Professional Documents
Culture Documents
thit b hay cc iu kin thi tit lin quan n trng hp khn cp, v cc iu kin
khc.
Hin nay, cc nh iu hnh h thng phi duy tr d tha cng sut pht in trc
tuyn hoc nhanh chng c sn tip tc cung cp h thng np nu pht sinh mt
n v
tiu th ln hoc ng dy truyn ti b s c.
Trong mng li in thng minh, phn ln nng lng d tr c th c cung cp
bi cc n v EPS hoc DG nh, ESS nm gn cc v tr ca ngi s dng trc
tip.
S
gim
cc
ti
nh
v
to
ra
cc
phn
d
tr;
S loi tr cc chi ph c bn ca c s h tng (kim tra v chn on) mi cng
nh
to
ra
cc
nh
my;
S gim tn tht ng dy cng vi chi ph vn hnh v bo dng;
S chuyn hng dng nng lng chy, thay i m hnh ti, ci thin bn dng
in
p
v
n
nh;
S cho php ti ESS v DG tham gia vo hot ng h thng;
Thng qua gim st rng ri, thng tin lin lc nhanh chng, v kim sot thng tin
phn hi ca cc hot ng, s c nhiu thng tin hn v cc vn pht sinh ca h
2
thng
trc
khi
chng
nh
hng
n
dch
v;
Cung cp cc tin ch h thng vi cc cng c trc quan tin tin nng cao kh
nng gim st h thng.
1.2. CC VN CHT LNG TRONG CC MNG IN THNG MINH
1.2.1. Cht lng in v EMC
Mt trong nhng khi nim c bn lin quan n s dng nng lng in l s
tng thch in t (EMC) - gia cc thit b in v mi trng ca n, hoc gia
thit b ny v cc thit b khc. l, theo nh ngha ca y ban k thut in quc
t (IEC) : "kh nng ca mt thit b hoc h thng hot ng tt trong mi trng
in t ca n m khng cn quan tm n cc nhiu in t phn b ti bt c ni
no trong mi trng " .
S tng tc ln nhau gia mi trng in t v ti c th qua dy dn hoc bc x. .
Hin nay, khng ging nh trong qu kh, cc khi nim v tnh tng thch in t
khng ch lin quan n cc vn ca truyn thng tin.
N cng bao gm cc vn ca s tng tc ln nhau gia cc thit b v cc
h thng s dng hin tng in t nng lng truyn ti v mc ch chuyn i,
cng nh tc ng ca thit b ny v cc h thng trong mi trng in t t nhin
v sinh quyn, do , n bao gm tt c cc trng hp ca mi s khng tng thch
in t.
in l kt qu ca mt qu trnh sn xut v l mt sn phm c thm nh
v tiu chun ha. N cng l mt vn ca kim ngch thng mi th trng, do
gi tr tin ch ca n c phi l mt s nh gi m t trong mt tha thun gia cc
bn trong giao dch thng mi. Trong ngha thng qua bi Hi ng chu u iu
tit nng lng (CEER) cht lng cung cp in bao gm ba lnh vc chnh, xem
hnh 1.2:
bit
S tp hp phi c thc hin bng cch s dng cn bc hai trung bnh ca bnh
phng gi tr u vo.
1.3.3. Khi nim nh du
Trong sut s st p, tng p hay s ngt ngun, thut ton o lng cho cc tham s
khc c th sinh ra mt gi tr khng ng tin cy. Khi nim Flagging do ngn
chn vic m mt s kin n hn mt ln trong cc tham s khc nhau v ch ra
rng mt gi tr tp hp c th khng ng tin cy. Khi nim nh du c p dng
cho loi A trong sut qu trnh o lng tn s , bin in p, nhp nhy, s
khng i xng in p cung cp, sng hi, tn hiu quan trng v s o lng di
lch v qua cc tham s lch.
10
11
12
VS V R
sin ( S R )
X
VS2 VS VR cos ( S R )
X
C th thy rng t cng thc xp x trn, cc thnh phn cng sut chy th ph
thuc vo 4 bin iu khin : VS , VR ,X v ( S R ) .
Vic b song song ti im gia trn ng dy truyn ti s lm tng c 2 thnh
phn cng sut P v Q ca cng sut tim vo. b b khng tn hao v cc ng
15
PSh
V
QSh
4V 2
(1 cos(( S R ) / 2))
X
V2
sin( S R )
(1 r ) X
V
QSer
2V 2
r
(1 cos( S R ))
X (1 r ) 2
r chnh l mc ca b b ni tip ( 0 r 1 )
1.4.4. Tim cng sut s dng b b tnh
a s cc b b tnh th c thit k cung cp iu khin cng sut phn
khng. Cc b b ni tip v song song c s dng v cung cp mt gii php thi
hnh cho b b VAR. Cc linh kin chuyn mch cng sut c s dng iu
khin kt ni vi mt b c nh hay mt b ngt c ca cun cm hay t in ti
ng dy truyn ti.
a. B VAR c nh
B b VAR c nh c thc hin bi t in song song kt ni vi ng dy
truyn ti. T in song song c th chuyn mch p ng cc mc bin i ca
cng sut VAR yu cu duy tr mc tt nht ca b iu chnh in p v h s
cng sut s dng b i t in nh trong hnh 1.10. dng cng sut tc dng l
hng s v cung cp in p V, yu cu nng lng VAR phi c s chnh lch gia
ln b trc v phn b yu cu, nh vy s lng ca nng lng in np c xc
nh bi :
BC
T in dung yu cu c gi tr : C
V2
BC
16
1
2 sin( 2 )
(1
)
L
18
19
VSh VP
sin( )
X Sh
B STATCOM cho php cc linh kin thu ht hay pht sinh cng sut phn khng vi
mt t in bn ngoi hay mt sng qua cun cm thu ht bi cu iu khin th
khng ph thuc vo mc in p xoay chiu vi in p b bin i.
b. B iu khin cng sut chy thng nht (UPFC- Unified Power Flow
Controller)
22
23
25
Hnh 2.1. Cc khi nim thng thng ca cng sut phn khng v cng sut tc
dng
S lng cng sut cn li th c s dng chung nh ngha gii hn cng sut
ca thit b in l cng sut biu kin S.
cng sut biu kin S : c nh ngha : S=VI (2.7)
n v ca n trong h o lng quc t l VA (votl-ampere). Cng sut ny
m t gi tr cc i ca cng sut tch cc khi h s cng sut l 1. nh ngha ca h
s cng sut s c trnh b phn tip theo.
2.1.2. Gi tr phc ca dng v p v tr khng phc
i khi , vic phn tch cc h thng in c th c n gin mt cch ng k
bng cch s dng gi tr phc thay cho cc gi tr dng in v in p nh l cc
hm ca thi gian c ch ra trong (2.1). Do , mt phn gii thiu ngn gn v gi
tr phc s c cp y.
Mt hm hnh sin theo thi gian f(t) , vi tn s gc c th c nh ngha
nh thnh phn o ca s phc nh sau :
f (t )
y F l s phc vi bin
lin h vi hm sin f(t).Do :
2A
2 A
26
V V V jV II I jI
V I
V VcosV ; V VsinV I IcosI ; I IsinI
(2.10)
V0V
V
1
( V I ) V Z R j (L
) ( 2.11)
I I
I
C
27
Hnh 2.2 Mi quan h gia i lng phc v cc hm sin theo thi gian
2.1.3. Cng sut phc v h s cng sut
Mt cng sut phc, S, c th nh ngha nh tch ca in p phc v dng phc.
lin kt vi tn hiu chun ca cng sut phn khng ch ra trong (2.5) rng n
c lin quan ti cng sut phn khng dng cho ti in tr, nh ngha di y
ca cng sut phc nn s dng gi tr lin hp ca dng phc I&* I I .
Cng sut phc S c nh ngha nh:
( 2.12)
Ch rng gi tr tuyt i ca cng sut phc th cn bng vi cng sut biu kin
ch ra (2.7) , l :
S [VI cos( V I )] 2 [VI sin( V I )] 2 S VI
2.13
P
S
(2.14)
28
29
1 2
V
v (t )dt
V 0
V
n 1
1 2
I
i (t )dt
V 0
2
n
I
n 1
2.16
2
n
n 1
n 1
P Pn V n I n cos n
(2.17)
n 1
n 1
Q Qn V n I n sin n
2.18
Cc nh nha ca cng sut biu kin v cng sut phn khng dng nh ti t s
cn thit ca vic lng t ha trong cc h thng xoay chiu the portion of power
that does not realize work . Trong cc trng hp khc, n c l th v hn c cc
bng ch thch cho vic lng t ha cht lng ca cng sut c cung cp bi mt
h thng my pht in. Tuy nhin, di iu kin khng sin, c 2 cng sut phn
khng v cng sut biu kin khng th m t mt cch th ng cc vn ca cht
lng cng sut hay hiu sut ca h thng truyn dn. V d, cng sut phn khng
c xc nh nh trn khng bao gm s tch ca cc sng hi in p v dng in
cc min tn s khc nhau. Xa hn na, cng thc (2.18) bao gm tng i s ca
cc thnh phn cng sut phn khng hi , n c th dng hay m hay thm ch b
qua ln nhau,ph thuc vo vi gc hi thay th n .
30
n 1
n 1
n 1
n 1
S PQ P jQ Pn j Q n Vn I n cos n Vn I n sin n
(2.20)
Mi lin h gia cng sut biu kin v cng sut phc Spq c xc nh bi:
S VI
P2 Q2 D2
S PQ
D2
2.21
P
(2.22)
S
H s thay th:
cos
P
S PQ
(2.23)
H s mo :
cos
S PQ
2.24
P
cos cos
S
2.25
Nhn xt :
Cng sut phn khng Q (2.18) v cng sut dao ng D (2.19) l cc cch pht biu
chnh xc, n c th lm sai s gii thch, nht l khi cc nh ngha ny c a ra
phn tch mch 3 pha. Cc cng thc trn x l cc mch in di cc iu kin
khng sin nh tng ca vi mch c lp b kch thch ti cc tn s khc nhau. Vic
32
1
T
p(t )dt
0
1
v(t )l (t )dt Vw I VI w
T 0
2.26
Pw pw
Ps VI
2.28
PS2 Pw2 Vq I VI q
2.29
q 1 2
I w .I
2.31
I q q .I
2.32
tng ca cc cng sut trong mch 3 pha ring l. N cng thng tm thy trong cc
ti liu u ging nhau v ngha vt l v ton hc cho cng sut tc dng v PK v
BK trong c mch 1 pha v 3 pha. Cc tc gi th khng ng vi cc quan im
ny v h thng 3 pha m t mt vi c tnh khng c quan st trong mch 1 pha.
Cc c tnh ny s c xem xt trong phn ny.
a, Phn loi cc h thng 3 pha
H thng 3 pha c th ni t hay khng. Nu mt h thng 3 pha ni t ti
hn mt im hot ng chung, th t c th cung cp thm mt ng cho s lu
thng dng. Mt h thng 3 pha c th cng c 4 dy hay c gi l dy trung tnh
hay dy dn. Trong c hai trng hp h thng c phn loi nh h thng 3 pha 4
dy. Nu t khng c m t hay y ch c mt nt t trong mng con ca n
th h thng c phn loi l 3 pha 3 dy hay n thun l h thng 3 pha.
Xa hn na, mt h thng mt pha c xem xt v phn loi nh h thng
di iu kin sin hay di iu kin khng sin. Sau y, t h thng mo s c s
dng nh mt h thng di iu kin khng sin. Bn cnh nhng s xem xt ny, h
thng 3 pha di iu kin sin c mt c tnh thc hin i vi bin v gc pha
ca mi in p pha (hay dng dy). Nu cc bin m cn bng nhau v cc gc
thay th gia cc pha th cn bng vi 120 0 th h thng 3 pha c gi l cn bng
hay i xng. Trong cc trng hp khc th h thng c gi l khng cn bng
hay khng i xng. Cc iu kin cn bng v khng cn bng s c s dng
trong cun sch ny. Cch phn loi nh trn c trnh by trong hnh 2.6 , 3 v
d ca in p 3 pha cng c a ra. iu ny c ngha l mt h thng 3 pha ch
gm c mt thnh phn th t dng hay ch mt thnh phn th t m l mt h
thng cn bng. Tuy nhin ch c thnh phn th t dng s c nghin cu trong
cun sch ny nh mt thnh phn chnh.
Hnh 2.6 a v b ch ra v d ca in p 3 pha cn bng v khng cn bng tch bit
nhau. Hnh 2.6c ch ra in p 3 pha mo v khng cn bng, n dnh c nh s
xp chng cc thnh phn sng hi trn in p khng cn bng hnh 2.6b. Nh
vy,bn cnh cc thnh phn sng hi th in p cng c cc thnh phn c bn
khng cn bng.
35
36
V 0 1 1 Va
1 2
V 1 Vb 2.3
3 2
1
V Vc
37
1
3
j
2
2
2.34
V a 1 1 V0
1 2
V b 1 V 2.35
3 2
1
V c V
38
Hnh 2.7: Thnh phn th t dng, m v thnh phn th t khng trong h thng 3
pha khng cn bng
S khng cn bng tn s c bn c th gy ra bi thnh phn th t m hay thnh
phn th t 0. Tuy nhin, iu quan trng cn ch l ch c mt s khng cn bng
t thnh phn th t m c th xut hin trong h thng 3 pha ni t hoc khng ni
t. S khng cn bng t thnh phn th t 0 ch xut hin trong h thng 3 pha 4
dy, n dn dng chy qua dy trung tnh. Ngc li, tng ca 3 in p pha tc thi
nh tng ca 3 dng dy tc thi th lun lun =0 nu n ch bao gm thnh phn th
t dng and/or thnh phn th t m. Do , thnh phn th t dng v thnh phn
th t m c th c m t trong cc mch in 3 pha c hoc khng c dy trung
tnh.
Hnh 2.7 ch ra cc s phc trong cng tn s gc, tng ng vi s phn tch
ca mt h thng 3 pha khng cn bng trong cc thnh phn i xng. S phn tch
trn l ng cho mt gi tr la chn c quyn , chng hn, chu k in p v dng
in trong h thng 3 pha c th c phn tch trong chui Furie. T chui ny,
thnh phn sng hi bc 3, 5, 7 v sng hi sau, trong in p v dng 3 pha c th
c tch ri trong cc nhm ca cc sng hi abc ti mt tn s a ra. Vi mi
nhm sng hi abc th s phn chia trn ca cc gi tr phc vo trong cc thnh phn
i xng c th c p dng.
b, Cng sut trong h thng 3 pha cn bng
Trong h thng 3 pha cn bng, ton b cng sut tc dng, pk v BK c tnh
ton nh 3 ln cc cng sut trong mch 1 pha. Mc d nhiu tc gi quy nh s
ging nhau trong ngha vt l v ton hc ca cc cng sut ny trong c 2 h thng
1 pha v 3 pha. Th t nht mt ch nn c lin quan ti cng sut PK. N khng
39
va (t ) 2V sin(t V )
2
vb (t ) 2V sin(t V )
3
vc (t ) 2V sin(t V 3 )
2.36
ia (t ) 2V sin(t I )
2
ib (t ) 2V sin(t I )
3
2
ic (t ) 2V sin(t I )
3
2.37
2
cos(V I ) cos(2t V I ) cos(V I ) cos(2t V I 3
p3 (t) V I
cos( ) cos(2t 2 )
V I
V I
3
2.39
p3 (t) 3V I cos(V I ) 3P
40
S3 3V I * 3V V I I
3V I cos(V I ) j 3V I sin(V I )
2.42
2.43
41
k (a, b, c)
2.44
V I
2
k
k (a, b, c) 2.45
2
k
S 3
va (t) 2V sin(t V )
2
v Va2 (t) Vb2 (t) Vc2 (t) 3V 2.47
3
2
vc (t) 2V sin(t V
3
vb (t) 2V sin(t V
Php bin i
0 .
ca n cho in p 3 pha c xc nh bi :
1 1 1
2 2 2
v0 v a
2 1 1
v 1 vb
3 22
v vc
3 3
0
2 2
45
(2.48)
1
1 0
2
v a v0
2
1
1
3
v v
b
3 2 2 2
vc v
1 1 3
2 2 2
(2.49)
46
1 1 1
2
2
2
i0 i a
2 1 1
i 1 ib 2.50
3 22
i ic
3 3
0
2 2
V bin i ngc ca n :
47
1
01
2
i a i0
2 1 1 3
i b i 2.51
3 2 2 2
ic i
1 1 3
2 2 2
Mt li th ca vic p dng php bin i
l n to ra cc thnh phn th
th khng gp phn vo thnh
1 1v
1 a
v 2 2 2
vb 2.5
v 3 3 3
0 vc
2 2
V
49
01
va
2 1 3 v
v b 2.53
3 2 2 v
vc
1 3
2 2
Tng t nh vy, cc ma trn dng dy cng c bin i tng ng.
Cc ma trn thc trong (2.52) v (2.53) xut php bin i h trc nh ch ra
trong hnh 2.8. Chng l cc trc tnh v khng nn b xo trn vi cc nh ngha ca
dng v p phc nh c ch ra hnh 2.2. y, trong gi tr tc thi ca in p
pha v dng dy, quy t h trc abc sang h trc
gian in p v dng in trn h trc abc quay theo th t abc th chng s quay theo
th t
trong h trc
50
sang abc
2.2.2. Cng sut tc dng tc thi 3 pha trong trong cc iu kin ca thnh
phn Clarke
Php bin i Clarke v bin i ngc ca n c s dng trong (2.48) n
(2.51) th lun chnh xc v bt bin trong trong cng sut. c im ny rt thch
hp khi s dng phn tch cng sut tc thi trong h thng 3 pha.
Tt c cc nh ngha cng sut c in tng kt trong chng trc th quy nh
h thng phi trng thi n nh. Cng sut tc dng tc thi 3 pha c mt ngha
vt l r rng v thng nht, n cng ng trong sut trng thi tc thi.
Trong h thng 3 pha c hoc khng c dy trung tnh th trong trng thi n nh
hoc trong sut trng thi tc thi, cng sut tc dng tc thi 3 pha m t ton b
nng lng chy trn 1 giy gia 2 h thng con.
Cng sut tc dng tc thi 3 pha
p3 (t )
dy tc thi nh sau:
p 3 (t ) v a (t )i a (t ) vb (t )ib (t ) v c (t )ic (t )
2.54
p 3 v a i a v b ib v c ic
p3 (t )
2.55
(2.54):
p 3 v a i a v b ib v c i c p 3 v i v i v 0 i 0
2.56
nh sau:
52
p 0 v0 0 i0
p 0 vv i 2.57
q 0 vv i
Khng c thnh phn dng th t khng trong h thng 3 pha 3 dy, do , i 0 =0.
Trong trng hp ny ch c cc cng sut tc thi nh ngha trn h trc
bi v
tch ca v0i0 trong (2.56) lun lun =0. Do , trong h thng 3 pha 3 dy,cng sut
thc tc thi m t ton b nng lng chy trn 1 giy trong cc iu kin ca thnh
phn
. Trong trng hp ny :
p3 p .
53
2.58
Cng sut thc v o tc thi c nh ngha trong (2.57) l mt phn ca cng sut
phc tc thi s, nh ngha trong (2.58), t khi cc in p v dng tc thi c s
dng th khng c s hn ch ca s, v n c th c p dng trong sut trng thi
tc thi hay n nh.
nh ngha gc ca p v q da trn cng thc di y:
54
p v i
2.59
q v i
Cng thc (2.57) v (2.59) th thch hp phn tch v thit k trong cng phng
php. Tuy nhin cun sch ny chp nhn cng thc (2.57) gi tr dng ca cng
sut o tc thi q trong (2.57) th tng ng vi tch ca in p th t dng v
dng in th t dng, n ng nht vi nh ngha c in ca cng sut phn
khng.
Trong s gii thch di y th dng
s c t nh cc hm ca in p v
55
i 1 v p
22 2.60
i v v q
V phi ca (3.21) c th bin i nh sau:
56
vi1p 0ipq
2 2 2.61
iv0 vqipq
57
i ap
v v 2
2
2.62
2.63
2.64
2.65
v
v v 2
2
v v 2
i p
v
2
:
v
v v 2
2
c nh ngha nh
58
nh sau:
p vip q
2.6
pvi pviq
Ch rng trong h thng 3 pha 3 dy th cng sut tc dng tc thi 3 pha trong iu
kin ca thnh phn Clarke trong (2.56) th cn bng vi cng sut thc nh ngha
trong (2.56). T (2.66) v (2.57) cng sut thc c th c a ra bi tng ca
v
v 2
v v
v v
v2
p
p 2
q 2
q
2
2
2
2
2
v v
v v
v v
v v 2
2.67
Trong cng thc trn, c 2 im quan trng. Mt l cng sut thc tc thi p c
xc nh bi :
v ip v i p pp p p p
2.68
2.69
v iq v i q pq p q 0
Cc cng thc trn xut s phn ly ca cc cng sut thnh cc loi nh sau:
Cng sut tc dng tc thi trn trc :
pp v .ip
v2
v2 v 2
2.70
p q v .i q
v2 v 2
2.71
2.72
p p v .i p
v v
v 2
v2 v 2
v v
v2 v 2
2.73
Dng tc thi
iq
ip
pp
(2.70) v trc o
p p
Tng ca
p q
p q
p q
60
p q
Bi v tng ca
p q
p q
bi cc biu thc tng ng ca chng trong h trc abc s dng (2.52) v tng t
vi cc dng, ta s tm thy mi lin h sau:
q v i v i
1
3
1
3
[(v a v b )i c (v b v c )i a (v c v a )ib ]
(v ab i c v bc i a v ca ib )
2.74
dng trn cc trc khc nhau. Tng t nh vy, cng sut o q khi c tnh ton
trc tip t cc in p pha v dng dy, kt qu t tng ca cc tch in p dy v
dng dy trong cc pha khc nhau. Biu thc ny th tng t nh vic b sung mt
vi cng c trong o lng cng sut phn khng 3 pha.
S khc nhau l in p cc gi tr in p v dng phc c s dng trong cc dng
c o lng ny. y, gi tr tc thi ca in p v dng in c s dng thay
th. Nh ch ra cng sut o q khng phn b ton nng lng chy gia ngun v
ti. Cng sut o q l mt s lng mi v cn mt n v phn bit n vi cc cng
sut phn khng c in. Cc tc gi u thng nht s dng n v votl-ampere
imaginary (vai) khc bit vi (var ) trong cng sut phn khng.
T by gi, bt c lc no m khng c s h nghi pht hin, cng sut th t
khng tc thi, cng sut o tc thi, v cng sut thc tc thi nh ngha trong
l thuyt p-q s c gi l cng sut th t khng, cng sut o.v cng sut thc,
tch bit nhau.
Ti im ny,chng ta c tng kt quan trng sau:
Cng sut o q th t l vi s lng nng lng thay i gia cc pha ca h thng.
N khng phn phi nng lng truyn gia ngun v ti ti bt c thi gian no.
Hnh 2.10 tng kt cc biu thc trn v cng sut thc v o. N quan trng ch
rng l thuyt cng sut kinh in nh ngha cng sut phn khng nh l mt
61
Ton b nng lng chy trn mt n v thi gian , l cng sut tc dng tc
thi 3 pha ,thm ch trong mt h thng mo v khng cn bng, n lun lun
cn bng vi tng ca cng sut thc v cng sut th t khng v c th bao
hm cc phn cng sut trung bnh v cng sut dao ng.
Cng sut o q ,th khng ph thuc vo s hin din ca sng hi hay khng cn
bng , m t s lng nng lng trao i gia cc pha ca h thng. iu ny
c ngha rng cng sut o q khng gp phn truyn ti nng lng gia ngun
v ti ti bt c thi im no.
0 v
dng v do n cng lm tng tn tht trong mng. Dng khng tc dng tc thi
c th c xc nh bng vic p dng phng php cc tiu. lp cng thc ca
vn ny, mt dng ti gi thit 3 pha i k , k=(a,b,c) c gi nh l bao gm mt
phn tc dng v mt phn khng tc dng :
i k i wk i qk
k (a, b, c)
(2.75)
Phng php bao hm cc dng ti cc tiu di s rng buc rng cc thnh phn
dng khng tc dng iqa , iqb , iqc th khng pht sinh ra cng sut tc dng tc thi 3
pha. Nh vy, cng vic bao gm vic tm cc gi tr cc tiu ca :
L(i qa , i qb , i qc ) (i a i qa ) 2 (ib i qb ) 2 (i c i qc ) 2
B rng buc bi :
g (i qa , i qb , i qc ) v a i qa v b i qb v c i qc ( 2.76)
66
2 0 va iqa 2ia
0 2 0 v i
2
i
q
b
b
b (2.7 )
0 2 vc iqc 2ic
v vcba 0 0
Gii (3.124) cho ta c :
2 (v a i a v b i b v c i c )
v a2 v b2 v c2
2 p 3
v a2 v b2 v c2
(2.78)
Bng cch thay th (2.78) vo (2.79) ta thu c dng khng tc dng tc thi :
67
i qa i a v a
p3
i qb ib 2 2 2 vb (2.79)
vvv a b c
iqc ic vc
68
iwa va
p
i 3 v (2. 0)8
wb v2 v2 v2 b
abc
iwc vc
Do , s hn ch p t trong phng php cc tiu p buc dng tc dng tnh
trong (2.80) v cc dng ti kinh in ia , ib , ic sinh ra cng sut tc dng tc thi
ging nh 3 pha (p3 ) khi n c nhn bi cc in p pha tng ng :
p 3 v a i a v b ib v c i c v a i wa v b i wb v c i wc
( 2.81)
69
p 3
tng ca cc bnh phng ( v a2 vb2 vc2 ) th cng l hng s. Nh vy, cc dng tc thi
cc tiu iwa , iwb , iwc th t l vi cc in p pha v a , vb , vc , tch bit nhau. Do ,
dng dy trong mt pha l hnh sin v cng pha vi in p pha tng ng. iu ny
a ra s pht trin ca tng loi tt nht ca ti l mt ti thun tr.
Mc ch chnh ca chin lc b da trn l thuyt abc l :
70
Thu c dng b t l vi in p.
Thu c dng b vi gi tr trung bnh cc tiu, nng lc phn phi cong sut
tc dng tng t nh nng lc ca dng kinh in ca ti
kinh in.
2.4. SO SNH GIA L THUYT ABC V L THUYT P-Q
L thuyt p-q c th xc nh cc thnh phn in p v dng in trn trc
,n
ch ph thuc vo cng sut thc p hay cng sut o q. Trong cc trng hp khc, n
c kh nng phn bit cc in p thc v o nh cc dng o v thc, n ch gp
phn vo cng sut o hay thc. Tng t, l thuyt abc xc nh cc dng tc dng
iwa , iwb , iwc v n ch gp phn vo cng sut tc dng tc thi 3 pha, v cc dng
khng tc dng iqa , iqb , iqc v n ch gp phn vo cng sut phn khng tc thi 3
pha. Vic phn tch cc dng trong (2.61) th c vit li :
ip q
(2.8)
i p iq
Mt thut ton b xc nh cc dng o tc thi c th c suy ra trc tip t
(2.82) bi vic tnh ton cc php bin i ngc ca
71
iq
i q
nh sau:
1 0
i aq
2 1 3 iq
ibq (2.83)
3 2 2 iq
i cq
1 3
2 2
Do , trong vic phn tch b ca dng khng tc dng a ra bi (2.79) trong l
thuyt abc, mt thut ton b da trn l thuyt p-q c th c thc hin ch b cng
sut phn khng. Nu mt b b song song c ch ra trong hnh 2.12 th thu ht cc
dng o iCa = -iaq , iCb = -ibq , iCc = -icq. Mng ch cung cp dng thc (iap, ibp, icp) ca
dng ti chung. Trng hp ny khng quan tm n thnh phn th t khng. Hnh
2.66 ch ra thut ton xc nh xc nh gi tr tc thi ca dng b v n s c ly
t b lc song song. Mc d thut ton iu khin ny i hi s n lc tnh ton hn
so vi tnh ton cho vic b dng khng tc dng da trn l thuyt abc, n ch bao
gm cc php ton i s , l n khng cha ng khi ng. iu ny c ngha l
cc dng o tc thi nh cc dng khng tc dng, c th c xc nh tc thi. Nu
72
iap ia iaq
i bp ib ibq (2.84)
i i i
c p c cq
Trong s ngc li cc dng khng tc dng tc thi trong (2.79), cc dng o
tc thi t c trong hnh 2.14 th khng nh hng bi thnh phn th t khng.
Cc in p pha abc nh cng sut tc dng tc thi 3 pha c s dng trong (2.79)
c th bao gm thnh phn th t khng, , in p
v cc cng sut o q
trong hnh 2.14 th khng nh hng bi cc thnh phn ny. iu khc bit ny l
bng chng trong hnh 2.15, dng b (dng ngun) nhn c t c 2 phng
php th c v vi nhau cho cng trng hp ca cc in p pha v dng ti
trong hnh 2.13. Khng c dng trung tnh c rt ra t b b song song nu b iu
73
khin ca n da trn l thuyt p-q, , mt dng trung tnh khng mong mun xut
hin trong trng hp ca l thuyt abc.
Hnh 2.13: Mt ng dng ca phng php dng Fryze v phng php dng cc tiu
trong s xut hin ca thnh phn th t khng trong in p
Mc d cc dng ti ia , ib , ic trong hnh 2.13 v hnh 2.15 th c mo kin c
b, chng khng cha ng dng th t khng no c. l, i a + ib + ic = 0. ng
tic, mt dng trung tnh khng mong mun s pht sinh bi mt b b song song
c iu khin bi phng php cc tiu (2.79). Dng trung tnh ny chy qua
ngun, t khi iS0 khc 0, nh ch ra trong hnh 2.15b. Ngc li, thut ton iu khin
da trn l thuyt p-q c th b chnh xc cho dng ti trong s hin din ca cc in
p th t khng, khng c s pht sinh cc dng th t khng ti ngun. l, i S0 =
iap + ibp + icp = 0 nh c thy trong hnh 2.15a.
74
Hnh 2.14: Thut ton iu khin cho vic b dng o da trn l thuyt p-q
Hnh 2.15: Cc dng b. (a) Dng thc (l thuyt p-q), (b) Dng tc dng (phng
php cc tiu)
75
1
q
(2.85)
q 1 (v i v i v i ) 0
ab cp
bc ap ca bp
p 3 p p 0
(2.86)
p 3
trong hnh 2.15. T khi cc dng cc tiu iwa , iwb , iwc cung cp in p cha cc thnh
phn th t khng, ngun s cung cp mt cng sut th t khng qua cc thnh phn
in p th t khng. Ngc li, ngun khng cung cp mt cng sut th t khng
nu b b song song c iu khin bi mt thut ton a ra hnh 2.14. Do ,
cc dng iwa , iwb , iwc v iap , ibp , ic p sinh ra cc cng sut th t khng v cng sut
thc khc. Tuy nhin, tng ca chng (p+p 0 ) phi bng
p 3
ti mi thi im. Ch
Cc cng sut thc v o tc thi nh ngha trong min thi gian thnh lp mt
nn tng vng chc cho cc thut ton c hiu lc cao p dng iu khin cc
b x l cng sut tc dng ng dy.
ngha vt l r rng c gn cho cng sut thc, cng sut o v cng sut
th t khng trong l thuyt p-q .
Thut ton b da trn l thuyt p-q th rt linh hot. Cc cng sut khng mong
mun c b c th la chn mt cch thun tin. Cng sut o tc thi c
tnh ton khng c thi gian tr. Thut ton b s dng php bin i Clarke c
th cho php ti 3 pha cung cp hng s cng sut tc dng ti ngun, thm ch
nu in p cung cp l khng cn bng hay cha ng sng hi.
CHNG 3. CC B LC TCH CC
3.1.NH NGHA B LC TCH CC
3.1.1. nh hng ca sng hi bc cao
78
I n
n 2,3,4 I1
Cc sng hi dn n :
Tng dng in ti (ti 50%), gy qu ti ngun, cp, my bin p, gim hiu sut
ca ng c khng ng b.
Gim in p trn ti.
Gim h s cng sut cos.
Gy cng hng trong mch.
Gy nhiu, lm nh hng ti cc thit b in t.
V cc l do ny ngi ta phi tm cc bin php gim thiu cc hi bc cao.
3.1.2. Cc gii php gim thiu nh hng ca sng hi
gim cc hi bc cao th s dng cc gii php:
S dng cun khng chn (hnh 3.2)
80
81
3.1.3. B lc tch cc
L b lc s dng phn t in t cng sut to nn cc sng hi bng v
ngc pha vi sng hi pht sinh trong mch. Kt qu l cc thnh phn sng hi b
trit tiu do dng sng ca ngun s thun ty hnh sin. Trn hnh 3.4 ta thy tng
ca sng hi do ngun Ingun v sng hi do b lc tch cc pht ra Ilc bng khng.
Tuy nhin cc sng ny lun thay i, do b lc tch cc cn c iu khin theo
tn hiu dng sng ngun v dng sng ti v c phn nh qua phn hi dng in.
Nh b lc tch cc cht lng in p cng c nng ln v tn hao cng sut trong
li s gim i.
82
83
86
87
89
Lc tch cc ni tip
Hnh 1.3
B bin i
Hnh 1.4
B bin i
song
Cu hnh mch
Mch cng sut
PWM
PWM
dng nh
Ngun dng Ic
Ngun p Vc
Diode/tiristor chnh
Diode chnh lu vi
lu vi ti in cm
ti in dung
B cng sut phn
B in p xoay
khng
chiu
Coi rng h thng phn phi da trn nh ngha v mt ngun p phn phi ti
h tiu th cui cng. Thng thng n l mt ngun p l tng. Do , hu ht cc
trng hp th tr khng ngun tng i nh, dng sng in p c coi nh l sin
trn tru khi ti l phi tuyn v dng th b mo. Trong trng hp ny nguyn l b c
bn da trn b lc tch cc song song nh hnh 3.6.
3.4. NHN XT
Chng ny trnh by tng quan v cc cu trc lc tch cc song song v ni tip
trong li in v s cn thit ca chng trong li in hin nay. L tin tt cho
s m u m phng b lc tch cc song song chng sau.
Hnh
4.2: Cc b nghch lu PWM cho b lc tch cc song song
91
Hnh 4.2 ch ra cc b bin i cng sut 3 pha cho vic thi hnh cc b lc tch cc
song song. Hnh 4.2a l b bin i ngun p (VSC) v hnh 4.2b l b bin i
ngun dng (VCC). Cch ghp ni cc b iu khin dng PWM ca mi b bin i
c cc thit k khc nhau. Tuy nhin, c 2 b bin i u c cng chc nng : hot
ng nh mt ngun dng c iu khin. N khng cung cp ngun in m ch c
yu t tch tr nng lng (t in hoc cun cm) pha mt chiu ca b bin i.
L do l b lc tch cc song song hot ng nh mt b b. Trong cc trng hp
khc, nng lng trung bnh thay i gia b lc tch cc v h thng cng sut s l
0. Ngoi ra, b iu khin lc tch cc s c thit k gi n nh in p mt
chiu ca VSC hay dng mt chiu ca VCC v n cng cung cp nng lng cho tn
hao ca b bin i.
B bin i PWM sinh ra cc dng hi khng mong mun quanh tn s chuyn
mch v bi s ca n. Nu tn s chuyn mch ca b bin i PWM l cao ng k.
Cc dng hi khng mong mun c th d dng d dng c lc ra bi b lc thng
thp. V l tng, cc dng hi do chuyn mch s c tch y v b cc dng
iCk ph hp vi cc dng tham chiu i*Ck (k = a,b,c).
i khi, thun tin cho vic thc hin b lc tch cc 3 pha s dng 3 b
bin i 1 pha thay th cho mt b bin i 3 pha nh ch ra trong hnh 4.3. Tuy
nhin, b cng sut phn khng tc thi (hay cng sut o tc thi trong l thuyt
p-q ) khng cn cc yu t tch tr nng lng nh gi thch trong chng 3, mt t
in mt chiu trong trng hp s dng VSC hay mt cun cm mt chiu trong
trng hp s dng CSC s c s dng vi 3 b bin i 1 pha kt ni song song
vi n.
M un IGBT th c hiu lc trn th trng v n ph hp hn cho b bin i
ngun p PWM v n c mt diode hon nng lng bn trong ghp song song vi
mi IGBT. iu ny c ngha rng IGBT khng cn cung cp nng lc ca khi in
p ngc trong bn thn n, lm cho n linh hot hn trong vic thit k ph hp hn
gia s dn v tn hao chuyn mch v kh nng ngn mch hn khi IGBT ngc.
92
b, Cc b iu chnh lc tch cc
Cc thut ton iu khin thc hin trong cc b lc tch cc song song xc
nh cc c tnh b ca b lc tch cc song song. C nhiu cch khc nhau thit
k mt thut ton iu khin cho lc tch cc. Tt nhin, l thuyt p-q l nn tng
quan trng thc hin cc thut ton ny.
Nguyn l chung ca b dng song song c m t trong chng 3 dn
ng cho cc thut ton di y ca cc b iu khin lc tch cc. Cc b iu
khin thit k thc t th rt kh nu nh b lc song song c p dng trong cc h
thng cng sut vi cc in p mo v khng cn bng. Cc cng thc chung ca l
thuyt p-q ch ra rng n khng th thc hin c vic b cc dng ti v bt buc
b cc dng ngun tha mn ng thi 3 c tnh b ti u khi h thng in cha
ng cc thnh phn in p mo v khng cn bng ti tn s c bn :
1. Rt mt hng s cng sut tc dng t ngun.
2. Rt mt dng sin t ngun.
3. B cng sut phn khng cho ngun
Di iu kin in p sin cn bng n c th tha mn ng thi c 3 c tnh b
ti u nh trn. Tuy nhin, di iu kin in p h thng khng sin v khng cn
bng, b lc tch cc song song c th b dng ti v ch bo m mt c tnh b ti
u. Do , mt s la chn phi c thc hin trc khi thit k b iu khin cho
b lc tch cc. y l l do rt ra 3 thut ton iu khin khc nhau :
1. Chin lc iu khin hng s cng sut tc thi.
2. Chin lc iu khin dng sin.
3. Chin lc iu khin b cng sut phn khng
Phn di y s trnh by chi tit cc thut ton iu khin ny.
Di iu kin in p sin v cn bng th 3 thut ton iu khin ny c th sinh
ra cng mt kt qu. Tuy nhin, di iu kin in p h thng khng sin v khng
93
94
hay dao ng
~
p
hay dao ng
~
q
ca n. Sau ,
96
Hnh 4.4: Phng php iu khin cho b dng song song da trn l thuyt p-q
Nh cp chng 2, mt li th chnh ca l thuyt cng sut tc thi l n c
th la chn ty cng sut b bao gm
~
p
hay
~
q
mt cch ty , ph
*
i Ca
GC(s)
H(s)
1/sL
i fa
Hnh 4.5 S khi b lc tch cc cho mt pha
y, H(s) chnh l b nghch lu PWM vi hm truyn :
H (s)
1 e sT
s
. i tng
v
v
HD
*
i Ca
+ -
GC
+ +
-sT
*
v Ca
Hs
vC
+
1/sL
ifa
ifa
B iu khin s
*
iC
thnh phn sng hi cha trong v c tch ra bi mch pht hin sng hi, chng
hn nh ch ra trong hnh 4.5, nh vy dng b quy chiu
98
*
iC
linh ng hn.
*
iC
*
vC
1 e sT
s
1 1,9 s
s
I C ( z)
K C T / LC
2
*
I C ( z ) z z K C T / LC
Cc nghim c trng l :
z
1 KCT
4
LC
LC
T
hon thnh b iu khin khng c s qu ti hay dao ng trong min thi gian ,
h s khuch i KC c t cng nghim c trng v s c la chn l :
K C
LC
4T
y vi thng s : L=0,0005(H)
Chu k trch mu T= 0,00001 (s)
Ta tnh c b iu khin s l GC = KC = 25.
4.4.3. La chn phng n iu khin dng (PWM current control)
100
101
102
*
*
*
iCa
, iCb
, i Cc
a = e
2
[v a av b a 2 v c ]
3
j 2
3
V va , vb , vc l cc vecto in p pha.
104
2
[i a ai b a 2 ic ]
3
in p thc c th thu c t v :
v a [v] cos
2
)
3
2
v c [v] cos(
)
3
v b [v] cos (
i ref h
Bng pha di :
i low i ref h
i a i up , V ao V dc / 2
i a ilow , V ao V dc / 2
106
~
p
hay
~
q
mt cch ty , ph
107
Hnh 4.15: S khi m phng b lc tch cc song song trong mi trng Matlab
v simulink
y b lc tch cc song song ch tham gia vo li ti thi im 0,015s qua switch
chuyn mch.
S trn bao gm khi ngun 3 pha i xng, cp ngun b bin i chnh lu cu
diode vi ti tr cm. Do s pht sinh sng hi trong qu trnh cc van chuyn mch
nn dng trn li s khng sin v cng sut dao ng tng i ln. V vy cn s
c mt ca b lc tch cc vi 2 khi chnh l khi tnh ton theo l thuyt p-q v b
nghch lu cng sut tim dng cho li.
Cu trc c th ca tng phn nh hnh di y :
108
109
110
112
*
*
*
iCa
, iCb
, iCc
.Qu trnh
~
~
p v q
t ngun ti ti. S
khng cng pha gia Ungun v ingun l do s yu cu cung cp thnh phn cng sut
113
o trung bnh
~
~
p v q
~
~
p v q
thu c
qua b lc thng thp vi tn s t l 1Hz. Tn hiu i vo khi tnh ton dng quy
chiu trn h trc alpha beta chnh l
~
p
~
q
nh hnh 4.25.
~
p
~
q
Cc khi khc trong s d c gi nguyn thng s. Vi thut ton trn ta tin hnh
m phng v thu c kt qu nh sau :
114
10
x 10
8
6
4
2
0
-2
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
0.035
0.04
x 10
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
60
40
20
-20
-40
-60
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
-50
-100
-150
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
117
x 10
4.5
4
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
x 10
1
0
-1
-2
-3
-4
-5
0.005
0.01
0.015
0.02
118
0.025
0.03
0.035
0.04
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
-50
0.005
0.01
0.015
0.02
119
0.025
0.03
0.035
0.04
cng c b nn
dng in cng pha vi in p ngun, thnh phn cng sut thc dao ng khng
c b nn cng sut thc vn dao ng v dng in khng sin.
4.5.3. B lc tch cc cho iu khin hng s cng sut tc thi
Mun h thng ngun ch cung cp hng s cng sut thc ti ti th b lc tch cc
phi cung cp cc thnh phn cng sut cn li ca ti l : ton b cng sut o q
v phn cng sut thc dao ng
~
p
tn s t l 1Hz. Tn hiu i vo khi tnh ton dng quy chiu trn h trc alpha
beta chnh l
~
p
nh hnh 4.37.
~
p
Cc khi khc trong s d c gi nguyn thng s. Vi thut ton trn ta tin hnh
m phng v thu c kt qu nh sau :
120
10
x 10
8
6
4
2
0
-2
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
0.035
0.04
0.035
0.04
x 10
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
50
-50
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
~
p
~
p
~
p
thu c t hiu ca p
~
p
v q. Cc thng s
~
p
v q
10
x 10
8
6
4
2
0
-2
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
0.035
0.04
x 10
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
-1.5
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
50
-50
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
50
0
-50
-100
-150
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
-50
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
125
126
x 10
2.5
1.5
0.5
0
0
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
127
0.04
60
40
20
-20
-40
-60
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
0.035
0.04
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
128
60
40
20
-20
-40
-60
0.005
0.01
0.015
0.02
0.025
0.03
0.035
0.04
129