Professional Documents
Culture Documents
- CPU - HDD
- RAM - CDROM
- Card Video - FDD
- Card Sound - Keyboard
- Card Net - Mouse
- Khởi động máy tính, duy trì sự hoạt động của CPU
- Kiểm tra lỗi của bộ nhớ RAM và Card Video
- Quản lý trình điều khiển cho chipset bắc, chipset nam, IC-SIO và card video onboard
- Cung cấp bản cài đặt CMOS SETUP mặc định để máy có thể hoạt động ta chưa thiết lập
CMOS.
• IC SIO (Super In Out) - IC điều khiển các cổng vào ra dữ liệu
- SIO điều khiển các thiết bị trên cổng Parallel như máy In, máy Scaner, điều khiển ổ
mềm, các cổng Serial như cổng COM, cổng PS/2.
- Ngoài ra SIO còn thực hiện giám sát các bộ phận khác trên Main hoạt động để cung cấp
tín hiệu báo sự cố.
- Tích hợp mạch điều khiển tắt mở nguồn, tạo tín hiệu Reset hệ thống.
• Clockgen (Clocking) - Mạch tạo xung Clock
- Mạch tạo xung Clock có vai trò quan trọng trên Main, chúng tạo xung nhịp cung cấp cho
các thành phần trên Main hoạt động đồng thời đồng bộ sự hoạt động của toàn hệ thống
máy tính, nếu mạch Clock bị hỏng thì các thành phần trên Main không thể hoạt động
được, mạch Clocking hoạt động đầu tiên sau khi Main có nguồn chính cung cấp.
• VRM (Vol Regu Module) - Modul ổn áp.
- Đây là mạch điều khiển nguồn VCORE cấp cho CPU, mạch có nhiệm vụ biến đổi điện áp
12V/2A thành điện áp khoảng 1,5V và cho dòng lên tới 10A để cấp cho CPU, mạch bao
gồm các linh kiện như đèn Mosfet, IC dao động, các mạch lọc L,C.
• Khe AGP hoặc PCI Express
- .Khe AGP và PCI Express dùng để gắn Card video, khe AGP hoặc PCI Express do
Chipset bắc điều khiển.
• Khe RAM
- Khe RAM do Chipset bắc điều khiển dùng để gắn bộ nhớ RAM, đây là bộ nhớ trung gian
không thể thiếu được trong một hệ thống máy tính.
• Khe PCI
- Khe PCI do Chipset nam điều khiển dùng để gắn các Card mở rộng như Card sound,
Card Net. ...
• Cổng IDE
- Cổng IDE do Chipset nam điều khiển, cổng IDE dùng để gắn các ổ đĩa như HDD,
CDROM, DVD ...
VRM Clock
• Quá trình khởi động và kiểm tra của máy tính diễn ra ngay sau khi bấm công tắc mở
nguồn, khi mà màn hình chưa có gì cả là lúc một loạt quá trình đã đựơc thực hiện bởi
chương trình POST máy do BIOS thực hiện.
• Hầu hết các hư hỏng của Mainboard đều biểu hiện ở lúc khởi động, vì vậy nếu nắm chắc
được quá trình khởi động của máy thì có thể dễ dàng xác định được nguyên nhân của
mỗi sự cố.
Các bước trong quá trình khởi động máy tính (sau khi bật công tắc)
1. Bật công tắc, nguồn chính hoạt động cung cấp cho Mainboard các điện áp chính 12V,
5V và 3.3V
2. Mạch VRM cấp nguồn VCORE cho CPU đồng thời báo tín hiệu VRM_GD
(VRM_Good) đến Chipset nam
3. Mạch tạo xung Clock (Clocking) hoạt động, cung cấp cho các thành phần trên Main xung
Clock để hoạt động
4. Khi có Vcc, có xung Clock IC-SIO hoạt động.
5. IC-SIO tạo tín hiệu Reset để khởi động Chipset nam
6. Chipset nam hoạt động
7. Nếu có tín hiệu VRM_GD thì Chipset nam tạo tín hiệu Reset hệ thống.
8. Chipset bắc hoạt động
9. Chipset bắc tạo ra tín hiệu Reset CPU
10. CPU hoạt động
11. CPU phát tín hiệu truy cập ROM để nạp chương trình BIOS
12. Chương trình BIOS kiểm tra bộ nhớ RAM
13. Chương trình BIOS kiểm tra Card Video
14. BIOS cho nạp bản lưu cấu hình máy trong RAM CMOS
15. Kiểm tra các cổng và các ổ đĩa theo thiết lập trong CMOS
16. Khởi động ổ cứng và nạp hệ điều hành từ ổ cứng lên RAM
Mạch điều khiển nguồn trên Mainboard có chức năng điều khiển quá trình tắt mở nguồn, ổn
định các điện áp cấp cho CPU, Chipset, bộ nhớ RAM, Card Video và các linh kiện khác.
Nguồn ATX có hai phần là nguồn cấp trước (Stanby) và nguồn chính (Main Power)
- Khi ta cắm điện AC 220V cho bộ nguồn, nguồn Stanby hoạt động ngay và cung cấp
xuống Mainboard điện áp 5V STB, điện áp này sẽ cung cấp cho mạch khởi động nguồn
trên Chipset nam và IC-SIO (nguồn chính chưa hoạt động khi ta chưa bấm công tắc)
- Khi ta bấm công tắc => tác động vào mạch khởi động trong Chipset nam => Chipset đưa
ra lệnh P.ON => cho đi qua IC- SIO rồi đưa ra chân P.ON của rắc cắm lên nguồn ATX
(chân P.ON là chân có dây mầu xanh lá cây), khi có lệnh P.ON (= 0V) => nguồn chính
Main Power sẽ hoạt động.
- Khi nguồn chính hoạt động => cung cấp xuống Mainboard các điện áp 3,3V (qua các dây
mầu cam), 5V (qua các dây mầu đỏ), 12V (qua các dây mầu vàng), -5V qua dây mầu
trắng và -12V qua dây mầu xanh lơ.
Các dây cùng mầu có cùng điện áp, trên nguồn ATX chúng xuất phát từ một điểm, tuy nhiên nhà
sản xuất vẫn chia ra làm nhiều sợi với mục đích để tăng diện tích tiếp xúc trên các rắc cắm, đồng
thời giảm thiểu được các trục trặc do lỗi tiếp xúc gây ra.
3.3 Các mạch ổn áp trên Mainboard
3.3.1 Các điện áp cấp trực tiếp đến linh kiện (không qua ổn áp)
Trên Mainboard có một số linh kiện sử dụng trực tiếp nguồn điện từ nguồn ATX tới mà
không qua mạch ổn áp, đó là các linh kiện:
IC Clock gen (tạo xung Clock) sử dụng trực tiếp nguồn 3,3V
Chipset nam sử dụng trực tiếp các điện áp 3,3V , 5V và 5V STB
IC-SIO sử dụng trực tiếp nguồn 3,3V và 5V STB
(Các linh kiện sử dụng trực tiếp nguồn điện từ nguồn ATX hay bị sự cố khi ta sử dụng nguồn
ATX kém chất lượng)
3.3.2 Các mạch ổn áp:
- Các linh kiện như CPU, RAM, Card Video và Chipset bắc chúng thường chạy ở các mức
điện áp thấp vì vậy chúng thường có các mạch ổn áp riêng để hạ áp từ các nguồn 3,3V,
5V hoặc 12V xuống các mức điện áp thấp từ 1,3V đến 2,5V.
- Khi cắm điện, phần nguồn STANBY trên nguồn ATX hoạt động => cung cấp 5V STB
xuống Mainboard qua sợi dây mầu tím của rắc nguồn.
- Khi bấm công tắc => mạch khởi động trên Mainboard đưa ra lệnh P.ON = 0V điều khiển
cho nguồn chính hoạt động, nguồn chính chạy => cung cấp xuống Mainboard các điện
áp: 3,3V 5V và 12V, và một số nguồn phụ như -5V và -12V.
14 # Trương Văn Giản
Sửa chữa mainboard
- Nguồn 3,3V cấp trực tiếp cho IC tạo xung Clock, Chipset nam, BIOS và IC-SIO - đồng
thời đi qua mạch ổn áp hạ xuống 1,5V cấp cho các Chipset (Intel) hoặc hạ xống 3V cấp
cho các chipset VIA.
- Nguồn 12V đi qua mạch ổn áp VRM hạ xuống điện áp khoảng 1,5V cấp cho CPU.
- Nguồn 5V đi cấp cho Chipset và các Card mở rộng trên khe PCI , giảm áp xuống 2,5V
qua mạch ổn áp để cấp nguồn cho RAM.
- Khi cắm điện, nguồn STANBY hoạt động trước cung cấp điện áp 5V STB cho mạch khởi
động trên Chipset nam và IC- SIO.
- Khi bật công tắc, từ Chipset nam đưa ra lệnh mở nguồn P.ON, lệnh này đưa qua IC-SIO
rồi đưa đến chân P.ON của rắc cấp nguồn cho Mainboard (qua dây mầu xanh lá) để lên
điều khiển cho nguồn chính Main Power hoạt động.
- Nguồn chính họat động cho ra các điện áp chính là:
• 3,3V - Cấp trực tiếp cho các IC như Chipset nam, SIO và Clock gen đồng thời đi qua
mạch ổn áp Regu để cấp nguồn chính 1,5V cho hai Chipset.
• 5V cấp trực tiếp đến Chipset nam, và cấp cho các Card mở rộng PCI
• 12V cấp cho mạch ổn áp VRM để giảm áp xuống khoảng 1,5V cấp nguồn cho CPU.
Trên Mainboard ta thường thấy đèn Mosfet được sử dụng rất nhiều, chúng được sử dụng
trong mạch điều khiển nguồn cấp cho CPU, cho Chipset và RAM.
Đèn Mosfet được cấu tạo từ các chất bán dẫn N-P-N , chúng được cấu tạo bởi 3 cực:
4.1.2 Đặc điểm của đèn Mosfet ngược (dùng trên Mainboard)
- Từ chân G sang chân S là cách điện
- Từ chân G sang chân D là cách điện
- Từ chân D sang chân S (khi cấp dương vào D) thì còn phụ thuộc vào điện áp chân G
- Nếu điện áp chân G > điện áp chân S thì đèn dẫn (khi cấp dương vào D, âm vào S)
- Nếu điện áp chân G < = điện áp chân S thì đèn tắt
Ö Như trên là đèn tốt.
Các Mosfet nhỏ trên Mainboard được sử dụng để thay thế các cổng đảo, khi chân G có điện
(giá trị logic 1)
thì Mosfet dẫn và chân D mất điện áp (cho giá trị logic 0) và ngược lại
VRM là gì? - VRM là (Vol Regu Module - Modun ổn áp) - Mạch ổn áp nguồn cho CPU
Mạch VRM (ổn áp nguồn cho CPU) thường nằm bên cạnh Socket của CPU, mạch bao gồm
các thành phần:
- IC dao động
- IC đảo pha
- Các đèn Mosfet
- Các cuộn dây
- Các tụ lọc
Chức năng của mạch VRM là điều khiển nguồn cấp cho CPU được ổn định với một dòng điện
tương đối lớn khoảng 8 đến 10A
- IC dao động - có chức năng tạo dao động (tạo xung PWM - xung điều chế độ rộng) để
điều khiển các cặp đèn Mosfet hoạt động.
- IC đảo pha - tách mỗi dao động ra thành 2 dao động có pha ngược nhau
- Các đèn Mosfet - Hoạt động đóng ngắt theo tín hiệu điều khiển của xung PWM, khi
xung PWM có pha dương thì Mosfet dẫn, khi xung PWM có pha âm thì Mosfet ngắt.
- Cuộn dây - kết hợp với tụ điện để lọc điện áp xung thành áp một chiều DC.
- Tụ điện - kết hợp với cuộn dây để lọc điện áp xung thành áp một chiều DC
- Khi có điện áp Vcc cung cấp cho IC dao động (ISL 6565A) đồng thời chân PGOOD
(chân báo sự cố nguồn ATX) có điện áp bình tuờng thì IC sẽ hoạt động, nó tạo ra các
xung PWM1, PWM2 và PWM3 để cấp cho 3 cặp đèn Mosfet.
- Các xung PWM được tách ra làm hai xung có pha ngược nhau khi đi qua IC đảo pha, sau
đó hai xung ngược pha sẽ đưa đến điều khiển chân G của các đèn Mosfet.
- Khi đèn Mosfet có xung dương điều khiển nó sẽ dẫn, có xung âm điều khiển nó sẽ ngắt,
vì vậy đèn Mosfet sẽ đóng ngắt liên tục theo nhịp dao động của xung PWM.
- Hai đèn Mosfet trên mỗi cặp sẽ đóng ngắt luân phiên, đèn này dẫn thì đèn kia ngắt và
ngược lại, tạo ra điện áp xung ở điểm giữa.
- Sau đó điện áp xung sẽ được mạch lọc L - C lọc thành điện áp một chiều bằng phẳng để
cấp cho CPU.
- Mạch biến đổi được điện áp vào từ 12V xuống khoảng 1,5V và tăng dòng từ 2A lên
khoảng 8 đến 10A.
- Bản thân mạch có công suất tổn hao nhỏ chỉ chiếm khoảng 20% công suất hiệu dụng.
- Mạch có khả năng tự động điều chỉnh điện áp cấp cho CPU thông qua tín hiệu Logic ở
các chân VID1, VID2, VID3, VID4 từ CPU báo về.
5.4 Sự giống và khác nhau của mạch VRM giữa Mainboard Pentium 4 và Pentium 3
- Nguyên lý hoạt động của mạch VRM trên hai loại Mainboard là như nhau
- Điểm khác nhau cơ bản của mạch VRM giữa hai loại Main là điện áp đầu vào của
Mainboard Pen 3 sử dụng 5V còn điện áp đầu vào của Mainboard Pen 4 sử dụng 12V.
- Khi không gắn CPU thì mạch VRM của Mainboard Pen 3 ra điện áp mặc định là 1,6V
còn mạch VRM của Mainboard Pen 4 ra mặc định sấp sỉ 0V.
Mainboard Pentium 3 chỉ có một cặp đèn Mosfet trên mạch VRM
5.5 Mạch báo sự cố của mạch VRM về Chipset nam
- Khi mạch VRM hoạt động tốt sẽ cho tín hiệu VRM_GD báo về Chipset nam cho biết tình
trạng hoạt động của mạch ổn áp cho CPU đã tốt, CPU đã sẵn sàng họt động.
- Tín hiệu VRM_GD đưa về Chipset là một điều kiện để Chipset nam đưa ra tín hiệu Reset
hệ thống, nếu mạch VRM không hoạt động hoặc có sự cố, tín hiệu VRM_GD sẽ không
có vì vậy mà Chipset sẽ không cho ra tín hiệu Reset để khởi động máy.
5.6 Phương pháp kiểm tra mạch VRM - Kiểm tra nguồn cấp cho CPU
Khi kiểm tra điện áp cấp cho CPU, cần lưu ý mấy điểm sau đây:
- Với Mainboard Pentium 3 có thể đo kiểm tra điện áp VCORE cấp cho CPU mà không
cần gắn CPU vào Socket.
- Với các Mainboard Pentium 4 để đo điện áp cấp cho CPU, cần gắn CPU vào Socket
trước khi đo, nếu không có CPU thì mạch VRM của Main Pen 4 ra điện áp mặc định
bằng 0V.
- Trước khi gắn CPU vào Socket để kiểm tra điện áp, cần đo điện áp VCORE trước (khi
không có CPU) để loại trừ trường hợp mạch VRM bị chập Mosfet làm điện áp VCORE
tăng cao gây hỏng CPU.
5.6.1 Vị trí đo điện áp VCORE (VCORE là nguồn ra của VRM cấp cho CPU)
- Hãy đo điện áp VCORE (điện áp cấp cho CPU) đo vào đầu các cuộn dây ra bằng thang DC,
có thể đo vào cả hai đầu cuộn dây đều được, nếu đồng hồ báo khoảng 1,5V DC là mạch
VRM đã "OK", nếu đồng hồ báo điện áp bằng 0 hoặc dưới 1V DC là mạch VRM bị hỏng.
Đo điện áp cấp cho CPU ở đầu các cuộn dây ra hoặc đầu dương các tụ 6,3V
Khi đo điện áp cấp cho CPU trên Mainboard Pen 4 phải gắn CPU vào Socket thì mới có điện áp
ra, đo vào đầu các cuộn dây đầu ra (có từ 2 đến 4 cuộn dây đầu ra giống nhau về kích thước)
5.6.2 Các bước kiểm tra mạch VRM và điện áp VCORE trên Mainboard Pentium 4
Bước 1 - Đo điện áp VCORE khi chưa gắn CPU phải có điện áp sấp sỉ bằng 0V, nếu điện áp
VCORE khi chưa gắn CPU đã có 12V là mạch VRM bị chập Mosfet phía trên (Mosfet có chân
D đấu vào 12V).
Bước 2 - Gắn CPU vào, cấp nguồn, bật công tắc và đo lại điện áp VCORE ở chân cuộn dây ra
- Cấp nguồn cho Mainboard, chỉnh đồng hồ ở thang 10V DC để chuẩn bị đo điện áp
VCORE ở đầu cuộn dây ra của mạch ổn áp VRM
- Gắn Card Test Main để quan sát trạng thái của nguồn
Ö Nếu chưa gắn CPU mà đo thấy áp ở đầu cuộn dây khoảng 5 đến 10V là mạch VRM đang
bị chập Mosfet, cần kiểm tra kỹ các đèn Mosfet.
Bước 2 (Bật nguồn và đo khi đã gắn CPU vào Socket trên Main)
- Gắn CPU vào Socket trên Mainboard (Chắc chắn là CPU tốt)
- Cấp nguồn cho Mainboard, chỉnh đồng hồ ở thang 10V DC để chuẩn bị đo điện áp
VCORE ở đầu cuộn dây ra của mạch ổn áp VRM.
- Gắn Card Test Main để quan sát trạng thái của nguồn
- Bật công tắc (chập hai chân PWR) để cho nguồn chính chạy, các đèn 3,3V, 5V và 12V
trên Card Test sáng lên là nguồn ATX tốt và Mainboard không bị chập
- Đo vào chân cuộn dây điện áp phải lên khoảng 1,5V (vì khi đã gắn CPU => mạch VRM
phải cho ra điện áp khoảng 1,5V hay bằng điện áp của CPU sử dụng)
Ö Nếu đã gắn CPU mà đo thấy áp ở đầu cuộn dây (áp VCORE) vẫn bằng 0V là mạch VRM
không hoạt động
- Khò lại chân IC dao động tạo xung PWM và IC đảo pha
- Kiểm tra xem có đèn Mosfet nào bị chập không?
- Thay IC dao động tạo xung PWM
- Chipset bắc sử dụng tới 4 điện áp Vcc, trong đó có hai điện áp chung với CPU và RAM,
hai điện áp chung với Chipset nam.
- Chipset nam sử dụng tới 5 đường điện áp, trong đó có hai điện áp chung với Chipset bắc
là 1,5V và 1,8V ba điện áp lấy trực tiếp từ nguồn ATX là 5V STB, 5V và 3,3V.
- Việc xác định đúng các mạch ổn áp cho Chipset trên Mainboard là tương đối phức tạp
bởi các lý do sau đây:
- Ta không thể đo vào chân của Chipset bởi Chipset sử dụng chân gầm
- Các mạch in phía sau Chipset được phủ một lớp sơn cách điện
- Mạch ổn áp cho hai Chipset thường nằm trong khu vực giữa hai Chipset
- Khi hoạt động chân S thường có 1,5 đến 1,8V
- Mạch thường sử dụng IC 8 chân để điều khiển Mosfet
- Một số Mainboard đời mới sử dụng nguồn xung như mạch VRM của CPU vì vậy mạch
có các cuộn dây
Đo vào chân S của một đèn Mosfet đứng khu vực giữa hai Chipset
thấy có 1,5V hoặc 1,8V => đó là các đèn ổn áp cho Chipset
- Khi có nguồn cung cấp, IC ổn áp sẽ tạo ra điện áp điều khiển ở chân GATE để đưa tới
điều khiển chân G của Mosfet, Mosfet mở ra điện áp 1,5V cấp cho phụ tải là các Chipset,
mạch giữ được điện áp ra là giá trị không đổi nhờ vào đường hồi tiếp lấy từ chân S của
đèn Mosfet hồi tiếp về chân FB của IC thông qua cầu phân áp R106 và R107, nếu điện áp
ra tăng > 1,5V thì điện áp hồi tiếp về chân FB cũng tăng, IC sẽ tự động đưa ra tín hiệu
điều khiển giảm xuống, đèn Mosfet hoạt động giảm và điện áp ra sẽ giảm trở về vị trí ban
đầu. Nếu điện áp ra bị giảm thì quá trình điều khiển sẽ ngược lại.
- Mạch có thể điều chỉnh được điện áp ra thay đổi từ 1 đến 3V khi ta thay đổi giá trị điện
trở trên cầu phân áp R106-R107 tức là thay đổi điện áp hồi tiếp về chân FB của IC.
6.4 Mạch ổn áp sử dụng IC khuếch đại thuật toán điều khiển đèn Mosfet
Mạch ổn áp sử dụng một cổng của IC khuếch đại thuật toán LM324M
mạch có khả năng điều chỉnh được điện áp ra bằng cách thay đổi
giá trị các điện trở trên cầu phân áp của mạch hồi tiếp
- Để tăng chất lượng của điện áp ra, người ta có thể thiết kế hai mạch ổn áp mắc nối tiếp
(như hình dưới), đồng thời với mạch dạng này, mỗi đèn ổn áp sẽ giảm bới được điện áp
DS, từ đó nó giảm được công suất mà nó phải gánh.
Mạch ổn áp cấp nguồn 1,5V cho Chipset, mạch có thể thay đổi được điện áp ra nếu ta thay
đổi giá trị của một trong hai điện trở R173 và R174
- Đây là mạch ổn áp có nguyên lý hoạt động tương tự như mạch VRM (ổn áp nguồn cho
CPU), mạch này thường được sử dụng trên các Mainboard chất lượng cao, trên
Mainboard đời mới hiện nay.
- Mạch sử dụng IC - RT9214, IC có 8 chân (như sơ đồ nguyên lý dưới đây)
- Chân (1) là chân BOOT - Đây là chân nhận điện áp khởi động cho IC
- Chân (2) là chân UGATE (Upper_GATE) cửa trên đi ra điều khiển chân G của đèn
Mosfet trên
- Chân (3) là Mass
- Chân (4) là chân LGATE (Lower_GATE) cổng ra điện áp thấp để điều khiển Mosfet ở
phiứa dưới
- Chân (5) là chân VCC - chân nguồn cung cấp cho IC, IC có thể hoạt động được với
nguồn cung cấp từ 5 đến 12V
- Chân (6) là chân FB (FeedBack Voltage) điện áp hồi tiếp - nhận áp hồi tiếp về để tự động
điều khiển điện áp ra, để có thể thay đổi điện áp ra theo ý muốn, ta có thể điều chỉnh giá
trị của một trong hai điện trở lấy điện áp hồi tiếp.
- Chân (7) chân OPS (Ocset Por and Shutdown) đây là chân cảm biến dòng
- Chân (8) chân PHASE - kết nối đến chân nguồn của Mosfet Upper và chân nền của
Moset Lower
Mạch có thể được thiết kế để lấy ra điện áp theo ý muốn dựa vào công thức sau đây.
- Một IC có thể thay thế được cho cả IC điều khiển và đèn Mosfet đó là IC ổn áp có hồi
tiếp LM-1117.
- Nguyên lý hoạt động của IC này rất đơn giản, chỉ cần mắc theo sơ đồ mạch ở dưới là đã
có một điện áp ra cố định
- Để có được điện áp ra thay đổi theo ý muốn, chỉ cần thay đổi giá trị R2
Tuy nhiên mạch cho dòng không lớn lên chỉ được sử dụng để điều khiển các điện áp phụ
cho Chipset như điện áp 1,8V.
1. Câu 1 - Nếu hỏng các mạch ổn áp nguồn cho hai Chipset thì Mainboard có hiện
tượng gì ?
Trả lời:
- Nếu mạch ổn áp cho Chipset không hoạt động (mất điện áp 1,5V hoặc 1,8V cấp cho hai
Chipset), hai Chipset sẽ không hoạt động, khi đó Mainboard sẽ không khởi động, không
báo sự cố bằng tiếng bíp, không lên màn hình, tuy nhiên bật mở nguồn vẫn có tác dụng
quạt nguồn vẫn quay (do mạch mở nguồn chạy bằng điện áp 5V STB)
- Khi kiểm tra bằng Card Test Main sẽ thấy đèn RST sáng liên tục không tắt hoặc không
sáng (đây là hiện tượng mất Reset - đề cập ở bài sau)
- Nếu Mosfet bị chập => sẽ đưa cả 3,3V hoặc 5V vào Chipset, khi đó Chipset chạy bị nóng
và sẽ bị hỏng sau một thời gian sử dụng.
2. Câu 2 - Làm sao để xác định được đâu là đèn Mosfet ổn áp nguồn cho Chipset ?
- Việc xác định đèn Mosfet ổn áp cho hai Chipset là tương đối khó vì các chân cấp nguồn
cho Chipset ta không thể đo được bởi Chipset là dạng chân gầm, tuy nhiên ta có thể căn
cứ vào một số đặc điểm sau:
- Đèn ổn áp cấp nguồn cho hai Chipset thường nằm ở khu vực giữa hai IC
- Chân D của đèn thường có 3,3V
- Nếu mạch ổn áp còn sống thì chân S của đèn có 1,5V DC (với Chipset Intel) hoặc có 3V
(với Chipset VIA)
3. Câu 3 - Chipset nam hay hỏng ở dạng gì, nguyên nhân tại sao lại hỏng ?
- Trả lời:
- Cấp nguồn cho Main khi chưa bật công tắc, Chipset nam đã nóng hoặc sau khi bật công
tắc, Chipset rất nóng (sờ tay vào lâu có thể bỏng tay) => đây là hiện tượng Chipset bị
chập, trường hợp này cần phải thay Chipset nam.
Một Chipset tốt khi chúng hoạt động, Chipset hơi ấm khoảng 40o C
- Reset hệ thống là tín hiệu phát ra từ Chipset nam để khởi động các thành phần trên
Mainboard hoạt động, tín hiệu Reset hệ thống có thể kiểm tra được bằng Card Test Main,
nếu trên Main bị mất tín hiệu Reset hệ thống thì Chipset bắc, CPU và các thành phần
khác không thể hoạt động được, vì vậy Mainboard sẽ không khởi động, không báo sự cố,
không lên màn hình.
Chipset nam sau khi hoạt động sẽ đưa ra tín hiệu Reset hệ thống (PCI RST#) để khởi
động các thành phần khác trên Mainboard
Các bệnh mất Reset (tức là đèn Reset không sáng hoặc sáng nhưng không tắt) là do những
nguyên nhân có liên quan đến Chipset nam như:
- Mất nguồn 1,5V hoặc 1,8V cấp cho Chipset (do hỏng các mạch ổn áp)
- Nguồn ATX có sự cố vì vậy mất điện áp PG (tín hiệu báo sự cố nguồn ATX) cấp cho
Chipset nam.
- Do Chipset sử dụng trực tiếp các điện áp 5V STB, 5V, 3,3V nên Chipset thường chịu ảnh
hưởng trực tiếp khi ta sử dụng nguồn ATX kém chất lượng hoặc nguồn ATX có sự cố, vì
vậy nguyên nhân chủ yếu của hỏng Chipset là do nguồn ATX.
- Ngoài ra Chipset nam điều khiển các thành phần như các Card mở rộng gắn trên khe PCI,
các ổ đĩa trên khe IDE, các cổng USB, vì vậy nếu các thiết bị như Card Sound hay ổ cứng
có sự cố cũng là một nguyên nhân làm hỏng Chipset nam do điện áp bị chập vào các
đường tín hiệu.
- Thanh SDRAM sử dụng điện áp 3,3V , đây là điện áp trên Mainboard đã có sẵn vì vậy
thanh SDRAM không có mạch ổn áp.
- Các thanh DDR, DDR2 và DDR3 cần có mạch ổn áp để hạ từ điện áp 3,3V hoặc 5V
xuống điện áp cần thiết rồi cấp cho RAM
Các chân cấp nguồn của khe DDR - điện áp sử dụng là 2,5V
- Khe DDR có 184 chân, điện áp cấp cho khe DDR là 2,5V và đi vào rất nhiều chân, ở trên
là sơ đồ các chân nguồn cấp cho khe DDR ( gồm các chân 7, 15, 22, 30, 38, 46, 54, 62,
70, 77, 85, 96, 104, 108, 112, 120, 128, 136, 143, 148, 156, 164, 168, 172, 180, 184).
Lưu ý: Cách tính chân của khe DDR như hình trên, thanh RAM chia làm hai múi, để khe DDR
có múi dài ở bên trái, múi ngắn ở bên phải, đếm chân từ trái sang phải ở hàng dưới trước theo
thứ tự từ 1, 2, 3.... đến 92 sau đó đếm từ trái sang phải ở hàng trên từ 93, 94, 95.... đến 184.
Các chân cấp nguồn của khe DDR2 - điện áp sử dụng là 1,8 V
Lưu ý: Cách tính chân của khe DDR2 như hình trên, thanh RAM chia làm hai múi, để khe
DDR2 có múi dài ở bên trái, múi ngắn ở bên phải, đếm chân từ trái sang phải ở hàng dưới trước
theo thứ tự từ 1, 2, 3.... đến 120 sau đó đếm từ trái sang phải ở hàng trên từ 121, 122, 123.... đến
240.
Các chân cấp nguồn của khe DDR3 - điện áp sử dụng là 1,5 V
- Khe DDR2 có 240 chân, điện áp cấp cho khe DDR3 là 1,5V và đi vào nhiều chân, ở trên
là các chân cấp nguồn cho khe DDR3.
Lưu ý: Cách tính chân của khe DDR3 như hình trên, thanh RAM chia làm hai múi, để khe
DDR3 có múi ngắn ở bên trái, múi dài ở bên phải, đếm chân từ trái sang phải ở hàng dưới trước
theo thứ tự từ 1, 2, 3.... đến 120 sau đó đếm từ trái sang phải ở hàng trên từ 121, 122, 123.... đến
240.
- Mạch ổn áp nguồn cấp cho RAM thường nằm gần khe RAM, mạch do một đèn Mosfet
và IC ổn áp điều khiển, nguyên lý hoạt động của mạch hoàn toàn tương tự như mạch ổn
áp cho Chipset.
Mạch điều khiển nguồn cho RAM sử dụng IC - W83310 và đèn Mosfet
các linh kiện đứng xung quanh khe RAM
Sơ đồ nguyên lý của mạch ổn áp cho RAM trên Mainboard GIGABYTE 8I845PE sử dụng IC -
W-83310 điều khiển được 3 cổng, mạch ổn áp cho RAM sử dụng một cổng ra 2,5V
Chân 20 của IC - W-83310 điều khiển đèn Mosfet (Q1) mở ra điện áp 2,5V cấp cho thanh DDR
- Khi ta thấy có nhiều đèn Mosfet đứng gần khe RAM thì việc xác định chính xác đâu là
đèn ổn áp cho RAM trở lên khó khăn hơn.
- Cách đơn giản nhất là hãy đo từ một chân VDD của khe RAM đến chân S của các đèn
xung quanh, đo đến đèn nào đó mà có trở kháng bằng 0 thì đó chính là đèn ổn áp cho
RAM.
Chỉnh đồng hồ ở thang x 1 Ω đo từ một chân cấp nguồn cho thanh RAM đến chân S của các
đèn Mosfet xung quanh, nếu có trở kháng bằng 0 Ω thì đó chính là đèn ổn áp cho RAM
Chỉnh đồng hồ ở thang x 1 Ω đo từ một chân cấp nguồn cho thanh RAM đến chân S của các
đèn Mosfet xung quanh, nếu có trở kháng > 0 Ω thì đó không phải là đèn ổn áp cho RAM
1. Câu 1 - Khi bị mất nguồn cấp cho thanh RAM thì máy có biểu hiện gì ?
Trả lời:
- Khi mất nguồn cấp cho RAM thì lúc khởi động - máy sẽ báo lỗi RAM bằng các tiếng bíp
dài phát ra liên tục, máy không lên màn hình, ta thay thử một thanh RAM tốt nhưng hiện
tượng vẫn như vậy.
2. Câu 2 - Làm thế nào để xác định nhanh đâu là đèn ổn áp cho RAM ?
Trả lời:
- Để xác định nhanh các đèn ổn áp cho RAM dựa vào các chân cấp nguồn cho RAM (chân
VDD)
- Hãy để đồng hồ ở thang x 1Ω đo từ một trong những chân cấp nguồn (VDD) của khe
RAM đến chân S của các đèn Mosfet quanh khe RAM, nếu đo đến chân S của đèn nào có
trở kháng bằng 0 thì đó là đèn ổn áp cho RAM.
3. Câu 3 - Làm thế nào để xác định được IC điều khiển đèn Mosfet ổn áp cho RAM ?
Trả lời:
- hãy để thang x 1Ω đo từ chân G và chân S của đèn Mosfet đến chân các IC gần đó, nếu
có một chân cho trở kháng bằng 0Ω thì đó chính là IC điều khiển Mosfet.
- Ví dụ ở mạch dưới đây thì cả chân G và chân S đều thông đến chân của IC điều khiển
Trả lời:
- Hầu hết các trường hợp mất điện áp cấp cho RAM máy vẫn khởi động được và đưa ra
thông báo lỗi bằng tiếng bíp ở loa trong.
- Tuy nhiên có một số trường hợp máy không khởi động được do một số Mainboard kiểm
tra cả trạng thái của mạch ổn áp cho RAM, nếu mạch ổn áp cho RAM tốt mới tạo ra tín
hiệu PWR_OK, có tín hiệu PWR_OK thì Chipset nam mới tạo ra tín hiệu Reset hệ thống.
Mạch ổn áp cho RAM ở trên sử dụng IC-ISL6225 và một cặp Mosfet, chân 15 của IC có một tín
hiệu
PG_VDDR báo về mạch điều khiển Logic, nếu mất nguồn cấp cho RAM thì sẽ mất tín hiệu
PG_VDDR
báo về và mạch Logic sẽ không tạo ra tín hiệu PWR_OK (các mức nguồn tốt) do đó Chipset nam
se không đưa ra tín hiệu Reset hệ thống.
Khi có đầy đủ 4 tín hiệu trên thì mạch điều khiển Logic mới đưa ra thông báo PGOOD
(nguồn tốt) để báo về mạchtạo xung Clock, các thông báo PWRGD báo về Chipset nam để
Chipset nam tạo ra tín hiệu Reset hệ thống
7.2 Mạch ổn áp nguồn cho Card Video AGP 4X, 8X - Card PCI Express
7.2.1 Điện áp cung cấp cho các Card Video AGP
- Các Card Video AGP 1X, 2X có điện áp sử dụng chính là 3,3V vì vậy không cần có
mạch ổn áp mà nó sử dụng trực tiếp điện áp 3,3V trên Mainboard.
- Các Card Video AGP 4X và 8X sử dụng điện áp cung cấp chính là 1,5V vì vậy chúng
cần có mạch ổn áp để giảm áp từ 5V hoặc 3,3V xuống 1,5V cấp cho Card AGP.
Sơ đồ chân cấp nguồn 1,5V vào cho Card Video AGP 4X, 8X
Mạch điều khiển nguồn 1,5V cấp cho Card Video AGP 4X, 8X sử dụng mạch nguồn xung để hạ
áp
Mạch sử dụng IC khuếch đại thuật toán và đèn Mosfet để điều khiển nguồn cấp cho Card Video
(nguyên lý hoạt động tương tự như mạch ổn áp cho Chipset)
8.1 Chức năng của mạch Clock Gen (Mạch tạo xung Clock)
8.1.1 Mạch Clock Gen là gì ?
- Xung Clock hay còn gọi là xung nhịp chủ của máy tính, nó chính xác về mặt thời gian vì
vậy mà nó có thuật ngữ "Clock" tức là đồng hồ thời gian.
- Xung Clock trên máy tính có ý nghĩa hết sức quan trọng, nó đi theo các dữ liệu Data để
định nghĩa giá trị cho dữ liệu này, một dữ liệu Serial Data (dữ liệu nối tiếp) nếu không có
xung Clock đi cùng thì nó trở nên vô nghĩa.
- Trên các hệ thống số, các IC xử lý tín hiệu số mà không có xung Clock thì nó không hoạt
động được, vì vậy xung Clock là một điều kiện để cho các IC trên máy tính có thể hoạt
động.
- Xung Clock còn có ý nghĩa để đồng bộ dữ liệu trong toàn hệ thống máy tính.
CPU chỉ hoạt động khi có đủ 3 điều kiện: Vcc, xung Clock và tín hiệu khởi động Reset
Chipset bắc chỉ hoạt động khi có đủ 3 điều kiện: Vcc, xung Clock và tín hiệu khởi động Reset
8.2 Vị trí mạch của mạch Clock Gen và đặc điểm nhận biết
8.2.1 Vị trí của mạch Clock Gen trên sơ đồ nguyên lý
- Trên sơ đồ nguyên lý, mạch Clock Gen đứng độc lập và không phụ thuộc vào các thành
phần khác trên Mainboard, mạch hoạt động đầu tiên sau khi có nguồn chính cung cấp và
tạo ra nhiều tần số Clock khác nhau cung cấp cho các thành phần khác nhau trên Main.
Mạch tạo xung Clock - Clock Gen trên Mainboard GIGABYTE mạch gồm một IC có thạch anh
14,3MHz đứng bên cạnh
8.2.3 Đặc điểm nhận biết mạch Clock gen trên Mainboard
- hãy tìm trên Mainboard một IC (thường là IC có hai hàng chân) và bên cạnh có thạch
anh 14.3MHz => đó chính là IC tạo xung Clock, IC và thạch anh tạo nên mạch Clock
Gen.
Mạch Clock Gen trên Mainboard ASUS gồm một IC hai hàng chân có thạch anh 14,3MHz bên cạnh
8.3 Nguyên lý hoạt động của mạch Clock Gen (mạch tạo xung Clock)
8.3.1 Sơ đồ nguyên lý của mạch Clock Gen
Chú thích:
- Khi có điện áp VDD 3,3V cung cấp vào các mạch trong IC, mạch dao động tạo xung gốc
bằng thạch anh 14,3MHz hoạt động tạo ra dao động chuẩn là 14,3MHz., sau đó các mạch
tạo xung Clock sẽ lấy dao động chuẩn từ thạch anh rồi nhân với một tỷ lệ nhất định tạo ra
các tần số xung Clock khác nhau cung cấp cho các thành phần của Mainboard.
Lưu ý:
- Tín hiệu Vtt_PWR_GD# là tín hiệu báo sự cố từ mạch Logic tập hợp từ các tín hiệu P.G
(Power Good - Báo sự cố cho nguồn ATX) , VRM_GD - Báo sự cố của mạch ổn áp cho
CPU, PG_VDDR - Báo sự cố của mạch ổn áp cho RAM và PG_V1,5V - báo sự cố của
mạch ổn áp cho Chipset
- Nếu một trong 4 thành phần là nguồn ATX, mạch VRM, ổn áp cho Chipset và mạch ổn
áp cho RAM có sự cố thì sẽ mất tín hiệu Vtt_PWR_GD# và mạch tạo xung Clock sẽ
không hoạt động.
Mạch báo sự cố từ các mạch ổn áp về để khống chế IC tạo xung Clock và Chipset nam,
Khi các mạch ổn áp có sự cố => sẽ mất tín hiệu PWR_GD => Mạch Clock và Chipset
nam sẽ không hoạt động
58 # Trương Văn Giản
Sửa chữa mainboard
8.4 Hư hỏng và phương pháp kiểm tra, sửa chữa.
8.4.1 Biểu hiện của máy khi hỏng mạch Clock Gen
- Mạch Clock Gen hoạt động trước các IC trên Mainboard và hoạt động sau bộ nguồn
ATX (nguồn chính) và sau các mạch ổn áp như mạch VRM (ổn áp cho CPU), mạch ổn
áp cho RAM, cho Chipset.
- Mạch cung cấp xung Clock cho các thành phần khác trên Mainboard hoạt động như
CPU, Chipset bắc, Chipset nam, SIO, ROM BIOS, các khe AGP, PCI, IDE ...
Vì vậy khi hỏng mạch Clock Gen thì Mainboard sẽ không khởi động, khi bật công tắc quạt
nguồn có quay nhưng máy không khởi động, không có âm thanh báo sự cố, không lên màn
hình.
- Dùng Card Test Main, gắn vào khe PCI, cấp nguồn cho Mainboard và bật công tắc, quan
sát trạng thái của đèn CLK (Khi kiểm tra xung Clock, trên các Mainboard Pen3 không
cần gắn CPU, trên các Main Pen4 cần phải gắn CPU)
Lưu ý: Trước khi gắn CPU vào Main, cần kiểm tra điện áp VCORE để đề phòng mạch VRM
hỏng ra điện áp tăng cao làm hỏng CPU.
• (mở nguồn bằng cách dùng tô vít hoặc panh, chập hai chân PW trên các rắc cắm ra công
tắc phía trước máy lại)
a) Trường hợp kiểm tra thấy mạch xung Clock tốt như sau
Khi bật nguồn mà đèn CLK trên Card Test Main sáng lên (sáng duy trì) thì cho ta biết các
thông tin như sau:
- Bản thân mạch Clock Gen trên Mainboard đã hoạt động tốt
- Nguồn ATX và mạch ổn áp VRM cấp cho CPU thường là hoạt động tốt
b) Trường hợp kiểm tra thấy mất xung Clock như sau
c) Trường hợp kiểm tra thấy đèn CLK sáng một lúc (khoảng 10 giây) rồi tắt
Trường hợp này thường do một trong các nguyên nhân sau:
8.5 Sửa chữa bệnh mất xung Clock (đèn CLK không sáng khi kiểm tra bằng Card Test
Main)
Nguyên nhân:
Sửa chữa:
- Xác định đúng vị trí mạch Clock Gen ( hãy tìm trên Mainboard một IC (thường là IC có
hai hàng chân) và bên cạnh có thạch anh 14.3MHz => đó chính là IC tạo xung Clock, IC
và thạch anh tạo nên mạch Clock Gen)
8.6 Sửa chữa bệnh mất xung Clock (đèn CLK sáng một lúc rồi tắt khi kiểm tra bằng
Card Test Main)
Nguyên nhân:
9.1.8 Xung Clock cấp cho Card Video trên khe AGP
9.2 Hư hỏng của mạch tạo xung Clock và phương pháp kiểm tra sửa chữa
1. Hiện tượng - Bật công tắc nguồn trên Máy tính, quạt nguồn vẫn quay, máy không khởi
động, không có âm thanh báo sự cố phát ra từ loa trong, không lên màn hình.
- Hỏng mạch Clock Gen => mất xung Clock cấp cho các thành phần trên Main
- Hỏng mạch VRM làm mất nguồn cấp cho CPU
- Hỏng mạch cấp nguồn cho Chipset
- Hỏng Chipset nam và không đưa ra tín hiệu Reset hệ thống
- Chân Socket CPU không tiếp xúc
- Hỏng ROM hoặc lỗi chương trình BIOS
Với hiện tượng trên ta cần kiểm tra xung Clock đầu tiên, nếu có xung Clock ta mới kiểm tra
tiếp các nguyên nhân sau đó.
Kiểm tra thấy đèn CLK vẫn sáng => Mạch Clock Gen tốt
Kiểm tra thấy đèn CLK tắt => Mạch Clock Gen bị hỏng
Ö Sau mỗi thao tác hãy thử lại để kiểm tra kết quả
- Reset theo tiếng anh nghĩa là sắp đặt lại, làm lại
- Một IC xử lý tín hiệu số, nếu bật tín hiệu Reset thì nó sẽ hoạt động lại từ đầu.
- Một chiếc máy tính nếu bấm nút Reset thì nó sẽ khởi động lại.
- Trong các mạch số, tín hiệu Reset có hai ý nghĩa:
+ Reset để bắt đầu hoạt động.
+ Reset để hoạt động lại từ đầu.
Ví dụ: Khi các vận động viên đã vào tư thế sẵn sàng nhưng phải đợi hiệu lệnh của trọng tài thì
mới bắt đầu chạy, hiệu lệnh của trọng tài đối với các vận động viên tương tự như lệnh Reset đối
với một IC số.
10.1.1 Điều kiện để một IC xử lý số hoạt động
- Các IC xử lý tín hiệu số trong máy tính cũng như trên các thiết bị khác được gọi là các
IC số, để các IC này hoạt động thì tối thiểu cần có những điều kiện sau đây:
- Có các mức điện áp Vcc cần thiết.
- Có xung Clock
- Có tín hiệu Reset
Phân tích:
- Nguồn ATX hoạt động tốt sẽ cho tín hiệu P.G (Power Good) báo tình trạng nguồn tốt đưa
qua dây mầu xám xuống Mainboard, tín hiệu này được đưa qua các mạch Logic để tạo ra
tín hiệu PWR_OK đưa đến Chipset nam.
- Mạch VRM (mạch ổn áp cho CPU) nếu hoạt động tốt sẽ cho tín hiệu VRM_GD (VRM
Good) báo tình trạng mạch ổn áp nguồn cấp cho CPU đã tốt, tín hiệu VRM_GD cũng
được đưa qua các mạch Logic để tạo ra tín hiệu PWR_OK đưa về Chipset nam.
- Tín hiêu PWR_OK là tín hiệu cho biết tình trạng của các mạch nguồn đã tốt, chỉ khi có
tín hiệu này báo về thì Chipset nam mới tạo ra tín hiệu Reset hệ thống.
- Các điện áp 5V, 3.3V, 1.5V, 1.8V là nguồn cấp cho các mạch khác nhau của Chipset
nam, thiếu một trong các điện áp này thì Chipset cũng không hoạt động.
- Xung Clock là xung nhịp cần thiết cho Chipset hoạt động
- Jumper CLEAR CMOS nếu tháo ra khỏi Main thì Chipset sẽ không tạo ra tín hiệu Reset
hệ thống.
Ö Tín hiệu Reset hệ thống là tín hiệu khởi động cho các thành phần trên Mainboard hoạt
động như Chipset bắc, ROM BIOS, các Card gắn trên khe PCI, IC-SIO, các ổ đĩa gắn
trên khe IDE, Card Video, IC điều khiển mạng LAN...(trừ CPU).
10.1.3 Mạch tạo tín hiệu Reset hệ thống trên các Mainboard đời mới
- Các Mainboard hiện nay có mạch giám sát nguồn chặt chẽ hơn, mạch Logic sẽ kiểm tra
tình trạng của nguồn ATX, mạch VRM và cả mạch ổn áp cho Chipset, Card AGP và
RAM nữa, chỉ khi các mạch ổn áp cho CPU, Chipset, Card Video và RAM hoạt động tốt
thì mạch Logic mới tạo ra tín hiệu PWR_OK hoặc P.GOOD.
- Khi mạch Logic cho ra tín hiệu PWR_OK hoặc P.GOOD báo về Chipset nam, khi đó
Chipset mới tạo ra tín hiệu Reset hệ thống để khởi động các thành phần trên Mainboard
- Khi có tín hiệu Reset hệ thống thì Chipset bắc và các thành phần khác trên Main mới hoạt động.
- Chipset bắc hoạt động sẽ tạo ra tín hiệu CPU_RST để khởi động cho CPU hoạt động, vì
vậy CPU là linh kiện hoạt động sau cùng.
Ghi chú: Mạch LOGIC là mạch thường tích hợp trong Chipset nam hoặc IC-SIO, một số
Mainboard sử dụng IC-LOGIC riêng, chúng có tên là Glue Logic.
10.1.4 Điều kiện để Chipset nam cho ra tín hiệu Reset hệ thống.
Các điều kiện cần thiết để Chipset nam cho ra tín hiệu Reset hệ thống
Bốn điều kiện trên trùng với các điều kiện để có tín hiệu Reset hệ thống, vì vậy khi Mainboard
đã có tín hiệu Reset hệ thống thì các điều kiện trên cũng đã có.
- Socket kết nối CPU với Mainboard tiếp xúc tốt (5)
- CPU có tốc độ BUS được Mainboard hỗ trợ (6)
- CPU nạp được chương trình BIOS (7)
Sau khi Mainboard có tín hiệu Reset hệ thống thì cần có thêm ba điều kiện (5), (6), (7) như ở
trên để CPU có thể hoạt động.
- Khi bật công tắc mở nguồn Power ON => Nguồn chính của nguồn ATX hoạt động cung
cấp các điện áp xuống Mainboard, đồng thời báo tín hiệu P.G (Power Good) xuống mạch
Logic của Mainboard.
- Mạch ổn áp VRM (mạch cấp nguồn cho CPU) hoạt động cung cấp điện áp VCORE cho
CPU và báo tín hiệu VRM_GD (tín hiệu báo mạch ổn áp VRM đã tốt) xuống mạch
Logic.
- Mạch Logic (tích hợp trong SIO hoặc Chipset nam hoặc trên IC-Logic) sẽ kiểm tra các
tín hiệu báo sự cố trên (các Mainboard đời mới, mạch Logic kiểm tra cả tín hiệu báo về
từ mạch ổn áp cho Chipset và RAM), khi nguồn ATX và các mạch ổn áp hoạt động tốt,
mạch Logic sẽ cho ra tín hiệu PWRGD_ICH (báo cho Chipset nam tình trạng các mức
nguồn đã tốt)
- Chipset nam cho ra tín hiệu Reset hệ thống khi có đủ các điều kiện cần thiết.
- Tín hiệu Reset hệ thống (PCI_RST#) sẽ khởi động Chipset bắc và các thành phần khác
trên Mainboard
- Chipset bắc hoạt động và cho ra tín hiệu CPU_RST# để khởi động CPU
- CPU hoạt động và phát tín hiệu để truy cập BIOS
- Nạp được chương trình BIOS, CPU sẽ duy trì sự hoạt động, đồng thời nó sử dụng chương
trình BIOS để tiếp tục khởi động và kiểm tra các thành phần của máy...
11.1.3 Quá trình nạp BIOS thất bại hoặc lỗi BIOS
Để kiểm tra sự hoạt động của CPU, thực hiện qua các bước sau đây:
- Gắn CPU vào Mainboard, gắn tạm toả nhiệt cho CPU, lưu ý - BUS của CPU phải được
Main hỗ trợ.
- Cấp nguồn cho Mainboard, gắn cả rắc 20 pin và rắc 4 pin để cấp nguồn cho mạch ổn áp VRM
- Gắn Card Test Main vào khe PCI
Bật công tắc và quan sát:
- Trước tiên đèn CLK phải sáng => cho biết xung Clock tốt
- Sau đó đèn RST phải sáng rồi tắt => cho biết tín hiệu Reset hệ thống tốt
- Tiếp theo quan sát đèn OSC và BIOS, nếu hai đèn này sáng => cho ta biết CPU đã hoạt
động và đã nạp đượcchương trình BIOS (hai đèn OSC và BIOS thường cùng sáng hoặc
cùng tắt)
Minh hoạ sự kiểm tra dưới đây cho thấy CPU đã hoạt động tốt và nạp được chương trình BIOS
(xem file Flash Test_OSC_OK.swf đính kèm)
Minh hoạ sự kiểm tra dưới đây cho thấy CPU không hoạt động hoặc không nạp được chương
trình BIOS
(xem file Flash Test_OSC_Err.swf đính kèm)
Khi Mainboard đã có tín hiệu Reset hệ thống mà CPU vẫn không hoạt động (kiểm tra thấy
đèn OSC và BIOS tắt) là do những nguyên nhân sau đây.
11.3 Các bước sửa chữa bệnh CPU không hoạt động (khi đã có tín hiệu Reset hệ thống)
11.3.1 Sử dụng CPU có tốc độ BUS được Mainboard hỗ trợ
11.3.2 Kiểm tra Socket kết nối CPU với Mainboard xem có chân bị xô lệch hay bị bẹp
không ?
- Hiện nay máy nạp ROM có nhiều loại, nhưng phổ biến nhất và được nhiều thợ sử dụng
là máy SUPERPRO Model 580U (như hình dưới đây)
- Máy có giá khoảng 450 USD (có bán tại Cửa hàng điện tử 78 Hàng Trống - Hà Nội)
- Máy nạp ROM này có thể hỗ trợ đến 20.000 IC, có thể nạp ROM cho Mainboard máy
tính Desktop, Laptop, đầu VCD, DVD đầu kỹ thuật số và các thiết bị điện tử số khác.
Cho đĩa CD ROM kèm theo hộp vào máy tính để cài giao diện
- Đấu máy nạp ROM vào máy tính, để cài trình điều khiển cho máy
- Cửa sổ Found New Hardware Wizard hiện ra kích Next để máy tự cài đặt Drive
- Sau khi cài đặt giao diện, nhìn thấy biểu tượng SUPERPRO USB series ở trên màn hình
Desktop
- Kích vào biểu tượng SUPERPRO USB series thấy giao diện nạp ROM được hiển thị
như trên
11.4.3 Chú thích các nút trên giao diện máy nạp ROM
Khi gắn IC vào đế của máy nạp ROM, quay chiều khuết của IC về phía cần gạt, gắn từ chân số 1
(chân đối diện với cái cần gạt)
Nếu là IC 4 hàng chân (như IC của Mainboard), cần gắn IC vào Socket sau đó mới gắn Socket
vào đế của máy nạp ROM, chiếu gắn Socket vào đế tương tự như gắn IC 2 hàng chân
- Trong quá trình khởi động máy tính, CPU sẽ cho nạp chương trình BIOS khi nó vừa mới
hoạt động, CPU sẽ cho nạp chương trình BIOS và bộ nhớ Cache và sử dụng nó để khởi
động máy, Test Card video và RAM.
- Nếu hỏng IC-ROM thì quá trình nạp BIOS không thực hiện được vì vậy máy không khởi
động được.
- Nếu không nạp được BIOS hoặc chương trình BIOS lỗi thì máy tính có các biểu hiện sau:
• Bật công tắc, quạt nguồn có quay nhưng máy không khởi động, không có thông báo lỗi.
• Khi khởi động, loa trong phát ra những âm thanh lạ (có tiếng bíp ngắn kêu liên tục)
• Máy không nhận được cổng IDE hoặc không nhận bàn phím...
Lưu ý: Chương trình BIOS chỉ được tải sau khi CPU đã hoạt động và Mainboard có tín hiệu
Reset tốt, vì vậy ta chỉ kiểm tra hoặc nạp BIOS cho những Mainboard đã có tín hiệu Reset hệ
thống nhưng vẫn không hoạt động.
Giải thích:
Giả sử Mainboard số 2 ở trên là bị lỗi BIOS, để nạp BIOS cho Mainboard số 2, thực hiện qua
các bước như sau:
Giả sử Mainboard Intel 915GAV bị lỗi BIOS, để nạp BIOS cho chiếc Mainboard này,
phải làm như sau.
Số IC được ghi ở dòng thứ 2, dòng đầu ghi hãng sản xuất. Số của IC là 49LF002A
Bước 2 - Đọc nội dung trong IC - ROM ra và lưu thành một file trên máy tính.
Thao tác theo hướng dẫn (khi đã thuộc các bước, hãy tự thao tác trước khi hướng dẫn xuất
hiện)
Sau đó gắn ROM vào máy nạp ROM và kết nối máy nạp ROM với máy tính
Bước 4 - Nạp lại chương trình BIOS cho ROM bằng file nguồn được đọc ra từ Main tốt ở
trên
Thao tác theo hướng dẫn (khi đã thuộc các bước, hãy tự thao tác trước khi hướng dẫn xuất
hiện)
Nạp chương trình BIOS cho ROM xong, gắn lại ROM vào Mainboard và thử lại Mainboard
- Nếu Mainboard có tiếng báo lỗi RAM (khi chưa gắn RAM) hoặc lên được màn hình khi
gắn RAM vào là quá trình nạp ROM đã thành công.
1. Câu hỏi 1 - Nếu ta lấy chương trình BIOS trên Mainboard Intel 915GAV để nạp
cho Mainboard Intel 915V có được không?
Trả lời:
- BIOS là chương trình phần mềm điều khiển trực tiếp các linh kiện trên Mainboard để
máy tính có thể hoạt động được trong lúc chưa có hệ điều hành, vì vậy nếu đem chương
trình BIOS của Mainboard Intel 915GAV nạp cho Mainboard Intel 915V nó sẽ không
chạy được bởi vì linh kiện trên hai Mainboard này khác nhau, Mainboard Intel 915GAV
có hỗ trợ card video onboard còn Mainboard Intel 915V thì không?
- Chương trình BIOS chỉ chạy được trên các Mainboard có cùng hãng sản xuất và cùng
Model, ví dụ cùng là Mainboard Intel 915GAV thì được.
2. Câu hỏi 2 - Nếu Mainboard bị hỏng IC - ROM thì có nạp BIOS được không ?
Trả lời:
- Nếu Mainboard của bị hỏng IC- ROM thì không thể nạp BIOS được, nó sẽ báo lỗi ngay
từ bước Read nội dung IC ra bộ nhớ đệm Buffer.
- Ngược lại trong quá trình nạp ROM, nếu đã gắn cho IC tiếp xúc tốt, máy nạp chạy tốt
mà không thể Read ra được thì IC-ROM bị hỏng, bởi vì nếu ROM tốt thì cho dù chương
trình bên trong lỗi hay không có nó vẫn phải cho Read ra được bình thường, bởi vậy nút
Read còn có tác dụng để kiểm tra IC.
3. Câu hỏi 3 - Nếu Read từ IC ra để lưu vào máy tính mà cứ báo lỗi là nguyên nhân do
đâu ?
Trả lời:
Có ba nguyên nhân chính khiến không Read được dữ liệu từ ROM ra máy tính.
- ROM không được máy nạp ROM hỗ trợ, trong mục Device nếu đã nhập đúng số nhưng
lại chọn sai hãng sản xuất IC cũng không được, phải chọn đúng cả số IC và hãng sản
xuất IC, ví dụ ở trên phải chọn số IC là 49FL002A và chọn hãng là SST.
- Nguyên nhân thứ hai là do kết nối IC vào máy có chân chưa tiếp xúc tốt
- Nguyên nhân thứ ba là do IC - ROM bị hỏng.
4. Câu hỏi 4 - Có thể sửa được chương trình BIOS trong ROM không?
Trả lời:
- Cho dù có là nhà lập trình thiên tài cũng không sửa được chương trình BIOS trong ROM
bởi vì sau khi lập trình trước khi nạp vào ROM, người ta đã dịch các ngôn ngữ lập trình
ra mã máy ở dạng mã nhị phân hay mã Hecxa, vì vậy thấy thông tin nội dung trong
BIOS hiện ra trên Buffer toàn là số 0,1,2.....9 và chữ A,B....F
- Trong cửa sổ Buffer có thể sửa được hoặc xoá đi một vài từ, nhưng chỉ là để thử, chỉ cần
xoá đi 1 dòng (đưa hết về ký tự F) sau đó lưu lại bản BIOS bị xoá 1 dòng đó để nạp vào
ROM của máy đang chạy, đảm bảo máy sẽ im thin thít...!
5. Câu hỏi 5 - Khi phải thay IC-ROM trên Main thì cần điều kiện gì ?
Trả lời:
- Khi IC-ROM trên Mainboard của bị hỏng, không thể Read hay nạp chương trình BIOS
cho ROM đó được, khi đó cần phải thay một IC-ROM mới.
Hai IC này có thể thay thế được cho nhau vì cùng có số IC là 49FL002A
6. Câu hỏi 6 - Mainboard có biểu hiện như thế nào thì nghi ngờ là hỏng ROM hoặc lỗi
BIOS
Trả lời:
Các Mainboard sau khi đã có tín hiệu Reset hệ thống tốt mà không khởi động được, không có
âm thanh báo sự cố thì do các nguyên nhân:
- Do hỏng Chipset bắc
- Do hỏng CPU
- Do hỏng Socket gắn CPU
- Do hỏng ROM
- Do lỗi chương trình BIOS
Với hiện tượng trên thì có thể nghi ngờ là hỏng ROM hoặc lỗi BIOS sau khi đã đã kiểm tra
và loại trừ nguyên nhân do hỏng CPU hoặc Socket.
- Nếu ROM còn tốt mà bị lỗi chương trình BIOS thì có thể Read và nạp chương trình cho
ROM bình thường, nếu ROM bị hỏng thì không thể Read hay nạp chương trình cho
ROM được.
7. Câu hỏi 7 - Ta cần nạp lại BIOS cho ROM trên Mainboard khi nào?
Trả lời:
Ta cần nạp lại chương trình BIOS cho ROM trên Mainboard khi gặp một trong các trường
hợp sau đây:
Trường hợp 1 - Mainboard đã có tín hiệu Reset tốt nhưng không khởi động, không có âm
thanh báo sự cố ở loa trong.
- Đã kiểm tra CPU và Socket mà không phát hiện thấy sự cố.
Ö Khi đó ta kiểm tra ROM và nạp lại BIOS cho ROM
Trường hợp 2 - Khi khởi động máy, từ loa trong phát ra âm thanh báo sự cố nghe rất lạ
(tiếng bíp ngắn và liên tục)
- Đã kiểm tra RAM và Card Video mà không phát hiện thấy sự cố
Ö Khi đó ta nạp lại BIOS cho ROM
Lưu ý: Nạp ROM là bước thực hiện sau cùng trong quá trình kiểm tra và sửa chữa
Mainboard
• Khi ta cắm điện, nguồn cấp trước trên bộ nguồn ATX chạy ngay và cung cấp xuống
Mainboard điện áp 5V STB (điện áp cấp trước), điện áp này sẽ cung cấp cho mạch khởi
động nguồn trong Chipset nam và IC- SIO.
• Khi ta bật công tắc, chân PWR được chập xuống Mass và đổi trạng thái từ mức Logic 1
sang mức Logic 0 tác động vào Chipset, Chipset nam đưa ra lệnh P.ON cho đi qua IC-
SIO để thực hiện các chức năng bảo vệ khi Mainboard có sự cố, sau đó lệnh P.ON được
đưa ra chân số 14 của rắc cấp nguồn ATX, lệnh này đưa lên nguồn ATX để điều khiển
cho nguồn chính hoạt động.
• Nếu lệnh P.ON ra từ IC- SIO ở mức cao (mức logic 1) là mở nguồn chính thì người ta
phải thiết kế thêm mạch đảo (như dạng 1), mạch khuếch đại đảo sử dụng một đèn Mosfet
nhỏ.
• Tất cả các nguồn ATX hiện nay đều thiết kế lệnh P.ON ở mức thấp (mức logic 0 hay có
0V) là mở nguồn chính, lệnh P.ON ở mức cao (mức logic 1 hay có điện áp khoảng 3 đến
5V) là tắt nguồn chính.
• Thạch anh 32,768KHz dao động cho đồng hồ thời gian thực và được nuôi bởi Pin
CMOS, đồng thời thạch anh này cũng tạo xung nhịp cho mạch khởi động nguồn, nếu
thạch anh này hỏng thì mạch khởi động sẽ không hoạt động.
Kiểm tra nguồn ATX bằng cách đấu chập chân P.ON (mầu xanh lá cây) vào chân Mass (mầu
đen) nếu quạt nguồn quay tít là nguồn ATX vẫn tốt, nếu quạt nguồn không quay hoặc quay 1 - 2
vòng rồi tắt là nguồn ATX bị hỏng.
• Nếu nguồn ATX hỏng thì thay thế nguồn ATX mới
• Phần sửa nguồn ATX sẽ đề cập ở chương sau.
Ö Với trường hợp trên cần thay IC - SIO hoặc Chipset (thay IC bị nóng)
Nếu mới cắm điện mà Chipset nam hoặc IC- SIO đã nóng lên là IC bị chập, cần phải thay IC
- Chỉnh đòng hồ ở thang X1Ω , đo từ chân chân P.ON của rắc nguồn ATX đến chân IC -
SIO xem có thông mạch không ? (chân P.ON là chân 14 của rắc 20 chân hoặc chân 18
của rắc 24 chân hoặc tính theo chân đi ra sợi dây mầu xanh lá cây)
- Nếu đo từ chân P.ON đến một chân nào đó của IC-SIO mà có trở kháng bằng 0 Ω thì
Main của không có đèn khuếch đại đảo lệnh P.ON.
- Nếu đo từ chân P.ON đền tất cả các chân IC-SIO đều có trở kháng > 0Ω thì Main có đèn
khuếch đại đảo
- Đèn khuếch đại đảo có hình dạng như trên, để tìm ra đèn khuếch đại đảo cần đo từ chân
P.ON đến chân D các đèn nhỏ trên Main, nếu đo đến đèn nào cho trở kháng bằng 0Ω thì
đó là đèn khuếch đại đảo lệnh P.ON.
- Kiểm tra đèn khuếch đại đảo này cũng tương tự như các đèn Mosfet khác trên Main,
chúng có toạ độ chân như hình trên.
4. Bước 4 - Hàn vào chân hoặc thay thạch anh 32,768KHz (thạch anh 32,768KHz đứng
gần Chipset nam)
5. Bước 5 - Khò lại IC - SIO nếu khò lại không được thì cần thay thử IC – SIO
(Nhận biết IC - SIO => Là IC 4 hàng chân, kích thước khoảng 4cm2 bên cạnh không có
thạch anh)
(Ghi chú: Bệnh này có nguyên nhân hỏng do IC-SIO chiếm khoảng 70%)
Khò lại chân IC - SIO, nếu không được cần thay thử IC này
Sau khi đã thực hiện qua 5 bước trên nhưng không có kết quả mới thực hiện đến bước 6 này