Vt liu ng tu

1. Thp ng tu
Thp lm v tu thng l thp cacbon, cha t 0,15% n 0,23% cacbon cng lng
mangan cao. Hai thnh phn gm lu hunh v pht pho trong thp ng tu phi mc thp nht,
di 0,05%. T nm 1959 cc ng kim ng tiu chun ha thp ng tu nhm gim thiu cc
cch phn loi thp dng cho ngnh ny, trn c s m bo cht lng. Theo tiu chun c
chp nhn ny, c 5 cp thp, t k thut bng ting Anh vit l grade, cht lng khc nhau, dng
cho tu thng mi. l cc cp A, B, C, D v E. Thp cp B dng ti nhng vng nhy cm
vi tc ng lc, nhng ni i tm c chiu dy ln. ng kim ABS ghi r rng thp grade B
vo danh mc thp dng lm thn tu. V sau ny nhiu nc khng ghi cp C vo danh mc cc
cp thp ng tu. Theo cch ghi trong qui phm do ng kim Vit Nam a ra, cp thp chp
nhn ti mc phn loi thp, iu 3.1.2- Qui phm phn cp v ng tu bin v thp, 2003, gm
A, B, D, E.
Nhng yu cu i vi thp ng tu, bn bnh thng.
Bng 1.1
Grade A B D E Ghi ch
Cacbon, % 0,21 max 0,21 max 0,21 max 0,18 max
Mangan, % 2,5min x cacbon 0,6 min 0,6 min -
Phospho, % 0,035 max 0,035 max 0,035 max 0,035 max
Lu hunh,% 0,04 max 0,04 max 0,04 max 0,04 max
Silic, % 0,50 max 0,35 max 0,10-0,35 0,10-0,35
Ni,Cr,Cu, % t hn 0,02%
bn vt liu
Gii hn bn tt c cc nhm: 400 490 N/mm
2
(4100-5000 kG/cm
2
)
Thp hnh grade A : 400 550 N/mm
2



Gii hn chy ca tt c cc nhm : 235 N/mm
2
(2400kG/cm
2
)
Thp grade A, dy trn 25 mm : 220 N/mm
2
( 2250 kG/cm
2
)

Cc k hiu va nu trong phn vt liu ny c dng ti hu ht cc nc. Trong ti liu
chnh thc do ng kim Vit Nam lu hnh, yu cu chung cho tt c 4 cp, theo TCVN 6259-
7:2003 l:
Bng 1.2
Th ko Cp thp
Gii hn chy (N/mm
2
) Gii hn bn (N/mm
2
) gin di, %
A
B
D
E
235 400 520 22
Ngun cung cp thp ng tu kh phong ph. Chn thp cho kt cu cn bit xut x v cc
tiu chun dng thp c chn. Mt s h thng qui tc bt buc p dng khi dng thp sn xut
ti USA c th k sau y. H thng phn loi quan trng nht ca USA l AISI (American Iron
and Steel Institut), theo h thng ny cp thp c dng 4 con s ch. S th nht ch cacbon,
con s th hai ch lng phn trm hp cht chnh yu trong . V d 10XX ch thp cacbon. Hai
con s cui ch lng cacbon, tnh bng phn trm, v d AISI 1040 ch thp cacbon cha 0,04%
cacbon. Cc k hiu theo h thng ASTM (American Society for Testing Materials) mang c
trng d nhn din, c dng chnh thc trong vn bn ca ng kim ABS. Thp thng dng
trong ng tu thuc nhm A36-78, l thp cacbon, dng trong xy dng. Hai con s cui cng
trong k hiu ASTM ch nm ra i ca phin bn mi nht. Thp tm, thp hnh, ng vv
thng c phn loi trong h thng ny. Thp bn cao ghi trong h thng ny gm A242,
A440, A441, v A588, vv
Thp dng ch to chi tit c ghi bng k hiu ca n. Nhng k hiu ca kim loi v
hp kim qui nh trong TCVN 1659 75 c tm tt nh sau:
Thp cc bon thng thng (thp xy dng), k hiu bng CT v cc con s i sau ch
bn ko, tnh bng daN/mm
2
. Thp nhm ny c th l CT31, CT33, CT34, CT38, CT42, CT51,
CT61.
Thp cac bon cht lng tt k hiu bng k t C. Con s i sau C ch hm lng cac bon,
tnh bng phn vn, 1:10.000 . V d thp ca nhm C5, C8, C10, C15, C20, C25, C30, C40,
C70, C85.
Thp cng c k hiu bng CD, v d CD70, CD80, CD0, CD100, CD120.
Thp hp kim ghi theo cch c dng ti Vit Nam nh cc v d: 10Mn2Si, 9Mn2,
10SiMnPb, 100Cr2 vv
Trong cc sch k thut dng ti nc ta, cho n nhng nm chn mi ang s dng cc k
hiu phn loi ca Nga t rt lu v c chuyn ha theo cch hiu ca ngi khng phi
Nga. T cui nhng nm chn mi, ngi Nga s dng nhng tiu chun chung nh cc nc
khc trong cng ng th gii, cch k hiu cng c nhng i mi. C l v s thay i t
ngun cn gii thch r bn c d i chiu vi cc tiu chun va nu. Thp ng tu
dng ti Lin x trc y c qui nh trong tiu chun nh nc lin bang, v d GOST 5521-
50, t nm 1950, hoc trc , theo cc thp C
T
.3C, C
T
4C theo cch vit ca ngi Nga (nu
phin m thnh Latinh cc k hiu phi c hiu l St 3S, St 4S) c dng nh thp bn
bnh thng. K hiu ca ngi Nga mang ngha C
T
- vit tt t thp, C vit tt ng tu.
Thnh phn ca cc thp ng tu theo qui nh trong GOST 5521-50 v sau nh sau:
Bng 1.3
Mc thp C, % Si , % Mn, % S, % P, %
C
T
.3C 0,14 0,22 0,12 0,35 0,35 0,60 0,05 0,05
C
T
.4C 0,18 0,27 0,12 0,35 0,4 0,7 0,05 0,05
Yu cu v gii hn chy v gii hn bn:
C
T
.3C: khng nh hn 220 MN/m
2
; 380 470 MN/m
2

C
T
.4C: khng nh hn 240 MN/m
2
; 420 520 MN/m
2
Trong mt s tiu chun GOST c cng b nhng nm gn y, s dng gii hn di
ca bn chy kt hp vi mc thp tiu chun quc t ISO. i vi thp ch to tu thuyn,
theo GOST 5521-89 c hai loi u c tnh hn. Mt l loi thp c bn thng thng, c 4 mc
thp A, B, C, D, gii hn chy l 235MPa; mt l loi thp c bn cao, mc thp l A x x, D x
x, E x x. Trong x x biu th cp bn, v d A32 biu th cp 32 kG (tc 315 MPa), D40 biu
th cp 40 kG (tc 395 MPa).
2
2. Kim loi mu
ng kim loi k hiu bng Cu, gm Cu1, Cu2, Cu3
Cu1 ng kim loi cha 99,9% Cu; Cu2 ng kim loi cha 99,7% Cu; Cu3 ng kim
loi cha 99,5% Cu.
Latng (ng thau) k hiu L. V d LCuZn20, LCuZn40Pb2
Brng (ng thanh) k hiu B. V d BCuSn2, BCuSn6Zn6
uara, v d AlCu4Mg2.
3. Thp bn cao
Theo tiu chun c cc nc chp nhn, thp bn cao dng trong ng tu c phn
cp thnh ba mc, k hiu 32, 36, 40. Mi mc bn c chia lm bn cp: AH (v d AH32,
AH36, AH40), DH (v d DH32, DH36, DH40), EH ( EH32, EH36,EH40). Mc bn cao hn, tnh
t 42, 46, 50, 56, 62 v 69 c ghi vo cc grade FH. Theo tiu chun Vit Nam, thp cng
cao c chia lm cc cp sau y: A 32, D32, E 32, A 36, D36, E 36, A 40, D 40, E 40, F32,
F36 , F40.
Thnh phn ha cht trong thp bn cao khng qu gii hn sau:
Cacbon : 0,18 % max; Chrom : 0,25% max;
Mangan : 0,90 1,6 % Molybdem : 0,08 max;
Phospho : 0,04% max; ng : 0,35 % max;
Lu hunh : 0,04 % max; Silic : 0,1 0,5 %;
Nickel : 0,4 % max; Vanad : 0,10 % max.
Gii hn bn : H32 470 -585 N/mm
2
(4800-6000 kG/cm
2
)
H36 490-620 N/mm
2
(5000-6300 kG/cm
2
)
H40 510 650 N/mm
2
(5200 6600 kG/cm
2
)
Gii hn chy : H32 315 N/mm
2
(3200 kG/cm
2
)
H36 355 N/mm
2
(3600 kG/cm
2
)
H40 390 N/mm
2
(4000 kG/cm
2
)
gin di tng i : 20% cho mc 40; 22% cho mc 32.
Tnh cht c hc ca cc cp thp cng cao:
Bng 1.4
3
Th ko Cp thp
Gii hn chy (N/mm
2
) Gii hn bn (N/mm
2
) gin di, %
A 32
D32
E 32
F32
315 440 590 22
A 36
D36
E 36
F36
355 490 620 21
A 40
D40
KE 40
KF40
390 510 650 20
Tnh cht c hc cc mc thp sn xut ti Lin trc y, k hiu cn lu li trong ti liu
Vit Nam c ghi li nh sau.
Bng 1.5
Mc thp (Nga) Gii hn chy
MN/m
2
Gii hn bn
MN/m
2
gin di
10

%
CX-1 350 520 18
CX-1 400 540660 16
MC-1 400 540660 16
092 300 450 18
M 300 480620 1817
MK 350 500640 16
CX-45 450 560680 16
KC 450 560680 15
S dng cc cp thp vo kt cu tu theo ng chc nng ca chng. Cc nh ng tu cc
nc tun th qui nh gn nh thng nht sau, trch t qui nh ca RMRS (Russian Maritime
Register of Shipping).
Bng 1.6
Nhit thit k dng cho vt liu, C
0 -10 -20 -30 -40 -50
C cu Cp thp
Chiu dy c cu, mm, khng qu tr ga sau
Loi hai A
B
D
E
A32,A36,A40
D32, D36, D40
E32, E36, E40
30
40
50
50
40
50
50
20
30
40
50
30
50
50
10
20
30
50
20
45
50
-
10
20
50
10
35
50
-
-
10
45
-
25
45
-
-
-
35
-
15
35
Loi mt A
B
D
E
20
25
35
50
10
20
25
50
-
10
20
50
-
-
10
40
-
-
-
30
-
-
-
20
4
A32, A36, A40
D32, D36, D40
E32, E36, E40
25
45
50
20
40
50
10
30
50
-
20
40
-
10
30
-
-
20
Hng
c bit
A
B
D
E
A32, A36, A40
D32, D36, D40
E32, E36, E40
-
15
20
50
15
30
50
-
-
10
45
-
20
45
-
-
-
35
-
10
35
-
-
-
25
-
-
25
-
-
-
10
-
-
10
-
-
-
-
-
-
-
Chiu dy cc tm hoc chiu dy thnh thp hnh ca ba cp A, B, D c cp ti y
khng qu 50mm. Chiu dy ti a cp E ch c tnh 100mm. C th hn na, thp cp A, B
thng ha c cung cp di dng chiu dy khng b hn ch trong gii hn, hiu n gin
hn, thp cn thuc cp A, B c chiu dy bt k. Thp cp D chiu dy n 25mm c th l thp
lng v x l ht mn ( steel is killed and fine grain treated). Thp cp D dy trn 35mm qua lng
v x l ht mn cn phi chu th va p.
4. Hp kim nhm
Vt liu truyn thng lm tu c nh, chy nhanh l hp kim nhm. Trn th trng quc t gi
vt liu t hp kim nhm cao hn 10 ln thp cng trong lng. trong lng ring ca nhm thc ra
ch bng 35% trong lng ring ca thp, do vy gi thnh tnh cho n v th tch vt liu, gi hp
kim nhm ch cao hn thp 4 ln. iu c th ni, nu c gii hn bn ca hp kim nhm khng
cch xa nhiu so vi thp thng, v mt l thuyt c th tit kim 65% trong lng vt liu nu
thay th bng nhm. Trong thc t gii hn bn ca nhm thp hn do vy mc gim trong lng
ti a khi thay thp bng nhm ch khng n 50%.
Hp kim nhm dng ng v tu thng cha mangan nh cht b sung chnh. Hp kim ny
chu c tc ng ca nc bin, trong khi bn ca n kh cao. Theo phn loi dng ti UK
hp kim nhm dng trong ng v tu (marinealuminim alloys) c phn thnh 5 nhm chnh, k
hiu N4, N5, N6, N8 v H30, tng ng cc phn loi ca ISO l A1Mg2, A1Mg2, A1Mg3-5,
A1Mg3-5, A1Mg5, A1 Mg 4-5 Mn v A1SIMgMn.
c tnh c hc hp kim nhm va nu nh sau: module n hi E = 69 Gpa, module ct G =
25 GPa bn ko nhm N4: 160-225 MPa, nhm N8:125-270 MPa, v ca H30:120-240 MPa.
Theo cch phn loi ca Nga, hp kim nhm mangan c ch to theo cc m AMg2,
AMg3, AMg6, AMg61, v cc m khc. c tnh c hc cc tm cn t hp kim nhm sn xut ti
Nga c xc nhn theo tiu chun nh nc OCT 261631, (GOST 261631). Theo tiu chun ny
hp kim AMg2 c cc tnh cht: bn ko

u = 176,4MPa, gii hn chy

y = 147 MPa, gin

di tng i a = 7%. Hp kim AMg3 c cc tnh cht: bn ko

u = 186,2 MPa, gii hn chy

y = 78 196MPa, gin di tng i a = 12 15%. Hp kim AMg4 c cc tnh cht: bn ko

u = 235 MPa, Gii hn chy

y = 98 MPa, gin di tng i a = 12%.

Theo qui nh ghi trong quy phm ng tu v hp kim nhm ca DNV, c tnh c hc ti
thiu p dng cho vt liu lm v tu phi l:
Bng 1.7
Vt liu bn ko, MPa Gii hn chy, MPa
A1Mg3Mn 240 110
A1Mg4 250 110
5
AMg4,5Mn 270 145
AMsSil 170 115
Thnh phn hohc cc hp kim ny phi nm trong phm vi sau:
Bng 1.8
Tiu chun tng ng Thnh phn ho hc,% Vt liu

ISO
2
AA
3
Si Mg Mn Cht khc
A1Mg4 A1Mg4 5086 Max0,5 3,5-4,6 Max0,8
A1Mg3Mn A1Mg3Mn 5454 Max0,5 2,4-3,4 0,3-1,0
A1Mg4,5Mn A1Mg4,5Mn 5083 Max0,5 4,0-4,9 0,3-1,0
A1MgSil A1MgSil Max0,5 0,4-1,0

Cu: 0,1
F: 0,5
Cr: 0,35
Zn: 0,20
Ti: 0,20
Cp v c tnh hp kim nhm cn dng lm v tu chy nhanh ghi trong TCVN 6451-2:1998
c trch dn ti bng di y. Lu bn c, m hiu c c quan c thm quyn Vit Nam
dng cho hp kim nhm phi c hiu theo hon cnh c th. Trong bng sau, nu khng gii
thch thm k hiu bng s khng khc k hiu c t chc AA (Aluminium Association) s
dng. K hiu ch i sau s phi c i chiu vi gii thch do c quan c thm quyn nu. ng
sut trong bng tnh bng Mpa.
Bng 1.9
Hp kim nhm Th ko
Vt liu c bn Lin kt hn Nhm Cp Chiu dy t
mm ng sut th bn ko bn ko
5052 P-O 75 65 min 175~125
5052 P-H32 12 155 min 215~265
5052 P-H34 12 175 min 235~285
5052 S-O 130 70 min 175~245
Nhm 5052
5052 S-H-112 130 70 min 175 min
175 min
40 125~265 275~355
12 215~295 305~385
40 215~295 305~385
38 120 min 275~355
Nhm 5083
130 110 min 275 min
275 min
6,5 255 min
6,5< t 13
125 min
13< t 25 110 min

25< t 50 110 min
245 min
245 min



Nhm 5086
5086 S-H112 130 95 min 240 min 245 min
Nhm 5456 5456 P-H116 30 230 min 315 min 285 min
6
5456 S-H111 130 180 min 290 min
6061 P-T6 6,5 245 min 295 min
6061 S-T6 12 245 min 265 min
167 min
6 205 min 245 min
Nhm 6000
6N01 S-T5
6 < t 12 175 min 225 min
157 min
C hai loi vt liu truyn thng ny khi lm v tu i hi qui trnh bo dng rt nghim
ngt. Tu phi c co h sn ln thng xuyn, b mt v tu phi m bo nhn gn vi mc
khi xut xng tu c th pht huy tc tnh ton. Thc t cho thy, v tu thp c sc hp dn
vi cc sinh vt bin trong mi trng nhit i v iu ny lm cho b mt v tu b nhm rt
nhanh. c trng hp tu cao tc v thp c vn tc thit k 28 Hl/h, ch sau thi gian u ti
bn ba tun b h bm bm tng sc cn v tu n mc khi chy li vn tc tu khng vt qua
c 15Hl/h.
5. G
G dng trong ng tu rt a dng. Tnh cht c hc ca vt liu ny khc nhau rt nhiu
gia cc nhm g.
D liu nu tip y c tnh theo gi tr trung bnh. Trng lng ring ca g thay i t g
nh, v d thng: 600650 kg/m
3
n 900 kg/m
3
cho g cng. Tnh cht c hc ca g c xc
nh theo nhng yu cu c bit ca ng kim. bn ko dc th vo khong 5060 MPa.
Theo TCVN 1072-71 g dng trong ng tu c chia thnh 6 nhm theo tnh cht c l.
- G nhm I, nhm II v nhm III c dng ch to khung xng ca tu.
- Khng c dng g nhm IV, nhm V v nhm VI lm sn, sng mn v m ni,
sng ui, sng mi, trc li, ng bao trc chn vt v b my.
- Vn v v vng di ng nc phi l g nhm II hoc nhm III. Vn v vng trn
ng nc v vn boong c th l g nhm IV. Vn bao ca thng tng v ca lu c
th l g nhm V. Vn vch ngang kn nc c th l g nhm IV.
G dng ng tu phi c sy kh, c m t 15 22%, khng b xin th.
TCVN 1072-1971: G Phn nhm theo tnh cht c l
1. Tiu chun ny dng cho cc loi go dng chu lc. Ch yu l xy dng v trong giao
thng vn ti.
2. Cc loi g c chia thnh su nhm theo ng sut nn dc, un tnh, ko dc v ct dc
nh quy nh trong bng 1.10.
Bng 1.10
ng sut, 10
5
N/m
2
(1N/m
2
=10
5
kG/cm
2
)
Nhm
nn dc un tnh kodc ct dc
I T 630 tr ln T 1300 tr ln T 1395 tr ln T 125 tr ln
II 525-629 1080-1394 1165-1394 105-124
III 440-524 900-1079 970-1164 85-104
IV 365-439 750-899 810-969 70-84
V 305-364 625-749 675-809 60-69
7
VI T 304 tr xung T 624 tr xung T 674 tr xung T 59 tr xung

3. i vi cc loi g cha c s liu v ng sut th tm thi da theo khi lng th tch
chia nhm nh trong bng 1.11.
Bng 1.11
Nhm Khi lng th tch
I T 0,86 tr ln
II 0,73-0,85
III 0,62-0,72
VI 0,55-0,61
V 0,50-0,54
VI T 0,49tr xung

4. Khi tnh ra cc tr s tnh ton th dng cc tr s ng sut qui nh trong bng 1.12.


Bng 1.12
ng sut, 10
5
N/m
2

Nhm
nn dc un tnh Ko dc ct dc
I 630 1300 1395 125
II 525 1080 1165 105
III 440 900 970 85
IV 365 750 810 70
V 305 625 675 60
VI 205 425 460 45
6. Vt liu composite (cht do ct si thu tinh)
Vt liu composite FRP dng c kt qu lu nay gm nha polyester khng no v si thu
tinh. Vt liu ny thng c vit tt t ting Anh kiu M l FRP hoc theo cch vit ca ngi
Anh l GRP. Nhng thng tin v vt liu do cc hng sn xut nc ngoi cung cp, thng tin v
cng ngh lm vt liu composite c cc trng i hc Anh, M v t chc nng lng th gii
FAO ti Rome, cng chi nhnh ca t chc ny ti ASIAN cung cp. Cc mu tu chy nhanh
thng dng lm t vt liu composite c cc nh my lm tu chuyn dng ca hng Transfield
(Uc), t hp cng nghip quc phng hunting (Vng quc Anh), Robert Allan (Canada),
Simonneau (Php), Cng ty cng nh my Kan Nam (Hn Quc), t hp cng nghip ng tu
Singapore gii thiu. Nhng thng tin lin quan ti Vit Nam chng ti s dng ti liu ni b cng
thng tin ca cc c s lm vt liu composite, ti thnh ph H Ch Minh, Nha Trang, Kin Giang.
Mt s tnh nng k thut ca vt liu FRT nh sau:
(1) Vt liu composite lm v tu thu gm nha polyester khng no, t l trng lng nha
trong thnh phn vt liu t 70% n 50%. Vt liu ny thuc nhm nhit ho (thermoset), mi
8
phn ng xy ra trong mi trng t nhin, nhit bnh thng (t chuyn mn cn gi l nhit
trong phng). Thi gian ng cng vt liu sau khi trt c th t 5 pht, mt gi hoc lu hn
tu thuc yu cu ngi ch to. Khc vt liu nha lm dng gia dng, FRP hn 40 tui th
vn gi uc c tnh c hc tt xp x lc mi c.
c trng chnh v c tnh cc vt liu tham gia vo composite FRT nh sau:
(a) Vt liu si thu tinh.
Trong thc t sn xut vt liu composite, nuc ngoi ngi ta ang s dng 6 nhm thu
tinh dng trong cng nghip vt liu composite. Thu tinh nhm E c dng rng ri nht, p
dng cho nhiu lnh vc, gi khng cao. Thu tinh nhm A(alkali), nhm C( chu ho cht), c
tnh c hc khc thu tinh nhm E khng nhiu, song gi cao hn. Thu tinh nhm S v nhm R p
dng vo nhng trng hp i hi v sc bn rt cao nh my bay siu tc, tu v tr, c sn
xut v a vo s dng song gi thnh cn qu cao.
Thu tinh nhm E c ko thnh si ht sc mnh, ng knh tnh bng n v micron
(k hiu bng 1:1.000.000m). V d mi si thu tinh dng lm tm v hng c ng knh
ch bng 8 15 m. Nhiu loi thu tinh c bn li thnh b v cng mang tn gi si thu tinh.
Nhng b nh nht gm 60 n 120 si mnh.
c tnh c hc thu tinh nhm E: t trng 2,56; gii hn bn khi ko 3,4x10
5
N/m; modul
n hi 27x106 N/m
2
.
S thu tinh c b thnh cun, c p thnh tm hoc dt thnh tm. trong ngnh tu
thu chng ta ang s dng cc dng bn thnh phm t si thu tinh nh sau: tm si v hng,
vit tt CMS (chopped strand mat), si (rovings) do nhiu b si kt hp di dng ln hn, cun
xon vv .. T si ngi ta dt thnh tm vi thu tinh, vit tt ca cm t ny l WR (woven
roving), c chiu dy vi, trng lung tm trn mt din tch thay i, v d vi loi 300g/m
2
hoc
600 hay 800g/m
2
.
Trong thnh phn v tu lun c mt CMS vWR. Phn b lp, chn chiu dy cc lp vi,
v cch trt lp tu thuc tnh nng v tu, tu thuc thit k v cng ngh ch to.
Ngoi si thu tinh, khi lm vt liu composite ngi ta cn dng si aramind hay cn gi l
si Kevlar, nh hn si thu tinh song bn cao hn. Loi si th ba, si carbon khi ra i ch
phc v ngnh hng khng, v tr song ngy nay tm thy ch ng dng trong v tu thu v gi
vt liu gim nhiu ln so vi ngy u. Mt s tu nh, ch yu cho quc phng c lm
bng kevlar hoc si cacbon. Si cacbon v si thch anh c cc nh khoa hc Nga tng hp, p
dng trong cng nghip quc phng c kt qu, v hin nay vt liu ny ang c thm nhp vo
cc ngnh khng phi quc phng nh h gi sn xut.
Trong iu kin ca nc ta, si thu tinh nhm E c dng ph bin lm vt liu
composite. Si nhm ny cho n nm 1996 u c nhp t nc ngoi, ch yu t i Loan,
Hn Quc, Nht, Uc v Trung Quc. Gi vt liu ny lin tc h thp trong nhng nm qua. Mt
khc kh nng sn xut si thu tinh trong nc, dng nguyn liu l ct trng trong nc, theo
cng ngh nhp t ngoi l mt thc t. Ngun nguyn liu si thu tinh c th c nh gi l
kh n nh trong iu kin hin nay.
(b) Nha polyester khng no.
sn xut v tu composite, ngoi si thu tinh cn cn nha cao phn t. Trc y ti
Vit Nam nhiu ngi s dng epoxy, ch yu do Lin x (c) cung cp, lm vt liu lin kt v
lm vt liu th composite. Do gi thnh nha epoxy cn cao, cn gi nha polyester thp nn nha
polyester c s dng nhiu hn trong cng nghip sn xut vt liu composite.
c tnh c hc ca nha polyester thay i tu thuc ng cp nha ang dng. Tnh cht
c hc chung cho c nhm polyester nh sau: t trng 1,38; Gii hn bn 1,0x10
5
N/m
2
; modul n
hi 11x10
6
N/m
2
.
9
Hin nay trn th trng c chng 25 n 30 chng loi mang tn gi polyester dng lm
vt liu composite. Nhng m hiu nha quen thuc trn th trng Vit Nam, t quan st c th
thy, c ngun t Bc u (an Mch, Nauy), t Uc, Hn Quc, Nht Bn V Trung Quc. Nha
polyester khng no dng cho ngnh ng tu u phi c cc c quan ng Kim tu quc t th
nghim v cp chng ch cng nhn cht lng m bo cho vic lm v tu. Theo cch phn loi
ca c quan ng Kim, nha polyester khng no c chia ra cc nhm nh nha dng vo nhiu
mc ch; nha c v tu; nha lm lp ph v tu, t chuyn mn gi l lp o ngoi b
mt (gelcoat); nha chm chy lm xung cu sinh chu la; nha chu tc ng ca ho cht; nha
chu du; nha lm kt; nha lm bn cha nc, cha du.
Trong sn xut thc t chng ta s dng gn ht chng loi nha c ng Kim cp
chng ch. Mi chng loi ph hp vi cng vic c ch nh. Tu thuc nc sn xut, m
hng ho thng mi ca nha khc nhau song cht lng nha mi nhm phi m bo nhng yu
cu ti thiu. Theo cch phn loi ang thnh hnh Chu u, m hiu nha c k hiu bng s,
v d nha 873E l nha a mc ch, c kh nng ng cng nhanh (chng 15 pht); nha 876E l
nha chuyn lm v tu hoc cng trnh trong mi trng nc bin; nha 849 c kh nng chu
la; nha 844 chu c tc ng ca acid. Cng lm tng y nhim v, cng c kh nng chu la,
chu acid song m hiu nha sn xut ti Hn Quc c m ho nh sau: G-3(BT), G-
774(T,S,Y,P,), RF-2000SE, S-650, vv
Tu thuc kh nng s dng, v iu ny c lin quan n m hiu nha, gi nha khng
hon ton nh nhau. Chnh lch gi gi nha cht lng cao v polyester cht lng thp hn c
khi n 50%. Mt iu ng quan tm cho nhng ngi lm v tu composite l ga nha polyester
trn th gii ngy cng gim.
Nh s h gi mua nguyn liu gm si thu tinh v nha polyester, gi vt t lm v tu
gim theo. n gi mt v tu hon chnh lm bng vt liu composite trc y cao hn gi v tu
c kch thc tng ng lm bng thp hoc g, hin nay gi v tu composite khng vt qu
gi v thp.
Cng ngh lm v tu bng vt lu composite hin nay bao gm cc bc chnh nh sau:(1)
Lm khun m (khun ci ) bng composite; (2) Chun b vt liu chng dnh tch khun khi
c xong; (3) Trt lp gelcoat; (4) Trt cc vt liu composite theo qui trnh xc nh; (5) To
cc chi tit gia cng dc hoc ngang; (6) To vch dc, vch ngang bng vt liu composite hoc
vt liu khc; (7) lm boong; (8) Lin kt thng tng.
Trong tt c cc bc, khu vt liu composite ng vai tr ti cn thit. Vt liu ny c
to ra khi lin kt bn hai thnh phn chnh l nha polyester nu trn.
Vt liu s ng cng nhit bnh thng vi s c mt ca cht ng cng hay cn gi l
cht xc tin hay cht gia tc. Thi gian ng cng thng p dng khi trt v tu l trn di mt
gi ng h. Kch thc v hnh dng vt th do vt liu composite to thnh b gii hn bi s c
mt ca khun m. Sau ng cng, v tu nh hnh ng hnh mu m khun m hn nh.
Khi thnh vt liu composite c tnh c hc ca FRP nh sau:
- Vt liu FRP c t trng t 1,551,7 t/m
3
.So vi thp ng tu, t trng ca FRP ch bng
1/5 t trng ca thp (t trng thp ng tu 7,8 t/m
3
).
- Gii hn bn nm trong phm vi 1200 1600 kG/cm
2
.
(2) Gii hn bn ca vt liu FRP thp hn ca thp (bng 50%60% gii hn bn ca thp
ng tu vi gii hn bn ca thp ng tu 2400 kG/cm
2
). Xt khi lng vt t cn a vo tu
cng kch c v tnh nng, c th nhn thy tnh, nh t trng bn thn nh cn gii hn bn khng
qu nh so vi thp, nn s lung vt t FRP s nh hn, cn dng thp khi lng thp tnh bng
tn s ln hn (xem bng so snh di). Tnh cht ny cho php gim lng gin nc ca v tu
bng FRP, v iu ny c li cho vic lm tng tc tu hoc gim cng sut my.
10
11
(3) Vt liu FRP ra i 50 nm, ng dng trong ngnh ch to v tu trn 40 nm.
Nhng v tu u tin ch to t gia nhng nm 40 ca th k XX, trn c s cng ngh thi by
gi, cha tin tin, vn cn bn vng cho n ngy nay. T thc t cho thy vt liu FRP tm
c ch ng dng tt v ph hp trong ngnh ng tu thu. Thc t cng cho thy vt liu FRP
khng b thm thu, khng ngm nc (t l ngm nc ca vt liu nm trong gii hn 1/10.0000),
khng b lo ho nhanh.
Sinh vt bin khng c kh nng thm nhp v ph hoi loi vt liu ny. Nh tnh cht ny
vic bo dng v tu FRP d dng hn nhiu so vi bo dng v thp, v g. Ngi ta c th bo
dng v tu FRP, k c phn chm m khng cn ln , vo nu v cha b s c trm trng.
Di y l bng so snh cc tnh nng ch yu gia thp, nhm, g, vt liu FRP. Trng
lng trn mt m
2
din tch v tu di 14m c tnh nh sau cho cc loi vt liu khc nhau, trong
tnh c vt t lm cc np gia cng kt cu:
Bng 1.13
Cc c trng G Thp FRP XMLT
Trng lng ring, (t/m
3
) 0,780,82 7,8 1,61,7 2,6
Chiu dy v (tnh mm) 35 5 9-10 28
Trng lng vt liu/m
2
50kg 56kg 24kg 76kg