You are on page 1of 5

Taøi lieäu oân thi Ñaïi hoïc moân Toaùn GV: Nguyeãn Vaên Quang.

Tröôøng THPT Phan Boäi


Chaâu. Bình Ñònh
MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP TÌM GTLN , GTNN CUÛA HAØM SOÁ .
*Ñònh nghóa GTLN ,GTNN cuûa haøm soá y=f(x): Soá m vaø M theo thöù töï ñöôïc goïi laø GTNN vaø
GTLN cuûa haøm soá y=f(x) xaùc ñònh treân taäp D neáu m  f ( x )  M vaø toàn taïi x0,x1  D sao cho
f(x0)=m vaø f(x1)=M.
A-PP öôùc löôïng giaù trò haøm soá : PP naøy ta söû duïng moät soá bñt cô baûn vaø bñt quen thuoäc
(nhö bñt Coâ-si) ñeå öôùc löôïng giaù trò cuûa haøm soá y=f(x) , töø ñoù söû duïng ñònh nghóa cuûa GTNN
vaø GTLN suy ra kq caàn tìm
x   
Ví duï : (ÑH KTQD -2000) Tìm ø GTLN cuûa haøm soá f(x) =  sin 2 x treân   ;  .
2  2 2
x 
   x  x    
HD : x    ;    ,sin x  1  f ( x)   sin x   1 . Daáu “=” xaûy ra   2 4  x 
2 2

 2 2 2 4 2 4 sin 2 x  1 2

 
Vaäy Max f(x) =  1 taïi x= .
4 2
B-PP xaùc ñònh mieàn giaù trò : Cho haøm soá y=f(x) xaùc ñònh treân taäp X . Ñeå tìm GTLN, GTNN
cuûa haøm soá y=f(x) ta tìm mieàn giaù trò cuûa haøm soá y , töùc laø tìm ñieàu kieän cuûa tham soá y ñeå
pt f(x) = y (aån x) coù nghieäm treân taäp X .
 
Ví duï :Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y = 3sin2x+6sinxcosx-5cos2x+ 2 sin  2 x    2 .
 4
HD:Thu goïn haøm soá ñaõ cho ta ñöôïc y = 4sin2x-4cos2x+1 xaùc ñònh treân taäp R.
Ta tìm y ñeå pt 4sin2x-4cos2x=y-1 (1) coù nghieäm ;
pt(1) coù nghieäm  16  16   y  1  1  4 2  y  1  4 2 . Vaäy Max y = 1+4 2 , Min y = 1-4 2 .
2

C-ÖÙng duïng cuûa ñaïo haøm :(PP xeùt chieàu bieán thieân cuûa haøm soá )
I- Baøi toaùn 1: PP khaûo saùt tröïc tieáp :
B1: Tìm mieàn xaùc ñònh.
B2:Tính y’ roài giaûi pt y’=0.
B3: Laäp baûng bieán thieân .
B4: Keát luaän veà GTLN, GTNN cuûa haøm soá döïa treân baûng bieán thieân .
2
Ví duï 1:Tìm GTNN cuûa haøm soá y = x2 + vôùi x>0 .
x
2 2
Giaûi :Xeùt haøm soá treân taäp  0;   . Ta coù y’=2x- 2 ; y’=0  2x- 2 =0  x=1
x x
Laäp baûng bieán thieân (HS töï laäp) . Döïa treân baûng bieán thieân ta coù Min y =3 ñaït ñöôïc khi x=1.
II-Baøi toaùn 2: Tìm GTLN, GTNN cuûa haøm soá treân moät ñoïan : PP( Xem SGK)
Ví duï 2: Tìm GTLN, GTNN cuûa haøm soá y = sinx  cosx .
 cosx  0 
Giaûi :ñk:   2k  x   2k , k  Z . Do haøm soá tuaàn hoaøn vôùi chu kì 2  neân ta chæ caàn
sinx  0 2
  sinx cosx sinx cosx 
xeùt haøm soá ñaõ cho treân 0;  .Ta coù y’=  , y’ = 0   x
 2 2 cosx 2 sinx 2 cosx 2 sinx 4
  
Ta coù f(0) = 1 ; f( )=1;f    4 8 .
2 4
 
Vaäy min y = 1 ñaït ñöôïc khi x=2k  hoaëc x= +2k  ; max y = 4
8 ñaït ñöôïc khi x= +2k  .
2 4

1
Taøi lieäu oân thi Ñaïi hoïc moân Toaùn GV: Nguyeãn Vaên Quang. Tröôøng THPT Phan Boäi
Chaâu. Bình Ñònh
III-Baøi toaùn 3 : PP khaûo saùt giaùn tieáp :
B1: Bieán ñoåi pt veà daïng môùi ñeå xaùc ñònh aån phuï: y = F    x  
B2: Ñaët aån phuï : t =   x  tacoù :
 Ñieàu kieän cuûa aån t laø Dt .
 y=F(t)
B3: Tìm GTLN, GTNN cuûa haøm soá y=F(t) treân Dt .
2cos2 x  cosx  1
Ví duï :Tìm GTLN, GTNN cuûa bieåu thöùc A =
cosx  1
2t 2  t  1
Giaûi : Ñaët t = cosx , ñk : 0  t  1 . Ta ñöôïc :A =  f  t
t 1
Mieàn xaùc ñònh D=  0;1
2t 2  4t
Ñaïo haøm f’(t) =  0, t  D  haøm soá ñoàng bieán treân D.
 t  1
2


Khi ñoù Min f(0)1 khi t  0  cosx 0  x   k  ,kZ
tD 2
Max  f(1)2 khi t 1 cosx 1 x  k  ,kZ
tD

Baøi taäp choïn loïc luyeän thi


1)(ÑH-B-2003) Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y = x+ 4  x 2
x x  0
HD:TXÑ: D =  2;2  .y '  1  ; y '  0  4  x2  x   x 2.
4  x  x
2 2
4  x2

Ta coù y(-2)=-2;y  2  2 2; y  2   2 . Vaäy maxy y


 2;2
 2  2 2; miny  y
 2;2 
 2   2
x 1
2) (ÑH-D-2003) Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y = treân  1;2  .
x2  1
1 x 3
HD: y’= ; y '  0  x  1 . Ta coù y(-1)=0;y(1)= 2 ;y(2)= .
(x  1)
2 3
5
Vaäy max y  y  1  2 vaø min y  y  1  0
 1;2  1;2 
ln 2 x
treân ñoaïn 1;e 
3
3)(ÑH-B-2004) Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y =
x
ln x  2  ln x   ln x  0 x  1
HD: y’= ;y'  0    2 2 3 3
2 ( nhaän). Ta coù : y(1)=0;y(e ) = 4/e ; y(e ) = 9/e .
x 2
 ln x  2  x  e
4 y  y  1  0 .
Vaäy max y  y  e 2   2 vaø min
1;e 3 
1;e 

3
 e  

4) (ÑH-A-2006). Cho hai soá thöïc x  0, y  0 thay ñoåi vaø thoûa ñk  x  y  xy  x  y  xy .


2 2

1 1
Tìm GTLN,GTNN cuûa bieåu thöùc A=  .
x3 y3

2
Taøi lieäu oân thi Ñaïi hoïc moân Toaùn GV: Nguyeãn Vaên Quang. Tröôøng THPT Phan Boäi
Chaâu. Bình Ñònh
1 1 1 1 1 1 1
HD: Töø gt suy ra   2 2 . Ñaët a= ; b  ta ñöôïc a+b=a2-ab+b2.(1)
x y x y xy x y
A=a3+b3 =(a+b)(a2-ab+b2)=(a+b)2. Töø (1) suy ra a+b=(a+b)2-3ab.
2
ab 3
  a  b   a  b    a  b    a  b   4  a  b   0  0  a  b  4  A   a  b   16
2 2 2 2
ab  
 2  4
1
A  16  x  y   maxA  16 .
2
5) (ÑH-B-2006).Cho x,y laø caùc soá thöïc thay ñoåi .
 x  1  x  1
2 2
Tìm GTNN cuûa bieåu thöùc A=  y2   y2  y  2 .
HD:Trong maët phaúng toïa ñoä Oxy xeùt caùc ñieåm M(x-1;y) vaø N(x+1;y). Do OM+ON  MN neân :
 x  1  x  1  y 2  4  4y 2  2 1  y 2  A  2 1  y 2  y  2  f  y 
2 2
 y2 
2y
Vôùi y  2  f  y   2 1  y  2  y  f '(y) 
2
 1 ;f’(y)=0  y  1 .
1 y 2
3
 1 
Laäp baûng bieán thieân f(y) treân  ;2  , töø ñoù ta ñöôïc min
;2 
f f 2 3
 3
1
Vôùi y  2  f(y)  2 1  y 2  2 5  2  3 .Do vaäy A  2  3, x, y . Vaäy min A  2  3  x  0, y 
3
6) (ÑH-A-2007). Cho x,y,z laø caùc soá thöïc döông thay ñoåi vaø thoûa maõn ñieàu kieän xyz=1.
x2  y  z  y2  z  x  z2  x  y 
Tìm GTNN cuûa bieåu thöùc :P= + + .
y y  2z z z z  2x x x yx  2y y
2x x 2y y
HD:Ta coù x 2  y  z   2x x ; y 2  z  x   2y y ; z 2  x  y   2z z  P  + +
y y  2z z z z  2x x
2z z
x x  2y y
4c  a  2b 4a  b  2c 4b  c  2a
Ñaët a= x x  2y y ; b= y y  2z z ;c= z z  2x x  x x  ;y y  ;z z 
9 9 9
2 4c  a  2b 4a  b  2c 4b  c  2a 2  c b a a b c  2
Vaäy P  ( + + )=  4           6    4.3  3  6   2
9 b c a 9 b a c b c a  9
Daáu “=” xaûy ra  x  y  z  1 . Vaäy Min P = 2 .
x 1  y 1  z 1 
7) (ÑH-B-2007). Cho x>0,y>0,z>0 thay ñoåi. Tìm GTNN cuûa:P= x    +y   +z  .
2 yz   2 xz   2 xy 
x2 y 2 z2 x2  y 2  z2 x2  y2 y2  z2 z2  x2
HD: Bieán ñoåi P=    . Do x2+y2+z2 = + +  xy+yz+zx neân P
2 2 2 xyz 2 2 2
 x 2 1   y 2 1   z2 1  t2 1
            ; Xeùt haøm soá f(t) =  vôùi t>0. Töø BBT cuûa f(t) suy ra
 2 x  2 y  2 z 2 t
3 9 9
f  t   , t  0 . Suy ra P  ; P   x  y  z  1 . Vaäy Min P = 9/2 .
2 2 2
3cos4 x  4sin 2 x
8)(ÑH SPHN-A-2002) Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y =
3sin 4 x  cos2 x

3
Taøi lieäu oân thi Ñaïi hoïc moân Toaùn GV: Nguyeãn Vaên Quang. Tröôøng THPT Phan Boäi
Chaâu. Bình Ñònh
1   6t  2 
HD : Ñaët t=sin2x , t   0;1 .Ta ñöôïc y =1+ . Ta coù y’=
 3t 2  2t  2  .
2
3t 2  2t  2
Töø BBT cuûa hsoá y ta ñöôïc : max y =8/5 vaø min y = 4/3.
9) (ÑH TCKT -2000) . Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y =2sin8x+cos42x.HD: Ñaët t = cos2x , ñk t  1 .
1 t 
4  3  1  t 3  1
  t  f(t), t   1;1  D .f’(t) =4  t   2   ; f '(t)  0  t  3 . Ta coù f(-1)=3 ;f(1)=1; f
4
Khi ñoù:y = 2 
 2   
1 1  1 1   1
  . Vaäy max y  3  cos2x  1  x   k  vaø min y   cos2x   x    k ,  cs   .
 3  27 D 2 D 27 3 2  3
10) (ÑH QGHN , HVNH –D – 2001) Tuøy theo giaù trò cuûa tham soá m , haõy tìm GTNN cuûa bieåu
thöùc : P=(x+my-2)2+(4x+2(m-2)y-1)2 .
x  my  2
HD: P  0; P  0    x; y  :  . Heä naøy coù nghieäm  m  2
4x  2  m  2  y  1
 Khi m  2 Min P =0 .
2
 28  49 49
 Khi m= -2 thì P= (x-2y-2) +(4x-8y-1) . Ñaët t = x-2y-2 ta ñöôïc P=t +(4t+7) =7  t    
2 2 2 2

 17  17 17
28 6 49
Ñaúng thöùc xaûy ra  t    x  2y  . Khi ñoù Min P = .
17 17 17
11) (ÑH GTVT 2000) Tuøy theo giaù trò cuûa tham soá m , haõy tìm GTNN cuûa bieåu thöùc :
P=(x-2y+1)2+(2x+my+5)2 . HD: Giaûi töông töï baøi 10 .
11 1 4tgx
12) Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y =  cos4x  .
2 2 1  tg 2 x

HD: ñk x   k  k  Z  .Ta coù y = sin22x-2sin2x+5. Ñaët t = sin2x , t   1;1 ta ñöôïc y(t)=t2-2t+5.
2
y’ = 2t-2 ; y’=0  t=1.Töø BBT cuûa haøm soá y(t)=t2-2t+5 treân  1;1 ta thaáy haøm soá nghòch bieán

treân   1;1 neân Max y =y(-1)=8  t  1  sinx  1  x    k ; min y =y(1)=4
4

 t  1  sinx  1  x   k  .
4
13) Tìm GTNN cuûa y = 4x 2  12x  13 + 4x 2  28x  53 . HD: ta coù 4x2-12x+13 = (2x-3)2+4  4, x vaø
coù 4x2-28x+53 = (2x-7)2+4  4, x .Do ñoù y =  2x  3  2x  7    0  2
2 2 2
 (0  2)2 +
Trong mp Oxy xeùt ñieåm M(2x;0) chaïy treân Ox,hai ñieåm A(3;2) vaø B(7;2) coá ñònh.Ta ñöôïc y =
MA+MB. Khi ñoù btoaùn ñaõ cho trôû thaønh : Xaùc ñònh vò trí cuûa M treân Ox sao cho MA+MB ñaït
GTNN.
-Laáy A’ ñoái xöùng vôùi A , noái A’B caét Ox taïi H . Ta coù y =MA+MB=MA’+MB  A’B=2BH =2.2
5
2  4 2 Daáu “=” xaûy ra  M  H  2x  5  x . Vaäy Min y = 4 2 khi x= 5/ 2 .
2
14)Tìm GTLN,GTNN cuûa haøm soá y = -sin3x-3sin3x+3 .HD: ñaët t=sinx, t   1;1 .Ta ñöôïc y=t3-3t+3 =

g(t) Ta coù g’(t) = 3t2-3 ;g’(t)=0  t  1 ;g(-1)=5;g(1)=1Vaäy Miny=1  x   k2 ;maxy =5
2

x  k2 .
2

4
Taøi lieäu oân thi Ñaïi hoïc moân Toaùn GV: Nguyeãn Vaên Quang. Tröôøng THPT Phan Boäi
Chaâu. Bình Ñònh
2
3y 2  4xy  y   x   y 
15)Tìm GTNN cuûa bieåu thöùc A = 2 2 . HD: Ta coù A =3  2 2  -4  2  . 
x y  x y   x  y2   x2  y2 
     
2 2
 x   y   x   y 
Daáu hieäu :  2 2  +  =1 . Ta ñaët sint =  2  vaø cost=   .Ta ñöôïc :
 x y   x2  y2   x  y2   x2  y2 
       
3 3 5 3 5
A=3cos2t-4sintcost = 2sin2t- cos2t+ .Vì   2sin2t- cos2t  neân -1  A  4. vaäy MinA =-1;MaxA=4
2 2 2 2 2

You might also like