Gio Trnh TN Ha i Cng

Trang: 1
NI QUI V CC QUI NH AN TON
TRONG PHNG TH NGHIM
A. NI QUI PHNG TH NGHIM:
1. i lm th nghim phi ng ngy gi qui nh
2. Chun b bi th nghim trc khi vo phng th nghim
3. ti xch vo ng ni qui nh, ch tp ghi chp ti bn th nghim
4. Kim tra dng c ha cht trc khi lm th nghim, nu c h hng hay thiu th
bo ngay cho cn b hng dn (CBHD), sau khi lm th nghim sinh vin(SV)
phi chu trch nhim v ha cht, dng c.
5. Lm vic nghim tc, cn thn, khng a gin gy mt trt t. Nu lm h v
dng c do cu th, khng ng k thut th phi bi thng.
6. Khng ht thuc, n ung trong phng th nghim
7. Khng tip khch phng th nghim
8. Khng c php t ri khi phng th nghim trong khi ang thc hnh m
khng c php ca CBHD
9. Khng t lm nhng th nghim khng c trong bi m khng c s ng v
hng dn ca CBHD
10. Khng di di cc chai ha cht t ch ny sang ch khc, trong trng hp tht s
cn thit, sau khi s dng ha cht mn t ni khc phi tr v ng ch ban u.
11. Lm xong th nghim, trc khi ra v phi ra sch dng c, sp xp li ha cht
lm v sinh ch lm th nghim, kha in nc xong, bn giao cho t trc trc
khi ra v.
12. Mi t lm xong th nghim phi trnh bng s liu ca cc th nghim cho CBHD
kim tra v k tn xc nhn vo bng s liu. Np phc trnh km theo bng s liu

B. CC QUI NH V AN TON TRONG PHNG TH NGHIM:
1. Khng ht cc ha cht c , axit c, kim c bng ming
2. Ly ha cht xong phi y ngay nt chai li v tr v v tr u
3. Khng mi la n cn bng mt n cn ang chy khc.
4. Khng ha cht chm vo mt, da, qun o
5. Khng cho nc vo axt c
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 2
6. Phi mc o blouse khi vo phng th nghim
7. Phi c th bo him, nu khng phi c giy cam oan (xin mu phng o to)
Sinh vin c trch nhim c k v tun th cc qui nh nu trn, nu vi phm s b
nh ch th nghim. Phng th nghim s khng chu trch nhim v nhng tai nn xy
ra do sinh vin khng tun th cc qui nh v an ton nu trn.

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 3
BI 1 : K THUT PHNG TH NGHIM

1.1. GII THIU
K thut phng th nghim (PTN). Ni chung s c ln lt gii thiu trong qu
trnh thc tp lu di ca cc nm hc. Trong bi m u ny ch gii thiu nhng g c
bn nht m sinh vin cn nm trc khi lm bi th u tin ti phng TN.
Cc loi dng c thng dng nht trong phng th nghim ho hc:
Cn : Dng xc nh khi lng, trong phng th nghim thng phn bit 2 loi:
cn k thut v cn phn tch.
- Cn k thut l cn dng cn cc khi lng tng i ln (vi trm gam),
khi lng nh nht m cn k thut cn c khong 1g.
- Cn phn tch l cn dng cn cc khi lng nh t 100g tr xung n
0,1mg (0,0001g) do ngi ta cng thng gi cn phn tch l cn 4 s l.
Khng nn nhm ln rng cn phn tch lun lun chnh xc hn cn k thut, n ch
chnh xc hn khi cn cc khi lng nh, v vy khng dng cn phn tch cn cc khi
lng ln hn 200g. Trong trng hp cn 1 lng nh 10g, 20g, nu khng cn chnh
xc cao, ta nn dng cn k thut nhanh hn.
Cc dng c thu tinh:
Gm 3 loi chnh sau:
a) Dng c ng ho cht : cc thu tinh (becher), bnh tam gic (erlen), bnh cu.
b) Dng c ly ho cht
- Loi c th tch chnh xc: ng ht (pipet bu 1ml, 5ml, 25ml... bnh nh mc
(fiol) 100ml, 250ml, 1000ml... cc loi ny c sai s rt nh ly cc th tch
chnh xc.
- Loi c chia : Gm ng nh git (buret), ng ht (pipet c khc vch), ng
ong cc loi cc thu tinh v bnh tam gic i khi cng chia . Ngoi buret l
loi c chnh xc cao, cc loi dng c thu tinh c chia khc ni chung c
chnh xc khng cao lm.
1.2. THC HNH
Bi 1: S dng pipet.
- Dng pipet 10ml ly 10ml nc t becher cho vo erlen bng qu bp cao su.
Bi 2: S dng Buret.
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 4
- Dng becher 50ml cho nc vo buret
- Kim tra khng c bt kh cn st li trong buret.
- Chnh buret n mc 0.
- Dng tay tri iu chnh kho buret cho 10ml nc t buret vo becher.
Bi 3: Xp giy lc
Thc hnh lc nc bng giy lc v phu thu tinh.
ng dng : tinh ch mui n bng phng php kt tinh.
- Dng cn k thut cn10g mui n cho vo becher c cha 50ml nc ct.
- un nc, khuy cho mui tan ht, khng cn si.
- Chun b phu lc nng, khi mui tan ht lc nng qua phu lc thu tinh, hng
nc vo mt bercher.
- em dung dch mui qua lc c cho n khi c vng tinh th th dng li.
- ngui, sau cho bercher vo chu nc lnh cho mui kt tinh hon ton.
- Lc chn khng. Cn tnh hiu sut.
Bi 4: Pha long dung dch
Dng pipet bu ly 10ml dd HCl 1M cho vo bnh nh mc 100ml. K thm
nc vo gn vch trn c bnh nh mc bng ng ong. Cui cng dng bnh xt nc cho
tng git nc cho n khi n vch. y nt bnh nh mc, lc u. Ta thu c 100ml
dd HCl 0,1M.
Bi 5: Kim tra nng dd acid pha long
- Ly buret trng sch bng nc ct, sau trng bng dd NaOH 0,1M.
- Cho dd NaOH 0,1M vo buret, sau chun n vch 0.
- Dng pipet 10ml cho vo erlen trng bng nc ct (khng trng thm bng
axit HCl) 10ml dd HCl 0,1M va pha xong, thm 1 git ch th phenolphtalein.
Cho t t dung dch NaOH trn buret vo erlen, va cho va lc n cho n khi
dd chuyn sanh mu hng nht th dng li. c th tch dd NaOH 0,1 M dng
trn.
- Tnh li nng dd acid va pha long.
- Lp li 3 ln ly kt qu trung bnh.
1.3. NG V SAI S TRONG PHP O
1.3.1. ng
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 5
ng l mt i lng biu th mc lp li ca mt php o. Ch nhng php o c
lp li cao mi ng tin cy. ng c xc nh nh sau:
1. T mt lot cc gi tr o (3 hoc nhiu hn) xc nh gi tr trung bnh.
2. i vi mi gi tr o, xc nh lch so vi gi tr trung bnh.
3. Xc nh trung bnh ca cc lch (khng xt n du). l ng.
V d: Khi o nng ca 1 acid bng phng php chun , ta thu c 4 gi tr l
0,1026M; 0,1018M; 0,1020M: 0,1024M.
- Gi tr trung bnh l (0,1026 + 0,1018 + 0,1020 + 0,1024)/4 = 0,1022
- lch gi tr ca mi php o l : 0,0004 ; 0,0004 ; 0,0002; 0,0002
- Trung bnh ca cc lch : (0,0004+ 0,0004 + 0,0002 + 0,0002)/4 = 0,0003
Nh vy gi tr trung bnh o c khng chc l 0,1022M m nm trong khong
0,1019 n 0,1025 v kt qu phi c vit di dng 0,1022M 0,0003M.
T ta thy kt qu o c s khng chnh xc s l th 4 v ghi s 4 l, khng ghi
l 0,102200M 0,003. Do cn phn bit ngha khc nhau ca cc con s 0,1M; 0,10M
v 0,100M . C n s l c ghi ra c ngha l s nghi ng xy ra s l th n.
1.3.2. Sai s
Sai s l s khc nhau gia gi tr o c v gi tr tht.
Vd: gi tr o c ca nng acid va nu l 0,1022M. Gi tr thc ca nng
acid c xc nh bng nhiu phng php hin i hn l 0,1014M.
Sai s ca php o l 0,1022M 0,1014 = + 0,0008.
Du ca sai s cho bit php o gia thu c gi tr ln hay nh tr thc.
Tm li, ng lin quan n sai s ngu nhin cn sai s lin quan n sai s h
thng.
Ghi ch :
Bi ny SV t tp tnh ton cho quen, khng np bo co. T bi 2 tr i mi SV np
1 bn bo co theo mu cui gio trnh th nghim ny.
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 6
BI 2: NHIT PHN NG

2.1. L THUYT
Cc qu trnh ho hc xy ra u c km theo hiu ng nhit do s thay i enthalpy
ca phn ng. Nu qu trnh xy ra km theo s thu nhit th H > 0, ngc li qa trnh
xy ra km theo s ta nhit th H < 0. Khi phn ng xy ra iu kin ng p th nhit
to ra hay thu vo chnh l H ca phn ng. Bng cch o nhit ca phn ng ta xc nh
c H.
nh lut Hess : Hiu ng nhit ca qu trnh ho hc ng p hoc ng tch ch
ph thuc vo bn cht v trng thi ca cc cht u v sn phm ch khng ph thuc
vo ng i ca qu trnh.
Mc ch th nghim
Trong th nghim ny chng ta s o hiu ng nhit ca cc phn ng khc nhau v
kim tra li nh lut Hess.
2.2. PHNG PHP TH NGHIM
Vic o nhit phn ng s c thc hin trong nhit lng k, l mt bnh phn
ng c cch nhit tt i vi bn ngoi c trang b nhit k v a khuy. Nhit ca phn
ng Q c tnh bng cng thc:
Q = mct
m(g): khi lng mt vt c un nng hay lm ngui (trong th nghim s l khi
lng cc cht v mt phn nhit lng k)
Nhit dung ring C (cal/g.): Nhit lng nng 1g cht ln 1
0
C (mi cht c mt
nhit dung ring khc nhau).
t (
o
C) : Bin thin nhit trc v sau phn ng.
Q (cal): Nhit to ra (khi t > 0) hoc thu vo (t < 0).
H phn ng s c tnh bng cch chia Q cho s mol phn ng. n v H l
cal/mol (lu du ca H).
Lu trc khi th nghim:
Cn thn khi s dng nhit k, khng c dng nhit k lm a khuy v bu thu
ngn rt d v v thu ngn khi ri ra l mt cht c c th bay hi nhit thng.
2.3. DNG C V HO CHT
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 7
Dng c Ha cht
- Nhit lng k, Nhit k 100
o
C - NaOH 1M
- Becher 100 - HCl 1M
- a khy thu tinh - CuSO
4
khan
- Phu thu tinh - NH
4
Cl (tinh th)
- Buret Gi buret

2.4. THC HNH
2.4.1. Xc nh nhit dung ca nhit lng k
V cng thc tnh nhit lng l Q = mct trong m l khi lng tt c cc cht c
nung nng hay lm lnh bao gm cc ho cht v c nhit lng k ng chng, do cng
thc trong trng hp th nghim l:
Q = (m
o
c
o
+ mc)t (2.1)
m
o
c
o
: nhit dung ca nhit lng k (cal/)
mc : nhit dung ca dung dch trong nhit lng k (cal/)
Trong :
m: xc nh bng cch cn hoc o th tch.
c: tra s tay.
m
o
c
o
: phi xc nh bng thc nghim
Cch xc nh m
o
c
o
:
Ly 50ml nc nhit phng cho vo becher bn ngoi o nhit t
1
.
Ly 50ml nc khong 60
o
C cho vo beccher t trong nhit lng k sau khong 2
pht. o nhit t
2
.
Dng phu nhanh 50ml nc nhit t
1
vo 50ml nc nng trong nhit lng
k sau khong hai pht. o nhit t
3
.
Khi : nhit nc nng v becher to ra bng nhit nc lnh hp th.
(mc + m
o
c
o
) (t
2
-t
3
) = mc (t
3
-t
1
)
m
o
c
o
= mc
t t
t t t t
.
) (
) ( ) (
3 2
3 2 1 3

(2.2)
Trong m: khi lng 50ml nc
c: nhit lng ring ca nc (1cal/g )

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 8
2.4.2. Xc nh hiu ng nhit ca phn ng trung ho HCl v NaOH
HCl + NaOH NaCl + H
2
O
Dng pipet ly 25 ml dung dch NaOH 1M cho vo becher 100ml bn ngoi. o
nhit t
1
.
Dng pipet ly 25ml dung dch HCl 1M cho vo becher t trong trong nhit lng
k. o nhit t
2
.
Dng phu nhanh becher cha dung dch NaOH vo becher cha HCl trong nhit
lng k. Khuy u dung dch trong nhit lng k. o nhit t
3
.
Xc nh Q phn ng theo cng thc (2.1) t xc nh H.
Cho nhit dung ring ca dung dch mui NaCl l 1cal/g , khi lng ring l 1,02g/ml.
2.4.3. Xc nh nhit ho tan CuSO
4
khan kim tra nh lut Hess





Chng ta s xc nh hiu ng nhit ho tan ca CuSO
4
khan (H
3
) bng thc
nghim. Ly vo nhit lng k 50ml nc. o nhit t
1
.
Cn chnh xc khong 4g CuSO
4
khan.
Cho nhanh 4g CuSO
4
va cn vo nhit lng k, khuy u cho CuSO
4
, tan ht. o
nhit t
2
.
Xc nh Q theo cng thc (2.1) trong :
m: khi lng CuSO
4
khan
c : nhit dung ring dd CuSO
4
(ly gn ng bng 1 cal/)
2.4.4. Xc nh nhit ho tan ca NH
4
Cl
Lm tng t th nghim trn nhng thay CuSO
4
khan bng NH
4
Cl. Cho nhit lng
ring ca dd NH
4
Cl gn ng l 1cal/mol .
Cch xc nh nhit sau khi phn ng xy ra
Do cc qu trnh trung ho hay ho tan cn phi c thi gian xy ra hon ton, cn
phi c thi gian dd phn ng truyn nhit cho becher v do nhit lng k khng cch
nhit hon ton, nhit sau phn ng (Hoc tng dn) theo thi gian, nn mun c gi tr
t chnh xc ta phi lm nh sau:
CuSO4 khan + 5H
2
O
+ H
2
O
H
3
= H
1
+ H
2

CuSO
4
.5H
2
O
+ H
2
O
H
2
= +2,8 Kcal/mol

dd CuSO
H
1
= - 18,7 Kcal/mol
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 9
- o nhit trc phn ng trong nhit lng k.
- cht phn ng vo. o nhit sau mi 30 giy.
- V th nhit theo thi gian.
- Xc nh t bng th.
Tuy nhin trong th nghim, ta i khong 2 pht cho gi tr nhit n nh th ghi
nhn gi tr (hoc ch cn i nhit khng cn thay i na th gi tr c c). Nu
nhit lng k khng trao i nhit vi mi trng bn ngoi, gi tr nhit c c sau
2 pht s ng bng gi tr nhit c i hay cc tiu m nhit k ghi c.

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 10
BI 3 : PHN TCH TH TCH

3.1. L THUYT
- Khi nim v cc loi nng :
- ng cong chun axit baz.
- Cht ch th mu.
- Cch tnh kt qu th nghim, sai s v ng.
3.2. PHNG PHP TH NGHIM
Chun axit baz l qu trnh thc hin phn ng gia axit v baz. Khi hai cht
tc dng va , ta ni phn ng kt thc. im kt thc gi l im tng ng. Khi
s ng lng H
+
s bng s ng lng OH
-
. Hay:
C
1
.V
1
= C
2
.V
2

Vi : C
1
l nng dung dch axit: (M) hoc ( N)
C
2
l nng dung dch baz (M) hoc ( N)
V
1
l th tch dung dch axit, ml
V
2
l th tch dung dch baz: ml
Ti im kt thc, dung dch thu c chnh l dung dch mui ca phn ng trung
ho MA.
HA + MOH = H
2
O + MA
Tu theo tnh cht ca mui MA m pH ti im kt thc s c gi tr khc nhau ch
khng nht thit phi bng 7.
i vi axit hay baz a bc. V d nh H
3
PO
4
, do chng phn ly theo cc bc
khc nhau nn tu thuc tng bc s c nhiu im kt thc khc nhau.
H
3
PO
4
<--> H
+
+ H
2
PO
4
-
K1 = 7,6.10
-3
.
H
2
PO
4
-
<--> H
+
+ H
2
PO
4
2-
K2 = 6,2.10
-8
.
HPO
4
2-
<--> H
+
+ HPO
4
3-

K1 = 4,4.10
-13
.

la chn cht ch th mu thch hp cho
phn ng ta phi xc nh ng cong chun
bng cch o pH ca dung dch axit (hay baz)
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 11
tng ng vi tng th tch ca dung dch baz
(hay axit) thm vo. Khi biu din trn th
(hnh v) ta s thu c gin ng cong
chun axit baz.
i vi axit a bc s c cc bc nhy
tng ng vi cc bc.
Trn hnh v, ta thy gn im kt
thc phn ng gi tr pH thay i rt t ngt
khi thm vo mt lng nh dung dch baz.
Da vo bc nhy gi tr pH ta c th la
chn ch th mu c khong pH i mu trong
bc nhy pH ca ng cong chun .
3.3. DNG C V HO CHT
Dng c Ha cht
- Buret 25ml - NaOH 0,1M
- Pipet khc vch 10ml - HCl nh chun
- Erlen 100ml - Metyl da cam
- Bercher 100ml
- My o pH

3.4. THC HNH
3.4.1. Thit lp ng cong chun
Dng pipet ly 10ml dung dch HCl nh chun cho vo bercher. Ly dung dch
NaOH 0,1M cho vo buret. Dng my o pH ca dung dch HCl sau mi ln cho thm
NaOH 0,1M t buret vo dung dch HCl theo bng sau:
V
NaOH :ml
0 2 4 6 8 9 9,2 9,4 9,8 10 11 12
pH

3.4.2. Chun axit HCl bng NaOH
a) Dng thuc th phenol phtalein:
Dng pipet ly 10ml dung dch acid nh chun cho vo erlen, thm vo 2 git thuc
th phenolphtalein. Dng buret nh t t dung dch NaOH 0,1M xung erlen cha dung
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 12
dch HCl v thuc th trn (va nh va lc erlen). Khi dung dch trong erlen chuyn sang
mu hng nht, ngng thm dung dch NaOH. c th tch dung dch NaOH 0,1M dng
trn buret. o gi tr pH ca dung dch sau khi i mu. Lp li th nghim 2 - 3 ln.
b) Dng thc th metyl da cam:
Lp li th nghim phn a, nhng thay phenolphtalein bng thuc th metyl da cam.
Phn ng chun kt thc khi dung dch trong erlen chuyn t mu sang mu da cam
(lp li 2 3 ln).




















Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 13
BI 4: XC NH BC PHN NG

4.1. L THUYT
Vi mt phn ng ho hc A + B C + D vn tc phn ng c nh ngha l:
Du (-) nu C l bin thin nng sn phm. Biu thc tnh vn tc phn ng:
V =
t
C

Trong k l hng s mt nhit nht nh, n bc phn ng theo A, m bc phn
ng theo B:
V =
t
C

=kC
A
.
n
C
B
m

n+m: bc tng qut ca phn ng. m v n l ca cc s c xc nh bng thc
nghim ch khng th rt ra trc tip t phng trnh phn ng.
Mc ch th nghim
- Nghin cu nh hng ca nng n vn tc phn ng
- Xc nh bc ca phn ng phn hu Na
2
S
2
O
3
trong mi trng acid bng thc
nghim.
4.2. PHNG PHP TH NGHIM
Phn ng phn hu Na
2
S
2
O
3
trong mi trng acid din ra nh sau:
H
2
SO
4
+ Na
2
S
2
O
3
Na
2
SO
4
+ H
2
SO
3
+ S
o vn tc phn ng ta phi xc nh t s C/t, trong C l bin thin nng
sn phm (ta chn lu hynh) trong khong thi gian t, thng trong thc nghim
ngi ta c nh C v o t. Gi tr C phi nh coi nh nng cc cht cha thay
i ng k v vn tc xc nh c l vn tc tc thi. Tuy nhin nu qu nh th t
cng rt nh, kh o.
Trong th nghim ny ta c nh C bng cch ghi nhn thi gian t lc u phn ng
n khi dung dch bt u chuyn sang c. Nh vy khi vn tc phn ng tng ch c t
gim cn nng lu hunh sinh ra trong khong thi gian t lc no cng nh nhau (
c nh nhau).
a) xc nh bc phn ng theo Na
2
S
2
O
3
ta c nh nng H
2
SO
4
, tng dn nng
Na
2
S
2
O
3
. VD th nghim 1, nng Na
2
S
2
O
3
l x, nng H
2
SO
4
l y, thi gian t l
t
1
, th nghim 2, nng Na
2
S
2
O
3
l 2x, nng H
2
SO
4
l y, thi gian l t
2
, ta c:
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 14
V
1
=
1
t
C
= kx
m
y
n

V
1
=
2
t
C
= k(2x)
m
y
n

2
1
t
t
= 2
m
lgt
1
/t
2
= mlg
2
m =
2 lg
/ lg
2 1
t t

b) xc nh bc phn ng theo H
2
SO
4
, ta c nh nng Na
2
S
2
O
3
v tng dn nng
acid H
2
SO
4
. Kt qu tnh n cng c thc hin tng t nh khi tnh m.
4.3. DNG C V HO CHT
Dng c Ha cht
- ng nghim - H
2
SO
4
0,4M
- Pipet khc vch 10ml - Na
2
S
2
O
3
0,1M
- Erlen 100ml
- Bercher 100ml
- Bnh cu
- Buret

4.4. THC HNH
4.4.1. Xc nh bc phn ng Na
2
S
2
O
3
.
Ly ba bnh y bng ng Na
2
S
2
O
3
v H
2
O theo bng sau:
TN ng nghim
V(ml) H
2
SO
4
0,4M
Bnh cu
V(ml) Na
2
S
2
O
3
0,1M H
2
O (ml)
1
2
3
8
8
8
4
8
16
28
24
16
- Dng pipet khc vch ly acid cho vo ng nghim.
- Dng buret cho H
2
O vo 3 bnh cu trc, sau trng buret bng Na
2
S
2
O
3
0,1M
ri tip tc dng buret cho Na
2
S
2
O
3
vo cc bnh cu.
- Chun b ng h bm giy.
- Ln lt cho phn ng tng cp ng nghim v bnh cu nh sau:
nhanh acid trong ng nghim vo bnh cu.
Bm ng h
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 15
Lc nh bnh cu cho n khi va thy dung dch chuyn sang c th bm ng h
ln na.
c t.
- Lp li mi th nghim 1 ln na ly gi tr trung bnh.
4.4.2. Xc nh bc phn ng H
2
SO
4

Lm tng t phn a vi lng acid v Na
2
S
2
O
3
theo bng sau:
TN
ng nghim
V(ml) H
2
SO
4
0,4M
Bnh cu
V(ml) Na
2
S
2
O
3
0,1M H
2
O
1
2
3
4
8
16
8
8
8
28
24
16
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 16
BI 5: DUNG DCH M

5.1. L THUYT
Sinh vin cn nm vng nh ngha, cch pha ch v tc dng ca dung dch m.
Cch tnh pH ca hai loi dung dch m v baz vi cc mui tng ng.
5.2. PHNG PHP TH NGHIM
5.2.1. H m axit
c pha ch t axit axetic v mui Natri axetat. So snh mu ca dung dch m trn
vi dung dch axit axetic (c cng nng trong dung dch m) vi thuc th l metyl da
cam. Trong dung dch axit axetic in ly theo phng trnh:
CH
3
COOH <--> CH
3
COO + H
+
(5-1)
Khi cho thm mui natri axetat vo dung dch cng tn ti phng trnh in ly:
CH
3
COONa <--> CH
3
COO
-
+ Na
+
(5-2)
Do nng ion axetat trong dung dch tng lm cn bng phn ng (5-1) chuyn dch
v pha nghch dn ti nng ion H
+
trong dung dch gim i.
Khi thm cc dung dch baz (hay axit) mnh vo dung dch m vi mt lng xc
nh, ta thy pH ca dung dch m hu nh khng thay i.
5.2.2. H m baz
Tng ng nh h m axit, khi iu ch h m baz t mt baz v mui ca n,
trong dung dch cng xy ra qu trnh in ly theo cc phng trnh.
V d : NH
4
OH <--> NH
4
-
+ OH
-
(5-3)
NH
4
Cl <--> NH
4
-
+ Cl
-
(5-4)
Khi so snh mu ca dung dch m baz vi dung dch baz c cng nng (vi
cht ch th l phenolphtalein) ta cng thy c s khc bit.
Khi thm vo dung dch m baz cc dung dch axit (hoc Baz) mnh vi mt
lng xc nh ta cng thy pH ca dung dch m hu nh t thay i.
5.3. DNG C V HA CHT
Dng c Ha cht
- ng nghim - HCl 0,1M
- Pipet khc vch 10ml - NH
4
Cl 0,1M
- Erlen 100ml - NH
4
OH 0,1M
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 17
- Bercher 100ml - NaOH 0,1M
- Bnh cu - CH
3
COOH 0,1M
- CH
3
COONa 0,1M
- Thuc th metyl da cam
- Thuc th phenolphatein

5.4. THC HNH
5.4.1. Chun b cc dung dch chun v mu ca cc cht ch th trong cc mi trng
ng A: 2ml dung dch HCl 0,1M + 1 git metyl da cam
ng B: 2ml dung dch NaOH 0,1M + 1 git metyl da cam
ng C: 2ml dung dch HCl 0,1M + 1 git phenol phtalein
ng D: 2ml dung dch NaOH 0,1M + 1 git phenol phtalein
Ghi nhn mu sc ca 4 ng nghim trn.
5.4.2. Dung dch m axit yu v mui ca n
a) iu ch dung dch m
ng 1: Cho vo ng nghim 2ml dung dch CH
3
COOH 0,1M v 1 git metyl da cam,
lc u, ghi nhn mu M
1
. Dng pH k o gi tr pH
1
.
Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui CH
3
COONa 0,1 M, lc
u, ghi nhn mu M
2
. Dng pH k o gi tr pH
2
.
ng 2: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v 1 git mtyl da cam
ng 3: Cho vo ng nghim 2ml dung dch CH
3
COOH 0,1 M v 1 git phenol
phtalein, lc u, ghi nhn mu M
1
. Dng pH k o gi tr pH
1
.
Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui CH
3
COONa 0,1 M, lc
u, ghi nhn mu M
2
. Dng pH k o gi tr pH
2
.
ng 4: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v 1 git phenolphtalein, lc u, ghi nhn
mu.
b) Th tnh m
Thm t t tng git dung dch HCl 0,1 M vo cc ng nghim 1, 2 phn a. Lc u
cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 1 v 2 i sang mu , ghi nhn lng HCl 0,1
M dng v o cc gi tr pH ca dung dch sau khi i mu.
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 18
Thm t t tng git dung dch NaOH 0,1 M vo cc ng nghip 3, 4 phn a. Lc
u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 3 v 4 i sang mu hng, ghi nhn lng
NaOH 0,1 M dng v o cc gi tr pH ca dung dch sau khi i mu.
5.4.3. Dung dch m baz v hai mui ca n
a) iu ch dung dch m
ng 5: Cho vo ng nghim 2ml NH
4
OH 0.1 M v 1 git phenolphtalein lc u, ghi
nhn mu M
3
. o gi tr pH
3
.
Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui NH
4
Cl 0,1M, lc u, ghi
nhn mu M
4
. o gi tr pH
4
.
ng 6: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v mt git phenolphtalein.
ng 7: Cho vo ng nghim 2ml dung dch NH
4
OH 0,1 M v 1 git metyl da cam, lc
u, ghi nhn mu M
3
. o gi tr pH
3
.
Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui NH
4
Cl 0,1M, lc u, ghi
nhn mu M
4
. o gi tr pH
4
.
ng 8: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v mt git metyl da cam, lc u, ghi nhn
mu.
b) Th tnh m
Thm t t tng git dung dch NaOH 0,1 M vo cc ng nghim 5 v 6 phn a. Lc
u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 5 v 6 i mu, ghi nhn lng NaOH
0,1M dng. o pH dung dch sau khi i mu.
Thm t t tng git dung dch HCl 0,1M vo cc ng nghim 7 v 8 phn a. Lc
u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 7 v 8 i mu, ghi nhn lng HCl 0,1 M
dng. o pH dung dch sau khi i mu.







Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 19
BI 6: IU CH V XC NH KHI LNG PHN T
KH OXI
6.1. L THUYT
Kh oxi c iu ch nh phn ng nhit phn kali clorat c xc tc mangan dioxit:
2KClO
3
2KCl + 3O
2

Da vo phng trnh Clapeyron Mendeleyev, ta xc nh khi lng phn t M
ca kh oxi:


Trong : m: khi lng kh oxi
P: p sut kh oxi
V: th tch kh oxi
T: nhit tuyt i
R: hng s kh l tng.
6.2. PHNG PHP TH NGHIM
- iu ch kh oxi.
- Da vo phng trnh Clapeyron Mendeleyev xc nh khi lng phn t kh
oxi.
6.3. DNG C V HA CHT
Dng c Ha cht
- ng nghim chu nhit - Kali clorat KClO
3

- ng ong 250ml - Mangan dioxit MnO
2

- Nhit k - Dung dch colodion
- Bercher 100ml
- Chu thy tinh
- Cn phn tch

6.4. THC HNH
6.4.1. Lp b dng c nh hnh 6.1


MnO
2
PV
mRT
M
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 20












6.4.2. Tin hnh th nghim
Dng cn k thut cn mt lng KClO
3
khong 2g v 0,4g MnO
2
, trn k vi nhau,
sau cho vo ng nghim chu nhit ( c sy kh trc) ri cn ng nghim trn
cn phn tch, c gi tr m
1
.
Lp ng nghim vo gi c lt bng. Cho nc vo y ng o, p ngc ng o c
nc vo chu thu tinh ng nc v ch khng c bt kh trong ng o.
Lm kn h thng bng cch bi dung dch colodion vo nhng ch tip xc.
Bt u un nh ton ng nghim, sau tp trung ngn la vo ch c ho cht rn.
Phn ng xong, tho ng dn kh ra ngoi ri mi tt n. yn ng nghim trn
gi n khi tht ngui ri em cn trn cn phn tch, c khi lng m
2
.
nhit ca kh trong ng o h xung n nhit phng; c th tch ca kh
oxi; c chiu cao ct nc so vi mt nc trong chu.
6.5. TNH KT QU
Ghi cc kt qu vo bng:
i lng Kt qu n v
Khi lng kh oxi m = m
1
m
2
g
Th tch kh oxi V = ml
p sut kh quyn o bng
p k
H = mmHg
Hnh 6.1 B dng c iu ch v xc nh khi lng phn t kh oxi
ng nghim
KClO
3
+ MnO
2
ng dn kh

ng ong

Oxi

Nc

Gi st

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 21
p sut hi nc bo ho
nhit phng
f = mmHg
Chiu cao ct nc so vi
mt nc trong chu
h = mm
p sut kh oxi

6 , 13
h
f H P
mmHg
Nhit phng khi lm th
nghim
t =
T = t + 273
o
C
o
K
Hng s kh l tng R = 62360 mmHg.mol
-1
.K
-1

Tnh khi lng phn t kh oxi:

Khi lng phn t chnh xc ca oxi l 32, nh th sai s tng i ca kt qu l:


PV
mRT
M
% 100
32
32
x
M
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 22
BI 7: XC NH NG LNG CA MAGIE

7.1. L THUYT
ng lng ca mt nguyn t l s phn khi lng ca nguyn t c th thay
th (hay kt hp) vi 1,008 phn khi lng ca hidro hoc 8 phn khi lng ca oxi trong
cc phn ng ho hc.
ng lng ca nguyn t A c lin h n gin vi khi lng ca nguyn t ca
A v s oxi ho Z ca n khi to thnh hp cht nh sau:


A
=

xc nh ng lng ca nguyn t Mg ta cn mt lng chnh xc m
1
gam kim
loi Mg ri cho tc dng ht vi dung dch HCl.
Mg + 2H
+
Mg
2+
+ H
2

7.2. PHNG PHP TH NGHIM
o th tch kh H
2
thot ra ti mt nhit v p sut xc nh, p dng phng trnh
Clapeyron Mendeleyev ta tnh c khi lng m
2
ca lng kh H
2
b Mg y ra.
C m
1
g Mg y c m
2
g kh H
2
.
Vy
Mg
g Mg y c 1,008 g kh H
2
.


Mg
=
Mc ch th nghim:
Xc nh ng lng ca nguyn t magie, t c th suy ra khi lng nguyn t
ca magie.
7.3. DNG C HO CHT
Dng c Ha cht
- ng nghim chu nhit - Mg kim loi c co sch lp oxit.
- Dng c o v thu kh H
2
- Dung dch H
2
SO
4
20%.
- Bercher 100ml
- Nhit k
- Cn phn tch
Khi lng nguyn t A
S oxi ha Z
1,008 x m
1

m
2

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 23

7.4. THC HNH
7.4.1. Lp b dng c nh hnh 7.1












7.4.2. Tin hnh th nghim
Cn chnh xc khong 0,15g Mg trn cn phn tch. ong 5ml dung dch H
2
SO
4
20%
cho vo ng nghim kh.
Lp ng nghim nm nghing nh hnh 7.1.
Cho Mg va cn vo bn trong, pha trn thnh ng nghim v khng cho tip xc
vi dung dch axit.
Kim tra mc kn ca h thng bng cch nng cao v h thp ng (3) khong 15
n 20 cm. Nu mc nc trong ng (2) ch thay i khng ng k th c ngha ng kn.
Trng hp khng kn cn xit cht ch tip xc, bi dung dch colodion. Ch khi no
h thng kn mi bt u th nghim.
Thng bng mc nc ng (2) v ng (3) ri ghi mc nc ng (2), c gi tr
V
1
ml.
Nghing ng nghim cho Mg tip xc vi axit, ri t li ng nghim nh c. Kh H
2

thot ra s y mc nc trong ng (2) xung thp dn.
Khi Mg phn ng ht, mc nc trong ng (2) thi khng h xung na; 5 n 10
pht cho nhit ng nghim tr li nhit phng, thng bng mc nc trong ng (2) v
ng (3), ghi mc nc trong ng (2) c V
2
ml.
ng nghim (1) H2SO4
+ Mg
ng dn kh (4)
Phu (6)
ng thu tinh (3)
ng cao su (5)
ng thu tinh khc
vch (2)
Hnh 7.1 B dng c d x c nh ng lng magie
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 24
7.5. TNH KT QU
i lng Kt qu n v
Khi lng Mg m
1
= g
p sut kh quyn H = mmHg
p sut hi nc bo ho f = mmHg
p sut kh H
2
P = H f = mmHg
Nhit phng T = t + 273
o
K
Th tch kh H
2
V = V
1
V
2
= ml

Khi lng kh hidro sinh ra:

T
PV
RT
MPV
m
62360
2
2


ng lng nguyn t Mg:

Mg
=

Khi lng nguyn t ca Mg thu c t th nghim:
A
Mg
= 2 x
Mg
Khi lng nguyn t chnh xc ca Mg l 24,305; nh th sai s tng i ca kt
qu l:
% 100
305 , 24
305 , 24
x
A
Mg

1,008 x m
1

m
2

Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 25
BI 8: S BIN I TNH CHT VT L V HO HC

8.1. L THUYT
- Phn ln cc bin i xy ra trong vt cht c xp loi l s bin i vt l hoc
ho hc. S bin i vt l xy ra khi khng c bt c s bin i thnh phn no i theo.
Bin i ho hc dn n kt qu c s bin i thnh phn, ngha l mt cht b bin i
thnh mt hay nhiu cht mi.
- Dung dch l kt qu to thnh ca mt hay nhiu cht c gi l cht tan c ho
tan trong mt cht khc gi l dung mi. Trong dung dch lng cht tan c th l kh, lng,
hoc rn; dung dch l cht lng. Mt s cht ho tan rn c th thu li t dung dch lng nh
vo vic lm bay hi dung mi.
8.2. PHNG PHP TH NGHIM
- Bng nhiu phng php khc nhau to ra nhng bin i ca vt cht.
- Trc nghim v quan st vt cht trc v sau khi bin i chng.
- Gii thch kt qu trc nghim v xc nh thnh phn trong vt cht ban u c b
bin i hay khng?
- Phn loi cc bin i vt l v ho hc.
8.3. DNG C HO CHT:
Dng c Ha cht
- ng nghim chu nhit - NaCl
- Kp ng nghim - NH
4
Cl
- a khuy - CuCO
3

- n cn - AgNO
3
0,1M
- Becher 250ml - HCl 6M
- Becher 100ml

8.3. THC HNH
8.3.1. Bin i tnh cht vt l ha hc ca NaCl
- Chun b hai ng nghim sch, cho vo mi ng 0,5g NaCl rn.
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 26
- Lm t u a khuy bng nc ct ri nhng u a t vo trong mu sao cho
c vi tinh th rn NaCl bm dnh vo . a u a c dnh tinh th NaCl t trn ngn
la n cn.
- Quan st mu ngn la, ghi kt qu vo bng.
- Thm 5ml nc ct vo mi ng nghim, lc u cho mui tan ht
- Thm 10 git dung dch AgNO
3
0,1M vo mt trong hai ng nghim, lc k v ghi
nhn xt.
- ng nghim cn li (ng khng cho AgNO
3
vo) em c cn v thu ly cht rn cn li
trong ng (lu va un va lc nh, v hng ming ng v ni khng c ngi, tuyt i
khng dung dch nng bn ra ngoi khi ming ng).
- Tin hnh lm li t bc 2 n bc 5 i vi cht rn va thu c bc 6. Ghi li
cc nhn xt (kt qu).
8.3.2. Bin i tnh cht vt l ha hc ca NH
4
Cl
Lm li th nghim trn nhng thay NaCl bng NH
4
Cl tinh th.
8.3.3. Bin i tnh cht vt l ha hc ca CuCO
3

- Chun b hai ng nghim nh v kh, cho khong 0,1g CuCO
3
rn vo mi ng nghim.
Ghi li mu ca cht rn.
- G nh vo ng nghim cho cht rn cn bm trn thnh ng nghim ri xung y ng
nghim ht.
- Cho tng git HCl 6M vo mt trong hai ng nghim cho n khi phn ng hon ton.
Ghi kt qu vo bng.
- ng nghim cn li em un mnh di ngn la n cn (ti thiu l 5 pht). Ghi
nhn li mu sc ca mu ny ny sau khi un.
- ng nghim ny ngui trong 10 pht, sau thm tng git HCl 6M cho n khi
cht rn tan ra. v ghi cch tc ng ca cht rn i vi HCl.







Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 27
BI 9: DUNG DCH IN LY

9.1. L THUYT
9.2.1. L thuyt in ly
Khi ho tan acid, baz v mui vo nc, phn t cc cht ny phn ly thnh cc phn
t nh hn mang in tch gi l ion: ion dng (cation) v ion m (anion). Qu trnh phn
t phn ly thnh ion c gi l s in ly, cn cht phn ly thnh ion trong dung dch (hoc
khi un nng chy) c gi l cht in ly.
Do s in ly m s tiu phn c trong dung dch tng ln so vi s phn t ho tan, do
lm gim p sut hi bo ho nhiu hn, lm tng im si v lm h im ng c
nhiu hn. Cng do s c mt ca cc ion tri du m khi t dung dch vo in trng th
cc ion chuyn di c hng v cc in cc, v vy m dung dch in ly c kh nng dn
in.
in ly l i lng c trng cho mc in ly ca mt cht. in ly l t
s gia s mol cht in ly (n) vi tng s mol cht ho tan (n
0
).

0
n
n


9.2.2. Cn bng acid baz. L thuyt proton (Bronsted Lowry)
Acid l tt c nhng tiu phn (phn t hoc ion) c kh nng cho proton H
+
, baz l
tt c nhng tiu phn c kh nng nhn proton H
+
. Khi cho proton, acid to thnh baz lin
hp vi n; khi nhn proton, baz to thnh acid lin hp vi n.
9.2.3. Chiu hng ca phn ng trao i ion trong dung dch
Phn ng trao i (ion) trong dung dch xy ra theo chiu hng to thnh sn phm
l cht t tan (hoc t tan hn), cht in ly (hoc cht t in ly hn), cht d bay hi.
V d:
- HCl + NaOH NaCl + H
2
O
H
+
+ OH
-
H
2
O (cht t in ly)
- AgNO
3
+ NaCl AgCl + NaNO
3

Ag
+
+ Cl
-
AgCl (cht t tan)
- Na
2
S + H
2
SO
4
Na
2
SO
4
+ H
2
S
S
2-
+ 2H
+
H
2
S (cht bay hi)
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 28
Mc ch th nghim:
- o pH mt vi dung dch acid, baz, mui bng giy o pH.
- S thay i mu theo mi trng ca mt s ch th acid baz.
- Cn bng acid baz trong dung dch.
- Cn bng to kt ta cht in ly t tan.
9.3. DNG C HO CHT
Dng c Ha cht
- Cc ng nghim kh v sch. - NaOH 0,1M
- Kp ng nghim - CH
3
COOH 0,1M
- a khuy - CH
3
COONa khan, CH
3
COONa 0,1M
- Becher 250ml - NH
4
OH 0,1M
- Becher 100ml - HCl 0,1M
- CaCl
2
bo ho
- NH
4
Cl tinh th
- NaCl 0,1M
- Na
2
CO
3
0,1M
- Ch th phenoltalein, metyl da cam,
giy qu

9.4. THC HNH
9.4.1. o pH bng giy o pH
Dng a thu tinh sch chm mt git nc ct ln mt mu giy th pH. c gi tr
ca pH bng cch so mu trn thang mu.
Lm th nghim tng t vi cc dung dch HCl 0,1M; NaOH 0,1M; CH
3
COOH 0,1M;
NH
4
OH 0,1M; CH
3
COONa 0,1M; NH
4
Cl 0,1M.
Ghi kt qu thnh bng.
9.4.2. Ch th acid baz
Ly ba ng nghim, cho vo ng (1) mt git phenoltalein, ng (2) mt git metyl da
cam, ng (3) mt mu qu tm.
Thm vo mi ng 2 git dung dch HCl 0,1M. Quan st mu tng ng nghim.
Chun b ba ng nghim khc vi cc cht ch th mu nh trn. Thm vo mi ng 2
git dung dch NaCl 0,1M. Quan st mu tng ng.
Gio Trnh TN Ha i Cng
Trang: 29
Cng chun b ba ng nghim vi cc cht ch th mu nh trn. Thm vo mi ng 2
git dung dch NaOH 0,1M.
Kt qu th nghim ghi vo bng sau:
Cht ch th mu
Mu cht ch th trong mi trng
Axit Trung tnh Baz
Phenoltalein
Metyl da cam
Qu

9.4.3. Cn bng trong dung dch acid yu
Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 2 git dung dch CH
3
COOH 0,1M vi mt git ch
th metyl da cam. Mt ng so snh, cn mt ng thm vo vi tinh th CH
3
COONa, lc
mnh. So snh mu trong hai dung dch, gii thch.
9.4.4. Cn bng trong dung dch baz yu
Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 2 git dung dch NH
4
OH 0,1M vi mt git ch th
phenoltalein. Mt ng so snh, cn mt ng thm vo vi tinh th NH
4
Cl, lc mnh. So
snh mu trong hai dung dch, gii thch.
9.4.5. S to thnh v ho tan kt ta
Cho 10 git dung dch Na
2
CO
3
0,1M vo mt ng nghim. Thm 2 git dung dch
CaCl
2
bo ho, lc ng nghim. Quan st.
Thm tip vo ng nghim tng git dung dch HCl cho ti d. Quan st v gii thch.