAo cAy tr6ng, co quan cAy,
khf M.u, dllt, thbi gian sinh trubng, SU: d\1ng phAn bon va cic yu t6 khac (b
Ia tra giau hon thAn). Thea thbi gian sinh trubng, ham lu<)ng tuong d6i cua tra giam
va thay d6i thanh ph'n, chllt luQng : tAng ham luqng Ca, Mg, giAm K, P 20 5 va cae
nguy@n t6 tro khac.
n X8.c djnh ph4n trAm tro thO cua cAy ngttbi ta su d\1ng phuong phap tra h6a
khO (d6t khO), con xac dinh thAnh ph'n, chllt luqng, ngttbi ta sit d\1ng phuong phap
d6t khO vA d6t uOt.
- Nguyln li phuong phap : Phudng phap d\ta trl!n nguy@n Mc d6t chtlt huu cd c'J
dQ caa trong 10 nung. Phuang phap nay don gian nhanh duCJc tip d\1ng a cac
phong thf Tra thu duCJc bAng phuong phap nAy c6 th@' xac djnh dUQc nhung
nguy@n t6 khOng bay hoi (f dQ 500C nhu Ca, Mg, K, AI, Mn.
- Trl,nh I:t! phttn tich :
N ung chen su (25mi) c'J d 500 - 600C trong thbi gian 2 - 3 gib
kh6i khOng d6i. CAn kh6i lUQng chen.
C!ln 19 mau cAy khO khOng khf cha vaa chen.
D6t tr@n ngQn lu:a den c6n hay bp d@' tra h6a sa b mAu (khOng d!
chay bung) vCli thbi gian 15 - 20 photo
'Ira h6a miu trang 10 nung a d khOng caa hdn 520C trang thbi
gian 1,5 - 2 gib (lCln han 520C thl kali, natri cO thE! bi milt).
n ngui chen trang blnh hut a":m vA cAn kh6i hlQng chen ch\ia mAu.
Tra hoa Il.ii 40 - 60 phut, dE! nguQi va cAn. 'Ira h6a :k@"t thuc khi 2 l'n cAn
cu6i cung cMnh nhau 0,0005g.
Tra co thE! co mau khtic nhau : maU xam sang, mAu xam, mAu
anh nAu.. da s1,1 co cua cac nguy@n t6 vi IUQng : Cu, Mn, Fe.
a .100
LUQng tra (%) =
n
hdi xanh co
a : kh6i lUQng tro (g) - s6 kh6i IUQng chen cO miu va kh6i IUQng chen ; n : kh6i
h1Qng mAu khO khOng khf Illy tro hoa (g) ; 100 di' dnh ra %.
Tinh ra kh6i IUQng khO d6i thea cOng th\ic :
'Pro thO (%) =
a . 100 . 100 'd
n(100 y) ; y la dQ i:lm hi roscopic
cua miu cAy pha.n dch.
Haa tan tra : Hoa tan tro xAc dinh thanh pha".n chllt IUQng tro :
Thtlm ubt tro trong chen bAng mt vAi giQt nubc ctlt, rot thea thAnh chen.
Cho vao chen 5ml dung dich Hel 20% dung dua thuy tinh trn
R6t vAa 15 - 20 ml nuClc cllt nong hoa tan haan taAn tro vA di' giAm n6ng
d9 axit trUClc khi IQc.
LQc qua gitly IQc khOng tra, nUbc IQc ch\ia vAo blnh dinh muc 100ml, rua sl;lch
cben, dua va gitly IQc 4-5 14n hAng nuClc ctlt nong.
nit ngu(ji dung dich trong blnh va djnh muc tbi vl;lch muc.
- H6a ch6t : HCI 20% (d = 1, 12).
246
2. Phuong philp tro h6a ullt (Theo Lebedianxev)
- Phuong phAp dl,i'a sl,i' oxi heSa cha:t huu cO bAng cht oxi heSa (h6n
hIJp axit
Phuong phap tro hoa ue.t cho phep xlic dinh : photpho, kali, hatri (khi tro heSa
khO cae t6 nAy da bi mGt). Phuong phap tra hoa ubt IAu han, nhung chl.nh
xac han, xAc djnh Ca kheS khAn han 80 veti phuong phap tro heSa khO. Phuong phap
tra hoa liCIt chu y@'u xac dinh photpho.
De' oxi heSa chAt hUll cO dung h6n hQP H
2
S0
4
va RN0
3
dl)c (nhi(!t de) s{)i
HN0
3
la 120,5C, ella H
2
S0
4
IA 33SC). 0 dO sOi noi trlln khi Me d1Jng vbi
cha:t huu cO thl oxi dnh dUQc giAi ph6ng tl)lo tra hoa (H
2
S0
4
- 2S0
2
+ 2H
2
0 + 02 vA RN0
3
- 4N0
2
+ 2H
2
0 + 02)'
Sau khi tra hoa, lugng RNO) thua 1O(ri tN bAng bay hoi cung vbi H
2
0, trong
dung dich con ll)li mudi cua H
2
S0
4
vA axit photphoric.
- Trinh tl/- phdn ti ch :
CAn 0,2 - 0,3g mAu cAy phAn deh ehuyin cn vao blnh Kendan (khOng
d dInh a thanh blnh).
Dung 6ng dong cho vao blnh 15 ml HN0
3
d.c y@n vl\i gib' (c6 th qua d@m).
binh tr@n bi!p dun mlilnh d'n di!n khi ngUng thAi khI mau nAu eua
RN0
3
deh dung dich con khoang 3 - 5ml, dung dich trlJ n@n sang hon) d
ngul)i binh.
Th@m Iml H
2
S0
4
d.c, d$t blnh tr1,1"c tip tr@n bi!p dun di!n khi c6 khI S02
mau trAng cua axit sunphurie (H
2
S0
4
) (dung axit sunphuric va sOi qua mlilnh
e6 th lam milt photpho). nguQi binh.
TMm 10 - 15 giQt RN0
3
d.e va. dun tii!p dn khi c6 khI S02 tn1ng thoat ra.
TMm axit nitric l.p vai I'n qua trlnh tro h6a cho t6'i khi dung dieh trang
hay trong su6t thi s1,1" tro h6a kl!t thiie. Trang dung djch c6 tM' c6 el)n eua axit
silicic va eoa cao.
dung dj.ch vAo blnh dinh mde 10Oml, trling blnh Kendan I4n ba.ng
nUae ca:t (cd IQC qua gia"y IQC khOng tro), dinb mde Uji bang nu6'c ca:t.
D phAn deh eanxi ea:n phAi hoa tan kl!t tua (C4n) t@o thanh trong dung dich
bAng HCI 10%.
- H6a chli.t ."
Axit HNO, d$c (d = 1,40).
Axit H
2
S0
4
d$e (d = 1,84).
HCI 10%.
247
Chuang 3
xAc D!NH TONG SO NGUYEN TO DINH DUONG
TRONG THI!C
1. Xac djnb pbotpho trong tbvc (tbeo Denbide)
Ph!n deb photpho trong th\tc duc;1C muc dQ cung cA:p t6 nay
cho th\tc v$.t va ra mac bon phAn photphat. Photpho (J trong cAy chu y@'u a dl;lng
huu cd va ph4n nha a khoang. HAm lu:qng tdng s6 cua pbotpho trong
khoang 1 - 2% ; trong hl;lt pbotpbo hdn trong thAn, lAo HAm htQng photpho

du:ang va cae y@'u t6 khac.
Phtidng pbap phd bi@'n nht xac dinh photpho trong cAy dtie;Jc Denhide xua:t.
- Nguylln Ii phuong phap : Cd sd eua phuong pM.p lA ion photphat trong mlli
truong axit y@'u vbi amoni molipdat pht1c <U da axit - photpho molipdat
H7[P(Moz07]6.nHzO. Khi vAn ch4t khlt m(lnh (Snel
z
) thl molipden hoa trj 6 hj
kha dn hoa trj 5 va cae boa tri th4p hon d6ng thbi mAu xanh photpho molipdat
va dung dich cd mAu xanh da trbi. Cubng dQ mAu tl vbi hAm IUQng photpho trong
dung djch vA cd thlf xac dinh bAng so mAu.
- Trinh ttt ph4n tich "
Lily 5 - 10 ml dung dich sau khi tro hda ubt theo Lebedianxep, cho vao blnh
dinh mue 50 mI.
20 - 25 mi nuClc dlt, trung hoa theo chi thj phenolphtalein bAng
NH
4
0H 10% mAu h6ng
Lam milt mau bAng each tMm tung giQt H
2
S0
4
1%.
TMm 1 ml dung dich amoni molipdat, lAc
TMm 3 giQt SnCl
2
hay 0,002 - 0,003g axit ascorbic lAc dinh mue tCli
50ml.
Sau 10 - 15 phut hAnh so mAu, cung gi6ng nhu khi do dung djch mau
chua:n.
- Tinh kit qua
cOng thuc sau
HAm hlc;Jng P20S trong cAy duc;Jc dnh bAng phgn trAm theo
248
a.p.100
P
2
0
S
(%) = n. 100
a s6 IUc;Jng mg photpho tim tha:y {j d6 thj.
P dQ pha 10ling.
100 : ra %.
n : s6 gam cha:t khO.
- Hoa ch6t :
NH
4
0H 10%.
H
2
S0
4
1%.
Phenolphtalein C2oH1404 : 19 hoa tan trong 100 m! c6n 96%.
Dung djch amoni molipdat (sunfomolipdat amon) : CAn 20g (NH4)6Mo7024 cho
van blnh 1 Ht mAu t6i, tMm vAo 200ml nubc trQn khi hoAn toAn hila
tan (I). Trang 6ng dong khAc cho vAo do 600ml mtbc cat vA rot ttt ttt vAn
dAy 180ml H
2
S0
4
(d == 1,84), dIn dQ phbng vA rot vAn blnh 1.
Bao quan dung djch trong lQ thuy tinh mAu t6i.
Dung dich II clorua.
Dung dich chua':n K.H
2
P0
4
: CAn 0,1917g KH
2
P0
4
da. rita bAng va s4y
khO, cho vAn blnh d!nh mllc 1 Ht hOO tan bAng nubc ca:t dinh mllc t{1i vl;lch, lAc
Uy 25m! dung dich nAy pha loAng dn 250ml, trong 1ml dung dich nay chlla
O,Olmg P20S . Chuin bi cac blnh 50 ml da' xAy d1jng cac thang mAu chun
(xem phlln phan uch d4t).
2. Xac dinh canxi trong th\lc v4t bAng phuong phap complexon
- Nguyln Ii phuong phap : Phuong pM.p dlja vAn phAn llng canxi tl;lo vai chi thj
mau murexit (CSH406NlSNH4) thAnh hqp chat phllc mAu h6ng. Chua':n d phuc nAy
bAng trUon B cho d6n khi tu mAu h6ng ,sang mau tim (hoa cal. So d6 phan
llng chua':n d nhU sau :
Ca + chI thi murexit + trilon B = (Ca + trilon B) + chi thj. murexit + 2H
(mAu h6ng) (mAu Urn)
Trilon B co khA nAng tl;lo phllc Mn vOi ion Ca, Mg vA mQt s6 t6 kM.c.
Slj thay d6i mAu xAy ra trong khoAng pH ttt 9,6 - 11,6, vi v$y cgn tMm KOH hay
NaOH dg tl;lo mdi trubng ml;lnh cua dung dich chua':n dQ. 811 co cUa
NH;, Cu
2
+ , Mn2+, Fe
2
+ lAm cAn tra qua trlnh phAn dch hOi khi phan tich cdn
pha loang dung dich vi\. ch4t che da' IO$i trU: Anh hud:ng.
- Trinh tll phttn tich :
Dung pipet 14y 5 ml dung dj.ch cho vAn blnh tam giac 125ml + tMm 50ml
nU{1c c4t.
TMm 3ml dung dich NaOH 10% dua dung dich d6n pH == 12.
3 .giQt Na
2
S.9H
2
0 2,5% 8 giQt hidroxylamin.
khoAng 50mg h6n hqp murexit v(Ji NaCI, lAc
Chua':n dQ dung djch bAng triIoD B dia'm thuc co mAu Urn.
- Tinh kit qua. Tlnh hAm lugng CaO (mgdlJ IOOg cMt khO)
CaO = a.N. p.lOO
n
a s6 ml trilon B t6n khi chua':n dc), N : n6ng dQ cua trUon B.
249
p : hi:! s6 pha loling ; n : kh6i h1Qng mAu.
dnh ra % thl Ia:y kl1t qua nhAn v6'i duong hlQng eanxi (0,02g).
- H6a ch6t :
Hidroxylamin clorit NH
2
0H. Hel 5%.
Na
2
S.9H
2
0 1%, pha trtt6'c khi sU" dl.lng.
KOH 10%.
H6n hQp murexit : 0,25g murexit + 25g NaCI. H6n hQp mut'Si kho d\tng trong
Ie;> mau t6i.
+ Trilion B (dung dieh O,OlN).
3. Xilc djnh magi. trong thyc (chnAn d(l Mng Ca va Mg bAng trilon B)
- NguJ'n Ii p/uJang pMp .. Phu_ phap trilon B cho pM]> xac djnh tJlng lUQng Ca + Mg.
Phan ung ehuAn d xay ra trong khoang pH nhtlt dinh (pH = 9 - 10) vA khi co
Cu, Mn, Fe va mOt s6 tiS khae co anh huang dl1n phep xae dinh, vi v;)y
phai co ehtlt IOl;li tril anh huang.
- Trlnh tIt phtin tfch (each 1) :
Dung pipet la:y 5 ml dung dich phAn dch eho vao blnh tam giac pha loang bAng
nuClc dlt dn 50 mL
TMm 5 ml dung dich dua pH = 10.
TMm 8 gi9t hidroxylamin, 3 gi9t natrisunfit.
TMm 0,02 - 0,03g h6n hQp chi thi mau cromogen den.
ChuAn dO bAng trilon B O,OlN mau xanh (blue).
- Tinh ket qud. Ham lU<,1ng Mng s6 Ca + Mg (mgdlJlOOg) dUQc dnh thea
a.N.p.lOO
CaO + MgO =
a : s6 ml trilon B t6n khi ehuAn d.
N : n6ng d cua trilon B.
p : hi:! s6 pha loang.
n : kh6i IUQng mAu kho Ia:y phAn deh
n
MgO (mgdl/l OOg) Tdng CaO + MgO (mgdl/lOOg) - CaO (mgdl/lOOg) vbi chI
mau murexit.
- H6a ch6.t :
Dung dich 3% NH
2
0H.HCI (hay NH
2
0H.H
2
S0
4
).
Dung dich Na
2
S.9H
2
0 1%.
Dung djeh amoniae : 25g NH
4
Cl pha trong lOOmI nu6'c ca:t khOng Ca, Mg,
th@m vao 200 ml NH
4
0H 20% djnh mue 1 lit. TruOc khi sU" dl.lng kU!m tra pH
ba.ng each tMm 1 - 2 gi9t phenolphtalein, xua:t mau h6ng thl du<,1c.
Cromogen den : O,25g chI tan nM trn vbi 25g NaCI hay KCl.
Dung dich trilon B : qAn 3,722g trilon B pha trong 1 lit nu{Jc Ct khOng Ca, Mg.
tra dO ehilltn bang each chilltn vOi dung cijch MgS0
4
O,IN (pha tit 6ng ehuAn).
250
- Trinh ttl ph4n tich (each 2) :
Dung pipet la:y 5 ml dung dich cho vao blnb tam giac, pha Ioling bAng 50mI
nl1bc ca:t.
TMm 5 ml dung djch dtta pH = 10.
TMm 1 ml dung dich kalixianua 2%.
TMm 0,02 - 0,03g h6n hQ"p chi thi cromoge"n den.
Cbun dQ bAng dung djch trilot:'- B da'n mau xanh.
4. Xiic dinh kali Irong Ih\lc v.I.
nay cAc pbong thl nghi(!m 0 nttetc
ta cfing nhtt 0 nttbc ngoai, xAc dinh
nhanh eAc nguylln t6 kali, canxi, natri
va mQt s6 nguy@n t6 khac su dl,lng
phuong phap quang ngc;m hla (flame
photometer method).
- Trinh tT! phtin tich. Dung djch sall
khi tro bOa khO, 14y melt phlin dl! phAn
dch kali cho vao c6c thuy tinh hay cben
SU nM.
10'
9'
Ngon lira 7
5
Axehlen
,
,--1etThau
kfnh
Loc sang Te bao quang
6
C6c d\i"ng dung dich phAn dch
dueti 6ng hut 2. KhOng khf di qua 6ng
3 veti tip hlc 500mmHg vao bQ ph$n
tan 4, dung dich phAn dch bi phAn tAn
thanh mAy mongo
Ph4n phAn tan
k.h6ng khi
'!'ren dubng chuy@'n dQng clla dich
nghi@n cuu dt;.mg may g(tp dong axetilen
5 (duQ"c vao dl1{Ji ap hlC 400 mmHg) Hlllh 35 - So d6 quang kl ngQn Ilia
o trong 6ng dAn 6 boa IAn kh axetilen + djch cuo va khOng khf. Sao do
h6.n b<;fp di vao nmm lita 7, 0 dAy bi d6t cho ng(;m hla phat d(tc tntng. LUQ"ng
tbua ella dicb nghi@n cuu ngtt<;fc qua 6ng 8. Khi thay dich nghi@n CUll phAi
rua 6ng hut 2 bAng mtbe c4t, can ph4n khac kb6ng clin thit.
c(lnh ng(;1D hra 0 vi trf ngQn hra sang nha:t ngttbi ta mang ngAn (diafram)
blnb trl,l (9), nhi) mang ngdn rna dAi ngQn Itta hi cAt thanh pblin klch tbubc
1,5 - 2cm.
khOng cho chum sang phAn tan da'n IQc sang vA giAm anh sang kbOng dan
sAc, ngttbi ta d(tt tht!u kfnb thuy tinb 10 tAng dnh ddn SAc clla anb sang, do v$y
tang dQ cbfnh xac clla phuong phap.
Sau tht!u kfnh dl)t kfnb IQc sang 11 cbu cho qua t6i .da song snh sAng co dO
dAi nht!t dirih va gill cae song cOn DQ dAi song snh sang dUQ"c phat ra do ion
kali bi kich thIch bAng 7665/99 A vA natri 1& 5890/95 A.
251
Qua kfnh IQc sang, anh sang vao bAo Quang 12, dong xu4t
dUQc do bang 13 (hlnb 35).
Xac dlnb kali ngttbi ta sit d1,1ng t@" bAo Quang bl;lC - h1u huy-nh vA natri la
bao Quang selen.
- Tinh kit qua . Tfnh kgt qua kali tbeo d6 thl hay bAng phuong phap tbang
chuitn (xem phgn .phAn dch da:t).
5. Xie djnb hlu buynb trung tblle v.t (phuong pbllp khOi IUQng)
Lltu hu,Ynh la mQt t6 dinh dltO'ng quan tl'Qng d6i vbi cAy tr6ng. Luu huy-nh
cO trong thanb phgn cua hai axit amin metionin, xistin tha:m gia trong thanh phlin
protein. Trong hl;lt ngii e6c bam lUQng Mng s6 S03 IA 0,35 - 0,40, trong rom rl;l Ia
0,12 - 0,30. Trong hl;lt cAy hQ D$.u hAm IUQng S03 Ibn hoo g4n 0,50%.
- z[ phuong phap : Xac dinh hlu huyuh Mog s6 trong th\1c d\1a trlin
co so tro hoa mllu bang HN0
3
vA HzOz trong khOng cao. Trong
.
.

Hlnh 36 - Dl,mg CI,I tro h6a
xac dinh hm huynh tOng s6
252
dQ eao co kha nAng milt luu buynh CJ dl;lng
oxit. Trong dung dieh sau khi tro hoa luu huyuh a dl;lng
H
Z
S0
4
vA mu6i eua no'duQc k@"t tua bAng BaCl
z
. 'lli.ch
tua BaS0
4
rita, nung k@"t tua va cAn.
- Tr1.nh tE.! ph4n tich :
CAn 1 g mllu elin xac dinb cho vao blnh cd dai (hlnh
30), tMm vAo 15ml HN0
3
dl),c, n6i blnh d6t vbi hi)! th6ng
sinh han, dlf y@n vru. gib khOng dun (hinb 36).
Sau do duo, gift eho axit sOi (sOi ml;lob co milt
Iuu huyuh do bay hoi).
Khi h@"t khi mau nAu dioxitnito bay ra thl vai giQt
HzOZ theo 6ng sinb hAn vAo blnh diSt. dung dich trong
blnh bbt do bay hoi co the' vAi ml HN0
3
qua 6ng
sinh hAn.
Tro hoa kgt thuc kbi dung djch trong blnb khOog mau
va trong su6t. () di41u tbu$,n IQi thi 8\1 tro hoa keo dai
6 - 8 gib.
Kit tlla axit silicic TMm vAo trong blnb sau khi tro hoa
lOml nu{fc c4t, lQc dung dicb vAo bat 8U dung deb 50ml
qua gia:y lqc trung blnb. Rita k@"t tua bang nube cllt nong
vAi 14n. Dung dicb trong bat su bay boi n6i cach thuy
d@"n khO, pbgn ei;in boa tan blng HCl, lQe qua gilly iQc. Ti@'n
hanb hoa tan vA IQc khoang 3 - 4 Ign. Dich IQc thu vAo
blnb dinb muc 200ml, rita pbgn tran gilly lQc vAi Ign bang
nu(1c ca:t nong nlt{fc rita cilng thu vao blnb dinb muc tran.
Dinh mllc bAng nu(1c c4t d@"n lAc Luu huyuh
trong dung dich CJ dl;lng
Ly 50ml dung dich chl1a hiu huy-nh cho vAo c6c 200 ml, axit hoa dung djch bAng
0,3 - 0,5mlHCl 10%. Dun dung dich dl!n sOi, vAo 3 - 5 ml dung dich BaCl
2
dun sOi 2 - 3 phut thAnh kl!t tua.
NB:2S04 + BaCl
2
= BaS0
4
+ 2NaCI
Axit hoa dung dich trubc khi kl!t tua dd hlnh thAnh tinh Ibn
cua kl!t tua BaS0
4
, khi IQc tach han. Gift kl!t tua 4 gilt trong tu 4m hay
trong n6i thliy. Cin thi'1 dich trong trlln kl!t tua cd ebn nua khOng Mng
cach th@m vAi giqt BaC1
2
, ngu co hai dt,J.c chung t6 cOD
De kl!t tua Ibn truO'c khi tua th@m vAo c6c 3 - 5 giQt dung dich rudt
picric 1%.
Khi da kt tua hoan toan, dA qua 4 gilt trong til 'm, 19C la:y kgt tUa qua gia:y lQc
day.
_ill __ __ __
kh6ng cd pha.n dng cua Ba
2
+ (VCl'i
Sau khi rita xong, la:y gi'y 19C gdi kt tua r6i cho vao chen su nung- vA vilo
10 nung de tro hoa gia:y 19C (gi4y 19C khOng tro) vA nung ket tua. dt') nung
cAn oS; 750, 800C BaS0
4
co thd bi phAn giAi. Khi tro hoa kt thuc thl co the nung
khoang 20 phut Iii dUl;fc.
Chen va ket tua de ngut')i trong blnh hut lim, can tr@n can phAn dch. Nung tiep
tl,lC va can den khi kh6i IUQng khOng dt'Si.
- Tlnh qua. Ham lUl;fng luu huynh dnh ra S03 bieu dian % kh6i IUt;:lng khO,
theo cOng thdc sau :
x =
fa - (b + e)] . 0,3429. 100 . 100
n(IOO . y)
a kh6i h1Qng cben va kt tua BaS0
4
.
b kh6i IUQng eben.
e kh6i IUQng tro gi4y Iqc.
0,3429 : s6 BaS0
4
thAnh S03'
100 : bieu dian ra %.
100
100 y: h(! 86 chinh thAnh dQ 11m (hidroscopic) cua mau phAn tfch (y. = % dt')
lim hidroscopic) :
- H6a ehti.t "
Axit HN0
3
(d = 1,42).
H,O, 30 - 40%.
KCI0
3
tinh khiet.
HCI d = 1,19 vii HCI 10%.
BaCI
2
.2H
2
0 10%.
AgN0
3
0,01.
253
6. Xilc dinh sAt trong th\fc (phuong philp ,0 maul
- Nguybi U phuong phap : Sau khi tra hoa mAu th\tc sat t6n (j
Fe
3
+ . If cUR phuong pbap 11\ khu Fe
3
+ Fe
2
+, Fe
2
+ pba.n llng vbi o-phenanthrolin
thAnh phllc mAu do da cam. Cubng dO mau 6n djnh giua dO pH tit 2,0 d@'n 9,0.
- Trinh t1./ ph(in tick : mt h.1Qng dung dich xac djnh tuang dUdng 10 - 40mg
sa.t cho vao binh ml1c 25mI.
Them 1ml hidroxylaminclorit va dUa th@' deh glin 15ml bllng nUDe cll"t.
Them 2,5ml dung o-phenanthrolin va Me
TMm 2,5ml dung dj.ch natri axetat va dinh ml1c bAng cAt dlfn lac
y{!n 30 phdt vA so mau (j buac song 510nm.
So mAu thang mau
- Tlnh kit qud :
Ham lugng Fe (mg/kg) =
a s6 mg Fe tlm thd"y thea d6 thi.
V 0 th@' tich ban dliu (toaD bO)
VI tM' tfeh Illy phAn deh.
n kh6i lugng mAu (g).
1000 86 chuygn d6i quA.
- Roa chat:
a. Vo .1000
VI' n .1000
Hidroxylaminclorit 5% : bOa tan 5g hidroxylamin trong 100mi nuac ctlt.
N atri axetat 3N : hoa tan 40Bg natri axetat trong 1 lIt.
O-phenanthrolin 0,1% : bOa tan O,lg o-phenanthrolin trong 100ml nubc ctlt.
Axit nitric 5N : Lay 6ml HN0
3
cho vao nubc va tMm nubc 50ml.
Dung djch sAt chun : Hoa tan O,8634g NH4Fe(S04)2.12H20 tinh
dUQc bAo quAn trong binh hut m, vao 2ml Hel (d = 1,19) dua tM'
dch 1 lit. Dung dich chlla 100mg/1ml Fe. Lay 10mI dung djch g6c pha
1 lit bAng nubc c4t, dung dich nAy chlla 1mg/lml Fe. CAu 410 thang mau chua:n
tu 0-4mg Fe/lml.
7. Xiic dinh ,6 nguyen t6 vi (UQng trong th\fc
Mt 86 t6 dinh duong a trongdtlt ma cAy doi hOi vai mQt IUQng rlit nha,
gQi Iii. nguylln t6 vi IUQng, chung thubng bit1u trong mQt 86 da::t. Nhung
nguyen t6 d6 la bo, d6ng, mangan, kE:!m vA cac nguylln t6 khac. MQt s6 nguylln t6
vi IUQng nhu iot, coban c6 thl!' thil!'u trong thdc an c6 ngu6n g6c thl,tc v$t nlln chung
da Anh huang dl!'n sinh truang va suc san xulit cua dQng
a) Xac dtnh bo trong thl!c vl,1t vai cacmin. Bo ca'.n cho sl,t pbat tril!'n blnb thubng
va stj phAn hoa ttl' bao tb\i'C v$t, sl,t blnb thanb co quan di Thil!u bo tbl pbl1n
254
non cua th\tc v$,t bj tdn tha:t. Khi phAn tich cAy n@'u hAm hi(,1ng cua bo (B) < 15
ppm thl thi@'u nguyt!n t6 nAy, trong khoAng > 15 - 100 thl coi nhu binh thuong,
Ibn han 100 ppm co chung dc. Xac djnh bo bAng phuong phap so mAu la phd
bien nhat.
- Ii phuong phap. Dva vAo phAn tlng cua bo vbi din xuat a - oxiantraquinol,
quinalizarin, cacmin thAnh phtlc mau. Do cubng dQ mau bi@'t dUQc ham h1qng
cua boo C4n luu y rAng bo trong thvc v$,t vd'j IU(,1ng rat nho, hQp chi!t cua
t6 nay dli mat do bay hoi nhat la khi dung cijch co phAn ung axit va d cao.
kha.c dl).ng cl). phong thi nghii)m binh thubng hay bin nguyt!n t6 nAy (dl)ng Cl)
thuy tinh, gia:y g6i chua bo). Vi v$,y ca:n ph8.i pba.n dch trong chen platin, chen thl;lch
anh, thuy tinh kh6ng boo
- Trinh tf,! phdn tich :
CAn 20 - 30g mAu tuai dA nghH!n nhO (5 - 109 miu kh6 kh6ng khO cho vAo
cben platin. D6ng thbi cAn mOt luQng mau d xac dlnh dt) tLm.
Tham ud't mAu bAng 5mI NaOH 5%, lAc dt1u vA vao 10 nung ll;lnh (chua
cAm
Nang d4n cho d@'n dQ 450C va giu it dO nay d tro hOO holm toAn miu.
TMm vAo tro nguOi 1mI hipophotphit 10% vA 19m! H
2
S0
4
O,5N hba
tan Neu tro chua Si khOng hoa tan ht thi IQc.
Lily 1 hay 2ml dung dlCh cho vAo 6ng khOng bo, hay chen anh,
them 18ml dung djch cacmin 0,005%. LAc dung djch, d ylin 1 gio it nai taL
Tin hlinh tuong t\t xAy dt,tng d6 thj chutLn cd ham IUQng bo ttl 0,5 den 10mg.
Cuong dO mAu cua dung djch dUQc do trlin may so mAu (vbi cuvet 2cm, kfnh
IQc sang NQ.7)
b) Xac dinh bo trong dung djch bling quinalizarin. Quinalizarin hay IA I, 2, 5, 8
tetraoxiantraquinol vbi axit boric t@o thanh ph11c xanh da trbi.
OH

+B(OH)3-
"

+ H
2
0
o o
St,i' thAnh ph11c mAu chI xAy ra trong dung cijch H
2
S0
4
, a n6ng d < 84% thea
kh6i IUQng. Fe3+, H
2
0
2
, N0
3
va chi!t huu CO mAu cd Anh huang td'i phAn tich.
- Trinh tIt phdn tl ch :
Lay 10 - 20ml dung djch cho vao blnh 50mI (thuy tinh khOng bo).
Them 3mI H
2
0
2
30% dG pM. huy ch4t huu co,
255
Dun dung Mp elich thuy 1 - 2 phut eho dA'n hie dung dich tro
khOng mAu.
D@' tranh s1,1' bay hoi eua be, tMm 2 giQt NaOH 2N vA bay hoi kho.
trit anh huang Fe
3
+, NO; tMm 1ml dung dieh eanxi hipophotphit va
9ml dung djeh quinalizarin
Lac va dl1 2 gib, sau do tiA'n hAnh do mAu.
Dung dieh so sanh IA lml nuOe Ct vA 9ml dung dieh quinalizarin. XAy d1,1'ng
del thi ehutln vOi ham IUQng bo tit 0,5 - 10mg.
- Tinh kIt qua. HAm h1Qng bo dnh theo eOng thue sau

x ; ham IUQng bo (mg/kg).
a.V
o
1000
nV} . 1000
a 86 -b1Qng bo tlm thee d6 thi (pg).
V 0: th@' deh ban dgu (mI).
VI' th tleh 14y M pMn tlch (mI).
n : kh6i lUQng mAu (g).
- H6a chdt .-
Quinalizarin. Dung dich g6e : 0,150g hba tan trong 10ml H
2
S0
4
(d = 1,84) vA
bAo quan trong IQ thuy tinh mAu. Dung dieh phAn deh : Ly 10ml dung dieh g6e
pha 1 1ft bang H
2
S0
4
d$c.
Caemin 0,005% : 50mg eaemin hoa tan trong 1 1ft HzS0
4
d$e.
Dung djch chutln bo : 2,8S78g H
3
B0
3
hba tan trong 1 1ft nUde elit. Dung
dieh thu dUQe co n6ng d SOO,ug/ml.
Dung dich chulin A (nllng be lOmg/ml) : Sml dung djch g6c pha loAng bAng
nuae dn 2S0ml
Dung dieh ehulin B (n6ng dQ bo S,ug/ml) : Iy SOml dung dieh A pha loAng
bang nubc dA'n 100m!.
Dung dieh chua:n C (nllng d bo 1,ug/lml) : 10ml dung djeh A pha loAng bAng
nUbe 100ml.
Ca:n niSng dQ bo trong 1mt trang khoang tit 0,5 - 10,ug dUQc chua':n bj tit dung
djeh g6c hay mt trong uhung dung djch (A, B, C). NA'u cgn thit niSng dQ
nM han thl pha loAng
Dung djch hipophotphit : 109 mu6i canxi hipophotphit (co tM' Na, K, NH
4
) hOa
tan trong Sml HCI d{tc va dinh mue tOi villch bAng axit.
H
2
S0
4
0,5N : Lliy 14ml H
2
S0
4
(d = 1,84) pha loAng bAng nu(Jc Mi 11ft.
c) Xac dinh molipden trong thl/C /)4t. Molipden cd' vai trb rt IOn trong s1,1' d6ng
hoa nita phAn tli cua th1,1'C v$t - e6 dinh N
2
, khli nitrat, tdng h<Jp axit aseobic.
256
CAy co th6 cht1a tit O,lppm dIn 300 ppm Mo (trung blnh 0,1 - 2,Oppm), hi
thubng chua Mo heln thAn. CAy cd khA nAng bi dOc khi ham hic;mg Mo trong
cAy> 15ppm.
Xac djnh ham htQng molipden trong cAy dd dinh duCtng Mo
d6i veti cAy tr6ng. Molipden co th!' dUQc dinh IUQng Mng phuelng phap quang phd
hllp th1,l nguy{!n tu hay so mau. Sau dAy trlnh bay phap so mau xac djnh
molipden trong tht,tc
- Nguyln Ii phuong phap : Phudng phap kalithioxianat xac dinh molipden d\ia
vao kha nAng cua molipden (hoa bi 5) tac d1,lng vOi KCNS tlllo thanh pht1c mAu da
cam, vA pbt1c mau dU<jc bAng dung mOi huu Cd (butanol, rUQU amilic, {!te,
clorofooc xiclohexan) vA do cubng dO mau. Cubng dO mAu cua pht1c pb1,l thuc vao
de) axit, n6ng de) ion CNS-. RttQu isoamilic la t6t nha:t chit pht1c mAu vI no boa
tan it trong nuac va mau cua phl1n rO nhlIt.
- Trinh tl/- phan tich .'
CAn 10 - 50g cha:t kho (ph\1 thuOc vao ham IttQng Mo) tro hoa khO trong 10
nung, vOi dO tAng d4n vA khOng cao hdn 550C.
Sau khi tro hoa xong, hoa tan tro bAng HCI, mtOc, dun sOi va IQC vAo c6c
anh.
Ni!u gia:y lQc con ph4n mau den thl Illli tro hoa tii!p, va hoa tan
bang Hel (ti 1 , 1).
LQc va thu IQc c6c anh.
Chuya'n ml)t phl1n nhlIt dinh djch lQc cho van bat th(lch anh nung cltn d!'
10(li tru cha:t huu Cd.
Ph4n c4n trong bat th(lch anh hoa tan bAng tung ph4n nha nttbc vA ph4n
hoa tan vao blnh dinh mt1c 50ml (lu<jng nttbc t6n khOng hdn 10 - 12ml) trung
hoa bang
TMm vao binh 14n IUQt 25ml NaCI 20%, 7ml HCl (d = 1,16), 5ml H
2
S0
4
(d = 1,40), 1ml dung djch 1% va 1ml dung djch amonithioxianat 50% (t6t
nha:t la KCNS 64%). Sau m6i tMm 1 thu6c thti phAi lAc nubc cit
dn vlllch va lAc Phdc molipdenthioxianat co mau vang da cam.
Sau 20 phut dung dich co th!' so mau vbi thang mau ti{!u chua:n tr!n may so
mau quang Mau dn dinh khoang 4 - 5 gib.
Nfu nhu mau cua dung djch phAn tfch dtt<jc thl chuydn toan
pMu tMm 5ml n1<ju isoamilic, hic 1 phut. Dd cho pMu chit phAn lOp, thu
dich mau n1Qu isoamilic. TMm vaO phau 2ml rttQu isoamilic va ll.ii chii!t.
Thu dich mau.
So mAu dich n1Qu vOi thang mau chuA:n.
D6ng thbi chulin bi dung dich mAu chd'a tu 0,1 5p.g molipden trong blnh 50ml,
Ian IUQt tMm cac thu6c thit nhu khi phAn tfch mAu.
- Tinh ket qud. Ham IUQng Mo dUQc dnh theo cOng thdc sau :
17PPPTEl 257
aV .1000
X = ::-.i-,=:;;
nV, . 1000
X hAm cua Mo (mg/kg - ppm).
=
a hAm lUllng t6 tim d6 thi (pg).
V 0: thf dch dung dich han da".u (mI).
V 1: thl1 dch dung dich la:y phAn dch.
n : kh6i lugng miu (g).
- H6a ch6t :
HC! 20%.
Kali thioxianat 10% hay amonit hioxianat.
NaCl 20%.
HC! (d = 1,16).
Thiour6 1%.
RUQu isoamilic hay butanol.
+ Dung dich chudn g6c : CAn 2,0424g amoni molipdat, hoa tan trong 1 Ht nuCJc
(lml chua l,ug Mo). Tu dung djch nAy chun hi dung djch dl1 ca:u t(iO thang mau
chua':n chua 0,01 ,urn/ml.
d) Xa.c dinh kim trong thlf,c v4t. K6m trong thl,tc v$t nhu mOt hQp pha".n kim
cua men, rna quan trgng nha:t la men xllc tac cho phAn ung tdng hQp ARN,
t6ng hQp protein. Thii!u kern thl Mng hQp protein hi Anh huang. Kern con tang st:(
hlnh thanh auxin.
Ham luQng Zn, trong thl,tc v$t thay ddi tu Ipprn cho dn muc cao nha:t la 10.000ppm
(trung blnh lA tu 20 - 100ppm). Ph!n cAy non thubng chua Zn hon pha".n gis,
trong la hdn trong thAn. PbAn deb thl,tc v$t nu n6ng d Zn < 15ppm thl cAy
thiu kern.
Ngttbi ta thubng stt d\lng phuong phap so mau dinh h11lng Zn (cd d9 nh(iY
cao). xac dinh kern cd su d1,tng dithizon, 8-oxiquinolin ...
- Nguyln [{ phuong phap truc quang dithizon : Ion kern t(iO v(ji thu6c thit huu
cO mOt phuc mau cang cua it tan trong nuClc nhung da tan vA tan nhU!u trong dung
rnOi huu co (tetrachlorua eacbon, clorofooc), n@n ngttbi ta xac dinh kern bAng phudng
pha.p trAc Quang dithizon. Kern dUQc chit hoan toan bAng dithizon trong CCI
4
. Xac
dinh Zn vbi dithizon bi Anh htiang Mi cae ion cd m(tt trong dung dich phAn dch
nhtt Ni, Co, Cu, Cd, Pb, Fe va cac nguyl!n t6 kM.c. Xianua hay thiosunfat dUQc su
dl,mg nhti cha:t che cac cation anh huang.
Kern dithizonat dUQc 410 thAnh trong mOi tru'bng ga".n trung dnh (pH = 5,0 - 5,5)
dttQc chi{!"t bAng CCl
4
ti@"n hAnh so mAu hQp cha:t phuc sau khi dA trlt h1Qng
thua dithizon bang amoniac.
258
- Trlnh hi ph4n ttch :
La:y 10 - 20mi dung dich (sau khi tro h6a) cho vao Ki4m tra pH
ella dung dich. dung dich IA axit thl trung bOa bAng NH
4
0H 10% (chi thi
metyl do) khi c6 mau vAng. Tl1c la da. t$O ra pH thfch hQP (pH == 5,0 - 5,5).
5ml dung djch axetat, lAc tMm Iml dung dlch natrithiosunfat
25% va l$i lAc
Sau do dung buret cho vAo dung djcb trong pUu 10ml dung dich dithizon
mdi pha trong CCI
4
. D$y ch$t nut pUu vA x6c m$nh trong mt phut.
Sau khi co s\1 phAn tAch trong ph@:u chh'n ch4t tach co mau dtiQc tach sang
ph@:u chit qua kh6a
bAng dithizon l$i cho dn khi dithizon kh6ng thay d6i mAu cua n6.
Cho phlln dtic;1C trong tac dVng vdi 20ml dung djch amoniac
(1:200) 10$i tru Itt<;1ng thua dithizon (khi phan dch tAng dnh san xua:t
co kh6i Io$i trit dithizon). ml1c tl1i v$ch ml1c (25 hay 50ml) bang CCI
4
,
lAc va so mau (j btidc s6ng 580nm vdi kfnh 19C sang mau xanh Ia cAy.
D6ng thai tin hanh vdi thang mau 'chua':n gi6ng nhti khi phAn tlch mtiu
- Tinh kit qua. Ham ltiQng Zn dtiQc dnh thea c6ng thtlc Bau :
aVo'lOOO aVo
X == nV
l
. 1000 == nV
I
X ham ltiQng k6m (mg!kg ch4t khO).
a hAm ltiQng Zn dtiQc tim tha:y d6 thj (pg).
V 0 tM' dch toan bQ (mI).
VI : the dch la:y phAn deh (mI).
o : kh6i I tiQng mau (g).
- H6a chat,'
Dung NH
4
0H 10%.
Dung dich axetat (pH == 5,0) : 272g natri axetat CH
3
COONa.3H
2
0 hoa
tan trong ntidc eft 2 14n, tMm vAo 5Sml axit CH
3
COOH va dtia th4 dch dn 1
Ht. Dung dtch phAi tinh khit (khOng c6 Zn), cO phAi bang dithizoo
trong pMu chit, cho khi dithizon khOng thay ddi mau.
Natrithiosunfat 25%.
Dithizon (0,04%) : 40mg dithizon cho vao phtiu chit 250ml, vAn 100mI
CCI
4
> hoa tan dithizon Mng cach xoc m$nh trong thoi gian 15 phut.
TMm 100ml dung djeh NH
4
0H (0,5mi NH
4
0H 25% 100ml), Mc 2 phut.
Dithizon ehuy4n vaa 16'p amoniae nhuQm mAu amoniae thAnh mau vang da cam.
'Thch b6 lCfp dung mOi huu co CCl
4
va lili vao ch\t \ilillc. V>
- lQm.l) CCI" I"; Mn l\Qp, pMn lbp va tach bO eel,. t.e lAm nhu
trt!n cho tbi khi dung djeh khOng sang maU xanh. Th@m vao dung dich
amoniac chua dithizon 2,5ml H
2
S0
4
(1:5) lAc va 100mi CC1
4
l$i. lAc (dung
259
dtch co phAn llng axit). D$,y nut pheu chil!t, lAc h6n hQP hoAn toAn
dithizon sang tl1i1ng huu ca. ttiClng huu ca sang pUu chil!t khac, rUa
3 m6i 50ml ntiC1c cit. Sau do chlla dithizon da lAm trong 19 thuy
tinh mAu, bao quAn nai mat (dung djch g6c).
Dung djch dithizon sil dl,mg dtiQc chua':n hj bAng cach lAy 1 thg tfch dung djch
g6c trn vCli 1 thg tfeb CCI
4
(dung djch Mn. trong 1
Dung djch chuin klim : 0,1 OOg kem kim hoa tan trong blnh 1 Ht vCli tung
it mQt ntiC1c c4t 2 la:n chua 10ml HCl 20%. Hoa tan Mt dtia dch dl!n
Dung djch nAy chlla 100.ug Znllml (dung dich g6c). Dung djch ca:u thang
mAu ti@u chua':n dllQC chua':n hi bAng cach pha loAng dung djch g6c 100
(1 #gZn/lml).
Chuung 4
xAc D!NH CHAT LllQNG sAN PHAM cAy TRONG
1. Xlle dinh nito tdng 86 trong thlte t (phuong philp Kendan)
Xac dinh nita Mng s6 trong cAy dnh 81,1 mang di theo nAng 8Ua:t cua nguy@n
t6 nAy tit dt!t va phAn cung nhll dg danh gia cht!t htQng sAn phim va cAn bAng cua
N. HQP chit chua nita bao g6m protein va chAt khOng phAi protein. HQp cha:t khOng
phAi protein thtib'ng chili'm it han, 10% so vbi t6ng s6, it a trong Bili't nita t6ng
'86 co thg chuygn thanh hAm ltiQn.g "protein thon bAng cach nhAn vCli 6,25.
NguyJn Ii phuong phap : thl,tc v$,t dUQc tro hoa trong binh Kendan
bang axit H
2
S0
4
va co cht!t xuc tac, kl!t qua nita chuyn toAn be. thAnh
(NH4)2S04' Ca:t amoniac bang phan ung vCli NaOH 40% vA hip thu no (NH
3
)
bling H
3
B0
3
hay H
2
S0
4
cO n6ng dQ ti@u chua:n.
- Trinh tlf, phdn ti ch
Tro h6a
CAn 0,2g mAu goi gQn trong mil!ng gia:y IQc khOng tro dl1 cho gQn vilo blnh
Kendan (d(!, mAu kh6i dfnh vAo co: 'blnh).
Ig h6n hQ'p mu6i (xuc tac).
TMm 5ml H
2
S0
4
d$.C.
D6t mAu (tro hoa), chinh dg cho dung d,ch trong blnh khOng trAo
len c6, thAnh blnh. D6t cho dl!n dung d,ch trong blnb trAng trong.
Dg ngutji blnb, tMm 100ml nuClc ca:t lAc Sau khi nguQi ehuy(!'n toAn bQ
sang blnh dung deh 500ml da' c4t.
260
Cat amoniac Macrokendan, hlnb 37)
Lily 20ml dung dicb H
3
B0
3
c6 h6n chi tbi
blip thu NH
3
. D{u mut 6ng sinh han (6ng din
NH
3
) phai ng$,p trong dung dich H
3
B0
3
.
ThOrn 25ml NaOH ION (40%) M giAi phdng NH,
tu (NH4)2S04'
I
Cat cha khi tM' dch dUQ"c bay hai gA:n 3" thl
thuc. Thlt phan ung dung dich chay ra vbi tbu6c
thtt Nestle bia't qua trlnh cllt dA thuc hay
chua.
Chudn : Xac dinh nita trong blnh hp thu
bang each chun dQ voi axit H
2
S0
4
chun 0,05N.
Dung dich chuylfn tu mau xanh la cAy sang mau
h6ng tim.
- T{ nh kdt qud : Ham IUc,1ng nita duc,1c tlnh bang
% nhU sau :
N (%) = a. N. 0,014 x 100
n
a : s6 ml H:zS04 c6 n6ng d N t6n khi
N
n
chu1ln d
: n6ng d clla axit H
2
S0
4
(0,05 hay 0,02N)
: kh6i IUc,1ng miu
100 : tlnh ra phA:n trAm
0,014 : sO' chuyl1n tit mgdl thAnh gam nitd-.
Hinh 37 - amoniac
Tit ham IUQng nita tdng sO' c6 chuyl1n thanh "protein thO" bang cach vbi
sO' 6,25
- H6a chat:
Axit H
3
B0
3
4% c6 h6n hQ"p chI thi (bromocresol xanh va metyl do).
0,099g. bromeresol xanh va O,066g metyl do trong 100ml rUQ"u etilic.
H6n hc,1p mu6i lOOg KzS04 + 109 CuS0
4
va 19 Se.
NaOH 40%.
H
2
S0
4
d$C (d = 1,84).
H,s04 hay Hel c6 n6ng dQ 0,05N hay 0,02N.
2. Xilc dinh nita protein trong tb\lc
Ph4n Ibn nita cua th\ic v$,t IA nita protein. Ham IUQ"ng nita protein danh gia chilt
IUQng san phtm va n6 thay dd'i ph\! thuc vaa nhAn to' nhu di@'m sinh h9C
cay, dieu khi h$,u, dllt, cM' d phAn b6n nht la phAn nita. luQng protein
gl;\O dUQc coi la mQt chugn xua:t khtu.
261
li phuong phap : tAe xae djnh nita protein dl,ta, Co' so tach
va kilt tua nita protein, pha:n nita khOng phili protein bOa tan trong dung djch dU!;1e
rUa bAng nube hay dung dieh loAng dung tua. Pha:n nita protein kilt tua dU!;1e
rua, s4y khO va d6t nhu khi pha.n deb nita tdng s6.
Kilt tua protein tu dung djch bAng : chI axetat (CH3COO)2Pb ; d6ng sunfat
CuS0
4
5H
2
0 ; natri sunphosalisilie ; axit tricloaxetic va axit photphovolphramie
a) Xlic dtnh nita protein thea Barnstein
- Ca.n 0,3 - O,5gam mAu thl,te dA nh6 eho van e6c dung dch 150ml
eho tiilp vao do 50mI nUbe, trn bAng diia thuy tinh (dl!' trong e6e eho tbi khi
eulSi phAn deh).
Dun c6c chua diln khi sOL
giau tinh (hia gIllo, khoai tAy, ngO ... ) thl dun blnh each thuy.
Khi elSc ngui, vua khuil:y vua cho Cl1':n van elSe 12,5 ml dung dlch CuS0
4
.
Sau do tMm vao 12,5ml dung dich Protein se dUQe kilt tua nhanh.
1 gib, lQc qua gia:y 19C nhanh.
Rua kilt tua gia:y IQc, c6e, diia nhi@u M:n. Rua kilt tua co ra:t kho khi
nguy@n giau tinh hOt, vI v$,y co th(!, l;lC qua pUu Busner, blnh Bunzen va ham
hut chAn khOng. Qua trlnh rua kt tua thuc khi dich rita kh6ng co phan ung
vbi BaCI
2
hay kali feroxianua K
4
Fe(CN)6' NghIa la raa eho ht philn ung vbi Cu
2
+,
d6ng thbi nita hoa tan vAng trAn gi4y 19c.
,
Kt tua sl;tCh sa:y kbO CJ 50 - 60C trong 1 gib, sa:y dlf cho gia:y IQc tru:h kh6i pMu.
Goi kilt tua protein cho van blnh Kendan.
TMm vao 10 - 20ml H
2
S0
4
d$c, nilu luqng axit chua mAu thi co th@m
5 - 7ml H
2
S0
4

TMm hOn hQp chat xdc tac (0,5 - 1,Og).
Tro hoa miu tren Mp cho teJi khi dung djch trong blnh Kendan trAng (ph\!
thuc nguy@n cay cd tM' 3 - 8 gib).
b) Xac nita protein vai axit trichloaxetic
CAn khoimg 3 - 5g tum, hay 0,3 - O,5g khO cho vAo roc 150m!'
TMm 25ml mtClc cltt, trQn d@u bAng diia thuy tinh cd da:u bjt bAng cao su.
Dun sOi va khi dang nong van 5ml axit tric10axetie 50%.
Nguy@n giau tinh bQt thl dun trAn Mp cach thuy 40 - 50C trong 10 phdt.
Dr! kilt tua trong 0,5 - 1 gib vA sau do lQc qua gia:y IQc nhanh bAng each
gl;1n lQc.
Rua kilt tua trim gia:y lQc bAng nhang IUQng nM axit trichloaxetic 2%, di!n khi
dung djeh rita khoAng ga:n 200ml.
Say kbO kilt tua a dQ 50 - 6o
o
e, gia:y lqc tach kMi
262
G6i gqn tua vA. eho dn th$n vA.o blnh Kendan, tMm vA.b d6 10 - 15ml
H
2
S0
4

TMm h6n hQp cha:t xlie tlic (0,5 - Ig).
Tro boa miu di$n ebo to'i khi dung djch trong blnb co mau trAng (xem
pha:n phAn deh nita td'ng s6 trong cAy).
Tlnh kit qud :
N (%) = "a.:c. N=. 0::,:,0",1c:4.:.-. 1",0:.::0
n
a : s6 ml axit chutn co n6ng dQ N t6n khi ebUn.
0,014 , M s6 chuygn thAnh gam.
n : khlSi htQng miu Ia:y phAn tfeh.
100 ,tlnh ra %.
- Hf 86 chuyln nita thanh protein : Ham IUc;lng nita trong protein th\1e v$t ph\l
thuc)c vao thanh phn amino - axit (cAng 16n trong protein cac axit amin IA
diamincachoxilic axit). Ham IUc;lng tdng s6 cua nita trong protein dUQc thay ddi trong
khoAng tit 15 - 19% (trung blnh la 16%). Khi tfnh protein bAng % thl nhan v6'i
s6 6,25 (100 : 16 = 6,25). Khi dnh protein trong co quan sinh duang cua l1.1a mi,
bOng, l1.1a, d$,u tuang thl s6 do lA. 5,70 ; 5,30 ; 5,95 va 5,71 vA lJ ll;lc la 5,46.
- Tlnh nito phi protein: Nitd phi protein co tM' hanh bAng hai cich : h!\ng
each dnh vA cach phAn dch tl'\tc Nita phi protein la s6 giua nitd protein
va nita tdng 86. Khi phAn dch hanh xac djnh trl,1c djch dA tach protein
(theo phuong phap Barnstein), phUong phap Bectran hay phUong phap Pleskop.
Khi phAn deb nita phi protein trong djch bAng nuO'c thl dQ ehfnh xac nha
(cd th cd cA d/ilng NH3 va NO;)
- Ch()n kh6i lUQng rnau dl ph4n tich . Xac djnh nita protein co th tu miu tUdi,
kh6 khOng khi va kho d6i. PhAn tfeh thl cAn 0,2 - 0,3g, con cO quan sinh
duang d tr:;tng thai khO khOng khi thl cAn 0,5g.
Khi phAn .dch eu, r@, la, thAn (I tr$ng thai tuai thl tru(Jc nh6, h1y
kh6i lUQng 5 - 7g.
Khi can miu khO tan nha, miu tUm dfnh, cd can tru6'c giiy lQc lam bao
bl, sau do cAn bl vA miu. Hi$u s6 giua 2 I'n cAn chfnh IA kh6i !UQng miu.
PhAn deb miu tuai, hay khO khOng khI pbAi cA.n X8c djnh d 'm(3 - 5g).
- H6a chdt :
CuS0
4
.5H
2
0 : 60g mu6i hoa tan trong 1 lit nuOc ct dua th deb 1 lit.
NaOH 12,5gam bOa tan trong 1 lIt nuOc Ct.
K
4
Fe (CN)6 : CAn 2 gam mu6i tan bAng nuOe cit va dua deh
100 mI.
Dung dich CCl
3
COOH 50% va 2%.
263
H6n ht;:lp chat xtlc tac (xem bai phAn dch nita tdng 86).
H
3
B0
3
4% (xem bAi phAn dch nita tdng s6).
Chi thi mAu (xem b8i phAn dch nita Mng s6).
H
2
S0
4
d$.c.
3. Xllc djnh tinh bQt bllng thuy phAn axit
.
Tinh bett IA ht;:lp ch4t cao phln tii, kh6ng hoa tan trong nudc, tl,lO ra dung djch
keo dfnh, kM. nang dfnh kt khac nhau theo thanh pha'.n va s6 lut;:lng ht;:lp chllt. Ht;:Ip
ch.i't nay Ia ngu6n nang h1t;:1ng quan trong qua trlnh trao ddi chllt i1 cay, trong
dinh duong cUa ngubi va dQng v$t, trong hAng IOl,lt Hnh Vl,tc cOng
Trong hl,lt, Cll giau tinh bQt (hl,lt hoa thAo 50 - 80%). Tinh bQt khOng phAi la chllt
hoa hC}c ri@ng rnA trong thanh phlln co chit khoang (chu yu photpho) va. axit
beo. TI kh6i tinh bQt trung blnh 1,5, phAn ung nhl,ly cua tinh bQt vbi iot tl,lO thAnh
maU xanh. Tinh bQt bao g6m 2 polisaccarit khac nhau c4u tl,lo va Hnh chllt :
amiloza vA amilopectin.
Nguy@n tac xac djnh tinh bOt trubc ht phAi thuy phAn (Mng axit hay bang men)
dn cac glucoza. Dubng glucoza dut;:lc xac dinh theo phuang phap Bectran, hay phuC1ng
phap phAn c1,ic. PhuC1ng phap Bectran xac dtnh tinh bQt trong la, thAn va rA nghla
Ia chiit tach co mang mau (sl1c t6). con phuC1ng phap phAn c1,ic xac dinh g1ucozo
trong chltt chit kh6ng mau.
- Trinh tl/. phd.n tich "
Can 19 th1,1'c v$t cho vao blnh kho 300m!.
TMm vao 150ml HCI 1%, lAc d$y bAng nut co M th6ng sinh hAn.
Thuy phAn trong binh each thuy, trong thb'i gian 3 gib'.
D6ng thb'i trong blnh each thuy blnh tam giac khOng co mAu chl1a 150ml axit
HCl 1 % dt=!" kit'!"m tra.
Sau 2 - 3 gib thuy phAn dlr kilrm tra lily 1 ft dtch c11u cho vAo kl.nh
d6ng h6, nhO vao 1 giQt iat. S1,i thuy phAn kt thuc nu nhu khOng cO mau xanh.
TMm 2 - 3 giC}t metyl do vao blnh kit1m tra (kh6ng c6 mAul trung hoa tu Buret
-bang dung dich NaOH 20%, con blnh thf (c6 mAul thl cling trung hoa voi
s6 htt;:lng tuang duang cua nhung khOng c6 chi thj. Lut;:lng khOng dut;:lc
thua vI trong mOi trub'ng dub'ng bj phAn giAi.
tua protein bAng cach vAo blnh 1ml (CH
3
COO)2 Pb 10% vA lAc
TMm 1 - 2 giQt chI a.x.etat theo thanh blnh nu th4y d\l-c thl protein kt tua chua
hi!t. TMm tung giQt chi axetat.
Sau 0,5 - 1 gib' tua hoAn toAo, tMm vAo blnh dung dtch Na
2
S0
4
vai tht1
dch ga:p 4 Ia'.n Hch chi axetat (2 - 4ml) tru lut;:log chi thua.
dung dich vA ki!t tua qua lC}c qua giiy lQc nhanh vAo blnh djnh ml1c
200ml, rita blob, tua tran gi4y IQc 4 - 5 ld:n bAng nu{Jc, djnh ml1c tOi Vlilch, lAc
Dung djch xac dinh monosaccarit theo Bectrao.
264
- 1tich duong hOa tan bAng nuac hay bAng ruqu . Khi phA.n deb tinh bQt c6
dubng hoa tan chda trong mAu. Vi vty c4n X8.C dinh dubng hoa tan ri@ng trong
miu hay trttOc khi xac dinh tinh bQt phrli tach dubng boa tan bAng H
2
0 hay rttl1u.
Ca.n 5 - 10 gam mAu tMm vAo 100 - 200mI (1/20) nullc nong, dun cach thuy
BOaC nua giC1 d!' tach dubng hoa tan. D nguQi vA IC}c.
Tach 14n thd hai vOi thbi gian dun c8.ch thuy 15 phJ1t, lQC.
miu do. rlia dung d xac dinh tinh bt.
Mau th\iC vtt giAu tinh bOt (khoai tAy, ngO, hia po) thl tach dubng hoa tan bAng
rUQu, vl dich tach bAng nuOc rft:t khd IQC. 'l\ich miu bAng rttl1U nong 90%, tach
2 14n H@n (tl miu rttQU = 1/8) Ph4n dung djch cd tha' sli dl,lDg xac dinh
dubng thea Bectran :
- Ti nh k(t qud
Tinh bOt
b
(%) [(a + 2 . 10) - b]
a : IUQng !dng 86 glucozo, % sau khi thuy phAn.
b : hAm iUQng dubng hOa tan, % trttOc thuy phAD. .
b .
(2. 10) : M s6 chlnh cho huy fructozo.
". 0,9 : M s6 chuyn thAnh tinh bett.
- H6a ch6.t "
Hel 1%.
Dung dich iOt.
NaOH 10%.
Phenolphtalein.
. 0,9
Cac thu6c thu dung d d,c dinh glucozo theo Bectran.
4. Xilc djnh tinh trong h,t (theo Evecs)
Phuong phap phAn c\ic kA' xac dinh tinh bt trong h$t nhanh hOn phuong phap
da trlnh bAy vA dUl1c su d\1ng pM biA'n trong thbi gian g4n dAy d danh gia ch<1t
iUQng nOng sAn.
- Nguyln li phuong ph6.p " Nguy@n tAc phuong phap bao g6m thuy phAn tinh bOt
bAng axit xac dinh gec quay cua dicb thuy pbA.n tr@n phAn c\ic S\i quay
ri@ng cua dicb thuy phAn [a]o ti't cua cae cAy tr6ng khac nbau trung blnh bAng
181. Da' cblnh xAc hon cain xac dinh ri@ng cho cac cAy tr6ng. nha bAng
c6i, ra.y qua rAy Imm. Cam dUQc cn thtn vA trOn lin bQt xac djnh tinh
b/)t tin hAnh trong nguy@n v/i!n. Cam cd bO khi xaC dinh tinh bQt chi trong
nQi nhu.
- Trinh tl/- phftn tich :
CAn 2,5 gam bQt cho qua pUu kho vAo blnh dinh mdc lao ml.
265
TMm vao 25ml HCI 1% cho ta:t ca tha:m ubt axit. KhOng dUQc. dg b/)t dinh ch$t
vao thanh blnh.
25 ml axit va d$t l@n each thuy.
Thuy phAn 15 phtlt tr@n niSi each thuy sOi va thubng xuy@n Mc, diu ti@n h6n hQp
trong blnh quanh d$C do keo hoa tinh b/)t, sau do loAng ra.
ng nguOi blnh d@"n dQ phong, tMm vao do 30 ml nUbc dU, Hic
tua protein trong dung bAng 5 ml dung dich axit photphovoiphramic, lAc
dtnh mdc bAng axit HCl 1 %
LQc dich thuy phAn qua gia:y lQc nhanh.
Xac dinh goc quay tr@n phAn c1,tc k.
- Tinh kit qua.' Tlnh ham lUQng tinh b/)t (%) theo cOng thuc sau
K = ::.--"--,O,;,,3,,.4;::68=-;-, -,V",,'-.::10:.:0
181 . I . n
K ham h.tQng tinb bQt (%)
a goc quay dUQc dQc phAn c1,tc (d/)
0,3468 : M s6 thanb d/) cua thang tron
V th@' dch cua dich thuy phAn (ml)
181 t6 d6i vbi tinh h/)t tuong dng vbi [a]o
d did cua 6ng (dm)
n kh6i Iuqng mAu (g)
- H6a chdt .'
Hel 1%,
Dung dich photphovolphramic axit 5%.
5. Xac djnb mono, disaccarit va tdng s6 bidratcacbon boa tan trong cung
nt(H min tbeo Bectran
Mono, disaccarit va eac hidratcacbon hoa tan khac la nhung hQP chit dan giAn
cua hidratcacbon. Chung cO y nghla Ibn d6i vbi th1,tc va d/)ng nhu
chua na.ng htQng cO bAn cho bao va mO d/)ng. Xac dinh hqp cha:t
hidratcacbon co bAng phuong phap hOa hQC, quang hQC, sinh hQc va sAc ki.
- [{ phuong phap Bectran. Phuong phap nay d1,ta co sO' Ia. monosaccarit
(glucozCl, fructozo) chua nhom andehyt va xeton khu: dung dich feling. Djch feling la.
h6n hqp dung djch mu6i Seinhet va Cuso
4
. D6ng thbi dubng bi oxi hoa tbi
axit va Cu
z
+ bi khU: Cu +. Khi thanh polisaccarit thl phAn tu monosaccarit
ma:t nhom CHO va co vi khOng cO kha nAng khir va. chi sao khi th:uy phAn tliLo
thanh dubng dan mbj cO kha nAng kbit dung djch feting.
C
1z
H
22
0
U
+ HzO = C
6
H
1Z
0
6
+ C
6
H
I2
0
6
glucozo fructozCl
266
" ,
C
6
R
12
0
6
+ Dung dich feling = uit gluconic + mulSi seinhet + Cu
2
0
Xac dinh kl1t tua Cu
2
0 blng phuong phap dch, .trtlCJc hoa tan kl1t tua
ba.ng H
2
S0
4
va mut'Si Fe (hoa tri 3). Cu
2
0 + + H
2
S0
4
= 2CuS0
4
+ 2FeS0
4
+
+ H
2
0. Khi hoa tan thl Cu+ - Cu
2
+ va Fe3+ - Fe +. SAt hoa tri 2 dul,1c
chu6n dO ba.ng dung dich KMn04
10FeS0
4
+ 2KMn04 + BH
2
S0
4
= 5Fe
2
(S04)3 + 2MnS0
4
+ KzS04 + 8R
2
0
Theo hlqng KMn04 t6n khi chu6n d suy ra lttqng Fe
2
+ va hll,1ng Fe
2
+ tl.1dng
duong voi lUQng kl1t tua Cu
2
0, nghIa la lUQng tua Cu
2
0 cang Ian thl IUQng dubng
khti cang
- Trinh tl!- phdn tich :
Cf1n 19 mAu cho VilO clSc 150 - 200ml.
TMm 125ml nU(Jc ca:t va d$t I@n cach thuy da. dun nong trullc di!n 90C.
Tach hidratcacbon trong thbi gian 80 phut 0 BOoC.
D@" ngu<)i va th@m 0,5 ml dung dich Pb axetat 4% dg kl1t tua protein til"
tU tung giQt va lAc blnh).
,
LQc vao blnh djnh mllc 200 ml va rita k@'t tua giily IQc.
LUQng thua chi axetat dUQc kl1t tua blng dung djch Na
2
S0
4
vCJi lU<.1ng gllp 3 h'1n
IUQng (CH3COO)2Pb.
Dt1 qua d@m cbo tUa PbSO 4 Mng xu6ng. KI1t tUa da. hOOn toan khi tMm 1 - 2 giQt
Na
2
S0
4
vao djch trong khOng con vll:n d\lc.
Sau khi ki!t tua xong Pb
2
+, tMm nullc tCJi va IQc (dung djch IQc D. Trong
dung dich IQc r xac dinh nita protein t6ng s6 saccarit va monosaccarit.
50 ml dich IQc r cho vao blnh dinh mllc, tMm vao 5 ml HCI d$c, d$t tr@n
bi!p c8ch thuy dB. dun tnt&: Mn SOOC. Thuy phAn disarmrit ti@'n h8.nh 0 dQ 68 - 70C
.trong thbi gian 5 phut. Dg ngu()i va trung hoa thea chi thj mau phenolphtalein blng
xoda den khi xullt mau h6ng. Dinh mdc lAc (dich lQc rD, nut
binh, de qua 1 - 2 gib (C6 tM' qua .
Trong blnh tam giac cblla 20 ml dung dich CuS0
4
va 20 ml dung dich seinhet th@m
vilo do 20 ml dung dlch xac dinh dUbng, lAc va d$t tr6n Mp sOi 3 phut.
LQc dung djch 0 thai dang n6ng vao blnh Bunzen co born hut chAn kh6ng.
Rtia kl1t tua IQC 7 - 8 I4n bAng H
2
0 ellt nong, kbOng tua ti@'p
xuc vlli khOng khL
Chuyen kl1t tua vao blnh (kl1t tua c4n phu 1 - 2 mm lllp nuCJc) hoa tan kl1t
tua blng dung djch phen sAt (Fe
3
+) (khoang 15 - 20ml), sau khi kl1t tua hoa tan
holm toan rita bAng mOt [t nuCJc cllt nang.
Dung d,ch trong blnh chull:n dQ bAng KMn04 0,02 - O,05N d{fn mAu h6ng
- Tinh kIt qua. Pba.n dng hoa tan Cu
2
0 va phan dng chudn dQ Fe
2
+ bAng KMn04
da. cho thlly rAng 5 Cu tuang dng 1 KMn04 vi v$.y :
1 ml KMn04 0,1 N tuang duong vCJi 635,7 mgCu
ami KMn04 O,lN tuang duong vl:Ii x mg Cu
267
a . NKMnO, . 635,7
Tit do cO : x = ----'::::;:c:+'--
0,1
Thea bAng Bectran (xem phv. h,lC bAng 9) dm x mg Cu tltdng duong A mg glucozd,
Ham hr<1ng hidratcacbon (%) dUQc dnb thea cOng sau
A p. 100
CG = n. 1000
n : kh6i h.1Qng cha:t khO khOng khI (g).
A : 11.1'l;1ng glucQza thee bang (rug).
p : s6 pha loang.
- Hoa chat :
(CH3COO)2Pb 4%.
Na
2
S0
4
10%.
HCl (1,12).
Dung dich phenolphtalein 1%.
Xoda Na
2
C0
3
.10H
z
O
Dung djch CuSO 4 4%
'. Dung djch mu6i seinhet (C
4
H
4
0
6
KNa.4H
2
0). GAn 200g mu6i cho van blnh
11, hoa tan bAng nuC1c, tMm vao do 150g KOH hay NaOH dua deb v$ch,
lAc IQc.
,
Dung dich phen sAt amoni dll<!C axit hOa. CAn 81g (NH4)2S04.Fe2(S04)3.4H20
cho van blnh djnh mue 1 Ht, bOa tan bAng mtOc (300-50Oml), rot vao
do 108,7ml H
2
S0
4
(d = 1,84) dinh mllc t{fi va Me Cd the' dung 50g
FeZ(S04)3.nHZO thay th@'o
Dung dich KMn04 0,02N.
Chuitn hi Busner, blnh Bunzen
Dl1bng disaccarit dUQc xac dinh sau 5 phut thuy phA.n dnb theo cOng tbuc
A = (B - C) . 0,95
A : dubng disaccarit (%)'; B : t6ng saccarozd (%)
C : monosaccarit (%) ; s6 0,95 chI ra rAng -khi thuy pbAn mt pbAn t11: saccarozd
dUQc tbanh 0,95 phAn t11: glucoza.
Xdc dtnh saccarozo Mng ph41/. ctJc k(
- Trinh ttJ phtin tlch .-
CAn 25g nguy@:n dA nghian nba cho vao blnh cao cd 200ml, dung nu(:Jc
dAn vA cu6i eung dua d@'n deh 150I'D!.
268
binh tr@:n Mp cacb. thuy 1I SOOC dun 30 phut, lAc thubng dllbng.
De ngui va th@:m vao blnh vai giQt @:te.
Them nuClc eA:t gAn d@'n Vl;lCh va ti@'p tv.c ehi@'t dubng th@:m 15 phtlt.
nguc)i va 7ml dung dich chi axetat 10% d k@'t tua protein, lac
d4 0,5 - 1 gib.
__
b6 di.
Rot dung djch IOc vaO 60g phAn cl1c kl1, sau do thea thang 5 s6 doc kt quA.
ChI sO' trung binh duc,1c su dl,lng d tfnh.
- Tinh qud trin phtln etlc :
saCC8rozo (%) =
a : s6 bAng dQ thea thang.
o. p. 0,75. 0,9925.100
n
0,75 : IUQng saccarozo tUClng duong vCli 1 cua thang d\lDg C\l (g).
0,9925 : chlnh th tfch nl1u nhu til1n hAnh trong bloh djnh muc mil khOng phru.
trong binh Schift.
n ; kh6i IUQng miu.
p , s6 pho loOng (200/100).
6. Xie djnb dQ axit tdng s6 ella rau qua
Ham luflng axit huu co luOn luOn co trong rau qua tuoi, co y nghia quan trQng
khi su d\lng chung ngay hay khi bao quan, chl1 bil1n.
- Nguylln Ii phuong phtip : Axit huu co dUflc tach tit dA nh6
bAng each dun 30 phut mAu v6'i nli6'c cAt bl1p each thuy BOoC. Sau do chua:n
djch bAng dung dich kMm O,lN se xac djnh dtlQc 1uflng tdng sO' cua dQ axit.
- Trinh tll ph4n tich : CAn 25g mAu tuai cho vao c6i' nh6, trQn
Dung nli(Jc cat miu va tnmg c6i cho h6n h<)p vAo blnh djnh mac 200 ml.
Dua th dch dich lOng trong blnh dl1n 150 ml d(\t blnh wo n6i cach thuy lJ
dt') BOoC va dun 5 phtit.
D4 nguQi hdn hQp trong blnh, djnh mac bAng nu6'c ca:t dn Mc
Loc qua gilly 19C trung blnh
La:y 50 ml dung d)ch loc cho vao c6c hay blnh tam giac 250m!.
Chun dO bAng NoOH hoy KOH O,IN
Rbi VI dich loc thubng cO mau, n@n khi chuln dQ khOng dung chat chi thi va
di4m cu6i Clla pMp chuln dQ dUflc xac dinh nhli sau : Ngubi ta nh6 mt')t giot
nuac ca:t vao gi4y quy xanh va sau do, nho 1 giot dung dich tit blnh da chua:n
d(l. Nu nhu gia:y quy khOng chuy4n sang mau do thl s1,i chuln dt') coi nhu da klft
thtic. Th\tc t s1:f. chua':n dQ coi nhu kt thiic khi khOng co s\t khac nhau rO vi:1
mau coa hai giot nu6'c va dung dich thf
- Tinh qua: NhAn sO' kii:1m ti@u t6n khi chu4n v6'i chlnh dQ chuln ki4!m
va v6'i M sO' 0,0067 se tim duc,1c hAm luflng axit hoa tan trong miu 14y phAn deh.
D4 u di6n dt') chua ra % c4n qua tran nhAn v6'i 20 (M chuygn tit 50 m1
djch loc tuong dUdng 5g mau thanh 1000 ml tuong duong 100g mau).
269
7. Xilc djnh md tong .6
Mil' va lipit (cha:t gi6ng rna) chua trong cAy tht!c hang cae chuc nAng
quan tr9ng. LfJp mAng bl1 ml).t W' bAa ca:u tl;\O til: rna va lipoproteit. CAy tr6ng
khac nhau thl c6 hAm h1;1ng rna ciing khac nhau. HAm lUc;Jng rna trong h(lt cua cAy
Dg1l e6e th{(p 2 - 3%, cAy cd dgu chda rna nhil1u nhllt : hldng 20 - 30%, hllC1ng
duang 30 - 50%. Ma th1,1'C v$t IA san phm cd gia trj cho dinh duang cua ngubi vA
v(lt. Th6ng thtibng mil' t6ng s6 duc;1c xac dinh bAng phuong phap chi(ft trong
d1,lng C\l Soxlet.
tach

i I
PhAnchidt
PhAn
- li phuong phap : Phudng phap
xac dinh d1,!a cd sa rna trong nguy@n li(\u
tht,tc duqc bAng dung mOi hUll Cd (He).
Tinh st! cMnh trQng IUc;1ng mao truClc va
sau khi rna chlnh Hl hAm IU(,1ng rna trong
c4n nM.
- Trinh til phdn tich :
CAn 109 mAu (co htQng mB ngheo - trung
blnh) hay, 1 - 3g mAu (giau mB) xac
rna. D6ng thbi bly htQng mAu xac djnh
dO lim cua
Goi thanh goi hlnh trl,l bang
giAy lQc.
SAy b ph$,n blnh chua cua Soxlet dn kh6i
htQng khOng d6i, cAn ca.n phAn dch (ghi
kh6i IUQng blnh).
D6 mOt h.i'Qng bang 2/3 - 3/4 tM' dch
blnh chua.
LAp pha'.n chit d\lng goi mAu phAn dch va
6ng sinh han vao blnh chua cO Do IA cac
pha'..n cua d\1ng C\1 chit rna Soxlet (hlnh 38.).
D$t Soxlet vao n6i each thuy.
Chit rna trong dun cach thuy, giit
a mUc d tir 40 - 50C. Khi sOi hdi Me
HJnh 38 - Dl,lng Cl,l rnd Soxlet
Mc g$p thanh nuoc lam ng$.p g6i mAu
rna rei xu6ng blnh chua. Qua trlnh do xay ra t\1C tach mB trong mAu.
Chit rna trong thbi gian 4 - 6 gib v{:li chua It rna va 5 - 8 gib voi
giau mB.
Khi chit kt thuc, thao blnh chua va rna hoa tan khOi ph4n chit va 6ng
sinh ban.
LAp vilo blnh chua (co va rna hoa tan) 6ng sinh han ca:t dun cach thuy
a dQ 50 - 60C.
Khi cAt ht sa'.y blnh chda (j: d 70C kh6i htQng khOng d6i (cAn va
ghi kh6i IUQng).
270
- Tinh kit qua. Ham luc;Jng rna dnh thea cOng thllc sau :
X = a. 100
n(JOO y)
x : ham Ittc;mg rna thO trong miu (%).
a : kh6i IUl;1ng rna (g).
n : kh6i IUQng mau.
y : ham lttc;mg nu{Jc trong miu (%).
a) Xac dtnh mG thea kh6i luqng con lq,i 8au khi chilt
Phuong phap nay dUQc sll d1,lng rl)ng rai khi phAn dch cO dO chinh x:ic
dam bao va co dnh san xulf.t cao.
- Trinh tl/. phdn tich :
CAn Ig miu th\l'C nghMn nha, g6i thanh g6i, sa:y () 105C di!n kh6i IUQng
khOng ddi (ghi kh6i htQng).
Cho g6i vao blnh lan, c6 nut nham (co cung ml)t hk 10 - 12 goO.
Rot ete hay benzin vao binh (ng$.p miu), d$.y nut va lAc chii!t rna, vai gib,
rot b6 ete da hba tan mo. ROt tMm phin m{Ji ,ng$.p miu, lAc chii!t rna tii!p. Lam
nhu thE! khoang 3 lin v{Ji thbi gian 2 ngay
Sau do cho goi vao d1,lng C\l Soxlet, tMm 2 - 3 gib nhu phuong phap dA
mO ta tren.
Sau khi slly g6i a 100 - 105C dl!n kh6i IUQng khOng ddi (2 - 3 gib) va can
kh6i lUQng mau (ghi kE!t qua).
Tinh kit qua. LUQng rna tho dUI;1C dnh thea s6 kh6i luc;mg trubc va sau
khi chiE!t. Ham lUQng % rna dnh theo cOng thllc sau
X = a.100
n
X : hAm luc;mg rna tho trong phAn dch (%).
a : kh6i luc;mg rna thO trong mAu (g).
n : kh6i luc;mg miu h1:y phAn tIch.
b) Xac dinh chi 86 axit,. Hiu nhu trong ma bao gib ciing co mc;t IUl;1ng nha axit
tc,t do. ChI s6 axit IS. s6 luc;mg (mg) ca:n thiE!t trung hba axit tl,t do (g), gi:i
tr1 nay khOng 6n dinh, thu:bng giArn khi chin va tang khi nay mAm cflng
nhu khi baa quan IAu ngAy cAy co diu. Ma thl,tc v$t chua axit t\l' do Ibn hon
rna dl)ng
- li phuong phfLp. Diu th\l'c v$t hoa tan trong h6n hc;fP rUQu etHic va
ete a dl) phong, chua':n dl) nhanh Mng dung dich KOH O,IN vc'ji chi thj mau
phenolphtalein, cbn ma co mau thi thea chi thi thimolphtalein.
- Trinh tl/. phdn tich :
CAn tren cAn phAn dch 1 - 5g miu cha vaa binh 100 m!.
TMm vaa 50 ml h6n hQp trung dnh ruc;Ju etilic va @Jte (1 : 2).
Lac hoa tan diu, nhu trong trttbng hc;fP diu hoa tan t6i thl
bep cach thtiy dun va lAc.
271
'.
,
nguQi dQ phong, tham 5 giQt phenolphtalein, cOn khi djch c6 mau
t6i kh6 quan sat mAu thl tham vai giQt thimolphtalein.
Lac va chua':n dQ nhanh bAng KOH Q,IN dn maU h6ng (phenolphtalein) va xanh
da trbi (thimolphtalein).
- Tinh kit qud. Tfnh chI 86 axit theo cOng th\lc
X=
X : chi 96 axit
. 56,11 . 100
n . 1000
a : tM' dch t6n k.hi chuan (ml)
n : kh6i h1Qng (g).
56,11 : dUdng IUQng KOH.
trAm axit heo tl,t do bAng chI s6 axit nhAn viJi 0,503 (0,503 Iii. h(i s6
chi m6i quan M kh6i lUc;lng phAn tu axit Oleic v{fi kht'Si h.1Qng phftn tu KOH 56,11).
- Hoa ch6,t :
H6n hQP trung dnh va roau etilic : 2 deb h6n hc;lP v{fi 1 dcb
rtt(,1u etHic 95% lAc TMm vao h6n hQP vAi giQt chI thi. trung hoa bAng NaOH
0,1N.
Dung djch phenolphtalein.
c) Xac dtnh chi 86 xiI. phong. Chi 86 xa phong chi ra bao miligam KOH
thit da' trung hoa axit tl,t do va axit HAn kt ch\la trong Ig ma. Chi 86 xli phOng
dnh IttQng t6ng s6 cua axit cO trong thii.nh cUa dAu, cl1ng nhtt gia trj. trung
blnh cua kh6i lUc;lng phAn tu, cac axit d6. chI s6 nAy thay ddi trong khoAng 160 - 270.
- Nguyt!n li phuong phtip : Hoa tan mQt lUc;lng ma nhAt djnh bAng dung djch
ti6u chua':n du thita 0 dun each thuy. M6 bj thuy phAn thAnh g1ixerin
-vA axit beo. Sau d6 axit beo duc;lc trung hOa bAng kil1m. PhAn kil1m con l!.ri kh6ng
kt vao ph.n \lng dUc;lC chDn bAng HCI v{fi chI thj phenalphtalein.
- Trinh tl/- ph4n tich :
CAn 1 - 3gam cha vaa blnh cAu 100 m!.
TMm 25 ml KOH 0,5N vaa blnh co tit 1 - 2g mAu va 50 ml KOH 0,5N vaa blnb
cd tit 2 - 3 g mAu.
blnh bAng 6ng sinh han, dun each thuy, lAc thttbng xuyAn thu
djch trong sut'St (thbi gian 0,5 - 1 gib).
MAu d6i chung : Lt!y blnh nhU trAn tham 2 ml nuOc c4t, 25 ml KOH va dl)t
tr@n bp each thuy. Khi trong nguyAn cO sap vA nhl,ta thl thAm vOi dch nhu
mt trong cae dung mOi (taluen, dimetylbenzen) nAng caa dQ s6i va thbi
gian sOi tAng IAn 2 gib. Nl1'u trong nguyAn chlla ch4t khOng phAi xa phong
thl kh6 thu dUl1c dung dich trong.
272
Chua':n dung dich dang nong bAng HCI O,5N veJi chi thi phenolphtalein hay
thymolphtalein (khi dich co mAul.
- Tinh klt qud : qua duQ'c dnh thea cOng thllc sau
(N, y - N, q)56,1l
X = ----'_--c=-__
X : chi s6 xA phong hoa (mg KOH).
N I: n6ng d cua KOH.
N
2
: n6ng d cua HCl.
y : dch rot vAo blnh (mI).
n
q : dch axit dU;1C xac dinh thea s6 d chua':n cua dung dich cua blnh d6i
chllng va thi (mI).
n : kh6i IUQ'ng miu.
56,11 : duong htQ'ng KOH.
- Hoa ch6t. Dung dich ru;1u, : Hoa tan 30g KOH trong th dch nUeJc it
nhlU (20 ml). sau do khoang 19am bari htdroxit ka't tua cacbonat, tMm
ru;1u tinh ddn thi dch 1 Ht. Di dung dich qua ngAy. Trong trubng hQ'p xua:t
kt tua, IQc va bao quan trong lQ thuy tinh mau Mi.
Lam ru;1u kh6i aldehit bAng cach tMm mt s6 IUQ'ng nh6 tinh thi KMn0
4

lac d qua dlim vA cAt n1;1u blnh each thuy.
Dung 'dich ruQ'u + khOng dl1' IAu.
d) Xac dtnh chi 86 itJt thea Ganyc. ChI s6 iOt chi s6 gam iot co th vCli
100g mil' hay du. Chi s6 iOt trong du kh8c nhau thay ddi tit 30 - 170. xac dj.nh chi
s6 nily Mn quan vCri kha nAng axit khOng bAo hOa HAn kdt hai nguyliD tit iOt theo cM
bi ddt cua kep. KhA nAng rna bi oxi hoa tang vbi tAng chi s6 iOt.
- Nguyen li phuong phap. Ngu:bi ta bidt rAng i6t tit dung dich dU;1C kt1t theo
vi tri dlit cua li!n kt kep trong axit beo khOng bao hoa. 'fuy nhilin iOt 0 d
thubng phan ling vd'i du v6 cung ch$m, con khi dun thl Slj Ulin eua no xay ra
khOng nhu nhau. Phan llng nhanh hon vbi rna IA din xua:t ell (theo phuong phap
Giubliu) vA Brl (theo phuong phAp Ganyc).
Phan dng vbi axit oleic nhu sau :
CH,(CH,),CH = CH(CH,),.COOH + Bri .. CH, (CH,), - CHB..cm + (CH,), - COOH
Phfln cOn 4rl cua BrI tAc d1,1ng vCli KI xay ra oou sau :
Brl + KI =:: KBr + 12
LUQ'ng thua 12 kh6ng tham gia vAo phan dng duQ'c xAc dinh bAng phep chua':n d
vbi dung dich hiposunfitnatri co n6ng d tiliu chua':n.
- Tr'inh trt ph4n tich :
Lay 0,2 - 1,Og d4u cho vAo 6ng nh6 day phAng.
6ng dlj'ng du duQ'c vAo day cua blnh tam giac kh6 (600 ml)
co nut nhAm.
18. PPPTl
273
Rdt cn vao trc;mg IUc;fng dttu 10ml clorofooc.
LAc ngtlQc 6ng hoa tan dttu bAng d/)ng quay vong.
Ngu nhu diu khOng bi hoa tan va h6n hQp d,\!c. thl tMm mOt phin mbi clorofooc
TMm van blnh chfnh xac 25ml dung dich Ganyc. Tha:m ul1t nut bang dung d)ch
KI binh tranh ma:t 1
2
,
Lac cn heln h;,p phan dng, trong t6i i gib a dQ 26 - 30C hay
2 gib a dQ phong. D6ng thbi hanh X8.C dinh tra h6n hQ'p phAn ung.
Trong binh tra chua 10ml clorofooc, 25 ml dung dich Ganyc, lac va. cung
giu d ndi t6i.
Khi phan ung thuc tMm van blnh d6i chung va blnh thf 10 ml dung
djch KI 2%, tha:m ttOt nut bAng dung dich nay dl1 d$.y
TMm 50 ml nubc cd:t va chulin lU<,1ng thua iOt bAng dung dich hiposunfit 0, IN
mau vang.
Sau dd tMm 1 ml dung dich h6 tinh bOt 1%.
Lac chun ch$.m dgn khi md:t mau
clorofooc khOng tinh iOt chuygn van dung dich ch$.m, chulin dO keo dai,
qua khOng chfnh d,c.
- Tinh kit qud :
X : chI so: iOt (g).

(a - b) . N . 126,9. 100
n
a : tM' dch hiposunfit tiliu t6n khi chua:n dO miu (ml).
b : tM' dch hiposunfit t6n khi chun dO d6i chung (mI).
N : n6ng dO cUa hiposunfit .
126,9 : kh6i ltt;,ng nguylin tu cUa iOt (g).
n : kh6i lttc;fng mAu.
- Haa chd.t :
Dung dich Ganyc (BrI). hoa tan 13g iOt trong 100 ml axit axetic bang, sau d6
tMm 8,2g Br
2
. Br2 khOng dttQ'c thua vi no lam tAng phan ung Dinh muc dung
dich bang axetic bang .
Clorofooc (thttbng bi ba:n do nttbc, rtiQu, lite, axeton)
Dung dich hiposunfit : DQ chua:n cua hiposunfit dtt;,c X8.C dinh thea K
2
Cr
2
0
7
da
tinh hai Mn va sd:y khO d 130C.
Dung dich hiS tinh bOt 1 % pha trong dung djch N aCI bAo hoa.
8. Xac djnh vitamin
Vitamin 1a nhom hQ'p cha:t huu Cd phAn tu tha:p, cO tha' chua hidratcacbon, ruQu,
axit, thanh phttn hoa hQc rd:t da chung rft:t cttn thi@'t d6i vbi dbi s6ng con
ngttbi va dQng Thi@'u vitamin trong thuc An co th gay ra m/)t s6 lilin quan
274
den trao d6i chAt (vitamin C), b{li th6ng thlin kinh (vitamin B
i
). Trong cAy
vitamin th1,1C vai tro chAt xuc tac sinh h9C, vA Ill. ngu6n d1,1 tru t1,1
vitamin cho con nguCii. Rau An Ia IA ngu6n cung c4p vitamin, carotin cho ngttCli. Cam
va ph6i cua cay hQ Lua la ngu6n giAu vitamin 'Q.h6m B.
Ham ht<;1ng vitamin trong cAy ph\1 thuc rt nhA.n t6 : gieo tr6ng,
dl)e trl1ng gi6ng, pha phat tridn ... 81,1 dch loy carotin Ha.n quan chl)t cM s1:t d\1ng
phan nitd, can Bo, Zn va phlln Mn tliLo dch loy vitamin nh6m B trong clly
tr6ng c6 hliLt.
Vitamin ra:t Hnh dt}ng, bi phS. huy nhanh do oxi khOng kM, khi phAn tich phAi
chu y nay.
Theo dl).c dim hba tan thl vitamin c6 th duc;Jc chia ra hai nhom : Hoa tan trong
nuoc (vitamin C, B
l
, B2 va PP), bOa tan trong mB (vitamin A, E). Ham 111c;Jng vitamin
trong n6ng san dU<;1c coi 18 chi chi chAt IUc;Jng san phtlm, khi phAn dch tien
hanh a trlJ,ng thlii mAu tUdi.
- Chudn bi mdu dl phtin tich. LAy mAu trung blnh qua, CU, Iii, rau tU ngoai d6ng
mang phbng thi nghi(!m, rlia vA lau kh6 '6Ang giAy lQc.
MAu trung blnh thuCing g6m khoAng tu 10 - 20 miu, nha tAt eA ra:t
kh6 khAn, boi trt')n vA chia thanh ph lin nM. LAy mOt s6 pha:n d chuan
bj phan dch.
D6i vai cu theo dqc chia ra 6 - 8 phlin, di! phAn dch tit m6i cu lAy 1 philn.
Can dnh tl giua clic phan d lAy miu cho dliLi
QuA va nha tM phAi trt')n lAy mOt pha:n d lam miu phAn dch.
D6i vCli rau (miu Ia) thl lAy 1/2 Ia cua mt cAy, vA lAy phtin nhu d
lam mAu phAn dch.
MAu phAn dch nha bAng c6i su hay bAng chAt deo cung, khOng su d\1ng
d\1ng C\1 ba.ng slit, d6ng, Wi vi Fe, Cu xue ts.c phs huy vitamin C.
Xac vitamin C. Vitamin C - axit ascobic (C
6
H
g
0
6
) co dnh khu Trong
cAy rAt da chuy@'n axit ascobic thanh dehidroascobic va phAn ang ngu<;1c
Ii phuong phdp : Djch chi!!t blng nuClc mAu cAy chaa vitamin C (axit
ascobic), khu dung djch mAu xanh (2, 6 - diclophenolindophenol) thanh h<;1p cha:t
khOng mau. Phim ang nay IA Cd so cua phUdng phap xac djnh axit ascobic.
- Trinh tt! phdn tich :
Clin 1 - 3 gam (Iii xanh) va 5 - 10 gam (cu.) cho vAo c6i su nb6 d6ng nh.a:t.
Them 20 ml dung dich HCI 1%, tiifp t\1C nghMn, tI'n trong thbi gian 10 phut.
h6n ht;1p trong c6i sang blnh dinh muc 100 ml (dung dua thuy Hnh).
Rua c6i su, chay, dua thuy tinh nhil1u bAng dung dich axit metaphotphoric
2%, nuae rua thu blnh 100 ml.
Lae M\l va din .. mue tbi blmg ax\t li\,\),
Dd ylin blnh 10 - 15 phut tach axit ascobie va protein.
275
LQc qua gill:y IQc nhanh vAo blnh hay c6c.
hai mAu, m6i miu 10 - 20 ml cho vAo bat su nM.
Chua:n dO dung dich trong btU su bAng dung dich mAu xanh
(2,6 - diclophenolindophenol) xu4t mAu Mng ro khOng m4t sau 1 pht1t.
H6n hc.1p HCI vA axit HPD
3
ding co dnh khtl quan mau xanh, vi
phai Ism mAu tra. IM lil.m mAu kie'm tra 20 ml HCI 1% cho vao blnh 100 m1,
tMm den bang axit HPD
3
, lAc 2 mAu m6i mAu 10 - 20mi cho vao
bat su chua":n dl) bAng 2,6 diclophenolindophenol den mAu h6ng (ghi ket quA).
Axit HCI tach tu mO th\lC axit ascobic va cfing co khA nAng tach mOt s6 men.
Axit HP0
3
stl d\lng kt hia protein, tAng dnh Mn vung cua axit ascobic trong
chilt tach.
- Ttnh kit qua : HAm lUc.1ng axit ascorbic dUQc dnh bang mg/100g ch4t tuai theo
cOng thuc saU :
V.x 0,088 . V . 100
Vitamin C =
n,. d.
V : tM tieb dung djeb mAu t6n trong ebu& (m!) va x iii. dt) ebu&. cUa no.
0,088 lA mg duang IUQng cua ch4t mAu ;
V 1 : tM' dch t6ng s6 cua djch tach (ml) ;
d : dch phgn chil!t dlf chua':n (ml) n kh6i IUQng mAu (g).
- H6a chilt :
Hel 1%
HP0
3
2%, thai gian bAo quan 2 - 3 tugn trong tu .
Dung 2,6 - diclophenolindophenol O,OOlN (dung dich co mAu xanh) : hoa tan
60g trong blnh dinh muc 200 ml bang nUbc m, tMm 4 - 5 giQt NaOH O,OIN, lAc
deu djnh muc tbi Dung dich mAu chuA:n bi trttbc khi phAn dch. Baa quAn trong
tu den 8 ngay. DO chua':n xac dinh trong ngay phAn dch bAng dung dich kali
iOdua (KI0
3
) co n6ng dO chua':n.
KI0
3
: hOa tan O,0357g vA djnh muc Mi 1 lit.
Xac dinh dO chuA:n cua 2,6 - diclophenolindophenol : Ngtibi ta biet rAng 1 ml dung
dtch KI0
3
O,OOlN tuang duang O,088mg axit ascobic. Pha dung dich axit ascobic c6
nong d loang bang cach cAn l,5mg (mOt vru tinh &xit hoa tan trong blnh dinh
muc 50ml Mng HCI 2% dinh muc Wi vlilch. La:y 2 mAu m6i mAu 10 - 15m! cho vAo
bat su, mOt mAu chulin bang dung dich mAu xanh, con mAu thu 2 bAng dung djch
KID3 nhung trtt{Jc khi chua:n tMm 5 - 10mg kali iodua (KI) vA 5 giQt dung dich h6
tinh bOt. DO chulin cua cM:t mau xanh (2,6 - diciophenolindophenoI)
276
X : dO chulin cMU mau.
N : n6ng dQ iOdatkali.
. N
X -b-
a tM' dcb KI0
3
ti@u t6n khi chudn dQ (mI).
b thif dch cha:t mau xanh tiAu t6n trong chuft':n dQ (mI).
9. Xac djnh carotin va c1orophyl trong mOt min
SAc t6 th\tc v.,t c6 mau vAng hay cia cam khOng hOa tan trong nuCIc, hoa tan
trong dung mOi huu cO' (axeton, benzen) Ia nh6m carotinoit. Trong d6 carotin 1A sac
t6 din hlnh cua nh6m, cd trong c8. r6t, hl;lt ngO cung vlli clorophyl c6 mau
xanh. COng thuc carotin - C
4o
H
56
. ThOng thubng s4c t6 cAy la h6n hQP cua 2,3 d6ng
phAn, trung la carotin. Ngubi ta cho rAng carotin nhU mang oxi hOl;lt dnh
dong vai trb quan tr<,mg trong qua trinh quang hQP, hO ha:p va sinh Carotin
c6 y nghla trong dinh dUong cua ngubi va dQng v.,t Mi vi trong cO' th khi phAn
huy men thi mt')t pM.n tt'i carotin thanh 2 phAn tt'i vitamin A. Thi(!u vitamin A
dAn dn s\t pM. huy sinh giam dtch d6i vlli la mat.
Ngu6n vitamin quan tr<;mg trong dinh duang con ngubi IA rau (xalat, hanh, cA r6t,
cA chua ... ) va ma ca bin. Xac dinh carotin clin d dAnh giA cha:t lUQng san phltm
th\tc v.t ma n6 cd y nghia d6i voi suc kh6e con ngubi.
- Ii phuong phap. Phuong phs.p phAn doh sac kf ha:p ph1.l la phuong phap
st'i d1.lng X8.c dinh carotinoit. Nguy@n tAc cua phuO'ng pha.p la cac cha:t mau cua nguyAn
'cAy (la, cu ... ) dUQc chit bAng cac dung mOi huu cO' hay la h6n hQp cua chung
nhu rUQu, axeton. Sau d6 dich chit cho chay qua 6ng thuy tinh dl1y cha:t ha:p ph1,l
". (hol,lt tan min, tinh bt')t, CaC0
3
, nhOm oxit). M6i m"t sAc t6 khac nhau co t6c
dt> di khac nhau theo ct')t ha:p ph1.l va dUQc trung Ibp nht!t dinh cua
cOt http ph1.l' LlIp cht!t ha:p ph1,l chua cac sAc t6 dUQc rut ra bAng dung m6i va dinh
IUQng n6 bAng c:ich do mau trAn may so mau.
- Trinh tlf, phan ti ch .'
CAn 20 - 30g mAu la hay cu nM SO' b trong c6i Sll.
La:y 1 - 5g cho vao bat su, tMm vao 0,5g Na
Z
C0
3
d trung hoa axit, vi mOi
trubng axit carotin bi phS. huy (3g NazCOy'lg mAu).
ThAm vao bat 8-11 5g cht!t ha:p ph1.l AlZ03 va O,5g cat th@.Ch anh, thanh
kh6i d6ng nh4t, dif vao ch6 t6i 20 phut d ha:p ph1.l hoan toan sac t6.
Chmin bi pbau h4p ph1.l : Day pMu 16t mqt Ibp bOng vita phAi, sau do diS
vao phliu nhOm oxit (ch.t vua). cao lOp ha:p ph1,l khoang 2,5cm. cht!t
http ph1,l nen tha:m ubt bAng nhung giot nubc ca:t (khoang 15 giot). D.t pheu
blnh thu (blnh muc 100 mI).
Chuyi1n h6n hQp mAu phAn dch I@n tran cha:t ha:p ph1.l a trong pheu.
Trang bat su, chay bAng 20ml benzen vA rot vao phtliu. TrAng mt')t vAi 1l1n cho Wi
khi bat s(lCh v@'t dc t6, rot dich rita vao pb@u va dam bao sao cho mAll m/)t
lbp mong dung mOi, vi carotin cd thi1 bj oxi hoa khi tia'p xtlc vbi khOng khL
Chi@'t carotin cho da'n khi sAc t6 Yang ha't, nghJa Ia giot benzen chay ra khOng
mall cua sAc t6.
muc djch chit da'n vl;lch bAng benzen.
277
Do mau dung djch carotin thu dUQc v(Ji kinh lQc sang xanh, cuvet 5 - 10mm.
Dung dtch d6i chung IA benzen.
- Tinh kit qua. Tinh quA (mg carotin/100g) thea cOng thue sau :
A = a. V .100
V : dch dich thu nh$n.
a s6 hlQng carotin thea d6 thj (mg).
n : kh6i IUQng mAu (g).
n
- Haa ehtit :
NhOm oxit (Al
2
0
3
), slly khO C1 105C, dt') a':m khoang 4%, bao quan trong IQ thuy
tinh nut nham.
Na
2
S0
4
khan.
N.,C0
3
bt.
Benzen lam sl;leh bAng than hot;.it dnh.
Dung djch ti@u chua':n g6c tt;.iO thang mau ti@u chulln : Haa tan 720 mg
KzCr
2
0
7
trong 1 lit nu(Jc ca:t, 1 ml dung dich nAy tUdng dUdng 0,00416 mg carotin,
s1,1 pha loang hanh trong blnh dtnh muc 100 ml dinh muc vl;lch muc bAng
nu(Je c11:t. Dung dich g6c KzCr
2
0
7
bao quan IAu trong bOng t6i.
10. Xac djnh NOi , N02' trong th.,:c v(lt
Khi su dl,lng nhieu phAn nita thl co nguy cO deh Iiiy trong th\1c NO)" , NO;-
va nitrozoamin. Cae san pha':m do la h<,1p phlln tJ.;( cua qua trlnh chuyn hoa
h<,1p cha:t nita, tuy nhi@n dch Iiiy s6 lUQng lCln se gAy nguy hi'm. Nitrat va san
pha':m kha eua no lam thay d6i dnh dieh eua co d()c cho phOi thai. Ngubi
ta da tim ngUO'ng an toan eua NO; trong th1,1C pha':m, mt(Jc Vi v$y xac dinh ham
lUQng eua no rllt co y nghIa vl1 m$.t mOi trubng.
a) Xac dinh NO;- bdng axit disunphophenic. DAy la phl10ng phap so mau dU<,1e sa
dl,mg phd djnh IUQng NO; (do Grandvan - Liaz gi(Ji
Co th dung nU(Jc, hay IA mu6i trung dnh cO n6ng dl) nbC dl1 khai lam cho dung
dich co mAu 0,05%) NO; khai mAu th\1C v$t.
- Ii phuong phap " NO; tac d1,lng vCli axit disunphophenic thAnh nitrophenol,
khi kiem hoa thi dung dieh tro mAu vAng vA cd cubng dl) mAu ph1,l thul)c vAo
n6ng dl) NO; trong mAu.
278
C,H
3
(HS0
3
),oH + 3HN0
3
= C,H
2
(OH)(N0
2
)3 + 2H
2
SO, + H,o
C,H
2
(OH)(N0
2
)3 + NIl, = C,H
2
(N0
2
)2 ONH,
Nitrophenol, dung dich mAu YAng.
Phuong pha.p nay cd dO chfnh xAc khA cao (xac djnh dUQc 1O-3mg NO;/lft dung
djch, tuy xac djnh hoi lAu.
Xac dinh NO; t6t nh4t ti@'n hanh vlfi miu tuai.
- 7Hnh hi ph4n tlch :
2 - 109 miu thl1C v$t nghitln nha d6ng nh4t trong c6i BU .
Dung nulle ca:t chuytn mAu vao blnh dinh muc 250m! lac va djnh mue tbi
LQc qua gi4y IQc day, n@'u ph'n d'u djch lQC bi d\lc co be. va vao 19
than dnh nha.
Lliy 50ml dich IQc cho vao bat BU bay hai d@'n khO b@'p cAch thuy, khOng
dUQc chay.
DE'f bat sd nguOi cho vao 1ml axit disunphophenic.
Phc1n c/iin hoa tan trong axit, dung dua thuy tinh khu4y
Sau 10 phiit th@m vao 25ml nubc, lAc dl1u va trung hoa bAng cach tung giQt
NaOH 10% theo gi4y quy dm, dung dich sl! fro mAu vAng, luqng thua it
kh6ng dnh hUClng d@'n slI- mAu.
dung djch sang blnh dinh muc 100ml, rita bat sd, dua vA ta:t cit nubc rita
vao blnh djnh mdc, djnh mdc d@'n
So mau dung djch mau phAn dch vbi kfnh lqc sang mAu xanh.
Mau d6i chang v6i 50 ml nubc c4t va thu t1,lC phAn deb nhu khi phAn dch ma.u
thi
Xac dinh NO; co tM' anh hUClng do cha:t huu ca mang mAu, hay slI- co
cua CI- va NH; . Pha huy ch4t huu Cd bAng each bay hOi dung dich phAn
dcb d@'n con khoang 5 mI vao 1 ml HzOz 30 % va tMm 1 vAi 14n v6i lugng
HzOz it d4n d($ pha huy hoan toan cha:t huu ca. LUllng CZ- trong mau 10lili
bang cach k@"t tua vbi thu6c thit (Thea BremDo) vOi lUQng O,lg Ag
Z
S04 100 ml
dung djch, M.c 25 phut, 10lili trir lUQng Ag+ thua bAng cach vilo 0,2g Ca(OH)z
va 0,5g MgC03' lAc trong 5 phut. Lqc qua gia:y IQc. Dung dieh lQC trong la:y phAn
dch NO; nhu tr@n. tru anh huang cua NH; bAng cach truOc Iuc bay hoi cho
vao bat sa 2 - 3 giQt KzS04 10 %.
Chui1n bj thang chun NO; ciing ti@'n hanh nhu khi phAn dch mAu thI :
L4y 6 bat sa Mn IUllt cho vao do 0,5 , 10, 15, 20 vA 25 ml dung djch chun chaa
NO;, thu t1,lC tip thea nhu phAn dch miu.
- Ti nh kit qud. HAm IUllng nita NO; (mg) dUQc Hnh theo cOng thac sau
NO,(mg) a . V . 100
n.c
279
a : htc;:mg NO; trong 1m! dung djch mau (mg) thea d6 tbj.
V ,tM tlcb tlSng s6 C1la djoh
c ,tM tloh djch dlt9C 14y d6 phAn doh.
n : kh6i htc,1ng tht1c v$t (g).
- H6a chlit :
Dung dich disunphophenic. 30g phenol tinh cho vao blnh 500ml, thl!m vAn
200ml H
2
S0
4
(d = 1,84) lAc d$y bAng th6ng sinh hAn va d$t binh
cach thuy dun 6 gib. Sau d6 dG ngutii vA dung d pha.n dch. Hay 180 ca.n 50g phenol
- 2,4 disunfo axit hoa tan bAng 100mi axit H
2
S0
4

NaOH hay KOH 10%.
Dung dich chua':n chua NO; : Ca.n O,1631g KN0
3
hoa tan trong 1 1ft nuO'c, My
100mI dung djch nay pha thanh 1 .lit se cd dung djch nAy chaa O,Olmg NO;/ml dung
de Call thang ma:u til!u chuln.
HzOz 30%.
Ag,S04 0 dong bt.
Ca(OH)2 a btit.
MgC03 fJ bt.
b) Xac dinh NO; Mng phuong phap do ion
- II phuong phap " Phuong phap dl,ia co SO' tach NO;- ra kh6i san
phfim thl,ic bAng dung djch pMn nhOm kali 1 % (vCli tI mAu : dung dich = 1/5)
va xac djnh NO; trong dung djch nhb ct1c ch9n iQc ion. Nguyl!n If cua phuong
phap 18 do cl,ic ch9n lQc ion, mA gia tri the pht,l thuc van n6ng
de! ion xac djnh trong dung dich. c1,ic clorat bl;1c bAa hoa duqc sl1 dt,lng nhu di(m
cvc bd sung. Phuong phap nay se khOng dung nu nhu IUQng cr trong
phan dch vUQt luqng NO; khoang 50 I4n. Dc) nhl;1Y cua phuong phap : 6 mg/l dung
djch phan tfch.
- Trinh tl/. phdn tich "
10 0,1 gam nguyl!n cho vAn c6c nghMn, thl!m vao 50ml dung djch ph?m
nhOm !tali 1% (ti 115).
trong 10 phut dd cho h6n hc;Jp d6ng nhat.
phil thu nh$n dUQc dung dd xae dinh NO;.
PhAn dch cay thuc hQ chu th$p (Cruciferae) thl phAi IQc vA pha Ioang 10 IAn de
cho ghi tri < 2,5.
Do n6ng d ion NO; bAng dem vi pC
NO
- theo tbang cua d\lDg ct}.. Trl!n thang cua
,
dyng CI,l the k ghi chJ s6 pC
NO
- bi\ng 4 va 2. Dung <ijch so Banb cd pC
NO
- = 3
, ,
dUQc dung dt1 kidm tra chinh may. D cua gia trj pC
NO
- so veti gia trl pCNO-
, ,
dinh muc cua dung djch so sanh cdn .\!O 0,02 ddn vi pC
NO
-. Sau khi chinh may thl
,
280
dien c1jc duCjfC rua bAng nuO'c ca:t, lau khO bAng gi4y lqc, va nhong cl,!c vao dung
dich do (djch cdu), dQC s6 sau mQt ph6.t khi dQ chi d\1ng C\l dn djnh. Khi do
__ . __ __ __ ._
tra may thea dung dich chultn so sanh khOng it han 3 IAn (m6i IAn dung dung djch
so sanh meti). Trlletc m6i 14n kie'm tra may, c1jc NO) ca".n gift trong dung dich
so sanh c6 n6ng dQ NO; = O,OOOIMJl{t trong thbi gian 3 - 4 photo
Do ndng dQ ion NO; thea d6 thi. D6 thj duc;:!c xAy d1jng thea qua cua phep
ditiln th@" cua c$p c1jc bia'u thi bAng ftm V". D6ng thbi nut cua may d vj
tri m V. Do th@" C$p c1jc trong dung dich so sanh bAt dllu ttt ndng d1) thllp
nhilt (pC
NO
- = 4). cl,!c c6 ham tuy@"n tinh trong khoang tit 1 4 dan vi
,
pCNo veti dQ 56 3mV tran mQt don vi pC
NO
-' Tim gia tri pC
NO
- cua dung
, "
cUu d6 thi dllCjfC :d.y d1jng thea kt qua do trong dung djch
so sanh vO'i pC
NO
- (bAng 1, 2, 3, 4 don vi).
,
C6 tM' dnh NO; trong li$u bAng mg/kg thea cOng thdc sau
x =
W.n _ pC" _ '"
V +"i"O().I' 10
3
.62 .lu-
100. n
62 : kh6i luc.mg ion NO; (g).
n : kh6i 111Qng miu (g).
V : the' deb cua dung djch chit (mI).
: ndng d NO; trong nllO'c chiA"t (M/l).
1000 : M s6 Ht thAnh ml.
W : IUQng nUO'c trong miu.
1 : tl t1'Qng nUt'lc (glml).
10
6
: M s6 ebuya'n ph4n dan vi thAnh ph4n (mglkg),
Thong tnterng hQp V = 50ml, n = 109 thl cOng thdc duCjfC rut gQn nhll sau
X = (50 + . lO-pC"o;. 6200
Cu6i cung tra bang dI1 gi8. tri pC
NO
- tlinh pha".n NO; trong mau phAn dch
,
(xem bang ph\! l\lc 14).
- Roo ehtit ..
Dung dich phen nhOm kati 1% : Haa tan 11g phan, dinh mdc d@"n 1 Ht.
Dung dich so sanh kalinitrat : hoa tan 10,l1g KNO'!> trong dung dich phen nhClm
kali. 1% va d\nh mu.c tOi 1 lit bt-.ng dung d\cb. nay.
Dung djch da' chuA:n bi thang chu.n. O,OlM NO;1l = 2), 0,001 Mil
(pC
NO
- = 3), 0,0001 Mil (pC
NO
- = 4), pha 10Ang 10 la".n dung dich bAng dung
, ,
281
dich phen nhOm. Chung du<;tc st't dy.ng d' kil1m tra mliy, c1,t'c va xAy d1,t'ng d6
thJ. cl,t'c chl;m 19C ion mang va di$n c1,t'c b$c clorua so sanh dUQc chultn bi theo
chi din cua di$n c1,t'c. Khi do thl khoAng thbi gian gilta cac IAn xac d!nh cl:lc
chQn IQc ion phAi ngAm vao nul1c, cOn nghi vai ngay hay hon thl c\1c bao quan
trong dung dich KN0
3
vl1i n6ng dO 0,1 Mil va khi nghi lau han (han 5 ngay) thi
cl:lc bao quan trong khOng khL Trong t4t ca mQi trubng h<;1p trul1c khi do thl.
c,!c gift trong nul1c c!t, khong It han 10 phut. cl,tc clorua so sanh khi
nghi gifta cac l!tn do ngAm vao nul1c.
* Gioi h$n cho pbep ham IU<;1ng nitrat (NO) trong s6 10l;li rau (theo Hc)i ti(!u
chu1tn CAC cua to: chuc luang th\tc thg gil1i) nhu sau :
'1>n rau NO;' coo phep (mg/kg)
Bap cAi 500
Khoai tAy 250
Ca chua 300
Sulo 300
Dua chuOt 150
]{a ]3ch
2000
Cll cAi 1400
Hanh tAy 80
c) Xtic dtnh nitrit bh..ng axit sunfanilic
- [{ phuong phtip : Phuong phap d\ta tran cO so tach NO
z
bAng axit
sunfanilic va a-naphtylamin trong mOi trubng axit axetic vl1i S\t thanh san ph1tm
mlm. Cubng dO mau dUQc do bAng so mau a de) dai bul1c s6ng 540nm.
- Trinh tf/. phtln tich :
109 nguy(!n li(lu da. thO cho vao c6c Ii tAm.
TMm vao 15ml axit axetic 2%, dun 50C va de) phong 15 phut,
khua:y bAng dua thuy tinh.
Li tAm 15 phut vOi t6c dQ 5000 vong/phut.
dich phia tran c$n vao bl.nh 50mI.
tach bAng cach tMm 50mI dung dich axit axetic 2%.
Lam trong dich IQc bAng cach tMm vao 20mI d.jch IQc 10mi phil nhOm hidroxit.
Sau 30 phut lQc qua gia:y IQc dich lQc cd mall thl tMm mOt It than
dnh nha (0,3 - O,5g than hO$t dnb vOi 12,5ml dich IQc) va lQc vao blnh
dinh muc 25ml rtt:a tua bAng nuoc c4t va. d\nh muc tOi
Uly 8ml dung d\ch trong th(!m vao 2ml thu6c thii Gricc, ll\c va sau 20 phut
so mau. MAu d6i chung Iii 2mI thu6c thtt: Gricc va. 8mI nuoc cAt.
282
- Ttnh kit qud. LU<;Jng ion N02" (mg/kg nguy@n th\1C v.t d' dO 'm t'l,t nhi@n)
dU<;Jc dnh
c = a.p.l000
n
a IUQng ion nitrit thea d6 thi (mg)
n kh6i h1Qng mAu
p s\t pha IOAng.
- Hoa chdt :
}\xit axetic 2%.
phil nhOm hidroxit : 125g phen nhOm kali hay phen nhOm amoni hoa tan
trong 1 1ft nU{Jc cllt, dun dn 70C hoa tan hoAn toAn phen) vA reSt tit tit 55ml
NH
4
0H (d == 0,92). ddng trong 1 gib vA nhOm hidroxit lAng xu6ng, sau deS
rita ba.ng ml{Jc dn khi cO phlln dng Clla cr, N03" vA N02".
Than dnh.
Dung d;ch Gricc 3% dUQc pha mbi blng dung dieh axit axetic 2%
Chua':n bi dung dich dg xAy d\tng d6 thi : Hoa tan 375mg natrinitrit trong
1000ml nUbe ellt (dung dieh chua':n 1). lAy lOml dung dich nay hoa tan d@'n 1000ml
__
2 sit d\mg dg ehua':n bi thang dung djch chun chda tit 0,125 d@'n 1,25#g N02"/ml.
283
PHI,I LI,IC
1. NOng dO axit vii amoniac thuong g\ip
Rn dung djch Ti IrQng a zooc % trQllg hJQng
Amoniac d ~ m d ~ 0,907 25,00
-
pha Io!ng 0,975 10,00
- - 0,977 5,00
Axil nitric dl),m d ~ 1,4<> 67,00.
- pha loAng 1,115 20,00
-
- 1,054 10,00
,
Axil !!Unfuric d$m d ~ 1,834 95,00
- pha loling 1,178 25,00
- - 1,032 5,00
Axit clohidric dlj.m d{ic 1,184 37,00
- pha loling I,m 20,00
- - 1,047 10,00
Axil axelic dlj.m dole 1,050 100,00
- pha luang 1,013 10,00
-
- 1,005 5,00
Axil photphoric d ~ 1,700 85,00
Axil flohidric d{ic 1,146 46,60
Axil pedoric 1,540 60,00
2. Pha dung djch phAn tram axit va amoniac
(ml dung dlch d$c d6 pha thlnh 11ft)
N6ng dO N
13,40
6,00
3,00
15,00
3,50
1,70
36,00
6,00
1,20
12,00
6,00
3,00
17,50
1,70
O,9()
14,70
26,30
9,00
H6a ch!lt
Ti tn;mg N6ng dO cae nOng dO pMn trAm rru6n pha
de pha
cUa n6 0 phdn
15C trAm %
25% 20% 10% 5% 2% 1%
HQ 1,19 37,23 634,8 496,8 236,4 115,2 45,5 22,6
H
2
SO
4
1,84 95,6 167,7 129,9 6<>,6 29,3 11,5 5,60
HN0
3
1,40 65,6 313,6 243,6 115,0 56,0 22,0 10,80
CH
3
COOH 1,05 99,S 247,8 196,7 97,1 48) 19,2 9,00
NHpH 0,91 25,0 1000,0 814,0 422,0 215,4 87,2 43,7
284
Chi Ihi mau
Metyl tim
chuyen 1)
Metyl tim
chuyen 2)
(bUiIc
(biJdc
Crezon d6 tia (bLlOc
churen 1)
Timon xanh (bUck
chuyen 1)
Crczon d6 (bUOc
chuyen 1)
f3 - dinitrophenon
(2,6 dinitrofenol)
a - dinitrophenon (2/4
dinitrophenol)
Metyl vang (n- dime
lilaminoozobenzon)
Bromphenon xanh
COnggO d6
Metyl da cam
Bromerezon xanh
y - dinitrophenon
(2,5 dinitrophenol)
Metyl d6
Lacmolt (quy)
y - nitrophenon
Clorophenon d6
Azolitmin
Bromerezon d6 tia
NOng dl)
(%)
2
0,1
0,1
0,05
0,1
0,1
0,1
baa hOO
0,1
0,01
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1 va 0,2
0,2 va 0,5
0,1
0,1
0,1 vii 1,0
0,1
3. Chi thi mao
3
a) cOn 20%
b) S,3m1 O,OSN
NaOH + mkic toi lOOml
a) COn 20%
b) 4,3m1 O,OSN
NaOH + nu6c 16i IOOmI
a) Cdn 20%
b) S,3m1 O,OSN'
NaOH .. nl1&: toi 100m!
Nuilc
NUOc
Cdn 90%
a) Cdn 20%
b) 3,Om! O,(lSN
NaOH + n!lde toi lOOml
NuOc
Nil&:
a) Cdn 20%
b) 2,9m! O,05N
NaOH + nude toi lOOml
NU6c
Cdn 60%
C6"
NuOc
a) Cdn 20%
b) 4,7ml O,OSN
NaOH + nu6c toi lOOmi
Nude
a) Cdn 20%
b) 3,7ml 0,05N
NaOH + mlOc toi 100ml
Quang pH
dOi rrmu
4
0,1 - 0,5
1,0 - 1,5
0,5 - 2,5
1,2 - 2,8
1,9 - 3,1
2,4 - 4,0
2,8 - 4,4
2,9 - 4,0
3,0 - 4,6
3,0 - 5,2
3,1 - 4,4
3,8 - 5,4
4,0 - 5,4
4,4 - 6,2
4,4 - 6,4
5,0 - 7,0
5,0 - 6,6
5,0 - 8,0
5,2 - 6,8

Bi6n dOi mau
chi thi
5
Yang - xanh h,le
Xanh b,le - xanh bien
06 - vang
Do - vlmg
Da cam - vang
KMng mau - vang
KhOng mau - vang
Do - YAng
Vang - xanh bien
Tim xanh - do
Do - yang da cam
Yang - xanh bien
KhOng mau - vang
06 - vang
Do - xanh bien
KhOng mt.u - vang
Yang do
Do - xanh bien
vang - do tim
285
3. Chi thj milu (tip)
1 2 3

5
Bromphenon d6 0,05 a) COn 20% 5,4 - 7,0 Vilng - do
b) 3,9mi O,OSN
NaDH + ni.l6c tiii. lOOml
,
Bromtimon xanh 0,05 a) OSn 20% 6,0 - 7,6 VAng - xanh
b) 3,2ml O,OSN
NaOH + NUOc 10i lOOml
06 trung tinh 0,1 C6n 60% 6,8 - 8,0 06 - vimg hO ph<'ich
Phenon d6 0,1 a) C6n 20% 6,8 - 8,0 Wing - d6
b) S,7ml O,OSN
NaOH + nuac tai lOOmi
m - nitrophenon 0,3 Nil&: 6,8 - 8,4 KhOng mau - vAng
Axil rozolic 0,5 COn 50% 6,9 - 8,0 VAng - hO pMch -
d6 tia
Crezon do (btJ6c 0,1 a) COn 20% 7,2 - 8,8 Vang hO phAch - d6
2) b) S,3mi O,OSN hoi tia
NaDH + ntJt1c 16i 100m!
a - naflophtalein 1,0 va 0,1 COn 50% 7,3 - 8,7 H6ng vimg
-
h,IC
Crewn d6 tia 0,5 a) COn 20%
7,6 - 9,2 ",nh
b) S,2ml O,OSN Vang - d6 tia
'.
NaOH + nlfOc tdi 100m!
Timon unh (blJ& 0,1 a) COn 20% 8,0 - 9,6 vang - xanh
chuyen 2)
b) 4,3ml O,OSN
NaOH + nu6c tOi. IOOmi
y - cresonphlalein 0,2 COn 90% 8,2 - 9,8 KhOOg mALL - d6
Phenonphtalein 0,1 vA 1,0 COn 60% 8,2 - 10,0
KhOng m3u - <16
Timonphtalem 0,1 C6n 90% 9,3 - to,5 Kh()ng mau - unh
bien
Xanh Nil 8. 0,1 NlIde
10,0 - 11,0 Xanh bien - <16
Alizarin do (blldc 0,1 NlIde
10,0 - 12,0 Tim - vang nh\l.t
chuyen 2)
Nilramin 0,1 C6n 60% 10,8 - 13,0 KMng milu - <16 nAu
LV'
maiachil (bi.lilc Nude 11,5 - 13,2 L\lC pha <1a Irdi -
chuyen 2)
khOng mau
Indigocacmin
, 0,25 C6n 50% 11,6 - 14,0 Xanh bien- vang
l\lsiro (chi thi him - 0,15 melila <16 Imng loomI
5,'
Do tim - xanh h,lc
hop)
c6n va 0,05g m!tilen xanh
trong 5ml mJOc dl va
d<!u,
286
4. Kiem Ira DOng elle dung" dleh chuiu dli pha
(bang dung djch cha:t g6c cd n6ng di) chfnh xlic)
56 gam de
8inh lam giac ngooi 20ml
Dung djch chudn
ChAt g6c
pM 100m!'
ch.!it g6c pMi tMm cie ChuAn d<'> den
dO dJ'i pha O,lOON eM!
ch!!l phl,l sau
g&
H
Z
S0
4
O,IN bora! natn 1,910 2 giQl chi Ihi Yang sang do

IDelyl da cam
NaOH.O,lN Axil oxalic 0,630 3 giQt chi (hi Xu!!:! hien h6ng
H
2
C
2
0
4
,2HP Phenonphlalein nh(lt
KMnO . Q,lN Axil oxalic 0,630 15ml H
2
S0
4
1 , 4 Xu;it hien
HFP4.2HP
Dun nOng nhe (80C) h6ng nh(lt
Na
2
S
Z
0
3
O,lN Bieromal kali
.
0,490 15m1 K1 10%, 3ml He] dijc, Mat mau xanh
!Ser
2
0
7
150m! nllClc cat. ChuAn dO
kM IOODC) Mn vang thi tMm 2ml
tinh bOt 0,5%
AgNO),Q,02N Cloroa natri 0,580 ett! hilt vao binh lam gitic XuAt hien mau nAu
Khan 5ml NaCI O,IOON. Y; d,
NaCI 20ml nllck Them 1m!
(say 120C) 'SCr0
4
1O%
Thlon B. O,05N Magie sunfa! 1,2325 5m1 Clem amon (pH - 11) Ti1 d6 sang
MgS0
4

7H
zO
10 giQI chi Ihi Cromogen xanh
den 0,5%
5. Nong dQ va ti trQng axit sunfuric va clohidric
(N6ng dO phn trAm tr9ng htQ'ng)
% dH
z
S0
4
dHCl %

% dH
z
S0
4
% dH
2
S0
4
20 1,1391 1,09S 41 1,3116 6I 1,5091 81 1,7383
21 1,1471 1,103 42 1,3205 62 1,5200 82 1,7491
22 1,1548 1,1083 43 1,3291 63 1,5310 83 1,7594
23 1,1626 1,1135 44 1,3381 64 1,5121 8. 1,7693
24 1,1701 1,1187 4S 1,3476 6S 1,5533 85 1,7786
2S 1,1783 1,1239 46 1,3569 66 1,5646 86 1,7872
26 1,1862 1,1290 47 1,3663 67 1,5760 87 1,7951
27 1,1942 1,1342 .8 1,3758 68 1,5874 88 1,8022
28 1;2023 1,1392 49 1,3854 69 1,5989
8'
I,S087
29 1,2104 1,1413 SO 1,3951 70 1,6105 90 1,8144
30 1,2185 1,1193 5I 1,4019 71 1,6221 91 1,8195
31 1,2767 1,1514 52 1,4148 72 1,6338 92 1,8210
32 1,2319 1,1593 53 1,4218 73 1,6156 93 1,8279
33 1,2132 1,1613 54 1,4153 74 1,1571 94 1,8312
34 1,2515 1,1691 55 1,1453 7S 1,6692 9S 1,8337
3S 1,2599 1,1741 56 1,4557 76 1,6S1O 96 1,S3S5
36 1,2681 1,1789 57 1,4662 77 1,6927 97 1,8361
37 1,2769 1,1837 58 1,1768 78 1,7013 98 1,8361
38 1,2855 1,1885 59 1,4875 79 1,7158 99 1,8312
39 1,2941 1,1933 60 1,49S3 80 1,7272 100 1,8305
40 1,302S 1,1980
287
6. HOn hQp CHaCOOH + CHaCOONa
pH
CH
3
COOH
pH
CH
3
COOH
pH
CH
3
COOH
I,ON I,ON I,ON
3,8 421,5 4,67 100,0 57,4
3,9 345,1 4,7 96,8
.
5,6 55,9
4,0 284,4 4,8 87,2 5,7 54,7
4,1 236,2 4,9 79,S 5,8 53,7
4,2 197,9 5,0 73,4 5,9 53,0
4,3 167,4 5,1 68,6 6,0 52,3
4,'
143,3 5) 64,8 6,1 51,9
4,5 124,1 5,3 61,7 6,2 51,5
4,6 108,9 5,4 59,3 6,3 51,2
duqc h6n hl1P vbi gift tri pH c4n ltly nhftng tM' deh dung djch
CH
3
COOH IN fJ bang th6m 50ml NaOH 1,ON, tMm Dulle dn 500ml, l!c
7. HOn hQp CHaCOOH + CHaCOONH4
pH O,2N NHpH
3,0 99,24 0,76
3,'
93,40 6,60
3,8 88,20 11,80
4,2 80,20 19,80
4,6 MIlO
34,00
5,0 58,60 41,40
5,4 54,60 45,40
5,8 50,90 49,10
6,2 50,40 49,60
6,6 50,30 49,70
7,0 50,00 50,00
7,4 48,40 51,60
7,8 47,80 52,20
8,2 46,40 53,60
8,6 44,70 55,30
9,0 41,00 59,00
9,'
34,00 66,00
9,8 28,80 76,20
10,2 16,00 84,00
10,6 9,80 90,20
11,0 2,48 97,52
Hon hqp nhung tIch CH
3
COOH O,2N vA NH
4
0H O,2N 14y theo bang r6i
them ntibc dn 200ml j lAc dl1u.
288
Dlldng
kinh Ti
dip
''''"''
h<lt t ~
C=) nln
nh6
Cd)
hon
0,05 2,50
0,Ql
-
0,005 -
0,001 -
0,05 2,55
0,01 -
0,005 -
0,001
-
0,05 2,60
0,01
-
0,005 -
0,001 -
0,05 2,65
0,oI
-
0,005
-
0,001 -
0,05 2,70
0,01 -
0,005
-
0,001 -
0,05 2,75
0,01 -
0,005 -
0,001 -
19 PPPll>
8. ThOi ~ n hut lAy miu phil thuOe vilo n i ~ t dQ vii
ti tl"Qng thi rAn eua dllt
Nhiet do) c
DO
""
"y
.
mA"
17,5
20 22,S
25 27,S
(em)
Z5 131" 123" 116" 109" 103"
10 21' 46" 20' 31"
'"
19" 18' IS" 17' 13"
10
'"
27' 05"
'"
22' 01" lh 17' 14"
'"
12' 58" lh 08' 52"
7 2Sh 26' 04" 23h 55' 43" 22h 31' 52" 21h 17' 17" 20h 05' 36"
Z5 127" 119" lll" 106" 100"
.. 2' 04" 19' 51" 18'
'"
17' 39" 16' 40"
..
lh
24' 16"
lh 19' 24"
'"
14' 44" lh 10' 37"
'"
06' 40"
7 24h 36' 36" 23h 09' 23" 21h 48' 13" 20h 36' 00" 19h 26'
47"
Z5 122" 115" 109"
103" 97"
.. 20' 25"
'"
14" 18' 14" 17' 08" 16' 09"
W lh
21' 37"
lh 16' 55"
lh 12' 24"
lh 08' 25"
lh 04' 34"
7 23h 48' 41" 22h 25' 57" ZIh 07' 17"
19h 57' 26" ISh 50' 16"
Z5 119" 112" 105" 100" 94"
..
'"
48" 18' 39" 17' 33" 16' 35" 15' 39"
.. lh
'"
08" lh 14' 34" lh 10' 12"
lh 06' 21"
lh 02' 38"
7 23h 05' 26" 2Ih 45' 09" 20h 28' 59" I9h 21' 13" I8h 16' OS"
25 115" 109" 102" 97" 91"
W 19' 13" 18' 06" 17' 02" 16' 06" 15' 12"
W lh
16' 50" lh 12' 24"
lh 08' 10"
lh 04' 24"
lh 00' 47"
7 22h 24' 42" 21h 06' 44" 19h 52' 47" 18h 48' 4O" I7h 43' 18"
25 112" lOS" 99" 94" 89"
10 18' 40" 17' 35"
'"
33" 15' 38"
n'
46"
W lh
14' 38"
lh W' 19"
lh
06' 13"
'"
02' 31" 59' 01"
7 21h 46' 19" 2Ih 30' 32"
"h
18' 40" 18h 14' 51"
""
13' 27"
30
98"
<6' 19"
'"
05' 11"
19h 0,1' 40"
95"
15' 47"
'"
03' 08"
ISh 21' 51"
92"
<S' 17"
lh 01' 10"
17h 50' 20"
89"
14' 50"
59' 19"
I7h 17' 52"
86"
14' 23"
57' 31"
16h 47' 21"
84"
13' 59"
55' 56"
<6h 18' 35"
289
9. Duong khu (mg)
Co Glucozd
Co GlucozCl Co Glucozo Co Glucozd
1,1 0,50
5,' 2,55 10,1
.
4,80 14,6 7,05
1,2 0,54 5,7 2,60 10,2 4,85 14,7 7,10
1,3 0,59
5,8 2,65 10,3
',90
14,8 7,15
I,'
0,63
5,9 2,70 10,4
4,95 14,9 7,20
1,5 0,68
',0
2,75 10,5
5,00 15,0 7,25
1,6 0,72
',I
2,80 10,6 5,05 15,1 7,30
1,7 0,77
',2 2,85 10,7 5,10 15,2 7,35
1,8 0,81
',3 2,90 to,8
5,15 15,3 7,40
1,9 0,83
','
2,95 10,9
5,20 15,4 7,45
2,0 0,90
',5 3,00 11,0 5,25 15,5 7,50
2,2 1,00
',7
3,10 11,2
5,35 15,7 7,60
2,3 1,04
GO
3,15 11,3 5,4<> 15,8 7,65
2,4 1,09
',9
3,20 11,4 5,45 15,9 7,70
2,5 1,13 7,0 3,25 \.1,5 5,50 16,0 7,75
2,6 1,18 7,1 3,30 11,6 5,55 16,1 7,80
2,7 1,22 7,2 3,35 11,7
5,60 16,2 7,85
2,8 1,27
7,3 3,40 II,S
5,65 16,3 7,90
2,9 1,31 7,4 3,45 11,9 5,70 16,4 7,95
3,0
'"
7, 3,50 12,0
5,75 16,5 8,00
3,1 1,40
7,' 3,55 12,1 5,80 16,6 8,05
3,2 1,45 7,7 3,60 12,2
5,85 16,7 8,10
3,3 1,50 7,8 3,65 12,3 5,90 16,8 8,15
3,4 1,54 7,9 3,70 12,4 5,95 16,9 8,20
3,5 1,59
8,0 3,75 12,5
',00
17,0 8,25
3,'
1,63
8,1 3,80 12,6 6,05 17,1 8,30
3,7 1,68 8,2 3,85 12,7
6,10 17,2 8,35
3,8 1,72 8,3 3,90 12,8
6,15 17,3 8,40
3,9 1,77
8,' 3,95 12,9 6,20 17,4 8,45
4,0 1,81 8,5 4,00 13,0 6,25 17,5 8,50
4,1 1,83
8,'
4,05 13,1
',30
17,6 8,55
4,2 1,90 8,7 4,10 13,2
6,35 17,7 8,60
4,3 1,95 8,8 4,15 13,3
6,40 17,8 8,65
4,4 2,00 8,9 4,20 13,4 6,45 17,9 8,70
4,5 2,04 9,0 4,25 13,5 6,50 18,0 8,75
4,'
2,09 9,1 4,30 13,6 6,55 18,1 8,80
4,7 2,13 9,2 4,35 13,7
',60 18,2 8,85
4,8 2,18 9,3 4,40 13,8 6,65 18,3 8,90
4,9 2,22 9,4 4,45 13,9 6,70 18,4 8,95
5,0 2,27
9,5 4,50 14,0 6,75 18,5 9,00
5,1 2,31
9,'
4,55 14,1
',80 18,6 9,05
5,2 2,36 9,7 4,60 14,2 6,85 18,7 9,10
5,3 2,40 9,8 4,65 14,3
',90
18,8 9,15
5,4 2,45 9,9 4,70 14,4
6,95 18,9 9,20
5,5 2,50 10,0 4,75 14,5 7,00 19,0 9,25
290
a. Glucozo
Cu GluCQzo
Cu GJuCOZd Cu GluCOZd
19,1 9,30 23,7 Il,68 28,3 14,00 32,9 16,35
19,2 9,35 23,8 11,73 28,4 14,05 33,0 16,40
19,3
9,40 23,9 11,78 28,S 14,10 33,1 16,45
19,4 9,45 24,0 11,84 28,6 14,15 33,2 16,50
19,5 9,50
23,1 11,89 28,7
.
14,21 33,3 16,55
19,6 9,55 24,2 11,94 28,8 14,26 33,4 16,60
19,7 9,60 24,3 12,0 28,9 14,31 33,S 16,65
19,8 9,65 24,4 12,05 29,0 14,36 33,6 16,70
19,9 9,70
24,5 12,10 29,1 14,42 33,7 16,75
20,0 9,75 24,6 12,15 29,2 14,47 33,8 16,80
20,1 9,80 24,7 12,20 29,3 14,52 33,9 16,85
20,2 9,85
'"
12,25 29,4 14,57 34,0 16,90
20,3 9,90
24,9 12,30 29,5 14,63 34,1 16,95
20,4 10,00 25,0 12,35 29,6 14,68 34,2 17,00
20,5 10,05 25,1 12,40 29,7 14,73 34,3 17,05
20,6 10,10 25,2 12,45 29,8 14,78 34,4 17,10
20,7 10,15 25,3 12,50 29,9 14,84 34,5 17,15
20,8 10,20 25,4 12,55 30;0 14,89 34,6 17,20
20,9 10,25
25$ 12,60 30,1 14,94 34,7 17,25
21,0 10,30 25,6 12,65 30,2 15,00 34,8 17,30
21,1
10,35 25,7 12,70 30,3 15,05 34,9 17,35
21,2 10,40 25,8 12,75 30,4 15,to 35,0 17,40
21,3 to,45 25,9 12,80 30,5 15,15 35,1 17,45
21,4 10,50 26,0 12,85 30,6 15,20 35,2 17,50
21,5 10,55 26,1 12,90 30,7 15,25 35,3 17,55
21,6 10,60 26,2 12,95 30,8 15,30 35,4 17,60
21,7 10,65
26,3 13,00
30,'
15,35 35,5 17,65
21,8 10,70 26,4 13,05 31,0 15,40 35,6 17,70
21,9 10,75 26,5 13,10 31,1 15,45 35,7 17,75
22,0 10,80 26,6 13,15 31,2 15,50 35,8 17,80
22,1 10,85 26,7 13,20 31,3
15,55 35,9 17,85
22,2 10,90 26,8 13,25 31,4 15,60 36,0 17,90
22J 10,95 26,9 13,30 31,5 15,65 36,1 17,95
22,4
11,00 27,0 13,35 31,6 15,70 36,2 18,00
22,5 11,05 27,1 13,40 31,7 15,75 36,3 18,05
22,6 11,10 27,2 13,45 31, 15,80 36,4 18,10
22,7 11,15 27,3 13,50 31,9 15,85 36,5 18,15
22,8 11,21 27,4 13,55 32,0 15,90 36,6 18,21
22,9 11,26 27,5 13,60 32,1 15,95 36,7 18,26
23,0
11,31 27,6 13,65 32,2 16,00 36,8 18,31
23,1 11,36
27,7 13,70 32,3 16,05 36,9 18,36
23,2 11,42 27,8 13,75 32,4 16,10 37,0 18,42
23,3 1l,47 27,9 13,80 32$ 16,15 37,1 18,47
23,4 11,52 28,0 13,85 32,6 16,20 37,2 18,52
23,5 11,57 28,1 13,90 32,7 16,25 37,3 18,57
23,6 11,63 28,2 13,95 32,8
16,30 37,4 18,63
291
Cu Glucozd Co OIUCOld Cu Glucozd Cu Glueozd
37,5 18,68 42,0 21,0 46,5 23,36 51,0 25,73
37,6 18,73 42,1 21,05 46,6 23,42 51,1 25,78
37,7 18,78 42,2 21,10 46,7 23,47 51,2 25,84
37,8 18,84 42,3 21,15 46,8 23,52 51,3 25,89
37,9 18,89 42,4 21,21 46,9 23,57 51,4 25,94
38,0 18,94 42,5 21,26 47,0 23,63 51,5 26,00
38,1 19,00 42,6 21,31 47,1 23,68 51,6 26,05
38,2 19,05 42,7 21,36 47,2 23,73 51,7 26,10
38,3 19,10 42,8 21,42 47,3 23,78 51,8 26,15
38,4 19,15 42,9 21,47 47,4 23,84 51,9 26,21
39,5 19,20 43,0 21,52 47,5 23,89 52,0 26,26
38,6 19,25 43,1 21,57 47,6 23,94 52,1 26,31
38,7 19,30 43,2 21,63 47,7 24,00 52,2 26,36
38,8 19,35 43,3 21,68 47,8 23,05 52,3 26,42
38,9 19,40 43,4 21,73 47,9 20,10 52,4 26,47
39,0 19,45 43,5 21,78 48,0 24,15 52,5 26,52
39,1 19,50 43,6 21,84 48,1 24,21 52,6 26,57
19,2 19,55 43,7 21,89 48,2 24,26 52,7 26,63
39,3 19,60 43,8 21,94 48,3 24,31 52,8 26,68
39,4 19,65 43,9 22,00 48,4 24,36 52,9 26,73
39,5 19,70 44,0 22,05 48,5 24,42 53,0 26,78
39,6 19,75 44,1 22,10 48,6 24,47 53,1 26,84
39,7 19,80 44,2 22,15 48,7 24,54 53,2 26,89
39,8 19,85 44,3 22,21 48,8 24,57 53,3 26,94
39,9 19,90 44,4 22,26 48,9 24,63 53,4 27,00
40,0 19,95 44,5 22,31 49,0 24,68 53,5 27,05
40,1 20,00 44,6 22,36 49,1 24,37 53,6 27,10
40,2 10,05 44,7 22,42 49,2 24,78 53,7 27,15
,
40,3 20,10 44,8 22,47 49,3 24,84 53,8 27,21
,
40,4 20,15 44,9 12,52 49,4 24,89 53,9 27,26
40,5 20,21 45,0 22,57
49> 24,94 54,0 27,31
40,6 20,26 45,1 22,63 49,6 25,00 54,1 27,36
40,7 20,31 45,2 22,68 49,7 25,05 54,2 27,42
'40,8 20,36 45,3 22,73 49,8 25,10 54,3 27,47
40,9 20,42 45,5 22,78 49,9 25,16 54,4 27,52
41,0 20,47 45,5 22,84 50,0 25,21 54,5 27,57
41,1 20,52 45,6 22,89 50,1 25,26 54,6 27,63
41,2 20,57 45,7 22,94 50,2 25,31 54,7 27,68
41,3 20,63 45,8 23,00 50,3 25,36 54,8 27,73
41,4 20,68 45,9 23,05 50,4 25,42 54,9 27,78
41,5 20,73 46,0 23,10 50,5 25,47 55,0 27,84
41,6 20,78 %,1 23,15 50,6 25,52 55,1 27,89
41,7 20,84 46,2 23,21 50,7 25,57 55,2 27,94
41,8 20,89 46,3 23,26 50,8 25,63 55,3 29,00
41,9 20,94 46,4 23,31 50,9 25,68
292
10. Quan giua dAn va muOi hila tan trong nuoe til nbion
chita chu yen cae mu6i bicacbonat, sunphat canxi va magie.
Xay d\fng tren cO so quan hf 1000 micrombos =O,70g muOi/lit.
DO dan din
MuOi hoa tan
DO dan din
Mu6i hoa Ian
(micromhos) <':I 25C
(gflil)
0 25C
(gllit)
10 - 20
0.01 510 - 520
0.36
25 - 35
0.02 525 - 535
0.37
40 - 45
0.03 540 - 550
0.38
50 - 60
0.04 555 - 560
0.39
65 - 75
0.05 565 - 575
DAD
80 - 90
0.06
580 - 590
0.41
95 - 105
0.07 595 - 605
0.42
110 - 120
0.08 610 - 620
0.43
125 - 13S
0.09 625 - 635
0.44
140 - 150 0.10 640 - 645
0.45
155 - 160 0.11 650 - 660
0.46
165 - 175 0.12 '665 - 675
OA7
180 - 190 0.13
680 - 690 0.48
195 - 205 0.14 695 - 705
0.49
210 - 220
0.15 710 - 720 0.50
225 - 235
0.16 725 - 735
0.51
240 - 245
0.17 740 - 750 0.52
250 - 260
0.18 755 - 760 0.53
265 - 275
0.19 765 - 775
0.54
280 - 290 0.20 780 - 790
0.55
295 - 305
0.21 795 - 805
0.56
310 - 320
0.22

810 - 820 0.57
325 - 335 0.23 825 - 835
0.58
340 - 350 0.24 840 - 845
059
355 - 360
0.25 850 - 860
0.60
365 - 375
0.26 865 - 875
0.61
380 - 390
0.27 880 - 890
0.62
395 - 405 0.28 895 - 905 0.63
410 - 420
0.29 910 - 920
0.64
425 - 435
0.30 925 - 935
0.65
440 - 445
0.31 940 - 950
0.66
450 - 460
0.32 955 - 960
0.67
465 - 475
0.33 965 - 975
0.68
480 - 490
0.34 980 - 990 0.69
495 - 505 0.35 995 - 1005
0.70
293
DO dAn dien Mu6i bOa tan
II
DO din dien Mu6i hOa tan
(micromhos) 0 25"C (g/lit) (micrombos) b 25"C (gflit)
10 - 20 0.01 510 - 520 0.31
25 - 40 0.02 525 - 540
0.32
45 - 55 0.03 545 - 555 0.33
60 - 75 0.04 560 - 575 0.34
80 - 90 0.05 580- 590 0.35
90 - 105 0.06 595 - 605 0.36
110 - 120 0.07 610 - 620 0.37
125 - 140 0.08 625 - 640 0.38
145 - 155 0.09 645 - 655 0.39
160 - 175 0.10 660 - 675 0.40
180 - 190 0.11 680 - 690 0.41
195 - 205 0.12 695 - 705 0.42
210 - 220 0.13 710 - 720 0.43
225 - 240 0.14 725 - 740 0.44
245 - 255 0.15 745 - 755 0.45
260 - 275 0.16
,
760 - 775 0.46
280 - 290 0.17 780 - 790 0.47
295 - 305 0.18 795 - 805 0.48
310 - 320 0.19 810 - 820 0.49
325 - 340 0.20 825 - 840 0.50
345 - 355 0.21 845 - 855 0.51
360 - 375 0.22 860 - 875 0.52
380 - 390 0.23 880 - 890 0.53
395 - 405 0.24 895 - 905 0.54
410 - 420 0.25 910 - 920 0.55
425 - 440 0.26 ,
925-940 0.56
445 - 455 0.27 945 - 955 0.57
460 - 475 0.28 960 - 975 0.58
480 - 490 0.29 980 - 990 0.59
405 - 505 0.30 995 - 1005 0.60
11, s6 ebuyin d9 din
o eae d9 khae nbau 25C
dO
He .,
Nhiet dO
He .,
Nhiet dO
He .,
dO s6
16 1,22 21 1,09
2'
0,98 31 0,89
17 1,19 22 1,06 27 0,96 32 0,87
18 1,16 23 1,04 28 0,94 n 0,86
19 1,14 24 1,02 29 0,93 34 0,84
20 1,11 25 1,00 30 0,91
"
0,83
294
12. Pha cac dung djch c6 nllng dQ duong lUQng khac nhau
H6a ch!l:t
Duong

IN O,5N O,2N O,IN O,OSN O,02N G,OIN Thoo
H
2
S0
4
(d = 1,84) 49,04 28,0 14,0 5,6 2,8 1,4 0,56 0,28 ml
Hel (d = 1,19) 36,46 82,0 41,0 16,4 8,2 4,1 1,64 0,82 mJ
H
Z
C
Z
0
4
,2H
z
O 63,04 -
-
- 6,3 3,15 1,26 0,63 g
KMn0
4
31,61 -
-
- 3,16 1,58 0,63 0,32 g
NaOH 40,00 40,0 20,0 8,0 4,0 2,0 O,SO 0,40 g
'KOH 56,11 56,1 28,0 11,2 5,6 2,8 1,12 0,56 g
AgNO} 169,89 - - - 17. 8,5 3,4 1,7 g
Na
Z
S
2
O),5H
Z
O 248,21 -
-
- 24,8 12,4 5,0 2,5 g
Mu6i Mohr' 392,16 -
-
78,4 39,2 19,6 7,84 3,92 g
K
Z
Cr
Z
0
7
49,04 - -
9,81 4,90 2,45 0,98 0,49 g
..
Trilon B 186,12 - - - 18,61 9,306 3,722 1,861 g
* MucH Mohr = Sunfat amon - sAt hai = FeS04.(NH4)ZS04.6HzO
Trilon B = Axit etilen diamin dinatri = Na
z
H
z
(CH
z
COO)4
Nz(CHz)z,HzO = Complexon III = Chelaton 3 = ,372.242.
. M
o dAy coi dltdng hlQng trilon B = 2"
13. KhOi lUQng nguyen til mQI s6 nguyen 16 h6a hQc
Nguyen t6 IG hieu Kh6i illong nguytn 11.'1 t6 Ki hieu Kh6i lu"ng nguyen tll
B"
Ag 107,880 Magie Mg 21,320
NhOm Al 26,980 M_n Mn 51,910
Asen
A, 74,910 Molipden Mo 95,950
Vimg Au 197,000 Nitd N 11,008
Bo B 10,820 Natri N,
22,991
Ban
B,
137,360 Niken Ni 58,710
BitlIillt Bi 209,000 0 16,000
Brom Be 79,916 Photpho P 30,975
Cacbon C 12,011 Chi Pb 207,210
Canxi
C,
40,080 Bi,iCh kim PI 195,090
Cadimi Cd 112,410 LlbJ huynh S 32,066
Clo CI 35,457 Antimon Sb 121,760
Coban Co 58,940 Selen S. 78,960
Crom Ce 52,010 Silic Si 28,090
Cesi
C, 132,910 So 118,700
D6ng Cu 63,510 Strond Se 87,630
Flo F 19,000 Titan n 47,900
"I
F. 55,850 Umn U 238,070
Hidm H 1,008 Vanadi V 50,950
Thuy ngAn Hg 200,610 Vonfam W 183,860
1m I 126,910 Kern Zn 65,38
Kali K 39,100
295
'.
,
14. Chuyin gia trj pCNO, thanh IUQog nitrat troog miu philo tich
pc>;o-i
PMn tram eua peNO
. ,
00
l
01
I
02
I
03
I
04
I
05
1
06 07
I
08
I
09
LllQng NO) (mglkg) - Voi IUQng n!.loX 80 - 90%
1,6 9188 8979 8ns 8575 8383 8189 8003 7821 7643 7469
1,7 7299 7133 6970 6812 6656 6505
.
6357 6212 6071 5933
1.8 5798 5666 5537 5411 5287 5167 5049 4935 4822 4712
1,9 6405 4500 4398 4298 4200 4104 4011 3920 3830 3743
2,0 3658 3575 3493 3414 3336 3260 3186 3113 3043 2973
2,1 2906 2840 2775 2712 2650 2590 2531 2474 2417 2362
2,2 2308 2256 2204 2154 2105 2057 2010 1%4 1920 1876
2,3 1833 1792 1751 1711 1672 1634 1597 1560 1525 1490
2,4 1456 1423 1391 1359 1328 1298 1268 1239 1211 1184
2,5 1157 1130 HOS 1180 1055 1031 1007 985 962 940
2,6 919 898 877 858 838 819 800 782 764 747
2,7 730 7I3 697 681 666 650 636 621 607 593
2,8 580 567 544 541 529 517 505 493 482 471
2,9 461 450 440 430 420 410 401 392 383 374
3,0 366 387 349 341 334 326 319 311 304 297
3,1 291 284 277 271 265 259 253 247 242 236
3,2 23i 226 220 215 210 296 201 196 192 188
3,3 183 179 170 I7I 167 163 160 156 152 149
3,4 146 142 139 136 137 130 127 124 121 118
3,5 116 ll3 110 108 105 103 101 98,0 96,0 94
3,6 91,9 89,8 87,7 85,8 83,8 81,9 80,0 78,2 76,4 74,7
3,7 73 71,
69,7 68,1 66,6 65,0 63,6 61,1 60,7 59,3
3,8 58 56,7 55,4 54,1 52,9 53,7 50,5 49,3 48,2 47,1
3,9 46,1 45,0 44,0 43,0 42,0 41,0 40,1 39,3 38,3 37,4
4,0 36,6 35,7 34,9 34,1 33,4 32,6 30,9 31,1 30,4 29,7
Luong N0
3
(mglkg) - Voi IUOng nude 70 - 80%
1,6 9033 8827 8626 8430 8238 8050 7867 7688 7513 7342
1,7 7175 7012 6852 6696 6544 6395 6249 6107 5968 5832
1,8 5699 5570 5443 5319 5198 5079 4964 4851 4740 4633
1,9 4527 4424 4323 4225 4129 4035 3943 3853 3665 3680
2,0 3596 3514 3434 3356 3280 3205 3132 3061 2991 2923
2,1 2856 2791 2728 2666 2605 2546 2488 2431 2376 2322
2,2 2269 2217 2167 2117 2069 2022 1976 1931 1887 1844
2,3 18il2 1761 1721 1682 1644 1606 1570 1534 1499 14<j5
2,4 1432 1399 1367 1366 1306 1276 1247 1218 1191 1164
2,5 1137 1111 1086 1061 1037 1013 990 968 946 924
2,6 903 883 863 843 824 80s 787 769 75I 734
2,7 717 701 685 670 654 639 625 611 597 583
2,8 570 557 544 S32 520 508 495 485 474 463
2,9 453 442 432 422 413 403 394 385 377 368
3,0 360 351 343 336 328 320 313 306 299 292
3,1 286 279 273 267 261 255 249 243 238 232
3,2 227 222 217 212 207 202 198 193 189 184
3,3 180 176 172 168 164 161 157 IS> ISO 146
3.4 143 140 137 134 131 128 125 122 119 116
3,5 114 III 109 106 104 101 99 97 95 92
3,6 90,3 88,7 86,3 84,3 82,4 80,5 78,7 76,9 75,1 74,4
3,7 71,7 70,1 68,5 67,0 65,4 63,9 62,5 61,1 59,7 58,3
3,8 57,0 55,7 54,4 53,2 52,0 50,8 49,6 48,5 47,4 46,3
3,9 45,3 44,2 43,2 42,2 41,3 40,3 39,4 38,5 37,7 36,8
4,0 36,0 35,1 34,3 33,6 32,8 32,0 31,3 30,6 29,9 29,2
296
TAl TRAM KHAO
1 - Le Due (dich), 1979 - t6 vi lul;lng t:rong tr6ng tr9t, 2. Nhil. xuiit ht'm
Rhoa hqc va ki
2 - Hoang Van Hully, Va.n Khoa, Hoang Van 1969 - Phuong pha.p phAn
deh hoa hqc dllt, Giao trlnh trubng DQ-i hoc Tdng hQp Hil. Ni.
3 - V!"in Khaa, 1995 - MOi tntbng va 0 NhA xutlt bAn Giao dvc.
4 - Ttl VQng Nghi, Huynh Van Trung, Tr!in tu 1986 - PhAn deb nl.1CJc. Nha
xwit ban Khoa hoc va kI tbul)t.
5 - Lt'! Van Tiem, TrAn C6ng Tiiu, 1983 - PM.n deh da:t va cAy tr6ng. Nha xulit
baD NOng
6 - Nguyin Vy, Tr!!n KhAi, 1978 - cuu hoa hQc dllt Blic Nam.
Nha xulit him N6ng
7 - Arinuskina E.V 1970 - Huong dAn phlln deh hoa hQc da:t. NhA xutlt ban trUbng
hoc T6ng hQp Matxcova (bAn ting Nga).
8 - Grindel N.M. 1982 - Cae phuong pha.p trac quang phAn dch ddt. Nhii xuiit ban
trtiClng hQc T5ng hQp Matxcava (ban ti6ng Nga).
9 - Grutsco Ia.M. 1979 - Cac hQp chtlt vO cd co trong nubc thai cOng
NhA xuiit ban Hoa hQc Leningrat (ban N ga).
10 - Minheeva v.G. 1989 - Th",c nOng hoa hQc. Nha xutlt ban truong hQC
T6ng hQp Matxcdva (ban Nga).
11 - Vorobieva L.A. 1978 - Biii giang phAn dch dtlt. NhA xutlt M.n trttang hQC
T6ng hQp Matxcdva (ban ti6ng Nga).
12 - Xmirnov PM., Muravin Ie. A. 1981 - NOng hoa hQc. Nha xutlt ban BOng Ilia
Matxcdva (ban ti6ng Nga).
13 - Zl1rin N.G. 1979 - HAm 111Qng vA cac cac nguy@n t6 vi 111Qng trong dtlt.
Nha. xuiit ban trtlbng hQc T6ng hQp Matxcava (ban ti@1lg Nga).
14 - Begheijn L.Th. 1980 - Methods of chemical analyses for soil and waters,
Wageningen.
15 - B. van Lagen, 1993 - Manual for chemical soil analyses, Wageningen.
16 - G.R. Chhatwal, M.C. Mehra, T. Katyal, M.Satake, Mohan Katyal, T. Nagahiro,
1989 - Environmental analysis (Air, water and soil) Anmol Publications.
New Dehli.
17 - J.C. Katyal et N.S.Randhawa, 1986 - Les oligo - elements. Bulletin FAa Engrais
et nutrition Vegetable.
297

18 - Hobart H. Willard, Lynne L. Merritt, Jr., John A. Dean, Frank A. Settie, Jr.-
Instrumental methods of analysis. Wadsworth Publish - ing Company. Belmont,
California.
19 - Paul L.G. Vlek, 1985 - Micronutrients in Tropical Food Crop Production. Martinus
Nijhoff / DR. W. Junk Publishers.
20 - Procedures for soil analysis ISRIC, 1986. Wageningen, The Netherland .
.
21 - Roger N.Reeve, 1994 - Environmental analysis. John Wiley Sons Ltd
22 - Standard methods for the examination of water and wastewater. Fifteenth
Edition. American Public Health association 1981
23 - Standard methods of analysis for Soil, Plant Tissue, Water and Fertilizer,
Philippin, 1980.
24 - Yagodin B.A., 1982 - Agricultural Chemistry. Mir Publishers, Moscow.
,
298
" ,
MUCLUC
. .
Ph/ln [ - PHAN TicH D.h
Chuang 1. Chud.n bi mAu dilt
1. lAy m!u phan lich
2. Phdi khO mAu
3. vii ray m!u
4. Xac dinh [L1ong nU&: trong dAt va 56 khO kiet (k)
Chuang 2. Mc)t siS dung dich thl1'lmg dung trong phAn deh df(t
1. N6ng dQ dung djch
2. Dung djch
3. Pha loAng vii difu chinh n60g dO dung djch
4. Chuyen d6i n6ng dO dung djch sang die d.!j.ng khac nhau cUa mOt nguyen 16
Trang
5
5
5
7
7
8
9
9
10
11
12
5. each pha cae dung djch thOng thuong 13
6. PhUOng phap chuan dO bi\ng Inion 8 13
Chuang 3, Cae phl1dng ph8.p phAn deh h6a 11 dUng trong phAn deh dt 17
1. Phudng pMp so mau quang diet! 17
2. Phuong pMp quang kl'! ngQll ILIa (flampholomet) 20
3. PhLldng phAp quang phd hAp thl,! nguyen III (AAS) 23
4. PhUOng pMp el,le phd 27
5. Cl,Ic chQn lQC ion 37
Chuang 4. PhAn deh cae dnh eMt v$t H, cua dt 45
1. Xac dinh thanh ph&! c<l giOi <fAt 45
2. XfIc dinh do) hut am khOng khi Cl,IC d.!j.i (max.hy) 62
3. Xac dinh Ii t1vng the rAn clla 63
4. Xac dinh dung trQng Clla dat 66
5. Xac djnh dO x6p Clla dat 67
6. Xac dinh dO 1m Am clia 68
Chuang 5. X8.c dinh chf(t hUll co va nita tdng s6 trong dt 71
1. Xac djnh ch!h hw co trong dill 71
2. Xac djnh rUtd trong 74
Chl.lang 6. Phfm tlch thilnh phAn khoang cua df(t 78
1. PM. hUy phuong ph1p lUng cn&.)' ... 6\ NaZCO) va 78
2. Xac dinh silic 80
299
3. XfIc djnh RzO} 16ng 56
4. Xac djnh tOng 56 Fe203 lrong dl!:t
5. Xac djnh t6ng s6 Alz03 trong dl!:t
6. Xac dinh photpho tOng 56 trong dat
7. Xac dinh tOng s6 MnO trong d.li!
8. Xac djnh tOng 56 CaO trong dat
9. Xac dinh 16ng s6 MgO lrong dl!:t
10. Xac dinh tOng s6 IIJU huynh lrong dat
11. Kac djnh 16ng s6 KzO va Na20 trong dat
Chuang 7. X8.c dinh cac chAt dinh dttllng dA tieu trong dt
1. Xac dinh nild tic'!:u
2. Xac djnh photpho de tic'!:u
3. Xac dinh Ihanh phtn nh6m pholphat kho/mg
4. XfIc dinh khil. nAng hl!:p IhV phOlpho cUa dIll
5. Xac dinh kali de tib.!
Chuang 8. Xiic djnh cac hqp chil:t cua axit silicic va
cua cae oxit h6a tri 3 di d(tng
1. Xac djnh di d(mg cua axil silicic theo K.K. Ghedroi
2. Xac djnh cac a:tit h6a Iii 3 di dOng thea Thmm
3. Xac dinh cAc khAc nhau Clla sAt b;\ng phlldng phfip 0 - phenanthrolin
4. Xflc dinh sAt (II) oxil trong dung dich chil!"t rut H
2
S0
4
O,lN
5. Xac dinh dt (III) axil
6. Xac djnh sAt II,! do
7. PMn tich slit de tieu
Chuang 9. Uc dinh cac dnh cht h6a 11 cua di{t
1. oat chua va dO chua Clla dat
2. Xac djnh canxi, magie trao dOi b;\ng tlilon 8
3. Xac djnh t6ng hlt;1ng lrao d6i theo phllClng ph/i.p Kappen - Ghincovich
4. Xac dinh dung tich trao dOi cation Clla dAI
5. Xac dinh Ihl! axi Ma - khlf cua dllt
Chuang 10. X8c dinh cac cht hoa trong m.tcic cua di{t
300
1. ChuAn bi nLlde chi/!"{
2. Xac dinh t6ng ILlOng mu6i tan tro08 nude
3. Xac dinh cacbonal (COr) va bicacbonat (HCO;) trong nude ella dal
4. XfIc dinh anion clo (CI) - Phlldng pMp Mohr
5. Xac djnh sun.("al (50;-) phLldng phAP dung (thoo Xlap)
6. Xac dinh tOng canxi, magie hoa tan trong nude cUa dal
7. Xac djnh kaH hOa Ian trong nude quang kl!" ngQn Ilfa
8. Xac dinh nalri hOa Ian trang rn.Ide b;\ng quang It/!" ngQn Ilfa
9. DAnh gia dO chlnh xAc va sU dl,l1lg It/!"I qua phan lich cAc chl!:t hOa Ian
trong nLlClc cUa dat
10. sit dvng kl!"t qua pMn tich de pMn d!l:t
83
84
87
88
90
92
94
96
98
100
100
[07
112
[[5
[[6
117
[[8
[[9
[2[
[2[
122
123
[24
[24
[24
130
[3[
133
135
136
[36
137
[40
[4[
[4[
[43
[44
[45
[46
[46
Chuang 11. xac dinh cae nguy6n td vi lUc;hlg trong dllt
1. XfK: dinh bo di dOng
2. X3e dinh d6ng di dOng
3. Xae djnh mangan di dOng
4. Xae dinh kern dl dOng
5. Xae dinh coban di dOng
6. Xac dinh molipden di dOng
7. Xlie djnh dQng di dOng elia d6ng, kern, coban, mangan khi rut
elie nguyen t6 My lrong dAr. bAng dung djeh dem amoni axelat
8. Xae dinh chi (Pb
l
+) trong
9. xic dinh thUy ngan (Hg2+) trang
10. X3e dinh hAm 11.11;1ng Cu, Pb, Zn di dOng trong dung dieh ehiet rut amani axetat
'thea phuong phlip Von-Ampe bOa Ian (TI"ebotareva, 1970)
11. sil dl,mg quang ph6 Mp thl,l nguyen til de de dinh de nguybl t6 vi [uong
Chuang 12. XBe djnh dnh enzim cu.a dt
1. Enzim oxi hoa khu
2. Enzim IhUy pMn hQp eMt hUu 0.:1
3. Xae djnh kha nang nitmt Ma cia dal
Chuang 13. M(lt s{) phuong ph8.p phAn deh vi sinh vl.lt d4t
1. Chuan bi dl,lng CJ,I. pMn tich vi sinh vl)t
2. Phuong philp dem 56 lUQng vi sinh v$t
3. Phuong phAp x.ac dinh ml;)t s6 nhOm vi sinh v$t ehinh trang
4. Phudng phAp chuan bi mot s6 mOi lruang
Ph/in II - PilAN riCH Nudc
X8.c dinh mQt s6 dnh ch4t h6a hQc ella nuae
1. Lay mau va brIO quan mau nude
2. Xac dinh pH
3. Xftc dinh axi hOa tan
4. Xflc dinh nhu c!u axi h6a hQC (COD)
5. Xfle dinh nhu c!u axi sinh hoa (BOD)
6. XAc dinh d6ng
7. XAc dinh chi
8. XAe dinh kem
9. XAc dinh thUy ngan
10. Xitc dinh nhOm
11. XAe d"lnh sal
12. XAc djnh mangan
13. Xite dinh cia
14. X3e djnh flo
15. XAc dinh nitrat
147
150
153
155
157
1S8
159
161
162
164
165
166
167
168
172
176
178
179
182
185
195
197
197
197
198
198
199
200
202
203
204
205
207
209
210
210
211
213
301
Phlln III - pHAN TiCH pHAN B6N
Chuang 1. PhAn deh dinh t{nh phA.n khoang
1. Nh$n pMn khoang
2. XlIc djnh ham lU"ng Am cua pMn khOi'lng dilllg cln (phlf(Jng pMp say chAn kMng)
3. XAc dinh dO axil no! do ella phan khoang (phul1ng ph1ip clruAn dO)
Chuang 2. XRc dinh ham htQng chilt dinh dttlrng trong phAn khoang
1. Xilc dinh nild nitrat trong phan khoAng
2. Xac djnh nitd amoni trong pMn khoang (phUCIng pMp foocmalin)
3. Xac dinh photphat hOa tan trang nu& cU3 pMn photphat
4. X{ic dinh kali lrong pMn kali
Chuang 3. Uc dinh ham htc;tng eMt dinh dl10ng trong phAn
hUll ca, vfii, than bun
1. Xac djnh nitd tOng 86 trong pMo chu6ng
2. Xac dinh nitC! (NH:) trong phan chuOng
3. Xftc dinh photpho tOng 56 trong phAn cwOng
4. Xac dinh leali tOng s6 trong phan chuOng
5. Xac dinh Ca, Mg trong pMn vOi bAng phuong pMp lrilon B
6. Xlic djnh \eM nAng trong hoa tOng s6 CUll phan VOi b;\ng chuan dO
7. PMn tich than bun (d! lAm pMn bOn)
Chuang 4. tra chilt 111c;fng phAn bOn vi sinh v$t
1. Phtldng phap kitm tra eMt hl!;1og mOl 56 10:;0 pMn b6n vi sinh vat
2. PhUdng phlip kitm Ira mOt s6 10000i phan b6n vi sinh v$t
phlln w - pHAN TicH CAy TRONG
Chuong 1. Phmtng phap Ji(y mAu th\1c v$t va ebwfu bi mAu phftn tieb
1. Phtldng phAp lay mAlI va ehun bj mAlI
2. xae dinh d am hidroscopie (d am !thOng khi)
Chuong 2. Phl1ang ph4p tro h6a mAu tht,tc v$t
1. PhUdng phAp lro hOa khO
2. Phuong phlip II'O hOO \JOt (Thoo Lebt:diamev)
Chuong 3. X8.c dinh t6ng 56 nguy6n t6" dinh dulfng trong tht,tc v$t
1. Xac dinh photpho trong thl,le v$t (theo Denhide)
2. Xae dinh canxi trong thl,le v$t bang phuong phiip eomplelOCln
3. Xae dinh magie lrong thl,le val d tOng Ca va Mg b.\ng lrilon B)
4. X<'ie dinh kali lrong Ihl,lc vat
5. X<'ie dinh luu huynh lrong Ihl,le vat (phUong phifip kh6i iUl;lng)
6. Xae dinh s.1 lrong th1JC v$J (phUong philp so rnau)
7. X<'ie dinh mOt sO t6 vi lrong Ihl,lc vGt
302
215
215
215
216
217
218
218
220
222
224
225
225
227
228
229
231
232
233
236
236
238
243
243
243
245
245
245
247
248
248
249
250
251
252
254
254
Chuang 4. XBc dinh chf(t htc;mg san ph4m cAy tr6ng 260
1. Xac dinh nito tOng 56 trong th1,lc vlt (phl1drlg pMp Kendan) 260
2. Xac dinh nito protein trong Ih1,lc vet 261
3. Xac djnh tinh bt bAng thUy pMn axit 264
4. Xac dinh tinh bt trong h<tl (theo Evccs) 265
5. XAc dinh mono, disaccarit va tOng s6 hidratcacbon hOa.lan trong cung ml)t mAll
theo Bectran 266
6. XAc dinh do) axil tOng 86 cila rau qua 269
~ ~ ~ ~ =
8. Xac dinh vitamin 274
9. Xac djnh carotin vii. clorophyJ trong m(lt mAu 277
10. XAc dinh NO-;, N O ~ lrong th1,lc v$1 278
PhI!- ll!-e : 14 bang 284
'Thi l i ~ u tham khao 297
303
Ch;u Irach nhifm xlUi'i ban:
Giam d6c NG6 mAN Al
TOng bien t ~ p YO DUJNG THlJY
i ~ n tt),p zan dau :
'!'RAN TH! PHUONG
i ~ n tf}p tai bdn :
TR!NH NGUY1i:N GlAD
i ~ n t ~ ml thurJ,t :
NGuytN TltN DUNG
, b'
7hnh bay ta:
Lu'U CHi DONG
Sua ban in :
TR!NH NGUYEN GlAD
Slip oM :
PHONG CHt BAN (NXB GlAD Dl,JC)
PHUONG PHAp PHAN T/CH OAT. Nudc. PHAN BON. cAy TRONG
In 1.000 cu6n. kh019x.27 em, ~ COng ty In Ctmg Doan Viet Nam 169 Tay San. DOng Da, Hll NOi.
Giay phep x.uat him s6: 1536/561-01. In x.ong va nOp hru chieu thang 4 n!i.m 200 I.
304
Gia: 2.8.000
d