You are on page 1of 14

Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

So saùnh giöõa Toäc phaû Hoa-sôn vaø Traàn toäc vaïn theá ngoïc phaû, coù moät chi tieát khaùc
nhau. Toäc phaû Kieán Bình thì cheùp Kieán Bình vöông laø con thöù saùu vua Anh-toâng. Trong khi
Traàn toäc vaïn theá ngoïc phaû laïi cheùp vöông laø con thöù baåy. Vì sao ? Phaû Traàn toäc cheùp theo
huyeát toäc, ai sinh tröôùc laø anh, ai sinh sau laø em. Vì vaäy Kieán Bình vöông laø con thöù 7. Phaû
Kieán Bình thì cheùp thöù töï theo chæ duï cuûa vua Lyù Anh toâng, Long Xöôûng bò giaùng xuoáng
laøm con uùt, thì Long Töôøng trôû thaønh con thöù saùu.

Hoài ñoù Lyù Long Töôøng daãn toâng toäc rôøi Ñaïi-Vieät ra ñi. Traàn trieàu khoâng bieát ñi
ñaâu. Nay chuùng ta môùi ñöôïc bieát vöông vôùi haïm ñoäi bò baõo phaûi aån ôû moät ñaûo lôùn (Ñaøi-
loan ?) Nghæ ít laâu, haïm ñoäi cuûa vöông laïi tieáp tuïc leân ñöôøng roài daït vaøo Cao-ly. Duy moät
ngöôøi con cuûa vöông teân Lyù Long Hieàn cuøng gia thuoäc hôn hai traêm ngöôøi ôû laïi ñaûo.
Vöông laø khai toå cuûa gioøng hoï Lyù taïi Ñaïi-haøn, theá töû Long Hieàn laø khai toå cuûa gioøng hoï
Lyù taïi Ñaøi-loan hieän nay ? Söï kieän naøy toâi seõ ñi Ñaøi-loan tìm hieåu sau.

Toâi ñaõ boû coâng sang Baéc cuõng nhö Nam-haøn, tìm caùc chi, haäu dueä cuûa Kieán Bình
vöông Lyù Long Töôøng, khaûo gia phaû cuûa hoï. Phaàn chi tieát tuy coù söï khaùc bieät, nhöng ñaïi
löôïc vaãn gioáng nhau. Toång-thoáng Lyù Thöøa Vaõn cuûa Ñaïi-haøn laø haäu dueä ñôøi thöù 25 cuûa
Kieán Bình vöông Long Töôøng. Coøn toång thoáng Lyù Ñaêng Huy cuûa Ñaøi-loan coù phaûi laø haäu
dueä cuûa theá töû Lyù Long Hieàn hay khoâng, thì toâi khoâng daùm quyeát, bôûi Lyù laø gioøng hoï
chieám ña soá ôû Trung-quoác. Trong moät baøi khaùc, toâi seõ trình baày veà Thuû-töôùng Lyù Quang
Dieäu cuûa Singapore laø Vieät kieàu, khai toå moät chi hoï Lyù ñôøi thöù nhaát hay Lyù khaùc ?

( Thöa quyù ñoäc giaû, chæ caàn thöû nghieäm di truyeàn ADN laø ra ngay).

Caû ba boä söû ÑVSKTT, VSL, KÑVSTGCM cuøng cheùp raát mô hoà veà vieäc vua Anh-
toâng pheá Long Xöôûng laäp Long Traùt. Nhaø vua coù tôùi baåy hoaøng töû. Neáu söï thöïc Long
Xöôûng phaïm toäi, pheá xuoáng, sao khoâng laäp caùc con ñaõ tröôûng thaønh, taøi trí xuaát chuùng,
ñang caàm ñaïi quyeàn nhö Kieán Ninh, Kieán An, Kieán Tónh vöông? Hoaëc cuøng quaù, thì laäp
Kieán Khang vöông Long Ích, naêm aáy ñaõ chín tuoåi ? Maø phaûi laäp Long Traùt môùi coù 26
thaùng laøm Thaùi-töû, roài phaûi cöû Toâ Hieán Thaønh laøm phuï chính ? Caùi khuùc maéc naøy toâi ñaõ
giaûi thích raát chi tieát, raát roõ ôû hoài 21-23 boä Anh-huøng Ñoâng-a döïng côø bình Moâng. Trong
baøi ngaén naøy khoâng theå giaûi thích heát.

Döôùi ñaây laø phaàn toâi thuaät theo Toäc-phaû Lyù Hoa-sôn:

Nieân hieäu Kieán-trung thöù nhì ñôøi vua Thaùi-toâng nhaø Traàn (DL.1226, Bính Tuaát), lo sôï bò
Thaùi-sö Traàn Thuû Ñoä haõm haïi, vì vò theá troïng yeáu cuûa mình:

- Laø con vua Anh-toâng, em vua Cao-toâng, chuù vua Hueä-toâng.


- Thaân vöông duy nhaát naém quyeàn haønh.
- Chöùc töôùc cöïc phaåm Thaùi-sö Thöông-truï quoác, Khai-phuû nghò ñoàng tam tö,
Thöôïng-thö taû boäc xaï, lónh ñaïi ñoâ ñoác.

Vöông aâm thaàm cuøng Bình Haûi coâng Lyù Quang Baät töø caên cöù Ñoàn-sôn veà Kinh
Baéc, laïy ôû laêng mieáu Ñình-baûng. Laïi ñeán Thaùi-mieáu mang baøi vò, caùc teá khí ra traán Ñoàn-
sôn, roài ñem heát toâng toäc hôn 6 nghìn ngöôøi, xuoáng haïm ñoäi ra ñi.

1
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Vieäc Kieán Bình vöông ra ñi, coù leõ baét nguoàn töø vieäc ra ñi cuûa Kieán Haûi vöông tröôùc
kia chaêng?

Sau hôn thaùng leânh ñeânh treân bieån, thì gaëp baõo. Haïm ñoäi phaûi ngöøng laïi moät ñaûo
(Ñaøi-loan?) roài tieáp tuïc leân ñöôøng. Moät trong caùc con cuûa vöông laø Theá-töû Lyù Ñaêng Hieàn
cuøng vôï con ôû laïi ñaûo. Haïm ñoäi leânh ñeânh treân bieån moät thôøi gian, thì taùp vaøo cöûa Phuù-
löông giang, quaän Khang-linh (Ong Jin-Gun) tænh Hoaøng-haûi (Hwang-hac) thuoäc Baéc Cao-ly.
Nôi haïm ñoäi taùp vaøo, daân chuùng goïi laø Nak-nac-wac coù nghóa laø Beán cuûa khaùch phöông xa
coù ñoà thôø cuùng.

Theo gia phaû cuûa con chaùu vöông thì : Ñeâm hoâm tröôùc, vua Cao-toâng (Kojong) cuûa
Cao-ly mô thaáy moät con chim cöïc lôùn bay töø phöông Nam laïi ñaäu ôû bôø Taây-haûi. Tænh laïi,
vua sai ngöôøi tôùi ñoù tìm kieám, thì gaëp haïm ñoäi cuûa Kieán-bình vöông. Kieán-bình vöông
ñöôïc beä kieán. Vöông duøng buùt ñaøm vôùi vua Cao-toâng vaø caùc ñaïi thaàn Cao-ly. Trieàu ñình
Cao-toâng ñoái xöû vôùi vöông raát toát, chu caáp löông thöïc. Cho laøm nhaø ôû Ung-taân phuû Nam-
traán sôn (Chin-sang). Theá laø maáy nghìn ngöôøi Vieät trôû thaønh thuyeàn nhaân kieàu nguï taïi
Cao-ly.

Lyù Long Töôøng cuøng töôùng só, gia thuoäc baét ñaàu cuoäc soáng môùi. Hoï troàng troït, ñaùnh
caù, chaên nuoâi laøm keá sinh nhai. Vöông môû tröôøng daïy hoïc: Thi phuù, leã nhaïc, teá töï, binh
phaùp, voõ thuaät. Vöông soaïn saùch Hoïc vaán giaûng haäu. Vì hoïc troø ñoâng, Vöông cho xaây Ñoäc-
thö ñöôøng, Giaûng voõ ñöôøng. Ñeä töû cuûa Vöông luùc naøo cuõng treân nghìn ngöôøi.

Thaùng 7 naêm Quyù-söûu (1253) ñôøi vua Cao-toâng naêm thöù 40, quaân Moâng-coå xaâm
laêng Cao-ly, vöôït Hoãn-ñoàng giang, chieám Taây-haûi, phaù An-giang Taây-thaønh. Veà maët thuûy,
Moâng-coå chieám caùc ñaûo Ñaïi-thanh, Tieåu-thanh, Saùng-laân, roài tieán chieám Taây-ñoâ (Giang-
hoa). Thuû-ñoâ Cao-ly bò ñe doïa. Caùc töôùng só haàu heát bò töû traän.

Thaáy tình hình Cao-ly nguy ngaäp, Kieán Bình vöông ñeán gaëp Thaùi-uùy (töôùng toång
chæ huy quaân ñoäi) laø Vi Hieån Khoan, coá vaán cho oâng veà binh phaùp Ñaïi-Vieät. Ñích thaân
vöông côõi baïch maõ chæ huy cuoäc giöõ thaønh: Ñaép thaønh cao leân, ñaøo haøo ñaët choâng quanh
thaønh. Trong thaønh ñaøo gieáng ñeå coù nöôùc uoáng, tích tröõ löông thaûo. Vöông ñem taát caû binh
phaùp Ñaïi-Vieät trong nhöõng laàn ñaùnh Toáng, bình Chieâm ra giuùp Cao-ly.

Ñaùnh nhau suoát 5 thaùng, quaân Nguyeân bò tuyeät löông thaûo, bò chaën ñöôøng ruùt lui,
xin haøng (6). Teát naêm aáy, toaøn Cao-ly möøng chieán thaéng. Trieàu ñình khen ngôïi Lyù Long
Töôøng, laáy teân ngoïn nuùi ôû queâ höông vöông laø Hoa-sôn; phong cho vöông laøm Hoa-sôn
töôùng quaân. Laïi cho ñoåi teân ngoïn nuùi nôi vöông cö nguï laø Hoa-sôn. (7). Nhaø vua sai döïng
bia ghi coâng vöông treân nuùi Hoa-sôn, ñích thaân vua vieát ba chöõ Thuï haøng moân (Cöûa tieáp
thuï giaëc ñaàu haøng). Cho ñeán nay, sau 746 naêm, traûi bieát bao nhieâu möa naéng, thaêng traàm;
taám bia aáy vaãn trô gan cuøng cuøng tueá nguyeät, nhaéc nhôû du khaùch nhôù huaân coâng cuûa moät
Vieät-kieàu treân Haøn-quoác.

2
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Ghi chuù
(6) Coù moät söï truøng hôïp. Naêm naêm sau, thaùng 1-1258, Thaùi-sö Moâng-coå laø Ngoät-löông
Hôïp-thai (Uriyangqadai) ñem quaân ñaùnh Ñaïi Vieät, cuõng bò tuyeät ñöôøng löông, roài boû chaïy.
Xin ñoïc Anh-huøng Ñoâng-a döïng côø bình Moâng hoài 50).

(7) Toâi tra trong ñòa lyù thôøi Lyù, treân laõnh thoå Ñaïi Vieät khoâng coù ngoïn nuùi naøo teân Hoa-sôn
caû. Coù leõ laø nuùi Tieâu-sôn, nôi phaùt tích ra trieàu Lyù chaêng ?

Trong dòp thaêm Hoa-sôn naêm 1981, toâi xin ngöôøi ñaïi dieän toäc Lyù cho pheùp ñöôïc
möôïn thôï khaéc vaøo moät phieán ñaù baøi thô coå phong baèng chöõ Trung-quoác (Haùn, Nho), ñaët
caïnh taám bia treân, goïi laø chuùt loøng cuûa ngöôøi sau, teá ngöôøi tröôùc. Xin phieân aâm nhö sau:

Ñieáu Kieán Bình vöông


Phuùc taïi Tieâu-sôn lónh,
Thaát ñaïi boân Baéc Cao,
Bình Moâng danh vaïn ñaïi,
Töû toân giai phong haàu.
Hoïc phong nhaân baát caäp.
Voïng quoác hoàn phieâu phieâu,
Kim taûi quaù baùt baùch,
Haø thôøi quy coá höông?

(Ngaøi laø ngöôøi hoï Lyù, ñöôïc höôûng phuùc taïi ngoïn nuùi Tieâu-sôn. Keå töø vua Lyù Thaùi-toå
tôùi ngaøi laø ñôøi thöù baåy, phaûi boân taåu ñeán xöù Baéc Cao-ly. Nhôø chieán coâng ñaùnh Moâng-coå,
maø con chaùu ngaøi ñeàu ñöôïc phong haàu. Ngoaøi ra, ngaøi laø ngöôøi ñem hoïc phong tôùi Cao-ly,
coâng ñöùc aáy khoâng ai saùnh kòp. Theá nhöng traûi treân taùm traêm naêm, hoàn ngaøi luùc naøo cuõng
phieâu phöôûng, khoâng bieát bao giôø ñöôïc veà coá höông ?).

Ngaøy nay treân ngoïn ñoài Julbang thuoäc xaõ Ñoã-moân (Toâ-mô-ki) caùch nuùi Hoa-sôn 10
caây soá veà phía Taây coøn laêng moä ngaøi vaø con, chaùu cho ñeán ba ñôøi. Treân Quaûng-ñaïi sôn coù
Voïng-quoác ñaøn, nôi cuoái ñôøi ngaøi thöôøng leân ñoù, ngaøy ngaøy nhìn veà phöông Nam, oâm maët
khoùc, töôûng nhôù coá quoác. Moûm ñaù maø ngaøi ñaët chaân ñaàu tieân leân bôø bieån Cao-ly, ñöôïc goïi
laø Vieät-thanh nham, töùc ñaù xanh in veát teân Vieät.

Treân Hoa-sôn coøn raát nhieàu di tích kyû nieäm huaân nghieäp cuûa vöông. Khi ñeán Hoa-
sôn haønh höông, thay vì chaøo nhau, du khaùch ñöôïc höôùng daãn vieân du lòch daïy cho noùi caâu:
Höõu khaùch, Höõu khaùch, kî baïch maõ. Nghóa laø Coù ngöôøi khaùch côõi ngöïa traéng, töùc Lyù Long
Töôøng.

Töông truyeàn moät ñaïo binh thieän chieán do Vöông huaán luyeän, trôû thaønh ñaïo binh
baûo quoác, ñôøi noï sang ñôøi kia ñeàu laáy teân laø Baïch-maõ. Hoài chieán tranh Vieät-Nam (1960-
1975) sö ñoaøn Baïch-maõ coù tham chieán, traán ñoùng taïi vuøng Boàng-sôn, Quy-nhôn, Bình-ñònh.

3
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Cho ñeán nay, gioøng hoï Lyù Hoa-sôn truyeàn traûi 28 ñôøi. Taïi Nam-haøn chæ coù khoaûng
hôn nghìn hoä. Taïi Baéc-haøn thì ñoâng laém, khoâng thoáng keâ ñöôïc. Lyù toäc taïi Nam-haøn, haàu
heát hoï laø nhöõng gia ñình coù ñòa vò troïng yeáu veà giaùo duïc, kinh teá, kyõ ngheä. Kyø öùng cöû vöøa
qua, moät öùng vieân Toång thoáng hoï Lyù suyùt truùng cöû.

Theo taám bia treân mang teân Thuï-haøng moân bi kyù, thì Kieán Bình vöông Long Töôøng
coù nhieàu con trai, taát caû ñeàu hieån ñaït. Khoâng thaáy noùi tôí Lyù Long Hieàn, cuøng toâng toäc hôn
200 ngöôøi ôû laïi ñaûo (Ñaøi-loan ? ). Lyù Caùn Ñaïi lónh Ñeà-hoïc ngheä vaên quaùn, Kim-töû quang
loäc ñaïi phu. Lyù Huyeàn Löông, Tham-nghò leã taøo, Chính-nghò ñaïi phu. Lyù Long Tieàn Giaùm-
tu quoác söû.(8)

Ghi chuù
(8) Theo quan cheá Toáng, hoài ñoù thì chöùc Chieâu-vaên quan ñaïi hoïc só, giaùm tu quoác söû laø
danh töï ñeå chæ chöùc Teå-töôùng. Khoâng bieát quan cheá Cao-ly coù gioáng Toáng khoâng ? Neáu
gioáng thì Lyù Long Tieàn ñaõ laøm Teå-töôùng.

Ngaøy nay, taïi Baéc-haøn, cöù ñeán dòp teát Nguyeân-ñaùn, haäu dueä cuûa Kieán Bình vöông
Lyù Long Töôøng khaép laõnh thoå Ñaïi-haøn ñeàu keùo veà Hoa-sôn ñeå döï leã teá toå (Luaät phaùp
Nam-Baéc Haøn ñeàu caám ngaët ngöôøi Nam-Haøn du lòch Baéc-Haøn. Theá nhöng, haàu heát caùc haäu
dueä taïi Nam-haøn ñaõ duøng phi cô sang Trung-quoác, roài töø Trung-quoác vaøo Baéc-haøn. Khi
nhöõng haäu dueä Nam-Baéc Haøn gaëp nhau, hoï oâm nhau khoùc nöùc nôû. Söï kieän naøy chính phuû
Nam-Baéc Haøn nhaém maét lôø ñi, vì toäc Lyù duø ôû Nam hay Baéc hoï ñeàu giöõ nhöõng chöùc vuï troïng
yeáu). Khôûi ñaàu cuûa cuoäc teá, ñaùnh chín tieáng troáng, goïi laø Taâm-thanh ñeå moïi ngöôøi cuøng
töôûng nhôù coá quoác. Theo gia phaû cuûa chi Thuaän-xuyeân, sôû dó ñaùnh chín tieáng, vì muoán ghi
laïi trieàu Lyù traûi 9 ñôøi vua, keå caû Lyù Chieâu-hoaøng. (9)

Naêm 1995, con chaùu cuûa Kieán Bình vöông Lyù Long Töôøng, quy tuï hôn traêm ngöôøi
trôû veà Ñình-baûng, huyeän Tieân-sôn, tænh Baéc-ninh döï leã hoäi laøng vaøo ngaøy raèm thaùng ba
AÂm-lòch. Taïi thieân chi linh, haún 9 ñôøi vua trieàu Tieâu-sôn, cuõng nhö Kieán Bình vöông Lyù
Long Töôøng ñaõ thoûa nguyeän: Nhöõng ñöùa chaùu löu laïc, nay trôû veà chaàu toå.

4
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Lôøi queâ göûi tôùi ngöôøi Vieät haûi ngoaïi.


Hieän nay gaàn ba trieäu ngöôøi Vieät löu laïc khaép moïi goùc bieån, moïi chaân trôøi. Coù nôi
soáng taäp trung nhö Hoa-kyø, Thaùi-lan, Cao-mieân, Ai-lao, Canada, UÙc, Phaùp, Nga-soâ. Coù nôi
soáng raûi raùc coâ ñoäc nhö Do-thaùi, Irak, Gabon...Nhìn vaøo taám göông cuûa hai gioøng hoï Lyù taïi
Ñaïi-haøn. Duø con chaùu quyù vò khoâng coøn noùi ñöôïc tieáng Vieät. Duø con chaùu quyù vò ñaõ keát
hoân vôùi ngöôøi ñòa phöông. Nhöng quyù vò phaûi luoân nhaéc nhôû cho chuùng bieát raèng: Chuùng laø
ngöôøi Vieät, laáy chuû ñaïo laø con Roàng chaùu Tieân. Xin quùy vò khaån cheùp laïi:

1. Nguoàn goác gioøng hoï mình töø laøng naøo, xaõ naøo, tænh naøo. Hoaëc lieân laïc vôùi hoï
haøng trong nöôùc ñeå xin baûn sao gia phaû.
2. Tieåu söû nhöõng tieàn nhaân. Neáu khoâng nhôù ñöôïc haønh traïng cuûa caùc toå xa ñôøi, thì ít
ra cuõng cheùp ñöôïc töø ñôøi oâng, ñôøi cha.
3. Rôøi Vieät-Nam ra ñi vì lyù do gì? Baét ñaàu ñeán ñaâu? Laäp nghieäp ra sao?
4. Moãi naêm vaøo dòp teát, quyù vò sai ñoïc cho taát caû con chaùu ñeàu nghe.
5. Haèng naêm, neáu coù theå, khuyeân con chaùu, neân trôû veà queâ höông, vieáng thaêm ñaát
toå, thaêm moà maû tieàn nhaân.
6. Khi veà giaø, caùc vò sai cheùp nhöõng gì quyù vò chi thaønh ra thaønh nhieàu baûn, cho moãi
con moät baûn, vaø daën con chaùu cheùp tieáp...
Vaøi lôøi thoâ thieån. Bieát raèng caùc vò cho laø thöôøng. Thöa quyù vò, toäc Vieät ta voán laø con
Roàng, chaùu Tieân. Bieát ñaâu traêm naêm sau, nghìn naêm sau, con chaùu quyù vò coù theå laø Toång-
thoáng Hoa-kyø, Toång-thoáng Nga-soâ hay Thuû-töôùng Ñöùc, Do-thaùi. Vaø bieát ñaâu con chaùu quyù
vò khoâng thaønh Thuû-töôùng Trung-quoác. Baây giôø nhöõng gì quyù vò coi laø thöôøng, baáy giôø seõ
trôû thaønh quyù baùu voâ cuøng.
Mong laém thay! Caàu xin nhö vaäy ñaáy.

Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

(Nhöõng taøi lieäu toâi duøng ñeå vieát baøi naøy raát phong phuù, raát nhieàu. Xin xem phaàn
Nhöõng nguoàn taøi lieäu, trong boä Anh-huøng Ñoâng-a döïng côø bình Moâng, quyeån 1, do Ñaïi-
Nam Hoa Kyø aán haønh)

Ghi chuù,
(9) Chín ñôøi vua trieàu Lyù laø,

1. Thaùi-toå Lyù Coâng Uaån.


2. Thaùi-toâng Lyù Ñöùc Chính.
3. Thaùnh-toâng Lyù Nhaät Toâng.
4. Nhaân-toâng Lyù Caøn Ñöùc.
5. Thaàn-toâng Lyù Döông Hoaùn.
6. Anh-toâng Lyù Thieân Toä.
7. Cao-toâng Lyù Long Traùt.
8. Hueä-toâng Lyù Long Saûm.
9. Chieâu-hoaøng Lyù Phaät Kim.

5
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Ñeàn thôø taùm vò vua trieàu Lyù (Lyù Baùt-ñeá töø) taïi Baéc-ninh

6
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

1. Töôïng thôø vua Lyù Thaùi-toå

7
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

3. Töôïng thôø vua Lyù Thaùnh-toâng

8
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

4. Töôïng thôø vua Lyù Nhaân-toâng

9
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

5. Töôïng thôø vua Lyù Thaàn-toâng

10
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

6. Töôïng thôø vua Lyù Anh-toâng

11
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

7. Töôïng thôø vua Lyù Cao-toâng

12
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

8. Töôïng thôø vua Lyù Hueä-toâng

13
Yeân-töû cö-só Traàn Ñaïi-Syõ

Hoà maõ teâ Baéc phong,


Vieät ñieåu saøo Nam chi,

Nghóa laø: Con ngöïa ñaát Hoà (vuøng Baéc Trung-quoác) khi bò ñöa vaøo Trung-nguyeân, moãi khi
gioù Baéc thoåi, noù nhôù queâ, hyù leân, buoàn thaûm. Coøn con chim Vieät, laïc sang Trung-nguyeân,
khi laøm toå, bao giôø noù cuõng laøm ôû caønh phía Nam.

14

You might also like