Trng i Hc kinh doanh v cng ngh H Ni

Khoa ti chnh - ngn hng

----------------------------









Gio trnh
ti chnh
doanh nghip


TS. Phm Thanh Bnh














H Ni - 2009
4
mc lc
Trang
Chng 1:Nhng khi nim c bn v ti chnh doanh nghip
7
1.1. Vai tr ca Ti chnh doanh nghip
7
1.1.1. Khi nim v ti chnh doanh nghip
7
1.1.2. Vai tr ca ti chnh doanh nghip
8
1.2. Nguyn tc qun l ti chnh doanh nghip
9
1.2.1. T ch v ti chnh
9
1.2.2. Tn trng php lut
9
1.2.3. S dng vn tit kim v c hiu qu
10
1.2.4. Cng khai v ti chnh
10
1.2.5. Gi ch tn
10
1.2.6. Hn ch, phng nga ri ro
10
1.3. Ni dung ch yu ca cng tc qun l ti chnh doanh nghip
11
1.3.1.Tham gia nh gi, la chn cc d n u t v kinh doanh
11
1.3.2. Xc nh nhu cu vn v t chc huy ng cc ngun vn p ng kp thi
cc hot ng ca doanh nghip
11
1.3.3. S dng c hiu qu cao s vn trong tay doanh nghip, qun l cht ch
cc khon thu, chi v m bo kh nng thanh ton ca doanh nghip
11
1.3.4. Qun l n v thc hin ng cc cam kt ti chnh ca doanh nghip vi
Nh nc, vi khch hng v vi ngi lao ng
11
1.3.5. Thc hin tt vic phn phi li nhun, trch lp v s dng cc qu ca doanh
nghip
12
1.3.6. Kim sot thng xuyn tnh hnh hot ng ca doanh nghip v thc hin
tt vic phn tch ti chnh
12
1.3.7. Thc hin tt vic k hoch ho ti chnh
12
1.4. Nhng nhn t ch yu nh hng ti vic t chc qun l
ti chnh ca doanh nghip
12
1.4.1. Nhn t loi hnh doanh nghip
12
1.4.2. Nhn t c im kinh t - k thut ca ngnh ngh kinh doanh
20
1.4.3. Nhn t mi trng kinh doanh
20
1.5. Xc nh nhu cu vn thnh lp doanh nghip
22
1.5.1. iu kin thnh lp doanh nghip
22
1.5.2. Xc nh nhu cu vn thnh lp doanh nghip
24
Chng 2:vn kinh doanh v ngun vn kinh doanh ca doanh nghip
27
2.1. Vn kinh doanh
27
2.1.1. Khi nim
27
2.1.2. C cu vn kinh doanh
27
2.2. Ngun vn kinh doanh v m hnh b tr ngun kinh doanh:
28
2.2.1. C cu ngun vn kinh doanh
28
2.2.2. Cc m hnh b tr ngun vn kinh doanh.
30
2.2.3. Cc cng c ti tr ngun vn kinh doanh
33
2.3. qun l vn c nh
41
2.3.1. Ti sn c nh v vn c nh
41
5
2.3.2. Hao mn v khu hao ti sn c nh
43
2.3.3. Lp k hoch khu hao v qun l vn khu hao
51
2.3.4. Bin php qun l v nng cao hiu qu s dng vn c nh
55
2.4. Qun l vn lu ng
58
2.4.1. Ti sn lu ng v vn lu ng
58
2.4.2. Lp k hoch vn lu ng
60
2.4.3. Bin php qun l v nng cao hiu qu s dng vn lu ng
70
Chng 3:Chi ph, doanh thu v li nhun ca doanh nghip
76
3.1. Chi ph ca doanh nghip
76
3.1.1. Khi nim v chi ph
76
3.1.2. Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh
77
3.1.3. Lp d ton chi ph sn xut, kinh doanh
79
3.2. Gi thnh sn phm
84
3.2.1. Gi thnh sn phm ca doanh nghip
84
3.2.2. Bin php ch yu h gi thnh sn phm
87
3.3. Cc loi thu ch yu i vi doanh nghip
89
3.3.1. Thu gi tr gia tng
89
3.3.2. Thu tiu th c bit
90
3.3.3. Thu ti nguyn
91
3.3.4. Thu xut khu, thu nhp khu
91
3.3.5. Thu thu nhp doanh nghip
91
3.4. Doanh thu ca doanh nghip
92
3.4.1. Khi nim doanh thu v phn loi
92
3.4.2. ngha ca doanh thu v nhn t nh hng
93
3.4.3. Lp k hoch doanh thu bn hng v cung cp dch v
94
3.5. Ri ro kinh doanh v im ho vn
95
3.5.1. Ri ro kinh doanh
95
3.5.2. im ho vn
99
3.6. n by hot ng kinh doanh
102
3.6.1 Mi quan h gia chi ph c nh v chi ph bin i vi li nhun doanh nghip 102
3.6.2 n by hot ng v tc ng ca n by hot ng
102
3.7 Li nhun v phn phi li nhun.
103
3.7.1. Li nhun v ngha ca li nhun doanh nghip
103
3.7.2. Phng php xc nh li nhun doanh nghip
104
3.7.3. Phn phi v s dng li nhun doanh nghip
106
3.7.4. Bin php ch yu lm tng li nhun doanh nghip
108
Chng 4: u t pht trin
110
4.1. Nhng khi nim c bn
110
4.1.1. u t pht trin
110
4.1.2. D n u t
111
4.1.3. Chi ph v thu nhp ca d n u t
113
4.2. Gi tr thi gian ca tin
114
4.2.1. Li n, li kp
115
4.2.2. Gi tr tng lai ca tin
115
4.2.3. Gi tr hin ti ca tin tng lai
117
6
4.2.4 Cch tnh li sut
118
4.2.5 Tnh s tin tr dn mt khon vay hay khon thu mua ti chnh.
120
4.3. ng dng gi tr thi gian ca tin trong vic nh gi v
la chn d n u t
121
4.3.1. Hiu qu u t
121
4.3.2. Cc phng php nh gi v la chn d n u t
121
4.4 Lp k hoch u t v ngun vn u t
133
CHNG 5:NH GI TNH HNH TI CHNH DOANH NGHIP
154
5.1 CC BO CO TI CHNH CH YU CA DOANH NGHIP.
154
5.1.1 Bng cn i k ton: 154
5.1.2.Bo co kt qu hot ng kinh doanh: 159
5.1.3.Bo co lu chuyn tin t:
161
5.2. phn tch cc h s ti chnh ch yu ca doanh nghip.
164
5.2.1. nh gi kh nng thanh ton
164
5.2.2. nh gi mc s dng n ca doanh nghip:
166
5.2.3 nh gi vic s dng vn kinh doanh
168
5.2.4 nh gi mc sinh li
171
5.3. n by ti chnh
175
5.3.1 Khi nim v n by ti chnh
175
5.3.2 tc ng ca n by ti chnh ( Degree Of Financial Leverage DFL)
177
5.3.3. Mi quan h gia n by ti chnh (DFL) vi n by hot ng kinh
doanh (DOL)
179
5.4 phn tch din bin ngun vn v s dng vn
180
5.4.1 Mc ch phn tch
180
5.4.2 Phng php phn tch
180
5.5 D bo nhu cu vn bng tin.
182
5.5.1.Vn bng tin bao gm tin mt, tin gi ngn hng,
183
5.5.2 Ni dung v phng php lp k hoch lu chuyn tin t:
183
Chng 6:Nhng vn ti chnh trong trng hp c cu li, gii th, ph
sn doanh nghip
187
6.1 Vn ti chnh khi c phn ho doanh nghip nh nc
187
6.1.1- Khi nim v c phn ho
187
6.1.2- Mc tiu v yu cu ca vic c phn ho doanh nghip nh nc
187
6.1.3- Cc hnh thc c phn ho
188
6.1.4- Nhng vn ti chnh khi c phn ho doanh nghip nh nc:
190
6.2 Vn ti chnh khi chia, tch, hp nht, sp nhp, gii th doanh nghip
198
6.2.1_ Trng hp chia doanh nghip:
198
6.2.2 Trng hp tch doanh nghip:
198
6.2.3_ Trng hp hp nht doanh nghip:
199
6.2.4 Trng hp sp nhp doanh nghip:
200
6.2.5_ Trng hp gii th doanh nghip:
202
6.2.6_ Trng hp ph sn doanh nghip:
202



7
Chng 1

Nhng khi nim c bn v ti chnh doanh nghip

1.1. Vai tr ca Ti chnh doanh nghip
1.1.1. Khi nim v ti chnh doanh nghip
Doanh nghip l mt t chc kinh t c thnh lp nhm sn xut, cung ng sn phm
hng ho dch v trn th trng vi mc ch sinh li.
Trong nn kinh t, doanh nghip hot ng trong mt mi trng lun bin ng, c th
em li nhng c hi t c li nhun cao song cng c th gp nhng ri ro lm gim li
nhun thm ch thua l. V vy, tt c cc b phn trong doanh nghip, tuy c nhng nhim
v khc nhau nhng phi lun i theo mt chin lc kinh doanh t c hiu qu ao
nht, l nhng cn nhc v mt ti chnh ca doanh nghip. Ni cch khc, v mt ti
chnh, doanh nghip phi gii p c nhng vn sau:
- Doanh nghip cn bao nhiu vn, ly t ngun no, bng cch no, vo lc no, chi
ph bao nhiu?
- Doanh nghip u t vo u, chi ph th no, li nhun cao hay thp, bao nhiu?
- Li nhun ca doanh nghip c s dng nh th no?
Chung quy, doanh nghip phi tnh ton ti s vn ng ca ng tin trong qu trnh
kinh doanh thng qua hng lot mi quan h kinh t gia doanh nghip vi cc i tc khc.
iu ngha l, thc hin nhim v ca mnh, doanh nghip c cc mi quan h kinh t
vi nhiu ch th khc nhau; v bn cht l quan h kinh t nhng cc quan h kinh t
li th hin qua cng c ng tin v ng tin tr thnh quan h ti chnh.
Cc quan h c cc dng sau y:
- Quan h kinh t gia doanh nghip vi bn hng nh cung ng hng ho, dch v,
ti tr vn thng qua quan h ti chnh l thanh ton tin hng ho, dch v, gp vn
lin doanh, lin kt, vay n tr n, u t ti chnh ngn hn.
- Quan h kinh t gia doanh ngip vi ngi lao ng trong doanh nghip th hin
qua quan h ti chnh l thanh ton tin cng, tin lng, ph cp, tr cp, hnh
thnh v s dng qu khen thng, qu phc li. Quan h ti chnh ni b cn c
hnh thc to lp cc qu khng chia ti u t cho doanh nghip nh qu b
sung vn iu l, qu u t pht trin.
- Quan h ti chnh gia doanh nghip vi cc t chc x hi thng qua hnh thc ti
tr x hi, ng gp cho qu t thin v cc t chc nhn o khc.
- Quan h kinh t gia doanh nghip vi nh nc thng qua quan h ti chnh nh
np thu, cc khon ph, l ph.

8
T y, c th ni rng :
Ti chnh doanh nghip, xt v bn cht l nhng quan h kinh t gia doanh
nghip vi nh nc v vi cc ch th kinh t x hi trong v ngoi nc, cn xt v
hnh thc l quan h ti chnh tin t trong qu trnh to lp v s dng cc qu tin t
cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
1.1.2. Vai tr ca ti chnh doanh nghip
Trc y, trong nn kinh t k hoch ho tp trung, do c ch qun l ti chnh bao
cp cho nn ti chnh doanh nghip ch gi mt vai tr th ng, yu t.
Trong iu kin hin nay, khi doanh nghip chuyn sang hot ng theo c ch th
trng c s iu tit ca Nh nc, ti chnh doanh nghip ngy cng tr nn quan trng
bi nhng l sau y:
- Hot ng ti chnh ca doanh nghip lin quan v nh hng trc tip ti tt c cc
hot ng ca doanh nghip.
- Nhu cu vn cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip ngy cng ln. Do vy, vic
la chn v s dng cc cng c ti chnh huy ng vn v vic s dng vn nh th
no nh hng rt ln n tnh hnh v hiu qu kinh doanh ca doanh nghip.
- Cc thng tin v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip l c s quan trng cho ngi
lnh o v cc nh qun l doanh nghip kim sot v ch o hot ng kinh
doanh ca doanh nghip.
Ti chnh doanh nghip c vai tr nh sau:
- Huy ng vn, m bo vn cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Trong qu trnh hot ng ca doanh nghip thng ny sinh cc nhu ca vn ngn
hn v di hn cho hot ng kinh doanh thng xuyn cng nh cho u t pht trin cua
doanh nghip. Vai tr ca ti chnh doanh nghip trc ht th hin ch xc nh ng
n cc nhu cu vn cn thit cho hot ng ca doanh nghip trong tng thi k, v tip
, la chn cc phng php v hnh thc thch hp huy ng ngun vn t bn trong v
bn ngoi, p ng kp thi cc nhu cu vn ca doanh nghip. Ngy nay, cng vi s pht
trin ca nn kinh t th trng ny sinh nhiu hnh thc mi cho php cc doanh nghip
huy ng vn t bn ngoi. Ti chnh doanh nghip phi ch ng la chn cc hnh thc v
phng php huy ng vn m bo cho doanh nghip hot ng thun li vi chi ph huy
ng vn mc thp.
- S dng vn tit kim v hiu qu.
Hiu qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip ph thuc vo vic t chc s
dng vn. Vai tr ca ti chnh doanh nghip l nh gi v la chn d n u tin trn c
s phn tch kh nng sinh li v mc ri ro ca d n. Vic huy ng kp thi cc
ngun vn c ngha rt quan trng, to iu kin cho doanh nghip chp c cc c hi
kinh doanh. Mt khc, vic huy ng ti a s vn hin c ca doanh nghip vo hot ng

9
kinh doanh c th trnh c nhng thit hi do ng vn gy ra, ng thi gim bt nhu
cu vay vn, t gim c khon tin li vay. Vic hnh thnh v s dng tt cc qu ca
doanh nghip, vic s dng cc hnh thc thng, pht vt cht mt cch hp l gp phn
quan trng thc y cn b nhn vin gn b vi doanh nhgip, nng cao nng sut lao
ng, ci tin sn xut kinh doanh, qua , nng cao hiu qu s dng vn.
- L cng c quan trng kim sot, ch o hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Thng qua tnh hnh thu, chi tin t hng ngy,tnh hnh ti chnh v cc ch tiu ti
chnh, nh qun l doanh nghip c th nh gi v kim sot c cc mt hot ng ca
doanh nghip, pht hin kp thi nhng tn ti, vng mc trong kinh doanh, t a ra
cc quyt nh thch hp.

1.2. Nguyn tc qun l ti chnh doanh nghip
thc hin tt vic qun l ti chnh, trong cng tc t chc hot ng ti chnh
ca doanh nghip, cn qun trit mt s nguyn tc c bn sau:
1.2.1. T ch v ti chnh
Quyn t ch ti chnh ca doanh nghip bao hm hai ni dung ch yu: quyn chi
phi ca doanh nghip i vi ti sn, vn ling ca mnh v trch nhim, ngha v ti chnh
ca doanh nghip i vi Nh nc, khch hng, ngi lao ng v cc i tc khc ca
doanh nghip. i vi tng loi hnh doanh nghip th ni dung ca quyn t ch ti chnh
c nhng kha cnh ring. Tuy nhin, vn c nhng im chung nh sau:
- Ngoi s vn s hu, doanh nghip c quyn la chn hnh thc v cch thc huy
ng vn ph hp vi quy nh ca php lut.
- Doanh nghip c quyn ch ng s dng tin vn v ti sn ca mnh kinh
doanh cc ngnh, ngh ng k.
- T chu trch nhim v cc kt qu kinh doanh (li n, l chu).
- C ngha v np thu v thc hin cc ngha v ti chnh khc vi Nh nc theo
quy nh ca php lut.
- Cc thnh vin hay ch s hu ca doanh nghip phi chu trch nhim v cc
khon n ca doanh nghip theo mc m php lut quy nh i vi tng loi
hnh doanh nghip.
- Doanh nghip c quyn quyt nh s dng phn li nhun thu c t kt qu kinh doanh.
Ngi qun l cn nm vng ni dung c th ca quyn t ch ti chnh trong phm
vi doanh nghip ca mnh pht huy vai tr ch ng trong hot ng kinh doanh.
1.2.2. Tn trng php lut
Tt c cc doanh nghip tt c cc quc gia u phi hot ng trong khun kh
php lut nhm m bo cho cc hot ng kinh t din ra trong trt t, cng bng.

10
Cn phi thy php lut, mt mt l sidy rng buc cc doanh nghip phi tn
trng li ch quc gia, li ch cng cng, song mt khc n cng l l chn bo v cc li
ch hp php ca doanh nghip. Doanh nghip c t do kinh doanh tm kim li nhun
trong khun kh ca php lut. Qun l ti chnh phi nm vng ni dung ca php lut v
hnh ng theo php lut (c php lut quc gia v php lut quc t).
1.2.3. S dng vn tit kim v c hiu qu
Mc tiu hng u ca doanh nghip l thu c li nhun. V vy, phi s dng
vn tit kim v c hiu qu. Khi huy ng v s dng mi ng vn vo bt k cng vic
g i hi phi d tnh c hiu qu do ng vn mang li. Phi p dng mi bin php
ng vn khng ngng vn ng, khng ngng sinh li cao nht.
1.2.4. Cng khai v ti chnh
bo v li ch hp php ca nhng ngi c quan h vi doanh nghip (nh u
t, ngi cho vay, c quan gim st,)php lut quy nh doanh nghip phi cng khai mt
s thng tin v ti chnh.
- Cng khai thng tin v ti chnh khng phi l cng khai ton b thng tin v ti chnh
ca doanh nghip, m l cng khai nhng thng tin cn thit theo yu cu ca php lut.
Mc , ni dung v hnh thc cng khai v ti chnh i vi tng loi hnh doanh
nghip c nhng im khc nhau tu theo yu cu ca php lut.
- Nhng thng tin cng khai phi m bo chnh xc, c kim ton xc nhn.
1.2.5. Gi ch tn
Gi ch tn c coi l mt tiu chun o c trong cuc sng hng ngy v cng
l mt tiu chun o c ca nh kinh doanh, mt nguyn tc cho hot ng kinh doanh
lnh mnh.
Gi ch tn trong cng tc qun l ti chnh ca doanh nghip c h hin ch tn
trng v chp hnh k lut thanh ton, thc hin ng v y cc trch nhim v ngha v
ti chnh cam kt vi Nh nc, vi nhng ngi c quan h vi doanh nghip, vi ngi
lao ng trong doanh nghip, vi ngi cung cp, vi khch hng v vi cc ch n...
thc hin tt nguyn tc ny, doanh nghip phi thng xuyn kim sot c tnh
hnh n v p dng cc bin php thch hp m bo kh nng thanh ton cc khon n n
hn, t chc tt cc ngun ti chnh thc hin cc hp ng kinh t k kt vi khch hng.
1.2.6. Hn ch, phng nga ri ro
Hot ng kinh doanh thng gn lin vi nhng ri ro.
Nguyn tc phng nga, hn ch ri ro c th hin ch: nh gi, lng nh
kh nng thu li nhun v kh nng ri ro m doanh nghip c th gp phi la chn
cch thc huy ng v u t vn mt cch thch hp; ch ng ra cc bin php nhm
phng nga, phn tn v hn ch ri ro nh a dng ho danh mc u t, mua bo him ti
sn, hoc trch lp cc khon d phng nu kh nng xy ra tn tht.


11
1.3. Ni dung ch yu ca cng tc qun l ti chnh doanh nghip
Cng tc qun l ti chnh ca mt doanh nghip thng bao gm nhng ni dung
ch yu sau:
1.3.1.Tham gia nh gi, la chn cc d n u t v kinh doanh
Vic xy dng, nh gi v la chn cc d n u t v kinh doanh do nhiu b
phn trong doanh nghip cng phi hp thc hin. Trn gc ti chnh, iu ch yu cn
phi xem xt l hiu qu ti chnh ca d n tc l cn xem xt, cn nhc gia chi ph b ra,
ri ro c th gp phi v kh nng thu li nhun khi thc hin d n, dng thc o ti
chnh la chn c nhng d n c mc sinh li cao.
1.3.2. Xc nh nhu cu vn v t chc huy ng cc ngun vn p ng kp thi cc
hot ng ca doanh nghip
Tt c cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip u i hi phi c vn. Ti
chnh doanh nghip phi xc nh cc nhu cu vn cn thit cho cc hot ng ca doanh
nghip trong k (bao hm vn di hn v vn ngn hn). Tip theo, phi t chc huy ng
cc ngun vn p ng kp thi, y v c li cho cc hot ng ca doanh nghip. i
n quyt nh la chn hnh thc v phng php huy ng vn thch hp, cn xem xt cn
nhc trn nhiu mt nh: kt cu ngun vn, nhng im li v bt li ca tng hnh thc
huy ng vn, chi ph cho vic s dng mi ngun vn v.v...
1.3.3. S dng c hiu qu cao s vn trong tay doanh nghip, qun l cht ch cc
khon thu, chi v m bo kh nng thanh ton ca doanh nghip
Ti chnh doanh nghip phi tm mi bin php huy ng ti a s vn trong tay
doanh nghip (vn t c v vn vay) vo hot ng kinh doanh, gii phng kp thi s vn
ng, theo di cht ch v thc hin tt vic thanh ton, thu hi tin bn hng v cc khon
thu khc, ng thi qun l cht ch mi khon chi pht sinh trong qu trnh hot ng ca
doanh nghip. Thng xuyn tm bin php thit lp s cn bng gia thu v chi bng tin,
m bo cho doanh nghip lun c kh nng thanh ton cng n.
1.3.4. Qun l n v thc hin ng cc cam kt ti chnh ca doanh nghip vi Nh
nc, vi khch hng v vi ngi lao ng
Qun l n l mt trong nhng cng tc qun l ti chnh rt quan trng khng ch
lin quan n qu trnh kinh doanh m cn lin quan n s tn ti v pht trin ca doanh
nghip. Doanh nghip phi vay khi thiu vn, nhng doanh nghip cng c th l ch n khi
cho vay, bn chu... N ca doanh nghip phi bo m thanh ton ng k hn. N ca
khch hng phi thu hi ng hp ng m bo tnh hnh ti chnh lnh mnh.
Cc ngha v np thu, ph, l ph, phi thc hin ng vi lut php v cc quy nh
ca Nh nc, khng trn thu, lu thu, dy da np thu chm.
Cc cam kt trong hp ng lao ng nh tr lng, np bo him x hi, cc khon
phc li, khen thng phi thc hin ng php lut v bo m li ch ca ngi lao ng.

12
1.3.5. Thc hin tt vic phn phi li nhun, trch lp v s dng cc qu ca doanh nghip
Thc hin phn phi hp l li nhun sau thu cng nh trch lp v s dng tt cc
qu ca doanh nghip s gp phn quan trng vo vic pht trin doanh nghip v ci thin
i sng ca cng nhn vin trong doanh nghip.
1.3.6. Kim sot thng xuyn tnh hnh hot ng ca doanh nghip v thc hin tt
vic phn tch ti chnh
Thng qua tnh hnh thu, chi tin t hng ngy, tnh hnh thc hin cc ch tiu ti
chnh cho php kim sot c tnh hnh hot ng ca doanh nghip. Mt khc, cn nh k
tin hnh phn tch tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Qua phn tch, cn nh gi c
hiu qu s dng vn, nhng im mnh v im yu trong qun l v d bo trc tnh hnh
ti chnh ca doanh nghip, t phc v c lc cho cng tc iu chnh kinh doanh.
1.3.7. Thc hin tt vic k hoch ho ti chnh
Cc hot ng ti chnh ca doanh nghip cn c d kin trc thng qua vic lp
k hoch ti chnh. C k hoch ti chnh tt th doanh nghip c th a ra cc quyt nh ti
chnh thch hp nhm t ti cc mc tiu ca doanh nghip. Qu trnh thc hin k hoch ti
chnh cng c th ch ng a ra cc gii php hu hiu khi th trng bin ng.

1.4. Nhng nhn t ch yu nh hng ti vic t chc qun l
ti chnh ca doanh nghip
Ti chnh l cng c quan trng thc hin cc mc tiu ca doanh nghip. V vy
vic t chc qun l ti chnh trong cc doanh nghip u da trn nhng c s chung nht.
Tuy nhin, mi loi hnh doanh nghip khc nhau, iu kin kinh doanh khc nhau, mi
trng kinh t - x hi khc nhau th vic t chc qun l ti chnh cng khc nhau.
Sau y l mt s nhn t ch yu nh hng ti vic t chc qun l ti chnh
doanh nghip.
1.4.1. Nhn t loi hnh doanh nghip
Vit Nam gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) t nm 2006, tr thnh
mt nc c nn kinh t th trng vi nhiu loi hnh doanh nghip khc nhau. Hin nay,
nc ta theo php l c cc loi hnh doanh nghip ch yu sau y:
- Cng ty trch nhim hu hn.
- Cng ty c phn.
- Cng ty hp danh.
- Doanh nghip t nhn.
- Nhm cng ty (cng ty m - cng ty con, tp on kinh t...).
- Hp tc x.

13
Cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, doanh nghip Nh nc cng c t chc
theo tng loi hnh doanh nghip c th l cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn...
Loi hnh t chc doanh nghip nh hng rt nhiu ti vic t chc qun l doanh
nghip, trc ht l nh hng ti 2 vn ti chnh ch yu l:
- Phng thc to lp vn v huy ng vn, chuyn nhng vn.
- Phng thc phn phi li nhun.
Sau y s xem xt vic t chc qun l ti chnh trong mt s loi hnh doanh
nghip ch yu.
1.4.1.1. Cng ty trch nhim hu hn:
C hai loi cng ty trch nhim hu hn l Cng ty trch nhim hu hn mt thnh
vin v Cng ty trch nhim hu hn c t hai thnh vin tr ln.
- Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin:L doanh nghip do mt t chc
hoc mt c nhn lm ch s hu (ch s hu cng ty), ch s hu cng ty chu
trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi
s vn iu l ca Cng ty ( trch nhim hu hn ).
Nh vy, mt t chc hoc mt c nhn c th b vn thnh lp loi hnh cng ty
ny v tr thnh ch s hu ca cng ty. Cng v vy nn ch s hu c quyn quyt nh
ti vic qun tr v kinh doanh ca cng ty.
- c th v ti chnh ca cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin.

Ni dung qun l ti chnh c th vi Cng ty TNHH mt thnh vin
(1) To lp vn khi thnh lp
cng ty v khi hot ng:
- Ch s hu cp vn, u t vn hnh thnh vn iu l.
- c quyn huy ng vn hot ng theo quy nh
ca php lut (khng c pht hnh c phiu)
(2) Chuyn nhng vn, rt
vn:
- Ch s hu c quyn rt vn bng cch chuyn nhng
mt phn hoc ton b vn iu l ca Cng ty cho t
chc, c nhn khc (trng hp chuyn nhng mt phn
s tr thnh Cng ty TNHH c t 2 thnh vin tr ln).
- Nu rt vn bng hnh thc khc th vn phi chu trch
nhim lin i v ngha v ti sn v cng n ca cng ty.
(3) Phn phi li nhun: - Ch s hu quyt nh vic s dng li nhun sau thu
v sau khi hon thnh cc ngha v ti chnh khc.
- Khng c rt li nhun khi Cng ty khng thanh ton
cc khon n v cc ngha v ti sn khc n hn.

14
Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin mc d c th do mt c nhn lm ch
s hu nhng ch s hu ch chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca
cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty (trch nhim hu hn) ch khng phi chu
trch nhim v hn nh doanh nghip t nhn.
- Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln:
Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln l doanh nghip do cc thnh
vin l t chc hoc c nhn lm ch s hu, nhng s thnh vin khng qu 50. Thnh
vin chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong
phm vi s vn gp ca mnh ( trch nhim hu hn )
- c th v ti chnh ca cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln:

Ni dung qun l ti
chnh
c th vi Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln
(1) To lp vn khi
thnh lp cng ty v
khi hot ng:
- Thnh vin gp vn bng tin hoc ti sn theo cam kt hnh
thnh vn iu l.
- Thnh vin c u tin gp thm vn khi cng ty tng vn iu l
- c quyn huy ng vn hot ng theo quy nh ca php
lut (tr vic pht hnh c phiu)
(2) Chuyn nhng
vn, rt vn:
- Thnh vin c chuyn nhng mt phn hoc ton b vn gp
cho cng ty nu thnh vin khng tn thnh cc quyt nh
ca Hi ng thnh vin lin quan ti iu l, t chc... ca
Cng ty.
Nu cng ty khng mua li th c bn cho thnh vin khc hoc
ngi khc khng phi l thnh vin.
- Chuyn nhng mt phn hoc ton b vn gp ca mi thnh
vin theo nguyn tc:
- Cho bn cho ni b thnh vin trc.
- Cn tha mi cho bn ra ngoi Cng ty.
- c dng tr n, ch n c th tr thnh thnh vin hoc
bn li (bn trong trc, bn ngoi sau).
- Thnh vin c quyn cho, tng, chuyn quyn tha k phn
vn gp.
- Thnh vin khng c rt vn gp m ch c chuyn
nhng cho, tng, chuyn quyn tha k v cc trng hp
gim vn iu l theo quy nh ca cng ty.
(3) Phn phi li
nhun, x l l:
- Hi ng thnh vin c quyn chia li nhun cho cc thnh
vin theo t l gp khi c li v hon thnh ngha v thu,
ti chnh, ng thi vn m bo thanh ton cc khon n v
ngha v ti sn n hn tr sau khi chia li nhun.
- c quyn trch lp cc qu t li nhun sau thu.
- Nu l, Hi ng thnh vin phi ph duyt phng n x l l.

15
1. 4.1. 2. Cng ty c phn
Cng ty c phn l doanh nghip, trong :
- Vn iu l c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn.
- C ng (ngi s hu c phn) c th l t chc, c nhn v s lng c ng ti
thiu l 3, ti a khng hn ch (tr khi cc lut chuyn ngnh c quy nh khc).
- C ng ch chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh
nghip trong phm vi s vn gp vo doanh nghip (trch nhim hu hn)
Nh vy, cng ty c phn c th c cc c ng s hu s lng c phn khc nhau
nhng c ng cng ch chu trch nhim hu hn v ngha v ti chnh.
Trong cng ty c phn, cn phn bit cc khi nim c th sau y:
- C phn l cc phn bng nhau c chia ra t vn iu l. Chng hn mt cng ty
c phn c vn iu l do cc c ng gp l 500 triu ng, mi c phn tr gi l 10.000
ng th s lng c phn l 500.000.000/10.000 bng 50.000 c phn.
- C phiu l chng ch do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi s xc nhn
quyn s hu mt hoc mt s c phn ca cng ty .
C phiu c th ghi tn hoc khng ghi tn. Gi tr ban u ca mi c phiu gi l mnh
gi c phiu.
- C ng l ngi s hu t nht mt c phn pht hnh ca cng ty c phn.
Ngi s hu c phn ph thng gi l c ng ph thng. Ngi s hu c phn u i (c
phn u i biu quyt, c phn u i c tc, c phn u i hon li, c phn u i khc)
gi l c ng u i.
- C tc l khon li nhun rng c tr cho mi c phn bng tin mt hoc bng
ti sn khc t ngun li nhun cn li ca cng ty sau khi thc hin ngha v ti chnh.
- c th v ti chnh ca cng ty c phn
Ni dung qun l ti chnh c th vi cng ty c phn
(1) To lp vn khi thnh lp
cng ty v khi hot ng:
- Khi thnh lp cng ty: phi xc nh vn iu l v s
lngc phn pht hnh ngi mua c phn mua.
Cc c ng sng lp phi cng nhau nm gi t nht
20% tng s c phn cho bn.
- Khi tng vn iu l: pht hnh thm c phiu bn
bn trong v ngoi cng ty.
- Khi chuyn i t loi hnh doanh nghip khc sang
cng ty c phn th phi xc nh gi tr doanh nghip
c tnh thnh vn iu l ca cng ty c phn v
tnh mc s hu ca cc c ng c, c ng mi.
- c quyn pht hnh chng khon cc loi huy
ng vn hot ng theo quy nh ca php lut, c
vay ca cc t chc tn dng.

16
(2) Chuyn nhng vn:
a. C phn ph thng - c t do chuyn nhng.
b. C phn u i biu quyt
(c phn c s phiu biu
quyt nhiu hn c phn ph
thng tc l c phn do Chnh
ph u quyn v c phn ca
c ng sng lp):
- Khng c chuyn nhng. Nhng sau 3 nm k t
khi c ng k kinh doanh th c phn u i biu
quyt ca c ng sng lp phi chuyn i thnh c
phn ph thng.
Ring c phn ph thng ca c ng sng lp th c
t do chuyn nhng trong 3 nm ni trn cho c ng
sng lp khc. Nu chuyn cho c ng khc th phi
c i hi c ng chp nhn
- Ring c phn ph thng ca c ng sng lp th c
t do chuyn nhng trong 3 nm ni trn cho c ng
sng lp khc. Nu chuyn cho c ng khc th phi
c i hi c ng chp nhn.
c. C phn u i c tc (c
phn c tr c tc cao hn
c phn ph thng hoc mc
n nh hng nm, khng ph
thuc vo kt qu kinh doanh):
- c t do chuyn nhng.
d. C phn u i hon li (c
phn c cng ty hon li vn):
- c t do chuyn nhng.
- c cng ty mua li c phn nu ch s hu yu cu
bt c lc no hoc hon li vn theo iu kin ghi
trn c phiu u i hon li.
(3) Phn phi li nhun: - i hi c ng quyt nh vic phn phi c tc, trch
lp cc qu ca cng ty, b p l trc sau khi
hon thnh ngha v thu v cc ngha v ti chnh
khc ng thi vn m bo kh nng thanh ton n
n hn.
1.4.1.3. Cng ty hp danh
Cng ty hp danh l doanh nghip, trong :
- Phi c t nht hai thnh vin l ch s hu chung ca cng ty, cng nhau kinh
doanh di mt tn chung (gi l thnh vin hp danh); ngoi cc thnh vin hp danh c
th c thnh vin gp vn.
- Thnh vin hp danh phi l c nhn, chu trch nhim bng ton b ti sn ca
mnh v cc ngha v ca cng ty.
- Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm
vi s vn gp vo cng ty.
Nh vy, bn cht ca cng ty hp danh l cng ty trch nhim v hn, chnh v vy
lut php hn ch vic huy ng vn trong th trng di hnh thc pht hnh cc chng
khon (cng c n).

17
- c th v ti chnh ca cng ty hp danh.
- To lp vn khi thnh lp cng ty v khi hot ng:
Khi thnh lp cng ty, cc thnh vin hp danh v thnh vin gp vn phi gp vn theo
cam kt. Vn gp c th bng tin hoc ti sn khc v ti sn phi chuyn quyn s hu
cho cng ty. C th tip nhn thm thnh vin mi sau khi hot ng.
Cng y hp danh c quyn huy ng vn cho kinh doanh (vay ca cc t chc tn dng)
nhng khng c pht hnh bt k loi chng khon no.
- Chuyn nhng vn gp:
Thnh vin hp danh khng c chuyn nhng mt phn hoc ton b vn gp ti
cng ty cho ngi khc nu khng c s chp thun ca cc thnh vin cn li.
Thnh vin hp danh c th rt vn khi cngty nu c Hi ng thnh vin chp
thun v phi thng bo trc t nht 6 thng.
Thnh vin gp vn c quyn chuyn nhng phn vn gp cho ngi khc.
- Phn phi li nhun:
Hi ng thnh vin (Hi ng ca tt c thnh vin) quyt nh vic phn phi li
nhun, bao gm tng s li nhun sau thu c chia v s li nhun c chia cho mi
thnh vin theo t l vn gp hoc theo quy nh trong iu l cng ty.
1.4.1.4. Doanh nghip t nhn:
Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v t chu trch
nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip.
Thc cht doanh nghip t nhn ch do mt c nhn lm ch nn phi chu trch
nhim v hn v ngha v ti sn, n nn ca cng ty trong qu trnh kinh doanh.
Php lut hin hnh cng quy nh mi c nhn ch c thnh lp mt doanh
nghip t nhn.
- c th v ti chnh ca doanh nghip
- To lp vn khi thnh lp cng ty v khi hot ng:
Vn iu l do ch doanh nghip ng k, bao gm tin, ti sn. Nu l ti sn khc
ngoi tin, vng th ch doanh nghip phi k khai r loi ti sn v gi tr cn li ca ti sn.
Ch doanh nghip c quyn ng k hoc gim vn u t trong qu trnh kinh doanh,
nhng nu gim vn xung thp hn vn u t ng k th phi ng k li trc khi gim vn.
V l cng ty trch nhim v hn nh cng ty hp danh nn doanh nghip t nhn
khng c huy ngvn bng cch pht hnh bt k loi chng khon no.
- Quyn cho thu v bn doanh nghip:

18
Ch doanh nghip t nhn c quyn cho thu ton b doanh nghip c mnh nhng
vn phi chu trch nhim trc php lut vi t cch l ch s hu doanh nghip.
Ch doanh nghip t nhn cng c quyn bn doanh nghip cho ngi khc nhng
phi thng bo y ngha v ti chnh cha hon thnh cho c quan ng k kinh doanh
trc khi chuyn giao doanh nghip cho ngi mua.
- Phn phi li nhun:
Ch doanh nghip c ton quyn quyt nh vic s dng li nhun sau thu.
1.4.1.5. Nhm cng ty
Nhm cng ty l tp hp cc cng ty c mi lin h gn b lu di vi nhau v li
ch kinh t, cng ngh, th trng v cc dch v kinh doanh khc.
Nhm cng ty c th l cc hnh thc: cng ty m - cng ty con, tp on kinh t
hoc cc hnh thc khc.
Nh vy, mi doanh nghip thnh vin trong nhm cng ty u c t cch php
nhn ring v chu trch nhim trc php lut v ngha v, quyn li ca mnh. Nhm cng
ty, v mt hnh thc l tp hp ca cc cng ty c lp, cn v mt ni dung l quan h li
ch gia cc cng ty .
Sau y l nhm cng ty c t chc theo hnh thc cng ty m - cng ty con.
- Cng ty m - cng ty con
Mt cng ty c coi l cng ty m ca cng ty khc nu thuc mt trong cc trng
hp sau y:
- S hu trn 50% vn iu l hoc tng s c phn ph thng pht hnh ca
cng ty .
- C quyn trc tip hoc gin tip b nhim a s hoc tt c thnh vin Hi ng
qun tr, gim c hoc tng gim c ca cng ty .
- C quyn quyt nh vic sa i, b sung iu l ca cng ty .
Theo khi nim trn y, cng ty m - cng ty con ph thuc ch yu vo mc s
hu hoc quyn ca cng ty ny i vi cng ty khc. V vy, vic qun l ti chnh trong m
hnh cng ty m - cng ty con cng c nhng vn khc bit so vi tng cng ty c lp.
- c th v ti chnh ca cng ty m - cng ty con:
- To lp vn: quan h v vn ca cng ty con vi cng ty m khi thnh lp tu
thuc vo hnh thc php l ca cng ty con. Chng hn l cng ty trch nhim hu hn mt
thnh vin th do cng ty m u t 100% vn; l cng ty trch nhim hu hn nhiu thnh
vin th cng ty no l thnh vin gp vn trn 50% vn iu l s tr thnh cng ty m; l
cng ty c phn th cng ty no s hu trn 50% tng s c phn ph thng pht hnh s
l cng ty m.
Cng ty m v cc cng ty con c t cch php nhn nn c quyn huy ng vn
cho kinh doanh theo quy nh ca php lut.

19
- Trch nhim qun l ti chnh:
Quan h kinh t ti chnh gia cng ty m vi cng ty con v gia nhm cng ty vi
cc ch th khc l quan h c lp theo tng ch th cng ty. Trng hp cng ty m can
thip ngoi thm quyn, gy thit hi cho cng ty con th cng ty m phi chu trch nhim
v thit hi .
Bo co ti chnh hng nm lp theo tng cng ty, ring cng ty m phi lp bo co
ti chnh hp nht ca nhm cng ty.
- Phn phi li nhun:
Tng ch th cng ty trong nhm cng ty t chu trch nhim v ngha v ti chnh
v cng c quyn phn phi li nhun sau thu theo hnh thc php l ca cng ty v theo
iu l ca cng ty.
V doanh nghip nh nc
Trong nn kinh t th trng, chnh ph cc nc thng u t thnh lp nng
doanh nghip nh nc mt s ngnh ngh m nh nc cn chi phi nh hng pht
trin kinh t t nc hoc nhng lnh vc chm thu hi vn, kh ku gi u t (lnh vc
h tng c s).
V mt ti chnh, doanh nghip nh nc thng do nh nc u t 100% vn hoc
nm gi quyn chi phi bng t l vn cao. Do , hnh thc t chc ca doanh nghip nh
nc theo loi hnh doanh nghip no tu thuc vo mc nm gi vn ca nh nc ti
doanh nghip .
Ti Vit Nam, theo quy nh ca php lut hin hnh, doanh nghip Nh nc l
doanh nghip trong Nh nc s hu trn 50% vn iu l.
Theo quy nh ny, doanh nghip Nh nc khng ch t chc theo mt loi hnh
doanh nghip c th no m tu thuc vo mc s hu vn ca Nh nc trong doanh
nghip th hin vai tr chi phi ca Nh nc i vi doanh nghip . Nh vy doanh
nghip Nh nc c th c t chc di cc hnh thc php l sau y:
- Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin (100% vn Nh nc do mt t chc
lm ch s hu).
- Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln (cc thnh vin gp vn thuc
s hu Nh nc chim trn 50% vn gp ca cng ty).
- Cng ty c phn (c ng Nh nc nm trn 50% c phn ph thng pht hnh).
- Nhm cng ty (l cng ty m - cng ty con) nu Nh nc s hu trn 50% vn
iu l hoc c phn ph thng, l tp on kinh t nu Nh nc s hu trn 50% vn iu
l trong tp on.
Vic qun l ti chnh i vi doanh nghip Nh nc c cn c vo tng hnh
thc php l ca doanh nghip nghin cu cc phn trn.

20
1.4.2. Nhn t c im kinh t - k thut ca ngnh ngh kinh doanh
Mi doanh nghip kinh doanh trong mt s ngnh, ngh nht nh, chng hn doanh
nghip sn xut, xy dng, thng mi, dch v... Mi ngnh, ngh kinh doanh c c im
kinh t - k thut ring bit. c im kinh t - k thut ca ngnh ngh kinh doanh nh
hng ti cng tc t chc qun l ti chnh doanh nghip trn cc mt sau y:
- nh hng ti c cu vn kinh doanh:
Nhng ngnh nh sn xut, xy dng, ng tu... phi c vn u t di hn rt ln
xy dng nh xng, mua sm my mc, thit b, phng tin vn ti. Ngnh dch v ti chnh,
ngn hng li i hi vn bng tin l chnh. Ngnh dch v khc nh t vn, o to li i hi
vn u t vo nhn lc l chnh, tc vn lu ng. Ngnh thng mi th vn ch yu nm
trong khu lu thng nn c cu vn kinh doanh phi ch trng ti vn u t ngn hn.
- To ra tnh thi v ca vn kinh doanh:
Mt s ngnh c tnh thi v r rng nh ngnh xut khu nng sn, du lch (theo
ma), thng mi (hng may mc theo ma).... nn nhu cu vn ca cc doanh nghip kinh
doanh ngnh ny cng c tnh thi v. Doanh nghip phi b tr tng ngun vn tm thi
khi thi v n, ngc li khi ht thi v th phi s dng vn cho hp l, khng ng.
- nh hng ti tc chu chuyn ca vn kinh doanh:
Ngnh c chu k sn xut di nh ngnh ng tu, ngnh xy dng... th vn lun
chuyn rt chm, vn thu hi c khi no sn phm hon thnh, bn giao. Nhng ngnh
sn xut hng tiu dng, ngnh thng mi th vn vn ng nhanh hn. Doanh nghip phi
ch ti c im ny b tr v s dng vn hp l, kp thi, tng tc chu chuyn vn
bng cc bin php thch hp.
1.4.3. Nhn t mi trng kinh doanh
Mi trng kinh doanh l nhng iu kin bn ngoi, ni doanh nghip hot ng.
Mi trng kinh doanh a dng, lun bin ng, c th nh hng trc tip hoc gin tip
ti cng vic kinh doanh ca doanh nghip. V phng din ti chnh, mi trng kinh
doanh c th tc ng thun li, lm tng doanh thu v li nhun cho doanh nghip. Nhng
mi trng kinh doanh cng c th lm tng chi ph, gim c hi kinh doanh, thm ch gy
nn s ph sn doanh nghip.
Nhn thc c tc ng ca mi trng kinh doanh s gip cho cng tc qun l ti
chnh tn dng c c hi thun li v hn ch nhng ri ro c th gp phi.
Nhng ni dung ch yu v mi trng kinh doanh l:
1.4.3.1. Mi trng kinh t, ti chnh:
Mi trng kinh t, ti chnh tc ng mnh nht ti vic qun l ti chnh doanh
nghip. Hnh thi biu hin c th ca mi trng kinh t, ti chnh l:
- Tnh trng ca nn kinh t:

21
Vng lnh th hoc quc gia ni doanh nghip kinh doanh nu ang trn tng trng
kinh t th trin vng u t l c li, sc mua s tng, cu v dch v s a dng. Ngc li, nu
vng ang suy thoi th kinh doanh s c th b thu hp do th trng trm lng.
Lm pht l yu t tc ng rt mnh ti ti chnh doanh nghip. Lm pht cao v c
xu th tip tc tng s lm tng nhu cu vn kinh doanh v d gy ra tnh trng li gi, l
tht.. Vit Nam nhng nm 80 trc thi k i mi xy ra tnh trng ny. Nhng thiu
pht cng gy ra tc ng tiu cc khng km so vi lm pht: lm cho th trng gim hn
mc u t, cu v tiu dng chng li.
- S pht trin ca th trng ti chnh:
Th trng ti chnh bao gm cc nh ch ti chnh (cc trung gian ti chnh) v cc
cng c ti chnh trn th trng (cc hnh thc tn dng, cc loi chng khon, cc dch v
thanh ton, bo lnh, t vn, cc hnh thc u t ti chnh...) nh hng trc tip ti ti
chnh doanh nghip. Th trng ti chnh pht trin tc ng ti ti chnh doanh nghip trn
c 2 mt: to thun li cho vic huy ng vn kinh doanh v l ni doanh nghip u t
ti chnh, m rng dch v sinh li.
Th trng ti chnh nu phn loi theo k hn ca cc cng c ti chnh giao dch
th c th chia lm 2 loi l th trng tin t v th trng vn. Doanh nghip c th tm
ngun ti tr trn th trng ti chnh (bao gm th trng tin t v th trng vn), tu
theo ngun vn cn huy ng l ngn hn hay trung han, di hn.
C cu th trng ti chnh
Th trng tin t
(vn ngn hn)
Th trng vn
(vn trung v di hn)
1. Th trng vay vn ngn hn:
- Vay ngn hn cc t chc tn dng (c
mt phn vay trung, di hn)
- Bo lnh
- Mua bn cc giy t c gi ngn hn
- Bao thanh ton
1. Th trng chng khon:
- Pht hnh v giao dch cc chng khon
trung v di hn:
- Tri phiu
- C phiu
- Chng khon khc
2. Th trng hi oi:
- Giao dch (mua bn) cc loi ngoi t
2. Th trng tn dng thu mua:
- Thu mua ti chnh thng qua cc cng ty
cho thu ti chnh ti tr thu mua thit b,
my mc, nh xng...
3. Th trng tin t lin ngn hng:
- Vay ln nhau ngn hn gia cc ngn hng
thng mi.
- Vay ngn hn gia ngn hng thng mi
vi ngn hng nh nc
3. Th trng cm c bt ng sn:
- Ti tr mua sm a c, nh xng.
- C s h tng:

22
C s h tng c th hiu theo ngha hp l iu kin vt cht ca mt nn kinh t c
nh hng ti vic kinh doanh ca doanh nghip nh tnh trng ng x, giao thng, thng
tin lin lc, t ai... Ni nhng iu kin thun li, gi c cnh tranh th doanh nghip c
th gim c chi ph nhiu loi, dnh c c hi kinh doanh tt.
Ngoi ra,thi quen tiu dng, vn ho dn tc, s pht trin ca khoa hc, cng ngh
trong tng lai... cng l nhn t nh hng ti tnh hnh kinh doanh v tnh hnh ti chnh
doanh nghip, v nhng nhn t ny chi phi doanh thu, li nhun ca doanh nghip.
1.4.3.2. Mi trng php l:
Mi trng php l l h thng lut php, chnh sch ca mi vng lnh th, mi
quc gia, mi khu vc hoc ca cng ng quc t c nh hng ti vic kinh doanh ca
doanh nghip. Mi trng php l c phm vi rt rng ln, chng hn nhng quy nh php
l v thu quan, v thng mi, v u t, v dch v, v t ai, v khuyn khch u t, v
quyn s hu tr tu, v ngn hng, ngoi hi...
Nhng yu t php l lun thay i, va c mt thun li l to mi trng thng
thong, xo b cc ro cn bt li cho kinh doanh, nhng ng thi cng lm thay i
nhng d tnh ca doanh nghip. trnh nhng ri ro ti chnh c th xy ra do mi
trng php l thay i, doanh nghip cn phi:
- D bo di hn xu th thay i ca mi trng php l ni kinh doanh c th
xy dng chin lc kinh doanh thch ng.
- nh gi ti a tc ng ca yu t php l thay i c nhng d phng ti
chnh cn thit b p cho tn tht nu xy ra.
- Cp nht c h thng cc chnh sch, php lut c lin quan trnh nhng khiu
kin dn n thit hi v thiu hiu bit php lut... Bin php m cc doanh nghip thng
p dng l thu chuyn gia t vn php l hoc thnh lp b phn php ch trong cng ty.

1.5. Xc nh nhu cu vn thnh lp doanh nghip
Trong iu kin hi nhp kinh t quc t, cc doanh nghip mi ra i ngy cng
nhiu, vi loi hnh v ngnh ngh kinh doanh a dng. Ti Vit Nam, chnh sch ca Nh
nc ta l khuyn khch mi ngi k c t chc, c nhn nc ngoi c iu kin ng ra
lp doanh nghip, k c trong nc v nc ngoi.
1.5.1. iu kin thnh lp doanh nghip
Thnh lp doanh nghip l vic thit lp mt t chc kinh t nhm sn xut, cung
ng dch v, hng ho p ng nhu cu ca ngi tiu dng v thng qua ch doanh
nghip thu c li nhun.
Trong iu kin kinh t th trng, vic lp doanh nghip trc ht phi xut pht t
nhu cu ca th trng. Chnh cu ca th trng l c hi ca vic kinh doanh. Nhng ch

23
khi no cung no v hng ho, dch v p ng c nhu cu ca th trng th ngi
kinh doanh mi c c hi thu c li nhun nh mong mun. Tuy vy, vic kinh doanh
cng phi tn trng php lut m bo li ch chung ton x hi.
C 2 iu kin c bn thnh lp mt doanh nghip, l iu kin kinh t - ti
chnh v iu kin php l.
1.5.1.1. iu kin kinh t - ti chnh:
iu kin kinh t - ti chnh i hi ngi khi nghip hai vn , l c ngh v c vn.
- V ngh: Ngi khi nghip l c nhn phi c kh nng t chc sn xut, kinh
doanh cung ng sn phm, dch v no m php lut khng cm cho nhu cu x hi
v c th thu c li nhun. Trng hp ch doanh nghip l t chc cng phi c kh
nng tng t v c i ng cn b qun l, iu hnh kinh doanh p ng c tiu chun
m php lut yu cu.
i vi ngnh ngh i hi chng ch hnh ngh th nhn s ch cht ca doanh nghip
phi c chng ch hnh ngh.
- V vn: Ch doanh nghip phi c s vn cn thit cho hot ng kinh doanh,
l vn u t ban u (vi doanh nghip t nhn) hoc vn iu l (vi doanh nghip khc).
- Vn iu l l s vn do cc thnh vin, c ng gp hoc cam kt gp
trong mt thi hn nht nh v c ghi vo iu l Cng ty.
Thng thng vn u t ban u hoc vn iu l l do doanh nghip t ng k khi
lp h s ng k kinh doanh. Nhng i vi mt s ngnh ngh kinh doanh c iu kin php
lut i hi c quan qun l phi thm nh trc khi cp giy php thnh lp, hot ng ri mi
c ng k kinh doanh th mc vn iu l khng c thp hn mc vn php nh.
- Vn php nh l mc vn ti thiu phi c theo quy nh ca php lut
thnh lp doanh nghip.
1.5.1.2. iu kin php l:
iu kin php l i hi khi lp doanh nghip, t chc hoc c nhn phi thc hin
ng nhng quy nh ca php lut v trch nhim dn s, v iu kin kinh doanh.
- V trch nhim dn s:
Php lut cm nhng t chc, c nhn sau y khng c quyn thnh lp doanh
nghip (k c vic qun l doanh nghip)ti Vit Nam:
- C quan Nh nc, lc lng v trang s dng ti sn Nh nc thnh lp
doanh nghip kinh doanh thu li ring cho c quan, n v mnh.
- Cn b, cng chc, theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc.
- S quan, h s quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong
lc lng qun i, cng an.

24
- Cn b lnh o, qun l nghip v trong cc doanh nghip 100% vn s
hu Nh nc (tr ngi c u quyn c lm i din qun l phn vn gp ca Nh nc
ti doanh nghip khc).
- Ngi b mt hoc b hn ch nng lc hnh vi dn s, ngi cha thnh nin.
- Ngi ang chp hnh hnh pht t hoc ang b to n cm hnh ngh kinh doanh.
- Cc trng hp khc theo quy nh ca Lut ph sn.
- V iu kin kinh doanh:
Ngoi iu kin kinh t - ti chnh trn y, khi thnh lp doanh nghip ch doanh
nghip phi thc hin cc quy nh khc ca php lut nh:
- Lp y h s ng k kinh doanh theo tng loi hnh doanh nghip.
- Ngnh, ngh ng k kinh doanh khng thuc lnh vc cm kinh doanh.
- C tr s chnh, tn doanh nghip, loi hnh doanh nghip.
- Np l ph ng k kinh doanh.
Doanh nghip c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k
kinh doanh.
1.5.2. Xc nh nhu cu vn thnh lp doanh nghip
thnh lp mt doanh nghip, mt trong nhng iu kin phi c l hnh thnh
vn u t ban u (i vi doanh nghip t nhn) hoc vn iu l (i vi cc loi hnh
doanh nghip khc). S vn y l bao nhiu ph thuc vo 2 trng hp:
- Trng hp kinh doanh ngnh ngh m php lut c qui dnh mc vn ti thiu
(vn php nh) th bt buc ngi khi nghip phi c mc vn ti thiu, cn kh nng
c vn nhiu hn th khng hn ch.
- Trng hp ngnh ngh khng quy nh mc vn ti thiu th vn thnh lp doanh
nghip l do ngi khi nghip quyt nh.
Nhu cu vn thnh lp doanh nghip thng thng l s vn cn thit ban u cho
nhng khon u t, chi ph phi b ra ngay. Trong qu trnh kinh doanh, khi c t cch
php nhn, doanh nghip c th huy ng cc ngun vn b sung. Nhu cu vn u t
ban u bao gm: cc chi ph ban u cho vic thnh lp doanh nghip, vn u t vo ti
sn c nh, vn u t vo ti sn lu ng.
Nhu cu vn thnh lp doanh nghip c lp theo d kin (k hoch) trong 3 n 5
nm u. Cn ngun vn no hnh thnh vn ban u, vn iu l th phi cn c vo quy
nh ca tng loi hnh doanh nghip l doanh nghip t nhn hay cng ty trch nhim hu
hn mt thnh vin, nhiu thnh vin, cng ty c phn, cng ty hp danh... sp xp.
Sau y l mu cc bn d ton cn lp khi thnh lp doanh nghip.

25
D ton chi ph u t ban u
Nm th........
Khon mc
Thi gian bt
u v thi gian
hon thnh
S vn u t (1.000.000)
Tng
s
Qu I Qu II
Qu
III
Qu
IV
- Cng tc nghin cu thm d
- Lp d n u t
- Giy php thnh lp v ng
k kinh doanh

- Tuyn dng v o to lao
ng

- v.v...
- Khai trng
Tng cng

D ton u t vo ti sn c nh
Nm th..........
Khon mc
n v
tnh
S
lng
Thi gian bt
u v thi gian
hon thnh
S vn u t (1.000.000)
Tng
s
Qu
I
Qu
II
Qu
III
Qu
IV
A. Nh ca, vt kin trc
1. Nh ca - Vt kin trc
B. My mc, thit b
I. My mc, thit b cng
tc v nglc

II. Phng tin vn ti,
truyn dn

III. Thit b dng c qun l
C. Xy dng c bn khc
I. Mua t
II. n b, san lp



26
D tnh nhu cu vn lu ng
n v: 1.000.000
Qu I Qu II Qu III Qu IV
A - D tr hng tn kho
I. Nguyn vt liu chnh
II. Vt liu ph
III. Nhin liu
IV. Ph tng thay th
V. Cng c, dng c
VI. Sn phm d dang
VII. Chi ph tr trc
VIII. Thnh phm tn kho
B. Cc khon phi thu
C. Cc khon phi tr
D. Nhu cu vn lu ng
I. Nhu cu vn ban u
II. Bin i nhu cu vn lu ng
Nhu cu vn v ngun vn
(D tnh ti nm doanh nghip t cng sut thit k)
n v: 1.000.000

Tng
s
vn
Nm th I Nm th II
Nm
th
III...
Qu
I
Qu
II
Qu
III
Qu
IV
Cng
Qu
I
Qu
II
Qu
III
Qu
IV
Cng ......
A. Tng mc vn
u t

I. u t ban u
II. u t vo TSC
III. Nhu cu vn
lu ng

- Nhu cu vn
ban u

- Bin i nhu
cu vn lu ng

B. Ngun vn u t
I. Vn ch s hu
II. Vn vay trung
v di hn

III. Vn vay ngn hn
IV. Cc ngun
vn khc


27
Chng 2

vn kinh doanh v ngun vn kinh doanh ca doanh nghip

2.1. Vn kinh doanh
2.1.1. Khi nim
Vn kinh doanh ca doanh nghip l biu hin bng tin ca cc ngun lc dng
trong kinh doanh ca doanh nghip.
Tu theo c im nghnh ngh kinh doanh m nhu cu vn kinh doanh, c cu vn
kinh doanh ca cc doanh nghip cng khc nhau, chng hn:
- Cc doanh nghip sn xut, xy dng thng c nhu cu vn kinh doanh ln v phi u
t nhiu vo vn c nh.
- Cc doanh nghip thng mi, dch v li thng c nhu cu vn lu ng nhiu.
Thng thng cc nhn t nh hng trc tip ti nhu cu v kt cu vn kinh doanh
ca doanh nghip l:
- c im kinh t k thut ca ngnh ngh kinh doanh,
- Qui m, mng li kinh doanh,
- Tnh thi v ca ngnh ngh kinh doanh.
Vn kinh doanh lun lun bin ng theo nhim v kinh doanh v c phn loi
bi nhiu cch khc nhau, tu thuc vo tiu thc phn loi.
2.1.2. C cu vn kinh doanh
Ngi ta thng phn loi vn kinh doanh theo c im lun chuyn ca vn kinh
doanh hoc theo ngun hnh thnh nn vn kinh doanh.
Phn loi vn kinh doanh theo c im lun chuyn.
Phn loi vn kinh doanh theo c im lun chuyn l cch phn loi da trn tiu
thc thi gian hon thnh mt k lun chuyn ca vn di hay ngn. y l phng php
phn loi ch yu.
Theo cch ny, vn kinh doanh c 2 loi: Vn c nh v vn lu ng.
- Vn c nh: L s vn m doanh nghip u t, mua sm, xy dng hnh thnh
nn ti sn c nh ca doanh nghip mt thi im nht nh.
Cng c th hiu: Vn c nh l biu hin bng tin ca ti sn c nh trong doanh
nghip hin c mt thi im nht nh.
Vn c nh l b phn ch yu trong c cu ti sn di hn ca doanh nghip .
Theo quy nh hin hnh, ngi ta coi gi tr cn li ca ti sn c nh hin c (vn c

28
nh) l ti sn di hn, ngoi ra, ti sn di hn cn c cc khon u t ti chnh di hn,
chi ph xy dng c bn d dang.
c im chu chuyn ca vn c nh l thi gian hon thnh mt k lun
chuyn vn c nh tng i di, gi tr ca n chuyn dn vo chi ph kinh doanh ph hp
vi mc hao mn ca ti sn c nh di hnh thc khu hao thu hi vn c nh.
- Vn lu ng: L s vn m doanh nghip s dng mua sm, hnh thnh nn ti
sn lu ng phc v kinh doanh mt thi im nht nh.
Cng c th hiu: Vn lu ng l biu hin bng tin ca ti sn lu ng hin c
trong doanh nghip mt thi im nht nh.
Vn lu ng l b phn ch yu trong c cu ti sn ngn hn ca doanh nghip. Thc
ra, trong s vn lu ng c mt b phn cng n phi thu c thi hn phi thu di trn mt nm
hoc di hn mt chu k kinh doanh nhng v bn cht th chng vn l vn lu ng.
c im chu chuyn ca vn lu ng l thi gian hon thnh mt k lun
chuyn vn lu ng tng i ngn, gi tr ca n chuyn mt ln, ton b vo chi ph kinh
doanh trong k v thu hi li ton b sau chu k kinh doanh.
Vn c nh v vn lu ng c quan h chuyn ho vi nhau. Tnh hnh thc t v vn
kinh doanh ti mt thi im theo cch phn loi ny c th hin bn tri ca bng cn i
k ton (phn Ti sn) ti thi im , c phn t thnh ti sn ngn hn v ti sn di hn.

2.2 Ngun vn kinh doanh v m hnh b tr ngun kinh doanh:
2.2.1 C cu ngun vn kinh doanh
Phn c cu vn kinh doanh trn y (mc 2.1.2) cho thy vn kinh doanh ca doanh
nghip bao gm 2 loi l vn c nh v vn lu ng,nu xt theo c im lu chuyn ca
vn. Tuy nhin, nu xt theo ngun hinh thnh nn vn kinh doanh th c mt s cch phn
loi khc. Sau y l 2 cch phn loi thng c s dng:
(1) Phn loi vn kinh doanh theo tnh cht s hu:
Phn loi vn kinh doanh theo tnh cht s hu (hay theo ngun hnh thnh) l cch
phn loi da trn tiu thc ch s hu vn l ai.
Theo cch ny, ngun vn kinh doanh c chia lm 2 loi: Ngun vn ch s hu
v n phi tr (ngun vn n).
- Ngun vn ch s hu:
Ngun vn ch s hu l ngun vn c hnh thnh t mt hoc nhiu ch s hu
vn ca doanh nghip nh: nh nc, cc c ng, t nhn, thnh vin u t gp vn, h
gia nh. Ngun vn ny c hnh thnh t u v b sung thm trong qu trnh pht trin.

29
c im: Ngun vn ch s hu c s dng n nh, thng xuyn ch ng
theo thm quyn ca ch s hu.
C cu: Ngun vn ch s hu gm nhiu loi khch nhau, cch hnh thnh, ni
dung v mc ch s dng khc nhau bao gm:
- Ngun vn u t do ch doanh nghip gp ban u v gp b sung.
- Ngun vn u t xy dng c bn,
- Cc qu ca doanh nghip (qu u t pht trin, qu d phng ti chnh)
- Qu khen thng, qu phc li, qu d phng tr cp mt vic lm, qu d
tr b sung vn iu l)
- Li nhun sau thu cha phn phi,
- Chnh lch t gi,
- Chnh lch nh gi li ti sn.
- N phi tr:
N phi tr l ngun vn c hnh thnh t cc ch n khc nhau nh: Vay ca cc
t chc ti chnh, tn dng, ca cng chng, ca cc nh u t trong v ngoi nc, cc
khon tm thi s dng cha n hn thanh ton, ti sn tha ch x l.
c im: N phi tr l ngun vn b sung cho vn kinh doanh, c tnh k hn,
doanh nghip khng c quyn s hu m ch c quyn s dng theo nhng iu kin nht
nh do ch n qui nh.
C cu: N phi tr gm nhiu loi khc nhau:
N ngn hn gm:
- Vay v n ngn hn,
- N phi thanh ton cho ngi bn, ngi mua tr tin trc (tn dng thng mi)
- N phi tr ngi lao ng,
- Cc khon phi np ngn sch.
N di hn gm:
- Vay v n di hn ca cc t chc ti chnh, tn dng,
- Vay di hn trn th trng ti chnh bng cc cng c n (tri phiu cng ty, k phiu,)
- Phi tr di hn ngi bn.
Ngun vn kinh doanh ca doanh nghip thng xuyn bin ng do s bin ng
ca qu trnh kinh doanh. B tr c cu ngun vn hp l, tm ngun vn r v kp thi l
nhim v quan trong trong vic qun l vn kinh doanh.
(2) Phn loi vn kinh doanh theo thi gian s dng

30
Cch phn loi ngun vn kinh doanh theo thi gian s dng da trn tiu thc
quyn s dng ngun vn kinh doanh di hay ngn.
Theo cch ny, ngun vn kinh doanh c chia lm hai loi ngun vn thng
xuyn v ngun vn tm thi. Tnh hnh ngun vn thc t ca doanh nghip theo cch
phn loi ny c th hin bn phi bng cn i k ton (phn ngun vn).
- Ngun vn thng xuyn:
Ngun vn thng xuyn l ngun vn m doanh nghip c th s dng di hn vo
hot ng kinh doanh, t nht l trn 1 nm.
C cu: ngun vn thng xuyn bao gm ngun vn ch s hu v n vay trung
hn ( vay k hn trn 1 nm n 5 nm), vay di hn ( vay k hn trn 5 nm)
- Ngun vn tm thi:
Ngun vn tm thi l ngun vn m doanh nghip c th s dng trong thi hn
ngn t 1 nm tr li.
C cu: ngun vn tm thi bao gm cc loi
- N vay ngn hn
- N phi tr cho ngi bn, ngi mua
- Vn chim dng tm thi ( n cng nhn vin, khon phi np ngn sch)
Tu tng loi hnh doanh nghip, mc t l gia ngun vn thng xuyn vi
ngun vn tm thi c khc nhau, nhng phi tnh ti s an ton ti chnh. Ngay c cc
khon n di hn m mt phn n phi tr ch cn hn di 1 nm th khon n di hn
cng coi nh vn tm thi.
2.2.2 Cc m hnh b tr ngun vn kinh doanh.
Khng phi doanh nghip no cng lun c ngun vn ch s hu p ng
nhu cu kinh doanh thng xuyn. Vic phi s dng ngun vn bn ngoi thng din ra.
m bo cho hot ng kinh doanh thun li, cc doanh nghip cn b tr ngun
vn theo nguyn tc:
- Cc ti sn cn thit thng xuyn nh ti sn c nh, ti sn lu ng thng xuyn
th phi c ngun vn thng xuyn m bo l chnh, ngoi ra nu c nhu cu d tr t
bin ( ti sn lu ng tm thi) th b tr bng ngun vn tm thi.
- Ngun vn i vay, ngun vn chim dng tm thi ch c s dng cho nhng mc tiu
v k hn ng vi hp ng vay vn, hp ng thng mi hoc cc cam kt vi ch n.
- Ch ti chi ph ti chnh v ri ro khi s dng cc ngun vn.
Doanh nghip c th la chn mt trong nhng m hnh b tr ngun vn sau y:



31
2.2.2.1. M hnh: S dng ng tnh cht ca tng ngun vn.
- c im ca m hnh ny l cc ngun vn c s dng hon ton ng mc
ch, m bo tnh k hn ca tng loi ngun vn.
Theo m hnh ny th ton b ti sn c nh, u t di hn v ti sn lu ng
thng xuyn (d tr vt t hng ho thng xuyn, n phi thu, vn bng tin cn thit)
u do ngun vn thng xuyn (vn ch s hu v n trung di hn) m bo. Phn ti sn
lu ng tm thi th s dng hon ton bng ngun vn tm thi.











M hnh 1: S dng ng tnh cht ca tng ngun vn

Ngun vn thng xuyn =
Vn ch s
hu
+ N vay trung hn v di hn

Ngun vn tm thi =
N vay ngn
hn
+
N phi tr
trong thanh ton
+
N ngn hn
khc
- u im ca m hnh: M hnh c u im ni bt l:
- Hn ch c ri ro v kh nng thanh ton do gim c p lc i n ca cc ch
n do khng s dng sai k hn ca ngun vn n.
- Gim c chi ph v li vay, v khi c nhu cu tm thi mi phi vay v vay ngn
hn.
- Hn ch ca m hnh:
- M hnh ny thch hp vi nhng doanh nghip c qui m vn ch s hu ln hoc
doanh nghip c iu kin vay trung hn, di hn nhiu, khng thch hp vi nhng
doanh nghip c qui m va v nh nhng mun m rng phm vi kinh doanh.
- Mt khc, khi vn ch s hu ln doanh nghip c u th l ch ng trong ngun
vn kinh doanh nhng p lc v li nhun tnh trn vn ch s hu li l i hi
khng nh ca nh u t.
TI Sn
Ti sn lu ng tm
thi
Ti sn lu ng thng
xuyn
Ti sn c nh v u t
di hn


Ngun vn thng
xuyn
Ngun vn tm thi
NGUn vn
A
B
A
B

32
2.2.2.2. M hnh: S dng mt phn ngun vn thng xuyn cho nhu cu vn
lu ng tm thi.
Theo m hnh ny, ton b ti sn c nh, v u t di hn,ton b ti sn lu
ng thng xuyn v mt phn ti sn lu ng tm thi c s dng t ngun vn
thng xuyn, ch c mt phn ti sn lu ng tm thi c b tr t ngun vn tm thi.








M hnh 2: S dng mt phn ngun vn thng xuyn cho nhu cu vn lu ng tm thi
- u im ca m hnh: Kh nng thanh ton rt cao, v doanh nghip ch ng c
ton b nhu cu vn thng xuyn cho kinh doanh, ch mt phn nhu cu tm thi mi
cn vay ngn hn.
- Hn ch ca m hnh: Cng nh m hnh 1, m hnh ny i hi doanh nghip phi c
vn ch s hu ln hoc phi vay di hn nhiu vi li sut cao hn li sut vay ngn
hn mi m bo c nhu cu vn thng xuyn, do c th lm tng chi ph s
dng vn.
2.2.2.3. M hnh: S dng ngun vn tm thi l chnh
Theo m hnh ny, doanh nghip c ngun vn thng xuyn ch m bo cho
ton b ti sn c nh, u t di hn v mt phn ti sn lu ng thng xuyn v ton
b ti sn lu ng tm thi u da vo ngun vn tm thi.







M hnh 3: S dng ngun vn tm thi l chnh
A
B
Ti sn
Ti sn lu ng
tm thi
Ti sn lu ng
thng xuyn
Ti sn c nh v
u t di hn


Ngun vn
thng xuyn
Ngun vn tm
thi
Ngun vn
Ti sn
Ti sn lu ng tm
thi
Ti sn lu ng
thng xuyn
Ti sn c nh v u
t di hn


Ngun vn thng
xuyn
Ngun vn tm thi
Ngun vn
A
B

33
- u im ca m hnh: M hnh ny l s dng ngun vn linh hot, khng phi b tr
ngun vn thng xuyn nn gim c chi ph s dng vn (li vay).
- Nhc im ca m hnh: Nhc im ni bt ca m hnh ny l ri ro cao v doanh
nghip hu nh ph thuc vo kh nng tm ngun vn bn ngoi v vy d th ng
trong kinh doanh.
Mt khc, khi doanh nghip c kh khn v tm ngun vn s d dn n tnh trng
chim dng vn bt hp php trong thanh ton
Nh vy rt kh c m hnh b tr ngun vn no thch hp hon ton vi mi doanh
nghip, v u im v nhc im ca mi m hnh an xen nhau. cho vic s dng vn
cho kinh doanh c hiu qu, doanh nghip phi la chn cc cng c ti tr ngun vn cho
kinh doanh thch hp trn cc mt: qui m, c cu, thi hn, v chi ph.
2.2.3. Cc cng c ti tr ngun vn kinh doanh
Doanh nghip c th s dng cc quyn m lut php cho php tm ngun ti tr
vn ngn hn v di hn cho nhu cu kinh doanh thng qua cc cng c sau y:
- Tri phiu cng ty,
- Tn dng ngn hng,
- Tn dng thu mua,
- Tn dng thng mi,
- Pht hnh c phiu,
- Ti tr t li nhun li.
2.2.3.1. Ti tr vn bng cng c tri phiu cng ty:
Tri phiu cng ty l chng ch vay vn do doanh nghip pht hnh, th hin ngha
v v s cam kt ca doanh nghip v vic thanh ton s n gc v li tc tin vay vo
nhng thi hn xc nh cho ngi nm gi tri phiu.
Tri phiu cng ty l mt loi chng khon n (hoc cng c n), trong bn i
vay l doanh nghip v bn s hu l tri ch (bn cho vay).
Tri phiu cng ty c nhiu loi, tu theo tiu thc phn loi. Phn loi theo thi
gian th gm c tri phiu ngn hn, di hn, trung hn. Phn loi theo hnh thc th gm c
tri phiu ghi tn v tri phiu khng ghi tn. Phn loi theo mc m bo th c tri
phiu c ti sn bo m v tri phiu khng c ti sn bo m. Phn loi theo li sut th
c tri phiu li sut c nh v tri phiu li sut thay i.
Ngoi cc loi tri phiu trn, cng ty c phn c th s dng loi tri phiu chuyn
i chuyn t hnh thc vay vn bng tri phiu sang hnh thc huy ng vn c phn.
Tri phiu chuyn i l loi tri phiu cng ty khi n hn thanh ton c th c
chuyn i thnh c phn ph thng ca cng ty c phn theo mt t l nht nh.

34
Doanh nghip pht hnh tri phiu chuyn i cn ch mt s vn sau:
- T l chuyn i: l s lng c phn ph thng do mt tri phiu chuyn i thnh.
V d: Mt cng ty pht hnh tri phiu chuyn i c mnh gi l 1.000.000 VN,
k hn 5 nm, li sut 8% tr hng nm v sau 5 nm c th chuyn i thnh 100 c phn
ph thng vi mnh gi l 10.000 VND. Nh vy, t l chuyn i l 100.
- Gi chuyn i (conversion price): l gi tr tnh theo mnh gi ca tri phiu m mi
c phn nhn c khi chuyn i.
Theo v d trn th gi chuyn i s l: 1.000.000 : 100 CP = 10.000 VN
Nu tri phiu c tnh li vo cui k hn th phn li ny c th chuyn i hay
khng chuyn i do cng ty quy nh
- u im ca vic ti tr bng tri phiu cng ty:
- Mt l, doanh nghip vay trc tip t nh u t, khng qua cc trung gian ti chnh
nn li sut thng thp hn.
- Hai l, ch doanh nghip khng phi phn chia quyn kim sot doanh nghip vi
cc tri ch
- Ba l, doanh nghip c th ch ng trong vic chi ph tr li v b tr ngun vn tr
n gc do thi hn thanh ton v li sut thng c nh sn.
- Nhc im ca vic s dng cng c tri phiu cng ty:
- Mt l, v l tin vay nn doanh nghip phi chu sc p v kh nng thanh ton n
gc v li khi n k hn.
- Hai l, pht hnh nhiu tri phiu lm tng h s n, nu s dng km hiu qu vn
vay s tim n kh nng thanh khon thp.
2.2.3.2 Ti tr vn bng hnh thc tn dng ngn hng
Trong nn kinh t th trng, cc t chc kinh doanh tin t (bao gm cc t chc tn
dng l Ngn hng v cc t chc tn dng phi ngn hng c php kinh doanh tin t) c vai
tr to ln trong vic cung ng vn cho cc doanh nghip di nhiu hnh thc tn dng khc
nhau nh cho vay, chit khu giy t c gi, cho thu ti chnh, bo lnh v cc hnh thc khc.
Cc ngn hng v cc t chc tn dng khc l cc trung gian ti chnh tc l ngi
i vay cho vay. Tn dng ngn hng tr thnh cng c ti tr thng xuyn cho cc
doanh nghip.
Tn dng ngn hng l vic chuyn giao quyn s dng vn cho ngi vay bng
hnh thc cho vay theo nhng nguyn tc: S dng vn c mc ch, tr y tin gc v
tin li ng k hn cam kt trong hp ng vay vn.
Doanh nghip c th vay vn cc t chc tn dng vi cc k hn khc nhau:
Vay ngn hn : K hn ti 12 thng.

35
Vay trung hn: K hn t 12 thng ti 60 thng.
Vay di hn : K hn trn 60 thng.
- u im ca ngun ti tr tn dng ngn hng:
- Mt l, doanh nghip c th tr thnh khch hng thng xuyn ca ngn hng vi
nhng loi hnh vay vn khc nhau, k hn khc nhau thch hp vi nhu cu kinh
doanh a dng thng xuyn.
- Hai l, doanh nghip kt hp c gia vic vay vn vi vic c phc v cc tin
ch khc t ngn hng nh gi tin nhn ri, thanh ton khng dng tin mt, t vn,
bo lnh.
- Nhc im ca cng c ti tr tn dng ngn hng:
- Mt l, doanh nghip phi p ng c nhng iu kin nht nh mi c th c
vay vn nh: uy tn, ti sn m bo tin vay, kh nng tr n y v ng hn
- Hai l, li sut vay vn l li sut th trng bao gm li sut i vay v chi ph dch v
ca bn thn ngn hng nn c th cao hn li sut tri phiu do cng ty t vay vn.
2.2.3.3. Ti tr vn bng tn dng thu mua.
Trong iu kin hn hp v ngun vn u t vo ti sn c nh hoc c kh khn
v ti sn cm c, th chp vay vn ngn hng, doanh nghip c th tm n cng c ti tr
vn di hnh thc tn dng thu mua. Tuy nhin, cng c trng hp doanh nghip khng
mun i vay vn u t vo ti sn c nh m c th dng tn dng thu mua v c li hn.
C hai phng thc giao dch ch yu ca hot ng thu mua l phng thc thu
vn hnh (cn gi l thu hot ng, thu dch v, thu truyn thng Operating Lease,
Traditional Lease, Service Lease) v phng thc thu mua thun (cn gi l thu ti chnh,
thu vn Net Lease, Finance Lease, Capital Lease).
1. Thu vn hnh (Operating Lease): Thu vn hnh c 2 c trng c bn sau:
- Thi hn thu rt ngn so vi tui th ca ti sn, vic chm dt hp ng thu ch
cn bo trc trong thi gian ngn.
- Ngi cho thu phi chu mi chi ph vn hnh ca ti sn nh chi ph bo dng,
mua bo him, thu ti sn... v mi ri ro lin quan n ti sn.
Quyn v ngha v ca bn cho thu v bn thu vn hnh c th tm tt nh sau:
Bn cho thu vn hnh ( Lessor) Bn thu vn hnh ( Lessee)
- Nm quyn s hu ti sn cho thu.
- Chu mi chi ph cho s tn ti ca ti sn.
- Chu mi ri ro v thit hi lin quan n
ti sn.
- C quyn gia hn hp ng cho thu v nh
ot ti sn khi kt thc hn cho thu.
- Tr tin thu ti sn c quyn s dng
ti sn trong thi hn thu.
- Khng chu ri ro v thit hi v ti sn i
thu.
- C quyn hu b hp ng thu ti sn
bng thng bo trc cho ngi cho thu.

36
2. Thu ti chnh ( Thu mua thun Net Lease)
Thu ti chnh l mt phng thc ti tr tn dng trung hn hay di hn, trong bn
cho thu (cng ty cho thu ti chnh) dng vn ca mnh mua ti sn, thit b ca nh
cung cp theo yu cu ca bn i thu tho thun trong hp ng v giao ti sn cho
bn i thu s dng.
M hnh phng thc thu ti chnh.














Quyn v ngha v ca bn cho thu v bn i thu ti chnh c th tm tt nh sau:
Bn cho thu ti chnh Bn i thu ti chnh
1. Mua ti sn ca nh cung cp, gi
quyn s hu v cho thu trung, di hn
2. Khng cung cp cc dch v vn hnh,
bo dng ti sn.
3. Khng chu ri ro v thit hi vi ti
sn cho thu.
4. Ht hn hp ng, c th cho php bn
thu la chn hnh thc k tip hp ng
thu hoc mua li, hoc u quyn bn li
hoc tr li ti sn.
1. Tr tin thu theo ng k v c quyn s
dng ti sn.
2. C trch nhim np thu ti sn, mua bo
him v chu ri ro v ti sn.
3. Khng c hu ngang hp ng thu ( tr
khi bn cho thu ng ).
4. c quyn la chn hnh thc x l ti sn
khi ht hn thu.
(5)
Giao
ti
sn
(8)
Bo
dng
(9)
Tr
tin
bo
dng
(2)
Hp
ng
mua
TS
(4)
Giao
quyn
s hu
TS
(3)
Tr
tin
mua
TS
Bn cho
thu
(Cng ty cho thu
ti chnh)

Bn thu
( Doanh
nghip)
(1) Hp ng thu
(6) Quyn s dng
ti sn
(7) Tr tin thu

Nh cung cp

37
2.2.3.4. Ti tr vn bng hnh thc tn dng thng mi:
Tn dng thng mi (hay tn dng nh cung cp) l hnh thc s dng vn chim
dng hp php v tm thi pht sinh trong quan h mua chu, mua tr chm hay tr gp,
nhn ng trc tin bn hng.
y l khon n phi tr, khng phi tr li hoc li sut thp, khng b rng buc
bi hp ng tn dng nh tn dng ngn hng, pht sinh thng xuyn trong giao dch
thng mi. l ngun vn ngn hn linh hot, nhiu khi chim t trng ln trong ngun
vn kinh doanh ca doanh nghip.
Doanh nghip c th s dng cc hnh thc mua bn hng v thanh ton khc nhau
v t c nhng li ch v ti chnh (ng thi cng c ri ro). Cc hnh thc mua bn v
thanh ton l:
- Ngi bn nhn tin (tin mt hoc sc) ngay khi giao hng,
- Ngi bn nhn tin trc khi giao hng (chim dng vn),
- Ngi bn nhn tin qua ngn hng sau thi hn nht nh k t ngy giao hng (b
chim dng vn),
- Ngi bn bn hng c iu kin chit khu cho ngi mua
- Ngi bn i tin qua ngn hng sau khi giao hng ( b chim dng vn).
- Bn hng tr chm tng ln (giao hng k sau, thu tin k trc)
- Bn hng k gi (ngi mua tr tin sau khi bn ht s hng c giao).
Tuy nhin s dng tn dng thng mi cn lu cc iu kin sau:
- Thi hn s dng vn ngn, phi ph hp vi nhng cam kt trong hp ng kinh t
gi tn nhim.
- Khng lm dng trnh vic chim dng bt hp php c th dn ti ri ro b pht vi
phm hp ng mua bn.
2.2.3.5. Ti tr vn bng cng c c phiu
Cc cng ty c phn c th tng vn iu l bng cch bn c phn di hnh thc
pht hnh thm c phiu. C phn l cc phn bng nhau c chia ra t vn iu l ca cng
ty c phn, cn c phiu l chng ch (giy t) do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi
s xc nhn quyn s hu ca c ng i vi mt hoc mt s c phn ca cng ty .
(1) Cc loi c phn:
C phn gm nhiu loi: c phn ph thng, c phn u i biu quyt, c phn u
i c tc, c phn u i hon li, c phn u i khc. Cng ty cn bit nhng c th ca
mi loi c phn la chn.

38
_ C phn ph thng l c phn th hin quyn s hu vnh vin i vi cng ty c
phn ca c ng c c phn (c ng ph thng). Cng ty c phn bt buc phi c c
phn ph thng.
C ng ph thng c cc quyn sau:
- Quyn c hng li nhun v l ch s hu i vi ti sn ca doanh nghip.
- Quyn bu c
- Quyn kim sot doanh nghip
- Quyn u tin mua c phn mi
_ C phn u i biu quyt l c phn thuc v c ng sng lp (c ng tham gia
xy dng, thng qua v k tn vo bn iu l u tin ca cng ty c phn) v c ng
c Chnh Ph u quyn, l c phn c s phiu biu quyt cao hn c phn ph thng.
C ng s hu c phn u i biu quyt c quyn:
- B phiu biu quyt ti i hi ng c ng vi s phi nhiu hn (bi s) s
phiu ca mi c ng ph thng (iu l cng ty quy nh vic ny).
- Cc quyn khc nh c ng ph thng nhng khng c chuyn nhng c phn
cho ngi khc v ch duy tr loi c phn ny trong 3 nm u tin khi cng ty
i vo hot ng, sau phi chuyn thnh c phn ph thng.
_ C phn u i c tc l c phn c tr c tc hng nm c nh khng ph
thuc vo kt qu kinh doanh hoc c tc cao hn c tc ca c phn ph thng.
C ng s hu c phn u i c tc khng c quyn biu quyt, quyn d hp i
hi ng c ng, quyn c ngi vo Hi ng qun tr v ban kim sot, nhng c
quyn hng c tc u i.
_ C phn u i hon li l c phn s c cng ty hon li vn gp bt c khi no
theo yu cu ca c ng s hu loi c phn ny hoc theo quy nh trn c phiu ca c
phn ny.
y l loi c phn duy nht trong cc loi c phn c quyn rt vn. C ng s
hu c phn ny cng khng c quyn biu quyt, quyn d hp i hi ng c ng,
quyn c ngi vo Hi ng qun tr v Ban kim sot nhng c quyn hng c tc
nh c phn ph thng.
(2) Th gi c phn
Th gi c phn l gi c ca c phn trn th trng ti chnh. Th gi c phn lun
bin ng trn th trng nn doanh nghip khng d dng xc nh trc gi c phn.
Tuy vy, doanh nghip c th p dng cng thc sau y xc nh gi bn c
phn ti thi im hin ti (cng thc tnh gi tr dng tin chit khu DCF):
o
P =
( ) ( )
(

+
+
+
+
+ n i
d
i
d
i
d
n
) 1
...
1 1
2
2 1
+
( )
n
n
i
P
+ 1


39
o
P =
( ) ( )

= +
+
+
n
t
n
n
t
t
i
P
i
d
1 1 1

Vi
o
P = Gi bn c phn thi im hin ti

n
P = Gi bn c phn trn th trng ti thi im kt thc k hn th n tng lai.

t
d = Li tc c phn k vng mi c phn ca cng ty ti thi im n tng lai.
i = C tc k vng hng nm (t l chiu khu)
Cng thc ny cho thy: Gi bn ca mt c phn thi im nh bn bng gi tr
hin ti ca nhng khon li tc c phn s nhn c v gi bn c phn ti thi im k
vng tng lai m n c bn.
V d: Cng ty A d nh bn c phn trn th trng huy ng thm vn c phn. Mi
c phn hy vng mi nm sp ti c chia c tc 100 VN (d), tng ng vi t sut 12%
(i) v gi bn c phn cui nm th 3 sau khi chia c tc l 30.000 VN (
3
P ).
Vy gi bn mi c phn (th gi) thi im nh gi l:
o
P =
( ) ( )
(

+
+
+
+
+
3 2
12 , 0 1
100
12 , 0 1
100
12 , 0 1
100
+
( )
3
12 , 0 1
000 . 30
+

o
P = 90,909 + 79,718 + 71,179 + 21,354
o
P = 21,596 VN
Trn c s gi bn mi c phn xc nh nh trn, cng ty s tnh ton xem cn huy
ng thm bao nhiu vn c phn v s tin thu c thm (thng d vn c phn) do th
gi c phn cao hn mnh gi.
(3) Bn c phn
Cng ty c phn khi xc nh c s vn c phn cn huy ng thm v gi tr
ca mi c phn hin c (mnh gi) cng nh th gi c phn c th bn c phn trn th
trng. Vic bn c phn mi c th bn ton b trn th trng theo th gi hoc bn mt
phn cho c ng c vi gi bng mnh gi hay gi u i cn mt phn bn trn th trng
theo gi th trng.
V d: Cng ty c phn A c tng s vn c phn l 70 t VN, tng ng vi 7 triu c
phn ph thng. Mnh gi ca mi c phn l 10.000 VN (70 t/7 triu c phn). Cng ty
cn huy ng thm 20 t VN tng vn iu l. Th gi c phn l 20.000 VN. C th
d kin cc trng hp sau y:
- Trng hp bn ton b c phn mi trn th trng
Gi th trng cao gp i mnh gi nn c thm 20 t VN cng ty ch phi bn 1 triu
c phn mi. Nu vy:
- Tr gi s c phn ca c ng mi l: 10 t VN

40
- Thng d vn c phn (phn tng thm) l : 10 t VN
- Gi tr mt c phn ca cng ty sau khi tng vn l:
VN 11.250
mi phn c triu 1 c phn c triu 7
VN t 20 VN t 70
=
+
+

- So vi gi tr mt c phn trc khi tng vn mi c phn tng thm:
11.250 VN - 10.000 VN = + 1.250 VN
- Trng hp bn mt c phn mi cho c ng c bng mnh gi, phn cn li bn
cho c ng mi theo th gi.
Gi nh cng ty bn 1 triu c phn mi cho c ng c theo ng mnh gi 10.000
VN mt c phn th t l c phn c c mua c phn mi l 7/1, s tin thu c s l
10 t VN. S vn cn li cn huy ng thm l 10 t VN tng ng vi gi tr ca
500.000 c phn bn cho c ng mi (500.000 c phn x 20.000 VN). Nh vy:
- Tr gi s c phn ca c ng mi l: 5 t VN
- Thng d vn c phn l: 5 t VN
- Gi tr mt c phn ca cng ty sau khi tng vn l:
VN 10.588
mi phn c triu 1,5 c phn c triu 7
VN t 20 VN t 70
=
+
+

- So vi gi tr mt c phn trc khi tng vn mi c phn tng thm:
10.588 VN - 10.000 VN = + 588 VN
C th thy c 2 trng hp do gi th trng ca c phn cng ty cao hn mnh gi nn
cng ty c thm c phn tng vn c phn, lm cho gi tr mi c phn tng ln. Nhng
trng hp th hai khuyn khch c ng c gn b vi cng ty, cng ty u tin bn
c phn vi gi thp hn th gi nn thng d vn c phn gim xung, ko theo gi tr ca
c phn c tng nhng khng tng nhiu nh trng hp th nht.
Trn thc t, cng c trng hp th gi c phn ca mt cng ty gim xung mc qu
thp, thm ch thp hn c mnh gi, nu cng ty vn tng vn bng cng c bn c phn th
gi tr c phn ca doanh nghip gim i. Trng hp ny hay xy ra vi cng ty kinh
doanh km hiu qu. Cng ty nn tm ti cc cng c ti tr khc tr gip tt hn vic
chn chnh kinh doanh, sau ny c th tnh ti cng c tng vn bng cch bn c phn.
u im ca vic tng vn bng cch pht hnh thm c phiu:
Mt l, gim sc p n nn do khng phi vay thm vn m tng vn ch s hu
tng ngun vn thng xuyn bng s u t ca ngi gp vn.
Hai l, tng thm tim lc ti chnh ca cng ty bng chnh sc lc ca c ng
ng thi cng l tng nng lc qun tr, iu hnh ca cng ty c phn.

41
Ba l, vic phn chia c tc c th ch ng hn vic tr li i vay do vic t
quyn quyt nh ca cng ty da trn kt qu kinh doanh hng nm.
Hn ch ca cng c ti tr bng c phiu:
Mt l, pht hnh thm c phiu s to ra s phn chia quyn lc trong cng ty
do s lng c ng c quyn biu quyt tng ln.
Hai l, c tc ch c phn chia nu c li v np thu thu nhp doanh
nghip ch khng c tnh vo chi ph kinh doanh nh chi tr li vay. V vy, nu
doanh nghip c li t hoc l s dn n gim hoc hon chia c tc, gy ra phn ng
bt li ni b cng ty.
Ba l, pht hnh thm c phiu nu hiu qu kinh doanh khng tng tng ng
s to ra s gim st c tc ca c ng c do phi phn chia cho c ng mi.
Cc cng ty c phn s dng hnh thc tng vn bng vic pht hnh thm c phiu
phi cn nhc cc mt li hi trn y trc yu cu pht trin ca cng ty.
2.2.3.6. Ti tr t li nhun li ca doanh nghip.
Theo qui nh ca php lut, doanh nghip kinh doanh c li hng nm c trch
lp ra cc qu ca doanh nghip, trong c cc qu khng chia nh qu u t pht trin,
qu d tr b sung vn iu l, qu d phng ti chnh. Cc qu ny tr thnh ngun vn ti
u t ca doanh nghip, s dng ngun lc t chnh doanh nghip. Cc cng ty c phn c
th gim bt vic chia c tc, gim bt cc qu khc dnh nhiu hn phn li nhun c
li nhm tng ngun vn kinh doanh nhng vn thuc s hu ca cc c ng.

2.3. qun l vn c nh
2.3.1. Ti sn c nh v vn c nh
Ti phn trn (2.1 Vn kinh doanh) cp n khi nim v c im chu
chuyn ca vn c nh. Thc cht vn c nh l biu hin bng tin ca ti sn c nh m
doanh nghip u t hnh thnh. Nh vy, khi ni ti vn c nh l hm nhn mnh
v mt gi tr cn ni ti ti sn c nh l nhn mnh v mt hin vt ca ti sn . Vic
qun l vn c nh trong doanh nghip thc cht l qun l ti sn c nh.
2.3.1.1. Ti sn c nh v tiu chun ti sn c nh.
- Ti sn c nh ca doanh nghip l nhng t liu lao ng c gi tr ln, tham gia vo
nhiu chu k kinh doanh v mang li li ch lu di cho doanh nghip.
nhn bit u l ti sn c nh cn phi c nhng tiu chun nht nh.
- iu kin mt t liu lao ng c coi l ti sn c nh khi t liu lao ng
ng thi tho mn bn iu kin sau y (theo quy nh hin hnh):
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn ,

42
- Nguyn gi phi c xc nh mt cch ng tin cy,
- C thi hn s dng t 1 nm tr ln,
- C gi tr t mc quy nh ti thiu (hin nay l t 10 triu ng tr ln).
Nhng t liu lao ng thiu mt trong nhng iu kin trn th gi l cng c lao ng.
- c im lun chuyn ca ti sn c nh:
- Tham gia nhiu chu k kinh doanh,
- Trong qu trnh s dng, hnh thi hin vt v c tnh s dng ban u khng thay i,
- Gi tr c chuyn dch dn vo sn phm to thnh yu t chi ph kinh doanh v
c thu hi li sau khi tiu th sn phm.
2.3.1.2. Phn loi ti sn c nh
C nhiu cch phn loi ti sn c nh khc nhau. Sau y l mt s cch phn loi chnh:
a. Phn loi ti sn c nh theo hnh thi biu hin
Tiu thc phn loi cch ny l xem xt hnh thi biu hin bn ngoi ca ti sn
c nh l g, c th chia ra hai loi: ti sn c nh hu hnh v ti sn c nh v hnh.
- Ti sn c nh hu hnh l nhng t liu lao ng c biu hin bng hnh thi vt cht c
th, tho mn nhng tiu chun ca ti sn c nh hu hnh, tham gia vo nhiu chu k
kinh doanh nhng vn gi nguyn hnh thi vt cht ban u.
Thuc v ti sn hu hnh gm c:
- Nh ca, vt kin trc,
- My mc, thit b,
- Phng tin vn ti, thit b truyn dn,
- Vn cy lu nm, sc vt lm vic hoc cho sn phm (tht, sa, da),
- Cc loi ti sn c nh khc.
- Ti sn c nh v hnh l nhng ti sn khng c hnh thi vt cht c th, th hin mt
lng gi tr c u t tho mn cc tiu chun ca ti sn c nh v hnh, tham
gia vo nhiu chu k sn xut kinh doanh.
Thuc v ti sn c nh v hnh gm c:
- Quyn s dng t lu di hoc c thi hn (chi ph san lp, n b, l ph trc b)
- Chi ph v bng pht minh sng ch,
- Li th kinh doanh (thng hiu)
Mc ch ca vic phn loi ny l nhm:
- Thy c mc trang b k thut, kt cu ti sn c nh ca doanh nghip.
- Khai thc tt nht tng loi,
- C phng php khu hao thch hp.

43
b. Phn loi ti sn c nh theo cng dng kinh t:
Cn c vo cng dng kinh t ca ti sn c nh l dng lm g th c th chia
ti sn c nh thnh cc nhm (loi) sau:
- Nh ca, vt kin trc,
- My mc, thit b,
- Phng tin vn ti, thit b truyn dn,
- Vn cy lu nm, sc vt lm vic hoc cho sn phm,
- Cc loi ti sn c nh khc.
Phn loi theo cch ny ch yu l xem xt kt cu hp l hay khng ca ti sn c nh.
c. Phn loi ti sn c nh theo hnh thi s hu:
Cn c vo quyn s hu, ti sn c nh c phn loi lm cc loi:
- Ti sn c nh thuc s hu ca doanh nghip, l nhng ti sn c nh m doanh
nghip c quyn chim hu, quyn nh ot v quyn qun l, s dng.
- Ti sn c nh thu ti chnh l ti sn c nh m doanh nghip c quyn qun l, s
dng lu di nhng quyn s hu thuc v bn cho thu (cng ty cho thu ti chnh).
- Ti sn c nh thu vn hnh (thu hot ng) l ti sn c nh m doanh nghip
ang s dng c tnh cht ngn hn, thi v, cn quyn s hu thuc bn cho thu.
2.3.2. Hao mn v khu hao ti sn c nh
2.3.2.1. Hao mn ti sn c nh
Trong qu trnh s dng, gi tr v gi tr s dng ca ti sn c nh b gim dn.
L do ca s gim dn ny l do vic s dng cho kinh doanh, do tc ng ca t nhin, do
s tin b ca khoa hc k thut
Hao mn ti sn c nh l s gim dn v gi tr hoc gi tr s dng, hoc c gi
tr v gi tr s dng ca ti sn c nh do cc nguyn nhn khc nhau gy ra.
Cn c vo tnh cht hao mn, c th phn chia hao mn ti sn c nh thnh hai
loi: hao mn hu hnh v hao mn v hnh.
Hao mn hu hnh l s gim dn v gi tr s dng, dn ti s gim dn v gi tr
ca ti sn c nh trong qu trnh s dng ti sn c nh vo hot ng kinh doanh .
Yu t tc ng ti s hao mn hu hnhca ti sn c nh l:
- Thi gian s dng,
- Cng s dng,
- Tc ng ca t nhin (nhit , ma, nng,)
Hao mn v hnh l s gim dn thun tu v mt gi tr ca ti sn c nh.
Nhn t ch yu tc ng ti s hao mn v hnh ca ti sn c nh l do s tin b
ca khoa hc k thut. Vi s tin b ca khoa hc k thut, cc ti sn c nh loi mi ra

44
i c cng ngh tt hn, gi r hn lm cho ti sn c nh c tr nn lc hu, gim gi,
mc d v mt hin vt chng vn gi nguyn.
2.3.2.2. Khu hao ti sn c nh
Trong qu trnh s dng ti sn c nh cho hot ng kinh doanh, gi tr ca ti sn
c nh b gim dn. Doanh nghip phi tm cch thu hi li phn gi tr b gim bo
ton vn c nh. Cch l tnh phn hao mn ca ti sn c nh vo gi thnh ca sn
phm, dch v vo trong k kinh doanh sao cho khi ti sn c nh ht tui s dng th gi
tr ca chng c thu hi y , t nht cng l gi tr danh ngha. Phng php tnh v
thu hi phn hao mn nh vy gi l khu hao ti sn c nh.
Vy khu hao ti sn c nh l vic thu hi dn gi tr ti sn c nh do b hao
mn trong qu trnh kinh doanh nhm ti sn xut ti sn c nh sau khi ht hn s dng
bng cch chuyn gi tr ti sn c nh vo gi thnh sn phm bng hnh thc khu hao.
Thc cht vic khu hao ti sn c nh l thu hi li vn c nh m doanh nghip
u t.
Vic khu hao ti sn c nh c ngha ti chnh ln i vi doanh nghip:
- L bin php bo ton vn c nh. Bng cch khu hao, sau khi ti sn c nh
ht hn s dng th tin khu hao thu c c th mua sm ti sn c nh
khc thay th.
- To thnh ngun vn u t i mi thit b cng ngh. Tin khu hao hng thng
doanh nghip c th s dng cho mc ch kinh doanh, trc ht l u t vo ti
sn c nh mi, khng nht thit phi i ti khi ti sn c nh h hng hon ton
mi thay th.
- Khu hao y cng l bin php tnh ng, tnh gi thnh sn phm, dch
v, gp phn xc nh ng n kt qu kinh doanh.
2.3.2.3. Ti sn c nh khng tnh v trch khu hao
Mi ti sn c nh c lin quan ti hot ng kinh doanh ca doanh nghip u
phi trch khu hao k c ti sn c nh ngng hot ng sa cha ln. Tuy
nhin theo quy nh hin hnh th nhng ti sn c nh sau ay khng phi trch
khu hao tnh vo chi ph kinh doanh trong k:
- Ti sn c nh khu hao ht nhng vn s dng vo hot ng kinh doanh,
- Ti sn c nh cha khu hao ht nhng h hng khng s dng c, (phn thit
hi phi quy trch nhim bi hon, n b hoc tnh vo chi ph khc).
- Ti sn c nh khng tham gia vo hot ng kinh doanh nh:
- Ti sn c nh gi h Nh nc,
- Ti sn c nh hnh thnh t qu phc li ca doanh nghip (nh tr, cu lc b),
- Ti sn c nh do Nh nc giao cho doanh nghip qun l phc v cho nhu cu
x hi ( p, cu cng, ng x,),

45
- Ti sn c nh khc khng tham gia vo hot ng kinh doanh.
- Quyn s dng t lu di hoc c thi hn (ti sn v hnh).
2.3.2.4. Thi im tnh hoc thi tnh khu hao:
Thi im tnh khu hao tnh t ngy tng ti sn c nh.
Thi im thi tnh khu hao tnh t ngy gim hoc ngng tham gia vo hot ng
kinh doanh ca ti sn c nh.
Nh vy doanh nghip phi trch hoc thi trch khu hao t nhng ngy cn li ca
thng pht sinh.
2.3.2.5. Cc phng php khu hao ti sn c nh
Doanh nghip c la chn phng php khu hao ti sn c nh thch hp sau
y tu thuc vo tng loi ti sn c nh v phi ng k trc vi c quan thu trc tip:
- Phng php khu hao ng thng,
- Phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh,
- Phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm.
a. Phng php khu hao theo ng thng:
- Khu hao theo ng thng (cn gi l khu hao u, khu hao bnh qun, khu hao
tuyn tnh) l phng php khu hao m chi ph khu hao trong k c xc nh bng
cch chia nguyn gi ti sn c nh cho thi gian hu dng ca ti snc nh hoc
nhn nguyn gi ti sn c nh vi t l khu hao p dung cho loi ti sn c nh .
- Cch tnh mc khu hao:
Mc khu hao trung bnh hng nm ca
ti sn c nh (M
K
)
=
Nguyn gi ca ti sn c nh (NG)
Thi gian s dng (T)
Mc khu hao trung bnh hng thng
ca ti sn c nh
=
M
K

12
C th tnh ra t l khu hao ca ti sn c nh v t t l ny cn c th tnh mc
khu hao bng cch khc:
T l khu hao trung bnh hng
nm ca ti sn c nh (T
K
)
=
1
x 100
Thi gian s dng ca TSC
T l khu hao trung bnh hng
nm ca ti sn c nh (T
K
)
=
NG
: NG x 100
T

46
Mc khu hao trung bnh
hng nm ca ti sn c nh
(M
K
)
=
Nguyn gi ca ti sn
c nh (NG)
x T l khu hao (T
K
)
Trong vic trch khu hao ti sn c nh cn ch ti hai yu t ch yu l nguyn
gi v thi gian s dng ti sn c nh.
- Nguyn gi ca ti sn c nh hu hnh l ton b cc chi ph m doanh nghip
phi b ra c ti sn c nh tnh n thi im a ti sn vo s dng. Vi
trng hp c th v tnh nguyn gi ti sn c nh hn hnh:
. Nguyn
gi TSC
hu hnh
mua sm
=
Gi
mua
thc t
-
Cc
khon
gim
gi
+
Thu
phi
np
+
Chi ph vn
chuyn , bc d,
chy th, l ph
trc b
+
Li tin vay
mua ti
sn (nu c)
.Nguyn gi TSC hu
hnh t xy dng, t sn
xut
=
Gi thnh thc t
ca TSC
+ Chi ph lp t, chy th,
.Nguyn gi TSC hu
hnh u t xy dng theo
phng thc giao thu
=
Gi quyt
ton cng
trnh
+
Chi ph lin
quan khc
+
L ph trc
b
. Nguyn gi TSC hu
hnh mua chm tr gp
=
Gi mua tr tin
ngay
+ Chi ph lin quan khc
(Khon chnh lch gia gi mua tr ngay vi gi mua tr chm c tnh vo chi ph
ti chnh trong k).
Nguyn gi TSC hu hnh
nhn ca ngi gp vn
=
Gi tr tho thun do hp
ng nh gi xc nh
+ Chi ph c lin quan
- Nguyn gi ca ti sn c nh v hnh l ton b cc chi ph m doanh nghip b ra
c ti sn c nh v hnh n thi im a ti sn vo s dng. Mt s trng hp
c th v tnh nguyn gi ti sn c nh v hnh nh tnh nguyn gi ti sn c nh hu
hnh tr cc trng hp sau y:
.Nguyn gi TSC v hnh l
quyn s dng t
=
S tin chi ra c
quyn s dng t
+
Chi ph n b, san
lp, l ph trc b
Hoc
.Nguyn gi TSC v hnh l
quyn s dng t

=

Gi tr quyn s dng
t nhn gp vn
.Nguyn gi TSC v hnh l quyn
pht hnh, bn quyn, bng sng ch
=
Ton b cc chi ph chi ra
c cc quyn

47
.Nguyn gi TSC v hnh
l nhn hiu hng ho
=
Ton b cc chi ph chi ra
mua nhn hiu hng ho
.Nguyn gi TSC v hnh
l phn mm my tnh
=
Ton b cc chi ph chi ra
c phn mm my tnh
- Nguyn gi ti sn c nh ca doanh nghip ch c thay i trong cc trng hp:
- nh gi li ti sn c nh theo quy nh ca php lut,
- Nng cp ti sn c nh,
- Tho d mt hoc mt s b phn ca ti sn c nh.
- V thi gian s dng ti sn c nh, cc ti sn c nh khu hao trong bao nhiu nm phi
theo danh mc qui nh ca B Ti chnh. Tuy nhin, doanh nghip c th thay i thi gian s
dng theo quy nh. Mt ti sn c nh c th c tui th k thut di (tui th theo thit k)
nhng tui th kinh t c th ngn hn (do s lc hu nhanh ca ti sn) nn doanh nghip c th
khu hao theo tui th kinh t v ng k vi c quan thu xc nh chi ph khu hao.
- Khu hao theo phng php ng thng c u im l:
- n gin, d tnh ton,
- Chi ph khu hao c phn b u tng thng vo chi ph kinh doanh nn khng
gy bin ng chi ph v khon mc chi khu hao.
- Tuy nhin khu hao theo phng php ng thng c nhc im l khu hao dn tri theo
thi gian s dng ti sn nn ti sn s dng d b lc hu, vn c nh thu hi chm.
khc phc nhc im ny, B Ti chnh cho php cc ti sn c nh c hiu
qu kinh t cao c khu hao nhanh nhng khng qu hai ln so vi mc khu hao ng
thng v ch p dng i vi loi ti sn c nh l my mc thit b, dng c lm vic o
lng, th nghim, vn cy lu nm, sc vt, dng c qun l.
V d v phng php khu hao ng thng
Doanh nghip A mua mt ti sn c nh mi, gi tr ghi trn ho n l 115 triu
ng, c chit khu mua hng (gim gi) 2 triu ng, chi ph vn chuyn 2 triu ng,
chi ph lp t, chy th 5 triu ng. Tui th k thut ca ti sn c nh l 12 nm, doanh
nghip d kin s dng trong 10 nm (ph hp vi qui nh ca B Ti chnh), bt u t
ngy 01/01/2006.
T d liu trn, tnh mc trch khu hao nh sau:
- Nguyn gi ca ti sn c nh (NG) = 115tr 2tr + 2tr + 5tr = 120tr.
-
Mc trch khu hao trung bnh hng nm:

M
K (nm)
=
120 tr
= 12 tr / nm
10 nm

48
-
Mc trch khu hao trung bnh hng thng:

M
K (nm)
=
12 tr
= 1 tr/ thng
12 thng
Hng nm doanh nghip phi tnh vo chi ph kinh doanh 12 triu ng thu hi
li vn c nh vi mc khu hao trn, k t nm 2006.
Gi s sau 5 nm s dng, doanh nghip c sa cha ln ti sn c nh trn vi
tng chi ph l 30 triu ng, thi gian s dng c nh gi li l 6 nm (tng thm 1 nm
so vi thi gian s dng ng k ban u), ngy a vo s dng l 01/01/2011.
- Nguyn gi ti sn c nh nh gi li l: 120tr + 30tr = 150tr.
- S khu hao lu k trch = 12tr x 5 nm = 60tr.
- Gi tr cn li phi tnh khu hao theo s sch k ton = 150tr 60tr = 90tr.
- Mc trch khu hao trung bnh hng nm k t nm 2011 l:
90tr. : 6 nm = 15tr./nm.
b. Phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh
- Khu hao theo s d gim dn c iu chnh l phng php khu hao m mc khu hao
hng nm gim dn, tc l cng nhng nm u th mc khu hao cng ln.
y l phng php khu hao nhanh do vic s dng mt h s iu chnh ln hn
so vi t l khu hao ng thng.
- iu kin cc ti sn c nh c p dng theo phng php khu hao nhanh l cc
ti sn c nh phi ng thi iu kin sau:
- L ti sn c nh u t mi (cha qua s dng),
- L cc loi my mc thit b, dng c o lng, th nghim.
Phng php khu hao ny p dng ch yu trong cc doanh nghip c cng ngh
i hi phi thay i nhanh trnh lc hu.
- Cch tnh mc khu hao hng nm:
M
K.i
= G
.i
x T
K
x H
Trong :
M
K.i
: Mc khu hao TSC nm th i
G
.i
: Gi tr cn li cn tnh khu hao ca TSC u nm th i
T
K
:
T l khu hao trung bnh hng nm
(t l khu hao theo phng php ng thng)
H : H s iu chnh
T
K
x H : T l khu hao nhanh

49
H s iu chnh (H) tnh ti thi gian s dng ti sn c nh, trong ti sn c
nh c thi gian s dng cng di th h s iu chnh cng cao, nhng ti a bng 2,5 ln
so vi t l khu hao ng thng.
Thi gian s dng ti 4 nm : H = 1,5
Thi gian s dng trn 4 nm ti 6 nm : H = 2,0
Thi gian s dng trn 6 nm : H = 2,5
Theo phng php khu hao ny, nm cui cng sau khi ti sn c nh ht thi
hn s dng thng cn li mt phn gi tr cha khu hao ht. m bo thu hi y
vn c nh, v mt k thut, nhng nm cui cng s d cn phi khu hao c phn b
u cho nhng nm cn li.
- u im ca phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh l gip doanh
nghip thu hi nhanh vn c nh ti u t, trnh c s lc hu ca ti sn c
nh.
Trong trng hp p dng phng php khu hao ny khuyn khch doanh
nghip sm thu hi vn nhm i mi cng ngh, nh nc c th hon np thu thu nhp
doanh nghip cho doanh nghip bng cch chp nhn mc chi ph khu hao ln l chi ph
hp l khi tnh thu.
- Hn ch ca phng php khu hao ny l lm tng chi ph nhng nm u s dng
ti sn c nh. V vy cc doanh nghip mi thnh lp hoc c kh khn v gi c sn
phm, dch v tiu th cn thn trng khi p dng.
- V d v phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh
Doanh nghip A a vo s dng mt ti sn c nh c nguyn gi l 10 triu ng,
thi hn s dng l 5 nm. (ng vi h s iu chnh l 2).
- T l khu hao hng nm theo phng php ng thng l:
10.000.000
T
K
=
5
x 100 = 20%
10.000.000
- T l khu hao hng nm theo phng php iu chnh l 40% (= 20% x2)
- Mc trch khu hao hng nm, hng thng ca ti sn c nh trn c xc nh trn
bng sau:





50
Bng tnh khu hao theo phng php s d gim dn c iu chnh
VT: ng
Nm
th
Gi tr cn
li phi tnh
khu hao
Cch tnh
khu hao
hng nm
Mckhu
hao hng
nm
Mc
khu hao
hng thng
S khu hao
lu k n
cui nm
1 10.000.000 10.000.000 x40% 4.000.000 333.333 4.000.000
2 6.000.000 6.000.000 x40% 2.400.000 200.000 6.400.000
3 3.600.000 3.600.000 x40% 1.440.000 120.000 7.840.000
4 2.160.000 2.160.000 : 2 1.080.000 90.000 8.920.000
5 2.160.000 2.160.000 : 2 1.080.000 90.000 10.000.000
Ch : s khu hao c thu hi y cui i s dng ti sn, gi tr cn li
phi tnh khu hao thng chia u cho nhng nm cn li ( y l 2 nm cui).
c) Phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm
Khu hao ti sn c nh theo s lng, khi lng sn phm l khu hao cn c vo s
lng, khi lng sn phm m ti sn c nh to ra tnh mc trch khu hao.
Theo phng php ny th mc trch khu hao trong k c tnh nh sau:
Mc trch khu hao trong
k (M
K
)
=
S lng, khi lng
sn phm trong k
x
Mc trch khu hao bnh
qun tnh cho mt n v
sn phm
Trong :
Mc trch khu hao bnh qun
tnh cho mt n v sn phm

=
Nguyn gi ca TSC
Sn lng theo cng sut thit k
Cn ch rng i lng Mc trch khu hao bnh qun tnh cho mt n v sn
phm gn nh c nh nn mc tnh khu hao trong k bin i ch tu thuc theo s
lng, khi lng sn phm sn xut ra. Trong trng hp ny chi ph khu hao ti sn c
nh thuc loi chi ph bin i v nu sn lng sn xut ngy mt tng th y cng l
phng php khu hao nhanh.
Ti sn c nh c p dng phng php khu hao theo s lng, khi lng sn
phm phi ng thi tho mn cc iu kin sau:
- Trc tip lin quan n vic sn xut sn phm,

51
- Xc nh c tng s lng khi lng sn phm sn xut theo cng sut thit k,
- Cng sut s dng bnh qun thc t hng thng khng thp hn 50% cng sut thit k.
V d v phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm
Cng ty A a vo s dng mt my i t, nguyn gi 450 triu ng, cng sut thit k
ca my l 2.400.000 m
3
. Trong thng my t c khi lng san i t thc t l 14.000 m
3
.
Vy:
S tin khu hao phi
trch trong thng


=

14.000 m
3
x


450 triu ng
2.4000.000 m
3
= 14.000 m
3
x
187,5/ m
3


= 2.625.000 ng
- Khu hao theo phng php s lng, khi lng sn phm c u im l thu hi vn c
nh nhanh nu sn lng sn xut thng xuyn tng. Mt khc vic phn b chi ph khu
hao vo gi thnh sn phm cng hp l v chi ph khu hao ca tng loi sn phm nhiu
hay t l tu thuc vo khi lng ca mi loi sn phm tnh cng n v o lng.
- Nhc im ca phng php khu hao ny l nu ti sn c nh c nhiu cng dng
khc nhau, sn xut ra nhiu loi sn phm c n v o lng khc nhau th tnh mc
khu hao cho mi n v sn phm khc loi l kh chnh xc. V vy thng p dng
cch khu hao ny cho cc ti sn c nh c tnh cht chuyn dng.
2.3.3. Lp k hoch khu hao v qun l vn khu hao
2.3.3.1. ngha ca k hoch khu hao hng nm
Hng nm doanh nghip phi lp k hoch ti chnh trong c k hoch khu hao
ti sn c nh. Cn c vo quy nh ca Nh nc v cc loi ti sn c nh phi tnh khu
hao, khng phi tnh khu hao, nguyn gi, thi im tnh v ngng tnh khu hao, thi gian
s dng ( nghin cu ti mc 2.3.2 Hao mn v khu hao ti sn c nh) xc nh
tng mc trch khu hao tnh vo chi ph kinh doanh cng nh s vn c nh thu hi c
qua hnh thc khu hao trong nm.
K hoch khu hao ti sn c nh c ngha quan trng i vi doanh nghip, bi v:
- K hoch khu hao l mt b phn ca k hoch ti chnh khc nh k hoch chi
ph, gi thnh, k hoch doanh thu, li nhun , k hoch ngun vn, v khu hao l
mt khon mc chi ph kinh doanh.
- Thng qua qu trnh lp k hoch khu hao doanh nghip pht hin nhng ti sn c
nh cn lng ph, t tn dng khai thc ti sn c nh cho kinh doanh v khai
thc tim nng v ngun vn u t.

52
2.3.3.2. Cc phng php lp k hoch khu hao
Mc tiu ca k hoch khu hao l xc nh tng mc khu hao trong nm k hoch
ca tt c cc ti sn c nh s dng kinh doanh trong k.
C 2 phng php lp k hoch khu hao: Phng php gin tip v phng php trc tip.
a. Lp k hoch khu hao theo phng php gin tip
Lp k hoch khu hao theo phng php gin tip l vic d bo tng s tin phi
khu hao trong nm k hoch da trn cc yu t v nguyn gi ti sn c nh phi trch
khu hao u nm, nguyn gi bnh qun ca ti sn c nh tng gim v t l khu hao
bnh qun ca nm k hoch.
S d gi l phng php lp k hoch gin tip v vic tnh ton c s dng s bnh
qun ch khng tnh trc tip t nguyn gi v t l khu hao ca tng ti sn c nh.
Theo phng php ny, tng mc khu hao trong nm k hoch c xc nh nh sau:
Tng mc trch khu hao
TSC d tnh trong k
(M
K
)

=
Nguyn gi bnh qun
TSC phi trch
khu hao trong k
KH
NG

x
T l khu hao tng hp
bnh qun
K
T
Trong :
Nguyn gi bnh
qun TSC phi
trch khu hao
trong k
KH
NG

=
Nguyn gi TSC
phi trch khu
hao u k k
hoch
(NG

)

+
Nguyn gi bnh
qun TSC phi
trch khu hao
tng trong k
t
NG

-
Nguyn gi bnh
qun TSC phi
trch khu hao
gim trong k
g
NG
- T l khu hao tng hp bnh qun (
K
T ) l t l khu hao tnh chung c nm cho tt
c cc loi ti sn c nh.
Vic tnh nguyn gi ti sn c nh tng v gim trong k k hoch kh phc tp do vic
tng, gim ti sn c nh xy ra nhng thi im khc nhau trong k k hoch. V vy, n
gin, thng cc doanh nghip tnh nguyn gi bnh qun theo cc thng trong nm v gi nh
rng thi im pht sinh tng, gim ti sn c nh l u thng tnh trn thng. Trong trng
hp nh vy, cch tnh nguyn gi bnh qun TSC tng, gim trong k nh sau:

Nguyn gi bnh qun TSC phi
trch khu hao tng trong k
t
NG

=
NGt x (12 Tt + 1)
12


Nguyn gi bnh qun TSC phi
trch khu hao gim trong k
g
NG



=
NG
g
x (12 T
g
+ 1)
12

53
Trong :
NG
t
: Nguyn gi TSC phi trch khu hao tng trong k
NG
g
: Nguyn gi TSC phi trch khu hao gim trong k
T
t
: Thng pht sinh TSC tng
T
g
: Thng pht sinh TSC gim
V d:
Cng ty A c tnh hnh v ti sn c nh nh sau:
- Tng nguyn gi ti sn c nh u nm k hoch: 5.530 triu ng
- Ti sn c nh phi trch khu hao u nm k hoch: 5.200 triu
- T l khu hao tng hp bnh qun nm: 8,8%
Trong nm k hoch d kin tng, gim TSC nh sau:
- u thng 3 a vo s dng mt my, tr gi 720 triu ng
- u thng 8 a vo s dng mt t, tr gi 360 triu ng
- u thng 10 thanh l mt vn phng lm vic, nguyn gi 240 triu ng
Lp k hoch khu hao nm k hoch: (triu ng)
Tnh nguyn gi bnh qun ca 2 TSC tng trong nm:
t
NG

=
720 x (12 -3+1)
+
360 x (12-8+1)
12 12

= 600 + 150

= 750 triu ng
Tnh nguyn gi bnh qun ca 1 TSC gim trong nm
g
NG

=
240 x(12-10+1)
= 60 triu ng
12
Tnh nguyn gi bnh qun TSC phi trch khu hao trong nm

KH
NG

= NG
d
+
t
NG -
g
NG

= 5.200 + 750 - 60

= 5.890 triu ng



54
Tng s tin phi trch khu hao nm k hoch:
(M
KH
) = 5.890 x 8,8% = 518,320 triu ng
Lp k hoch theo phng php gin tip c u im l n gin, v khng phi tnh
mc khu hao cho tng ti sn c nh trong khi doanh nghip thng c nhiu ti sn c nh
vi chng loi, nguyn gi, t l khu hao khc nhau. Nhng hn ch ca phng php ny l
tng mc khu hao tnh c khng hon ton chnh xc v cch tnh s dng s bnh qun.
b. Lp k hoch khu hao theo phng php trc tip
Lp k hoch khu hao theo phng php trc tip l vic d bo tng s tin phi khu
hao trong nm k hoch da trc tip vo nguyn gi v t l khu hao ca tng loi ti sn
c nh tnh mc khu hao tng thng ri tng hp li c nm.
Theo phng php ny, tng mc khu hao trong nm c xc nh trn c s mc
khu hao tng thng trong nm nh sau:
S khu hao ti
sn c nh
thng ny
=
S khu hao ti
sn c nh
thng trc
+
S khu hao ti
sn c nh tng
thm trong thng
-
S khu hao ti
sn c nh gim
i trong thng
(Tnh tng thng ri cng gp c nm)
V d:
1. Cng ty A c tnh hnh khu hao TSC cui nm trc (tc u nm k hoch) nh sau:
(n v: triu ng)
TT Loi TSC Nguyn Gi
T l khu hao
nm (%)
S tin khu
hao thng 12
1 Thit b ng lc 1.040 12,5 10,830
2 Thit b cng tc 1.300 8,0 8,670
3 Phng tin vn ti 780 12,0 7,800
4 Dng c qun l 520 10,0 4,330
5 Nh ca 1.560 5,0 6,500
Cng 5.200 38,130
2. D kin nm k hoch:
Thng 3 a vo s dng mt my, nguyn gi 720 tr. ng, t l khu hao 8%/nm,
Thng 8 a vo s dng mt t, nguyn gi 360 tr. ng, t l khu hao 12%/nm,
Thng 10 thanh l mt vn phng lm vic, nguyn gi 240 tr.ng, t l khu hao 5%/nm.
Lp k hoch khu hao TSC nm k hoch: (Triu ng)
S khu hao thng 1 = 38,130
S khu hao thng 2 = 38,130
S khu hao thng 3 = 38,130 +
720 x8%
12

55
= 42,930
S khu hao thng 4,5,6,7 mi thng = 42,930
S khu hao thng 8 = 42,930 +
360 x 12%
12
= 46,530
S khu hao thng 9 = 46,530
S khu hao thng 10 = 46,530 -
240 x 5%
12
= 45,530
S khu hao thng 11,12 mi thng =
45,530
Tng s khu hao nm k hoch l :
520,560 triu ng
Lp k hoch khu hao theo phng php trc tip m bo tnh chnh xc ca s
liu do tnh trc tip mc trch khu hao cho tng ti sn c nh
2.3.3.3. Qun l v s dng tin khu hao
Hng thng doanh nghip trch khu hao ti sn c nh tnh vo chi ph kinh doanh,
to thnh ngun vn khu hao. y l s vn c nh c thu hi hng thng. Mc ch
s dng ca ngun vn khu hao ti sn c nh l ti u t ti sn c nh. V vy v
nguyn tc th tin khu hao c qun l nh sau:
- Tin khu hao ti sn c nh hnh thnh t ngun vn ch s hu th doanh nghip
c gi li lm ngun vn u t vo ti sn c nh. Trong khi cha c nhu cu s
dng u t cho TSC th c dng cho kinh doanh.
- Tin khu hao ti sn c nh hnh thnh t ngun vn i vay th doanh nghip s dng
tr n vay khi n hn tr n. Trng hp doanh nghip s dng ngun vn khc
tr n vay u t cho ti sn c nh th tin khu hao li doanh nghip s dng.
2.3.4. Bin php qun l v nng cao hiu qu s dng vn c nh
2.3.4.1. Mc tiu ca vic qun l vn c nh
Vn c nh th hin qua gi tr ca ti sn c nh chim mt t trng nhiu khi rt
ln trong c cu vn ca doanh nghip. Chi ph khu hao ti sn c nh c tnh vo chi
ph kinh doanh v gi thnh sn phm. Khi s dng phng php khu hao ng thng v
khu hao theo s d gim dn c iu chnh th chi ph khu hao trong gi thnh l loi chi
ph c nh. iu c ngha l sn lng sn phm tng ln hay gim i th khon mc
chi ph khu hao vn khng thay i. V vy nu s dng tt ti sn c nh cho kinh doanh,
mt mt doanh nghip thu hi c nhanh vn c nh, mt khc s lm gim gi thnh sn
phm, to iu kin tng doanh thu v li nhun.

56
Vic qun l vn c nh hoc nng cao hiu qu s dng vn c nh trong doanh
nghip khng ngoi cc mc tiu chnh sau y:
- Tit kim chi ph, trc ht l chi ph lin quan ti TSC, t gp phn h gi thnh
sn phm, nng cao sc cnh tranh ca sn phm, tng doanh thu v li nhun cho
doanh nghip.
- Bo ton v pht trin vn kinh doanh. Vic thu hi vn u t phi y v nhanh
chng trnh tn tht do tnh trng lm pht (vn thu hi v danh ngha nhng
khng ti u t v ti sn c inh). Mt khc, nng cao hiu qu s dng ti sn c
nh cng trnh c tnh trng hao mn v hnh, hao mn hu hnh ca ti sn c nh.
2.3.4.2. Mt s ch tiu dng nh gi hiu qu s dng vn c nh.
Thng qua vic xem xt tnh hnh s dng ti sn c nh trong doanh nghip c th
thy c tnh hnh thc t v hiu qu s dng vn c nh, t tm ra cc bin php nng
cao hiu qu s dng vn c nh trong tng lai.
C th s dng cc ch tiu nh gi sau y:
a. Ch tiu ''Hiu sut s dng ti sn c nh trong k ''
Cch tnh:
Hiu sut s dng ti
sn c nh trong k

=
Doanh thu thun trong k
Nguyn gi bnh qun TSC trong k
Trong :
- Doanh thu thun trong k l tng doanh thu trong k tr i cc khon gim tr khi
doanh thu
- Nguyn gi bnh qun TSC trong k ch tnh cho nhng TSC dng cho kinh doanh v
tnh bnh qun s hc gia s u k v s cui k.
Ch tiu Hiu sut s dng TSC trong k cho thy mt ng TSC c s
dng em li bao nhiu ng doanh thu thun. Ch tiu so snh gia 2 k nu tng ln
chng t TSC s dng c hiu qu hn v ngc li.
b. Ch tiu H s s dng vn c nh trong k
Cch tnh:
H s s dng vn c
nh trong k

=
Vn c nh ang dng trong kinh doanh
Vn c nh hin c
Trong :
- Vn c nh l gi tr cn li ca TSC, tc bng tng nguyn gi ca TSC tr i s
khu hao lu k( tnh trn bng cn i k ton)

57
- Vn c nh ang dng trong kinh doanh phi thng k c th t tnh hnh s dng TSC.
Ch tiu H s s dng vn c nh trong k cho thy doanh nghip tn dng
nng lc vn c nh hin c vo hot ng kinh doanh n mc no. Nu h s ny nh
hn 1 th cn tm nguyn nhn t cc TSC c nhng cha s dng.
c. Ch tiu H s hao mn ti sn c nh
Cch tnh:
H s hao mn ti sn c
nh
=
S khu hao ly k n thi im nh gi
Tng nguyn gi ca TSC cng thi im
nh gi
Ch tiu: H s hao mn ti sn c nh ch ra trnh i mi TSC ca doanh nghip.
Nu h s ny qu cao chng t doanh nghip s dng TSC qu c, chm c thay th.
d. Ch tiu Kt cu ti sn c nh
Ch tiu Kt cu ti sn c nh xc nh t l ca tng nhm TSC trong tng gi
tr TSC hin c, tnh theo nguyn gi hoc theo gi tr cn li. Ch tiu cho thy mc
hp l ca c cu TSC i vi nhu cu kinh doanh n mc no.
Thng thng khi xem xt, ngi ta cn c vo nhim v kinh doanh ca doanh
nghip xc nh nhu cu u t vo nhm TSC vo nhiu hn v thc t din bin ra
sao trong cc nhm TSC nh:
- Nh ca, vt kin trc.
- Thit b my mc.
- Phng tin vn ti, bc d.
- Thit b vn phng.
2.3.4.3. Mt s bin php nng cao hiu qu s dng vn c nh
Vic nng cao hiu qu s dng vn c nh khng c khun mu no chung cho
cc doanh nghip m phi cn c vo nhu cu, mc tiu, nhim v kinh doanh ca tng
doanh nghip cng nh tnh hnh thc t v vic s dng vn c nh t doanh nghip tm
ra bin php khai thc ti u vn c nh.
Sau y l mt s hng c th nghin cu vn dng:
a. Bin php chn hng u t cho ti sn c nh.
Trong iu kin kinh t th trng canh tranh gay gt v tin b k thut rt nhanh,
vic u t cho TSC phi c tnh ton thn trng quyt nh u t.
Nhng yu t cn xem xt l:
- La chn cng ngh: thng thng chn cng ngh tin tin i tt n u s c hiu qu
lu di, nhng nhu cu v vn u t li ln. V vy phi tnh ti kh nng ngun vn.

58
- La chn ngun vn u t v phng thc u t:
Ngun vn c th l vn ch s hu doanh nghip , hoc vn i vay. Nhng mi loi
ngun u c mt li v mt hn ch. Trong trng hp thiu vn m nhu cu v TSC l
cn thit th c th i thu vn hnh, thu ti chnh hoc vay di hn, nhng phi cn nhc
v chi ph s dng vn hin ti v tng lai.
- La chn c cu TSC: mt c cu TSC hp l c tnh k ngay t u khi phi gii
quyt nhng mu thun trong tng lai lun l bi ton kh. Doanh nghip cn suy xt u
tin u t cng ngh cho kinh doanh, ti thiu ho nhng TSC t sinh li.
b. Bin php huy ng ti a nng lc vn c nh cho kinh doanh
trnh tnh trng lng ph vn c nh, doanh nghip cn tm cc bin php a ti
sn c nh vo kinh doanh vi cng sut ti a c th l:
- Tn dng cng sut ca my mc thit b, nh xng, phng c kinh doanh, phng tin
vn ti, bng cch tm vic lm, nguyn liu, nhin liu, khch hng cho ti sn
c nh hot ng.
- Thanh l kp thi nhng ti sn c nh d tha hoc khng cn s dng c thu hi
vn c nh dng cho vic u t mi nhng ti sn c dnh cn thit hn.
- Kim k thng xuyn, kim k nh k pht hin nhng ti sn c nh cha s
dng hoc s dng qu t nhm khai thc tt hn nhng ti sn ny. Trng hp cha s
dng ht cng sut c c th tm thi cho thu cc ti sn c nh.
- Vn c nh nu thc s d tha c th em u t ti chnh sinh li.
c. Bin php bo ton vn c nh
Cc bin php bo ton tuy khng pht trin c vn c nh nhng li c tc dng
khng lm gim tuyt i hoc gim tng i vn c nh. Cc bin php ch yu l:
- Khu hao y , kp thi hoc nu c iu kin th khu hao nhanh trnh vic gim
tng i vn c nh do s hao mn v hnh gy ra.
- Bo dng, sa cha thng xuyn, sa cha nh k duy tr nng lc hot ng hoc
khi phc ti sn c nh do b h hng.
- Mua bo him ti sn phng bin c t xut nu xy ra th c ngun ti u t.
- Trong trng hp c php nh gi li ti sn, nht l khi c lm pht cao th cn iu
chnh li nguyn gi ti sn tnh khu hao y .

2.4. Qun l vn lu ng
2.4.1. Ti sn lu ng v vn lu ng
Ti mc 2.1 (Vn kinh doanh) ta bit nu phn loi theo c im lun chuyn
ca vn th vn kinh doanh gm c vn c nh v vn lu ng.

59
Vn lu ng ca doanh nghip l s vn m doanh nghip s dng mua sm,
hnh thnh nn ti sn lu ng phc v cho qu trnh kinh doanh mt thi im nht nh.
Ti sn lu ng trong doanh nghip l nhng ti sn c thi gian s dng tng i
ngn v chuyn i hnh dng d dng khi s dng. Trn bng cn i k ton, ti sn lu
ng th hin cc khon mc nh tin, cc chng khon u t ti chnh ngn hn, cc
khon n phi thu, hng tn kho v cc ti sn lu ng khc.
Biu hin bng tin ca ti sn lu ng trong doanh nghip mt thi im nht
nh gi l vn lu ng.
Tu theo tiu thc phn loi m vn lu ng c phn loi thnh cc thanh phn
khc nhau.
Sau y l mt s cch phn loi vn lu ng thng dng.
2.4.1.1. Phn loi vn lu ng theo hnh thi biu hin
Theo tiu ch phn loi v vn lu ng biu hin di hinh thi c th g, th c th
chia vn lu ng thnh 2 loi: vn bng tin v vn vt t, hng ho
a. Vn bng tin bao gm:
- Tin v cc khon tng ng tin:
Tin bao gm tin mt ti qu, vng bc, tin gi ngn hng khng k hn, tin ang
chuyn.Cc khon tng ng tin l tr gi cc chng khon nh k phiu, tn phiu c
k hn thanh ton khng qu 3 thng k t ngy doanh nghip mua.
- Cc khon u t ti chnh ngn hn l gi tr cc chng khon mua c thi hn
thanh ton trn 3 thng n 1 nm v cc khon tin gi ngn hng c k hn.
- Cc khon phi thu: y l nhm cng n phi thu ca ngi mua, cc khon tr trc
(ng trc) cho ngi bn, phi thu ni b, phi thu theo tin k hoch hp ng xy
dng.
- Cc khon khc: chi ph tr trc, thu gi tr gia tng c khu tr, cc khon phi thu
t nh nc (thu np tha), khon tm ng cho cng nhn vin cha thanh ton.
Cn ch rng mt s khon phi thu tuy trn bng cn i k ton xp vo loi ti
sn di hn v chng c thi han thu hi trn 1 nm hoc di hn mt chu k kinh doanh
nhng v bn cht chng vn l b phn cu thnh ca vn lu ng,v thc cht chng l
biu hin bng tin ca nhng ti sn lu ng.
b. Vn vt t, hng ho:bao gm gi tr ca cc loi hng tn kho nh:
- Tr gi hng mua ang i trn ng
- Tr gi nguyn liu, nhin liu, vt liu tn kho,
- Tr gi cng c dng c,
- Chi ph sn xut kinh doanh d dang,

60
- Tr gi thnh phm tn kho, hng gi bn,
2.4.1.2. Phn loi theo vai tr vn lu ng
Xt theo tiu ch tng loi vn lu ng c vai tr g trong cc khu ca qu trnh
kinh doanh, c th chia vn lu ng thnh 3 loi: Vn trong khu d tr sn xut, vn
trong khu sn xut v vn trong khu lu thng.
a. Vn lu ng trong khu d tr sn xut:
Vn lu ng trong khu d tr sn xut gm c:
- Vn nguyn liu chnh
- Vn nguyn liu ph
- Vn nhin liu
- Vn ph tng thay th
- Vn cng c, dng c
b. Vn lu ng trong khu sn xut:
Vn lu ng trong khu sn xut gm c:
- Vn sn phm ang ch to
- Chi ph tr trc
- Chi ph ch kt chuyn
c. Vn lu ng trong khu lu thng:
Vn lu ng trong khu lu thng gm c:
- Vn thnh phm
- Vn bng tin
- Vn u t ti chnh ngn hn
- Vn trong thanh ton (N phi thu,tm ng)
Vn lu ng vn ng khng ngng qua cc khu kinh doanh v mang tnh chu k.
Vic phn loi vn lu ng ch mang tnh cht tng i. iu quan trng nht ca vic
phn loi vn lu ng l gip cho cng tc qun l vn lu ng t c cc mc tiu c
bn sau y:
- t c hiu qu ti u ca ng vn l li nhun
- Lun m bo cho cc khu ca qu trnh kinh doanh c lin tc, khng b gin on.
- m bo kh nng thanh ton ca cng n ngn hn
2.4.2. Lp k hoch vn lu ng:
Lp k hoch vn lu ng v vic xc nh nhu cu vn lu ng trong k k
hoch cn thit cho kinh doanh b tr ngun vn lu ng m bo hoc s dng
ngun vn lu ng tha.

61
Thng thng doanh nghip c sn ngun vn lu ng thng xuyn bao gm
vn ch s hu v n vay trung hn, di hn, sau khi tr i phn u t vo ti sn c nh,
cn li l m bo cho nhu cu ca vn lu ng. Tuy nhin, trong qu trnh kinh doanh
d kin, c th nhu cu ca vn lu ng tng ln hay gim xung, dn ti vic thiu hay
tha ngun vn lu ng. V vy, doanh nghip phi c k hoch tm thm ngun vn lu
ng (nu thiu) hoc s dng (nu tha) vn lu ng.
Phng php xc nh s vn lu ng tha hoc thiu nh sau:
S vn lu ng
tha (+) hoc thiu (-)
trong k k hoch
=
Ngun vn lu ng
thng xuyn hin c
(1)
-
Nhu cu vn lu ng
k k hoch
(2)
- Nu (1) > (2) : Doanh nghip tha vn lu ng, cn c k hoch s dng s vn tha.
- Nu (1)< (2) : Doanh nghip thiu vn lu ng, cn c k hoch b tr ngun vn b sung.
T y cn xc nh thnh phn (1) v (2) nh sau:
(1). Xc nh ngun vn lu ng thng xuyn hin c u k k hoch:
Ngun vn lu ng thng xuyn hin c u k k hoch c xc nh trn c
s s liu ca bng cn i k ton cui nm bo co.
Ngun vn
lu ng
thng xuyn
hin c
=
Tng ngun vn
thng xuyn (vn
ch s hu + n
trung hn, di hn)
-
Gi tr cn li ca
ti sn c nh (gi
tr tr s khu
hao lu k)
-
Cc khon
u t di
hn khc
Thc cht ngun vn lu ng thng xuyn hin c u k k hoch chnh l phn
cn li ca ngun vn thng xuyn ( bao gm vn ch s hu v ngun vay trung hn v
di hn) sau khi tr i phn ang s dng cho ti sn c nh v u t di hn khc.
Phn cn li ny c tip tc s dng cho nhu cu vn lu ng ca nm sp ti.
(2). Xc nh nhu cu vn lu ng k k hoch.
Nhu cu vn lu ng k k hoch ln hay nh ph thuc vo nhiu nhn t bn
ngoi v bn trong doanh nghip, chng hn:
- Qui m ngnh ngh kinh doanh nm ti.
- Chnh sch tiu th ca doanh nghip, chnh sch tn dng, thanh ton
- iu kin h tng cng nh hng ti vic cung ng vt t, tiu th sn phm.
- Gi c th trng nh hng n vn d tr, n sc mua x hi
i vi doanh nghip sn xut v thng mi, c th la chn mt trong hai phng
php xc nh nhu cu vn lu ng l phng php trc tip v phng php gin tip


62
a. Phng php trc tip xc nh nhu cu vn lu ng
Phng php trc tip xc nh nhu cu vn lu ng k k hoch l phng php
cn c trn nhng yu t nh hng trc tip ti s vn lu ng cn c tnh ton.
Nhng yu t nh hng trc tip ti nhu cu vn lu ng nhiu hay t l:
- Mc d tr vt t, hng ho tn kho cn thit.
- Cc khon cng n phi thu (vn b chim dng tm thi)
- Cc khon cng n phi tr
Nh vy, nhu cu vn lu ng k k hoch c tnh nh sau:
Nhu cu vn lu ng
(theo phng php trc
tip)
=
Mc d tr vt t
hng ho (tn kho)
cn thit
+
N phi
thu
-
N phi
tr
( Nu c nhu cu vn bng tin d tr thng xuyn, u t chng khon ngn hn th
cn cng c yu t ny.)
- Xc nh mc d tr vt t, hng ho tn kho cn thit:
Cc doanh nghip sn xut, xy dng th d tr ch yu l nguyn liu chnh, vt
liu khc, sn phm d dang, chi ph tr trc,thnh phm. Cc doanh nghip thng mi th
d tr ch yu l d tr hng ho bn.
Xc nh tng loi vn nh sau:
- Xc nh mc d tr vt t hoc hng ho:
Phi xc nh mc d tr ca tng loi nguyn vt liu hoc hng ho ri cng li.
Mc d tr ca tng loi li ph thuc vo 2 yu t l mc chi ph nguyn vt liu (hoc
mc bn ra ca hng ho) bnh qun 1 ngy v s ngy d tr cn thit.
Cng thc tnh:
Mc d tr vt t,
hng ho cn thit
=
Chi ph vt t bnh qun
1 ngy
x
S ngy d tr
cn thit
Yu t chi ph vt t bnh qun 1 ngy tnh bng cch ly tng chi ph vt t trong k
(hoc tng mc bn ra trong k i vi doanh nghip thng mi) chia cho s ngy trong k.
Yu t : s ngy d tr cn thit tnh bng cch ly s ngy cch nhau bnh qun
gia 2 ln nhp kho cng vi s ngy d tr bo him.
S ngy d tr bo him l s ngy cn thit phi duy tr mt lng tn kho trong
iu kin bt thng nh bo lt, giao thng trc tr, thi v,
V d:
Doanh nghip A d kin nm k hoch, tng chi ph nguyn vt liu st thp l
3.600 triu ng. Hp ng d kin k vi nh cung cp st thp l 20 ngy nhp kho 1 ln.
D tnh ngy bo him l 3 ngy.
Vy, mc d tr st thp cn thit l:

63
3.600
x (20+3) = 230 (triu ng)
360
- Xc nh mc d tr v sn phn d dang
Sn phm d dang l sn phm ang ch to, ang trong qu trnh sn xut. Trong
khi sn phm cha hon thnh th vn lu ng vn nm khu d tr. Mc d tr sn
phm d dang nhiu hay t ph thuc vo 2 yu t: mc chi ph sn xut bnh qun mt
ngy v chu k sn xut sn phm.
Cch tnh:
Mc d tr sn phm
d dang
=
Chi ph sn xut bnh
qun 1 ngy
x
Chu k sn xut
sn phm
Yu t chi ph sn xut bnh qun 1 ngy tnh bng cch ly tng chi ph sn xut
trong k( hoc tng gi thnh sn xut) chia cho s ngy trong k. (1nm tnh 360 ngy).
Yu t chu k sn xut sn phm l s ngy bnh qun khi a nguyn vt liu vo
sn xut ti khi sn phm sn xut xong v hon thnh vic nhp kho hay nghim thu.
- Xc nh mc chi ph tr trc
Chi ph tr trc l nhng chi ph phi chi ra trong k nhng cha th tnh ht vo gi
thnh sn phm trong k v lin quan n nhiu chu k sn xut, phi phn b dn cho cc
k sau. Chi ph tr trc thng gi l chi ph ch phn b nh trch trc chi ph sa cha
ln, trch trc tin lng ngh php.
Cch tnh:
Nhu cu vn
v chi ph tr
trc trong k
=
S d chi ph
tr trc u
k k hoch
+
Chi ph tr trc
d kin pht
sinh trong k k
hoch
-
Chi ph tr trc d
kin phn b vo gi
thnh trong k k
hoch
- Xc nh mc d tr thnh phm
Thnh phm cn d tr mt lng nht nh m bo cho nhu cu tiu th. Thnh
phm d tr cng nhiu v cng lu th vn lu ng cng cn nhiu.
Mc vn cho nhu cu d tr thnh phm ph thuc vo 2 yu t: Gi thnh sn xut ca
sn phm hng ho sn xut bnh qun mi ngy v s ngy d tr thnh phm.
Cch tnh:
Mc d tr thnh
phm trong
k k hoch
=
Gi thnh sn xut ca sn phm
hng ho sn xut bnh qun mi
ngy k k hoch
x
S ngy d tr
thnh phm

64
Yu t Gi thnh sn xut ca sn phm hng ho sn xut bnh qun mi ngy k
k hoch tnh bng cch ly tng gi thnh sn phm hng ho trong k chia cho s ngy
trong k (1 nm tnh 360 ngy)
Yu t S ngy d tr thnh phm l s ngy trung bnh k t khi sn phm nhp
kho cho ti khi sn phm c xut kho tiu th. C th c 2 trng hp tnh s ngy d
tr thnh phm khc nhau:
- Trng hp hp ng giao hng (tiu th) xc nh r s ngy cch nhau gia 2 ln giao
hng th ly s ngy l ngy d tr thnh phm ( c th tnh bnh qun cho cc hp ng).
- Trng hp hp ng giao hng theo l th s ngy d tr thnh phm l s ngy cn
thit tch lu l hng giao. Chng hn, Cng ty A sn xut bnh qun 1 ngy c 50
sn phm v hp ng tiu th mi ln giao mt l hng l 200 sn phm th s ngy d
tr thnh phm l :
200
= 4 ngy
50
- Xc nh s n phi thu
N phi thu trong doanh nghip c nhiu loi nh : khon tm ng ni b, khon
ng trc cho ngi bn, khon bn chu cho ngi mua, trong khon ln nht l
khon bn chu cho ngi mua. Cc khon n phi thu c th c khon l n di hn.
N phi thu ca ngi mua thc cht l khon tn dng thng mi, hnh thnh tt yu
trong quan h mua bn, do vic mua bn vi vic tr tin qua ngn hng c s cch qung
v thi gian. Mt khc, cc doanh nghip c th p dng hnh thc bn chu khuyn
khch vic tiu th. Trong iu kin nh vy, doanh nghip phi ng ra mt s vn lu ng
di hnh thc n phi thu.
Cch tnh s n phi thu khi bn chu:
N phi thu k
k hoch
=
Thi hn trung bnh
cho khch hng n
x
Doanh thu tiu th bnh qun
mt ngy k k hoch
Yu t Thi hn trung bnh cho khch hng n l s ngy n tnh bnh qun do
vic tiu th cho cc khch hng khc nhau c th c s ngy n khc nhau.
Yu t Doanh thu tiu th bnh qun mt ngy k k hoch tnh bng cch chia tng
doanh thu d kin trong k cho s ngy trong k (1 nm 360 ngy).
- Xc nh s n phi tr
Cng nh n phi thu, n phi tr trong doanh nghip c nhiu loi nh n phi tr
ngi cung cp (khon mua chu), khon nhn ng trc ca ngi mua, tin lng phi tr,
bo him x hi phi np, thu phi np ngn sch. Trong s n phi tr th s n phi tr
ngi cung cp l ln nht v cng l khon pht sinh ng nhin trong kinh doanh, l
khon tn dng thng mi m doanh nghip tn dng c. N phi tr ch tnh cc khon
chim dng hp php c tnh cht ngn hn. N phi tr cng ln th doanh nghip cng

65
gim c nhu cu vn lu ng nhng khng v th m lm dng dn n vic chim dng
vn khng hp php.
N phi tr ngi cung cp c tnh nh sau:
N phi tr ngi cung
cp k k hoch
=
K tr tin trung
bnh
x
Gi tr vt t hng ho mua
chu bnh qun mt ngy k
k hoch
Yu t K tr tin trung bnh tnh bnh qun cho cc khon mua chu
Yu t Gi tr vt t hng ho mua chu bnh qun mt ngy k k hoch tnh bng
cch ly tng doanh s mua chu trong k chia cho s ngy trong k (1 nm 360 ngy).
Trn c s xc nh c 3 thnh phn cu thnh nn nhu cu vn lu ng theo
phng php trc tip (mc tn kho, n phi thu, n phi tr) c th tng hp thnh nhu cu
vn lu ng nh sau:
Bng tng hp nhu cu vn lu ng nm n+1
(theo phng php trc tip)
VT: 1000
TT Khon mc
K lun chuyn
trung bnh (ngy)
S tin
I Hng tn kho
1 Nguyn vt liu chnh 10 500.000
2 Vt liu ph 15 80.000
3 Nhin liu 20 40.000
4 Ph tng thay th 30 25.400
5 Sn phm d dang 6 250.600
6 Chi ph tr trc - 20.000
7 Thnh phm 7 320.000
Cng (I) 1.235.000
II N phi thu 15 120.000
III N phi tr 20 150.000
IV
Nhu cu vn lu ng
(IV=I+II-III)
- 1.205.000
Nhu cu vn lu ng nm k hoch l 1 t 205 triu ng. Nu doanh thu thun d
kin nm k hoch l 12 t ng th c th tnh c t l nhu cu vn lu ng so vi
doanh thu thun l:
1,205
x 100 = 10,04%
12

66
Phng php trc tip xc nh nhu cu vn lu ng nm k hoch thch hp vi cc
doanh nghip hot ng n nh, cc hp ng cung cp, tiu th xc nh r thi hn mua
bn, cc nh mc kinh t k thut xc nh.
c. Phng php gin tip xc nh nhu cu vn lu ng
Phng php ny da trn kinh nghim thc t ca nm trc xc nh nhu cu
vn lu ng nm k hoch. C s tnh ton l t l ca tng loi vn lu ng ch yu
so vi doanh thu thun ( thng l 3 thnh phn vn lu ng chnh, gm gi tr hng tn
kho, n phi thu v n phi tr).
C 2 trng hp p dng:
- Trng hp n gin:
Trng hp n gin l trng hp da vo 2 yu t doanh thu thun nm k hoch
v t l vn lu ng so vi doanh thu thun thc t nm trc tnh.
V d: Cc nm trc t l vn lu ng so vi doanh thu thun l 40%. D kin
nm k hoch doanh thu thun l 3 t ng th:
Nhu cu vn lu ng nm k hoch = 3.000 tr. x 40% = 1.200 tr.
- Trng hp iu chnh:
Trng hp iu chnh l trng hp xc nh nhu cu vn lu ng nm k hoch da
vo t l vn lu ng so vi doanh thu thun nm trc iu chnh cho nhu cu nm k
hoch. Theo cch ny cn tnh ton 3 bc sau:
- Bc 1: Xc nh s d bnh qun cc loi vn lu ng nm trc tham kho
S d hng
tn kho bnh
qun nm
trc
=
Tr gi hng tn kho u nm +Tr gi hng tn kho cui nm
2

S d n phi thu bnh
qun nm trc

=

N phi thu u nm + N phi thu cui nm
2

S d n phi tr bnh
qun nm trc
=
N phi tr u nm + N phi tr cui nm
2
S liu tnh da trn bng cn i k ton nm trc.
- Bc 2: Tnh t l cc khon vn lu ng bnh qun ( bc 1) v t l vn lu
ng so vi doanh thu thun nm trc.
T l hng tn kho so vi
doanh thu thun nm
trc
=
Tr gi hng tn kho bnh qun nm trc
x100
Doanh thu thun nm trc

67
T l n phi thu so vi
doanh thu thun nm
trc
=
N phi thu bnh qun nm trc

x100
Doanh thu thun nm trc
T l n phi tr so vi
doanh thu thun nm
trc
=
N phi tr bnh qun nm trc
x100
Doanh thu thun nm trc
T cc t l ny, tng hp li thnh t l nhu cu vn lu ng so vi doanh thu thun
nm trc:
T l vn lu ng so
vi doanh thu thun
nm trc
=
T l hng tn
kho nm
trc
+
T l n phi
thu nm trc
-
T l n phi
tr nm trc
- Bc 3: Tnh nhu cu vn lu ng nm k hoch:
Nhu cu vn lu ng nm k hoch c tnh da vo doanh thu thun nm k
hoch v t l vn lu ng nm trc ( bc 2) nhng c iu chnh tng hay
gim do tc ng ca iu kin kinh doanh nm k hoch. Chng hn nm k hoch nh
lm tt cng tc qun l nn s ngy d tr nguyn vt liu gim i th t l nhu cu vn
lu ng s gim i.
Nu gi:
V
IC
l nhu cu vn lu ng nm k hoch,
M
1
l doanh thu thun nm k hoch,
T

l t l nhu cu vn lu ng so vi doanh thu thun nm trc,

T
t
l t l tng (+) hay gim (-) nhu cu vn lu ng nm k hoch.
Th:
V
IC
= M
1
x (T

T
t
)
Cn lu rng t l T
t
tng (+) hay gim (-) c th nm cc yu t hp thnh vn
lu ng nh hng tn kho, n phi thu, n phi tr m mi yu t li c bin php qun l
khc nhau nn t l tng hay gim cng khc nhau. Do t l T
t
phi tnh tng hp t
nhiu yu t trn
V d: Hy xc nh nhu cu vn lu ng nm k hoch ( Nm N+1) theo phng php
gin tip cn c vo d liu sau y ca cng ty A:
- Doanh thu thun v tiu th sn phm nm N+1 d kin t 50 t ng, nm N l 40 t
ng.
- Tng mc chi ph vt t c nm N+1 d kin l 7,2 t ng. Nm N+1 s tm c
ngun cung cp vt t gn hn nn gim c s ngy d tr vt t l 5 ngy so vi nm N.
Cc yu t khc khng thay i.
- Bng cn i k ton cui nm N c s liu nh sau:




68
Bng cn i k ton
Ngy 31 thng 12 nm N
n v tnh: Triu ng

Ti sn
S
cui
nm
S
u
nm

Ngun vn
S
cui
nm
S
u
nm
A. Ti sn ngn hn 11.000 10.000 A. N phi tr 9.000 7.000
I. Tin v cc khon
tng ng tin
II. u t TC ngn hn
III. Cc khon phi thu
ngn hn
IV. Hng tn kho
V. Ti sn ngn hn
khc
B. Ti sn di hn
I. Cc khon phi thu
di hn
II. TSC
1. Nguyn gi
2. Gi tr hao mn lu
k
III. Bt ng sn u t
IV. u t TC di hn
V. Ti sn di hn
khc
120

250
3.000
6.200
1.430

14.000
-

14.000
16.100
(2.100)
-
-
-
100

200
2.800
6.000
900

12.000
-

12.000
14.000
(2.000)
-
-
-
I. N ngn hn
1. Vay v n ngn hn
2. Phi tr ngi bn
4. Khon phi np ngn
sch
5. Phi tr ngi lao
ng
II. N di hn
1. Phi tr di hn
ngi bn
2. Vay v n di hn
III. N khc
B. Ngun vn ch s
hu
I. Vn ch s hu
1. Vn u t ca ch s
hu
7,8,9. Cc qu ca
doanh nghip
10. Li nhun sau thu
cha phn phi
II. Ngun kinh ph v qu
khc
1- Qu khen thng
phc li
2,3-Ngun khinh ph
4.900
2.500
2.020
180

200

4.100
-
4.100
-
16.000

16.000
13.900

600

1.500
-
-
-
4.000
1.900
1.850
150

100

3.000
-
3.000
-
15.000

15.000
14.000

700

300
-
-
-
Tng cng Ti sn 25.000 22.000 Tng cng ngun vn 25.000 22.000
( S th t cc mc l theo quy nh ca B Ti Chnh)

69
Xc nh nhu cu vn lu ng nm N+1 theo phng php gin tip:
- Bc 1: Xc nh s d bnh qun cc loi vn lu ng nm N (nm trc):
S d hng tn kho bnh qun nm N = (6.000 + 6.200): 2 = 6.100 (triu ng)
S d khon phi thu bnh qun nm N =(2.800 + 3.000): 2= 2.900 (triu ng)
S d n phi tr bnh qun nm N = (4.000 + 4.900): 2 = 4.450 (triu ng)
- Bc 2: Xc nh t l vn lu ng bnh qun so vi doanh thu thun nm trc.
T l VL bnh qun so vi
doanh thu thun nm trc
(T)
=
6.100+2.900-4.450
x100 = 11,37%
40.000
- Bc 3: Xc nh nhu cu vn lu ng nm k hoch:

T l gim nhu cu VL nm k
hoch (nm N+1)
(Tg)

=
(-5) x
7.200

x100

= - 0,25%
360
40.000
Nhu cu vn lu ng
nm k hoch (N+1)
(VIC)
=
50.000 x (11,37% -0,25%)
(M1) x (T -Tg)
= 5.560 (triu ng)
Nh vy vn lu ng cn c nm k hoch l 5.560 triu ng. So snh s vn cn
c ny vi ngun vn lu ng thng xuyn hin c u nm k hoch (cui nm N) s
xc nh c s vn lu ng tha hoc thiu c k hoch sp xp:
Ngun vn lu ng
thng xuyn hin
c u nm k hoch
=
Tng ngun vn
thng xuyn
(ngun vn ch s hu
+ n di hn)
-
Gi tr cn
li ca
TSC
-
Cc khon
u t di
hn khc
= ( 16.000 + 4.100) - 14.000 - 0
= 6.100 (triu ng)

S vn lu ng d
tha nm k hoch
= 6.100 - 5.560 = 540 (triu ng)


Nhu cu vn lu ng nm k hoch tnh trn l 5.560 triu ng do vy, cng
ty d tha vn lu ng trong nm ti l 540 triu ng, khng cn tm thm ngun m cn
c k hoch s dng ngun vn d tha ny cho hot ng kinh doanh m rng.


70
2.4.3. Bin php qun l v nng cao hiu qu s dng vn lu ng
2.4.3.1. Hiu qu s dng vn lu ng
Hiu qu s dng vn lu ng th hin qua vic tng nhanh s vn ng ca vn
vi mt s vn lu ng nht nh c th t c mc doanh thu cao hn. Cng c th ni
hiu qu s dng vn lu ng th hin qua vic mc doanh thu tng m khng cn tng
thm vn lu ng, c ngha l tit kim c vn v chi ph s dng vn.
V vy o lng hiu qu s dng vn lu ng, thng dng 2 loi ch tiu l
tc lun chuyn vn lu ng v mc tit kim vn lu ng.
a) Tc lun chuyn vn lu ng
Tc lun chuyn vn lu ng th hin qua hai ch tiu c quan h vi nhau l s
ln lun chuyn vn lu ng (s vng quay vn lu ng) v k lun chuyn vn lu ng
(s ngy ca 1 vng quay vn lu ng).
- Tc lun chuyn vn lu ng
S ln
lun chuyn
vn lu ng (L)

=
Doanh thu thun trong k (M)
Vn lu ng s dng bnh qun trong k
L
V
- M : Tng mc lun chuyn ca vn lu ng trong k th hin khi lng gi
tr sn phm, dch v m vn lu ng thc hin c trong k, thng qua doanh thu thun.
-
L
V : S vn lu ng s dng bnh qun trong k tnh bng phng php bnh
qun s hc.
- K lun chuyn vn lu ng:
K lun chuyn vn lu ng
(K)
=
S ngy trong k (N)
S ln lun chuyn vn lu ng (L)
Hoc
K =
N x
L
V
M
Trong :
- N: S ngy trong k tnh chn: 1 nm l 360 ngy, 1 qu l 90 ngy, 1 thng l 30 ngy.
- K lun chuyn vn lu ng (K) th hin s ngy bnh qun cn thit vn lu ng thc
hin c mt ln lun chuyn hay di thi gian ca mt vng lun chuyn vn lu ng.
Hai ch tiu v tc lun chuyn vn lu ng c quan h vi nhau: vn lu ng
lun chuyn cng nhanh th s ngy ca mt vng lun chuyn cng ngn.
b) Mc tit kim vn lu ng
Khi tng tc lun chuyn vn lu ng th c th t c mc doanh thu thun
no y m khng phi b thm vn lu ng. S vn lu ng khng cn b thm l

71
mc tit kim tng i v vn lu ng. Ngc li, nu tc lun chuyn vn lu ng
gim th t c mc doanh thu thun no y phi b thm ra mt s vn lu ng.
Mc tit kim
hay tng thm
vn lu ng
(V
TK
)


=
Doanh thu thun k
tnh ton (M
1
)


x



K lun chuyn
VL k ny
(K
1
)




-




K lun chuyn
VL k tr c
(K
0
)

360 (ngy)
Hoc:
V
TK
(

)
=
L1
V

-
0
1
L
M

Trong :
-
L1
V l vn lu ng bnh qun k ny
-

0
1
L
M
l vn lu ng bnh qun k trc tnh theo doanh thu thun k ny.

V d:
Hy tnh hiu qu s dng vn lu ng ca cng ty nm N theo cc d liu sau y:
- Vn lu ng u nm N-1 (nm trc) 5.000 triu ng, cui qu I: 5.100 triu ng,
cui qu II: 5.200 triu ng, cui qu III: 5.300 triu ng, cui qu IV: 5.400 triu ng.
- Doanh thu thun nm N-1: 15.600 triu ng (M
0
)
- Nm N: Doanh thu thun 18.000 triu ng (M
1
), vng quay vn lu ng : 4 vng (L
1
)
Tnh ton nh sau:
- S ln lun chuyn ca vn lu ngnm trc (N-1)
L
0
=
M
0

=
15.600
L
V

(5.000/2 + 5.100+5.200+5.400/2): 4

=
15.600

= 3 (vng hay ln)
5.200

K lun chuyn vn lu ng:

K
0
(nm N-1)

=

360


=

120 (ngy)
3


72
K
1
(nm N) =
360

= 90 (ngy)
4

- Mc tit kim vn lu ng nm N so vi nm N-1 do tc lun chuyn vn lu
ng tng t 3 vng ln 4 vng l:
V
TK
=
18.000

x (90 - 120) = - 1.500 (triu ng)
360

2.4.3.2. Cc bin php nng cao hiu qu s dng vn lu ng
s dng vn lu ng c hiu qu, doanh nghip phi tm cc qun l tt nht
cc yu t cu thnh nn nhu cu vn lu ng, l cc khon vn khu d tr, cc
khon n phi thu, cc loi vn bng tin.
a. Qun l vn khu d tr
- Mc tiu qun l
D tr trong doanh nghip bao gm cc loi vt t hng ho tn kho. Mc d tr cn
m bo cho nhu cu cn thit ca vic kinh doanh. D tr qu t c th vt t hng ho
khng cho sn xut, tiu th, lm gin on vic kinh doanh. Ngc li, d tr qu ln
ti mc d tha khng cn thit s lm ng vn lu ng, tng chi ph. Mc tiu ca qun
l vn d tr l:
- m bo d tr vt t, hng ho cho nhu cu kinh doanh lin tc,
- Ti thiu ho s vn lu ng khu d tr trnh ng vn.
- Bin php qun l vn d tr
Cc bin php qun l vn d tr nhm vo cc nhn t nh hng ti mc d tr
vt t, hng ho (hng tn kho). Bin php ch yu l:
- Xc nh ng nhu cu d tr vt t, hng ho cho nhu cu kinh doanh trong
k. Nu l d tr vt t th tnh ton trn c s cc nh mc kinh t k thut
v tiu dng vt t. Nu l d tr hng ho th tnh ti mc sn xut v tiu th
thnh phm hng ngy v trong k.
- Tm ngun cung ng hng ho vt t n nh, thch hp. Ngun cung ng l
thuc vo nhiu yu t c th nh hng ti mc d tr nh ngi cung cp
gn hay xa, phng tin vn chuyn, thi gian vn chuyn, gi c, Chng
hn, nu ngun cung ng l 7 ngy mi c mt chuyn th cn d tr di ngy
hn so vi ngun cung cp gn, ch 2- 3 ngy mt chuyn.
- Qun l tt hng tn kho trnh tn tht ng, h phm cht vt t, hng
ho. Nu vt t hng ho b ng, h phm cht cn phi c bin php thanh
l thu hi vn hoc thay i chng loi.

73
- p dng cc bin php ti chnh nh mua bo him, lp d phng gim gi
hng tn kho c ngun ti chnh b p tn tht.
b. Qun l khon phi thu
- Mc tiu qun l:
Khon phi thu trong doanh nghip tn ti l khch quan nhng mc phi thu cao
hay thp cng ph thuc vo nhn t ch quan l cch qun l ca doanh nghip. N phi
thu c nhiu loi, l khon phi thu ca ngi mua, khon tr trc cho ngi bn, khon
phi thu ni b, khon thu gi tr gia tng (VAT) c khu tr, khon phi thu khc.
Trong s ny, khon phi thu ca khch hng mua hoc bn thng ln nht.
N phi thu qu ln lm cho vn lu ng b chim dng tm thi tng ln, tc l
tng chi ph s dng vn. N phi thu gim qu mc cn thit c th gim c hi kinh
doanh. V vy, mc tiu qun l cc khon phi thu l:
- Ti thiu ho cc khon n phi thu gim mc b chim dng vn, khng nh
hng xu ti chi ph, li nhun.
- Khng xy ra tnh trng n kh i, n b mt,
- To thun li trong quan h mua ,bn lin quan n vic thanh ton tin hng.
- Bin php qun l khon phi thu:
Tu theo tng loi n phi thu v cn c vo mc tiu qun l n m c cc bin
php qun l c hiu qu.
- i vi khon phi thu ca khch hng mua:
Bin php qun l ch yu l la chn th thc thanh ton qua ngn hng v c
chin lc bn chu thch hp.

Bin php qun l khon phi thu ca khch hng mua

Bin php p dng Tc dng
(1). La chn th thc thanh ton qua ngn
hng thch hp
- Rt ngn c thi gian thanh ton tin
hng
(2). Xy dng chnh sch bn chu thch hp
- Cho php tr chm c thi hn, qu thi hn
phi tr li, nu tr trc th c gim theo
t l (chit khu thanh ton)
- Khuyn khch vic tiu th sn phm, m
rng th trng. Tng tnh cnh tranh (chit
khu thng mi), v khuyn khch tr tin
sm (Chit khu thanh ton).
- Xc nh i tng bn chu phi tn
nhim, c kh nng ti chnh tr n.
- Gim bt ri ro do n kh i, n mt.
(3). Kim sot n phi thu

74
- Theo di cc khon n theo tng k hn (s
ngy) ca n trong hn v n qu hn bng s
theo di cng n.
- Ch ng trong vic i n v p dng
cc bin php cn thit n c tr n
- Lp ch tiu kim sot n phi thu: - bit r mc b chim dng vn,
mc t c ca doanh thu, t c
cc bin php n c cng n
H s n phi
thu
=
Tng s n phi thu
Doanh s hng bn ra
(4). Thc hin thu n
- i chiu cng n - xc nh r cc khon n cn a ch
thu v tho thun cch thu n
- Cc bc thu n qu hn thanh ton:
n c khch hnh bng mi bin php - To iu kin cho khch hng kp tm
ngun vn tr n
p dng bin php php l (gia hn n,
chuyn sang n qu hn)
- t khch hng n vo trng thi bt
buc phi tr n
a ra to n kinh t gii quyt - L cch cui cng thu n c nguy c
kh i
(5). X l n mt, n kh i bng ngun ti
chnh d phng ca doanh nghip (nhng vn
theo di tn thu).
- Lm sch bng cn i k ton v n
phi thu ca khch hng nhng tng chi
ph.
- i vi khon tr trc cho ngi bn:
Khon tr trc cho ngi bn thc cht khng phi l khon phi thu v m l
khon tin t cc hoc tin hng tr trc (mt phn hay ton b) nhng hng ho cha
nhn c. Nh vy vn ca doanh nghip tm thi b chim dng nn cng cn phi qn l
cho tt.
Bin php qun l n ny l:
Th nht, vic tr trc phi thc s cn thit v phi c hp ng cung ng r rng
v trch nhim ca nh cung cp.
Th hai, cc khon tr trc nn c thi hn ngn trnh hin tng bin dng t
tn dng thng mi (cng n trong thanh ton tin hng ho dch v) thanh hnh thc huy
ng vn ca nh cung cp.
Th ba, cn nh gi mc tn nhim ca nh cung cp v kh nng cung ng
hng ho, dch v, v s bin ng ca gi c th trng gim thiu ri ro mt vn.
- i vi khon phi thu ni b:
Khon phi thu ni b thng l cc khon tm ng ni b, cc khon phi thu t
cc c s trc thuc. Bin php qun l ch yu vi khon phi thu ni b l theo di, n
c thanh ton kp thi khi hon thnh cng vic v thu hi cc khon d tha.


75
c. Qun l vn bng tin
- Ni dung vn bng tin:
Vn bng tin ca dianh nghip bao gm tin mt ti qu, tin gi ngn hng v tin
ang chuyn. Cc loi vn bng tin pht sinh l cn thit nhng nu d tha qu ln
cng hn ch ti hiu qu s dng vn. V vy cn c bin php qun l thch hp i vi
tng loi.

Bin php qun l vn bng tin:

Bin php p dng Tc dng
(1). Tin mt ti qu :
- Khng tin mt ti qu qu ln, nu d
tha vt mc th gi ngn hng.
- m bo an ton v tng tnh hiu qu
(c li tin gi ngn hng)
- Chi tiu c nguyn tc ch k ton qu. - m bo an ton, hiu qu.
- Kim qu cui ngy, i chiu gia tn qu
tin mt vi s sch k ton v s qu (cn
bng ba mt)
- Trnh s lm dng ca nhn vin trc
tip qu tin mt v k ton.
(2). Tin ang chuyn :
(Tin ang lm th tc chuyn qua ngn
hng t c s trc thuc hoc t khch hng
v ti khon ca doanh nghip)

- Theo di cht ch thi hn t khi chuyn
t n v trc thuc ti khi np v doanh
nghip (nu chuyn trc tip)
- Trnh s lm dng ca nhn vin np
tin t c s v ca nhn vin tip nhn
khc.
- Nn p dng bin php thu tin qua ngn
hng v chuyn vo ti khon ti ngn hng.
- Tnh an ton cao v tin li.
(3). Tin gi ngn hng :


- m bo s d tin gi cn thit ti ngn
hng kh nng thanh ton thng
xuyn. Nu thiu phi tm ngun b sung

- Ch ng v kh nng chi tr, kh nng
thanh ton v nhu cu kinh doanh
- Khi d tha qu ln ti ti khon phi c
bin php s dng nh tr bt n, u t ti
chnh ngn hn.

- Tng tnh hiu qu ca vn lu ng




76
Chng 3

Chi ph, doanh thu v li nhun ca doanh nghip

3.1. Chi ph ca doanh nghip
3.1.1. Khi nim v chi ph
Trong qu trnh kinh doanh, doanh nghip phi b ra nhng chi ph nht nh. Chi ph
b ra trong mt thi k nht nh ca doanh nghip ch yu l chi ph sn xut, kinh doanh.
Ngoi ra cn c cc chi ph khc pht sinh c tnh cht ring bit, khng thng xuyn.
3.1.1.1. Chi ph sn xut, kinh doanh:
Chi ph sn xut, kinh doanh ca doanh nghip l biu hin bng tin ca ton b
vt t tiu dng, hao mn ti sn c nh, chi ph nhn cng v cc khon chi tiu bng
tin khc m doanh nghip phi b sn xut, kinh doanh trong mt thi k nht nh.
Cc doanh nghip kinh doanh cc ngnh ngh khc nhau th chi ph sn xut, kinh doanh
cng khc nhau. Thng thng, chi ph sn xut, kinh doanh gm cc chi ph sau:
- Chi ph to ra sn phm, dch v nh chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi
ph nhn cng trc tip, chi ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung.
- Chi ph bn hng: l nhng chi ph thuc v khu lu thng (khu tiu th sn
phm) nh chi ph vt liu bao b ng gi, chi ph bo qun hng ho, tin lng tin cng
ca nhn vin qun l, vt t tiu dng cho b phn qun l, hao mn ti sn c nh s
dng cho cng tc qun l...
- Chi ph ti chnh l nhng chi ph thuc v hot ng ti chnh nh cc khon chi
hoc khon l lin quan ti vic cho vay, i vay vn, chi ph gp vn lin doanh, lin kt,
giao dch mua bn chng khon, l pht sinh do mua, bn ngoi t, t gi hi oi, chit
khu thanh ton cho ngi mua...
3.1.1.2. Chi ph khc
Chi ph khc ca doanh nghip l nhng chi ph pht sinh trong mt thi k nht nh
do cc s vic xy ra khng thng xuyn hoc do cc nghip v ring bit ca doanh nghip.
Chi ph khc gm cc loi:
- Chi ph cho vic thanh l, nhng bn ti sn c nh hoc gi tr tn tht ca
TSC (gi tr cn li cha khu hao ht khi thanh l, nhng bn sau khi b p bng cc
khon thu hi c).
- Phn l do nh gi li vt t, hng ho, TSC a i gp vn, lin doanh, lin kt.
- Tin pht do vi phm hp ng kinh t.
- B pht thu, truy np thu.
- Cc chi ph khng thng xuyn khc.

77
- Chi ph thu doanh nghip phi np. y l s thu trc thu m doanh nghip c li phi
np, c coi l mt loi chi ph ca doanh nghip, nhng l chi ph ly t li nhun kinh doanh
3.1.2. Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh
Chi ph sn xut, kinh doanh ca doanh nghip c phn loi bng nhiu cch khc
nhau tu theo mc ch ca vic phn loi. Thng thng c cc cch phn loi sau:
3.1.2.1. Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo ni dung kinh t ca chi ph
y l cch phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo ni dung vt cht ca chi ph (chi
ph l g), khng phn bit chi ph dng u v lm g. Cch phn loi ny cn
gi l phn loi theo yu t v c chia lm cc yu t sau:
- "Chi ph vt t": l ton b gi tr vt t, hng ho mua ngoi dng vo sn
xut, kinh doanh trong k.
- "Chi ph khu hao TSC": l ton b gi tr hao mn ca TSC dng trong
kinh doanh c tnh vo chi ph khu hao hnh thnh nn vn khu hao TSC.
- "Chi ph nhn cng" l ton b s tin chi lng, tin cng, ph cp theo lng tr
cho ngi lao ng ca doanh nghip trong k (khng tnh cc khon do qu khc chi tr).
- "Chi ph bo him x hi, Bo him y t, kinh ph cng on", l tng s tin m
doanh nghip phi np cho c quan qun l, khng k s tin m ngi lao ng phi np t
tin lng.
- "Chi ph dch v mua ngoi" l tng s tin doanh nghip chi ra trong k cho nh
cung cp dch v bn ngoi nh tin in, tin nc, tin in thoi, chi ph vn chuyn bc
d thu ngoi, chi hoa hng cho i l, chi ph u thc xut nhp khu, tin mua bo him,
thu kim ton, thu t vn, qung co...
- "Chi ph khc bng tin" l cc chi ph ngoi 5 yu t trn, chng hn nh chi ph
ti chnh, chi ph khnh tit, l tn, bo h lao ng, d phng gim gi hng tn kho...
Tc dng ca cch phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo yu t l:
- Kim tra, qun l vic chi tiu theo tng yu t xem c hp l vi hot ng sn
xut, kinh doanh hay khng. Trng hp c cc nh mc chi ph ca cc yu t th c th
i chiu gia mc chi tiu thc t vi cc nh mc c bin php hn ch nhng chi ph
khng hp l.
- Ph hp vi hu ht doanh nghip sn xut hoc dch v.
3.1.2.2. Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo cng dng kinh t v a
im pht sinh:
Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo cng dng kinh t ca chi ph v theo
a im pht sinh chi ph l vic phn loi cn c vo mc ch s dng chi ph lm g
v pht sinh b phn no trong doanh nghip.

78
Cch phn loi ny cn gi l phn loi theo khon mc chi ph v c chia thnh
cc khon mc sau:
- "Chi ph vt t trc tip" l tng gi tr vt t (nguyn vt liu, nhin liu...) s
dng trc tip to ra sn phm hng ho, dch v.
Cng mt loi vt t xut dng trong k nu dng cho cc b phn khc nhau th ch
vt t dng sn xut sn phm, to ra dch v mi gi l chi ph vt t trc tip.
- "Chi ph nhn cng trc tip" l tng s chi ph tr cho ngi lao ng trc tip
sn xut, kinh doanh.
- "Chi ph sn xut chung" l tng s chi ph vt cht (vt t, hao mn ti sn c
nh...), chi ph tr cho nhn vin phn xng sn xut. Loi chi ph ny cng mang tnh trc
tip sn xut nhng lin quan ti nhiu loi sn phm khc nhau nn c tp hp thnh mt
khon mc, sau phn b cho tng loi sn phm theo nhng tiu thc nht nh.
- "Chi ph bn hng" l tng s chi ph khu tiu th sn phm nh tin lng, tin
cng ca nhn vin bn hng, chi ph vt cht v nhn cng lin quan n vic vn chuyn,
ng gi, bo qun, tip th, dch v mua ngoi... khu tiu th sn phm.
- "Chi ph qun l doanh nghip" l tng chi ph b phn qun l chung ca doanh
nghip nh tin lng ca nhn vin qun l, vt t tiu dng cho cng tc qun l, cc
khon d phng ri ro, cng tc ph...
Tc dng ca cch phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo khon mc l
thun tin cho vic qun l chi ph theo tng b phn pht sinh da trn cc nh mc chi ph.
3.1.2.3. Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh theo mi quan h gia chi ph vi
quy m kinh doanh.
Da theo mi quan h gia chi ph pht sinh vi quy m kinh doanh (sn lng sn phm
hoc doanh thu) c th phn loi chi ph thnh 2 loi l chi ph bin i v chi ph c nh.
- "Chi ph bin i" l nhng chi ph pht sinh tng hoc gim cng vi mc tng hoc
gim ca khi lng kinh doanh. Thuc v chi ph bin i gm c cc chi ph ch yu sau:
- Chi ph nguyn vt liu.
- Tin lng cng nhn sn xut, kinh doanh.
- Chi ph tiu th hng ho.
- Chi hoa hng cho cc i l.
Chi ph bin i cn gi l "bin ph".
- "Chi ph c nh" l nhng chi ph pht sinh khng l thuc hoc t l thuc vo
khi lng kinh doanh nhiu hay t, chng han nh nhng chi ph:
- Tin lng ca nhn vin qun l.
- Tin thu ti sn, thu ti chnh.

79
- Tin mua bo him phng tin, bo him chy n...
- Thu mn bi (thu np theo a im m ca hng).
- Khu hao ti sn c nh (tr khi p dng khu hao theo s lng, khi
lng sn phm th chi ph khu haoli l chi ph bin i.
Tc dng ca vic phn loi chi ph theo mi quan h vi hot ng kinh doanh l:
- tn dng nhng chi ph c nh, h gi thnh sn phm. Khi tng c sn
lng sn phm, hoc doanh thu m cc chi ph c nh khng tng hoc tng t th gi
thnh n v sn phm gim xung, sn phm c tnh cnh tranh hn.
- qun l tt hn cc chi ph bin i, mc tng gim chiph khng bt hp l so
vi khi lng kinh doanh.
3.1.3. Lp d ton chi ph sn xut, kinh doanh
Qun l chi ph sn xut, kinh doanh l yu cu c bn ca cng tc qun l doanh
nghip. Chi ph tit kim, hp l lm cho li nhun c c hi tng ln hoc gi c sn phm
cnh tranh hn, to iu kin thun li cho doanh nghip pht trin.
qun l tt chi ph, ngay t khi lp k hoch, cn phi xy dng c cc nh
mc chi ph. Trn c s cc nh mc chi ph v nhim v kinh doanh k k hoch v cc
chi ph u k, cui k c th tnh ra tng mc chi ph k k hoch. Vic gi l lp d
ton chi ph sn xut, kinh doanh.
Tng mc chi ph sn xut, kinh doanh (tng d ton) trong k k hoch c th lp
theo 2 phng php: hoc l da vo k hoch chi ph do cc b phn lp nn tp hp li,
hoc l b phn k hoch lp trc tip da trn cc nh mc chi ph v nhim v kinh doanh.
D ton chi ph sn xut, kinh doanh ca doanh nghip sn xut v xy dng c s
khc bit so vi d ton chi ph ca doanh nghip thng mi do s khc bit t nhim v
kinh doanh.
3.1.3.1. Lp d ton chi ph sn xut, kinh doanh i vi doanh nghip sn xut, xy dng
D ton chi ph sn xut, kinh doanh ca doanh nghip sn xut v xy dng c
lp da trn cc nh mc, chi ph, nhim v sn xut, kinh doanh k k hoch, chi ph sn
phm ang ch to (sn phm lm d) u k v chi ph sn phm ang ch to cui k.
Chi ph sn xut,
kinh doanh k k
hoch
=
Chi ph pht
sinh trong k
+
Chi ph sn
phm lm d
cui k
-
Chi ph sn
phm lm d
u k
Sau y l v d lp d ton chi ph sn xut, kinh doanh ca mt cng ty theo
phng php trc tip tnh t cc yu t ca chi ph.
V d:

80
Cng ty X trong nm k hoch (nm N + 1) v nm hin ti (nm N) c cc d lin sau
y, da trn cc d liu ny, hy lp d ton chi ph sn xut, kinh doanh cho nm k hoch:
(a) - Nhim v sn xut nm k hoch: sn xut 300 sn phm A v 400 sn phm B.
(b) - nh mc chi ph cho 1 n v sn phm.
Khon chi
n gi
(ng)
nh mc cho 1 sn phm
Sn phm A Sn phm B
1. Nguyn vt liu chnh (kg) 40.000 15 20
- Trong : trng lng tinh ( tr
ph liu) - kg
11 16
2. Vt liu ph (kg) 10.000 4 6
(3) Gi cng (gi) 5.000 200 160
4. Cc khon trch theo tin lng (%) tnh chung 19% tnh chung 19%

(c) - D ton chi ph sn xut chung v chi ph qun l doanh nghip.
n v: 1.000
Khon chi
Chi ph sn xut
chung
Chi ph qun l
doanh nghip
1. Vt liu ph 40.000 30.000
2. Nhin liu 12.000 16.000
3. Tin lng 80.000 40.000
4. Cc khon trch theo tin lng (19%) 15.200 7.600
5. Khu hao TSC 50.000 35.000
6. Chi ph dch v mua ngoi 30.000 20.000
7. Chi ph bng tin khc 80.000 10.000
Cng 307.200 158.600

(d) - S d v sn phm ang ch to:
n v: 1.000
Cc khon S d u nm S d cui nm
1. nh gi sn phm ang ch to 267.000 336.000
2. Trong phn chia ra
- Nguyn vt liu chnh 75.000 100.000
- Vt liu ph 50.000 70.000
- Tin lng 120.000 140.000
- Cc khon trch theo lng 22.800 26.600


81
(e) - D ton chi ph tr trc nm k hoch l 132.200.000ng, bao gm:
- Vt liu ph 23.000.000
- Nhin liu 5.000.000
- Tin lng 80.000.000
- Cc khon trch theo lng 15.200.000
- Chi ph bng tin khc 9.000.000
(g) - D ton trch trc tin lng ngh php nm k hoch l 70.000.000
(h) - D ton chi ph bn hng:
- Vt liu, bao b, dng c 50.000.000
- Tin lng 30.000.000
- Khu hao TSC 10.000.000
- Cc khon trch theo lng 5.700.000
- Chi ph bng tin khc 20.000.000
Cng 115.700.000
T cc d liu trn y, c th lp d ton chi ph sn xut kinh doanh nm k
hoch bng cch tp hp theo tng yu t chi ph sn xut nh sau:
- Chi ph vt t l nguyn vt liu chnh:
(40.000 x 15 x 300) + (40.000 x 20 x 400) + (100 triu - 75 triu) = 525 triu ng
- Chi ph vt t l vt liu ph:
(10.000 x 4 x 300) + ( 10.000 x 6 x 400) + (40 triu + 30 triu) + (70 triu - 50 triu)
+ 23 triu + 50 triu = 199 triu ng
- Chi ph vt t l nhin liu:
12 triu + 16 triu + 5 triu = 33 triu ng
- Tng chi ph vt t l: 525 triu ng + 199 triu ng + 33 triu ng = 757 triu ng
- Tin lng ( chi ph nhn cng):
( 5.000 x 200 x 300) + ( 5.000 x 160 x 400) + (80 triu + 40 triu) + (140 triu - 120 triu) + 80
triu + 70 triu + 30 triu = 940 triu ng
- Cc khon trch theo lng:
940 triu ng x 19% = 178.600.000 ng
- Chi ph khu hao TSC:
50 triu + 35 triu + 10 triu = 95 triu ng
- Chi ph dch v mua ngoi:
30 triu + 20 triu = 50 triu ng
- Chi ph bng tin khc:
80 triu + 10 triu + 9 triu + 20 triu = 119 triu ng



82
Bng d ton chi ph sn xut, kinh doanh
(Theo yu t)
n v: 1.000
Yu t chi ph Thnh tin
1. Chi ph vt t (525 + 199 + 33): 757.000
2. Chi ph nhn cng 940.000
3. Cc khon trch theo lng (Bo him x hi, bo him y t,
kinh ph cng on):
178.600
4. Chi ph khu hao TSC: 95.000
5. Chi ph dch v mua ngoi 50.000
6. Chi ph bng tin khc 119.000
Tng cng 2.139.600
3.1.3.2. Chi ph kinh doanh ca doanh nghip thng mi v lp k hoch chi
ph lu thng hng ho
a. Chi ph kinh doanh thng nghip
Khc vi doanh nghip sn xut, doanh nghip thng mi l doanh nghip hot ng trong
lnh vc lu thng - cu ni gia sn xut vi tiu dng trong nc v kinh doanh hng ho
vi nc ngoi. Do c th kinh doanh nn chi ph kinh doanh ca doanh nghip thng mi
cng c khc, thng bao gm 2 b phn:
Th nht l tr gi hng ha tiu th tnh theo gi mua vo (cn gi l gi vn ca
hng ho bn ra). Gi vn ca hng ho tiu th c thu hi bi doanh thu bn hng.
Th hai l chi ph lu thng hng ha. y l nhng chi ph pht sinh cc khu
mua, khu d tr, khu bn hng v chi ph qun l doanh nghip.
Qun l ti chnh cn quan tm ti chi ph lu thng hng ho thng qua vic lp k
hoch chi ph lu thng hng ho, v y l nhng chi ph pht sinh nh hng ln ti hiu
qu kinh doanh.
b. Lp k hoch chi ph lu thng hng ho (CPLTHH)
Chi ph lu thng hng ho ca doanh nghip thng mi thng bao gm cc b phn: chi
ph khu mua v khu d tr hng ho, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip.
- Chi ph khu mua v khu d tr hng ho:
Nhm chi ph ny bao gm:
- Chi ph vn chuyn hng ho: l nhng chi ph vn chuyn, bc xp, tp ph
vn chuyn hng ha do doanh nghip t lm hay thu ngoi.
- Chi ph phn loi, chn lc, bao gi, bao b (k c tin lng, tin cng, cc
khon c tnh cht lng ca nhn vin lm vic trn)

83
- Chi ph bo qun hng ho (k c tin lng, tin cng, cc khon c tnh
cht lng ca nhn vin bo qun hng ho).
- Chi ph trc tip khc.
- Chi ph bn hng:
- Chi ph lin quan trc tip n khu bn hng (xem mc 3.1.2 - Phn loi
chi ph sn xut, kinh doanh).
- Chi ph mua bo him v chi ph vn chuyn hng ho ti ca khu nc
ngoi (nu bn hng theo gi C.I.F).
- Chi ph qun l doanh nghip (xem mc 3.1.2. - Phn loi chi ph sn xut, kinh doanh).
Khi lp k hoch chi ph lu thng hng ho, tng mc chi ph lu thng hng ho
trong k k hoch (nm N + 1) c xc nh nh sau:
Tng mc CPLTHH
trong k k hoch
=
CPLTHH phn
b cho hng
ho d tr u
k
+
Tng mc
CPLTHH pht
sinh trong k
-
CPLTHH
phn b cho
hng ho d
tr cui k



Trong cc yu t:
(1): Ly s liu c tnh n cui nm thc hin (nm N) tc u k k hoch nm N + 1
(2): D kin CPLTHH phi b ra trong nm k hoch ( nm N +1 ).

(3)

=
(1) + CPLTHH pht sinh trong k
(ch khu mua v khu d tr)

x
Tr gi hng
ho d tr cui
k (5)
Tr gi tng lng hng ho trong k (4)
(Thng s trn y cho bit 1 ng hng ho trong k phi chu bao nhiu chi ph
lu thng).
Tr gi tng lng hng ho trongk (4) tnh bng tin theo mt gi, hoc gi mua
bnh qun hoc gi bn l bnh qun theo tng nhm hng, mt hng ri cng li.
Tr gi hng ho d tr cui k (5) cng tnh theo gi nh trn.
Tr gi tng lng hng ho
trong k (4)
=
Tr gi hng ho d
tr u k
+
Tr gi hng ho
mua vo trong k
Khi lp k hoch CPLTHH, ngoi ch tiu tng mc CPLTHH trn y (A), cn phi
tnh cc ch tiu khc c c s so snh, qun l tt hn CPLTHH k k hoch, l ch
tiu t sut chi ph lu thng hng ho (B), ch tiu mc gim CPLTHH (C) v ch tiu
tc gim CPLTHH (D)

(A) (1) (2) (3)

84
Phng php tnh cc ch tiu trn nh sau:
T sut CPLTHH k
k hoch (B)
=
Tng mc CPLTHH k k hoch (A)
x 100
Doanh thu thun k k hoch
Trong cng tc qun l ti chnh, khi lp k hoch CPLTHH thng phi phn u
gim t sut CPLTHH so vi k trc.
Ch tiu t sut CPLTHH cho thy c 100 ng doanh thu thun bn hng th phi
b ra chi ph l bao nhiu ngoi gi vn.
Mc gim CPLTHH k
k hoch so vi k gc (%)
(C)
=
T sut CPLTHH k
k hoch
-
T sut CPLTHH
k gc
Ch tiu ny m tc l k hoch CPLTHH d tnh gim hn k trc.
Tc gim CPLTHH k k
hoch so vi k gc (D)
=
Mc gim CPLTHH (C)
x 100
T sut CPLTHH k gc
Ch tiu tc gim CPLTHH ngoi vic cho thy mc gim CPLTHH cn ch
r mc gim l nhanh hay chm.
3.1.3.3. Qun l chi ph sn xut, kinh doanh
Qun l chi ph sn xut, kinh doanh c lin quan trc tip ti hiu qu kinh doanh l li
nhun ca doanh nghip. Vic qun l chi ph sn xut, kinh doanh cn thc hin t khi lp
d ton ti khi thc hin v thng bao gm nhng ni dung nh sau:
- Phi xy dng c cc nh mc chi ph lm c s cho vic lp k hoch chi ph
v gim st vic thc hin. Trong qu trnh thc hin nhim v kinh doanh, doanh nghip c
th khon mt s loi chi ph hoc gn kt gia chi ph vi kt qu kinh doanh khuyn
khch vic tit kim chi ph.
nh k t chc vic phn tch tnh hnh ti chnh, tnh hnh kinh doanh pht hin
ra nhng khu yu trong vic qun l ti chnh, t c cc bin php qun l hiu qu hn.
- Phi xc nh ng tnh cht cc ngun ti chnh s dng ng mc ich, ng
k hn (chng hn nh vn vay; n phi tr khc). Mt khc, ni dung chi ph, phn cp
qun l ti chnh... cng phi lun c kim tra, cp nht theo ch qun l ti chnh.

3.2. Gi thnh sn phm
3.2.1. Gi thnh sn phm ca doanh nghip
3.2.1.1. Khi nim:
Gi thnh l biu hin bng tin ca ton b lao ng sng v lao ng vt ho ca
vic sn xut v tiu th mt loi sn phm nht nh.

85
Khc vi chi ph, gi thnh phi c tnh ton trn c s nhng sn phm sn xut xong
hoc c tiu th.
3.2.1.2. Phn loi gi thnh
Tu theo yu cu qun l, c th phn loi gi thnh theo nhng tiu ch khc nhau hnh
thnh cc loi gi thnh khc nhau. Nu xt trong phmvi sn xut v tiu th sn phm th
gi thnh sn phm c th c chia lm 2 loi l gi thnh sn xut v gi thnh ton b.
- Gi thnh sn xut ca sn phm l ton b chi ph c tnh cho s sn phm
hon thnh giai on sn xut. Gi thnh sn xut bao gm:
- Chi ph vt t trc tip.
- Chi ph nhn cng trc tip.
- Chi ph sn xut chung.
- Gi thnh ton b ca sn phm, hng ho l ton b chi ph c tnh cho s sn
phm hon thnh vic sn xut v tiu th.
Gi thnh ton b
ca sn phm
hng ho
=
Gi thnh
sn xut
+
Chi ph bn
hng
+
Chi ph qun l
doanh nghip
i vi ngnh cung cp dch v th gi thnh ton b ca dch v l ton b chi ph
c tnh cho dch v cung cp.
3.2.1.3. V d v tnh gi thnh
Cng ty X c cc d liu v sn xut sn phm nh sau:
(a) Nhim v sn xut: sn xut 1.000 sn phm A
(b) nh mc chi ph cho 1 n v sn phm A.

Cc khon chi ph n gi () nh mc chi ph
1. Nguyn vt liu chnh 40.000 20 (kg)
- Trong : trng lng tinh ( tr ph liu) 16 (kg)
2. Vt liu ph 10.000 6 (kg)
3. Gi cng 3.000 160 gi
4. Cc khon trch theo lng (19% chi ph
nhn cng)



86
(c) D ton chi ph sn xut chung v chi ph qun l doanh nghip.
n v: 1.000
Cc khon chi ph Chi ph sn xut
chung
Chi ph qun l doanh
nghip
1. Vt liu ph 20.000 15.000
2. Nhin liu 6.200 8.000
3. Tin lng 40.000 20.000
4. Cc khon trch theo lng 7.600 3.800
5. Khu hao TSC 25.000 17.500
6. Chi ph bng tin khc 40.000 5.100
Cng 138.800 69.400

(d) D ton ph liu t nguyn vt liu chnh thi ra c th thu hi c 50% v bn
ph liu theo n gi 10.000 /kg.
(e) Chi ph bn hng d tnh bng 5% gi thnh sn xut.
T cc d liu trn y, tnh gi thnh sn xut v gi thnh ton b ca mt n v
sn phm A nh sau (snphm A khng c chi ph lm d u k):
* Tnh gi thnh sn xut ca 1 sn phm A:
Chi ph vt t trc tip (t d liu a, b v d)
(40.000 x 20) + (10.000 x 6) - (4 x 50% x 10.000) = 840.000
Chi ph nhn cng trc tip (t d liu b)
3.000 x 160 = 480.000
Cc khon trch theo lng ca cng nhn sn xut (t d liu b)
480.000 x 19% = 91.200
Chi ph sn xut chung (t d liu c v a)
1.000
0 138.800.00
= 138.800
Gi thnh sn xut ca 1 sn phm A
840.000 + 480.000 + 91.200 + 138.800 = 1.550.000
* Tnh gi thnh ton b ca 1 sn phm A.
Chi ph bn hng (t d liu e)
1.550.000 x 5% = 77.500

87
Chi ph qun l doanh nghip (t d liu c)
1.000
69.400.000
= 69.400
Gi thnh ton b ca 1 sn phm A
1.550.000 + 77.500 + 69.400 = 1.696.900
Cn ch rng trong trng hp doanh nghip sn xut nhiu loi sn phm th
trc khi tnh gi thnh ton b ca tng loi sn phm phi phn b chi ph sn xut chung,
chi ph qun l doanh nghip v chi ph bn hng cho tng loi sn phm. Tiu thc phn b
c th l theo gi cng nh mc hoc theo tin lng chnh ca cng nhn sn xut.
3.2.2. Bin php ch yu h gi thnh sn phm
3.2.2.1. ngha ca vic h gi thnh sn phm i vi doanh nghip
H gi thnh sn phm l mt trong nhng mc tiu qun l ti chnh doanh nghip,
nht l trong iu kin th trng c s cnh tranh gay gt. Vic h gi thnh sn phm c
ngha kinh t quan trng i vi bn thn doanh nghip trn cc mt sau y:
- L c s cho vic h gi bn sn phm, tng li th tiu th chim th phn, tng
nng lc cnh tranh.
- C th tng nhanh vng quay ca vn nh tit kim c vn v gim bt chi ph
s dng vn.
- Lm tng li nhun cho doanh nghip ngay c trong trng hp h gi bn sn
phm do vic tiu th c nhiu sn phm hn. Tuy nhin iu ny ch c ngha khi cht
lng sn phm khng b gim theo vic h gi thnh.
- H gi thnh t cc chi ph vt t s tit kim c vt t, ng ngha vi vic s
dng s vt t tit kim tng sn lng sn phm, m rng kinh doanh. iu cng c
ngha nh vic gim nhu cu vn kinh doanh.
3.2.2.2. Phng php xc nh mc h gi thnh v t l h gi thnh sn phm
Hng nm, khi lp k hoch gi thnh, doanh nghip thng phi xc nh mc h gi
thnh k hoch v t l h gia thnh k hoch ca sn phm c th so snh c (sn phm
m k trc sn xut) lm c s phn u h gi thnh.
- Mc h gi thnh ca sn phm c th so snh c: l tng s tin m doanh
nghip c th tit kim c do vic h gi thnh n v sn phm so vi k trc tnh cng
theo khi lng sn phm k k hoch. ( c nh nhn t khi lng sn phm ).
Cch tnh nh sau:
( ) ( ) | |

=
=
n
1 i
i0 i1 i1 i1 Z
Z x S Z x S M
Trong :
M
Z
: mc h gi thnh ca sn phm c th so snh c

88
S
1
: sn lng sn phm so snh c ca k k hoch.
Z
1
: gi thnh n v sn phm k k hoch
Z
0
: gi thnh n v sn phm k trc
i: loi sn phm so sanh c (i = 1 n n, tu thuc mt hng sn xut)
C th c loi sn phm khng h c gi thnh, nhng khi tng hp nhiu loi sn phm
li m M
Z
m tc l xc nh c c th mc h gi thnh.
- T l h gi thnh ca sn phm c th so snh c:
T l h gi thnh ca sn phm c th so snh c l t l tit kim c do h gi
thnh sn phm tnh trn c s mc h gi thnh so vi tng gi thnh tnh theo s lng sn
phm k k hoch v gi thnh n v sn phm k trc.
T
Z
= 100 x
) Z x (S
M
n
1 i
i0 i1
Z

=

3.2.2.3. Bin php ch yu h gi thnh sn phm
C rt nhiu bin php h gi thnh sn phm. C th p dng tng hp nhiu
bin php trong cc bin php sau y:
- i mi thit b, cng ngh.
y l mt bin php quan trng, bi v thng thng nhng thit b, cng ngh sn
xut qu c, qu lc hu thng tiu tn nguyn vt liu m sn phm lm ra li km cht
lng. Vic i mi thit b, cng ngh c th khc phc tnh trng ny.
- T chc tt hn vic s dng lao ng.
Bin hp ny gip doanh nghip nng cao nng sut lao ng. C th khi tng nng
sut lao ng th chi ph nhn cng cng tng nhng chi ph ny tng chm hn, gi thnh
s h. Vic s dng lao ng phi ch c trnh chuyn mn ca ngi lao ng, c vic
t chc s dng lao ng v cc bin php khuyn khch tch cc ca ngi lao ng.
- Bin php qun l ti chnh:
Qun l ti chnh lin quan ti mi khu ca qu trnh kinh doanh, t vic qun l
vt t, tin vn, lao ng ti vic qun l quy trnh sn xut. Nhn chung, bin php ti
chnh c hiu lc mnh m. V vy cn s dng bin php ny qun l chi ph sao cho
tit kim, hiu qu mi khu sn xut, kinh doanh.
- Bin php tng sn lng sn phm.
Tng sn lng sn phm cng lm tng chi ph, nhng c nhng chi ph khng tng
hoc tng vi tc thp hn tc tng sn lng l cc chi ph c nh. Tng sn
lng l bin php h gi thnh, ch yu nh s tn dng cc chi ph c nh.


89

3.3. Cc loi thu ch yu i vi doanh nghip
Trong qu trnh kinh doanh, cc doanh nghip c ngha v np cc loi thu cho
Nh nc theo php lut hin hnh. C loi thu doanh nghip phi np t chnh thu nhp
ca mnh gi l thu trc thu (nh thu thu nhp doanh nghip). C loi thu m doanh
nghip ch l ngi np thu h, cn ngi chu thu l ngi tiu th, s dng sn phm,
dch v gi l thu gin thu (thu nhp khu, xut khu, thu tiu th c bit...). Lin quan
n chi ph, doanh thu v li nhun ca doanh nghip c cc loi thu: thu gi tr gia tng,
thu tiu th c bit, thu xut khu, nhp khu, thu ti nguyn, thu thu nhp doanh
nghip.
3.3.1. Thu gi tr gia tng
Thu gi tr gia tng (GTGT) m doanh nghip kinh doanh hng ho dch v phi
np c thc hin theo Lut thu GTGT.
C 2 phng php tnh thu GTGT l phng php khu tr thu v phng php
tnh trc tip trn gi tr gia tng (gi tr tng thm).
3.3.1.1. Phng php khu tr thu
Theo phng php khu tr thu th thu GTGT phi np trong k c xc nh
nh sau:
Thu GTGT phi np = Thu GTGT u ra -
Thu GTGT u vo
c khu tr
(1) (2)
Trong :
(1) = Gi tr tnh thu ca hng ho bn ra (gi cha c thu) x Thu sut thu GTGT.
(2) = S thu GTGT ghi trn ho n mua hng.
Nu l hng nhp khu th (2) l s thu GTGT tnh trn chng t np thu GTGT
hng nhp khu
V d: Trong k tnh thu, s hng ho bn c vi doanh thu (cha c thu) l 200
triu ng. Cc ho n mua vo ca vt t, hng ho trong k l 140 triu ng (gi mua
cha c thu GTGT) v thu GTGT tnh l 14 triu ng. Thu sut thu GTGT ca tt c
cc mt hng l 10%.
S thu GTGT phi np theo phng php khu tr thu tnh nh sau:
Thu GTGT phi np trong
k tnh thu
= (200 tr x 10%) - 14 tr = 6 tr.ng
Thng th cc mt hng bn ra v mua vo c thu sut khc nhau nn trn thc t
tnh ton, ngi ta tng cng s thu GTGT trn cc ho n bn hng ri tr i s tng
cng thu GTGT trn cc ho n mua hng. Nu s chnh lch l m th doanh nghip
c hon li thu, ngc li th doanh nghip phi np thu.

90

3.3.1.2. Phng php tnh trc tip trn GTGT
Theo phng php tnh trc tip trn GTGT ca hng ho, dch v th s thu GTGT
phi np (hoc c hon thu) trong k c tnh nh sau:
Thu GTGT phi np = Gi tr tnh thu (1) x
Thu sut thu
GTGT (2)
Trong :
(1) Gi tr tnh thu l gi tr tng thm (GTGT) ca hng ho dch v tnh thu trn c s
gi mua, gi bn c thu (gi thanh ton).
Gi tr tnh thu ca
hng ho, dch v
=
Gi tr thanh ton ca
hng ho, dch v bn ra
-
Gi tr thanh ton ca
hng ho, dch v mua vo
(2) Theo danh mc quy nh ti biu thu ca Nh nc.
3.3.2. Thu tiu th c bit
Thu tiu th c bit (TTB) c p dng cho mt s loi hng ho, dch v cn
hn ch vic tiu dng, s dng nh ru, bia, thuc l, t, xng du, vng m...
Thu TTB c tnh v thu 1 ln ngay t khu sn xut hoc nhp khu, sau
thu TTB c chuyn dch sang cho ngi chu thu thng qua gi bn hng ho, dch v.
Thu TTB c tnh nh sau:
S thu TTB
phi np
=
S lng hng ho bn
ra (hay nhp khu)
(1)
x
Gi tnh thu ca
n v hng ho
(2)
x
Thu sut
thu TTB
(3)
Trong :
(1) Hng ho bn ra u phi chu thu khng k mc ch s dng nh xut bn, trao
i, cho tng, tiu dng ni b, tr hng gia cng, xut cho ca hng hay chi nhnh trc
thuc.
(2) Gi tnh thu l gi cha c thu TTB c tnh bng cch quy li t gi c thu tr
v gi cha c thu.
Gi tnh thu ca n v hng
ho
=
Gi bn
1 + thu sut thu TTB
V d:
Doanh nghip sn xut bia hi, gi bn ti ni sn xut l 1.370/lt (gi c thu
TTB). Thu sut thu TTB l 37%. Trong k tiu th 50.000 lt. Tnh s thu TTB phi
np trong k nh sau:

91
- Gi tnh thu 1 lt bia =
37 , 0 1
1370
+
= 1.000 ng/lt
S thu TTB phi np =50.000 x 1.000 x 37% = 18.500.000
3.3.3. Thu ti nguyn
Thu ti nguyn p dng cho mi loi ti nguyn thin nhin c khai thc nh du
kh, than, qung, hi sn, sa khong...
Thu ti nguyn phi np c tnh trn c s sn lng ti nguyn khai thc, gi
tnh thu cho mt n v ti nguyn v thu sut thu ti nguyn.
S thu ti
nguyn phi np
=
Sn lng ti
nguyn khai thc
(1)
x
Gi tnh thu
n v ti
nguyn (2)
x
Thu sut
thu ti
nguyn (3)
Trong :
(1) Sn lng ti nguyn khai thc khng k mc ch s dng vo vic g, c tr i
phn tp cht (ch tnh phn nguyn khai c ch).
(2) Gi tnh thu c tnh theo gi bn thi im tnh thu, c tr i chi ph vn
chuyn, sng tuyn, thu GTGT nu c.
3.3.4. Thu xut khu, thu nhp khu
Thu xut khu, thu nhp khu c tnh cho hng ho c php xut khu, nhp
khu qua bin gii Vit Nam, tr nhng trng hp c min thu hoc trng hp thu
sut bng khng (0)
Thu xut khu, nhp khu c tnh nh sau:
Thu xut khu,
nhp khu phi
np
=
S lng hng
ho xut khu,
nhp khu (1)
x
Gi tnh thu
n v hng ho
(2)
x
Thu sut
tng mt
hng (3)
Trong :
(2) Gi tnh thu
- Vi hng xut khu l gi bn ti ca khu Vit Nam, khng bao gm chi ph vn
chuyn, tin mua bo him t ca khu ti cng, bn ca bn mua.
- Vi hng nhp khu l gi mua ca hng ho, bao gm c cc chi ph v n ca
khu Vit Nam.
3.3.5. Thu thu nhp doanh nghip
Thu thu nhp doanh nghip l loi thu tnh trn li nhun ca doanh nghip hoc
tnh trn thu nhp ca doanh nghip. Ngi np thu v ngi chu thu l mt nn gi l
loi thu trc thu.
Phng php xc nh s thu thu nhp doanh nghip phi np nh sau:
S thu thu nhp doanh
nghip phi np
=
Thu nhp chu thu
(1)
x
Thu sut thu thu
nhp doanh nghip
(2)
Trong :

92
(1) Thu nhp chu thu l ton b s chnh lch gia doanh thu t hot ng sn
xut, kinh doanh, t thu nhp khc vi chi ph hp l trong k.
Nhng chi ph vt qu mc quy nh ca nh nc m doanh nghip chi ra th
phn vt khng c tnh l chi ph hp l nn khi tnh thu phi loi tr phn vt chi
khi chi ph hp l (chi ph qung co, tip tn, mi gii, hoa hng, hi ngh...vt mc) .
(2) Thu sut: do Lut thu quy nh chung khng k trng hp u i c mc
thu sut thp hn i vi mt s i tng tnh thu c bit.
Ring i vi thu nhp do chuyn quyn s dng t th p dng mc thu lu tin
tng phn, tc l ngoi thu sut chung, nu thu nhp cn li ln hn 15% chi ph th phi
tnh thu b sung lu tin

3.4. Doanh thu ca doanh nghip
3.4.1. Khi nim doanh thu v phn loi
Doanh thu ca doanh nghip l ton b s tin thu c do hot ng ca doanh
nghip mang li trong mt thi k nht nh (thng l 1 nm).
Hot ng ca doanh nghip bao gm hot ng sn xut, kinh doanh, cung ng
dch v v cc hot ng khc. Do , cu thnh nn doanh thu cng bao gm cc b phn
khc nhau l doanh thu v kinh doanh ( doanh thu bn hng v cung cp dch v, doanh thu
hot ng ti chnh ) v thu nhp khc khng c tnh cht kinh doanh.
3.4.1.1. Doanh thu bn hng v cung cp dch v
Doanh thu bn hng v cung cp dch v l ton b s tin thu c trong k do hot
ng tiu th sn phm hng ha v cung ng dch v; k c s tin cha nhn c trong
k nhng bn mua chp nhn thanh ton, k c gi tr hng ho tiu th ni b v gi tr
hng ho em biu, tng gii thiu sn phm.
Doanh thu bn hng v cung cp dch v sau khi tr i cc khon gim tr sau y
(nu c) gi l doanh thu thun v bn hng v cung cp dch v.
- Chit khu thng mi, l khon gim tr (hoc thanh ton) cho ngi mua
theo tho thun trn hp ng khuyn khch vic mua vi khi lng ln.
- Tr gi hng bn b tr li, l gi tr s hng ho b ngi mua tr li do cc
nguyn nhn: vi phm cam kt, vi phm hp ng kinh t, hng b km, mt phm cht,
khng ng chng loi, quy cch.
- Khon gim gi hng bn, l gi tr gim tr cho ngi mua do hng ha km,
mt phm cht hay khng ng quy cch nh hp ng nhng ngi mua nhn hng.
- Cc loi thu: thu xut khu, thu tiu th c bit, thu gi tr gia tng theo
phng php trc tip tnh vo gi bn.
Doanh thu bn hng v cung cp dch v l doanh thu ch yu ca doanh nghip v
vy cn qun l tt kinh doanh bng cc bin php tng doanh thu. Nhng doanh nghip
kinh doanh ngnh ngh khc nhau th doanh thu cng c nhng c th, chng hn:

93
- Ngnh xy dng: doanh thu ph thuc vo thi im nghim thu, bn giao cng
trnh hon thnh. V vy, rt ngn thi gian v tin thi cng (nhng phi m bo ng
quy trnh k thut) c ngha quyt nh ti doanh thu.
- Ngnh thng mi: doanh thu c thi gian thu tin thng nhanh hn ngnh sn
xut nhng ph thuc nhiu vo phng thc bn hng, phng thc mua hng v d tr.
3.4.1.2. Doanh thu hot ng ti chnh
Doanh thu hot ng ti chnh thc cht cng l loi doanh thu v hot ng kinh
doanh nhng c tnh cht c th l doanh thu do cc hot ng ti chnh mang li. Cc
doanh nghip hot ng trong lnh vc ti chnh, tin t, bo him th hot ng ti chnh l
ch yu. Cc doanh nghip sn xut xy dng, thng mi, dch v khc th hot ng ti
chnh l hot ng kinh doanh h tr.
Doanh thu hot ng ti chnh bao gm:
- Tin thu li cc loi, thu chit khu thanh ton c hng.
- Thu nhp v hot ng u t nh mua, bn chng khon ngn hn, di hn (s
chnh lch gia gi bn ln hn gi gc, tin li v tri phiu, tn phiu, c phiu).
- Thu nhp v thu hi hoc thanh l cc khon u t ti chnh vo doanh nghip
khc (chnh lch ln hn gia khon nhng bn vi khon u t gc).
- Li v t gi hi oi.
- Chnh lch li do bn ngoi t (vi doanh nghip c php kinh doanh tin t).
3.4.1.3. Thu nhp khc
Thu nhp khc l cc khon thu nhp khng mang tnh cht kinh doanh (khng gi
l doanh thu) v khng phi l pht sinh thng xuyn, chng hn nh cc khon sau y:
- Thu nhp t nhng bn, thanh l TSC.
- Chnh lch li do nh gi li vt t, hng ho, TSC a i lin doanh, lin kt.
- Thu nhp t nghip v bn v cho thu li ti sn.
- Thu tin pht do khch hng vi phm hp ng.
- Thu c cc khon n xo.
- Cc khon thu c NSNN hon nhp.
- Thu cc khon n phi tr khng xc nh c ch n.
- Thu v tin thng ca khch hng v tiu th hng ho, dch v nhng khng tnh
trong doanh thu.
- Thu v qu biu, qu tng.
3.4.2. ngha ca doanh thu v nhn t nh hng
Doanh thu, ch yu l doanh thu bn hng, cung cp dch v v doanh thu v hot
ng ti chnh c ngha rt quan trng i vi hot ng ca doanh nghip.
Trc ht, doanh thu l ngun thu b p chi ph kinh doanh, ti to li ngun
vn kinh doanh tip tc qu trnh ti sn xut.

94
Doanh thu sau khi b p mi chi ph, cn li li nhun s c c hi lm ngha v
vi NSNN thng qua vic np thu thu nhp doanh nghip, ng thi gip doanh nghip to
ra qu u t pht trin nhm m rng kinh doanh v cc qu khc khuyn khch ni b
doanh nghip.
V vy mun qun l tt doanh thu, ngoi vic lm tt cng tc lp k hoch, cn
phi tm cch tc ng tch cc ti cc nhn t bn trong doanh nghip nh hng trc tip
ti doanh thu, l cc nhn t khi lng sn phm tiu th, cht lng sn phm v kt
cu mt hng tiu th. C th s dng cc bin php sau y tng doanh thu:
- y mnh vic tiu th sn phm: c th m rng mng li bn hng, p dng
hnh thc chit khu thng mi v cc hnh thc marketing, bn hng tr chm, tr gp, tm
kim th trng mi...
- Nng cao cht lng sn phm: ci tin quy trnh cng ngh, thay i mu m, tng
tnh nng s dng ca sn phm, p ng th hiu, tng tnh tin ch v bn sn phm...
- Thc hin ng cc hp ng tiu th gim cc khon b tr li, cc khon gim gi.
- Thay i kt cu mt hng tiu th: nhng mt hng c gi tr nh d c y mnh
bn ra cng kh lm tng nhanh doanh thu. V vy, mt mt tm cch tng khi lng bn ra
ca cc nhm hng gi tr nh, mt khc ch trng nhiu hn ti vic tiu th nhanh nhng
mt hng c gi tr ln.
- ng thi vi vic tc ng ti nhn t tiu th cng cn quan tm ti vic tng
doanh thu hot ng ti chnh. Trong trng hp ngun vn ca doanh nghip c d tha
tm thi hoc d tha di hn do vic kinh doanh cha th m rng, cha c hiu qu cao,
c th u t ti chnh di hn vo doanh nghip khc (gp vn lin doanh, mua c phn)
hng li hoc mua bn ngn hn cc giy t c gi tr sinh li.
3.4.3. Lp k hoch doanh thu bn hng v cung cp dch v
Doanh thu bn hng v cung cp dch v l b phn ch yu trong tng doanh thu v thu
nhp ca doanh nghip. Lp k hoch cho b phn doanh thu ny l vic qun l ti chnh v
doanh thu ngay t khu d bo nhm khai thc tt nht tim nng v tiu th sn phm.
C 2 nhn t nh hng trc tip ti doanh thu bn hng v cung cp dch v, l
s lng hng ho, dch v d kin cung cp v gi c n v hng ha, dch v, cch xc
nh doanh thu nh sau:
S = ( )

=
n
1 i
i i
P x Q
Trong :
S: Doanh thu bn hng v cung cp dch v trong k k hoch.
Q: S lng hng ho, dch v cung cp tng loi trong k k hoch.
P: Gi c n v hng ho, dch v.
i: Loi hng ho, dch v (i = 1 n n)

95
S lng (Q) li ph thuc vo lng sn phm cn li u k k hoch, lng sn
phm mua vo (hay sn xut) trong k v lng sn phm d kin li cui k.
Q = Q
.k
+ Q
x
- Q
c.k

Trong :
Q
.k
: lng sn phm cn li u k k hoch.
Q
x
: lng sn phm mua vo (hay sn xut) trong k k hoch
Q
c.k
: lng sn phm d kin li cui k k hoch.
Thng thng vic lp k hoch cho nm sau thng tin hnh vo qu 4 ca nm
hin hnh nn khi lng sn phm cn li u k k hoch (Q
.k
) cng l s d bo. V
vy khi tnh nhn t Q
.k
cn ch :
- Nu trong qu 4 c s lng sn phm xut cho ngi mua nhng ngi mua
cha chp nhn thanh ton th Q
.k
bao gm c s ny.
- Nu trong qu 4 c s lng sn phm xut cho ngi mua, ngi mua chp
nhn thanh ton nhng cha tr tin th s ny loi khi Q
.k
(coi nh tiu th).
- Q
.k
lin quan ti s lng sn phm trong qu 3 v qu 4 nm hin hnh nh sau:
Q
.k
= Q
3
+ Q
x.4
- Q
4
S lng sn
phm cn li
cui qu 3
S lng sn phm
mua vo (hoc sn
xut) trong qu 4
S lng sn
phm bn ra
trong qu 4

3.5. Ri ro kinh doanh v im ho vn
3.5.1. Ri ro kinh doanh
Trong hot ng kinh doanh, doanh nghip c th gp nhng tn tht pht sinh trong
d kin hoc ngoi d kin, lm tng chi ph kinh doanh, dn ti gim li nhun. Nhng tn
tht l ri ro trong kinh doanh.
Tr mt s ngnh ngh kinh doanh c bit, phi thng xuyn di mt vi ri ro
nh ngnh kinh doanh tin t, bo him th cc ngnh sn xut, thng mi v dch v khc
cng hay gp mt s loi ri ro v gim gi hng, ri ro v li sut tin vay, ri ro v t gi,
ri ro v u t chng khon, ri ro v cng n phi thu...
3.5.1.1. Ri ro v gim gi hng
Doanh nghip thng c nhiu mt hng l vt t, hng ho d tr (hng tn kho).
S bin ng ca gi c trn th trng c th lm cho doanh nghip c li (trng hp gi
s tng so vi gi mua vo) hoc thit hi (trng hp gi s gim).
Trong kinh doanh, doanh nghip cn c gng lng trc nhng ri ro dng ny
bng cc phng php phn tch, d bo th trng. Trng hp d bo c tng lai gi s
gim vi mt hng no th phi lp d phng gim gi hng tn kho, tnh trc vo chi

96
ph sn xut, kinh doanh phn gi tr gim thp so vi gi tr thc t nhp kho lm
ngun b p thit hi do gim gi.
3.5.1.2. Ri ro v cng n phi thu
Trong kinh doanh, cng n vi khch hng pht sinh l vic bnh thng. Tuy nhin,
c mt s trng hp cc khon n phi thu qu hn thanh ton theo hp ng m doanh
nghip i nhiu ln nhng vn cha thu c, hoc n phi thu cha n hn thanh ton,
nhng khch n lm vo tnh trng ph sn hay ang lm th tc gii th, b trn. Nu
vy, doanh nghip phi lp d phng n phi thu kh i tnh vo chi ph qun l doanh
nghip c ngun b p ri ro. Nu sau ny sau khi xo n bng ngun d phng m
doanh nghip li thu c n xo th khon thu n ny c coi l khon thu (thu nhp
khc) ca doanh nghip.
3.5.1.3. Ri ro trong u t ti chnh
u t ti chnh c th l u t ngn hn hoc u t di hn vo cc chng khon
sinh li. Tuy nhin, do s bin ng ca th trng ti chnh, cc khon u t ti chnh
c th gp ri ro, tc l nh u t c th b l. Trng hp l th doanh nghip phi lp d
phng c ngun b p tn tht. Khon d phng ny tnh vo chi ph ti chnh.
- Ri ro v d phng gim gi u t ngn hn:
C th tnh mc d phng gim gi u t ngn hn nh sau:
Mc d phng
gim gi u t
chng khon ngn
hn
=
S lng
chng
khon b
gim gi
x
Gi mua ca
chng khon
u t ngn
hn
-
Gi th trng
ca chng khon
u t ngn hn
Nu cui k tnh ton m khon d phng lp ln hn s cn lp thc t th phn
chnh lch phi hon nhp, coi l khon thu gim chi v chi ph ti chnh. Ngc li, nu d
phng khng so vi mc gim gi thc t cn lp th phi tnh thm vo chi ph ti chnh.
- Ri ro v d phng gim gi u t di hn:
u t ti chnh di hn l vic b vn kinh doanh di hn cc chng khon nh
c phiu, tri phiu hoc gp vn lin doanh lin kt vi doanh nghip khc... Thu nhp ca
loi u t ny nhiu khi rt ln, nhng cng chu ri ro cao do s bin ng ca ti sn u
t, nht l u t vo c phiu. u t di hn c thi hn trn 1 nm.
Thu nhp ca khon u t vo c phiu c 2 b phn: mt l thu nhp t c tc v
hai l thu nhp (hoc l) do bin ng gi c phiu trn th trng.
V d: Doanh nghip u nm mua 1.000 c phiu ca Cng ty A, gi mua l
10.000 ng 1 c phiu. S tin b ra mua c phiu l 10.000.000ng (u t). Nu cui
nm Cng ty A tr c tc l 15% th doanh nghip u t s c li nh sau:
- Thu nhp t c tc = 15% x 10.000 x 1.000 = 1.500.000

97
Nu cui nm, gi c phiu ca Cng ty A trn th trng tng ln 2 ln th doanh
nghip u t coi nh c thm li v vn.
- Li v vn = (20.000 - 10.000) x 1.000 = 10.000.000
- Tng doanh li = 1.500.000 + 10.000.000 = 11.500.000
Trng hp gi c phiu ca Cng ty A trn th trng b gim xung cn 8.000 th
doanh nghip u t coi nh b l v vn.
- L v vn = (8.000 - 10.000) x 1.000 = - 2.000.000
S d gi l coi nh li hoc coi nh l v c phiu vn do doanh nghip nm
gi, cha chuyn nhng
Doanh nghip cng lc c th u t di hn vo nhiu loi chng khon khc nhau,
c chng khon li, c chng khon l. V vy trnh ri ro nhiu cn phi p dng nhiu
bin php trc khi quyt nh u t, chng hn:
- Phn tch k xu hng pht trin ca cng ty nim yt chng khon m doanh nghip d
nh u t. Nu trin vng ca Cng ty t sng sa, c th khng mua chng khon vo,
thm ch c th bn bt ra. Nhng v lu di, cng ty s pht trin tt th doanh nghip c
th mo him tip tc u t.
- nh gi ng n tnh trng kinh t ca t nc (pht trin hay suy thoi). Thng
thng trong trng thi hng thnh th c phn s c doanh li cao v ngc li. D on
tnh trng kinh t l vic kh, nhng nu d bo c xc sut xy ra tng i chnh xc
th doanh nghip u t c c hi la chn c li.
- Phn tn ri ro: u t ti chnh di hn c th l u t mo him. Tuy nhin, cng nn
trnh k vng qu nhiu vo mt loi chng khon no m cn u t phn tn gim
bt thit hi
- Vic lp d phng ri ro l mt phng php b li thit hi do u t ti chnh di hn
mang li, c th tnh nh sau:
Mc d phng
gim gi u t
chng khon di
hn cho nm sau
=
S lng chng
khon b gim
gi ti thi im
tnh ton
x
Gi mua
chng
khon u
t i hn
-
Gi th trng
ca chng
khon u t di
hn
Ngoi vic u t di hn vo chng khon, doanh nghip c th u t di hn di
hnh thc gp vn, lin doanh, lin kt vi doanh nghip khc. u t di hn di hnh
thc ny doanh nghip c th gp ri ro pht sinh tn tht do b thua l. Trng hp ny,
doanh nghip u t di hn phi trch lp d phng tn tht nh sau:

98
Mc d phng tn
tht cc khon u
t ti chnh di hn
ca doanh nghip B
vo cng ty A
=


Vn u t ca
doanh nghip B



-
Vn ch s
hu thc c
ca cng ty
A



x
Vn u t ca
doanh nghip
B
Tng vn gp
thc t ca cc
bn ti cng ty
A
V d: Cng ty A c vn gp thc t ca cc bn l 100 t ng , trong doanh
nghip B gp 20 t ng. V thua l nn cng ty A ch cn vn ch s hu l 90 t ng nn
cng ty B b tn tht, phi d phng l: 20 - ( 90 x
100
20
) = 2 t ng.
Mc d phng ti a cho mi khon u t bng s vn u t. Cui k tnh ton
ca nm bo co, nu s d phng phi lp ln hn s lp th s chnh lch thiu c
trch lp thm, tnh vo chi ph ti chnh. Ngc li th phi hon nhp s chnh lch tha
gim chi ph ti chnh.
3.5.1.4. Ri ro v li sut vay vn v t gi
Doanh nghip vay vn ca cc t chc tn dng phi tr li theo mc li sut th
trng. Li sut vay vn thng c xc nh thi im k hp ng vay vn, nhng li
sut c th bin ng tng hoc gim trong tng lai. Nu tng lai li sut th trng tng
ln th doanh nghip vay c li. Ngc li, doanh nghip vay s gp ri ro v li sut do
khng c c hi tm ngun vn r hn.
Ri ro v li sut lm tng chi ph s dng vn, dn n gim li nhun doanh
nghip. hn ch ri ro v li sut vay vn, doanh nghip cn tip cn ngun vn r hn,
khng nn s dng vn vay di hn cho nhu cu tm thi (v li sut vay di hn cao hn li
sut vay ngn hn). Trng hp li sut c xu hng ngy cng gim th nn tr bt n cha
n hn, nu c th s dng cc ngun vn khc cho kinh doanh.
Trng hp doanh nghip vay vn bng ngoi t, ngoi ri ro li sut, c th phi
cn gp ri ro v t gi. Do t nc s dng 2 ng tin (ng Vit Nam v ngoi t) nn
s bin ng ca t gi gia cc ng tin lm cho doanh nghip c s dng ngoi t c th
chu ri ro.
V d: nu doanh nghip vay 1 triu USD vi t gi lc vay l 16.000 /1USD, tin
vay tng ng vi 16 t ng Vit Nam. Ti khi tr tin vay, t gi l 16.100/1 USD
(USD tng gi) th tin gc doanh nghip phi tr l 1 triu USD bng cch b tin ng
mua ngoi t l 16,1 t ng, tng thm 100 triu ng, cha k tin li.
gim bt ri ro v li sut v t gi, cc t chc tn dng c th s dng cc cng
c phi sinh, l cc hp ng tng lai, hp ng k hn, hp ng quyn la chn, hp

99
ng hon i li sut v t gi. c trng ca cc cng c phi sinh l la chn mt t gi
hoc li sut tho thun tng lai trnh nhng bin ng ngoi d kin. Cc doanh nghip
c s dng vn vay bng ngoi t c th s dng cc cng c ny ca cc t chc tn dng.
3.5.2. im ho vn
3.5.2.1. Khi nim
im ho vn l im m ti doanh thu bng chi ph b ra, tc l im m li
nhun trc thu v li vay bng khng.
Doanh nghip b vn ra kinh doanh mong mun sm c li nhun, mun vy th
cn sm t im ho vn sau doanh thu ln hn tng chi ph b ra mi c li
nhun. Tuy nhin, c nhng d n u t i hi phi thu hi vn dn dn nn khng th
sm ho vn, i li doanh nghip c th hy vng hiu qu tng lai sau im ho vn.
3.5.2.2. Xc nh im ho vn
im ho vn lin quan ti doanh thu v chi ph gm chi ph c nh v chi ph bin
i. Chi ph b ra kinh doanh phi c thi gian to ra doanh thu cho ti khi doanh thu
bng vi chi ph b ra th mi l lc ho vn. Sau thi im ho vn, doanh nghip mi c
th c li nhun.
V vy, im ho vn l im m ti doanh thu bng vi chi ph b ra, tc l khi:
Doanh thu = chi ph c nh + chi ph bin i
Vic xc nh im ho vn c ngha quan trng i vi doanh nghip: Th nht,
doanh nghip c th d kin c khi lng sn phm cn sn xut v tiu th l bao nhiu
trong iu kin gi c tiu th n nh phn u t c doanh thu bng vi chi ph sn
xut, kinh doanh b ra. Th hai, doanh nghip c th phn u gim bt chi ph thi gian
ho vn nhanh hn. Th ba, nu xc nh c thi gian cn thit t im ho vn,
doanh nghip c th ch ng b tr ngun vn cn thit cho kinh doanh.
Sau y l mt v d v vic xc nh im ho vn v nhng ch tiu c lin quan
ti im ho vn.
V d: Cng ty A chuyn sn xut mt loi sn phm tiu dng vi cc d kin sau
y:
- Tng chi ph c nh (F): 400.000.000 ng.
- Chi ph bin i mt n v sn phm (V): 20.000 ng.
- Gi bn 1 sn phm (P): 100.000 ng.
T d liu ny, c th d kin tnh hnh bin i gia sn lng tiu th, doanh thu
vi chi ph trong 6 thng nh sau:





100
n v tnh: 1.000 ng
Thng
Sn lng
tiu th (Q
chic)
Chi ph c
nh (F)
Chi ph
bin i
Tng chi
ph
Doanh thu
Li (+)
L (-)
1 3.000 400.000 60.000 460.000 300.000 -160.000
2 4.000 400.000 80.000 480.000 400.000 -80.000
3 5.000 400.000 100.000 500.000 500.000 Ho vn
4 6.000 400.000 120.000 520.000 600.000 +80.000
5 7.000 400.000 140.000 540.000 700.000 +160.000
6 7.500 400.000 150.000 550.000 750.000 +200.000
T kt qu tnh ton bng trn, ta thy Cng ty A at im ho vn sau 3 thng. thi
im ho vn, tng doanh thu t 500 triu ng, bng vi tng chi ph. Sau thi im ho vn,
Cng ty c li (t thng 4). Sn lng sn phm cn tiu th t im ho vn l 5.000 sn
phm. Cn trc , sn lng tiu th cng t hn 5.000 n v th mc l cng nhiu.
C th xc nh cc ch tiu lin quan ti im ho vn bng cc cng thc sau y:
- Sn lng cn tiu th ho vn (Q
h
)
V ti im ho vn th tng doanh thu = tng chi ph, tc l:
P x Q
h
= F + (V x Q
h
)
nn:
P x Q
h
- (V x Q
h
) = F
Q
h
x (P - V) = F
V P
F
Q
h

= t v d trn y, tnh c sn lng cn tiu th t im ho

vn nh sau:
5.000
20.000 100.000
0 400.000.00
Q
h
=

= (sn phm)
Nh vy, nu cng ty khng tiu th t mc 5. 000 sn phm s b l v nu chi ph
bin i tng ln mi sn phm th s sn phm bn ra phi tng ln mi sm ho vn.
- Doanh thu t c ti thi im ho vn (S
p
)
Cng v doanh thu bng vi tng chi ph ti im ho vn nn nu d kin c t l ca chi
ph c nh v chi ph bin i so vi tng doanh thu th c th xc nh c doanh thu ti
thi im ho vn nh sau:

101
S
h
: doanh thu ti im ho vn
F: tng chi ph c nh
V
p
: t l (%) chi ph bin i so vi doanh thu
S
h
x (1 - V
p
) = F
S
h
=
p
V 1
F

Vic xc nh doanh thu t c ti thi im ho vn thng thch hp vi doanh
nghip thng mi hoc doanh nghip kinh doanh nhiu mt hng vi gi bn khc nhau.
Chng hn cng ty B d kin trong nm:
- Tng chi ph c nh l 50 t ng
- T l chi ph bin i so vi doanh thu bng 60%.
Vy doanh thu t c ti thi im ho vn l:
S
h
= 125
100
60
1
50
=

(t ng)
- Thi gian cn thit t im ho vn:(T
h
)
Trn y xc nh c doanh thu S
h
ti thi im ho vn l bao nhiu ng.
Vy t c doanh thu S
h
cn c bao nhiu thi gian (thng chng hn)?
Gi s sau 1 nm (12 thng) tng doanh thu ca doanh nghip l S ng th t
c 1 ng doanh thu, cn mt thi gian l:
S
thng) T(12

Vy, thi gian cn thit t im ho vn l:
h h
S x
S
T
T =
Trong : T
h
: thi gian cn thit ho vn
T: thi gian 1 nm (12 thng)
S: doanh thu 1 nm
S
h
: doanh thu ti im ho vn
- Doanh thu t c mc li nhun d kin (
LN
S )
Doanh nghip thng kinh doanh nhiu mt hng; nhiu dch v v c th d kin t c
mc li nhun no (P
f
). iu doanh nghip quan tm l khi t c li nhun mong
mun th doanh thu s l bao nhiu, tt nhin doanh thu phi cao hn doanh thu
im ho vn.
phn trn ta bit doanh thu ti im ho vn l:

102
S
h
=
p
V 1
F

Vy, doanh thu t c mc li nhun d kin s l:
LN
S =
p
f
V 1
P F

+
, trong
f
P l mc li nhun d kin

3.6. n by hot ng kinh doanh
Doanh nghip lun quan tm ti li nhun, l iu tt yu. Song li nhun tng
nhanh hay chm v yu t no c vai tr quan trng c th tng nhanh li nhun th cn
phi tm ra v coi l n by, l ng lc ca hot ng kinh doanh. C th phn tch bt
u t cc loi chi ph trong hot ng kinh doanh xem chng tc ng ti li nhun ra sao.
3.6.1 Mi quan h gia chi ph c nh v chi ph bin i vi li nhun doanh nghip
Mt doanh nghip c chi ph c nh mc cao (thng l u t ln vo ti sn c
nh) th doanh nghip phi sn xut v tiu th c mt khi lng sn phm ln mi t
c im ho vn, nhng khi vt qua c im ho vn th s tng ln d khng ln v
khi lng sn phm hng ho, dch v tiu th cng dn n s tng ng k v li nhun.
Ngc li, nu doanh nghip ch tiu th c mt khi lng sn phm di im ho vn
th doanh nghip s b thua l ln hn so vi doanh nghip c chi ph c nh nh hn.
Chi ph c nh v chi ph bin i c mi lin h vi nhau v nh hng ti li nhun
ca doanh nghip. Mt doah nghip u t ln vo my mc, thit b hin i th i hi tn
t sc lao ng hn nn chi ph bin i tng chm. im ho vn c th chm hn nhng
khi vt qua im ho vn th li nhun li tng nhanh, do chi ph c nh cho mi sn
phm gim xung.
V vy, doanh nghip phi xem xt vic la chn d n u t trong mi lin h gia
chi ph c nh, chi ph bin i vi th trng tiu th sn phm c th to ra nh hng th
no ti li nhun.
3.6.2 n by hot ng v tc ng ca n by hot ng
(1) Khi nim : n by hot ng (Operating Levesage) hay cn gi l n by kinh
doanh l khi nim ch mc tc ng ca chi ph c nh do doanh nghip s dng
trong kinh doanh ti hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
(2) tc ng ca n by hot ng (Degree of Operating Levesage DOL)
C th o tc ng ca n by hot ng (DOL) nh sau:
tc ng ca n
by hot ng
(DOL)
=
T l thay i ca li nhun trc li vay v thu (1)
T l thay i ca doanh thu (hay khi lng tiu th) (2)

103
K hiu: Q: Khi lng tiu th
AQ: Khi lng tiu th tng thm
P: Gi c tiu th 1 n v sn phm
V: Chi ph bin i 1 n v sn phm
F: Tng chi ph c nh
Ta c:
F - V) - Q(P
V) - Q(P
(1)
A
=

Q
Q
Q.p
Q.p
(2)
A
=
A
=


Q
Q
F - V) Q(P
V) - Q(P
(2)
(1) A

A
= Hay:
F - V) Q(P
V) - Q(P
DOL
(2)
(1)

= =

V d:
Cng ty A c :
- Gi bn 1 sn phm (P): 10.000 VN
- Chi ph bin i 1 sn phm (V) : 6.000 VN
- Tng chi ph c nh (F): 40.000.000 VN
Th khi lng cn tiu th ho vn (
h
Q ) l:
Q
h
=
F
=
40.000.000
P V 10.000 6.000
Q
h
= 10.000 (sn phm).
Nu doanh nghip tiu th c 15.000 sn phm (sau im ho vn) th:
DOL =
15. 000 (10.000 6.000)
= 3
15.000 (10.000 6.000) 40.000.000
DOL = 3 c ngha l: Ti im ho vn, cng ty c tng (hoc gim) sn lng sn xut
v tiu th 1% th li nhun trc li vay v thu tng (hoc gim) l 3%. Trng hp tng n
by hot ng c tc ng thun, trng hp gim n by hot ng c tc ng nghch.

3.7 Li nhun v phn phi li nhun.
3.7.1. Li nhun v ngha ca li nhun doanh nghip
Doanh nghip kinh doanh cn phi t c mc tiu quan trng l li nhun. Li
nhun l ch tiu ti chnh, l kt qu ti chnh cui cng ca hot ng sn xut, kinh doanh.
Li nhun ca doanh nghip l s tin chnh lch ln hn gia doanh thu v chi
ph m doanh nghip b ra t c doanh thu .

104
Li nhun ca doanh nghip c hnh thnh bi hai b phn, l li nhun t
hot ng kinh doanh v li nhun khc.
- Li nhun t hot ng kinh doanh: y l b phn li nhun ch yu, kt qu ca
hot ng thng xuyn ca doanh nghip di hnh thc sn xut, tiu th sn phm, hng
ho dch v v u t ti chnh.
- Li nhun khc l b phn li nhun do cc hot ng khng thng xuyn em
li, hnh thnh t chnh lch gia thu nhp khc vi chi ph khc trong k ca doanh nghip.
Li nhun doanh nghip c ngha rt ln i vi doanh nghip v i vi nn kinh t.
- i vi doanh nghip, li nhun c nhng ngha sau y:
Th nht, li nhun l ch tiu ti chnh, ch tiu cht lng nh gi kt qu kinh
doanh cui cng ca doanh nghip. Mi c gng ca doanh nghip trong vic t chc kinh
doanh, t khu d tr ti khu sn xut, lu thng, xt cho cng c th h c chi ph, gi
thnh, gi c gi bn mi c th c li nhun v tng li nhun.
Th hai, li nhun c nh hng quyt nh ti s tn ti v pht trin ca doanh
nghip. C li nhun doanh nghip mi c iu kin ti chnh m rng, pht trin kinh
doanh, trch lp cc qu chuyn dng kch thch tnh tch cc ca ngi lao ng, pht trin
vn ch s hu.
- i vi nn kinh t, mi doanh nghip l mt t bo nui sng nn kinh t thng qua
vic ng gp cho ngn sch Nh nc di hnh thc lm ngha v np thu thu
nhp theo lut nh.Cc doanh nghip c li nhun th nh nc c iu kin tng
thu ngn sch cho t nc
3.7.2. Phng php xc nh li nhun doanh nghip
Hng nm, sau khi kt thc nm ti chnh, doanh nghip phi lp "Bo co kt qu
hot ng kinh doanh" theo quy nh ca B Ti chnh. Bo co kt qu hot ng kinh
doanh th hin cc ch tiu c lin quan n li nhun ca doanh nghip sau mt nm. C s
lp bo co l:
- Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca nm trc.
- S liu trn s sch k ton n thi im lp bo co.
Sau y l mu Bo co kt qu hot ng kinh doanh v phng php xc nh li
nhun doanh nghip.




105

Bo co kt qu hot ng kinh doanh
Nm..........
n v tnh: triu ng
Ch tiu
M
s
Thuyt
minh
Nm nay
Nm
trc
1 2 3 4 5
1. Doanh thu bn hng v cung cp
dch v
01 245.067 201.413
2. Cc khon gim tr doanh thu 02 305 301
3. Doanh thu thun v bn hng v
cung cp dch v (10=01-02)
10 244.762 201.112
4. Gi vn hng ho 11 225.744 185.043
5. Li nhun gp v bn hng v
cung cp dch v (20 = 10 - 11)
20 19.018 16.096
6. Doanh thu hot ng ti chnh 21 1.497 2.955
7. Chi ph ti chnh 22 853 2.505
- Trong : Chi ph li vay (23) (653) (1.500)
8. Chi ph bn hng 24 11.283 9.459
9. Chi ph qun l doanh nghip 25 7.107 6.143
10. Li nhun thun t hot ng
kinh doanh (30 = 20 + 21 - 22 - 24 -
25)
30 1.272 917
11. Thu nhp khc 31 300 2.082
12. Chi ph khc 32 316 1.995
13. Li nhun khc (40 = 31 - 32) 40 (-16) 87
14. Tng li nhun k ton trc
thu (50 = 30 + 40)
50 1.256 1.004
15. Chi ph thu TNDN hin hnh 51 351 281
16. Chi ph thu TNDN hon li 52 - -
17. Li nhun sau thu TNDN (60 =
50 - 51 - 52)
60 905 723
Tng li nhun trc thu ca doanh nghip c xc nh trn c s 2 b phn cu
thnh li nhun v tnh nh sau:

106
Tng li nhun trc
thu TNDN (50)
=
Li nhun thun t hot
ng kinh doanh (30)
+
Li nhun
khc (40)
Trong :
Li nhun
thun t hot
ng kinh
doanh (30)
=
Doanh
thu
thun
(10)
-
Tr gi
vn hng
ho
(11)
+
Doanh
thu hot
ng ti
chnh
(21)
-
Chi ph
ti
chnh
(22)
-
Chi ph
bn
hng
(24)
-
Chi ph
qun l
doanh
nghip
(25)
(Ch tiu: Doanh thu thun (10) - tr gi vn hng ho (11) = (20) gi l li nhun
gp v bn hng v cung cp dch v).
Li nhun khc
(40)
= Thu nhp khc
(31)
- Chi ph khc
(32)
Sau khi xc nh c "Tng li nhun trc thu" (50) cn c vo s thu thu nhp
doanh nghip phi np hin hnh (51) v s thu thu nhp doanh nghip phi np cho nm
trc cn thiu (52) tnh c ch tiu "Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip" (60),
cn gi l li nhun rng hay li nhun thun.
Li nhun sau thu thu
nhp doanh nghip (li
nhun rng) (60)
=
Tng li nhun
trc thu
(50)
-
Thu thu
nhp doanh
nghip
(51 v 52)
3.7.3. Phn phi v s dng li nhun doanh nghip
3.7.3.1. Yu cu ca vic phn phi li nhun
Li nhun l kt qu ti chnh cui cng ca qu trnh kinh doanh. Vic phn phi
li nhun hp l, cng bng va c ngha i vi bn thn doanh nghip, va th hin r
c vai tr ca doanh nghip i vi s pht trin ca t nc.
V vy, vic phn phi li nhun doanh nghip phi m bo cc yu cu sau:
- Gii quyt hi ho mi quan h v li ch gia Nh nc vi doanh nghip v vi
ngi lao ng ca doanh nghip. Yu cu ny i hi doanh nghip phi thc hin vic
phn phi li nhun theo quy nh ca php lut, thng qua vic lm ngha v vi Nh nc
thng qua hnh thc np thu thu nhp doanh nghip, vic to lp cc qu duy tr v pht
trin khuyn khch vt cht vi ngi lao ng trong doanh nghip.
- X l quan h ni b doanh nghip mt cch tho ng va pht trin doanh
nghip, va to ng lc thng qua cc hnh thc khuyn khch tnh tch cc ca ngi lnh
o cng nh ca ngi lao ng khc trong doanh nghip.
3.7.3.2. Ni dung phn phi li nhun
Li nhun thc hin ca doanh nghip (li nhun trc thu sau 1 nm kinh doanh),
v nguyn tc c thc hin theo th t sau:
- B l nm trc theo quy nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip.

107
- Np thu thu nhp doanh nghip.
- Phn cn li (li nhun sau thu) c s dng cho cc ni dung:
- Chia li cho cc thnh vin gp vn (chia li lin doanh, lin kt, li c phn).
- B p khon l ca nm trc ht hn c tr vo li nhun trc thu.
- Trch lp qu d phng ti chnh, mc trch lp qu ny c quy nh trch 10%
cho ti khi s tch lu bng 25% vn iu l th ngng trch.
- Trch lp cc qu c bit (do loi hnh kinh doanh c th) chng hn vi t chc
tn dng th c trch lp qu d tr b sung vn iu l 5% li nhun sau thu cho
ti khi s tch lu bng vn iu l th ngng trch.
- Phn cn li ca li nhun sau khi s dng cho cc ni dung trn y c phn
phi tip cho cc qu u t pht trin, qu thng ban qun l iu hnh cng ty,
qu khen thng, qu phc li. Vic trch cc loi qu ny tu theo loi hnh doanh
nghip thuc s hu khc nhau m c cc quy nh khc nhau v mc c trch,
mc s dng v quyn quyt nh mc trch, mc s dng.
Vic chia c tc ca cng ty c phn cn lu mt s im sau:
- Cht danh sch c ng trc khi chia c tc:
Cng ty c phn phi thng bo cho c ng bit thi hn cui cng cht danh sch c
ng, l thi im cng ty cng nhn nhng ngi c tn trong danh sch c ng c
hng c tc. Nhng c ng c cht danh sch ch c th chuyn nhng c phn sau
ngy xc lp t cch c ng ny.
- Tnh php l ca vic chia c tc:
Trong trng hp php lut c quy nh i vi doanh nghip khng tr c n th
khng c chia c tc, doanh nghip s khng c php chia c tc bo v li ch ca
cc ch n. C tc ch c chia khi doanh nghip c li v np thu thu nhp doanh
nghip.
- Hnh thc chia c tc:
C tc c th tr bng tin hoc chia c phn.
- Trng hp chia bng tin: cng ty phi tr cho c ng bng tin theo t l v s d
c phn ca cc c ng cn c vo s li nhun dng chia c tc. Trng hp
ny doanh nghip khng tn dng c kh nng ti u t ca c ng nhng gi
tr ca mi c phn vn c gi nguyn.
- Trng hp chia bng c phn: cng ty khng tr cho c ng c tc bng tin m
tr bng c phn mi cn c vo s li nhun dng chia c tc. Mi c ng
c nhn thm c phn mi theo t l s hu c phn c. Trng hp ny c ng
khng nhn c mt khon li nhun bng tin no c nhng cng ty li tn dng
c c tc ca c ng tng vn (ti u t), c ng k vng s pht trin
ca doanh nghip, gi c phn s tng v s c hng li tc c phn nhiu hn t
s lng c phn mi.

108
3.7.3.3. Mc ch s dng cc qu
Mi loi qu c s dng cho nhng mc ch nht nh.
- Qu d phng ti chnh dng b p phn tn tht cn li xy ra trong qu trnh
kinh doanh sau khi c b p bng tin bi thng ca cc t chc, c nhn gy ra tn
tht, ca t chc bo him v s dng khon d phng trch lp t chi ph.
- Qu d tr b sung vn iu l dng b sung vn iu l.
- Qu u t pht trin dng u t m rng hot ng kinh doanh v i mi
cng ngh, trang b thit b, iu kin lm vic.
- Qu thng ban iu hnh cng ty c s dng thng cho Hi ng qun tr,
Ban tng Gim c (hoc Ban Gim c).
- Qu khen thng dng :
- Thng cui nm hoc thng thng k cho cn b, nhn vin trong doanh nghip
trn c s nng sut lao ng, thnh tch cng tc ca mi ngi.
- Thng t xut cho c nhn, t chc trong doanh nghip c sng kin, ci tin
mang li hiu qu trong kinh doanh.
- Thng cho c nhn, n v ngoi doanh nghip c ng gp nhiu cho hot ng
kinh doanh, cho cng tc qun l ca doanh nghip.
- Qu phc li dng :
- u t, xy dng hoc sa cha, b sung cc cng trnh phc li ca doanh nghip
hoc ca chung trong ngnh.
- Chi cho cc hot ng th thao, vn ho, phc li cng cng trong doanh nghip.
- Chi tr cp kh khn thng xuyn, t xut cho ngi lao ng trong doanh
nghip, k c ngi v hu, mt sc, khng ni nng ta.
- Chi cho cc hot ng phc li khc, lm cng tc t thin.
3.7.4. Bin php ch yu lm tng li nhun doanh nghip
Li nhun ca doanh nghip ph thuc vo nhiu yu t bn trong v bn ngoi
doanh nghip. Nhng yu t bn ngoi l s cnh tranh, gi c, th trng... Nhng yu t
bn trong l chi ph, doanh thu, cng ngh, trnh t chc kinh doanh v qun l... V vy,
tng li nhun, doanh nghip phi phi hp nhiu bin php ph hp vi iu kin ca
doanh nghip mnh.
Sau y l mt s bin php ch yu c th nghin cu vn dng.
3.7.4.1. Nhng bin php lin quan ti chi ph gi thnh
Gim chi ph ti mc hp l v h gi thnh sn phm l nhm gii php quan trng
nht lm tng li nhun. Doanh nghip cn r sot chi ph tt c cc khu ca qu trnh
kinh doanh nh khu d tr, khu sn xut v khu lu thng gim ti mc thp nht c
th c cc loi chi ph m khng nh hng xu ti cht lng sn phm, chng hn:

109
- Khu d tr: tm ngun cung ng vt t gn hn, r hn tit kim vn d tr.
- Khu sn xut: tm cng ngh sn xut tt hn rt ngn chu k sn xut v tit
kim vt t tiu hao. Trong iu kin c th, dng vt t r hn m vn m bo cht lng
sn phm thay th vt t t tin.
C th s dng cc bin php qun l v cng ngh kch thch vic tng nng sut
lao ng v tn ng c chi ph c nh v tnh tch cc ca ngi lao ng s lm cho gi
thnh sn phm h xung.
- Khu lu thng: c th gim c nhiu loi chi ph, tng tnh hiu qu trong khu
lu thng. Tin mt tn ng qu ln qu, cc ca hng, i l, hoc n nn ln n
phi thu ca khch hng, vic tm ng l bt li. Cc chi ph cho cng tc qun l chung
cng cn c nh mc hoc khon v khu ny d lng ph.
3.7.4.2. Nhng bin php lin quan ti doanh thu
Doanh thu tng v tng nhanh hn tc tng gi thnh l iu kin tng li
nhun. tng c doanh thu cha tnh ti cc yu t th trng, bn thn doanh nghip
phi tm cc bin php hng ti kh nng tng doanh thu cc b phn ch yu cu thnh
doanh thu, l doanh thu tiu th sn phm hng ha, dch v v doanh thu hot ng ti
chnh ( nghin cu mc "doanh thu" - 3.4).
Nhn chung, bin php tng li nhun kinh doanh l tng th nhng k nng qun tr doanh
nghip m doanh nghip cn quan tm phn tch, lp k hoch v t chc thc hin cho tt.















110
Chng 4

u t pht trin

4.1. Nhng khi nim c bn
4.1.1. u t pht trin
4.1.1.1. Khi nim v u t pht trin
Mi doanh nghip u mong mun c s tng trng v pht trin. Trong nn kinh
t th trng, doanh nghip cn u t thm v mt ti chnh nng cao nng lc kinh
doanh, kh nng cnh tranh, m rng th trng cho doanh nghip mnh. Vic b thm vn
u t y cn c tnh ton c th t c thm doanh thu, li nhun trong tng lai do
chnh d n u t mang li.
u t pht trin ca doanh nghip l qu trnh b thm vn u t vo ti sn di
hn, ti sn ngn hn nng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip nhm tng thm
li nhun trong tng lai.
4.1.1.2. ngha ca u t pht trin
u t pht trin c ngha rt ln i vi doanh nghip:
- u t pht trin quyt nh quy m, trnh cng ngh ca doanh nghip trong
tng lai. Nh vic b thm vn u t m doanh nghip c kh nng m rng ngnh ngh
kinh doanh, tng cng hoc i mi thit b, cng ngh, pht trin mng li, a doanh
nghip ln mt quy m kinh doanh mi.
- u t pht trin lm tng nng lc cnh tranh ca doanh nghip. Quy m vn ln
hay nh c nh hng quyt nh ti vic m rng th trng chim lnh th phn v pht
trin sn phm, dch v mi p ng tt hn nhu cu ca th trng.
u t pht trin do phi s dng mt lng vn ln nn doanh nghip phi nh gi thn
trng ngay t khi lp v la chn d n u t. Ni cch khc, hiu qu kinh doanh tng lai
ph thuc vo quyt nh u t ca doanh nghip.
4.1.1.3. Nhng yu t nh hng ti quyt nh u t pht trin
quyt nh b thm vn cho u t pht trin, doanh nghip cn phi cn nht rt
nhiu yu t lng trc nhng ri ro gp phi v quan trng hn l c cc phng n
nhm m bo cho d n u t t c hiu qu.
Nhng yu t nh hng va bn trong, va bn ngoi doanh nghip, chng hn:
- Nhng yu t bn ngoi: tnh hnh th trng trong tng lai, chnh sch kinh t
ca Nh nc (chnh sch khuyn khch kinh doanh, chnh sch thu...) li sut s dng vn
trn th trng, s pht trin ca khoa hc, cng ngh nh hng ti u t ti sn c nh
v ti gi c sn phm, nhng ri ro khc.
- Nhng yu t bn trong: kh nng huy ng ti chnh ca doanh nghip, nng lc
qun tr...

111
Mi yu t u c nh hng ti chi ph, doanh thu v li nhun ca doanh nghip.
V vy vic la chn d n u t phi c xem xt trong mi tc ng ca mi yu t.
4.1.1.4. Cc loi u t pht trin
u t pht trin c th phn chia thnh nhiu loi, tu theo cc tiu thc phn t c s
dng. Sau y l 2 cch phn loi m doanh nghip thng s dng:
- Phn loi theo tnh cht u t:
Theo cch phn loi da vo tnh cht u t, c th chia vic u t pht trin lm 3 loi:
- u t xy dng c bn: y l loi u t m mc tiu l to ra thm ti sn c
nh cho doanh nghip (TSC hu hnh, TSC v hnh) nh: xy lp, mua sm
thit b, phng tin vn ti, thu t, mua bn quyn, thng hiu.
- u t vn lu ng: y l loi u t m mc tiu l b sung thm vn lu ng
thng xuyn, dng tng mc d tr vt t, hng ho do m rng kinh doanh
hoc tng mc u t ti chnh ngn hn (mua bn ngn hn cc giy t c gi vi
mc ch kinh doanh).
- u t ti chnh di hn: y l loi u t ra ngoi doanh nghip sinh li nh
gp vn lin doanh, lin kt, mua c phn ca doanh nghip khc hoc kinh doanh
di hn cc chng khon (tri phiu, c phiu...).
- Phn loi theo mc tiu u t:
Cch phn loi ny da vo tiu thc u t vo lnh vc no ca doanh nghip. C th chia
ra cc loi:
- u t tng nng lc kinh doanh: b thm vn vo vic m rng quy m
kinh doanh (m thm ngnh ngh, phn xng, chi nhnh, ca hng...).
- u t ci tin, nng cao cht lng hoc to sn phm mi.
- u t i mi thit b, cng ngh.
- u t ra bn ngoi: gp vn lin doanh, lin kt, mua c phn, tri phiu...
Cc cch phn loi ch l tng i, ch yu l gip cho vic thc hin mc tiu pht
trin doanh nghip thng qua qu trnh lp d n u t.
4.1.2. D n u t
4.1.2.1. Khi nim v d n u t
u t pht trin c ngha chin lc vi doanh nghip. V vy, c th quyt
nh u t, doanh nghip phi son tho cc ti liu cn thit xem xt. Cc ti liu
gi l d n u t. Ni cch khc, d n u t l cc ti liu phc v cho vic ra quyt
nh u t ca ch u t.
D n u t c th hiu theo nhiu cch khc nhau:
- Xt v mt hnh thc: d n u t l b h s nghin cu chi tit v c h thng
v cc hot ng, v chi ph thc hin cc hot ng theo mt k hoch nhm t
c hiu qu v mc tiu trong tng lai.

112
- Xt v ni dung: d n u t l lun chng kinh t - k thut v vic s dng cc
ngun lc thc hin cc hot ng nhm t c li ch v mc tiu nht nh trong
tng lai.
4.1.2.2. Ni dung ca d n u t
Mt d n u t thng c cc ni dung ch yu sau y:
- Mc tiu ca d n: l li ch kinh t - x hi t c khi thc hin d n.
- Cc kt qu ca d n: l cc kt qu c th c to ra t cc hot ng khc
nhau ca d n. Chng hn d n u t m thm dy chuyn sn xut hng dt may, c
hot ng o to cng nhn th d kin kt qu o to c bao nhiu cng nhn, vi bc
th no. Hot ng sn xut th to ra bao nhiu sn phm, loi g...
- Cc hot ng ca d n: l cc cng vic cn lm to ra cc kt qu. Cc
hot ng ca d n c thc hin theo mt lch trnh hp l, to thnh chui lch trnh
thc hin d n.
- Cc ngun lc: l nhng d kin v nhn lc, ngun ti chnh cn c thc
hin cc hot ng ca d n.
- Hiu qu ca d n u t: l d kin v hiu qu kinh t cui cng khi hon
thnh d n. Khc vi cc kt qu ca d n, hiu qu ca d n u t c th hin qua
cc ch tiu cui cng nh doanh thu, li nhun, mc sinh li...
4.1.2.3. Phn loi d n u t
C th phn loi cc d n u t theo cc cch khc nhau. Sau y l 2 cch phn loi ph bin:
- Phn loi d n u t theo quy trnh lp v thc hin d n: theo cch ny, d n
u t c th chia lm hai loi l d n tin kh thi v d n kh thi.
- D n tin kh thi l d n xem xt mt cch khi qut, cha tnh ton cc chi tit
c th, vi mc ch l xem xt c hi u t. Vi nhng d n ln th sau khi chp
nhn d n tin kh thi mi tip tc lp d n kh thi. Nhng vi d n nh, hiu
qu thy r th khng nht thit phi qua bc lp d n tin kh thi.
- D n kh thi l d n chi tit, trnh by c h thng v tnh vng chc, tnh hin
thc ca c hi u t.
Ni dung ca d n kh thi phi th hin c y cc kha cnh v th trng,
k thut, ti chnh, t chc qun l v hiu qu kinh t - x hi.
D n kh thi c chp nhn sau khi thm nh th ch u t tin hnh thc hin d n.
- Phn loi d n u t theo mi quan h gia cc d n: theo cch ny, d n u
t c th chia ra ba loi: d n c lp, d n loi tr nhau v d n ph thuc nhau.
- D n c lp l d n ring bit m khi c chp nhn hay b bc b cng
khng nh hng n cc d n khc.
- D n loi tr nhau l d n m khi chp nhn d n ny th phi loi b d n khc.
- D n ph thuc nhau l d n m khi chp thun hay t chi d n ny th nh
hng ti d n khc, cn phi xem xt ti d n th hai.

113
Phn loi theo cch ny i hi ch u t phi thn trng trong vic thm nh v
la chn d n u t.
4.1.2.4. Qu trnh lp v thc hin d n u t
Thng thng mt d n u t thng tri qua 3 giai on: giai on chun b u t, giai
on thc hin d n u t v giai on vn hnh cc kt qu u t.
- Giai on chun b u t:
y l giai on khi u d n, c tm quan trng ti vic nh hng cho d n u t.
Vic chnh ca giai on ny l:
- Phn tch tnh hnh, xc nh c hi u t.
- Phn tch c hi u t v mc tiu u t.
- Lp d n.
- nh gi, thm nh, la chn d n u t v ra quyt nh u t.
- Giai on thc hin u t:
y l giai on thc hin quyt nh u t, s dng vn u t thc hin cc cng vic
u t cho ti khi a kt qu u t vo hot ng kinh doanh. Vic thc hin u t cn
c tin hnh ng tin hoc c th rt ngn tin thc hin sm a kt qu u
t vo vn hnh.
- Giai on vn hnh kt qu u t: l giai on a kt qu d n vo hot ng
kinh doanh.
4.1.3. Chi ph v thu nhp ca d n u t
4.1.3.1. Dng tin ca d n u t
Mt d n u t c th b vn u t mt hay mt s thi im nht nh v d
kin s thu v c cc thi im khc nhau. Nh vy, khi thc hin d n s lm pht
sinh dng tin chi ra v dng tin thu v.
- Dng tin chi ra (cn gi l dng tin m) l dng tin xut ra thc hin d n
u t.
- Dng tin thu vo l dng tin nhn v t thu nhp do d n u t mang li (cn
gi l dng tin dng).
Khi lp d n u t cn xc nh c tng mc vn u t v dng tin ca d n
(s lng v thi im ca dng tin) ch ng trong vic b tr ngun vn, nh gi
hiu qu u t cng nh vic quyt nh la chn d n hay khng.
4.1.3.2. Chi ph ca d n u t
Chi u t l dng tin chi ra thc hin d n u t. Chi u t c th l b ra ngay t
u hoc b ra cc thi im thch hp theo tin ca d n.
Ni dung chi u t thng l:
- Chi u t vo ti sn c nh.
- Chi u t vo ti sn lu ng: c th l u t b sung thm vo vn lu ng
thng xuyn hoc m bo nhu cu vn lu ng thng xuyn.
- Chi u t ti chnh: trong mt s trng hp doanh nghip mun u t di
hnvo doanh nghip khc, coi nh m rng lnh vc kinh doanhth doanh nghip tr thnh

114
mt trong nhng nh u t (ch u t). C th vic chi u t thng qua hnh thc gp
vn lin doanh, mua c phn, mua tri phiu...
4.1.3.3. Thu nhp ca d n u t
Thu nhp ca d n u t l dng tin thu vo mt hay mt s thi im trong
tng lai do d n u t mang li.
Thu nhp ca d n u t bao gm : dng tin thun vn hnh ca d n u t, gi
tr thu hi t vic thanh l ti sn c nh u t v s tin thu hi li vn lu ng
ng ra thc hin d n, c th l:
- Dng tin thun vn hnh ca d n u t l dng tin thu c hng nm sau khi
d n u t c a vo vn hnh, tr i cc chi ph thng xuyn v thu thu nhp
doanh nghip.
Dng tin thun vn hnh hng nm c xc nh nh sau:
Dng tin thun vn
hnh ca d n u t
=
Li nhun sau
thu hng nm
+
S khu hao ti sn c
nh hng nm t d
n u t.
S khu hao TSC c tnh vo chi ph kinh doanh hng nm nhng khng phi l
khon chi tiu bng tin trong nm . Mt khc, khu hao l phng php thu hi vn u t
nn s tin khu hao ca TSC do d n u t c coi l khon thu nhp ca d n u t.
Nu l u t ti chnh di hn th dng tin thun ny l li c chia.
- Gi tr thu hi t thanh l ti sn c nh khi kt thc d n. Thng thng sau khi
kt thc d n th ti sn c nh do d n u t cng ht thi hn s dng, cn thanh l.
Khi thanh l, gi tr thu hic (nu c) c coi l khon thu nhp ca d n u t.
- Vn lu ng ng ra c thu hi.
Mt d n u t khi vn hnh thng thng cng phi b thm ra mt s vn lu
ng phc v cho d n kinh doanh. S vn lu ng ng ra ny c thuhi dn khi quy
m kinh doanh thu hp v s thu hi ton b nm cui cng khi thanh l d n.
- thun tin cho vic tnh ton, ngi ta phi gi nh thi im xc nh dng tin
nh sau:
- Thi im b vn u t ban u l thi im 0
- Thi im xc nh dng tin ra, dng tin vo ca d n trong mt thi k c
tnh vo cui k (sau 1 nm, sau 2 nm...)

4.2. Gi tr thi gian ca tin
Gia tin v thi gian c mi quan h vi nhau. Mi quan h thng qua li sut
v li sut li ph thuc vo thi gian. Mt khon tin u t lc ny, sau mt thi gian thu
v s tin ln hn. Ngc li, mt khon tin c c trong tng lai tuy ln v danh ngha

115
nhng gi tr ca n tnh theo sc mua ca ng tin cha hn bng gi tr ca khon tin
ban u b ra.
u t l vic b tin ra thi im hin ti vi hy vng trong tng lai s thu c
s tin ln hn. Do tc ng ca yu t li sut nn cn phi hiu thu o mi quan h
gia tin v thi gian trc khi c quyt nh u t.
S dng ton ti chnh c th gip cho vic xc nh gi tr thi gian ca tin trong
vic nh gi v la chn d n u t.
4.2.1. Li n, li kp
4.2.1.1. Li n
Li n l s tin li c xc nh da trn s vn ban u (vn gc) vi mt li
sut nht nh.
V d: Cng ty A vay ngn hng mt khon tin gc l 100 triu ng vi li sut l
10% mt nm. Vy s tin li phi tr sau 1 nm l 10 triu ng, sau 2 nm l 20 triu ng.
Vic tnh li theo cch trn gi l phng php tnh li n.
4.2.1.2. Li kp
Li kp l s tin li c xc nh da trn c s s tin li ca cc thi k trc
c gp vo vn gc lm cn c tnh li cho thi k tip theo vi mt li sut nht nh.
V d: Mt khch hng gi tin vo ngn hng 100 triu ng, k hn gi l 2 nm,
li sut 8% mt nm. Ngn hng tnh li bng cch c sau 1 nm (12 thng) tin li nhp
vo gc mt ln.
Nh vy, sau 1 nm khch hng c li 8 triu ng (100 triu ng x 0,08). S li
ny c gp vo vn gc thnh 108 triu ng. Sau nm th hai s li s l 8 triu 640.000
ng (108 triu ng x 0,08) l li kp.
Phng php tnh li nh trn l phng php tnh li kp. Trong v d trn, s li
thu c nm u, khch hng khng rt ra m tip tc nhp vo vn gc hng li
nm sau c coi nh mt khon ti u t.
4.2.2. Gi tr tng lai ca tin
Gi tr tng lai ca mt khon tin hin ti l gi tr c th nhn c ti mt thi
im trong tng lai, bao gm s vn gc v ton b s tin li n thi im .
Phn trn y cho thy mt khon u t lc ny c th thu c s li trong
tng lai tu thuc theo cch tnh li n hay cch tnh li kp. Do gi tr tng lai ca
khon tin cng khc nhau.
4.2.2.1. Theo phng php tnh li n
K hiu:
V
0
: s vn ban u (vn gc)
i: li sut nm (%)

116
n: s nm
F
n
: gi tr tng lai ca tin, tnh nh sau:
F
n
= V
0
x (1 + i . n)
V d: Cng ty A, vay ngn hng 100 triu ng vi li sut 10% mt nm, thi hn
vay 2 nm. S tin c gc v li phi tr sau 2 nm tnh nh sau:
F
3
= 100 x (1 +
100
10
x 2) = 120 (triu ng)
4.2.2.2. Theo phng php tnh li kp
K hiu:
V
o
: s vn ban u (vn gc)
i: li sut nm (%)
n: th t nm
FV
n
: gi tr kp ca tin nhn c sau nm th n c tnh nh sau:
FV
n
= V
0
x (1 + i)
n

i lng (1 + i)
n
gi l tha s li hay tha s gi tr tng lai (The Future Value
factor FVF), biu th gi tr tng lai ca mt ng vi li sut nm l i sau n nm. (xem
bng tnh sn: gi tr tng lai ca 1ng FV = (1 + i)
n
cui chng).
V d: u t 100 triu ng vo mt d n trong 5 nm, hng nm c li 10%
nhng li tip tc ti u t vo d n. Vy sau 5 nm s thu c c gc v li l:
FV
5
= 100 x (1 + 0,10)
5
= 161,051 (triu ng)
Nu so snh vi phng php tnh li n ta c th thy kt qu khc nhau:
- Gi tr n:
F
5
= 100 x (1 + 0,10 x 5) = 150 (triu ng)
- Gi tr kp:
FV
5
= 100 x (1 + 0,10)
5
= 161,051 (triu ng)
R rng theo phng php tnh li kp th gi tr tng lai ca cng mt khon tin u
t ln hn theo phng php tnh li n. Song trn thc t, gi tr tng lai ca tin khng ph
thuc vo phng php tnh li ch quan ca nh u t. ngha gi tr kp ca tin l ch:
hng nm nu d n u t c li th s li em ti u t s to ra hiu qu kinh t cao.
4.2.2.3. K hn tnh li v gi tr kp
Gi tr tng lai ca tin theo phng php tnh li kp cn ph thuc vo k hn
tnh li. Nu li sut tnh theo nm m trong nm li tnh v tr li (li nhp gc) lm nhiu
k th gi tr kp ca tin cn ph thuc vo s k tnh li trong nm.
K hiu: m l s k tnh li trong nm (mi nm 6 thng tnh li nhp gc 1 ln th
m = 2, nu 3 thng tnh 1 ln th m = 4...), c th tnh gi tr kp ca tin cui nm n nh
sau: (cc k hiu khc nh mc trc).

117
FV
n
= V
0
x (1 +
m
i
)
n x m
V d: khch hng gi mt khon tin 100 triu ng vo ngn hng vi thi hn 2
nm, li sut 10% mt nm. Ngn hng tnh li v nhp gc 6 thng 1 ln. Sau 2 nm khch
hng s nhn c s tin nh sau:
FV
2
= 100 x (1 +
2
10 , 0
)
2 x 2
= 100 x (1,05)
4

FV
2
= 121,550 (triu ng)
4.2.3. Gi tr hin ti ca tin tng lai
Mc 4.2.3. nghin cu gi tr tng lai ca khon tin hin ti v thy gi tr
ln hn v danh ngha so vi khon tin hin ti. Mt khc, cng d nhn thy rng mt
ng c c trong tng lai nu tnh i v thi im hin ti (thi im u t ban u)
th khng th bng khon tin ban u l mt ng c.
Chng hn ta c mt ng em cho vay vi li sut i mt nm th sau 1 nm s c
(1 + i) ng, tc l gi tr hin ti ca khon tin trong tng lai (1 + i) ng l 1 ng. Vy
nu sau 1 nm thu c 1 ng th gi tr hin ti ca n l bao nhiu?
1 ng hin ti (1 + i) ng tng lai
x ? 1 ng tng lai
x =
i 1
1
+
, chc chn x nh hn 1
Nh vy, li sut cng cao, thi gian cng di th gi tr hin ti ca khon tin quy
v thi im hin ti cng nh.
4.2.3.1. Gi tr hin ti ca mt khon tin trong tng lai
K hiu:
PV: gi tr hin ti ca mt khon tin trong tng lai
FV
n
: gi tr ca khon tin ti thi im sau nm th n (tng lai)
i: li sut nm (%)
n: s nm
Ta tnh c gi tr hin ti ca mt khon tin tng lai nh sau:
PV = FV
n
x
n
i) (1 +
1

i lng
n
i) (1 +
1
gi l h s chit khu hay h s hin ti ho, th hin gi tr
hin ti ca mt ng trong tng lai (xem bng tnh sn cui chng).

118
Vy: Gi tr hin ti ca mt khon tin ti mt thi im trong tng lai l gi tr
ca khon tin c tnh i v thi im hin ti bng mt li sut nht nh.
V d: C mt khon vn u t PV no em u t vi iu kin:
- Li sut thu c: 10% mt nm (i)
- Thi gian u t: 5 nm (n)
- Sau 5 nm thu v c s tin 150 triu ng (FV
5
)
Vy gi tr hin ti (gi tr ban u PV) ca khon tin 150 triu ng l:
PV = 150 x
1,61051
150
0,10) (1
1
5
=
+
= 93,130.000 (triu ng)
4.2.3.2. Gi tr hin ti ca cc khon tin khc nhau trong tng lai
Trn thc t, khi u t vo mt d n ngi ta thu c cc khon tin khc nhau
nhng thi im khc nhau trong tng lai. Nhng khon tin thi im khc nhau y cn
quy v cng mt thi im ban u (thng l thi im b vn u t) so snh gi tr
ca tin thu v v tin chi ra xem hiu qu ra sao.
S dng h s hin ti ho, c th xc nh c gi tr hin ti ca cc khon tin
khc nhau nhng thi im khc nhau trong tng lai nh sau:
PV =
n
n
2
2
1
1
i) (1
FV
...
i) (1
FV
i) (1
FV
+
+ +
+
+
+

Trong :
- FV
1
, FV
2
, ...FV
n
l gi tr cc khon tin cc thi im cui nm th 1, 2,...n
- PV: l gi tr hin ti ca cc khon tin khc nhau trong tng lai
4.2.3.3. Gi tr hin ti ca cc khon tin ging nhau trong tng lai
Trng hp c bit cc khon tin trong cc thi im khc nhau u bng nhau (tc
FV
1
= FV
2
=... FV
n
= A ) th cng thc xc nh gi tr hin ti ca cc khon tin tng lai
c dng sau:
PV =
n 2 1
i) (1
A
...
i) (1
A
i) (1
A
+
+ +
+
+
+
hoc bin i
PV = A.
( )
(

+

i
i 1 - 1
n

4.2.4 Cch tnh li sut
Trong trng hp doanh nghip i vay, bit r s tin vay v s tin phi tr trong tng lai (gm c
gc v li) nhng cha r li sut vay vn th cn tnh li sut quyt nh vic la chn u t.
(1) Tm li sut ca khon tin c thi hn 1 nm:

119
V d: Cng ty A vay 500 triu ng v phi tr 560 triu ng sau 1 nm. Vy c th tm
c li sut ca khon vay nh sau:
1
F =
o
V x (1 + i)
1 + i =
o
1
V
F

i =
o
1
V
F
- 1
i =
0 500.000.00
0 560.000.00
- 1 = 0,12 = 12%
(2) Tm li sut ca khon tin c thi hn trn 1 nm
V d: Cng ty A vay 500 triu ng v phi tr 850 triu ng sau 5 nm. Tm li sut ca
khon cho vay nh sau:
5
FV =
o
V x ( )
5
i 1 +
( )
5
i 1 + =
o
5
V
FV

i = 5
0
5
V
FV
- 1
i =
5
0 500.000.00
0 850.000.00
- 1
(3) Tm li sut vay tr gp:
Trng hp doanh nghip vay 1 ln v tr dn lm nhiu ln hoc thu mua ti chnh tr
dn vo nhng thi im nh trc vi s tin bng nhau, c th tm c li sut tr gp t
cng thc gi tr hin ti ca cc khon tin ging nhau tng lai.
V d: Cng ty A mun vay tr gp mua mt thit b gi 500 triu ng. Ngn hng cho
vay yu cu cng ty phi tr vo cui mi nm l 160 triu ng trong thi hn 5 nm. Cng
ty c th tm li sut nh sau:
PV = A x
( )
(

+

i
i 1 1
n

Trong h s
( )
(

+

i
i 1 1
n
c lp thnh bng tnh sn vi k hn n l 5 nm v li
sut i tc h s A (i, 5).

120
500.000.000 = 160.000.000 x h s (i, 5)
h s A (i, 5) =
0 160.000.00
0 500.000.00
= 3, 1250
Tra bng h s A (3, 1250, dng 5 nm) s thy li sut tng ng l gn 18%/nm.
4.2.5 Tnh s tin tr dn mt khon vay hay khon thu mua ti chnh.
Trng hp doanh nghip vay di hn hoc thu mua ti chnh th cn bit s tin tr n
c gc v li vo mi thi im chun b ngun vn.
V d: Cng ty A vay di hn 500 triu ng tr dn vi thi hn 4 nm, li sut 12% mt
nm, tr vo cui mi nm. C th tnh s tin tr dn mi nm nh sau:
PV =
i) (1
A
+
+
( )
2
i 1
A
+
+
( )
3
i 1
A
+
+
( )
4
i 1
A
+

PV =
( )
( )
n
n
i 1 i
1 i 1 A
+
+

A =
( )
( ) 1 i 1
i 1 PV.i
n
n
+
+

A = 500.000.000 x
( )
( ) 1 0,12 1
0,12 1 0,12x
4
4
+
+
= 164.600.00
T s tin tr dn hng nm tnh c (c gc v li l 164.600.000 ) c th lp k hoch
tr n khon vay trong 4 nm nh sau:
K hoch tr dn tin vay
VT: Triu ng
K
hn
(n)
S n u k
(2)
S tin phi
tr trong k
(3)
Tr li
(4) = (2) x 0,12
Tr gc
(5) = (3) (4)
S cn n
cui k (6) =
(2) (5)
1
2
3
4
500.000.000
395.400.000
278.248.000
147.037.760
164.600.000
164.600.000
164.600.000
164.600.000
60.000.000
47.448.000
33.389.760
17.562.240(*)
104.600.000
117.152.000
131.210.240
147.037.760(*)
395.400.000
278.248.000
147.037.760
0
Tng cng 658.400.000 158.400.000 500.000.000
(* S tr li v tr gc nm cui cng lm trn s)

121
4.3. ng dng gi tr thi gian ca tin trong vic nh gi v
la chn d n u t
4.3.1. Hiu qu u t
V mt kinh t - x hi; hiu qu u t ca doanh nghip c th rt ln: to thm
sn phm hng ho, dch v, tin ch cho nhu cu th trng, to thm cng n vic lm tng
thu nhp cho ngn sch Nh nc... Tuy nhin, l doanh nghip th mc tiu hot ng l li
nhun nn hiu qu u t phi xt trn kha cnh ti chnh, l li nhun.
- Hiu qu u t l vic thu c li ch do u t mang li sau khi loi tr cc chi
ph thc hin u t, m thc cht l li nhun.
c th t c hiu qu u t, doanh nghip phi nh gi, thm nh d n
u t trn nhiu mt, trc khi quyt nh la chn d n u t no.
- nh gi hiu qu u t l vic xem xt c c s cc phng n thc hin d
n u t bng cch phi hp cht ch gia cc nh lp d n u t nhm lng ho c
hiu qu u t.
Khi nh gi hiu qu u t, cn phi s dng nhiu tiu chun nh gi, chng
hn cc tiu chun v cht thi mi trng, tiu chun sn lng, tiu chun v ti chnh...
Song, trong phm vi hiu qu trc tip ca d n u t i vi doanh nghip th tiu chun
v ti chnh cn c quan tm. Cc ch tiu ti chnh thng c s dng nh gi hiu
qu u t l:
- T sut li nhun bnh qun ca vn u t.
- Thi gian hon vn u t.
- Gi tr hin ti thun ca d n u t.
- T sut doanh li ni b ca d n u t.
- Ch s sinh li ca d n u t.
C nhiu phng php nh gi v la chn d n u t, mi phng php s dng
mt hoc mt s ch tiu ti chnh nht nh.
4.3.2. Cc phng php nh gi v la chn d n u t
4.3.2.1. Phng php s dng ch tiu "t sut li nhun bnh qun ca vn u t"
Phng php ny s dng ch tiu "t sut li nhun bnh qun ca vn u t" nh gi
hiu qu d n. D n c t sut li nhun bnh qun ca vn u t cao th c c hi c la chn.
- T sut li nhun bnh qun ca vn u t l t l so snh (%) gia li nhun thun
(sau thu) bnh qun do d n u t mang li vi vn u t b ra bnh qun hng nm.
- Cc bc tin hnh ca phng php ny:
- Mi d n u t a ra nh gi u s dng ch tiu "t sut li nhun
bnh qun ca vn u t" tnh ton.
T sut li nhun bnh
qun ca vn u t (%)
=
Li nhun thun bnh qun hng nm (1)
x 100
Vn u t bnh qun hng nm (2)

122
Trong :
(1): Tnh bnh qun cho c nhng nm d n thi cng m cha c li nhun do d n
cha a vo vn hnh.
(2) Vn u t tnh bnh qun cho cc nm, tnh thi im cui mi nm bng cch ly tng
vn u t lu k cui nm tr i s khu hao lu k u nm ca ti sn c nh u t.
- So snh ch tiu ny gia cc d n khc nhau, d n no c t sut li nhun bnh
qun cao nht th chn lm d n thc hin.
- S dng ch tiu "t sut li nhun bnh qun ca vn u t" nh gi hiu qu d
n c u im, nhng cng c hn ch nht nh.
- u im: t sut li nhun th hin c mc tiu c bn ca ch u t l chn d
n m mi ng vn b ra c th em li s li nhun cao nht.
- Hn ch: ch tiu t sut li nhun khng tnh ti gi tr thi gian ca tin.Khi vn u
t b ra ngay t nhng nm u nhng li nhun li thu v ri rc trong nhiu nm th
gi tr ng tin thay i ng k, mc d t sut li nhun v danh ngha vn cao.
- V d v phng php s dng ch tiu "t sut li nhun bnh qun ca vn u t".
Cng ty A cn xy dng mt dy chuyn cng ngh sn xut, vn u t d kin l:
1.200 triu ng. C 2 d n a ra la chn vi d liu sau y:
- D liu:
n v tnh: triu ng

D n A D n B
Vn
u t
Li nhun
sau thu
S khu
hao
Vn u
t
Li nhun
sau thu
S khu
hao
I. Thi gian thi cng
- Nm th 1 200
- Nm th 2 500 500
- Nm th 3 500 700
Cng 1.200 1.200
II. Thi gian sn xut
- Nm th 1 (4) 110 200 120 200
- Nm th 2 (5) 140 200 130 200
- Nm th 3 (6) 170 200 160 200
- Nm th 4 (7) 110 200 110 200
- Nm th 5 (8) 90 200 80 200
Cng 620 1.000 600 1.000
(Nm th 1 sn xut l nm th 4 ca d n)
- Xc nh "t sut li nhun bnh qun vn u t".

123
Xc nh t sut li nhun bnh qun vn u t ca cc
d n u t

Cc bc D n A D n B
Bc 1: Tnh
li nhun
thun bnh
qun hng
nm
8
90 110 170 140 110 0 0 0 + + + + + + +

=
7
80 110 160 130 120 0 0 + + + + + +

=
= 77,500 (triu ng) = 85,700 (triu ng
Bc 2: Tnh
vn u t
bnh qun
hng nm

- Nm 1 (thi
cng)
200
- Nm 2 200 + 500 = 700
- Nm 3 700 + 500 = 1.200
- Nm 4 (sn
xut)
1.200 ( cha c s khu hao u nm )
- Nm 5 1.200 - 200 = 1.000 Tnh tng t nh d n A.
- Nm 6 1.200 - 400 = 800
- Nm 7 1.200 - 600 = 600
- Nm 8 1.200 - 800 = 400
Vn u t
bnh qun
nm
8
400 ... 700 200 + + +
= 762,500
(triu ng)
=
+ + +
7
400 ... 120 500
814,200
(triu ng)
Bc 3: Tnh
t sut li
nhun bnh
qun ca vn
u t.
= % 10 , 10 100
500 , 762
500 , 77
= x = % 50 , 10 100
200 , 814
700 , 85
= x

124
- So snh:
D n B c t sut li nhun bnh qun vn u t l 10,50% cao hn ca d n A
(10,10%), mc d tng s li nhun thun c thp hn nhng thi gian thi cng li ngn hn
nn d n B c la chn.
4.3.2.2. Phng php s dng ch tiu "thi gian hon vn u t" (Payback Period PP)
Phng php ny s dng ch tiu "thi gian hon vn u t" nh gi v la
chn d n. D n c thi gian thu hi vn u t nhanh nht s c c hi c la chn.
- Thi gian hon vn u t l khong thi gian cn thit d n to ra dng tin
thu nhp thun bng vi s vn u t b ra thc hin d n .
- Xc nh thi gian hon vn u t.
V nguyn tc, thi gian hon vn u t ph thuc vo hai yu t l vn u t v thu
nhp hng nm do d n u t mang li. Tuy nhin, trn thc t thu nhp hng nm c th bng
nhau nhng cng c th khc nhau. V vy cch xc nh thi gian hon vn u t c khc.
a. Trng hp d n u t to ra thu nhp bng tin hng nm bng nhau:
Trng hp ny thi gian hon vn u t c tnh nh sau:
Thi gian hon vn u
t (nm)
=
Vn u t
Thu nhp thun hng nm
b. Trng hp d n u t to ra thu nhp bng tin hng nm khng bng nhau:
Trng hp ny xc nh thi gian hon vn u t c tnh qua hai bc:
- Bc 1: Tnh s nm cn hon vn:
Xc nh s nm bng cch ly s vn u t cha thu hi tr i s thu nhp ca nm
(gm li nhun rng v s khu hao ca d n) thi im cui nm. Khi s vn u t cha
thu hi nh hn s thu nhp ca nm k tip th chuyn sang tnh s thng cn li (bc 2).
- Bc 2: Tnh s thng cn li.
Tnh s thng cn li bng cch ly s vn u t cha thu hi ht bc 1 chia cho
s thu nhp bnh qun 1 thng nm k tip.
Thi gian hon vn ca d n u t l tng s nm v s thng c hai bc,
nhng phn nh ng thc t thi gian hon vn u t k t khi b vn u t th phi
cng c thi gian thi cng ca d n.
- V d:
Cng ty A cn u t xy dng mt dy chuyn sn xut vi d kin:
+ Vn u t: 1.000 triu ng

125
+ Thi gian thi cng: 6 thng
C 2 d n c cho cng ty la chn vi chi tit nh sau:
n v tnh: Triu ng
Nm Thu nhp thun hng nm
D n A D n B
1 500 200
2 400 250
3 300 350
4 200 480
5 100 320
3- Xc nh thi gian hon vn ca d n A:
Bc 1: (S nm)
- Vn u t cha thu hi sau nm th nht:
1.000 - 500 = 500
- Vn u t cha thu hi sau nm th hai:
500 - 400 = 100
Ti y th vn u t cha thu hi (100) nh hn s thu nhp ca nm k tip (300)
nn chuyn sang tnh nt s thng cn thu hi vn u t.
Bc 2 (S thng)
S thng cn thu
hi vn
=
100
= 4 thng
300 : 12 (thng)
Thi gian hon vn ca d n A l 2 nm 4 thng, nu tnh c thi gian thi cng l 2
nm 10 thng.
Thi gian hon vn ca d n B: tnh tng t nh trn l 3 nm 5 thng, nu tnh c
thi gian thi cng l 3 nm 11 thng.
So snh thi gian hon vn ca 2 d n th thy d n A sm thu hi vn hn nn
d n A c chn.
- S dng ch tiu "thi gian hon vn u t" c u, nhc im sau y:
* u im:
- n gin, d xc nh
- Thch hp vi nhng d n nh, cn thu hi vn nhanh quay vng vn u t.
*Nhc im
+ Khng tnh ti gi tr thi gian ca tin m coi ng tin cc thi im khc nhau c
gi tr nh nhau.

126
+ Khng thch hp vi nhng d n ln m kh nng sinh li chm, thu hi vn chm
nhng li c vai tr rt ln i vi s pht trin ca doanh nghip nh d n sn xut sn
phm mi, d n u t xy dng c bn, d n mua sm tu bin, hng khng...
4.3.2.3. Phng php s dng ch tiu "Gi tr hin ti thun" ca d n u t (Net
Present Value NPV).
Phng php ny s dng ch tiu "Gi tr hin ti thun" nh gi hiu qu ca
d n u t, trong tnh ti gi tr thi gian ca tin khi so snh gia thu nhp v chi ph
ca d n u t.
- Gi tr hin ti thun (Net Present Value - NPV) ca khon u t l s chnh
lch gia gi tr hin ti ca cc khon thu do u t mang li trong tng lai vi gi tr
hin ti ca vn u t b ra.
Thc cht ca ch tiu gi tr hin ti thun l xt xem tng thu nhp ca d n u t
c ln hn tng chi ph cho d n u t khng sau khi qui hai dng tin ny v cng mt
thi im ban u (hin ti ho dng tin).
- Cch tnh gi tr hin ti thun:
NPV :gi tr hin ti thun ca khon u t.
CF
t
: thu nhp nm th t do u t mang li
IC
t
: khon chi v u t nm th t
n : vng i ca khon u t (s nm u t)
i : t l chit khu, thng l chi ph s dng vn
t : th t nm
NPV =

= =
+

+
n
0 t
t
t
n
0 t
t
t
i) (1
IC
i) (1
CF

Thc cht ca cng thc tnh ny l:
NPV =
Tng thu nhp ca d n (
hin ti ho theo nm)
-
Tng chi ph ca d n (
hin ti ho theo nm)
- La chn d n:
Sau khi xc nh c gi tr hin ti thun ca tng d n th so snh chng vi
nhau la chn. C th c cc trng hp sau y khi so snh.
- NPV m: loi b d n.
- NPV = 0: C th chn d n hoc loi b (trng hp chn nu l d n c lp v rt
cn thit cho s pht trin ca doanh nghip).

127
- NPV > 0: C th chn d n, nhng cn ch : nu ch c 1 kh nng la chn (d n
c lp) th c th chn. Trng hp c nhiu d n chn (d n loi tr nhau) th nn
chn d n c NPV ln nht v iu kin ca doanh nghip cho php thc hin d n.
- Nhn xt
Dng ch tiu NPV nh gi hiu qu d n cn ch ti cc mt u im v
hn ch ca ch tiu ny.
* u im:
C tnh ti gi tr thi gian ca tin nn thy c thc cht hn hiu qu ti chnh
ca d n.
o lng trc tip c gi tr tng thm do vn u t to ra.
Hn ch:
Khng cho thy r mc sinh li ca ng vn u t.
Khng th hin c mi quan h gia mc sinh li vi chi ph s dng vn.
V d: Cng ty A: lp 2 d n u t vo mt dy chuyn cng ngh chn mt d n
thc hin.
- D n (1) b ra 1.200 triu ng ngay t u mua thit b. Thit b s dng
trong 10 nm, to ra thu nhp hng nm gm li nhun sau thu v tin khu hao. Ring
nm cui cng c thm khon thu v thanh l thit b. Vn u t vay ngn hng, li sut
12% mt nm. Tnh ra NPV ca d n ny l 400 triu ng.
- D n (2) cng b ra 1.200 triu ng lm 2 t: t u 200 triu xy nh
xng ngay t u nm. t 2 b ra 1.000 triu ng vo cui nm mua thit b. D n
cng s dng vn vay vi li sut 12% mt nm v hot ng trong 5 nm, sau 5 nm gi tr
thanh l thit b d thu 50 triu ng. D n to ra dng tin thu vo nh sau:
Dng tin thu vo ca d n (2)
n v tnh: triu ng
Nm
Ch tiu
1 2 3 4 5
1. Thu v khu hao 240 240 240 240 240
2. Li nhun trc thu 200 250 300 400 300
3. Li nhun sau thu (2) x 72% = (3) 144 180 216 288 216
4. Thu v thanh l thit b (TSC) 50
5. Cng thu: (5) = (1) + (3) + (4) 384 420 456 528 506
( ch tiu 3 - Li nhun sau thu tnh 72% v np thu TNDN 28% )
Hy s dng ch tiu "Gi tr hin ti thun" la chn d n.

128
Trn c s d liu c, c th thy rng: d n (1) xc nh c NPV, cn xc
nh NPV ca d n (2) so snh, la chn:
NPV (2) =
(

+
+
+
+
+
+
+
+
+
5 4 3 2
0,12) (1
506
0,12) (1
528
0,12) (1
456
0,12) (1
420
0,12) (1
384

-
(

+
+
0,12) (1
1.000
200
Tra bng tnh sn "Gi tr hin ti ca 1 ng PV =
n
i) (1
1
+
" ta c:
NPV (2) = [(384 x 0,893) + (420 x 0,797) + (456 x 0,712) +
(528 x 0,636) + (506 x 0,567) - [200 + 1.000 x 0,893]
= 1.625 - 1.193
= 432 (triu ng)
So snh:
NPV (1) = 400 triu ng
NPV (2) = 432 triu ng
D n (2) c gi tr hin ti thun ln hn nn c chn.
4.3.2.4. Phng php s dng ch tiu "t sut doanh li ni b" ca d n u
t (Intenal Rate of Return )
Phng php s dng ch tiu "t sut doanh nghip ni b" l phng php la
chn d n u t da trn gi tr hin ti ca tin so snh gia t sut doanh li ni b
ca d n vi mt li sut chit khu no chn.
- T sut doanh li ni b ca d n u t (cn gi l li sut hon vn ni b,
ting Anh: Intenal Rate of Return = IRR) l mt li sut m vi mc li sut th gi tr
hin ti ca cc khon thu do u t mang li trong tng lai bng vi gi tr hin ti ca
vn u t (tc NPV = 0).
Thc cht IRR cng l mt t l chit khu NPV = 0.
- Xc nh t sut doanh li ni b (IRR): c th s dng mt trong cc phng
php sau y:
(a) Phng php th v x l sai s.
Theo phng php ny, cn phi gi nh mt li sut bt k no lm t l chit
khu tm ra NPV v iu chnh dn t l chit khu cho ti khi NPV = 0 th t l chit
khu chnh l IRR cn tm. Vic c th thc hin qua hai bc:
- Bc 1: Chn mt li sut no lm t l chit khu v dng t l chit khu
tnh gi tr hin ti thun ca d n da trn cc d liu dng tin d n c.

129
- Bc 2: Nu tnh ra NPV > 0 th phi th li bng cch nng t l chit khu t
chn ln. Nu tnh ra NPV < 0 th h li sut t chn xung. Tip tc php th cho
n khi NPV xp x bng 0 (hoc = 0) th li sut t chn chnh l IRR cn tm.
(b) Phng php ni suy:
Theo phng php ni suy, cch lm cng tng t nh phng php th ni trn,
song c th dng ton ti chnh la chn IRR nh sau:
- Bc 1: Chn mt li sut no y tnh NPV, sao cho vi li sut ny (r
1
) th
NPV > 0.
- Bc 2: Tip tc chn li sut r
2
> r
1
vi li sut r
2
ny th NPV < 0.
- Bc 3: Tm IRR l li sut nm trong khong r
1
v r
2
bng cng thc.
IRR = r
1
+
2 1
1 2 1
NPV NPV
) r (r NPV
+


IRR chnh l t sut doanh li ni b ca d n.
- La chn d n:
Dng ch tiu t sut doanh li ni b nh gi v la chn d n c th xy ra 3
kh nng sau:
- Nu IRR < chi ph s dng vn: chng hn nu phi vay vn u t vi li sut l
12% mt nm m t sut doanh li ni b ch t 10% th loi b d n v khng c hiu qu.
- Nu IRR = chi ph s dng vn th tu theo s cn thit ca d n m c th chn
hay khng chn d n.
- Nu IRR > chi ph s dng vn th y l c hi la chn d n nhng phi cn nhc iu kin:
D n c lp: chp nhn
D n loi tr nhau: chn d n c IRR cao nht.
- V d:
Cng ty A c d kin b vn u t mt ln vo mt d n 100 triu ng. D n
to ra thu nhp trong 3 nm nh sau:
Nm th nht: 40 triu ng
Nm th hai: 50 triu ng
Nm th ba: 60 triu ng
Chi ph s dng vn l 20% mt nm (li vay ngn hng). Hy dng phng php t
sut doanh li ni b nh gi, la chn hay khng d n ny. (S dng phng php
ni suy).

130
- Bc 1: Chn li sut r
1
sao cho vi r
1
th NPV > 0 (gi s r
1
= 21%).
NPV
1
=
(

+
+
+
+
+
3 2
0,21) (1
60
0,21) (1
50
0,21 1
40
- 100 = 1,030 (triu ng)
- Bc 2: Chn r
2
> r
1
NPV < 0 (gi s r
2
= 22%)
NPV
2
=
(

+
+
+
+
+
3 2
0,22) (1
60
0,22) (1
50
0,22 1
40
- 100 = -0,540 (triu ng)
- Bc 3: Tm IRR:
IRR = 0,21 +
0,540 1,030
0,21) (0,22 x 1,030
+

~ 0,217 (21,7%)
Nh vy, d n c t sut doanh li ni b l 21,7% ln hn chi ph s dng vn (li
vay ngn hng) 20% nn c th chn d n.
- S dng ch tiu t sut doanh li ni b nh gi v la chn d n u t c
u, nhc im sau y:
* u im:
- Xc nh c mc sinh li ca d n c tnh n yu t thi gian ca tin t.
- Thy c quan h so snh gia mc sinh li vi chi ph s dng vn u t.
* Nhc im:
- Khi tnh ton c gi nh thu nhp hng nm ca d n u t li c u t tip vo d
n (ti u t) vi li sut nh t sut doanh li ca d n l t thc t nht l trong trng
hp doanh nghip c t sut doanh li ni b cao. Trong trng hp ny, doanh nghip s
dng ngun vn vay vi li sut r hn tip tc u t c li hn.
- Khng ch trng ti quy m u t ln hay nh nn kt lun c th cha tho ng.
4.3.2.5. Phng php s dng ch tiu "Ch s sinh li" (Profitability Index PI)
- Ch s sinh li l ch tiu xc nh kh nng sinh li ca mt d n u t c tnh
n gi tr thi gian ca tin t, bng cch so snh gia dng tin thu nhp do d n mang
li vi vn u t b ra sau khi hin ti ho 2 dng tin ny.
- Xc nh ch s sinh li:
K hiu:
T : th t nm
R : ch s sinh li ca d n
CF
t
: thu nhp ca d n nm th t
IC
t
: vn u t ca d n nm th t
i : t l chit khu

131
PI =

=
=
+
+
n
0 t
t
t
n
0 t
t
t
i) (1
IC
i) (1
CF

- La chn d n:
Khi s dng chi tiu ch s sinh li (IR), cng c th gp 3 kh nng nh s dng
ch tiu gi tr hin ti thun (NPV):
- Khi IR < 1 (tng t nh NPV m): hu b d n.
- Khi IR = 1 (tng t nh NPV = 0): c th la chn hay bi b d n, tu iu kin
ca doanh nghip.
- Khi IR > 1 (tng t nh NPV > 0): nu l d n c lp th chp nhn. Nu l d
n loi tr nhau th c th chn d n c IR cao nht.
- S dng ch tiu ch s sinh li ca d n thm nh v la chn d n u t
cn ch ti tnh hai mt ca ch tiu ny.
* u im:
- IR th hin c mi quan h gia thu nhp v chi ph ca d n.
- C th s dng so snh cc d n m mc vn u t khc nhau, v im chung nht
ca chng l ch ra mt ng vn u t th em li bao nhiu ng thu nhp.
* Nhc im:
- Cng ging nh ch tiu t sut doanh li ni b, ch tiu ch s sinh li khng th hin
c mc li nhun rng ca d n.
Ngoi 5 phng php s dng cc ch tiu nh gi hiu qu v la chn d n u
t trn y, trn thc t doanh nghip cn quan tm ti vn khc na l la chn d n c
tui th (thi gian vn hnh) khc nhau, vn u t khc nhau nhng lm sao c hiu qu,
chng hn s dng ch tiu NPV chn d n m tui th khng bng nhau.
4.3.2.6. Phng php nh gi v la chn d n u t c tui th khng bng nhau
- Tui th ca d n u t (hay vng i ca d n u t) l thi gian hot ng
(vn hnh) ca d n u t.
Doanh nghip cn u t vo mt dy chuyn cng ngh sn xut sn phm mi
chng hn, cng ngh ny c th s dng trong 10 nm nhng cng c cng ngh s dng
ti 15 - 20 nm. La chn d n no nu vn u t b ra cng khng nh nhau? C th s
dng ch tiu gi tr hin ti thun (NPV) tnh ton, nhng phi quy tui th ca chng v
cng mt tui th mi so snh c.
- V d:
Cng ty A: cn mua 1 loi my chuyn dng, vi vn d kin l 100 triu ng, chi
ph li vay l 10% mt nm. C hai cng ty b thu vi loi my cng dng nh nhau: Cng
ty H cho loi my M1 vi gi 100 triu ng, thi gian s dng 2 nm. Cng ty K cho loi

132
my M2 cng gi 100 triu ng, thi gian s dng 4 nm. Vn u t v dng tin thu
nhp hng nm (gm li nhun rng v tin khu hao) nh sau:

Dng tin ca d n
n v tnh: triu ng
Nm
My
Dng tin
0 1 2 3 4
M1 100 90 90
M2 100 60 60 60 60
(Nm 0 l thi im b vn u t t u nm)
Nu xt ring tng my th gi tr hin ti thun ca d n nh sau:
NPV (M1) =
(

+
+
+
2
0,1) (1
90
0,1) (1
90
- 100 = 56,200 (triu ng)
NPV (M2) =
(

+
+
+
+
+
+
+
4 3 2
0,1) (1
60
0,1) (1
60
0,1) (1
60
0,1) (1
60
- 100
= 90,120 (triu ng)
Ta thy NPV (M2) > NPV (M1) nn c th chn mua my M2. Tuy nhin M2 c
tui th di hn, thi gian u t di hn nn cn quy vng i ca 2 d n nh nhau so
snh. Chng hn, 4 nm l bi s chung nh nht ca 4 nm v 2 nm nn quy i tui th
chung l 4 nm. Nu vy, gi nh sau 2 nm s dng my M1 th thanh l v li mua my
M'1 tng t nh my M1 (vn u t v dng tin thu nhp nh my M1). Dng tin trong
gi nh ny s thay i nh sau:
Dng tin ca d n
(Gi nh thay 2 my M1)
n v tnh: triu ng
Nm
My
Dng tin
0 1 2 3 4
M1
M'1
(100) 90 90
(100)

90

90
M1 + M'1 (100) 90 (10) 90 90
M2

(100) 60 60 60 60
S trong ngoc l vn u t. Cui nm th 2 cn u t 100 triu ng mua my
M'1 nhng c thu nhp trong nm l 90 triu ng dng ti u t nn ch cn b ra 10
triu ng).
Tnh li gi tr hin ti thun ca d n 1:

133
NPV (M1 + M'1) =
(

+
+
+
+ +
+
4 3
0,10) (1
90
0,10) (1
90
0
0,10) (1
90

-
(

+
+
2
0,10) (1
10
100 = 102,610 (triu ng)
NPV (M2) nh c.
Trng hp ny gi tr hin ti thun ca d n M1 ln hn gi tr hin ti thun ca
d n M2 nn c th chn d n M1, tc l mua 2 ln my M1 c li hn l mua my M2.
Trn thc t, tui th ca cc d n rt khc nhau v khng phi l bi s ca nhau
nn c th tnh cch khc. Chng hn, d n M1 c tui th 5 nm, d n M2 c tui th 8
nm, vn u t v thu nhp mi nm khc nhau, c th tnh ton theo cch sau:
- Cch th nht: ly tui th ti thiu:
Gi nh chn tui th ca M1 l 5 nm th M2 cng ch s dng trong 5 nm ri
thanh l, to ra thu nhp t thanh l. T tnh NPV ca tng d n ri so snh d n no
c NPV ln hn th la chn.
- Cch th hai: ly tui th ti a
Gi nh chn tui th ca my M2 l 8 nm th M1 s dng ht 5 nm s thanh l
v b tin mua my M'1 tng t nhng ch s dng 3 nm ri thanh l, thu c tin thanh
l (thu nhp). T tnh NPV ca tng d n v so snh la chn.

4.4 Lp k hoch u t v ngun vn u t
K hoch u t pht trin ca doanh nghip l k hoch di hn, c tnh cht chin
lc. K hoch ny, mt mt d kin cc khon u t cn thit, mt khc, d kin cc
ngun vn cn huy ng.
K hoch u t v huy ng vn l cn c nh hng hot ng ti chnh ca doanh
nghip trong tng lai, ng thi l c s gip cho doanh nghip c th ch ng iu chnh kp
thi vic u t v huy ng vn. Qu trnh lp k hoch u t v huy ng vn cng l qu
trnh d on hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong tng lai.
K hoch u t v huy ng vn di hn thng thng c d kin cho khong thi
gian 5 nm. K hoch ny c th c xy dng theo biu mu di y (Xem Biu s 10).
K hoch gm hai phn:
Phn A - Cc khon u t
Phn ny d kin cc khon u t cn thit mi nm trong thi gian 5 nm gm:
Mc I: u t v ti sn c nh. Mc ny d kin nhu cu u t ti sn c nh bao
gm c vic thay th i mi ti sn c nh c v u t xy dng mi, mua sm ti sn c nh

134
cho vic tng trng ca doanh nghip. y cng d tnh u t vo tt c cc loi ti sn c
nh cn thit ca doanh nghip nh my mc thit b, nh ca... v ti sn c nh khng c
hnh thi vt cht nh chi ph mua bng pht minh sng ch, chi ph v khai hoang rung t i
vi doanh nghip nng nghip v.v...
Mc II: u t b sung vn lu ng thng xuyncn thit. Khi mi thnh lp
doanh nghip phi u t mt lng vn kh ln hnh thnh ti sn lu ng cn thit ti
thiu m bo cho hot ng bnh thng v sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Khi c
s tng trng sn xut kinh doanh n mc nht nh, doanh nghip phi b sung vn
u t tng thm ti sn lu ng. Nhu cu tng thm ngun vn lu ng, mt mt ph
thuc vo s tng trng ca doanh nghip, mt khc cn tu thuc vo s ci tin t chc
qun l vn lu ng doanh nghip. Nu doanh nghip thc hin tt vic ci tin qun l th
s gim bt nhu cu tng thm vn lu ng. Do vy khi xy dng k hoch cng cn tnh
n yu t ny.
K hoch u t v ngun vn
Biu s 10 n v: 1.000.000

Nm
th
I
Nm
th
II
Nm
th
III
Nm
th
IV
Nm
th
V
1 2 3 4 5 6 7
A Nhu cu
I u t v ti sn c nh
- Xy lp
- Thit b
- Xy dng c bn khc
II u t b sung vn lu ng thng xuyn cn
thit

III u t lin doanh di hn v u t v ti sn ti
chnh khc

- u t mua c phn, tri phiu di hn ca
doanh nghip khc v.v...

IV Hon tr tin vay di hn
Cng nhu cu u t
B Ngun vn u t
I Ngun vn bn trong (Ngun vn t cp pht)
- Li nhun hng nm li cho u t ca
doanh nghip

- Tin khu hao
- Thu thanh l, nhng bn ti sn c nh
Cng
II S thiu ht hoc d tha ngun vn bn trong so

135
vi nhu cu u t hng nm (B
I
- A)
III Ngun vn bn ngoi
Vay trung v di hn ngn hng thng mi v t
chc tn dng khc

- Pht hnh c phiu mi
- Pht hnh tri phiu di hn
- Thu ti chnh
- Thu ht vn lin doanh di hn
- Ngun vn khc
Cng
Mc III: u t lin doanh di hn v u t ti sn ti chnh khc. y l cc khon
u t ra bn ngoi doanh nghip. Doanh nghip c th hn vn tham gia lin doanh di hn
vi cc doanh nghip khc. Phn tham gia lin doanh theo kiu hn vn y ch d tnh
phn gp vn bng tin. Ngoi ra, doanh nghip cng c th tham gia u t vo cc doanh
nghip, cng ty c phn khc thng qua con ng gp vn c phn v.v...
Mc IV: hon tr cc khon vay di hn. Phn ny d kin s tin phi tr do vay di
hn cc k trc n k hn phi tr bao gm vay di hn ngn hng v vay c nhn, cc
t chc khc.
Trn c s d tnh cc khon u t, s xc nh c nhu cu u t ca mi nm.
Phn B - Ngun vn u t
Phn ny d kin cc ngun vn c tnh cht n nh c th huy ng thc hin
vic u t.
McI: ngun vn bn trong. Ngun vn ny c huy ng t ni b doanh nghip
v cn c gi l ngun vn t cp pht ca doanh nghip, bao gm phn li nhun hng
nm b sung vn u t pht trin v tin khu hao ti sn c nh.
Mc II: ngun vn bn ngoi. Khi ngun vn bn trong khng c kh nng p ng
nhu cu v vn u t, doanh nghip phi xem xt huy ng ngun vn t bn ngoi nh
tng vn c phn, huy ng cc doanh nghip, t chc hoc c nhn khc gp vn lin
doanh di hn, pht hnh tri phiu di hn hoc vay di hn cc t chc v c nhn di
cc hnh thc khc, vay di hn ngn hng, thu ti chnh, vay ca nc ngoi v.v... Tu
theo tnh hnh c th ca doanh nghip m quyt nh hnh thc huy ng vn bn ngoi
mt cch thch ng.

136
Ph bng 1: gi tr tng lai ca tin: FV = (1 + i)
n

Nm Li sut nm
1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15%
1 1.010 1.020 1.030 1.040 1.050 1.060 1.070 1.080 1.090 1.100 1.110 1.120 1.130 1.140 1.150
2 1.020 1.040 1.061 1.082 1.102 1.124 1.145 1.166 1.188 1.210 1.232 1.254 1.277 1.300 1.323
3 1.030 1.061 1.093 1.125 1.158 1.191 1.225 1.260 1.295 1.331 1.368 1.405 1.443 1.482 1.521
4 1.041 1.082 1.126 1.170 1.216 1.262 1.311 1.360 1.412 1.464 1.518 1.574 1.630 1.689 1.749
5 1.051 1.104 1.159 1.217 1.276 1.338 1.403 1.469 1.539 1.611 1.685 1.762 1.842 1.925 2.011

6 1.062 1.126 1.194 1.265 1.340 1.419 1.501 1.587 1.677 1.772 1.870 1.974 2.082 2.195 2.313
7 1.072 1.149 1.230 1.316 1.407 1.504 1.606 1.714 1.828 1.949 2.076 2.211 2.353 2.502 2.660
8 1.083 1.172 1.267 1.369 1.477 1.594 1.718 1.851 1.993 2.144 2.305 2.476 2.658 2.853 3.059
9 1.094 1.195 1.305 1.423 1.551 1.689 1.838 1.999 2.172 2.358 2.558 2.773 3.004 3.252 3.518
10 1.105 1.219 1.344 1.480 1.629 1.791 1.967 2.159 2.367 2.594 2.639 3.106 3.395 3.707 4.046

11 1.116 1.243 1.384 1.539 1.710 1.898 2.105 2.332 2.580 2.853 3.152 3.479 3.836 4.226 4.652
12 1.127 1.268 1.426 1.601 1.796 2.012 2.252 2.518 2.813 3.138 3.498 3.896 4.335 4.818 5.350
13 1.138 1.294 1.469 1.665 1.886 2.133 2.410 2.720 3.66 3.452 3.883 4.363 4.898 5.492 6.153
14 1.149 1.319 1.513 1.732 1.980 2.261 2.579 2.937 3.342 3.797 4.310 4.887 5.535 6.261 7.076
15 1.061 1.346 1.558 1.801 2.079 2.397 2.759 3.172 3.642 4.177 4.785 5.474 6.254 7.138 8.137

16 1.173 1.373 1.605 1.973 2.183 2.540 2.952 3.426 3.970 4.595 5.311 6.130 7.067 8.137 9.358
17 1.184 1.400 1.653 1.948 2.292 2.693 3.159 3.700 4.328 5.054 5.695 6.866 7.986 9.276 10.76
18 1.196 1.428 1.702 2.026 2.407 2.854 3.360 3.996 4.717 5.560 6.544 7.690 9.024 10.58 12.38
19 1.208 1.457 1.754 2.170 2.527 3.026 3617 4.316 5.142 6.116 7.263 8.613 10.20 12.06 14.23
20 1.220 1.486 1.806 2.191 2.653 3.207 3.870 4.661 5.604 6.727 8.062 9.646 11.52 13.74 16.37

25 1.282 1.641 2.094 2.666 3.386 4.292 5.427 6.848 8.623 10.83 13.59 17.00 21.23 26.46 32.92
30 1.348 1.811 2.427 3.243 4.322 5.743 7.612 10.06 13.27 17.45 22.89 29.96 39.12 50.95 66.21

137
Tip ph bng 1- Gi tr tng lai ca tin FV = (1 + i)
n

Nm Li sut nm
16% 17% 18% 19% 20% 21% 22% 23% 24% 25% 26% 27% 28% 29% 30%
1 1.160 1.170 1.180 1.190 1.200 1.210 1.220 1.230 1.240 1.250 1.260 1.270 1.280 1.290 1.300
2 1.346 1.369 1.392 1.416 1.440 1.464 1.488 1.513 1.538 1.563 1.588 1.613 1.638 1.664 1.690
3 1.561 1.602 1.643 1.685 1.728 1.772 1.816 1.861 1.907 1.953 2.000 2.048 2.097 2.147 2.197
4 1.811 1.874 1.939 2.005 2.074 2.144 2.289 2.289 2.364 2.441 2.520 2.601 2.684 2.769 2.856
5 2.100 2.192 2.288 2.386 2.488 2.594 2.815 2.815 2.932 3.052 3.176 3.304 3.436 3.572 3.713

6 2.436 2.565 2.700 2.840 2.986 3.138 3.463 3.463 3.635 3.815 4.002 4.198 4.398 4.608 4.827
7 2.826 3.001 3.185 3.379 3.583 3.797 4.023 4.259 4.508 4.768 5.042 5.329 5.629 5.945 6.275
8 3.278 3.511 3.759 4.021 4.300 4.595 4.908 5.239 5.590 5.960 6.353 6.768 7.206 7.669 8.157
9 3.803 4.108 4.435 4.785 5.160 5.560 5.987 6.444 6.931 7.451 8.005 8.595 9.223 9.893 10.60
10 4.411 4.807 5.234 5.695 6.192 6.728 7.305 7.926 8.594 9.313 10.09 10.92 11.81 12.76 13.79

11 5.117 5.624 6.176 6.777 7.430 8.140 8.912 9.749 10.66 11.64 12.71 13.86 15.11 16.46 17.92
12 5.936 6.580 7.288 8.064 8.916 9.850 10.87 11.99 13.21 14.55 16.01 17.61 19.34 21.24 23.30
13 6.886 7.699 8.599 9.596 10.70 11.92 13.26 14.75 16.39 18.19 20.18 22.36 24.76 27.39 30.29
14 7.988 9.007 10.15 11.42 12.84 14.42 16.18 18.14 20.32 22.74 25.42 28.40 31.69 35.34 39.37
15 9.266 10.54 11.97 13.59 15.41 17.45 19.74 22.31 25.20 28.42 32.03 36.06 40.56 45.49 51.19

16 10.75 12.33 14.13 16.17 18.49 21.11 24.09 24.45 31.24 35.53 40.36 45.80 51.92 58.81 66.54
17 12.47 14.43 16.67 19.24 22.19 25.55 29.38 33.76 38.74 44.41 50.85 58.17 66.46 75.86 86.50
18 14.46 16.88 19.67 22.90 26.62 30.91 35.85 41.52 48.04 55.51 64.07 73.87 85.07 97.86 112.5
19 16.78 19.75 23.21 27.25 31.95 37.40 43.74 51.07 59.57 63.39 80.73 93.81 108.9 126.2 146.2
20 19.46 23.11 27.39 32.43 38.34 45.26 53.36 62.82 73.86 86.74 101.7 119.1 139.4 162.9 190.0

25 40.87 50.66 62.27 77.39 95.40 117.4 144.2 176.9 216.5 264.7 323.0 393.6 478.9 518.8 705.6
30 85.85 111.1 143.4 184.7 237.4 304.5 389.8 497.9 634.8 807.8 1026 1301 1646 2078 262.0

138
ph bng 2: gi tr hin ti ca 1 ng:
|
|
.
|

\
|
+
=
n
i) (1
1
PV
Nm Li sut nm
1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15%
1 0.990 .980 .971 .791 952. .943 .935 .926 .917 .909 .901 .893 .885 .877 .870
2 .980 .961 .943 .925 .907 .890 .873 .857 .842 .826 .812 .797 .783 .769 .756
3 .971 .942 .915 .889 .864 .860 .816 .794 .772 .751 .731 .712 .693 .675 .658
4 .961 .924 .888 .855 .823 .792 .763 .735 .708 .683 .659 .636 .613 .592 .572
5 .951 .906 .863 .822 .784 .767 .713 .681 .650 .621 .593 .567 .543 .519 .497

6 .942 .888 .837 .790 .746 .705 .666 .630 .596 .564 .535 .507 .480 .456 .432
7 .933 .871 .813 .760 .711 .665 .623 .583 .547 .513 .482 .452 .425 .400 .376
8 .923 .853 .789 .731 .677 .627 .582 .540 .502 .467 .434 .404 .376 .351 .327
9 .914 .837 .766 .703 .645 .592 .544 .500 .460 .424 .391 .361 .333 .308 .284
10 .905 .820 .744 .676 .614 .558 .508 .463 .422 .386 .352 .322 .295 .270 .247

11 .896 .804 .722 .650 .585 .527 .475 .429 .388 .350 .317 .287 .261 .237 .215
12 .887 .788 .701 .625 .557 .497 .444 .397 .356 .319 .286 .257 .231 .208 .187
13 .879 .773 .681 .601 .530 .469 .415 .368 .326 .290 .258 .229 .204 .182 .163
14 .870 .758 .661 .577 .505 .442 .388 .340 .299 .263 .232 .205 .181 .160 .141
15 .861 .743 .642 .555 .481 .417 .362 .315 .275 .239 .209 .183 .160 .140 .123

16 .853 .728 .623 .343 .458 .394 .339 .292 .252 .218 .188 .163 .141 .123 .107
17 .844 .714 .605 .513 .436 .371 .317 .270 .231 .198 .170 .146 .125 .108 .093
18 .836 .700 .587 .494 .416 .350 .290 .250 .212 .180 .153 .130 .111 .095 .081
19 .828 .686 .570 .475 .396 .331 .277 .232 .194 .164 .138 .116 .098 .083 .070
20 .820 .673 .554 .456 .377 .312 .258 .215 .173 .149 .124 .104 .087 .073 .061

25 .780 .610 .478 .375 .295 .266 .184 .146 .116 .092 .074 .059 .047 .038 .030
30 .742 .552 .412 .308 .231 .174 .131 .099 .075 .057 .044 .033 .026 .020 .015

139
Tip ph bng 2.
|
|
.
|

\
|
+
=
n
i) (1
1
PV
Nm Li sut nm
16% 17% 18% 19% 20% 21% 22% 23% 24% 25% 26% 27% 28% 29% 30%
1 .862 .855 .847 .840 .833 .826 .820 .813 .806 .800 .794 .787 .781 .775 .769
2 .734 .731 .718 .706 .694 .683 .672 .661 .650 .640 .630 .620 .610 .601 .592
3 .641 .624 .609 .593 .579 .564 .551 .537 .524 .512 .500 .488 .477 .466 .455
4 .552 .534 .516 .499 .482 .467 .451 .437 .423 .410 .397 .348 .373 .361 .350
5 .476 .456 .437 .419 .402 .386 .370 .355 .341 .328 .315 .303 .291 .280 .269

6 .410 .390 .370 .352 .335 .319 .303 .289 .275 .262 .250 .238 .227 .217 .207
7 .354 .333 .314 .296 .279 .263 .249 .235 .222 .210 .198 .188 .178 .168 .159
8 .305 .285 .266 .249 .233 .216 .204 .191 .179 .168 .157 .148 .139 .130 .123
9 .263 .243 .225 .209 .194 .180 .167 .155 .144 .134 .125 .116 .108 .101 .094
10 .227 .208 .191 .176 .162 .149 .137 .126 .116 .107 .099 .092 .085 .078 .073

11 .195 .178 .162 .148 .135 .123 .112 .103 .094 .086 .079 .072 .066 .061 .056
12 .168 .152 .137 .124 .112 .102 .092 .083 .076 .069 .062 .057 .052 .047 .043
13 .145 .130 .116 .104 .093 .084 .075 .068 .061 .055 .050 .045 .040 .037 .033
14 .125 .111 .099 .086 .078 .069 .062 .055 .049 .044 .039 .035 .032 .028 .025
15 .108 .095 .084 .074 .065 .057 .051 .045 .040 .035 .031 .028 .025 .022 .020

16 .093 .081 .071 .062 .054 .047 .042 .036 .032 .028 .025 .022 .019 .017 .015
17 .080 .069 .060 .052 .045 .039 .034 .030 .026 .023 .020 .017 .015 .013 .012
18 .069 .059 .051 .044 .038 .032 .028 .024 .021 .018 .016 .014 .012 .010 .009
19 .060 .051 .043 .037 .031 .027 .023 .020 .017 .014 .012 .011 .009 .008 .007
20 .051 .043 .037 .031 .026 .022 .019 .016 .014 .012 .010 .008 .007 .006 .005

25 .024 .020 .016 .013 .010 .009 .007 .006 .005 .004 .003 .003 .002 .002 001.
30 .012 .009 .007 .005 .004 .003 .003 .002 .002 .001 .001 .001 .001 .000 .000

140

Ph bng 3 Gi tr hin ti ca mt khon tin khng i trong tng lai FV =
i
i) (1 1
n
+

n 1.50% 1.75% 2.00% 2.25% 2.50% 2.75% 3.00% 3.25%
1 0.985222 0.982801 0.980392 0.977995 0.975610 0.973236 0.970874 0.968523
2 1.955883 1.948699 1.941561 1.934470 1.927424 1.920424 1.913470 1.906560
3 2.912200 2.897984 2.883883 2.869897 2.856024 2.842262 2.828611 2.815070
4 3.854385 3.830943 3.807729 3.784740 3.761974 3.739428 3.717098 3.694983
5 4.782645 4.747855 4.713460 4.679453 4.645828 4.612582 4.579707 4.547199
6 5.697187 5.648998 5.601431 5.554477 5.508125 5.462367 5.417191 5.372590
7 6.598214 6.534641 6.471991 6.410246 6.349391 6.289408 6.230283 6.172000
8 7.485925 7.405053 7.325481 7.247185 7.170137 7.094314 7.019692 6.946247
9 8.360517 8.260494 8.162237 8.065706 7.970866 7.877678 7.786109 7.696123
10 9.222185 9.101223 8.982585 8.866216 8.752064 8.640076 8.530203 8.422395
11 10.071118 9.927492 9.786848 9.649111 9.514209 9.382069 9.252624 9.125806
12 10.907505 10.739550 10.575341 10.414779 10.257765 10.104204 9.954004 9.807076
13 11.731532 11.537641 11.348374 11.163598 10.983185 10.807011 10.634955 10.466902
14 12.543382 12.322006 12.106249 11.895939 11.690912 11.491008 11.296073 11.105958
15 13.343233 13.092880 12.849264 12.612166 12.381378 12.156699 11.937935 11.724899
16 14.131264 13.850497 13.577709 13.312631 13.055003 12.804573 12.561102 12.324358
17 14.907649 14.595083 14.291872 13.997683 13.712198 13.435108 13.166118 12.904947
18 15.672561 15.326863 14.992031 14.667661 14.353364 14.048767 13.753513 13.467261
19 16.426168 16.046057 15.678462 15.322896 14.978891 14.646002 14.323799 14.011875
20 17.168639 16.752881 16.351433 15.963712 15.589162 15.227252 14.877475 14.539346
21 17.900137 17.447549 17.011209 16.590428 16.184549 15.792946 15.415024 15.050214
22 18.620824 18.130269 17.658048 17.203352 16.765413 16.343500 15.936917 15.545002
23 19.330861 18.801248 18.292204 17.802790 17.332110 16.879319 16.443608 16.024215
24 20.030405 19.460686 18.913926 18.389036 17.884986 17.400797 16.935542 16.488343
25 20.719611 20.108782 19.523456 18.962383 18.424376 17.908318 17.413148 16.937863


141
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 21.398632 20.745732 20.121036 19.523113 18.950611 18.402256 17.876842 17.373233
27 22.067617 21.371726 20.706898 20.071504 19.464011 18.882974 18.327031 17.794899
28 22.726717 21.986955 21.281272 20.607828 19.964889 19.350826 18.764108 18.203292
29 23.376076 22.591602 21.844385 21.132350 20.453550 19.806157 19.188455 18.598830
30 24.015838 23.185849 22.396456 21.645330 20.930293 20.249301 19.600441 18.981917
31 24.646146 23.769877 22.937702 22.147022 21.395407 20.680585 20.000428 19.352947
32 25.267139 24.343859 23.468335 22.637674 21.849178 21.100326 20.388766 19.712297
33 25.878954 24.907970 23.988564 23.117530 22.291881 21.508833 20.765792 20.060336
34 26.481728 25.462378 24.498592 23.586826 22.723786 21.906407 21.131837 20.397420
35 27.075595 26.007251 24.998619 24.045796 23.145157 22.293340 21.487220 20.723893
36 27.660684 26.542753 25.488842 24.494666 23.556251 22.669918 21.832252 21.040090
37 28.237127 27.069045 25.969453 24.933658 23.957318 23.036416 22.167235 21.346335
38 28.805052 27.586285 26.440641 25.362991 24.348603 23.393106 22.492462 21.642939
39 29.364583 28.094629 26.902589 25.782876 24.730344 23.740249 22.808215 21.930207
40 29.915845 28.594230 27.355479 26.193522 25.102775 24.078101 23.114772 22.208433
41 30.458961 29.085238 27.799489 26.595132 25.466122 24.406911 23.412400 22.477901
42 30.994050 29.567801 28.234794 26.987904 25.820607 24.726921 23.701359 22.738888
43 31.521232 30.042065 28.661562 27.372033 26.166446 25.038366 23.981902 22.991659
44 32.040622 30.508172 29.079963 27.747710 26.503849 25.341475 24.254274 23.236473
45 32.552337 30.966263 29.490160 28.115120 26.833024 25.636472 24.518713 23.473582
46 33.056490 31.416474 29.892314 28.474444 27.154170 25.923574 24.775449 23.703227
47 33.553192 31.858943 30.286582 28.825863 27.467483 26.202992 25.024708 23.925644
48 34.042554 32.293801 30.673120 29.169548 27.773154 26.474931 25.266707 24.141059
49 34.524683 32.721181 31.052078 29.505670 28.071369 26.739592 25.501657 24.349694
50 34.999688 33.141209 31.423606 29.834396 28.362312 26.997170 25.729764 24.551762


142
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+


n 3.50% 3.75% 4.00% 4.25% 4.50% 4.75% 5.00% 5.25%
1 0.966184 0.963855 0.961538 0.959233 0.956938 0.954654 0.952381 0.950119
2 1.899694 1.892873 1.886095 1.879360 1.872668 1.866018 1.859410 1.852844
3 2.801637 2.788311 2.775091 2.761976 2.748964 2.736055 2.723248 2.710541
4 3.673079 3.651384 3.629895 3.608610 3.587526 3.566640 3.545951 3.525455
5 4.515052 4.483262 4.451822 4.420729 4.389977 4.359561 4.329477 4.299719
6 5.328553 5.285072 5.242137 5.199740 5.157872 5.116526 5.075692 5.035363
7 6.114544 6.057900 6.002055 5.946993 5.892701 5.839166 5.786373 5.734311
8 6.873956 6.802796 6.732745 6.663782 6.595886 6.529036 6.463213 6.398396
9 7.607687 7.520767 7.435332 7.351350 7.268790 7.187624 7.107822 7.029355
10 8.316605 8.212787 8.110896 8.010887 7.912718 7.816348 7.721735 7.628840
11 9.001551 8.879795 8.760477 8.643537 8.528917 8.416561 8.306414 8.198423
12 9.663334 9.522694 9.385074 9.250395 9.118581 8.989557 8.863252 8.739595
13 10.302738 10.142356 9.985648 9.832513 9.682852 9.536570 9.393573 9.253772
14 10.920520 10.739620 10.563123 10.390900 10.222825 10.058778 9.898641 9.742301
15 11.517411 11.315296 11.118387 10.926523 10.739546 10.557306 10.379658 10.206462
16 12.094117 11.870165 11.652296 11.440309 11.234015 11.033228 10.837770 10.647469
17 12.651321 12.404978 12.165669 11.933151 11.707191 11.487568 11.274066 11.066479
18 13.189682 12.920461 12.659297 12.405900 12.159992 11.921306 11.689587 11.464588
19 13.709837 13.417312 13.133939 12.859376 12.593294 12.335376 12.085321 11.842839
20 14.212403 13.896204 13.590326 13.294366 13.007936 12.730669 12.462210 12.202223
21 14.697974 14.357787 14.029160 13.711622 13.404724 13.108037 12.821153 12.543679
22 15.167125 14.802686 14.451115 14.111868 13.784425 13.468293 13.163003 12.868104
23 15.620410 15.231505 14.856842 14.495796 14.147775 13.812213 13.488574 13.176346
24 16.058368 15.644824 15.246963 14.864073 14.495478 14.140538 13.798642 13.469212
25 16.481515 16.043204 15.622080 15.217336 14.828209 14.453974 14.093945 13.747470

143
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 16.890352 16.427185 15.982769 15.556198 15.146611 14.753197 14.375185 14.011848
27 17.285365 16.797286 16.329586 15.881245 15.451303 15.038852 14.643034 14.263038
28 17.667019 17.154011 16.663063 16.193041 15.742874 15.311553 14.898127 14.501699
29 18.035767 17.497842 16.983715 16.492125 16.021889 15.571888 15.141074 14.728455
30 18.392045 17.829245 17.292033 16.779017 16.288889 15.820418 15.372451 14.943901
31 18.736276 18.148670 17.588494 17.054213 16.544391 16.057679 15.592811 15.148599
32 19.068865 18.456549 17.873551 17.318190 16.788891 16.284180 15.802677 15.343087
33 19.390208 18.753301 18.147646 17.571405 17.022862 16.500410 16.002549 15.527874
34 19.700684 19.039326 18.411198 17.814298 17.246758 16.706836 16.192904 15.703443
35 20.000661 19.315013 18.664613 18.047288 17.461012 16.903901 16.374194 15.870255
36 20.290494 19.580735 18.908282 18.270780 17.666041 17.092029 16.546852 16.028745
37 20.570525 19.836853 19.142579 18.485160 17.862240 17.271627 16.711287 16.179331
38 20.841087 20.083714 19.367864 18.690801 18.049990 17.443081 16.867893 16.322404
39 21.102500 20.321652 19.584485 18.888059 18.229656 17.606759 17.017041 16.458341
40 21.355072 20.550990 19.792774 19.077275 18.401584 17.763016 17.159086 16.587498
41 21.599104 20.772039 19.993052 19.258777 18.566109 17.912187 17.294368 16.710212
42 21.834883 20.985097 20.185627 19.432879 18.723550 18.054594 17.423208 16.826804
43 22.062689 21.190455 20.370795 19.599884 18.874210 18.190543 17.545912 16.937581
44 22.282791 21.388391 20.548841 19.760081 19.018383 18.320328 17.662773 17.042833
45 22.495450 21.579172 20.720040 19.913747 19.156347 18.444227 17.774070 17.142834
46 22.700918 21.763057 20.884654 20.061148 19.288371 18.562508 17.880066 17.237847
47 22.899438 21.940296 21.042936 20.202540 19.414709 18.675425 17.981016 17.328121
48 23.091244 22.111129 21.195131 20.338168 19.535607 18.783222 18.077158 17.413891
49 23.276564 22.275787 21.341472 20.468266 19.651298 18.886131 18.168722 17.495384
50 23.455618 22.434493 21.482185 20.593061 19.762008 18.984373 18.255925 17.572811



144
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+


n 5.50% 5.75% 6.00% 6.25% 6.50% 6.75% 7.00% 7.25%
1 0.947867 0.945626 0.943396 0.941176 0.938967 0.936768 0.934579 0.932401
2 1.846320 1.839836 1.833393 1.826990 1.820626 1.814303 1.808018 1.801772
3 2.697933 2.685424 2.673012 2.660696 2.648476 2.636349 2.624316 2.612375
4 3.505150 3.485035 3.465106 3.445361 3.425799 3.406416 3.387211 3.368182
5 4.270284 4.241167 4.212364 4.183869 4.155679 4.127790 4.100197 4.072897
6 4.995530 4.956187 4.917324 4.878936 4.841014 4.803551 4.766540 4.729974
7 5.682967 5.632328 5.582381 5.533116 5.484520 5.436581 5.389289 5.342633
8 6.334566 6.271705 6.209794 6.148815 6.088751 6.029584 5.971299 5.913877
9 6.952195 6.876317 6.801692 6.728297 6.656104 6.585091 6.515232 6.446505
10 7.537626 7.448054 7.360087 7.273691 7.188830 7.105471 7.023582 6.943128
11 8.092536 7.988703 7.886875 7.787003 7.689042 7.592947 7.498674 7.406180
12 8.618518 8.499956 8.383844 8.270121 8.158725 8.049600 7.942686 7.837930
13 9.117079 8.983410 8.852683 8.724819 8.599742 8.477377 8.357651 8.240495
14 9.589648 9.440576 9.294984 9.152771 9.013842 8.878105 8.745468 8.615846
15 10.037581 9.872886 9.712249 9.555549 9.402669 9.253494 9.107914 8.965824
16 10.462162 10.281688 10.105895 9.934635 9.767764 9.605146 9.446649 9.292143
17 10.864609 10.668263 10.477260 10.291421 10.110577 9.934563 9.763223 9.596404
18 11.246074 11.033819 10.827603 10.627220 10.432466 10.243151 10.059087 9.880097
19 11.607654 11.379498 11.158116 10.943266 10.734710 10.532225 10.335595 10.144612
20 11.950382 11.706381 11.469921 11.240721 11.018507 10.803021 10.594014 10.391247
21 12.275244 12.015490 11.764077 11.520678 11.284983 11.056695 10.835527 10.621209
22 12.583170 12.307792 12.041582 11.784168 11.535196 11.294327 11.061240 10.835626
23 12.875042 12.584200 12.303379 12.032158 11.770137 11.516934 11.272187 11.035549
24 13.151699 12.845580 12.550358 12.265560 11.990739 11.725465 11.469334 11.221957
25 13.413933 13.092747 12.783356 12.485233 12.197877 11.920811 11.653583 11.395764


145

tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 13.662495 13.326474 13.003166 12.691984 12.392373 12.103804 11.825779 11.557822
27 13.898100 13.547494 13.210534 12.886573 12.574998 12.275226 11.986709 11.708925
28 14.121422 13.756495 13.406164 13.069716 12.746477 12.435809 12.137111 11.849814
29 14.333101 13.954132 13.590721 13.242086 12.907490 12.586238 12.277674 11.981178
30 14.533745 14.141024 13.764831 13.404316 13.058676 12.727155 12.409041 12.103663
31 14.723929 14.317753 13.929086 13.557003 13.200635 12.859162 12.531814 12.217867
32 14.904198 14.484873 14.084043 13.700709 13.333929 12.982821 12.646555 12.324352
33 15.075069 14.642906 14.230230 13.835961 13.459088 13.098662 12.753790 12.423638
34 15.237033 14.792346 14.368141 13.963258 13.576609 13.207177 12.854009 12.516213
35 15.390552 14.933660 14.498246 14.083066 13.686957 13.308831 12.947672 12.602529
36 15.536068 15.067291 14.620987 14.195827 13.790570 13.404057 13.035208 12.683011
37 15.673999 15.193656 14.736780 14.301955 13.887859 13.493262 13.117017 12.758052
38 15.804738 15.313150 14.846019 14.401840 13.979210 13.576826 13.193473 12.828021
39 15.928662 15.426146 14.949075 14.495849 14.064986 13.655107 13.264928 12.893259
40 16.046125 15.532999 15.046297 14.584329 14.145527 13.728437 13.331709 12.954088
41 16.157464 15.634041 15.138016 14.667603 14.221152 13.797131 13.394120 13.010805
42 16.262999 15.729590 15.224543 14.745980 14.292161 13.861481 13.452449 13.063687
43 16.363032 15.819943 15.306173 14.819746 14.358837 13.921762 13.506962 13.112995
44 16.457851 15.905384 15.383182 14.889172 14.421443 13.978231 13.557908 13.158970
45 16.547726 15.986178 15.455832 14.954515 14.480228 14.031130 13.605522 13.201837
46 16.632915 16.062580 15.524370 15.016014 14.535426 14.080684 13.650020 13.241806
47 16.713664 16.134828 15.589028 15.073896 14.587254 14.127104 13.691608 13.279073
48 16.790203 16.203147 15.650027 15.128372 14.635919 14.170589 13.730474 13.313821
49 16.862751 16.267751 15.707572 15.179645 14.681615 14.211325 13.766799 13.346220
50 16.931518 16.328842 15.761861 15.227901 14.724521 14.249485 13.800746 13.376429



146
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

n 7.50% 7.75% 8.00% 8.25% 8.50% 8.75% 9.00% 9.25%
1 0.930233 0.928074 0.925926 0.923788 0.921659 0.919540 0.917431 0.915332
2 1.795565 1.789396 1.783265 1.777171 1.771114 1.765094 1.759111 1.753164
3 2.600526 2.588767 2.577097 2.565516 2.554022 2.542616 2.531295 2.520059
4 3.349326 3.330642 3.312127 3.293779 3.275597 3.257578 3.239720 3.222022
5 4.045885 4.019157 3.992710 3.966540 3.940642 3.915014 3.889651 3.864551
6 4.693846 4.658151 4.622880 4.588027 4.553587 4.519553 4.485919 4.452678
7 5.296601 5.251184 5.206370 5.162150 5.118514 5.075451 5.032953 4.991010
8 5.857304 5.801563 5.746639 5.692517 5.639183 5.586622 5.534819 5.483762
9 6.378887 6.312355 6.246888 6.182464 6.119063 6.056664 5.995247 5.934793
10 6.864081 6.786409 6.710081 6.635071 6.561348 6.488886 6.417658 6.347637
11 7.315424 7.226365 7.138964 7.053183 6.968984 6.886332 6.805191 6.725526
12 7.735278 7.634678 7.536078 7.439430 7.344686 7.251800 7.160725 7.071419
13 8.125840 8.013622 7.903776 7.796240 7.690955 7.587862 7.486904 7.388027
14 8.489154 8.365310 8.244237 8.125857 8.010097 7.896884 7.786150 7.677828
15 8.827120 8.691703 8.559479 8.430353 8.304237 8.181043 8.060688 7.943092
16 9.141507 8.994620 8.851369 8.711642 8.575333 8.442338 8.312558 8.185896
17 9.433960 9.275750 9.121638 8.971494 8.825192 8.682610 8.543631 8.408143
18 9.706009 9.536659 9.371887 9.211542 9.055476 8.903549 8.755625 8.611573
19 9.959078 9.778802 9.603599 9.433295 9.267720 9.106712 8.950115 8.797778
20 10.194491 10.003528 9.818147 9.638148 9.463337 9.293528 9.128546 8.968218
21 10.413480 10.212091 10.016803 9.827388 9.643628 9.465313 9.292244 9.124227
22 10.617191 10.405653 10.200744 10.002206 9.809796 9.623277 9.442425 9.267027
23 10.806689 10.585293 10.371059 10.163701 9.962945 9.768530 9.580207 9.397736
24 10.982967 10.752012 10.528758 10.312888 10.104097 9.902097 9.706612 9.517379
25 11.146946 10.906740 10.674776 10.450705 10.234191 10.024917 9.822580 9.626891


147
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 11.299485 11.050338 10.809978 10.578018 10.354093 10.137854 9.928972 9.727132
27 11.441381 11.183609 10.935165 10.695629 10.464602 10.241705 10.026580 9.818885
28 11.573378 11.307293 11.051078 10.804276 10.566453 10.337200 10.116128 9.902869
29 11.696165 11.422082 11.158406 10.904643 10.660326 10.425012 10.198283 9.979743
30 11.810386 11.528614 11.257783 10.997361 10.746844 10.505758 10.273654 10.050108
31 11.916638 11.627484 11.349799 11.083012 10.826584 10.580007 10.342802 10.114516
32 12.015478 11.719243 11.434999 11.162136 10.900078 10.648282 10.406240 10.173470
33 12.107421 11.804402 11.513888 11.235230 10.967813 10.711064 10.464441 10.227432
34 12.192950 11.883436 11.586934 11.302752 11.030243 10.768795 10.517835 10.276826
35 12.272511 11.956785 11.654568 11.365129 11.087781 10.821880 10.566821 10.322037
36 12.346522 12.024858 11.717193 11.422752 11.140812 10.870695 10.611763 10.363421
37 12.415370 12.088036 11.775179 11.475984 11.189689 10.915581 10.652993 10.401301
38 12.479414 12.146669 11.828869 11.525158 11.234736 10.956856 10.690820 10.435973
39 12.538989 12.201085 11.878582 11.570585 11.276255 10.994810 10.725523 10.467710
40 12.594409 12.251587 11.924613 11.612549 11.314520 11.029711 10.757360 10.496760
41 12.645962 12.298456 11.967235 11.651316 11.349788 11.061803 10.786569 10.523350
42 12.693918 12.341955 12.006699 11.687128 11.382293 11.091313 10.813366 10.547689
43 12.738528 12.382325 12.043240 11.720210 11.412252 11.118449 10.837950 10.569967
44 12.780026 12.419791 12.077074 11.750772 11.439864 11.143401 10.860505 10.590358
45 12.818629 12.454562 12.108402 11.779004 11.465312 11.166346 10.881197 10.609024
46 12.854539 12.486833 12.137409 11.805085 11.488767 11.187444 10.900181 10.626109
47 12.887943 12.516782 12.164267 11.829177 11.510384 11.206846 10.917597 10.641747
48 12.919017 12.544577 12.189136 11.851434 11.530308 11.224686 10.933575 10.656061
49 12.947922 12.570373 12.212163 11.871995 11.548671 11.241090 10.948234 10.669164
50 12.974812 12.594314 12.233485 11.890988 11.565595 11.256175 10.961683 10.681157



148
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

n 9.50% 9.75% 10.00% 10.25% 10.50% 10.75% 11.00% 11.25%
1 0.913242 0.911162 0.909091 0.907029 0.904977 0.902935 0.900901 0.898876
2 1.747253 1.741377 1.735537 1.729732 1.723961 1.718225 1.712523 1.706855
3 2.508907 2.497838 2.486852 2.475947 2.465123 2.454380 2.443715 2.433128
4 3.204481 3.187096 3.169865 3.152787 3.135858 3.119079 3.102446 3.085958
5 3.839709 3.815122 3.790787 3.766700 3.742858 3.719258 3.695897 3.672771
6 4.419825 4.387355 4.355261 4.323537 4.292179 4.261181 4.230538 4.200244
7 4.949612 4.908752 4.868419 4.828605 4.789303 4.750502 4.712196 4.674376
8 5.433436 5.383828 5.334926 5.286717 5.239188 5.192327 5.146123 5.100563
9 5.875284 5.816700 5.759024 5.702238 5.646324 5.591266 5.537048 5.483652
10 6.278798 6.211116 6.144567 6.079127 6.014773 5.951482 5.889232 5.828002
11 6.647304 6.570493 6.495061 6.420977 6.348211 6.276733 6.206515 6.137530
12 6.983839 6.897944 6.813692 6.731045 6.649964 6.570414 6.492356 6.415757
13 7.291178 7.196304 7.103356 7.012286 6.923045 6.835588 6.749870 6.665849
14 7.571852 7.468159 7.366687 7.267379 7.170176 7.075023 6.981865 6.890651
15 7.828175 7.715862 7.606080 7.498757 7.393825 7.291217 7.190870 7.092720
16 8.062260 7.941560 7.823709 7.708623 7.596221 7.486426 7.379162 7.274355
17 8.276037 8.147207 8.021553 7.898978 7.779386 7.662687 7.548794 7.437622
18 8.471266 8.334585 8.201412 8.071635 7.945146 7.821840 7.701617 7.584380
19 8.649558 8.505317 8.364920 8.228240 8.095154 7.965544 7.839294 7.716296
20 8.812382 8.660881 8.513564 8.370286 8.230909 8.095299 7.963328 7.834873
21 8.961080 8.802625 8.648694 8.499126 8.353764 8.212460 8.075070 7.941459
22 9.096876 8.931777 8.771540 8.615987 8.464945 8.318248 8.175739 8.037267
23 9.220892 9.049455 8.883218 8.721984 8.565561 8.413768 8.266432 8.123386
24 9.334148 9.156679 8.984744 8.818126 8.656616 8.500016 8.348137 8.200796
25 9.437578 9.254377 9.077040 8.905329 8.739019 8.577893 8.421745 8.270379
26 9.532034 9.343396 9.160945 8.984426 8.813592 8.648210 8.488058 8.332925


149
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

27 9.618296 9.424506 9.237223 9.056169 8.881079 8.711702 8.547800 8.389146
28 9.697074 9.498411 9.306567 9.121241 8.942153 8.769031 8.601622 8.439681
29 9.769018 9.565751 9.369606 9.180264 8.997423 8.820796 8.650110 8.485107
30 9.834719 9.627108 9.426914 9.233800 9.047442 8.867536 8.693793 8.525939
31 9.894721 9.683014 9.479013 9.282358 9.092707 8.909739 8.733146 8.562642
32 9.949517 9.733953 9.526376 9.326402 9.133672 8.947845 8.768600 8.595633
33 9.999559 9.780368 9.569432 9.366351 9.170744 8.982253 8.800541 8.625288
34 10.045259 9.822658 9.608575 9.402586 9.204293 9.013321 8.829316 8.651944
35 10.086995 9.861192 9.644159 9.435452 9.234654 9.041373 8.855240 8.675905
36 10.125109 9.896303 9.676508 9.465263 9.262131 9.066703 8.878594 8.697443
37 10.159917 9.928294 9.705917 9.492302 9.286996 9.089574 8.899635 8.716802
38 10.191705 9.957443 9.732651 9.516827 9.309499 9.110225 8.918590 8.734204
39 10.220735 9.984003 9.756956 9.539072 9.329863 9.128871 8.935666 8.749847
40 10.247247 10.008203 9.779051 9.559249 9.348292 9.145707 8.951051 8.763907
41 10.271458 10.030253 9.799137 9.577550 9.364970 9.160910 8.964911 8.776546
42 10.293569 10.050345 9.817397 9.594150 9.380064 9.174636 8.977397 8.787906
43 10.313762 10.068651 9.833998 9.609206 9.393723 9.187030 8.988646 8.798118
44 10.332203 10.085331 9.849089 9.622863 9.406084 9.198222 8.998780 8.807297
45 10.349043 10.100530 9.862808 9.635250 9.417271 9.208327 9.007910 8.815548
46 10.364423 10.114378 9.875280 9.646485 9.427394 9.217451 9.016135 8.822964
47 10.378469 10.126996 9.886618 9.656676 9.436556 9.225689 9.023545 8.829631
48 10.391296 10.138493 9.896926 9.665919 9.444847 9.233128 9.030221 8.835623
49 10.403010 10.148968 9.906296 9.674303 9.452350 9.239845 9.036235 8.841010
50 10.413707 10.158513 9.914814 9.681907 9.459140 9.245909 9.041653 8.845851




150
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+


n 11.50% 11.75% 12.00% 12.25% 12.50% 12.75% 13.00% 13.25% 13.50%
1 0.896861 0.894855 0.892857 0.890869 0.888889 0.886918 0.884956 0.883002 0.881057
2 1.701221 1.695619 1.690051 1.684515 1.679012 1.673541 1.668102 1.662695 1.657319
3 2.422619 2.412187 2.401831 2.391551 2.381344 2.371212 2.361153 2.351166 2.341250
4 3.069614 3.053411 3.037349 3.021426 3.005639 2.989988 2.974471 2.959087 2.943833
5 3.649878 3.627214 3.604776 3.582562 3.560568 3.538792 3.517231 3.495882 3.474743
6 4.170294 4.140684 4.111407 4.082461 4.053839 4.025536 3.997550 3.969874 3.942505
7 4.637035 4.600164 4.563757 4.527805 4.492301 4.457239 4.422610 4.388410 4.354630
8 5.055637 5.011333 4.967640 4.924547 4.882045 4.840123 4.798770 4.757978 4.717735
9 5.431064 5.379269 5.328250 5.277993 5.228485 5.179710 5.131655 5.084307 5.037652
10 5.767771 5.708518 5.650223 5.592867 5.536431 5.480896 5.426243 5.372456 5.319517
11 6.069750 6.003148 5.937699 5.873378 5.810161 5.748023 5.686941 5.626893 5.567857
12 6.340583 6.266799 6.194374 6.123277 6.053476 5.984943 5.917647 5.851561 5.786658
13 6.583482 6.502728 6.423548 6.345904 6.269757 6.195071 6.121812 6.049944 5.979434
14 6.801329 6.713851 6.628168 6.544235 6.462006 6.381438 6.302488 6.225116 6.149281
15 6.996708 6.902775 6.810864 6.720922 6.632894 6.546730 6.462379 6.379793 6.298926
16 7.171935 7.071834 6.973986 6.878327 6.784795 6.693330 6.603875 6.516374 6.430772
17 7.329090 7.223118 7.119630 7.018554 6.919818 6.823353 6.729093 6.636975 6.546936
18 7.470036 7.358495 7.249670 7.143478 7.039838 6.938672 6.839905 6.743465 6.649283
19 7.596445 7.479637 7.365777 7.254769 7.146523 7.040951 6.937969 6.837497 6.739456
20 7.709816 7.588042 7.469444 7.353914 7.241353 7.131664 7.024752 6.920527 6.818904
21 7.811494 7.685049 7.562003 7.442240 7.325647 7.212119 7.101550 6.993843 6.888902
22 7.902685 7.771856 7.644646 7.520926 7.400575 7.283475 7.169513 7.058581 6.950575
23 7.984471 7.849536 7.718434 7.591026 7.467178 7.346763 7.229658 7.115745 7.004912
24 8.057822 7.919048 7.784316 7.653475 7.526381 7.402894 7.282883 7.166221 7.052786
25 8.123607 7.981251 7.843139 7.709109 7.579005 7.452678 7.329985 7.210791 7.094965


151
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 8.182607 8.036913 7.895660 7.758672 7.625782 7.496832 7.371668 7.250146 7.132128
27 8.235522 8.086723 7.942554 7.802826 7.667362 7.535993 7.408556 7.284898 7.164870
28 8.282979 8.131296 7.984423 7.842161 7.704322 7.570725 7.441200 7.315583 7.193718
29 8.325542 8.171182 8.021806 7.877204 7.737175 7.601530 7.470088 7.342678 7.219135
30 8.363715 8.206874 8.055184 7.908422 7.766378 7.628852 7.495653 7.366603 7.241529
31 8.397951 8.238814 8.084986 7.936233 7.792336 7.653083 7.518277 7.387729 7.261259
32 8.428655 8.267395 8.111594 7.961010 7.815410 7.674575 7.538299 7.406383 7.278642
33 8.456193 8.292971 8.135352 7.983082 7.835920 7.693636 7.556016 7.422855 7.293958
34 8.480891 8.315858 8.156564 8.002746 7.854151 7.710542 7.571696 7.437399 7.307452
35 8.503041 8.336338 8.175504 8.020263 7.870356 7.725536 7.585572 7.450242 7.319341
36 8.522907 8.354665 8.192414 8.035869 7.884761 7.738835 7.597851 7.461583 7.329816
37 8.540723 8.371065 8.207513 8.049772 7.897565 7.750630 7.608718 7.471596 7.339045
38 8.556703 8.385740 8.220993 8.062158 7.908947 7.761091 7.618334 7.480438 7.347176
39 8.571034 8.398873 8.233030 8.073192 7.919064 7.770369 7.626844 7.488246 7.354340
40 8.583887 8.410624 8.243777 8.083022 7.928057 7.778597 7.634376 7.495140 7.360652
41 8.595414 8.421140 8.253372 8.091779 7.936051 7.785896 7.641040 7.501227 7.366213
42 8.605753 8.430551 8.261939 8.099580 7.943156 7.792369 7.646938 7.506602 7.371113
43 8.615025 8.438971 8.269589 8.106530 7.949472 7.798110 7.652158 7.511349 7.375430
44 8.623341 8.446507 8.276418 8.112722 7.955086 7.803202 7.656777 7.515540 7.379233
45 8.630799 8.453250 8.282516 8.118238 7.960077 7.807718 7.660864 7.519240 7.382585
46 8.637488 8.459284 8.287961 8.123152 7.964513 7.811723 7.664482 7.522508 7.385537
47 8.643487 8.464684 8.292822 8.127529 7.968456 7.815275 7.667683 7.525393 7.388138
48 8.648867 8.469516 8.297163 8.131429 7.971961 7.818426 7.670516 7.527941 7.390430
49 8.653692 8.473840 8.301038 8.134904 7.975076 7.821220 7.673023 7.530191 7.392450
50 8.658020 8.477709 8.304498 8.137999 7.977845 7.823699 7.675242 7.532177 7.394229



152
tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+


n 13.75% 14.00% 14.25% 14.50% 14.75% 15.00% 15.25% 15.50% 15.75%
1 0.879121 0.877193 0.875274 0.873362 0.871460 0.869565 0.867679 0.865801 0.863931
2 1.651974 1.646661 1.641377 1.636124 1.630902 1.625709 1.620546 1.615412 1.610307
3 2.331406 2.321632 2.311928 2.302292 2.292725 2.283225 2.273792 2.264426 2.255125
4 2.928709 2.913712 2.898843 2.884098 2.869477 2.854978 2.840601 2.826343 2.812203
5 3.453810 3.433081 3.412554 3.392225 3.372093 3.352155 3.332408 3.312851 3.293480
6 3.915437 3.888668 3.862191 3.836005 3.810103 3.784483 3.759140 3.734070 3.709270
7 4.321263 4.288305 4.255747 4.223585 4.191811 4.160420 4.129405 4.098762 4.068484
8 4.678034 4.638864 4.600217 4.562083 4.524454 4.487322 4.450677 4.414513 4.378820
9 4.991678 4.946372 4.901721 4.857714 4.814339 4.771584 4.729438 4.687890 4.646929
10 5.267409 5.216116 5.165620 5.115908 5.066962 5.018769 4.971313 4.924580 4.878556
11 5.509810 5.452733 5.396604 5.341404 5.287113 5.233712 5.181182 5.129506 5.078666
12 5.722910 5.660292 5.598778 5.538344 5.478965 5.420619 5.363282 5.306932 5.251547
13 5.910251 5.842362 5.775736 5.710344 5.646157 5.583147 5.521286 5.460547 5.400905
14 6.074946 6.002072 5.930622 5.860563 5.791858 5.724476 5.658382 5.593547 5.529939
15 6.219732 6.142168 6.066190 5.991758 5.918831 5.847370 5.777338 5.708699 5.641416
16 6.347018 6.265060 6.184849 6.106339 6.029482 5.954235 5.880554 5.808397 5.737725
17 6.458917 6.372859 6.288708 6.206409 6.125910 6.047161 5.970112 5.894716 5.820928
18 6.557289 6.467420 6.379613 6.293807 6.209944 6.127966 6.047819 5.969451 5.892811
19 6.643771 6.550369 6.459180 6.370137 6.283175 6.198231 6.115245 6.034157 5.954912
20 6.719798 6.623131 6.528823 6.436801 6.346994 6.259331 6.173748 6.090179 6.008563
21 6.786636 6.686957 6.589779 6.495023 6.402609 6.312462 6.224510 6.138683 6.054914
22 6.845394 6.742944 6.643133 6.545871 6.451075 6.358663 6.268555 6.180678 6.094958
23 6.897050 6.792056 6.689832 6.590281 6.493312 6.398837 6.306773 6.217037 6.129554
24 6.942461 6.835137 6.730706 6.629066 6.530119 6.433771 6.339933 6.248517 6.159442
25 6.982384 6.872927 6.766482 6.662940 6.562195 6.464149 6.368705 6.275772 6.185263


153

tip Ph bng 3 FV =
i
i) (1 1
n
+

26 7.017480 6.906077 6.797796 6.692524 6.590148 6.490564 6.393671 6.299370 6.207570
27 7.048334 6.935155 6.825205 6.718362 6.614508 6.513534 6.415332 6.319801 6.226843
28 7.075459 6.960662 6.849195 6.740927 6.635737 6.533508 6.434128 6.337490 6.243493
29 7.099304 6.983037 6.870192 6.760635 6.654237 6.550877 6.450436 6.352805 6.257877
30 7.120268 7.002664 6.888571 6.777847 6.670359 6.565980 6.464587 6.366065 6.270304
31 7.138697 7.019881 6.904657 6.792880 6.684409 6.579113 6.476865 6.377546 6.281040
32 7.154898 7.034983 6.918737 6.806008 6.696653 6.590533 6.487518 6.387485 6.290316
33 7.169141 7.048231 6.931061 6.817475 6.707323 6.600463 6.496762 6.396091 6.298329
34 7.181663 7.059852 6.941848 6.827489 6.716621 6.609099 6.504783 6.403542 6.305252
35 7.192670 7.070045 6.951289 6.836235 6.724724 6.616607 6.511742 6.409993 6.311233
36 7.202348 7.078987 6.959553 6.843873 6.731786 6.623137 6.517781 6.415579 6.316400
37 7.210855 7.086831 6.966786 6.850544 6.737940 6.628815 6.523020 6.420414 6.320864
38 7.218334 7.093711 6.973117 6.856370 6.743303 6.633752 6.527566 6.424601 6.324720
39 7.224909 7.099747 6.978658 6.861459 6.747976 6.638045 6.531511 6.428226 6.328052
40 7.230689 7.105041 6.983508 6.865903 6.752049 6.641778 6.534933 6.431365 6.330930
41 7.235771 7.109685 6.987753 6.869784 6.755598 6.645025 6.537903 6.434082 6.333417
42 7.240238 7.113759 6.991469 6.873174 6.758691 6.647848 6.540480 6.436435 6.335566
43 7.244165 7.117332 6.994721 6.876135 6.761387 6.650302 6.542716 6.438471 6.337422
44 7.247618 7.120467 6.997568 6.878720 6.763736 6.652437 6.544656 6.440235 6.339025
45 7.250653 7.123217 7.000059 6.880978 6.765783 6.654293 6.546339 6.441762 6.340411
46 7.253321 7.125629 7.002240 6.882950 6.767567 6.655907 6.547800 6.443084 6.341607
47 7.255667 7.127744 7.004149 6.884673 6.769121 6.657310 6.549067 6.444229 6.342641
48 7.257729 7.129600 7.005820 6.886177 6.770476 6.658531 6.550167 6.445219 6.343535
49 7.259542 7.131228 7.007282 6.887491 6.771657 6.659592 6.551121 6.446077 6.344306
50 7.261136 7.132656 7.008562 6.888638 6.772686 6.660515 6.551949 6.446820 6.344973

154
CHNG 5

NH GI TNH HNH TI CHNH DOANH NGHIP

nh gi tnh hnh ti chnh doanh nghip l vic s dng cc ti liu k ton, thng
k, ti liu khc ca doanh nghip phn tch cc ch s ti chnh ca thi k qua, qua
c th kha qut c tnh hnh hot ng ca doanh nghip, thy r nhng mt mnh,
mt yu v tim nng c th khai thc ca doanh nghip.
nh gi tnh hnh ti chnh doanh nghip c tm quan trng ln khng nhng i
vi bn thn doanh nghip m cn cn thit i vi c ngi ngoi doanh nghip. Do ,
mc tiu phn tch ti chnh cng khc nhau.
- i vi nhng ngi qun l doanh nghip, mc tiu phn thch ti chnh ch yu l:
- nh gi tnh hnh ti chnh v kt qu kinh doanh, t a ra cc d bo, k
hoch ti chnh v quyt nh ti chnh thch hp.
- Kim sot cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip, pht hin nhng mt
tt, nhng mt cha tt a ra cc bin php qun l thch ng nhm t mc
tiu ca doanh nghip.
- i vi ngi c quan h vi doanh nghip ( nh u t vn, ngi cho vay, bn
hng...), iu quan tm ch yu trong vic phn thch ti chnh l xem xt kh nng thanh
ton, kh nng sinh li, hiu qu cho vay c quyt nh trong vic tip tc u t, tip tc
cho vay hay thu n hoc p dng cc bin php thanh ton tin hng ho, dch v.
Vi nhng mc tiu phn thch ti chnh nh vy, ngi phn tch phi s dng cc
bo co ti chnh ch yu, cc phng php phn thch khc nhau nh gi tnh hnh ti
chnh doanh nghip mt cch ng n.

5.1 CC BO CO TI CHNH CH YU CA DOANH NGHIP.
Cc bo co ti chnh ch yu ca doanh nghip m ngi phn tch ti chnh
thng s dng l: Bng cn i K ton, Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co
lu chuyn tin t.
5.1.1 Bng cn i k ton:
Bng cn i k ton l bo co ti chnh tng hp, phn nh tng qut ton b gi tr ti
sn hin c v ngun hnh thnh ti sn ca doanh nghip ti mt thi im nht nh.
Bng k ton c lp v trnh by theo quy nh ti chun mc k ton s 21
Trnh by bo co ti chnh. Bng c trnh by vi s liu hai thi im l u nm v
cui nm. Ni dung bng cn i k ton gm hai phn: phn ti sn v phn ngun vn, vi
s tng cng ti sn cn bng vi s tng cng ngun vn cng mt thi im.

155
- PHN TI SN
Phn ti sn phn chia ra hai loi: Ti sn ngn hn (A) v Ti sn di hn (B).
A. Ti sn ngn hn:
Loi ti sn ngn hn phn nh tng gi tr gm: tin, cc khon tng ng
tin v cc ti sn ngn hn khc c th chuyn i thnh tin, hoc c th bn hay s
dng trong vng mt nm (hoc mt chu k kinh doanh bnh thng ca mt doanh
nghip) c n thi im bo co.
Ti sn ngn hn bao gm cc loi c th:
I. Tin v cc khon tng ng tin.
II. Cc khon u t ti chnh ngn hn.
III. Cc khon phi thu ngn hn.
IV. Hng tn kho.
V. Ti sn ngn hn khc.
B. Ti sn di hn:
Loi ti sn di hn phn nh gi tr cc loi ti sn khng coi l ti sn ngn hn,
tc l gi tr cc ti sn phi thu hi hoc thanh ton t mi hai thng tr ln hoc c thi
hn di hn mt chu k kinh doanh bnh thng tnh t thi im lp bo co.
Ti sn di hn bao gm cc loi ti sn sau:
I. Cc khon phi thu di hn.
II. Ti sn c nh (TSC hu hnh, v hnh, thu Ti chnh).
III. Bt ng sn u t.
IV. Cc khon u t ti chnh di hn.
V. Ti sn di hn khc.
Do vic phn loi ti sn theo chun mc k ton mi da theo tiu ch thi gian (ti
sn ngn hn, ti sn di hn) nn c loi ti sn nh cc khon phi thu v bn cht l ti
sn lu ng nhng c khon li thuc loi ti sn ngn hn, c khon thuc loi ti sn di
hn. S khc bit gia hai loi n phi thu ny l ch sau mt chu k kinh doanh hoc sau
hn mt chu k kinh doanh th n c thanh ton m thi.
- phn ngun vn:
Phn ngun vn chia ra lm hai loi: N phi tr (A) v Ngun vn ch s hu (B).
A. N phi tr:
N phi tr l mt trong hai ngun vn ca doanh nghip. N phi tr l ch tiu
phn nh tng s n phi tr ti thi im bo co, gm n ngn hn v n di hn.
I. N ngn hn:
N ngn hn l tng gi tr cc khon n cn phi thanh ton trong mt nm hoc
trong mt chu k kinh doanh gm: n ngn hn, n di hn n hn phi tr, n phi tr

156
ngi bn, cc khon ngi mua tr tin trc, thu v cc khon phi np nh nc, cc
khon phi tr ngi lao ng, cc khon chi ph phi tr, cc khon phi tr khc v cc
khon d phng phi tr ngn hn.
II. N di hn:
L tng gi tr cc khon n c thi hn thanh ton trn mt nm hoc trn mt chu
k kinh doanh gm: khon phi tr di hn ngi bn, khon phi tr di hn ni b, khon
phi tr di hn khc (mua hng tr chm di hn, tr k qu di hn), vay trung hn v di
hn, thu thu nhp doanh nghip hon li phi tr, d phng tr cp mt vic lm, d phng
phi tr di hn.
B. Ngun vn ch s hu:
Ngun vn ch s hu l ngun vn thng xuyn ca doanh nghip v thuc quyn
s hu ca ch doanh nghip.
Ngun vn ch s hu c hai loi: Vn ch s hu v Ngun kinh ph, qu khc.
Nh vy, ti sn ca doanh nghip mt thi im c th hin y trn Bng
cn i K ton di hai tiu ch: Ti sn v Ngun vn.
Sau y l mu ca mt Bng cn i K ton:

n v bo co: Cng ty A. Mu s: B.01 DN
(Ban hnh theo Q s 15/2006/Q - BTC ngy 20/03/2006 ca B trng BTC)
bng cn i k ton.

Ti ngy....thng...nm...
(n v tnh:1.000 ng)
ti sn m s S cui nm S u nm
1 2 3 4
A. Ti sn ngn hn:
100 118.693.420 71.784.621
I. Tin v cc khon tng ng tin 110 2.477.610 5.280.476
1- Tin 111 2.477.610 5.280.476
2- Cc khon tng ng tin 112 - -
II. Cc khon u t Ti chnh ngn hn 120 91.000 91.000
1- u t ngn hn 121 91.000 91.000
2- D phng gim gi u t ngn hn(*): 129 (...) (...)
III. Cc khon fi thu ngn hn 130 81.602.343 44.880.284
1- Phi thu khch hng 131 56.560.990 21.708.920
2- Tr trc cho ngi bn: 132 2.479.437 611.621
3- Phi thu ni b ngn hn: 133 779.709 1.406.700
4- Phi thu theo tin k hoch hp ng
xy dng
134 - -
5- Cc khon phi thu ngn hn khc 135 21.782.207 24.219.043

157
6- D phng phi thu ngn hn kh i(*) 139 (...) (3.066.000)
IV. Hng tn kho 140 25.528.628 15.445.985
1- Hng tn kho 141 25.528.628 15.445.985
2- D phng gim gi hng tn kho(*): 149 (...) (...)
V Ti sn ngn hn khc 150 8.993.839 6.086.876
1- Chi ph tr trc ngn hn: 151 103.279 29.050
2- Thu GTGT c khu tr 152 5.090.188 3.664.476
3- Thu v cc khon phi thu Nh nc 154
4- Ti sn ngn hn khc: 158 3.800.372 2.393.350
B- Ti sn di hn
200 16.977.644 14.099.102
I. Cc khon phi thu di hn 210
1- Phi thu di hn ca khch hng: 211
2- Vn kinh doanh n v trc thuc: 212
3- Phi thu di hn ni b: 213
4- Phi thu di hn khc: 218
5- D phng phi thu di hn kh i(*): 219 (...) (...)
II. Ti sn c nh 220
1- TSC hu hnh: 221 12.153.562 14.061.874
+ Nguyn gi: 222 22.281.221 22.773.688
+ Gi tr hao mn lu k (*): 223 10.127.659 8.711.814
2- TSC thu ti chnh: 224
+ Nguyn gi: 225
+ Gi tr hao mn lu k(*): 226 (...) (...)
3- TSC v hnh: 227 304.200 -
+ Nguyn gi: 228 304.200 -
+ Gi tr hao mn lu k(*): 229 (...) (...)
4- Ch ph XDCB d dang: 230 4.519.882 37.228
III. Bt ng sn u t 240
+ Nguyn gi: 241
+ Gi tr hao mn lu k(*): 242 (...) (...)
IV. Cc khon u t ti chnh di hn 250
1- u t cng ty con: 251
2- u t vo cng lin kt, lin doanh: 252
3- u t di hn khc: 258
4- D phng gim gi u t ti chnh di
hn(*):
259 (...) (...)
V. Ti sn di hn khc 260
1- Chi ph tr trc di hn: 261
2- Ti sn thu thu nhp hon li: 262
3- Ti sn di hn khc: 268
Tng cng ti sn (270 = 100 + 200) 270 135.671.064 85.883.723

158
ngun vn
m s S cui nm S u nm
A. N phi tr
300 102.096.313 53.700.258
I.N ngn hn 310 102.096.313 53.700.258
1- Vay v n ngn hn: 311 44.272.996 11.256.036
2- Phi tr ngi bn: 312 21.998.413 10.925.566
3- Ngi mua tr tin trc: 313 7.958.824 7.713.293
4- Thu v cc khon phi np Nh nc: 314 6.071.650 1.256.536
5- Phi tr ngi lao ng: 315 1.142.166 617.283
6- Chi ph phi tr: 316 121 3.787.264
7- Phi tr ni b: 317 1.031.291 1.561.455
8- Phi tr theo tin k hoch hp ng
xy dng:
318
9- Cc khon phi tr, phi np ngn hn
khc:
319 19.620.852 16.582.825
10- D phng phi tr ngn hn: 320
II. N di hn 330
1- Phi tr di hn ngi bn: 331
2- Phi tr di hn ni b: 332
3- Phi tr di hn khc: 333
4- Vay v n di hn: 334
5- Thu thu nhp hon li phi tr: 335
6- D phng tr cp mt vic: 336
7- D phng phi tr di hn: 337
B. Ngun vn ch s hu 400 33.574.751 32.183.465
I. Vn ch s hu 410 32.772.224 32.084.625
1- Vn u t ca ch s hu: 411 31.927.536 31.427.536
2- Thng d vn c phn: 412
3- Vn khc ca ch s hu: 413
4- C phiu qu(*): 414 (...) (...)
5- Chnh lch nh gi li ti sn: 415
6- Chnh lch t gi hi oi: 416 6.413 -
7- Qu u t pht trin: 417 761.186 622.936
8- Qu d phng ti chnh: 418 41.220 12.596
9- Qu khc thuc vn ch s hu: 419 20.610 6.298
10- Li nhun sau thu cha phn phi: 420
11- Ngun vn u t XDCB: 421 15.259 15.259
II. Ngun kinh ph v qu khc 430 802.527 98.840
1- Qu khen thng, phc li: 431 802.527 98.840
2-Ngun kinh ph: 432
3- Ngun kinh ph hnh thnh TSC: 433
tng cng ngun vn (440 = 300 +
400)
440 135.671.064 85.883.723
Ghi ch: S liu trong cc ch tiu c du (*) l s m ( ghi trong du ngoc n).

159
Bo co kt qu hot ng kinh doanh:
Bo co kt qu hot ng kinh doanh l bo co thng k phn nh tnh hnh
v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip sau mt thi k.
Bo co kt qu hoat ng kinh doanh c s liu ca k trc (nm trc) v
ca k ny (nm nay). So snh hai s liu ca mi ch tiu c th thy c din bin v
tnh hnh kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
Sau y l mu bo co kt qu hot ng kinh doanh:
n v bo co:.......... Mu s B.02 DN
a ch:.......................
(Ban hnh theo Q s 15/2006/Q-BTC ngy 20/03/2006 ca b trng BTC)
bo co kt qu hot ng kinh doanh
Nm:.............................
n v tnh: 1000VND
ch tiu m s
nm
nay
nm trc
1 2 3 4
1. Doanh thu bn hng v cung cp dch v: 01 245.067.745 201.213.572
2. Cc khon gim t doanh thu: 02 304.902 101.588
3. Doanh thu thun v bn hng v cung cp
dch v:
(10 = 01 - 02)
10 244.762.843 201.111.984
4.Gi vn hng bn: 11 225.744.462 185.043.017
5. Li nhun gp v bn hng:
(20 = 10 11)
20 19.018.381 16.068.967
6. Doanh thu hot ng ti chnh: 21 1.496.930 2.955.219
7. Chi ph ti chnh: 22 853.264 2.505.464
- Trong : Chi ph li vay: 23 (703.264) (1.805.464)
8. Chi ph bn hng: 24 11.282.785 9.459.626
9. Chi ph qun l doanh nghip: 25 7.107.052 6.141.346
10. Li nhun thun t hot ng kinh
doanh:
(30=20+21-22-24-25)
30 1.272.210 917.750
11. Thu nhp khc: 31 299.692 2.081.875
12. Chi ph khc: 32 316.187 1.994.922
13.Li nhun khc:(40=31-32) 40 (16.495) 86.953
14.Tng li nhun K ton trc Thu:
(50=30+40)
50 1.255.715 1.004.703
15. Chi ph thu TNDN hin hnh: 51 351.600 321.505
16. Chi ph thu TNDN hon li: 52 - -
17. Li nhun sau thu TNDN:
(60=50-51-52)
60 904.115 683.198
18. Li c bn trn c phiu(*): 70 - -
Cc ch tiu ca bo co bao gm:

160
1- Doanh thu bn hng v cung cp dch v:
Ch tiu ny phn nh tng doanh thu bn hng ho, thnh phm, bt ng sn u t
v dch v trong nm bo co ca doanh nghip.
2- Cc khon gim tr doanh thu:
Cc khon gim tr doanh thu trong nm bao gm:
- Cc khon chit khu thng mi (gim tr cho khch hng mua vi s lng ln).
- Gim gi hng bn.
- Gi tr hng bn b tr li.
- Cc khon thu tiu th c bit, thu xut khu, thu gi tr gia tng phi np (nu
tnh theo phng php trc tip).
3- Doanh thu thun v bn hng v cung cp dch v:
Doanh thu thun l hiu s gia tng doanh thu (1) vi cc khon gim tr (2).
4- Gi vn hng bn:
Ch tiu ny phn nh tng gi vn ca hng ha bt ng sn u t, gi thnh sn
sut ca thnh phm bn, chi ph trc tip ca khi lng dch v hon thnh cung
cp, chi ph khc c tnh vo gi vn hoc ghi gim gi vn hng bn trong k bo co.
5- Li nhun gp v bn hng v cung cp dch v:
Ch tiu ny phn nh s chnh lch gia doanh thu thun (3) vi gi vn hng bn
(4). Xt v ngha cui cng ca kinh doanh th ch tiu li nhun gp khng th hin r li
nhun thc t ca doanh nghip, v li nhun thc t cn ph thuc vo nhiu chi ph khc.
6- Doanh thu hot ng ti chnh:
y l ch tiu phn nh s doanh thu thun v hot ng ti chnh (doanh thu hot ng
ti chnh tr i tr i thu gi tr gia tng theo phng php trc tip ca hot ng ti chnh).
7- Chi ph hot ng ti chnh:
Ch tiu chi ph hot ng ti chnh phn nh tng chi ph ti chnh pht sinh trong
nm bo co, gm:
- Tin tr li vay.
- Chi ph bn quyn.
- Chi ph hot ng lin doanh, lin kt.
- Chit khu thanh ton.
8- Chi ph bn hng:
Ch tiu chi ph bn hng phn nh tng chi ph pht sinh trong k lin quan n
vic bn hng ho, thnh phm bn,dch v cung cp.
9- Chi ph qun l doanh nghip:
y l tng chi ph pht sinh trong k b phn qun l doanh nghip c tnh
vo chi ph kinh doanh.
10- Li nhun thun t hot ng kinh doanh:

161
Ch tiu li nhun thun t hot ng kinh doanh bao gm li nhun thun t hot
ng bn hng, cung cp dch v v li nhun thun t hot ng ti chnh.
C th tnh ch tiu ny nh sau:
Li nhun thun t hot ng kinh doanh = Li nhun thun t hot ng bn hng
v cung cp dch v + Li nhun thun t hot ng ti chnh.
(10) = (5) + (6) (7) (8) (9)
11- Thu nhp khc.
12- Chi ph khc.
13- Li nhun khc.
14- Tng li nhun k ton trc thu.
Ch tiu (14) phn nh tng s li nhun k ton thc hin trong nm bo co, bao
gm li nhun thun t hot ng kinh doanh (10) v li nhun khc (13), cha tr chi ph
thu thu nhp doanhnghip phi np.
S d gi l tng li nhun k ton v ch tiu ny mi tnh trn c s k ton, cha
tnh n kh nng c cc khon chi ph pht sinh nhng khng c coi l chi ph hp l,
hoc c cc khon thu phi tnh vo thu nhp chu thu nhng doanh nghip cha tnh.
15- Chi ph thu thu nhp doanh nghip hin hnh:
Ch tiu ny phn nh chi ph thu thu nhp doanh nghip hin hnh m doanh
nghip tnh trong k bo co.
16- Chi ph thu thu nhp doanh nghip hon li:
Ch tiu ny phn nh chi ph thu thu nhp doanh nghip hon li hoc thu nhp
thu thu nhp hon li pht sinh trong nm bo co.
17- Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip:
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip l ch tiu phn nh s li nhun thun
(hoc l) sau thu t cc hot ng ca doanh nghip.
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip = Tng li nhun k ton trc thu(14)
Chi ph thu thu nhp doanh nghip hin hnh(15) Chi ph thu thu nhp doanh nghip
hon li(16)
18- Li c bn trn c phiu:
Li c bn trn c phiu l ch tiu phn nh s li trn c phiu ca doanh nghip
theo quy nh ca Nh nc ti phng php xc nh chun mc ca k ton s 30.
Mi ch tiu ca bo co kt qu hot ng kinh doanh c mt m s ring v p
dng thng nht cho cc doanh nghip.
Bo co lu chuyn tin t:
Bo co lu chuyn tin t l bo co thng k v dng tin thu vo v dng tin chi
ra trong k ca doanh nghip, k c cc khon tng ng tin nh chng khon v cc
khon u t.

162
Khai thc ti liu trn Bo co lu chuyn tin t c th thy r s vn ng ca dng
tin thng qua cc hot ng thu, chi vn bng tin v kh nng thanh khon ca doanh
nghip trong k.
Bo co lu chuyn tin t c lp theo phng php trc tip v theo phng php
gin tip.
Sau y l cc ch tiu ca Bo co lu chuyn tin t lp theo phng php trc tip:
I. Lu chuyn tin t hot ng kinh doanh:
Ch tiu ny bao gm cc dng tin thu vo v chi ra t hot ng kinh doanh nh
bn hng, cung cp dch v v hot ng khc.
S chnh lch gia tng s tin thu vo vi tng s tin chi ra t hot ng kinh
doanh gi l: Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh.
II. Lu chuyn tin t hot ng u t:
Ch tiu lu chuyn tin t hot ng u t phn nh cc dng tin thu vo t hot
ng u t ( thu hi vn cho vay, bn li cc cng c n, thu hi vn gp, thu li cho vay,
c tc, li nhun c chia, thu v thanh l, nhng bn TSC ) v cc dng tin chi ra
cho hot ng u t (chi cho vay, mua li cc cng c n, chi gp vn, chi mua sm, xy
dng TSC v cc ti sn di hn khc).
S chnh lch gia tng s tin thu vo vi tng tin chi ra t hot ng u t gi l:
Lu chuyn tin thun t hot ng u t.
III. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh:
Ch tiu ny phn nh cc dng tin thu vo t hot ng ti chnh (thu t vic pht
hnh c phiu, nhn vn gp, tin i vay) v cc dng tin chi ra cho hot ng ti chnh
(chi tr vn gp, chi mua li c phiu pht hnh, chi tr n gc vay, tr n tin thu ti
chnh, chi tr c tc, li nhun do ngi gp vn).
S chnh lch gia tng s tin thu vo vi tng s chi ra t hot ng ti chnh gi
l: Lu chyn tin thun t hot ng ti chnh.
Trn c s 3 ch tiu trn y, Bo co lu chuyn tin t tng hp thnh cc ch tiu
tip theo:
- Lu chuyn tin thun trong k: y l s tng cng ca 3 ch tiu lu chuyn tin
thun.
- Tin v tng ng tin u k: ch tiu ny ly t bo co cn i k ton cui
k trc (u k ny) gm tin mt, tin gi ngn hng, tin ang chuyn, cc
khon tng ng tin.
- Tin v tng ng tin cui k: ch tiu ny l tng s ca cc ch tiu: Lu
chuyn tin thun trong k cng (+) tin v tng ng tin u k cng (+) nh
hng ca thay i t gi hi oi.
S tng cng ca Bo co lu chuyn tin t ny bng vi ch tiu Tin v cc
khon tng ng tin trn bng cn i K ton nm .

163

n v bo co:.......... Mu s B.03 DN
a ch:.......................
(Ban hnh theo Q s 15/2006/Q-BTC ngy 20/03/2006 ca b trng BTC)
bo co Lu chuyn tin t
(Theo phng php trc tip)
Nm:.............................
ch tiu
m
s
nm
nay
nm
trc
1 2 3 4
I. Lu chuyn tin t t hot ng kinh
doanh.

1.Tin thu t bn hng, cung cp dch v v doanh thu khc. 01
2.Tin chi tr cho ngi cung cp hng ho,dch v. 02
3.Tin chi tr cho ngi lao ng. 03
4.Tin chi tr li vay. 04
5.Tin chi np thu thu nhp doanh nghp. 05
6.Tin thu khc t hot ng kinh doanh. 06
7.Tin chi khc cho hon ng kinh doanh. 07
* Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh. 20
II. Lu chuyn tin t hot ng u t.
1.Tin chi mua sm, xy xng TSC v cc ti sn di hn
khc:
21
2.Tin thu t thanh l, nhng bn TSC v cc ti sn di hn
khc:
22
3.Tin chi cho vay, mua cc cng c n ca n v khc: 23
4.Tin thu hi cho vay, bn li cc cng c n ca n v khc: 24
5.Tin chi u t, gp vn vo n v khc: 25
6.Tin thu hi u t gp vn vo n v khc: 26
7.Tin thu li cho vay c tc v li nhun c chia: 27
* L u chuyn tin thun t hot ng u t: 30
III. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh:
1.Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu: 31
2.Tin chi tr vn gp cho ch s hu mua li c phiu ca
doanh nghip pht hnh:
32
3.Tin vay ngn hn, vay di hn nhn c: 33
4.Tin chi tr n gc vay: 34
5.Tin chi tr n thu ti chnh: 35
6. C tc, li nhun tr cho ch s hu: 36
* Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh: 40
* Lu chuyn tin thun trong k:
(50 = 20 + 30 + 40)
50
*Tin v tng ng tin u k: 60
nh hng ca thay i t gi hi oi qui i ngoi t: 61
* Tin v tng ng tin cui k:
(70 = 50 + 60 + 61)
70

164
5.2. phn tch cc h s ti chnh ch yu ca doanh nghip.
nh gi tng qut tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, da trn cc bo co
ti chnh, ngi ta phn tch cc h s ti chnh ch yu sau y:
- H s kh nng thanh ton ( nh gi kh nng thanh ton).
- H s kt cu ti chnh ( nh gi mc s dng n).
- H s hot ng ( nh gi s dng vn kinh doanh).
- H s sinh li ( nh gi hiu qu cui cng ca kinh doanh).
5.2.1. nh gi kh nng thanh ton
Kh nng thanh ton l kh nng tr cc khon n ngn hn ca doanh nghip khi
n hn thanh ton bng tin v cc ti sn c th chuyn ngay thnh tin.
nh gi kh nng thanh ton cc mc khc nhau, c th s dng cc ch
tiu: h s kh nng thanh ton hin thi, h s thanh ton nhanh, h s thanh ton vn
bng tin.
Phng php nh gi thng dng l so snh vi h s cc thi k trc , so
snh vi h s trung bnh m cc doanh nghip cng ngnh ngh cn phi t.
(1) H s kh nng thanh ton hin thi(The curent Ratio- Rc)
H s kh nng thanh ton hin thi phn nh kh nng chuyn i ti sn thnh
tin thanh ton cc khon n ngn hn (trong vng 12 thng).

H s kh nng thanh
ton hin thi
=
(b) hn ngn n S
(a) hn ngn n s ti tr ga Tng

Trong :
(a) Tng gi tr ti sn ngn hn (trc gi ti sn lu ng v u t ngn hn) l gi
tr ca ton b mc A, bn Ti SN ca Bng cn i K ton.
(b) S n ngn hn l ton b s n phi thanh ton trong vng 12 thng (hoc trong mt
chu k kinh doanh), th hin mc A.I bn NGUn Vn ca Bng cn i K ton.
Khi nh gi kh nng thanh ton bng h s kh nng thanh ton hin thi c th gp
cc trng hp sau:
- Trng hp h s gim nhiu hoc qu thp so vi mc bnh thng chng t
doanh nghip tim n nhng kh khn v ti chnh i vi vic tr n ngn hn.
c bit, nu h s ny thp hn 1 th kh nng tr n y l khng th, cho d
c c gng thu ht s n ngn hn, bn ht chng khon ngn hn v gim lng
hng tn kho chuyn ho thnh tin.
- Trng hp h s ny qu cao, tuy kh nng thanh ton hin thi l tt (sn sng tr
c n ngn hn y ) nhng trn phng din hiu qu s dng vn cha hn

165
tt v c th doanh nghip ng nhiu hn n phi thu, hng tn kho cao, tin
mt, tin gi d tha nhiu.
V vy, nh gi kh nng thanh ton hin thi phi cn c vo tnh hnh c th
ca doanh nghip, trc ht l cc khon n ngn hn hp l cha v c b tr cc yu
t cn v cho vic thanh ton n khng.
Cn c vo Bng cn i K ton ca cng ty A nu, c th xc nh:
* H s kh nng thanh ton hin
thi u nm
34 .
5
1
000 3.700.258.
.000 71.784.621
= =
* H s kh nng thanh ton hin
thi cui nm
1,62
3.000 102.096.31
0.000 118.693.42
= =
H s kh nng thanh ton hin thi nm nay cao hn nm trc. Nu h s ny ca cc
doanh nghip cng ngnh thng l 3 chng hn th kh nng thanh ton ca doanh nghip A qu
thp. Nguyn nhn c th tm t nhn t lng hng tn kho cao v n phi thu qu ln.
(2) H s thanh ton nhanh(The quick ratio Rq)
H s thanh ton nhanh l ch tiu phn nh kh nng thanh ton hin thc hn so vi kh
nng thanh ton hin thi, do vic loi tr yu t gi tr hng tn kho l yu t khng d
dng chuyn i nhanh thnh tin thanh ton n ngn hn.
H s thanh
ton nhanh
=
Tng gi tr ti sn ngn hn Gi tr hng tn kho
S n ngn hn
Theo Bng cn i K ton ca cng ty A, c th tnh:
* H s thanh ton nhanh
u nm
1,05
.000 53.700.258
.000 15.445.985 - .000 71.784.621
= =
* H s thanh ton nhanh
cui nm
0.91
3.000 102.096.31
.000 25.528.628 - 0.000 118.693.42
= =
H s thah ton cui nm gim i v thp hn 1 th hin kh khn ca doanh
nghip trong vic thanh ton n ngn han, cho d ly c cc khon n phi thu ngn hn
lm cn c tnh kh nng tr n.
(3) H s thanh ton tc thi(H s vn bng tin the Cash ratio)
H s thanh ton tc thi phn nh kh nng thanh ton n ngn hn mc hin thc
nht ca doanh nghip do vic ch tnh ti yu t vn bng tin l yu t sn sng dng
ngay c thanh ton n.(v vy, cn gi h s ny l h s vn bng tin)


166
H s thanh
ton tc thi
=
Tin + Cc khon tng ng tin
S n ngn hn
Trong :
- Tin bao gm: tin mt ti qu, tin gi thanh ton ti ngn hng, vng, bc, kim kh
qu, qu v tin ang chuyn ( tin np vo ngn hng nhng cha nhn c
giy bo).
- Cc khon tng ng tin l gi tr cc khon ngn hn u t c th chuyn
i d dng thnh tin trong thi hn khng qu 3 thng.
T Bng cn i K ton ca cng ty A, tnh ra:
* H s thanh ton tc
thi u nm
0.1
.000 53.700.258
000 5.280.476.
= =
* H s thanh ton tc
thi cui nm
0,02
3.000 102.096.31
000 2.477.610.
= =
C 2 thi im (nht l cui nm) kh nng thanh ton ca doanh nghip rt thp.
Nu cc ch n u i hi thanh ton th doanh nghip ri vo tnh trng ht sc kg
khn, phi kht n, hoc chu n qu hn.
5.2.2. nh gi mc s dng n ca doanh nghip:
nh gi hiu qu hay mc s dng ngun vn n phi tr ca doanh nghip,
doanh nghip c th dng cc ch tiu v h s kt cu ti chnh. Ngun vn n l cn cho
doanh nghip nhng n ln v s dng n km hiu qu l s gy ri ro ti chnh cho
doanh nghip.
H s kt cu ti chnh gm cc ch tiu: h s n, h s di hn, h s thanh ton li vay.
(1) H s n( Debt ratio Rd)
Ch tiu h s n phn nh ngun vn n trong tng ngun vn ca doanh nghip v c
tnh nh sau:
H s n
nghip doanh ca vn ngun Tng
nghip doanh ca n s Tng
=

Theo s liu ca cng ty A trn Bng cn i K ton ta c h s n ca cng ty:

* H s n nm trc
62% hay 0,62
85.883.723
53.700.258
= =
* H s n nm nay
75% hay 0,75
4 135.671.06
3 102.096.31
= =

167
H s n ca cng ty trong nm kh cao, nht l cui nm phn tch, n chim ti
75% ngun vn kinh doanh. iu ny cho thy cng ty ph thuc qu nhiu vo n m li
l n ngn hn nn ri ti chnh kh cao, nu vic s dng vn khng c hiu qu.
Trong s n ngn hn th, nhng khon n ln nht l vay ngn hn v n phi tr ngui
bn, y l nhng khon n m thi gian tr n rt ngn , l kh khn ca doanh nghip.
(2)H s n di hn:
N di hn l nhng khon n c thi hn tr trn 12 thng ( nc ta n vay cc t
chc tn dng c thi hn trn 12 thng ti 60 thng gi l n trung hn, thi hn trn 60
thng gi l n di hn).
Ngoi n vay trung hn v di hn cn c th c cc khon n di hn trong quan
h thanh ton.
H s n di hn l t trng so snh gia tng s n di hn vi tng ngun vn
thng xuyn ca doanh nghip v c tnh nh sau:
H s n
di hn
=
S n di hn
Tng ngun vn thng xuyn ca doanh nghip
Trong tng ngun vn thng xuyn l tng s vn c th s dng n nh v c
thi hn di, bao gm vn ch s hu v n trung hn,di hn.
Bng cch so snh h s n di hn cc thi im khc nhau v so snh vi cc
doanh nghip khc cng ngnh ngh c th thy c mc n nh v ngun vn ca
doanh nghip. Ngun vn n di hn cng ln mt mt l biu hin ca s n nh, lu di
v mt ti chnh, m bo cho vic kinh doanh ch ng, nhng mt khc cng lu doanh
nghip trong vic s dng n di hn cho c hiu qu v li sut n di hn thng cao hn
li sut n ngn hn, nu l i vay.
(3) H s thanh ton li vay (Times Interest Earned Ratio Rt)
H s thanh ton li vay l t trng so snh gia li nhun to ra cha tr i chi ph
tr li vay v thu thu nhp doanh nghip phi np vi s li vay phi tr trong k
H s thanh ton li vay c tnh nh sau:
H s thanh ton
li vay
=
Li nhun trc li tin vay v thu
S li tin vay phi tr trong k
Khi tnh ch tiu ny cn ch :
- Li tin vay c tnh vo chi ph ti chnh ca doanh nghip nn khi xc nh li
nhun trc thu thu nhp doanh nghip, trong bo co kt qu kinh doanh ca doanh
nghip ngi ta tr i chi ph tr li tin vay. V vy, tnh li nhun trc li tin
vay v thu th phi ly s li nhun trc thu cng vi chi ph li vay.

168
- Li tin vay phi tr trong k bao gm tt c cc khon li phi tr ca tt c cc
loi n vay.
H s thanh ton li vay cng ni ln mc ri ro v ti chnh ca doanh nghip,
bi v nu h s ny qu thp cng c ngha l chi ph tr li vay qu cao, thm ch nu
thp hn 1 tc l doanh nghip khng c kh nng tr ht c li tin vay (nu tr c
ht li vay th doanh nghip l).
Da trn ti liu ca cng ty A trn bo co kt qu hot ng kinh doanh ta tnh
c h s thanh ton li vay nh sau:
H s thanh ton li vay
nm trc
155% hay 1.55
1.805.464
1.805.464 1.004.703
=
+
=
H s thanh ton li vay
nm nay
278% hay 2,78
703.264
703.264 1.255.715
=
+
=
Kt qu tnh ton cho thy doanh nghip c kh nng thanh ton c li vay v sau
khi tr li vay vn c li nhun. Nm nay (nm phn tch) h s thanh ton li vay cao hn
nm trc, mc d s n nm nay cao hn chng t doanh nghip s dng vn vay c
hiu qu hn.
5.2.3 nh gi vic s dng vn kinh doanh
nh gi nng lc qun l v s dng vn kinh doanh trong doanh nghip, c th
dng cc ch tiu v h s hot ng kinh doanh nh ch tiu s vng quay hng tn kho,
ch tiu k thu tin trung bnh, ch tiu s vng quay vn lu ng, ch tiu hiu sut s
dng vn c nh, ch tiu vng quay ton b vn kinh doanh
(1) S vng quay hng tn kho(Inventory ratio- RI)
Hng tn kho ca doanh nghip bao gm nhiu loi vt t, hng ho c th l ang
d tr, ang trn ng vn chuyn v c chi ph sn xut khinh doanh d dang. Tr gi
hng tn kho nu qu ln khng chuyn ho c thnh doanh thu th vn ca doanh
nghip b ng gim hiu qu kinh doanh. V vy, c th s dng ch tiu s vng quay
hng tn kho nh gi vic s dng vn kinh doanh ca doanh nghip. Phng php
xc nh ch tiu ny nh sau:
S vng quay
hng tn kho
=
Doanh thu thun
Gi tr hng tn kho bnh qun trong k
Trong , gi tr hng tn kho bnh qun trong k tnh bnh qun s hc gia s d
u k v s d cui k. i vi cng ty A, cn c vo bng cn i k ton v bo co kt
qu hot ng kinh doanh c th tnh c ch tiu s vng quay hng tn kho nm nay
nh sau:

169
S vng quay hng tn
kho nm nay
vng 12
.000) 25.528.628 5.000 (15.445.98
3.000 244.762.84
=
+
=
S vng quay hng tn kho ca cng ty l kh cao. Tuy nhin c c s nh gi
r hn cn i chiu vi k trc v vi doanh nghip cng loi xem kt qu t c
n mc no. Trng hp ch tiu nay qu thp th phi tm nguyn nhn t vic d tr
vt t qu mc cn thit, hng tn kho nhiu, tiu th chm, phng thc vn chuyn hng
chm hoc chi ph sn phm d dang ln.
(2) K thu tin trung bnh(Average Collection period ACP)
K thu tin trung bnh l ch tiu phn nh di thi gian trung bnh thu c tin
bn hng ca doanh nghip k t lc xut giao hng cho ti khi thu c tin.
K thu tin trung bnh c tnh nh sau:
K thu tin trung
bnh (ngy)
=
S d bnh qun cc khon phi thu
Doanh thu thun bnh qun 1 ngy trong k
K thu tin trung bnh qu di th vn b chim dng cng lu, d bin thnh n
kh i. Vic tm nguyn nhn dn n tnh trng k thu tin trung bnh qu di phi xut
pht t phng thc tiu th v thanh ton tin hng ca doanh nghip.
T s liu ca cng ty A, c th tnh c ch tiu ny nh sau:
K thu tin trung
bnh (ngy)
=
(44.880.284.000 + 81.602.343.000): 2
244.762.83.000: 360
= 93 ngy
Vi thi gian bnh qun 93 ngy mi thu c khon tin bn hng l qu di,
doanh nghip cn so snh vi cc k trc v vi cc doanh nghip khc cng ngnh ngh
nh gi, ng thi tm nguyn nhn c bin php rt ngn thi gian thu n.
(3) S vng quay vn lu ng:
S vng quay ca vn lu ng th hin tc chu chuyn ca vn lu ng
nhanh hay chm. Vi mt s vn lu ng nht nh, nu vn chu chuyn nhanh th th
hin qua doanh thu tiu th ln v ngc li
S vng quay vn lu ng c xc nh nh sau:
S vng quay vn lu
ng trong k
=
Doanh thu thun
Vn lu ng s dng bnh qun trong k
Vn lu ng s dng bnh qun trong k tnh theo phng php bnh qun s hc.
Trong k, vn lu ng s dng th hin trn bng cn i k ton, c th c c gi tr ca
ti sn di hn th hin trn cc khon phi thu di hn.
S liu ca cng ty A cho thy:

170
S vng quay vn
lu ng trong nm
=
244.762.843.000
(71.784.621.000 +118.693.420.000):2
= 2,5
Nu cc doanh nghip trong ngnh c vng quay vn lu ng t 3 vng tr ln th
vn lu ng ca cng ty A vn ng hi chm. Nguyn nhn vn lu ng vn ng chm
cn tm t cc yu t cu thnh nn vn lu ng v t vic tiu th sn phm, chng hn:
- Trong vn lu ng, c yu t n phi thu qu ln (trn 81 t ng) v k thu tin
trung bnh qu di (ti 93 ngy)
- Trong vic tiu th sn phm, bnh qun 93 ngy mi thu c tin bn hng nn
doanh thu tiu th gim xung .
y l 2 yu t lm chm t vn ng ca vn lu ng, cn tm cch khc
phc.
(4). Hiu sut s dng vn c nh( The Fixed Assets Utilization- FAU)
Hiu sut s dng vn c nh l ch tiu phn nh hiu qu s dng vn c nh
trong kinh doanh, cho thy 1 ng vn c nh s dng trong k to ra c bao nhiu
ng doanh thu thun.
Xc nh ch tiu ny nh sau:
Hiu sut s dng vn
c nh
=
Doanh thu thun trong k
Vn c nh s dng bnh qun trong k
Trong : vn c nh cn hiu rng l gi tr cn li ca ti sn c nh (tng
nguyn gi tr i s hao mn ly k) nn ch tnh cc khon mc trong mc ti sn c
nh ca bng cn i k ton nhng khng tnh s chi ph xy dng c bn d dang v s
chi ph ny thuc loi u t vo ti sn c nh nhng cha a ti sn vo s dng.
Trn bng cn i k ton ca cng ty A, tnh c
- Vn c nh u nm gm:
- Vn c nh ca TCS hu hnh = 14.061.874.000
- Vn c nh ca TSC v hnh v TSC thu ti chnh = 0
- Vn c nh cui nm gm:
- Vn c nh ca TSC hu hnh = 12.153.562.000
- Vn c nh ca TSC v hnh v TSC thu ti chnh = 304.200.000
Vn c nh bnh
qun trong nm

=

14.061.784.000 + 12.153.562.000+ 304.200.000

2
= 13.259.818.000
Trn bo co kt qu hot ng kinh doanh, doanh thu thun trong nm t
244.762.843.000. Vy:

171

Hiu sut s dng
vn c nh
=
244.762.843.000
= 18,0 vng
13.259.818.000
Mt ng vn c nh tham gia kinh doanh trong nm to ra c 18,0 ng doanh
thu thun. Cn so snh vi cc k trc v vi cc doanh nghip khc cng ngnh
thy hiu sut s dng.
(5) Vng quay ton b vn kinh doanh( The Total Assets Utilization Ratio- TAU)
Vng quay ton b vn kinh doanh l ch tiu phn nh hiu qu hiu qu s dng
ton b s vn hin c ca doanh nghip, cho thy vi mt lng vn kinh doanh hin c
nu vn chu chuyn nhanh th to ra c khi lng doanh thu ln v ngc li.
Xc nh ch tiu ny bng cch so snh gia doanh thu thun vi s vn kinh
doanh s dng bnh qun.
Vng quay ton b vn
kinh doanh
=
Doanh thu thun trong k

Vn kinh doanh s dng bnh qun trong k
S liu ca cng ty A cho thy vng quay vn kinh doanh trong nm nh sau:
Vng quay ton b vn
kinh doanh (vng)
=

=
244.762.843.000
(85.883.723.000 + 135.671.064.000):2

1.1 (vng)
Cn so snh vi k trc v cc doanh nghip cng nghnh c kt lun v s vng
quay vn kinh doanh ca cng ty A l nhanh hay chm.
Cng lu rng vn kinh doanh l ton b s vn hin c ca doanh nghip ti mt
thi im, bao gm c s vn nm trong cng trnh xy dng d dang v cc khon cng
n phi thu di hn . S vn cc khu ny nu nm ng lu s lm gim hiu qu kinh
doanh . Trong trng hp nh vy cn c bin php thu hi nhanh cng n v y nhanh
tin xy dng c bn sm a TSC vo s dng.
5.2.4 nh gi mc sinh li
Li nhun l ch tiu tng hp, phn nh r nht v hiu qu kinh doanh ca doanh
nghip . nh gi kt qu cui cng ca qu trnh kinh doanh, ngi ta thng dng cc
ch tiu sau y:
T sut li nhun doanh thu
T sut li nhun trc thu v trc li vay
T sut li nhun vn kinh doanh

172
T sut li nhun rng vn kinh doanh
T sut li nhun vn ch s hu
Sau y hy dng tng ch tiu phn tch:
(1). T sut li nhun doanh thu( Net Profit Margin On Sales- Rp)
T sut li nhun doanh thu l ch tiu phn nh mi quan h t l gia doanh thu
thun vi li nhun sau thu (li nhn rng) trong k ca doanh nghip, cho thy c mt
100 ng doanh thu thun th thu c bao nhiu ng li nhun rng.
Xc nh t sut li nhun doanh thu nh sau:
T sut li nhun
doanh thu

=

Li nhun sau thu trong k

x 100
Doanh thu thun trong k
S liu ly trn bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k . Ti cng ty A, bo
co ny cho thy:
T sut li nhun doanh thu
nm nay (%)

=

=
1.272.210.000

x 100
244.762.843.000

0.52 %
T sut li nhun doanh thu
nm trc (%)

=

=
917.750.000



x 100
201.111.984.000

0.45 %
T sut li nhun doanh thu nm nay tuy c cao hn nm trc nhng ch t 0,52%
l qu thp (c th so snh thm vi cc doanh nghip khc) . Cn tm nguyn nhn t cc
nhn t chi ph v doanh thu c bin php lm tng t sut ny trong cc nm ti .
(2). T sut li nhun trc thu v trc li vay
T sut li nhun trc thu v trc li vay (cn gi l h s kh nng sinh li
nng sinh li ca vn kinh doanh) l ch tiu phn nh mi quan h gia vn kinh doanh
s dng vi li nhun ca ng vn to ra, khng tnh ti nh hng ca yu t thu thu
nhp doanh nhip v chi ph tr li tin vay.
Ch tiu ny c tnh nh sau:
T sut li nhun trc
thu v trc li vay(%)
=
Li nhun trc thu v trc li vay
x 100
Vn kinh doanh s dng bnh qun trong k

173
Trong bo co kt qu hot ng kinh doanh ch c ch tiu tng li nhun trc
thu tc l li nhun sau khi tr i s chi ph tr li vay, v vy mun c ch tiu li
nhun trc thu v trc li vay th ly ch tiu tng li nhun trc thu cng li s chi
ph li vay
Cn c vo cng ty A ta c:
T sut li nhun
trc thu v trc li
vay nm nay

=

1.255.715.00

+703.264.000

x 100
(85.883.723.000

+135.671.064.000

)

= 1.76 %
Kh nng sinh li ca vn kinh doanh l thp, v c 100

b ra kinh doanh ch to ra c
1,76

li nhun cha tnh ti vic np thu thu nhp doanh nghip v chi ph tr li tin vay.
(3). T sut li nhun vn kinh doanh
Khc vi ch tiu trn, ch tiu t sut li nhun vn kinh doanh phn nh mi quan
h gia vn kinh doanh s dng vi li nhun do ng vn to ra sau khi tnh chi ph
kinh doanh gm c li tin vay .
Cch tnh:
T sut li nhun Vn
kinh doanh (%)
=
Li nhun trc thu
x 100
Vn kinh doanh s dng bnh qun
T bo co ca cng ty c th tnh:
T sut li nhun
trc thu nm nay
(%)

=

1.255.715.000

x 100
(85.883.723.000

+135.671.064.000

) : 2

= 1,13 %
Cng nh ch tiu trc, kh nng sinh li ca vn kinh doanh sau khi tnh mi
chi ph ( gm c chi ph tr li vay) l thp, doanh nghip phi c bin php chn chnh t
vic qun l chi ph, doanh thu.
(4). t sut li nhun rng ca vn kinh doanh ( Net Return On Assets Ratio
ROA)
T sut li nhun rng ca vn kinh doanh cho thy c 100

vn s dng kinh doanh,

doanh nghip to ra c bao nhiu ng li nhun sau khi np thu thu nhp doanh nghip.
Cch tnh:


174
T sut li nhun
rng ca vn kinh
doanh (%)
=
Li nhun sau thu
x 100
Vn kinh doanh s dng bnh qun trong k

S liu ca cng ty A cho thy:
T sut li nhun rng
ca vn kinh doanh
(%)

=

904.115.000

x 100
(85.883.723.000

+ 135.671.064.000

):2
=
0,81 %

T sut ny l qu thp, s nh hng ti vic lp cc qu v phn chia li nhun
cho cc nh u t.
(5). T sut li nhun vn ch s hu (Return On Equi ty ROE)
T sut li nhun vn ch s hu l ch tiu phn nh mi quan h gia vn u t
b ra ca ch u t ( ch s hu) vi li nhun em li sau khi hon thnh ngha v
thu thu nhp doanh nghip.
Cch tnh:
T sut li nhun
Vn ch s hu (%)

=
Li nhun sau thu

x

100
Vn ch s hu s dng bnh qun trong k
Trong bng cn i k ton, vn ch s hu bao gm vn u t ca ch s hu v
phn li nhun li thuc quyn s hu ca nh u t nh thng d vn c phn( chnh
lch ln hn gia gi tr c phn bn c vi mnh gi c phiu), chnh lch do nh gi
li ti sn, chnh lch t gi hi oi, qu u t pht trin, qu d phng ti chnh( khng
tnh qu khen thng, qu phc li v y l cc qu c chia).
S liu ca cng ty A cho thy:
T sut li nhun Vn
ch s hu (%)

=

904.115.000

x 100
(32.084.625.000

+ 32.772.224.000

):2
=
2,79 %

T sut ny qu thp, v nu doanh nghip qua giai on ho vn m t sut li
nhun vn ch s hu cha c 3% th nh u t cha yn tm .C th so snh t sut
ny vi li sut th trng ( li sut tri phiu, li sut tn dng) thy r hn .Mt khc
li nhun sau thu khng ch phn phi cho nh u t m cn phi hnh thnh cc qu
khng chia nh qu u t pht trin, qu d phng ti chnh.



175
5.3 n by ti chnh
5.3.1 Khi nim v n by ti chnh
Trong qu trnh kinh doanh, doanh nghip c th s dng hai ngun vn, l
ngun vn ch s hu v ngun vn vay n . T trng ca tng ngun vn trong tng
ngun vn thay i s lm cho kt qu kinh doanh thay i do tc ng ca yu t li vay .
V vy, trong vic qun l ti chnh, doanh nghip phi lu ti c cu ca ngun vn
khai thc yu t tch cc ca ngun vn n v trnh nhng ri ro v ti chnh .
n by ti chnh l khi nim ch mc n v tc ng ca n trong c cu ngun
vn kinh doanh ca doanh nghip .
n by ti chnh th hin mi quan h gia cc ch s:
- T sut li nhun trc li vay v thu
- Li sut tin vay
- T sut li nhun vn ch s hu
Xem xt mi quan h gia cc ch s ny c th thy rng:
a) Nu t sut li nhun trc li vay v thu ln hn li sut tin vay th doanh nghip c
li v doanh nghip c th trang tri li tin vay m vn cn li nhun.
b) Nu t sut li nhun trc li vay v thu nh hn li sut tin vay th doanh nghip
khng c li v cng vay nhiu cng ri ro ln v kh nng tr n .
C th chng minh c iu ny qua cng thc tnh ton sau y i vi li ch ca
ch s hu:
Ta gi:
E Vn ch s hu
D N vay
C Tng vn kinh doanh (C = E + D)
P
f
Li nhun trc li vay v thu
i Li sut tin vay 1 nm
R
a
T sut li nhun trc li vay v thu
R
e
T sut li nhun vn ch s hu
t Thu sut thu thu nhp doanh nghip
Tnh t sut li nhun vn ch s hu nh sau:
T sut li
nhun Vn ch
s hu
(R
e
)



=
Li nhun trc li
vay v thu thu
(P
f
)
-
Li vay

(i x D)
-
Thu thu nhp
doanh nghip
(P
f
-i x D) x t

Vn ch s hu (E)



176
R
e


=
(P
f
- i x D ) x (1 - t)

E

V P
f
= (E+D) x R
a
(tc P
f
= tng vn kinh doanh x t sut li nhun trc li vay
v thu)
Nn thay P
f
= R
a
x (E + D) ta c:
R
e
t) - (1 x
E
D) x (i - D) (E R

a
+
=

R
e
t) - (1 x
E
i) - (R D E R

a a
+
=

( ) ( ) t 1 x i R
E
D
R R
a a e

(

+ =

T biu thc cui cng ny c th thy rng t sut li nhun vn ch s hu (R
e
)
ph thuc vo:
- T sut li nhun trc li vay v thu (R
a
)
- H s n trn vn ch s hu(D/E)
- Li sut tin vay (i)
(1 t): L hng s v thu sut thu thu nhp doanh nghip c nh
iu c ngha l:
(a): Nu R
a
> i v D/E cng ln tc l t sut li nhun trc li vay v thu cao hn li
sut tin vay th vay nhiu l c li .
(b): Nu R
a
< i v D/E cng ln th doanh nghip vay nhiu l bt li.
- V d: Cng ty A c tng ngun vn s dng l 100 t ng, trong vn vay l 50 t
ng, vn ch s hu 50 t ng (H s n l 0,5). Li sut vay n l 10%/nm, thu sut
thu TNDN 28%. C mt s gi nh khc nhau l t sut li nhun trc thu v li vay
vn kinh doanh cao hn li sut vay vn hoc ngc li xc nh tc ng ca n vay
i vi doanh nghip
- Trng hp 1: Cng ty to c kt qu kinh doanh vi t sut li nhun trc li
vay v thu vn kinh doanh l 20% (Ra) cao hn li sut vay vn (10%). Vi mc
vay n l 50 t ng th t sut li nhun vn ch s hu s l 21%
Re = 0,2 + [50/50 x (0,20 0,10)] x (1,00 0,.28) = 0,21

177
- Trng hp 2: Nu cng ty tng mc vay n ln 60 t ng (tc h s n bng 0,6)
v cng t c t sut li nhun trc thu v li vay vn kinh doanh l 20%. T
sut li nhun vn ch s hu s l 25%
Re = 0,2 + [60/50 x (0,20 0,10)] x (1,00 0,.28) = 0,25
- Trng hp 3: Nu cng ty ch to c thu nhp vi mc t sut li nhun trc
li vay v thu l 9%, thp hn li sut vay vn v vay n 50 t VN (0/50) th t
sut li nhun vn ch hu ch t 5,7%:
R
e
= 0,09 + [50/50 x (0,09 0,10)] x (1,00 0,.28) = 0,057
- Trng hp 4: Nu cng ty li tng mc vay n ln 60t VND (60/40) v kt qu
kinh doanh cng ch t t sut li nhun trc li vay v thu 9%, thp hn li
sut vay vn th t sut li nhun vn ch s hu gim thp hn na, ch cn 5,4%:
R
e
= 0,09 + [60/40 x (0,09 0.10)] x (1,00 0,28) = 0,054
Hai trng hp ny cho thy n by ti chnh c tc ng nghch.
Qua cc v d trn, doanh nghip cn thy rng vic s dng n vay trong kinh
doanh phi thn trng t hiu qu, tn dng c tc ng thun ca n by ti chnh.
5.3.2 tc ng ca n by ti chnh ( Degree Of Financial Leverage DFL)
Trn y ta thy c tc ng hai mt ca vic s dng c cu ngun vn kinh
doanh .Nu s dng vn vay c hiu qu, tc to c mc li nhun ln, sc trang tri
li vay v cn li nhun th vay n l tt v ngc li.
C th lng ho c mc tc ng ca n i vi hot ng kinh doanh ca
doanh nghip, tc l o lng c tc ng ca n by ti chnh qua cng thc sau:
tc ng ca
n by ti chnh
(DFL)
=
T l thay i ca t sut
li nhunvn ch s hu (1)

T l thay i ca t sut
li nhun trc li vay v thu (2)

Cng thc ny cho thy tc ng ca n by ti chnh ch: Mc thay i ca
t sut li nhun trc li vay v thu nh hng th no ti t sut li nhun vn ch s hu:
Ta gi: P
f
- Li nhun trc li vay v th
I - Li vay
Biu thc trn c tnh nh sau:
(1) T l thay i ca
t sut li nhun
vn ch s hu

=
Mc tng, gim ca li nhun trc li vay v thu(P
f
)

Li nhun trc li vay v thu(P
f
) li vay (I)


178
=
P
f


P
f
I

(2) T l thay i ca t
sut li nhun trc
li vay v thu

=
Mc tng, gim ca li nhun trc li vay v thu(P
f
)

Li nhun trc li vay v thu(P
f
)


=
P
f

P
f

f
f
f
f
P
P
I P
P
(2)
(1)
DEL
A

A
= =


I P
P
DFL
f
f

=

Ta cng bit
P
f
( li nhun trc li vay v thu) ph thuc vo doanh thu v chi ph, c tnh
nh sau:
P
f
= Q . (P V) F
Vi: Q L khi lng sn phm tiu th
P L gi c tiu th n v sn phm
V L chi ph bin i n v sn phm
F L tng chi ph c nh
I L li tin vay
Vy tc ng ca n by ti chnh c tnh nh sau:
I - F - V) - Q(P
F - V) - Q(P
I P
P
DFL
f
f
=

=
V d:
Cng ty A c tnh hnh nh sau trong nm N (n v: triu ng)
1 Ngun vn kinh doanh :500
Trong : - Vn vay (60%) : 300
- Vn ch s hu(40%) : 200
2 Chi ph kinh doanh( cha k li vay):
- Tng chi ph c nh (F) : 260

179
- Chi ph bin i 1 sn phm(V): 0,015
3 D kin sn lng tiu th trong nm(Q): 10.000 sn phmvi gi bn 1 sn phm (P)
l: 0,050
4 Vn vay vi li sut 10%/nm:
Ta tnh c cc yu t:
- H s n ca cng ty: 300/500 = 0,6 ( hay 60% )
- Li tin vay phi tr 1 nm (I) = 300 x 10% = 30 (triu)
- Doanh thu tiu th sn phm (Q) = 10.000 x 0,050 = 500 (triu)
10.000 x (0,050 0,015) 260 90
DF = ------------------------------------------- = ------
10.000 x ( 0,050 0,015) - 260 - 30 60

DFL = 1,5 ( hay 150%)
T kt qu ny c th nhn xt: Cng ty A s dng vn n c hiu qu, to c
n by ti chnh thun li nn t sut li nhun trc li vay v thu tng c 100% th
t sut li nhun vn ch s hu tng c 150%
5.3.3. Mi quan h gia n by ti chnh (DFL) vi n by hot ng kinh doanh
(DOL)
Trong hot ng kinh doanh cn c s khai thc mi tim nng pht trin doanh
nghip . V vy, cc n by vn c mi quan h vi nhau, phi c s dng to u th
cho doanh nghip.
- V n by hot ng kinh doanh ( n by hot ng ), ti chng III cho
thy n by ny (DOL) tc ng ti li nhun trc li vay v thu th no .
ngha ca n by hot ng kinh doanh l ch:
Khi tng khi lng tiu th ( tng mc kinh doanh ) ln 1% th li nhun trc li
vay v thu tng c bao nhiu phn trm.
n by hot ng kinh doanh c xc nh nh sau:
F - V) - Q(P
V) - Q(P
DOL =
- V n by ti chnh (DFL) li cho thy mt ngha khc: Khi li nhun trc li
vay v thu tng c 1% th li nhun vn ch s hu tng c bao nhiu phn trm:
n by ti chnh c xc nh nh sau:

180
I - F - V) - Q(P
F - V) - Q(P
DFL =

- n by tng hp (DTL) li ch ra mi lin h tng hp gia n by hot ng
kinh doanh v n by ti chnh, v 2 n by trn u lin quan ti ch tiu li
nhun trc li vay v thu . Do , n by tng hp c xc nh nh sau:
DTL = DFL x DOL
I - F - V) - Q(P
V) - Q(P
DTL =

ngha ca n by tng hp l ch: Nu khi lng tiu th tng ln c 1%
th li nhun vn ch s hu tng c bao nhiu phn trm

5.4 phn tch din bin ngun vn v s dng vn
5.4.1 Mc ch phn tch
Vn kinh doanh v ngun vn ca doanh nghip lun bin ng . Mi quan h gia vn v
ngun khi thay i c th l thun li nhng cng c th l khng hp l, lm nh hng
xu ti hot ng kinh doanh .
Mc ch ca vic phn tch din bin ca ngun vn v s dng vn l xem xt
mi quan h gia s thay i ca chng (vn v ngun vn) gia hai thi im nh hng
th no ti vn bng tin ca doanh nghip t c nh hng cho vic huy ng
ngun vn v s dng vn ca thi k tip theo
5.4.2 Phng php phn tch
Trnh t phn tch din bin ngun vn v s dng vn thc hin theo th t sau y:
- Trc ht, cn c vo bng cn i k ton hai thi im lin nhau(chng hn
thi im 31.12 nm N v thi im 31.12 nm N+1 ) lp ra bng din bin
ngun vn v s dng vn .
Bng ny c lp theo nguyn tc:
- Phn din bin s dng vn l s chnh lch tng ca cc khon mc ti sn v s
chnh lch gim ca cc ngun vn .
- Phn din bin ngun vn l s chnh lch gim ca cc khon mc ti sn v s
chnh lch tng ca cc ngun vn
- Tip theo, cn c vo bng din bin ngun vn v s dng vn lp ra bng phn
tch din bin ngun vn v s dng vn di hnh thc mt bng cn i. Phn tch bng ny
s cho thy s vn tng hay gim trong k l thuc nhng ti sn no c u t v ngun

181
vn c sp xp cho s tng gim c hp l khng. T nhn xt qua vic phn tch, doanh
nghip s c gii php cho vic b tr s dng vn v ngun vn hp ca k tip theo.
V d:
Cn c trn d liu k ton ca cng ty A ti thi im 31/12 nm N v 31/12 nm
N+1 c th tin hnh phn tch tnh hnh din bin ngun vn v s dng vn nh sau:
Bng din bin ngun vn
v s dng vn
n v: triu ng
Khon mc 31/12/N 31/12/N+1
Din bin s
dng vn
Din bin
ngun vn
A.Ti sn
1 - Tin
2 - u t ngn hn
3 - Khon phi thu
4 - Hng tn kho
5 - Ti sn c nh
Nguyn gi
Hao mn lu k


200
90
150
310

1.500
(400)

100
50
200
350

1.800
(500)



50
40

300

100
40




100
Tng cng ti sn 1.850 2000
B. Ngun vn:
1 - Vay ngn hn
2 - Phi tr ngi bn
3 - Thu v kho phi np
ngn sch
4 - Vay di hn
5 - Ngun vn KD
6 - Qu u t pht trin

100
100
150

300
700
500

140
60
100

400
700
600


40
50

40



100

100
Tng cng ngun
vn
1.850 2.000 480 480
Nguyn tc lp bng phn tch din bin ngun vn v s dng vn:
1- Ti sn tng hoc ngun vn gim th s chnh lch ghi vo ct Din bin
s dng vn
2- Ngun vn tng hoc ti sn gim th s chnh lch ghi vo ct Din bin
ngun vn
- Lp bng phn tch din bin ngn vn v s dng vn



182
Bng phn tch din bin
ngun vn v s dng vn
n v: Triu ng
Din bin s dng
vn
S
ti
n
%
Din bin
ngun vn
S
tin
%
1-Tng ti sn c nh
2-Tng hng tn kho
3- Tng bn chu cho khch
hng
4-Tr bt n cho
ngi bn
5-Tr bt n ngn
sch
300
40
50

40

50
62,4
8,4
10,4

8,4

10,4
1-Tng vay ngn hn
2-Tng vay di hn
3-Tng khu hao
TSC
4-Tng qu u t
pht trin
5-Bn bt giy t c
gi
6-Gim vn bng tin
40
100
100

100

40

100
8,4
20,8
20,8

20,8

8,4

20,8
Tng cng 480 100 Tng cng 480 100
T bng phn tch c th nhn xt:
(1) S dng vn ca nm N+1 tng480 triu ng, ch yu l cho cc mc ch sau:
u t thm vo TSC 300 triu ng (chim 62,4% s tng).
Tng hng tn kho 40 triu ng.
Tng s bn chu.
Vn s dng cho 3 mc ch trn l ph hp vi s tng thm ca quy m kinh doanh.
Tr bt n ngn sch nh nc l vic cn thit.
Gim bt n ca ngi bn: vic ny l cn thit gi ch tn vi khch hng.
(2) Ngun vn nm N+1 tng tng ng 480 triu ng t cc ngun c th sau:
- Tng qu u t pht trin 100 triu ng l tt v l khon tng do li nhun li.
- Vay di hn thm100 triu ng, c th l b sung vo ngun vn u t TSC
m rng kinh doanh l ph hp.
- Vic bn bt chng khon ngn hn thu v 40 triu ng cn xem xt c phi do
kh khn v kh nng thanh ton hay khng c bin php d phng.

5.5 D bo nhu cu vn bng tin.
Vn bng tin bao gm tin mt, tin gi ngn hng, cc khon tng ng tin c
vai tr quan trng trong vic m bo nhu cu chi tiu bng tin ca doanh nghip cho hot
ng kinh doanh. Doanh nghip phi tnh ton d bo nhu cu chi tiu v ngun tin p
ng trong mi thi k, trnh xy ra tnh trng mt kh nng chi tr tm thi hoc mt kh
nng thanh ton. Vic c thc hin thng qua vic lp k hoch lu chuyn tin t.


183
5.5.1 Tm quan trng ca vic d bo v lp k hoch lu chuyn tin t:
5.5.1.1. Khi nim:
K hoch lu chuyn tin t l mt d bo v dng tin thu vo v dng tin chi ra
trong mt thi k ca doanh nghip m bo nhu cu chi tiu vn bng tin cho hot
ng kinh doanh.
5.5.1.2. Tm qua trng ca vic d bo v lp k hoh lu chuyn tin t:
Vic d bo v lp k hoch lu chuyn tin t c tm qua trng i vi hot ng
kinh doanh ca chnh doanh nghip v i vi c i tc ca doanh nghip. Tm quan
trng th hin nh sau:
- Th nht, d bo c dng tin thu vo v dng tin chi ra trong mt thi k no
l mt m bo cho nng lc thanh ton bng tin ca doanh nghip.
C trng hp vn ca doanh nghip khng thiu nhng do khng d kin c ht
nhu cu chi tiu bng tin nn c thi im khng c tn sn sng cho chi tiu. Nguc li
c thi im vn bng tin li d tha khng c nhu cu s dng do khng nh trc nn
li ng vn, lng ph. K hoch lu chuyn tin t gip doanh nghip m bo c nng
lc thanh ton bng tin ca doanh nghip.
- Th hai, k hoch lu chuyn tin t gip cho doanh nghip kh nng gii quyt vic
mt cn i v thi gian gia dng tin thu v v dng tin chi ra.
Xt v mt thi gian th c s khng n khp gia thu v chi bng tin, dn n mt
cn i gia nhu cu chi tiu bng tin v kh nng cung ng. Nu lng trc c s mt
cn i xy ra thi im no, doanh nghip c th tm cch gi quyt mt cch ch ng.
- Th ba, vi i tc ca doanh nghip nh ngi cho vay hoc bn hng, nh k
hoch lu chuyn tin t, doanh nghip c th m phn vi cc i tc tm kim s h
tr no nh ra hn n, vay thm thi im mt cn i.
5.5.2 Ni dung v phng php lp k hoch lu chuyn tin t:
K hoch lu chuyn tin t c th lp di hn hoc ngn hn cho nm, qu hay thng.
Vic d bo phi gii quyt c hai vn c bn l dng tin vo, dng tin ra trong k
v thi im pht sinh ca dng tin vo, dng tin ra.
Ni dung ca k hoch lu chuyn tin t bao gm nhng d on v gii php sau:
(1) D on dng tin vo:
y l vic d bo cc khon thu c bng tin trong k k hoch v cc hot ng
ca doanh nghip nh:
Dng tin thu vo t hot ng kinh doanh,
Dng tin thu vo t hot ng khc.
(2 ) D on dng tin ra:
y l vic d bo cc khon chi ra bng tin trong k k hoch nh:
Chi cho hot ngkinh doanh,

184
Chi cho hot ng khc.
(3) Gii php m bo cn bng thu, chi bng tin:
Trc ht, da trn dng tin vo v ra tnh ra dng tin thun trong k:
Dng tin thun
trong k
= Dng tin vo - Dng tin ra
Sau xc nh s d tha hay thiu ht trong k:
S d tha (+) hay
thiu ht (-) trong k
=
Tn
u k
+
-
Dng tin
thun
-
S d cn
thit cui k
Gii php: tu theo trong k d tha hay thiu ht m d tnh gii php c th.
Nu thiu ht: phi gii quyt phn thiu ht bng cc bin php d phng nh thu
hi bt cng n, gim bt chi tiu,hon chi, vay thm
Nu d tha: cn tm cch s dng sinh li nh u t ngn hn vo chng khon,
cho vay
V d: Cng ty A d kin tnh hnh kinh doanh 6 thng nm N+1 nh sau:
I. Doanh thu:
Thng Doanh s

1
2
3
4
5
6
300
400
500
600
700
600
Phng thc thanh ton:
- 20% tr tin ngay,
- 70% thanh ton sau 1 thng
- 10% thanh ton sau 2 thng
I. Chi mua vt t: (n v:triu ng
Thng
Gi tr vt t
mua vo

12 nm N
1 nm N+1
2 nm N+1
3 nm N+1
4 nm N+1
5 nm N+1
6 nm N+1
130
150
150
220
400
300
250
Phng thc thanh ton:
- Mua thng ny th tr tin thng sau



185
III. Cc khon chi khc bng tin:
n v: triu ng
Khon chi
Thng
1
Thng
2
Thng
3
Thng
4
Thng
5
Thng
6
1. Chi lng
2. Chi dch v mua ngoi
3. Chi ph khc
4. Mua sm trang thit b
50
20
10
80
20
10

100
200
10
600
110
20
10

120
20
10

110
20
10
IV. S d vn bng tin cui nm N (u nm N+1): 280 triung
T cc d kin trn y, c th lp k hoch lu chuyn tin t nh sau:
K hoch lu chuyn tin t
Ni dung
Thng
1
Thng
2
Thng
3
Thng
4
Thng
5
Thng
6
I_ Dng tin vo
1.T hot ng tiu th SP
- Doanh thu bn ra
- Thu bn hng
+ Thng th 1 (20 %)
+ Thng th 2 (70 %)
+ Thng th 3 (10%)
2.T hot ng ti chnh:


300

60
_
_


400

80
210
_


500

100
280
30


600

120
350
40


700

140
420
50


600

120
490
60
Cng dng trn vo (I ) 60 290 410 510 610 670
II_ Dng tin ra:
1.Cho hot ng kinh
doanh
sn phm:
- Mua vt t
- Tr lng
- Chi dch v mua ngoi
- Chi ph khc
2. Chi cho mua sm thit b:
3. Chi cho hot ng ti
chnh:



130
50
20
10




150
80
20
10



150
100
20
10
600



220
110
20
10



400
120
20
10



300
110
20
10
Dng tin chi ra (II) 210 260 880 360 550 440
III . Dng tin thun trong
k
( I _ II )
IV. Tn u k

V . Tn cui k
VI. S d cn thit cui k
VII. D tha hay thiu ht
-150

280

130
110
20
30

130

160
110
50
-470

160

-310
110
-420
150

-310

-160
110
-270
60

-160

-100
110
-210
230

-100

130
110
20

186
Nhn xt:
1 - Thng 3, thng 4 v thng 5 b thiu vn bng tin, cng ty cn tm ngun d
phng b p, khi nh hng n hot ng kinh doanh.
2 - Thng 1, thng 2 v thng 6 li d tha, mc d tha khng nhiu nn khng phi
l vn ln (trng hp d tha nhiu th phi c k hoch s dng nh u t ti chnh
ngn hn hoc dng cho kinh doanh thm).


























187
Chng 6

Nhng vn ti chnh trong trng hp
c cu li, gii th, ph sn doanh nghip

Trong qu trnh hnh thnh v pht trin nn kinh t th trng nc ta, khng ch
c vic xut hin ngy cng nhiu doanh nghip mi m cn c s bin i v mt hnh thi
ca cc doanh nghip c sn . S bin i c th l t vic thay i quyn s hu
doanh nghip di hnh thc c phn ho doanh nghip nh nc, t vic sp nhp, hp
nht, mua bn li doanh nghip v thm ch l gii th, ph sn doanh nghip.
Trong cc trng hp bin i ni trn ca cc doanh nghip, vic gii quyt vn
ti chnh l cng vic c bn ca qu trnh x l doanh nghip.

6.1 Vn ti chnh khi c phn ho doanh nghip nh nc
6.1.1- Khi nim v c phn ho
Cc doanh nghip nh nc nc ta trc y tn ti di hnh thc doanh nghip
100% vn nh nc nn ch s hu doanh nghip duy nht l nh nc . Gn y, trong qu
trnh i mi v pht trin doanh nghip theo nh hng th trng, nh nc c ch trng
chuyn phn ln doanh nghip 100% vn nh nc sang cc loi hnh doanh nghip khc,
trong ch yu l sang hnh thc cng ty c phn . Vic chuyn hnh thc s hu doanh
nghip 100% vn nh nc sang hnh thc cng ty c phn m ch s hu l nhiu php
nhn, th nhn, trong c th c s hu nh nc hoc khng, gi l qu trnh c phn ho
doanh nghip nh nc.
C phn ho doanh nghip nh nc l qu trnh bin doanh nghip nh nc (doanh
nghip mt ch s hu) thnh doanh nghip ca nhiu ch s hu, tc l chuyn t
hnh thc s hu n nht ca nh nc sang hnh thc s hu hn hp di dng
cng ty c phn vi c ng l c nhn v t chc.
6.1.2- Mc tiu v yu cu ca vic c phn ho doanh nghip nh nc
Vic c phn ho doanh nghip nh nc nhm nhng mc tiu c bn sau y:
- Mt l, c phn ho nhm a dng ho s hu huy ng tim lc vn trong v
ngoi nc cho vic tng nng lc ti chnh, i mi cng ngh, i mi phng
thc qun l, t nng cao hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t.
- Hai l, m bo li ch hi ho ca Nh nc, doanh nghip, nh u t v ngi lao
ng trong doanh nghip.

188
Cc doanh nghip c c phn ho khng ch b hp trong phm vi ngi ch l
nh nc, ch trng ch kh nng u t c hn ca nh nc v s m rng c nhiu
ngun tim nng trong, ngoi nc thng qua hnh thc gp vn l mua bn c phn . Ch
s hu l c ng nhiu loi t pht huy nng lc pht trin doanh nghip ca chnh mnh.
- Yu cu ca vic c phn ho l cng khai, minh bch theo nguyn tc th trng,
khc phc tnh trng khp kn trong ni b doanh nghip; gn vi vic pht trin th
trng vn, th trng chng khon.
6.1.3- Cc hnh thc c phn ho
Theo quy nh ca nh nc, vic c phn ho c th c thc hin c di
ba hnh thc:
- Hnh thc gi nguyn vn nh nc hin c ti doanh nghip, pht hnh thm c
phiu tng vn iu l,
- Hnh thc bn mt phn vn nh nc hin c ti doanh nghip, hoc kt hp va
bn bt va pht hnh thm c phiu tng vn iu l.
- Hnh thc bn ton b vn nh nc hin c ti doanh nghip hoc kt hp va bn
ton b vn nh nc va pht hnh thm c phiu tng vn iu l.
Vic la chn hnh thc c phn ho no tu thuc vo yu cu nm gi c phn
ca nh nc trong doanh nghip c c phn ho v s m rng qui m kinh doanh n
u tng thm vn
(1) Hnh thc gi nguyn vn nh nc hin c ti doanh nghip, pht hnh c phiu
tng vn iu l.
Ni dung ca hnh thc ny l:
Doanh nghip c c phn ho khng cn bn phn vn nh nc hin c ti
doanh nghip hin ti m ch thu ht thm vn bng cch pht hnh c phiu bn nhm
tng thm vn iu l.
C th m t hnh thc ny bng m hnh sau:


C(15)



A: Vn nh nc gi li ton b (5 t ng)
B: Pht hnh c phiu tng thm vn ( 10 t ng)
B(10)
A
DNNN
(5 t)

189
C: Cng ty c phn vn diu l 15 t ng ( A+ B)
Hnhthc ny p dng cho doanh nghip c phn ho c tng thm vn diu l,
trong nh nc vn u t bng ton b s vn c.
(2) Hnh thc bn mt phn vn nh nc hin c ti doanh nghip hoc kt hp va
bn bt mt phn vn Nh nc va pht hnh thm c phiu tng vn iu l:
Ni dung ca hnh thc ny l: Doanh nghip nh nc cn c phn ho bn phn
vn nh nc hin c ti doanh nghip bng hnh thc pht hnh c phiu bn . S tin
thu c s hon tr nh nc, thay vo l vn ca cc c ng mi.
V d v m hnh ny:


D(15)



A: Phn vn nh nc gi li ( 7 t ng)
B: Phn vn nh nc bn ra di hnh thc bn c phiu (3 t ng)
C: C th pht hnh thm c phiu tng vn ( 5t ng)
D: Cng ty c phn, vn iu l 15 t ng (A+B+C)
Hnh thc ny p dng trong trng hp nh nc khng cn nm gi nhiu vn m
thu hi bt c ng khc thay th . Hnh thc ny cng c th kt hp vi vic tng thm
vn iu l
(3) Hnh thc bn ton b vn nh nc hin c ti doanh nghip hoc kt hp va bn
ton b vn Nh nc va pht hnh thm c phiu tng vn iu l.
Theo hnh thc ny th doanh nghip nh nc c phn ho khng cn c c
ng l nh nc m bn ton b di hnh thc pht hnh c phiu bn . S tin thu
c s hon tr nh nc, thay vo l cc c ng khc.



C(15)

C(5)

A(7)
B(3)
B(5)


A (10)

190
A: Phn vn nh nc c bn ton b (10 t ng)
B: C th pht hnh thm c phiu tng vn ( 5 t ng)
C: Cng ty c phn, vn iu l 15 t ng (A+B)
Hnh thc ny p dng trong trng hp doanh nghip c phn ho khng cn c c
ng nh nc, thay vo l cc c ng khc . C th kt hp vi vic pht hnh thm c
phiu tng vn iu l.
6.1.4- Nhng vn ti chnh khi c phn ho doanh nghip nh nc:
Trc v trong khi c phn ho doanh nghip nh nc cn phi thc hin nhng ni
dung c lin quan n ti chnh nh sau:
- Kim k v phn loi ti sn, cng n,
- X l nhng vn ti chnh sau kim k,
- Xc nh gi tr doanh nghip,
- Bn c phn ln u,
- p dng chnh sch u i i vi doanh nghip v ngi lao ng sau khi c phn
ho.
(1) Kim k v phn loi ti sn, cng n:
Mc ch ca vic kim k v phn loi ti sn, cng n l thng k r rng thc trng
ti sn ca doanh nghip m sau ny cng ty c phn k tha quyn v ngha v vi chng.
- Ti sn kim k c phn loi theo cc nhm:
- Ti sn c nhu cu s dng,
- Ti sn khng cn dng, ng hoc ch thanh l,
- Ti sn hnh thnh t qu khen thng, qu phc li,
- Ti sn khng thuc quyn s hu ca doanh nghip,
Ti sn phi kim k, phn loi c s lng, cht lng, s tha hoc thiu so vi s
sch v nguyn nhn tha thiu.
- Cng n c phn loi theo cc nhm:
- N phi tr( n trong hn, n qu hn, n gc, n li hoc n khng phi thanh
ton),
- N phi thu ( n c th hoc khng th thu hi).
Ti sn v cng n phi c gii quyt r rng trc khi xc inhj gi tr doanh
nghip c phn ho.
(2) X l vn ti chnh sau khi kim k:
Sau khi kim k, phn loi ti sn v cng n, c c s ng n xc nh gi tr
doanh nghip, ti sn v cng n phi c gii quyt dt im theo nguyn tc sau:

191
- Ti sn thiu sau khi x l trch nhim bi hon, nu vn cn thiu th phn thiu
tnh vo chi ph,
- Ti sn tha khng r nguyn nhn th ghi tng phn vn nh nc,
- Ti sn tn ng nu thanh l c ngay th ghi vo thu nhp ( phn thu ln hn chi)
hoc chi ph (phn chi ln hn thu) nu cha thanh l c ngay th chuyn giao cho
cng ty c phn tip tc x l,
- Ti sn thu, mn, nhn gp vn lin doanh, lin kt th khng ghi vo gi tr
doanh nghip c phn ho m phi bo vi ch s hu cng ty c phn k tha
cc hp ng k trc y,
- Ti sn thuc qu khen thng v phc li th giao cho cng ty c phn tip tc s
dng cho tp th ngi lao ng,
- N phi tr nu khng cn kh nng thanh ton th lm h s xin php c quan c
thm quyn cho xo n, phn khng c xo th giao li cho cng ty c phn tha
k ngha v,
- N phi tr nu khng phi thanh ton (khng cn ngui i n) th ghi tng phn
vn nh nc,
- N phi thu phi qui trch nhim bi hon nu do li ch quan gy ra, phn thiu th
s dng khon d phng n phi thu kh i (qu d phng ti chnh) b p v
nu b p khng th tnh vo chi ph,
- S d bng tin ca Qu khen thng v Qu phc li th chia cho cng nhn vin
ang lm vic theo s nm cng tc.
(3) Xc nh gi tr doanh nghip.
Xc nh gi tr doanh nghip l vic tnh li gi tr thc t ca doanh nghip tin
hnh c phn ho . Trn c s gi tr doanh nghip thc t ca doanh nghip c th tnh
c gi tr ca mi c phn v mc s hu c phn ca cc nh u t.
C th dng mt trong cc phng php sau y xc nh gi tr doanh nghip:
- Phng php ti sn
- Phng php dng tin chit khu
- Phng php khc
(a) Phng php ti sn:
- Phng php ti sn l phng php xc nh gi tr thc t doanh nghip da trn
c s nh gi li gi tr thc t ton b ti sn hin c ca doanh nghip
- Xc nh gi tr thc t doanh nghip theo phng php ti sn nh sau:
Gi tr thc t
Doanh nghip
=

Gi tr thc t
ti sn hin c
(a
1
)
+

Gi tr quyn s
dng t
(a
2
)
+
Gi tr li
th kinh doanh
(a
3
)

192
Trong :
(a
1
) Gi tr thc t ti sn hin c: c tnh theo nguyn tc
- S dng s liu trn bng cn i k ton ti thi im xc nh,
- ng tin tnh l ng vit Nam( nu l ngoi t th phi qui i theo t gi lc tnh
do ngn hng nh nc cng b),
- Ti sn tnh theo gi th trng hin ti ca ti sn mua mi tng ng nhn vi t
l cht lng cn li theo tiu chun kinh t k thut.
Nu ti sn khu hao ht hoc cng c, dng c phn b ht gi tr m vn cn s
dng th cng tnh li nh trn.
- Tin mt tnh theo bin bn kim qu, tin gi ngn hng tnh theo xc nhn ca
ngn hng.
Trong gi tr thc t ca ti sn hin c (1) th gi tr thc t phn vn nh nc ti doanh
nghip tnh nh sau:

Gi tr thc
t phn vn
NN ti DN

=
Gi tr thc
t Doanh
nghip
-


Cc khon
n phi tr

-
Cc khon
n khng
phi thanh
ton
-
S d qu khen
thng, qu
phc li v
ngun kinh ph
s nghip
(a
2
) Gi tr quyn s dng t
- Nu l t i thu tr tin thu hng nm th khng tnh tin thu vo gi tr doanh
nghip. Nu tr tin thu mt ln cho c thi hn thu th tin thu tnh vo gi tr
doanh nghip,
- Nu l t c giao np tin s dng t th tnh li gi tr quyn s dng t
theo gi mi qui nh.
(a
3
) Gi tr li th kinh doanh
Gi tr li th kinh doanh ca doanh nghip l phn chnh lch tng ca gi tr doanh
nghip do iu kin kinh doanh thun li mang li gm v tr a l, gi tr thng hiu, tim
nng pht trin. Gi tr li th kinh doanh do c quan c thm quyn quyt nh c phn ho
xem xt, quyt nh.
(b) Phng php dng tin chit khu
- Phng php dng tin chit khu l phng php xc nh gi tr thc t doanh
nghip da trn c s kh nng sinh li ca doanh nghip trong tng lai, qui i v
thi im hin ti
- Phng php dng tin chit khu p dng ch yu cho cc doanh nghip kinh
doanh thuc lnh vc dch v, ti chnh, ngn hng, thng mi, t vn, thit k, xy

193
dng, tin hc c t sut li nhun cao v ti sn hu hnh c t trng khng ln
trong tng ti sn
- Xc nh gi tr thc t doanh nghip theo phng php dng tin chit khu nh
sau:
Gi tr thc
t Doanh
nghip

=

Gi tr thc
t phn vn
Nh nc
(b1)

+
N thc t
phi tr

(b2)

+
S d qu khen
thng v phc
li
(b3)

+
Ngun kinh
ph s nghip
(b4)
Trong cc yu t c tnh nh sau:
(b1): Gi tr thc t phn vn nh nc =
( ) ( )
n
n
n
i
i
i
k
P
k
D
+
+
+

= 1 1 1
chnh lch quyn
s dng t.
K hiu:
D
i
: Li nhun sau thu dng chia c tc nm th i
P
n
: Gi tr phn vn nh nc nm th n
i: Th t cc nm lin k
K: t l tnh chit khu hay t l ho vn u t khi mua c
Tnh K = Li sut tr trc ca tri phiu chnh ph k hn 10 nm + t l
ph ph ri ro khi mua c phn.
Trong :
P
n
=
g K
D
n

+1

Vi D
n + 1
: L li nhun sau thu dng chia c tc nm th n + 1
g: L t l tng trng hng nm ca c tc v bng t l li nhun sau thu
b sung vn iu l x ( nhn vi) t sut li nhun sau thu trn vn ch s hu bnh qun
cc nm tng lai.
Vi cch tnh trn y th:

( )
i
i
K
D
+ 1
L ga tr hin ti ca c tc nm th i

194

( )
n
n
K
P
+ 1
L ga tr hin ti ca gi phn vn nh nc nm th n
Ta thy gi tr thc t phn vn nh nc thi im c phn ha ln hn gi tr vn nh
nc hin c l do c tc ho tng lai mang li.
N thc t phi
tr (b2)
=
Tng s n phi
tr (theo s sch)
-
N khng phi
thanh ton
+
Gi tr quyn s dng
(nu cha np tin)
Sau khi xc nh c gi tr thc t ca doanh nghip th c cn c tnh ra s c
phn cn bn.
Sau y hy xem xt mt v d v phng php xc nh gi tr doanh nghip
(phng php rng tin chit khu):
Cng ty A c tnh hnh qu kh v d kin tng lai pht trin trc v sau sau nm
2007 nh sau, hy xc nh gi tr thc t ca cng ty thi im 31/12/2007 tin hnh
c phn ha t nm 2008:
1. Tnh hnh ti chnh t nm 2007 v trc: n v (triu ng))
Nm
Ch tiu
2003 2004 2005 2006 2007
-Li nhun sau thu 160 275 236 177 292
- Vn nh nc
( khng tnh s d qu khn
thng, qu phuc li)
790 998 1.110 1.329 1.337
D tnh li nhun sau thu ca 4 nm tng li (sau nm 2007):
- T l tng trng bnh qun hng nm (i) ca li nhun sau thu 5 nm qu kh (2003 n
2007):
292 = 160 x (1+ i)
4
( cng thc gi tr tng lai ca tin)
i = 16,2%
- Vi t l tng trng ny ( 16,2% hng nm trc y), c tnh li nhun sau thu ca 4
nm tng lai (t 2008) nh sau:
+)Li nhun sau thu nm 2008 = 292 x 116,2% = 339 tr
+) Li nhun sau thu nm 2009 = 339 x 116,2% = 394 tr
+) Li nhun sau thu nm 2010 = 394 x 116,2% = 458 tr
+) Li nhun sau thu nm 2011 = 458 x 116,2% = 532 tr
2. D kin phn li nhun sau thu chia c tc ca nm tng lai (bt
u t 2008 khi c phn ho) theo qui ch ti chnh d kin:

195
+) 50% chia c tc
+) 30% tng vn iu l
+) 20% lp qu d phng ti chnh, qu khen thng, qu phc li
Nu vy li nhun sau thu chia c tc cc nm tng lai (D
i
) nh sau:
+) D
2008
= 50% x Li nhun sau thu nm 2008
= 50% x 339 = 170 tr
+) D
2009
= 50% x 394 = 197 tr
+) D
2010
= 50% x 458 = 229 tr
+) D
2011
= 50% x 532 = 266 tr
3. D kin vn nh nc (P
n
) 4 nm tng lai (2008 1011):
+) P
2008
= Vn nh nc nm 2007 + 30% li nhun sau thu nm 2008 tng vn
iu l
P
2008
= 1.337 + (30% x 339) = 1.439 tr
+) P
2009
= 1.439 + (30% x 394) = 1.557 tr
+) P
2010
= 1.557 + (30% x 458) = 1.694 tr
+) P
2011
= 1.694 + (30% x 532) = 1.853 tr
4. T sut li nhun trn vn nh nc bnh qun 4 nm tng lai (2008
2011)
+ R = (R
2008
+ R
2009
+ R
2010
+ R
2011
): 4
+ R
2008
= 339/1.439 = 0,235
+ R
2009
= 394/ 1.557 = 0,25
+ R
2010
= 458/ 1.694 = 0,27
+ R
2011
= 532/1.853 = 0,287
R = 0,26

5. T l tng trng hng nm ca c tc (g)
T l li tc sau thu
dng b sung thu
x
t sut li nhun trn
vn nh nc( R)
G = 30% x 0,26 = 0, 078
6. Xc nh t l chit khu (hay t l hon vn cn thit):
K =
Li sut tri phiu chnh ph 10
nm tr trc (cng b 8,3%/nm)
+
T l ph ri ro chng khon th
gii (cng b 9,61%)
K = 8,3% + 9,61 = 17,91%
7. c tnh gi tr vn nh nc nm n tng lai (nm 2010):

196
P
2010
=
g K
D

2010
=
078 , 0 1791 , 0
266

=
1011 , 0
266
=2.631 triu
8. Gi tr vn nh nc ti thi im xc nh (31/12/2007)
Gi tr thc t vn nh nc =
( ) ( ) ( )
(

+
+
+
+
+
3 2 1
1791 , 0 1
266
1791 , 0 1
197
1791 , 0 1
170

=
( )
(

+
1
1791 , 0 1
2631
=(144 + 141 + 139) = 2.028 tr
T gi tr thc t vn nh nc, c th tnh c gi tr thc t ca doanh nghip ti
thi im xc nh (31/12/2007) c phn ha nh sau:
Gi tr thc t
doanh nghip
(31/12/2007)
=
Gi tr thc
t vn nh
nc
+
N
phi
tr
+
Qu khen
thng, qu
phc li
+
Ngun kinh
ph s nghip
(nu c)
(4) Bn c phn ln u:
T gi tr thc t doanh nghip, tin hnh bn c phn, vic u tin l xc nh
s c phn pht hnh ln u:
S lng c phiu pht
hnh ln u
=
Gi tr thc t ca doanh nghip
Mnh gi c phiu
Chng hn: gi tr thc t doanh nghip c xc nh l 10 t ng v mnh gi c
phiu (gi tr mi c phiu) l 10.000 ng th s c phn ca doanh nghip s l:
000 . 10
000 . 000 . 000 . 10
= 1.000.000 (c phn)
C phn ca doanh nghip c phn phi c bn cng khai ra cng chng theo
phng php u gi, bo lnh pht hnh hoc tho thun trc tip theo quy nh ca Nh
nc.
(a) i tng mua c phn ln u ca doanh nghip c phn ha:
Nhng i tng sau y c mua c phn ln u i vi doanh nghip c phn
ha (tr Nh nc cn nm gi):
- T chc cng on v ngi lao ng trong doanh nghip c phn ha,
- Nh u t chin lc trong nc v nc ngoi l: Ngi sn xut v thng xuyn
cung cp nguyn vt liu cho doanh nghip, ngi cam kt tiu th sn phm lu
di, ngi c li ch chin lc lu di vi doanh nghip, c nng lc ti chnh, nng
lc qun l, chuyn giao cng ngh v khng c chuyn nhng c phn trc 3
nm.

197
- Nh u t trong nc: l C nhn ngi Vit Nam v t chc kinh t, t chc x
hi c thnh lp v hot ng theo lut php Vit Nam.
- Nh u t nc ngoi l t chc, c nhn nc ngoi b vn u t ti Vit Nam
c mua theo mc quy nh.
(b) C cu c phn ln u:
C phn cho bn ln u c nh lng v c cu nh sau:
- C phn nh nc nm gi: Nh nc quyt nh t l
- C phn u i gm 2 i tng u i l t chc cng on v ngi lao ng
trong doanh nghip, trong :
+) T chc cng on c mua ti a 3% vn iu l vi gi gim 40% so vi gi u
gi thnh cng bnh qun v ch c dng qu ca cng on mua.
+) Ngi lao ng trong doanh nghip c mua ti a 100 c phn cho mi nm cng
tc trong khu vc nh nc vi gi gim 40% so vi gi u gi thnh cng bnh qun.
- Nh u t chin lc v nh u t khc c mua khng thp hn 25% vn iu l.
(5) Chnh sch ca nh nc i vi doanh nghip v ngi lao ng sau khi c phn ha:
h tr cc doanh nghip c phn ha, nh nc cho php p dng chnh sch u
i sau y:
a) u i vi doanh nghip:
- c min l ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh,
- c min l ph trc b (l ph sang tn) vic chuyn s hu ti sn t doanh
nghip nh nc sang cng ty c phn,
- c duy tr cc hp ng thu ti sn ca nh nc hoc mua li ti sn thu
theo gi th trng,
- c hng cc quyn s dng t ai theo quy nh ca php lut v t ai,
- c duy tr v pht trin qu phc li di dng hin vt.
b) u i vi ngi lao ng
- Mi lao ng c mua ti a 100 c phn tnh cho mi nm cng tc ti khu vc
nh nc vi gi gim 40 % ca gi u thnh cng bnh qun,
- c tip tc tham gia v hng bo him x hi nu vn lm vic ti cng ty sau
khi c phn ha,
- c hng ch hu tr v quyn li khc ti thi im c phn ha, nu iu kin,
- Nu b mt vic, thi vic ti thi im c phn ha th c tr cp mt vic, thi vic,

198
- c chia t s d bng tin qu khen thng, qu phc li ca doanh nghip c
phn ho mua c phn.

6.2 Vn ti chnh khi chia, tch, hp nht, sp nhp, gii
th doanh nghip
Trong qu trnh pht trin ca nn kinh t, v nhiu l do khc nhau c th pht sinh vic
chia tch, hp nht, sp nhp, gii th doanh nghip. Trong tng trng hp, gii quyt vn
ti chnh trc v sau khi xy ra cc hin tng trn l vn trng yu trong doanh nghip.
6.2.1_ Trng hp chia doanh nghip:
Chia doanh nghip l vic mt cng ty trch nhim hu hn hoc mt cng ty c phn
c phn ho thnh mt s cng ty cng loi v chm dt s tn ti ca cng ty b chia.
Vn ti chnh trong chia doanh nghip c gii quyt nh sau:
- i vi cng ty b chia:
Hi ng thnh vin (vi cng ty trch nhim hu hn c t hai thnh vin tr ln),
ch s hu cng ty (vi cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin) hoc i hi c ng
(vi cng ty c phn) phi thng qua quyt nh chia cng ty, trong quy nh r nhng
vn ti chnh sau:
Nguyn tc v th tc chia ti sn,
Thi hn v th tc chuyn ivn ch s hu,
Nguyn tc gii quyt ngha v n.
- i vi cc cng ty mi c thnh lp:
Cc cng ty mi c thnh lp c ngha v ti chnh cng lin i chu trch nhim v cc
khon n cha thanh ton v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia. C th tho thun vi
ch n, khch hng v ngi lao ng mt trong s cc cng ty mi thc hin ngha v ny.
6.2.2 Trng hp tch doanh nghip:
Tch doanh nghip l mt vic mt cng ty trch nhim hu hn hoc mt cng ty
c phn chuyn mt phn ti sn ca cng ty hin c (cng ty b tch) thnh lp mt
hoc mt s cng ty mi cng loi, ng thi chuyn mt phn quyn v ngha v cho
cng ty mi ny m khng chm dt s tn ti ca cng ty b tch.
Trng hp tch doanh nghip c cng ty b tch v c tch u tn ti nn vn
ti chnh c th c tho thun chia quyn v ngha v ti chnh nh:
- Gi tr sn phm chia cho cc bn,
- N phi thu, n phi tr c chuyn giao, cng nh thi hn thc hin tch cng ty.


199
6.2.3. Trng hp hp nht doanh nghip:
Hp nht doanh nghip l vic hai hay mt s cng ty cng loi (cng ty b hp nht)
hp nhau li thnh mt cng ty mi bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li
ch hp php sang cng ty mi, ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b hp nht.
gii quyt vn ti chnh, cc cng ty b hp nht phi chun b mt hp ng hp
nht, phng n hp nht (s dng lao ng, chuyn ti sn thnh vn gp ca cng ty mi).
Vn ti chnh c gii quyt nh sau:
- Xc nh gi tr doanh nghip hp nht: Vn gp ca cng ty hp nht l tng s
vn gp ca cc cng ty b hp nht, bao gm ti sn c nh gi li, c phn, tri
phiu. Mc s hu phn vn gp c tho thun trong hp ng hp nht. Ton b vn
gp sau khi hp nht l gi tr ca doanh nghip hp nht.
- Ngha v vi cc ch n c: phi thng bo cho cc ch n c v hp ng hp nht
ch n bit con n mi. Cng ty hp nht phi chu trch nhim vi cc ch n c v
ngha v tr n, ngha v ti sn ca cc cng ty b hp nht.
- Quyn v ngha v hp php ca cng ty hp nht: cng ty mi sau khi ng k kinh
doanh, c tip tc hng cc quyn v v li ch hp php ca cc cng ty b hp nht.
Di y l v d v phng php xc nh gi tr doanh nghip hp nht:
Cng ty A v cng ty B tho thun hp nht thnh mt cng ty mi (cng ty C ). Tnh
hnh ti chnh ca cng ty A v cng ty B nh sau:
T
T
Cc ch tiu
Cng ty A Cng ty B
Tr gi
trc hp
nht
Ch s
nh
gi li
Tr gi
nh gi
li
Tr gi
trc
hp nht
Ch s
nh
gi li
Tr gi
nh
gi li
A
1
2
3
B
I

1
2
3
4
II

1
2
C
D

E
Ti sn ngn hn:
Cc khon phi thu
Hng tn kho
Ti sn ngn hn khc
Ti sn di hn:
Ti sn C hu hnh: (gi tr
cn li)
Nh ca
Phong tin vn ti
Thit b vn phong
My mc thit b
Ti sn C v hnh
(gi tr cn li)
Chi ph bng pht minh sng ch
Chi ph nghin cu pht trin
N phi tr:
Li th kinh doanh sau hp nht:
=1.500
Chi ph hp nht: =100
7.000
1.500
5.000
500


18.000

10.000
2.000
1.000
5.000

3.000
2.000
1.000


6.050



0,9





0,8
0,7
0,8
0,9

6.500
1.500
4.500
500


14.700

8.000
1.400
800
4.500

3.000
2.000
1.000


6.050
4.200
800
3.000
400


12.500

7.500
1.000
1.000
3.000

500

500


4.950


1,2





0,8
0,7
0,8
0,9
4.800
800
3.600
400


10.200

6.000
700
800
2.700

500

500


4.950

200
Cn c vo tnh hnh trn, c th tnh:
Gi tr doanh
nghip hp
nht
=
Tng gi tr ti sn cc
doanh nghip b hp nht
sau khi nh gi li
+
Gi tr li th
kinh doanh sau
+
Chi ph
hp nht

=
(6.500 + 14.700 + 3.000) + (4.800 + 10.200 + 500) + 1.500 + 100

=
41.300 (triu ng).
Gi tr rng
doanh nghip hp
nht
=
Gi tr doanh nghip hp
nht
-
N phi tr cc
doanh nghip b
hp nht
= 41.300 (6.050 + 4.950)
= 30.300 (triu ng).
6.2.4 Trng hp sp nhp doanh nghip:
Trn thc t, c th c doanh nghip khng c kh nng tn ti trong cnh tranh nn
la chn phng n sp nhp vo doanh nghip khc di hnh thcbn li doanh nghip
hoc t nguyn gia nhp vo mt doanh nghip khc c qui m ln hn, kinh doanh hiu
qu hn v chm dt s tn ti ca doanh nghip mnh.
Sp nhp doanh nghip l vic mt hoc mt s cng ty cng loi (cng ty b sp
nhp) gia nhp vo mt cng ty khc (cng ty nhn sp nhp) bng cch chuyn ton b
ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty nhn sp nhp, ng thi chm
dt s tn ti ca cng ty b sp nhp.
a) Nu sp nhp di hnh thc t nguyn gia nhp vo mt cng ty khc th vn
phi gii quyt l xc nh gi tr doanh nghip b sp nhp bng cch nh gi li ti sn v
cng n, sau chuyn ton b cho doanh nghip nhn sp nhp nh trng hp hp nht
doanh nghip. Doanh nghip nhn sp nhp xc nhn phn vn gp ca doanh nghip b sp
nhp v chu trch nhim v ngha v n ca doanh nghip b sp nhp.
b) Nu l hnh thc bn li doanh nghip th hai bn mua bn cng phi xc nh gi
tr doanh nghip cn bn v gi mua bn tho thun.
Vi v d ti mc 6.2.3 (trng hp hp nht doanh nghip ) nu cng ty B c bn
cho cng ty A th cng vic thanh ton bng tin phi nh sau:
- Xc nh gi tr doanh nghip:
Gi tr cng ty B = 4.800 + 10.200 + 500 = 15.500
Gi tr cng ty A = 6.500 + 14.700 + 3.000 = 24.200
- Xc nh gi tr rng doanh nghip (gi tr tr n phi tr):

201
Gi tr rng cng ty B = 15.500 4.950 = 10.550
Gi tr rng cng ty A = 24.200 6.050 = 18.150
- Nu cng ty A mua ng gi tr rng ca cng ty B (10.500) th gi tr ca cng ty A
sau khi sp nhp s l:
Gi tr cng ty
A sau khi nhn
sp nhp
=
Gi tr rng
ca cng ty
A
+
Gi tr
rng ca
cng ty B
+
Tr gi li th
kinh doanh
(sau hp nht)
+
Chi ph
khc c lin
quan

= 18.150 + 10.550 + 1.500 + 100
= 30.300
- Nu cng ty A mua thp hn gi tr rng ca cng ty B, chng hn ch chp nhn
mua vi gi 9.000 triu ng (thp hn1.550 triu ng) th gia tr cng ty A cng
gim i tng ng v c coi nhh gim gi tr ti sn c nh v hnh, ng thi
li th kinh doanh cng gim i (v d ch cn 1.000 triu ng). Khi :
Gi tr cng ty A sau khi nhn
sp nhp
= 24.200 + 9.000 + 4.950 + 1.000 + 100
= 39.250 (triu ng)
Gi tr rng cng ty A sau khi
nhn sp nhp
= (24.200 6.050) + 9.000 + 1.000 +100
= 28.250 (triu ng)
Tnh hnh bin ng gi tr doanh nghip trc v sau khi nhn sp nhp bng hnh
thc mua bn c th din t trn bng sau y:
Tnh hnh ti chnh doanh nghip trc v sau khi sp nhp
(triu ng)
TT Cc ch tiu
Trc khi mua bn
( nh gi li)
Sau khi mua bn
(cng ty A)
Cng ty A
(nhn sp
nhn)
Cng ty B
(b sp
nhp)
Gi mua
10.550
Gi mua
9.000
A Ti sn ngn hn 6.500 4.800 11.300 11.300
B Ti sn di hn
I Ti sn C hu hnh (gi tr cn li) 14.700 10.200 24.900 24.900
II Ti sn C v hnh 3.000 500 3.500 1.950
III Li th kinh doanh do sp nhp 1.500 1.000
IV Chi ph khc c lin quan n vic
sp nhp
100 100
Tng cng ti sn 24.200 15.500 41.300 39.250
C N phi tr 6.050 4.950 11.000 11.000
D Vn ch s hu 18.150 10.550 30.300 28.250
Tng cng ngun vn 24.200 15.500 41.300 39.250

202
Bng trn cho thy vn ch s u ca cng ty A sau khi nhn sp nhp thay i:
- Nu mua ng gi: vn ch s hu tng t 18.150 triu dng ln thnh 30.300 triu
ng (tng thm 12.150) l do c thm gi tr ca cng ty B sp nhp vo (gi mua
10.550), li th kinh doanh (gi tr t sn C v hnh tng 1.500 triu) v chi ph sp
nhp (100 triu ng).
30.300 = 18.150 + 10.550 + 1.500 + 100
- Nu mua vi gi thp hn: vn ch s hu tng t 18.150 triu ng ln thnh 28.250
triu ng (tng 10.100 triu ng) l do c thm gi tr ca cng ty B sp nhp vo (gi
mua 9.000 triu ng) li th kinh doanh (gi tr ti sn C c hnh tng 1.000 triu
ng ch khng phi 1.500 triu ng ) v chi ph sp nhp (100 triu ng ).
28.250 = 18.150 + 9.000 + 1.000 + 100
6.2.5_ Trng hp gii th doanh nghip:
Gii th doanh nghip l vic xo tn doanh nghip khi h s ng k kinh doanh
v doanh nghip chm dt hot ng kinh doanh.
Vic gii th doanh nghip c nhiu nguyn nhn, chng hn:
- Do mu thun ni b khng th dn xp c,
- Do kinh doanh thua l nhng cha c du hiu ph sn,
- Do ht thi hn hot ng m khng ng k kinh doanh hoc xin cp php hot
ng tip,
- Do hon thnh mc tiu hot ng,
- Do kh c iu kin pht trin trong tng lai
- Do b thu hi giy chng nhn kinh doanh.
Doanh nghip ch c gii th khi thanh ton ht cc khon n v ngha v ti sn
khc. Ch doanh nghip phi gi thng bo quyt nh gi th n c quan ng k kinh
doanh, tt c cc ch n, ngi c quyn v li ch lin quan, ngi lao ng trong doanh
nghip v phi c nim yt cng khai ti tr s chnh v chi nhnh ca doanh nghip.
Cc khon n ca doanh nghip c thanh ton theo th t sau:
1- Tr n lng, tr cp thi vic,bo him x hi theo quy nh ca php lut v
theo tho c lao ng k kt,
2- Tr n thu v cc khon n khc,
3- S cn li, sau khi tr chi ph gii th doanh nghip l thuc quyn ca ch s hu
doanh nghip.
6.2.6_ Trng hp ph sn doanh nghip:
Ph sn doanh nghip l vic doanh nghip khng c kh nng thanh ton c cc
khon n khi ch n yu cu, tc l lm vo tnh trng ph sn v ch doanh nghip

203
t nguyn lm n hoc b ch n c n yu cu to n m th tc ph sn doanh
nghip gii quyt.
1. Quyn np n yu cu m th tc ph sn doanh nghip:
Php nhn hoc th nhn sau y c quyn np dn cho to n yu cu m th tc ph
sn doanh nghip khi c du hiu doanh nghip lm vo tnh trng pha sn:
- Ch n khng c bo m hoc c bo m mt phn,
- i din hp php ca ngi lao ng trong doanh nghip (i din c qu na
s ngi trong doanh nghip b phiu kn hoc c ch k m),
- Ch doanh nghip hoc i din hp php ca doanh nghip. Trng hp ny
(doanh nghip t yu cu m th tc ph sn), c phn bit theo tng loi hnh
doanh nghip nh sau:
Nu l cng ty c phn: vic np n theo ngh quyt ca i c ng, hoc
theo quy nh ca iu l cng ty, hoc nu khng i hi c ng c th c ng hoc
nhm c ng s hu trn 20% s c phn ph thng trong thi gian lin tc t nht 6 thng
c quyn np n.
Nu l cng ty nh nc: doanh nghip khng t np n th i din ch s
hu na nc c quyn np n.
Nu l cng ty hp danh: do thnh vin hp danh np n.
2. Gii quyt ho gii nhng vn ti chnh khi doanh nghip lm vo tnh trng
ph sn:
Nu khi th l n, trong thi hn nht nh, to n nhn dn cp tnh, thnh ph xt
thy c cn c s ra quet dnh m th tc ph sn doanh nghip v thnh lp t qun l,
thanh l ti sn.
Mt vn quan trng trong thi gian kim k, nh gi ti sn doanh nghip l t
chc ho gii thng qua hi ngh ch n. Hi ngh ch n xem xt tnh hnh kinh doanh, ti
chnh ca doanh nghip v phng n khc phc hu qu ca doanh nghip. Phng n ho
gii c hi ngh ch n bn bc v ra quyt nh thng gm nhng ni dung sau:
- Gia hn n nu doanh nghip kinh doanh lnh mnh v ch ra c kh nng tr
n.
- T chc li doanh nghip bng cch hp nht, sp nhp, bn li, chia, tch doanh
nghip hoc thay th ngi iu hnh.
- T chc li vic kinh doanh.
- Nu kh nng tr n qu bp bnh do kh nng phc hi kinh doanh l kh khn
th phi bn ti sn theo quy nh ca php lut thanh ton n.
3. Gii quyt vn ti chnh khi thc hin ph sn doanh nghip:

204
Trong trng hp hi ngh ch n khng t kt qu hoc doanh nghip khng c
phng n ho gii v cc gii php phc hi doanh nghip khng c hiu qu hoc ht thi
hn t chc li doanh nghip m vn khng t hiu qu th to n ra quyt nh tuyn b
ph sn doanh nghip.
Trc khi phn chia ti sn cho cc ch n theo th tc thanh l i vi doanh nghip,
mt s khon n sau y c x l nh sau:
- Cc khon n cha n hn trvo thi im m tc thanh l c x l nh cc
khon n n hn nhng khng c tnh li i vi thi gian cha n hn.
- Cc khon n c bo m bng ti sn th chp, cm (v d cc khon n cc
t chc tn dng) trc c u tin thanh ton bng ti sn . Nu gi tr ti
sn bo m ln hn th phn chnh lch nhp vo gi tr ti sn cn li ca doanh
nghip.
- Cc khon do Nh nc h tr c bit phc hi doanh nghip m doanh nghip
khng phc hi c, phi thanh l th hon tr Nh nc trc khi phn chia ti sn.
Sau khi x l cc khon trn, ti sn c phn chia theo th t u tin.
Th t phn chia ti sn c thc hin nh sau:
1- Chi ph ph sn
2- Cc khon n lng, tr cp thi vic, bo him x hi theo quy nh ca
php lut v cc quyn li khc theo tho c lao ng tp th v hp ng
lao ng k kt.
3- Cc khon n khng c bo m ca ch n c tn trong danh sch ch n
c tr theo t l tng ng (nu khng tr ht n ).
4- Phn cn li (nu c) thuc v ch s hu doanh nghip.




205