Professional Documents
Culture Documents
=
W = F P
210
300
?
50
?
?
?
Nguyn l ha cng nghip 17
Chuyn t nng % khi lng sang nng phn mol :
B
F
A
F
A
F
M M
M
a 1 a
a
x
F
+
=
B
P
A
P
A
P
M M
M
a 1 a
a
x
P
+
=
B
W
A
W
A
W
M M
M
a 1 a
a
x
W
+
=
Vi M
A
, M
B
: khi lng mol ca cu t nh v cu t nng
Tnh khi lng mol trung bnh ca:
hn hp nguyn liu: M
F
= x
F
.M
A
+(1-x
F
).M
B
sn phm nh: M
P
= x
P
.M
A
+(1-x
P
).M
B
sn phm y: M
W
= x
W
.M
A
+(1-x
W
).M
B
Lp bng cn bng vt cht ton thp:
Hn hp
Nng %
khi lng
Nng phn
mol
Lu lng khi
lng, kg/h
Lu lng
mol, kg/h
Nguyn liu a
F
x
F
F
F
M
F
Sn phm nh a
P
x
P
P
P
M
P
Sn phm y a
W
x
W
W
W
M
W
2.5.5. Xc nh ch s hi lu r
f
v s a l thuyt ti thiu N
min
Ch s hi lu r
f
l t s gia lng lng hi lu v lng sn phm nh.
xc nh ch s hi lu r
f
v s a l thuyt ti thiu N
min
, ta thc hin theo
nhng bc sau:
Nguyn l ha cng nghip 18
1- Xc nh r
f min
:
F
*
F
*
F P
min f
x y
y x
r
=
Vi y
*
F
- nng phn mol cn bng ng vi x
F
2- Xc nh cc gi tr r
f
= b. r
fmin
vi b = 1,2 2,5
3- Xc nh cc gi tr
1 r
x
B
f
P
+
=
4- Trn ng cn bng lng hi x-y ca h hai cu t V ng lm vic ca:
- on luyn: bng cch ni im (x
P
, y
P
) vi im (0, B)
- on chng: bng cch ni im (x
W
, y
W
) vi giao im ca ng lm
vic ca on luyn vi ng x = x
F
(nu hn hp nguyn liu vo im si)
5- Xc nh s bc thay i nng N
LT
bng cch v cc ng thng song song
vi trc honh v trc tung bt u t im x
P
cho n khi qu im x
W
. N
LT
thng
thng khng phi l s nguyn.
6- Gi tr thch hp ca ch s hi lu r
f
v s a l thuyt ti thiu N
min
tng ng
vi gi tr cc tiu ca N
LT
(r
f
+ 1)
b
r
f
B
N
LT
N
LT
(r
f
+ 1)
Nguyn l ha cng nghip 19
2.5.6. Xc nh s a thc t N
TT
S a thc t:
tb
LT
TT
N
N
=
3
W F P
tb
+ +
=
Vi :
P
,
F
,
W
- hiu sut ca a u tin nh thp, ca a np liu v ca a
cui cng y thp.
Hiu sut a l mt hm ca bay hi tng i v nht ca cht lng:
( ) = , f
x
P
B = x
P
/(R
x
+1)
x
W
x
F
ng lm vic on luyn
ng lm vic on chng
Nguyn l ha cng nghip 20
Trong : - bay hi tng i ca hn hp
- nht ca hn hp lng, N.s/m
2
bay hi tng i ca cc hn hp thc c xc nh theo cng thc:
x
x 1
y 1
y
=
y, x : nng phn mol ca cu t d bay hi trong pha hi v pha lng
Sau khi tnh c tch ( , ) Tra th Correlation de OConnel xc
nh c
P
,
F
,
W
xc nh tb N
TT
Nguyn l ha cng nghip 21
THC HNH
VN DNG PHN MM PROII M PHNG MT
S S TRONG CNG NGHIP HA HC
I- Gii thiu tng quan
1- Mc ch, vai tr ca thit k m phng
Thit k m phng l qu trnh thit k vi s tr gip ca my tnh vi cc
phn mm chuyn nghip
M phng l mt cng c cho php ngi k s tin hnh cng vic mt cch
hiu qu hn khi thit k mt qu trnh mi hoc phn tch, nghin cu cc yu
t nh hng dn mt qu trnh ang hot ng trong thc t.
Tc ca cng c m phng cho php kho st nhiu trng hp hn trong
cng thi gian vi chnh xc cao hn nu so vi tnh ton bng tay. Hn na,
chng ta c th t ng ha qu trnh tnh ton cc s cng ngh trnh
vic phi thc hin cc php tnh lp khng c c s hoc m mm.
Thit k m phng thng c s dng :
- Thit k (Designing) mt qu trnh mi
- Th li, kim tra li (Retrofitting) cc qu trnh ang tn ti
- Hiu chnh (Troubleshooting) cc qu trnh ang vn hnh
- Ti u ha (Optimizing) cc qu trnh vn hnh
xy dng mt m hnh m phng hiu qu, chng ta phi xc nh ng mc
tiu. Bc u tin trong bt c mt qu trnh m phng no l lng ha cc
mc tiu cng nhiu cng tt. Cc kt qu t c thng ph thuc vo cc
Nguyn l ha cng nghip 22
yu cu t ra. Nh vy, trc khi m phng mt qu trnh nn t ra cc cu
hi sau :
- Mc ch s dng cng c m phng trong trng hp ny lm g ?
- Qu trnh m phng s thc hin nhng vic g ?
- S phc tp c cn thit khng ?
- Cn thit phi tm ra cc kt qu no t qu trnh m phng ?
Cn nh rng cc gi tr thu c t kt qu m phng ph thuc rt nhiu vo
nhng la chn ban u m chng ta nhp vo.
2- Cc phn mm m phng trong cng ngh ha hc
Trong cng ngh ha hc, ngi ta s dng rt nhiu cc phn mm m phng :
- DESIGN II (WINSIM) : s dng trong cng nghip ha hc ni chung
- PRO/II (SIMSCI) : s dng trong cng nghip ha hc, cng nghip lc -
ha du
- PROSIM : s dng trong cng nghip ha hc
- HYSIM (HYSYS) : s dng trong cng nghip ch bin kh
Trong cc phn mm k trn, phn mm PRO/II l phn mm ni ting nht,
c s dng rng ri nht trong nhiu lnh vc cng nghip.
II- Phn mm PRO/II
1- Lnh vc s dng
Phn mm PRO/II l phn mm tnh ton chuyn dng trong cc lnh vc cng
ngh ha hc ni chung, c bit trong lnh vc lc du, ha du, polymer, ha
dc, ... y l phn mm tnh ton rt chnh xc cc qu trnh chng ct. L
sn phm ca SIMSCI, hnh thnh t nm 1967 v c chnh thc s dng vo
Nguyn l ha cng nghip 23
nm 1988 sau nhiu ln c ci tin. Hin nay, chng ta ang s dng phin
bn PRO/II 7.0
PRO/II vn hnh theo cc modul lin tip, mi thit b c tnh ring l v ln
lt tnh cho tng thit b.
PRO/II bao gm cc ngun d liu phong ph : th vin cc cu t ha hc, cc
phng php xc nh cc tnh cht nhit ng, cc k xo vn hnh cc thit b
hin i cung cp cho cc k s cng ngh cc k nng biu din tt c
cc tnh ton cn bng vt cht v nng lng cn thit khi m phng cc trng
thi dng ca cc s cng ngh.
Phn mm PRO/II c s dng theo nhm 2 mc ch chnh:
- Thit k mt phn xng mi (Sizing)
- M phng mt phn xng c xy dng trong thc t nghin cu
cc yu t nh hng n s vn hnh ca n (Rating) nh : thay i
ngun nguyn liu, iu kin vn hnh hoc tiu chun k thut ca sn
phm, ...
2- Qu trnh m phng bng phn mm PRO/II
Trc khi tin hnh m phng, chng ta phi din t cc d liu t s thc
t thnh m hnh m phng. Qu trnh ny bao gm cc bc sau :
- Xc nh h n v o : c 3 h n v o : h Anh, h Mt v h SI. Tu
trng hp, chng ta chn h n v o cho thch hp, thng thng chn
h Mt;
- Xc nh thnh phn cu t c trong h : c chn t ngun d liu
phong ph cc cu t ca PROII;
- La chn cc phng trnh nhit ng thch hp : trn c s thnh phn
ha hc ca nguyn liu v iu kin vn hnh ca thit b ;
Nguyn l ha cng nghip 24
- La chn cc dng nguyn liu v sn phm : xc nh thnh phn, trng
thi nhit ca cc dng;
- Xc nh cc d liu v thit b v iu kin vn hnh cho cc thit b.
Hn na, trong nhiu trng hp chng ta phi thay i s cng ngh thc t
sang mc ch m phng. Mc d c s tng ng gia s cng ngh thc t
v s m phng nhng vn c nhng s khc bit cn ch .
V cng c m phng ch m t trng thi dng nn trong s m phng
khng nn b tr cc thit b iu khin, kim tra.
PRO/II mc nh Condenser c xem l 1 bc thay i nng (1 a l
thuyt) v Reboiler cng c xem l mt bc thay i nng v dng Kettle
c mc nh s dng.
III- L thuyt nhit ng hc
Cc tnh cht nhit ng l c s d liu quan trng nht cho vic tnh ton qu
trnh phn tch ton h thng.
C nhiu phng php tnh ton cc tnh cht ny, trong , quan trng nht l 2
phng php :
- Phng php tng quan : API v Rackett
- Phng php phng trnh trng thi : phng trnh bc ba tng qut, cng
thc Alpha, cc qui lut hn hp, phng trnh SRK, phng trnh PR,
phng trnh SRKP, SRKM, SRKS, ...
Phng php API v Rackett tnh ton kh chnh xc t trng ca pha lng, cn
cc tnh cht nhit ng khc nh : enthalpie, entropie lng v hi, t trng pha hi,
... th c tnh ton rt chnh xc bng cc phng trnh trng thi nh : SRK,
SRKM, ...
Nguyn l ha cng nghip 25
IV- C s la chn m hnh nhit ng
La chn m hnh nhit ng thch hp cho mt ng dng c th ng mt vai
tr rt quan trng, nh hng ln n chnh xc ca kt qu m phng
Mi phng php nhit ng cho php tnh cc thng s sau :
- Hng s cn bng pha K : th hin s phn b cu t gia cc pha iu
kin cn bng
- Enthapie ca cc pha lng v pha hi : xc nh nng lng cn thit
chuyn mt h t trng thi nhit ng ny sang trng thi khc
- Enthapie ca cc pha lng v pha hi : nhm phc v vic tnh ton cc
my nn, gin n v nng lng t do ti thiu cc thit b phn ng
- T trng ca pha lng v pha hi : tnh ton qu trnh truyn nhit, tr
lc v xc nh kch thc thp chng ct
la chn m hnh nhit ng thch hp, nn da vo cc yu t sau :
- Bn cht ca cc c trng nhit ng ca h nh : Hng s cn bng
lng-hi (VLE : Vapor Liquid Equilibrium) ca cc qu trnh chng ct,
c c hoc bc hi, qu trnh trch ly, ...
- Thnh phn ca hn hp
- Phm vi nhit v p sut
- Tnh sn c ca cc thng s hot ng ca cc thit b
C th, ta c th da vo s sau :
Nguyn l ha cng nghip 26
Nguyn l ha cng nghip 27
Nguyn l ha cng nghip 28
V- Cc phn c bn ca PROII
1- Giao din ca PROII- Qui c ban u
Khi khi ng PROII, u tin s xut hin mt ca s giao din qui c ban u:
Cc nt hoc cc biu tng trong mt vi trng hp c vin quanh bi 1 trong
6 mu: , xanh lc, xanh dng, vng, nu v en. ngha ca mi mu nh sau :
: d liu yu cu cn phi nhp
Xanh lc : d liu mc nh hoc la chn
Xanh dng : d liu bn va cung cp tho mn yu cu
Vng : bo rng s liu bn va nhp ngoi khong cho php
Nu : d liu khng c gi tr
en : d liu khng yu cu nhp vo
Nguyn l ha cng nghip 29
2- Ca s PRO/II
T File menu Chn New : mt ca s View1 s xut hin cho chng ta mt
flowsheet mi nh sau:
Mn hnh bao gm :
Dng trn cng gi l Application Title Bar (Thanh tiu ng dng), c tn
ca ng dng l PRO/II with PROVISION, km theo l Document Title Bar
(Thanh tiu ti liu) c tn ca chng trnh m phng ang thc hin (chng
hn l View 1 - l tn nguyn ca ti liu khi mi khi ng PRO/II)
Dng th hai gi l Menu Bar (Thanh trnh n) gm 10 mc t File n Help ;
Dng th ba gi l Standard Tool Bar (Thanh cng c chun) cha biu tng ca
cc lnh thng dng
Bn phi v pha di mn hnh l thanh trt dc v thanh trt ngang
Bn phi mn hnh, bn ngoi thanh trt dc l thanh cng c floating PFD (Pipe
Flow Diagram). Nu thanh cng c PFD khng hin th th ta c th gi n nh sau :
Nguyn l ha cng nghip 30
- click vo biu tng Show or Hide PFD Palette trn Standard Tool Bar
- hoc t View Palettes nhp chn (hoc khng) PFD
Ngoi ra cn c thanh cng c Run. lm xut hin hoc bin mt thanh cng c
ny cng t View Palettes nhp chn (hoc khng) Run
VI- Cc thao tc thng dng trong m phng bng PRO/II
1- M mt chng trnh m phng mi (Opening a New Simulation)
T File Menu New
Nu bn mun PRO/II lun lun c m vi mt chng trnh m phng mi
Options Menu New File on Startup
2- M mt chng trnh m phng c (Opening an Existing Simulation)
Bn c th m bt k mt chng trnh m phng no c ghi trc chnh sa,
xem hoc in. Qui trnh :
T File Menu Open hin th ca s Open Simulation .
nh tn chng trnh vo hoc chn tn file m phng
OK hoc Enter hin th file Simulation cn thit
3- Ghi mt file m phng ang hin hnh (Saving the Current Simulation)
a- Ghi mt file m phng ang hin hnh
T File Menu Save nu bn cha ghi chng trnh m phng ny ln no th s
hin th ca s Save as nhp tn Chn OK hoc nhp Enter. Cn sau ln ghi
u tin, mun ghi li file ang hin hnh nhp vo biu tng Save
Chng trnh PRO/II s t ng nn 3 file d liu (*.pr1, .pr2, .pr3) v 1 file
flowsheet biu cc dng (*.sfd) thnh mt file n *.prz. V vy, bn cnh vic
gim kch thc ca cc file lu tr cn m bo rng vic ci t file hon thnh
mi khi chng ta ghi cc chng trnh m phng
Nguyn l ha cng nghip 31
Chc nng Autosave ca PRO/II s t ng to mt file sao chp d phng (backup
file). Nu bn ng hoc thot ra chng trnh m phng m khng ghi th file ny s
b xa. Hy chn Options / simulation Defaults / Autosave t menu bar hin th
ca s Autosave Options nhp chn Automatic Save File every nhp chu k
save (pht) OK
b- Ghi mt file m phng vi mt tn khc
T File Menu chn Save as hin th ca s Save as Nhp tn mi cho chng
trnh m phng Chn OK hoc nhp Enter
4- Xa mt chng trnh m phng (Deleting a Simulation)
T File Menu chn Delete PRO/II s hin th mt danh sch cc file m phng
c
Nhp hoc chn tn ca flie mun xa (Bn khng th xa mt chng trnh m
phng ang hin hnh)
Chn OK hoc nhp Enter PRO/II s xa tt c cc file lin kt vi chng trnh
m phng ny
5- Sao chp mt chng trnh m phng (Copy a Simulation)
PRO/II c th copy tt c cc file lin kt vi chng trnh m phng (3 file d liu
v 1 flowsheet) vo mt file m phng mi hoc ang hin hnh. Nu bn mun
copy vo mt file m phng ang hin hnh PRO/II s hi bn c mun vit ln
file hin hnh ny khng ?
T File Menu chn Copy PRO/II s hin th ca s Select File to Copy
Hy chn tn file cn copy (Bn khng th copy mt chng trnh m phng ang
hin hnh) Nhp tn file ch (target) OK
Nguyn l ha cng nghip 32
6- Thay i dng ng vin cc dng (Modifying the Flowsheet Stream Border
Style)
Thng thng ng vin cc dng thng c dng hnh ch nht Chng ta c th
thay i thnh ng vin dng trn. Qui trnh nh sau :
- Right-click vo dng c chn hin th ca s la chn
- Chn Display xut hin ca s Stream Style
- Chn Circle t drop-down list box ca Stream Label Border
- click OK ng vin dng c chn t dng hnh ch nht chuyn thnh
ng vin dng trn
Vi cch nh trn, bn c th thay i dng ng vin cho tng dng ring l. Cn
nu mun, bn c th click chut tri v qut chn mt hnh ch nht bao xung quanh
cc dng mun thay i dng ng vin ri tin hnh qui trnh nh trn. Hoc bn c
th mc nh dng ng vin cho tt c cc dng ngay t u theo qui trnh sau :
- T Options Menu Drawing Defauts Stream Display hin th ca s
Stream Style
- Chn Circle t drop-down list box ca Stream Label Border. V la chn ny
ch c gi tr khi chng ta chn Name mc Stream Label Type OK
7- Hin th tnh cht ca dng trn s m phng
Qui trnh nh sau :
- Right-click vo dng c chn hin th ca s la chn
- Chn Display xut hin ca s Stream Style
- Chn Properties t drop-down list box mc Stream Label Type
- Mc nh mc Property List l Property Label List s hin th tn, nhit
, p sut v lu lng dng OK
Nguyn l ha cng nghip 33
8- S dng Flash Hot-Key Tool
PRO/II c mt cng c hu ch cho php hin th nhanh chng cc tnh ton flash ca
bt k dng no c chn l cng c Flash Hot-Key, cung cp mt phng
tin nhanh chng, d dng xc nh hm lng v thnh phn ca pha lng v pha
hi ca bt k dng no
Nguyn l ha cng nghip 34
9- Xut mt s m phng ra ca s lu tr tm (Exporting the PFD to the
Windows Clipboard)
T Clipboard, bn c th dn mt cch n gin hnh v ln bt k mt chng trnh
son tho no nh trong Microsoft Word. Qui trnh nh sau :
T Menu File Export
Chn Flowsheet Drawing
Click OK PRO/II s hin th mt hp hi thoi khng nh rng flowsheet
c xut ra ca s lu tr tm
10- Nhp mt file PRO/II c sn (Importing a PRO/II Keyword Input File)
Bn c th nhp mt file keyword Input ca PRO/II dng *.inp c sn vo giao din
PRO/II ang hin hnh. PRO/II s t ng chuyn i file ny thnh mt s tnh ton
v chng ta c th tin hnh m phng nh m phng trn mt s PFD, t chng ta
c th chnh sa theo mnh
T Menu File Import
Nhp hoc chn tn ca flie mun nhp
Chn OK hoc nhp Enter
11- Xc nh cc tnh cht v cn bng lng - hi ca cc h 2 cu t (Display
BVLE)
xc nh cc tnh cht v bng lng - hi ca cc h 2 cu t ny p sut thng (1
atm) hay mt p sut bt k no , ta s dng cng c Display BVLE.
Qui trnh nh sau :
Chn h n v
Chn cu t
Chn m hnh nhit ng thch hp
Nguyn l ha cng nghip 35
Nhp chn biu tng Display BVLE Chn cc cu t, chn p sut v nhp chn
Calculate Ta s c 5 loi biu :
Biu X - Y
Biu T - X - Y
Biu h s Fugacity
Biu hng s cn bng K thay i theo thnh phn mol
Biu hng s cn bng K thay i theo
Nguyn l ha cng nghip 36
VII- BI TP P DNG
Bi ton 1: M phng s cng ngh ca phn xng tch Mthane
Thp Demethanizer tch methane ra khi hn hp kh trong s s dng turbo-
expander.
Lu lng dng kh nguyn liu : 8 m
3
/s
Nhit : 120
o
F
Ap sut : 602,7 psia (pound per square inch absolute)
(1 psi = 0,06896 bar; 602,7 psia = 588,2 psig; 1pound = 453,6 g)
Thnh phn ca hn hp kh ban u nh sau :
Cu t % mol Cu t % mol
N
2
CH
4
C
2
H
6
C
3
H
8
i-C
4
H
10
7,91
73,05
7,68
5,69
0,99
n-C
4
H
10
i-C
5
H
12
n-C
5
H
12
C
6
H
14
C
7
H
16
2,44
0,69
0,82
0,42
0,31
Trong : Hiu sut ca my nn l 75%; Hiu sut ca thit b gin n: 80%
Yu cu cht lng ca sn phm y l t l C1/C2 = 0.015
Hy xc nh:
1. Cng sut thc ca my nn C1?
2. Thnh phn, nhit v p sut ca cc dng sn phm kh v lng?
Phng php tin hnh: Chng ta s chia s trn thnh 2 vng :
Vng 1 : m phng 3 thit b n gin lm quen vi phn mm PROII
Vng 2 : Chng ta s m phng ton b qu trnh tm hiu nhng im u vit
ca phn mm PROII
Nguyn l ha cng nghip 37
Nguyn l ha cng nghip 38
Bi ton 2: M phng thit b tch kh - lng
Cho vo thit b tch kh lng mt dng nguyn liu vi cc d liu sau:
Lu lng : 100 kmol/h; t = 30
0
C ; P = 10 bar
Thnh phn ha hc: Mthane : 13 kmol/h
Ethane : 22 kmol/h
Propane : 38 kmol/h
Butane : 22 kmol/h
Pentane : 5 kmol/h
iu kin lm vic ca thit b tch: 30
0
C v 7 bar
Hy xc nh:
1. Phn mol bay hi ca nguyn liu trong iu kin ca bnh tch?
2. Thnh phn ca lng v hi ra khi thit b tch?
3. Nng sut nhit ca thit b tch?
Nguyn l ha cng nghip 39
Bi ton 3: Tnh nhit si ca mt hn hp hai pha mt p sut
nht nh
Nguyn liu c thnh phn nh bi ton 2, lu lng = 5500 kg/h.
Hy xc nh:
1. Nhit si ca hn hp nguyn liu ny p sut 7 bar?
2. Hng s cn bng pha ca cc cu t ?
3. Thnh phn hn hp hi cn bng vi lng?
4. Nng sut nhit ca thit b tch?
Gii quyt bi ton
gii quyt bi ton trn, ta tin hnh cc bc:
Gi thit cho hn hp nguyn liu ny i vo mt bnh tch lm vic p sut l 7
bar.
Tin hnh m phng nh bi ton 2
V mun xc nh nhit si ca hn hp ca s Flash Drum, mc Second
Specification Chn Bubble point mc Unit Specification
Do phi xc nh hng s cn bng pha ca cc cu t ca s Flash Drum,
mc Print Option Chn Include Component K - values
Nguyn l ha cng nghip 40
S bi ton
Bi ton 4: M phng thp tch propane
Tnh cho thp Depropanizer vi cc d liu ban u nh sau :
Nguyn liu :
- nng sut : 400 tn/ngy
- P = 18 bar
- c thnh phn 40% hi gm : 26% khi lng C3 v 74 % khi lng C4
Thp :
- 22 a l thuyt; np liu a 13
- p sut nh : 16,5 bar; tr lc : 10 mbar/a l thuyt
- thit b ngng t hon ton ; p sut bnh tch : 16,2 bar
Ch tiu cht lng sau :
- sn phm nh : c 0,5% khi lng C4
Nguyn l ha cng nghip 41
- sn phm y : c 0,5% khi lng C3
Hy xc nh :
- Ch s hi lu ?
- Nng sut nhit ca thit b un si li v thit b ngng t (MkCal/ngy)
- Lu lng sn phm nh v sn phm y ?
S bi ton
Nguyn l ha cng nghip 42
Bi ton 5: Xc nh a np liu ti u cho thp tch propane bng
cng c Optimiser
Tnh cho thp Depropanizer vi cc d liu ban u nh sau :
Nguyn liu :
- nng sut : 400 tn/ngy
- P = 18 bar
- c thnh phn 40% hi gm : 26% khi lng propane v 74 % khi lng
butane
Thp :
- 22 a l thuyt
- p sut nh : 16,5 bar; tr lc : 10 mbar/a l thuyt
Nguyn l ha cng nghip 43
- thit b ngng t hon ton
- p sut bnh tch : 16,2 bar
Ch tiu cht lng sau :
- sn phm nh : c 0,5% khi lng C4
- sn phm y : c 0,5% khi lng C3
Hy xc nh a np liu ti u nng sut ca thit b un si li l b nht
Nguyn l ha cng nghip 44
Bi ton 6: Xc nh s a l thuyt ti thiu v ch s hi lu ti
thiu cho thp tch propane bng phng php shortcut
Bi ton
Tnh cho thp Depropanizer vi cc d liu ban u nh sau :
Nguyn liu :
- nng sut : 400 tn/ngy
- P = 18 bar
- c thnh phn 40% hi gm : 26% khi lng propane v 74 % khi lng
butane
Thp :
- p sut nh : 16,5 bar
- tr lc : 10 mbar/a l thuyt
Nguyn l ha cng nghip 45
- thit b ngng t hon ton
- p sut bnh tch : 16,2 bar
Ch tiu cht lng sau :
- sn phm nh : c 0,5% khi lng C4
- sn phm y : c 0,5% khi lng C3
Hy xc nh :
- S a l thuyt ti thiu?
- Ch s hi lu ti thiu?
Nguyn l ha cng nghip 46
CHNG 3: TRCH LY
3.1. Nguyn tc
- Trch ly l qu trnh tch hon ton hay mt phn cht ha tan trong cht lng hay cht
rn bng mt cht lng khc Ch xt cho hn hp lng - lng
- Yu cu ca dung mi:
- Ha tan chn lc cu t cn tch;
- H s khuych tn D ln vn tc chuyn khi ln;
- Nhit dung ring v nhit ha hi nh (tit kim khi hon nguyn dung mi);
- bay hi ln (nhit si nh);
- Khng n mn thit b, khng tc dng ha hc vi cc cu t trong hn hp;
- R tin, d kim;
3.2. S
3.3. ng dng
- Trong cng nghip lc ha du: tch cc sn phm c nhit si gn nhau;
- Trong cng nghip dc phm: tch pnicilline t hn hp ln men;
- Trong cng nghip luyn kim: tch kim loi trong dung dch ;
- Trong cng nghip thc phm: tch du bo, tinh du t nguyn liu;
Hn hp lng A + B
(A: cu t cn tch)
S: dung mi Pha E (A-S + B)
Pha R (B + A-S)
Nguyn l ha cng nghip 47
CHNG 4: THIT B PHN NG
4.1. I CNG
4.1.1. PHN LOI THIT B PHN NG
a- Theo pha ca h
Theo bn cht pha : thit b phn ng pha kh, lng hoc rn ;
Theo s pha :
- thit b phn ng mt pha (ng th) : pha kh hoc lng,
- thit b phn ng nhiu pha (d th) :
- thit b phn ng hai pha : kh-lng, lng-lng, kh-rn, lng-rn
- thit b phn ng ba pha : kh-lng-rn.
Theo trng thi pha : thit b phn ng pha lin tc hoc pha phn tn
b- iu kin tin hnh qu trnh
Theo phng thc lm vic:
- thit b phn ng gin on
- lin tc
- bn lin tc
Theo iu kin nhit
- thit b phn ng ng nhit
- on nhit
c- Theo iu kin thy ng
Theo chiu chuyn ng ca cc pha :
- thit b phn ng xui dng, ngc dng hoc dng cho nhau
- thit b phn ng dc trc hoc xuyn tm
Nguyn l ha cng nghip 48
Theo ch chuyn ng :
- thit b phn ng dng ng ;
- thit b phn ng khuy trn hon ton
- thit b phn ng nhiu ngn.
Theo trng thi tng xc tc :
- thit b phn ng tng xc tc c nh ;
- thit b phn ng tng xc tc di ng ;
- thit b phn ng tng si ;
- thit b phn ng tng xc tc ko theo
4.1.2. PHN LOI CC THIT B PHN NG THEO PHNG THC LM
VIC
Tu thuc vo phng thc lm vic, ngi ta chia thit b phn ng thnh 3 loi :
a- Thit b phn ng gin on :
nh ngha : l thit b phn ng lm vic theo tng m, ngha l cc thnh phn tham
gia phn ng v cc cht ph gia (dung mi, cht tr) hoc cc cht xc tc c a
tt c vo thit b ngay t thi im u. Sau thi gian nht nh, khi phn ng t
c chuyn ha yu cu, ngi ta cho dng thit b v tho sn phm ra.
u im :
- Tnh linh ng cao : c th dng thit b thc hin cc phn ng khc nhau
to ra cc sn phm khc nhau
- t chuyn ha cao do c th khng ch thi gian phn ng theo yu cu
- Chi ph u t thp do t phi trang b cc thit b iu khin t ng
Nhc im :
- Nng sut thp do thi gian mt chu k lm vic di : i hi thi gian np liu,
t nng, lm ngui, tho sn phm v lm sch thit b
Nguyn l ha cng nghip 49
- Mc c gii ha v t ng ha thp
- Kh iu chnh v khng ch qu trnh do tnh bt n nh ca phng thc lm
vic gin on
- Mc gy c hi hoc nguy him i vi ngi sn xut cao hn do mc
t ng ha thp, ngi cng nhn phi tip xc nhiu hn vi cc ha cht
Phm vi ng dng :
- Ch thch hp vi cc phn xng nng sut nh
- Phc v cho mc ch sn xut nhiu loi sn phm khc nhau trong cng mt
thit b
b- Thit b phn ng lin tc :
nh ngha : l thit b m trong cc cht tham gia phn ng c a lin tc vo
thit b v sn phm cng c ly ra lin tc. Sau thi gian khi ng th nhit , p
sut, lu lng v nng cc cht tham gia phn ng khng thay i theo thi gian,
thit b lm vic trng thi n nh
u im :
- C kh nng c gii ha v t ng ha cao
- nng sut cao do khng tn thi gian np liu v tho sn phm
- cht lng sn phm n nh do tnh n nh ca qu trnh
Nhc im :
- Chi ph u t cao, trc ht l do i hi phi trang b cc thit b t ng iu
khin m bo tnh n nh ca qu trnh
- Tnh linh ng thp, t c kh nng thc hin cc phn ng khc nhau, to cc
sn phm khc nhau
Phm vi ng dng : thit b phn ng lin tc c s dng thch hp cho cc qu
trnh sn xut vi nng sut ln, cht lng sn phm m bo
Nguyn l ha cng nghip 50
c- Thit b phn ng bn lin tc :
nh ngha : l thit b m trong c thnh phn cht tham gia phn ng a vo
gin on cn cc cht khc a vo lin tc. Sn phm c th ly ra gin on hay
lin tc
Phm vi ng dng : c thc hin i vi nhng qu trnh khng c kh nng thc
hin theo phng thc lin tc, cn nu thc hin theo phng thc gin on li cho
nng sut thp
Khi tnh ton thit k thit b phn ng phi da trn yu cu ca sn xut (nng
sut v cht lng sn phm). Trn c s cc phng trnh cn bng vt cht v cn
bng nhit - l nhng phng trnh ton hc m t quan h gia cc thng s ng hc,
nhit ng v cc iu kin thc hin qu trnh vi cc thng s c trng cho kch
thc hnh hc ca thit b nh th tch, chiu di thit b, thi gian lu, ... t c th
tnh ton cc kch thc c bn ca thit b.
4.1.3. NHIM V THIT K THIT B PHN NG
Thit k mt thit b phn ng l xc nh kch thc ca thit b t c hiu
sut thu sn phm mong mun, ng thi xc nh nhit , p sut v thnh phn ca
hn hp phn ng iu kin vn hnh ti cc phn khc nhau ca thit b.
Cc s liu cn thit hay cn gi l iu kin thit k bao gm :
- Cc d liu ban u ca dng nguyn liu nh : lu lng, nhit , p sut,
thnh phn cc cht tham gia phn ng, ...
- Ch vn hnh ca thit b : gin on hoc lin tc, on nhit hoc ng
nhit, ...
- Yu cu v nng sut v cht lng sn phm.
Thit k ti u da trn nguyn liu, chi ph ban u, chi ph vn hnh v gi tr
thng mi ca sn phm cui cng
Nguyn l ha cng nghip 51
4.2. CN BNG VT CHT V CN BNG NHIT TNG QUT
4.2.4. Cn bng vt cht
Cn bng vt cht cho mt tc cht c vit di dng tng qut c th p dng cho
bt k mt dng thit b phn ng no.
Trong mt phn t th tch V v mt phn t thi gian t, cn bng vt cht dng
tng qut l :
Lng tc cht
nhp vo phn
t th tch
Lng tc cht
ri khi phn
t th tch
Lng tc cht
phn ng trong =
phn t th tch
Lng tc cht
cn li trong (III-1)
phn t th tch
S hng th ba ph thuc vo vn tc phn ng trong phn t th tch V v c dng
(-r
A
).V.t vi (-r
A
) - phng trnh vn tc phn ng ha hc
phng trnh (5-1) c th tnh theo khi lng hoc theo mol.
4.2.5. Cn bng nhit
Cn bng nhit nhm mc ch xc nh nhit ti mi im trong thit b phn ng
(hay ti mi thi im nu thit b hot ng gin on) xc nh ng vn tc ti
im .
Trong mt phn t th tch V v mt phn t thi gian t, phng trnh cn bng
nhit tng qut cho thit b phn ng l :
Nhit do tc cht
mang vo phn
t th tch
Nhit do tc cht
mang ra khi +
phn t th tch
Nhit trao i
vi mi trng =
bn ngoi
Nhit tch t
li trong phn (III-2)
t th tch
Dng ca phng trnh (III-1) v (III-2) ph thuc vo loi thit b phn ng v
phng php vn hnh. Trong nhiu trng hp, mt hoc nhiu s hng ca phng
trnh trn s khng c.
Nguyn l ha cng nghip 52
4.3. M T MT S DNG THIT B PHN NG NG TH C BN
Thit b phn ng lin tc
i vi dng thit b ny, ta phn thnh 2 loi c bn :
a- Thit b phn ng dng ng :
Trong thit b phn ng dng ng, nguyn liu c nhp vo mt u ca ng hnh
tr v dng sn phm ra u kia ;
Do thit b ny thng hot ng trng thi n nh, khng c s khuy trn theo
phng dc trc nn tnh cht ca dng chy thay i t im ny n im khc ch
do qu trnh phn ng. V vy, ngi ta gi thit rng trong thit b dng ny, tnh cht
ca cc phn t trn cng mt tit din l nh nhau v khng thay i theo thi gian ;
Chng ta c s n gin ca thit b phn ng dng ng nh hnh v bn di. T
c th biu din s ph thuc ca nng tc cht c xt vo chiu di ca thit
b phn ng l mt ng cong lin tc v gim dn t u vo n u ra ca thit b.
S n gin ca thit b phn ng dng ng
Thit b phn ng dng ny thng s dng 1 trong 3 loi tng xc tc sau : tng xc
tc c nh, di ng v ko theo.
x
Ao
x
Af
Tc cht Sn phm
u vo u ra Chiu di thit b
Nguyn l ha cng nghip 53
V phng din ng hc, c th m t thit b phn ng dng ng theo s sau :
Phng trnh (III-1) v (III-2) c th c vit cho mt n nguyn th tch V :
Lng tc cht
nhp vo phn
t th tch
Lng tc cht
ri khi phn
t th tch
Lng tc cht
phn ng trong =
phn t th tch
Lng tc cht
cn li trong (III-1)
phn t th tch
i vi phng trnh (III-1) :
- S hng th nht l F
Ao
.(1 - x
A
).t ;
- Nu chuyn ha khi ra khi phn t th tch l x
A
+ x
A
th s hng th hai
l : F
Ao
.(1 - x
A
- x
A
).t ;
- S hng th ba l (- r
A
). V. t ;
- S hng th t bng 0 v qu trnh trng thi n nh.
Vy phng trnh (5-1) c vit l :
F
Ao
.(1 - x
A
).t F
Ao
.(1 - x
A
- x
A
).t (- r
A
). V. t = 0
Hay : F
Ao
. x
A
(- r
A
). V = 0
C
Ao
F
Ao
x
Ao
= 0
v
o
C
Af
F
Af
x
Af
v
f
F
A
x
A
F
A
+dF
A
x
A
+ dx
A
x
A
V
dV
d
x
Nguyn l ha cng nghip 54
Chia 2 v cho V v ly gii hn khi cho V 0, ta c :
( )
0
A
A A
F
r
dV
dx
=
V F
Ao
l lu lng ban u ca tc cht nn khng i, ly tch phn theo x
A
t x
A1
n
x
A2
ta c :
( )
( ) 1 - VI
=
2 A
1 A 0
x
x A
A
A
r
dx
F
V
V d 1 : Phn ng phn hy pha kh ng th 650
o
C :
4PH
3
(k) P
4
(k) + 6H
2
(k)
y la phn ng bc mt vi phng trnh vn tc l : ( r
PH3
) = (10 h
-1
) C
PH3
Tm th tch bnh phn ng dng ng hot ng 650
o
C v 4,6 at t chuyn ha
l 80% vi lu lng dng nguyn liu phosphin tinh cht ban u l 2 kmol/h.
Gii :
t A = PH
3
, R = P
4
, S = H
2
, lc phn ng c vit di dng :
4A R + 6S
Th tch bnh phn ng dng ng c xc nh theo cng thc :
( )
=
=
=
=
8 0
0 A
A
A
8 0 x
0 x A
A
A
C k
dx
F
r
dx
F V
0
2 A
1 A
0
, ,
p sut khng i, ta c :
( )
( )
A
A
A
A 0
A A
A
A
x 1
x 1
C
x 1 V
x 1 F
V
F
C
0
0
+
=
+
= =
Ly tch phn, ta c :
( )
(
+ =
+
=
+
=
A
0
0
A
0
0
0
0
x
0
A
A A
A
A
A
A
x
0 A
A
A
A
A
A
A
x
x 1
1
1
C k
F
dx
x 1
x 1
C k
F
x 1
x 1
C k
dx
F V ln
Nguyn l ha cng nghip 55
Vi cc s liu cho trc :
F
Ao
= 2 kmol/h = 2000 mol/h
k = 10 h
-1
x
A
= 0,8
R = 0,082 at.l/mol.K
( )
75 0
4
4 7
06 0
273 650 082 0
6 4
C
Ao
,
,
,
,
=
=
=
+
=
Vy :
( )
lt
, ,
,
ln ,
,
7388 V
8 0 75 0
8 0 1
1
75 0 1
06 0 10
2000
V
=
(
=
b- Thit b phn ng dng khuy trn l tng
C 3 cch vn hnh : lin tc (n nh) , gin on v bn lin tc.
a- Lin tc b- Gin on c- Bn lin tc
c c trng bng qu trnh khuy trn l hon ton, do hn hp phn ng ng
nht v nhit v thnh phn trong tt c cc phn ca thit b v ging dng ra ca
sn phm. iu ny c ngha l phn t th tch V trong cc phng trnh cn bng
c th c ly l th tch V ca ton thit b.
Nguyn l ha cng nghip 56
Ngi ta gi thit rng u vo ca thit b phn ng, nng ca tc cht gim mt
cch t ngt v ng bng nng ca mi im trong ton th tch ca thit b v
nng ca dng sn phm ra. Ta c th biu din s thay i nng ca tc cht
t u vo n u ra ca thit b l mt ng gp khc nh sau :
Thit b phn ng khuy trn hot ng n nh :
Xt trng hp n gin ch c mt dng nhp liu v mt dng sn phm v tnh
cht ca cc dng ny khng thay i theo thi gian, nh vy :
- Hai s hng u trong phng trnh cn bng l khng i : Lng tc cht nhp
vo th tch V ca thit b phn ng l F
Ao
(1-x
Ao
).t v lng tc cht ra khi
thit b phn ng l F
Ao
(1-x
Af
).t ;
- V hn hp phn ng trong bnh c nhit v thnh phn ng nht, nn vn
tc phn ng l khng i v c xc nh vi nhit v thnh phn ca dng
sn phm v bng (-r
A
).V.t ;
- V thit b phn ng hot ng lin tc v n nh nn khng c s tch t tc
cht trong thit b, v vy s hng th t bng 0 ;
Vy phng trnh vt cht vit cho thit b phn ng khuy trn hot ng n nh
trong khong thi gian t l :
F
Ao
(1-x
Ao
).t F
Ao
(1-x
Af
).t (-r
A
).V.t = 0
C
Ao
C
Af
u vo u ra Th tch thit b
Nng ca tc cht
Nguyn l ha cng nghip 57
Hay :
( )
( ) 2 - IV
f A
Ao Af
A A
r
x x
C
V
F
V
0 0
=
trong : x
Ao
v x
Af
- chuyn ha ca tc cht trc khi vo thit b v sau khi ra
khi thit b ;
v - lu lng ca dng nguyn liu (l/h)
Nu dng nguyn liu cha cu t A hon ton cha chuyn ha, ngha l x
Ao
= 0 th :
( )
( ) 3 - IV
f A
Af
A
r
x
F
V
0
=
V d 1 : Xt phn ng pha lng, thun nghch : A + B R + S
vi k
1
= 7 lt/mol.ph v k
1
= 3 lt/mol.ph c thc hin trong bnh phn ng dng khuy
trn hot ng n nh c th tch 120 lt.
Hai dng nguyn liu : mt dng cha 2,8mol A/l, mt dng cha 1,6mol B/l c
a vo bnh phn ng vi lu lng th tch bng nhau t chuyn ha ca B gii
hn l 75%. Xc nh lu lng ca mi dng.
1,6 mol B/l
x
B
= 75%
2,8 mol A/l
Nguyn l ha cng nghip 58
Gii :
Nng ca cc cu t trong dng nguyn liu ban u l :
C
Ao
= 1,4 mol/l
C
Bo
= 0,8 mol/l
C
Ro
= C
So
= 0
Vi chuyn ha ca B l x
B
= 75%, thnh phn ca hn hp phn ng trong bnh hoc
trong dng sn phm ra l :
C
A
= C
Ao
C
Bo
.x
B
= 1,4 0,8 0,75 = 0,8 mol/l
C
B
= C
Bo
C
Bo
.x
B
= 0,8 0,8 0,75 = 0,2 mol/l
C
R
= C
S
= C
Bo
.x
B
= 0,8 0,75 = 0,6 mol/l
Lu : C
A
= C
Ao
C
Ao
.x
A
= C
Ao
C
Bo
.x
B
Vy : C
Ao
.x
A
= C
Bo
.x
B
Phng trnh vn tc ca phn ng thun nghch ny l :
(r
A
) = (r
B
) = k
1
C
A
C
B
k
2
C
R
C
S
= 7 (l/mol.ph) 0,8(mol/l) 0,2 (mol/l) 3(l/mol.ph) 0,6(mol/l) 0,6 (mol/l)
= 0,04 mol/l.ph
Theo biu thc (IV-2 ), ta c :
( ) ( )
( ) ( ) ( )
( )
( ) ph l 8
75 0 l mol 8 0
ph l mol 04 0 l 120
x C
r V
v
r
x C
r
x C
v
V
B B
f B
f B
B B
f A
A A
0
0 0
/
, . / ,
. / ,
=
=
Vy, lu lng mi dng l 4 lt/ph.
Nguyn l ha cng nghip 59
c- Thit b phn ng nhiu ngn (tag)
c im :
- vn hnh lin tc ;
- gm nhiu ngn, mi ngn c lp cnh khuy khuy trn lin tc v hn hp
phn ng s chuyn ng t ngn u n ngn cui nh chy trn. V vy c
th xem y l h nhiu bnh phn ng khuy trn lin tc mc ni tip v nng
ca tc cht trong mi ngn l nh nhau v gim dn t ngn u n ngn
cui. Hay ni mt cch khc chuyn ha ca tc cht trong mi ngn l nh
nhau nhng tng dn t ngn u n ngn cui.
Nu s ngn tng n v cc th th tch v
i
ca mi ngn s gim n ti thiu sao cho
tng th tch l khng i. Lc , s bin thin nng ca tc cht gia hai ngn
lin tip nhau l rt b v ta c th v mt ng lin tc thay cho ng gp khc
biu din s bin thin nng ca tc cht t ngn u n ngn cui. Do , dng
thit b phn ng ny c xem l dng trung gian gia thit b phn ng dng ng v
dng khuy trn lin tc.
C
Ao
C
Af
C
Ao
C
Af
Ngn 1 Ngn 2 Ngn 3 Ngn 4
Nguyn l ha cng nghip 60
4.4. P DNG PHNG TRNH THIT K
thc hin mt phn ng theo nhng iu kin cho trc, chng ta c th dng
nhiu loi thit b phn ng khc nhau nh : thit b phn ng dng ng, thit b phn
ng khuy trn hot ng lin tc hoc gin on hoc h nhiu thit b phn ng mc
ni tip hoc song song.
Hai thng s thit k nh hng n tnh kinh t ca qu trnh l th tch ca thit b
phn ng v hiu sut thu cc sn phm. Vi mt thit b phn ng c kt cu v th
tch thch hp s cho hiu sut thu sn phm chnh cc i, ng thi hn ch lng
sn phm ph l cc tiu.
Trong chng ny, ta s so snh cc phng n thit k thit b phn ng khc nhau
cho thit b n hoc cho h nhiu thit b phn ng.
4.4.6. SO SNH CC THIT B PHN NG N
4.4.6.1 Thit b phn ng khuy trn hot ng n nh v thit b phn ng
dng ng vi phn ng bc mt v bc hai
Dng phng trnh vn tc tng qut :
( )
n
A
A
A
kC
dt
dN
V
r = =
1
vi n bin i bt k t 0 3
Vi hai dng thit b phn ng ny, chuyn ha l hm ca lu lng nguyn liu,
thnh phn nguyn liu, bc phn ng v h s bin i th tch.
Ta tnh thi gian lu i vi thit b phn ng khuy trn hot ng n nh :
( )
( )
( )
n
A
n
A A
n
Ao A
A Ao
Ao
Ao
kh
x
x x
C k r
x C
F
V C
v
V
+
=
= = =
1
1 1
1
.
.
. .
i vi thit b phn ng dng ng :
( )
( )
( )
n
A
A
n
A
x
n
Ao
x
A
A
Ao
Ao
Ao
x
dx x
C k r
dx
C
F
V C
v
V
A A
+
=
= = =
1
1 1
0
1
0
.
.
Nguyn l ha cng nghip 61
Chia hai phng trnh, v theo v ta c :
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) 1 - V
.
.
.
.
.
+
(
+
=
|
|
\
|
|
|
\
|
=
A
x
0
A n
A
n
A
kh
A
n
A
A
Ao
n
Ao
kh
Ao
n
Ao
1 n
Ao
kh
1 n
Ao
dx
x 1
x 1
x 1
x 1
x
F
V C
F
V C
C
C
Nu khi lng ring khng i, th tch s khng i v = 0, ta c :
( )
( )
( )
( )
.
.
(
A
x
0
A n
A
kh
n
A
A
1 n
Ao
kh
1 n
Ao
dx
x 1
1
x 1
x
C
C
( )
( )
( )
( ) [ ]
( ) 2 - V
.
.
: 1 n vi , tch phn Ly
1 n
A
kh
n
A
A
1 n
Ao
kh
1 n
Ao
x 1
n 1
1
x 1
x
C
C
( )
( ) ( )
ln .
.
: 1 n vi
A
kh
A
A
1 n
Ao
kh
1 n
Ao
x 1
x 1
x
C
C
|
|
\
|
Phng trnh (V-1) v (V-2) c biu din bng th trn hnh (4-1). Vi cng
nng nguyn liu ban u C
Ao
v lu lng nguyn liu F
Ao
, tung ca gin s
cho ta trc tip t s th tch ca hai dng thit b phn ng trn.
Hnh 4.1:
So snh hot ng ca TBPU khuy trn hot ng n nh v TBPU dng ng cho phn
ng bc n. Vi cng iu kin np liu, trc tung cho gi tr t s V
kh
/V
Nguyn l ha cng nghip 62
4.4.6.2 nh hng ca s bin i t l nng ban u ca tc cht trong
phn ng bc hai
Vi phn ng bc hai loi : A + B sn phm , phng trnh vn tc l :
( ) ( )
B A B A
C C k r r . . = =
Hnh (4-1) cho php ta so snh th tch ca hai loi thit b khi nng ban u
ca hai tc cht bng nhau. Tuy nhin trong thc t, nng ban u ca hai tc cht
thng khng bng nhau. T l ti u ph thuc vo cc yu t nh : chi ph phn tch
sn phm ra khi tc cht cha phn ng, chi ph hi lu tc cht, ...
Nguyn l ha cng nghip 63
Vi M = C
Bo
/ C
Ao
> 1 v = 0 , thi gian lu ca tc cht trong thit b phn ng
dng ng l :
( ) ( )
A
A
Ao Ao
Ao
M
A
A
Ao Ao
Ao
M
x
x
kC F
V C
x M
x M
M kC F
V C
=
|
|
\
|
=
=
|
|
\
|
=
=
1
1
1 1
1
1
1
.
ln
.
.
Hnh (4-2 ) cho ta so snh s hot ng ca thit b phn ng dng ng vi cc gi
tr khc nhau ca C
Ao
, F
Ao
, M v x
A
vi = 0.
Vi thit b phn ng dng khuy trn, hot ng n nh :
( )
( )
1 M Ao
1 M Ao
C
C
=
Ao
A
Ao
Ao
M
A A Ao
A
Ao
Ao
M
x kC
x
F
V C
x M x kC
x
F
V C
=
|
|
\
|
=
=
|
|
\
|
=
=
.
.
.
Hnh (4-3 ) cho ta so snh s hot ng ca thit b phn ng dng khuy trn, hot
ng n nh vi cc gi tr khc nhau ca C
Ao
, F
Ao
, M v x
A
vi = 0. Vi cng iu
kin F
Ao
v C
Ao
, tung ca hai hnh (4-2) v (4-3) cho ta t s ca hai loi thit b.
V d : Phn ng pha lng : A + B sn phm vi phng trnh vn tc l :
(-r
A
) = (500 l/mol.ph ) C
A
.C
B
c thc hin trong thit b phn ng dng ng vn hnh trong cc iu kin sau :
( )
( )
1 M Ao
1 M Ao
C
C
=
. Vi x
A
= 0,91, ta tra c :
( ) l V V
V
V
kh
kh
1 1 1 0 11 11
11
, ,
= = =
=
c- chuyn ha ca tc cht trong thit b khuy trn hot ng n nh c cng th
tch :
Vi cng th tch bnh th k.C
Ao
. = 10.
Giao im ca ng k.C
Ao
. = 10 v ng M = 1 (nm ngang) trn hnh (4-3) cho ta
gi tr ca 1- x
A
= 0,28 hay x
A
= 0,72 = 72%
d- chuyn ha ca tc cht trong thit b dng ng c M 1 :
M = C
Bo
/ C
Ao
= 0,015/0,010 = 1,5.
Vi cng lu lng nguyn liu np vo, gi tr ca k.C
Ao
. s khng i v bng 10
(F
Ao
= C
Ao
.V). Trn hnh (4-2), t giao im ca hai ng k.C
Ao
. = 10 v M = 1,5, ta
ngoi suy gi tr ca 1- x
A
= 0,006 hay x
A
= 0,994 = 99,4%
e- T l tng nng sut vi dng nguyn liu mi :
Dng nguyn liu mi c M = 1,5 v x
A
= 0,91. Tung trn hnh (4-3) cho ta t s :
( )
( )
30 0
1
5 1
1
5 1
,
.
.
, ,
=
|
\
|
|
\
|
=
=
=
=
=
M
Ao
M
Ao
M Ao
M Ao
C
v
V
C
v
V
C
C
M C
Ao
v V l ging nhau trong c hai trng hp, do lu lng th tch dng nguyn
liu mi s bng :
( ) ph l v v
M M
/ ,
,
,
,
,
17 0
30 0
05 0
30 0
1
1 5 1
= = =
= =
Nh vy, nng sut tng thm 240%.
Nguyn l ha cng nghip 67
f- Nng sut ca thit b khuy trn hot ng n nh c V = 100 lt v x
A
= 99% :
Vi x
A
= 99% = 0,99 1 - xA = 0,01 v M = 1,5 ; trn biu (4-3) ta suy ra :
( ) ( ) ( )
ph l
l l mol ph mol l V kC
v
v
V
kC kC
Ao
Ao Ao
/ ,
/ , . /
63 2
190
100 01 0 500
190
190 =
= = = =
4.4.7. H NHIU THIT B PHN NG
4.4.7.1 Thit b phn ng dng ng mc ni tip v / hoc mc song song
a- Mc ni tip
Xt j thit b phn ng dng ng mc ni tip v gi x
1
, x
2
, ...,x
j
l chuyn ha
ca tc cht A khi ri khi thit b phn ng 1, 2, ..., j.
T cn bng vt cht da trn lu lng mol ca A vo thit b phn ng u tin,
ta vit c cho thit b phn ng th i :
( )
=
i
A
i
A
x
x A
A
Ao
i
r
dx
F
V
1
Vi j thit b mc ni tip :
( ) ( ) ( )
( )
+ +
=
+ + +
= =
=
=
Aj
a
Aj
A
A
A
Ao
x
A
A
x
x A
A
x
x A
A
x
x A
A
Ao
j
j
i Ao
i
Ao
r
dx
r
dx
r
dx
r
dx
F
V V V
F
V
F
V
0
2 1
1
1
2
1
1
0
....
...
Nh vy, vi j thit b phn ng dng ng mc ni tip c tng th tch l V s cho
chuyn ha ng bng chuyn ha trong mt thit b phn ng dng ng c th tch V.
b- Mc song song
i vi cc thit b phn ng dng ng mc song song, s phn phi nguyn liu
phi m bo sao cho thnh phn ti mi nhnh l ging nhau, ngha l t s V/F hay thi
gian lu mi nhnh l bng nhau.
Nguyn l ha cng nghip 68
Nh vy, vi j thit b phn ng dng ng c th tch l Vi (i = 1 j ) mc song
song s cho chuyn ha ng bng chuyn ha trong mi thit b phn ng v lu
lng ca tc cht np vo h thit b phn ng s bng tng lu lng u vo ca cc
tc cht ca j thit b phn ng.
4.4.7.2 Thit b phn ng khuy trn bng nhau mc ni tip (thit b phn
ng nhiu ngn)
Xt j bnh phn ng khuy trn bng nhau mc ni tip. Gi s = 0
a- i vi phn ng bc mt
Phng trnh cn bng vt cht cho bnh phn ng th i vit cho cu t A l :
( )
( )
i
Ai
Ai
Ai
Ai Ai
Ai
Ao
Ai
Ao
Ai
Ao
i
A
Ai Ai Ao i
Ao
i Ao
i
k
C
C
kC
C C
kC
C
C
C
C
C
hay
r
x x C
v
V
F
V C
+ =
=
(
|
|
\
|
|
|
\
|
= = =
1
1 1
1
1
1
1
.
Vi thi gian lu l ging nhau cho tt c j bnh phn ng khuy trn c th tch Vi bng
nhau. Do :
( )
j
i
Aj
Aj
A
A
A
Ao
Aj Aj
Ao
k
C
C
C
C
C
C
x C
C
+ = =
=
1 .....
1
1
1
2
1
1
Vit cho c h vi j bnh phn ng khuy trn :
(
(
|
|
\
|
= = 1 .
/ 1
,
j
Aj
Ao
i kh j
C
C
k
j
j
i vi h thit b phn ng dng ng :
Nguyn l ha cng nghip 69
A
Ao
C
C
k
ln
1
=
T cc phng trnh trn, ta c th so snh hiu qu hot ng ca j bnh phn ng khuy
trn mc ni tip vi mt thit b dng ng hoc mt bnh khuy trn ring l. Kt qu
c trnh by trn hnh (4-7) cho phn ng bc mt v khi lng ring ca h bin i
khng ng k ( = 0 )
b- i vi phn ng bc hai
Vi phn ng bc hai loi hai phn t (M = 1), chng minh tng t nh trn cho j bnh
khuy trn mc ni tip :
|
\
|
+ + + +
=
i Ao
i
Aj
k C 4 1 2 1 2 1 1
k 2
1
C
Vi thit b dng ng : + = k C
C
C
Ao
A
Ao
1
Kt qu c biu din trn hnh (4-8)
Nguyn l ha cng nghip 70
V d : Mt bnh phn ng dng khuy trn c chuyn ha l 90% tc cht A thnh
sn phm theo phn ng bc hai. Ta d nh thay bnh ny bng hai bnh c tng th tch
bng th tch bnh trc.
a- Vi cng chuyn ha 90%, nng sut s tng bao nhiu ?
b- Nu gi nguyn nng sut nh trng hp mt bnh, chuyn ha s tng bao
nhiu ?
c- Gi s ta mc ni tip bnh th nht vi mt bnh th hai c cng th tch. Vi cng
chuyn ha, nng sut s tng bao nhiu ?
d- Vi cng nng sut, chuyn ha tng bao nhiu ?
Nguyn l ha cng nghip 71
Gii :
a- Vi cng chuyn ha 90%, nng sut s tng bao nhiu ?
Thay bnh phn ng dng khuy trn bng hai bnh c tng th tch bng th tch
ca bnh u v cng t chuyn ha bng x
A
= 90% 1 - x
A
= 0,10. S dng hnh
(4-8) cho phn ng bc hai, ta tra c :
3 10
1 j 1 j
=
=
= =
va : 1 j Vi
33 , 3
3
10
F
V . C
F
V . C
2 j
Ao
Ao
1 j
Ao
Ao
1 j
= =
|
|
\
|
|
|
\
|
=
=
=
=
=
2 j
: o Do
( )
( )
33 , 3
F
F
1 j Ao
2 j Ao
=
=
=
V va C cung Vi
Ao
Nh vy, vi cng chuyn ha l 90%, nu thay mt bnh bng hai bnh c tng
th tch bng th tch ca bnh u th nng sut s tng thm 2,33 ln hay 233%.
b- Nu gi nguyn nng sut nh trng hp mt bnh, chuyn ha s tng bao
nhiu ?
Vi nng sut khng i cho cng th tch bnh nn k, khng i ng
k.C
Ao
. chnh l ng k.C
Ao
. = 90 trong trng hp mt bnh (j = 1) t chuyn ha
l 90%. ng k.C
Ao
. s ct ng j = 2 ti im 1 - x
A
= 0,046 x
A
= 95,4%.
Nu thay 1 bnh bng 2 bnh c tng th tch bng th tch ca bnh u m vn
gi nguyn nng sut nh trng hp 1 bnh th chuyn ha s tng thm 5,4%.
c- Gi s ta mc ni tip bnh th nht vi mt bnh th hai c cng th tch. Vi cng
chuyn ha, nng sut s tng bao nhiu ?
Nh trong cu a, ta xc nh c :
Nguyn l ha cng nghip 72
( )
( )
66 6 33 3 2 2
33 3
1
2
1 2
2
1
, , : Vi
,
= = =
=
=
=
= =
=
=
j Ao
j Ao
j j
j
j
F
F
V V
Vy, nng sut tng thm 5,66 ln hay 566%.
d- Vi cng nng sut, chuyn ha tng bao nhiu ?
Vi mt bnh t chuyn ha 90%, t hnh (4-8 ) ta tra c : k.C
Ao
. = 90.
Vi hai bnh phn ng th thi gian lu s tng gp i k.C
Ao
. = 180. ng ny s
ct ng j = 2 ti im 1 - x
A
= 0,026 x
A
= 97,4%.
Nh vy, chuyn ha tng thm 7,4%.