You are on page 1of 49

SECVNDA PARS

SPECULAT IV JE
PH ILOSOPHlAE GRADUS
SEPTEM VEL DECEM CON-
TINENS, PER QYOS AD
foblimia patet aditus,
hujtM mttndi Fahrictt, Pereregrinatio1r
vzt .e commrmu .quarum cognitione vit atur er ..
rorto vitt,veritat Il femita demonjlr atur.
Colloquiis, & comparativis recapitulationi-
bus iingula illufl:rata.
AD,BENIGNUM LECTOREM
AucroRIS PRA:FATio.
il
oflquam cbemijlic.t. pbil'ofcphice clavem, hoc
arrificio compil.itam, ut. quodlibet c.zpit11/11111
/eculiarem tra{f,zt11.m. requireret, abfolvijfem,
facere 11on pottli, q11i11 c:.plicationem primi c apitis b11j11s
fludiofis ll.matoribm dare111: tlt q11.t facie /a.
bores 11oflros receptt1ri jim,experirer. QE_od.fi lm ilfa gra-
tos & acceptas fore perceperim, qua11do111e 111,zjor.1 v1dere
licebit, qtt1m huc1isrfg de meis lttcubratiunmlis
Hlllt :fin minus, :tliu b.1c in 1:e fr111111 ut experiant 111 i11ge-
11iu111,fi quid utilim excellentiustk prit:jf11re velint, relin-
quo: feci!fe mefuiJ ,dum tr:1ditionem,
& gradu11m demo11(har1011e111, viam apen1erim,cxijli11M-
bo. Sat ft:io,p/11ri11os ex bu,q11i11ibil pr.eterquttm e.1, q11"'
velfr1,1funt,autf;tftemfibi cog11ita, pef i11 Y111Perji.1tib:1.<
.#11d1t .. 1,probrf foiem, dentes in eos arnere, 11ui feaaior_.,
'1ilfll
AD L E c T 0 R [ M. 219
11ttt11rtr, fcr11t.t11t11r 111.rfleria. Vernm hoc non admiror.
mm f,i/es .111i111,1dverr,zn1 prjime h.ibere, quod p1>j} eormn
lo11go l11bore fitmtib11sq11c non exigui1 part a Jlurlia, quj,,.
(lbi rnnos cuntraxerc capillos, noi..a fibi qu'1d1Jm
fi 11011 i;;:u11/it,1,(.lltcm par11m 11111 nib inrr/[({fo.prodeant
;11 lum11,fais longe p74;jl1mhora: antiq111jlimi1 ni.i1m.1111-
{torir.mh11s c':t exper1enti.t ruenti fic probdT.l q11ilmrJ1$
J11tlio f.miorib11S 11t nu/lis argttmemis l.ibcfltan que.1111.
Sorio co11fec1os di[cere p11det, eo1 m.tximt qui do ure [o-
/eut ali6.r, rujlico potu, quam pbi!ofopbic1>pmfort: moun.
l.\"tmquid & nos .:taris' labormn cr f11m11111m in ,1[,Jdl"
miis jac1uram femmu? nec Yeremur r.imen,; minvri!HM
pedem, quem in Jlabiliora figam111, rraherr. pro-
pterea (111 nojlr.i ii) JPeniimm ea qt1dl doanrnr in 111Jivcr-
firatibus onminoquc rcfici11111;;, tanquam 1111/la formt,1Jo
fol11m dicinms, nos exprrienri,1 longe melior.s didiilffe
quam leftio11111n freq11e11tatio11il11ts. Nec d11bito, m11lt1JS
f11t11ros, qui d11m mu ipf.1111 carpere nrm poteri11r,ou11fio-
mm vel mi11i111ttm q11.era11t,a11t [ermoniJ i11c11lti, wl ordi-
nis in trtfc1atione, qttaquod laccrarcnon valent, rodant.
Ver11111 ut pro 11traqae rejponfum fit bu, urtum ift, t@s
qui rebru ipjis intcnri fimt maxnne ,'rerum inutiles fir-
mmjl antias minime curare, t11m quod videant, ad rtm
yere cog11ofee11dam bominis ittatem longifnnam defiu-
re,wm etiam in veritatu profeffione locum non ef{e pallio:
ver.ique minus fermonu.elegantia, vel multoquio iolo-
rari folere. Ne videar etiam .ilic11i de pbJficu in me11
Clave pofitu prinpiu in moralem pbilofopbiam incidij[e.
do{fis bac revelabo fecretum. Ea qu.e vidmt"r pbyfio
q11a12doque,licet non femper, moralia f11m phllofqphil,rtrm
occulta legentibus ma11ifeftij!im11 fibi, qu.e non mi1J1.t8 a-
liu pro occultijimu reput11111ur. HM Attevelartmt ar-
rem iu, qui rident omne quod ffequi n1n valent i11genio.
Ilmc etiam fafum me putetu, quo4 poft traditionein
P 3 arti;
D L c T l :rt p.!. .
C/aVU, 1/IOX znde gr.idtls Ut 11Wfta propol}itlll,
qitibus vejfi-ii]fudi.t de gr.11/u 111 gr.idum .1d.a/1iora promo-
w.mtur. Impoji'tbrlc /Qrt q11emp1,1m ltterdtum , vel
dolm11, ad h.i,nc 1irtenl nat11r,e {crctijfimdm
poJTe '. nt(i pcr hvs gr11dm pbdufoplmos Qmner
n;or,i/itcr, vel fa/mu ph)'.(i ce , tran_{i t11111 fec crr t: /un 11-
modo felii ius. Altos defitturos llYll p11to,q11i d11m
.i.ccuf.;rc pbilofophos tautologtte, vel fttpcr.jlu.t repetitzo-
n.u i fiwn in hac a1te ptqill'.';t
,1m1 /mie pbilofophi.t, propri11111jit, ea pnus obiter dzfwr-
rre, qd; p9fle.; /tirts explican.tur, & pujlmno recapitu-
l.1rio11e quadam qua lc,gen_rium ani,111i, rei fre-
q.11rnria potizts confirmentu,r, q11tt111 coga11t11r ea 11111/ti.fo-
qio ,_ qf!_.J, Jibi L'Otlc1e 11011(1111t obtrufa. l!hilof9-
p'1i oHmes amore j/11diofo..perve11et:t111( ad artem,
etiam alios ad ba_11c adn:o11e11t, 11011 cogRnt ta'!pen.
Nec eff etiam quocf, ,_hic aureos latere montes:
a.ut tantopcre fatatum ilit11?1 pbitofophornm lapidem,
rnnta (ut aJTerunt 110111111/li) in ittmmz mo11et.1ri11m i11-
ferior.1 qu.equ.c metall.i tra11s111utare q11cat ,fed
vob.is lapidem propono qrurmdum, quo corporu bttmani
phyjica mef ajla 11.!ntt.< perfec1a ( morbos pru,zto) per meta-
pf1yjica perfec1iji111a per111uta_ri valea11t meta//a, q11ie vo-
Ca?ztllr E leyfiria , jimplijfinu.
!J.J!.a de re tot. pbilofophi quotquQt
fe co11vertem1t,ne phitofo.phpru,rti fcriptu per
adhibeapt,fad ut apegDri.ce potim
eai. . SummM in fanitate n.i_entu & corporis div1-
ti.u antiqui, ex patet, quod ho-
tqm qtti banc ,flritifil?Wll pau-
perratem Libenter obfervart(tlt, fit Raymundtts Lu/liris.
4lii vetmediocriter. vi;w'Ullt, fit Hermes Trifmegijfas, vcl
bonu quie non ex hac arte, fed pater110.fucceJft1.
antta, potiti ut Geber A.r.1b11m opibr1S
. te/'111''.
A p LE c T 0 n. I! M. .a;i
ternis rcx ditijim11s. Q.!!_i&quid fit, hoc fcio,dum adl111c
anis difpulm min or ejfem, una cran Citteris ditari cu-
piens boc magijlerio, pofl mulros labores ftidos, J1a/etu-
diniq11c noxios b1tlttm hauflos ,fumt11Sque non ex1g11os,
o/mm & operam pcrdidijfc me. Nec tamen i/lud aHi-
mum ab ijla philofophi<t. p.1rte mcum retrahert potuit:
imo potius, rum quod ta11torum virorum graves admod1'1n
/egerem 1tu{toritates, 111111 quod experiendo mirabiles ri-
i..erem operationes 11at11rales : perfuafum eft alio mihi
navis huj11s proram ejfe divertendam. Et c11m anim1td-
l'trtijfe1n medicinas met1tllicao non trans11111tare meta/111,
fed ringere tantum & illuflrare: de philofophicis tinfluru
phi/ofophos arte111 fcripji.jfe fudicavi,ro/uiquc pariter eas,
qu1t. circ a bumanum corpus applfrari po.ffent, experiritin-
liuras: maxime q11od olim rei medictt non bac, fed 1tli4
( quod afunt )Minerva dedijfem operam. Tandem Aureoli
Theopbrafli Paracelfi dotrinaproveatM, quidq1d defide-
rari potejf, divino confequi pojfemedirnm 11uxilio, circa
corporis humani cttratio11em ex Afrhemia baud amplim
Jubito. H<t.C funt fludiofe /eftor, qu1t. de meis laboribus
tibi po/liceri pojfum, 1iempe q111t. plurimum acuent inge-
nium ruumad eorum intelfe{fum confeq11endum, qu1t.{cri
lnmtttr l'hilofo.phis in artc transmutatoria. si qtu p/ura
(amen dB hoc fludio JPeranda putes, ab eil qui
Junt ingenio petere p9teris: interim eaq11.e /fudiofe;
711111 in utilitatem libemer adfer1,6oni
confi1le, Mleque.
tp.
SI'ECll.LATIVA
De j}eculativa Philofaphitt.
CAPUT J.
:-)cd p f, CUL AT 1 V A Philo(nphia dicitnr bcncompofi-
' ), r mentis corporc voluntat ia diflraftio: <]UJ foci-
' .
1
_ li us circ.1 ,-aita:is cognitioncm verl:iri qur.at a ni mus,
-- _ '2 Ad bene vcrcquc fprcul.mclum, requiritur bona cor-
pons dlpofirio,gua: n1entem 11011impcdiat: Hc duplicitcrac-
quiri potcf1,natt1r:l fcILcet vel :utc. naturalts cfl,arte 111vari
potcfl, nec non idadi},ifci, guod hac in parte r\cgamm
fucrit: pra!cip11 ufu, tandem fobrictare vilhts , & medi-
cinis Phikfophicis: horum unico vtl omnibus fimul adhibiris
remediis, , V crum ut mdius inrelligatur guid ha:c fibi vclinr,ab
omnibus defmionis terminis, ad ulrimum ufquc vcniendum dl:.
Mem ben compofita dicirur ,'quo tics animus cum anima rali
vincuio junh1s dl:, ur corporis appetims fra:narc valeat Cor-
poris bona difpofitio, cum fuis corruptis apperiribus n\inus fue-
rit obnox1um,intelligatur: & optima cum partium eius compo-
nenrium excellentiorcm tcmpcraturam acguifierir, t\mc minus
qu li.ta funr apperit, men tique fit obedienrius. cor-
]:>US appeti.t,crrnpmm cil. ., erum nihil appcterc potefl mli pcr
faculutatcn1 a1iima!, qua: corporis dl: mohix: hc fimphmer
movet absgue boni vel mali con:eptionc: Corpus hujusmodi
inomm fufcipit' ac per fi corruptain naturam in malum arpctit
c:xfequi ni fi rcfiflat animus, qui ni! ni fi bonum fuadct, Efl igimr
anima bonum & malum intd fita, fuamquc boni habct opinio-
nem per bonum,& mali per malum: permittcnte bono ( nona-
lias)tale malumficri, proptcr continuam refiflentiam bo111 mari,
qua: propri pertinacia mali contra !piritum fuadentem ornnc
bonmn dici potcfl. Ut ha:c melius inrclligi gueant,fcicndum dl,
hommrn1 tribus potiffimis conflare partibus, Animo fciliccr, A
ni ma,& Corporc, Dicitur Animus fpiracnlum vir, Anima gui-
dem organum efl animi,id efl, fpiritus, veluti Corpus org;anum
amm;e : qua: vira corporis dl:,& fub!1:=1ntia media inter anirnum
& corpus, Ha:c li ma gis adha:ferit animo guam corpori. Mens
exfrgir ac intcmus homo : fi contra corpori magis guam
tui,non fit mens, ic homo dicitur,& tenebrarum abyl-
fus. Tribus eriam ddel:atur animus: Ratione, &
Mc-morioi, Rati6 fpccularionis in\aginem reprln-
tar,hic eain confervandam exhiber memoria:. Ratio pri-
ma Mentis efl a:tern;-e perpcnms & inviobbths ordo: cujus ho-
',:",; fa11io dl parttceps :'< lon DciJimul & 11ttcllel:11s,qui r.1-

pH I L 0 S 0 P H I A.
11onis dl: apprchrnfio: Non li:cus ac i\lemoria:,qu:c CJUidcm am-
bornm co11tc1Totio di ci rotdl:. A ni ma du obus conlbt. Molli
Yidclicct,ac fr11li1. Motus dl: am namralis vel accidcntalis; fcd
']!lia de hoc 111 Cb\'c no!lra traf\\'i, hic obiter pcmanl:o .. Scn-
tus cil, ,d vilx, vrl aud1ta:, dcgullar:c, oltall:a:, vcl tall:a: re1 pcr-
C<'p1io: Nam corporis mcrnbra, pcr qua: l:nfs ab .Ni ma perci-
p111ntur, 1t111i1
1
.m1 propri. Y?Jc:unus organa. Senfun1 perceptio
rerum prxtcritarum notitiam,pra-fntiu1n rcprxtntatipnc rCvo-
c;i.r in Hanc bru ta cmn hoininibus co1n-
mu11r111 h.1bnt: nom illa folum pra:ll:ntibus oblatis,cadcm lcnfi.i
rccolunt Ell & a lia radix mcmoria: perquam cxccllcn<, qua: nul-
la reprxkntationc mcdia,ld li>iritus nunquam otiofi frdula tan-
tum agitJtione d1Eta1n colit 1nen1oran1, virereque pcrpe!:u fa-
cir: hxc 111,'111orix continuatio rntionis cultmn fbfi:quitur, &
dl: homim tOli contingcns. Ergo tnfos dl: co1nnumitcr anin1a-
lis,ratio particulariter intcllcl:ualis: quia non intclligullt bru ta,
ni fi pn fnfm Animalia rationalia pcr imclkhun
rationc motum, & fcnliun, po!l:criore live, vcl medio. ltcrum
an imus & corpus in ratio11ibus oppoilta fi.il1tcontraria,qua: mm-
qu.1m poflnt conjung;i nifi per mcdiam animam de utroquc par-
,ticipantem inimico; {cd quia altcrmn extrcmorum e!l:pcrthtm,
& alrcrum imperfl:um, fi mottts fiat 3 perfclo, pcr medium,
tranlit in imperfrli perfelioncm , & co1ltra. Hac ratione
Deus omnia condidit,ex trtbus in unum t conveniant:ipfc ncm-
pc pacis aul:or dl: & unionis. Duo & unum font inimici. Rcjt.
ciatur binarius, ut in unum tcrnarius convenire pot fit, quod in
Clave latins dihtm copiofius hic non repetam. Animus
omnibus dl: qualis,mens ver non omnibus requa. Pauciflmi
funt qui cum animo coniunll:am habcnt a1!imam: multi qui fr-
cundum magis & minus de mente quid participant: plurimi qui
corpus in anima cokntes,& hanc in corpore,non agnofcunt ani-
mum, qui bus nu lia mens e!l:, frd infania. Mens itaquc ben rc-
cipitur, quoties animus & anima convenientia fimul, corporc
funt ita reccpta, quod ex his tribusunum fiat confonum &
parabilc: fcd hxc ami ci ria nnllo modo ficri potdl:,nifi per epa-
rationcm,fine Atta non fit conjunlio metaphyfica. Unum e!l: o-
Jum,quod fi folum manct,impoffihik c!l: cum altero jungi: fi ta-
mcn cum altero conjungcndnm fit,hocaltcrumex illo uno c-
parari neceflt- efl:: cum mhil fit prxtcr id um\ffi. Et quia partes
1mius ex uno ymbolifant, vd ympnthiam habent,in unum de fa.
ci li conveniunt: frd co facilius,quo minus prr i11tcrvalla kpara-
t funr ab m.10. corporc di!lrall:io nccc.
fana dl:, ur e1us & alterius fiat umo. Scd cum umo perfel:1onem
rcquirat: ab cxtmno pcrfrll:o( fient fupra dixi) per medium facit
l' s tranfi-
1;.+ . .
tranfitum ad impcrfcll:wn,ut 1llud pcrfiC1at. l'cr hu1urmodimcn.-
tis corporc di(hall:ioncm ( quam nonnullimor-
rcm vocant) acquirunt ammus & amma fimul 1un'?a,potcn11am
ac dominium in fum corpus, quod folus ammus no habcbac an.
rca, proptcr medium renitens .' pcr.quod. n:ituralis tranfitus ficri
dcbcc: quia non convemunt m1m1c1, mfi per frqudhem neu-
trum ex parte di(cord111:: (ed participem ex panc_rcconciliationis
mriufque. Hoc pofe_mo_ labcfir afonom1a 1ud1c1ana , qua:
difpoiitionem afhorum mclmare,frd non ncceilltare docet: nam
zfira mentibus hominum long funtinfcriora, pariter ignobilc
r.
arum aut nib il penitus in li: nobilius pote!l:. V crum fi corpora
umana vincant anima1n, camque rcducant in corrupt1bilis cor-
poris fervitutem; inficias non iero, quia corpora afhomm tune
11obiliora !nt hominum, fimilibus corporibus fuas humana
corpora pafliones imprimcre po(fe. llreviter, fapiens domina-
bitur afiris,infipicns ncdum his fbjicitur, verumetiam inferiori-
bus & a:rurru1is quibufcumque: fapicns eft qui mentemadeptus
c:am excolit: infipicns vero,qui corpus in anima, vel hanc in
pore,iligic,animo ncglell:o: quod etiam ex verbo.divino com-
probatur. Qui diligit animam fam(imdlige in corporc) pcrdet
cam, & qui odit cam (.utfupra )ina:ternum cu!l:odit eam. D1li-
gcre dicitur is animam in corporc, qui fuOli appetims pravos cxc.
quitur , contra qui non cxeq111mr, fed vanitatum cogitationibus
delcll:atur,corpus in anima videtur diligcre. Odit animam fuam
in corporc,qui corporis fra:nat appetitus, & corpus inanima,qui
vanis refifrit fpeculationibus. Vifum dl: & hoc adjicere, quod a-
pud probatif!imos aull:orcs, & pra:ciputbcologos, anima non-
nunquam pro fpiritu,& hic rro anima' fumitur indilfercnter: per
hoc non cil: inlrendum, qnocl. & anima fint unum &
idem ante mentis compofitionem, !d poH, & in eo convcniunt
philofophicum thcologis, nam five mcntem voccmus fpiritum
fiye animam,appdbtionc uni us.non cxcludimus altcrum: pro-
prer uriioncm jam fahm. Non dicitut unio vcra, ni fi fonit in-
fcparabilis: non pollnt ta men unionis initia jaci, qux non con-
fequunrur dfdl:um: pcr hoc non !l:at,quin adhuc impak
a magis vcl minus appclkmr. Qui perf<bm contquunmr.
mentcm,funt paucillimi,qui inchoat.1111 habcnt, multi, qui nul
lam ver,plurimi. Nun ad.corporis anatomiam ut f-
pra) bonam corporis difpofitionem ad veram fpcculncio
ncm elle nccdfariam (n1mirnm) quia corpus ex fui cvrrupta na-
mra plurimum aggrant an imam & quo minus fpiritus
alboncs pcrcipcrc poHit. Nonnullis a narnra da mm e!l:, mag1s
idoncos d1 cxtrris,ad hanc (rpar:l!ionem facicncbm,mpotc
n.uurJk1n corruptioncr .. 1 i.!1 corun1 f9rmationc, pcr
- dcns,
pH 1 L 0 S O i' H 1 A. 13f
prorfus \'cl pauca foltrn1,accdit .:orruptio. Minus ;ipti
font,qui rrxtcr orti\":llll_ corruptlomm & a(cdfon.1111,cx pro1ma
pcrul.rnti.1, ,-iusquc.d1floluta lcnc, rat1oncm unpcdmnt: ut lunt
hi,qui mu11d.rn1s ag1'.an ca quoc extra mundum pcrpema
funt,ncgligunt, & qm largms uumtur c1s qure natura d_cd11 m nc-
cdlit.11cm, quam par fit. Q2.;1proptcr uu per acccfoncm ah-
cujus quid 1mrcditur, ita per amotioncm ejusdcm juvari potdt
Su nt iuquc 111cd1Cm:r philofophicx pcr Alchcmicam annn, pr::i:
cxrcris rxccllcntiffimam, proprijs fmotx corporibus, qu:r per
narur.1\cm vim agcndi,quam habem in proprium & poli:
rcmotioncm fu:r partis patientis rctinent,id idem in alienum cor-
}'llS objctum cxequi polfunt & exccllcntius, qum natura da-
tum illis crat i11 propria perficcrc. Nunc quicquid ell: in
rcrum naturJ,formam habens & matcriam, ddidcrat in fuo gc-
nnc pcrfici: quod naturalc dcfidcrium, perfcbonis om11ium dl:
potiffima eau fa. Er cum natura fibi fimili natur;c jungi gaudcat,
ac ddctl:etur m ca, Yincte mente, pcr fibi fimilc mcdicamcn-
tum adjuta, corpus in candtm conddcndcrc naturam cogitur:
firnt ucnte corpore !imilibus corroborato corrumpcnti-
bus,aninu cogebarurprius. c11ipiam ablurd.um ,idca-
tur,:idjician1: nutri111cntun1 in nutriti n1U
tatur rjusdcm 1utur:c, cujus fucrit nutrimcntum : cxemplum
narura do cet in his, qui fcrocitun ani111alium carnibus aluntur ..
affidufcrociffimos fieri. N1hil a!fomiturin nurrimentwn J na
pra;ter id quod dl: fubtiiius; cralfom & fulmtum rejici-
tur in excremcntum , & itcrum nutrimenti fuperflui quodvis <li
crcmenturn,namra pcr poros in fudorem, ni per \'efiam, aut Ja-
crymas cjicir. Hoc movit pr::eceptorcm noll:rum Theopluafimn
Paracclfom dicerc, quodvis corporis membrum Jlomacbwn ha
pr
0
.priu1n,in quo dccoquitur nurrimcntum,& fit ineo fep&:-
ra1io lperilui necetlrio. Si per mcmbri cuju(pi:u1'1 Jlomachi
dcbil.itatcm, hujufmodi fupcrfluitas non fcparatur, ob malam di
gdiioncm, (upcrfluum hoc nutrimcntm11 , vcl carnes in tali
mcm bro cogit in tumorem corruptum excrcfcere, quod apofic-
ma v9carunt: vcl olfa pra;tcr naturam cxtcndi. Hu jus cxemplum.
in rnultisvidi,ncmpc cofias omocs ab une lat.erc, hac de caufa .
pra:ter naturalcm ordincm extenfas fui!I'c, gibbumquc fub fcapu
li! cxciralfc p1wter c:l.olorcm: non potl)it ha;c fuperfluitas
in apo!icma purgari,proptcr offium foliditatcm, & in.xcr.fcen,..
tiam c!i dilata ta fine purgationc, dolorequc: nam opprc!fa non
fuit amplius. In medicamcnto philofophico nihil groffi rdin.
quitur,nec !uperflui quid,: quaproptcr incorn1pta natura toturo
ho.c mcdicamentum affumit, ac fine fcparation tranfml)tat in
libi 11at'"!ralll, urpotc I ncor-
rupta.
ilb S P E C Il I. A TI V A
rupra natma, di,itur balfamum n.iturale, quibufvis
11atur:ili1cr inlirnm, pn <JUOd eon1111 <olor & hum or ctiam natu-
i-alia,qu.mtum fic ri pot coi ru1Jt1011c a:fcrvanrur, quo dcfi.
eientc,corpus hmn.inum dfi,cnur cprofi1m, & to
pcr augmrntum, quod J.1111 corruprum cil, c1ufdcm bal-
fami paucirntem,rn cxc1cn.1cntum q1rnur. Dlikrt 111 hoc mcdi-
gamentum'pl11loloph1cum a rhyfico, qucd hoc una rnm fo cor.
porc uajctum in fiomachum, non ohtrr quam c1bus i111riplcx
altmcntum,& duplex ftp:uatur cxcrcn1entum,1llud m b.1lf.1mum,
Mcrcltrium,aut Vulcan11111 rr.111fmi1t;11nr, oportct cnim tres ceir-
pomphylici portes poti!Timas,fang11incm,fal,& flphur,fibi fimi-
libus nutriri. Hinc fit, quod cibi potusguc qunti.Ji.ini cum
f111u11tur corporibus: quodvis elcmcntum !fl:chcatur dc-
mcnto, frd omnia fimul convcniunt, & in rcmpcr:mua c'.onfcr-
vamur ab thcrco, cui b:ilfamum, & focios quantum
polliunus conformia rcddimus, quniam cfi in corpore humano
qu:rdam fublbncia confonnis ;rchaca:, qu reliquas dementa
rcs partes in co pr;i:frrvat, ac pro fis virib11s continuare facit.
Spiritus itaqne medicamcnti philofophici cum anima fa junfrus,
&. c01pore fri fcparams, mentales partes in lib1 Cunilem fub-
ibntiam tranfinm:u,corpusquoqc phylicum corruptione pr:t:
fervar,corrupcumquc eorrigit: Mctaphylicum haberc polfc cor-
pus nofam non ncgamus mcdicinam,tunc filicet, quando cor-
pus ejus fll:11m fuerit pirituale, fpiritusquc corpus hoc ind11crit:
quod philofophi dieu nt, fixum ficriyol:uifc, tandem volac;le fi.
lmm. Phyficum certc corpus cxcellcntiori orpore curari non
potefi, quam mctaphyfico, nec humana mens compo"i mdius
qum difpofione metaphyfica ,poil:, divin:t: grati don11m ta
men. Ex his omnibus concludinrns, fpernlati\am philofophiam
in fepara.ri!Jnc corporis,tmionc mcnrJli fo'aa.confill:crc. Sed hxc
unioprimanondum facitSoph11rr, ,r mrnral:m Sophia: difciru
lum tantun1: tnentis ctn corPo:c knu1d. 3(1:ihum eflicir, (Om-
pktam illam &. :c rriam c1m"u11itatc prima lf1_e-
rante1n & cxpe-J1:.tcn1. F:l)...t 01nnil'OtCllS t.1ks effic1a-
01nrn:s-, & <it in on1nibus umis J Jux1l1n nunc :-id hujus
fdicilima: philolophix rrim11in p:r.;d,1111 vcriratis, q11od llndium
elfe vcrum compcrtllm efi .\ finccrionirns rhtlolophis.11011 prius
tamen,gu.1m recapirulationc quad:un c:i qo:: prcdfcnmt, cla-
nus cxphccmur.
Rec,,pit 11l1t1io prinu .:ap.
M
Ens ut etiam fidcs,cfi vcr donum Dei gramitum,fic & \r
tutcs omnes. Hinc non frguitur, lit. :.ltq11i purant, ad ClS
':lct1trc11dJ; 11011 elfe !Jborandum, quia Deus ignavos & fegnes
non
pH I l 0 S 0 PHI A. 137
i;on exaudit, irno potius eanu11 orationcs tangnarn blafiihcmias
,rcjicit. car_ foret horninum infania, panem Dco pete-
tc,arare guidcm & krerc nolle: non minordl:, ddidcrarc meu.-
tcm,& cxpl'b rc,nulla prorfos ad eam acguircndum adhibita di-
111.:cnti;i. Maxima vcr , fi guis tam ignJI us foret, ut putarct labo
r::1olo,grat1.1 Dei non implorata prius,hancacgniri poifr. Dili-
gentes brned1dionc fua replet, dum faluraria P,etunt,ncgligcnces
Deus non <XH1d1t, euamf1 pct.Ult. Peterc vcrc dic1tur guis non
folum orc,fcdcordc, vd cu111 afithi guid clim cxigit. Q:9pro-
prcr antcquam ;\Cl primum Philofophia: gradum ad-
mo1m1dos fore difripulos pntavi auxilij dirini implorarionis,
dcinccps accuratiilma: diligcnti::e, in d1fponcndo fcipfos ad hu
jusm1fdi gratiam iecipiend.un: De hac difpofirionc tannnn tra.-
ll:atusille.diilrit: gratia vcr pctcnda cll defuper d:itore lumi
m1m D. O. M. Nec putct quifi1iam , fupr:< me dcfiniiffc meutc1u,
m.1gis q11am Paulus cifdcm vcrbis, fidem folo Deo pctrn-
d.1m e!fc docet,non proprijs viribus, nec aliun!e quam ab ipfoi
Dco. Et quia huius anificiaria: difi1olitionis tres funt potiffirna:
panes,ut\'Ote phyfica, moralis, /X. mera11hyrica: nccc!farium fuit
quahbct, iac 111 trall:auonc, via progrcd1,quod legcnubus poilea
liguebit ampli us. lmpoflibile cll, mala: v1ta: hon1;nem polidc-
rc thefaurum,fapirntia: filiis reconditum,& malr a.d illum
inquirendum, guanto minus ad invenicndum,aptum dl'c. Ha:c
ell ratio quarc_ de moralibus,& phylicis corrupps,per mctaphy-
fica medicamina carrigcndis, lo'lnamur. In corporc 'humano
lacet gu:rdam fubllantia metaphyhca,pauciilimis nota,qna: nnllo
penitusindiger.mc<licamento, frd ipfa meicamcntum ellincor-
ruptum. Verum guia phyliconun corporum corruptionibus
c.bni!tur, & impcditur qno minus vim perficicndi litas aaioncs
exerceat, philofophi divino quoda111 aftlatu cognovcrunt 'liane
virtutcm,cldl:ernque vigorem compedibus llbcrari polfe:
non contrario, vcluti docet phylica mcdicina,fed fo fimili. Cum
igiturrale c1uid, five in hominc lvc extra ipfm inv<:niatur,'luoci
huic ell conforme fbllanria:, rnnclufaunt fapientcs,fimilia limi-
libus elfe corroboranda,pacc potius,quam bdlo;& contrariis dfe
pcllenda contraria. Ex hi n:ip!icem patct d.fc mcdlci>iam 'labi-
utpote atq11cmor.1lcm. Ad f'hy-
1ici corppri> d1fpofiri0Hrm mcr;1phylico r.e-
mcdio,quo rnrrup1onon cjns ad natu1.a:km digdlioncm & c.x -
pullionem arce,1rn1s., hoc opn;;:uc natura pn ormarn intrinfc.
eus roboraum. J la:c c(l. pr=p.ir.uio corporis no!hi phyfici rn-
t.1]'hylico moJo falb, pcr quam :id lpararioncm facdius pene-
n11nus abl,111e corru111rrnti11111 im1rJ1111rnto. Inde colli'{tdb.1 ..
d10fus lcttor, quQd a nl!.'.1.11d1)'!c.1 pn Jld1rn11.1m Jd l'hyidc ..
. .
1;8 5 l>I' C li L A Tr V A
bct ficri tranfim;, operando philofophic. <1!!id cnim artcsin
Univcrfimibus vel audi,i!Tc vcl privatimkgi!Tr, nifi de potcnria
in pfotaco litum proddr!
ccrtcn1h1l: qma omms fc1cnt1a, qure non probarnr <Xl'Cncnna
non dl: ars, at h:rrcns ignorantia. Nunc ad frparationcm vo'.
luntariam morali philofophia pc1flcitur.Con\.
pkt.l corpori5 rdiquis partibus,
cum cidcm, qu1cq1ud pr:etcr philolophu;am ncccfliratcm appc-
ricrit,ab anima, fuafu qu1dcm amm1 \'cl fpmms, dq1cg:m11n fue-
ric: quid philofophica lit nccd!itas, dicetur pofl:ca. Ex hac frpa-
ratione rcfultat unio prima, pirims fcilicct cum anima, pcr 11
11
.
.lium philofophia: moralis continuatum. Eram ha:c {\\id1otis
proponcnda prius,ut cognoccrcnt,qua rationc metaphyrla cuni
phyficis &moralibus hic mirncrirh,& qliando moralia mctaphy-
ficis, & ha:c illts comparanda font ac phyficis: ne forte fb Ia-
byrintho hrenti bus , inrroitum ad rnn capelfcndam ( ut foknt
plurimi) prrefl:ruxiffc vidcar lelloribus.
De jludto p/Hlofo;hl,o, ;r1morpu grad11.
c A P. II.
S
Tudium philofophorum dl: inquifitio fedula veri & nm!f.1rij.
Verurn cfl:, qud nihil abdfe, cuiquc nil abe!Te, multoquc mi
nus obdfe potefr. Ncccffarium, id omnc quo caiere non poffu-
mus. Veritas icaque fumma virtus cfr, ac inexpngnabile cafl:rum,
p:mciflimis inhreremibus arnicis, at innumcris ob{effom inimicis,
paul minus quam toti mundo nunc invilitm , fr,\ infupcrabile
pignus ijs, qui poflidcnt illnd. Hac in arec nrus & indubita-
ms philofophorum lapis & thefanrus continetur, qui nanerofu'
tineis, nec pcrfofli1s forilrns, manet in xternum ca:teris diffo-
lutis omnibus,mnlcis in ruinam pofitus,alijs ad falurcm. Hc dl:
rcs vul110.viliflimaA1rcta plurimum,& exofa,non odibilis,
:!t amab1lts,& prcc10fa ph1lofoph1s fpra gemmas,& aurum
zon: omnium amatnx, omnibus ferme inimica, ubiquc rcpen-
l1ilis, Sc pauciflimis quafi nullis inventa, pcr vicos
omnibus: Venitc ad me omncs qui quxricis, & ego vos ducam
in veram femitam. Hxc cfl: res illa tantum veris pra:dicata ph1-
lofophi$, qua: vincit omnia, nec ab ulla re vincitur,corpus & cor
omnc durum & folid1uu penetrans, ac omne molle
& omni duro refifl:cndum Nobis omnibs G:fac1t
obviam, & AOn vidcmus eam, vocifrans & alta vocc diccns:
Ego um via veritatis, rranfitc pcr me: quia non dl: alius ad vi-
tam tranfitus, & nolumus cam audirc. Odorem fuavitatis cimt-
ti.r,cd non percipimns eum. Dapibus fce nobis Jibcralitcr in
1:atcm oftrt ittdics, & non dcl,.lufiamus cam. Blandc nos ad la-
.
pH IL 0 S 0 J:> HI A: .2'9
hitcm trJhit,& cjus mfrui rcfkntcs,!mirc norumus.Q!:pni:m
faili fmus fiC11t lapides, oculos habentcs & non
habentcs & non audiences, nares non olfacientes habcntcs, ore:
linguaquc muniti non degufiames ncquc loquen:es, m:inibus
& pedibus ml opcra.ntcs nec ambulantes. 0 m1fcrum talc gc
nus hominum,quod bpidibus non cfi prre!lantius, imo long in
frrius co, quod hoc nonilli, rationcm daturi fumopcrationum
fu.:imm ! Tranliuutcmini ( tran{mutemini de lapid1bus
mortuis in vi\"Os lapides philofophicos. Ego fum medicina ,
corrigcns & tranfmutans id, quod non dl amplius, in id quod
tit ante corruptionem,ac in mdius,& id quod non dl, in id quo.f
elfe dcbct. Ecce pra: foribus con!cicntia: vcfa: fum nocles ac
dies pulfans, & non apcritis mihi ? ramcn cxpcfro mitis, nec 3.
vobis irata rccedo ,{cd patiens injurias ffnco vcfas, cupien&
pcr paticntiam ad eam cxhortando vos Venitc: iterwn,
atquc fa:pius iterum vcnite,qui faliicntiam qua:ritis,& cme gra-
cis,non aura nec argenta, minus aboribus proprijs, quod otfcr-
rnr vobis ultra. Sonora vox,fuavis & grata philofophantium au-
ribus. 0 fons divitiarum incxhaufbilis veritatcm & jufriam
ficntibus ! 0 dcfo!atorum iml'crtaioni folatlum ! Q!!id t1lna
<JU"'ritis monalcs anxij? cur infinitis animas vcfos curis ex:i.-
gaatis mi{cri? qua: vdha vos cxccat dcmentiaquzfo? cumm
-.obis,non ex vobis, fit omne quod extra vos,non apud vos quz-
ritis.Praprium hoc Colet elfe vulgi vitium,ut propria contcmncns,
alirnJ qua: funt, l:mper appctat: proprium hic pro no bis appra-
priato fnmimus,nam clCnobis ipfis nihil habemus boni,fcd fi quid
haberc boni po<fumus, ab eo qui folus dl bonus, fcrimus accc-
ptum: contra ')UOd habemus mali, no bis ipfi nos
mus ex alicno malo,per inobcdientiam. l'roprium crgo nihil ho
mini ex fuo, pra:tcrquam malum quod poffidet: quod ex bono
bonum habct,non ex fcipfo, f<d comribute prnprium habtt,
bono,cum rccipit tamen. Lucet in nobis ( licet obfcur) vit.1 lulC
hominutn ranquam in tencbris,qua: non ex no bis dl:, & tamen
cil: in,& non nobis,fcd ab co cujus efi:Hic illam pbn-
t.1vit in incjus luminc, qui luccm mhabirat inaccdlibi-
lem,vidc1cmu> lumen; & hoc ctcras cjus prreccllcremus crca
nuas: illi fondes hac ro.tJOncfalh, quod fcinrillam fi de
dcrit no bis. E!l 1g1tur vcritas non in nabis quzrcnda, kd 111
gmc Dei 'l""' m dt. Ulrcrius,ut detiAitioni vcn t:mamus
!am, dicimus elle:, vcra nihil adefl, nom uni quid addl qua: Io,
qu1d cliam dccft, aut q111d contra ni ri potdl? cum nihil vcr pra:-
d'ud unum cxillit. Q0 ignoratpcrli:Ctnm
1d .1i:- .m , quod '" c in ali<JUO d11111nuuun cfi, nec luperlhn qu1J.
-.Jnmut: kil !'OttnLJ.,J IX virclitc, fic ut ex abundan
tia tr.
140 S P E C 11 L A T l V A
tia tribucre pollit dcficicnt1bus, & qualiter a.bundarc.
cnim talc potcft cffc, pra:ter 1d !olum quc_>d omni d.11 dfe
quod eft,& dfcnon rccipit ab .1!10: !d 1pfm c!lcrotum cll,quod
dfe potcft,cu1 mlul o,bcH, quia pratcr 1p!um mh1l dl. Q!1od ni-
hil cft, vcr nor: eft,& c contra'. quod vcre non cH,mhdcft.
quid extra vc;11arcm eft, vere non cft: quia ventas 1llud 1mum
dl: omne verc quod dl. b1lhtas 1g1tur ]UX non cH, 111(i quod
dfe vero co1\tranum cft, & d! non-dcbn, nec nili pcr dfcntia:
\cr pr;v acioncm_ cft ,_ nihil dl: q'.1i.1 vcr non cft. Unde con.
dudunt ven iX mort cm 111h1l elfe ,qmanon
procednnt ab dfrvero, kd ab dknt1a: vnx pnvationc. Pccca-
rnm i<>itur dl pnvano boni, <1t!X caufa morns clficicns cft:
dl: pnvatio vita:, qua: vica boni fous el!. Ex bono qui-
dcm veritans !l:imulus rdulrar, cui non pra:vakbum aculei mar-
ris,& contraqucm,cuique quantumcunquc dnro durum cft calci-
trarc. vcrit.lli quidpiam adjiccre vdler , f.tlli1m pro
vero palhatione quad:im !i1bftiturrc cogcrctur,idco quod 1cri
tas pcrfcll:ionis amill:u folo cirrnmfult.1 non vcretur.
noll:crprimus illc p:uc"ns ami[tum hune jui1iri;i: non exuiflt,ve-
ritus non fi.tilfct \ide ri nudus, <p1alis ante a non vidcbatur, nec c-
rat, fe omni decorc munitlis. Privatus igitur Adamvcritatis a
mil:u pcrenni, fal!m qu!ivit pallium frondibus arborum,
quo faifus in feipfo foum errorcm, & coram Domino dixit: Nu-
dus fum Domine, cujus milrtus Deus, quod 1critatcm amiffe
vcrerctur & faterctur pro tcrrena: frlicitaris amilu perdiro, pe-
rermis gloria: veftem nuptialcm gratis i!;i rdhtere !bruit, per
proprium filim: qui veritatis vic1m le no bis ac vitam dfc dixit,
& olkndit,cum fa monc,mor'.cm 1wbis pcrpemam,quadigne
plclh debcbamus pmncs, ;,bstu!it. Videtc francs igirur,quan-
tus fit vcritatis cffclus,ut fos inimicos,modo recognofcant
fit benefica placidaque. Cum Adamo peccavimus omncs,
at paucif!imi llnt,& fer nulli,qui cum eo nudirarem fam aper-
tfateantur,imo potins quoquc cupit vidcri ncdum, fed
dfc perfrll:ior, licet omnium iplc fit pcrfebllimus,& bylfo pur:
puraque palliatus maxim nudus. Vitittm hoc hxreJiravimus a
primi parcntis appctituprimo,<J.uod c.1ro nc{l:ra pr:c cxteris ma.
xim, jure vel injuria faperc, poflidcrc, vel honor;ui
quod porillimum hoc feculo hominum eftHudium exitioiif-
mum. Vcritas iterum nwlli potcmict: liibjicitur, vcl mund.111:1:
fortitudini; quapropter ci nihil obcft, nam ipfametell:fortitudo
vcra,potentiam totius mundi tpn.111s. li corpus vcrita-
poffidcntis in mille frulha fcccrctur, nil patimr animus cjus:
:it m eo martyrio gaudct. H:cc cft vcrit.ltis potcntia, quam pattCI
flint adcpti, l:d _infra !.mus .1udiclis cjus cxcdlrntiam. Nunc d1-
ccmus
pH J L 0 S 0 PHI A. , 241
CCITillS 11ltcrUS, qu,lS proprl't;ltl'S h.1bl'.lt vcritas,pict;ltCl11 fl'ilicct
clllll j111lina ;11ipar.1bili n<'Xll. cni!n pi et as gr.ma di-
\"imrns qua: doc cr w.rnmqucm.qm: {c\crc . .J
(liti.1 qnidcm rctrib11110 cn1nsquc cmquc quod limrn <l1c1-
tur: qt1icunquc nrtutcs lias poll1dct, omrnum dl: d1t1llirnus.
Scicndum dl criam hoc loco, pictatem opera ri pacem & mifrri-
'"' di;im,dc quibus !i10 loco d1cetur. Rdbt nunc ut philofophi-
CI ltudij partcm altcram intue;imm, qux necdTiras dt Yill:u
qui.lem & amiu c.irerc non poili.mms, crgo uobis fnt
nj. Ddicijs in cibo potuquc, vdlium quoguc luxu byflino,cocci-
nco.purpuico\'c carcrc qui\"is( cri;im gui habct) pot dl:; crgo non
font hxc ncce/Enia. P.rnci liint gui nccdlitamn obkrvant phi:
lolophicam,n1lgarem guis non, vel id iota qui vis, invit Cuftiner,
coque llo carerc cupit,quod a!fcqni non potclt? Judicat omnia
vulgus fupcrficialircr frcundum apparcntiam, fecu11q11m profon-
d ira rem font 'qui judica1itfi:r nulli: hinc fit quod vcritas exofa
!it,cum fub bcno corticc prod1t in lucem. Plus poffimt nunc
fplendida nll:is,& .1rmilla:,torq11cs & monilia, quam 'ipfa vcriras
& fapientia. mirum, cum fapicnti<l l[muna mundo fiulritia
faa fir,h:r:c vcro fapienr;a: rcibnmr fcripturre facra:. Ye:iras
ipfa Chrifius ac fapientfa tollirui mundi fapicntibus: qui ex
mundo non efi,attamen fuperat nrnndum; Barubas vero latro
jlOtius cligitur,guia fuir ex mundo vitioli1s. Cur mir;unur itaque,
I muudus verarnm arrium profr!forcs ( ;-um writarcm ipfam fit
pc&cmus) 'tanquam vcncnum abh!met ? quod ipG gcnriles
rnundi fcquaccs apcrr fatcntur, cnnl verit.ue111 oqium, & obfe
quium amicos parcrc dieu nt: hac fa .dorina vidcntur homini-
bus ambitionem pcrfuadere Yellc mngis, quam \'irrutc1i1 & veri-
tatCJn. Ha::c dico, quia fi nunc in lucem adfrrnrur hoc krreo fe-
culo guid,ex ,cris & indubitaris ph1lofophix ver.r
in militatem facint reipublicz: G non !it Erhnicorum ac
hum dorinx confonum,ab his rejicitur, ']Ili fcrnm illiu' hau-
fcre ihidij, quod inanis illa philoforhonun lchol.i commenta efi.
Dicirc qua:lo viri ju,\?ciofi, qui porefi fieri, rn Gcmilis c.Hcns
onmino lumine vcro, lumen adfrr.u alijs. H11111an.1m habucru.nr
fapicmiam & mund.rnam, qux ih1lriria rcputatur apud P E 11 >1,
quia ex DE o non cfi, & 1.1111cn parens on111is fili1111orq11cr ad
fam add1icndum pcr mcdia1' a:tatcm. Po!lmodnm fi ta lem
contingat philofoplu1m cmcntitnm cum vcro ljicl.ttivo con-
ferrc 5opho,mox cru1npit in c0Bvili:i,('ont<.11111cns b?lllllll
ac quod fl10 p:edasogo 11011 au di vcrit: ranqnam nihi_I
boni vc119uc forer pra:1n in quod a Gcnul1bns vnit.acm ii,;no-
ran11bus procc!Ti!kt. l'lus rnim potcll lpccubtiva Mens ;id1nta
Hro Jmrnnc vciiratis,yidco,1.1111um an.no vcl 1 uomrnto cunfr,1ui,
Q_ qu.im
l.f1 S l> E C ll L A T I V A
qum affidnus & irnprobns bbor totius xvi ho minis, abf'lu.c lu-
n1inc quxrent1s lumen ab h1s, qllllncc carrm 0111111. Scd v1dea-
mns quxnam lit dolhina gcmilium philolophorum. S11rnrnum
bonum ponunt _b_cnc \'l\'Cre,quod m p.umntur & ur1k
Honorum ambmoncm & laudes maxunc rcputant honcllas: dc-
niquc divitiarum partum & confrrvationcm quocunquc jure ni
injuria,bdlo,vcl fudore fall:a, vacant ut1li: ex qmbus poil mor-
tcm aliud nihil expell:ant, quam pofirritati memoriam fui, fa-
mamque reliquiife: Reurrcll:ioncm partim ira negantcs,partim
ignor:1rtcs,pomamm mille nugas prxter vematcm, cujus qui.
dem expertes fucrunt,effingunt in hominnm & ii ipfius prrpe.
tuum exicium. Ecce proptcr quam doll:nnam oportctverarum
anium profeifores his exofos e!l maxim, qui de quibufvis arti-
bus & facultatibns plus reportaiTe nomcn gerum. Tamctfi veri-
tatem ob ornlos ponat cxpericmia, nifi per incxpertas opinioncs
corain, qui vcrit:item nunquam font expert!, lit comprobatum,
pro falfo verum objicitur, & maxima clamore fatuus fiirn:irur,
qui vrritatem profitcri velit. Q!,tod fi quis ctiam varias autores
mcrito detdktur,mox eor difripuli mmamur in univerfit.1tibus,
taks vd afficcrc upplicio, vd dedecore fmmo, quod cquitatio-
nem afini vacant: interimnon vident ipfi,quod corum fit fola-
tium per vicos indics afinos equitare, qui bus alios dcdccorc co-
nantur afficerc. tal)dem fubticcbitur vcritas, qni:i, !icuci
doccm grntiles, od1um parit? (cd potius obirc mortem
philofophum dccct, quam ncgarc veritatem. In omnibus efi ob-
fervanda veritas, ut immum apud Chnfiianos bonum: bcati
qnibus efi clitus in ea pericver.we in finem ufquc, quod
paucimis (hei milcrum) contingit. Rogcmus Dt'l1m, ut hujus
folius nos faciat participes. Condudcndum ig1tur, IObm vcrit.1-
tcm expetendam, follicitcque fore quxrcnd.1111 in omnibus: aJ
cujus faftigium ultcrius qm falicndum fit,aud11c.
Recapitulario prim1 grad111 & famd1 ll<pit11/1.
P
Hilofophi fiudium fimm in inquifitione vcritatis,pa opinio
nc:s.rationi confon.is,dirigunt, in his qua:: frnflun at
Chc1mfiarum lludium cfi, in frnualibus infcnfu.1lem ventatem
fuis compcdibus libcrare,per quam clcfl:cs virtutcs fbtiliad-
modum vencnrnr ingcnio. Chcmicam artem ad-
difcere vult,philofophiam,non Arifiotdicam, feJ cam qua:
tatcm docet addifcat oportet. Dicet quifpiam Arifiorclis diic1-
pulus, an Arillotekm faciam mcndaccm? non ego , frd ip(f:l:
nam cjus dohin:1 tota conlift in amphibologia,,1ua: mcndacio'
rum optimum dl: pallium. Cumipfe Platonc111 & rdiquos rcprc-
hrnd1tkr,qu>':rendx fama: !!_raria, nullu111 f'Otuit .:omrnodius rn-

pH r L 0 s 0 !' H r A;
{humcntmn rcpnilT.:, qu.11111d.m, <jllO m rcp_rchcndend_o foer;t
ullt:',amphiboloF.ico lc.1licct,fcnpt:'.I contra !tmtlram
(o ..
r\JifmatiS gcnus '".OllllllbUS CJUS icnp!IS ndere hcet:_ <jU3!
a quovis 111cd1ornter doto m UtrJm']UC partem mrerpreran
poffimt. Hoc lmpcr fmr Sophifl:arum iludium, ut <jll:t:dam fub-
tcrtiigia molircntur, <jlllhus pm v1t1, fuas tcgere falfitares pol-
fenr,;d caque tan'luam ad faram pcriclitantes confu-
!!<renr,ut dl aiinorum ille clypcus: Contra negantem principia
(111qui1111t) non efl: difputandum , non fine caufa propugnaculum
hoc extruxerunr; nam arres eorum ex falfis confl:abant principijs.
Non mclius ,::ontra Sophi!bs agcndum efl:, quam princip1a per-
f]iicaciilim num falfa fint,examinando: hoc, rctilirio quemvis
mal cautum irrctire conantur. Sed miffa faciamus ha:c, doncc
dif[mtandum fit, frriptifq; probandum u)tcrius: ad fl:udium Che-
micum redcamus. \'critas in arte Chemica per manu.ilempra-
lh<;am & pyromantiam, feparotione parriu111 fp toto falla,
qa:ritur,quod fl:11diu1n Akhemiibrum efl:.
De jumdo gr.id11 phllofaphorum, q11i di111r Cognitio.
CAP. Ill.
C
. Ognitio efl: opinionum de ve.ritatc quorumvis conceptarum,
per experientiam cerra & indubitara rcfolmio. Op1nio vcri-
tatis efl: in animo & dubia pr,,,fmptio. Expcricntia veri-
t:ttis cfl: manifdb demon!l:r atio. Relolutio <]Uidcm cfl: dubij de-
po!itio. Non poffumus d.c <]UOvis dubio aliter ccrri ficri quam ex-
periendo, nec mdius gum in nobis ipfis. id quod
de verirate fupra diximus verificemus, nob1s facientes exor-
dium. Diximus ipra,pictatem in cognitione fiptius confi(lerc.
hinc fit ut ab ipfa cognition cm philofophicam incipiam. Ncm()
ver potefl: cognofcere (e,nifi fi:iat <]Uid,& non <111is ipl fit, :l ']110
cI,prndcat, vel cujus fit ( nam fui 1pris fecundum vcritatis legm
cil ncmo) &in<Jucm fincmfah1sfit. His cognitisincipitpictas,
qu,a! circa duo vcrfar11r,uq,occ Crcaton1n, foi finli-
km:impoilib1lc cfl: crearnranl fcipfa fr cognolerc ,ni fi prius co-
gnito fuo potefl: dfrtus ante cant:un cognolci,
nonne pra:ced4t onmr pnncipin;il lt1'l mcdiu!ll & fi11rn1, vcl :i fint
rem aggrcdictur guifpiam ?
Deus cfl: fine priocipio &. fine,prr(c cxiftcns,omni replet m. glo-
ri:i, <]Uarr, folus expropria libcr;\litate poCTidnc no!uit, kd qu;
n.os 'luos ad ima;incm prinrnm
l1her:ilitaris cjus exrn1plar,& myikrium. t1t igitur lit .1d111i-.
1:1ndum illud arcmun1 ex \'n it.1tc Audi li-:un,ilcut
prcciofillimo de nl11Ti;uo ncati li1111u;, ira proptcr mltcri .1111
<.?__ "'l'"'
14'\- S I' E C li L A T I A
ex qua fa[ti,fomus 1ile quoclvis proni quam ad id guod
nos de vili prcc1oflim.os poil:. fc frrn: 1mo pot1mes. ange lis, fi
man!i!fcmus in tah d1g111tat1s gra?u Adm1rcm1111 guotguor
mecum dfo mortaks 1111fen, quod l11111111us rcrum amfrx vilifli-
mam de limo tcme matcriam contrcltarc m:mibus vol11crit,& ex
c,
1
prcciofiffiman:i cxcitarc non abs rc fahtm putc-
mus,frd ut agnolcamns qwdnam. fun us, & ab ebttonts l11pcrbia
nos continramus: quod fccus fac1rntcs,ncmo noilrum _non pau-
percm gu Deus tamcn ex radcm mafTJ, ex qu
fa[tj fiunus omncs,confia: hmc fir, ut pcrfonarnm non fitacce-
J'tor Dcus,fcd paupcrtatis & humilitatis amaror, & inimicus cla-
rx fitpcrbi:r. Ncmo crcatorem potcrn mchus cognofccrc,guam
ex opcrc nofcitur arrifcx. Vidcn:m igimr guis illc de ri-
liflimo pote fr cxcttare prcc1ofil1tmurn, nullus certe pra:tcr cum
qni crcavit utrumqnc. Nullo modo pinccrna pote!l ,inum in'
aquam permutarc, tamcn id pote!l qui vinum & aquam crcaYit:
majus ,.cun1 tnrJn1 in anin1am vin:nten1 transnu1tavit fecit,&
quod maximum cfr;fuprcmo bcatitudinis dono, fcilicct imagine
fimilirndincguc fuis, dota vit: pcr c.1s darum.dl: omnibus falrns
fri,qui donum hoc rccipiunt,(ed no lm ri bus JC(ipcre gratis guid
dabimr? ccrt nihil: habcam igitttr_illi guod !itum dl,urfrrvc-
tur jufrix locus. Proprium cuique lu11m cil, quod clegit prin-
cipio, damna rio cilicct. Gratuitum efr a::tcrnx faluris donum,
his qui gratiarum al1:ionc rccipitmt illud. Cum i.taquc prccium
vile carumquc fi mus, vidtat q11ifq11c noilruti1, quid potius optet:
rcs imelligentibus per .fr clarior dl, q1mn illitts ducidatioue lit
opus. Scmrns nie quod fumus, & prxlbntillimnm quo f'fO-
cdlimtts: refrarin hoc ncgotio pcrpendamus,guare,vcl in guem
fincm fa[ti fucrimus .. Cre.wit omnipotens Deus primum hom1
nrm Adammn ad irnaginem & fi1111!1tttdincrn fiiarn, nt ipfi Dm
foret in xternttm ad gloriam, & imrnorral1s.dfcr, non anxius,
J?ttllim indigus, frmprr in Dco gaud.ms, terrcnis paflion'ibus non
lubjtl1:us. Vnum qtua tantum munusnon agnont, Yili frrn:
cognorit 1amen qttod rcrfel1:tts f:1lh1s dlt & l:tpirns 'ar Ill ra
cognitione non pcrm:intir. Con!idcrcmus crgo guanrnm l>oni
cognitio, g11.1mumg11c mali httjus muneris & nrbi Dei Yilipcn-
dittm an4lcnt, rnm ex tmm<m:tli prrrrruo rrddidrrit mon
qui morirur in Xt<.111un1, &frmritr 111 agonc n1or-
tis de git, & nuuquam ddinit mori: hitK f,ut pcrpcrua dicatur
illa mors, rcluri vit a dicirnr xtcrna, qua Dco vinnrns in xtcr-
nmn J & nu11quan1 finrnlllS viverc. Cum igitur rrin1us p:ir.ens
tma lcum nos 011111cs Dco rebelles feci{frr,:ic inimicos, milri-
c.ord1;i moti1s on1ni1.,otcns. paccm nobifcum
fl> ,oh.tir 'l"iJ'"'is ctbultor. Q!!!s crit i.lk. gui rnmd1
\"JJ!:l"
p III L 0 S 0 I' II l A. 14f
,in;c bonitatis hoc myllcrium ani1no ;crnlvcrit, cum inimico
foo,licct injuriam ab co rcccpcrit,non reconcilictur 1
fit, quod inimiconnn inter mortales nn1tcr off<ndcns,vcl o,fkn-
fam palls,altnum aggrcd1 vcht ergo: Cerce non
alia de c.rnfa, quam quod nemo fe1pfum, & per confcquens,ncc
Deum creatorcm !Uum, nec proximum :equipolkntem creatu-
r.un cogno1ir: quo fit, ut pacem non amplelbtur is qui cam
Efhnimpax milricordiz radix. Nam qui paccm non
mi!Cricordiam non exerce bit, nec etiam alfequctur,donec
h.1bcat. Non cf\ quod hoc loco pacem & milricordiam' con-
fundanrns; quia pax <;Il: mifricordix cwfa, Ychai pacis.-cf\ ipfa
pier.1s. Pacon crgo h cum Dco lubucnmus pcr p1ctat1s cog111-
toncm, pari ter e.1111 cun1 proxin10, tam ini1nico quJm amico,ne-
cdErio fumus habiruri. :-bxim cum confidcrabimus, quod
li11n111us illc rcrum anifcx verniiculo di aboli mancipio, per pacis
amplcxum liix milricordi.un t:ccrit. 0 mifrri morraks, quot-
quotmifericordiam cxpclbmus Dco,co.i;am quo mifCriam non
ag.nolcimus 1 Unde <1uxio Micricordia, quam ex milrix con-
fr1lio11e,pcr cor,lis confritionem in cmcnd.uioncm fat1.1?
li dcnmm no!lram frarrumquc nof\rorum mifrriam non igno-
robi4,ms, at p.m compcnfab1111us pondc,-e,frculi bonis hujus opi-
xtern:1nun nos non cxi-
fiimabunus illis, qui p1orfs opibus mundi ddl:itui fnt.
morcalcs inter hoc ver confidcrat, bonorumque fibi olum in
hoc inundo concrcditormn con11nunione, fratrcn1 cgcnun1 non
fol.ibitur? da tu conidcrantcm, &ego tibmox oll:cndam qut
talc divinum Jrcanum agnolcat. fo his omnibus Deus fuum ergJ.
nos amorem fotis cxplicuilfc noluit. Verum f.1 nos
famc juflitia, cui nihil diminurnm elfe p.otcfl: unquam,non mag1s
CJL1'lln cjus miiricordix, nobis potius qum proprio filio parcerc
voluic,inqno P.1x & Juf\iria limul f olculat:r fimt? igirnr
non ofcubmur nos in Chrif\o fratrcs fall:i parcs, cum nos mile-
ros 1Trmiculos fmmus rcrum olculctur artifcx, & in filio fo
unigrnito pra:fbnrimas facit creaturas de viliflimis prnprio
malo fa1s' Deum agnolcunt in filio, panier & fi-
Lum in patrc pcr Spiritum SanB:um[ cui non rclull:antur ]fratrcm
ctiam agnofcunt, & non alii. H::cc fnt vera & indubitata vcra:
phi\r,fof>hix fundamcnta: fed quia nondum ab omnibus cogni-
1.1 li111r,licct audita multis, adhuc in aliquorum non bcn rcfolu-
10111111 animis pont ha:rcrc dubium,an imaginatio pra:diB:orum
wmaris amorcm in no bis cxcitarc queat: opera: pretium illis
lue111, ambiguiratcm hanc, cxpcrimento prr fe ipfos & in lcipfis
fal:o,dcponcrc hune in modum,qui fequimr. Confidcrtt unus
qu1lquc pcne> fr diligenter caqua; fpcrius dill:afunt, dcgufl:ata
Q... 3 que
2.46 S P !! C li LA T 1 V A
(jUC fpim ru minet animo finccr: fic paulatim fintilla> .1liquot
ma gis ac ma gis ind.cs pcrlncnc hus ocnli.s mrntahbiic. r'ncip1tf,
:ac in tantam cxcrclccrc lnccm , Ut fuccdli vo tcmporc i11-
notcfcant,gncc Jibi ncatf.uia ucrint,ncc '.1111plins in vrntatc qt10
\lis ha:1cbll modo: kd p1ctam cxcrrnto
1
1ufl1t1:rguc paulat.m at:
furfrt:ns,ritu pr.r1rntEs,anunt tran.g_111!11t;ucm frntict, qua
tandem alkdus imcll1;;1:r ,majortrn i1'. arnmo rklril.uioncm etk,
qua111 in yrtu'\ inc.ipit,''_tr.t qtt:1m
nmm & l.lb1hun1,cun1 Ylta:, t11n1111tcntus comp.1L1t1rnw,
fe\iCTat Anim.1 curn annno dcldbrionr 111:1i<JI 1 tr.1aus hu-
Corporis. E.x ca cognitionc !vkns or:tt!r, & corporis
vohmtaria fep:iratio fi.nnit exordiun1, cu111 anirn:i ydi1cicns l'X
una corporis fditatcm & intcritum,ex altqa pane i'rxfbmi.1111
& tlicitatrm animi pcrpctuam, cum dh ( c.li \'1110 fic dil'oncnte
lbt11)COnnrh cupit, ahero prnitus hoc folum appc-
tat,quod .1 DEo conclufum dfe vidtt in fah!tcm gloriam: Cor-
pus in omborum j:1111 u111torum unioncm conddccndcre
tur. Hc dl: ad111irab1!is i!l.i philofophornm transmm:nio co1ro-
ris in fp1ritum , & huius in corpns, de qua dill:um no bis relinqui-
fur SaFicnnbus: fac fixum vola11k; & vobtile facfixum,ut
h.1bcas m.1gif11um no!hum intdlige) foc de ptrtin;ici corpote
trabbik, quod animi pra:lbntia cum anima convcnicntc con-
(bntiflmum fiat corpus .1d omnia fu{l:inrndum examina. Proba-
enim aumm ignc , quo reprtibatur omne guod non
cil:. 0 prre{l:antiffimurn philolophorum aurum, quo ditanutr fa-
picnti:i: filij, non illo guod cupitllr ! Ade{l:c gui thefaltrum phi
lofophorum tam va rio con am qu:crit1s, rcprob:itum vobis la-
pidcm cognofcitc prius guis illc fit, antcquam qua:ratis. Mirum
cil: Cupcr omne miraculum, guod guifp1am appctat ignotum Jibi:
farnum certe vidctur id ab hominibus qureri,cujus veritatcm non
norum invcll:igames,quia nihil 111 co fpei rdinguimr. Suadeo qui-
bus\'is ergo perguircrttibus, nt cognol:ant prius rjus quod gux-
runt veram exill:entiam, arncguam qua:rarn: fic eos laboribus
frufari noi1 continget. Sapiens qua:rit quod a mat, nec amare
j'Otefi guod non cog11ofcit,alioquin infipiens c!Tct. Ex cognitione
1gm1r natus cfi am or omnium vcritas, qua; fola vigctin ommbus
vcns plulofopbis.
Recapitulati.o fr1111di grad1u.
.H. III.
N
On dl: quod quispiam putct,me tbeologica trat1are vclk,
fcd ta ha qua: mfcm & pueras latcrc non dcbcnt: ex gm-
bus ta men altius quam litera fonat repetitis,omr:cm fcirntiam &
in O!!L'libns, tam ca:kfijbus qu;iu:i P'ol.:nis 1ch11s

PHILOSOl'HIA. 147
Frufa labo.ratismnncs abdirorum narurz:
frcrctorum indagarorcs, cum aham. ingrelfl _v1am, terrenoru1n
,irrutcs pcr rcrrrna dercgere conam1111: D1!c1.rc 1g1tur ca:lum per
ca:lum,non prr ttrram, tcd hu1us, per 1lhus,vmutcs cognofccrc.
Nemo cnim ,ll(d1t in ca:l quod qu:i:ritis,nifi qui de ca:lo( quod
n )delccndit,illuminct e. Incorruptibil quFitis mcdici-
nam, qua: corpora ncdum corruption< transmuter in verum
tempcrammtum, fcd etiam tcmperata diuritlim confrvct: ta.
km alibi quam in ca:lo rcpcrire non poreritis unquam. Ca:lum,
\"irrutc ta, pcr invifibiks radios in terra: crnrrum undiquc con-
currentes, onmi3 pcncrrat elemcma, & ekmcnrata generat fo.
vetquc. Ncmo in (cipfo,(cd in fui fimili, quod ctiam ex ipfo Gr,
gcncrare potdt Ftus ctiam promicuas urriusquc parcntis in
t naturam ita rctinct,ut in eo pa1 ens uterquc potcntia & all:u fic
rcpenbilis. ha:rcbit amplius,nifi lapis,in gcnerationc philo-
forh1c.1. Si cognitio ha:c adhuc tibi non fflcerit amicc leltor,
cum ca data dl: in Clave nofa,non eft quod tccurn agam
far111s. V crum ne ribi de me conquercndi maneat anfa,dicam ul-
tcrius. Dilce ex te ipo, quicquid dl: & in clo & in urra co-
gnofrre,ut apiens fias in omnibus. Ignoras ca:lum & dcmnca
prius unum fuiffe,divino quo que ab mviccm arrificio eparata, ut
& rc & omnia gencrare poffcm 1 Si hoc nof, rcliquum & te fu.
gere non poteft, aut ingenio cores omni. Rurfs inomni groe-
rarionc/eparatio rnlis cil: ncccif.1ria, qualem de te fpra dixi fien-
dJm, antC<Iuarn ad vera: philo!phia: ft11d1a velum applices. Ex
alijs minquam unurn facies quodqua:ris,nifi prius ex te ipfo fiat
tmum quod audill:i,latiusquc audies incquemibus: nam talis cft
Yolmuas Dci,utp1j pium confquantur opus quod qua:runt ,&
rcrfrl:i pcrficiant aliud cui fucrint intenti Mala: voluntatis ho-
minibus nilul pr:rtcr quod frminaverim datur mctere: imo quod
ma gis efl:.perfo:pc bonum eorwn femcn in lolium, propter eo-
ru!11 m.1litiam,convcrtitur. igitur ut.talis quale tuu1n,
die Yis q11od qua:ficris opus,
De 1er1io gr.idu philofaph1<11.
CA P. l V.
A Mor philolophicus dicimr ecretorum ab uno rurfus in u
num prr paccm 11n10. Pax vero pcr unioqcm parrium in to-.
ro concordia.Union apprimc d1ligitDrus,quia unus cfl: & quic-
q111d crcavit unquam,fub unione concluGt. Ab uno determinato,
penmum indcfinitum fall:o, procedunt onmia qua: finita unt, ac
rnrlus ad unum uum infl:inll:u naturali qua:que tcndunt: quo fi
qu:rp1am drclinarint, philoophis fub fcreto.binario conrincri
ccnfcutur, & pcnernarnun aduruoncm reduc1 dcbcrc. Crcavit
Q. + Deus_
148 S P E C t1 L A T 1 V A
De1is chim & terrain: ac omnia qux in ris fimt,orrnlto modo
1imul 11nita ,manidlo kcrcta. Sub appdbtionc terra: concl
11
.
clumur Ekmcnta,qu comincmur clo,taliq; fdnis fe co
111

pkhunur amorc , imr;, afos crcatur'1s vix \idcre IJCtt.
Anima ha lmua quxquc bma lc.c d1vmo prorf11s ordmecon111n-
oc1)tia vidcmus linceriori vinculo, qua:: puriorib11s conf\am dr-
ut funt volatilia, rcliq11.1 minus rnnvcni11nt pro m;itrri:e
de qua limt conAat.l purirarc tamrn co11j11111!11n111r, licct
promicue mag1s. Ad rra:fl:ant101111.1m crcatllLHll dcvcniamus
ex viliffimo crcatam,utpotc_ho1111nrn1, gucm de l:mo tcrr crea-
1-it Drus, animal l'er ft mobile, q11od ind, mox fpirirn rationali
t1num fccit: occalioile qua movcrur cih, c;:ctcris animantibus
irregularius eil quis non pcrcipit ? gna quidcm vcrnm i:fl: & ra-
fatii, cellcntit:s inter orera Dei nullnm c!l porcfl:. Ab
hoc folicet hominc,cum .1dlll'c m cxcdlp1ti1Timo lbtu IO'rct ante
laplitm,fc'-reyit Deus frminam,os ;1b of!ibs ejus,&dc carne car-
nem cjus,nt fim1ins ctcris ani111;111tib11s unircnrur: non dicun-
tur uni ri 'niii qux focrint ab uno frmoti prius, frd conjungi tan-
tum. Cum it>;itur in IC:iplo non polfrr, in altero gigncre foit nc-
C:elfc .. HJC Je cauf. prx cxtcris hum.1na gcmratio rcvcrenda
efl:,quia fit inter duos qui prius ll!l\1111 fuerunr, & itcrum unum di-
vino matrimonicri'.1t1 unt : tdhntc cripmra: Et erunt duo in
came una, quorum utcrgue proptcr alterum relinquet patrem &
inatrein, & adbrcbit alteri ua:: parti., Non dl aliter cxifiiman-
dum,qain uxoris 1'oaritum, & huius ilbm elfe altcram corporis
fui parteru ineparabilem: . cum \iderimus e aliter fr geremcs,
judicabimus illos r\oh unitos, frd conjunl:os tantum dfe, non a-
more vero,id vcl turpis lucri; vd illiciti _potius appctitus ex!lin-
gucndi caufa; en jus ignis cum rcfrixcrit, frigent omnia
Non talis efl: amor philofopbicus: nam incxfl:inguibili prorlus
acccnfi1s ig11e,non exfnguitur, quicunquc pcr fpiritum uniuntur
fpiritus in unionc manent; qua:: \ero pcr corpus junl:a (unr, de
facili folvumur corpora. Ell: & parentum erga natos, & borum
erga parcntesproprius philofophico nullo modo cpa-
rari potcfl:: nam pro gnaro pater, nec pro parente filius, minus
pro fratrcvd fororc foror atfratcr,vcl qnilfiiam ami eus, vcl mi-
nim li1x jnnc1urx pati nolkt. qui p1:0
noortem ob1re l:brnrcr, quanta minus pro <]110p1am aho vcbt_1
Ubi tandem gua:1 cndu's ? Certe non alibi q!lam undc proccllit
am or, Sic Deu; dilcxit in.undum ( intclligc hoA1incm) ut pr<i'
p-ium filium nafri voluerit hominem, gui pro bominibus mori,
_mnrtcguc li1a, 1ufl:irix , qua nos pkc1i dcbcbamus mortcm pcr
foh-nc po11t. Nnn potuit rnimfilius Dei mori,led homo falh1s,
'cil r<:rf,f1s homo tihus hominis, 'jdlu'squc julhtiam
comrlc
p II J LOS 0 J> H 1 A. 249
complCYit. 0 amor crga hominc_s ! Non ex
Ariflotdis i11.1111 rhiloloph1.1, nec rd1q11orum mund1 Sap1cnmm
huius,1.un frhccs unda: manant, quas ( dum nos ilb vanis attcmos
!1ud1is ,ktinct
1
rrxtcrimus o n'il:ri lod.1ks: ad <lliam animas no.
llros philoforhiam 1ocJt amor ifl:e divin us.
Co/lo7u1um 'f" coafur Anim,,. AninMm (5 Co1JIM ad fi
rr.d;cre. /11terlocruorc1 /inu SjurJM ,AntmA, Corp111,
ef l'hilo/ophia amoru,hu lnei- dejgna11;
S. A. C. ($ l'h.
S. A Gitcdum i_gitur anima mc:i,corpusque meum,fugite mmc,
ammmn lcqmnrnu vdhmn; afi:end.1111us m 1nontem ex-
cclfom hune no bis _oppofitum, de cujus cacumine ,-obis oflen-
dam itcr hoc bivium de quo prr nubei-n & fine lu mine loquums
cfl Pythagoras. No bis fnt ocli, mm pra:lucct Sol picta-
tis & juflitix , quo duce non poffi111111s Yia 1-critatis dcflclcre.
Vohirc primum oculos ad dextram, ne vidcant 1anitatcru,ante-
quam fapienriam perccperint . .Vidnisnc rduccns illud & incx
pugnabile cafirum 1 A. & C. Videmus. S. ln co fc ccntinet Philo-
forhirns amor,dc cuius fonte fluum aqux f-ivx, ciuas qui degu-
fla_rit ICmrl,non fitict vanitateinamplius. Ab co loco tam am-
no fuavique,rt'b progrcdicndum cfl: adamniorcm, in quo So-
r hi a moram trahit: de cujus ctiam fonle f.uurium aqux primis
longcfrliciorcs,qu:1s qui gufbrintini1nici, pacc1n cos inin: nccef-
fr dl:: corum qui dcvcniunt co, picrique !Oient alcius tendcre
lcd non omncs optatum aifequuntur. Efl locus ultra dilos,qucm
a dire vix licet morcalibus, ni fi pcr divinum numcn ad immorta-
litatis gradum affi1mti fim: at antcquam introducantur, mun-
dum coguntur cxuere, caduc vira: !polio retenta: non dl: eo
rn111 pencncrint,quod amplius mortem rimcant, imo potins cam
indics amplcrantur favius,qnamin mundo quid unquam fuavc
judicarnm efl eis amplcxu dignum. Ultra hxc tria loca quicun-
quc progrcdiuntur, ab hominum oculis evanclcunt. fi lc-
Cmdum & cc1 tium locos vidcrc lubct,alarnhnnus altins. En fu-
pra cryfbllinam primam arc cm , aliam argcnccam vidctis, ultra
quam& trrriam ad.1mantinam, quarta ,c1onon cadit fub frn-
fum,doncc ultra tcttiam dc1emum fit. Hic aurcus pcrprtua: fdi-
cicat1s locusJolicitud1nis exp ers, & 01nni rcplctus gaudio pcren-
ni. Nunc ad finifl:r.1111 deflcbmus oculos. En vidctis mundum
voluptanbm & divaijs plcnum,in quo nih1l oculo caduco diqili-
cerc potcfl,at hujus pcrcgriuationis vidcamus cxitum. Valkm
obcuram foligincifa rcplctam caliginc,fob fincm horizontis cc."l-
11iris pnfiiicuc. A. & C. Ccrnimus quidcm. S. Cum ij qui btam
h.mc ingrediuntur viam co pcrvcncrim, horum folatia ycnuntur
Q_ 5 in LOI"
l fO S !' E C li L A T 1 V A ..
in tormenta,quorum nullus dl fims: quod fi aurem attrn.
tius pr:rbcre, potdtis hinc ulubtum perciperc, nifi vos impcdiat
corum gaud1j tam anx1c trndunt m f111 rn11-1am.A.& C.
Audimus profel:o , fcd qudit, ut 1f hue non redcant? s_.
miferix y,11lcm hanc non vident, do nec polhemam pnitem1a:
viam pr:rtericrint, pofl: quam non cfl: red1tus A. & C._ Su nt igitur
alix vixrcrquas ab eo gravi pmculo ddkll:erc_po!lmt? S Imo
duo laterales tantum,111 dcxtram hue ad !\os, vt v1dt11s, urgentes.
Nam ab hoc loco in quo jam fumus, pcr primam 'arcem opor-
tet omnes faccre tranfitum qui rdipifi:unt, ut qu:r vidctis nunc,
vidcanripfi. A. & C. Muamurquod 1mfcrix vallcm non videa11t
prius.S. Mirum non plana cfl: vi.1, facilis & grat_a,homines
fcducens,tum m piano quovts brcv1s efl: honzon:quod
{i hue ut nos confcendiffcnt, cxitum via: pcrcepiffent.
/>.. & C. nomine vocantur? S. Lata qu1dcm erroris, lat,era-
lium prior mfirmit.uis, pollcrior paupertaris, & h:rc in qua fo.
mus, vcritatis dicuntur 1i: qnarumlibct in ofo pofitus dl ange-
lus Domini,qm 1r.1ll:us divini fi,iritus nominatur. Hic in hoc paf.
fu primo trahit omncs, cui trc1c1ui fi rcllitrrint mifi:ri mortalcs,
laxantur haben:r pertinacibus , quos vi;im crroris ingrdlos ad-
huc cxfpetl:Jt Dominus, do nec aliquandiu numdanis abut ddi-
cijs.pcr propriam perubntiam incidant in corporis infirmitatcs,
nec immerito, per quod in crrocem fucrant. l'auciflimi
qui bus errorem fum agncfccre contingit,per priorcm r<Ipifen
ti<C viam ad locum hune rcdcunt. Reliqua pars maxima,cum his
qui primo non rtfipucrunt loco, pertinax ulterius l'rogrcdirur.
Nonnulli qui pcr infirmitatcm ofgari noluerunt,& alij qui nor.-
dum cafl:igati funt,in paupcrt.llcm propt eau fa pcrmittuntur i11-
cidcrc,cx quibus pauciflirni r11itcnt1x l'ic.111 pollcnorcm ingrc-
' dinntur. Plurin1i vero procrdunt in crrorc cxcmicntes,doncc in
foveam cod.int, il qua flirgcre nonliC<:t. il. & C P;iucos l'idcmus
pcr pnitentia: vias rlirc. S. Hoc impcd1t corpus. C.At ego po-
tius mori vclkm ccntics, qu;irn btarn ;11 tin cm u!quc l'ioun pcrti-
ndiili tic loqncri', .lt 1idc fis hnjus rncmor in rotl:c:
vos 1rrins
1
prcrn1 iffi1nu1n frqu.1r: f(:d priui-
quamdifedamus hinc,d1< prrcor, 'lui fadnm litur & nos Lnam
11on 1mus ingrdli viam? S. cxlirns primum domini tra-
ltum rccipcrc datum cll, Dco, non fibi !rant acccptnm. C. Tra
huntur tamrn omnc-s. S. V cnun dtJt onmcs tr:ihun nnn rct.:i-
piunt.C.Q.!:xnam dl hujus occato? S. in bivio exfi!lcntc.<,
oculosmag1s ad finifl:rasvanitat<"S, quam ad hune dextrum v1
ventis aqH:c fluvium,t.1111 admirando flnentem artificio de mon
tis in quo jam fnmus <lpicc, ddlefmf. dl: monti flumi:
D"l'" no men? S. Ucnquc primus Domiui trall:us. C. Sun me .1li1
tr.1h!S
p rr IL o S 0 PH l A. HI
tl":lltus pr::ctcr tres quos jam cxpofudli? S. Plurl?'i funt in:'cr
hos
111
cdij,,
1
tu lcntmntm ab ommbus 111 propna conk1rnt1a, kd
plni fium ab his qt11 nolunr,ut ant<\l d1cl:un.1 eil,
dt quoi! in ilro ducis fhmo S.\ 1J1!h m vel 9u1l-
piant unqua111, de tam i11bl11111 loco dcC1dentcm aqua: cop1an1
tint firrpnus horrorc pcr n1ax11n::un? ignoras ct1a111 pendcntc1n
;'lqu5,ulrr.1 quod. vires omncs fupt.-rat, quantu1n\'is intre
pidL11n hominem. Yd111trcpid11111 M,m,m ipfom (fi quis fit) exci-
tJtio11c foni \'Cntiquc rcrrcre poil, velmi plurimis in locis videri
pordl: ! C.Ccrtc qu1buillam in collibus tantum fui, de '1.-
q11a dlurns J p'.lntc di!bnte Cuis ptnnrdltos & ven-
to prxccrcuntcs,qulntumvis fortcs,dcjiccrl' pomit: ni!i qua dam
indutlri.1,viribusqut rlaili.nntis hominun1 v1ciflnt animi,
tlll11<jllC libi S. Primus hoc loco tr.1ltus dl: a<lmiratio
fluYij, qu.1111 & drguibnda; dclidcrimn, ac cjus
vili:ndi m.iximus ;unor li1bfeq11itur: qui dc;;uil.mtcm,ut crrmn
aJ:unas,huc allicit, ut qux difcnnna rcnm1 Inr, vidcat. C. Nun-
quam ego perme ipl1m hoc confidcralk111, l'tiJmfi locis infrrio-
ribus comrarilUn accidi{fr vidcrim. S. Oculi tibi c.unci font, qui
non Fcrcipnmt .:.1 qmc mundum lupcrant: rcs qui li1pcrficialirn,
aut ex ,idcnt,non putant aliud in rcnm1 n3.tur3n1 dl,
prxtcr 1<! 'luod IUb ll:nli1s cadit: ifiis quorguot fonr,huc non co1>-
ting1t adirc, niti fpiritus rorun1 Don1i11i tratum, ex fluminis
monrisquc mirabili confidc1 arionc, & fpcciali dono lcntiam, &.
rccipiant. C. Hoc unicum adhuc abs tl' frire Cllf'io prusq11an1
dilcedamus hinc. Q!;:id libi rnlt ad .imnillima loca ram difci-
lis aditt1s, CUlll proptcr itineris alftritarem t'Xigllitatcmquc,tlllh
ob hujus & Auminis protralium rctiffinmm, ut vix protcnfo
fo quid reltius ddincari pollit 'S.Video te Co1pus mcum liben-
tcr hic moram prdtraherc, '1110 diucim mundanis larvis oculos
palcas: hos te f.."Epius.( ctiamli de dextris prt:is) ad finifiram dc-
torguerc,mihi flpicandi prrebctanfam, ha:ctc, non tam
curiofa cupiditatc percontari, quam guod pollquam hinc rccdlc-
ris,mundi confi1ctu privatum iri te vidcas. C.Mi{fa faciamus hrec,
refponde faltem. S. De dif!icultate,quo tibi fatisfiat, intelligc pri-
mum, ad gloriam alia quamper cruccm via, non (ecusac ad ar-
dua qurequc qum Cummo labore, nullus patet aditus, ut facil
partorum bis & difficil gravis cxillimatio foret. Aif1eritatis
levitas, ut mortis vit;i non minus quam exiguitatis amplitudo
finis ell. Rcltivium carens ambagibus dfe debet om11c
quod in vc_ritatis femitam ducit. Jam habcs quod optas,nec
dl. <juod immorcmur ampli us, fequere nos. C. Polhcmum hoc
cll:o.S.Omnia nunc audif qure neceffaria font; nihil moror. C.
Saltrn1 anima rn mccum tantis_pcr manc. A . .Nec te, nec Spiritum
lilim"
11
z. SrEcllLATIVA
libenrcr deferercm,t.1cui ta men don cc utrius'lue r:rtioncs audii
iim,pbcrnt qux.Spiritus lo.quirnr,qua: tu,nihil P"".tcr moram ad.
fcrunt auribus mc1>. C. V1deo me nunc v1lh11n m m1fcru111. S.
nos, quo f(lix nobifcum fias.C.Utinam,at
ego folus quid contr:i duos? S. Tacc,pofl: paucos dies fol a cuin
folo ;iat's. :1ud10, tu forte nos qui dux no fier cs,anos
S.Ablir,vobiscum cro dum critis. C. Apcrias igitur quid
hoc xniamaris wlit. S. Proutoculi, fic intcllcl:us, & omnia qua:
po!lidcs"c.rn1ca finit. C. Facfaltem imclligam. S. li qua: tibi
font ob oc11los non perc1p1s, c;1 qua: non \'Jdcs cum d1xcro,']ui
percipies 1 C. quod milcris me torqucr modis lapidoiiun,
ihitum,& fp111ol11m 1ter hoc, vcrb1s nus maffam hanc pcr fe gra
vem aagnwas. S. Non ni fi fubk\'arc conor. C. Sic non fcccris. S.
velis: C. Apm:i loqucndo.S. non ,1iJici qux tua font.
C. Nihil recum folum cfficiain. Hcus anima 111ea, qu;un frmper
ch:ir:im habui,non loqucris? auxilium non prx!bs amicotibi fi.
di!Iimo 1 A. Dubia liim inter vos, altenmius part cm a:qual1rcr
gero. C. tamtn fi,iritum qnam me frgueris libcnriuS: A. Ddiras
Oll\111110. C. Utin:un ego manfi!fem in itinerc h1vio. A. id freines.
C. Non potui prxrcr te, q11.1 fine nihil pofllnn excqui. A. Nrc ego
prxtcrSpiritum valeo grJdum fil1crc: fine quo, te linc fim ne
cctfr dl C.Et ru parabohcc loqui t;lm brc,i d1dicifli rem porc 1 S.
Non ni fi fimt'liciter 1 Sed qua: nuda efl: oratio,ficuti tencbris in-
volutum cs,amphibologica, vel allcgorica tibi vidctur. C. Vobis-
cum nil effecero, tacebo, ficut ipfa tu dudum, ut h:rc in poile
rum refervares mi hi. A. Nil ni fi bonum. C. Spiritus te feduxit. S.
Mmim, ver, at ego ipfam & te hue ad falutem duc o. C. Dicis ta-
mcn. S. Credcs non :intca quam vide as. C. An tu me c:rcum du-
cis 1 S. Optim,nec vcrius unquarn loquutum es C. Va: inrokra-
bile fcdus, oculis mihi tu mcis carcre pcrluadcbis? S. Jmo do-
cebo. C. Audiam qu:clo. S. Vidiili nos in radice momis Domini
tral:us biberc de fluv10 fontis amoris 1 C. Non bibi!hs? S. Ecce
jam ipum tu c:rcitatem tuam apcrtc fafll1s es.C.Cur non ju!lit\is
me vobifcum' b1bcre 1 S. non p<"Jtcris dance nobitum vi
deas. C. tandem id litt 1 S. Cum tu nob1fr11m unicndis
umun fuens. C. Rurlits quamlo? S. Cum ad veritatis arccm ada
n1antinan1 fiinul dcvcneri1nus. C. AccelcrC111us crgo Ill' diutius
videns cxcum dicar.Enad arcem primam :ippuli1m;s f'11lC1bo. C.
Q!:id opus cil:, porta caret foribus 1 S. Non dccrt pn,gnnum
advcnam alicnos ingrcdi larcs,11911 pcrira prius vrnia. Inrroduc1
nos jube quifgnis hic impcr.:is. Ph. ra rus admodum holycs
acclamat1 S. Tres philofophix ditipuh. Ph.
Philofophiam additere. Ph. Ea qux didiciflis, iternm ditcac
quid opus dl: S. C.iniuo> lmcuf.111c a,\ frli.:iorcs bcr;1s
. ;lilhcl.1
PHILOSOPHIA. 2.H
;1nhd.
1
mus. Ph. Betis impkrc vcnmm cupitis? mcliori
qu:un amea nam_quos pavunu_s _hcrbJs, pungcntcs nunc
a Inillns, moxa dcxtns, llltcr de mes lpmas rel1qucrunt a{pem-
nus,quxnobis c!a: talis pr:cb.cnt nJufcam. Ph. Audiovosn1
di oribus, qu.1111 lchob nollr.1 trrat, unbutos dfc: vcrum qm:i.
non fokrnus rerntrc qnotquot ad nos vcniunt, introduccmini,
non prius t.1rncn 111am ante port.1m dcponatis cornua. S. Prxfio
fomus iutTis obtempcrare mis. Ph. Mo ris efi apud rios reccntio-
rcs dit42ulos cxarninari. Ph. philofophia? S. Amor
cil Soph1x.Ph.Sophia q1
1
lid.S.YcritJts omnium fapicntia Cumma
dl:. Ph. or? S. \'critatis dt dcfidcrium initi.1hi-
le.Ph.Unct, hsc hJbcs?S.AoJ)omini tralu.Ph.Pcr quos?S.Pc:rc.os
quos docuit prius ur docerct Ph.In Univcrfitatibus quidau-
diflis?S. Ari!lotclis philofophiam.Ph. ha:c docet? S.Contcn-
tiole rixa1 i, pro & contra (ut ajunt) pertinacitcr argumemari. Pit.
Pro & contra, qua: Chimxra be!lia dt hxc? S. Sophitinatumnc-
fcio guod genus,hoc nunc ad dcxtram,modo finifam in partcm,
inlhr ccrcmn habentis nafum dctorguere licet, naftu-
lo forre quopia m , qui cmn ifio r_etilicio ca:teros immerito r<:prc-
hend ilfct, ut 3iiorum evaderct manus,cxcogitatum. Fh. In qucm
ufi.im' S. O!lcntationis 4ottrin:i: eau fa. Ph. Efi igitur fal-
bx? S. Salmn illa quam audivimus, gua qui magis)mbuti font,
fapicntix minus h.1bent. Ph. In eo vere fapis,eos maximefap,icn-
tes efi qui circa perceptibilia minus inte!ligunt. Ancequam in
trcr;s hue, oportct in albmn Scholx nofir defcribi nomina
vcflrJ S. Sriritns vd :tnimus mi hi nomc-ndl-, huic Anima, tertip
Co.rpus. Ph. Saris atllncs tocii. S. lmo trcs tmico partu nat
frarrts. Ph. Jnyoc.110 pmrs vcro lumine fic mcrnm loquamini:
(: r.1;c:r 00'!:1lpOtens_.a:rcrne Deus, Creator on1nimn qu:X in clo
in rcrra fu.nt, qui nos ad imagincm & fimilitudinc1n tua1n
nca!h, non m in nihilum nos rcd1gcres,ld ut dlemus tibi ad gJo-
1 ;am , da no bis gratiam Spiritus Santi tui, qua poffimus intdli-
gcre & frire 'l""'nam fit tua volumas, ut :mxilio tuo
t11oque lun1inc vidcan111s lmncn,& vcritatcm amorc vcro
profequcntcs a!1guamur. Amen. Ingrcdimini jam ad gloriam.
Dei,vellriquc falumn, Amoris philo{phici portas,& gymnafium,
in quo doceruramor pcrpcmus. Atlidctc dap1bus,ut quilquc lius
potu oboc1: rdiciatur. In primisDeum orcmus: Oculiomnium
J'1 te Domine,& ru d.1s c1s cibuni in luo tc1npore, 111:inu111
tt.am apcns,& rcplcs onmc quod vi\'lt bcncd1tl:ione. Non ex fo.
lupc"" v1v1t homo,ld ex onrni nrbo 'l\lod proccdit ex ore Do-
rn1111. Corpus cdc bibeguc tibi qua: funt appofita corporca, tui
Jod.1ks CJbum non ore, fer! :1uribus hau1 iunt ; ecrum ego
Jil111c h,1bcU0 -':>pirin1c; ;111i1n;H1ur :turcs :ldlli-
. \
lf4 , S !' E c. L1 L AT l \" A .
bctc .. atr.1lh1 Dom1m pnmo \"OS prr ctm "n!!cl 11 m
:audii{k nondub1to fiudq cogn1t10111squc ph1loloph1rnn1111 ctti-
caciain, taincn n1olc t_unc quam fittt1ri modo,
vix potuifs omnia terre, precuun opcrx fucrn ad a-
moris fontcm vcmatis, ob1tcr ea rcpcrcrc, qua: hic nccdbn.1 vi-
dcbuntur. Antchpfm Ada: nrc bta finiftraque via,ncc mifrnx
vallis cxtitcrunt, frd undique patcbat adirns omnibus ad La:c fr-
licillima loca. Pofi primam hominis inobcdiq1f1am, Dominus
viam banc amplillinumin callcm firilblimam d1flicili1mmquc
(utvidctis)refirinxit,incujus ol1io collocavit Chcrubin angclum,
ancipitcm gladium ma?u trncntem, quo quidem omncs
01
b introitu fd1m pama:: hmc dcflccrcnrcs Adx fil11 propter
pcccatum primi foi parcmis, in fini[ham lat,\111 fibimet viam con-
flruxerunt, quam cvit,1fl:is. Lon'.!o polka remporis interyallo
D.O.M.fecrcta frcretoruniforurn introi\'it,in quibus amorc mi-
frrente 'accufantcque jufl:it1a' rnnclufit ansclo gbdinm ira: fx
de manibus eripcrc, cujus loco hanrnm fbfl:ituit au-
reum,gladio ad arborcm fu(pcnlo: & lie mutai a c!t ir.1 Dei in a-
morem , fcrvata jufl:itia: quod antequam ficrct, fluus non
crat,ut jam,in le colklh1s, fed ante l.1pfm pcr totllm orbcm rcr-
rarum roris inO:ar exp an fus :rqualirer: pofl: nro rcdiit undc pro-
cclftrat, ranckm ut pax & ju!l:itia font ofrulat li:, drfccncit af-
fluentius ab alto manans aqua gratia:, totum 11n1K mundnm .al-
focns. In finifiram partem qui ddldhmt, parrim fuipenlm in
:irbore gladium vidcntes,ejusqne l)ofrcntcs hiflorim1,qnia mun-
do nimium fnt infiri, pra:trrcuN: nonnulli videntcs ejus etlica-
ciam perquirere nq;Iigunt,alij nec vident, nec volunt: hi
rcta percgrinationcm luam ad. val km dirigunt omncs, nifi pet'
J,amos rehp1fccnt1a:, vd p1111mux 11onn11lli 1 ctrahantur ad
rnontem Sion. Nolho jam l:culo ( 'luod gratia: eO:) mucatus eO:
in .Chrifium falvatorcm nofirum, <]Ui crucis arborcm pro
reccatis nolhis afcen.dit-. Hx.c omnia le gum natura:, divinxque,
tum gratia: tempora dcnorant. Nunc' audite quis cnorum vi,..:
A.uus cxiHat.
Mundi f.thrit:a.
Ph. Dixit Deus Adamo poli bpfi1111 : !11111,lore vu!tus tui \"C-
fceris pane tuo , & in dolore parier uxor ma, malcJixitquc terra:
proptcr hominem,& llcrilis falb foir, qua: nullo culm prius, !cd
ca:lef tantum produccbat frulhun abundatiffimum:
licct humanisnunc agitara fit laboribus, tribulos.& fpinas vix
ferre videtur. Ab co temporc quo venta rem exuit homo: dcvi-
fiu & amih1 quxrendis, eum anxium rcddidit ipfa nccdliras ,
qua: fl:udiorum matrr cH altcra primarnm ctiam artium in\'cn-
:<ix,nt .& rafioralis cxcrcirij. Cpcrnnt iraqm:
rrinll
pH I L 0 S 0 l' Hl A. itf
pt imi fin.:cri3uc homincs quxrcrc, carere non roteront:
unpmi non_folum ca,(cd per fas & nd.1s ufiirparunt omma qux
Ji.us ,-in bus mtcnor;i tuerunt. Nud1tas docmt pnmum hommcm
cJrncs frond1b11s tcgcrc nudas, tandm indufhia paulatim ( uc
moris cil: ' proprer necdlitatcm aub, pcllibus animalium ope-
r,rc: mox mdc famcs fodere , fcrerc, liioque tcmporc mdfcm
coll1gcrc, grcgis, 3lmentorum, pccudum & pafcuorum haberc
curam,& alcndx famih,-c, moribus naturxque lcgibus infhucn-
dx contrvandxquc pacis, ab imbrium & temporis injuria cJls
tciisquc fct,ncc non ,1rmcma tueri: tota prima: fuit ha:c necef.
ltatis anxictas. His artibus primi patres xvi contenti la:tique
,ixcre pac1s tempo ri bus. l'oltquam terra fuit repleta, ffficere
non potuit,ut quisquc portioncm lubcrct ejus,& ,1gncola: forent
omncs, vel p;;Hores: at opormit alijs alios mfervire di,crlmode
qm non h;1bucrunt. Amitus & fabric:r. divc1 fa genera produxit
curiofas, inde (mores, ftores, & fabri, quos acus & malleus
compn:hendunt, fmfcruntorigincm.Horum divitia: labore par-
ta: qua:lierunt otium opud nonnullos, qui lbi tanmm agri com-
pararuut,quantum vitui !pplere potuit,amituique: pcncs re-
liquos :mgmcntum: hi conhdcrantes rernm penuriam,nnius &
alterius abund.mtiam loci, mcrcimonium cxcrcuerum: hinc ve-
ltorcs,& animalium bajulamium atores prodierunt, nec vins
ratio caruit fuis artibus: nam pifiores,furnarios,htnioncs,coquos,
& nopolas excogiravit in fubldium. Ha:c ab
initio bona fide tamispcr adminifata tune omnia, donec pro-
prium commodum,odiumquc fratcrnnm mupcrunt, quo tem-
pore mutat.l funt hominum ingenia, rantumque habendi famcs,
quantum opulenua crevit in hune ufquc dicm,quo ncmini ncmo,
nec lbi fidac cpit. Commodo quifque fuo cafus in fplcndidas
muta vit domos,quz tandem in pagos, oppida,call:ra,ciYitatcs,&
fburbia in urhcs excrcverunt, ab odio non immunia tamcn,
polka tcmporis injuria homincs ignayos, qui non proprio, {cd
alicno la bore vill:itare volum, lmul & bdlum pepcrit inter vici-
n<ls poti!Timum. Hoc itcrum fotis,mcrnibus,aggcribus, & pro
pugnaculis in dccnloncm injuri;1rum dedit iniua. Contra vitio-
rum quorum vis pafb, 'luam otillm elfe iitur, bombardarum &
tormmtorum cxc.:i abile grnus diabohcllm attulit ab mfris,qno
lOtius humani t',CllCrlS, ntfi divmo C,llltUJn tffttauxilio;(OHUC-
n:t no varum artium nlrima, concll1fit m11n-
d1 fabticam. Et proptcr diorum varictatcm pllkrum appdlant
mw1dum, qui d1l1gunt cum: at vos audirorcs jL1d1Catc qua:n.11n
fit corum qua: quanta magis alrnndant, canto n11-
nus gu1cta fimt '.'' ma bis anxl.1. <:.T mundmu ut aud1tlis con(N.
n11nt,0mu1> b!i:li ti.mt;iicc cft cp1111lnm h0Pm11n11pc1 '."t) dive.:
1
:-11<
lJG SPECllLATfVA
poil mortcm fccum Jde1 ar. Vidctc 111 qui bus fpcm fibi re.
ponunt milri mortaks,& qu.1111a rnra f1b1comparant111lul ']llod
cos forte_ conun11 nol,mt dfe. Nuni; aud1tc qua:IO
fcculi tranf1tonJ pcrcgrmauoncm hu1us.
Mun dl peregrinatio' 'JllAm erro1u viam appellamtH.
zr; Tatis annoter frpteno perall:o, bi,ium e klio1fr; 1mxima
./Lpars ;lggrcditnr, 0111niumqnc cudl1s Do1l1mi
tractus hamo rctardamr. V erum i'knquc fub co rcpcntcs,:1lij
uanfilicntes,& maxima pars,dum p.rnciflimi trahumur, inter ha.
n
1
un
1
& introitu1n erun1pens via-, blutcn1 fugiunt. 01-;11H.'S, quor ..
quot hune endcrc rrall:um conantur, nul loque frccno mundnm
!ngrcdiuntur. Horum pars maxima dd1C1)S, & mundanis abufi
\oluptatibus,in paupcrtatcm Domino_ Dm mikricordi;e
finunmr incidcrc, qua rctrahantur ad pnorem rd1p1fccntia: riam:
fed inurik prorfus humanum gcnus, wi Dto iam inna-
tum dl:, han defi!lit media non qua:rcrc , quibus proprio con.nu
laqucos cvadar quos fibimcr poluir,ab co non pctcns auxilium,
quo folo dependcr onrnis mitncordix munus. Hinc fatum
dt, ut in finifiram yj;c partem otlicinam fibi maximam exrruxe-
rint,in qua quidcm otficiorum gcnus cxcrcctur omnc: huic do-
rnui prxell: indufl:ria,qux c1ml:os pra:tcr ignavos pigrosque tC
cipit. Ab una parte quorumvis ll:udiorum oflicina: literaria:
rofita: funt,ad quas rc rccipinnt illi, qui fna literas i11curia rcliq11c-
r .rnt: ill:i plcrunquc (c co11ti:ru11t in of!icinas manu.1les ab airera
parte Gr.1s, in quibus cxpcriuatur caqua: litcris fapienriorib11s
olim commi(fa funt, ne !;eut prius inexperti rcrum litera fola du
.:.rntur in opinioncs falbccs. Alii qui fo damna mercatnram
('Xcrcucrunt,ac illi qui manuahbus incumbcntcs artibus in paupc
riem lapfi Cunt, novas rerum formas inaudiraquc dies ac notcs
fo1nnianr,'J.ua:mcrcatoribus mercatorcs,&mcchanici pn:cio qui
busns pafiun expommt, ut damna fua rcfarcianr, mm ad op1
miora pcrvmiant. Q!:<ld pofiquam adepti t.Jcrint, ab indu!hi_a
rcc_cdcnrcs in frcundam mundi rrgionem tcndtmt: prr infirm1:
tans pontem facicntcs tranfiwm, ante queJ11, fccundns Don11n1
tratus O\'es pcrditas ad ovilc yerum rcduccrc conatur, ex qui bus
paucillima: rcfipifccntia: viam ingrcdiuntur : cxtcra: ponrem
pertmac1ter tranfruntcs, bonis jam indufiria partis,libenus un:n
tm quam prioribus. At quia bonus Deus rerraherc Ydlcr, intir
mita tes in ipfos dominan pcrmittir, tum rurfus ut prius rcmc
dium fe qua: rentes, ad xcnodochium etiam finilhis con!hu-
ll:um & per maximum conflmmt, cui mcd1cina pra:cil:. Ibi phar-
rnacopolarum, chirurgonun & phyficorum ingrns cil copia'
,quodque quifquc fr;m cxcrcct officium. Sarntatc iun 1ec11pc-
. r,\!Jta.
pH IL 0 S 0 PH r A. 1f7
rau,non ficutantea diriorrs fali,Ccd di.minuti bonis abeunt!pon-
tcmque fcndtutis maxima pars corum 11w1to tral:u Dom1111 pra:"
tcrt,UllO vi:' :tut altero V13ffi mgrcd1rntc }'OCl11-
tCnt1a: dicitur. Ubi jam ad tcn.am m11nJ1 ng1onem d<'l'rntllm
dl. nil l'rxtcrincurvata vidrrc.dorfa,fociemm rugas,cl.1u-
dicationcs,bmcntJt10ncs,tufpinJ, rchquorum 1d gt'nus tx-
diorum acerrnm audirc iicer,quxquc quemque fa foc.1 mancnt,
doncc mortis pofemum hofpirium appulcrit; in quo cvcrus
nullius parc.1 manu, frp.1ratio11is acukum cor-
poris ah anima laxat ex arcu mort:i'cro. ft ignoro li-
benter,judicium l cujus dl) rdinquens Dco. Mundi jam fabrica:,
pcrcgrinationisque ibtu cognito, vidcamus quis vcritatis vi lit
exitus, ut oppofitorum de bita comparationc fal:a cognokatis,
utra vel crroris, vel vcritatis via lit faluiis,
//14 \ver11a1H.
I'hilofophia. Audifl:is antea,gbdium angeli primi tral:us ar-
bori fupra ripam Cufi1cnlm fuille, cujus (nunc gratia:
tcpore) \oco pcndet ob oculos no bis Dem Dciquc fius,gcne-
ris humani rdl:aurator Chrifius. Is dficacius prxrereunrcs amo.
r< lo manifofto,nullis vclato figuris,quam ferrum attra-
hir,m forte fa:x & allium obftet. per amnis: ut
dill:um cft) eminus apparentis admiranonem & amoris incxhau-
fij cominus oblatum exemplum traai (unt, hue ad nos Cc confe-
runt,nec minus ac vos, quotquot veriratis minillrre fmus, eru-
diendos libenter ffcipimus,ut in poftcrum aud1ctis latins. I'riuf-
quam tamen idfiat,fmris jam cibo ac pom,gratias agamus Deo,
qui dedit omnia qua: necelforia fm omnibus. A gimus tibi Deo
Pa tri grarias immorraks, quod nos cum verbo crcaturisque tuis
alere,tum in hune locum ufq; pcrducere d1gnatus fis,in fpcm me-
horis vira:,fiat volumas tua,qua perficiatut in nabis, quod pcr te
folum inchoarum eft. Amen. Nunc ad amoris fomem nos con-
fcramus,ut En ltim cxtinguite vcftram: non amJ'lius A-
nimus vel Spirirns , nec Anima, nec duo deiuccps,Ced Mens una
vocabimini, forrior ut fal:.1,1110 poffis tnimico re!iftere Corpori,
quo cum tibi lulhndum erit virilitcr, donec ipfiun namra: cur-
fum perficiens ce fparatum all:u fucrit: pof1modum eft qnod
idem ad purius defa:cariusque iibi divino myftcrio conjul!!!<11-
dum itcrum fpcres, ad glori:nn cjlls qui cunt1.1 conJ1d:r.
nam t1bi pugnandum fo,aud1cs l:qucmi graduqu:irto,Frrcpicn-
tia videhcet, quam vos adcuntcs modo comitabor in priiPum
ulqut lapidcm: intcrim rotius \'ia:: V rritatis progretft 1111 ol>iter
vobis o.b oculos dcpingam. A Frcqurmia rcccdcntcs & udlrn{ti,
pcrvc01cm .id Sophix .::iftra, cx.:epti,longc \'ehcmcmion
<Jllam amca cibo refirmini. Huc ufq11c lac lo\um dtguar1s,
Jl n;un
s I' r. c l1LAT1 V A
robuflior<'- !erre v:ilcatis )adhuc cfii!
parvnli. Virtus enim doccbit qua1um fit_ amoris vrn frutui,
quamamque. menti ddcllattoncm cr,rrons ;idkrat. friccubitu\,
porro non nu no rem quam pro palma ci rtantt de fu15 tn1nucis mi-
liti vil:onaquc. llltcnus adl'otcnuam,{cxtum gradum, tranfj.
bitis, qua vinutum .difcetis cxcrcitia ncdumcognokcrc,vcrum
etiam cxcgui. Ha:c poflrcmo ducct vos ad fcptimum & ultimurn
l'hilofophia: gradum, mpote miraculum, in quo m.undi manyria
fiunt gaud1a. Brev1ter? hn1ns v1;e fims :rtcrn;e v1t:e gr1uJ 1jquc
perpetu1 pnnrnm dl: mitmm , ad qua: v.os ducat ultcnus gui huc-
ufque vox dux1t OID!}lpotens & mifcncors Dommus,hic vobis
inde fit cornes rcliquus. Ite felicitcrqu: valetc fracres.
Di.1/ogus, lnq110 Mens (5 Corpm inter/o(U-
tore.s /nt.
C.HUi, quis mi hi nunc fal:us dl: cornes, ubinam es anima
mca? M.En adfm,qnid me vis? C.Non video.M.Jam irc-
rum utpriuste ca:cum elfe farcris. C.Ubi ergo cfiSpirttus? M. Et
me tibi pr:efentem qu:eris? C. Deus bonc, unico nunc :unbo vos
ore mirum? An ejus es immcmorouod:cpra
dixeram,tc folum cum unica rem habiturum, dnm conqudlum
elfes, cum duo bus <1gcrc te debere 1 C. quid audio, nur.c
1
u:d ocu
los fa1inaili meos' MiAbfit me fafcinum: Verumhauflu Emu\
in amoris fonte fall:o, redufri fumus in unum, ut non amplius
cum duo bus tibi pra:liandum fore putcs,(cd cum unica ment< C.
Mens plurimis dat initia, menfa:,mcnfra:,
'nam-& mcnfam mcnfur:m: didicilfcs, menfiumque morum tu-
turum elfe fincm rccordarcris. C. Mirum dicis: abfque cibo me
vivcre fcis impollib1lc.M hoc & aliud iio, folopane vive-
re homiuem,quod.ignorJs! C. Ex que tu vivis,11on adhuc re co-
medcntcm vidi 'M. Rurfs tuam ca:citatem adfrrs in medium.
C. M. fa: omni wrbo quod proccdit ex ore Domini
vo. C. Urinam & mihi fic vivere liceret. M. In pofierum & t1b1
(non anfequa1n moriaris tamcn) licebit. C.Dnrnm nimis corn
mcmoras. M. No1,"nifi jucundum. C. Mortem jucundam facis !
M.Imo his qui novc:mnt cam. C. Norifne' M. Maxime nori. C.
Def1ingc mihi precor eam qua: fc timrnJ.un pra:bet omnibus.M.
Libentillimc tibi hac in rc nunc oblcquar, nemo hanc mcnut
pra:terte.C.Tu non' M. Nihilminus.C.Infan.is pr nimi;, fapiti:
tb plus diftu M. Tu. C. SCJO t\mcn omncs lune abhorrcre. M .
. Rcre.C.Ut intdligaris loquerc. M. Ere dicam ut mtelligas: men;
hominis im1nort.1lis cil; id(O JnOtl..'.111 non ri1ner, n10virilitcr11-
lam fi.tpcrat,corpns morti ti.tbjctum cfi omnc, quaproFtcr cani
arprime formidat. C. fris quod morti mens 1wn li1hii.:11ur.

PflitSOPIIIA: .j!)
1'1. S.:imr ex ro f.:ilicrt: Omnr quod <'< mo1Tt liimGt originem,
<fr moiuk; quod ex rtJ. d11cit, non nec id
quod inrcr\'itam & morrcm clt medium adh:rrrns v1ta:. C Ob.-
frura nimium loqunis. M. NcHl n;I: cl.ir.1. C. Q.!c1jd dl: vita?M E!l:
corpo1 is :mima. C.Q!:id mors? M. E!1 Vti7 r.rivano. c.
11011
cv;ih dothus M.A11d1,guam tu mortem cx1fm.15, ha:c nu lu
Yt:c cil ini1iu111 a:tern::r, iucundiusque nihil nobis accidere potclt,
modo tibi moldra non foret: vcrum tu dete!laris eam, quocl
fci.i; hJc mundanis pri\',Ui dclici1s; at ignoras inter has & a:.rer-
n:i goudia i:ninorcm comparationem !imilimdnemqiie cll,
km inter tel & mrl aliqu.111do

dtg:i.hlfe re. Tandem ut


.melius hanc differcmi.1111 cognofca_s, cil quod confiderrs id quod
fcis,omnmm ncmpe qu:r ribi polluntunquam accidcrc volnpta-
cum mundi conrinuationcm,t:rdimn( ut potius dicam) naufeani,
& quod longe deterius d1:, infirmitatcm, & nonnnnquam mor-
tem infrrc. Si nunc cibnm appctas, pofrqmm aliquotics vcn-
trem eo replevcris, aliun1 qua:res; qn cum fl!eris, ite:
rum lium, nec cdlbis unquam in hoc mundo qa:rere, quod
non invenias otis non fatisfrcilfc mis. De potu guid? nterim,
dwn pcr gulx c.111alcm tran!it,delcd:ac; co dum amplills intrarc
non vakt,plurimum torquct,nec ab eo potc ab!l:incrc quod oc-
:cidit: morrem camen quam cibimct infcrs 0 mifeml'n
& infatiabilc corpus, quod ab eo cawre nefcit quod ncet, idqu
timcc quod ipfum cfi ! Vides ergo brutis humanum Corpl.\$
menti fox diffonum infelicius elfe, cum irrationalia nihil pra:tr
fibi necclfarium appctant. Rationali:1 vcro minune quod ops
e!l,at magis quod necac follicitc procurant. Ad ca nrinc devcnia-
mus,qux in corporis ufom extr.11pfum cxpernntm,ut font omms
gcncrisdivitia:,p10pter quas indics miris divcrfis<JUC mod1s ror-
<JUC11tt1r hominum corpora mcntcm non alfrqullla. un
moliuntur,qua: non humana pcftora liibcunt pericub, qui bus a-
nin1<lm in exitimn, & corpus n1ilrun1 1thJhanr ani1110: non
alia de caufa, qu:1m ut fibi de proprio corporc fiugant idolLJnl,
<JUOd b1lfo purpurro coccinoguc, torquibus & armi!b adorna-
tum, fup1 a Drnm rac1te non vcrcntur adorarc. },fajorc111 foi
ipfius quam almius idololani.1111 hanc dl<: quis ibit infic1as , am
mortc:1nhorum dfc finetn 01nniu1n? O corpt1'.> gn;-irn1,
prxtrrquam te ipfum fonnidas : nam ex te 11101 s pn :1ppnitur1
imunm fmGt; 1111 etiam appdis', qu:im <]tlDd c x tr cil,
corruptioncm, qux mort cm i1,Jucic quam rimes. Vide igimr
quam tu ribi111ct minime con!lcs, qua1iique abis , c11111 ribi no11
rofl,, rdiile1 \;lrJs. Rcfip11':l' 'lu.do d. 11111 potes' nobis .1Jha:
rc i r.rc. cup1as. ,\d (uq1111nla: nun'
i:1nu.,1b111G1 dr liac rchcdii1 audirc.
Jl 1. Re,wpi-
:z.60
SI> E C llL AT l V A
Ru11pi111/,11io 'l""rtt C.cpituti,gr,.dm!fUt Unii.
S
Citotc fratrcs, omnia qux fupcrius dic1a funr, & dicemurin
poficrum,incelligi potfc de pra:parationibus alchcmicis. Non
alirn cnim quam ptruum homuus, pcr fpcculauvam Philo(().
phiam/cparationcm fi.cri di xi mus, de corporum fr.
paratirutibus 1gnc fabs mrclhg:cndum dl. Et m(1 tahs fiat fepa-
ratio,fntf.1 !.1borant mcd1C111am umverfalcm qua:.
rentes,qu::i: poffit omrnbus md1fl:ercnter mcdcn morbis. Confi.
deranda fm omnia diligemillime, qu de hominc dilta funt in
hoc libro, nam unicum non dl: vcrbulum in eo, quod ad ar.
tem non rcferaturchemicam, & in ejus dtclarationcm pofitum
non fit. Talis am or philolophicus inter inanimatorum par.
tes,& inimicitia,qualis in partibus hominis. Verum in illis, non
ma.,is qu:un in his,unio vcra ficri non potcfi, corruption<: dif.
partium non ablata priusante conjunbonem: quapropter
pacem inter inim_icos efi quod facias, ut am ici convenint inu-
num. In omnibus corporibus impeifeltis, & ab ulrima fa perfe.
fonr deficiemibus, fum amkitia & inimicitia fimul innarz: h:i:c
fi tollatur hominis ingcnio vd indufiria, ne.:dfe dl: a!tcram ad
perfefonem fam _ukimaram redire parmn, quam in hominis
unione declaravimtis. Separa per ;;;non 1girur ab unoquoque
corpore partes fuas, impuras mundifica, qua: purz tm,mun
datione non indigent. Puris pur a mifce,levionb us ra men gravio-
ta fublimato prius; fic fiet quod fupr:t dillum cfifixum volatile,
corporeum quoquc fpirirualc. Haltenus akhcmi phyfc:i: com-
parationem tctioitnus,quare fuperfedcndum cfi hic,donr.: ea
rcliqua funt in alchemia metaphyfc.1 profequnti fuerinrns. Erit
hic tamen admoncndus lrltor, nt ea qua: dilta funt intc!lif;a: ex
COfllp:tr:ttionc difcrcta , vcl aliter ipfum confimdi necdfum dl,
qub.re d1ffcrcntiarn eorum,circa qua: dubitari po!fct, Foncre non
pigebit. Quoties in rollcrnm inanimatorum frccro mmtioncm.
de & minerahbus intclligirnpio,qux I_iw an.imam
fuam hobeant veg.-1ab1lem, ad d1fferrm1am tamcn fcnl1b1l111m 1J
facicndum dl:; &. lie fpra de corporibus loquurus
fm, ne putct akhen1lt\is me
1
,dlc,
1
qm
cun0is corporibus n;uuralibus fpirirurn, ;rnimam,& corpus mo
do fuo tnbuunt: quod etiam nc"antibus ad oculum dcmonllra
re polfont quo ries opus fucrit. pro bruris inationaLbus frn
fitiva pono,ncc de rationalibus i1ltclligo, qu..: lie et anim.un frn
foi,'amcum rationah habeant,roorem tamcn, ut porc r.ino.1:a
lem'. acc1111:in1 m eormn f1gntficatton.e. Dc:n1u1n . ..:in .. pr:rd1a.1
non 1gnor:indmn dlr
ppte nl:1nt,ui.1m,,_k fprrius loquuti fuimus, &. nm1rakni .
.. i1.r
PHitosorHIA.
, qu"' ad chcmilhs non pcrtinet: fe,nfibilium & i11animatoru1n
ctiam duphccm,uc n.1turalem &amtmatam, qux chc-
. mi.un concernit. \' oluntana frparano fit partibus 1:1 toto .ma-
. ncmibus
11
,iiuralis & amfici.1ta non. Infl:rumcntum Jcparanoms
,-
0
Jum.uix, fi"nms dt & tj,iraculum \'ita!: mors: &
'"lllS, ;imficiltX. N1l11I obt\ab1t 1am, qu111 ranonahum alchc-
de frnlibilmm inanimatorum licri porcfl: (eparatio,
nibus & unionibus, in po!krum a:qu1pararc v.1leas Q!!.od vcro
prxpolrrim Alchcmiam rationalcm? non frutlra putes,
qui.1 hac & namrah non mtclkltis, amfiiakm necdf.mo te con-
tmgct1gnorarc. Sed ne tibi videar in Alchrmia naturali dcfecilfc
de h.1e nunc ranmm au dies, quantum ad reliqucirum intelligen-
tiam ribi ftficiat: 3 frparationc faci:un cxordium. Scis, homi-
nem peralto fibi natmacon!l:imto termina, fuas m pa1tcs refol-
yj (qus fi.1pra Spirimm, An imam,& Corpus cll d1ximus) hoc
oper.mte marris cormptione: perignis namralis cxtinl:ionem,
hurnore dicicntc radicali, recedunt Spiricus & Anima rcl1B:o
corpore; quod icerurn in ias partes feparamr demencales, per
putrefal:ionem in terra faltam: quodhbecclcmentum ad fum
red1t,tcrreum terra de\"orat, aqueum aqua,!ic de rehquis. Spiri-
rus & anima rrd<itnt unde ptocclerant: non ut corpore fcm
f'Cr leparata linr,trd ut meliori compofitionc junganmr in unum
artificio divino poH quam unionern non fcparabumur amplius.
Ha:c efl: unionis maxima virtus ineparabilis', & parcium in unum
compal:io. ll uri'us, nifi clementa rationalium corpomm clc-
mentis nuu-iamur, piritum & animamretincrc non polfunt. Ci-
bus & potus in il:omachum proieb coquumur in digefonem( a-
liter parrium rpar:itio fieri non potefl:corporum, qt1Jm per cor-
rurrionem :lUt rmrefal:ionem)& artificio natUra! purum ab im-
J'llrO trparatur,ut potiore liibfl:.mtia cibi potusque terra:, aqua:,
& Jgnis, huinani corporis terra, aqua, ar, & ignis alantur,
impuriore m:ueria terr:e,aquz,atris & ignis,ciborum & potuum
pcr alvum ant alia rmunB:oria, ejel:a: qux groffa: matcriz rut-
fs pars qua:libet luum (ut diximus) clcmentum petit. Ignis in
hominc dl: elcmcmum vorax, reliqna puriora confmens dc-
mrnta: quapropter nccdfarium eH alimenmm, aliter feipfm
conumit,abfomtoquo,locus animz non rehnquitur nec fi1iritui.
Talis ignis,dt ignis,& aliorum elemcntorum unio feu anima, !i-
rl< quanullacomponunmr elementa, ed feparantur. Inclemcn-
rnrntis amor cfl: philofophicus: hundamplcB:ete folum' fi rhy-
licus val oaturahs ph1lofophus elfe cup1s, ahter uon'phyl1-
C11S,fd namrx vafl:ator potitls
(Vldcs.
SPECllLATIVA
Dt J!nq11tnlrl, 'flMr!o grad11 phtlo/ophu1. CaJ>11/11m r.
/n']HO Mein,Cortm,(5 he']Htnti,.
collo7;uoJ111r.
M.SAlv plu1 imrnn frnl'1rnria. F.\' ns qJOqnc folv jubro
.1dvnws :ic hofi,ir< s: unde qua':lo?/\LAb amoris
philofophi': bac ad \'inutis c11ha facim11s itn. F. Rct;, mor.1m a.
pud me rogo tJnt1fp.c1 , doncc f ..
la bores, allljll.l r
1
cf<\i q1uctc,lubkvrntur. .. l
tibi 11t re qmdtn1 OLJlc:cpttnnir f. lntratc- .11f utuos hor-
tos,& hi' 111 in cis flnt pro 'dlr,;,Jibcr fruim1ni M.Grau:is in-
gciitrs agimus tib1.EN011 m1hi, fCJ ipGquorum lnt
v1dclicct. Acrnmb1tc,paraq ltm ca,qmbus vos exc1prre po11um,
J)cum ornnus: Alere nos digncris o l',;tcr OITilllJ'Otcns bcnrdi-
Ct1one tua.Amen. Cura tciptum i Corpus,intcrim dnni ego Mm-
tem cib:i\'trQ. An di Mens: Cum fit conccpti rirca ve-
ritltlS a111orem pfrlvcrnntia, non dt .alius quam per ailiduita-
tem .1d rirrt:t;c ,.,,fous. 111 hoc lo.co nul Li rc(luics: hinc fitutnul-
h1s hic rorporilocns :'l:ubs ,.;dca:m, lcd.fb dio vigiles colo-
rws l10rti \'irturun1 tnr;lrn hanc,nii conunu
FO f.ivitatlS floribllS &_ hnbis Cjll:C ptdUCit, flll
prttr car duos & urne as rtdne: non aliter de Corpor< quod.
irmdqcis evenicr,fi wrpt1eris. Hoc tibi darnm cil: in col0niain,
ut horti di.u nol:uquc l)lihi comnuffi limt. in eo lolij
lpercreverir; anfcrendum e!l tibi. Non mdiu'. il!ud evinwe
poreris, guam cum craptam abll:ukris: ea m111in,m ell:,qua:.
fomnolemiom indu,it & pig1itiam. Oti1m quo1uc rolks, ut l'i
tiorum potillima r.idix pcrt'1c. Ni l'i il pr;yrer n"crSuiura corpori
luperabend.lVerit, .-xcrcfrit mvirium. Au-
d.ill:i ii1rcrius quid corpori fit 1wcdforium; qmd falutarc nunc fir
audias & tibi. Corpus corrigcre li negkxeris, tibi propter
illud <'nt,& illi: r11a,non illius,jam cil fal:a ratio,quam ab1e-
cit, ribi commill.lm(utetiam dl! Dei cognirioncm putes'. qua
propter nec tu propter illud cxcubbnis,Cllm i!J.i l'd.1gog1 loco
lis, nec ill11d proptcr te, quia prius liberofrrvum le frcit. Vide
igirur q11i nm hortis agam; duobns moclis cos euro, viddiw
crnd1catio.ne, <X irrigatione.: priore fpercrrcentes herbas inu-
tiles r.1dtmus evcllo, ne bonas augmenta _liipprimant :.
cum ruo corporc faCias oportct, mabs cog11ationes, & mm11C1
ciam te rejiciens ptius,ab omni opere malo corccbis illud: non.
d"er unum docere prceceplOrcm,& aliud faccrc; Il.lm fi pccc:in-
di dederis occaG.oncm corpori, cur 11lud deprchrnderis qua:fo !
Corpus nihil lpecubtur, anims cil:. qui tacitas 1111'1ginationumo
l)i:ra.tioi)cS exercer, quas d.cmu'm Cl}'llS con.um conc.c
1 pt11:1
pH I L 0 S 0 J> H 1 A. 16{
, ptiomcmis e(\:, anrcm exccutio. Qu id li
mrcnm lcmmarem z1zamam , tud quam td tplum
quod ipfamct comm!li., correxero? Vide i_g1rur ne corpori plui
qum vakar,adfmpkns_. Verum tpfum
ceprus exequcndos mag1s pronumfit,c,1sque plus qu<lm bo111s de.
Jelbrur, {cd males te cogitatus omnes abjicc, bonos in eonnn
Jocum fob(lirnc, ni! nifi bonum opera ri potcrir,vcl ab omni malo
dclilkrc: Ha:c dl: una corpus vinccndi rario,alrcram audi modo
St hortos meos ah inurilibus duntaxat vindicarem, ccn pannn
am mh1l elfem ope rata, cum a lia long plus necdfaria cura fit
qax fora font adhibcnda, iilicet irrigatio, torius hrrbarum ali-
menti pars airera, qna fine vcgetare non polfunr. Sic etiam a-
qua ''iva Corpus rigabis tuum, DEI verbum hoc nolht
dmque mcditarc, pra:rcrque hoc mhil, ur corpus aliud quam id-
iplinn nec loqui, nec faccrc valcat. Vides jam a gris ,.,:1 hortis
oprim comparari po:l corpora, quod ctiam frcill Chrif!:um
S.1lvatorcm nofum in Evange ho kgimus. Scmcn (air! bonum
quod in bene cultam tcrram cadir, trul:um bonuri1 adfcrc, non
aliter DE 1 vcrbmn quod iitper cor molleccidcrit, corpus alct
cjus,cujus contritum &hmniliaturn fuerit, Ccrtum ef!:, primi
bplits mnporc indnrata lient lapides elfe hominum corda.qua:
nili 1c1 bo DEI mollificcmur, dura manenr in a:trrnum: l'haraO"
nis cor 3 nntre m'arris (ut omnium corda funt.) durumfuic: at
qui.1 verbo DEI mollificatum non fuit, indurarum lle
belles & inimici DEo nalimnr omncs, raksque m:mmus, do.
nec eradicetur inimiciti.1, per fimmmm agricohm, te tnini-
firnn o exhibe. Sem en habes, agrnm, &aquam,l\l am-
plius drficit gu.un labor affiduus, non intcrrupttts: mmquam
cdf.:s oronet ea revolvcrc, q11a: jam audiyifii, tum audics, aliter
rcr intcnnillionem inimio ruo locum dabis. Hxc font qua: tibi
J.cencb commiiir hcra virtus, qua larius doccbcris. lngentes,
Dco gratias agimus, qui corda no!ha fuo luminc dignarur illu-
fir;nc, Ycrboque li10 rcddcre molliora. Amen. Fdicitcr itotcfra.
trcs,& \'irrutcm petite.
J,lecapitulatio 'l"inti '"fit"/i grad1t4ft 'Jflll#'ti,
J\fpofibile dl: artificcm aliqucm in artc fua idone-
urr.que fini polfc, ni fi per frequcntiam & afiduirarcm opcris
hab:rum libi contrahat: quid pifl:ori piftorcm bpcrantem fa:piui
u IJ::pi!Tim vidilfe profuitfct:nifi manum in pafiam ipfc mitrens,
tories id repctiitfct, ur jam habiruatus pifl:or fal!:us alium docerc
v_alem? quibufdam arrem Chcmica1R addifccre cupie1\
ubus cvcnirc fokt, ut non nu Ili putcnt catn fc lel:ura
fr,1m potfc: ca:tcri,paucis admodum
R intct
26'4 S P E C li LAT l V A
inter omncs quas N.11ura dcdcrit ancs n11quam,_difficilima,nora.
que te hbor,Mcntcm, Corpus, .le
a:tatcm hommnm 111!1 myn.1dum mtcr ccntcn d.1tum
fit uni vinrcrc,hoc efl, rcrkl11111 .1rtis c'Ojll!TI attinsere. Poffi1nt
nonnulli naturx frcrna 1nulta lmmo !h1d10 l.1borcquc dncnt.
rc,qu f.ici1111t in rrm mcdk.11n, plus qn.un aliz 11ua:v1s olim
tra ditbm art<n\Ill 11nta Srd 111111crl.dcm 11l.1m rrprnrr rne-
dicinani,dc qu;1 fupra d1cl:11111 con"n(\lt
fo!um 111s <]Ui fi: Dei milcrrntis gram Frius, 1n id 1p(um q1;od
oJltani,:dnccre potucrnm; hoc dl, qui corl'ora iua ripm!':lrnnt
o1b nmundiria, nJturaliu1n C[i.1111 corpc:nun1 n11b:s :ib!h1krunt.
Suadco q111l--ufns artis h11jus ut ar!id11e Drnm
orn1t,ihHit.1nt,&. opcrcm11r,non porn1t fil'li, lluin :ltTClJU;nurid,
quod m Jciu pet1crunt datorc lminum. Sedprimum
confid;;c:n, c1111d 11: pctere Patn:m m fi ho, non al1ud el1 ccrt
quam 1d '.olum ni!!crc quod 1;r ;1d gloriam Dei parris & filij: So-
ient multi , quod , is utik vi dctur, or tare, frd non niii quod ver
utile efl C0\1kqmntur a Deo. Hrc1ibus hoc dico multis, diligen-
tes freqnmtesquc conJtus Deus adjm3t, nrghgcmes dclpicir;
D1ligimus bonum,lit malurn non appctamus.
D1alogiu, in 'J"o Mens & CorpU1 fmul ag11nt.
M. A Udifn' quiduam Frrquentia dixerit ? C. Aud1vi quidcm.
M arrifit? C. non urquc adeo. M. C. 0-
mnia de me d1lb iitm, in quem vcro finem tendant ncfcio. M. ln
tuam C. Faxit Dens. M. Dicqua:fo,
fcifn pofi 11Jnc aliam fumram elfe vitam ? C Scio quidem. M.
Scis etiam poft mortem corporis pcrpetu;im elfe moncrn?C.Non
ignora. M. Vivcndum cfl in hoc nmndo tibi,ut in 'etcrnum vi1crc
poffis.C. Q:Sd aliud facio?M. Indics morcns magis. C. lnfanis.M,
Audi, viv.it Ill hoc mundo, qui moritur, & Chriilo vivit. C.
hoc intclligit? M. Non audivifti in Evangdio, quod nifi gtanum
frnmrnti cadc11s in rcrram mommm furrit, ipfm {6lum manct 1
C. ad rem 1 M. 'J'u granum illnd es qnod in terram ceod1t,
quia rn nil ni fi terra es. C.At andivi,Frcquentiam ad vcrbnrn l.lEI
gr.11111111 in Evangclio rrtuliik M. Jam audio animadvcrulfc te.
C.Eqnidem. M. Non es bonus rheoloaus. C. Sis m m1hi M. Ycr-
bum hoc,monunm fuerit, b;ibct acl:iYJrn, figra-
num frunicnti pro wrbo fumptum !it,idcft, mortificavait:
& talts ent fmius, ni fi vcrbnm Dei cadcns m cor homuus 1llud
mortificaverit. Et palii1 fic intelligi pGtdl, nifi corpus& cot
ho minis, qua: in terra iunt, 1d efl, tcrrena falb,mornfi-
c;;ta,monuaqnc ferint, & vcrbumDci granwn rccepcrint, &.
10
unl:catem vel po1'u5 mlibj'lic J:ionem con-
yrrtc
pH IL 0 S 0 PH l A. 16f
vcrtcrint,ipCl1m lolmn manet,frufunquc non ad_tcrct. V el Chri-
fiian m:iuis,nifi granum con1unt1un1 ft pcr m11onc1n cun1 cor-
rorc m;nrnt ambo f_rparata fine frultu. C.Ernt Gram-
maticx bos nafum ccrcum: M.Adhuc es rebelle Corpus,ad
Virtutem acccler.rndum dl vidc9. Scd opportun jam appu-
lunus. '
De '7/rtute gr11d11 plulofph. quinto.
CAP. VJ.
M-Q Sacra jube mas no bis rems apcriri. V. es qui nos
ad1re cupis?M.Duo fumus plnlofophi tyrunculi.V.Qt:id
qu:rritis? M. Virtutcmaddiferc. V. Jufbmrcm pctitis,q>.1xnlil.-
lo modo vobis negari debct.Q:_os ai1tca pr:t:ccptorcs h.1bui!lis?
M. Amorem philofo1h1cum, & Frcquentiam V. Gaudco talcs
initia de :lilfc rnbis. ms ad hxc llndia capdlnda movit!
M. Dd:dcrium cognolcnda:: vnitatis. V. Radix cll, & mater o-
mnium qua; Dct:s ;nflituit, veritatis cognitio.: Scd in quem fincm
cup1tis eam coghotecrc? M. Ut cam cxcrccrc ''alcamus. V. Erga
qucm? M. Deum & proximum. V. Rona quidcm mtmtio, cui
Deus frlicem exitum der prccor. funt vobis nomina? M.
Mens mi hi, Corpus huic nomm ell. V. A quo acccpifiis ea ? M.
Ab amorc phi\oophico Mms vocara fitm, vulgo Corpu_s no-
mcn rctiner. V. Q!:!d menti cum Corpore convenir? M. Nihil
omnin, fed omnia no bis in comroyerfJ funt. V.
M. Mundum a:gr trt Corpus rclinqucrc. V. Salute:n rcfogit
omne quod mundum femd induit , & non ni fi maximo laborc
potellab eo rctrahi. Ingrcdimini fratres,& quod in vefi gratiam
prxll:arcpo!fum,qui bonique confi.ilitc precor. Corpus
bc tuis, vemremquc cura. Mens me cibabitur. 0 Pater ckl1:1&
qui cunltos rcficis,verbo tuo veritatis nos in vitam xtcrnam ale-
re digne ris. Amen. Au di Mens, Rerum virtus ell:
rc1 veritas,& veritas cll efficacia pcr cxpcritiam nota, & efficacia
ckll:is influentia. ex clo non dl, virtus dici non
cjus fimubcrum fal!itm. Depinxcnmt olim no bis vir-
mtes philofo1hi, qui Deum if;nor.mmt, qm.1 filium cjus, in quo
Dei vtrtutes omncs faltxfnt, non intclkxerunt. Soient etiam
rcccntiorcs dividcre vimitcs in Theolo:;icas,& Ethicas, quo qui-
dcm inter doltos viros abfrdius e!k nihil potell: quia vin us
omnis cil: 3 Dw,crg; theologic1: qux dicitur <thica,nifi ex Dco
fit, vin us elfe non porell. Roma11orum in holles fortitudo, pcr-
tinacia: magnanimitas,fpcrbia: pmdentia,fraus,& dolus: abfti-
nentta,honoris :i111bitio !1c de cxteris)viria p<;tius quam virturcs
fuerunt: quia non ad glori.1m Dci,frd hominum & propriam pa-
tratJ lnm. Chrilliani philofophi vcritatem folam habent pro
R s vir-

SrncuLATivA
,iml\9,quam inFidcm '. Spcm, & Charnarrm dividunt.
tribus,& il\ his tota conlilir vnttJs,& q111cq111d 111 l11s non repcri-
tur,falii.im dl, ram in r.itionalibus,& kn!ib1L'.Jus,quam 1nani1na-
tis. E!l cnim tids corum ccmtudo <Jll:<: aut1nmur,& non v1dcn-
1ur: hac rationc dic1um dl fidcm ex aud11u dfc, qu1J quod vide-.
tLir, !ides non dl, kd fcicnria ccrra ptr oculorum dcmonllma:
ejus tdlimonium pra:bct fcriprnra facra : Crcd1d1lh q111a vid1!li.
Jkati ,
1
ui non viderunr, & crcdidcrunr .. E!l in rcbus naturalibus
vcrit.\S qua:dam non v1detur ocuhs cxtcrnis,!cd mente fola
pcrcipitur,cujus cxpcricntiam fcccrunt rhiloloph1,cjusquc ta lem
dfe virtutcm compcrcrunt, ut miracula frccrit : quaproptcr
mirandum ell:, homi1,1es fre fccifl miracub, eum inanimata
idem virmrc fibi conrribura prxfbrc po!fmt. In ca tora
conlillit ars, ut fuis cornpcdibus hujusrnodi fpiritus librrctur,.
r.on fecus ac jam fuperius dihun efi, mcnttrh corpore libcram
ficri debcre. Corpus ig,irur carctr dl, quo virtutcs irnpcdiun.
rur anima:, fpiritusquc rcrum naturalium fuas vires cxcrccrG
non pomt. Talis & cjusdern cil diicacix J,iritus hujusmodi
rcrum inanimatarum,pro (ui fubit .1:i ratione.quali; efi in homiilc
nd.:s indubia. Elt igm1r hominurn virtus !ides vcra, cterorum
omnium corum rH dnc.1Ci vrriras. Exernpli gratia,crcdne nol-
let incxperrns rcrum naturx phyficus, eada ver anirnalis vcncnofi
cuiutVis,etiam ueu111 & aridum omnin, infr.1:0 vcnrno \'ulnc-
ri,& apo!l:ema pdbfrro fup.:rpoiitum, virus omnc rcnirns ad
fc uahere,quod chemicis nattme virmmm lcrutatoribus efi no-
tillirnurn, & ex vi rnagnetiea natura: cornpcrrurn h.1bent. Cum
igimr talcs non eredam, id pra:fiare polfe naruram quod pot1 ft,
iildigni virtutibus ejus,a!fcqu1 non mcrrntur ex ipliu; n.mir x fcri-
nijs arcanu111 vcl n1inimum. Si c_xpctfrncntm11 :i .. ;1:d
alicnjus,non pcrquin:nt q11.1 randel1\ ratio,ndomik qu1d
fut, fd experimento contc:nti , utcr.tur h.K m igno-
ranti:t n1:ixiin:i Phyfi(o:um pars ign;irJ <.b.\-r;.s, hoc h:ibrr,
nec dl curiolins pn11m.1_ndum 3 'l"o: verum ch<1:1i!b phyfi-
cus non conttntus cxpcnm_euto !Olun1, nt"C quod a clo
hc;1t, frd '1 qu;i pane cli, p c1uirit, an.uorniaru crcamrx ma-.
?.,'lx,cum caqua: de microcof1'10 fini pot dl, comp:ircitioncm fa-
guatuor modis &. iaihun11..ntis dticcrc' nirur,utFO-
tc ,Gt'otntcr:l,I-1 ydro,nantia,Pyi on1a11tiJ., & J\ tlronorni:i .. Geo-
mctria tr.rranun in rcbus natur:ilibus.: aquarum Hydroin mria:
ignium l')'romantia: clcfiiumque virnmun Alhonomia, litnt
inc1ui!iriones,qua5 :mifcx. am or.: J'l"l'Citus rhi}olophirn, ltbcnrcr
aggred1t11r,fi1c frctus (qua eti;m1 aliu11) ad eam rci pervenircYl"rl-
t.atcm,ge qua libi fi des cil infita: pater fi dei
dlc,.vcl fumra: eermudmcm vcr::.;m. Ni!i q.11s '.:rro . .i.1t
;'\it!l-
J>HILOSOPHIA. 16?
acquifimrum (e quod inco coMtus,frd ubi fi.
de 1u..
1
m opinionc-111 5onhrn1ar.Lr, lrrquenna. m1n1n11n
inrrcnio,mhil non a1lcq1t1tu:-. \. crnm hoc loco fidcm pcr chanta-
comprob.ui non ct ignor::mdutn,ficut ctia111 bonun1 vd ma-
lum motuln, bcn nl l'Otdl opera ri. Eli igimr charitas
at1u fidr< rrrfr.1: guis de vcra fide poterie aliter,quam
d0n11r is qrn tidcs di, ab op< nbus cam dl cogno(ccndam1Non-
nulli r<m 111tdlig<'ntcs, fripfa dixerunt incipicnd:\111 cO charira-
r<m, guod tic ii:tdligrndum elfe puto, hommcm oportct Chri-
fl;o.10um f'lT frtqucnriam tibi \"irt11tis habimm contrahcr.c prius,
anrcquam ilLim in Jiio< t'X<'rccrc v.1Icat altu. Dikc mens igitur
itl .rropri11n1 corpu:-. rxcrccn.: charatrin, v:mos c)us appe'titus
omnia tccum prorinumcrit: quod ut fiat opc-
ram dabo,dc tomr v1nuris uua tccum ut bib.1t, <'X ambo tune u-
num fadi,pacl.'111 h:1bt".lts in uni one. Acctdc Coi pus a<lJOntcn1
hi.me, nt cum tua Ment<' bibas ad facictatelh & i:i pc;itnum non
firias arnphus va nit arcs. 0 admiranda fontis ef!icc,ia, qux de
dnobus unum, & p:1n111. imcr inim1cos facit
1
PQ\"di amoris.
fons de fj,i1it11 & ;mima ment cm focerc, frd hic de mrnte& cor-
pore virum unum d!icir. Gratias agi mus tibi Pnccr, quoci tilios
tuos incxhaut1i virrntum fontis tui parti cires focer< dignatus fis.
Amen. 1 "une vir prudcns faltus ad I'otcntiam, qua onlian.
tiam addili:cs,& frhcitcr valc.
Rer.,ttt11/,uic c.rpitHlifaxti, quinriqu.,,
' g""""'
C
Uique rci foa vim1s ineff, & clefiis inAucnti, qu:c
cxrcrnis oculis minim vidrri potdi, (cd cju&elfcltus. Vide-
mus attraltion<m fcrri thm fybgncte, vim vrro magncticam.
ipfo lafide ,idcre non poffiunus, quia lpirims di,
& fub fcnti.1111 non cadit; fic de alijs. Vmum in k divcrfas vire.,
habet., qu:i: pcr cxperimenrum artis'chcmica: cognit:r fucrunt
philofophisincjusfrparationc: Spiritus cjus q\dcit & cxfic
cat, Corpus t>mcn omnin contrarium efficit; nam humelht
cum refrigcrio, quorum expericntiam in aqua ( quam ardentem
vocant)& in accco videre lict': ha: fucultates omnino contraria=
funt proptcr fcparationem, 11t and cam non ita divcrfa::,quia tune
de mixtione per unionem naturalcm plu5 participant. In omni-
bus alijs corporibus ll;lturalibus talcs indfo vinuces frcimdum.
1mjus & minus, quis ( ni!i mente captus) ibit inficias? Non
cnt philofophus, quicunque ncg:1vcrit panem vd fnn)1entuni
habtrc fpiritum in k non minus cfficaccm, quam fit vini fpiritus,
licct oon fit in pane tam abundansacin vino: tamenpropari.
fp1un lui qllantitacc dfax, Si talis potcll. patJ.c vinoqut_
.
.z.68 S P E C U L A T I V A
frparari artificialiw, 'l"anto ma gis natnralitcr cjus fit in
hominc lcparatio ? Ex h1' poffom 1 h1lo.!ophica: trJnsmuraiio-
nes intdligi: nonhc fc1m11s & & v1111 punorcm fublhnriam
fil carncm & fan ... uinem n.1nsmut,iri: & de vrgcrJb1li forma non
"ifibili, formam
0
vilib1lcm animalcm fini? Non 1roprcrea mu-
tantur frccits rm1m, kd adhuc dubir;;bir, tranf-
mutatinncs philofophtcas li.en Folk rcr ;mrm 111 homme long
mcliores' quan1 fuciat ipfa natura rcrpanis & vini tran!mutatio-
nen1,curn corpora fi nt in rcn11n ll;"ttura, qux n1ajorem virtn
rem naruralcm, & cldkm influrnuam hJbcnt, quil>us non
aliter qnam vino p.1ncque IFiritus frparari, hominis lub.
Jbntiam,carnem & fangttinem, tr:infrmuari poi1unr, & exccllcn-
tiu' per artcm, quam n<ttnram fi cri valcat. Scd cur ca fa:rius re-
prtam, qux luct clariora !Uht plulofophis? qui fid.em_ adh1bcrc
nolucrit, expenatm per artcm chem1canil., quam ft 1gnoravcrit,
addifot priulc1uam expcriatur : nam fi pcr communem artem
dell:illatoriam talia facrrc conabitur, oleum & o\,eram perdct.
Nrmo pro Ilia commodo cogcndus ell:, fed admoncndus tan-
tum , quod fi contemnat , l;roprio non admonentis damno
fccerit.
DE POTENTlA, SEXTO GRADV.
CAP. VII.
D111/DfK4 m 'f* Pdtent;,,, (5 Vir
c11tore.1 /Unt.
V.A Peri qua:fo diva Potcntia. P. hue introduci vult? V.
vr. P.Unde hue a des? V. A virrurc mi{fos fm. P. Cujus
graria? V.Confirmationis in virtutibus, qua:; 3 mini!l:ra veritatis
rcepi. P. Rel:,fed qua ratione id ficri polfe <redis? V. Porrnria.
P,Cujus tandem? V.Vematis.P.lnquo vcritarcm dfr putas?V.Jn
alri!Iimi olius virturc liram elfe vematcm omnem non dubiro.
P.Jam confirmationc dignmn exhibui!li te: quaprorter <lntl'\ad-
verte ad ca qure ribi fum cxpofirur.i. l'otcntia dt lCC<Tta: \'rtu-
tis domino Conll:amia. Non dl quod "1lpiam pmet fr vel mi-
nimam \'rttlt!s fcinnlbn ali11n<I,, qua:n 3 Deo habere poile.
li quis a fe1pfo, vel ab Jlio quam ditum dl gua:r Jt, loco
Ymutis vitium in liti pcrnlcim confrquernr. Sic foliti iimt Gen-
riles olim openbus haoicis( ut vocanint)virrutes non alia de cau-
vcnari, quam ut pofkritati famam de fc rdinquerenr, in ea
lummum bonum, & fdicitatem tibi mi!<r ponemes. V crum
quinam eis fuccclferit, hujufinodi memorabilium cxirus apert
nos docuit. Rconum eorum quod in arcna fund.uum effet, &
non fpcr tit necdl cujus ruinx quidc1n non ma-
1t1.s rdli-
pH I L 0 S 0 I' HI A. i.69
jus vdligium relinquitur, quam ut polleris h<;mun llultitia_pat.,at.
li fopcrvemans petram Gentiks xd1!icalfcnt, fhlJ1le fwf-
frt regnum cormn .. Non funt ho_minum. fequenda fed
veritatis,in qua llab1ha funt om111a. Mdms non potens confir-
mari frater, quam pervirtutem ipGm, qure nihil aliud dlquam
veritas: hanc liin omnibus opcribus tuis & verbis obfervare co-
namsfueris cotis viribus,ipfa te ccnfirmabit indics magis, donec
in pra:ho potms fal:us ut leo,mundi vires omncs evinccre vakas,
mortcm non timeas,ncc quicquid diabolica ryrannis excogit;ir
. rollit v10lcntix: lit aurum purum in igne femper purius, & glo-
riolius ablquc diminutionc diutillim jubilat, non aliter in omni
matyrio vcritatis confirmari profelforcs gaudmt,quod infrala-
tius audies. Scd hoc cil nota tu dignum,quod non aliter quam ex
frequemia omnium arrium & operum habitus & promtitudo da-
mr,ctiam ex obfrrvanonc !edda vcritatis, tam in fal:is quam di-
ltis. Conll.mtia vimuum clitus infunditur ad potentiam,
qua: tandem obforvatione non intcrmilfa tranliit in miraculum,
ad quod nunc anhclandum dl: tibi,hac itcr facito. _Yale.
Rtc4pttuluo cap1t;,/, /ptim1,
grad1N.
L
icct corporibus namralibus, etiam inanimatis, vinutes ( ut
dil:um cil) extrahuotur, nifi tamen ulrerius per arrem Che-
micam dcducanrur ad cxtremam fam potemiam, ad aliquod
ocellens opus non erunt idonere: fcd quam dcpuran-
tm & totiliantur, per fcdulam obfcrvationem Chemicam, ad
fuam primam cldkm infl.ucntiam plus acccdunt, & pcr con.li:-
<]U<n> dficacius pcnerrant ac opcrantur: ita ut pro miraculo vc
r' !ir rcputandum opus,quod in Mcdicina quarumvi' infirmita-
tum dfiC1unt.
De mir.tculo faptimo,{5 ultimo gr.tau Philofaphi<o.
c A P. V 1 II.
M
lraculum cllconllanti::c Vcritaris dfrl:us. In cujus dccla-
rationrm, unico tantum memur cxcmplo, qua patebit a-
pm miraculum. Q:!_1dam I'h1lofophus ab lmpcratorc tyran-
no,proptcr vcriratis protd!ioncm cxccptus hoc marcyrio,fcilicct,
ut ;n cxc1lfo la1,idc.trrco \ivus pifllo comundcrcrnr, ait:Tun-
<k 1yrar,nc, tundc corpufulum hoc, mrnrcm nunquam conrun-
dcs mcam. cum Impcrarorcm mal haberct, ne verita
Cl"Jll .unplius, c1u.un .1ud1n: Il<ill porerJt, tortori com-
mdit, ut lingu.1m rn111carct ph1lo!i:>pho: vcrum proprijs dcnti-
bu> abfci!fam in lmpnaroris facirm rxpuir. ante quam corpus
<!Us 111 rultcs connttlim dl cr 0 adnmanda viri conllantia,quac
tamo
170 . St>l'CULATIVA . .
tant
11011
pertcrma mart)'.l"lo l111111no curn g.111,o fi1!b-
ncns,nlllndi tyra11111dcm VJClt?
Rt<llf'llul111if/'timi gr,.dm, o/l,,\,j "pitu/1, 111im
1r1orn opcru conclufio.
U
Ti fcptrm gra_dus phil?foph1ci, ad (i1lili1ni;i menti
paret oditus, kptcm funt cnam opcrat1oncs ;-tr
quas arrilcx ad arcanum 1llud ml"'11rn>a: pr<t:!l.111nfllmu111 penc-
nire potdt. ph1lofophorum comparan11 putrcbc'110 chc-
mica, quia hcun ph1loloph1 per 1tud1um :rd cogmt1oncm d1f-
ponunmr' ita rcs naturalcs per putrefaa:ionem ad folu11onrm:
cui comparatur cogmt10 J'h1lofoph1c.1, nam lit prr folunonnh
corporafolvuntur, ita percognitioncm rcolvuntur philolopho-
rum dubia. Non aliter qnam qc a more ph1lofoph1co l'cud101Urh
frcquentario fcquimr, ex c6ngdatione chcmilbrum 1mio prima
f per affiduitatem, & operorionum rcitcrationcs: ficut eriam
frcquentia pl11loophon11n acuuntur ingcnia, ira <lblmione chc-
mica fubtiliantur corporum panes. Eo modo quo virrn-
tem uni1mtur-philofophi,per compottioncm,ekmcnra pcr mim-
ma componunrur, pcr potenriam pJ.iilofophic<e \"irtutes confir- .
mantur, it:i pcr fix1011cm liiiritus in !i.iis corporibus figumur, nt
non amplius fugiant. N_on fcu6 ac pcr mi"lculum O)'era Fh1lo-
fophia f<lm virrutcm ol'cendunr, per projclboncm Chcmilhqi:
medicina: fu;un perfrhon<m patcfaciunt. Jun h.1brs optime
lel:or operis nol'cri totam intcntioncm,ex qua nit prokccris ram
invera philofophia mctaphyllca, quam innamrali & chcmica,
non efi quod de me conqucraris, quia quicquid ab alijs obrnra-
tllm fit,apertiffimcibi dcdaravi. Felicitcr vak, bonique qualc-
cunquc fit opufculum il'cud confuk.
TlNCTVRlf.. PHILOSOl'lCJE
J
Am fincm facerem, nit me philofophicus :imor erg" l'cudio-
fos dctinerct admonererqne, Theophral'ci l'arJcelI
ris nofi tinl:uras philofophicas addere,quibus cm:r, cam exrr:n-
frcus, quam incrinfecus, pcr fonf!uinis rrno,acioncm fi.cri pol-
fnt. Ha: font omniu\n limf'licillima:, p.inllim.cque pcr alchc-
1111c:im <lrtcm trala: medi,ina:, qua.rum pr.cparanoni> modut11,
una cum adminifirationibns, ex ib Paracclt Chirurgia m;igna
dcfcript, quo facilius i1itdlig.1mur c,1,qua: de philofophicis _mc-
icinis fperius dill:a font.
De tin/lur,- Sol.W ,i:l },Auri.
E
tinl:ura corpus_ cjus wnanct :i!bum,
_, vrro pura cfr, & fcparo1ur ab 1mpuro, 1d cl'c, afuo .corporc
]l1'1:

onx fcpot.11io nccc!Iiria cH. Tmh1r:.d,bct ni rx:ii-
ton in foo gr;idn,qui duplatur bis 24;altms 1;on progrc-
dirn1 : tt111Cl'otdbdm1111fan qmbus\'ls, ad rcno\'atwirem Jan
guiuis in pnfbnum ftamm, ut dicctur in adminifatione.
ExtrAllio tAlu e,:;.
C
Orpus corrumprndum dl: de namra fua m.etallica, mallca-
tio11cq11c pcr aguam Salis, dcmum rdidentia de brt abltti
prr .Hln.1111 dukcm, po!l: modum extrahitur tinlura pcr fpiritum
'Vini. Po!lrcmo ckvatur tinlura,ttmc manct in fuodo.
Extraflio aqtu. j .. IH.
A Q;;;} fa li> fit ex foie, quod mundiffimnm & albifimuin ex f:I
notura tlr,ab1guc dccofrionc vrl anificiali prx;iaratione qua
fa! ficri folct, liguefiat aliquot vicibus, dcinceps fuc-
co radicum raphani commifceatur, & agitetur in co, mm deftil-
lctur poll:fuam fo!utioncm, & cum fanguint0 viridi, parnbusx-
qualibus mileantur,& ddbllcntur omnia guinqn1cs, & ineo li-
quorc bmina Solis per antimonium purgari ilvitur in
!. !:>luattir aqua pura dcftill.1ta fbulircr, doncc falfedo recedat;
n.1111 fa! ab lui fd permittit, nec miccmr in profundo cum fub-
J.bntia,frd fparatur.
Sflrttm "IJini jit 1'oc mod1.
0
t
1
1imi vini puri non
1
mixti, rubei vel albi menfiuam unam,,
in circubtorium vas optim !utatum ob!l:rulumguc recon-
dito, & in balnco maris ad profunditatem vini mcrfum vas, pcr
drccm natur.1lcs bull ire facito; demum infrigidarnm ddl:il-
lernr in cucurbita vel phiala frigide tamdiu, donec fpiritus afccn-
dit,cmn vcro fignum fum dc,icrit' cdfabis .mox: nam quocl fe-
quirnr dl aqua vita:, non friritus. Hune vini fpirirum infunde fu-
pl1 ipfam rcfidcnti:im,qu c!l: velut Akool, ut fcx digi.ris fpcr-
naret, oprimcquc lut;mun vas ponatllr in calid.um, in
quo mai.car pcr mcnfrm,mnc in ipiritmn afcnder Solis tinlura,
mancbirque pulvis albus in fundo vafis, qua: duo fepar:\llda funt
ad inviccm. Liqucfac pulverem, & fict ex co mcrallun'I albut'n.
Spiritum cvaporare pcrmirte, ut artis c!l:,mancbit fuccus in fundo
tanquam liquor: quem gradua bis quinquics in rctorta fatis ma-
gna,pro lio_l1ct ;, quantitate. Ta lis graduario folummodo.per clc-
vationcm,qux matcriam fubriliar,fCd n9n pcrminituruhra qui1'.-
tam dfcntiam flibtiliari fr,hoc c!l:, 2.+.o. :liircr co111buriu1r r.ih-
rius p1occdcnJo.
V/iu admini(lnttion efl.
H Uius drachmam uni, cum uncia una rhctiarn: V rnct:t mix-
ranJ.1b:s jrj,1110 ilomacho, 'Jll:Uibct l'i ce crnptJJm um111)
l'<llc-..1
Sr&CULATIVA
Poll:ca coopcriatur in lcl\o paticns, & fdct: continuctur 10. vcl
J:z. die bus.
Ejl etidm in (Ora!lo tinllurlf perq11m exulluu .id
pur.raNdum fmgumem.
C
orpus cjus tcrarnr fubti_fcr in alco.ol, & rxtrahatur ri us tin-
aura ficut ex auro,pcr fpmtum Vllll,fimulquc dcctrS & fcxics
:ifccndant, pofrmodum frparcntur prr dellilbtioncm: afrcnlio
fri dcbct ignc prorfusnudo, dcinccps in balnrn /\brix fcparari
fpcr frccs rrjici. Hoc olrnm ad-
minifctur cum aqua thcriacali, 11em1'c frmrulum unmn olci,
cum ejufdemaqua: dr.1chma una propinan<lo.
Aqua theriacalis fit, rnm uncijs quinque fi'iritus
duabus uncijs cum dimidia, myrrhx Rom.rnx unci.1 una drach-
rnisquc duabus, croci oricnrnlis drachmis duabus; mifccantur o-
mnia, difllentu.rque lmul & frmel, adminifcntur ca ficuti_ di.
aumdl:.
, Dofts Adminijlration eil.
U
T ejus nncia una dux cum decem unc_ijs aqu
cichorca:, vd gamandr m1fceatnr, & e1us m;xtt denrur
drachma: dure,mane & (cro: jrjunec pofrmodum a:gcr guinquc
poil fmcionem ho ris,& totidem pofi cnam: continucrnr hoc
fex vel fcptem die bus: denmr mam aqn.c defllaca: ex fuma ter-
ra:, vel cichorca funihbusque.
Tm111r. B1lfami.
R
Ecipe balfami unciam femis, & fpiritus vini uncias viginri,po-
namur fimul in pellicanum vel duplex Yas , & circukncur in
Sole pcr menfrm; guo faao pcrmictit fe .ddiilbri fi!T\nl cum fpi-
rim per alcmbicnm, qure defiillatio mclior efi, quam pcr retor-
tam hoc loco, fi manec h.cc mixturc1 fimul in una compoficio-
ne: cui addcs unciam fcmis alcerius balfami, chnumque vas di-
geri penrnttarur, m cum alijs pcrmiceri queat balfamum quod
adjunaum fuit, ac perficiatur id quodexic ex fuo corpore. Nam
quicqui.d graduari dcbet, fuam fublhntiam in unum corpus ctr
minet oporcct. Et cum hoc uc fupra Yolacilc fall:um terir,ad-
dacur icerum uncia femisalcerius balfami,quod cxalrabis ur
ufque ad duas uncias addrndo graduandoquc. Ha:c efiB;iUanu
pra:paratio potiffima, qua: rtnovar,curatgue gnidquid alia: pr:e-
paracienes non poffimt: confrrvationis graua k1a:, vmuccm hanc
rn:litus cq11ifivit fupra ca:tcra qua; que.
pH 1L0 S 0 I> HI A
.Ad11n1nijlr4tio dl.
U
T e:(ill:o per fc pr.eparato balfamo, des ad pondus guinquc
granorum hordci, cum albo vcrerique vino bis in die cam
diu,doncc vifum fcrit fanguincm enwnd;uum dfe .
.Ant11onij 11nfi1,ra.
C
Omperrum dl: in hoc mundo, ni\ aurum purgare melius,
quam antimonium, qnaproptcr & in homine , fi przparcmr
in porum,idcm pr;efl:arepotcrit, ac melius. Nec e.llquod
tur literJti, pr:r.ccptorcm no!hum coipJrationem hanc face
rc. Di(cant prius Anatomian1 crcatllra: ma;rna: prima:quc cum
ulrima cogno(ccre comparnreque, qnam judiccnc. V duti fol in
tcdl:cllas,& aurnrn inter :ne talla, non aliter inter animalia homo
prima1m obtinct : cujus perfi:ll:ionis caufa inetaphyfic con
vcniunt ha:c onmia fimul in unnm. Sieur igirur Antim6nium
aurum penirus mund.u,aliaquc mctal!.1 confumit: ita hqminem,
ex ratione quam diximus,repurget ab(guc exonerationc alvi, (cd
purgationc radicali, qua fpiritualiccr omnc fuperfluum cradicac:
hoc dl: excelkntiflimum ar!-'3num, cujus flrul:ura talis cil: Re
cipc antimonij optimi in alcool falti, quod revcrbcrabis in rc-
wrbcratorio bc:.t:e claufo pcr menfem, ex co fict volatilc,primo
flavum, pof1:remo rnbeum m croccum levc,guod
cxtrahes de dfe fuo ex li li pcr fpirimm vini, fic nt tpernam \'i-
digitis, & permitre lie doncc colorctur bene claufm,ut Ccis:
ha:c dl: altiffona pra:pataiio lili, qu.e homiuem radicicus pur
gat intrinfecus & extiin(ccus.
Admi111ftr ... 1io 1jut dl:.
U
T in doliurn vini rcccntis in Scptcmbri vcl Ol:obri, Ccmper
ad viginti menliiras pqnatur uncia femis,&;
fimul digeri purificariguc pcrmit>antur amb. De vina hoc'bi-
bant pauentes ad trcs \'el quatuor frpciro'anas, auc diuciui, pra:
omnibus alijs haufl:ibus,v;:l absgne a)ijs. . .
Tirtfiura fa/il p4ilofa1/:.orum.

falis auri, falis Amimonij, falis mcliffa:,ana unciam fo-


mis,fahs commun1s pun petrofique unc1as olto,mifce fimul,
& fu?cr frufl:um panis !hatum .edatur icjunoHomacho. Nec mi-
r cris guod bic fal aun,fl ant111101111, qua: vulgana
non fnt,fcd pof.1ua,m fc1vens ca qu,a: lcirc te con-
\'cnit in hac ;me,11on mira be ris amphus.
Aliud / .. 1 p!ulo/ophicum.
R
Ecipc lalis gamandrca:,fal!s cichorca::,tilis valcrian<e ana un
ciam w1am, falis abfintl111 unc1am fem1s, fohs v1tnoh drach.
mam unam,communis fahs puri pmofiquc libram imam:
fom,& cdatur ut fiipcrius.
s
SPECULArrvi
Jmlflum per q111d <A <Jllic/tt/mJofi111 funt
elNod.,niur.
C
OE!um & terra_per hominem, qui filiti;
corurn efl:,ac fiha proksquc: a c<elo haoct 1mrllcllum,:. ter.
ra vero corpus: & quia ex terra' in lo cil:, in qu0<.l rc-
vcrtetur: ex ca:lo tamcn quod dl: m 1plo,dl: ex hrmamrnto: pr:e-
tcrea quidcm adhuc unum ex dono Dei, pcr quod a!lns
dominari potdl, wm ex Dco d1d1ccnt. Ca:lum & 1n1a fimul
funt,fic ctiam ca:lnm & homo,fed firnt homo ex terra cil, ca ra
tionc fecundum terram, & ex ca cognolci dcbct: arqua tenus ex
clo, fecundum ca:lum ctiam judicandus dt: igitur homo,c3!-
Jum,& terra un mu funt,ctiam ar & ;iqua. Si homo rcs in ma-
jori mundo tranfrtmtarc novit (Lit in fa! omnia 1 q"anto maoisi<l
in microcofmo, hoc dl: in fripfo n0vccit, quod extra fc pgtdl,
modo cocrnofc:it hominis in hominr thcfaurum nificrc maxi-
mum,&n';:;n extraipfum. Ab pfo proccd1t interius)1at medi.
1

.t)perquod oprratur exrrin(ecus id,quod ornl.lritervidct. Ergo
nifi mente ccus fucrit,vidcbit(id cfi)intclligct quis & Ge
intrinfecus, luccque namr;e feipfm cognofret per cxtcrior.1.
Certum dt, ex hominis fanguine gcncrari Sa! n;uurale balf,mum
cjus corporis, quod in frip!o corruptionem & pr,.,frrvationcm
corruptione habet: nam in rerumnatura nib il dl,quod non infc
mali tanmm quantum boni contincat. I'aritsr ex otfib11s & c:11nc
gcneratur naturalc flphur, quod propter liquoris naturJ!is e:1ic-
cationemincenditur,totumq; corpus & fripfum coli1miraliqnan-
do: hujus incendij caufa cfi,quod homo principio li1lpl111r,
hoc tr,mfmutatum dl: in camcm & fanguinem, qu:c media ma
tcria funt hominis,quamquc prima namra vcl mate ria ph11inrnm
odit, ac eam ad fe rcducerc conamr: quod cum fcccrit,terrd
cinisque refultat, matcrireque hominis prima: rcli<]ullm,ulrima
que fubjelum. homo dl: incorruptionc odio
pro(equiturcam fua propria fubfiantia. Hinc fit quod fulpl1m
naturale bominis, creatione media rrcedat in primam ad
ut appropinquar, ejus naturam alfumcns, in elcmrntarcm opera
tionem tranf: qui qidcm elcmentaris ignis, corruprionis dt
caufa,<]uiqucpcrinvitibilem folem plurimis .incognitum .iccen
d1tur,h1c elt fol philofophomm. Taks lnr in hnmine l'irtuw,
ut pcr corruptionis potcmiam liquorcm cx!iccare v.1kant, & hac
via falia hominis reducunr in c1lcis nJturam, prr 111am coi pus
in elfetranfit fulphurcum. Coqrn:; itaquc reducitur in matcriJm
primam, ad quam proximum dl: habile fafnn ad 1-ccrFt10ncm
adprimam df..nriam wrnunpcntis: vduc
m ah1s crcarionibu> vidcmus,in terra vd monribus. Et liccrnon
finr corrora _, r:uncn cx<lcn1_ font : non(:t
Hknl
pH rL 0 SC P Il TA. . r:'l'
idem ignis in :iccidrntcJcd idem in fohfl:antia. Sol cll:invifibilis
in ho1r\inibus 'intcrr.1 vcro vifib1lis' t.1mrnexuno & cod,m foie
font ,
11
,,bo. Homo quidcm dl: cil-a, in qu:1m prr rntcm,fcilicct
Mcrcnrinm,& cldybem hu1uf10di fcintillx excuf:
fa: fomentum Jccipiunt, vircsquc fit:1s cxerunt. Chcmic1m ar-
t cm natur:1liter exercer Archcus in homine, tanqnJm arr.ificiJ lis
in fo:im lua Chemifh minerarum corruptor, qui triJ, filicct rr-
a Joar chcmicum,& A unnn minera feparat: quia cam diu ,\c i{h
p<immrnc,quodlibet per fi: nulbm vim habct, fcd rnm fe-
paratJ font unnmqnod<jUC fas agcndi vires cxprimi.t in homine:
talis efl in ipft) ori7.on, non in viribns, ac in pcrfrlb creationc,
Ars itaqne narnralis in microcofmnm Jgic ut homo ftparetnr in
:mrum,agenrc per li:fi.tlminc: Chcmicum flto loco fepardtin lop-
pam, & realgar in fomnm, vaporem, vel corpus fublim:num:
quod Archrns dih1s Vulcanicis arcibus pcrficit in ho mine, do:
nec ad fuJm nltimam pcrducatur macc1:iam. Efl: enim ulcima re-
rum matcria, qu:r jub1lat in exaltJtionc flia" firnt aun1m ab alijs
i:luobus feparacum gloriamr in ignc, vitn111u1ue.
Nec fobcicere poffi1m, quid Theophr:1llus Paracelfus prccc
ptornoflcr, de Solis tcrrcll:ris ar.:anis ulrcrins frripfcrit, utpotc
"differcmiam inter quintJin dfrnciam auri, atm1m potabile, & o-.
lenm cjnsdem. EO: mim cp.iima folis cffrnria, tinlura per vini
fptritum excral1:a, cujus modum fupra pofimus. Amum vero
pocabile eO:, cum id una cum alijs fpiricibus & liqnoribu.< in po,
cionem rcfolvicur. At olewn auri cf!, cum ex auq fola fbibntia
per fc ficoleum purum .
.df,,,.; potA611u defirip1i1.
R
Ecipe auri foliati,vd pulverifaci unam nnciam,hoc in fuccun1
rcfolvatur, addcs accti deflillari q11.11. !m IUtfit, ddlill"
poflmodum, &. ab invicem frparato, tJ111d1u hoc C1cito, do nec
adjunltorum nihilfaporis mancat:dcincqi. in aqu<e l'i_t:t: qtnqne
uncijs immerg;1ntur omnia fimul,& in pdlicanopcr mcnfi:m di-
gerantur.
Eju4 ,.q,,,. ,it,. difirip1io 1,slu eft.
R
Ecipc vini ardcnris Ji bras dccem,rofarnm.mdiff.-r,
ni anrhos,c!1c11i,foliorum ucnulquc hrllcbori,maior."'"' ana
unum,cinnan1orni, mJccri'l 1 nucis n-:!d:u:r.,
phyllorum, "LlnOr).1111 paradifi, pipernm o:i1r,i11rn, rnbcbarun
:ma duas uncias,tiic.ri chclidonix,r.1r!i, mcli1Fe ,an.11\:x
fabarum .un commi i"c_:..:, F't ..:1::i,
pcr ptHicanum 12.ditl"''' fepara tandem,& uli1i relcn-.1b1>

fpra '
176 Sl'ECULAT. PHli,OSOl'HlA;
Oi So/ deftripti1.
P
Oll:quJm, ut fitpra diflum dl:, aurnm in fuccum pcr acetum
redufrum fuerit, bulliat f.er quindccim dies in fcqucmi diae-
flio:1e,poll:ea fcparm1r in ba nco Maria: volacile,mancbit in
do fixum olcum aun p11rum.
Corpt# d1gejlion hoc tfl,
R
Ecipe fucci chclidonix libram unam, e,, aqua: vit circulat:e
partema:qualem, nl paulo plus,refolvantmm lpintum,qui.
bus auri m1fce tres mmas,dcmceps fac ut fpra d1uum efi.
Condulio philofophica: cLwis.

tradit.i,mox ej111 ufam 5 .trc.i1,111 dijfolutia.


ntm ift11ru:5;; /iH contentu ph1/o/ph1cAm/tMr.,1iontm
tradert, nAtur4. diltgenf/bU4 ATCAnorum f<Tln11.
rum jr111111or1bU4, mintm' ei.'h lutc,prter a/101
llJ""/escunifi meos la6ores, IC modo fapern1tr ura/1 'J"dam
rttficio,c/,.fem d1!Ja,_eluodan1e,fldem fluere,me Ji6i ma.
z.il. 'J"""' ipji m1h1 v1xiffe h110mm: quod qu1dem ru i;fa
1ctt,1111ejlabun1ur'1t omnes, qui me 'Viderunt. frqu11111 t['-
tur ejft quiefcere me 1ant1/fe,., donu tandem alt11-1 nojlrA
pr1ftjf1onu Accedt>"et,qu1 fable\J,,ret onm. Non quod rtdAm,
.fed po11111 "d re11J!umem/,., njjJJrtm vtru, '"'"" Je6eU"re
(fruflr11 tif.me) con,1n1e.s 114tur.:e (JeritAtemJquam profi':err1r
p4r11ce/(1U. Ne< milu m11lrum e./f "Uideo; nam proptn
<JUIH efl Dux dit m11gn1u m1morum ejiu. Exurgedum efl
,git11r utr1ntb na771_13 refao11nt arma. CAl<ulo flmd"<J"" tA-
mtn paratu jam,non re{orm1do grgante'll hun<,etji pygmtMI
tpji <iJ.ideAr. Ve1'1fJU nam<b Juos,,ontra mt1Jd11ct1 hominu,
cmbitioju, '"'hfapubo1 ( '1'" (u/, p41110 latent elo'lutnfl
<JUOd m lucem pro.tire nutli, f mplui cum farmone haudqull"
'1"""' AUdeAnt,ne quoJ in ornllto ftpulcro (On1tgi111r
Afp11re..1)11rmAt. ln \Jir1111e VerllAI igir11r"' 1<-
<urfam l\ienio. Jl'A/ell 'J""'a
potejli.
NVICTA
Vu.rur1s MoENIA SACll.o'i!
F l N l S.

You might also like