Professional Documents
Culture Documents
1
ñieàn vaøo.
NITÔ PHOTPHO
Caáu hình electron: 1s22s22p3 Caáu hình electron: 1s22s22p63s23p3
Ñoä aâm ñieän: 3,04 Ñoä aâm ñieän: 2,19
Caáu taïo phaân töû: N ≡ N (N2) Caáu taïo phaân töû: P4 (photpho traéng); Pn (photpho
Caùc soá oxi hoaù: -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5 ñoû)
-3 thu e 0 nhöôø
ng e +5 Caùc soá oxi hoaù: -3, 0, +3, +5
NH3 N2 HNO3 -3 thu e 0 nhöôø
ng e +5
+5 O PH3 P4 H3PO4
Axit HNO 3: H O N H O
+5
O
Axit H 3PO4: H O P O
HNO3 laø axit maïnh, coù tính oxi hoaù maïnh.
H O
H3PO4 laø axit 3 naác, ñoä maïnh trung bình, khoâng coù
tính oxi hoaù nhö HNO3.
III – CACBON-SILIC
CACBON SILIC
Caáu hình electron: 1s22s22p2 Caáu hình electron: 1s22s22p63s23p2
Caùc daïng thuø hình: Kim cöông, than chì, fuleren Caùc daïng toàn taïi: Silic tinh theå vaø silic voâ ñònh
Ñôn chaát: Cacbon theå hieän tính khöû laø chuû yeáu, hình.
ngoaøi ra coøn theå hieän tính oxi hoaù. Ñôn chaát: Silic vöøa theå hieän tính khöû, vöøa theå
Hôïp chaát: CO, CO2, axit cacbonic, muoái cacbonat. hieän tính oxi hoaù.
CO: Laø oxit trung tính, coù tính khöû maïnh. Hôïp chaát: SiO2, H2SiO3, muoái silicat.
CO2: Laø oxit axit, coù tính oxi hoaù. SiO2: Laø oxit axit, khoâng tan trong nöôùc.
H2CO3: Laø axit raát yeáu, khoâng beàn, chæ toàn taïi H2SiO3: Laø axit, ít tan trong nöôùc (keát tuûa keo),
trong dung dòch. yeáu hôn caû axit cacbonic
V. CUÛNG COÁ:
1. Vì sao khoâng neân noùi chaát ñieän li maïnh laø chaát khi tan trong nöôùc phaân li hoaøn toaøn thaønh ion ?
2. Döïa vaøo caáu hình electron nguyeân töû cuûa nitô haõy döï ñoaùn caùc soá oxi hoaù cuûa nitô.
VI. DAËN DOØ: Xem laïi phaàn Ñaïi cöông veà hôïp chaát höõu cô, hiñrocacbon, daãn xuaát halogen – ancol –
phenol; anñehit – xeton – axit cacboxylic.
Ngaøy soaïn:............/............
Hiñrocacbon Hiñrocacbon Hiñrocacbon Daãn xuaát Ancol, Anñehit, Amino axit Axit
no khoân g no thôm halogen phenol, Xeton cacboxylic, Este
Este
- Ñoàng ñaúng: Nhöõng hôïp chaát höõu cô coù thaønh phaàn phaân töû hôn keùm nhau moät hay nhieàu nhoùm
CH2 nhöng coù tính chaát hoaù hoïc töông töï nhau laø nhöõng chaát ñoàng ñaúng, chuùng hôïp thaønh daõy ñoàng
ñaúng.
- Ñoàng phaân: Nhöõng hôïp chaát höõu cô khaùc nhau coù cuøng CTPT goïi laø caùc chaát ñoàng phaân.
V – HIÑROCACBON
ANKAN ANKEN ANKIN ANKAÑIEN ANKYLBEZE
N
Coâng CnH2n+2 (n ≥ 1) CnH2n (n ≥ 2) CnH2n-2 (n ≥ 2) CnH2n-2 (n ≥ 3) CnH2n-6 (n ≥ 6)
thöùc
chung
- Chæ coù lieân - Coù 1 lieân keát - Coù 1 lieân keát - Coù 2 lieân keát - Coù voøng
Ñaëc keát ñôn chöùc, ñoâi, maïch hôû ba, maïch hôû ñoâi, maïch hôû benzen
Ñieåm maïch hôû - Coù ñf maïch
caáu taïo - Coù ñoàng cacbon, ñf vò trí - Coù ñoàng
phaân maïch lieân keát ñoâi phaân maïch - Coù ñoàng
cacbon vaø ñoàng phaân cacbon vaø ñoàng phaân vò trí
hình hoïc phaân vò trí lieân töông ñoái cuûa
keát ba. nhaùnh ankyl
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 1: ESTE - LIPIT
Tieá ESTE
t
3 TIEÂU:
I. MUÏC
1. Kieán thöùc:
- HS bieát: Khaùi nieäm, tính chaát cuûa este.
- HS hieåu: Nguyeân nhaân este khoâng tan trong nöôùc vaø coù nhieät ñoä soái thaáp hôn axit ñoàng phaân.
2. Kó naêng: Vaän duïng kieán thöùc veà lieân keát hiñro ñeå giaûi thích nguyeân nhaân este khoâng tan trong nöôùc
vaø coù nhieät ñoä soâi thaáp hôn axit ñoàng phaân.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ: Duïng cuï, hoaù chaát: Moät vaøi maãu daàu aên, môõ ñoäng vaät, dung dòch axit H 2SO4, dung
dòch NaOH, oáng nghieäm, ñeøn coàn,…
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
4
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
I – KHAÙI NIEÄM, DANH PHAÙP
Hoaït ñoäng 1 H2SO4 ñaëc, t0
C2H5OH + CH 3COOH CH3COOC2H5 + H2O
GV yeâu caàu HS vieát phöông trình phaûn öùng este etyl axetat
hoaù cuûa axit axetic vôùi ancon etylic vaø isoamylic. H2SO4 ñaëc, t0
GV cho HS bieát caùc saûn phaåm taïo thaønh sau 2 CH3COOH + HO [CH2]2 CH CH3
phaûn öùng treân thuoäc loaïi hôïp chaát este ? Vaäy este CH3
laø gì ? CH3COO [CH3]2 CH CH3 + H2O
Hoaëc: CH3
GV yeâu caàu HS so saùnh CTCT cuûa 2 chaát sau isoamyl axetat
ñaây, töø ñoù ruùt ra nhaän xeùt veà caáu taïo phaân töû Toång quaùt:
cuûa este. H2SO4 ñaëc, t0
RCOOH + R'OH RCOOR' + H2O
CH3 C OH CH3 C O CH2 CH3
Khi thay theá nhoùm OH ôû nhoùm cacboxyl cuûa
O O axit cacboxylic baèng nhoùm OR’ thì ñöôïc este.
axit axetic etyl axetat CTCT cuûa este ñôn chöùc: RCOOR’
R: goác hiñrocacbon cuûa axit hoaëc H.
R’: goác hiñrocacbon cuûa ancol (R # H)
CTCT chung cuûa este no ñôn chöùc:
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát caùch phaân loaïi este, - CnH2n+1COOCmH2m+1 (n ≥ 0, m ≥ 1)
vaän duïng ñeå phaân bieät moät vaøi este no, ñôn chöùc - CxH2xO2 (x ≥ 2)
ñôn giaûn. Teân goïi: Teân goác hiñrocacbon cuûa ancol + teân
GV giôùi thieäu caùch goïi teân este, goïi 1 este ñeå goác axit.
minh hoaï, sau ñoù laáy tieáp thí duï vaø yeâu caàu HS - Teân goác axit: Xuaát phaùt töø teân cuûa axit töông
goïi teân. öùng, thay ñuoâi ic→at.
Thí duï:
CH3COOCH2CH2CH3: propyl axetat
HCOOCH3: metyl fomat
II – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
- Caùc este laø chaát loûng hoaëc chaát raén trong
Hoaït ñoäng 2 ñieàu kieän thöôøng, haàu nhö khoâng tan trong nöôùc.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát moät vaøi tính chaát - Coù nhieät ñoä soâi thaáp hôn haún so vôùi caùc axit
vaät lí cuûa este. ñoàng phaân hoaëc caùc ancol coù cuøng khoái löôïng
mol phaân töû hoaëc coù cuøng soá nguyeân töû
cacbon.
GV ?: Vì sao este laïi coù nhieät ñoä soâi thaáp hôn
haún vôùi caùc axit ñoàng phaân hoaëc caùc ancol coù Thí duï:
cuøng khoái löôïng mol phaân töû hoaëc coù cuøng soá CH3CH2CH2CO CH3[CH2]3CH2 CH3COOC2H5
nguyeân töû cacbon ? OH OH 0
(M = 88), t s =
GV daãn daét HS traû lôøi döïa vaøo kieán thöùc veà 0
(M = 88) t s 0
(M = 88), t s = 770C
lieân keát hiñro.
=163,50C 1320C Khoâng tan
GV cho HS ngöûi muøi cuûa moät soá este (etyl axetat,
Tan nhieàu Tan ít trong trong nöôùc
isoamyl axeta), yeâu caàu HS nhaän xeùt veà muøi cuûa
trong nöôùc nöôùc
este.
Nguyeân nhaân: Do giöõa caùc phaân töû este
GV giôùi thieäu theâm moät soá tính chaát vaät lí khaùc
khoâng taïo ñöôïc lieân keát hiñro vôùi nhau vaø lieân
cuûa este ?
keát hiñro giöõa caùc phaân töû este vôùi nöôùc raát
keùm.
- Caùc este thöôøng coù muøi ñaëc tröng: isoamyl
axetat coù muøi chuoái chín, etyl butirat vaø etyl
propionat coù muøi döùa; geranyl axetat coù muøi hoa
hoàng…
Hoaït ñoäng 3 III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
GV yeâu caàu HS nhaän xeùt veà phaûn öùng este hoaù 1. Thuyû phaân trong moâi tröôøng axit
ôû 2 thí duï ñaàu tieân ? Phaûn öùng este hoaù coù ñaëc H2SO4 ñaëc, t0
CH3COOC2H5 + H2O C2H5OH + CH3COOH
ñieåm gì ?
GV ñaët vaán ñeà: Trong ñieàu kieän cuûa phaûn öùng * Ñaëc ñieåm cuûa phaûn öùng: Thuaän nghòch vaø
este hoaù thì moät phaàn este taïo thaønh seõ bò thuyû xaûy ra chaäm.
phaân. 2. Thuyû phaân trong moâi tröôøng bazô (Phaûn
5
GV yeâu caàu HS vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa öùng xaø phoøng hoaù)
phaûn öùng thuyû phaân este trong moâi tröôøng axit. t0
GV höôùng daãn HS vieát phöông trình phaûn öùng CH3COOC 2H5 + NaOH CH3COONa + C2H5OH
thuyû phaân este trong moâi tröôøng kieàm. * Ñaëc ñieåm cuûa phaûn öùng: Phaûn öùng chæ xaûy
ra 1 chieàu.
Hoaït ñoäng 4 IV. ÑIEÀU CHEÁ
1. Phöông phaùp chung: Baèng phaûn öùng este hoaù
giöõa axit cacboxylic vaø ancol.
GV ?: Em haõy cho bieát phöông phaùp chung ñeå H2SO4 ñaëc, t0
RCOOH + R'OH RCOOR' + H2O
ñieàu cheá este ?
GV giôùi thieäu phöông phaùp rieâng ñeå ñieàu cheá 2. Phöông phaùp rieâng: Ñieàu cheá este cuûa anol
este cuûa caùc ancol khoâng beàn. khoâng beàn baèng phaûn öùng giöõa axit cacboxylic
vaø ancol töông öùng.
t0, xt
CH3COOH + CH CH CH3COOCH=CH2
V. ÖÙNG DUÏNG
- Duøng laøm dung moâi ñeå taùch, chieát chaát höõu
HS tìm hieåu SGK ñeå bieát moät soá öùng duïng cuûa cô (etyl axetat), pha sôn (butyl axetat),...
este. - Moät soá polime cuûa este ñöôïc duøng ñeå saûn
GV ?: Nhöõng öùng duïng cuûa este ñöôïc döïa treân xuaát chaát deûo nhö poli(vinyl axetat), poli (metyl
nhöõng tính chaát naøo cuûa este ? metacrylat),.. hoaëc duøng laøm keo daùn.
- Moät soá este coù muøi thôm, khoâng ñoäc, ñöôïc
duøng laøm chaát taïo höông trong coâng nghieäp thöïc
phaåm (benzyl fomat, etyl fomat,..), mó phaåm (linalyl
axetat, geranyl axetat,…),…
V. CUÛNG COÁ: Baøi taäp 1 vaø 6 trang 7 (SGK)
VI. DAËN DOØ:
- Baøi taäp veà nhaø: 1 → 6 trang 7 (SGK)
- Xem tröôùc baøi LIPIT
Ngaøy soaïn:............/............
Tieá LIPIT
t
4
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
- HS bieát: Lipit laø gì ? Caùc loaïi lipit. Tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát beùo.
- HS hieåu nguyeân nhaân taïo neân caùc tính chaát cuûa chaát beùo.
2. Kó naêng: Vaän duïng moái quan heä “caáu taïo – tính chaát” vieát caùc PTHH minh hoaï tính chaát este cho
chaát beùo.
3. Thaùi ñoä: Bieát quyù troïng vaø söû duïng hôïp lí caùc nguoàn chaát beùo trong töï nhieân.
II. CHUAÅN BÒ:
- GV: Môõ daàu aên hoaëc môõ lôïn, coác, nöôùc, etanol,..ñeå laøm thí nghieäm xaø phoøng hoaù chaát beùo.
- HS: Chuaån bò tö lieäu veà öùng duïng cuûa chaát beùo.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: ÖÙng vôùi CTPT C4H8O2 coù bao nhieâu ñoàng phaân laø este ? Choïn moät CTCT cuûa
este vaø trình baøy tính chaát hoaù hoïc cuûa chuùng. Minh hoaï baèng phöông trình phaûn öùng.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – KHAÙI NIEÄM
HS nghieân cöùu SGK ñeå naém khaùi nieäm cuûa Lipit laø nhöõng hôïp chaát höõu cô coù trong teá
lipit. baøo soáng, khoâng hoaø tan trong nöôùc nhöng tan
6
GV giôùi thieäu thaønh phaàn cuûa chaát beùo. nhieàu trong caùc dung moâi höõu cô khoâng cöïc.
GV ñaët vaán ñeà: Lipit laø caùc este phöùc taïp. Sau Caáu taïo: Phaàn lôùn lipit laø caùc este phöùc taïp,
ñaây chuùng ta chæ xeùt veà chaát beùo. bao goàm chaát beùo (triglixerit), saùp, steroit vaø
photpholipit,…
II – CHAÁT BEÙO
1. Khaùi nieäm
Chaát beùo laø trieste cuûa glixerol vôùi axit beùo,
HS nghieân cöùu SGK ñeå naém khaùi nieäm cuûa goïi chung laø triglixerit hay laø triaxylglixerol.
chaát beùo. Caùc axit beùo hay gaëp:
C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: axit stearic
GV giôùi thieäu ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa caùc axit C17H33COOH hay cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH:
beùo hay gaëp, nhaän xeùt nhöõng ñieåm gioáng nhau veà axit oleic
maët caáu taïo cuûa caùc axit beùo. C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: axit panmitic
Axit beùo laø nhöõng axit ñôn chöùc coù maïch
cacbon daøi, khoâng phaân nhaùnh, coù theå no hoaëc
khoâng no.
CTCT chung cuûa chaát beùo:
GV giôùi thieäu CTCT chung cuûa axit beùo, giaûi R1COO CH2
thích caùc kí hieäu trong coâng thöùc.
R2COO CH
R3COO CH2
R1, R2, R3 laø goác hiñrocacbon cuûa axit beùo, coù
theå gioáng hoaëc khaùc nhau.
Thí duï:
HS laáy moät soá thí duï veà CTCT cuûa caùc trieste (C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol (tristearin)
cuûa glixerol vaø moät soá axit beùo maø GV ñaõ gôùi (C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol (triolein)
thieäu. (C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol (tripanmitin)
Hoaït ñoäng 2 2. Tính chaát vaät lí
GV ?: Lieân heä thöïc teá, em haõy cho bieát trong ÔÛ ñieàu kieän thöôøng: Laø chaát loûng hoaëc
ñieàu kieän thöôøng daàu, môõ ñoäng thöïc vaät coù theå chaát raén.
toàn taïi ôû traïng thaùi naøo ? - R1, R2, R3: Chuû yeáu laø goác hiñrocacbon no thì
GV lí giaûi cho HS bieát khi naøo thì chaát beùo toàn chaát beùo laø chaát raén.
taïi ôû traïng thaùi loûng, khi naøo thì chaát beùo toàn taïi - R1, R2, R3: Chuû yeáu laø goác hiñrocacbon khoâng
ôû traïng thaùi raén. no thì chaát beùo laø chaát loûng.
GV ? Em haõy cho bieát daàu môõ ñoäng thöïc vaät Khoâng tan trong nöôùc nhöng tan nhieàu trong
coù tan trong nöôùc hay khoâng ? Naëng hay nheï hôn caùc dung moâi höõu cô khoâng cöïc: benzen,
nöôùc ? Ñeå taåy veát daàu môõ ñoäng thöïc vaät baùm clorofom,…
leân aùo quaàn, ngoaøi xaø phoøng thì ta coù theå söû Nheï hôn nöôùc, khoâng tan trong nöôùc.
duïng chaát naøo ñeå giaët röûa ?
Hoaït ñoäng 3 3. Tính chaát hoaù hoïc
GV ?: Treân sôû sôû ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa este, a. Phaûn öùng thuyû phaân
em haõy cho bieát este coù theå tham gia ñöôïc nhöõng (CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3H2O
H+, t0
3CH3[CH2]16COOH + C3H5(OH)3
phaûn öùng hoaù hoïc naøo ? tristearin axit stearic glixerol
HS vieát PTHH thuyû phaân este trong moâi tröôøng b. Phaûn öùng xaø phoøng hoaù
axit vaø phaûn öùng xaø phoøng hoaù. (CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3NaOH
t0
3CH3[CH2]16COONa + C3H5(OH)3
GV bieåu dieãn thí nghieäm veà phaûn öùng thuyû tristearin natri stearat glixerol
phaân vaø phaûn öùng xaø phoøng hoaù. HS quan saùt
hieän töôïng.
GV ?: Ñoái vôùi chaát beùo loûng coøn tham gia ñöôïc c. Phaûn öùng coäng hiñro cuûa chaát beùo loûng
Ni
phaûn öùng coäng H2, vì sao ? (C17H33COO) 3C3H5 + 3H 2 (C17H35COO)3C3H5
175 - 1900C
(loûng) (raén)
Hoaït ñoäng 4 4. ÖÙng duïng
- Thöùc aên cho ngöôøi, laø nguoàn dinh döôõng quan
GV lieân heä ñeán vieäc söû duïng chaát beùo trong troïng vaø cung caáp phaàn lôùn naêng löôïng cho cô
naáu aên, söû duïng ñeå naáu xaø phoøng. Töø ñoù HS theå hoaït ñoäng.
ruùt ra nhöõng öùng duïng cuûa chaát beùo. - Laø nguyeân lieäu ñeå toång hôïp moät soá chaát
khaùc caàn thieát cho cô theå. Baûo ñaûm söï vaän
chuyeån vaø haáp thuï ñöôïc caùc chaát hoaø tan ñöôïc
trong chaát beùo.
- Trong coâng nghieäp, moät löôïng lôùn chaát beùo
duøng ñeå saûn xuaát xaø phoøng vaø glixerol. Saûn
7
xuaát moät soá thöïc phaåm khaùc nhö mì sôïi, ñoà
hoäp,…
V. CUÛNG COÁ
1. Chaát beùo laø gì ? Daàu aên vaø môõ ñoäng vaät coù ñieåm gì khaùc nhau veà caáu taïo vaø tính chaát vaät lí ?
Cho thí duï minh hoaï.
2. Phaùt bieåu naøo sau ñaây khoâng ñuùng ?
A. Chaát beùo khoâng tan trong nöôùc.
B. Chaát beùo khoâng tan trong nöôùc, nheï hôn nöôùc nhöng tan nhieàu trong dung moâi höõu cô.
C. Daàu aên vaø môõ boâi trôn coù cuøng thaønh phaàn nguyeân toá.
D. Chaát beùo laø este cuûa glixerol vaø caùc axit cacboxylic maïch daøi, khoâng phaân nhaùnh.
3. Trong thaønh phaàn cuûa moät loaïi sôn coù trieste cuûa glixerol vôùi axit linoleic C 17H31COOH vaø axit linolenic
C17H29COOH. Vieát CTCT thu goïn cuûa caùc trieste coù theå cuûa hai axit treân vôùi glixerol.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 5 trang 11-12 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi KHAÙI NIEÄM VEÀ XAØ PHOØNG VAØ CHAÁT GIAËT RÖÛA TOÅNG HÔÏP
Ngaøy soaïn:............/............
9
Ngaøy soaïn:............/............
10
- Em haõy cho bieát CTCT cuûa caùc este ôû 4 ñaùp aùn A. C17H35COO CH2 B. C17H35COO CH2
coù ñieåm gì gioáng nhau ?
C17H35COO CH C15H31COO CH
- Töø tæ leä soá mol nC17H35COOH : nC15H31COOH = 2:1,
em haõy cho bieát soá löôïng caùc goác stearat vaø C17H35COO CH2 C17H35COO CH2
panmitat coù trong este ? C17H35COO CH2 C17H35COO CH2
Moät HS choïn ñaùp aùn, moät HS khaùc nhaän xeùt C17H33COO CH C15H31COO CH
veà keát quaû baøi laøm.
C. C15H31COO CH2 D. C15H31COO CH2
Baøi 4: Laøm bay hôi 7,4g moät este A no, ñôn chöùc,
maïch hôû thu ñöôïc theå tích hôi ñuùng baèng theå
tích cuûa 3,2g O2 (ño ôû cuøng ñieàu kieän t0, p).
a) Xaùc ñònh CTPT cuûa A.
b) Thöïc hieän phaûn öùng xaø phoøng hoaù 7,4g A
vôùi dung dòch NaOH ñeán khi phaûn öùng hoaøn
toaøn thu ñöôïc 6,8g muoái. Xaùc ñònh CTCT vaø
teân goïi cuûa A.
Hoaït ñoäng 4 Giaûi
GV ?: Trong soá caùc CTCT cuûa este no, ñôn chöùc, a) CTPT cuûa A
maïch hôû, theo em neân choïn coâng thöùc naøo ñeå 3,2 74
giaûi quyeát baøi toaùn ngaén goïn ? nA = nO2 = = 0,1 (mol) MA = = 74
32 0,1
HS xaùc ñònh Meste, sau ñoù döïa vaøo CTCT chung
Ñaët coâng thöùc cuûa A: CnH2nO2 14n + 32 = 74
cuûa este ñeå giaûi quyeát baøi toaùn.
n = 3.
GV höôùng daãn HS xaùc ñònh CTCT cuûa este. HS
CTPT cuûa A: C3H6O2.
töï goïi teân este sau khi coù CTCT.
b) CTCT vaø teân cuûa A
Ñaët coâng thöùc cuûa A: RCOOR’ (R: goác
hiñrocacbon no hoaëc H; R’: goác hiñrocacbon no).
RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH
0,1→ 0,1
mRCOONa = (R + 67).0,1 = 6,8 R = 1 R laø
H
CTCT cuûa A: HCOOC2H5: etyl fomat
Baøi 5: Khi thuyû phaân a gam este X thu ñöôïc 0,92g
Hoaït ñoäng 5 glixerol, 3,02g natri linoleat C17H31COONa vaø m gam
GV höôùng daãn HS giaûi quyeát baøi toaùn. natri oleat C17H33COONa. Tính giaù trò a, m. Vieát
HS giaûi quyeát baøi toaùn treân cô sôû höôùng daãn CTCT coù theå cuûa X.
cuûa GV. Giaûi
nC3H5(OH)3 = 0,01 (mol); nC17H31COONa = 0,01
(mol)
nC17H33COONa = 0,02 (mol) m = 0,02.304 =
6,08g
X laø C17H31COO−C3H5(C17H33COO)2
nX = nC3H5(OH)3 = 0,01 (mol) a = 0,01.882 = 8,82g
Baøi 6: Thuyû phaân hoaøn toaøn 8,8g este ñôn,
Hoaït ñoäng 6 maïch hôû X vôùi 100 ml dung dòch KOH 1M (vöøa
HS xaùc ñònh CTCT cuûa este döïa vaøo 2 döõ kieän: ñuû) thu ñöôïc 4,6g moät ancol Y. Teân cuûa X laø
khoái löôïng cuûa este vaø khoái löôïng cuûa ancol thu A. etyl fomat B. etyl propionat
ñöôïc. C. etyl axetat D. propyl axetat
HS khaùc xaùc ñònh teân goïi cuûa este.
Hoaït ñoäng 7 Baøi 7: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 3,7g moät este ñôn
HS xaùc ñònh nCO2 vaø nH2O. chöùc X thu ñöôïc 3,36 lít CO2 (ñkc) vaø 2,7g H2O.
Nhaän xeùt veà soá mol CO2 vaø H2O thu ñöôïc este CTPT cuûa X laø:
no ñôn chöùc. A. C2H4O2 B. C3H6O2
C. C4H8O2 D. C5H8O2
Hoaït ñoäng 8 Baøi 8: 10,4g hoãn hôïp X goàm axit axetic vaø etyl
GV ?: Vôùi NaOH thì coù bao nhieâu phaûn öùng axetat taùc duïng vöøa ñuû vôùi 150 g dung dòch
xaûy ra ? NaOH 4%. % khoái löôïng cuûa etyl axetat trong hoãn
HS xaùc ñònh soá mol cuûa etyl axetat, töø ñoù suy ra hôïp laø
% khoái löôïng. A. 22% B. 42,3% C. 57,7% D.
88%
11
V. CUÛNG COÁ: Trong tieát luyeän taäp
VI. DAËN DOØ: Xem laïi kieán thöùc ñaõ hoïc veà baøi glucozô.
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 2: CACBOHIÑRAT
MÔÛ ÑAÀU
I – KHAÙI NIEÄM: Cacbohiñrat laø nhöõng hôïp chaát höõu cô taïp chöùa vaø thöôøng coù coâng thöùc chung laø
Cn(H2O)m.
Thí duï:
Tinh boät: (C6H10O5)n hay [C6(H2O)5]n hay C6n(H2O)5n
Glucozô: C6H12O6 hay C6(H2O)6
II – PHAÂN LOAÏI
Monosaccarit: Laø nhoùm cacbohiñrat ñôn chöùc giaûn nhaát, khoâng theå thuyû phaân ñöôïc.
Thí duï: Glucozô, fructozô.
Ñisaccarit: Laø nhoùm cacbohiñrat maø khi thuyû phaân moãi phaân töû sinh ra hai phaân töû monosaccarit
Thí duï: Saccarozô, mantozô.
Polisaccarit: Laø nhoùm cacbohiñrat phöùc taïp, khi thuyû phaân ñeán cuøng moãi phaân töû ñeàu sinh ra nhieàu
phaân töû monosaccarit.
Thí duï: Tinh boät, xenlulzô
Tieá GLUCOZÔ
t
7
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
HS bieát:
- Caáu truùc daïng maïch hôû cuûa glucozô.
- Tính chaát caùc nhoùm chöùc cuûa glucozô ñeå giaûi thích caùc hieän töôïng hoaù hoïc.
HS hieåu ñöôïc phöông phaùp ñieàu cheá, öùng duïng cuûa glucozô vaø fructozô.
2. Kó naêng:
- Khai thaùc moái quan heä giöõa caáu truùc phaân töû vaø tính chaát hoaù hoïc.
- Reøn luyeän kó naêng quan saùt, phaân tích caùc keát quaû thí nghieäm.
- Giaûi caùc bì taäp coù lieân quan ñeán hôïp chaát glucozô vaø fructozô.
3. Thaùi ñoä: Vai troø quan troïng cuûa glucozô vaø fructozô trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát, töø ñoù taïo höùng
thuù cho HS muoán nghieân cöùu, tìm toøi veà hôïp chaát glucozô, fructozô.
II. CHUAÅN BÒ:
1. Duïng cuï: OÁng nghieäm, keïp goã, oáng huùt nhoû gioït, ñeøn coàn.
2. Hoaù chaát: Glucozô, caùc dung dòch AgNO3, NH3, CuSO4, NaOH.
3. Caùc moâ hình phaân töû glucozô, fructozô, hình veõ, tranh aûnh coù lieân quan ñeán baøi hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + tröïc quan + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ – TRAÏNG THAÙI TÖÏ
GV cho HS quan saùt maãu glucozô. Nhaän xeùt veà NHIEÂN
traïng thaùi maøu saéc ? - Chaát raén, tinh theå khoâng maøu, deã tan trong
HS tham khaûo theâm SGK ñeå bieát ñöôïc moät soá nöôùc, coù vò ngoït nhöng khoâng ngoït baèng ñöôøng
tính chaát vaät lí khaùc cuûa glucozô cuõng nhö traïng mía.
thaùi thieân nhieân cuûa glucozô. - Coù trong haàu heát caùc boä phaän cuûa cô theå thöïc
vaät nhö hoa, laù, reã,… vaø nhaát laø trong quaû chín
12
(quaû nho), trong maùu ngöôøi (0,1%).
II – CAÁU TAÏO PHAÂN TÖÛ
CTPT: C6H12O6
- Glucozô coù phaûn öùng traùng baïc, bò oxi hoaù bôûi
Hoaït ñoäng 2 nöôùc brom taïo thaønh axit gluconic → Phaân töû
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát: Ñeå xaùc ñònh glucozô coù nhoùm -CHO.
CTCT cuûa glucozô, ngöôøi ta caên cöù vaøo keát quaû - Glucozô taùc duïng vôùi Cu(OH)2 → dung dòch maøu
thöïc nghieäm naøo ? xanh lam → Phaân töû glucozô coù nhieàu nhoùm -OH
Töø caùc keát quaû thí nghieäm treân, HS ruùt ra keà nhau.
nhöõng ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa glucozô. - Glucozô taïo este chöùa 5 goác axit CH3COO →
HS neân CTCT cuûa glucozô: caùch ñaùnh soá Phaân töû glucozô coù 5 nhoùm –OH.
maïch cacbon. - Khöû hoaøn toaøn glucozô thu ñöôïc hexan → Trong
phaân töû glucozô coù 6 nguyeân töû C vaø coù maïch C
khoâng phaân nhaùnh.
Keát luaän: Glucozô laø hôïp chaát taïp chöùa, ôû
daïng maïch hôû phaân töû coù caáu taïo cuûa anñehit
ñôn chöùc vaø ancol 5 chöùc.
CTCT:
6 5 4 3 2 1
CH2OH CHOH CHOH CHOH CHOH CH O
Hay CH2OH[CHOH]4CHO
Hoaït ñoäng 3 III – TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
GV ?: Töø ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa glucozô, em 1. Tính chaát cuûa ancol ña chöùc
haõy cho bieát glucozô coù theå tham gia ñöôïc nhöõng a) Taùc duïng vôùi Cu(OH)2 → dung dòch maøu xanh
phaûn öùng hoaù hoïc naøo ? lam.
GV bieåu dieãn thí nghieäm dung dòch glucozô +
Cu(OH)2. Hs quan saùt hieän töôïng, giaûi thích vaø
keát luaän veà phaûn öùng cuûa glucozô vôùi Cu(OH)2.
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieùt coâng thöùc b) Phaûn öùng taïo este
este cuûa glucozô maø phaân töû cho chöùa 5 goác Glucozô + (CH CO) O piriñin Este chöùa 5 goác CH COO
3 2 3
axetat. Töø CTCT naøy ruùt ra keát luaän gì veà
glucozô ?
2. Tính chaát cuûa anñehit ñôn chöùc
Hoaït ñoäng 4 a) Oxi hoaù glucozô baèng dung dòch AgNO3/NH3
GV bieåu dieãn thí nghieäm dung dòch glucozô + dd CH2OH[CHOH] 4CHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O
t0
Ngaøy soaïn:............/............
14
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: Giuùp HS bieát caáu taïo vaø tính chaát ñieån hình cuûa saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô.
2. Kó naêng:
- So saùnh nhaän daïng saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô.
- Vieát caùc PTHH minh hoaï cho tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc hôïp chaát treân.
- Giaûi caùc baøi taäp veà saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô.
3. Thaùi ñoä: HS nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô trong cuoäc soáng.
II. CHUAÅN BÒ:
1. Duïng cuï: OÁng nghieäm, oáng nhoû gioït.
2. Hoaù chaát: Dung dòch I2, caùc maãu saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô.
3. Caùc sô ñoà, hình veû, tranh aûnh coù lieân quan ñeán noäi dung baøi hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Trình baøy ñaëc ñieåm caáu taïo daïng maïch hôû cuûa glucozô. Vieát PTHH minh hoaïï cho
caùc ñaëc ñieåm caáu taïo ñoù.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
I – SACCAROZÔ
Saccarozô laø loaïi ñöôøng phoå bieán nhaát, coù trong
Hoaït ñoäng 1 nhieàu loaøi thöïc vaät, coù nhieàu nhaát trong caây
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát vaät mía, cuû caûi ñöôøng, hoa thoát noát.
lí, traïnh thaùi thieân nhieân cuûa ñöôïc saccarozô. 1. Tính chaát vaät lí
- Chaát raén, keát tinh, khoâng maøu, khoâng muøi,
coù vò ngoït, noùng chaûy ôû 1850C.
- Tan toát trong nöôùc, ñoä tan taêng nhanh theo nhieät
ñoä.
Hoaït ñoäng 2 2. Coâng thöùc caáu taïo
- Saccarozô khoâng coù phaûn öùng traùng baïc,
HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát ñeå xaùc ñònh khoâng laøm maát maøu nöôùc Br2 phaân töû
CTCT cuûa saccarozô, ngöôøi ta caên cöù vaøo nhöõng saccarozô khoâng coù nhoùm –CHO.
keát quaû thí nghieäm naøo ? - Ñun noùng dd saccarozô vôùi H2SO4 loaõng thu
ñöôïc dd coù phaûn öùng traùng baïc (dd naøy coù
chöùa glucozô vaø fructozô).
Keát luaän: Saccarozô laø moät ñisaccarit ñöôïc caáu
taïo töø moät goác glucozô vaø moät goác fructozô
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát CTCT cuûa lieân keát vôùi nhau qua nguyeân töû oxi.
saccarozô, phaân tích vaø ruùt ra ñaëc ñieåm caáu taïo 6
CH2OH
1
ñoù. H
5 O H CH2OH O H
H 1
4
OH H 2 H OH 5
O
OH 3 2 3 4 CH2OH
H OH OH H 6
Gäúc Â-glucozå Gäúc Ã-fructozå
Trong phaân töû saccarozô khoâng coù nhoùm
anñehit, chæ coù caùc nhoùm OH ancol.
Hoaït ñoäng 3 3. Tính chaát hoaù hoïc
HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát hieän töôïng phaûn a. Phaûn öùng vôùi Cu(OH)2
öùng khi cho dung dòch saccarozô taùc duïng vôùi Dung dòch saccarozô + Cu(OH)2 → dung dòch ñoàng
Cu(OH)2. Giaûi thích hieän töôïng treân. saccarat maøu xanh lam.
HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn b. Phaûn öùng thuyû phaân
öùng thuyû phaân dung dòch saccarozô vaø ñieàu kieän H+, t0
C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6
cuûa phaûn öùng naøy. glucozô fructozô
4. Saûn xuaát vaø öùng duïng
a. Saûn xuaát saccarozô
Saûn xuaát töø caây mía, cuû caûi ñöôøng hoaëc hoa
thoát noát
Hoaït ñoäng 4 Quy trình saûn xuaát ñöôøng saccarozô töø caây mía
15
Caây mía
(1) EÙ
p (hoaëc ngaâm, chieát)
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
18
GV cho HS quan saùt moät maãu boâng noõn. - Xenlulozô laø chaát raén daïng sôïi, maøu traéng,
HS quan saùt + nghieân cöùu SGK vaø cho bieát tính khoâng muøi vò. Khoâng tan trong nöôùc vaø nhieàu
chaát vaät lí cuõng nhö traïng thaùi thieân nhieân cuûa dung moâi höõu cô nhö etanol, ete, benzen,.. nhöng tan
xenlulozô. ñöôïc trong nöôùc Svayde laø dung dòch Cu(OH)2/dd
NH3.
- Laø thaønh phaàn chính taïo neân maøng teá baøo
thöïc vaät, taïo neân boä khung cuûa caây coái.
2. Caáu taïo phaân töû
Hoaït ñoäng 2 - Laø moät polisaccarit, phaân töû goàm nhieàu goác β-
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñaëc ñieåm caáu glucozô lieân keát vôùi nhau taïo thaønh maïch daøi, coù
taïo cuûa phaân töû xenlulozô ? khoái löôïng phaân töû raát lôùn (2.000.000). Nhieàu
GV ?: Giöõa tinh boät vaø xenlulozô coù ñieåm gì maïch xenlulozô gheùp laïi vôùi nhau thaønh sôïi
gioáng vaø khaùc nhau veà maët caáu taïo ? xenlulozô.
- Xenlulozô chæ coù caáu taïo maïch khoâng phaân
nhaùnh, moãi goác C6H10O5 coù 3 nhoùm OH.
C6H10O5)n hay [C6H7O2(OH)3]n
Hoaït ñoäng 3 3. Tính chaát hoaù hoïc
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñieàu kieän a. Phaûn öùng thuyû phaân
cuûa phaûn öùng thuyû phaân xenlulozô vaø vieát H+, t0
PTHH cuûa phaûn öùng. (C H O
6 10 5 n) + nH 2 O nC6H12O6
GV cho HS bieát caùc nhoùm OH trong phaân töû b. Phaûn öùng vôùi axit nitric
xenlulozô coù khaû naêng tham gia phaûn öùng vôùi
H2SO4 ñaëc
axit HNO3 coù H2SO4 ñaëc laøm xuùc taùc töông töï [C6H7O2(OH) 3] + 3HNO3 [C6H7O2(ONO2)3]n + 3H2O
nhö ancol ña chöùc. t0
HS tham khaûo SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn
öùng.
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát 4. ÖÙng duïng
nhöõng öùng duïng cuûa xenlulozô. - Nhöõng nguyeân lieäu chöùa xenlulozô (boâng, ñay,
GV coù theå lieân heä ñeán caùc söï kieän lòch söû goã,…) thöôøng ñöôïc duøng tröïc tieáp (keùo sôïi deät
nhö: chieán thaéng Baïch Ñaèng,… vaûi, trong xaây döïng, laøm ñoà goã,…) hoaëc cheá
bieán thaønh giaáy.
- Xenlulozô laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát tô nhaân
taïo nhö tô visco, tô axetat, cheá taïo thuoác suùng
khoâng khoùi vaø cheá taïo phim aûnh.
V. CUÛNG COÁ
1. So saùnh söï gioáng nhau vaøkhaùc nhau veà CTPT cuûa xenlulozô vaø tinh boät.
2. Khoái löôïng phaân töû trung bình cuûa xenlulozô trong sôïi boâng laø 1.750.000 cuûa xenlulozô trong sôïi gai laø
5.900.000. Tính soá goác glucozô (C6H10O5) trong moãi loaïi xenlulozô neâu treân.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: Caùc caâu hoûi vaø baøi taäp coù lieân quan ñeán xenlulozô trong SGK.
2. Xem tröôùc baøi noäi dung cuûa phaàn KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ trongbaøi LUYEÄN TAÄP: CAÁU
TAÏO VAØ TÍNH CHAÁT CUÛA CACBOHIÑRAT vaø ghi vaøo vôû baøi taäp theo baûng sau:
Hôïp chaát Monosaccarit Ñisaccarit Polisaccarit
cacbohiñrat Glucozô Fructozô Saccarozô Tinhboät Xenlulozô
CTPT
Ñaëc ñieåm caáu taïo
Tính chaát hoaù hoïc
19
Ngaøy soaïn:............/............
20
C. Saccarozô D. Fructozô
Hoaït ñoäng 3 Baøi 3: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå phaân
HS döïa vaøo tính chaát rieâng ñaëc tröng cuûa moãi bieät caùc dung dòch rieâng bieät trong moãi nhoùm
chaá ñeå phaân bieät caùc dung dòch rieâng bieät. chaát sau ñaây:
GV höôùng daãn HS giaûi quyeát neáu HS khoâng töï a) Glucozô, glixerol, anñehit axetic
giaûi quyeát ñöôïc. b) Glucozô, saccarozô, glixerol
c) Saccarozô, anñehit axetic, hoà tinh boät
Hoaït ñoäng 4 Baøi 4: Töø 1 taán tinh boät chöùa 20% taïp chaát trô
HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng thuyû phaân tinh coù theå saûn xuaát ñöôïc bao nhieâu kg glucozô, neáu
boät vaècn cöù vaøo hieäu suaát phaûn öùng ñeå tính hieäu suaát cuûa quaù trình saûn xuaát laø 75%.
khoái löôïng glucozô thu ñöôïc. Ñaùp aùn
666,67kg
Hoaït ñoäng 5 Baøi 5: Tính khoái löôïng glucozô thu ñöôïc khi thuyû
HS tính khoái löôïng cuûa tinh boät vaø xenlulozô. phaân:
Vieát PTHH thuyû phaân caùc hôïp chaát, töø phöông a) 1 kg boät gaïo coù chöùa 80% tinh boät.
trình phaûn öùng tính khoái löôïng caùc chaát coù lieân b) 1 kg muøn cöa coù chöùa 50% xenlulozô, coøn laïi
quan. laø taïp chaát trô.
c) 1 kg saccarozô.
Giaû thieát caùc phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn.
Ñaùp soá
a) 0,8889 kg b) 0,556 kg c) 0,5263kg
Hoaït ñoäng 6 Baøi 6: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 16,2g moät
Caâu a HS töï giaûi quyeát ñöôïc treân cô sôû cuûa cacbohiñrat thu ñöôïc 13,44 lít CO2 (ñkc) vaø 9g H2O.
baøi toaùn xaùc ñònh CTPT hôïp chaát höõu cô. a) Xaùc ñònh CTÑGN cuûa X. X thuoäc loaïi
Caâu b HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng vaø tính cacbohiñrat ñaõ hoïc.
khoái löôïng Ag thu ñöôïc döïa vaøo phöông trình phaûn b) Ñun 16,2g X trong dung dòch axit thu ñöôïc dung
öùng ñoù. dòch Y. Cho Y taùc duïng vôùi löôïng dö dd
AgNO3/NH3 thu ñöôïc bao nhieâu gam Ag ? Giaû söû
hieäu suaát cuûa quaù trình laø 80%.
Ñaùp aùn
a) CTÑGN laø C6H10O5 → CTPT laø (C6H10O5)n, X laø
polisaccarit.
b) mAg = 17,28g
V. CUÛNG COÁ
1. Xenlulozô khoâng thuoäc loaïi
A. cacbohiñrat B. gluxit C. polisaccarit D. ñisaccarit
2. Cho m gam tinh boät leân men thaønh ancol etylic vôùi hieäu suaát 81%. Toaøn boä löôïng khí CO 2 sinh ra ñöôïc
haáp thuï hoaøn toaøn vaøo dung dòch Ca(OH)2 dö, thu ñöôïc 75g keát tuûa. Giaù trò m laø:
A. 75 B. 65 C. 8 D. 55
3. Xenlulozô trinitrat ñöôïc ñieàu cheá xenlulozô vaø axit HNO 3 ñaëc coù xuùc taùc laø H2SO4 ñaëc, noùng. Ñeå coù
ñöôïc 29,7kg xenlulozô trinitrat, caàn duøng dung dòch chöùa m kg axit HNO 3 (hieäu suaát phaûn öùng 90%). Giaù
trò m laø:
A. 30 B. 21 C. 42 D. 10
4. Cho sô ñoà chuyeån hoaù sau: Tinh boät → X → Y → Axit axetic. X, Y laàn löôït laø:
A. glucozô, ancol etylic B. mantozô, glucozô
C. glucozô, etyl axetat D. ancol etylic, anñehit axetic
5. Chaát loûng hoaø tan ñöôïc xenlulozô laø
A. benzen B. ete C. etanol D. nöôùc Svayde
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: Caùc caâu hoûi vaø baøi taäp coù lieân quan ñeán xenlulozô trong SGK.
2. Xem tröôùc baøi noäi dung cuûa baøi thöïc haønh: ÑIEÀU CHEÁ, TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA ESTE
VAØ GLUXIT
21
Ngaøy soaïn:............/............
22
hoãn hôïp khoâng caïn ñi.
Hoaït ñoäng 4 Thí nghieäm 3: Phaûn öùng cuûa glucozô vôùi
HS tieán haønh thí nghieäm nhö höôùng daãn trong Cu(OH)2
SGK.
GV höôùng daãn HS quan saùt thaáy maøu cuûa dung
dòch chuyeån thaønh maøu xanh thaãm, trong suoát. Sau
ñoù duøng caëp goã caëp oáng nghieäm, ñun noùng nheï,
dung dòch chuyeån sang maøu ñoû gaïch cuûa Cu2O.
Hoaït ñoäng 5 Thí nghieäm 4: Phaûn öùng cuûa tinh boät vôùi iot
HS tieán haønh thí nghieäm nhö höôùng daãn trong
SGK.
Hoaït ñoäng 6
- GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù buoåi thöïc haønh.
- HS thu doïn duïng cuï, hoaù chaát, veä sinh phoøng thí
nghieäm, lôùp hoïc, vieát baûn töôøng trình.
V. CUÛNG COÁ: Khoâng
23
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 3: AMIN, AMINOAXIT VAØ PROTEIN
24
HS vaän duïng goïi teân caùc amin beân. hiñrocacbon + amin) vaø teân thay theá.
Thí duï: SGK
CTCT Teân goác – Teân thay theá
chöùc
CH3NH2 metylamin metanamin
CH3CH2 NH2 etylamin etanmin
CH3NHCH3 ñimetylamin N-metylmetanmin
CH3CH2CH2 propylamin propan-1-amin
NH2
(CH3)3N trimetylamin N,N-
ñimetylmetanmin
CH3[CH2]3 NH2 butylamin butan-1-amin
C2H5NHC2H5 ñietylamin N-etyletanmin
C6H5NH2 phenylamin Benzenamin
H2N[CH2]6NH2 hexametylenñia Hexan-1,6-ñimin
min
II – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát tính chaát vaät lí - Metylamin, ñimetylamin, trimetylamin, etylamin laø
cuûa amin. nhöõng chaát khí, muøi khai, khoù chòu, tan nhieàu trong
GV löu yù HS laø caùc amin ñeàu raát ñoäc, thí duï nöôùc. Caùc amin coù phaân töû khoái cao hôn laø
nicotin coù trong thaønh phaàn cuûa thuoác laù. nhöõng chaát loûng hoaëc raén, ñoä tan trong nöôùc
giaûm daàn theo chieàu taêng cuûa phaân töû khoái.
- Anilin laø chaát loûng, khoâng maøu, ít tan trong nöôùc
vaø naëng hôn nöôùc.
- Caùc amin ñeàu raát ñoäc.
V. CUÛNG COÁ:
1. Khaùi nieäm veà amin. Baäc cuûa amin. Teân goïi cuûa amin.
2. Vieát taát caû caùc ñoàng phaân cuûa amin coù CTPT C 4H11N. Goïi teân.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø:
2. Xem tröôùc phaàn coøn laïi cuûa baøi AMIN
Ngaøy soaïn:............/............
Tieá AMIN(Tieát 2)
t
I. MUÏC
15 TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
25
- HS bieát: Ñònh nghóa, phaân loaïi vaø goïi teân amin
- HS hieåu: Caùc tính chaát ñieån hình cuûa amin.
2. Kó naêng:
- Nhaän daïng caùc hôïp chaát amin.
- Vieát chính xaùc caùc PTHH cuûa amin
- Quan saùt, phaân tích caùc thí nghieäm chöùng minh cuûa amin.
3. Thaùi ñoä: Thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa caùc hôïp chaát amin trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát, cuøng vôùi
hieåu bieát veà caáu taïo, tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc hôïp chaát amin.
II. CHUAÅN BÒ:
- Duïng cuï: OÁng nghieäm, ñuõa thuyû tinh, oáng nhoû gioït, keïp thí nghieäm.
- Hoaù chaát : metylamin, quyø tím, anilin, nöôùc brom.
- Hình veõ tranh aûnh lieân quan ñeán baøi hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Vieát taát caû caùc ñoàng phaân cuûa amin C 3H9N. Chæ roõ baäc cuûa caùc amin vaø goïi
teân.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
III – CAÁU TAÏO PHAÂN TÖÛ VAØ TÍNH CHAÁT
Hoaït ñoäng 1 HOAÙ HOÏC
GV ? Phaân töû amin vaø amoniac coù ñieåm gì 1. Caáu taïo phaân töû
gioáng nhau veà maët caáu taïo ? - Tuyø thuoäc vaøo soá lieân keát vaø nguyeân töû N taïo
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñaëc ñieåm ra vôùi nguyeân töû cacbon maø ta coù amin baäc I, baäc
caáu taïo cuûa phaân töû amin. II, baäc III.
R-NH2 R NH R1 R N R1
R2
Baäc I Baäc II Baäc III
- Phaân töû amin coù nguyeân töû nitô töông töï trong
phaân töû NH3 neân caùc amin coù tinh bazô. Ngoaøi ra
amin coøn coù tính chaát cuûa goác hiñrocacbon.
2. Tính chaát hoaù hoïc
Hoaït ñoäng 2 a. Tính bazô
GV bieåu dieãn 2 thí nghieäm sau ñeå HS quan saùt: Taùc duïng vôùi nöôùc: Dung dòch caùc amin maïch
- Thí nghieäm 1: Cho maãu giaáy quyø ñaõ thaám hôû trong nöôùc laøm quyø tím hoaù xanh, phenolphtalein
nöôùc leân mieäng loï ñöïng CH3NH2. hoaù hoàng.
- Ñöa ñaàu ñuõa thuyû tinh ñaõ nhuùng dung dòch HCl CH3NH2 + H2O [CH3NH3]+ + OH-
ñaëc leân mieäng loï ñöïng CH3NH2. Anilin vaø caùc amin thôm phaûn öùng raát keùm vôùi
HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích. nöôùc.
HS nghieân cöùu SGK so saùnh tính bazô cuûa Taùc duïng vôùi axit
CH3NH2, NH3, C6H5NH2. Giaûi thích nguyeân nhaân. C6H5NH2 + HCl → [C6H5NH3]+Cl−
anilin phenylamoni clorua
Nhaän xeùt:
- Caùc amin tan nhieàu trong nöôùc nhö metylamin,
etylamin,…coù khaû naêng laøm xanh giaáy quyø tím
hoaëc laøm hoàng phenolphtalein, coù tính bazô maïnh
hôn amoniac nhôø aûnh höôûng cuûa nhoùm ankyl.
- Anilin coù tính bazô, nhöng dung dòch cuûa noù khoâng
laøm xanh giaáy quyø tím, cuõng khoâng laøm hoàng
phenolphtalein vì tính bazô cuûa noù raát yeáu vaø yeáu
hôn amoniac. Ñoù laø aûnh höôûng cuûa goác phenyl
(töông töï phenol).
Tính bazô: CH3NH2 > NH3 > C6H5NH2
Hoaït ñoäng 3 b. Phaûn öùng theá ôû nhaân thôm cuûa anilin
GV bieåu dieãn thí nghieäm khi nhoû vaøi gioït :NH2 NH2
dung dòch Br2 baõo hoaø vaøo oáng nghieäm ñöïng Br Br
dung dòch anilin. H2O
+ 3Br2 + 3HBr
HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích
nguyeân nhaân, vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
Br
(2,4,6-tribromanilin)
26
Nhaän bieát anilin
V. CUÛNG COÁ:
1. Coù 3 hoaù chaát sau ñaây: Etylamin, phenylamin vaø amoniac. Thöù töï taêng daàn löïc bazô ñöôïc saép xeáp theo
daõy
A. amoniac < etylamin < phenylamin B. etylamin < amoniac < phenylamin
C. phenylamin < amoniac < etylamin D. phenylamin < etylamin < amoniac
2. Coù theå nhaän bieát loï ñöïng dung dòch CH3NH2 baèng caùch naøo trong caùc caùch sau ?
A. Nhaän bieát baèng muøi.
B. Theâm vaøi gioït dung dòch H2SO4
C. Theâm vaøi gioït dung dòch Na2CO3
D. Ñöa ñuõa thuyû tinh ñaõ nhuùng ddHCl ñaëc leân phía treân mieäng loï ñöïng dd CH 3NH2 ñaëc.
3. Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå taùch rieâng töøng chaát trong moãi hoãn hôïp sau ñaây:
a) Hoãn hôïp khí: CH4 vaø CH3NH2 b) Hoãn hôïp loûng: C6H6, C6H5OH vaø C6H5NH2
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 6 trang 44 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi AMINOAXIT
Ngaøy soaïn:............/............
Tieá AMINOAXIT
t
16
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
- HS bieát: Khaùi nieäm veà amino axit
- HS hieåu: Nhöõng tính chaát hoaù hoïc ñieån hình cuûa amino axit.
2. Kó naêng:
- Nhaän daïng caùc hôïp chaát amino axit.
- Vieát chính xaùc caùc PTHH cuûa amino axit
3. Thaùi ñoä: Amino axit coù taàm quan troïng trong vieäc toång hôïp ra protein, quyeát ñònh söï soáng, khi naém
ñöôïc baûn chaát cuûa noù (ñònh nghóa, danh phaùp vaø caùc tính chaát ñaëc tröng cuûa noù) seõ taïo höùng thuù cho
HS khi hoïc baøi naøy.
II. CHUAÅN BÒ:
- Hình veõ, tranh aûnh lieân quan ñeán baøi hoïc.
- Heä thoáng caùc caâu hoûi cuûa baøi hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
27
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Cho caùc chaát sau: dd HCl, NaCl, quyø tím, dd Br 2. Chaát naøo phaûn öùng ñöôïc vôùi
anilin. Vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
I – KHAÙI NIEÄM
Hoaït ñoäng 1 1. Khaùi nieäm
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát Thí duï:
ñònh nghóa veà hôïp chaát amino axit. Cho thí duï. CH3 CH COOH H2N CH2[CH2]3 CH COOH
NH2 NH2
alanin lysin
Aminoaxit laø nhöõng hôïp chaát höõu cô taïp chöùc,
phaân töû chöùa ñoàng thôøi nhoùm amino (NH2) vaø
nhoùm cacboxyl (COOH).
CTTQ: (H2N)x−R−(COOH)y (x ≥ 1, y ≥ 1)
2. Danh phaùp
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát - Xuaát phaùt töø teân axit töông öùng (teân heä
caùch goïi teân amino axit. Cho thí duï. thoáng, teân thöôøng) coù theâm tieáp ñaàu ngöõ amino
vaø soá hoaëc chöõ caùi Hi Laïp (α, β…) chæ vò trí
cuûa nhoùm NH2 trong maïch laø teân thay theá, teân
baùn heä thoáng
- Caùc α-amino axit coù trong thieân nhieân thöôøng
ñöôïc goïi baèng teân rieâng.
Teân goïi cuûa moät soá amino axit (SGK)
28
d. Phaûn öùng truøng ngöng
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ...+ H NH [CH2]5 CO OH + H NH [CH2]5 CO OH + H NH [CH2]5 CO OH + ...
t0
ñieàu kieän ñeå caùc amino axit tham gia phaûn öùng ... NH [CH 2]5 CO NH [CH 2]5 CO NH [CH 2]5 CO ... + nH2O
truøng ngöng taïo ra polime loaïi poliamit. t0
hay nH2N-[CH 2]5COOH ( NH [CH 2]5 CO )n + nH2O
GV yeâu caàu HS neâu ñaëc ñieåm cuûa loaïi phaûn
öùng naøy. Vieát PTHH truøng ngöng ε-aminocaproic axit ε-aminocaproic policaproamit
III – ÖÙNG DUÏNG
Hoaït ñoäng 3 - Caùc amino axit thieân nhieân (haàu heát laø caùc α-
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát caùc öùng duïng amino axit) laø nhöõng hôïp chaát cô sôû ñeå kieán taïo
cuûa aminoaxit. neân caùc loaïi protein cuûa cô theå soáng.
- Muoái mononatri cuûa axit glutamic duøng laøm gia
vò thöùc aên (mì chính hay boät ngoït), axit glutamic laø
thuoác hoã trôï thaàn kinh, methionin laø thuoác boå gan.
- Caùc axit 6-aminohexanoic (ω-aminocaproic) vaø 7-
aminoheptanoic (ε-aminoenantoic) laø nguyeân lieäu ñeå
saûn xuaát tô nilon nhö nilon-6, nilon-7,…
V. CUÛNG COÁ
1. ÖÙng vôùi CTPT C4H9NO2 coù bao nhieâu amino axit laø ñoàng phaân caáu taïo cuûa nhau ?
A. 3 B. 4 C. 5 D. 6
2. Coù 3 chaát höõu cô: H2NCH2COOH, CH3CH2COOH vaø CH3[CH2]3NH2.
Ñeå nhaän ra dung dòch cuûa caùc hôïp chaát treân, chæ caàn duøng thuoác thöû naøo sau ñaây ?
A. NaOH B. HCl C. CH3OH/HCl D. Quyø tím
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 6 trang 48 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi PEPTIT VAØ PROTEIN
Ngaøy soaïn:............/............
29
GV yeâu caàu HS chæ ra lieân keát peptit trong coâng * Lieân keát peptit laø lieân keát -CO-NH- giöõa hai ñôn vò
thöùc sau: Â-aminoaxit. Nhoùm C NH giöõa hai ñôn vò
lieân keát peptit O
Â-aminoaxit ñöôïc goïi laønhoùm peptit
... NH CH C N CH C ...
lieân keát peptit
R1 O H R2 O
... NH CH C N CH C ...
R1 O H R 2 O
* Phaân töû peptit hôïp thaønh töø caùc goác α-amino
axit baèng lieân keát peptit theo moät traät töï nhaát
ñònh. Amino axit ñaàu N coøn nhoùm NH2, amino axit
GV ghi coâng thöùc cuûa amino axit vaø yeâu caàu ñaàu C coøn nhoùm COOH.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc amino axit ñaàu Thí duï: H2N CH2CO NH CH COOH
N vaø ñaàu C. CH3
GV yeâu caàu HS cho bieát caùch phaân loaïi peptit ñaàu N
qua nghieân cöùu SGK. ñaàu C
* Nhöõng phaân töû peptit chöùa 2, 3, 4,…goác α-amino
axit ñöôïc goïi laø ñi, tri, tetrapeptit. Nhöõng phaân töû
peptit chöùa nhieàu goác α-amino axit (treân 10) hôïp
thaønh ñöôïc goïi laø polipeptit.
* CTCT cuûa caùc peptit coù theå bieåu dieãn baèng
caùch gheùp töø teân vieát taét cuûa caùc goác α-amino
axit theo traät töï cuûa chuùng.
Thí duï: Hai ñipeptit töø alanin vaø glyxin laø: Ala-Gly
vaø Gly-Ala.
2. Tính chaát hoaù hoïc
HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH thuyû phaân a. Phaûn öùng thuyû phaân
maïch peptit goàm 3 goác α-amino axit. ...H2N CH CO NH CH CO NH CH CO ...NH CHCOOH + (n - 1)H2O
1 2 3 n
R R R R
H+ hoaëc OH-
H2NCHCOOH + H2NCHCOOH + H2NCHCOOH + ... + H2NCHCOOH
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát hieän töôïng R1 R2 R3 Rn
CuSO4 taùc duïng vôùi caùc peptit trong moâi tröôøng b. Phaûn öùng maøu biure
OH−. Giaûi thích hieän töôïng. Trong moâi tröôøng kieàm, Cu(OH)2 taùc duïng vôùi
GV neâu vaán ñeà: Ñaây laø thuoác thöû duøng nhaän peptit cho maøu tím (maøu cuûa hôïp chaát phöùc ñoàng
ra peptit ñöôïc aùp duïng trong caùc baøi taäp nhaän vôùi peptit coù töø 2 lieân keát peptit trôû leân).
bieát.
II – PROTEIN
Hoaït ñoäng 2 1. Khaùi nieäm: Protein laø nhöõng polipeptit cao
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà phaân töû coù khoái löôïng phaân töû töø vaøi chuïc
protein. nghìn ñeán vaøi trieäu.
Phaân loaïi:
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát * Protein ñôn giaûn: Laø loaïi protein maø khi thuûy
caùc loaïi protein vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi protein. phaân chæ cho hoãn hôïp caùc α-amino axit.
Thí duï: anbumin cuûa loøng traéêng tröùng, fibroin cuûa
tô taèm,…
* Protein phöùc taïp: Ñöôïc taïo thaønh töø protein ñôn
giaûn coäng vôùi thaønh phaàn “phi protein”.
Thí duï: nucleoprotein chöùa axit nucleic, lipoprotein
chöùa chaát beùo,…
2. Caáu taïo phaân töû
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát nhöõng ñaëc Ñöôïc taïo neân bôûi nhieàu goác α-amino axit noái vôùi
ñieåm chính veà caáu truùc phaân töû cuûa protein. nhau baèng lieân keát peptit.
... NH CH C N CH C NH CH C ... hay NH CH C
R 1 O H R2 O R3 O Ri O n
(n ≥ 50)
V. CUÛNG COÁ
1. Peptit laø gì ? Lieân keát peptit laø gì ? Coù bao nhieâu lieân keát peptit trong moät phaân töû tripeptit ?
Vieát CTCT vaø goïi teân caùc tripeptit coù theå ñöôïc hình thaønh töø glyxin, alanin vaø phenylalanin
(C6H5CH2−CH(NH2)−COOH, vieát taét laø Phe)
2. Hôïp chaát naøo sau ñaây thuoäc loaïi ñipeptit ?
A. H2N−CH2−CONH−CH2CONH−CH2COOH B. H2N−CH2CONH−CH(CH3)−COOH
C. H2N−CH2CH2−CONH−CH2CH2COOH D. H2N−CH2CH2CONH−CH2COOH
30
3. Thuoác thöû naøo sau ñaây duøng ñeå phaân bieät caùc dung dòch glucozô, glixerol, etanol vaø loøng traéng
tröùng ?
A. NaOH B. AgNO3/NH3 C. Cu(OH)2 D. HNO3
Ngaøy soaïn:............/............
31
töï peptit.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc taàm quan 4. Vai troø cuûa protein ñoái vôùi söï soáng
troïng cuûa protein. (SGK)
III – KHAÙI NIEÄM VEÀ ENZIM VAØ AXIT
NUCLEIC
1. Enzim
Hoaït ñoäng 2 a. Khaùi nieäm: Laø nhöõng chaát haàu heát coù baûn
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà chaát protein, coù khaû naêng xuùc taùc cho caùc quaù
enzim. trình hoaù hoïc, ñaëc bieät trong cô theå sinh vaät.
GV yeâu caàu HS cho bieát: * Teân cuûa enzim: Xuaát phaùt töø teân cuûa phaûn
- Teân goïi cuûa caùc enzim. öùng hay chaát phaûn öùng theâm ñuoâi aza.
- Ñaëc ñieåm cuûa xuùc taùc enzim. Thí duï: enzim amilazaõt cho quaù trình thuyû phaân tinh
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa xuùc taùc enzim. boät (amylum) thaønh matozô.
b. Ñaëc ñieåm cuûa enzim
- Hoaït ñoäng xt cuûa enzim coù tính choïn loïc raát
cao: moãi enzim chæ xuc taùc cho moät söï chuyeån
hoaù nhaát ñònh.
- Toác ñoä phaûn öùng nhôø xuùc taùc enzim raát lôùn,
thöôøng lôùn gaáp töø 109 ñeán 1011 laàn toác ñoä cuûa
cuøng phaûn öùng nhôø xuùc taùc hoaù hoïc.
2. Axit nucleic
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát: a. Khaùi nieäm: Axit nucleic laø polieste cuûa axit
- Ñònh nghóa chung veà axit nucleic. photphoric vaø pentozô (monosaccarit coù 5C); moãi
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa axit nucleic. pentozô laïi lieân keát vôùi moät bazô nitô (ñoù laø caùc
hôïp chaát dò voøng chöùa nitô ñöôïc kí hieäu laø A, C,
G, T, U).
* Axit nucleic thöôøng toâng taïi döôùi daïng keát hôïp
vôùi protein goïi laø nucleoprotein. Axit nucleic coù hai
loaïi ñöôïc kí hieäu laø AND vaø ARN.
b. Vai troø
GV thoâng baùo cho HS bieát vai troø quan troïng - Axit nucleic coù vai troø quan troïng baäc nhaát trong
cuûa axit nucleic trong hoaït ñoäng soáng cuûa cô theå. caùc hoaït ñoäng cuûa cô theå, nhö söï toång hôïp
protein, söï chuyeån caùc thoâng tin di truyeàn.
- AND chöùa caùc thoâng tinh di truyeàn. Noù laø vaät
lieäu di truyeàn ôû caáp ñoä phaân töû mang thoâng tinh
di truyeàn maõ hoaù cho hoaït ñoäng sinh tröôûng vaø
phaùt trieån cuûa caùc cô theå soáng.
- ARN chuû yeáu naèm trong teá baøo chaát, noù tham
gia vaøo quaù trình giaûi maõ thoâng tinh di truyeàn.
V. CUÛNG COÁ
1. Phaân bieät caùc khaùi nieäm:
a) Peptit vaø protein
b) Protein phöùc taïp vaø protein ñôn chöùc giaûn.
2. Xaùc ñònh phaân töû khoái gaàn ñuùng cuûa moät hemoglobin (huyeát caàu toá) chöùa 0,4% Fe veà khoái löôïng
(moãi phaân töû hemoglobin chæ chöùa 1 nguyeân töû saét).
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 3 → 6 trang 55 (SGK).
2. HS veà nhaø giaûi quyeát baøi taäp sau:
32
Phaûn öùng
biure
+ Cu(OH)2
3. Xem tröôùc baøi LUYEÄN TAÄP: CAÁU TAÏO VAØ TÍNH CHAÁT CUÛA AMIN, AMINO AXIT VAØ
PROTEIN
Ngaøy soaïn:............/............
HO CH2 CH COOH
NH2
Hoaït ñoäng 2 Vôùi caùc chaát sau ñaây:
GV ?: tirozin thuoäc loaïi hôïp chaát gì ? a) HCl b) Nöôùc brom
HS vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc veà amino c) NaOH d) CH3OH/HCl (hôi baõo
axit ñeå hoaøn thaønh PTHH cuûa phaûn öùng. hoaø)
Giaûi
a) HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + HCl →
HO-C6H4-CH2-CH(NH3Cl)-COOH
b) HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + 2Br2 →
33
HO-C6H2Br2-CH2-CH(NH2)-COOH + 2HBr
c) HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + 2NaOH →
NaO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COONa + 2H2O
HCl baõo hoaø
d) HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + CH3OH
HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOCH3 + H2O
Baøi 4: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc phaân
HS döïa treân tính chaát hoaù hoïc ñaëc tröng cuûa caùc bieät dung dòch töøng chaát trong caùc nhoùm chaát
chaát ñeå giaûi quyeát baøi taäp. sau:
a) CH3NH2, H2N-CH2-COOH, CH3COONa
b) C6H5NH2, CH3-CH(NH2)-COOH, C3H5(OH)3,
CH3CHO
Giaûi
a)
CH3NH2 H2N-CH2-COOH CH3COONa
Quyø tím −
Xanh (1) Xanh (2)
(nhaän ra glyxin)
Dd HCl khoùi −
traéng
(1) CH3NH2 + H2O CH3NH+3 + OH-
- -
(2) CH3COO + H2O CH3COOH + OH
b)
CH3 CH COOH CH2 CH CH2
C6H5NH2 CH3CHO
NH2 OH OH OH
Cu(OH)2, laéc nheï Dd trong suoát maøu
− − ↓ ñoû gaïch (2)
xanh lam (1)
Cu(OH)2, t0 − −
Dung dòch Br2 ↓ traéng (3) −
Baøi 5: Cho 0,01 mol amino axit A taùc duïng vöøa
ñuû vôùi 80 ml dung dòch HCl 0,125M; sau phaûn
öùng ñem coâ caïn thì thu ñöôïc 1,815g muoái. Neáu
trung hoaø A baèng moät löôïng vöøa ñuû NaOH thì
thaáy tæ leä mol giöõa A vaø NaOH laø 1:1.
a) Xaùc ñònh CTPT vaø CTCT cuûa A, bieát raèng
phaân töû cuûa A coù maïch cacbon khoâng phaân
nhaùnh vaø A thuoäc loaïi
Hoaït ñoäng 3 α- amino axit
GV daãn daét HS giaûi quyeát baøi toaùn. b) Vieát CTCT caùc ñoàng phaân coù theå cuûa A
HS töï giaûi quyeát döôùi söï höôùng daãn cuûa GV. vaøgoïi teân chuùng theo danh phaùp theá, khi
- thay ñoåi vò trí nhoùm amino.
- thay ñoåi caáu taïo goác hiñrocacbon vaø nhoùm
amino vaãn ôû vò trí α.
Giaûi
a) CTCT cuûa A
CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH COOH
NH2
b)
- Thay ñoåi vò trí nhoùm amino
7 6 5 4 3 2 1
CH3 CH2 CH2 CH2 CH CH2 COOH
NH2
axit 3-aminoheptanoic
…
V. CUÛNG COÁ: Trong tieát luyeän taäp.
VI. DAËN DOØ: Xem tröôùc baøi ÑAÏI CÖÔNG VEÀ POLIME
34
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 4: POLIME VAØ VAÄT LIEÄU POLIME
CH2 CH2
CH2OH n CH2
t0
+ + nH2O
CH2
CH2
OH n
OH n
V. CUÛNG COÁ: Heä soá polime hoaù laø gì ? Coù theå xaùc ñònh chính xaùc heä soá polime hoaù ñöôïc khoâng ?
Tính heä soá polime hoaù cuûa PE, PVC vaø xenlulozô, bieát raèng phaân töû khoái trung bình cuûa chuùng laàn löôït
laø: 420.000, 250.000 vaø 1.620.000.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1, 6 trang 64 (SGK).
2. Xem tröôùc phaàn coøn laïi cuûa baøi baøi ÑAÏI CÖÔNG VEÀ POLIME
Ngaøy soaïn:............/............
36
1. Kieán thöùc:
- HS bieát: Ñònh nghóa, ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa polime.
- HS hieåu: Phaûn öùng truøng hôïp vaø phaûn öùng truøng ngöng.
2. Kó naêng:
- Phaân loaïi vaø goïi teân polime.
- So saùnh phaûn öùng truøng hôïp vôùi phaûn öùng truøng ngöng.
- Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng toång hôïp ra caùc polime.
3. Thaùi ñoä: Moät soá hôïp chaát polime laø nhöõng loaïi vaät lieäu gaàn guõi trong cuoäc soáng.
II. CHUAÅN BÒ: Caùc baûng toång keát, sô ñoà, hình veõ lieân quan ñeán baøi hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Heä soá polime hoaù laø gì ? Coù theå xaùc ñònh chính xaùc heä soá polime hoaù ñöôïc
khoâng ?
Tính heä soá polime hoaù cuûa PE, PVC vaø xenlulozô, bieát raèng phaân töû khoái trung bình cuûa chuùng laàn löôït
laø: 420.000, 250.000 vaø 1.620.000.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
V – PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ
1. Phaûn öùng truøng hôïp: Truøng hôïp laø quaù
Hoaït ñoäng 1 trình keát hôïp nhieàu phaân töû nhoû (monome)
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà gioáng nhau hay töông töï nhau thaønh phaân töû lôùn
phaûn öùng truøng hôïp ? (polime).
GV ?: Qua moät soá phaûn öùng truøng hôïp maø Ñieàu kieän caàn veà caáu taïo cuûa monome tham
chuùng ta ñaõ ñöôïc hoïc. Em haõy cho bieát moät gia phaûn öùng truøng hôïp laø trong phaân töû phaûi
monome muoán tham gia ñöôïc phaûn öùng truøng hôïp coù lieân keát boäi (CH2=CH2, CH2=CH-Cl, CH2=CH-
thì veà ñaëc ñieåm caáu taïo, phaân töû monome ñoù CH-CH2,…) hoaëc laø voøng keùm beàn coù theå môû
phaûi thoaõ maõn ñaëc ñieåm caáu taïo nhö theá naøo ? ra nhö:
GV boå sung theâm ñieàu kieän neáu HS neâu ra chöa CH2 CH2 C O
ñaày ñuû vaø laáy moät soá thí duï ñeå chöùng minh. CH2 CH2, H2C
O CH2 CH2 NH,...
Thí duï:
xt, t0, p
nCH2 CH CH2 CH
Cl Cl n
vinyl clorua poli(vinyl clorua)
CH2 CH2 C O
t0, xt
H2 C NH[CH 2]5CO n
CH2 CH2 NH
caprolactam capron
2. Phaûn öùng truøng ngöng
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà CH2 CH2 C O 0
t , xt
phaûn öùng truøng ngöng ? H2 C NH[CH 2]5CO n
GV ?: Qua moät soá phaûn öùng truøng ngöng maø
CH2 CH2 NH
chuùng ta ñaõ ñöôïc hoïc. Em haõy cho bieát moät caprolactam capron
monome muoán tham gia ñöôïc phaûn öùng truøng ngöng
t0
thì veà ñaëc ñieåm caáu taïo, phaân töû monome ñoù nHOOC-C 6H4-COOH + nHOCH 2-CH2OH
phaûi thoaõ maõn ñaëc ñieåm caáu taïo nhö theá naøo ? CO C6H4-CO OC2H4 O n + 2nH2O
GV boå sung theâm ñieàu kieän neáu HS neâu ra chöa
ñaày ñuû vaø laáy moät soá thí duï ñeå chöùng minh. Truøng ngöng laø quaù trình keát hôïp nhieàu
phaân töû nhoû (monome) thaønh phaân töû lôùn
(polime) ñoàng thôøi giaûi phoùng nhöõng phaân töû
nhoû khaùc (thí duï H2O).
Ñieàu kieän caàn veà caáu taïo cuûa monome tham
gia phaûn öùng truøng ngöng laø trong phaân töû
phaûi coù ít nhaát hai nhoùm chöùc coù khaû naêng
phaûn öùng.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc moät soá öùng VI – ÖÙNG DUÏNG: Vaät lieäu polime phuïc vuï cho
duïng quan troïng cuûa caùc polime. saûn xuaát vaø ñôøi soáng: Chaát deûo, tô sôïi, cao su,
keo daùn.
V. CUÛNG COÁ
37
1. Polime naøo sau ñaây ñöôïc toång hôïp baèng phaûn öùng truøng hôïp ?
A. Poli(vinyl clorua) B. Polisaccarit C. Protein D. Nilon-6,6
2. Polime naøo sau ñaây ñöôïc toång hôïp baèng phaûn öùng truøng ngöng ?
A. Nilon-6,6 B. Polistiren C. Poli(vinyl clorua) D. Polipropilen
3. Töø caùc saûn phaåm hoaù daàu (C6H6 vaø CH2=CH2) coù theå toång hôïp ñöôïc polistiren, chaát ñöôïc duøng ñeû
saûn xuaát nhöïa trao ñoåi ion. Haõy vieát caùc PTHH cuûa phaûn öùng xaûy ra (coù theå duøng theâm caùc hôïp
chaát voâ cô caàn thieát).
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 2 → 5 trang 64 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi VAÄT LIEÄU POLIME
Ngaøy soaïn:............/............
38
3. Thaùi ñoä: HS thaáy ñöôïc nhöõng öu ñieåm vaø taàm quan troïng cuûa caùc vaät lieäu polime trong ñôøi soáng
vaø saûn xuaát.
II. CHUAÅN BÒ:
- Caùc maãu polime, cao su, tô, keo daùn,…
- Caùc tranh aûnh, hình veõ, tö lieäu lieân quan ñeán baøi giaûng.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Phaân bieät söï truøng hôïp vaø truøng ngöng veà caùc maët: phaûn öùng, monome vaø
phaân töû khoái cuûa polime so vôùi monome. Laáy thí duï minh hoaï.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
GV neâu vaán ñeà: Hieän nay do taùc duïng cuûa I – CHAÁT DEÛO
moâi tröôøng xung quanh (khoâng khí, nöôùc, khí thaûi, 1. Khaùi nieäm veà chaát deûo vaø vaät lieäu
…) kim loaïi vaø hôïp kim bò aên moøn raát nhieàu, compozit
trong khi ñoù caùc khoaùng saûn naøy nagyø caøng caïn - Chaát deûo laø vaät lieäu polime coù tính deûo.
kieät. Vì vaäy vieäc ñi tìm caùc nguyeân lieäu môùi laø - Vaät lieäu compozit laø vaät lieäu hoãn hôïp goàm ít
caàn thieát. Moät trong caùc gaûi phaùp laø ñieàu cheá nhaát hai thaønh phaàn phaân taùn vaøo nhau vaø
vaät lieäu polime. khoâng tan vaøo nhau.
Gv yeâu caàu HS ñoïc SGK vaø cho bieát ñònh nghóa Thaønh phaàn cuûa vaät lieäu compozit goàm chaát neàn
veà chaát deûo, vaät lieäu compozit. Theá naøo laø tính (polime) vaø caùc chaát phuï gia khaùc. Caùc chaát neàn
deûo ? Cho thí duï khi nghieân cöùu SGK. coù theå laø nhöïa nhieät deûo hay nhöïa nhieät raén.
Chaát ñoän coù theå laø sôïi (boâng, ñay, poliamit,
amiaêng,…) hoaëc boät (silicat, boät nheï (CaCO 3), boät
tan (3MgO.4SiO2.2H2O),…
GV yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng 2. Moät soá polime duøng laøm chaát deûo
truøng hôïp PE. a) Polietilen (PE): CH2 CH2 n
HS neâu nhöõng tính chaát lí hoaù ñaëc tröng, öùng
PE laø chaát deûo meàm, noùng chaûy ôû nhieät ñoä
duïng cuûa PE, ñaëc ñieåm cuûa PE.
treân 1100C, coù tính “trô töông ñoái” cuûa ankan maïch
khoâng phaân nhaùnh, ñöôïc duøng laøm maøng moûng,
vaät lieäu ñieän, bình chöùa,…
GV yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng b) Poli (vinyl clorua) (PVC): CH2 CH
truøng hôïp PVC.
Cl n
HS neâu nhöõng tính chaát lí hoaù ñaëc tröng, öùng
PVC laø chaát raén voâ ñònh hình, caùch ñieän toát, beàn
duïng cuûa PVC, ñaëc ñieåm cuûa PVC.
vôùi axit, ñöôïc duøng laøm vaät lieäu caùch ñieän, oáng
daãn nöôùc, vaûi che möa.
GV yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng CH3
truøng hôïp PMM. c) Poli (metyl metacylat) : CH2 C
HS neâu nhöõng tính chaát lí hoaù ñaëc tröng, öùng
duïng cuûa PMM, ñaëc ñieåm cuûa PMM. COOCH 3 n
Laø chaát raén trong suoát cho aùnh saùng truyeàn qua
toát (gaàn 90%) neân ñöôïc duøng cheá taïo thuyû tinh
höõu cô plexiglat.
d) Poli (phenol fomanñehit) (PPF)
GV yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng Coù 3 daïng: Nhöïa novolac, nhöïa rezol vaø nhöïa rezit
truøng hôïp PPF.
HS neâu nhöõng tính chaát lí hoaù ñaëc tröng, öùng - Sô ñoà ñieàu cheá nhöïa novolac:
duïng cuûa PPF, ñaëc ñieåm cuûa PPF. OH OH OH
+ 0
+nCH2O CH2OH H , 75 C CH2
n n
-nH2O n
ancol o-hiñroxibenzylic nhöïa novolac
- Ñieàu cheá nhöïa rezol: Ñun noùng hoãn hôïp phenol
OH OH OH vaø fomanñehit theo tæ leä mol 1:1,2 (xt kieàm), thu
...
ñöôïc nhöïa rezol.
CH2 OH CH2 CH2
- Ñieàu cheá nhöïa rezit:
CH2 OH 0
CH2 OH > 140 C
Nhöïa rezol Nhöïa rezit
nhöïa novolac ñeånguoäi
39
OH OH OH
OH OH OH
OHCH 2 CH2 CH2 CH2 ... CH2OH
CH2 CH2 CH2
OH
CH2OH
N höïa re z it
CH2OH
Moät ñoaïn maïc h phaân töûnhöïa rezol
OH OH OH
CH2 CH2 CH2
CH2 CH2
Hoaït ñoäng 2 II – TÔ
HS ñoïc SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà tô, caùc 1. Khaùi nieäm
ñaëc ñieåm tô. - Tô laø nhöõng polime hình sôïi daøi vaø maûnh vôùi
ñoä beàn nhaát ñònh.
- Trong tô, nhöõng phaân töû polime coù maïch khoâng
phaân nhaùnh, saép xeáp song song vôùi nhau.
2. Phaân loaïi
a) Tô thieân nhieân (saün coù trong thieân nhieân) nhö
boâng, len, tô taèm.
b) Tô hoaù hoïc (cheá taïo baèng phöông phaùp hoaù
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát hoïc)
caùc loaïi tô vaø ñaëc ñieåm cuûa noù. - Tô toång hôïp (cheá taïo töø polime toång hôïp): tô
poliamit (nilon, capron), tô vinylic theá (vinilon, nitron,
…)
- Tô baùn toång hôïp hay tô nhaân taïo (xuaát phaùt töø
polime thieân nhieân nhöng ñöôïc cheá bieán theâm
baèng con ñöôøng hoaù hoïc): tô visco, tô xenlulozô
axetat,…
3. Moät soá loaïi tô toång hôïp thöôøng gaëp
a) Tô nilon-6,6
HS ñoïc SGK, sau ñoù vieát PTHH cuûa phaûn öùng t0
nH2N CH2]6 NH2 + nHOOC-[CH2]4-COOH
toång hôïp tô nilon-6,6 vaø neâu nhöõng ñaëc ñieåm
cuûa loaïi tô naøy. NH [CH2]6 NHCO [CH2]4 CO n + 2nH2O
poli(hexametylen añipamit) hay nilon-6,6
- Tính chaát: Tô nilon-6,6 dai, beàn, meàm maïi, oùng
möôït, ít thaám nöôùc, giaët mau khoâ nhöng keùm beàn
vôùi nhieät, vôùi axit vaø kieàm.
- ÖÙng duïng: Deät vaûi may maëc, vaûi loùt saêm loáp
xe, deät bít taát, beän laøm daây caùp, daây duø, ñan
löôùi,…
b) Tô nitron (hay olon)
HS ñoïc SGK, sau ñoù vieát PTHH cuûa phaûn öùng RCOOR', t0
toång hôïp tô nitron vaø neâu nhöõng ñaëc ñieåm cuûa n CH2 CH CH2 CH
loaïi tô naøy. CN CN n
acrilonitrin poliacrilonitrin
- Tính chaát: Dai, beàn vôùi nhieät vaø giöõ nhieät toát.
- ÖÙng duïng: Deät vaûi, may quaàn aùo aám, beän len
ñan aùo reùt.
V. CUÛNG COÁ:
1. Trong caùc nhaän xeùt döôùi ñaây, nhaän xeùt naøo khoâng ñuùng ?
A. Moät soá chaát deûo laø polime nguyeân chaát.
B. Ña soá chaát deûo, ngoaøi thaønh phaàn cô baûn laø polime coøn coù caùc thaønh phaàn khaùc.
C. Moät soá vaät lieäu compozit chæ laø polime.
D. Vaät lieäu compozit chöùa polime vaø caùc thaønh phaàn khaùc.
40
2. Tô nilon-6,6 thuoäc loaïi
A. tô nhaân taïo B. tô baùn toång hôïp C. tô thieân nhieân D. tô toång hôïp
3. Tô visco khoâng thuoäc loaïi
A. tô hoaù hoïc B. tô toång hôïp C. tô baùn toång hôïp D. tô nhaân
taïo
4. Nhöïa phenol-fomanñehit ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch ñun noùng phenol vôùi dung dòch
A. CH3COOH trong moâi tröôøng axit. B. CH3CHO trong moâi tröôøng axit.
C. HCOOH trong moâi tröôøng axit. D. HCHO trong moâi tröôøng axit.
5. Khi clo hoaù PVC, tính trung bình cöù k maét xích trong maïch PVC phaûn öùng vôùi moät phaân töû clo. Sau khi
clo hoaù, thu ñöôïc moät polime chöùa 63,96% clo veà khoái löôïng. Giaù trò cuûa k laø
A. 3 B. 4 C. 5 D. 6
6. Trong caùc yù kieán döôùi ñaây, yù kieán naøo ñuùng ?
A. Ñaát seùt nhaøo vôùi nöôùc raát deûo, coù theå eùp thaønh gaïch, ngoùi; vaäy ñaát seùt nhaøo vôùi nöôùc
laø chaát deûo.
B. Thaïch cao nhaøo vôùi nöôùc raát deûo, coù theå naën thaønh töôïng; vaäy ñoù laø moät chaát deûo.
C. Thuyû tinh höõu cô (plexiglas) raát cöùng vaø beàn ñoái vôùi nhieät; vaäy ñoù khoâng phaûi laø chaát
deûo.
D. Tính deûo cuûa chaát deûo chæ theå hieän trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh; ôû caùc ñieàu kieän
khaùc, chaát deûo coù theå khoâng deûo.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 2, 4 trang 72 SGK
2. Xem tröôùc phaàn coøn laïi cuûa baøi VAÄT LIEÄU POLIME.
Ngaøy soaïn:............/............
0
nS
,t
HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa cao b) Cao su toång hôïp: Laø loaïi vaät lieäu polime töông
su toång hôïp. töï cao su thieân nhieân, thöôøng ñöôïc ñieàu cheá töø
caùc ankañien baèng phaûn öùng truøng hôïp.
Cao su buna
HS nghieân cöùu SGK, sau ñoù vieát PTHH cuûa nCH2 CH CH CH2 0
Na
CH2 CH CH CH2 n
phaûn öùng toång hôïp cao su buna vaø cho bieát nhöõng t , xt
ñaëc ñieåm cuûa loaïi cao su naøy. buta-1,3-ñien polibuta-1,3-ñien
Cao su buna coù tính ñaøn hoài vaø ñoä beàn keùm cao
su thieân nhieân.
HS nghieân cöùu SGK, sau ñoù vieát PTHH cuûa Cao su buna-S vaø buna-N
phaûn öùng toång hôïp cao su buna-S vaø buna-N vaø t0
nCH2 CH CH CH2 + nCH CH2 xt CH2 CH CH CH2 CH CH2
cho bieát nhöõng ñaëc ñieåm cuûa loaïi cao su naøy. C6 H 5 C 6H 5 n
buta-1,3-ñien stiren cao su buna-S
t0,p
nCH2 CH CH CH2 + nCH2 CH xt CH2 CH CH CH2 CH CH2
CN CN n
buta-1,3-ñien acrilonitrin cao su buna-N
IV – KEO DAÙN TOÅNG HÔÏP
HS nghieân cöùu SGK, sau ñoù cho bieát ñònh nghóa 1. Khaùi nieäm: Keo daùn laø vaät lieäu coù khaû
keo daùn vaø neâu baûn chaát cuûa keo daùn. naêng keát dính hai maûnh vaät lieäu raén gioáng hoaëc
khaùc nhau maø khoâng laøm bieán ñoåi baûn chaát
42
cuûa caùc vaät lieäu ñöôïc keát dính.
HS nghieân cöùu SGK vaø lieân heä thöïc teá sau ñoù 2. Moät soá loaïi keo daùn toång hôïp thoâng duïng
cho bieát ñònh nghóa nhöïa vaù xaêm vaø caùch duøng a) Nhöïa vaù saêm: Laø dung dòch ñaëc cuûa cao su
noù. trong dung moâi höõu cô.
GV yeâu caàu HS neâu nhöõng ñaëc ñieåm caáu taïo b) Keo daùn epoxi: Laøm töø polime coù chöùa nhoùm
cuûa keo daùn epoxi, sau khi nghieân cöùu SGK. epoxi
CH2 CH
GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK, sau ñoù vieát O
PTHH cuûa phaûn öùng toång hôïp keo daùn ure- c) Keo daùn ure-fomanñehit
fomañehit vaø neâu ñaëc ñieåm cuûa loaïi keo daùn t0, xt
naøy. nH2N-CO-NH2 + nCH2=O HN CO NH CH2 n + nH2O
+ 0
H ,t
nH2N-CO-NH2 + nCH2O nH2N-CO-NH-CH2OH
ure fomanñehit monomemetylolure
V. CUÛNG COÁ
1. Keát luaän naøo sau ñaây khoâng hoaøn toaøn ñuùng ?
A. Cao su laø nhöõng polime coù tính ñaøn hoài.
B. Vaät lieäu compozit coù thaønh phaàn chính laø polime.
C. Nilon-6,6 thuoäc loaïi tô toång hôïp.
D. Tô taèm thuoäc loaïi tô thieân nhieân.
2. Tô taèm vaø nilon-6,6 ñeàu
A. coù cuøng phaân töû khoái. B. thuoäc loaïi tô toång hôïp.
C. thuoäc loaïi tô thieän nhieân. D. chöùa caùc loaïi nguyeân toá gioáng nhau trong phaân töû.
3. Phaân töû khoái trung bình cuûa poli(hexametylen añipamit) laø 30.000, cuûa sao su töï nhieân laø 105.000.
Haõy tính soá maét xích (trò soá n) gaàn ñuùng trong CTPT moãi loaïi polime treân.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1, 3, 5, 6 trang 72-73 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi LUYEÄN TAÄP POLIME VAØ VAÄT LIEÄU POLIME.
Ngaøy soaïn:............/............
e) CO COOCH2 CH2 O
n
Hoaït ñoäng 2
g) NH [CH2]6 NH CO [CH2]4 CO
HS phaân tích ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa moãi polime n
ñeå tìm ra coâng thöùc cuûa monome töông öùng. Giaûi
HS vieát CTCT cuûa caùc monome. GV quan saùt HS a) CH2=CH−Cl b) CF2=CF2
laøm vaø höôùng daãn. c) CH2=C(CH3)−CH=CH2 d) H2N-[CH2]6-COOH
xt, t0
n H2N-[CH2]6-COOH NH [CH2]6 CO + nH2O
n
b) Khoái löôïng monome moãi loaïi
44
Theo (1), muoán ñieàu cheá 1 taán polistiren caàn
1.100
1,11 (taán) stiren (H = 90%)
90
Theo (2), 145 taán H2N-[CH2]-COOH ñieàu cheá 127
taán polime.
145
mH2N[CH2]6COOH = 1,14 (taán)
127
Vì H=90%→mH2N[CH2]6COOH thöïc teá =1,14.
100
1,27 (taán)
90
Ngaøy soaïn:............/............
46
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 5: ÑAÏI CÖÔNG VEÀ KIM LOAÏI
47
vaø yeâu caàu HS ruùt ra nhaän xeùt veà söï bieán Na
11 Mg
12 Al
13 Si
14 P
15 S
16 Cl
17
thieân cuûa ñieän tích haït nhaân vaø baùn kính 0,157 0,136 0,125 0,117 0,110 0,104 0,099
nguyeân töû.
2. Caáu taïo tinh theå
- ÔÛ nhieät ñoä thöôøng, tröø Hg ôû theå loûng, coøn caùc
kim loaïi khaùc ôû theå raén vaø coù caáu taïo tinh theå.
- Trong tinh theå kim loaïi, nguyeân töû vaø ion kim loaïi
naèm ôû nhöõng nuùt cuûa maïng tinh theå. Caùc electron
hoaù trò lieân keát yeáu vôùi haït nhaân neân deã taùch khoûi
nguyeân töû vaø chuyeån ñoäng töï do trong maïng tinh theå.
a) Maïng tinh theå luïc phöông
- Caùc nguyeân töû, ion kim loaïi naèm treân caùc ñænh vaø
Hoaït ñoäng 3 taâm caùc maët cuûa hình luïc giaùc ñöùng vaø ba nguyeân
GV thoâng baùo veà caáu taïo cuûa ñôn chaát töû, ion naèm phía trong cuûa hình luïc giaùc.
kim loaïi. - Trong tinh theå, theå tích cuûa caùc nguyeân töû vaø ion
GV duøng moâ hình thoâng baùo 3 kieåu maïng kim loaïi chieám 74%, coøn laïi 26% laø khoâng gian troáng.
tinh theå cuûa kim loaïi. Ví duï: Be, Mg, Zn.
HS nhaän xeùt veà söï khaùc nhau cuûa 3 kieåu b) Maïng tinh theå laäp phöông taâm dieän
maïng tinh theå treân. - Caùc nguyeân töû, ion kim loaïi naèm treân caùc ñænh vaø
taâm caùc maët cuûa hình laäp phöông.
- Trong tinh theå, theå tích cuûa caùc nguyeân töû vaø ion
kim loaïi chieám 74%, coøn laïi 26% laø khoâng gian troáng.
Ví duï: Cu, Ag, Au, Al,…
c) Maïng tinh theå laäp phöông taâm khoái
- Caùc nguyeân töû,ion kim loaïi naèm treân caùc ñænh vaø
taâm cuûa hình laäp phöông.
- Trong tinh theå, theå tích cuûa caùc nguyeân töû vaø ion
kim loaïi chieám 68%, coøn laïi 32% laø khoâng gian troáng.
Ví duï: Li, Na, K, V, Mo,…
GV thoâng baùo veà lieân keát kim loaïi vaø 3. Lieân keát kim loaïi
yeâu caàu HS so saùnh lieân keát kim loaïi vôùi Lieân keát kim loaïi laø lieân keát ñöôïc hình thaønh giöõa
lieân keát coäng hoaù trò vaø lieân keát ion. caùc nguyeân töû vaø ion kim loaïi trong maïng tinh theå do
coù söï tham gia cuûa caùc electron töï do.
V. CUÛNG COÁ:
1. GV treo baûng tuaøn hoaøn vaø yeâu caàu HS xaùc ñònh vò trí cuûa 22 nguyeân toá phi kim. Töø ñoù thaáy phaàn
coøn laïi cuûa baûng tuaàn hoaøn laø goàm caùc nguyeân toá kim loaïi.
2. Phaân bieät caáu taïo cuûa nguyeân töû kim loaïi vaø caáu taïo cuûa ñôn chaát kim loaïi ñeå thaáy trong ñôn chaát,
kim loaïi coù lieân keát kim loaïi.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 9 trang 82 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi phaàn TÍNH CHAÁT CUÛA KIM LOAÏI
48
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
50
- HS bieát tính chaát hoaù hoïc chung cuûa kim loaïi vaø daãn ra ñöôïc caùc PTHH ñeå chöùng minh cho caùc tính
chaát hoaù hoïc chung ñoù.
- HS hieåu ñöôïc nguyeân nhaân gaây neân nhöõng tính chaát hoaù hoïc chung cuûa kim loaïi.
2. Kó naêng: Töø vò trí cuûa kim loaïi trong baûng tuaàn hoaøn, suy ra caáu taïo nguyeân töû vaø töø caáu taïo
nguyeân töû suy ra tính chaát cuûa kim loaïi.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ:
Hoaù chaát: Kim loaïi Na, ñinh saét, daây saét, daây ñoàng, daây nhoâm, haït keõm. Dung dòch HCl, H 2SO4
loaõng, dung dòch HNO3 loaõng.
Duïng cuï: OÁng nghieäm, coác thuyû tinh, ñeøn coàn, giaù thí nghieäm,…
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Tính chaát vaät lí chung cuûa kim loaïi laø gì ? Nguyeân nhaân gaây neân nhöõng tính chaát
vaät lí chung ñoù.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 II. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
GV ?: Caùc electron hoaù trò deã taùch ra khoûi - Trong moät chu kì: Baùn kính nguyeân töû cuûa
nguyeân töû kim loaïi ? Vì sao ? nguyeân toá kim loaïi < baùn kính nguyeân töû cuûa
GV ?: Vaäy caùc electron hoaù trò deã taùch ra khoûi nguyeân toá phi kim.
nguyeân töû kim loaïi. Vaäy tính chaát hoaù hoïc chung - Soá electron hoaù trò ít, löïc lieân keát vôùi haït nhaân
cuûa kim loaïi laø gì ? töông ñoái yeáu neân chuùng deã taùch khoûi nguyeân
töû.
Tính chaát hoaù hoïc chung cuûa kim loaïi laø tính
khöû.
M → Mn+ + ne
1. Taùc duïng vôùi phi kim
Hoaït ñoäng 2 a) Taùc duïng vôùi clo
GV ?: Fe taùc duïng vôùi Cl2 seõ thu ñöôïc saûn 0 0 t0 +3 -1
2Fe + 3Cl2 2FeCl3
phaåm gì ?
GV bieåu dieãn thí nghieäm ñeå chöùng minh saûn b) Taùc duïng vôùi oxi
phaåm taïo thaønh sau phaûn öùng treân laø muoái saét 0 0 t0 +3 -2
2Al + 3O2 2Al2O3
(III).
0 0 0
HS vieát caùc PTHH: Al chaùy trong khí O2; Hg taùc t +8/3 -2
3Fe + 2O 2 Fe 3O4
duïng vôùi S; Fe chaùy trong khí O2; Fe + S.
HS so saùnh soá oxi hoaù cuûa saét trong FeCl3, c) Taùc duïng vôùi löu huyønh
Fe3O4, FeS vaø ruùt ra keát luaän veà söï nhöôøng Vôùi Hg xaûy ra ôû nhieät ñoä thöôøng, caùc kim loaïi
electron cuûa saét. caàn ñun noùng.
0 0 0 +2 -2
t
Fe + S FeS
0 0 +2 -2
Hg + S HgS
2. Taùc duïng vôùi dung dòch axit
GV yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa kim loaïi Fe vôùi a) Dung dòch HCl, H2SO4 loaõng
dung dòch HCl, nhaän xeùt veà soá oxi hoaù cuûa Fe 0 +1 +2 0
Fe + 2HCl FeCl 2 + H2
trong muoái thu ñöôïc.
GV thoâng baùo Cu cuõng nhö caùc kim loaïi khaùc b) Dung dòch HNO3, H2SO4 ñaëc: Phaûn öùng vôùi
coù theå khöû N vaø S trong HNO3 vaø H2SO4 loaõng haàu heát caùc kim loaïi (tröø Au, Pt)
+5 +6
0 +5 +2 +2
veà caùc möùc oxi hoaù thaáp hôn. 3Cu + 8HNO3 (loaõng) 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
HS vieát caùc PTHH cuûa phaûn öùng. 0 +6 +2 +4
Cu + 2H 2SO4 (ñaëc) CuSO4 + SO2 + 2H2O
3. Taùc duïng vôùi nöôùc
GV thoâng baùo veà khaû naêng phaûn öùng vôùi - Caùc kim loaïi coù tính khöû maïnh: kim loaïi nhoùm
nöôùc cuûa caùc kim loaïi ôû nhieät ñoä thöôøng vaø IA vaø IIA (tröø Be, Mg) khöû H2O deã daøng ôû nhieät
yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng giöõa Na ñoä thöôøng.
vaø Ca vôùi nöôùc. - Caùc kim loaïi coù tính khöû trung bình chæ khöû
GV thoâng baøo moät soá kim loaïi taùc duïng vôùi nöôùc ôû nhieät ñoä cao (Fe, Zn,…). Caùc kim loaïi coøn
hôi nöôùc ôû nhieät ñoä cao nhö Mg, Fe,… laïi khoâng khöû ñöôïc H2O.
0 +1 +1 0
2Na + 2H2O 2NaOH + H 2
GV yeâu caàu HS vieát PTHH khi cho Fe taùc duïng 4. Taùc duïng vôùi dung dòch muoái: Kim loaïi maïnh
51
vôùi dd CuSO4 ôû daïng phaân töû vaø ion thu goïn. hôn coù theå khöû ñöôïc ion cuûa kim loaïi yeáu hôn
Xaùc ñònh vai troø cuûa caùc chaât trong phaûn öùng trong dung dòch muoái thaønh kim loaïi töï do.
treân. 0 +2 +2 0
Fe + CuSO4 FeSO 4 + Cu
HS neâu ñieàu kieän cuûa phaûn öùng (kim loaïi
maïnh khoâng taùc duïng vôùi nöôùc vaø muoái tan).
V. CUÛNG COÁ:
1. Tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa kim loaïi laø gì vaø vì sao kim loaïi coù nhöõng tính chaát ñoù ?
2. Thuyû ngaân deã bay hôi vaø raát ñoäc. Neáu chaúng may nhieät keá thuyû ngaân bò vôõ thì duøng chaát naøo
trong caùc chaát sau ñeå khöû ñoäc thuyû ngaân ?
A. Boät saét B. Boät löu huyønh C. Boät than D. Nöôùc
3. Dung dòch FeSO4 coù laãn taïp chaát laø CuSO4. Haõy giôùi thieäu phöông phaùp hoaù hoïc ñôn giaûn ñeå coù
theå loaïi ñöôïc taïp chaát. Giaûi thích vieäc laøm vaø vieát PTHH daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 2, 3, 4, 5 trang 88-89 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi DAÕY ÑIEÄN HOAÙ CUÛA KIM LOAÏI
Ngaøy soaïn:............/............
K Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Au
Tính khöûcuûa kim loaïi giaûm
4. YÙ nghóa daõy ñieän hoaù cuûa kim loaïi
Döï ñoaùn chieàu cuûa phaûn öùng oxi hoaù – khöû theo
Hoaït ñoäng 4: quy taéc α: Phaûn öùng giöõa hai caëp oxi hoaù – khöû
GV giôùi thieäu yù nghóa daõy ñieän hoaù cuûa kim seõ xaûy ra theo chieàu chaát oxi hoaù maïnh hôn seõ
loaïi vaø quy taéc α. oxi hoaù chaát khöû maïnh hôn, sinh ra chaát oxi hoaù
HS vaän duïng quy taéc α ñeå xeùt chieàu cuûa phaûn yeáu hôn vaø chaát khöû yeáu hôn.
öùng oxi hoaù – khöû. Thí duï: Phaûn öùng giöõa hai caëp Fe2+/Fe vaø Cu2+/Cu
xaûy ra theo chieàu ion Cu2+ oxi hoaù Fe taïo ra ion Fe2+
vaø Cu.
Fe 2+ Cu2+
Fe Cu
2+ 2+
Fe + Cu → Fe + Cu
Toång quaùt: Giaû söû coù 2 caëp oxi hoaù – khöû
Xx+/X vaø Yy+/Y (caëp Xx+/X ñöùng tröôùc caëp Yy+/Y).
Xx+ Yy+
X Y
53
a) Haõy cho bieát vò trí cuûa caëp Mn2+/Mn trong daõy ñieän hoaù. Bieát raèng ion H+ oxi hoaù ñöôïc Mn. Vieát
phöông trình ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
b) Coù theå döï ñoaùn ñöôïc ñieàu gì xaûy ra khi nhuùng laø Mn vaøo caùc dung dòch muoái: AgNO 3, MnSO4,
CuSO4. Neáu coù, haõy vieát phöông trình ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
3. So saùnh tính chaát cuûa caùc caëp oxi hoaù – khöû sau: Cu2+/Cu vaø Ag+/Ag; Sn2+/Sn vaø Fe2+/Fe.
4. Kim loaïi ñoàng coù tan ñöôïc trong dung dòch FeCl3 hay khoâng, bieát trong daõy ñieän hoaù caëp Cu 2+/Cu ñöùng
tröôùc caëp Fe3+/Fe. Neáu coù, vieát PTHH daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
5. Haõy saép xeáp theo chieàu giaûm tính khöû vaø chieàu taêng tính oxi hoaù cuûa caùc nguyeân töû vaø ion trong
hai tröôøng hôïp sau ñaây:
a) Fe, Fe2+, Fe3+, Zn, Zn2+, Ni, Ni2+, H, H+, Hg, Hg2+, Ag, Ag+
b) Cl, Cl−, Br, Br−, F, F−, I, I−.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 6,7 trang 89 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi LUYEÄN TAÄP: TÍNH CHAÁT CUÛA KIM LOAÏI
Ngaøy soaïn:............/............
54
Baøi naøy chæ caàn caân baèng söï töông quan Baøi 3: Cho 4,8g kim loaïi R hoaù trò II tan hoaøn toaøn
giöõa kim loaïi R vaø NO trong dung dòch HNO3 loaõng thu ñöôïc 1,12 lít NO duy
3R → 2NO nhaát (ñkc). Kim loaïi R laø:
0,075 ←0,05 A. Zn B. Mg C. Fe D. Cu
R = 4,8/0,075 = 64
Töông töï baøi 3, caân baèng söï töông quan giöõa Baøi 4: Cho 3,2g Cu taùc duïng vôùi dung dòch HNO3
Cu vaø NO2 ñaëc, dö thì theå tích khí NO2 thu ñöôïc (ñkc) laø
Cu → 2NO2 A. 1,12 lít B. 2,24 lít C. 3,36 lít D. 4,48
lít
Fe vaø FeS taùc duïng vôùi HCl ñeàu cho cuøng Baøi 5: Nung noùng 16,8g Fe vôùi 6,4g boät S (khoâng
moät soá mol khí neân theå tích khí thu ñöôïc xem nhö coù khoâng khí) thu ñöôïc saûn phaåm X. Cho X taùc
chæ do moät mình löôïng Fe ban ñaàu phaûn öùng. duïng vôùi dung dòch HCl dö thì coù V lít khí thoaùt ra
Fe → H2 (ñkc). Caùc phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn. Giaù trò V
nH2 = nFe = 16,8/56 = 0,3 V = 6,72 lít laø
A. 2,24 lít B. 4,48 lít C. 6,72 lít D. 3,36
lít
nhh oxit = nH2 = nhh kim loaïi = 0,1 (mol) Baøi 6: Ñeå khöû hoaøn toaøn hoãn hôïp goàm FeO vaø
Khi hoãn hôïp kim loaïi taùc duïng vôùi dung dòch ZnO thaønh kim loaïi caàn 2,24 lít H2 (ñkc). Neáu ñem
HCl thì: heát hoãn hôïp thu ñöôïc cho taùc duïng vôùi dung dòch
nH2 = nhh kim loaïi = 0,1 (mol) V = 2,24 lít HCl thì theå tích khí H2 thu ñöôïc (ñkc) laø
A. 4,48 lít B. 1,12 lít C. 3,36 lít D. 2,24
lít
Baøi 7: Cho 6,72 lít H2 (ñkc) ñi qua oáng söù ñöïng 32g
Tính soá mol CuO taïo thaønh nHCl = nCuO keát CuO ñun noùng thu ñöôïc chaát raén A. Theå tích dung
quaû dòch HCl ñuû ñeå taùc duïng heát vôùi A laø
A. 0,2 lít B. 0,1 lít C. 0,3 lít D. 0,01
lít
Hoaït ñoäng 2 Baøi 8: Cho moät laù saét nhoû vaøo dung dòch chöùa
moät trong nhöõng muoái sau: CuSO4, AlCl3, Pb(NO3)2,
ZnCl2, KNO3, AgNO3. Vieát PTHH daïng phaân töû vaø
ion ruùt goïn cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra (neáu coù).
HS vaän duïng quy luaät phaûn öùng giöõa kim Cho bieát vai troø cuûa caùc chaát tham gia phaûn öùng.
loaïi vaø dung dòch muoái ñeå bieát tröôøng hôïp naøo Giaûi
xaûy ra phaûn öùng vaø vieát PTHH cuûa phaûn öùng. Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu
GV löu yù ñeán phaûn öùng cuûa Fe vôùi dung Fe + Cu2+ → Fe2+ + Cu↓
dòch AgNO3, trong tröôøng hôïp AgNO3 thì tieáp tuïc Fe + Pb(NO3)2 → Fe(NO3)2 + Pb↓
xaûy ra phaûn öùng giöõa dung dòch muoái Fe2+ vaø Fe + Pb2+ → Fe2+ + Pb↓
+
dung dòch muoái Ag . Fe + 2AgNO3 → Fe(NO3)2 + 2Ag↓
Fe + 2Ag+ → Fe2+ + 2Ag↓
Neáu AgNO3 dö thì: Fe(NO3)2 + AgNO3 → Fe(NO3)3 +
Ag↓
Fe2+ + Ag+ → Fe3+ + Ag↓
Baøi 9: Hoaø tan hoaøn toaøn 1,5g hoãn hôïp boät Al vaø
Mg vaøo dung dòch HCl thu ñöôïc 1,68 lít H2 (ñkc). Tính
% khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp.
Giaûi
Caùch laøm nhanh nhaát laø vaän duïng phöông Goïi a vaø b laàn löôït laø soá mol cuûa Al vaø Mg.
27a 24b 1,5 a 1/30
phaùp baûo toaøn electron.
3a 2b
1,68
22,4
.2 0,15
b 0,025
27/30
%Al = .100 60% %Mg = 40%
1,5
V. CUÛNG COÁ
1. Ñoát chaùy heát 1,08g moät kim loaïi hoaù trò III trong khí Cl 2 thu ñöôïc 5,34g muoái clorua cuûa kim loaïi ñoù.
Xaùc ñònh kim loaïi.
2. Khoái löôïng thanh Zn thay ñoåi nhö theá naøo sau khi ngaâm moät thôøi gian trong caùc dung dòch:
a) CuCl2 b) Pb(NO3)2 c) AgNO3 d) NiSO4
3. Cho 8,85g hoãn hôïp Mg, Cu vaø Zn vaøo löôïng dö dung dòch HCl thu ñöôïc 3,36 lít H2 (ñkc). Phaàn chaát raén
khoâng tan trong axit ñöôïc röûa saïch roài ñoát trong khí O 2 thu ñöôïc 4g chaát boät maøu ñen.
Tính % khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp.
VI. DAËN DOØXem tröôùc baøi LUYEÄN TAÄP: TÍNH CHAÁT CUÛA KIM LOAÏI
55
Ngaøy soaïn:............/............
56
Thí duï:
- Hôïp kim khoâng bò aên moøn: Fe-Cr-Ni (theùp inoc),
…
- Hôïp kim sieâu cöùng: W-Co, Co-Cr-W-Fe,…
- Hôïp kim coù nhieät ñoä noùng chaûy thaáp: Sn-Pb
(thieác haøn, tnc = 2100C,…
- Hôïp kim nheï, cöùng vaø beàn: Al-Si, Al-Cu-Mn-Mg.
III – ÖÙNG DUÏNG
- Nhöõng hôïp kim nheï,beàn chòu ñöôïc nhieät ñoä cao
vaø aùp suaát cao duøng ñeå cheá taïo teân löûa, taøu
vuõ truï, maùy bay, oâ toâ,…
Hoaït ñoäng 3 - Nhöõng hôïp kim coù tính beàn hoaù hoïc vaø cô hoïc
HS nghieân cöùu SGK vaø tìm nhöõng thí duï thöïc cao duøng ñeå cheá taïo caùc thieát bò trong ngaønh daàu
teá veà öùng duïng cuûa hôïp kim. moû vaø coâng nghieäp hoaù chaát.
GV boå sung theâm moät soá öùng duïng khaùc cuûa - Nhöõng hôïp kim khoâng gæ duøng ñeå cheá taïo caùc
caùc hôïp kim. duïng cuï y teá, duïng cuï laøm beáp,…
- Hôïp kim cuûa vaøng vôùi Ag, Cu (vaøng taây) ñeïp
vaø cöùng duøng ñeå cheá taïo ñoà trang söùc vaø tröôùc
ñaây ôû moät soá nöôùc coøn duøng ñeå ñuùc tieàn.
V. THOÂNG TIN BOÅ SUNG
1. Veà thaønh phaàn cuûa moät soá hôïp kim
- Theùp khoâng gæ (goàm Fe, C, Cr, Ni).
- Ñuyra laø hôïp kim cuûa nhoâm (goàm 8% - 12%Cu), cöùng hôn vaøng, duøng ñeå ñuùc tieàn, laøm ñoà trang
söùc, ngoøi buùt maùy,…
- Hôïp kim Pb-Sn (goàm 80%Pb vaø 20%Sn) cöùng hôn Pb nhieàu, duøng ñuùc chöõ in.
- Hôïp kim cuûa Hg goïi laø hoãn hoáng.
- Ñoàng thau (goàm Cu vaø Zn).
- Ñoàng thieác (goàm Cu, Zn vaø Sn).
- Ñoàng baïch (goàm Cu; 20-30%Ni vaø löôïng nhoû saét vaø mangan)
2. Veà öùng duïng cuûa hôïp kim
- Coù nhöùng hôïp kim trô vôùi axit, bazô vaø caùc hoaù chaát khaùc duøng cheá taïo caùc maùy moùc, thieát bò
duøng trong nhaø maùy saûn xuaát hoaù chaát.
- Coù hôïp kim chòu nhieät cao, chòu ma saùt maïnh duøng laøm oáng xaû trong ñoäng cô phaûn löïc.
- Coù hôïp kim coù nhieät ñoä noùng chaûy raát thaáp duøng ñeå cheá taïo daøn oáng chöõa chaùy töï ñoäng. Trong
caùc kho haøng hoaù, khi coù chaùy, nhieät ñoä taêng laøm hôïp kim noùng chaûy vaø nöôùc phun qua nhöõng loã
ñöôïc haøn baèng hôïp kim naøy.
VI. DAËN DOØ
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 4 trang 91 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi SÖÏ AÊN MOØN KIM LOAÏI
57
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
60
A. söï khöû kim loaïi
B. söï oxi hoaù kim loaïi.
C. söï phaù huyû kim loaïi hoaëc hôïp kim do taùc duïng cuûa caùc chaát trong moâi tröôøng.
D. söï bieán ñôn chaát kim loaïi thaønh hôïp chaát.
5. Ñinh saét bò aên moøn nhanh nhaát trong tröôøng hôïp naøo sau ñaây ?
A. Ngaâm trong dung dòch HCl.
B. Ngaâm trong dung dòch HgSO4.
C. Ngaâm trong dung dòch H2SO4 loaõng.
D. Ngaâm trong dung dòch H2SO4 loaõng coù theâm vaøi gioït dung dòch CuSO4.
6. Saét taây laø saét traùng thieác. Neáu lôùp thieác bò xöôùc saâu tôùi lôùp saét thì kim loaïi bò aên moøn tröôùc laø
A. thieác B. saét C. caû hai ñeàu bò aên moøn nhö nhau. D. khoâng kim loaïi bò aên
moøn.
Este Lipit
Khaùi nieäm
Tính chaát hoaù hoïc
CACBOHIÑRAT
Glucozô Saccarozô Tinh boät Xenlulozô
CTPT
CTCT thu goïn
Tính chaát hoaù
hoïc
Ngaøy soaïn:............/............
61
- Yeâu caàu HS laäp baûng toång keát kieán thöùc cuûa caùc chöông hoaù hoïc höõu cô tröôùc khi leân lôùp oân taäp
phaàn hoaù hoïc höõu cô.
- GV laäp baûng toång keát kieán thöùc cuûa caùc chöông vaøo giaáy khoå lôùn hoaëc baûng phuï.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1: GV duøng phöông phaùp ñaøm thoaïi ñeå cuûng coá, heä thoáng hoaù kieán thöùc chöông ESTE –
LIPIT theo baûng sau:
Este Lipit
Khi thay theá nhoùm OH ôû nhoùm cacboxyl - Lipit laø nhöõng hôïp chaát höõu cô coù
cuûa axit cacboxylic baèng nhoùm OR thì trong teá baøo soáng, khoâng hoaø tan trong
ñöôïc este. nöôùc, tan nhieàu trong dung moâi höõu cô
Coâng thöùc chung: RCOOR’ khoâng phaân cöïc. Lipit laø caùc este phöùc
Khaùi nieäm
taïp.
- Chaát beùo laø trieste cuûa glixerol vôùi
axit beùo (axit beùo laø axit ñôn chöùc coù
maïch cacbon daøi, khoâng phaân nhaùnh).
Phaûn öùng thuyû phaân, xt axit. Phaûn öùng thuyû phaân
Phaûn öùng ôû goác hiñrocacbon khoâng Phaûn öùng xaø phoøng hoaù.
Tính chaát hoaù
no: Phaûn öùng coäng H2 cuûa chaát beùo loûng.
hoïc
- Phaûn öùng coäng.
- Phaûn öùng truøng hôïp.
Hoaït ñoäng 2: GV duøng phöông phaùp ñaøm thoaïi ñeå cuûng coá, heä thoáng hoaù kieán thöùc chöông
CACBOHIÑRAT theo baûng sau:
Glucozô Saccarozô Tinh boät Xenlulozô
CTPT C6H12O6 C12H22O11 (C6H10O5)n (C6H10O5)n
CH2OH[CHOH]4CH C6H11O5-O- C6H11O5 [C6H7O2(OH)3]n
O (saccarozô laø
CTCT thu goïn Glucozô laø poliancol, khoâng
(monoanñehit vaø coù nhoùm CHO)
poliancol)
- Coù phaûn öùng - Coù phaûn öùng - Coù phaûn öùng - Coù phaûn öùng
cuûa chöùc anñehit thuyû phaân nhôø xt thuyû phaân nhôø xt cuûa chöùc
(phaûn öùng traùng H+ hay enzim H+ hay enzim. poliancol.
baïc) - Coù phaûn öùng - Coù phaûn öùng - Coù phaûn öùng
- Coù phaûn öùng cuûa chöùc vôùi iot taïo hôïp vôùi axit HNO3 ñaëc
Tính chaát hoaù hoïc cuûa chöùc poliancol chaát maøu xanh taïo ra
poliancol (phaûn tím. xenlulozôtrinitrat
öùng vôùi Cu(OH)2 - Coù phaûn öùng
cho hôïp chaát tan thuyû phaân nhôø xt
maøu xanh lam. H+ hay enzim
Hoaït ñoäng 3: GV duøng phöông phaùp ñaøm thoaïi ñeå cuûng coá, heä thoáng hoaù kieán thöùc chöông AMIN –
AMINO AXIT - PROTEIN theo baûng sau:
Amin Amino axit Peptit vaø protein
Amin laø hôïp chaát höõu cô Amino axit laø hôïp chaát Peptit laø hôïp chaát chöùa
coù theå coi nhö ñöôïc taïo höõu cô taïp chöùc, phaân töø 2 – 50 goác α-amino axit
neân khi thay theá moät hay töû chöùa ñoàng thôøi lieân keát vôùi nhau baèng
Khaùi nieäm
nhieàu nguyeân töû H trong nhoùm amino (NH2) vaø caùc lieân
phaân töû NH3 baèng goác nhoùm cacboxyl (COOH) keát peptit C N
hiñrocacbon. O H
CH3NH2; CH3−NH−CH3 H2N−CH2−COOH (Glyxin) Protein laø loaïi polipeptit
(CH3)3N, C6H5NH2 (anilin) CH3−CH(NH2)−COOH cao phaân töû coù PTK töø
CTPT (alanin) vaøi chuïc nghìn ñeán vaøi
trieäu.
Tính chaát hoaù Tính bazô Tính chaát löôõng tính Phaûn öùng thuyû phaân.
hoïc CH3NH2 + H2O ¾ [CH3NH3]+ H2N-R-COOH + HCl → Phaûn öùng maøu biure
+ OH− ClH3N-R-COOH
62
RNH2 + HCl → RNH3Cl H2N-R-COOH + NaOH →
H2N-R-COONa + H2O
Phaûn öùng hoaù este.
Phaûn öùng truøng ngöng
Hoaït ñoäng 3: GV duøng phöông phaùp ñaøm thoaïi ñeå cuûng coá, heä thoáng hoaù kieán thöùc chöông AMIN –
POLIME VAØ VAÄT LIEÄU POLIME theo baûng sau:
Polime Vaät lieäu polime
Polime hay hôïp chaát cao phaân töû laø A. Chaát deûo laø nhöõng vaät lieäu polime
nhöõng hôïp chaát coù PTK lôùn do nhieàu coù tính deûo.
Khaùi nieäm
ñôn chöùc vò cô sôû goïi laø maét xích lieân Moät soá polime duøng laøm chaát deûo:
keát vôùi nhau taïo neân. 1. PE 2. PVC
Tính chaát hoaù Coù phaûn öùng phaân caét maïch, giöõ 3. Poli(metyl metacrylat)
hoïc nguyeân maïch vaø phaùt trieån maïch. 4. Poli(phenol-fomanñehit)
- Phaûn öùng truøng hôïp: Truøng hôïp laø B. Tô laø nhöõng polime hình sôïi daøi vaø
quaù trình keát hôïp nhieàu phaân töû nhoû maûnh vôùi ñoä beàn nhaát ñònh.
(monome) gioáng nhau hay töông töï nhau 1. Tô nilon-6,6
thaønh phaân töû lôùn (polime). 2. Tô nitron (olon)
- Phaûn öùng truøng ngöng: Truøng ngöng C. Cao su laø loaïi vaät lieâu polime coù tính
laø quaù trình keát hôïp nhieàu phaân töû ñaøn hoài.
Ñieàu cheá nhoû (monome) thaønh phaân töû lôùn 1. Cao su thieân nhieân.
(polime) ñoàng thôøi giaûi phoùng nhöõng 2. Cao su toång hôïp.
phaân töû nhoû khaùc (nhö nöôùc). D. Keo daùn laø loaïi vaät lieäu coù khaùi
nieäm keát dính hai maûnh vaät lieäu raén
khaùc nhau.
1. Nhöïa vaù saêm 2. Keo daùn epxi
3. Keo daùn ure-fomanñehit.
V. CUÛNG COÁ: Trong tieát oân taäp.
VI. DAËN DOØ: TIEÁT SAU THI HOÏC KÌ.
Ngaøy soaïn:............/............
Baøi 6: Söï phaù huyû kim loaïi hay hôïp kim do kim loaïi
Hoaït ñoäng 5 taùc duïng tröïc tieáp vôùi caùc chaát oxi hoaù trong moâi
HS vaän duïng ñònh nghóa veà söï aên moøn hoaù tröôøng ñöôïc goïi laø
hoïc vaø aên moøn ñieän hoaù ñeå choïn ñaùp aùn A. söï khöû kim loaïi.
ñuùng. B. söï taùc duïng cuûa kim loaïi vôùi nöôùc.
C. söï aên moøn hoaù hoïc.
D. söï aên moøn ñieân hoaù hoïc.
Baøi 7: Khi ñieàu cheá H2 töø Zn vaø dung dòch H2SO4
loaõng, neáu theâm moät vaøi gioït dung dòch CuSO4 vaøo
dung dòch axit thì thaáy khí H2 thoaùt ra nhanh hôn haún.
Haõy giaûi thích hieän töôïng treân.
Hoaït ñoäng 6 Giaûi
GV ?: Ban ñaàu xaûy ra quaù trình aên moøn Ban ñaàu Zn tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi dung dòch H2SO4
hoaù hoïc hay aên moøn ñieän hoaù ? Vì sao toác loaõng vaø bò aên moøn hoaù hoïc.
ñoä thoaùt khí ra laïi bò chaäm laïi ? Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2↑
Khi theâm vaøo vaøi gioït dung dòch CuSO4 thì Khí H2 sinh ra baùm vaøo beà maët laù Zn , ngaên caûn söï
coù phaûn öùng hoaù hoïc naøo xaûy ra ? Vaø khi tieáp xuùc giöõa Zn vaø H2SO4 neân phaûn öùng xaûy ra
ñoù xaûy ra quaù trình aên moøn loaïi naøo ? chaäm.
Khi theâm vaøo vaøi gioït dung dòch CuSO4, coù phaûn
öùng:
Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu
Cu taïo thaønh baùm vaøo Fe taïo thaønh caëp ñieän cöïc vaø
Fe bò aên moøn ñieän hoaù.
- ÔÛ cöïc aâm (Fe): Keõm bò oxi hoaù.
Zn – 2e → Zn2+
- ÔÛ cöïc döông (Cu): Caùc ion H+ cuûa dung dòch H2SO4
loaõng bò khöû thaønh khí H2.
2H+ + 2e → H2↑
H2 thoaùt ra ôû cöïc ñoàng, neân Zn bò aên moøn nhanh hôn,
phaûn öùng xaûy ra maïnh hôn.
64
Baøi 8: Ngaâm 9g hôïp kim Cu – Zn trong dung dòch HCl dö
Hoaït ñoäng 7 thu ñöôïc 896 ml H2 (ñkc). Xaùc ñònh % khoái löôïng cuûa
GV ?: Khi ngaâm hôïp kim Cu – Zn trong dung hôïp kim.
dòch HCl thì kim loaïi naøo bò aên moøn ? Giaûi
HS döïa vaøo löôïng khí H2 thu ñöôïc, tính Ngaâm hôïp kim Cu – Zn trong dung dòch HCl dö, chæ coù
löôïng Zn coù trong hôïp kim vaø töø ñoù xaùc Zn phaûn öùng.
ñònh % khoái löôïng cuûa hôïp kim. Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2↑
0,986
nZn = nH2 = 0,04
22,4
0,04.65
%Zn = .100 28,89% %Cu = 71,11%
9
V. CUÛNG COÁ:
1. Coù nhöõng caëp kim loaïi sau ñaây cuøng tieáp xuùc vôùi dung dòch chaát ñieän li: a) Al – Fe; b) Cu – Fe; c) Fe –
Sn.
Cho bieát kim loaïi naøo trong moãi caëp bò aên moøn ñieän hoaù hoïc.
A. Cu, Al, Mg B. Cu, Al, MgO C. Cu, Al2O3, Mg D. Cu, Al2O3, MgO
2. Vì sao khi noái moät sôïi daây ñieän baèng ñoàng vôùi moät sôïi daây ñieän baèng nhoâm thì choå noái trôû neân
mau keùm tieáp xuùc.
VI. DAËN DOØ: Xem tröôùc baøi ÑIEÀU CHEÁ KIM LOAÏI
Ngaøy soaïn:............/............
65
GV giôùi thieäu phöông phaùp nhieät luyeän. Nguyeân taéc: Khöû ion kim loaïi trong hôïp chaát ôû
GV yeâu caàu HS vieát PTHH ñieàu cheá Cu vaø Fe nhieät ñoä cao baèng caùc chaát khöû nhö C, CO, H 2 hoaëc
baèng phöông phaùp nhieät luyeän sau: caùc kim loaïi hoaït ñoäng.
CuO + H2→ Phaïm vi aùp duïng: Saûn xuaát caùc kim loaïi coù tính
Fe2O3 + CO → khöt trung bình (Zn, FE, Sn, Pb,…) trong coâng nghieäp.
Fe2O3 + Al → Thí duï:
t0
PbO + H2 Pb + H2O
t0
Fe 3O4 + 4CO 3Fe + 4CO2
0
t
Fe 2O3 + 2Al 2Fe + Al2O3
2. Phöông phaùp thuyû luyeän
Hoaït ñoäng 3 Nguyeân taéc: Duøng nhöõng dung dòch thích hôïp
GV giôùi thieäu phöông phaùp thuyû luyeän. nhö: H2SO4, NaOH, NaCN,… ñeå hoaø tan kim loaïi hoaëc
GV bieåu dieãn thí nghieäm Fe + dd CuSO4 vaø caùc hôïp chaát cuûa kim loaïi vaø taùch ra khoûi phaàn
yeâu caàu HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng. khoâng tan coù ôû trong quaëng. Sau ñoù khöû nhöõng ion
HS tìm theâm moät soá thí duï khaùc veà phöông kim loaïi naøy trong dung dòch baèng nhöõng kim loaïi
phaùp duøng kim loaïi ñeå khöû ion kim loaïi yeâu coù tính khöû maïnh nhö Fe, Zn,…
hôn. Thí duï: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu↓
Fe + Cu2+ → Fe2+ + Cu↓
Phaïm vi aùp duïng: Thöôøng söû duïng ñeå ñieàu cheá
caùc kim loaïi coù tính khöû yeáu.
3. Phöông phaùp ñieän phaân
a) Ñieän phaân hôïp chaát noùng chaûy
Nguyeân taéc: Khöû caùc ion kim loaïi baèng doøng
Hoaït ñoäng 4: ñieän baèng caùch ñieän phaân noùng chaûy hôïp chaát
GV ?: cuûa kim loaïi.
- Nhöõng kim loaïi coù ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc nhö Phaïm vi aùp duïng: Ñieàu cheá caùc kim loaïi hoaït
theá naøo phaûi ñieàu cheá baèng phöông phaùp ñieän ñoäng hoaù hoïc maïnh nhö K, Na, Ca, Mg, Al.
phaân noùng chaûy ? Chuùng ñöùng ôû vò trí naøo Thí duï 1: Ñieän phaân Al2O3 noùng chaûy ñeå ñieàu cheá
trong daõy hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi ? Al.
HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn K (-) Al2O3 A (+)
3+
öùng xaûy ra ôû caùc ñieän cöïc vaø PTHH chung Al O2-
cuûa söï ñieän phaân khi ñieän phaân noùng chaûy Al3+ + 3e Al 2O2- O2 + 4e
Al2O3, MgCl2. ñpnc
2Al2O3 4Al + 3O2
Thí duï 2: Ñieän phaân MgCl2 noùng chaûy ñeå ñieàu cheá
Mg.
K (-) MgCl 2 A (+)
Mg 2+ Cl -
Mg2+ + 2e Mg 2Cl- Cl2 + 2e
ñpnc
MgCl2 Mg + Cl2
Hoaït ñoäng 5: b) Ñieän phaân dung dòch
GV ?: Nguyeân taéc: Ñieän phaân dung dòch muoái cuûa kim
- Nhöõng kim loaïi coù ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc nhö loaïi.
theá naøo phaûi ñieàu cheá baèng phöông phaùp ñieän Phaïm vi aùp duïng: Ñieàu cheá caùc kim loaïi coù ñoä
phaân dung dòch ? Chuùng ñöùng ôû vò trí naøo trong hoaït ñoäng hoaù hoïc trung bình hoaëc yeáu.
daõy hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi ? Thí duï: Ñieän phaân dung dòch CuCl2 ñeå ñieàu cheá kim
HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn loaïi Cu.
öùng xaûy ra ôû caùc ñieän cöïc vaø PTHH chung K (-) CuCl2 A (+)
2+
cuûa söï ñieän phaân khi ñieän phaân dung dòch Cu , H2O (H2O) Cl-, H2O
CuCl2. Cu2+ + 2e Cu 2Cl- Cl2 + 2e
ñpdd
CuCl2 Cu + Cl2
c) Tính löôïng chaát thu ñöôïc ôû caùc ñieän cöïc
Hoaït ñoäng 6 AIt
Döïa vaøo coâng thöùc Farañaây: m = , trong ñoù:
GV giôùi thieäu coâng thöùc Farañaây duøng ñeå nF
tính löôïng chaát thu ñöôïc ôû caùc ñieän cöïc vaø m: Khoái löôïng chaát thu ñöôïc ôû ñieän cöïc (g).
giaûi thích caùc kí hieäu coù trong coâng thöùc. A: Khoái löôïng mol nguyeân töû cuûa chaát thu ñöôïc ôû
66
ñieän cöïc.
n: Soá electron maø nguyeân töû hoaëc ion ñaõ cho hoaëc
nhaän.
I: Cöôøng ñoä doøng ñieän (ampe)
t: Thôøi gian ñieän phaân (giaáy)
F: Haèng soá Farañaây (F = 96.500).
V. CUÛNG COÁ:
1. Trình baøy caùch ñeå
- Ñieàu cheá Ca töø CaCO3 - ñieàu cheá Cu töø CuSO4
2. Töø Cu(OH)2, MgO, Fe2O3 haõy ñieàu cheá caùc kim loaïi töông öùng baèng moät phöông phaùp thích hôïp. Vieát
PTHH cuûa phaûn öùng.
VI. DAËN DOØ:
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 5 trang 98 SGK.
2. Xem tröôùc baøi ÑIEÀU CHEÁ KIM LOAÏI
Ngaøy soaïn:............/............
67
bieát vai troø cuûa caùc chaát tham gia phaûn öùng.
b) Xaùc ñònh khoái löôïng cuûa vaät sau phaûn öùng.
Hoaït ñoäng 2 Giaûi
HS a) PTHH
- Vieát PTHH cuûa phaûn öùng. Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓
- Xaùc ñònh khoái löôïng AgNO3 coù trong 250g b) Xaùc ñònh khoái löôïng cuûa vaät sau phaûn öùng
dung dòch vaø soá mol AgNO3 ñaõ phaûn öùng. 250
Khoái löôïng AgNO3 coù trong 250g dd: .4 10 (g)
GV phaùt vaán ñeå daãn daét HS tính ñöôïc 100
khoái löôïng cuûa vaät sau phaûn öùng theo coâng Soá mol AgNO3 tham gia phaûn öùng laø:
thöùc: 10.17
0,01 (mol)
mvaät sau phaûn öùng = mCu(bñ) – mCu(phaûn öùng) + mAg(baùm vaøo) 100.170
Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓
mol: 0,005 ←0,01→ 0,01
Khoái löôïng vaät sau phaûn öùng laø:
10 + (108.0,01) – (64.0,005+ = 10,76 (g)
Baøi 3: Ñeå khöû hoaøn toaøn 23,2g moät oxit kim loaïi, caàn
duøng 8,96 lít H2 (ñkc). Kim loaïi ñoù laø
A. Mg B. Cu C. Fe D. Cr
Giaûi
Hoaït ñoäng 3 MxOy + yH2 → xM + yH2O
GV höôùng daãn HS giaûi quyeát baøi taäp. nH2 = 0,4 nO(oxit) = nH2 = 0,4
mkim loại trong oxit = 23,2 – 0,4.16 = 16,8 (g)
16,8
x:y= : 0,4. Thay giaù trò nguyeân töû khoái cuûa
M
caùc kim loaïi vaøo bieåu thöùc treân ta tìm ñöôïc giaù trò M
baèng 56 laø phuø hôïp vôùi tæ leä x : y.
Hoaït ñoäng 4 Baøi 4: Cho 9,6g boät kim loaïi M vaøo 500 ml dung dòch
GV ?: HCl 1M, khi phaûn öùng keát thuùc thu ñöôïc 5,376 lít H2
- Trong soá 4 kim loaïi ñaõ cho, kim loaïi naøo (ñkc). Kim loaïi M laø:
phaûn öùng ñöôïc vôùi dung dòch HCl ? Hoaù trò A. Mg B. Ca C. Fe D. Ba
cuûa kim loaïi trong muoái clorua thu ñöôïc coù Giaûi
ñieåm gì gioáng nhau ? nH2 = 5,376/22,4 = 0,24 (mol)
- Sau phaûn öùng giöõa kim loaïi vôùi dd HCl thì nHCl = 0,5.1 = 0,5 (mol)
kim loaïi heát hay khoâng ? M + 2HCl → MCl2 + H2
HS giaûi quyeát baøi toaùn treân cô sôû höôùng 0,24 0,48 ←0,24
daãn cuûa GV. nHCl(pứ) = 0,48 < nHCl(bđ) = 0,5 Kim loaïi heát, HCl dö
9,6
M= 40 M laø Ca
0,24
Baøi 5: Ñieän phaân noùng chaûy muoái clorua kim loaïi M.
ÔÛ catot thu ñöôïc 6g kim loaïi vaø ôû anot thu ñöôïc 3,36 lít
khí (ñkc) thoaùt ra. Muoái clorua ñoù laø
A. NaCl B. KCl C. BaCl2 D. CaCl2
Hoaït ñoäng 5 Giaûi
HS laäp 1 phöông trình lieân heä giöõa hoaù trò nCl2 = 0,15
cuûa kim loaïi vaø khoái löôïng mol cuûa kim loaïi. 2MCln → 2M + nCl2
GV theo doõi, giuùp ñôõ HS giaûi quyeát baøi 0,3
toaùn. ←0,15
n
6
M = 0,3 = 20n n = 2 & M = 40 M laø Ca
n
V. CUÛNG COÁ:
1. Cho khí CO dö ñi qua hoãn hôïp goàm CuO, Al2O3 vaø MgO (ñun noùng). Khi phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn
thu ñöôïc chaát raén goàm:
A. Cu, Al, Mg B. Cu, Al, MgO C. Cu, Al2O3, Mg D. Cu, Al2O3, MgO
2. Hoaø tan hoaøn toaøn 28g Fe vaøo dung dòch AgNO 3 dö thì khoái löôïng chaát raén thu ñöôïc laø:
A. 108g B. 162g C. 216g D. 154g
VI. DAËN DOØ: Xem tröôùc baøi ÑIEÀU CHEÁ KIM LOAÏI
68
Ngaøy soaïn:............/............
69
Ngaøy soaïn:............/............
CHÖÔNG 6: KIM LOAÏI KIEÀM, KIM LOAÏI KIEÀM THOÅ, NHOÂM
70
2Na + 2HCl → 2NaCl + H2↑
3. Taùc duïng vôùi nöôùc
2K + 2H2O → 2KOH + H2↑
Ñeå baûo veä kim loaïi kieàm ngöôøi ta ngaâm kim loaïi
kieàm trong daàu hoaû.
IV – ÖÙNG DUÏNG, TRAÏNG THAÙI THIEÂN
NHIEÂN VAØ ÑIEÀU CHEÁ
Hoaït ñoäng 4 1. ÖÙng duïng:
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc caùc öùng - Duøng cheá taïo hôïp kim coù nhieät ñoä ngoaøi cuøng
duïng quan troïng cuûa kim loaïi kieàm. thaáp.
Thí duï: Hôïp kim Na-K noùng chaûy ôû nhieät ñoä 700C
duøng laøm chaát trao ñoåi nhieät trong caùc loø phaûn
öùng haït nhaân.
- Hôïp kim Li – Al sieâu nheï, ñöôïc duøng trong kó thuaät
haøng khoâng.
- Cs ñöôïc duøng laøm teá baøo quang ñieän.
2. Traïng thaùi thieân nhieân
HS nghieân cöùu SGK. Toàn taïi ôû daïng hôïp chaát: NaCl (nöôùc bieån), moät
soá hôïp chaát cuûa kim loaïi kieàm ôû daïng silicat vaø
aluminat coù ôû trong ñaát.
- GV ? Em haõy cho bieát ñeå ñieàu cheá kim loaïi 3. Ñieàu cheá: Khöû ion cuûa kim loaïi kieàm trong hôïp
kieàm ta coù theå söû duïng phöông phaùp naøo ? chaát baèng caùch ñieän phaân noùng chaûy hôïp chaát
- GV duøng tranh veõ höôùng daãn HS nghieân cöùu cuûa chuùng.
sô ñoà thieát bò ñieän phaân NaCl noùng chaûy trong Thí duï:
coâng nghieäp. ñpnc
2NaCl 2Na + Cl2
V. CUÛNG COÁ:
1. Caáu hình electron lôùp ngoaøi cuøng cuûa nguyeân töû kim loaïi kieàm laø
A. ns1 B. ns2 C. ns2np1 D. (n – 1)dxnsy
2. Cation M coù caáu hình electron lôùp ngoaøi cuøng laø 2s22p6. M+ laø cation naøo sau ñaây ?
+
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
76
A. NaCl. B. H2SO4. C. Na2CO3. D. KNO3.
3. Anion goác axit naøo sau ñaây coù theå laøm meàm nöôùc cöùng ?
A. NO 3 B. SO24 C. ClO 4 D. PO34
4. Coù theå loaïi boû tính cöùng taïm thôøi cuûa nöôùc baèng caùch ñun soâi vì lí do naøo sau ñaây ?
A. Nöôùc soâi ôû nhieät ñoä cao (ôû 1000C, aùp suaát khí quyeån).
B. Khi ñun soâi ñaõ laøm taêng ñoä tan cuûa caùc chaát keát tuûa.
C. Khi ñun soâi caùc chaát khí hoaø tan trong nöôùc thoaùt ra.
D. Caùc muoái hiñrocacbonat cuûa magie vaø canxi bò phaân huyû bôûi nhieät ñeå taïo ra keát tuûa.
VI. DAËN DOØ:
1. BTVN: 8 → 9 trang 119 (SGK).
2. Xem tröôùc baøi LUYEÄN TAÄP: TÍNH CHAÁT CUÛA KIM LOAÏI KIEÀM, KIM LOAÏI KIEÀM THOÅ
VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA CHUÙNG.
Ngaøy soaïn:............/............
78
Ngaøy soaïn:............/............
79
Vì sao ? t0
2Al + 6H 2SO4 (ñaëc) Al2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
- Tröôøng hôïp vôùi axit HNO3, H2SO4ñ nguoäi thì
phaûn öùng cho saûn phaåm gì ? Vì sao ? Nhoâm bò thuï ñoäng hoaù bôûi dung dòch HNO3 ñaëc,
nguoäi hoaëc H2SO4 ñaëc nguoäi.
3. Taùc duïng vôùi oxit kim loaïi
HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng. t0
2Al + Fe 2O3 Al2O3 + 2Fe
4. Taùc duïng vôùi nöôùc
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc phaûn öùng - Phaù boû lôùp oxit treân beà maët Al (hoaëc taïo thaønh
cuûa Al vôùi nöôùc xaûy ra trong ñieàu kieän naøo. hoãn hoáng Al-Hg thì Al seõ phaûn öùng vôùi nöôùc ôû
GV ?: Vì sao caùc vaät laøm baèng Al laïi raát beàn nieät ñoä thöôøng)
vöõng vôùi nöôùc ? 2Al + 6H2O → 2Al(OH)3 + 3H2
- Nhoâm khoâng phaûn öùng vôùi nöôùc duø ôû nhieät ñoä
cao laø vì treân beà maët cuûa nhoâm ñöôïc phuû kín moät
lôùp Al2O3 raát moûng, beàn vaø mòn, khoâng cho nöôùc
vaø khí thaám qua.
GV giôùi thieäu vaø daãn daét HS vieát PTHH cuûa 5. Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
phaûn öùng xaûy ra khi cho kim loaïi Al taùc duïng - Tröôùc heát, lôùp baûo veä Al2O3 bò hoaø tan trong dung
vôùi dung dòch kieàm. dòch kieàm:
Al2O3 + 2NaOH → 2NaAlO2 + H2O (1)
- Al khöû nöôùc:
2Al + 6H2O → 2Al(OH)3 + 3H2 (2)
- Lôùp baûo veä Al(OH)3 bò hoaø tan trong dung dòch
kieàm
Al(OH)3 + NaOH → NaAlO2 + 2H2O (3)
Caùc phaûn öùng (2) vaø (3) xaûy ra xen keõ nhau cho
ñeán khí nhoâm bò hoaø tan heát.
2Al + 2NaOH + 2H2O 2NaAlO2 + 3H2
V. CUÛNG COÁ: Tính chaát hoùa hoïc cuûa nhoâm laø gì? Laáy caùc phaûn öùng khaùc ñeå minh hoïa.
VI. DAËN DOØ: Xem tröôùc phaàn coøn laïi cuûa baøi: NHOÂM VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA NHOÂM.
Ngaøy soaïn:............/............
81
Ngaøy soaïn:............/............
82
I – NHOÂM OXIT
Hoaït ñoäng 1 1. Tính chaát
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc moät soá Tính chaát vaät lí: Chaát raén, maøu traéng, khoâng tan
tính chaát vaät lí cuûa nhoâm oxit. trong nöôùc vaø khoâng taùc duïng vôùi nöôùc, tnc >
20500C.
Tính chaát hoaù hoïc: Laø oxit löôõng tính.
HS vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa phaûn öùng * Taùc duïng vôùi dung dòch axit
ñeå chöùng minh Al2O3 laø hôïp chaát löôõng tính. Al2O3 + 6HCl 2AlCl3 + 3H2O
Al2O3 + 6H+ 2Al3+ + 3H2O
* Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
Al2O3 + 2NaOH 2NaAlO2 + H2O
natri aluminat
Al2O3 + 2OH 2AlO2 + H2O
2. ÖÙng duïng: Nhoâm oxit toàn taïi döôùi daïng ngaäm
nöôùc vaø daïng khan.
Daïng ngaäm nöôùc laø thaønh phaàn cuûa yeáu cuûa
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc moät soá quaëng boxit (Al2O3.2H2O) duøng ñeå saûn xuaát nhoâm.
öùng duïng cuûa nhoâm oxit. Daïng oxit khan, coù caáu taïo tinh theå ñaù quyù, hay
gaëp laø:
- Corinñon: Daïng tinh theå trong suoát, khoâng maøu,
raát raén, ñöôïc duøng ñeå cheá taïo ñaù maøi, giaáy
nhaùm,...
- Trong tinh theå Al2O3, neáu moät soá ion Al3+ ñöôïc thay
baèng ion Cr3+ ta coù hoàng ngoïc duøng laøm ñoà trang
söùc, chaân kính ñoàng hoà, duøng trong kó thuaät laze.
- Tinh theå Al2O3 coù laãn taïp chaát Fe2+, Fe3+ vaø Ti4+ ta
coù saphia duøng laøm ñoà trang söùc.
- Boät nhoâm oxit duøng trong coâng nghieäp saûn xuaát
chaát xuùc taùc cho toång hôïp höõu cô.
Hoaït ñoäng 2 II. NHOÂM HIÑROXIT
HS bieåu dieãn thí nghieäm ñieàu cheá Al(OH)3, Tính chaát vaät lí: Chaát raén, maøu traéng, keát tuûa
sau ñoù cho HS quan saùt Al(OH)3 vöøa ñieàu cheá ôû daïng keo.
ñöôïc.
HS nhaän xeùt veà traïng thaùi, maøu saéc cuûa Tính chaát hoaù hoïc: Laø hiñroxit löôõng tính.
Al(OH)3. * Taùc duïng vôùi dung dòch axit
Al(OH)3 + 3HCl AlCl3 + 3H2O
GV bieåu dieãn thí nghieäm hoaø tan Al(OH)3 trong Al(OH)3 + 3H+ Al3+ + 3H2O
dung dòch HCl vaø dung dòch NaOH. * Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, vieát phöông Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O
trình phaân töû vaø phöông trình ion cuûa phaûn öùng. natri aluminat
Al(OH)3 + OH AlO2 + 2H2O
III – NHOÂM SUNFAT
Hoaït ñoäng 3: HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc - Muoái nhoâm sunfat khan tan trong nöôùc vaølaøm dung
moät soá öùng duïng quan troïng cuûa nhoâm sunfat. dòch noùng leân do bò hiñrat hoaù.
- Pheøn chua: K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O hay
KAl(SO4)2.12H2O ñöôïc duøng trong ngaønh thuoäc da,
coâng nghieäp giaáy, chaát caàm maøu trong coâng
nghieäp nhuoäm vaûi, chaát laøm trong nöôùc,...
- Pheøn nhoâm: M2SO4.Al2(SO4)3.24H2O (M+ laø Na+; Li+,
NH4+)
IV – CAÙCH NHAÄN BIEÁT ION Al3+ TRONG
GV ?: Treân sô sôû tính chaát cuûa moät soá hôïp DUNG DÒCH
chaát cuûa nhoâm, theo em ñeå chöùng minh söï coù Cho töø töø dung dòch NaOH vaøo dung dòch thí
maët cuûa ion Al3+ trong moät dung dòch naøo ñoù thì nghieäm, neáu thaáy keát tuûa keo xuaát hieän roài tan
ta coù theå laøm nhö theá naøo ? trong NaOH dö coù ion Al3+.
Al3+ + 3OH Al(OH)3
Al(OH)3 + OH (dö) AlO2 + 2H2O
V. CUÛNG COÁ:
1. Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng thöïc hieän daõy chuyeån ñoåi sau:
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
Al AlCl3 Al(OH)3 NaAlO2 Al(OH)3 Al2 O3 Al
83
2. Coù 2 loï khoâng nhaõn ñöïng dung dòch AlCl3 vaø dung dòch NaOH. Khoâng duøng theâm chaát naøo khaùc,
laøm theá naøo ñeå nhaän bieát moãi hoaù chaát ?
3. Phaùt bieåu naøo döôùi ñaây laø ñuùng ?
A. Nhoâm laø moät kim loaïi löôõng tính. B. Al(OH)3 laø moät bazô löôõng tính.
C. Al2O3 laø oxit trung tính. D. Al(OH)3 laø moät hiñroxit löôõng tính.
4. Trong nhöõng chaát sau, chaát naøo khoâng coù tính löôõng tính ?
A. Al(OH)3 B. Al2O3 C. ZnSO4 D. NaHCO3
5. Coù 4 maãu boät kim loaïi laø Na, Al, Ca, Fe. Chæ duøng nöôùc laøm thuoác thöû thì soá kim loaïi coù theå phaân
bieät ñöôïc toái ña laø bao nhieâu ?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
VI. DAËN DOØ: XEM TRÖÔÙC BAØI LUYEÄN TAÄP: TÍNH CHAÁT CUÛA NHOÂM VAØ HÔÏP
CHAÁT CUÛA NHOÂM.
Ngaøy soaïn:............/............
Ngaøy soaïn:............/............
86
- Thöïc hieän thí nghieäm nhö SGK. kieàm.
- GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm, quan saùt
hieän töôïng xaûy ra.
Hoaït ñoäng 4 Thí nghieäm 3: Tính chaát löôõng tính cuûa Al(OH)3.
- Thöïc hieän thí nghieäm nhö SGK.
- GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm, quan saùt
hieän töôïng xaûy ra.
Hoaït ñoäng 5: Coâng vieäc sau buoåi thöïc haønh.
- GV: Nhaän xeùt, ñaùnh giaù buoåi thöïc haønh, yeâu
caàu HS vieát töôøng trình.
- HS: Thu doïn hoaù chaát, veä sinh PTN.
V. CUÛNG COÁ:
VI. DAËN DOØ: Tieát sau kieåm tra vieát.
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: Giuùp HS bieát
- Vò trí, caáu taïo nguyeân töû cuûa saét.
- Tính chaát vaät lí vaø hoaù hoïc cuûa saét.
2. Kó naêng:
- Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng minh hoaï tính chaát hoaù hoïc cuûa saét.
- Giaûi ñöôïc caùc baøi taäp veà saét.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ:
- Baûng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoaù hoïc.
- Duïng cuï, hoaù chaát: bình khí O2 vaø bình khí Cl2 (ñieàu cheá tröôùc), daây saét, ñinh saét, dung dòch H 2SO4
loaõng, dung dòch CuSO4, oáng nghieäm, ñeøn coàn, giaù thí nghieäm, keïp saét,…
87
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – VÒ TRÍ TRONG BAÛNG TUAÀN HOAØN,
- GV duøng baûng HTTH vaø yeâu caàu HS xaùc CAÁU HÌNH ELECTRON NGUYEÂN TÖÛ
ñònh vò trí cuûa Fe trong baûng tuaàn hoaøn. - OÂ thöù 26, nhoùm VIIIB, chu kì 4.
- HS vieát caáu hình electron cuûa Fe, Fe2+, Fe3+; suy ra - Caáu hình electron: 1s22s22p63s23p63d64s2 hay [Ar]3d64s2
tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa saét. Saét deã nhöôøng 2 electron ôû phaân lôùp 4s trôû
thaønh ion Fe2+ vaø coù theå nhöôøng theâm 1 electron ôû
phaân lôùp 3d ñeå trôû thaønh ion Fe3+.
II – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ: Laø kim loaïi maøu traéng
- HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng tính hôi xaùm, coù khoái löôïng rieâng lôùn (d = 8,9 g/cm3),
chaát vaät lí cô baûn cuûa saét. noùng chaûy ôû 15400C. Saét coù tính daãn ñieän, daãn
nhieät toát vaø coù tính nhieãm töø.
Hoaït ñoäng 2 III – TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
- HS ñaõ bieát ñöôïc tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa Coù tính khöû trung bình.
saét neân GV yeâu caàu HS xaùc ñònh xem khi naøo Vôùi chaát oxi hoaù yeáu: Fe → Fe2+ + 2e
2+
thì saét thò oxi hoaù thaønh Fe , khi naøo thì bò oxi Vôùi chaát oxi hoaù maïnh: Fe → Fe3+ + 3e
3+
hoaù thaønh Fe ?
- HS tìm caùc thí duï ñeå minh hoaï cho tính chaát 1. Taùc duïng vôùi phi kim
hoaù hoïc cô baûn cuûa saét. a) Taùc duïng vôùi löu huyønh
0 0 t0 +2 -2
Fe + S FeS
- GV bieåu dieãn caùc thí nghieäm: b) Taùc duïng vôùi oxi
+ Fe chaùy trong khí O2. 0 0 t0 +8/3 -2 +2 +3
3Fe + 2O2 Fe 3O4 (FeO.Fe 2O3)
+ Fe chaùy trong khí Cl2. c) Taùc duïng vôùi clo
0 0 t0 +3 -1
2Fe + 3Cl2 2FeCl 3
+ Fe taùc duïng vôùi dung dòch HCl vaø H 2SO4 2. Taùc duïng vôùi dung dòch axit
loaõng. a) Vôùi dung dòch HCl, H2SO4 loaõng
- HS quan saùt caùc hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH 0 +1 +2 0
Fe + H 2SO4 FeSO 4 + H2
cuûa phaûn öùng.
b) Vôùi dung dòch HNO3 vaø H2SO4 ñaëc, noùng
5 6
Fe khöû N hoaëc S trong HNO3 hoaëc H2SO4 ñaëc,
- GV yeâu caàu HS hoaøn thaønh caùc PTHH:
+ Fe + HNO3 (l) → noùng ñeán soá oxi hoaù thaáp hôn, coøn Fe bò oxi hoaù
3
+ Fe + HNO3 (ñ) → thaønh Fe .
+ Fe + H2SO4 (ñ) → 0 +5 +3 +2
Fe + 4HNO 3 (loaõng) Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
Fe bò thuï ñoäng bôûi caùc axit HNO3 ñaëc, nguoäi
hoaëc H2SO4 ñaëc, nguoäi.
- HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng: Fe + CuSO4 → 3. Taùc duïng vôùi dung dòch muoái
0 +2 +2 0
Fe + CuSO 4 FeSO4 + Cu
4. Taùc duïng vôùi nöôùc
- HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc ñieàu kieän t0 < 5700C
ñeå phaûn öùng giöõa Fe vaø H2O xaûy ra. 3Fe + 4H 2O Fe 3O4 + 4H2
0 0
t > 570 C
Fe + H 2O FeO + H2
IV – TRAÏNG THAÙI THIEÂN NHIEÂN
Hoaït ñoäng 3 - Chieám khoaûng 5% khoái löôïng voû traùi ñaát, ñöùng
- HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc traïng thaùi haøng thöù hai trong caùc kim loaïi (sau Al).
thieân nhieân cuûa saét. - Trong töï nhieân saét chuû yeáu toàn taïi döôùi daïng
hôïp chaát coù trong caùc quaëng: quaëng manhetit
(Fe3O4), quaëng hematit ñoû (Fe2O3), quaëng hematit naâu
(Fe2O3.nH2O), quaëng xiñerit (FeCO3), quaëng pirit (FeS2).
- Coù trong hemoglobin (huyeát caàu toá) cuûa maùu.
- Coù trong caùc thieân thaïch.
88
V. CUÛNG COÁ:
1. Caùc kim loaïi naøo sau ñaây ñeàu phaûn öùng vôùi dung dòch CuSO 4 ?
A. Na, Mg, Ag. B. Fe, Na, MgC. Ba, Mg, Hg. D. Na, Ba, Ag
2. Caáu hình electron naøo sau ñaây laø cuûa ion Fe3+ ?
A. [Ar]3d6 B. [Ar]3d5 C. [Ar]3d4 D. [Ar]3d3
3. Cho 2,52g moät kim loaïi taùc duïng heát vôùi dung dòch H2SO4 loaõng, thu ñöôïc 6,84g muoái sunfat. Kim loaïi
ñoù laø
A. Mg B. Zn C. Fe D. Al
4. Ngaâm moät laù kim loaïi coù khoái löôïng 50g trong dung dòch HCl. Sau khi thu ñöôïc 336 ml H2 (ñkc) thi khoái
löôïng laù kim loaïi giaûm 1,68%. Kim loaïi ñoù laø
A. Zn B. Fe C. Al D. Ni
VI. DAËN DOØ:
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 5 trang 141 (SGK)
2. Xem tröôùc baøi HÔÏP CHAÁT CUÛA SAÉT
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
HS bieát:
- Tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa hôïp chaát saét (II) vaø hôïp chaát saét (III).
- Caùch ñieàu cheá Fe(OH)2 vaø Fe(OH)3.
HS hieåu: Nguyeân nhaân tính khöû cuûa hôïp chaát saét (II) vaø tính oxi hoaù cuûa hôïp chaát saét (III).
2. Kó naêng:
- Töø caáu taïo nguyeân töû, phaân töû vaø möùc oxi hoaù suy ra tính chaát.
- Giaûi ñöôïc caùc baøi taäp veà hôïp chaát cuûa saét.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ: Ñinh saét, maåu daây ñoàng, dung dòch HCl, dung dòch NaOH, dung dòch FeCl 3.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa saét laø gì ? Daãn ra caùc PTHH ñeå minh hoaï.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1: I – HÔÏP CHAÁT SAÉT (II)
- GV ?: Em haõy cho bieát tính chaát hoaù hoïc cô Tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa hôïp chaát saét (II) laø
baûn cuûa hôïp chaát saét (II) laø gì ? Vì sao ? tính khöû.
Fe2+ → Fe3+ + 1e
1. Saét (II) oxit
- HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa saét (II) oxit. a. Tính chaát vaät lí: (SGK)
- HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng bieåu dieãn tính b. Tính chaát hoaù hoïc
89
khöû cuûa FeO. +2 +5 t0 +3 +2
3FeO + 10HNO 3 (loaõng) 3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O
3FeO + 10H+ + NO 3 → 3Fe3+ + NO + 5H2O
- GV giôùi thieäu caùch ñieàu cheá FeO. c. Ñieàu cheá
t0
Fe 2O3 + CO 2FeO + CO2
2. Saét (II) hiñroxit
- HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa saét (II) a. Tính chaát vaät lí : (SGK)
hiñroxit. b. Tính chaát hoaù hoïc
- GV bieåu dieãn thí nghieäm ñieàu cheá Fe(OH) 2. Thí nghieäm: Cho dung dòch FeCl2 + dung dòch NaOH
- HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra vaø giaûi thích vì FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl
sao keát tuûa thu ñöôïc coù maøu traéng xanh roài 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3
chuyeån daàn sang maøu naâu ñoû. c. Ñieàu cheá: Ñieàu cheá trong ñieàu kieän khoâng coù
khoâng khí.
3. Muoái saét (II)
- HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa muoái saét a. Tính chaát vaät lí : Ña soá caùc muoái saét (II) tan
(II). trong nöôùc, khi keát tinh thöôøng ôû daïng ngaäm nöôùc.
Thí duï: FeSO4.7H2O; FeCl2.4H2O
- HS laáy thí duï ñeå minh hoaï cho tính chaát hoaù b. Tính chaát hoaù hoïc
hoïc cuûa hôïp chaát saét (II). +2 0 +3 -1
2FeCl 2 + Cl2 2FeCl3
- GV giôùi thieäu phöông phaùp ñieàu cheá muoái saét c. Ñieàu cheá: Cho Fe (hoaëc FeO; Fe(OH)2) taùc duïng
(II). vôùi HCl hoaëc H2SO4 loaõng.
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
FeO + H2SO4 → FeSO4 + H2O
- GV ?: Vì sao dung dòch muoái saét (II) ñieàu cheá Dung dòch muoái saét (II) ñieàu cheá ñöôïc phaûi
ñöôïc phaûi duøng ngay ? duøng ngay vì trong khoâng khí seõ chuyeån daàn thaønh
muoái saét (III).
II – HÔÏP CHAÁT SAÉT (III)
Hoaït ñoäng 2 Tính chaát hoaù hoïc ñaëc tröng cuûa hôïp chaát saét (III)
- GV ?: Tính chaát hoaù hoïc chung cuûa hôïp chaát laø tính oxi hoaù.
saét (III) laø gì ? Vì sao ? Fe3+ + 1e → Fe2+
Fe3+ + 2e → Fe
1. Saét (III) oxit
- HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa Fe2O3. a. Tính chaát vaät lí: (SGK)
b. Tính chaát hoaù hoïc
- HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng ñeå chöùng minh Fe2O3 laø oxit bazô
Fe2O3 laø moät oxit bazô. Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O
Fe2O3 + 6H+ → 2Fe3+ + 3H2O
Taùc duïng vôùi CO, H2
t0
Fe 2O3 + 3CO 2Fe + 3CO2
- GV giôùi thieäu phaûn öùng nhieät phaân Fe(OH) 3 c. Ñieàu cheá
ñeå ñieàu cheá Fe2O3. t0
2Fe(OH)3 Fe 2O3 + 3H2O
Fe3O3 coù trong töï nhieân döôùi daïng quaëng hematit
duøng ñeå luyeän gang.
2. Saét (III) hiñroxit
- HS tìm hieåu tính chaát vaät lí cuûa Fe(OH) 3 trong Fe(OH)3 laø chaát raén, maøu naâu ñoû, khoâng tan
SGK. trong nöôùc, deã tan trong dung dòch axit taïo thaønh dung
dòch muoái saét (III).
2Fe(OH)3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 6H2O
- GV ?: Chuùng ta coù theå ñieàu cheá Fe(OH) 3baèng Ñieàu cheá: dung dòch kieàm + dung dòch muoái saét
phaûn öùng hoaù hoïc naøo ? (III).
FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl
3. Muoái saét (III)
- HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa muoái saét Ña soá caùc muoái saét (III) tan trong nöôùc, khi keát
(III). tinh thöôøng ôû daïng ngaäm nöôùc.
Thí duï: FeCl3.6H2O; Fe2(SO4)3.9H2O
- GV bieåu dieãn thí nghieäm: Muoái saét (III) coù tính oxi hoaù, deã bò khöû thaønh
+ Fe + dung dòch FeCl3. muoái saét (II)
+ Cu + dung dòch FeCl3.
90
- HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH cuûa 0 +3 +2
Fe + 2FeCl 3 3FeCl2
phaûn öùng. 0 +3 +2 +2
Cu + 2FeCl 3 CuCl2 + 2FeCl2
V. CUÛNG COÁ:
1. Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng trong quaù trình chuyeån ñoåi sau:
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
FeS2 Fe2O3 FeCl3 Fe(OH) 3 Fe2O3 FeO FeSO4 Fe
2. Cho Fe taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 loaõng thu ñöôïc V lít H2 (ñkc), dung dòch thu ñöôïc cho bay hôi ñöôïc
tinh theå FeSO4.7H2O coù khoái löôïng laø 55,6g. Theå tích khí H2 ñaõ giaûi phoùng laø
A. 8,19 B. 7,33 C. 4,48 D. 3,23
3. Khöû hoaøn toaøn 16g Fe2O3 baèng khí CO ôû nhieät ñoä cao. Khi ñi ra sau phaûn öùng ñöôïc daãn vaøo dung
dòch Ca(OH)2 dö. Khoái löôïng (g) keát tuûa thu ñöôïc laø
A. 15 B. 20 C. 25 D. 30
VI. DAËN DOØ:
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 5 trang 145 (SGK)
2. Xem tröôùc baøi HÔÏP KIM CUÛA SAÉT
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: HS bieát
- Thaønh phaàn, tính chaát vaø öùng duïng cuûa gang, theùp.
- Nguyeân taéc vaø quy trình saûn xuaát gang, theùp.
2. Kó naêng: Giaûi caùc baøi taäp lieân quan ñeán gang, theùp.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ: Ñinh saét, maåu daây ñoàng, dung dòch HCl, dung dòch NaOH, dung dòch FeCl 3.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa hôïp chaát saét (II) vaø saét (III) laø gì ? Daãn ra caùc
PTHH ñeå minh hoaï.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – GANG
GV ñaët heä thoáng caâu hoûi: 1. Khaùi nieäm: Gang laø hôïp kim cuûa saét vaø cacbon
- Gang laø gì ? trong ñoù coù töø 2 – 5% khoái löôïng cacbon, ngoaøi ra
coøn coù moät löôïng nhoû caùc nguyeân toá Si, Mn, S,…
2. Phaân loaïi: Coù 2 loaïi gang
a) Gang xaùm: Chöùa cacbon ôû daïng than chì. Gaãngms
- Coù maáy loaïi gang ? ñöôïc duøng ñeå ñuùc beä maùy, oáng daãn nöôùc, caùnh
GV boå sung, söûa chöõa nhöõng choå chöa chính cöûa,…
xaùc trong ñònh nghóa vaø phaân loaïi veà gang cuûa b) Gang traéng
HS. - Gang traéng chöùa ít cacbon hôn vaø chuû yeáu ôû daïng
xementit (Fe3C).
- Gang traéng (coù maøu saùng hôn gang xaùm) ñöôïc
duøng ñeå luyeän theùp.
Hoaït ñoäng 2 3. Saûn xuaát gang
GV neâu nguyeân taéc saûn xuaát gang. a) Nguyeân taéc: Khöû quaëng saét oxit baèng than coác
trong loø cao.
GV thoâng baùo caùc quaëng saét thöôøng dung ñeå b) Nguyeân lieäu: Quaëng saét oxit (thöôøng laø hematit
saûn xuaát gang laø: hematit ñoû (Fe 2O3), hematit naâu ñoû Fe2O3), than coác vaø chaát chaûy (CaCO3 hoaëc
(Fe2O3.nH2O) vaø manhetit (Fe3O4). SiO2).
c) Caùc phaûn öùng hoaù hoïc xaûy ra trong quaù trình
luyeäân quaëng thaønh gang
Phaûn öùng taïo chaát khöû CO
GV duøng hình veû 7.2 trang 148 ñeå giôùi thieäu t0
C + O2 CO2
veà caùc phaûn öùng hoaù hoïc xaûy ra trong loø cao.
91
HS vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra trong t0
CO2 + C 2CO
loø cao.
Phaûn öùng khöû oxit saét
- Phaàn treân thaân loø (4000C)
t0
3Fe 2O3 + CO 2Fe 3O4 + CO2
- Phaàn giöõa thaân loø (500 – 6000C)
t0
Fe 3O4 + CO 3FeO + CO 2
- Phaàn döôùi thaân loø (700 – 8000C)
t0
FeO + CO Fe + CO 2
0
Phaûn öùng taïo xæ (1000 C)
CaCO3 → CaO + CO2
CaO + SiO2 → CaSiO3
d) Söï taïo thaønh gang
(SGK)
GV ñaët heä thoáng caâu hoûi: II – THEÙP
- Theùp laø gì ? 1. Khaùi nieäm: Theùp laø hôïp kim cuûa saét chöùa töø
0,01 – 2% khoái löôïng cacbon cuøng vôùi moät soá
nguyeân toá khaùc (Si, Mn, Cr, Ni,…)
2. Phaân loaïi
a) Theùp thöôøng (theùp cacbon)
- Coù maáy loaïi theùp ? - Theùp meàm: Chöùa khoâng quaù 0,1%C. Theùp meàm
GV boå sung, söûa chöõa nhöõng choå chöa chính deã gia coâng, ñöôïc duøng ñeå keùp sôïi,, caùn thaønh
xaùc trong ñònh nghóa vaø phaân loaïi veà theùp cuûa theùp laù duøng cheá taïo caùc vaät duïng trong ñôøi soáng
HS vaø thoâng baùo theâm: Hieän nay coù tôùi 8000 vaø xaây döïng nhaø cöûa.
chuûng loaïi theùp khaùc nhau. Haøng naêm treân theá - Theùp cöùng: Chöùa treân 0,9%C, ñöôïc duøng ñeå
giôùi tieâu thuï côõ 1 tæ taán gang theùp. cheá taïo caùc coâng cuï, caùc chi tieát maùy nhö caùc
voøng bi, voû xe boïc theùp,…
b) Theùp ñaëc bieät: Ñöa theâm vaøo moät soá nguyeân
toá laøm cho theùp coù nhöõng tính chaát ñaëc bieät.
- Theùp chöùa 13% Mn raát cöùng, ñöôïc duøng ñeå laøm
maùy nghieàn ñaù.
- Theùp chöùa khoaûng 20% Cr vaø 10% Ni raát cöùng
vaø khoâng gæ, ñöôïc duøng laøm duïng cuï gia ñình (thìa,
dao,…), duïng cuï y teá.
- Theùp chöùa khoaûng 18% W vaø 5% Cr raát cöùng,
ñöôïc duøng ñeå cheá taïo maùy caét, goït nhö maùy phay,
maùy nghieàn ñaù,…
3. Saûn xuaát theùp
GV neâu nguyeân taéc cuûa vieäc saûn xuaát theùp. a) Nguyeân taéc: Giaûm haøm löôïng caùc taïp chaát C,
Si, S, Mn,…coù trong thaønh phaàn gang baèng caùch oxi
hoaù caùc taïp chaát ñoù thaønh oxit roài bieán thaønh xæ
vaø taùch khoûi theùp.
GV duøng sô ñoà ñeå giôùi thieäu caùc phöông b) Caùc phöông phaùp luyeän gang thaønh theùp
phaùp luyeän theùp, phaân tích öu vaø nhöôïc ñieåm Phöông phaùp Bet-xô-me
cuûa moãi phöông phaùp. Phöông phaùp Mac-tanh
GV cung caáp theâm cho HS: Khu lieân hôïp gang Phöông phaùp loø ñieän
theùp Thaùi Nguyeân coù 3 loø luyeän gang, 2 loø
Mac-coâp-nhi-coâp-tanh vaø moät soá loø ñieän
luyeän theùp.
V. CUÛNG COÁ:
1. Neâu nhöõng phaûn öùng chính xaûy ra trong loø cao.
2. Neâu caùc phöông phaùp luyeäân theùp vaø öu nhöôïc ñieåm cuûa moãi phöông phaùp.
3. Khöû hoaøn toaøn 17,6g hoãn hôïp goàm Fe, FeO, Fe3O4,Fe2O3 ñeán Fe caàn vöøa ñuû 2,24 lít CO (ñkc). Khoái
löôïng saét thu ñöôïc laø
A. 15 B. 16 C. 17 D. 18
VI. DAËN DOØ:
1. Baøi taäp veà nhaø: 1 → 6 trang 151 (SGK)
92
Tieát 55(29) Baøi 34
CROM VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA CROM
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: HS bieát:
- Vò trí, caáu taïo nguyeân töû, tính chaát cuûa crom.
- Tính chaát cuûa caùc hôïp chaát cuûa crom.
2. Kó naêng: Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng bieåu dieãn tính chaát hoaù hoïc cuûa crom vaø hôïp chaát cuûa
crom.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ:
- Baûng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoaù hoïc.
- Duïng cuï, hoaù chaát: Cheùn söù, giaù thí nghieäm, keïp oáng nghieäm, ñeøn coàn.
- Tinh theå K2Cr2O7, dung dòch CrCl3, dung dòch HCl, dung dòch NaOH, tinh theå (NH4)2Cr2O7
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – VÒ TRÍ TRONG BAÛNG TUAÀN HOAØN,
GV duøng baûng tuaàn hoaøn vaø yeâu caàu HS CAÁU HÌNH ELECTRON NGUYEÂN TÖÛ
xaùc ñònh vò trí cuûa Cr trong baûng tuaàn hoaøn. - OÂ 24, nhoùm VIB, chu kì 4.
HS vieát caáu hình electron nguyeân töû cuûa Cr. - Caáu hình electron: 1s22s22p63s23p63d54s1 hay [Ar]3d54s1.
II – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
HS nghieân cöùu tính chaát vaät lí cuûa Cr trong - Crom laø kim loaïi maøu traéng baïc, coù khoái löôïng
SGK theo söï höôùng daãn cuûa GV. rieâng lôùn (d = 7,2g/cm3), t0nc = 18900C.
- Laø kim loaïi cöùng nhaát, coù theå raïch ñöôïc thuyû
tinh.
Hoaït ñoäng 2 III – TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
GV giôùi thieäu veà tính khöû cuûa kim loaïi Cr so - Laø kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn saét.
vôùi Fe vaø caùc möùc oxi hoaù hay gaëp cuûa crom. - Trong caùc hôïp chaát crom coù soá oxi hoaù töø +1 →
+6 (hay gaëp +2, +3 vaø +6).
1. Taùc duïng vôùi phi kim
HS vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng giöõa kim t0
loaïi Cr vôùi caùc phi kim O2, Cl2, S 4Cr + 3O 2 2Cr2O3
t0
2Cr + 3Cl 2 2CrCl3
0
t
2Cr + 3S Cr2S3
2. Taùc duïng vôùi nöôùc
HS nghieân cöùu SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi sau: Cr beàn vôùi nöôùc vaø khoâng khí do coù lôùp maøng
Vì sao Cr laïi beàn vöõng vôùi nöôùc vaø khoâng khí ? oxit raát moûng, beàn baûo veä maï crom leân saét ñeå
baûo veä saét vaø duøng Cr ñeå cheá taïo theùp khoâng
gæ.
3. Taùc duïng vôùi axit
HS vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng giöõa kim Cr + 2HCl → CrCl2 + H2
loaïi Cr vôùi caùc axit HCl vaø H2SO4 loaõng. Cr + H2SO4 → CrSO4 + H2
Cr khoâng taùc duïng vôùi dung dòch HNO3 hoaëc
H2SO4 ñaëc, nguoäi.
Hoaït ñoäng 3 IV – HÔÏP CHAÁT CUÛA CROM
HS nghieân cöùu SGK ñeå tìm hieåu tính chaát vaät 1. Hôïp chaát crom (III)
lí cuûa Cr2O3. a) Crom (III) oxit – Cr2O3
Cr2O3 laø chaát raén, maøu luïc thaåm, khoâng tan trong
nöôùc.
93
Cr2O3 laø oxit löôõng tính
HS daãn ra caùc PTHH ñeå chöùng minh Cr 2O3 theå Cr2O3 + 2NaOH (ñaëc) → 2NaCrO2 + H2O
hieän tính chaát löôõng tính. Cr2O3 + 6HCl → 2CrCl3 + 3H2
b) Crom (III) hiñroxit – Cr(OH)3
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát tính chaát vaät lí Cr(OH)3 laø chaát raén, maøu luïc xaùm, khoâng tan
cuûa Cr(OH)3. trong nöôùc.
Cr(OH)3 laø moät hiñroxit löôõng tính
Cr(OH)3 + NaOH → NaCrO2 + 2H2O
Cr(OH)3+ 3HCl → CrCl3 + 3H2O
GV ?: Vì sao hôïp chaát Cr 3+ vöøa theå hieän tính Tính khöû vaø tính oxi hoaù: Do coù soá oxi hoaù trung
khöû, vöøa theå hieän tính oxi hoaù ? gian neân trong dung dòch vöøa coù tính oxi hoaù (moâi
HS daãn ra caùc PTHH ñeå minh hoaï cho tính tröôøng axit) vöøa coù tính khöû (trong moâi tröôøng
chaát ñoù cuûa hôïp chaát Cr3+. bazô)
2CrCl3 + Zn → 2CrCl2 + ZnCl2
2Cr3+ + Zn → 2Cr2+ + Zn2+
2NaCrO2 + 3Br2 + 8NaOH → 2Na2CrO4 + 6NaBr + 4H2O
2CrO 2 + 3Br2 + 8OH‒ → 2CrO 24 + 6Br‒ + 4H2O
2. Hôïp chaát crom (VI)
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát a) Crom (VI) oxit – CrO3
vaät lí cuûa CrO3. CrO3 laø chaát raén maøu ñoû thaãm.
Laø moät oxit axit
HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng giöõa CrO3 vôùi CrO3 + H2O → H2CrO4 (axit cromic)
H2O. 2CrO3 + H2O → H2Cr2O7 (axit ñicromic)
Coù tính oxi hoaù maïnh: Moät soá chaát höõu cô vaø
voâ cô (S, P, C, C2H5OH) boác chaùy khi tieáp xuùc vôùi
CrO3.
b) Muoái crom (VI)
Laø nhöõng hôïp chaát beàn.
HS nghieân cöùu SGK ñeå vieát PTHH cuûa phaûn - Na2CrO4 vaø K2CrO4 coù maøu vaøng (maøu cuûa ion
öùng giöõa K2Cr2O7 vôùi FeSO4 trong moâi tröôøng CrO 24 )
axit. - Na2Cr2O7 vaø K2Cr2O7 coù maøu da cam (maøu cuûa ion
Cr2 O 27 )
Caùc muoái cromat vaø ñicromat coù tính oxi hoaù
maïnh.
+6 +2
K2Cr2O7 + 6FeSO 4 + 7H2SO4
+3 +3
3Fe 2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O
2
Trong dung dòch cuûa ion Cr2 O 7 luoân coù caû ion
CrO 24 ôû traïng thaùi caân baèng vôùi nhau:
Cr2O72- + H2O 2CrO24- + 2H+
V. CUÛNG COÁ:
1. Viết PTHH cuûa caùc phaûn öùng trong quaù trình chuyeån hoaù sau:
(1) (2) (3) (4)
Cr Cr2O3 Cr2(SO4)3 Cr(OH)3 Cr2O3
2. Khi ñun noùng 2 mol natri ñicromat ngöôøi ta thu ñöôïc 48g O2 vaø 1 mol Cr2O3. Haõy vieát phöông trình phaûn
öùng vaø xem natri ñicromat ñaõ bò nhieät phaân hoaøn toaøn chöa ?
VI. DAËN DOØ: Xem tröôùc baøi ÑOÀNG VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA ÑOÀNG
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: HS bieát:
94
- Vò trí, caáu hình electron nguyeân töû tính chaát vaät lí.
- Tính chaát vaø öùng duïng caùc hôïp chaát cuûa ñoàng.
2. Kó naêng: Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng daïng phaân töû vaø ion thu goïn minh hoaï tính chaát hoaù hoïc
cuûa ñoàng.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ: Ñoàng maûnh (hoaëc daây ñoàng), dd H2SO4 loaõng, dd H2SO4 ñaëc, dd HNO3 loaõng, dd NaOH,
dd CuSO4, ñeøn coàn, baûng tuaàn hoaøn.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Viết PTHH cuûa caùc phaûn öùng trong quaù trình chuyeån hoaù sau:
(1) (2) (3) (4)
Cr Cr2O3 Cr2(SO4)3 Cr(OH)3 Cr2O3
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
I – VÒ TRÍ TRONG BAÛNG TUAÀN HOAØN,
Hoaït ñoäng 1 CAÁU HÌNH ELECTRON NGUYEÂN TÖÛ
GV duøng baûng tuaàn hoaøn vaø yeâu caàu HS - OÂ thöù 29, nhoùm IB, chu kì 4.
xaùc ñònh vò trí cuûa Cu trong baûng tuaàn hoaøn. - Caáu hình electron: 1s22s22p63s23p63d104s1 hay
HS vieát caáu hình electron nguyeân töû cuûa Cu. [Ar]3d104s1
Töø caáu hình electron ñoù em haõy döï ñoaùn veà Trong caùc phaûn öùng hoaù hoïc, Cu deã nhöôøng
caùc möùc oxi hoaù coù theå coù cuûa Cu. electron ôû lôùp ngoaøi cuøng vaø electron cuûa phaân
lôùp 3d
Cu → Cu+ + 1e
Cu → Cu2+ + 2e
→ trong caùc hôïp chaát, ñoàng coù soá oxi hoaù laø +1
vaø +2.
II – TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
HS nghieân cöùu SGK ñeå tìm hieåu tính chaát vaät Laø kim loaïi maøu ñoû, khoái löôïng rieâng lôùn (d =
lí cuûa kim loaïi Cu. 8,98g/cm3), tnc = 10830C. Ñoàng tinh khieát töông ñoái
meàm, deã keùo daøi vaø daùt moûng, daãn nhieät vaø
daãn ñieän toát, chæ keùm baïc vaø hôn haún caùc kim
loaïi khaùc.
III – TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC: Laø kim loaïi keùm
HS döïa vaøo vò trí cuûa ñoàng trong daõy ñieän hoaït ñoäng, coù tính khöû yeáu.
hoaù ñeå döï ñoaùn khaû naêng phaûn öùng cuûa kim 1. Taùc duïng vôùi phi kim
loaïi Cu. t0
GV bieåu dieãn thí nghieäm ñoát sôïi daây ñoàng 2Cu + O 2 2CuO
0
maøu ñoû trong khoâng khí vaø yeâu caàu HS quan t
Cu + Cl2 CuCl2
saùt, vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
GV bieåu dieãn thí nghieäm: Cu + H2SO4 → (nhaän 2. Taùc duïng vôùi axit
bieát SO2 baèng giaáy quyø tím aåm. +6 t0 +4
HS quan saùt ruùt ra keát luaän vaø vieát PTHH vaø Cu + 2H 2 SO 4 (ñaëc) CuSO 4 + SO2 + 2H2O
+5 +4
phöông trình ion thu goïn cuûa phaûn öùng. Cu + 4HNO (ñaëc) Cu(NO ) + 2NO + 2H O
3 3 2 2 2
+5 +2
3Cu + 8HNO 3 (loaõng) 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Hoaït ñoäng 3 IV – HÔÏP CHAÁT CUÛA ÑOÀNG
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát 1. Ñoàng (II) oxit
vaät lí cuûa CuO. Chaát raén, maøu ñen,, khoâng tan trong nöôùc.
HS vieát PTHH theå hieän tính chaát cuûa CuO qua Laø moät oxit bazô
caùc phaûn öùng sau: CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O
- CuO + H2SO4 → Deã bò khöû bôûi H2, CO, C thaønh Cu kim loaïi khi ñun
- CuO + H2 → noùng
t0
CuO + H2 Cu + H2O
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát 2. Ñoàng (II) hiñroxit
vaät lí cuûa Cu(OH)2. Cu(OH)2 laø chaát raén maøu xanh, khoâng tan trong
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát nöôùc.
vaät lí cuûa CuO. Laø moät bazô
GV bieåu dieãn thí nghieäm ñieàu cheá Cu(OH) 2 Cu(OH)2 + 2HCl → CuCl2 + H2O
töø dd CuSO4 vaø dd NaOH. Nghieân cöùu tính chaát Deã bò nhieät phaân
cuûa Cu(OH)2.
95
t0
Cu(OH) 2 CuO + H2O
3. Muoái ñoàng (II)
Dung dòch muoái ñoàng coù maøu xanh.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát Thöôøng gaëp laø muoái ñoàng (II): CuCl2, CuSO4,
cuûa muoái ñoàng (II). Cu(NO3)3,…
t0
CuSO4.5H2O CuSO4 + 5H2O
maøu xanh maøu traén g
4. ÖÙng duïng cuûa ñoàng vaø hôïp chaát cuûa ñoàng
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng öùng Treân 50% saûn löôïng Cu duøng laøm daây daãn ñieän
duïng quan troïng cuûa kim loaïi Cu trong ñôøi soáng. vaø treân 30% laøm hôïp kim. Hôïp kim cuûa ñoàng nhö
ñoàng thau (Cu – Zn), ñoàng baïch (Cu – Ni),…Hôïp kim
ñoàng coù nhieàu öùng duïng trong coâng nghieäp vaø
ñôøi soáng nhö duøng ñeå cheá taïo caùc chi tieát maùy,
cheá taïo caùc thieát bò duøng trong coâng nghieäp ñoùng
taøu bieån.
Hôïp chaát cuûa ñoàng cuõng coù nhieàu öùng duïng.
Dung dòch CuSO4 duøng trong noâng nghieäp ñeå chöõa
beänh moác söông cho caø chua, khoai taây. CuSO4 khan
duøng ñeå phaùt hieän daáu veát cuûa nöôùc trong caùc
chaát loûng. CuCO3.Cu(OH)2 ñöôïc duøng ñeå pha cheá
sôn voâ cô maøu xanh, maøu luïc.
V. CUÛNG COÁ:
1. Vieát caáu hình electron nguyeân töû cuûa ñoàng, ion Cu +, ion Cu2+.
2. Cho 19,2g kim loaïi M taùc duïng vôùi dung dòch HNO3 loaõng, dö thu ñöôïc 4,48 lít khí NO duy nhaát (ñkc). Kim
loaïi M laø
A. Mg B. Cu C. Fe D. Zn
3. Cho 7,68g Cu taùc duïng heát vôùi dung dòch HNO3 loaõng thaáy coù khí NO thoaùt ra. Khoái löôïng muoái nitrat
sinh ra trong dung dòch laø
A. 21,56g B. 21,65g C. 22,56g D. 22,65g
4. Coù caùc dung dòch: HCl, HNO3, NaOH, AgNO3, NaNO3. Chæ duøng theâm chaát naøo sau ñaây ñeå nhaän bieát
caùc dung dòch treân ?
A. Cu B. dd Al2(SO4)3 C. dd BaCl2 D. dd Ca(OH)2
5. Coù 3 hoãn hôïp kim loaïi: (1) Cu – Ag; (2) Cu – Al; (3) Cu – Mg. Duøng dung dòch cuûa caùc caëp chaát naøo
sau ñaây ñeå nhaän bieát caùc hoãn hôïp treân ?
A. HCl vaø AgNO3 B. HCl vaø Al(NO3)3 C. HCl vaø Mg(NO3)2 D. HCl vaø NaOH
6. Cho hoãn hôïp goàm 0,1 mol Ag2O vaø 0,2 mol Cu taùc duïng heát vôùi dung dòch HNO3 loaõng, dö. Coâ caïn
dung dòch sau phaûn öùng thu ñöôïc hoãn hôïp muoái khan A. Nung A ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc chaát
raén B coù khoái löôïng laø
A. 26,8g B. 13,4g C. 37,6g D. 34,4g
96
II. Chuaån bò:
GV: - Caùc maãu kim loaïi: Ag, Ni, Zn, Pb, Sn.
- Dung dòch HCl hoaëc H2SO4 loaõng.
- Baûng HTTH nguyeân toá hoaù hoïc
III. Phöông phaùp daïy hoïc chuû yeáu
- Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. Tieán trình baøi daïy:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung
Hoaït ñoäng 1 I – BAÏC: Ag
GV: duøng baûng tuaàn hoaøn vaø cho HS xaùc 1. Vò trí trong baûng tuaàn hoaøn
ñònh vò trí cuûa Ag trong baûng tuaàn hoaøn. OÂ soá 47, nhoùm IB, chu kì 5.
2. Tính chaát vaø öùng duïng
GV: Cho HS quan saùt maãu Ag vaø nghieân Tính chaát vaät lí: Laø kim loaïi maøu traéng , meàm, khoái
cöùu theâm caùc tính chaát vaät lí khaùc ôû löôïng rieâng lôùn (d = 10,5g/cm3). Daãn ñieän, daãn nhieät toát
SGK. nhaát
Tính chaát hoaù hoïc: Coù tính khöû yeáu:
HS: vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng cuûa Ag - Khoâng bò oxh trong kk, duø ôû nhieät ñoä cao
- Khoâng taùc duïng vôùi axit HCl, H2SO4 loaõng
- Taùc duïng vôùi axit coù tính oxh maïnh nhö axit H2SO4 ñaëc,
HS: nghieân cöùu öùng duïng cuûa Ag trong HNO3:
SGK. Ag + 2HNO3 ñ AgNO3 + NO2 + H2O
- Ag coù maøu ñen khi tieáp xuùc vôùi kk hoaëc nöôùc coù maët
H2S:
4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O
ÖÙng duïng:
- Cheá taïo ñoà trang söùc, vaät trang trí..
- Cheá taïo hôïp kim
- Ion Ag+ coù khaû naêng saùt truøng, dieät khuaån
Hoaït ñoäng 2 II – VAØNG: Au
GV: duøng baûng tuaàn hoaøn vaø cho HS xaùc 1. Vò trí trong baûng tuaàn hoaøn
ñònh vò trí cuûa Au trong baûng tuaàn hoaøn. OÂ soá 79, nhoùm IB, chu kì 6.
2. Tính chaát vaø öùng duïng
GV: Cho HS quan saùt maãu Au vaø nghieân Tính chaát vaät lí: Laø kim loaïi maøu vaøng , meàm, khoái
cöùu theâm caùc tính chaát vaät lí khaùc ôû löôïng rieâng lôùn (d = 19,3g/cm3). Daãn ñieän, daãn nhieät toát
SGK. nhaát
Tính chaát hoaù hoïc: Coù tính khöû raát yeáu:
HS: vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng cuûa Au - Khoâng bò oxh trong kk, duø ôû nhieät ñoä cao
- Khoâng bò hoøa tan trong axit
- Bò hoøa tan trong nöôùc cöôøng toan (hoãn hôïp goàm
HS: nghieân cöùu öùng duïng cuûa Au trong 1VHNO3+ 3VHCl)
SGK. Au + HNO3 + 3HCl AuCl3 + NO + 2H2O
- Coù k/n taïo phöùc vôùi dd muoái xianua cuûa kim loaïi kieàm.
- Taïo hoãn hoáng vôùi Hg
4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O
ÖÙng duïng:
- Cheá taïo ñoà trang söùc, vaät trang trí..
- Cheá taïo hôïp kim
97
Hoaït ñoäng 3 III – NIKEN
GV: duøng baûng tuaàn hoaøn vaø cho HS xaùc 1. Vò trí trong baûng tuaàn hoaøn
ñònh vò trí cuûa Ni trong baûng tuaàn hoaøn. OÂ soá 28, nhoùm VIIIB, chu kì 4.
2. Tính chaát vaø öùng duïng
GV: Cho HS quan saùt maãu Ni vaø nghieân Tính chaát vaät lí: Laø kim loaïi maøu traéng baïc, raát cöùng,
cöùu theâm caùc tính chaát vaät lí khaùc ôû khoái löôïng rieâng lôùn (d = 8,9g/cm3).
SGK. Tính chaát hoaù hoïc: Coù tính khöû yeáu hôn Fe, taùc duïng
ñöôïc vôùi nhieàu ñôn chaát vaø hôïp chaát, khoâng taùc duïng
HS: vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng Ni taùc vôùi H2.
duïng vôùi O2 vaø Cl2. 5000C
2Ni + O2 2NiO
0
t
Ni + Cl 2 NiCl 2
Beàn vôùi khoâng khí vaø nöôùc ôû nhieät ñoä thöôøng.
ÖÙng duïng:
HS: nghieân cöùu öùng duïng cuûa Ni trong
- Duøng trong ngaønh luyeän kim. Theùp chöùa Ni coù ñoä beàn
SGK.
cao veà maët cô hoïc vaø hoaù hoïc.
- Maï leân saét ñeå choáng gæ cho saét. Trong coâng nghieäp
hoaù chaát, Ni ñöôïc duøng laøm chaát xuùc taùc.
98
Hoaït ñoäng 6 VI – THIEÁC
GV: duøng baûng tuaàn hoaøn vaø cho HS xaùc 1. Vò trí trong baûng tuaàn hoaøn
ñònh vò trí cuûa Sn trong baûng tuaàn hoaøn. OÂ soá 50, nhoùm IVA, chu kì 5.
2. Tính chaát vaø öùng duïng
GV: Cho HS quan saùt maãu Sn vaø nghieân Tính chaát vaät lí:
cöùu theâm caùc tính chaát vaät lí khaùc ôû - Laø kim loaïi maøu traéng baïc, khoái löôïng rieâng lôùn (d =
SGK. 7,92g/cm3), meàm, deã daùt moûng, tnc = 2320C.
- Toàn taïi döôùi 2 daïng thuø hình laø thieác traéng vaø thieác
xaùm.
HS: vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng Sn taùc Tính chaát hoaù hoïc:
duïng vôùi HCl vaø O2. Sn + 2HCl SnCl2 + H2
t0
Sn + O2 SnO2
ÖÙng duïng: Phuû leân beà maët cuûa saét ñeå choáng gæ
HS: nghieân cöùu öùng duïng cuûa Sn trong (saét taây) duøng trong coâng nghieäp thöïc phaåm. Laù thieác
SGK. moûng (giaáy thieác) duøng trong tuï ñieän. Hôïp kim Sn – Pb (tnc
= 1800C) duøng ñeå haøn. SnO2 ñöôïc duøng laøm men trong
coâng nghieäp goám söù vaø laøm thuyû tinh môø
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: HS bieát:
- Caáu hình electron baát thöôøng cuûa nguyeân töû Cr, Cu.
- Vì sao ñoàng coù soá oxi hoaù +1 vaø +2, coøn crom coù soá oxi hoaù töø +1 ñeán + 6.
2. Kó naêng: Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng daïng phaân töû vaø ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng theå hieän
tính chaát hoaù hoïc cuûa Cr vaø Cu.
3. Thaùi ñoä:
II. CHUAÅN BÒ: Caùc baøi taäp luyeän taäp.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi + dieãn giaûng + thí nghieäm tröïc quan.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Viết PTHH cuûa caùc phaûn öùng trong quaù trình chuyeån hoaù sau:
(1) (2) (3) (4)
Cu CuO CuSO4 Cu Cu(NO3)2
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
VAØ TROØ
Baøi 1: Hoaøn thaønh phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc
Hoaït ñoäng 1 phaûn öùng trong daõy chuyeån ñoåi sau:
HS döïa vaøo caùc tính chaát hoaù (1) (2) (3) (4) (5)
Cu CuS Cu(NO3)2 Cu(OH)2 CuCl2 Cu
hoïc cuûa Cu vaø hôïp chaát ñeå hoaøn
thaønh caùc PTHH cuûa caùc phaûn Giaûi
t0
öùng trong daõy chuyeån ñoåi beân. Cu + S CuS (1)
CuS + HNO3 (ñaëc) → Cu(NO3)2 + H2SO4 + NO2 + H2O
(2)
Cu(NO3)2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaNO3 (3)
Cu(OH)2+ 2HCl → CuCl2 + 2H2O (4)
CuCl2 + Zn → Cu + ZnCl2 (5)
Baøi 2: Khi cho 100g hôïp kim goàm coù Fe, Cr vaø Al
taùc duïng vôùi dung dòch NaOH dö thu ñöôïc 6,72 lít
khí. Laáy phaàn khoâng tan cho taùc duïng vôùi dung
dòch HCl dö (khoâng coù khoâng khí) thu ñöôïc 38,08 lít
khí. Caùc theå tích khí ño ôû ñkc. Xaùc ñònh % khoái
Hoaït ñoäng 2 löôïng cuûa hôïp kim.
101
Giaûi
GV ?: Vôùi NaOH thì kim loaïi naøo Vôùi NaOH dö: Chæ coù Al phaûn öùng
phaûn öùng ? Phaàn khoâng tan sau 3
phaûn öùng giöõa hôïp kim vaø dung Al → H2
2
dòch NaOH coù thaønh phaàn nhö theá
naøo ?
2 2 6, 72
nAl = nH2 = . = 0,2 (mol)
3 3 22, 4
0, 2.27
%Al = .100 = 5,4%
100
Phaàn khoâng tan + dd HCl
GV ?: Phaàn khoâng tan taùc duïng Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
vôùi dung dòch HCl thì coù phaûn öùng a→ a
naøo xaûy ra ?
Cr + 2HCl → CrCl2 + H2
b→ b
HS hoaøn thaønh caùc phaûn öùng
vaø tính toaùn caùc löôïng chaát coù 56a 52 b 94, 6
a 1, 55 %Fe = 86,8%
lieân quan. 38,08
a b 22, 4
b 0,15 %Cr = 7,8%
Baøi 3: Hoãn hôïp X goàm Cu vaø Fe, trong ñoù Cu
chieám 43,24% khoái löôïng. Cho 14,8g X taùc duïng
HS töï giaûi quyeát baøi toaùn. heát vôùi dung dòch HCl thaáy coù V lít khí (ñkc) bay ra.
Giaù trò V laø
A. 1,12 B. 2,24 C. 4,48 D.
3,36
Giaûi
%khoái löôïng cuûa saét = 100% - 43,24% = 56,76%
56, 76 1
nFe = 14,8. . = 0,15 (mol)
100 56
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
nFe = nH2 = 0,15 V = 0,15.22,4 = 3,36 lít
Baøi 4: Khöû m gam boät CuO baèng khí H2 ôû nhieät
HS töï giaûi quyeát baøi toaùn. ñoä cao ñöôïc hoãn hôïp raén X. Ñeå hoaø tan heát X
caàn vöøa ñuû 1 lít dung dòch HNO3 1M, thu ñöôïc 4,48
lít khí NO duy nhaát (ñkc). Hieäu suaát cuûa phaûn öùng
khöû CuO laø
A. 70% B. 75% C. 80% D. 85%
Baøi 5: Nhuùng thanh saét vaøo dung dòch CuSO4, sau
HS töï giaûi quyeát baøi toaùn. moät thôøi gian laáy thanh saét ra röûa saïch, saáy khoâ
thaáy khoái löôïng taêng 1,2g. Khoái löôïng Cu ñaõ baùm
vaøo thanh saét laø
A. 9,3g B. 9,4g C. 9,5g D.
9,6g
Baøi 6: Cho Cu taùc duïng vôùi dung dòch hoãn hôïp
HS töï giaûi quyeát baøi toaùn. goàm NaNO3 vaø H2SO4 loaõng seõ giaûi phoùng khí
naøo sau ñaây ?
A. NO2 B. NO C. N2O D. NH3
V. CUÛNG COÁ:
1. Ñeå phaân bieät dung dòch H2SO4 ñaëc, nguoäi vaø dung dòch HNO3 ñaëc, nguoäi coù theå duøng kim loaïi naøo
sau ñaây ?
A. Cr B. Al C. Fe D. Cu
2. Coù hai dung dòch axit laø HCl vaø HNO 3 ñaëc, nguoäi. Kim loaïi naøo sau ñaây coù theå duøng ñeå phaân bieät
hai dung dòch axit noùi treân ?
A. Fe B. Al C. Cr D. Cu
3. Cho kim loaïi X taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 loaõng roài laáy khí thu ñöôïc ñeå khöû oxit kim loaïi Y. X vaø
Y coù theå laø
A. Cu vaø Fe B. Fe vaø Cu C. Cu vaø Ag D. Ag vaø Cu
4. Hoaø tan 9,14g hôïp kim Cu, Mg vaø Al baèng dung dòch HCl dö thu ñöôïc khí X vaø 2,54g chaát raén Y. Trong
hôïp kim, khoái löôïng Al gaáp 4,5 laàn khoái löôïng Mg. Theå tích khí X (ñkc) laø
A. 7,84 lít B. 5,6 lít C. 5,8 lít D. 6,2 lít
102
5. Cho 19,2g Cu vaøo dung dòch loaõng chöùa 0,4 mol HNO3, phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn thì theå tích khí NO
thu ñöôïc (ñkc) laø
A. 1,12 lít B. 2,24 lít C. 4,48 lít D. 3,36 lít
6. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng trong sô ñoà chuyeån hoaù sau
(1) (2) (3) (4)
Cr Cr2O3 Cr2(SO4)3 Cr(OH)3 NaCrO2
THÖÏC HAØNH:
TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA SAÉT, CROM, ÑOÀNG
VAØ NHÖÕNG HÔÏP CHAÁT CUÛA CHUÙNG
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
- Cuûng coá kieán thöùc veà tính chaát hoaù hoïc quan troïng cuûa saét, crom, ñoàng vaø moät soá hôïp chaát cuûa
chuùng.
- Tieán haønh moät soá thí nghieäm cuï theå:
+ Ñieàu cheá FeCl2, Fe(OH)2.
+ Thöû tính oxi hoaù cuûa K2Cr2O7
+ Cu taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 ñaëc, noùng.
2. Kó naêng: Tieáp tuïc reøn luyeän kó naêng laøm thí nghieäm hoaù hoïc nhö kó naêng laøm vieäc vôùi caùc hoaù
chaát (raén, loûng), vôùi duïng cuï thí nghieäm, ñun noùng dung dòch, kó naêng quan saùt, giaûi thích caùc hieän
töôïng hoaù hoïc,…
3. Thaùi ñoä: Caån thaän vaø nghieâm tuùc.
II. CHUAÅN BÒ:
1. Duïng cuï: OÁng nghieäm, giaù ñeå oáng nghieäm, ñeøn coàn.
2. Hoaù chaát: Kim loaïi: Cu, ñinh saét; Caùc dung dòch: HCl, NaOH, K2Cr2O7; H2SO4ñaëc.
III. PHÖÔNG PHAÙP: HS tieán haønh caùc thí nghieäm theo nhoùm.
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän, nhaéc nhôû noäi quy vaø caùc an toaøn khi tieán haønh thí nghieäm.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung
Hoaït ñoäng 1: Coâng vieäc ñaàu buoåi thöïc haønh.
GV: neâu muïc tieâu, yeâu caàu cuûa tieát thöïc
haønh, oân taäp nhöõng kieán thöùc cô baûn veà saét,
crom, ñoàng, veà phaûn öùng oxi hoaù – khöû.
- Laøm maãu moät soá thí nghieäm.
HS: laéng nghe, tieáp thu, chuaån bò thöïc haønh.
Hoaït ñoäng 2: Thí nghieäm 1: Tính chaát hoùa hoïc cuûa K2Cr2O7
HS: tieán haønh thí nghieäm nhö SGK. * Tiến hành: (SGK)
GV: quan saùt, höôùng daãn, giuùp ñôõ HS thöïc * Hiện tượng và giải thích:
hieän thí nghieäm.
- Dung dịch lúc đầu có màu gia cam của ion Cr 2O72- sau
chuyển dần sang màu xanh của ion Cr3+.
K2Cr2O7 + 6 FeSO4 + 7 H2SO4
Cr2(SO4)3 +K2SO4 +3 Fe2(SO4)3 + 7 H2O.
* Kết luận: K2Cr2O7 có tính oxi hóa mạnh , đặc biệt trong
môi trường axit, Cr+6 bị khử thành ion Cr3+.
Hoaït ñoäng 3: Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát cuûa
HS: tieán haønh thí nghieäm nhö SGK. hiñroxit saét
GV: quan saùt, höôùng daãn, giuùp ñôõ HS thöïc * Tiến hành: (SGK)
hieän thí nghieäm.
103
* Hiện tượng và giải thích:
- Trong ống nghiệm (1) xuất hiện kết tủa màu trắng xanh,
ống nghiệm (2) xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ.
Pư: FeSO4 + 2 NaOH Fe(OH)2↓ + Na2SO4
Fe2(SO4)3 + 6 NaOH 2 Fe(OH)3↓ + 3 Na2SO4
- Dùng đũa thuỷ tinh lấy nhanh từng loại kết tủa, sau đó
nhỏ tiếp vào mỗi ống nghiệm vài giọt dung dịch HCl.
- Trong ống nghiệm (1) kết tủa tan dần, thu được dung
dịch có màu lục nhạt của FeCl 2. Trong ống nghiệm (2) kết
tủa tan dần tạo ra dung dịch có màu nâu của FeCl 3.
* Kết luận: Sắt (II) hidroxit và sắt (III) hidroxit có tính
bazơ.
Hoaït ñoäng 4: Thí nghieäm 3: Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái saét
HS: tieán haønh thí nghieäm nhö SGK. * Tiến hành: (SGK)
GV: quan saùt, höôùng daãn, giuùp ñôõ HS thöïc * Dung dịch trong ống nghiệm chuyển dần từ màu vàng
hieän thí nghieäm. sang màu nâu sẫm và cuối cùng xuất hiện kết tủa tím đen.
Pư: 2 FeCl3 + 2 KI 2 FeCl2 + 2 KCl + I2
* Kết luận: Muối Fe3+ có tính oxi hóa.
Hoaït ñoäng 5 Thí nghieäm 4: Tính chaát hoùa hoïc cuûa ñoàng
HS: tieán haønh thí nghieäm nhö SGK. * Tiến hành: (SGK)
GV: quan saùt, höôùng daãn, giuùp ñôõ HS thöïc * Hiện tượng và giải thích:
hieän thí nghieäm.
- Ống nghiệm (1) không có pư xảy ra
- Ống nghiệm (2) pư hóa học cũng không xảy ra.
- Ống nghiệm (3) sau một thời gian miệng ống nghiệm có
khí màu nâu đỏ, dung dịch có màu xanh.
Hoaït ñoäng 6:
HS: Vieát töôøng trình
GV: Nhaän xeùt buoåi thöïc haønh.
V. CUÛNG COÁ:
VI. DAËN DOØ: XEM TRÖÔÙC BAØI: NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ ION TRONG DUNG DÒCH.
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
- Bieát nguyeân taéc nhaän bieát moät soá ion trong dung dòch.
- Bieát caùch nhaän bieát caùc cation: Na+, NH 4 , Ba2+, Al3+, Fe3+, Fe2+, Cu2+.
- Bieát caùch nhaän bieát caùc anion: NO 3 , SO 24 , Cl‒, CO 3
2
2. Kó naêng: Coù kó naêng tieán haønh thí nghieäm ñeå nhaän bieát caùc cation vaø anion trong dung dòch.
3. Thaùi ñoä: Caån thaän vaø nghieâm tuùc.
II. CHUAÅN BÒ:
- OÁng nghieäm, caëp oáng nghieäm, giaù ñeå oáng nghieäm, ñeøn coàn.
- Caùc dung dòch: NaCl, BaCl2, AlCl3, NH4Cl, FeCl3, NaNO3, Na2SO4, Na2CO3, CuCl2, NH3, HCl, H2SO4. Caùc kim
loaïi: Fe, Cu.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Dieãn giaûng + tröïc quan.
104
IV. TIEÁN TRÌNH BAØY DAÏY:
1. OÅn ñònh lôùp: Chaøo hoûi, kieåm dieän, nhaéc nhôû noäi quy vaø caùc an toaøn khi tieán haønh thí nghieäm.
2. Kieåm tra baøi cuõ: Khoâng kieåm tra.
3. Baøi môùi:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY VAØ TROØ NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC
Hoaït ñoäng 1 I – NGUYEÂN TAÉC NHAÄN BIEÁT MOÄT ION
GV ?: Baèng maét thöôøng, döïa vaøo ñaâu ta coù TRONG DUNG DÒCH
theå nhaän bieát saûn phaåm cuûa moät phaûn öùng Theâm vaøo dung dòch moät thuoác thöû taïo vôùi ion ñoù
hoaù hoïc ? moät saûn phaåm ñaëc tröng nhö moät keát tuûa, moät
HS: Töï neâu ra ñöôïc nguyeân taéc chung ñeå hôïp chaát coù maøu hoaëc moät chaát khí khoù tan suûi
nhaän bieát moät ion trong dung dòch. boït hoaëc moät khí bay ra khoûi dung dòch.
Hoaït ñoäng 2 II – NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ CATION TRONG
GV bieåu dieãn thí nghieäm nhaän bieát cation Na + DUNG DÒCH
baèng caùch thöû maøu ngoïn löûa. 1. Nhaän bieát cation Na+: Thöû maøu ngoïn löûa.
HS neâu hieän töôïng quan saùt ñöôïc. ngoïn löûa
Cation Na + maøu vaøn g töôi
(dd hoaëc m uoái raén )
2. Nhaän bieát cation NH 4
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch Thuoác thöû: dung dòch kieàm NaOH (hoaëc KOH).
NaOH vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 2 ml dung Hieän töôïng: Coù khí muøi khai thoaùt ra, khí naøy
dòch NH4Cl roài ñun noùng oáng nghieäm. Dung giaáy laøm xanh giaáy quyø tím aåm).
quyø tím aåm ñeå nhaän bieát khí NH3 hoaëc nhaän
+ t0
bieát baèng muøi khai. NH 4 + OH - NH 3 + H 2 O
(laøm quyøtím aåm hoaùxanh)
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd H2SO4 3. Nhaän bieát cation Ba2+
loaõng vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 1 ml dung Thuoác thöû: dung dòch H2SO4 loaõng.
dòch BaCl2. Nhoû theâm dd H2SO4 l, laéc oáng Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
nghieäm ñeå thaáy keát tuûa khoâng tan trong H 2SO4 Ba2+ + SO24 → BaSO4
dö.
4. Nhaän bieát cation Al3+
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû daàn töøng Thuoác thöû: dung dòch kieàm dö.
gioït dd NaOH vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 1ml Hieän töôïng: Ban ñaàu coù keát tuûa keo traéng, sau
dd AlCl3 ñeå thu ñöôïc keát tuûa traéng döôùi daïng ñoù keát tuûa bò hoaø tan trôû laïi.
keo. Nhoû theâm dd NaOH, laéc oáng nghieäm ñeå Al3+ + 3OH‒ → Al(OH)3
thaáy keát tuûa tan trong dd NaOH dö. Al(OH)3 + OH‒ → AlO2 + 2H2O
5. Nhaän bieát caùc cation Fe2+ vaø Fe3+
a) Nhaän bieát cation Fe2+
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd NaOH vaøo Thuoác thöû: dung dòch kieàm (OH‒) hoaëc dung dòch
oáâng nghieäm chöùa khoaûng 2ml dd FeCl 2 ñeå thu NH3.
ñöôïc keát tuûa maøu traéng xanh Fe(OH) 2. Ñun noùng Hieän töôïng: Ban ñaàu coù keát tuûa maøu traéng hôi
oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa traéng xanh chuyeån xanh, sau ñoù chuyeån thaønh keát tuûa maøu vaøng roài
daàn sang maøu vaøng roài cuoái cuøng thaønh maøu cuoái cuøng chuyeån thaønh maøu naâu ñoû.
naâu ñoû. Fe2+ + 2OH‒ → Fe(OH)2
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3
b) Nhaän bieát cation Fe3+
Thuoác thöû: dung dòch kieàm (OH‒) hoaëc dung dòch
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd NaOH vaøo NH3.
oáng nghieäm ñöïng khoaûng 2ml dd FeCl 3 ñeå thu Hieän töôïng: Taïo thaønh keát tuûa maøu naâu ñoû.
ñöôïc keát tuûa naâu ñoû Fe(OH)3. Fe3+ + 3OH‒ → Fe(OH)3
b) Nhaän bieát cation Cu2+
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch NH3 Thuoác thöû: dung dòch NH3.
vaøo oáng nghieäm chöùa khoaûng 1 ml dd CuSO 4 ñeå Hieän töôïng: Ban ñaàu taïo thaønh keát tuûa maøu
thu ñöôïc keát tuûa maøu xanh Cu(OH) 2. Nhoû theâm xanh, sau ñoù keát tuûa bò hoaø tan trong dung dòch
dd NH3 ñeán dö, laéc oáng nghieäm ñeå thaáy keát NH3dö taïo thaønh dung dòch coù maøu xanh lam ñaäm.
tuûa laïi tan ñi do taïo thaønh ion phöùc [Cu(NH 3)4]2+ Cu2+ + 2OH‒ → Cu(OH)2
coù maøu xanh lam ñaäm. Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4]2+ + 2OH‒
Hoaït ñoäng 3 III – NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ ANION TRONG
DUNG DÒCH
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Cho vaøo oáng 1. Nhaän bieát anion NO 3
nghieäm khoaûng 2 ml dung dòch NaNO 3, theâm tieáp Thuoác thöû: Kim loaïi Cu + dd H SO loaõng.
2 4
vaøi gioït dung dòch H2SO4 vaø vaøi laù Cu moûng.
105
Ñun noùng oáng nghieäm chöùa hoãn hôïp caùc chaát Hieän töôïng: Kim loaïi Cu bòhoaø tan taïo dung dòch
phaûn öùng. maøu xanh lam ñoàng thôøi coù khí maøu naâu ñoû thoaùt
Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH daïng ra.
phaân töû vaø ion thu goïn cuûa phaûn öùng.
3Cu + 2 NO 3 + 8H+ → 3Cu2+ + 2NO + 4H2O
2NO + O2 → 2NO2 (naâu ñoû
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch 2. Nhaän bieát anion SO42
BaCl2 vaøo oáng nghieäm chöùa 2 ml dd Na 2SO4 → Thuoác thöû: dung dòch BaCl2/moâi tröôøng axit
traéng BaSO4. Nhoû theâm vaøo oáng nghieäm vaøi loaõng dö (HCl hoaëc HNO3 loaõng)
gioït dd HCl hoaëc H2SO4 loaõng, laéc oáng nghieäm Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
ñeå thaáy keát tuûa khoâng tan trong axit HCl hoaëc
Ba2+ + SO24 → BaSO4
H2SO4 loaõng.
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Roùt vaøo oáng 3. Nhaän bieát anion Cl‒
nghieäm 2 ml dung dòch NaCl vaø theâm vaøi gioït dd Thuoác thöû: dung dòch AgNO3
HNO3 laøm moâi tröôøng. Nhoû vaøo oáng nghieäm Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
treân vaøi gòt dung dòch AgNO3 ñeå thu ñöôïc keát Ag+ + Cl‒ → AgCl
tuûa AgCl maøu traéng.
2
4. Nhaän bieát anion CO3
Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Roùt vaøo oáng Thuoác thöû: dung dòch H+ vaø dung dòch Ca(OH) .
2
nghieäm khoaûng 2 ml dung dòch Na 2CO3. Nhoû tieáp Hieän töôïng: Coù khí khoâng maøu bay ra, khí naøy
vaøo oáng nghieäm ñoù vaøi gioït dd HCl haëc H 2SO4 laøm dung dòch nöôùc voâi trong bò vaãn ñuïc.
loaõng. Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH
CO32 + 2H+ → CO2 + H2O
daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
V. CUÛNG COÁ: Baøi taäp soá 1 trang 174 (SGK).
VI. DAËN DOØ: XEM TRÖÔÙC BAØI: NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ CHAÁT KHÍ.
106
1. Nhaän bieát khí CO2
Hoaït ñoäng 2 Ñaëc ñieåm cuûa khí CO2: Khoâng maøu, khoâng
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng ñaëc muøi, naëng hôn khoâng khí, raát ít tan trong nöôùc → Khi
ñieåm cuûa khí CO2. taïo thaønh töø caùc dung dòch nöôùc noù taïo neân söï
GV ñaët vaán ñeà: Trong thí nghieäm thoåi khí CO suûi boït khaù maïnh vaø ñaëc tröng.
ñi qua oáng söù ñöïng CuO, ñun noùng, ta coù theå CO 32 + 2H+ → CO2 + H2O
nhaän bieát saûn phaåm khí cuûa phaûn öùng baèng
HCO 3 + H+ → CO2 + H2O
caùch naøo ?
HS choïn thuoác thöû ñeå traû lôøi. Thuoác thöû: Dung dòch Ca(OH)2 hoaëc Ba(OH)2 dö.
Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh, laøm
dung dòch thu ñöôïc bò vaãn ñuïc.
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
CO2 + Ba(OH)2 → BaCO3 + H2O
Chuù yù: Caùc khí SO2 vaø SO3 cuõng taïo ñöôïc keát
tuûa traéng vôùi dung dòch Ca(OH)2 vaø dung dòch
Ba(OH)2.
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng ñaëc 2. Nhaän bieát khí SO2
ñieåm cuûa khí SO2. Ñaëc ñieåm cuûa khí SO2
GV ñaët vaán ñeà: Laøm theá naøo ñeå phaân bieät - Khí SO2 khoâng maøu, naëng hôn khoâng khí, gaây ngaït
khí SO2vôùi khí CO2 ? Coù theå duøng dung dòch vaø ñoäc.
Ca(OH)2hay khoâng ? - Khí SO2 cuõng laøm ñuïc nöôùc voâi trong nhö khí CO2.
Keát luaän: Thuoác thöû toát nhaát ñeå nhaän bieát khí Thuoác thöû: Dung dòch nöôùc Br2 dö.
SO2 laø dung dòch nöôùc Br2. Hieän töôïng: Nöôùc Br2 bò nhaït maøu.
SO2 + Br2 + 2H2O → H2SO4 + 2HBr
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng ñaëc 3. Nhaän bieát khí H2S
ñieåm cuûa khí H2S. Ñaëc ñieåm cuûa khí H2S: Khí H2S khoâng maøu,
naëng hôn khoâng khí, coù muøi tröùng thoái vaø raát
GV ñaët vaán ñeà: Coù theå nhaän bieát khí H2S ñoäc.
döïa vaøo tính chaát vaät lí vaø tính chaát hoaù hoïc Thuoác thöû: Dung dòch muoái Cu2+ hoaëc Pb2+.
naøo ? Hieän töôïng: Coù keát tuûa maøu ñen taïo thaønh.
- Tính chaát vaät lí: Muøi tröùng thoái. H2S + Cu2+ → CuS + 2H+
- Tính chaát hoaù hoïc: Taïo ñöôïc keát tuûa ñen vôùi maøu ñen
ion Cu2+ vaø Pb2+. H2S + Pb2+ → PbS + 2H+
maøu ñen
HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc nhöõng ñaëc 4. Nhaän bieát khí NH3
ñieåm cuûa khí NH3. Ñaëc ñieåm cuûa khí NH3: Khí H2S khoâng maøu, nheï
GV ñaët vaán ñeà: Laøm theá naøo nhaän bieát khí hôn khoâng khí, tan nhieàu trong nöôùc, coù muøi khai
NH3 baèng phöông phaùp vaät lí vaø phöông phaùp ñaëc tröng.
hoaù hoïc ? Thuoác thöû: Ngöûi baèng muøi hoaëc duøng giaáy
- Phöông phaùp vaät lí: Muøi khai. quyø tím aåm.
- Phöông phaùp hoaù hoïc: NH3 laøm giaáy quyø tím Hieän töôïng: Coù muøi khai, laøm giaáy quyø tím aåm
aåm hoaù xanh. hoaù xanh.
V. CUÛNG COÁ:
1. Coù theå duøng dung dòch nöôùc voâi trong ñeå phaân bieät 2 khí CO 2 vaø SO2 ñöôïc khoâng ? Taïi sao ?
2. Cho 2 bình khí rieâng bieät ñöïng caùc khí CO2 vaø SO2. Haõy trình baøy caùch nhaän bieát töøng khí. Vieát caùc
PTHH.
VI. DAËN DOØ:
1. HS veà nhaø chuaån bò moät soá baûng toång keát theo maãu sau:
a) Nhaän bieát moät soá cation trong dung dòch
Thuoác
dung dòch H2SO4
thöû dung dòch NaOH dung dòch NH3
loaõng
Cation
NH 4
Ba2+
Al3+
Fe3+
Fe2+
Cu2+
b) Nhaän bieát moät soá anion trong dung dòch
Thuoác dung dòch NaOH dung dòch NH3 dung dòch H2SO4
thöû loaõng
107
Anion
NO 3
SO 24
Cl‒
CO 32
c) Nhaän bieát moät soá chaát khí
Khí Phöông phaùp vaät lí Phöông phaùp hoaù hoïc
CO2
SO2
H2S
NH3
2. XEM TRÖÔÙC BAØI: LUYEÄN TAÄP: NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ ION TRONG DUNG DÒCH.
109
Tiết ** Bài 53 LUYỆN TẬP
I. MỤC TIÊU CỦA BÀI LUYỆN TẬP:
1. kiến thức :
* Củng cố cách nhận biết một số cation, anion và chất khí bằng thuốc thử.
* Củng cố nguyên tắc xác định nồng độ muối amoni bằng phương pháp chuẩn độ axit – baz .
2. kĩ năng: * kĩ năng viết phương trinh phản ứng.
* kĩ thuật nhận biết và tách một số chất.
II- CHUẨN BỊ:
Bảng tóm tắt tính chất của một số cation, anion, chất khí thường gặp và một số thuốc thử .
Ôn lại các kiến thức đã được học.
Biên soạn một số câu hỏi để củng cố kiến thức HS.
III- HOẠT ĐỘNG :
Hoạt động 1: CÁC KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ .
GV sử dụng bảng câm, cho HS điền các hiện tượng vào ô trống trong bảng.
1. Nhận biết các cation từ dd hỗn hợp đơn giản:
110
↓ xanh sau đó tạo thành
Cu2+ NH3 dư ddNH3 ddNH3
dd xanh lam Cu2+ Cu(OH)2 [ Cu(NH3)4]2+
2. Nhận biết các anion từ một dung dịch hỗn hợp đơn giản:
4. Xác định nồng độ muối amoni bằng phương pháp trung hòa :
Dựa vào tính chất của ion NH4+ tác dụng với các dung dịch kiềm dư tạo thành khí NH3 có thể bay hơi hoàn toàn
khỏi dung dịch khi đun nóng , người ta xác định nồng độ các muối amoni bằng cách chưng cất nó để hấp thụ khí NH 3
vào một lượng dư nhưng biết chính xác dd HCl . Sau đó chuẩn độ lượng HCl còn dư bằng phương pháp axit – baz ,
thường dùng metyl da cam làm chất chỉ thị.
NH4+ + OH– dư NH3 + H2O
NH3 + HCl NH4Cl
HCl (còn lại) + NaOH NaCl + H2O
111
Chương 8: HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ KINH TẾ XÃ HỘI MÔI TRƯỜNG
Tiết 65(35)
Bài 46:
HÓA HỌC VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
Kết luận:
Nhân loại đang giải quyết vấn đề thiếu năng lượng và khan
hiêm nhiên liệu do tiêu thụ quá nhiều.
Hóa học góp phần giải quyết vấn đề này là:
Sản xuất và sử dụng nguồn nguyên liệu nhân tạo thay thế cho
nguồn nguyên liệu thiên nhiên như than, dầu mỏ..
Sử dụng các nguồn năng lượng mới một cách khoa học.
Kết luận:
Nhân loại đang gặp phải vấn đề : Nguồn nguyên liệu tự nhiên đang sử dụng
ngày càng cạn kiệt.
hóa học đã góp phần: sử dụng hợp lí có hiệu quả nguồn nguyên liệu chủ yếu cho
công nghiệp hóa học. sử dụng lại các vật liệu phế thải là hướng tận dụng nguyên
liệu cho công nghiệp hóa học.
Hoạt động 4: Hướng giải quyết vần đề năng lượng và nhiên liệu cho tương lai:
HS quan sát hình ảnh và đọc những thông tin trong bài học, thảo luận và đưa ra những ý kiến .
GV: Hướng dẫn HS thảo luận, hoàn chỉnh và kết luận.
Để giải quyết vấn đề khan hiếm năng lượng và cạn kiệt nguồn nguyên liệu, có 3
phương hướng cơ bản sau đây:
Tìm cách sử dụng một cách có hiệu quả nguồn năng lượng và nhiên liệu hiện có.
Sản xuất và sử dụng nguồn năng lượng và nhiên liệu nhân tạo...
Sử dụng các nguồn năng lượng mới.
Tiết 66(35)
Bài 47: HÓA HỌC VÀ CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI
I. Mục tiêu của bài học:
1. Kiến thức: Học sinh hiểu được hóa học đã góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về lương thực, thực
phẩm, may mặc, thuốc chữa bệnh và tăng cường thể lực cho con người, cụ thể như:
- Sản xuất được phân bón, thuốc bảo vệ và phát triên cây trồng...
- Sản xuất tơ sợi tổng hợp để tạo ra vải, len...
- Sản xuất ra các loại thuốc chữa bệnh, thuốc bổ và thuốc chống gây nghiện,....
2. Kĩ năng:
- Phân tích được một vấn đề đang đặt ra cho nhân loại hiện nay về lương thực, thực phẩm, may mặc,
sưc khoẻ.
- Nêu được hướng giải quyết và ví dụ cụ thể về đóng góp của hóa học với từng lĩnh vực đã nêu trên.
II.Chuẩn bị:
1. Tranh ảnh, hình vẽ, các nhà máy sản xuất phân bón, thuốc chữa bệnh...
2. Số liệu thống kê thực tế về lương thực, dược phẩm...
III.Tổ chức các hoạt động dạy học:
113
Hoạt động 1: Hóa học và vấn đề lương thực, thực phẩm.
Tìm hiểu một số vấn đề đang đặt ra cho nhân loại hiện nay về lương thực, thực phẩm.
GV yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi. Vấn đề về lương thực thực phẩm đang đặt ra cho nhân loại hiện nay là gì ? Lí
do tại sao ?
Kết luận: Do sự bùng nổ dân số và nhu cầu của con người ngày càng cao, do đó vấn đề đặt ra đối với lương thực,
thực phẩm là: Không những cần tăng về số lượng mà còn tăng về chất lượng.
GV hỏi: Hóa học đã góp phần đã góp phần giải quyết những vấn đề liên quan đến lương thực, thực phẩm như thế
nào ?
HS: thảo luận các nội dung: ứng dụng của các chất đã học ,đặc biệt là cabohidrat, chất béo, protein....và kiến thức thực
tiên để thảo luận....và rút ra kết luận.
Kết luận: Hóa học đã góp phần làm tăng số lượng và chất lượng về lương thực, thực phẩm. Nghiên cứu và sản xuất
các chất hóa học có tác dụng bảo vệ và phát triển động thực vật như: phân bón, thuốc trừ sâu, diệt cỏ, kích thích sinh
trưởng.... Bằng phương pháp hóa học, tăng cường chế biến thực phẩm nhân tạo hoặc chế biến thực phẩm theo công
nghệ hóa học tạo ra sản phẩm có chất lượng cao hơn.
Tiết 67(36):
Bài 48: HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG
I. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Hỉểu ảnh hưởng của hóa học đối với môi trường sống ( khí quyển, nước, đất)
- Biết và vận dụng một số biện pháp để bảo vệ môi trường trong cuộc sống hàng ngày.
2. Kĩ năng:
- Biết phát hiện một số vấn đề thực tế về môi trường.
- Biết giải quyết vấn đề bằng những thông tin thu thập được từ nội dung bài học, từ các kiến thức đã
biết, qua các phương tiện thông tin đại chúng,...
II. Chuẩn bị:
Tư liệu, tranh ảnh, băng đĩa về ô nhiễm môi trường, một số biện pháp bảo vệ môi trường sống ở Việt Nam và trên thế
giới.
III. Tổ chức các hoạt động dạy học:
114
GV: Vậy nguồn nào gây ô nhiễm không khí ?
3. Những chất hóa học nào thường có trong không khí bị ô nhiễm và gây ảnh hưởng tới đời sống của sinh vật
như thế nào ?
HS: Thảo luận nhóm, thảo luận toàn lớp và rút ra kết luận.
Kết luận: Để xử lí chất thải theo phương pháp hóa học, cần căn cứ vào tính chất vật lí, tính chất hóa học của mỗi loại
chất thải để chọn phương pháp cho phù hợp.
I. MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc: Cuûng coá kieán thöùc hk2
2. Kó naêng: Reøn luyeän kó naêng laøm tn.
3. Thaùi ñoä: Caån thaän vaø nghieâm tuùc.
II. CHUAÅN BÒ: HS ôn tập.
III. PHÖÔNG PHAÙP: Dieãn giaûng + tröïc quan.
Gv: Cho hs chia nhóm giải bt
Gv và hs sau đó nhận xét điều chỉnh
Câu 1 : Nhúng lá sắt nặng 8 gam vào 500 ml dung dịch CuSO 4 2M .Sau một thời gian lấy lá sắt ra cân lại thấy khối
lượng của nó bằng 8,8 gam .Xem thể tích dung dịch không đổi thì nồng độ CuSO 4 sau phản ứng bằng bao nhiêu ?
A. 0,9 M B. 1,8 M C. 1 M D. 1,5 M
115
Câu 2 :Một hỗn hợp X (Al2O3, Fe2O3, SiO2) để tách Fe2O3 ra khỏi hỗn hợp X ,ta cần khuấy X vào dung dịch lấy dư
A . H2SO4 B. HCI C. NaOH D. NaCl
Câu 3 : Có 5 mẫu kim loại: Ba, Mg, Fe, Ag, Al. Nếu chỉ dùng dung dịch H 2SO4 loãng có thể nhận biết được những
kim loại nào ?
A. Ba, Al, Ag B. Ag, Fe, Al C. Ag, Ba D. cả 5 kim loại
Câu 4: Hoà tan hỗn hợp gồm: a mol Na2O và b mol Al2O3 vào nước thì chỉ thu được dung dịch chứa chất tan duy nhất.
khẳng định nào đúng ?
A. a b B. a = 2b C. a=b D. a b
Câu 5: Hàm lượng oxi trong một oxit sắt FexOy không lớn hơn 25%. Oxit sắt này có thể là:
A. FeO B. Fe2O3 C. Fe3O4 D. không xác định được
Câu 6: Hỗn hợp X gồm Zn và CuO. X tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH sinh ra 4,48 lit khí H 2 (đktc). Để hoà
tan hết X cần 400ml dung dịch HCl 2M. khối lượng X bằng:
A. 21 gam B. 62,5 gam C. 34,5 gam D. 29 gam
Câu 7: Sắt không tác dụng với chất nào sau đây ?
A. dung dịch HCl loãng B. dung dịch H2SO4 đặc nóng
C. dung dịch CuSO4 D. dung dịch Al(NO3)3
Câu 8: Phát biểu nào sau đây không đúng ?
A. ion Ag+ có thể bị oxi hoá thành Ag B. nguyên tử Mg có thể khử được ion Sn2+
C. ion Cu2+ có thể oxi hóa được nguyên tử Al D. CO không thể khử MgO thành Mg
Câu 9: Nhóm mà các kim loại đều phản ứng với dung dịch CuSO4 là:
A. Ba, Mg, Hg B. Na, Al, Fe, Ba
C. Al, Fe, Mg, Ag D. Na, Al, Cu
Câu 10: cho sơ đồ sau: Al A Al(OH)3 B Al(OH)3 C Al. các kí tự A, B, C lần lượt là:
A. NaAlO2, AlCl3, Al2O3 B. Al2O3, AlCl3, Al2S3
C. KAlO2, Al2(SO4)3, Al2O3 D. A và C đúng
Câu 11: Trong các phương pháp điều chế kim loại sau, phương pháp nào không đúng ?
A. Điều chế nhôm bằng cách điện phân nóng chảy Al2O3
B. Điều chế Ag bằng phản ứng giữa dung dịch AgNO3 với Zn
C. Điều chế Cu bằng phản ứng giữa CuO với CO ở nhiệt độ cao
D. Điều chế Ca bằng cách điện phân dung dịch CaCl2
Câu 12: Hòa tan hết 0,5 gam hỗn hợp gồm: Fe và kim loại hóa trị 2 bằng dung dịch H 2SO4 loãng thu được 1,12 lit khí
H2 (đktc). Kim loại hóa trị 2 đã dùng là:
A. Ni B. Zn C. Mg D. Be
Câu 13: Hòa tan 8 gam hỗn hợp gồm Fe và kim loại M ( hóa trị 2, đứng trước H 2 trong dãy điện hóa) vào dung dịch
HCl dư thu được 4,48 lit H2 (đktc). Mặt khác để hòa tan 4,8 gam kim loại M thì dùng chưa đến 500 ml dung dịch HCl
1M. Kim loại M là:
A. Zn B. Mg C. Ca D. Ba
Câu 14: Một vật bằng hợp kim Cu-Zn được nhúng trong dung dịch H2SO4 loãng, hiện tượng xảy ra là:
A. Zn bị ăn mòn, có khí H2 thóat ra. B. Zn bị ăn mòn, có khí SO2 thoát ra.
C. Cu bị ăn mòn, có khí H2 thoát ra D. Cu bị ăn mòn, có khí SO2 thoát ra.
Câu 15: Một dung dịch chứa a mol NaAlO 2 tác dụng với một dung dịch chứa b mol HCl. Điều kiện để thu được kết
tủa Al(OH)3 sau phản ứng là:
A. a=2b B. b<4a C. a=b . b<5a
Câu 16: Cho 2 cặp oxi hóa khử: Xx+/X đứng trước cặp Yy+/Y trong dãy điện hóa. Phát biểu nào sau đây không dúng ?
A. tính oxi hóa của Yy+ mạnh hơn Xx+ B. X có thể oxi hoá được Yy+đứng trước cặp Yy+/Y
y+
C. Y có thể oxi hóa được X D. tính khử của X mạnh hơn Y
Câu 17: Cho dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch hỗn hợp gồm AlCl 3 và FeSO4, thu được kết tủa A. Nung A trong
không khí đến khối lượng không đổi được chất rắn B. cho H2 dư qua B nung nóng , phản ứng hoàn toàn thu được chất
rắn C. C có chứa:
A. Al và Fe B. Al2O3 và Fe C. Al, Al2O3, Fe và FeO D. Fe
Câu 18: Phản ứng nào sau đây thu được Al(OH)3 ?
A. dung dịch AlO2- + dung dịch HCl B. dung dịch AlO2- + dung dịch Al3+
-
C. dung dịch AlO2 + CO2/H2O D. cả A, B, C
Câu 19: Để kết tủa hoàn toàn Al(OH)3 có thể dùng cách nào sau đây ?
A. Cho dung dịch Al2(SO4)3 tác dụng với dung dịch NaOH dư.
B. Cho dung dịch Al2(SO4)3 tác dụng với dung dịch NH3 dư
C. Cho dung dịch NaAlO2 tác dụng với dung dịch HCl dư.
D. Cho dung dịch Al2(SO4)3 tác dụng với dung dịch Ba(OH)2 dư.
Câu 20: Có 3 dung dịch: NaOH, HCl, H2SO4. thuốc thử duy nhất để phân biệt 3 dung dịch trên là:
A. Al B. CaCO3 C. Na2CO3 D. quỳ tím
Câu 21: Khi điện phân nóng chảy Al2O3 sản xuất Al, người ta thêm criolit (Na3AlF6) vào Al2O3 với mục đích
A. tạo lớp màng bảo vệ cho nhôm lỏng B. tăng tính dẫn điện của chất điện phân
116
C. giảm nhiệt độ nóng chảy của chất điện phân D. cả A, B, C đều đúng
Câu 22: Điện phân dung dịch FeCl2 , sản phẩm thu được là:
A. Fe, O2, HCl B. H2, O2, Fe(OH)2 C. Fe, Cl2 D. H2, Fe, HCl
Câu 23: Cho dung dịch chứa các ion: Na+, Ca2+, Mg2+, Ba2+, H+, Cl-+. muốn loại được nhiều cation nhất ra khỏi dung
dịch trên thì nên dùng hóa chất nào sau đây ?
A. dung dịch NaOH B. dung dịch Na2CO3
C. dung dịch KHCO3 D. dung dịch Na2SO4.
Câu 24: Hòa tan hoàn toàn 2,32 gam Fe3O4 trong dung dịch HNO3 đặc nóng thu được V ml khí X ( màu nâu) ở đktc.
V có giá trị là:
A. 336 ml B. 112 ml C. 224 ml D. 448 ml
Câu 25: Trong nước tự nhiên thường có lẫn những lượng nhỏ các muối: Ca(NO 3)2, Mg(NO3)2, Ca(HCO3)2,
Mg(HCO3)2. Có thể dùng một hóa chất nào sau đây để loại đồng thời các cation trong các muối trên ?
A. NaHCO3 B. K2SO4 C. Na2SO4 D. NaOH
Câu 26: cho sơ đồ sau:
Fe +HCl A +Cl2 B + Fe A + dd NH3 D +HNO3 E. Các kí tự A, B, D, E lần lượt là:
A. FeCl3, FeCl2, Fe(OH)2, Fe(NO3)3 B. FeCl2, FeCl3, Fe(OH)2, Fe(NO3)3
C. . FeCl3, FeCl2, Fe(OH)2, Fe(NO3)2 D. . FeCl3, FeCl2, Fe(OH)3, Fe(NO3)3
Câu 27: Điện phân dung dịch NaCl đến hết ( có màng ngăn, điện cực trơ), cường độ dòng địên 1,61A thì hết 60 phút.
Thêm 0,03 mol H2SO4 vào dung dịch sau điện phân thì thu được muối với khối lượng:
A. 4,26 gam B. 8,52 gam C. 6,39 gam D. 2,13 gam
Câu 28: Cho 4 kim loại: Al, Fe, Mg, Cu và bốn dung dịch ZnSO 4, AgNO3, CuCl2, Al2(SO4)3, kim loại nào khử được cả
4 dung dịch muối trên :
A. Mg B. Mg và Al C. Mg và Fe D. Cu
Câu 29: Hỗn hợp X gồm Al và Fe3O4. Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hoàn toàn thu được chất rắn Y. Chia Y làm 2
phần bằng nhau. Phần 1 cho tác dụng với dung dịch NaOh dư thu được 6,72 lit H 2 (đktc). Phần 2 cho tác dụng với
dung dịch HCl dư thu được 26,88 lit khí H2 (đktc). Khối lượng Al và Fe3O4 trong hỗn hợp đầu bằng:
A. 54g; 139,2g B. 29,7g; 69,6g C. 27g; 69,6g D. 59,4;g; 139,2g
Câu 30: Trong quá trình ăn mòn điện hóa, ở điện cực âm xảy ra:
A. quá trình oxi hóa nước trong dd điện li B. quá trình khử kim loại
C. qúa trình oxi hóa kim loại D. quá trình oxi hóa oxi trong dd điện
I Mục tiêu;
Đánh giá năng lực học tập của học sinh
II. Chuẩn bị
4 mã đề trắc nghiệm
SỞ GD & ĐT CM ĐỀ KIỂM TRA HỌC KỲ II - MÔN HOÁ HỌC 12
TRƯỜNG THPT KHÁNH HƯNG Thời gian làm bài: 60 phút
Mã đề thi 567
(40 câu trắc nghiệm)
Câu 1: Số electron lớp ngoài cùng trong nguyên tử của các nguyên tố nhóm IA là
A. 1. B. 3. C. 2. D. 4.
X Y
Câu 2: Cho sơ đồ chuyển hoá: Fe Fe2(SO4)3 Fe(OH)3 (mỗi mũi tên ứng với một phản ứng). Hai
chất X, Y lần lượt là
A. H2SO4 loãng, NaOH. B. H2SO4 đặc nóng, NaOH.
C. Na2SO4, NaOH. D. H2SO4 đặc nguội, NaOH.
Câu 3: Để bảo vệ vỏ tàu biển người ta có thể dùng phương pháp
A. dùng chất chống ăn mòn. B. mạ một lớp kim loại bền lên vỏ tàu.
C. gắn lá Zn lên vỏ tàu. D. dùng hợp kim không gỉ.
Câu 4: Hoà tan m gam Al bằng dung dịch NaOH dư, sau phản ứng giải phóng 6,72 lít khí H 2 (đktc). Giá trị của V là
(Cho Al = 27)
A. 5,4 gam. B. 4,05 gam. C. 10,8 gam. D. 2,7 gam.
Câu 5: Cho m gam Mg vào dung dịch HCl loãng dư, thu được 3,36 lít khí H2 (đktc), giá trị của m là (Cho Mg = 24)
A. 7,2 gam. B. 4,8 gam. C. 3,6 gam. D. 2,4 gam.
117
Câu 6: Kim loại Al, Fe và Cu đều phản ứng được với
A. dung dịch HCl. B. dung dịch HNO3 đặc nguội.
C. dung dịch NaOH. D. dung dịch HNO3 loãng.
Câu 7: Cho m gam Fe vào dung dịch CuSO4 1M thấy cần dùng hết 100ml, tính giá trị của m là (Cho Fe = 56)
A. 11,2 gam. B. 5,6 gam. C. 16,8 gam. D. 8,4 gam.
Câu 8: Kim loại nào sau đây thuộc loại kim loại kiềm thổ
A. Na. B. Li. C. Mg. D. K.
Câu 9: Kim loại không phản ứng được với dung dịch muối sắt (II) clorua (FeCl 2) là
A. Cu. B. Mg. C. Al. D. Zn.
Câu 10: Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lít khí CO2 vào dung dịch chứa 16 gam NaOH thu được dung dịch X. Khối lượng của
muối tan thu được trong dung dịch X là (Cho Na = 23, C = 12, O = 16, H = 1)
A. 42,4 gam. B. 20,8 gam. C. 23,0 gam. D. 21,2 gam.
Câu 11: Trong công nghiệp, người ta điều chế nhôm bằng phương pháp
A. điện phân nóng chảy Al2O3. B. điện phân nóng chảy AlCl3.
C. khử Al2O3 bằng CO. D. cho Mg đẩy Al ra khỏi dung dịch AlCl3.
Câu 12: Cho 7,8 gam kim loại kiềm tác dụng với nước (dư). Sau phản ứng thu được 2,24 lít khí hiđro H 2 (đktc). Kim
loại kiềm là (Cho Li = 7, Na = 23, K = 39, Rb = 85)
A. Li. B. Rb. C. Na. D. K.
Câu 13: Khi cho Fe phản ứng với axit H2SO4 đặc nóng sinh ra
A. FeSO4 và khí SO2. B. Fe2(SO4)3 và khí H2.
C. FeSO4 và khí H2. D. Fe2(SO4)3 và khí SO2.
Câu 14: Để chuyển 11,2 gam Fe thành FeCl2 thì thể tích dung dịch HCl 1M cần dùng là (Cho Fe = 56)
A. 0,2 lít. B. 0,4 lít. C. 0,6 lít. D. 0,8 lít.
Câu 15: Nhận biết hợp chất của natri bằng phương pháp
A. tạo ra bọt khí. B. thử màu ngọn lửa.
C. tạo ra chất kết tủa. D. sự thay đổi màu sắc của các chất.
Câu 16: Các hợp chất Cr2O3, Cr(OH)3, Al2O3, Al(OH)3 đều có
A. đều là oxit là axit. B. tính lưỡng tính. C. đều là oxit bazơ. D. có tính axit.
3+ 2+ 3+ +
Câu 17: Để nhận biết các ion Al , Fe , Fe và NH4 cần dùng một dung dịch duy nhất là
A. NaOH. B. BaCl2. C. Na2SO4. D. NaCl.
Câu 18: Để nhận biết ion SO42- người ta dùng
A. Na+. B. Al3+. C. Cu2+. D. Ba2+.
Câu 19: Các kim loại Al, Fe và Cr đều phản ứng được với
A. HNO3 loãng, H2SO4 loãng. B. HNO3 đặc nguội, H2SO4 đặc nguội.
C. HNO3 loãng, H2SO4 đặc nguội. D. HNO3 đặc nguội, H2SO4 đặc nóng.
Câu 20: Cho phương trình hoá học: aAl + bFe 3O4 → cFe + dAl2O3 (a, b, c, d là các số nguyên, tối giản). Tổng các hệ
số a, b, c, d là
A. 24. B. 6. C. 8. D. 4.
Câu 21: Kim loại Fe phản ứng được với dung dịch
A. MgSO4. B. ZnSO4. C. Al2(SO4)3. D. CuSO4.
Câu 22: Chất phản ứng được với dung dịch NaOH là
A. Ca(OH)2. B. Al(OH)3. C. KOH. D. Mg(OH)2.
Câu 23: Trong phản ứng sau: Ni + Pb2+ Ni2+ + Pb. Chất khử mạnh nhất là
A. Ni2+. B. Pb. C. Pb2+. D. Ni.
Câu 24: Một vật được chế tạo từ hợp kim Zn -Cu để trong không khí. Hãy cho biết vật sẽ bị ăn mòn theo loại nào?
A. ăn mòn vật lý. B. ăn mòn hoá học. C. ăn mòn điện hoá. D. ăn mòn cơ học.
Câu 25: Kim loại không phản ứng với dung dịch H2SO4 loãng là
A. Fe. B. Zn. C. Al. D. Cu.
Câu 26: Khi điều chế kim loại, các ion kim loại đóng vai trò là chất
A. nhường proton. B. bị khử. C. bị oxi hoá. D. nhận proton.
Câu 27: Cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố Fe (1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s ). Vậy cấu hình của ion Fe3+ là
2 2 6 2 6 6 2
A. 1s22s22p63s23p64s24p6. B. 1s22s22p63s23p63d8.
2 2 6 2 6 5
C. 1s 2s 2p 3s 3p 3d . D. 1s22s22p63s23p63d64s2.
Câu 28: Kim loại Al phản ứng được với chất nào sau đây
A. dung dịch NaCl. B. HNO3 loãng. C. H2SO4 đặc nguội. D. HNO3 đặc nguội.
118
Câu 29: Tính khối lượng kết tủa Fe(OH) 2 khi cho 100ml dung dịch NaOH 1M vào dung dịch FeCl 2 dư (Cho Fe = 56,
O = 16, H = 1)
A. 4,5 gam. B. 9 gam. C. 10 gam. D. 8 gam.
Câu 30: Hoà tan 6,4 gam Cu bằng dung dịch HNO 3 đặc nóng dư, sau phản ứng thấy thoát ra V lít khí NO 2 (đktc). Giá
trị của V là (Cho Cu = 64)
A. 2,24 lít. B. 3,36 lít. C. 1,12 lít. D. 4,48 lít.
Câu 31: Nhiệt phân hoàn toàn 7,8 gam Al(OH) 3, thu được m gam một chất rắn, giá trị của m là (Cho Al = 27, O = 16,
H = 1)
A. 21,4 gam. B. 10,2 gam. C. 5,1 gam. D. 2,55 gam.
Câu 32: Nước cứng là nước có chứa nhiều các ion
A. HCO3-, Cl-. B. Ca2+, Mg2+. C. SO42-, Cl-. D. Na+, K+.
Câu 33: Ở nhiệt độ thường, dung dịch NaOH phản ứng được với kim loại
A. Fe. B. Cu. C. Al. D. Ag.
Câu 34: Dung dịch Fe2+ thể hiện tính chất
A. khử. B. oxi hoá.
C. vừa khử, vừa oxi hoá. D. không khử, không oxi hoá.
Câu 35: Kim loại Cu tác dụng được với dung dịch chất nào sau đây?
A. FeCl2. B. CaCl2. C. MgCl2. D. AgNO3.
Câu 36: Bằng phương pháp thuỷ luyện có thể điều chế được kim loại
A. kali (K). B. nhôm (Al). C. đồng (Cu). D. magie (Mg).
2+ - 2-
Câu 37: Nước cứng có chứa các ion Mg , Cl , SO4 thuộc loại nước cứng
A. tạm thời. B. vĩnh cửu. C. toàn phần. D. một phần.
Câu 38: Trong số các kim loại Na, Mg, Al, Fe, kim loại có tính khử mạnh nhất là
A. Al. B. Mg. C. Fe. D. Na.
Câu 39: Hợp chất sắt (III) hiđroxit có công thức là
A. Fe2(SO4)3. B. Fe2O3. C. Fe(OH)3. D. FeSO4.
Câu 40: Oxit của kim loại kiềm (nhóm IA) là
A. R2O. B. RO. C. RO2. D. R2O3.
119