Nguyen Ly Mac Lenin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin
Trang 1

TRNG I HC NG
KHOA KHOA HC X HI V NHN VN

BI GING
NHNG NGUYN L C BN
CA CH NGHA MC - LNIN

Trang 2

CHNG M U
NHP MN NHNG NGUYN L C BN CA CH
NGHA MC - LNIN
I. Khi lc v ch ngha Mc - Lnin
1. Ch ngha Mc - Lnin v ba b phn l lun cu thnh
Ch ngha Mc - Lnin
Ch ngha Mc - Lnin l h thng quan im v hc thuyt
khoa hc ca C.Mc, Ph.ngghen v s pht trin ca V.I.Lnin; l s
k tha v pht trin nhng gi tr lch s ca t tng nhn loi, trn s
s thc tin ca thi i; l khoa hc v s nghip gii phng v sn,
gii phng nhn dn lao ng v gii phng con ngi; l th gii quan
v phng php lun ph bin ca nhn thc khoa hc.
Ba b phn l lun c bn cu thnh ch ngha Mc- Lnin
Ch ngha Mc - Lnin bao gm h thng tri thc phong ph v
nhiu lnh vc nhng trong c ba b phn l lun quan trng nht l:
trit hc, kinh t chnh tr hc v ch ngha x hi khoa hc.
- Trit hc Mc - Lnin l b phn l lun nghin cu nhng quy
lut vn ng, pht trin chung nht ca t nhin, x hi v t duy; xy
dng th gii quan v phng php lun chung nht ca nhn thc khoa
hc v thc tin cch mng.
- Trn c s th gii quan v phng php lun Trit hc, kinh
t chnh tr Mc - Lnin nghin cu nhng quy lut kinh t ca qu trnh
ra i,pht trin, suy tn ca PTSX TBCN v s ra i, pht trin ca
PTSX mi - PTSX CSCN.
- CNXH khoa hc l kt qu tt nhin ca s vn dng th gii
quan, phng php lun Trit hc v kinh t chnh tr Mc - Lnin vo
vic nghin cu lm sng t nhng quy lut khch quan ca qu trnh
cch mng XHCN - bc chuyn bin lch s t CNTB ln CNXH v
tin ti CNCS, t vng quc ca tnh tt yu m qung sang vng
quc t do ca con ngi.

Trang 3

=> Mc d ba b phn l lun cu thnh ch ngha Mc - Lnin
c i tng nghin cu c th khc nhau nhng u nm trong mt h
thng l lun khoa hc thng nht - l khoa hc v s nghip gii
phng giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng khi ch p
bc, bc lt v tin ti gii phng con ngi.
Ngy nay, c th c nhiu hc thuyt vi l tng nhn o v
gii phng giai cp, gii phng nhn dn lao ng v gii phng con
ngi khi ch p bc, bc lt nhng ch c ch ngha Mc - Lnin mi
l hc thuyt khoa hc nht, chc chn nht v chn chnh nht thc
hin l tng .
2. Khi lc qu trnh hnh thnh v pht trin ch ngha
Mc - Lnin
Qu trnh ra i v pht trin ca ch ngha Mc - Lnin bao
gm hai giai on ln l giai on hnh thnh, pht trin ch ngha Mc
(do C.Mc, ngghen thc hin) v giai on bo v, pht trin ch
ngha Mc thnh ch ngha Mc - Lnin (do Lnin thc hin).
2.1. Nhng iu, kin tin ca s ra i ch ngha Mc
* Tin kinh t - x hi
- Ch ngha Mc - Lnin ra i vo nhng nm 40 ca th k
XIX. y l thi k PTSX TBCN cc nc Ty u pht trin
mnh m trn nn tng ca cuc cch mng cng nghip, khng ch
nh du bc chuyn ho t nn sn xut th cng TBCN sang nn sn
xut i cng nghip TBCN m cn lm thay i su sc cc din x
hi, trc ht l s hnh thnh v pht trin ca giai cp v sn.
- Mu thun su sc gia LLSX mang tnh x hi ho vi
QHSX mang tnh cht t nhn TBCN bc l qua cuc khng hong
kinh t nm 1825 v hng lot cuc u tranh ca cng nhn chng li
ch t bn. Th hin giai cp v sn tr thnh mt lc lng chnh tr
c lp, tin phong trong cuc u tranh cho nn dn ch, cng bng v
tin b x hi
- Thc tin cch mng ca giai cp v sn ny sinh yu cu
khch quan l n phi c soi sng bng l lun khoa hc. Ch ngha
Mc ra i l s p ng yu cu khch quan ; ng thi chnh thc

Trang 4

tin cch mng cng tr thnh tin thc tin cho s khi qut
v pht trin l lun ch ngha Mc.
* Tin l lun:
- Ch ngha Mc ra i khng ch xut pht t nhu cu khch
quan ca lch s m cn l kt qu ca s k tha tinh hoa di sn l lun
ca nhn loi, trong trc tip l: Trit hc c in c, Kinh t chnh
tr hc c in Anh, Ch ngha x hi khng tng Php
- Trit hc c in c, c bit l trit hc ca Hghen v
Phoibc nh hng su sc n s hnh thnh th gii quan v
phng php lun trit hc ca con ngi Mc. Trn c s ph phn
tnh cht duy tm thn b trong trit hc Hghen, C.Mc v P.ngghen
k tha php bin chng ca ng xy dng php bin chng duy
vt. Vi Phoibc, C.Mc v P.ngghen nh gi cao vai tr t tng
ca ng trong cuc u tranh chng ch ngha duy tm, tn gio, khng
nh gii t nhin l tnh th nht, tn ti vnh vin, khng ph thuc
vo thc ca con ngi, to tin quan trng cho bc chuyn bin
ca Mc v ngghen t th gii quan duy tm sang th gii quan duy
vt - mt tin l lun ca qu trnh chuyn t lp trng ch ngha
dn ch - cch mng sang lp trng CNCS.
- Kinh t chnh tr c in Anh vi nhng i biu ln l
A.Smith v . Ricc gp phn tch cc vo qu trnh hnh thnh
quan nim duy vt v lch s ca ch ngha Mc. T , C. Mc gii
quyt nhng b tc m bn thn cc nh kinh t chnh tr c in Anh
khng th vt qua xy dng ln l lun v GTTD, lun chng khoa
hc v bn cht bc lt ca CNTB v ngun gc kinh t ca s dit
vong tt yu ca CNTB cng nh s ra i tt nhin ca CNXH.
- CNXH khng tng c qu trnh pht trin lu di v t
n nh cao vo cui th k XVIII u th k XIX. K tha tinh thn
nhn o v nhng quan im ng n ca cc nh CNXH khng
tng v lch s, v c trng ca x hi tng lai tr thnh mt
trong nhng tin l lun quan trng cho s ra i ca l lun khoa
hc v CNXH trong ch ngha Mc
* Tin khoa hc t nhin

Trang 5

Cng vi nhng iu kin kinh t - x hi v tin l lun,
nhng thnh tu khoa hc t nhin cng va l tin va l lun c v
l nhng minh chng khng nh tnh ng n v th gii quan v
phng php lun ca ch ngha Mc; trc ht phi k n pht hin ra
quy lut bo ton v chuyn ho nng lng, thuyt tin ho v thuyt
t bo.
=> Nh vy s ra i ca ch ngha Mc l hin tng hp quy
lut; n va l sn phm ca tnh hnh kinh t - x hi ng thi, ca
tri thc nhn loi th hin trong cc lnh vc khoa hc, va l sn phm
nng lc t duy v tinh thn nhn vn ca nhng ngi sng lp ra n.
2.2. Giai on hnh thnh v pht trin ch ngha Mc
Giai on hnh thnh v pht trin ch ngha Mc do C.Mc v
P.ngghen thc hin din ra t nhng nm 1842 - 1843 n sau nhng
nm 1847 - 1848 v sau t 1849 n 1895 l qu trnh pht trin su
sc hn. Trong giai on ny, cng vi cc hot ng thc tin, C.Mc
v P. ngghen nghin cu t tng ca nhn loi trn nhiu lnh vc
t c i cho n x hi ng thi tng bc cng c, b sung v
hon thin quan im ca mnh.
- Vn dng ch ngha duy vt lch s vo vic nghin cu ton
b PTSX TBCN, C.Mc pht hin ra rng: vic tch nhng ngi sn
xut nh khi TLSX bng bo lc l khi im ca s xc lp PTSX
TBCN.
- Thng qua tc phm b T bn, C. Mc v P.ngghen trnh
by mt cch h thng cc quy lut vn ng v pht trin ca x hi,
cho thy s vn ng v pht trin y l mt qu trnh lch s t nhin
thng qua s tc ng bin chng gia LLSX v QHSX; gia CSHT v
KTTT. L lun hnh thi kinh t - x hi lm cho ch ngha duy vt
lch s khng cn l mt gi thuyt m l mt nguyn l c chng
minh mt cch khoa hc.
- T tng duy vt v lch s, v cch mng v sn tip tc
c pht trin trong tc phm Ph phn cng lnh Gta (C.Mc
1875). Trong tc phm ny, nhng vn v nh nc chuyn chnh v
sn, v TKQ ln CNXH, nhng giai on trong qu trnh xy dng

Trang 6

CNCS c cp n vi t cch l c s khoa hc cho l lun
cch mng ca giai cp v sn trong cc hot ng hng n tng lai.
2.3. Giai on bo v v pht trin ch ngha Mc trong iu kin
lch s mi
* Bi cnh lch s v nhu cu bo v, pht trin ch ngha Mc
- Nhng nm cui th k XIX u th k XX, CNTB pht
trin sang mt giai on mi l giai on CNQ. Bn cht bc lt v
thng tr ca CNTB ngy cng bc l r; mu thun trong lng x hi t
bn ngy cng su sc m in hnh l mu thun giai cp gia v sn
v t sn. cc nc thuc a, cuc u tranh chng CNQ to nn
s thng nht gia cch mng gii phng dn tc vi cch mng v sn,
gia nhn dn cc nc thuc a vi giai cp cng nhn cc nc
chnh quc m trung tm l nc Nga.
- Trong giai on ny cng vi s pht trin ca nn i cng
nghip TBCN l s pht trin mnh m ca khoa hc t nhin. Bn
cnh , mt s nh khoa hc ri vo tnh trng khng hong th gii
quan, lm cho ch ngha duy tm li dng gy nh hng n nhn thc
v hnh ng ca cc phong tro cch mng.
- y l thi k ch ngha Mc c truyn b rng ri vo
nc Nga. bo v a v v li ch ca giai cp t sn, nhng tro lu
t tng nh ch ngha kinh nghim ph phn, ch ngha thc dng
. mang danh i mi ch ngha Mc xuyn tc v ph nhn n.
=> Trong bi cnh nh vy, nhu cu phi khi qut nhng thnh
tu khoa hc t nhin rt ra nhng kt lun v th gii quan v
phng php lun, phi thc hin cuc u tranh l lun chng s
xuyn tc v pht trin ch ngha Mc c thc tin nc Nga t
ra.
* Vai tr ca V.I.Lnin i vi vic bo v v pht trin ch ngha
Mc trong iu kin lch s mi
Qu trnh V.I.Lnin bo v v pht trin ch ngha Mc c th chia
thnh ba thi k:
- Nhng nm 1893 - 1907 l nhng nm V.I.Lnin tp trung
chng phi dn tu. Lnin a ra nhiu t tng v tm quan trng ca

Trang 7

l lun, ca thc tin v mi quan h gia l lun v thc tin, cp
nhiu n vn u tranh kinh t, u tranh chnh tr, u tranh t
tng v c bit l nhn mnh n qu trnh hnh thnh h t tng
ca giai cp v sn.
- Nhng nm 1907 - 1917 l nhng nm vt l hc c cuc
khng hong v th gii quan lm xut hin nhiu t tng duy tm ph
nhn ch ngha Mc. Trc tnh hnh , V.I.Lnin tng kt ton b
thnh tu khoa hc t nhin, tng kt nhng s kin lch s vit tc
phm Ch ngha duy vt v ch ngha kinh nghim ph phn (1909)
khng ch bo v thnh cng m cn pht trin ch ngha Mc ln tm
cao mi.
- Cch mng thng 10 Nga nm1917 thnh cng m ra mt
thi i mi - thi i qu ln CNXH trn phm vi ton cu
Vi nhng cng hin to ln trn c 3 b phn cu thnh ch
ngha Mc, tn tui ca V.I.Lnin gn lin vi ch ngha ny, nh
du bc pht trin ton din ca ch ngha Mc thnh ch ngha Mc -
Lnin.
2.4. Ch ngha Mc - Lnin v thc tin phong tro cch mng th
gii
- Ch ngha Mc - Lnin ra i nh hng ln n phong
tro cng sn v cng nhn quc t. Nm 1917, cch mng XHCN ca
giai cp v sn thng li m ra k nguyn mi cho nhn loi, chng
minh tnh hin thc ca ch ngha Mc - Lnin trong lch s hnh
thnh nn cng ng cc nc XHCN, lm cho CNTB khng cn l h
thng duy nht trn th gii.
- iu c v mnh m phong tro cch mng ca GCCN
ton th gii, c v mnh m phong tro u tranh gii phng dn tc
ca nhn dn cc nc thuc a.
I. i tng, mc ch v yu cu v phng php hc tp,
nghin cu mn hc "Nhng nguyn l c bn ca ch ngha
Mc - Lnin"
1. i tng, mc ch ca vic hc tp, nghin cu

Trang 8

- i tng ca mn hc l nhng quan im c bn, nn tng ca
ch ngha Mc - Lnin trong phm vi ba b phn l lun cu thnh n.
+ Trong phm vi l lun Trit hc ca ch ngha Mc - Lnin,
l nhng nguyn l c bn v th gii quan v phng php lun
chung nht.
+ Trong phm vi l lun KTCT ca ch ngha Mc - Lnin,
l hc thuyt gi tr; hc thuyt gi tr thng d; hc thuyt v CNTB
c quyn v CNTB c quyn nh nc; khi qut nhng quy lut
kinh t c bn ca PTSX TBCN t khi hnh thnh cho n giai on
pht trin cao ca n.
+ Trong phm vi l lun CNXH khoa hc, l s mnh lch s
ca GCCN v tin trnh cch mng XHCN; phn nh cc quy lut kinh
t, chnh tr x hi ca qu trnh hnh thnh, pht trin HTKTXH CSCN
v nhng nh hng cho hot ng ca GCCN trong qu trnh thc
hin s mnh lch s ca mnh.
- Mc ch: gip cho ngi hc
+ Nm vng nhng quan im khoa hc, cch mng, nhn vn
ca ch ngha Mc - Lnin
+ Hiu r c s l lun quan trng nht ca T tng H Ch
Minh, ng li cch mng ca CSVN, nn tng t tng ca ng
+ Xy dng th gii quan, phng php lun khoa hc, nhn
sinh quan cch mng, xy dng nim tin v l tng cch mng
+ Vn dng sng to ch ngha Mc - Lnin trong hot ng
nhn thc v thc tin, trong rn luyn v tu dng o c, p ng
yu cu ca con ngi Vit Nam trong s nghip bo v T quc v xy
dng thnh cng CNXH.
2. Mt s yu cu c bn v phng php hc tp, nghin cu
Khi hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngha
Mc- Lnin phi m bo mt s yu cu sau:
- Nhng lun im ca ch ngha Mc - Lnin c th hin trong
nhng bi cnh khc nhau nn hnh thc th hin cng khc nhau. V
th, cn phi hiu ng tinh thn, thc cht ca ch ngha Mc - Lnin ;

Trang 9

trnh bnh kinh vin, gio iu trong qu trnh hc tp, nghin cu v
vn dng chng.
- S hnh thnh v pht trin nhng lun im ca ch ngha Mc
- Lnin l mt qu trnh. V th hc tp, nghin cu mi lun im ca
ch ngha Mc - Lnin phi t trong mi lin h vi cc lun im
khc, cc b phn cu thnh thy tnh thng nht, a dng v nht
qun ca ch ngha Mc - Lnin.
- Hc tp, nghin cu nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc
- Lnin hiu r c s l lun quan trng nht ca T tng H Ch
Minh, ng li cch mng ca CSVN, nn tng t tng ca ng,
gn vo thc tin cch mng Vit Nam v ca thi i thy c s
vn dng mt cch sng to ca Ch tch H Ch Minh.
- Hc tp, nghin cu nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc
- Lnin p ng nhng yu cu ca con ngi Vit Nam trong giai
on mi.
- Ch ngha Mc - Lnin khng phi l h thng khp kn m
l h thng l lun khng ngng pht trin trn c s pht trin ca thi
i.

Trang 10

PHN TH NHT
TH GII QUAN V PHNG PHP LUN TRIT HC
CA CH NGHA MC - LNIN
CHNG I
CH NGHA DUY VT BIN CHNG
I. Ch ngha duy vt v ch ngha duy vt bin chng
1. S i lp gia CNDV vi CNDT trong vic gii quyt vn
c bn ca Trit hc
- Tng kt ton b lch s Trit hc, c bit l Trit hc c in
c, ngghen khi qut: Vn c bn ln ca Trit hc, c bit l
trit hc hin i, l mi quan h gia t duy v tn ti; gia thc v
vt cht, gia tinh thn v gii t nhin.
- Vn c bn ca trit hc c phn tch trn hai mt:
+ Th nht: Gia thc v vt cht th ci no c trc, ci
no c sau, ci no quyt nh ci no?
+ Th hai: Con ngi c kh nng nhn thc c th gii
hay khng?
- Vic gii quyt vn c bn ca Trit hc l xut pht im
ca cc trng phi ln: CNDV v CNDT; kh tri lun v bt kh tri
lun. Ngoi ra cn c ch ngha nh nguyn v hoi nghi lun.
+ CNDV l trng phi Trit hc xut pht t quan im: bn
cht ca th gii l vt cht; vt cht l tnh th nht, thc l tnh th
hai; vt cht c trc v quyt nh thc.
+ CNDT l trng phi trit hc xut pht t quan im: bn
cht th gii l thc; thc l tnh th nht, vt cht l tnh th hai;
thc c trc v quyt nh vt cht.
CNDT c hai hnh thc c bn l CNDT ch quan v CNDT
khch quan. CNDT ch quan tha nhn tnh th nht ca thc con
ngi. Trong khi ph nhn s tn ti khch quan ca hin thc, CNDT
ch quan khng nh mi s vt hin tng ch l s phc hp nhng

Trang 11

cm gic ca c nhn. CNDT khch quan cng tha nhn tnh th nht
ca thc nhng thc c quan nim l tinh thn khch quan, thc
khch quan c trc v c lp vi thc con ngi
2. CNDV bin chng-hnh thc pht trin cao nht ca CNDV
- CNDV cht phc l kt qu nhn thc ca cc nh Trit hc duy
vt thi c i, ng nht vt cht vi mt hay mt s cht c th, coi
l thc th u tin, l bn nguyn ca v tr. Nhn thc cn mang
nng tnh trc quan nn nhng kt lun ca h v th gii cn ngy th,
cht phc. Tuy nhin n ly gii t nhin gii thch gii t nhin
ch khng da vo thn linh, thng .
- CNDV siu hnh l hnh thc c bn th hai ca CNDV th hin
kh r t th k XV n th k XVIII v t nh cao vo th k XIX.
Nhn thc th gii nh mt c my khng l m mi b phn cu to
nn c my tn ti bit lp vi nhau, nu c bin i th ch l s
tng gim n thun v lng.
- CNDV bin chng l hnh thc c bn th ba ca CNDV do
C.Mc v P.ngghen bt u xy dng t nhng nm 40 ca th k
XIX sau c V.I.Lnin v nhng ngi k tc ng bo v v pht
trin. Trn c s phn nh ng hin thc khch quan trong mi lin h
ph bin v s pht trin, CNDV bin chng cung cp cng c v i
cho hot ng nhn thc khoa hc v thc tin cch mng.
II. Quan im ca CNDV bin chng v vt cht, thc v mi
quan h gia vt cht v thc
1. Vt cht
1.1. Phm tr vt cht
* Khi qut quan nim ca ch ngha duy vt trc C. Mc v vt
cht
- Theo quan im ca CNDT quan nim bn cht th gii, c s
ca mi s tn ti l bn nguyn tinh thn, l ch thng , l
nim tuyt i no .cn vt cht l sn phm ca bn nguyn tinh
thn

Trang 12

- Theo quan im ca CNDV th bn cht ca th gii l vt
cht - ci tn ti vnh vin to nn mi s vt hin tng cng vi
nhng thuc tnh ca chng.
- Trc khi CNDV bin chng ra i, cc nh Trit hc duy vt
quan nim vt cht l mt hay mt s cht t c, u tin, sn sinh ra v
tr. Tc l h ng nht vt cht vi vt th dn n khng hiu c
bn cht ca cc hin tng thc cng nh mi quan h gia vt cht
v thc; khng c c s xc nh biu hin ca vt cht trong i
sng x hi cho nn khng c c s ng trn quan im duy vt khi
gii quyt cc vn x hi.
- Cui th k XIX u th k XX, vi s pht trin ca khoa
hc - t nhin bc b quan im ca cc nh duy vt v nhng cht
c coi l gii hn tt cng, dn ti cuc khng hong v th gii quan
nghin cu. T CNDT li dng khng nh bn cht phi vt
cht ca th gii, khng nh vai tr ca cc lc lng siu nhin i
vi qu trnh sng to ra th gii.
* nh ngha ca Lnin v vt cht, nhng ni dung c bn v
ngha ca n
Lnin a ra mt nh ngha khoa hc v phm tr vt cht nh
sau: Vt cht l mt phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan
c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng
ta sao chp li, chp li, phn nh, v tn ti khng l thuc vo cm
gic.
- Theo nh ngha V.I.Lnin v vt cht:
+ Cn phn bit vt cht vi t cch l phm tr Trit hc vi
nhng dng biu hin c th ca vt cht. Khng th ng nht vt cht
vi mt hay mt s dng biu hin c th ca vt cht.Vt cht vi t
cch l phm tr Trit hc l kt qu ca s khi qut ho, tru tng
ho nhng thuc tnh, nhng mi lin h vn c ca cc s vt; phn
nh ci chung, v hn, v tn, khng sinh ra khng mt i.
+ c trng quan trng nht ca vt cht l thuc tnh khch
quan, tc l tn ti ngoi thc, c lp v khng ph thuc vo thc
ca con ngi.

Trang 13

+ Vt cht l ci c th gy nn cm gic con ngi khi n trc
tip hoc gin tip tc ng n gic quan ca con ngi; thc l s
phn nh i vi vt cht,cn vt cht l ci c thc phn nh.
- ngha nh ngha vt cht ca V.I.Lnin:
+ Vic tm ra thuc tnh quan trng nht ca vt cht l thuc tnh
khch quan, V.I.Lnin phn bit s khc nhau gia vt cht v vt
th, khc phc c hn ch trong quan nim v vt cht ca CNDV c
v CNDT
+ Khng nhng khng nh tnh th nht ca vt cht, tnh th hai
ca thc m cn khng nh kh nng con ngi c th nhn thc
c thc ti khch quan qua s chp li, chp li, phn nh ca con
ngi i vi thc ti khch quan.
1.2. Phng thc v hnh thc tn ti ca vt cht
* Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht
Ph.ngghen nh ngha: "Vn ng, hiu theo ngha chung nht, -
tc c hiu l mt phng thc tn ti ca vt cht, l mt thuc tnh
c hu ca vt cht, - th bao gm tt c mi s thay i v mi qu
trnh din ra trong v tr, k t s thay i v tr n gin cho n t
duy".
ngghen chia vn ng thnh 5 hnh thc c bn: vn ng c
gii (s di chuyn v tr ca cc vt th trong khng gian); vn ng vt
l (vn ng ca cc phn t, in t, cc ht c bn, cc qu trnh
nhit, in...); vn ng ho hc (s bin i cc cht v c, hu c
trong nhng qu trnh ho hp v phn gii); vn ng sinh vt (s bin
i cc c th sng, bin thi cu trc gen...); vn ng x hi (s bin
i trong cc lnh vc kinh t, chnh tr, vn ho... ca i sng x hi).
Cc hnh thc vn ng trn c sp xp th t t thp n cao,
hnh thc vn ng cao xut hin trn c s hnh thc vn ng thp.
Mi s vt c th c nhiu hnh thc vn ng khc nhau song bn thn
n bao gi cng c c trng bi hnh thc vn ng cao nht m n
c. Vn ng l tuyt i, l vnh vin.
ng im l tng i, tm thi v ng im, cn bng ch xy ra
trong mt s quan h nht nh ch khng xy ra vi mi quan h; trong

Trang 14

mt hnh thc vn ng ch khng phi trong mi hnh thc vn ng;
ch tn ti trong mt thi gian nht nh.
* Khng gian, thi gian l nhng hnh thc tn ti ca vt cht
Khng gian l ni n v tr, di qung tnh (chiu cao, chiu
rng, chiu di) v tn ti trong mi tng quan nht nh (trc hay
sau, trn hay di, bn phi hay bn tri...). Thi gian l xt n qu
trnh bin i: nhanh hay chm, k tip v chuyn ho... Khng gian v
thi gian c tnh khch quan, tnh vnh cu, tnh v tn v v hn.
1.3. Tnh thng nht vt cht ca th gii
CNDVBC khng nh: bn cht ca th gii l vt cht, th gii
thng nht tnh vt cht ca n. Ngha l:
- Ch c mt th gii duy nht l th gii vt cht.
- Th gii vt cht tn ti vnh vin, v tn, v hn, khng c
sinh ra v khng b mt i.
- Mi tn ti ca th gii vt cht u c mi lin h khch quan,
thng nht vi nhau.
2. thc
2.1. Ngun gc ca thc
- Ngun gc t nhin ca thc: th hin qua s hnh thnh ca
b c con ngi v hot ng ca b c cng mi quan h gia con
ngi vi th gii khch quan; trong , th gii khch quan tc ng
n b c con ngi to ra qu trnh phn nh nng ng, sng to.
+ V b c ngi: thc l thuc tnh ca mt dng vt cht
c t chc cao l b c ngi, l kt qu hot ng sinh l thn kinh ca
b c.
+ V mi quan h gia con ngi vi th gii khch quan to
ra qu trnh phn nh nng ng, sng to: thng qu hot ng ca cc
gic quan tc ng n b c ngi, hnh thnh nn qu trnh phn
nh.
+ Phn nh l s ti to nhng c im ca dng vt cht ny
dng vt cht khc trong qu trnh tc ng ln nhau gia chng.

Trang 15

Phn nh l thuc tnh ca tt c cc dng vt cht song phn nh
c th hin di nhiu hnh thc: phn nh vt l, ho hc; phn nh
sinh hc; phn nh tm l v phn nh nng ng, sng to (phn nh
thc)
Phn nh vt l, ho hc l hnh thc thp nht, c trng cho vt
cht v sinh, th hin qua nhng bin i v c, l, ho khi c s tc
ng ln nhau gia cc dng vt cht v sinh => phn nh mang tnh th
ng, cha c nh hng.
Phn nh sinh hc l hnh thc phn nh cao hn, c trng cho t
nhin hu sinh, th hin qua tnh kch thch, tnh cm ng, phn xkhi
c s tc ng t bn ngoi mi trng ln c th sng.
Phn nh tm l l phn nh ca ng vt c h thn kinh trung
ng c thc hin trn c s iu khin ca h thn kinh qua c ch
phn x c iu kin.
Phn nh nng ng sng to l hnh thc phn nh cao nht trong
cc hnh thc phn nh, n ch c thc hin dng vt cht pht trin
cao nht, c t chc cao nht l b c ngi. y l s phn nh c tnh
ch ng,la chn thng tin, x l thng tin, to ra nhng thng tin
mi, pht hin ngha ca thng tin.
- Ngun gc x hi ca thc: bao gm lao ng v ngn ng,
chng va l ngun gc, va l tin cho s ra i ca thc
+ Lao ng: l qu trnh con ngi s dng cng c tc ng
vo gii t nhin nhm thay i gii t nhin cho ph hp vi nhu cu
ca con ngi; l qu trnh trong bn thn con ngi ng vai tr
mi gii, iu tit s trao i vt cht gia mnh vi t nhin
Trong qu trnh lao ng, con ngi tc ng vo th gii
khch quan lm th gii khch quan bc l nhng thuc tnh, nhng kt
cu, nhng quy lut vn ng. ca n, biu hin thnh nhng hin
tng nht nh m con ngi c th quan st c. T thng qua
cc gic quan, tc ng vo b no ngi, to ra kh nng hnh thnh
nn nhng tri thc ni ring v thc ni chung. Tc l, s ra i ca
thc ch yu do hot ng ci to th gii khch quan thng qua qu
trnh lao ng.

Trang 16

+ Ngn ng: l h thng tn hiu, vt cht cha ng thng tin
mang ni dung thc.
S ra i ca ngn ng gn lin vi lao ng, thng qua lao
ng, ngn ng hnh thnh v pht trin. Nh ngn ng con ngi giao
tip, c kt thc tint th h ny sang th h khc.
=> Ngun gc trc tip quan trng nht cho s ra i v pht
trin ca thc l lao ng, sau lao ng v ng thi vi lao ng l
ngn ng.
2.2. Bn cht v kt cu ca thc
* Bn cht ca thc
thc l s phn nh nng ng, sng to th gii khch quan
vo b c con ngi; l hnh nh ch quan ca th gii khch quan.
- Tnh cht nng ng v sng to ca s phn nh thc c
th hin kh nng hot ng tm - sinh l ca con ngi trong vic
nh hng tip nhn thng tin, chn lc thng tin.Ngoi ra n cn
th hin qu trnh con ngi to ra nhng gi tng, huyn
thoitrong i sng tinh thn hoc khi qut bn cht, quy lut khch
quan, xy dng cc m hnh.
- thc l hnh nh ch quan ca th gii khch quan tc l
thc l hnh nh v th gii khch quan nhng khng cn y nguyn nh
th gii khch quan m ci bin thng qua lng knh ch quan ca
con ngi.
- thc l mt hin tng x hi v mang bn cht x hi. S ra
i v tn ti ca thc gn lin vi hot ng thc tin. Do thc
sng to li hin thc theo nhu cu ca thc tin x hi.
* Kt cu ca thc
thc c kt cu cc k phc tp. Vi cch tip cn thc
theo cc yu t c bn nht hp thnh, thc bao gm: tri thc, tnh
cm v ch (trong tri thc l yu t c bn nht) ngoi ra cn c th
bao gm nhiu yu t khc.
- Tri thc l ton b nhng hiu bit ca con ngi, l kt qu ca
qu trnh nhn thc,l s ti to li hnh nh ca i tng c nhn
thc di dng cc loi ngn ng.

Trang 17

- Tnh cm l nhng rung ng biu hin thi ca con ngi
trong cc quan h, c hnh thnh t s khi qut nhng cm xc c
th ca con ngi khi nhn s tc ng ca ngoi cnh.
- ch l kh nng huy ng s mnh bn thn vt qua
nhng cn tr trong qu trnh thc hin mc ch ca con ngi, l
quyn lc ca con ngi i vi mnh, n iu khin, iu chnh hnh
vi con ngi hng n mc ch mt cch t gic, lm ch bn thn
v quyt on trong hnh ng
=> Cc yu t to thnh thc c quan h bin chng vi
nhau, song tri thc l yu t quan trng nht; l phng thc tn ti ca
thc, ng thi l nhn t nh hng i vi s pht trin v quyt
nh mc biu hin ca cc yu t khc.
3. Mi quan h gia vt cht v thc
3.1. Vai tr ca vt cht i vi thc
Vt cht l ci c trc, thc l ci c sau; vt cht l
ngun gc ca thc; vt cht quyt nh thc; thc l s phn nh
i vi vt cht
- thc l sn phm ca mt dng vt cht c t chc cao l b
c ngi
- Cc yu t to thnh ngun gc t nhin v x hi ca thc
u l t chnh bn thn th gii vt cht hoc nhng dng tn ti ca
vt cht
- thc l ci phn nh th gii vt cht, l hnh nh v th gii
vt cht nn ni dung phn nh, hnh thc biu hin cng nh mi s
bin i ca thc c quyt nh bi vt cht.
3.2. Vai tr ca thc i vi vt cht
Trong mi quan h vi vt cht, thc c th tc ng tr li
vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi.
- Vai tr ca thc th hin chnh vai tr ca con ngi. Mi
hot ng ca con ngi u do thc ch o thc hin mc tiu
ca mnh
- S tc ng tr li ca thc i vi vt cht theo 2 hng:

Trang 18

+ Hng tch cc: thc phn nh ng hin thc khch
quan, con ngi nhn thc ng, c ch, ngh lcth s vt qua
nhng thch thc trong cuc sng
+ Hng tiu cc: thc phn nh khng ng hin thc
khch quan, con ngi hot ng bt chp quy lut khch quan s gy
ra nhng tc hi cho chnh cuc sng ca mnh.
4. ngha phng php lun
- Trong hot ng nhn thc v thc tin i hi phi xut pht t
thc t khch quan, tn trng khch quan ng thi pht huy tnh nng
ng ch quan
+ Xut pht t thc t khch quan, tn trng khch quan i
hi trong nhn thc v hnh ng phi xut pht t hin thc khch
quan ra ng li, ch trng, bin php thc hin mc tiu
.
+ Pht huy tnh nng ng ch quan tc l pht huy tnh tch
cc, nng ng, sng to ca thc v pht huy vai tr ca con ngi,
i hi mi ngi phi tch cc hc tp, nng cao trnh lm ch tri
thc
- i hi trong thc tin cng nh trong nhn thc phi khc phc
bnh ch quan duy ch, ly tnh cm lm im xut pht cho chin
lc, chnh sch

Trang 19

CHNG II
PHP BIN CHNG DUY VT
I. Php bin chng v php bin chng duy vt
1. Php bin chng v cc hnh thc c bn ca php bin
chng
1.1. Khi nim bin chng, php bin chng
- Khi nim bin chng dng ch nhng mi lin h, tng tc,
chuyn ho v vn ng, pht trin theo quy lut ca cc s vt, hin
tng, qu trnh trong gii t nhin, x hi v t duy.
+ Bin chng khch quan l bin chng ca th gii vt cht
+ Bin chng ch quan l s phn nh bin chng khch quan vo
trong i sng thc ca con ngi.
- Php bin chng l hc thuyt nghin cu, khi qut bin chng
ca th gii thnh h thng cc nguyn l, quy lut khoa hc nhm xy
dng h thng cc nguyn tc phng php lun ca nhn thc v thc
tin
1.2. Cc hnh thc c bn ca php bin chng
- Php bin chng cht phc thi c i: l hnh thc u tin ca
php bin chng trong lch s Trit hc. N nhn thc ng v tnh bin
chng ca th gii nhng bng trc kin thin ti, bng trc quan cht
phc, ngy th, khng phi da trn nhng thnh tu pht trin ca
khoa hc t nhin.
- Php bin chng duy tm c in c: c khi u t Cant
v hon thin Hghen. H trnh by nhng t tng c bn nht
ca php bin chng duy tm mt cch c h thng, coi bin chng l
qu trnh pht trin khi u ca nim tuyt i, coi bin chng ch
quan l c s ca bin chng khch quan. Nh vy h xy dng php
bin chng duy tm vi h thng phm tr, quy lut chung, c lgic
cht ch ca thc, tinh thn
- Php bin chng duy vt: C. Mc v P. ngghen khc phc
nhng hn ch trong php bin chng c in c sng to nn php

Trang 20

bin chng duy vt. y l giai on pht trin cao nht ca php bin
chng trong lch s Trit hc, l s k tha trn tinh thn ph phn i
vi php bin chng c in c
2. Php bin chng duy vt
2.1. Khi nim php bin chng duy vt
- P. ngghen: Php bin chng ... l mn khoa hc v nhng quy
lut ph bin ca s vn ng v s pht trin ca t nhin, ca x hi
loi ngi v ca t duy
- Khi nhn mnh vai tr ca mi lin h ph bin, P. ngghen
nh ngha: Php bin chng l khoa hc v s lin h ph bin
- Khi nhn mnh vai tr ca nguyn l s pht trin, V.I.Lnin
khng nh: Trong s nhng thnh qu th thnh qu ch yu l
php bin chng, tc l hc thuyt v s pht trin, di hnh thc hon
b nht, su sc nht v khng phin din, hc thuyt v tnh tng i
ca nhn thc ca con ngi, nhn thc ny phn nh vt cht lun pht
trin khng ngng.
2.2. Nhng c trng c bn v vai tr ca php bin chng duy
vt
- Php bin chng duy vt ca ch ngha Mc - Lnin l php
bin chng c xc lp trn nn tng ca th gii quan duy vt khoa
hc.
- Trong php bin chng duy vt ca ch ngha Mc - Lnin c s
thng nht gia ni dung th gii quan (duy vt bin chng) v phng
php lun (bin chng duy vt), do n khng dng li s gii thch
th gii m cn l cng c nhn thc th gii v ci to th gii.
II. Cc nguyn l c bn ca PBCDV
1. Nguyn l mi lin h ph bin
1.1. Khi nim mi lin h, mi lin h ph bin
- Mi lin h l khi nim dng ch s quy nh, s tc ng,
s chuyn ho ln nhau gia cc s vt hin tng hay gia cc mt,
cc yu t ca mi s vt, hin tng trong th gii

Trang 21

- Khi nim mi lin h ph bin dng ch cc mi lin h tn
ti nhiu s vt, hin tng ca th gii.
1.2. Tnh cht ca cc mi lin h
- Tnh khch quan ca cc mi lin h: s quy nh, tc ng v
chuyn ho ln nhau gia cc s vt, hin tng l ci vn c ca n,
khng ph thuc vo mun ch quan ca con ngi
- Tnh ph bin ca cc mi lin h: tt c cc s vt, hin tng
no tn ti cng l mt h thng, tn ti trong mi lin h vi cc s
vt, hin tng khc, tng tc lm bin i ln nhau.
1.3. ngha phng php lun
- T tnh khch quan v ph bin ca cc mi lin h cho thy
trong hot ng nhn thc v thc tin phi c quan im ton din.
Tc l trong nhn thc v x l tnh hung phi xem xt s vt, hin
tng trong mi quan h bin chng ln nhau.
- T tnh cht a dng, phong ph ca cc mi lin h i hi khi
thc hin quan im ton din phi kt hp vi quan im lch s c th
tc l trong thc tin phi xt n nhng tnh cht c th ca i tng
nhn thc v tnh hung phi gii quyt khc nhau trong thc tin.
2. Nguyn l v s pht trin
2.1. Khi nim pht trin
- Quan im siu hnh: pht trin l s tng gim n thun v
lng, khng c s thay i v cht ca s vt; xem pht trin l qu
trnh tin ln lin tc, khng tri qua nhng bc quanh co phc tp
- Quan im bin chng: khi nim pht trin dng ch qu
trnh vn ng theo khuynh hng i ln t thp n cao, t n gin
n phc tp.
2.2. Tnh cht ca s pht trin
- Tnh khch quan ca s pht trin:biu hin trong ngun gc
ca s vn ng v pht trin bt ngun t bn thn s vt, hin tng,
l qu trnh gii quyt mu thun trong s vt, hin tng
- Tnh ph bin ca s pht trin: th hin cc qu trnh pht
trin din ra trong cc lnh vc t nhin, x hi v t duy.

Trang 22

- Tnh a dng, phong ph ca s pht trin: pht trin l
khuynh hng chung ca th gii, tuy nhin mi s vt, hin tng li
c qu trnh pht trin khng hon ton ging nhau.
- L c s l lun khoa hc nh hng vic nhn thc v ci
to th gii.
- Quan im pht trin i hi phi khc phc t tng bo th,
tr tr, nh kin vi s pht trin.
- Quan im pht trin lun t s vt, hin tng theo khuynh
hng i ln. Tuy nhin, pht trin l mt qu trnh bin chng bao hm
tnh thun nghch i hi chng ta phi nhn thc c tnh quanh co,
phc tp ca s vt, hin tng trong qu trnh pht trin.
III. Cc cp phm tr c bn ca php bin chng duy vt
Phm tr l khi nim rng nht phn nh nhng mt, nhng thuc
tnh, nhng mi lin h chung, c bn nht ca cc s vt hin tng
thuc mt lnh vc nht nh
1. Ci chung v ci ring
1.1. Phm tr ci chung v ci ring
- Phm tr ci ring dng ch mt s vt,mt hin tng, mt
qu trnh nht nh
- Phm tr ci chung dng ch nhng mt, nhng thuc tnh,
nhng yu t tn ti ph bin nhiu s vt hin tng
- Ci n nht l nhng c tnh, nhng tnh cht.ch tn ti
mt s vt, mt hin tng no m khng lp li cc s vt hin
tng khc
1.2. Quan h bin chng gia ci ring v ci chung
- Ci ring v ci chung u tn ti khch quan
- Ci chung ch tn ti trong ci ring, thng qua ci ring m
biu hin s tn ti ca mnh
- Ci ring ch tn ti trong mi quan h vi ci chung, khng c
ci ring tn ti c lp tuyt i tch ri ci chung

Trang 23

- Ci ring l ci ton b, phong ph, a dng hn ci chung; ci
chung l b phn nhng su sc hn ci ring
- Ci chung v ci n nht c th chuyn ho cho nhau trong
nhng iu kin xc nh
- Cn phi nhn thc ci chung vn dng vo ci ring c th
trong cc hot ng ca con ngi. ng thi mun nm c ci
chung th cn phi xut pht t nhng ci ring.
- Cn phi c bit ho ci chung trong mi iu kin hon cnh
c th gii quyt mi trng hp c th.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, s chuyn ho gia
ci cn nht v ci chung no c li ta cn ch ng tc ng vo
n nhanh chng tr thnh hin thc.
2. Nguyn nhn v kt qu
2.1. Phm tr nguyn nhn, kt qu
- Phm tr nguyn nhn l khi nim dng ch s tc ng
ln nhau gia cc mt trong mt s vt, hin tng hoc gia cc s vt
hin tng vi nhau, gy nn mt s bin i nht nh
- Phm tr kt qu l khi nim dng ch nhng bin i xut
hin do s tc ng gia cc mt, cc yu t trong mt s vt, hin
tng hoc gia cc s vt hin tng to nn.
- Nguyn c l ci khng c mi lin h bn cht vi kt qu
- iu kin l nhng yu t bn ngoi tc ng ti s hnh thnh
kt qu
2.2. Quan h bin chng gia nguyn nhn v kt qu
- Nguyn nhn sinh ra kt qu cho nn nguyn nhn bao gi
cng c trc kt qu, cn kt qu bao gi cng xut hin sau nguyn
nhn
- Tnh phc tp ca mi quan h nhn qu:
+ Mt nguyn c th sinh ra mt hoc nhiu kt qu v mt
kt qu cng c th do mt hoc nhiu nguyn nhn to ra

Trang 24

+ Nu cc nguyn nhn tc ng cng chiu th xu hng
hnh thnh kt qu s din ra nhanh hn v ngc li
- V tr mi quan h nhn qu c tnh cht tng i. Trong mi
quan h ny l nguyn nhn nhng trong mi quan h khc li l kt qu
- Do mi lin h nhn qu c tnh khch quan nn phi tm
nguyn nhn dn n kt qu trong th gii hin thc ch khng phi
th gii tinh thn
- Do mi lin h nhn qu rt a dng, phc tp nn phi phn
bit chnh xc cc nguyn nhn c phng php gii quyt ng n
- V nguyn nhn c th dn n nhiu kt qu v ngc li cho
nn phi c ci nhn ton din v lch s c th trong vic gii quyt v
ng dng quan h nhn qu.
3. Tt nhin v ngu nhin
3.1. Phm tr tt nhin v ngu nhin
- Phm tr tt nhin l khi nim dng ch ci do nhng
nguyn nhn c bn, bn trong ca s vt, hin tng quyt nh v
trong nhng iu kin nht nh phi xy ra nh th ch khng th khc
(gn vi nguyn nhn c bn, bn trong)
- Phm tr ngu nhin khi nim dng ch ci do cc nguyn
nhn bn ngoi quyt nh cho nn n c th xut hin hoc khng xut
hin, c th xut hin nh th ny hoc th khc (gn vi nguyn nhn
bn ngoi)
3.2. Quan h bin chng gia tt nhin v ngu nhin
- Tt nhin v ngu nhin u tn ti khch quan v c vai tr
nht nh i vi s pht trin ca s vt hin tng, trong tt nhin
gi vai tr quyt nh.
- Tt nhin v ngu nhin l hai mt va thng nht va i lp,
do khng c ci tt nhin thun tu v ngu nhin thun tu:
+ Ci tt nhin lun vch ng i cho mnh thng qua v s
ci ngu nhin

Trang 25

+ Ci ngu nhin l hnh thc biu hin ca ci tt nhin, b
sung cho ci tt nhin.
- Ranh gii gia ci tt nhin v ngu nhin ch c tnh tng
i bi v chng c th chuyn ho ln nhau.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin phi cn c vo ci tt
nhin l chnh nhng khng c b qua ci ngu nhin, khng tch ri
ci tt nhin ra khi ci ngu nhin
- Do tt nhin v ngu nhin c th chuyn ho cho nhau cho
nn cn tao iu kin cn tr hoc thc y s chuyn ho gia
chng theo mc ch nht nh.
4. Ni dung v hnh thc
4.1. Phm tr ni dung, hnh thc
- Phm tr ni dung l khi nim dng ch s tng hp tt c
nhng mt, nhng yu t, nhng qu trnh to nn s vt hin tng
- Phm tr hnh thc l khi nim dng ch phng thc tn
ti v pht trin ca s vt hin tng, l h thng cc mi lin h tng
i bn vng gia cc yu t ca n
4.2. Quan h bin chng gia ni dung v hnh thc
- Ni dung v hnh thc gn b cht ch, thng nht bin chng
vi nhau, cng mt ni dung c th biu hin ra trong nhiu hnh thc
v cng mt hnh thc c th cha nhiu ni dung
- Gia ni dung v hnh thc c mi quan h bin chng vi
nhau, trong ni dung quyt nh hnh thc v hnh thc tc ng tr
li ni dung. Khuynh hng ch o ca ni dung l thng xuyn bin
i, hnh thc tng i n nh. Hnh thc ph hp vi ni dung th
thc y s vt hin tng pht trin v ngc li.
- Ni dung v hnh thc lun thng nht hu c vi nhau, v vy
khng c tch ri ni dung v hnh thc cng nh tuyt i ho mt
trong hai mt

Trang 26

- Do ni dung quyt nh hnh thc nn khi nghin cu s vt
hin tng trc ht phi cn c vo ni dung.
- Trong thc tin cn pht huy tc dng tch cc ca hnh thc
i vi ni dung trn c s to ra tnh ph hp ca hnh thc vi ni
dung, ng thi phi thay i nhng hnh thc khng cn ph hp vi
ni dung
5. Bn cht v hin tng
5.1. Phm tr bn cht v hin tng
- Phm tr bn cht l khi nim dng ch s tng hp tt c
nhng mt, nhng mi lin h tt nhin, tng i n nh bn trong,
quy nh s vn ng v pht trin ca s vt hin tng.
- Phm tr hin tng l khi nim dng ch s biu hin ca
nhng mt, nhng mi lin h trong nhng iu kin xc nh
5.2. Quan h bin chng gia bn cht v hin tng
Bn cht v hin tng cng tn ti khch quan, l hai mt va
thng nht va i lp vi nhau:
- S thng nht bin chng:
+ Bn cht lun bc l ra qua hin tng, hin tng lun l
s biu hin ca mt bn cht nht nh
+ Khi bn cht thay i th hin tng cng thay i theo
- S i lp bin chng:
+ Bn cht l ci chung, ci tt yu; hin tng l ci ring
bit
+ Bn cht l ci bn trong, hin tng l ci bn ngoi
+ Bn cht l ci tng i n nh; hin tng l ci thng
xuyn bin i
- Khi nhn thc s vt hin tng i hi khng dng li hin
tng b ngoi m phi i su vo bn cht bn trong, phi qua nhiu
hin tng khc nhau mi c th nhn thc ng bn cht

Trang 27

- Trong hot ng nhn thc v thc tin phi cn c vo bn
cht ch khng cn c vo hin tng th mi nh gi y v s vt
hin tng
6. Kh nng v hin thc
6.1. Phm tr kh nng v hin thc
Cp phm tr hin thc v kh nng dng phn nh mi quan
h bin chng gia nhng g hin c, hin ang tn ti thc s (hin
thc) vi nhng g hin cha c nhng s c, s ti khi c cc iu kin
tng ng (kh nng)
6.2. Quan h bin chng gia kh nng v hin thc
- Kh nng v hin thc tn ti trong mi quan h thng nht,
khng tch ri, lun lun chuyn ho ln nhau.
- Trong nhng iu kin nht nh, mi s vt hin tng c
th tn ti mt hoc nhiu kh nng khc nhau
- Trong i sng x hi, kh nng chuyn ho thnh hin thc
phi c iu kin khch quan v nhn t ch quan:
+ Nhn t ch quan: tnh tch cc x hi ca thc ch th
con ngi chuyn ho kh nng thnh hin thc
+ iu kin khch quan: s tng hp cc mi quan h v
hon cnh, khng gian, thi gian to nn s chuyn ho .
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, cn phi da vo hin
thc xc lp nhn thc v hnh ng
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, phi nhn thc ton
din cc kh nng t trong hin thc c phng php hot ng thc
tin ph hp vi s pht trin ca nhng hon cnh nht nh.
IV. Cc quy lut c bn ca PBCDV
- Quy lut l nhng mi lin h khch quan, bn cht, tt nhin, ph
bin v lp li gia cc mt, cc yu t, cc thuc tnh bn trong mi s
vt, hay gia cc s vt, hin tng vi nhau.
- Cn c vo mc ca tnh ph bin, ngi ta chia thnh:

Trang 28

+ Nhng quy lut ring: l nhng quy lut ch tc ng trong
phm vi nht nh ca cc s vt, hin tng cng loi
+ Nhng quy lut chung: l nhng quy lut tc ng trong phm
vi rng hn quy lut ring, tc ng trong nhiu loi s vt, hin tng
khc nhau
+ Nhng quy lut ph bin: l nhng quy lut tc ng trong tt
c cc lnh vc t t nhin, x hi cho n t duy
- Cn c vo lnh vc tc ng, ngi ta chia thnh:
+ Nhng quy lut t nhin: l nhng quy lut ny sinh v tc
ng trong gii t nhin, k c c th con ngi, khng phi thng qua
hot ng c thc ca con ngi.
+ Nhng quy lut x hi: l nhng quy lut hot ng ca chnh
con ngi trong cc quan h x hi
+ Nhng quy lut ca t duy: l nhng quy lut thuc mi lin h
ni ti ca nhng khi nim, phm tr, phn on, suy lun v ca qu
trnh pht trin nhn thc l tnh con ngi.
1. Quy lut chuyn ho t nhng s thay i v lng thnh
nhng s thay i v cht v ngc li
- Theo quy lut: phng thc chung ca cc qu trnh vn ng,
pht trin l: nhng s thay i v cht ca s vt c c s tt yu t
nhng s thay i v lng ca s vt v ngc li, nhng s thay i
v cht ca s vt li to ra nhng bin i mi v lng ca s vt trn
phng din khc nhau
1.1. Khi nim cht, lng
- Khi nim cht dng ch tnh quy nh khch quan vn c
ca s vt, hin tng; l s thng nht hu c cc thuc tnh cu thnh
n, phn bit n vi ci khc.
+ To thnh cht ca s vt l do cc thuc tnh khch quan vn
c ca s vt. Mi s vt, hin tng u c nhng thuc tnh c bn v
khng c bn nhng ch c nhng thuc tnh c bn mi hp thnh cht
ca s vt. Khi thuc tnh c bn thay i th cht thay i theo

Trang 29

+ Cht ca s vt, hin tng khng ch c xc nh bi cht
ca cc yu t cu thnh m cn bi cu trc v phng thc lin kt
gia chng thng qua cc mi lin h c th.
- Khi nim lng dng ch tnh quy nh khch quan vn c
ca s vt v cc phng din: s lng cc yu t cu thnh, quy m
ca s tn ti, tc , nhp iu ca cc qu trnh vn ng, pht trin
ca s vt
Mt s vt c th tn ti nhiu loi lng khc nhau.
Cht v lng l hai phng din khc nhau ca cng mt s
vt, hin tng. Tuy nhin s phn bit gia cht v lng ch mang
tnh tng i.
1.2. Quan h bin chng gia cht v lng
- Bt k mt s vt, hin tng no cng l s thng nht gia
hai mt cht v lng tc ng ln nhau mt cch bin chng.
- S thay i v lng tt yu s dn ti s chuyn ho v cht.
Tuy nhin khng phi s thay i v lng no cng dn n s thay
i v cht, gii hn m s thay i v lng cha lm cht thay i gi
l .
- Khi nim dng ch tnh quy nh, mi lin h gia cht
v lng, l khong gii hn m s thay i v lng cha lm
thay i cn bn cht ca s vt, hin tng tc l s vt, hin tng
vn cn l n.
- Khi lng thay i n mt gii hn nht nh th dn ti s
thay i v cht. Gii hn gi l im nt.
- S thay i v lng khi t ti im nt vi nhng iu kin
xc nh tt yu dn ti s ra i ca cht mi c gi l bc nhy.
- Khi cht mi ra i s tc ng tr li lng mi. Cht mi tc
ng ti lng mi lm thay i kt cu, quy m, trnh , nhp iu
ca s vn ng v pht trin ca s vt.

Trang 30

- Trong hot ng nhn thc v thc tin cn phi coi trng c
hai ch tiu cht v lng ca s vt to s nhn thc ton din v s
vt, hin tng.
- Tu theo mc ch c th, cn tng bc tch lu v lng
c th lm thay i v cht ca s vt; ng thi c th pht huy tc
ng ca cht mi theo hng lm thay i v lng ca s vt, hin
tng.
- Cn khc phc t tng nn nng t khuynh cng nh hu
khuynh thc hin bc nhy mt cch hp l.
- Cn phi c s vn dng linh hot cc hnh thc ca bc
nhy cho ph hp vi iu kin, lnh vc c th. ng thi phi nng
cao tnh tch cc, ch ng ca ch th thc y qu trnh chuyn
ho t lng n cht mt cch c hiu qu.
2. Quy lut thng nht v u tranh gia cc mt i lp
y l quy lut gi v tr ht nhn ca PBCDV, vch ra ngun gc,
ng lc c bn, ph bin ca mi qu trnh vn ng v pht trin u
xut pht t cc mu thun khch quan, vn c ca n.
2.1. Khi nim mu thun v cc tnh cht chung ca mu thun
* Khi nim mu thun
- Khi nim mt i lp dng ch nhng mt, nhng thuc
tnh, nhng khuynh hng vn ng tri ngc nhau nhng l iu
kin, tin tn ti ca nhau
- Khi nim mu thun dng ch mi lin h thng nht v
u tranh, chuyn ho gia cc mt i lp ca mi s vt, hin tng
hoc gia cc s vt, hin tng vi nhau.
* Cc tnh cht chung ca mu thun
- Tnh khch quan
- Tnh ph bin
- Tnh a dng, phong ph
2.2. Qu trnh vn ng ca mu thun
- Trong mi mu thun, cc mt i lp va thng nht vi nhau
va u tranh vi nhau

Trang 31

+ Khi nim thng nht ca cc mt i lp dng ch s lin
h, rng buc, khng tch ri nhau, quy nh ln nhau ca cc mt i
lp, mt ny ly mt kia lm tin tn ti.
+ Khi nim u tranh ca cc mt i lp dng ch khuynh
hng tc ng qua li, bi tr, ph nh ln nhau ca cc mt i lp
+ Qu trnh thng nht v u tranh ca cc mt i lp tt yu
dn n s chuyn ho gia chng. S chuyn ho ny din ra ht sc
phong ph, a dng, phc tp tu thuc vo tnh cht ca cc mt i
lp cng nh nhng iu kin lch s c th
- u tranh gia cc mt i lp l tuyt i, thng nht l
tng i, c iu kin, tm thi. Trong s thng nht c s u
tranh, u tranh trong tnh thng nht ca chng.
- S tc ng qua li dn n chuyn ho gia cc mt i lp l
mt qu trnh. Lc u mu thun th hin s khc bit v pht trin
thnh hai mt i lp, n khi chng xung t gay gt vi nhau n iu
kin chn mui th s chuyn ho ln nhau tc l mu thun c gii
quyt. Mu thun c mt i, mu thun mi hnh thnh v qu trnh
chuyn ho tc ng c tip din lm cho s vt, hin tng lun lun
vn ng.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin cn phi tn trng mu
thun, pht hin mu thun v phn tch y cc mt i lp nm
c bn cht, ngun gc, khuynh hng ca s vn ng v pht trin
- Trong vic nhn thc v gii quyt mu thun phi c quan
im lch s c th tc l phi phn tch c th tng loi mu thun
c phng php gii quyt ph hp.
3. Quy lut ph nh ca ph nh
3.1. Khi nim ph nh, ph nh bin chng
- Mt dng vt cht no ra i ri mt i v c thay th
bng mt dng vt cht khc. S thay th c gi l ph nh.
- Ph nh bin chng l s ph nh to iu kin, tin cho
s pht trin

Trang 32

- c trng:
+ Tnh khch quan: nguyn nhn ca s ph nh nm chnh
bn thn s vt, hin tng, l kt qu ca ca s u tranh, gii quyt
mu thun bn trong s vt, to iu kin cho ci mi ra i, to nn xu
hng pht trin ca s vt, hin tng =>PBC chnh l s t ph
nh
+ Tnh k tha: k tha nhng nhn t hp quy lut v loi b
nhng nhn t phn quy lut.
PBC l khuynh hng tt yu ca mi lin h bn trong
gia ci c v ci mi, l s t khng nh ca cc qu trnh vn ng
v pht trin ca s vt, hin tng.
3.2. Ph nh ca ph nh
- PBC l mt qu trnh v tn, to nn khuynh hng pht
trin ca s vt, hin tng t trnh thp n trnh cao hn, din
ra c tnh cht chu k theo hnh thc xon c.
- Chu k ca s pht trin l t im xut pht tri qua mt s
ln ph nh, s vt dng nh quay tr li im xut pht nhng trn
c s cao hn
- Chu k pht trin ca s vt khng ging nhau nhng khi
qut li ch c hai ln ph nh c bn tri ngc nhau.
V d: Ht thc => cy la => nhiu ht thc
Tm => kn => nhng => bm => trng => tm
+ Ph nh ln 1: lm cho s vt i lp vi chnh n, chuyn t
ci khng nh sang ph nh
+ Ph nh ln 2: lm cho s vt dng nh quay tr li ci ban
u nhng trn c s cao hn.
V d: Ht thc => cy la => nhiu ht thc
Ln 1 Ln 2
- Khuynh hng ca s pht trin i theo hnh xon c th hin
s bin chng ca s pht trin, l tnh k tha, tnh lp li v v tnh
tin ln. Mi vng xon c dng nh lp li nhng vi mt trnh
cao hn. S tip ni ca cc vng trong ng xon c phn nh qu

Trang 33

trnh pht trin v tn t thp n cao, trong PBC ng vai tr l
nhng vng khu ca qu trnh .
- Ni dung quy lut: phn nh mi quan h bin chng gia ci
ph nh v ci khng nh trong qu trnh pht trin ca s vt. PBC
l iu kin cho s pht trin, ci mi ra i l kt qu ca s k tha
nhng ni dung tch cc t trong s vt, hin tng c, pht huy n
trong s vt, hin tng mi v to nn chu k ca s pht trin.
- L c s nhn thc mt cch ng n v xu hng vn
ng v pht trin ca s vt, hin tng. Qu trnh khng din ra
theo ng thng m quanh co phc tp, gm nhiu giai on, nhiu
qu trnh khc nhau.
- Quy lut khng nh, ci mi tt yu s ra i thay th ci c.
Do phi khc phc t tng bo th, tr tr, gio iu, km hm s
pht trin ca ci mi.
- Phi c quan im bin chng trong qu trnh k tha s pht
trin. i hi phi khc phc t tng t khuynh v hu khuynh khi k
tha ci c pht trin ci mi.
V. L lun nhn thc duy vt bin chng
1. Thc tin, nhn thc v vai tr ca thc tin vi nhn thc
1.1. Thc tin v cc hnh thc c bn ca thc tin
- Thc tin l ton b hot ng vt cht c mc ch, mang tnh
lch s - x hi ca con ngi nhm ci bin t nhin v x hi.
- Cc hnh thc c bn ca thc tin:
+ Hot ng sn xut ca ci vt cht: l hot ng m con
ngi s dng cng c lao ng tc ng vo t nhin to ra ca ci
vt cht phc v cho nhu cu ca mnh
V d: ngi nng dn sn xut ra lng thc, th dt sn xut
ra vi,
+ Hot ng chnh tr - x hi: l hot ng ca cc t chc,
cc cng ng ngi khc nhau trong lch s nhm ci bin nhng quan

Trang 34

h x hi thc y sn xut pht trin. Vd: u tranh giai cp => xut
hin Nh nc
+ Hot ng quan st, thc nghim khoa hc: l hot ng
c tin hnh trong nhng iu kin do con ngi to ra n ging,
gn ging hoc lp li nhng trng thi ca t nhin v x hi nhm rt
ngn thi gian xc nh quy lut bin i ca i tng nghin cu.
V d: nghin cu, sng ch..
Trong ba hot ng trn th hot ng sn xut ca ci quan
trng nht v n quyt nh s tn ti v pht trin ca x hi, n l hot
ng tn ti khch quan, thng xuyn trong i sng con ngi to
ra nhng iu kin thit yu i vi s sinh tn ca con ngi, cn cc
hot ng khc thc cht cng t hot ng sn xut vt cht m ra v
nhm phc v cho n.
1.2. Nhn thc v cc trnh nhn thc
- Nhn thc l mt qu trnh phn nh tch cc, t gic v sng
to th gii khch quan vo b c con ngi trn c s thc tin, nhm
sng to ra nhng tri thc v th gii khch quan .
- Quan im trn xut pht t cc nguyn nhn;
+ Tha nhn th gii vt cht tn ti khch quan c lp vi
thc ca con ngi.
+ Tha nhn con ngi c kh nng nhn thc th gii khch
quan
+ Khng nh s phn nh l mt qu trnh bin chng, tch
cc, t gic v sng to
+ Coi thc tin l c s ch yu v trc tip nht ca nhn thc,
l ng lc mc ch ca nhn thc v l tiu chun kim tra chn l.
- Cc trnh nhn thc
+ Nhn thc kinh nghim l trnh nhn thc hnh thnh t s
quan st trc tip s vt, hin tng trong gii t nhin, x hi hay
trong cc th nghim khoa hc

Trang 35

+ Nhn thc l lun l trnh nhn thc gin tip, tru tng,
c tnh h thng trong vic khi qut bn cht, quy lut ca cc s vt,
hin tng.
=> y l hai giai on nhn thc khc nhau nhng c mi quan
h bin chng vi nhau. Nhn thc kinh nghim l c s ca nhn thc
l lun, cung cp cho nhn thc l lun nhng t liu phong ph, trc
tip gn vi hot ng thc tin to thnh c s hin thc kim tra,
b sung cho l lun c v tng kt thnh l lun mi. Nhn thc l
lun tuy c hnh thnh t s tng kt nhng kinh nghim nhng
khng hnh thnh mt cch t pht, trc tip. N c th i trc nhng
d kin kinh nghim, gp phn lm bin i i sng con ngi.
+ Nhn thc thng thng l loi nhn thc c hnh thnh
mt cch t pht, trc tip t trong hot ng thng ngy ca con
ngi. N phn nh s vt, hin tng xy ra vi tt c nhng c im
chi tit c th v nhng hnh thi khc nhau ca s vt.
+ Nhn thc khoa hc l loi nhn thc c hnh thnh mt
cch t gic v gin tip t s phn nh c im, bn cht, nhng quan
h tt yu ca i tng nghin cu.
=> y l hai bc thang khc nhau v cht ca qu trnh nhn
thc nhm t ti nhng tri thc chn thc. Nhn thc thng thng c
trc nhn thc khoa hc v l d liu xy dng nhng tri thc khoa
hc.
1.3. Vai tr ca thc tin i vi nhn thc
- Thc tin l c s, ng lc, mc ch ca nhn thc
+ Thc tin l im xut pht trc tip ca nhn thc; n ra
nhu cu, nhim v, cch thc v khuynh hng vn ng, pht trin ca
nhn thc.
+ Nh hot ng thc tin m cc gic quan ca con ngi ngy
cng hon thin.
- Thc tin l tiu chun ca chn l, kim tra tnh chn l ca
qu trnh nhn thc.
+ Thc tin l thc o gi tr ca nhng tri thc t c
trong nhn thc.

Trang 36

+ Thc tin khng ngng b sung, iu chnh, sa cha, pht
trin v hon thin nhn thc.
- Vai tr ca thc tin i vi nhn thc: i hi chng ta phi
lun qu trit quan im thc tin, tc l yu cu vic nhn tc phi
lun xut pht t thc tin.
2. Con ng bin chng ca s nhn thc chn l
2.1. Quan im ca V. I. Lnin v con ng bin chng ca s
nhn thc
V. I. Lnin khi qut con ng bin chng ca s nhn thc
chn l nh sau: T trc quan sinh ng n t duy tru tng, v t
duy tru tng n thc tin l con ng bin chng ca s nhn
thc chn l, s nhn thc hin thc khch quan.
* Giai on t nhn thc cm tnh n nhn thc l tnh:
Nhn thc cm tnh l giai on m u ca qu trnh nhn
thc. y l giai on nhn thc m con ngi s dng cc gic quan
tin hnh phn nh cc s vt, hin tng trong th gii khch quan.
Trong giai on ny, nhn thc c biu hin ba giai on:
- Cm gic l hnh nh s khai nht, n gin nht ca cc qu
trnh nhn thc nhng nu khng c n th s khng th c bt c s
nhn thc no v s vt
- Tri gic l s phn nh tng i ton din ca con ngi v
nhng biu hin ca s vt khch quan, c th, cm tnh; c hnh
thnh trn c s lin kt, tng hp nhng cm gic v s vt .
- Biu tng l s ti hin hnh nh v s vt khch quan vn
c phn nh bi cm gic v tri gic.
=> giai on ny, nhn thc mi ch phn nh c biu hin
b ngoi m cha phn nh c ci bn cht ca s vt, hin tng.
* Nhn thc l tnh l giai on cao hn ca qu trnh nhn
thc.
Giai on ny phn nh gin tip, tru tng v khi qut nhng
thuc tnh, nhng c im bn cht ca s vt; thc hin chc nng

Trang 37

nm ly ci bn cht, c tnh quy lut ca s vt, hin tng v c
thc hin thng qua ba hnh thc:
- Khi nim l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, phn nh
nhng c tnh bn cht ca s vt; l c s ca s khi qut tng hp
bin chng cc c im, thuc tnh ca s vt, hin tng.
- Phn on l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh
thnh thng qua s lin kt cc khi nim vi nhau theo phng thc
khng nh hay ph nh mt thuc tnh no ca i tng nhn
thc.
- Suy l l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh
thnh trn c s lin kt cc phn on nhm rt ra tri thc mi v s
vt.
* Mi quan h gia nhn thc cm tnh, nhn thc l tnh vi
thc tin
- Nhn thc cm tnh gn lin vi thc tin, l c s cho nhn
thc l tnh. Nhn thc l tnh nh tnh khi qut cao ca mnh li nm
bt c bn cht, quy lut pht trin ca s vt, hin tng, gip cho
nhn thc cm tnh c c s nh hng ng n v su sc hn.
- Nhn thc ca con ngi nht thit phi quay tr v thc tin,
dng thc tin lm tiu chun kim tra tnh chn thc ca nhn thc
t c.
Quy lut chung ca qu trnh vn ng, pht trin ca nhn
thc chnh l: t thc tin n nhn thc ti thc tin ti nhn
thc.y l qu trnh khng c im dng, nh m nhn thc ca
con ngi ngy cng y v su sc hn.
2.2. Chn l v vai tr ca chn l i vi thc tin
- Khi nim chn l c dng ch nhng tri thc c ni
dung ph hp vi thc t khch quan m s ph hp c kim
tra v chng minh bng thc tin
- Tnh cht ca chn l:
+ Tnh khch quan: ni n tnh c lp v ni dung phn nh
i vi ch ch quan ca con ngi.

Trang 38

+ Tnh tuyt i v tnh tng i:
. Tnh tuyt i: tnh ph hp hon ton v y gia
ni dung phn nh ca tri thc vi hin thc khch quan
. Tnh tng i: tnh ph hp nhng cha hon ton y
gia ni dung phn nh ca tri thc vi hin thc khch quan
Chn l tng i v chn l tuyt i khng tn ti tch
ri nhau m c s thng nht bin chng vi nhau. Th nht, chn l
tuyt i l tng s cc chn l tng i. Th hai, trong mi chn l
mang tnh tng i bao gi cng cha ng nhng yu t ca tnh
tuyt i.
+ Tnh c th: l c tnh gn lin v ph hp gia ni dung
phn nh vi mt i tng nht nh cng cc iu kin, hon cnh c
th.
- Vai tr ca chn l i vi thc tin
+ tn ti v pht trin con ngi phi tin hnh cc hot
ng thc tin lm ci bin t nhin v x hi. Cc hot ng thc tin
ch thnh cng khi con ngi vn dng ng cc tri thc vo hot ng
thc tin ca mnh, ng thi qua con ngi cng dn hon thin
mnh hn.
+ Gia chn l v thc tin c mi quan h bin chng trong
qu trnh vn ng v pht trin: chn l pht trin nh thc tin, thc
tin pht trin nh vn dng ng n nhng chn l m con ngi t
c.
+ Quan im bin chng v mi quan h gia nhn thc v
thc tin i hi trong hot ng nhn thc ca con ngi phi xut
pht t thc tin t c chn l, ng thi phi bit vn dng chn
l vo thc tin nng cao hiu qu ci bin x hi.

Trang 39

Trang 40

CHNG III
CH NGHA DUY VT LCH S
I. Vai tr ca sn xut vt cht v quy lut QHSX ph hp vi
trnh pht trin ca LLSX
1. Sn xut vt cht v vai tr ca n
1.1. Sn xut vt cht v phng thc sn xut
- Sn xut vt cht l loi hnh hot ng thc tin vi mc ch
ci bin cc i tng ca gii t nhin theo nhu cu tn ti, pht trin
ca con ngi v x hi.
- Mt qu trnh sn xut lun gm 3 nhn t:
+ Sc lao ng l ton b th lc v tr lc ca con ngi c kh
nng c vn dng, s dng trong cc qu trnh sn xut vt cht
+ i tng lao ng l nhng tn ti ca gii t nhin m con
ngi tc ng vo chng trong qu trnh lao ng.
+ T liu lao ng l nhng phng tin vt cht m con ngi
s dng trong qu trnh lao ng tc ng vo i tng lao ng
- Khi nim PTSX dng ch nhng cch thc m con ngi
s dng tin hnh qu trnh sn xut ca x hi nhng giai on
lch s nht nh.
- Hai phng din ca PTSX:
+ Phng din k thut: ch qu trnh sn xut c tin hnh
bng cch thc k thut, cng ngh no lm bin i i tng lao
ng trong qu trnh sn xut
+ Phng din kinh t: ch qu trnh sn xut c tin hnh vi
nhng cch thc t chc kinh t no.
1.2. Vai tr ca sn xut vt cht v PTSX i vi s tn ti, pht
trin ca x hi
- Sn xut vt cht l nhn t quyt nh s sinh tn, pht trin
ca con ngi v x hi, l hot ng nn tng lm pht sinh, pht trin
nhng mi quan h x hi ca con ngi, l c s hnh thnh, bin i
v pht trin ca x hi loi ngi.

Trang 41

- tin hnh qu trnh sn xut vt cht, con ngi phi thit
lp nn nhng mi quan h vi nhau t lm pht sinh cc mi quan
h khc nh o c, chnh tr, thm m
- Trong qu trnh sn xut vt cht con ngi khng ngng lm
bin i t nhin, bin i x hi, ng thi hon thin bn thn, s vn
ng, pht trin ca ton b i sng x hi suy cho cng u c
nguyn nhn t tnh trng pht trin ca nn sn xut x hi.
2. Quy lut QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX
2.1. Khi nim LLSX, QHSX
- LLSX l khi nim dng ch nhng phng thc, kt hp
gia ngi lao ng vi TLSX trong qu trnh sn xut vt cht.
- LLSX bao gm:
+ Ngi lao ng: vi trnh , kinh nghim. tin hnh sn
xut
+ TLSX: bao gm TL, TLL
TL l mt b phn ca gii t nhin m lao ng ca con
ngi tc ng vo nhm bin i n cho ph hp vi nhu cu ca
mnh. TL c chia thnh hai loi: loi c sn trong t nhin (v d:
g trong rng nguyn sinh, c di bin) v loi qua ch bin t nhiu
(si trong cc nh my)
TLL l mt vt hay h thng nhng vt lm nhim v truyn
dn s tc ng ca con ngi ln TL nhm bin i n cho ph hp
vi nhu cu ca mnh. TLL c chia thnh: cng c lao ng (b
phn tc ng trc tip vo i tng lao ng) v cc phng tin vt
cht khc.
@Trong cc nhn t cu thnh LLSX th ngi lao ng gi vai
tr quyt nh nht, bi v:
# Suy n cng cc TLSX cng u l sn phm ca lao ng,
gi tr v hiu qu ca TLSX ph thuc vo trnh thc t s dng v
kh nng sng to ca ngi lao ng.

Trang 42

# Trong TLSX th cng c lao ng l nhn t phn nh r nht
trnh pht trin ca LLSX v trnh chinh phc t nhin ca con
ngi.
- QHSX l khi nim biu hin mi quan h kinh t gia ngi
vi ngi trong qu trnh sn xut.
- QHSX bao gm:
+ Quan h s hu v TLSX (*)
+ Quan h trong t chc - qun l qu trnh sn xut
+ Quan h trong vic phn phi kt qu lm ra
2.2. Mi quan h bin chng gia LLSX v QHSX
* Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht
bin chng, trong LLSX quyt nh QHSX v QHSX tc ng tr li
LLSX
- LLSX v QHSx l hai mt c bn, tt yu ca qu trnh sn
xut. Trong LLSX l ni dung vt cht, cn QHSX l hnh thc kinh
t ca qu trnh sn xut.
- LLSX v QHSX tn ti trong tnh quy nh ln nhau, thng
nht vi nhau. y l yu cu tt yu, ph bin din ra trong mi qu
trnh sn xut ca x hi.
- QHSX ph thuc vo thc trng pht trin thc t ca LLSX
hin thc trong mi giai on lch s xc nh:
+ QHSX l hnh thc kinh t ca qu trnh sn xut, cn
LLSX l ni dung vt cht ca qu trnh .
+ QHSX c s tc ng tr li vi LLSX. S tc ng ny
c th din ra theo hng tch cc hoc tiu cc ph thuc vo s ph
hp hay khng ph hp ca QHSX vi thc trng v nhu cu khch
quan ca LLSX.
* Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht c
bao hm kh nng chuyn ho thnh cc mt i lp v pht sinh mu
thun

Trang 43

- Tnh ph hp v n nh ca QHSX vi LLSX cng cao th
LLSX cng c kh nng pht trin nhng do LLSX lun pht trin dn
n qu trnh ph v s thng nht gia chng
- Khi s thng nht b ph v s to ra mu thun gia LLSX v
QHSX, t xut hin nhu cu khch quan phi thit lp mi quan h
thng nht gia chng theo nguyn tc QHSX phi ph hp vi nhu cu
pht trin ca LLSX v c mi tip din.
- S vn ng ca mu thun gia LLSX v QHSX l mt qu
trnh i t s thng nht n nhng khc bit v i lp.
II. Bin chng ca CSHT v KTTT
1. Khi nim CSHT v KTTT
1.1. Khi nim CSHT
- Khi nim CSHT dng ch ton b nhng quan h sn xut
ca mt x hi trong s vn ng hin thc ca chng hp thnh c cu
kinh t ca x hi .
- CSHT ca mt x hi c to nn bi: QHSX thng tr;
QHSX tn d v QHSX mi tn ti di hnh thi mm mng
- QHSX ca mt x hi hin thc ng vai tr kp:
+ Vi LLSX, QHSX ng vai tr l hnh thc kinh t cho s duy
tr, pht huy, pht trin LLSX hin thc.
+ Vi cc quan h chnh tr - x hi, QHSX ng vai tr l c s
hnh thnh kt cu kinh t, lm c s cho s thit lp mt h thng
KTTT ca x hi.
1.2. Khi nim KTTT
- Khi nim KTTT dng ch ton b h thng kt cu cc hnh
thi thc x hi cng vi cc thit ch x hi tng ng, c hnh
thnh trn mt CSHT nht nh.
- KTTT ca mi x hi bao gm: h thng cc hnh thi thc x
hi (chnh tr, php quyn, tn gio) v cc thit ch chnh tr - x hi
tng ng ca chng (Nh nc, chnh ng, gio hi)
2. Quan h bin chng gia CSHT v KTTT
2.1. Vai tr quyt nh ca CSHT i vi KTTT

Trang 44

- Tng ng vi mi CSHT s sn sinh ra mt KTTT ph hp, c
tc dng bo v CSHT .
- Nhng bin i trong CSHT to ra nhu cu khch quan phi c
s bin i tng ng trong KTTT.
- Tnh cht mu thun trong CSHT c phn nh thnh mu
thun trong h thng KTTT
2.2. Vai tr tc ng tr li ca KTTT i vi CSHT
- S tc ng ca cc yu t KTTT i vi CSHT c th thng
qua nhiu phng thc, hnh thctu thuc vo nhng iu kin c
th. Trong Nh nc l nhn t c tc ng trc tip nht v mnh
m nht ti CSHT kinh t ca x hi
- S tc ng ca cc yu t thuc KTTT c th din ra theo nhiu
khuynh hng c th i lp nhau. C s tc ng nhm duy tr c s
kinh t hin ti, hoc xo b n xy dng, xc lp mt c s kinh t
khc
- S tc ng ca KTTT i vi CSHT c th din ra theo xu
hng tch cc hoc tiu cc tu thuc vo s ph hp hay khng ph
hp ca cc yu t KTTT i vi nhu cu khch quan ca s pht trin
kinh t.
III. Tn ti x hi quyt nh thc x hi v tnh c lp tng
i ca thc x hi
1. Tn ti x hi quyt nh thc x hi
1.1. Khi nim tn ti x hi, thc x hi
- Khi nim tn ti x hi dng ch phng thc sinh hot vt
cht v cc iu kin sinh hot vt cht ca x hi.
- Cc yu t cu thnh tn ti x hi: phng thc sn xut vt
cht, cc yu t thuc iu kin t nhin hon cnh a l v dn
ctn ti trong mi quan h bin chng vi nhau.
- Khi nim thc x hi dng ch ton b phng din sinh
hot tinh thn ca x hi, ny sinh t tn ti x hi v phn nh tn ti
x hi trong nhng giai on pht trin nht nh.
- Phn loi thc x hi:

Trang 45

+ Theo ni dung v lnh vc phn nh i sng x hi, thc x
hi bao gm: thc chnh tr, thc php quyn, thc tn gio.
+ Theo trnh phn nh ca thc x hi i vi tn ti x hi:
. thc x hi thng thng: l ton b nhng tri thc,
nhng quan nim.ca nhng con ngi trong mt cng ng, c
hnh thnh trc tip t cc hot ng hng ngy, cha c khi qut
ho thnh l lun.
. thc l lun: l nhng t tng, quan im c h
thng ho, khi qut ho thnh cc hc thuyt x hi, c trnh by
di nhng khi nim, phm tr, quy lut.
+ Theo hai trnh v hai phng thc phn nh i vi tn ti
x hi:
. Tm l x hi l ton b i sng tnh cm, tm trng,
chca nhng cng ng ngi nht nh; l s phn nh trc tip v
t pht hon cnh sng ca h.
. H t tng x hi l ton b cc h thng quan nim,
quan im x hi nh chnh tr, tn gio ; l s phn nh gin tip v
t gic i vi tn ti x hi.
1.2. Vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi
- i sng tinh thn ca x hi hnh thnh v pht trin trn c
s ca i sng vt cht; khng th tm ngun gc ca t tng tm l
x hi trong bn thn n tc l phi tm trong hin thc s vt.
- Tn ti x hi quyt nh thc x hi; thc x hi l s
phn nh i vi tn ti x hi v ph thuc vo tn ti x hi. Mi khi
tn ti x hi bin i th nhng t tng v l lun x hi, nhng quan
im v chnh tr, php quyntt yu s bin i theo.
- Quan im DVLS v ngun gc ca thc x hi khng dng
li ch xc nh s ph thuc ca thc x hi vo tn ti x hi m
cn ch ra rng tn ti x hi quyt nh thc x hi khng phi mt
cch gin n, trc tip m thng thng qua cc khu trung gian.
2. Tnh c lp tng i ca thc x hi
- thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi

Trang 46

- thc x hi c th vt trc tn ti x hi
- thc x hi c tnh k tha trong s pht trin ca n
- Gia cc hnh thi thc x hi trong s pht trin ca chng
c s tc ng qua li ln nhau
- thc x hi c kh nng tc ng tr li tn ti x hi
IV. Hnh thi kinh t - x hi v qu trnh lch s - t nhin ca
s pht trin cc hnh thi kinh t- x hi.
1. Khi nim, cu trc hnh thi kinh t- x hi
- Hnh thi kinh t - x hi l mt phm tr c bn ca ch ngha
duy vt lch s, dng ch x hi tng giai on lch s nht nh,
vi mt kiu QHSX c trng cho x hi ph hp vi mt trnh
nht nh ca LLSX, v vi mt KTTT tng ng c xy dng trn
nhng QHSX y.
- Cu trc hnh thi kinh t - x hi:
+ Mt c bn nht l LLSX v l nn tng vt cht - k thut
ca x hi.
+ QHSX l tiu chun khch quan phn bit cc x hi c th.
QHSX va tn ti vi t cch l hnh thc kinh t ca s pht trin
LLSX, va tn ti vi t cch l ci hp thnh c s kinh t ca x hi.
+ KTTT l mt c chc nng bo v, duy tr v pht trin CSHT
sinh ra n.
Ngoi ra, x hi cn quan h vi gia nh, dn tc v cc quan h
x hi khc.
2. Qu trnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi
kinh t - x hi
- S vn ng v pht trin ca x hi khng tun theo ch ch
quan ca con ngi m tun theo cc quy lut khch quan m trc ht
l quy lut QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX v quy lut
KTTT ph hp vi CHST
- Ngun gc ca mi s vn ng v pht trin ca x hi, ca
lch s nhn loisuy n cng u c nguyn nhn trc tip hay gin
tip t s pht trin ca LLSX

Trang 47

- Qu trnh pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi, tc l qu
trnh thay th ln nhau ca cc HTKTXH trong lch s nhn loi v do
l s pht trin ca lch s x hi loi ngi m nhn t gi vai tr
quyt nh l s pht trin ca cc quy lut khch quan.
=> Lch s pht trin ca nhn loi, ca mi cng ng ngi
va tun theo tnh tt yu ca quy lut x hi va chu s tc ng a
dng ca cc nhn t khc nhau. T , lch s pht trin ca x hi
c biu hin ra l lch s thng nht trong tnh a dng v a dng
trong tnh thng nht vi n. Nh vy, qu trnh lch s - t nhin ca
s pht trin x hi chng nhng din ra bng con ng pht trin
tun t, m cn bao hm c s b qua, trong nhng iu kin nht nh,
mt hoc vi hnh thi kinh t - x hi nht nh.
3. Gi tr khoa hc ca l lun HTKTXH
CNDVLS ra i vi ht nhn l l lun HTKTXH cung cp
phng php lun thc s khoa hc trong vic nghin cu v lnh vc
x hi:
- Sn xut vt cht l c s ca i sng x hi, PTSX quyt
nh trnh pht trin ca nn sn xut, quyt nh trnh pht trin
ca i sng x hi v lch s ni chung. Do , gii thch cc hin
tng trong i sng x hi phi xut pht t thc trng nn sn xut x
hi m c th l PTSX.
- X hi khng phi l s kt hp mt cch ngu nhin, my
mc gia cc c nhn m l mt c th sng, trong cc phng
din ca i sng x hi tn ti trong mt cu trc thng nht cht ch,
tc ng qua li ln nhau m QHSX gi vai tr quyt nh.
- S vn ng v pht trin ca x hi l mt qu trnh lch s t
nhin. Do mun nhn thc v gii thch ng n cc vn ca i
sng x hi th phi i su nghin cu cc quy lut vn ng, pht trin
ca x hi.
V. Vai tr ca u tranh giai cp v cch mng x hi i vi s
vn ng, pht trin x hi c i khng giai cp
1. Giai cp v vai tr ca u tranh giai cp i vi s pht
trin ca x hi c i khng giai cp

Trang 48

1.1. Khi nim giai cp
- Trong Ch ngha Mc Lnin, khi nim giai cp dng ch
Ngi ta gi l giai cp, nhng tp on to ln gm nhng ngi khc
nhau v a v ca h trong mt h thng sn xut x hi nht nh trong
lch s, khc nhau v quan h ca h i vi nhng TLSX, v vai tr
ca h trong t chc lao ng x hi v nh vy l khc nhau v cch
thc hng th v v phn ca ci x hi t hoc nhiu m h c
hng
- c trng giai cp
+ Giai cp l nhng tp on ngi c a v khc nhau trong mt
h thng sn xut x hi nht nh (v d: thng tr v b tr)
+ Cc giai cp c mi quan h khc nhau i vi TLSX
+ Cc giai cp c vai tr khc nhau trong t chc lao ng x hi
+ Cc giai cp c s khc nhau v phng thc v quy m thu
nhp ca ci x hi
1.2. Ngun gc giai cp
- S tn ti ca giai cp, i khng v u tranh giai cp khng
phi l bn tnh ca nhn loi m l hin tng c tnh lch s.
- Ngun gc trc tip cho s hnh thnh giai cp l do s ra i
v tn ti ca ch chim hu t nhn v TLSX c bit l i vi
nhng TLSX ch yu ca x hi.
- Ngun gc su xa ca s hnh thnh giai cp trong x hi l do
tnh trng pht trin cha y ca LLSX. Khi LLSX pht trin y
th n li l nguyn nhn khch quan ca vic xo b ch chim
hu t nhn v TLSX => xo b giai cp v u tranh giai cp.
- Con ng hnh thnh v pht trin ca giai cp c th din ra
vi nhng hnh thc khc nhau, mc khc nhau cc cng ng x
hi khc nhau trong lch s. iu tu thuc vo s tc ng c th
ca cc nhn t khch quan v ch quan n n tin trnh vn ng,
pht trin ca mi cng ng ngi.
1.3. Vai tr ca u tranh giai cp i vi s vn ng, pht trin
ca x hi c i khng giai cp

Trang 49

- Theo V. I. Lnin, khi nim u tranh giai cp dng ch
cuc u tranh ca qun chng b tc ht quyn, b p bc v lao
ng chng bn c c quyn, c li, bn p bc v n bm, cuc u
tranh ca ngi cng nhn lm thu hay nhng ngi v sn chng
nhng ngi hu sn hay giai cp v sn.
- Thc cht ca u tranh giai cp l cuc u tranh ca nhng
ngi lao ng lm thu, nhng ngi n l b p bc v chnh tr - x
hi, b bc lt v kinh t chng li s p bc v bc lt ; tc l nhm
gii quyt vn mu thun li ch kinh t v chnh tr x hi gia giai
cp thng tr v giai cp b thng tr nhng phm vi v mc khc
nhau.
- Vai tr:
+ u tranh giai cp gi vai tr l phng thc, ng lc c
bn ca s tin b, pht trin x hi trong iu kin x hi c s phn
chia thnh i khng giai cp
+ u tranh giai cp l phng thc c bn ca s tin b
v pht trin x hi trn mi lnh vc ca i sng x hi.
2. Cch mng x hi i vi s pht trin ca x hi c i
khng giai cp
2.1. Khi nim cch mng x hi v nguyn nhn ca n
- Khi nim cch mng x hi dng ch bc chuyn bin ln
ca lch s pht trin x hi loi ngi - l bc chuyn t HTKTXH
trnh thp ln mt HTKTXH trnh cao hn, c tin hnh
trn mi lnh vc kinh t, chnh tr, x hi ca x hi.
- Trong x hi c giai cp i khng, cch mng x hi biu
hin: giai cp cch mng khi ngha v trang ginh chnh quyn nh
nc, ng thi tin hnh t chc, xy dng v s dng nh nc mi
ci to ton b i sng x hi, tc l xy dng mt HTKTXH mi
- Mt s vn cn ch phn bit CMXH vi:
+ Khi nim ci cch x hi dng ch nhng cuc ci
bin din ra trn mt hay mt s lnh vc ca i sng x hi, trong
phm vi mt hnh thi kinh t x hi, nhm hon thin HTKTXH

Trang 50

+ Khi nim o chnh dng ch s tranh ginh a v,
quyn lc nh nc gia cc lc lng chnh tr (thng l cng 1 giai
cp) v vi ch trng khng thay i bn cht ch hin thi, n c
th c tin hnh di hnh thc bo lc hoc phi bo lc v trang.
- Nguyn nhn su xa ca cch mng x hi l mu thun gay
gt trong bn thn nn sn xut vt cht ca x hi tc l mu thun
gia LLSX pht trin vi QHSX li thi m ci cch kinh t, chnh tr
khng th gii quyt c.
+ Nguyn nhn khch quan: mu thun gia LLSX pht trin
v QHSX biu hin v mt chnh tr x hi thnh u tranh giai cp dn
n bng n cch mng.
+ Nguyn nhn ch quan: S pht trin v nhn thc v t
chc cch mng t to ra s pht trin ca phong tro u tranh giai
cp t t pht n t gic
=> S kt hp chn mui gia nhn t khch quan v ch quan
s to ra thi c cch mng, tt yu cch mng s bng n v c kh
nng thnh cng.
2.2. Vai tr ca cch mng x hi i vi s pht trin ca x hi
c i khng giai cp
- Cch mng x hi l phng thc, ng lc ca pht trin x
hi, khng c cch mng x hi trong lch s th khng th din ra qu
trnh thay th HTKTXH ny bng mt HTKTXH mi cao hn.
- CMXH l bc chuyn bin v i trong i sng kinh t,
chnh tr, vn ho v t tng. Vai tr ca n c chng minh y
v r nt qua bn cuc CMXH a nhn loi tri qua 5 hnh thi
kinh t- x hi ni tip nhau.
- Cch mng v sn l kiu cch mng x hi mi v cht, xo
b ch chuyn chnh t sn, xc lp ch XHCN, lm thay i
hon ton bn cht ch chnh tr x hi c, xo b ngun gc ch
t hu xc lp ch cng hu v TLSX.
VI. Quan im ca CNDVLS v con ngi v vai tr sng to
lch s ca qun chng nhn dn
1. Con ngi v bn cht con ngi

Trang 51

1.1. Khi nim con ngi
Con ngi l mt thc th t nhin mang c tnh x hi; c s
thng nht bin chng gia hai phng din t nhin v x hi
- Bn tnh t nhin ca con ngi:
+ Con ngi l kt qu tin ho v pht trin lu di ca gii
t nhin c chng minh bng ton b s pht trin ca CNDV v hc
thuyt tin ho ca cuyn
+ Con ngi l mt b phn ca gii t nhin v ng thi
gii t nhin cng l thn th v c ca con ngi. Do , con ngi
v gii t nhin quy nh ln nhau, tc ng ln nhau gia s tn ti ca
con ngi, loi ngi v cc tn ti khc ca gii t nhin.
- Bn tnh x hi ca con ngi:
+ Xt t gic ngun gc hnh thnh con ngi, loi ngi
khng ch c ngun gc t s tin ho, m cn c ngun gc x hi m
trc ht l nhn t lao ng.
+ Xt t gic tn ti v pht trin ca con ngi, th s tn
ti ca h lun b chi phi bi cc nhn t x hi v cc quy lut x hi
=> Hai phng din t nhin v x hi ca con ngi tn ti
trong tnh thng nht, quy nh v tc ng ln nhauto nn s kh
nng hot ng sng to ca con ngi trong lch s ca chnh bn thn
h.
1.2. Bn cht ca con ngi.
- Theo C.Mc: Bn cht con ngi khng phi l mt ci tru
tng c hu ca c nhn ring bit. Trong tnh hin thc ca bn thn
n, bn cht con ngi l tng ho ca nhng mi quan h x hi.
- Hn ch ca quan im duy vt siu hnh: tuyt i ho
phng din t nhin ca con ngi, xem nh vic l gii con ngi t
mt x hi
- Quan im duy vt bin chng: tha nhn bn tnh t nhin
ca con ngi v l gii con ngi t gc cc quan h lch s x hi,
t pht hin bn tnh x hi - mt bn cht nht ca con ngi.

Trang 52

- Khng c con ngi tru tng, thot ly mi iu kin, hon
cnh lch s x hi m con ngi lun gn vi iu kin lch s nht
nh. Con ngi trong hot ng thc tin, thng qua hot ng thc
tin tc ng vo t nhin, ci bin n theo nhu cu ca bn thn
ng thi con ngi cng sng to ra lch s ca chnh mnh.
ngha phng php lun t quan nim ca ch ngha Mc -
Lnin v con ngi:
+ l gii mt cch khoa hc nhng vn v con ngi
khng ch cn c t phng din bn tnh t nhin m phi cn c ch
yu vo bn tnh x hi, t nhng quan h kinh t - x hi.
+ ng lc c bn ca s tin b v pht trin ca x hi chnh
l t nng lc sng to ca con ngi, v vy cn pht huy nng lc
sng to ca n.
+ S nghip gii phng con ngi l nhm pht huy kh nng
sng to ca n phi hng vo s nghip gii phng nhng quan h
kinh t - x hi.
2. Khi nim qun chng nhn dn v vai tr sng to lch s
ca qun chng nhn dn.
2.1. Khi nim qun chng nhn dn
- Qun chng nhn dn l b phn c cng li ch cn bn, bao
gm nhng thnh phn, nhng tng lp v nhng giai cp, lin kt
thnh tp th di s lnh o ca mt c nhn, t chc hay ng phi
nhm gii quyt nhng vn kinh t, chnh tr, x hi ca mt thi i
nht nh.
- Nhng lc lng c bn to thnh cng ng QCND:
+ Nhng ngi lao ng sn xut ra ca ci vt cht v cc gi
tr tinh thn, ng vai tr l ht nhn c bn ca cng ng qun chng
nhn dn.
+ Nhng b phn dn c chng li giai cp thng tr p bc,
bc lt, i khng vi cng ng nhn dn.
+ Nhng giai cp, nhng tng lp x hi thc y s tin b
x hi thng qua hot ng ca mnh, trc tip, gin tip trn cc lnh
vc ca i sng x hi.

Trang 53

2.2. Vai tr sng to lch s ca QCND v vai tr ca c nhn
trong lch s
* Vai tr sng to lch s ca QCND
CNDV lch s khng nh: QCND l ch th sng to chn
chnh ra lch s, lc lng quyt nh s pht trin ca lch s; do ,
lch s trc ht v cn bn l lch s hot ng ca QCND trn tt c
cc lnh vc ca i sng kinh t - x hi. Th hin:
- QCND l LLSX c bn ca mi x hi, trc tip sn xut ra
ca ci vt cht p ng nhu cu ca x hi
- Cng vi qu trnh sng to ra ca ci vt cht, QCND l lc
lng trc tip hoc gin tip sng to ra cc gi tr tinh thn ca x hi,
kim chng cc gi tr tinh thn c cc th h v cc c nhn sng
to ra trong lch s phc v hot ng ca QCND
- QCND l lc lng v ng lc c bn ca mi cuc cch
mng v cc cuc ci cch trong lch s
* Vai tr ca c nhn trong lch s
- Khi nim c nhn dng ch mi con ngi c th sng
trong mt cng ng x hi nht nh v phn bit vi nhng con ngi
khc thng qua tnh n nht v tnh ph bin ca n.
- V nhn l nhng c nhn kit xut trong cc lnh vc chnh tr,
kinh t, ngh thut....
- Khi nim lnh t thng c dng ch nhng c nhn kit
xut do phong tro cch mng ca QCND to nn, gn b mt thit vi
QCND
tr thnh lnh t gn b vi qun chng, c qun chng
tn nhim phi l ngi c nhng phm cht c bn sau y:
+ C tri thc khoa hc uyn bc, nm bt c xu th vn
ng ca dn tc, quc gia, quc t v thi i.
+ C nng lc tp hp qun chng nhn dn, thng nht ch
v hnh ng ca qun chng nhn dn vo nhim v ca dn tc, quc
t v thi i.

Trang 54

+ Gn b mt thit vi qun chng, hy sinh qun mnh v li
ch ca QCND.

Trang 55

PHN TH HAI
HC THUYT CA CH NGHA MC - LNIN V
PHNG THC SN XUT TBCN
Chng IV
HC THUYT GI TR
I. iu kin ra i, c trng v u th ca sn xut hng ho
1. iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ho
- Sn xut t cp t tc (kinh t t nhin) l kiu t chc kinh t
m sn phm do lao ng sn xut ra nhm tho mn trc tip nhu
cu ca ngi sn xut.
- Sn xut hng ho (kinh t hng ho) l kiu t chc kinh t m
sn phm c sn xut ra trao i hoc bn trn th trng.
Sn xut hng ho ch ra i khi c hai iu kin sau:
1.1. Phn cng lao ng x hi
- Phn cng lao ng x hi l s phn chia lao ng x hi
thnh cc ngnh ngh khc nhau ca nn sn xut x hi.
- Phn cng lao ng x hi to ra s chuyn mn ho lao
ng, dn n chuyn mn ho sn xut thnh nhng ngnh ngh khc
nhau, mi ngi ch sn xut mt hay mt vi sn phm nht nh.
Nhng nhu cu ca cuc sng i hi h phi c nhiu loi sn phm
khc nhau, i hi h phi c mi lin h ph thuc vo nhau => buc
h phi trao i sn phm vi nhau.
- Phn cng lao ng x hi l c s, tin ca sn xut hng
ho.
1.2. S tch bit tng i v mt kinh t ca nhng ngi sn
xut.
S tch bit tng i v mt kinh t ca nhng ngi sn xut
do quan h s hu khc nhau v t liu sn xut quy nh. N xc nh
ngi s hu t liu sn xut l ngi s hu sn phm lm ra => lm
cho ngi sn xut c lp, i lp vi nhau, nhng h li cng nm
trong h thng PCLXH nn ph thuc vo nhau c v sn xut ln tiu

Trang 56

dng, ngi ny mun tiu dng sn phm ca ngi khc phi thng
qua trao i, mua bn.
Hai iu kin trn cho thy, phn cng lao ng x hi lm cho
nhng ngi sn xut ph thuc vo nhau; s tch bit tng i v mt
kinh t gia nhng ngi sn xut li chia r h ra, lm cho h c lp,
i lp vi nhau. y l mt mu thun ca sn xut hng ho, n ch
c gii quyt thng qua trao i, mua - bn sn phm.
Sn xut hng ho ch ra i khi c c hai iu kin ni
trn, nu thiu mt trong hai iu kin y th khng c sn xut hng
ho v sn phm ca lao ng khng mang hnh thi hng ho..
2. c trng v u th ca sn xut hng ho
- Mc ch ca sn xut hng ho l tho mn nhu cu ca
ngi khc, ca x hi nn s gia tng khng hn ch nhu cu ca th
trng l ng lc mnh m thc y sn xut pht trin.
- Cnh tranh ngy cng gay gt, buc mi ngi sn xut hng
ho phi nng ng trong sn xut kinh doanh, phi thng xuyn ci
tin k thut, hp l ho sn xut tng nng sut lao ng, nng cao
cht lng sn phm, nhm tiu th c nhiu hng ho v thu c
nhiu li nhun.
- S pht trin ca sn xut x hi vi tnh cht m ca cc
quan h hng ho tin t s lm cho giao lu kinh t, vn ho gia cc
vng, gia cc nc ngy cng pht trin. T , to iu kin nng cao
i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn.
Tuy nhin kinh t hng ho cng c nhng mt tri ca n nh
phn ho giu ngho, hng lu, hng gi, ph hoi mi trng.
II. Hng ho
1. Hng ho v hai thuc tnh ca hng ho
1.1. Bn cht ca hng ho
- Hng ho l sn phm ca lao ng, c th tho mn nhu cu
no ca con ngi v dng trao i vi nhau.
- Khi nghin cu PTSX TBCN, C. Mc bt u t s phn tch
hng ho l do:

Trang 57

+ Hng ho l s biu hin ph bin nht ca ca ci trong
x hi t bn
+ Hng ho l hnh thi nguyn t ca ca ci, cha ng
mi mm mng mu thun ca PTSX TBCN.
+ Phn tch hng ho tc l phn tch gi tr - phn tch ci
c s ca tt c cc phm tr kinh t hc ca PTSX TBCN.
1.2. Hai thuc tnh ca hng ho
Mi vt phm sn xut ra khi mang hnh thi hng ho th
u c hai thuc tnh c bn l GTSD v GTHH:
* Gi tr s dng
- Gi tr s dng l cng dng ca vt phm c th tho mn
nhu cu no ca con ngi.
- Bt c mt vt phm no cng c mt hay mt s cng dng.
Cng dng ca vt phm do thuc tnh t nhin ca vt cht quyt nh.
- Khi khoa hc k thut cng pht trin th con ngi cng
pht hin ra nhiu thuc tnh mi ca vt phm v li dng chng to
ra nhng gi tr s dng mi.
- Gi tr s dng ch th hin vic s dng hay tiu dng
hng ho, l mt phm tr vnh vin.
- Khi l hng ho th nht thit phi c GTSD nhng khng
phi bt c vt g c GTSD cng u l hng ho.
Gi tr s dng ni y vi t cch l thuc tnh ca hng
ho, n khng phi l gi tr s dng cho bn thn ngi sn xut hng
ho m l gi tr s dng cho ngi khc, cho x hi thng qua trao i
mua bn. V th, trong nn kinh t hng ho gi tr s dng ng thi l
vt mang gi tr trao i
* Gi tr hng ho
hiu c gi tr hng ho ta phi i t gi tr trao i.
- Gi tr trao i l quan h t l v lng m nhng GTSD
khc nhau c th trao i vi nhau.
V d: 1m vi = 10 kg thc

Trang 58

Hai hng ho khc nhau c th trao i c vi nhau th gia
chng phi c mt c s chung. l chng u l sn phm ca lao
ng, u cha lao ng hao ph sc lao ng ca con ngi n giu
trong . Nh c c s chung m cc hng ho c th trao i c
vi nhau.
- Gi tr hng ho l lao ng x hi ca ngi sn xut hng
ho kt tinh trong hng ho.
- GT l ni dung, c s ca GTT, cn GTT l hnh thc
biu hin ca GTHH.
- Sn phm no m lao ng hao ph cha ng trong cng
nhiu th gi tr ca n cng cao.
- GTHH l mt phm tr lch s
1.3. Mi quan h gia hai thuc tnh ca hng ho
Gia hai thuc tnh ca hng ho lun c mi quan h rng
buc ln nhau, va thng nht, va mu thun.
- Thng nht: hai thuc tnh cng tn ti trong mt hng ho,
u do lao ng ca con ngi to ra, nu thiu mt trong hai thuc tnh
th vt phm s khng phi l hng ho.
- Mu thun: i vi ngi sn xut hng ho, h to ra gi tr
s dng, nhng mc ch ca h l gi tr, h quan tm n gi tr s
dng l t c mc ch gi tr. i vi ngi tiu dng, ci m h
quan tm l gi tr s dng tho mn nhu cu tiu dng ca mnh.
Mun c gi tr s dng th h phi tr gi tr cho ngi sn xut ra n.
Tc l, trc khi thc hin gi tr s dng phi thc hin gi tr ca n.
2. Tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ho
Hng ho c hai thuc tnh l gi tr v gi tr s dng l do lao
ng sn xut hng ho c tnh hai mt l lao ng c th v lao ng
tru tng
2.1. Lao ng c th
- Lao ng c th l lao ng c ch di mt hnh thc c th
ca nhng ngh nghip chuyn mn nht nh. Mi lao ng c th c

Trang 59

mc ch ring, i tng ring, phng php ring, phng tin ring
v kt qu ring.
- Mi lao ng c th to ra mt loi gi tr s dng khc nhau.
- Lao ng c th cng nhiu loi th gi tr s dng cng
phong ph. Cc loi lao ng c th s hp thnh h thng phn cng
lao ng x hi.
- Lao ng c th thuc phm tr vnh vin
- Lao ng c th khng phi l ngun gc duy nht ca GTSD
do n sn xut ra bi v GTSD ca cc vt th hng ho bao gi cng do
hai nhn t vt cht v lao ng hp thnh.
- Lao ng c th l phm tr vnh vin, l mt iu kin
khng th thiu trong bt k hnh thi kinh t - x hi no nhng hnh
thc ca lao ng c th c th thay i.
2.2. Lao ng tru tng
- Lao ng tru tng l lao ng ca ngi sn xut hng ho
nu coi l s hao ph sc lc ca con ngi ni chung ch khng k n
hnh thc c th ca n nh th no.
- Lao ng tru tng l nhn t duy nht to ra gi tr ca
hng ho, lm c s cho s ngang bng trong trao i.
- Lao ng tru tng l mt phm tr lch s.
y khng phi c hai th lao ng khc nhau m ch l lao
ng ca ngi sn xut hng ho c tnh cht hai mt l lao ng c
th v lao ng tru tng.
* Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ho phn nh tnh cht
t nhn v tnh cht x hi ca sn xut hng ho. y l mu thun c
bn ca sn xut hng ho. Biu hin:
- Sn phm do ngi sn xut hng ho to ra c th khng n
khp hoc khng ph hp vi nhu cu ca x hi.
- Hao ph lao ng c bit ca ngi sn xut c th cao hn
hay thp hn hao ph lao ng m x hi c th chp nhn
3. Lng gi tr ca hng ho v cc nhn t nh hng n
lng gi tr hng ho

Trang 60

Cht ca GTHH l lao ng x hi ca ngi sn xut hng ho,
cn lng GTHH do lng lao ng hao ph sn xut ra hng ho
quyt nh.
3.1. Thc o lng gi tr hng ho (LGTHH).
- Lng gi tr hng ho l do lng lao ng hao ph sn
xut ra hng ho quyt nh v c o bng thc o thi gian nh
ngy, gi lao ng.....
- Hng ho bn trn th trng c o bng thi gian lao ng
x hi cn thit ch khng phi hao ph lao ng c bit
- Thi gian lao ng x hi cn thit l thi gian cn thit sn
xut ra mt hng ho trong iu kin bnh thng ca x hi, tc l vi
trnh k thut trung bnh, trnh kho lo trung bnh v cng
lao ng trung bnh so vi hon cnh x hi nht nh.
- Thng thng, thi gian lao ng x hi cn thit trng vi
thi gian lao ng c bit ca nhng ngi cung cp i b phn hng
ho trn th trng
3.2. Cc nhn t nh hng n LGTHH
Do thi gian lao ng x hi cn thit lun thay i nn lng gi
tr ca hng ho cng l mt i lng khng c nh. S thay i ny
tu thuc vo:
* Nng sut lao ng
- Nng sut lao ng l sc sn xut ca lao ng, c tnh
bng s lng sn phm c sn xut ra trong mt n v thi gian
hoc s lng thi gian cn thit sn xut ra mt n v sn phm.
- C hai loi NSL l NSL c bit v NSL x hi. Trn th
trng hng ho c trao i mua bn theo gi tr x hi tc l
LGTHH chu s nh hng ca NSL x hi.
+ Lng gi tr ca n v hng ho t l thun vi s
lng lao ng kt tinh trong sn phm v t l nghch vi NSL x
hi. Khi nng sut lao ng tng, lng sn phm sn xut ra trong mt
n v thi gian tng ln nhng hao ph lao ng trong n v thi gian
khng i. Do , lao ng tiu hao cho mt n v sn phm gim,
gi tr ca mt n v hng ho gim v ngc li.

Trang 61

- Nng sut lao ng ph thuc vo nhiu nhn t: trnh kho
lo ca ngi lao ng, s pht trin ca khoa hc k thut v trnh
ng dng tin b k thut, s kt hp x hi ca sn xut, hiu qu ca
t liu sn xut, cc iu kin t nhin.
* Cng lao ng
- Cng lao ng (CL) l mc khn trng, s cng
thng, mt nhc ca ngi lao ng.
- Tng CL th lng lao ng hao ph trong mt n v thi
gian tng, s lng hng ho tng. Do , gi tr ca mt n v hng
ho khng thay i, tc l CL khng nh hng n LGT ca mt
n v hng ho.
=> Thc cht ca vic tng cng lao ng cng ging nh
vic ko di thi gian lao ng.
* Mc phc tp ca lao ng: lao ng gin n v lao
ng phc tp
- Lao ng gin n l lao ng m bt k ngi bnh thng
no khng cn tri qua o to chuyn mn cng c th lm c.
- Lao ng phc tp l lao ng i hi phi c o to,
hun luyn.
Trong cng thi gian lao ng nh nhau, lao ng phc tp
to ra nhiu gi tr hn lao ng gin n, l bi s ca lao ng gin
n. Trong qu trnh trao i, th trng s t pht quy i mi lao ng
phc tp thnh lao ng gin n trung bnh.
3.3. C cu LGTHH
sn xut ra hng ho cn phi chi ph lao ng bao gm lao
ng qu kh tn ti trong cc yu t t liu sn xut v lao ng sng.
V vy, lng gi tr hng ho c cu thnh bi c gi tr ca nhng
t liu sn xut s dng sn xut ra hng ho, tc l gi tr c v
hao ph lao ng sng ca ngi sn xut trong qu trnh to ra hng
ho, tc l gi tr mi.
C cu LGTHH = Gi tr c + gi tr mi
III.Tin t

Trang 62

1. Lch s pht trin cc hnh thi gi tr v bn cht ca tin t
1.1. Lch s pht trin cc hnh thi gi tr
* Hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin
- y l hnh thi phi thai ca gi tr, xut hin trong giai on
u ca trao i hng ho khi trao i mang tnh cht ngu nhin, trao
i trc tip vt ny ly vt khc.
Vd: 1 m vi = 10 kg thc
Gi tr ca vi c biu hin hng ho thc, cn thc
c dng lm phng tin biu hin gi tr ca vi. Bn thn vi
nu ng mt mnh th khng biu hin c gi tr ca n. Mun bit
c phi em so snh vi 10kg thc. Do hnh thi gi tr ca 1m vi
l hnh thi tng i. Cn hng ho thc khng biu th c gi tr
ca n trong mi quan h vi vi, n ch biu hin gi tr ca vi nn gi
l hnh thi vt ngang gi.
- Hnh thi gi tr tng i v hnh thi vt ngang gi l hai mt
lin quan vi nhau, khng th tch ri nhau, ng thi l hai cc i lp
nhau trong phng trnh trao i.
- c im ca hnh thi vt ngang gi:
+ Gi tr s dng ca n tr thnh hnh thc biu hin gi tr
+ Lao ng c th tr thnh hnh thc biu hin ca lao
ng tru tng
+ Lao ng t nhn tr thnh hnh thc biu hin ca lao
ng x hi.
Trong hnh thi ny, gi tr ca mt hng ho ch c pht
hin mt hng ho nht nh khc vi n, ch khng biu hin mi
hng ho khc.
* Hnh thi gi tr ton b hay m rng
1 m vi = 10 kg thc hoc
= 1 con cu hoc

= 0,1 gr vng hoc
= ..

Trang 63

- Khi LLSX v phn cng lao ng pht trin hn (chn nui tch
khi trng trt) sn phm em ra trao i nhiu hn, trao i tr nn
thng xuyn hn, mt hng ho ny c th quan h vi nhiu hng ho
khc. Do vy, gi tr ca mt hng ho ny c biu hin gi tr s
dng ca nhiu hng ho khc c tc dng lm vt ngang gi.
* Hnh thi chung ca gi tr
10 kg thc
1 con cu
0,1 gr vng
...
- Khi LLSX v phn cng lao ng pht trin cao hn th trao i
trc tip khng cn ph hp, s pht trin ca trao i i hi phi hnh
thnh vt ngang gi chung. Trong hnh thi ny, tt c cc hng ho u
biu hin gi tr ca mnh cng mt th hng ho ng vai tr lm vt
ngang gi chung.
- Tuy nhin vt ngang gi chung cha n nh mt th hng ho
no, cc a phng khc nhau th c vt ngang gi chung khc nhau.
* Hnh thi tin t
15 m vi
10 kg thc = 0,1 gr vng = vt ngang gi chung
.
(Vng tr thnh tin t)
- Khi LLSX v phn cng lao ng x hi pht trin hn na, th
trng ngy cng m rng, i hi phi hnh thnh vt ngang gi chung
thng nht. Khi vt ngang gi chung c c nh mt hng ho c
tn v ph bin th hnh thi tin t ca gi tr xut hin.
- Ban u c nhiu kim loi ng vai tr lm tin t nhng v sau
c nh li l vng.
- Tin t xut hin l kt qu pht trin lu di ca sn xut v trao
i hng ho. Khi tin t ra i lm cho th gii hng ho phn thnh
hai cc: mt bn l nhng hng ho thng thng cn mt bn l hng
ho vng ng vai tr lm vt ngang gi.
= 1 m vi

Trang 64

1.2. Bn cht ca tin t
- Tin t l mt loi hng ho c bit c tch ra t th gii
hng ho lm vt ngang gi chung, thng nht cho cc hng ho khc;
biu hin lao ng x hi v quan h gia nhng ngi sn xut hng
ho.
2. Cc chc nng ca tin t
2.1. Thc o gi tr
- Lm chc nng thc o gi tr tin c dng o lng v
biu hin gi tr ca hng ho. Mun vy, bn thn tin phi c gi tr
(tc l tin vng).
- Gi tr ca hng ho c biu hin bng tin gi l gi c ca
hng ho. Gi c ca hng ho ph thuc vo cc yu t: gi tr hng
ho, gi tr ca tin, quan h cung cu hng ho trn th trng.
- lm c chc nng ny th bn thn tin t phi c quy
nh mt n v tin t nht nh lm tiu chun o lng gi tr ca
hng ho .
2.2. Phng tin lu thng
- Tin lm phng tin lu thng tc l lm mi gii trong trao
i. lm chc nng ny cn phi c tin mt.
- Tin l hnh thc biu hin ca hng ho, n phc v cho s vn
ng ca hng ho. Lu thng hng ho v lu thng hng ho v lu
thng tin t l hai mt ca mt qu trnh thng nht vi nhau.
- Trong lu thng, tin t lc u xut hin di hnh thi vng
thoi, bc nn, dn dn chuyn sang tin c, tin c b hao mn dn, b
mt mt phn gi tr nhng vn c chp nhn nh tin gi tr.
Nh vy, gi tr thc ca tin tch ri gi tr danh ngha ca n v
tin lm phng tin lu thng ch ng vai tr chc lt.
2.3. Phng tin thanh ton
- Lm phng tin thanh ton tin c dng tr n, np thu,
tr tin mua chu hng...
- Tin lm phng tin thanh ton dn n s xut hin ca hnh
thc thanh ton khu tr khng dng tin mt. Do , n nh hng ti

Trang 65

lng tin cn thit cho lu thng. Mt khc, pht trin hnh thc n
dy chuyn lm tng kh nng khng hong kinh t trong sn xut hng
ho
2.4. Phng tin ct tr
Lm phng tin ct tr, tc l tin c rt khi lu thng v
em vo ct tr. S d, tin lm c chc nng ny l v tin l i
biu cho ca ci x hi di hnh thc gi tr nn ct tr tin l mt hnh
thc ct tr ca ci.
2.5. Tin t th gii
- Khi trao i hng ho vt ra khi bin gii quc gia th tin lm
chc nng tin t th gii. Vi chc nng ny, tin phi c gi tr hay
tin tn dng phi c cng nhn l phng tin thanh ton quc t.
- Thc hin chc nng ny, tin c s dng lm phng tin
mua hng v thanh ton quc t.
IV. Quy lut gi tr
Quy lut gi tr l quy lut c bn ca sn xut v lu thng
hng ho tc l u c sn xut v trao i hng ho th c s tn
ti v pht huy tc dng ca quy lut gi tr.
1. Ni dung ca quy lut gi tr
- Theo quy lut gi tr th: sn xut v trao i hng ho phi da
trn c s hao ph lao ng x hi cn thit
+ i vi sn xut: ngi sn xut phi c mc hao ph lao
ng c bit ph hp vi mc hao ph lao ng x hi. i vi lu
thng, n yu cu vic trao i hng ho phi da trn c s hao ph lao
ng x hi cn thit v theo nguyn tc ngang gi.
+ S vn ng ca quy lut gi tr thng qua s vn ng gi
c hng ho. Hng ho no gi tr ln th gi c ca n s cao v ngc
li
Ngoi ra, gi c hng ho cn chu nh hng ca cnh tranh, quan
h cung - cu, sc mua ca ng tin. S tc ng ca cc nhn t ny
lm cho gi c hng ho tch ri vi gi tr hng ho v ln xung xoay
quanh trc gi tr hng ho.

Trang 66

2. Tc dng ca quy lut gi tr
2.1. iu tit sn xut v lu thng hng ho
- iu tit sn xut tc l iu ho, phn b cc yu t sn xut
gia cc ngnh, cc lnh vc ca nn kinh t. Tc dng ny ca quy lut
gi tr thng qua s bin ng ca gi c trn th trng di tc ng
ca quy lut cung - cu.
- iu tit lu thng hng ho tc l thng qua s bin ng ca
gi c trn th trng, thu ht lung hng t ni c gi c thp n ni
c gi cao, lm cho lu thng hng ho thng sut.
2.2. Kch thch ci tin k thut, hp l ho sn xut, tng nng
sut lao ng, LLSX x hi pht trin nhanh
Trong nn sn xut hng ho, ngi sn xut no c hao ph lao
ng c bit cng thp hn hao ph lao ng x hi th cng thu c
nhiu li nhun. mc hao ph lao ng c bit thp h phi quan tm
n vic ci tin k thut sn xut, nng cao trnh tay ngh, gim chi
ph sn xut, s dng lao ng c hiu qu, ci tin t chc qun l sn
xut, tng nng sut lao ng T thc y LLSX pht trin.
2.3. Thc hin s la chn t nhin v phn ho ngi sn xut
thnh ngi giu, k ngho
Trong nn sn xut hng ho ngi no c iu kin thun li,
c trnh trang b k thut tt v gp may mn trong kinh doanh h tr
nn giu c. Ngc li mt b phn ngi sn xut khc do iu kin
sn xut khng thun li hoc gp ri ro trong kinh doanh c th b ph
sn tr thnh ngi ngho kh.

Trang 67

Chng V
HC THUYT GI TR THNG D
I. S chuyn ho tin thnh t bn
1. Cng thc chung ca t bn
- Tin c coi l tin thng thng th vn ng theo cng thc
H - T - H. Cn tin c coi l t bn th vn ng theo cng thc T - H
-T.
- So snh hai cng thc trn, ta thy:
+ im ging nhau ca chng l u c cu thnh bi hai
yu t hng v tin; u cha ng hai hnh vi i lp nhau l mua v
bn; u biu hin quan h kinh t gia ngi mua v ngi bn.
+ im khc nhau gia hai cng thc:
Lu thng hng ho gin n
H - T - H
Lu thng ca t bn
T - H - T
@ im m u v im kt thc
- Bt u bng vic bn,
kt thc bng vic mua
- im m u v kt thc
u l H, T ng vai tr trung gian

- Bt u bng vic mua,
kt thc bng vic bn
- im m u v kt thc
l T, H ng vai tr trung gian
@ Mc ch
- Nhm vo gi tr s dng
tho mn nhu cu nn hng ho
trao i c gi tr s dng khc
nhau. Ngi c tin s mua c
gi tr s dng nh mun

- Nhm vo gi tr nhng
khng phi gi tr c bo tn m
l gi tr tng thm. T- H - T (T =
T + T)
@ Gii hn ca s vn ng.
- Kt thc giai on 2, khi
ngi c tin mua c gi tr s
dng nh mun.

- S vn ng khng c gii
hn v mc ch lu thng ca t
bn l s ln ln ca gi tr, gi tr
thng d.

Trang 68

- T bn l gi tr mang li gi tr thng d. Mc ch ca lu
thng t bn l s ln ln ca gi tr, l GTTD nn s vn ng ca t
bn l khng c gii hn
=> C. Mc gi cng thc T - H - T l cng thc chung ca t
bn v s vn ng ca mi t bn u biu hin trong lu thng di
dng khi qut .
2. Mu thun cng thc chung ca t bn
- Cc nh kinh t hc t sn c tnh chng minh rng qu trnh
lu thng to ra GTTD nhm mc ch che giu ngun gc lm giu
ca cc nh t bn
- Thc ra trong lu thng, d trao i ngang gi hay khng
ngang gi th cng khng to ra gi tr mi, do cng khng c
GTTD.
+ Nu trao i ngang gi: ch c s thay i hnh thi ca gi
tr t tin thnh hng v t hng thnh tin, cn tng gi tr trong tay
mi ngi trc sau vn khng thay i. Nhng v mt gi tr s dng
th c hai bn cng c li.
+ Trng hp trao i khng ngang gi: hng ho c bn
cao hoc thp hn gi tr th c ngi c li, c ngi b thit nhng
tng gi tr x hi khng thay i.
=> Nh vy, nu ngi ta trao i nhng vt ngang gi hay
khng ngang gi th khng sinh ra gi tr thng d. Do , lu thng
khng to ra GTTD. Vy c phi GTTD c to ra ngoi lu thng?
. Nu ngi trao i ng mt mnh vi hng ho ca mnh th
GTHH khng tng ln.
. Nu ngi sn xut to ra mt gi tr mi cho hng ho th phi
bng sc lao ng ca bn thn h.
=> Vy, t bn khng th xut hin t lu thng v cng khng th
xut hin ngoi lu thng. N phi xut hin trong lu thng v ng
thi khng phi trong lu thng.
3. Hng ho sc lao ng

Trang 69

gii quyt mu thun cng thc chung ca t bn, phi tm
trn th trng mt loi hng ho c bit m vic s dng n c th to
ra c gi tr ln hn gi tr ca bn thn n. l hng ho sc lao
ng. Sc lao ng bin thnh hng ho l iu kin quyt nh tin
bin thnh t bn.
3.1. Sc lao ng v iu kin sc lao ng tr thnh hng ho
-.Theo C.Mc: Sc lao ng l ton b th lc v tr lc trong
thn th mi con ngi, trong nhn cch sinh ng ca con ngi, th
lc v tr lc m con ngi phi lm cho hot ng sn xut ra nhng
vt c ch.
- Sc lao ng ch tr thnh hng ho trong nhng iu kin lch
s nht nh. l:
+ Ngi lao ng c t do v thn th, lm ch c sc lao
ng ca mnh v c quyn bn sc lao ng ca mnh nh mt hng
ho.
+ Ngi lao ng b tc ot ht t liu sn xut v t liu
sinh hot, tn ti h buc phi bn sc lao ng kim sng.
3.2. Hai thuc tnh ca hng ho sc lao ng
Ging nh mi hng ho khc, hng ho sc lao ng cng bao
gm hai thuc tnh l gi tr v gi tr s dng:
- Gi tr hng ho sc lao ng do thi gian lao ng x hi cn
thit sn xut v ti sn xut ra hng ho quyt nh. Nhng sc
lao ng ch tn ti nh nng lc sng ca con ngi, mun sn xut v
ti sn xut ra n th cn phi tiu dng mt lng t liu sinh hot nht
nh. Ngoi ra ngi lao ng cn phi tho mn nhu cu ca gia nh
v con ci h cng nh nng cao trnh ca bn thn.
+ Thi gian lao ng x hi cn thit ti sn xut ra sc lao
ng s c quy thnh thi gian lao ng x hi cn thit sn xut
ra nhng t liu sinh hot hay gi tr hng ho sc lao ng c o
gin tip bng gi tr nhng t liu sinh hot ti sn xut ra sc lao
ng.
+ Gi tr hng ho sc lao ng do nhng b phn sau y hp
thnh:

Trang 70

. Gi tr nhng t liu sinh hot v vt cht v tinh thn cn
thit ti sn xut sc lao ng, duy tr i sng cng nhn.
. Ph tn o to cng nhn.
. Gi tr nhng t liu sinh hot vt cht v tinh thn cn thit
cho con ci ngi cng nhn.
=> Gi tr ca hng ho sc lao ng l nhng gi tr ca t liu
sinh hot cn thit duy tr cuc sng ca bn thn ngi lao ng v
gia nh h c v mt vt cht v tinh thn
+ bit c s bin i ca gi tr sc lao ng trong mt thi
k nht nh, cn nghin cu hai loi nhn t tc ng i lp nhau n
s bin i ca gi tr sc lao ng. Mt mt, s tng nhu cu trung
bnh ca x hi v hng ho v dch v, v hc tp v trnh lnh ngh
lm tng gi tr sc lao ng. Mt khc, s tng nng sut lao ng
x hi li lm gim gi tr sc lao ng.
- Gi tr s dng ca hng ho sc lao ng: ch th hin ra trong
qu trnh tiu dng sc lao ng tc l qu trnh lao ng ca ngi
cng nhn. l qu trnh sn xut ra mt lot hng ho no , ng
thi l qu trnh to ra gi tr mi ln hn gi tr bn thn hng ho sc
lao ng. Phn ln hn l gi tr thng d m nh t bn chim ot.
=> Nh vy, gi tr s dng ca hng ho sc lao ng c tnh
cht c bit, l ngun gc sinh ra gi tr, tc l n c th to ra gi tr
mi ln hn gi tr bn thn n. l cha kho gii thch mu thun
cng thc chung ca t bn.
II. Qu trnh sn xut gi tr thng d trong x hi t bn
1. S thng nht gia qu trnh sn xut ra gi tr s dng v
qu trnh sn xut gi tr thng d
* Mc ch ca nn sn xut TBCN khng phi l GTSD m l
gi tr, GTTD. Nhng sn xut GTTD trc ht nh t bn phi sn
xut ra mt GTSD no , v GTSD l vt mang GTT v GTTD.
* c im ca qu trnh sn xut t bn ch ngha:
- Cng nhn lm vic di s kim sot ca nh t bn
- Sn phm lm ra thuc s hu ca nh t bn.

Trang 71

* hiu r vn ny chng ta ly vic sn xut si ca mt
nh t bn: Gi nh sn
xut ra 10 kg si, nh t bn phi:
- Mua 10 kg bng vi gi 10$.
- Khu hao my mc thit b chuyn 10 kg bng thnh si
l 2$.
- Mua sc lao ng ca cng nhn trong mt ngy (8h) l 3 $.
Gi s, trong 4h u tin cng nhn ko ht 10 kg bng thnh
si, gi tr ca si l 15$. Nu qu trnh sn xut dng y th cha c
s xut hin gi tr thng d.
Tuy nhin, nh t bn mua sc lao ng s dng trong 8h; v
vy trong 4 gi tip theo, ngi cng nhn vn phi tip tc lao ng.
Trong 4 gi ny, nh t bn ch phi b ra 10 $ mua 10 kg bng v 2
$ khu hao my mc. Gi tr ca si c to ra vn l 15 $.

Chi ph sn xut Gi tr sn phm mi (20 kg si)
- Tin mua bng (20kg): 20$ - Gi tr ca bng c chuyn
vo si: 20$
- Tin hao mn my mc: 4$ - Gi tr ca my mc c
chuyn vo si: 4$
- Tin mua sc lao ng trong 1
ngy: 3$
- Gi tr mi do ngi cng nhn
to ra trong 8h lao ng: 6$
Tng cng: 27$ Tng cng: 30$
Kt qu trong mt ngy cng nhn s to ra hng ho c gi tr
l 30$.
Tng chi ph nh t bn b ra l 27$, phn chnh lch vi gi tr l
3 $ c gi l gi tr thng d.
T v d trn ta rt ra kt lun:
- Phn tch gi tr sn phm c sn xut ra bao gm hai phn:
gi tr c (c) v gi tr mi (v + m)

Trang 72

+ Gi tr c l gi tr ca t liu sn xut (c): 24 $
+ Gi tr mi do lao ng ca cng nhn to ra (v + m): 6$
Vy, gi tr thng d l mt b phn ca gi tr mi di ra ngoi
gi tr sc lao ng do cng nhn lm thu to ra v b nh t bn
chim khng. Qu trnh sn xut ra gi tr thng d ch l qu trnh to
ra gi tr ko di qu im m gi tr sc lao ng do nh t bn
tr, c hon li bng mt vt ngang gi mi.

- Ngy lao ng ca cng nhn c chia thnh hai phn:
+ Thi gian lao ng cn thit v lao ng trong khong thi
gian gi l lao ng cn thit.
+ Phn cn li ca ngy lao ng gi l thi gian lao ng thng
d v lao ng trong khong thi gian gi l lao ng thng d.
- Nghin cu qu trnh sn xut GTTD, ta thy mu thun cng
thc chung c gii quyt: vic chuyn ho tin thnh t bn din
ra trong lu thng nhng ng thi khng phi trong lu thng. Ch c
trong lu thng nh t bn mi mua c hng ho sc lao ng s
dng trong sn xut (ngoi lnh vc lu thng) sn xut ra GTTD cho
nh t bn. Do , tin chuyn ho thnh t bn.
2. Bn cht ca t bn. S phn chia t bn thnh t bn bt
bin v t bn kh bin
2.1. Bn cht ca t bn
- T bn l gi tr mang li gi tr thng d bng cch bc lt lao
ng khng cng ca cng nhn lm thu.
- Bn cht ca t bn l th hin QHSX x hi m trong giai
cp t sn chim ot gi tr thng d do giai cp cng nhn sng to ra.
2.2. T bn bt bin v t bn kh bin
Cn c vo vai tr khc nhau trong vic to ra gi tr thng d, C.
Mc chia t bn thnh t bn bt bin v t bn kh bin.
- B phn t bn bin thnh t liu sn xut m gi tr c bo
ton v chuyn vo sn phm, tc l khng thay i i lng gi tr
ca n, c C.Mc gi l t bn bt bin, k hiu l C.

Trang 73

- B phn t bn bin thnh sc lao ng khng ti hin ra
nhng thng qua lao ng tru tng ca cng nhn lm thu m tng
ln tc l bin i v i lng, c C. Mc gi l t bn kh bin, k
hiu l V.
Nh vy, t bn bt bin l iu kin cn thit, khng th thiu
c sn xut ra gi tr thng d, cn t bn kh bin c vai tr quyt
nh trong qu trnh v n chnh l b phn t bn ln ln.
3. T sut gi tr thng d v khi lng gi tr thng d
3.1. T sut gi tr thng d
- T sut gi tr thng d l t s tnh theo phn trm gia gi tr
thng d v t bn kh bin cn thit sn xut ra gi tr thng d .
m' =
v
m
x 100%
m' =
t
t'
x 100%
Trong : t: l thi gian lao ng thng d
t: l thi gian lao ng tt yu
- T sut gi tr thng d ni ln trnh bc lt ca nh t bn
i vi cng nhn lm thu.
3.2. Khi lng gi tr thng d
- Khi lng gi tr thng d l tch s gia t sut gi tr thng d
v tng t bn kh bin c s dng.
M = m x V
Trong : M: Khi lng gi tr thng d
m': T sut gi tr thng d
V: Tng t bn kh bin c s dng tin hnh sn xut
- Khi lng gi tr thng d ni ln quy m bc lt ca nh t bn
- Ch ngha t bn cng pht trin th khi lng gi tr thng d
cng tng v trnh bc lt sc lao ng cao hn.
4. Hai phng php sn xut gi tr thng d v gi tr thng
d siu ngch

Trang 74

4.1. Sn xut gi tr thng d tuyt i
- Gi tr thng d tuyt i l gi tr thng d thu c do ko di
thi gian lao ng vt qu thi gian lao ng tt yu trong khi NSL,
gi tr sc lao ng v thi gian lao ng tt yu khng thay i .
- Cc nh t bn mun ko di ngy lao ng cng khng th vt
qu gii hn th cht v tinh thn ca ngi lao ng.
4.2. Sn xut gi tr thng d tng i
- Gi tr thng d tng i l gi tr thng d thu c do rt
ngn thi gian lao ng tt yu bng cch nng cao NSL trong ngnh
sn xut ra t liu sinh hot h thp gi tr sc lao ng, nh tng
thi gian lao ng thng d ln ngay trong iu kin di ngy lao
ng, cng lao ng nh c.
- Mun rt ngn thi gian lao ng tt yu phi gim gi tr sc
lao ng. Mun h thp gi tr sc lao ng phi gim gi tr t liu sinh
hot thuc phm vi tiu dng ca cng nhn. iu ch c th thc
hin c bng cch tng nng sut lao ng trong cc ngnh sn xut
ra nhng t liu sinh hot thuc phm vi tiu dng ca cng nhn hay
tng NSL trong cc ngnh sn xut ra TLSX sn xut ra nhng t
liu sinh hot
=> Hai phng php sn xut GTTD trn c cc nh t bn s
dng kt hp vi nhau nng cao trnh bc lt cng nhn lm thu
trong qu trnh pht trin ca CNTB.
4.3. Gi tr thng d siu ngch
- Cnh tranh gia cc nh t bn buc h phi p dng phng
php sn xut tt nht tng nng sut lao ng trong x nghip ca
mnh nhm gim gi tr c bit ca hng ho thp hn gi tr x hi ca
hng ho, nh thu c gi tr thng d siu ngch.
- GTTD siu ngch l phn GTTD thu c do p dng cng ngh
mi lm cho gi tr c bit ca hng ho thp hn gi tr th trng ca
n.
- Xt trong tng x nghip, gi tr thng d siu ngch l mt hin
tng tm thi, nhng trong phm vi ton x hi th n li thng
xuyn tn ti. N l ng lc trc tip kch thch, thc y cc nh t

Trang 75

bn ci tin k thut, p dng khoa hc cng ngh mi vo sn xut,
hp l ho sn xut gim gi tr hng ho.
* So snh GTTD tng i v GTTD siu ngch:
- Ging nhau: thu c da trn c s tng NSL
- Khc nhau:
+ GTTD tng i thu c do tng NSL x hi, cn GTTD
siu ngch thu c da trn vic tng NSL c bit.
+ GTTD tng i do ton b cc nh t bn thu c - biu
hin quan h bc lt ca ton b cc nh t bn vi giai cp cng nhn
lm thu, GTTD siu ngch ch do mt s cc nh t bn ng dng k
thut tin tin thu c - khng ch biu hin mi quan h gia t bn
v lao ng lm thu, m cn biu hin mi quan h cnh tranh gia cc
nh t bn.
5. Sn xut gi tr thng d -Quy lut kinh t tuyt i ca CNTB
- Mi PTSX c mt quy lut kinh t tuyt i, theo C. Mc quy
lut kinh t c bn ca nn sn xut t bn ch ngha l quy lut gi tr
thng d:
+ Quy lut GTTD phn nh mi quan h bn cht ca CNTB-
quan h bc lt lao ng lm thu, l ngun gc lm giu ca cc nh t
bn
+ Mc ch ca sn xut t bn ch ngha khng phi l gi tr
s dng m l gi tr thng d. Theo ui gi tr thng d ti a l mc
ch v ng c thc y s hot ng ca mi nh t bn cng nh ca
ton x hi t bn.
+ Vch r phng tin, th on t c mc ch ca nn
sn xut TBCN l tng cng bc lt cng nhn lm thu bng cch
tng cng lao ng, ko di ngy lao ng, tng nng sut lao ng
v m rng sn xut....
- Ni dung quy lut: sn xut ra gi tr thng d ti a bng cch
bc lt cng nhn lm thu. Quy lut ny ra i v tn ti cng vi s ra
i v tn ti ca ch ngha t bn.

Trang 76

- Trong iu kin ngy nay, sn xut gi tr thng d c nhng c
im mi:
+ Do k thut v cng ngh hin i nn khi lng gi tr
thng d c to ra ch yu nh tng nng sut lao ng.
+ C cu lao ng x hi cc nc t bn c s bin i ln,
lao ng tr tu tng thay th lao ng gin n.
+ S bc lt ca cc nc t bn pht trin trn phm vi quc t
ngy cng c m rng nh: xut khu t bn v hng ho, trao i
khng ngang gi...
III. Tin cng trong CNTB
1. Bn cht kinh t ca tin cng
- Ngi cng nhn lm vic cho nh t bn mt thi gian nht
nh, sn xut ra mt lng hng ho hay hon thnh mt s cng vic
no th nh t bn tr cho mt s tin nht nh gi l tin cng.
- Bn cht ca tin cng trong ch ngha t bn l gi tr hay gi
c ca sc lao ng nhng li biu hin ra bn ngoi thnh gi tr hay
gi c ca lao ng. Hnh thc biu hin gy ra s nhm ln l do:
+ Nu lao ng l hng ho, th n phi c trc, phi c vt
ho trong hnh thc c th no . lao ng vt ho c th phi c
TLSX, nhng nu ngi lao ng c TLSX th h s bn hng ho do
mnh sn xut ra ch khng phi bn lao ng
+ Khi tha nhn lao ng l hng ho s dn ti mu thun sau:
. Lao ng l hng ho v trao i ngang gi th nh t bn s
khng thu c li nhun => ph nhn quy lut GTTD
. Hng ho lao ng trao i khng ngang gi c GTTD
cho nh t bn th vi phm quy lut gi tr.
. Nu lao ng l hng ho th lao ng phi c gi tr tc l
lao ng s c o bng hao ph lao ng => lun qun
=> Bn cht ca tin cng trong CNTB l hnh thc biu hin
bng tin ca gi tr hng ho sc lao ng hay gi c ca hng ho sc
lao ng nhng li biu hin ra b ngoi thnh gi c ca lao ng.
- Hnh thc biu hin ny gy ra s nhm ln l do:

Trang 77

+ c im ca hng ho sc lao ng l khng tch khi ngi
bn, n ch nhn c gi c khi cung cp gi tr s dng cho ngi
mua, tc l lao ng cho nh t bn, do b ngoi ch thy nh t bn
tr gi tr cho lao ng.
+ i vi cng nhn, ton b lao ng trong c ngy l phng
tin c tin sinh sng. Do , bn thn cng nhn cng tng rng
mnh bn lao ng. Cn i vi nh t bn b tin ra c lao ng,
nn cng ngh rng ci m h mua l lao ng.
+ Lng tin cng c tr theo thi gian lao ng (gi, ngy,
tun, thng) hoc s lng sn phm sn xut ra, lm cho ngi ta lm
tng rng, tin cng l gi c ca lao ng.
Nh vy, tin cng che y mi du vt ca s phn chia ngy
lao ng thnh thi gian lao ng tt yu v thi gian lao ng thng
d thnh lao ng c tr cng v lao ng khng c tr cng. Do
, tin cng che y bn cht bc lt ca ch ngha t bn.
2. Hai hnh thc c bn ca tin cng trong CNTB:
Tin cng c hai hnh thc c bn l tin cng tnh theo thi gian v
tin cng tnh theo sn phm
* Tin cng tnh theo thi gian
- Tin cng tnh theo thi gian l hnh thc tin cng m s lng
ca n nhiu hay t tu theo thi gian lao ng ca ngi cng nhn
(gi, ngy, thng...) di hay ngn.
- nh gi chnh xc mc tin cng khng ch cn c vo tin
cng nhn c m phi cn c vo di ca ngy lao ng v cng
lao ng.
- Gi c mt gi lao ng l thc o chnh xc nht mc tin
cng tnh theo thi gian.
* Tin cng tnh theo sn phm
- Tin cng tnh theo sn phm l hnh thc tin cng m s lng
ca n ph thuc vo s lng sn phm nhiu hay s lng nhng b
phn ca sn phm m cng nhn sn xut ra hoc l s lng cng
vic hon thnh.

Trang 78

- Mi sn phm c tr cng theo mt n gi nht nh gi l
n gi tin cng. quy nh n gi tin cng, ngi ta ly tin cng
trung bnh mt ngy ca cng nhn chia cho s lng sn phm ca mt
cng nhn sn xut ra trong mt ngy lao ng bnh thng.
3. Tin cng danh ngha v tin cng thc t
- Tin cng danh ngha l s tin m ngi cng nhn nhn c
c do bn sc lao ng ca mnh cho nh t bn.
- Tin cng thc t l tin cng c biu hin bng s lng
hng ho tiu dng v dch v tng ln hoc gim xung m cng nhn
mua c bng tin cng danh ngha ca mnh.
* Tin cng l gi c ca sc lao ng nn s vn ng ca n
gn lin vi s bin i ca gi tr sc lao ng
- Nhn t lm tng gi tr sc lao ng: s nng cao trnh
chuyn mn ca ngi lao ng, s tng CL v s tng ln ca nhu
cu cng vi s pht trin ca x hi
- Nhn t lm gim gi tr sc lao ng: s tng NSL lm cho
gi c tiu dng thp xung
* Xu hng chung ca sn xut TBCN khng phi l nng cao
mc tin cng trung bnh m l h thp mc tin cng y. Bi v:
- Tin cng danh ngha c xu hng tng ln nhng mc tng
ca n nhiu khi khng kp mc tng gi c t liu tiu dng v dch v
- Do s tc ng ca cch mng khoa hc k thut, khin cho
cung lao ng lm thu lun vt qu cu ca n => nh t bn mua
sc lao ng di gi tr ca n, cho nn tin cng thc t ca giai cp
cng nhn lun c xu hng h thp.
Tuy nhin s h thp tin cng thc t ch din ra nh mt xu
hng bi v c nhng nhn t chng li s h thp tin cng:
- Cuc u tranh ca GCCN i tng tin cng
- Nhu cu v sc lao ng c cht lng cao ngy cng tng
buc cc nh t bn phi t chc ci tin lao ng cng nh kch thch
ngi lao ng bng li ch vt cht.
IV. S chuyn ho gi tr thng d thnh t bn - tch lu t bn

Trang 79

1. Thc cht v ng c ca tch lu t bn
- Ti sn xut ni chung l qu trnh sn xut c lp i lp li v
tip din mt cch lin tc khng ngng.
- Sn xut theo ngha rng c ngha l ti sn xut, c th chia
thnh hai loi: ti sn xut gin n v ti sn xut m rng.
+ Ti sn xut gin n l qu trnh ti sn xut lp i lp li vi
quy m nh c
+ Ti sn xut m rng l qu trnh sn xut lp i lp li vi
quy m ln sau ln hn ln trc
Nt in hnh trong CNTB l ti sn xut m rng. Ti sn xut
m rng TBCN l s lp i lp li qu trnh sn xut vi quy m ln
hn trc, vi mt t bn ln hn trc.
- Vic s dng GTTD lm t bn hay s chuyn ho GTTD tr li
thnh t bn gi l tch lu t bn. => Thc cht ca tch lu t bn l
s chuyn ho mt phn GTTD tr li thnh t bn hay l qu trnh t
bn ho gi tr thng d.
- Nghin cu tch lu t bn cho thy:
+ Ngun gc duy nht ca t bn tch lu l gi tr thng d v
t bn tch lu chim t trng ngy cng ln trong ton b t bn.
+ Qu trnh tch lu t bn lm cho quyn s hu trong sn xut
hng ho bin thnh quyn chim ot TBCN (nh t bn s hu t liu
sn xut, khi thu mn lao ng th nh t bn chim ot lao ng
ca cng nhn. Do vy, quyn s hu => quyn chim ot).
* Cc nhn t nh hng n tch lu t bn:
- Trng hp khi lng GTTD khng i th quy m tch lu
ca t bn ph thuc vo t l phn chia khi lng GTTD thnh qu
tch lu v tiu dng.
- Khi t l phn chia xc nh th quy m ca tch lu t bn
ph thuc vo khi lng GTTD. GTTD ph thuc vo:
+ Trnh bc lt sc lao ng: bng cc bin php nh tng
CL, ko di ngy lao ng, ct gim tin lng ca cng nhn

Trang 80

+ Trnh NSL x hi: NSL x hi tng ln s c nhiu
yu t vt cht bin GTTD thnh t bn mi => lm tng quy m ca
tch lu
+ S chnh lch gia t bn c s dng v t bn tiu
dng:
. T bn s dng l ton b gi tr nhng t liu lao
ng tham gia vo qu trnh sn xut ra sn phm.
. T bn tiu dng l phn gi tr nhng t liu lao ng
c chuyn vo sn phm di dng khu hao.
. T liu lao ng (my mc, thit b...) l nhng th
c dng trong qu trnh sn xut to ra sn phm.
Khi my mc thit b cng hin i th s chnh lch gia t bn
s dng v t bn tiu dng ngy cng ln, do s phc v khng
cng cng ln => quy m tch lu t bn cng ln.
+ Quy m ca t bn ng trc: T cng thc M = m.V (V l
tng t bn kh bin). Khi m khng thay i th khi lng gi tr
thng d tng khi V tng.
2. Tch t v tp trung t bn
- Tch t t bn l s tng thm quy m ca t bn c bit bng
cch t bn ho gi tr thng d trong mt x nghip no , l kt qu
trc tip ca tch lu t bn.
- Tp trung t bn l s tng thm quy m ca t bn c bit bng
cch hp nht nhng t bn c bit c sn trong x hi thnh mt t bn
c bit khc ln hn.
- So snh tch t v tp trung t bn:
+ Ging nhau: u lm tng quy m ca t bn c bit.
+ Khc nhau:
. Ngun gc ca tch t t bn l gi tr thng d - lm tng
quy m ca t bn x hi, ngun gc ca tp trung t bn l nhng t
bn c bit c sn trong x hi - ch lm tng quy m ca t bn c bit
m khng lm tng quy m ca t bn x hi.

Trang 81

. Tch t t bn phn nh trc tip mi quan h gia t bn v
ngi lao ng, cn tp trung t bn phn nh quan h cnh tranh trong
ni b cc nh t bn, ng thi n tc ng n mi quan h gia t
bn v ngi lao ng.
3. Cu to hu c ca t bn
C.Mc phn bit cu to k thut, cu to gi tr v cu to hu c
ca t bn:
- Cu to k thut ca t bn l t l gia khi lng t liu sn
xut vi sc lao ng s dng t liu sn xut trong qu trnh sn
xut.
- Cu to gi tr ca t bn l t l gia s lng gi tr ca t bn
bt bin v s lng gi tr ca t bn kh bin cn thit tin hnh
sn xut.
- Cu to hu c ca t bn l cu to gi tr ca t bn do cu to
k thut ca t bn quyt nh v phn nh s bin i trong cu to k
thut .
V. Qu trnh lu thng ca t bn v
1. Tun hon v chu chuyn ca t bn
1.1. Tun hon t bn

G 1 G 2 G 3
* Giai on I: giai on lu thng

- T bn tin t: mua cc yu t cn thit cho sn xut (TLSX +
SL) phc v cho qu trnh sn xut
- Kt thc giai on I, t bn tin t chuyn ho thnh t bn
sn xut
SL
TLSX
... SX ... H' - T'

T H

SL
TLSX

T H

Trang 82

* Giai on II: giai on sn xut.
TLSX
.... SX....H
'
SL
- y l giai on c ngha quyt nh nht, kt hp TLSX v
SL sn xut ra hng ho m trong gi tr ca n c gi tr sn phm
thng d
- Kt thc giai on II, t bn sn xut chuyn ho thnh t bn
hng ho.
* Giai on III: giai on lu thng
- Cng thc vn ng ca giai on III l: H T
- Thc hin chc nng gi tr hng ho, chuyn t t bn hng ho
thnh t bn tin t hot ng trong lnh vc lu thng.
Tun hon t bn l s vn ng ca t bn tri qua ba giai
on, ln lt mang ba hnh thi, thc hin ba chc nng ri tr v
hnh thi ban u vi gi tr khng nhng c bo tn m cn tng ln.
* iu kin t bn vn ng lin tc:
- Cc giai on din ra lin tc khng b ngt qung giai on
no
- Cc hnh thi t bn t bn cng tn ti v c chuyn ho mt
cch u n
1.2. Chu chuyn ca t bn
- Chu chuyn t bn l s tun hon ca t bn c nh k i
mi, din ra lin tc v lp i lp li khng ngng.
=> Chu chuyn t bn phn nh tc vn ng ca t bn nhanh
hay chm.
- Thi gian chu chuyn ca t bn bng thi gian sn xut + thi
gian lu thng
+ Thi gian sn xut l thi gian t bn nm trong lnh vc sn
xut bao gm thi gian lao ng, thi gian gin on lao ng v thi
gian d tr sn xut.

Thi gian
sn xut
Thi gian
lao ng
Thi gian gin
on lao ng
Thi giand
tr sn xut
=
+ +

Trang 83

+ Thi gian lu thng l thi gian t bn nm trong lnh vc lu
thng bao gm thi gian mua, thi gian bn hng ho v thi gian vn
chuyn hng ho t sn xut n tiu dng
- Tc chu chuyn ca t bn l s vng (s ln) chu chuyn t
bn trong mt nm.

ch
CH
N
Trong :
CH: thi gian trong nm (360 ngy hoc 12 thng)
ch: thi gian ca mt vng chu chuyn t bn
Vd: Mt t bn c thi gian chu chuyn 90 ngy/vng th s vng chu
chuyn ca t bn trong nm l: N = 360/90 = 4 vng
=> Tc chu chuyn ca t bn t l nghch vi thi gian chu
chuyn t bn; thi gian mt vng chu chuyn cng ngn th tc chu
chuyn cng nhanh.
1.3. T bn c nh v t bn lu ng
Cn c vo tnh cht chu chuyn khc nhau, ngi ta chia t
bn sn xut thnh t bn c nh v t lu ng:
* T bn c nh
- T bn c nh l b phn t bn biu hin di hnh thi my
mc thit b, nh xng...tham gia ton b vo qu trnh sn xut nhng
gi tr ca n chuyn dn tng phn vo sn phm trong nhiu chu k
sn xut.
- T bn c nh trong qu trnh hot ng tt yu c hao mn
+ Hao mn hu hnh l hao mn do s dng hoc do b ph hu
ca t nhin gy ra lm cho t bn c nh mt gi tr v gi tr s dng
+ Hao mn v hnh l hao mn do nh hng ca s tin b
khoa hc cng ngh.
* T bn lu ng

Trang 84

- T bn lu ng l b phn t bn biu hin di hnh thi
nguyn liu, nhin liu.....khi tham gia vo qu qu trnh sn xut n
chuyn ton b gi tr vo gi tr hng ho.
- ngha ca vic tng tc chu chuyn ca t bn lu ng:
+ Tit kim c t bn ng trc
+ Tng t sut gi tr thng d

2. Ti sn xut v lu thng ca t bn x hi
2.1. Mt s khi nim c bn ca ti sn xut t bn sn xut
* Tng sn phm x hi (TSPXH).
- TSPXH l ton b sn phm m x hi sn xut ra trong mt
thi k nht nh thng l mt nm.
- Tng sn phm x hi c cu thnh bi ba b phn:
+ Gi tr b p t bn bt bin hay gi tr TLSX tiu dng
trong sn xut
+ Gi tr b p t bn kh bin hay gi tr ca ton b sc lao
ng tiu hao
+ Gi tr ca sn phm thng d (do lao ng thng d ca x
hi to ra)
* Hai khu vc ca nn sn xut x hi
- V mt hin vt C.Mc chia TSPXH thnh hai loi t liu sn
xut v t liu tiu dng. Do nn sn xut x hi c chia thnh hai
khu vc:
Khu vc I: sn xut t liu sn xut
Khu vc II: sn xut t liu tiu dng
- Mi khu vc sn xut x hi c th chia thnh nhiu ngnh nh.
Chng hn khu vc I c th chia thnh 2 nhm:
+ Cc ngnh sn xut ra t liu sn xut sn xut ra t liu
sn xut.
+ Cc ngnh sn xut ra t liu sn xut sn xut ra t liu
tiu dng.
- Khu vc II c chia thnh 2 nhm:

Trang 85

+ Cc ngnh sn xut t liu cn thit.
+ Cc ngnh sn xut t liu xa x
* T bn x hi
T bn x hi l tng cc t bn c bit ca x hi vn ng an
xen nhau, lin h v phc thuc ln nhau.
* Nhng gi nh khi nghin cu ti sn xut t bn x hi
Nhng gi nh khoa hc ca C.Mc:
- Nn kinh t t bn ch c hai giai cp c bn l t sn v cng
nhn.
- Hng ho c mua, bn ng gi tr, gi c = gi tr
- Cu to hu c ca t bn (c/v) khng i
- Ton b t bn c nh chuyn ht gi tr ca n vo sn phm
trong mt nm
- Khng xt n ngoi thng.
2.2. iu kin thc hin trong ti sn xut gin n v ti sn xut
m rng
* iu kin thc hin trong ti sn xut gin n
S ti sn xut:
Khu vc I: 4000c + 1000v + 1000m = 6000
TLSX
Khu vc II: 2000c + 500v + 500m = 3000
TLTD
Gi tr tng sn phm x hi = 9000
Khu vc I: - B phn 4000c dng b p li GT TLSX
hao ph v mt hin vt n tn ti di dng TLSX
- B phn (1000v + 1000m) l tin lng ca
cng nhn v GTTD ca nh TB. V mt hin vt n tn ti di hnh
thi TLSX khng th trc tip tiu dng cho c nhn nn c dng
trao i vi KV II ly TLTD.

Trang 86

Khu vc II: - B phn (500v + 500m) l tin lng ca cng nhn v
phn GTTD ca nh TB. V mt hin vt, n tn ti di hnh thi
TLTD nn c trao i trong ni b KV II
- B phn 2000c dng b p GT TLSX
hao ph, v mt hin vt n tn ti di hnh thi TLTD nn dng
trao i vi KV I
Quan h trao i gia hai khu vc din ra nh sau:
KV I: 4000c + =
6000
Trao i

KV II: + 500v + 500m =
3000
iu kin thc hin:
I (v + m) = IIc
(1)
1000v
I
+ 1000m
I
= 2000c
II

=> Cung ca khu vc I v TLSX mi to ra bng cu v TLSX ca
khu vc II.
I (c + v + m) = Ic + IIc
(2)
4000c
I
+ 1000v
1
+ 1000m
1
= 4000c
I
+ 2000c
II

=> Tng cung v TLSX ca x hi phi bng tng cu v TLSX
ca c hai khu vc
II (c + v + m) = I (v + m) + II (v + m)
(3)
2000c
II
+ 500v
II
+ 500v
I
= (1000v
I
+ 1000m
I
) + (500v
II

+ 500m
II
)
=> Tng cung v TLTD ca x hi phi bng tng cu v TLTD c
hai khu vc ca nn kinh t.
* iu kin thc hin trong TSX m rng
2000c
1000v + 1000m

Trang 87

TSX m rng din ra th mt phn gi tr ca sn phm
thng d c chuyn ho thnh vn ti sn xut m rng.
S ti sn xut:
Khu vc I: 4000c + 1000v + 1000m = 6000 TLSX
Khu vc II: 1500c + 750v + 750m = 3000 TLTD
Gi tr tng sn phm x hi = 9000
Gi s KV I tch lu 50% GTTD tc l 1000m c chia thnh
50m
1
cho tch lu, 500m
2
cho tiu dng. Do cu to hu c ca KV I l
c/v = 4/1 nn 500m
1
c chia thnh 400c
1
v 100v
1
. Khi , c cu
TSX m rng ca KV I th hin nh sau:
4000c + 400c
1
+ 1000v + 100v
1
+ 500m
2
= 6000
B phn (4000c + 400c
1
) dng trao i trong ni b KV I
Phn (1000v + 100v
1
+ 500m
2
) = 1600 tn ti di hnh thc s
hu TLSX s em trao i vi KV II ly TLTD.
Nh vy GT TLSX m khu vc I cung cp cho KV II
(1600) vt qu quy m TLSX ca KV II (1500) l 100. Do , KV
II tng GT sc lao ng t 750 ln 800 s dng c hiu qu GT
TLSX m KV I cung cp tc l s cn t bn ph thm l 100c + 50v
(t l 2/1) ly 750m (theo t l 4/1)
Khi ta c s trao i nh sau:
KV I: 4000c + 400c
1
+
= 6000
Trao i

KV II: + 750v + 50v
1
+ 600m = 3000

iu kin thc hin:
I (v + m) > IIc
(1)
I (1000v + 1000m) > 1500c
II
1000v + 100v
1
+ 500m
2

1500c + 100c
1

Trang 88

=> Gi tr mi do KV I sn xut ra phi ln hn gi tr TLSX m KV II
tiu dng
I (c + v + m) > Ic + IIc
(2)
I(4000c + 1000v + 1000m) > 4000c
I
+ 1500c
II

=> Ton b gi tr sn phm ca KV I phi ln hn tng gi tr TLSX
tiu dng ca c hai khu vc
I(v + m) + II(v + m) > II(c + v + m)
(3)
I(1000v + 1000m) + II(750v + 750m) > II(1500c + 750v +
750m)
=> Ton b gi tr mi ca c hai khu vc phi ln hn gi tr sn phm
ca KV II
2.3. S pht trin ca V.I.Lnin vi l lun ti sn xut t bn x
hi ca C. Mc
Lnin p dng l lun ca C. Mc v ti sn xut t bn x
hi nghin cu s hnh thnh th trng TBCN do kt qu trc tip
ca vic pht trin LLSX di tc ng ca cch mng khoa hc k
thut v i n kt lun: Sn xut TLSX to ra TLSX nhanh nht,
sau n sn xut TLSX sn xut ra TLTD; v cui cng chm nht l
s pht trin ca sn xut TLTD.
3. Khng hong kinh t trong CNTB
3.1. Bn cht v nguyn nhn ca khng hong kinh t trong
CNTB
- Bn cht ca khng hong: s pht trin ca nn i cng
nghip c kh lm cho qu trnh sn xut TBCN b gin on bi nhng
cuc khng hong c tnh cht chu k m hnh thc u tin v ph bin
ca n l khng hong sn xut tha.
- Nguyn nhn ca n bt ngun t chnh mu thun c bn trong
lng CNTB. l mu thun gia tnh cht t nhn v trnh x hi
ho cao ca LLSX vi ch s hu t nhn TBCN v TLSX ca x
hi. Mu thun ny biu hin ra thnh cc mu thun:

Trang 89

+ Mu thun gia tnh t chc, tnh k hoch trong tng x
nghip rt cht ch v khoa hc vi khuynh hng t pht trong ton x
hi
+ Mu thun gia khuynh hng tch lu, m rng khng c
gii hn ca t bn vi sc mua ngy cng eo hp ca qun chng nhn
dn
+ Mu thun i khng gia giai cp t sn v nhn dn lao
ng lm thu
3.2. Tnh chu k ca khng hong kinh t trong CNTB
- Khng hong: l giai on khi im ca chu k kinh t mi.
Trong giai on ny hng ho ng, nh t bn mt kh nng thanh
ton, cng nhn tht nghip
- Tiu iu: sn xut trng thi tr tr, khng cn i xung
nhng khng c kh nng tng ln, hng ho c em bn h gi, t
bn nhn ri nhiu v khng c ni u t. Cc nh t bn tm cch
h chi ph bng cch gim bt tin cng, tng CL v thi gian lao
ng ca cng nhn
- Phc hi: cc x nghip c khi phc v m rng sn xut,
cng nhn c thu ht vo lm vic.
- Hng thnh: giai on sn xut vt qu im cao nht m chu
k trc t c. Nhu cu v kh nng tiu th hng ho tng, cc
x nghip c m rng v xy dng thm.
VI. Cc hnh thi t bn v cc hnh thc biu hin ca gi tr
thng d
1. Chi ph sn xut TBCN. Li nhun v t sut li nhun
1.1. Chi ph sn xut TBCN
- to ra gi tr hng ho, nh t bn phi chi ra mt lng lao
ng nht nh gi l chi ph lao ng, bao gm:
+ Lao ng qu kh (lao ng vt ho) tc l gi tr TLSX (c)
+ Lao ng sng (lao ng hin ti) to ra gi tr mi (v + m)
l chi ph thc t ca x hi hay gi tr hng ho.

Trang 90

K hiu W = c + v +m. (Xt v mt lng th chi ph thc t =
gi tr hng ho)
- i vi nh t bn, h quan tm n vic ng ra bao nhiu t
bn mua TLSX (c) v mua sc lao ng (v). Chi ph l chi ph sn
xut TBCN. K hiu l k.
k = c + v
=> Chi ph sn xut TBCN l phn gi tr b li gi c ca nhng
TLSX v gi c sc lao ng tiu dng sn xut ra hng ho cho
nh t bn.
- Khi k xut hin th W = c + v + m = k + m
- Gia W v k c s khc nhau v lng v cht.
+ V lng: k lun nh hn W
( c + v ) = k < W = ( c + v + m )
+ V cht: chi ph thc t l chi ph v lao ng (lao ng
sng v lao ng qu kh) phn nh hao ph lao ng x hi cn thit
sn xut ra hng ho (v to ra m). k ch phn nh hao ph bn t bn ca
nh t bn, n khng to ra GTHH.
- Khi k xut hin che y bn cht bc lt ca CNTB. W = k
+ m (k = c+ v) lm cho s phn bit gia c v v dng nh bin mt,
hnh nh k to ra m (che lp ngun gc thc s ca m)
1.2. Li nhun
- Do c s chnh lch gia W v k nn sau khi bn hng ho
(gi c = gi tr) nh t bn khng nhng b p s t bn ng ra,
m cn thu v mt khon tin li ngang bng vi GTTD, gi l li
nhun. K hiu l P
W = c + v + m = k + m => W = k + P
* So snh P v m:
- V lng:
+ Nu hng ho bn vi gi c ng gi tr th m = P
+ Nu gi c hng ho > gi tr hng ho th m < P
+ Nu gi c hng ho < gi tr hng ho th m > P

Trang 91

- V cht: Thc cht m v P l mt, P chng qua ch l mt hnh
thi thn b ho ca m.
Phm tr li nhun phn nh sai lch bn cht QHSX gia nh
t bn v lao ng lm thu v n lm cho ngi ta lm tng rng m
khng phi do lao ng lm thu to ra:
- S hnh thnh k xo nho s khc bit gia c v v nn ngi
ta lm tng P l do k to ra ch khng phi l do v to ra
- Do k lun nh hn chi ph sn xut thc t (W) nn nh t bn
bn hng ho cao hn k l thu c li nhun => cho rng P l do
mua bn, do lu thng, do ti kinh doanh m c.
1.3. T sut li nhun
- T sut li nhun l t s tnh theo phn trm gia gi tr thng
d v ton b t bn ng trc. K hiu l P

P = x 100% = x 100%

- Gia m' v P' c s khc nhau v lng v cht.
+ V lng: P < m'
+ V cht: m' phn nh trnh bc lt ca nh t bn i vi
cng nhn lm thu; P ni ln mc doanh li ca vic u t t bn
hay ni cch khc n ch cho nh t bn bit nn u t vo u c
li hn
1.4. Cc nhn t nh hng n t sut li nhun
- T sut gi tr thng d: m cng cao th P cng ln v ngc li
- Cu to hu c ca t bn: Khi m khng i, nu cu to hu
c ca t bn cng cao th Pcng gim v ngc li
- Tc chu chuyn ca t bn: tc chu chuyn ca t bn
tng th khi lng t bn hot ng s tng lm cho khi lng gi tr
thng d tng => P tng
- Tit kim t bn bt bin: P =
v c
m
x 100%. Nu m v v khng
i th khi c gim th P tng
m
c + v
P
k

Trang 92

2. Li nhun bnh qun v gi c sn xut
2.1. Cnh tranh ni b ngnh v s hnh thnh gi tr th
trng
- Cnh tranh trong ni b ngnh l cnh tranh gia cc x nghip
trong cng mt ngnh, cng sn xut ra mt loi hng ho nhm ginh
git nhng iu kin thun li hn trong sn xut v tiu th hng ho
thu c li nhun siu ngch.
- Bin php cnh tranh l thng xuyn ci tin k thut, nng cao
nng sut lao ng lm cho gi tr c bit ca hng ho thp hn gi tr
x hi ca chng
- Kt qu ca cnh tranh ni b ngnh l hnh thnh nn gi tr th
trng (gi tr x hi) ca tng loi hng ho.
Gi tr th trng l gi tr trung bnh ca nhng hng ho c
sn xut trong mt khu vc sn xut no hay gi tr c bit ca nhng
hng ho c sn xut trong iu kin trung bnh ca khu vc v
chim mt khi lng ln trong tng s nhng sn phm ca khu vc
ny
2.2. Cnh tranh gia cc ngnh v s hnh thnh li nhun bnh
qun
- Cnh tranh gia cc ngnh l s cnh tranh trong cc ngnh sn
xut khc nhau nhm mc ch tm ni u t c li hn tc l tm ni
c t sut li nhun cao hn.
- Bin php cnh tranh: t do di chuyn t bn t ngnh ny sang
ngnh khc, tc phn phi t bn (c v v) vo cc ngnh sn xut khc
nhau.
- Kt qu l hnh thnh t sut li nhun bnh qun v gi tr hng
ho chuyn thnh gi c sn xut.
BNG V S CNH TRANH TRONG NI B NGNH V
S HNH THNH T SUT LI NHUN BNH QUN
Ngnh
sn xut
Chi ph
sn xut
v
c

m'
(%)
m
P
(%)

Trang 93

C kh 80c +20v 4/1 100 20 20
Dt 70c + 30v 7/3 100 30 30
Da 60c +40v 3/2 100 40 40
- Nh vy, cng mt lng t bn u t nhng do cu to hu c
khc nhau nn P khc nhau. Do , nh t bn s khng bng lng
nhng ngnh c P' thp, h s chuyn vn sang ngnh c P' cao c
li nhun nhiu hn. S t do di chuyn t bn ny ch tm dng khi P
ca tt c cc ngnh xp x bng nhau. Kt qu l hnh thnh t sut li
nhun bnh qun.
- T sut li nhun bnh qun l t sut tnh theo phn trm gia
tng gi tr thng d v tng s t bn x hi u t vo cc ngnh
ca nn sn xut TBCN.
K hiu: ' P
% 100
) (
' x
v c
m
P

Khi ' P hnh thnh th li nhun ca tt cc ngnh u tnh theo
n. Do vy, cng mt lng t bn th d u t vo ngnh no cng
thu c li nhun xp x nhau, gi l li nhun bnh qun
- Li nhun bnh qun l lng li nhun bng nhau ca nhng
t bn bng nhau, d u t vo nhng ngnh khc nhau bt k cu to
hu c ca t bn nh th no. K hiu : P
P = ' P x k
- S hnh thnh t sut li nhun bnh qun v li nhun bnh
qun che giu thc cht bc lt ca CNTB v bt c t bn u t
vo ngnh no cng thu c li nhun ngang nhau, n khng quan h
n khi lng m do lao ng lm thu to ra, lm cho ngi ta lm
tng rng t bn sinh ra li nhun. Thc cht, li nhun bnh qun lm

Trang 94

c phn phi li gia cc ngnh sn xut di tc ng ca cnh
tranh.
3. S chuyn ho ca gi tr hng ho thnh gi c sn xut
- Cng vi s hnh thnh ' P v P th gi tr hng ho
chuyn thnh gi c sn xut
Gi c sn xut bng chi ph sn xut cng vi li nhun bnh
qun gi c sn xut P k )
- Tin cho s hnh thnh gi c sn xut l s hnh thnh t
sut li nhun bnh qun. iu kin gi tr bin thnh gi c hng ho
l nn i cng nghip c kh TBCN pht trin; s pht trin rng ri
gia cc ngnh sn xut, quan h tn dng pht trin, t bn t do di
chuyn t ngnh ny sang ngnh khc.
- Khi gi c sn xut hnh thnh th gi c hng ho s khng
xoay quanh gi tr hng ho m xoay quanh gi c sn xut .
4. S phn chia gi tr thng d gia cc giai cp bc lt trong
CNTB
4.1.T bn thng nghip v li nhun thng nghip
* T bn thng nghip di CNTB
- Trong CNTB, t bn thng nghip l mt b phn ca t bn
cng nghip tch ra chuyn m nhn khu lu thng hng ho
- Cng thc vn ng ca t bn thng nghip: T - H - T
- T bn thng nghip ra i v pht trin lm cho lu thng
hng ho pht trin, th trng c m rng, hng ho lu thng nhanh
hn, t thc y t bn sn xut pht trin
* Li nhun thng nghip
- Trc CNTB li nhun thng nghip c coi l do mua r
bn t m c. Trong CNTB, nu nhn b ngoi li nhun thng
nghip do mua r bn t, do lu thng to ra.
- Thc cht, li nhun thng nghip l mt phn ca gi tr
thng d c sng to ra trong lnh vc sn xut m nh t bn cng
nghip nhng cho nh t bn thng nghip nh t bn thng
nghip bn hng cho

Trang 95

Ti sao nh t bn cng nghip li nhng cho nh t bn
thng nghip mt phn m?
+ Doanh nghip thng nghip ch hot ng trong lnh vc lu
thng hng ho, l mt khu quan trng ca qu trnh sn xut. Nu
khng c giai on ny th qu trnh ti sn xut khng th din ra lin
tc c. Hn na, hot ng trong lnh vc ny nu khng c li
nhun th doanh nghip thng nghip s khng m nhn
+ Doanh nghip thng nghip gp phn m rng quy m ti
sn xut
+ Gp phn m rng th trng, to iu kin cho cng nghip
pht trin
+ Nh c doanh nghip thng nghip m doanh nghip sn
xut khng phi kinh doanh trn c hai lnh vc l sn xut v lu
thng nn h ch tp trung vo sn xut. Nh , vn sn xut s chu
chuyn nhanh hn, thu c li nhun nhiu hn
+ Gp phn lm tng NSL, tng li nhun, t lm tng
phn tch lu cho t bn cng nghip.
- Nh t bn thng nghip thu c li nhun thng nghip t
chnh lch gia gi mua v gi bn. Nhng khng phi h bn hng ho
cao hn gi tr ca n m nh t bn thng nghip mua hng ho t
nh t bn cng nghip vi gi thp hn gi tr sau bn cho ngi
cho ngi tiu dng ng gi tr.
V d
Gi s nh TBCN c s t bn l 900$ sn xut hng bao gm
720c + 180v
Nu m
'
= 100% th W = 720c + 180v + 180m = 1080 $
P
'
cn
= % 100
900
180
x = 20%
bn s hng ho trn th TBCN phi ng thm tin lm
chi ph lu thng. Gi s chi ph l 100$ th:

Trang 96

P
'
cn
= % 100
100 900
180
x
= 18% ( trng hp ny TBCN phi

lm tt c).
Khi TBTN ng ra m nhn chc nng lu thng thay cho TBCN
(h ng tin ra lm chi ph lu thng). Do , TBCN s bn hng ho
cho TBTN theo gi bn bun x nghip hay cn gi l gi c sn xut
cng nghip (thp hn gi tr ca n) vi mc gi: 720c + 180v
+180m 18% x 100 = 1062$
P
'
cn
=
900
% 18 100 180 x
= 18%
n lt TBTN bn hng ho theo ng gi tr bao gm:
720c +180v +162P
cn
+ 18 P
tn
= 1080
=> P
tn
= % 100
100
18
x
Plt
Ptn
= 18%
=> P
cn
= P
tn
= 18%
4.2. T bn cho vay v li tc cho vay
* T bn cho vay di CNTB
- T bn cho vay l t bn tin t tm thi nhn ri m ngi ch
ca n nhng cho ngi khc s dng mt thi gian nht nh nhn
c s tin li no . S tin li ny gi l li tc, k hiu l z.
- c im ca TBCV:
+ Quyn s dng t bn tch ri quyn s hu t bn
+ L hng ho c bit: TBCV cng c gi tr v GTSD nhng
ngi bn khng mt quyn s hu; ngi mua khi s dng th gi tr
ca n khng mt i m cn tng ln
+ T bn cho vay vn ng theo cng thc: T - T (T = T +
z) lm cho ngi ta lm tng rng tin sinh ra tin. Do vy che giu
c quan h bc lt ca t bn i vi lao ng lm thu.
* Li tc v t sut li tc
- Li tc:

Trang 97

+ Li tc l mt phn li nhun bnh qun m nh t bn i vay
phi tr cho nh t bn cho vay cn c vo s t bn m nh t bn cho
vay b ra cho nh t bn i vay s dng. K hiu l z
+ Ngun gc ca z l mt phn m do ngi cng nhn lm thu
to ra trong lnh vc sn xut => t bn cho vay gin tip bc lt cng
nhn lm thu thng qua nh t bn i vay.
+ Gii hn ca li tc trong khong: 0 < z < P
- T sut li tc:
+ T sut li tc l t s tnh theo phn trm gia tng s li tc
v s t bn tin t cho vay (thng tnh theo qu, thng, nm). K hiu
l z
100 ' x
z
z
K
K: Tng t bn cho vay
- Gii hn ca t sut li tc: 0 < z' < ' P
- T sut li tc ph thuc vo cc nhn t sau:
+ T sut li nhun bnh qun
+ T l phn chia li nhun thnh li tc v li nhun
ca nh t bn hot ng
+ Quan h cung cu v t bn cho vay.
4.3. Quan h tn dng TBCN. Ngn hng v li nhun ngn hng
* Quan h tn dng TBCN
- Tn dng thng nghip l tn dng gia cc nh t bn trc tip
kinh doanh, mua bn chu hng ho vi nhau.
(Trong tn dng thng nghip th mi nh t bn va l ngi
cho vay, va l ngi i vay)
- Tn dng ngn hng l quan h vay mn thng qua qua ngn
hng lm mi gii.
(y l hnh thc tn dng gia ngn hng vi cc nh t bn trc
tip kinh doanh v cc tng lp dn c khc trong x hi)
* Ngn hng v li nhun ngn hng

Trang 98

- Ngn hng TBCN l t chc kinh doanh t bn tin t, lm mi
gii gia ngi i vay v ngi cho vay.
- Ngn hng c 2 nghip v: nhn gi v cho vay. Ngoi ra ngn
hng cn ng vai tr th qu cho x hi: qun l tin mt, pht hnh
tin giy, lm trung tm thanh ton cho x hi
- Li nhun ngn hng l khon chnh lch gia li tc cho vay
v li tc nhn gi tr i cc khon chi ph cn thit v nghip v ngn
hng, cng vi cc khon thu nhp khc v kinh doanh t bn tin t.
Phn bit t bn cho vay v t bn ngn hng
TB ngn hng c c im khc cn bn so vi TBCV:
- TBCV l t bn tim th, t bn khng hot ng; cn t bn
ngn hng l t bn hot ng, t bn chc nng. V l t bn khng
hot ng, nn TBCV ch thu c li tc, cn t bn ngn hng thu
c li nhun bnh qun.
- TBCV ch bao gm t bn nhn ri, cn t bn ngn hng ngoi
cc t bn nhn ri cn c cc kim loi qu, cc chng khon c gi.
Ngun vn ngn hng gm t bn tin t ca ch ngn hng, t bn tin
t ca cc nh TBCN cn dng qu khu hao, tin tit kim ca
dn c...
4.4. Cng ty c phn. T bn gi v th trng chng khon
* Cng ty c phn
- Cng ty c phn l mt x nghip ln m vn ca n c hnh
thnh t s ng gp ca nhiu ngi thng qua pht hnh c phiu.
- C phiu l mt th chng khon c gi do cng ty c phn
pht hnh ghi nhn quyn s hu c phn ca ngi mua c phiu (cn
gi l c ng), ng thi m bo cho c ng c quyn lnh mt phn
thu nhp ca cng ty (c tc) cn c vo gi tr c phn v tnh hnh sn
xut kinh doanh ca cng ty.
- C phiu c mua bn trn th trng chng khon theo th
gi c phiu. Th gi c phiu c xc nh tng ng vi mt s
tin nu em gi vo ngn hng th cn c theo t sut li tc tin gi
hin hnh th cng mang li mt khon li tc tng ng mc li tc.

Trang 99

- Th gi c phiu ph thuc vo:
+ Mc c tc m c phiu mang li
+ T sut li tc tin gi ngn hng.
* T bn gi
- T bn gi l t bn tn ti di hnh thc cc chng khon c
gi v mang li thu nhp cho ngi s hu chng khon .
- c im t bn gi:
+ C th mang li thu nhp cho ngi s hu n.
+ C th mua bn c.
+ T bn gi khng c gi tr, n c th tng hay gim m
khng cn n s thay i tng ng ca t bn tht
* Th trng chng khon:
- Th trng chng khon l ni mua bn cc chng khon
- Th trng chng khon c phn thnh 2 cp :
+ Th trng s cp l th trng mua bn cc chng khon
trong ln pht hnh u tin
+ Th trng th cp l th trng mua i bn li cc chng
khon v thng c thc hin thng qua cc s giao dch chng
khon
4.5. Quan h sn xut TBCN trong nng nghip v a t TBCN
* S hnh thnh QHSX TBCN trong nng nghip
- Quan h sn xut TBCN hnh thnh trong nng nghip theo hai
con ng:
+ Dn dn chuyn nng nghip a ch phong kin sang kinh
doanh thi phng thc sn xut TBCN s dng lao ng lm thu.
+ Thng qua cuc cch mng dn ch t sn, xo b ch
canh tc rung t theo kiu phong kin, pht trin TBCN trong nng
nghip
- c im ni bt ca quan h sn xut TBCN trong nng
nghip l ch c quyn rung t.

Trang 100

- Khi quan h sn xut TBCN c hnh thnh trong nng
nghip th trong nng nghip TBCN c 3 giai cp c bn
+ Giai cp a ch: ngi s hu rung.
+ Giai cp cc nh t bn kinh doanh nng nghip: cc nh t
bn thu rung t kinh doanh.
+ Giai cp cng nhn nng nghip lm thu.
* Bn cht ca a t TBCN
- a t TBCN l b phn li nhun siu ngch do cng nhn
lm thu trong nng nghip to ra (tc b phn GTTD sau khi tr i
phn li nhun bnh qun ca cc nh t bn kinh doanh nng nghip)
v do nh t bn thu t np cho ngi s hu rung t.
- Phn bit a t TBCN v a t phong kin:
+ Ging nhau: u l s thc hin v mt kinh t ca quyn s
hu rung t; c 2 loi a t u l kt qu ca s bc lt i vi
ngi lao ng nng nghip.
+ Khc nhau:
V cht: a t phong kin phn nh mi quan h gia hai
giai cp: a ch v nng dn (giai cp a ch trc tip bc lt nng
dn), cn a t TBCN phn nh mi quan h gia ba giai cp:Giai cp
a ch, giai cp cc nh t bn kinh doanh nng nghip, giai cp cng
nhn nng nghip lm thu (trong a ch gin tip bc lt cng
nhn thng qua t bn kinh doanh nng nghip).
V lng: a t phong kin gm ton b sn phm thng
d do nng dn to ra, i khi cn ln sang c sn phm cn thit. Cn
a t TBCN ch l 1 phn ca sn phm thng d di ra ngoi phn li
nhun bnh qun ca nh t bn kinh doanh nng nghip.
* Cc hnh thc a t TBCN
a t chnh lch
- a t chnh lch l phn a t thu c trn nhng rung
t c li th v iu kin sn xut ( mu m ca t ai, v tr gn th
trng, gn ng hn, rung t c u t thm canh ). N l s
chnh lch gia gi c sn xut chung c quyt nh bi iu kin sn

Trang 101

xut trn rung t xut nht v gi c sn xut c bit trn rung t tt
v trung bnh.
a t chnh lch = Gi c sn xut chung - Gi c sn xut c bit
- Thc cht ca a t chnh lch l phn li nhun siu ngch.
Ngun gc ca n l mt phn gi tr thng d ca cng nhn nng
nghip lm thu to ra. N gn lin vi ch c quyn kinh doanh
rung t theo li TBCN.
- C 2 loi a t chnh lch:
+ a t chnh lch I: l a t chnh lch thu c trn nhng
rung t c mu m t nhin tt v trung bnh, c v tr gn th
trng hoc gn ng giao thng
+ a t chnh lch II: l a t chnh lch thu c nh thm
canh m c
a t tuyt i
- a t tuyt i l li nhun siu ngch di ra ngoi li nhun
bnh qun, c hnh thnh do cu to hu c ca t bn trong nng
nghip lun thp hn cu to hu c ca t bn trong cng nghip, n l
s chnh lch gia gi tr nng sn phm v gi c sn xut chung.
- Phn bit a t chnh lch v a t tuyt i.
+ Ging nhau: u l li nhun siu ngch, c ngun gc t
gi tr thng d, u l kt qu ca s chim ot lao ng thng d ca
cng nhn nng nghip lm thu.
+ Khc nhau: c quyn rung t l nguyn nhn sinh ra a
t chnh lch. c quyn t hu rung t l nguyn nhn sinh ra a t
tuyt i.
* Gi c rung t
- Gi c rung t l gi mua quyn thu a t do rung t
mang li theo t sut li tc hin hnh
Vd: Mt mnh t hng nm em li a t l 200$. T sut li
tc tin gi ngn hng l 5%, th gi c mnh t s l: 200 x 100:5 =
4000$

Trang 102

Chng VI
HC THUYT KINH T V CH NGHA T BN
C QUYN V CH NGHA T BN C
QUYN NH NC
I.Ch ngha t bn c quyn
1. S chuyn bin ca Ch ngha t bn cnh tranh t do
thnh ch ngha t bn c quyn
Ch ngha t bn c quyn xut hin vo cui th k XIX u th k
XX do nhng nguyn nhn ch yu sau:
- Do s pht trin ca lc lng sn xut di tc ng ca tin b
khoa hc k thut y nhanh qu trnh tch t v tp trung sn xut, hnh
thnh cc x nghip c quy m ln.
- Nhng tin b khoa hc k thut lm xut hin nhng ngnh sn
xut mi i hi x nghip phi c quy m ln, mt khc n dn n
tng nng sut lao ng, tng kh nng tch lu t bn, thc y pht
trin sn xut ln.
- Do s tc ng ca cc quy lut kinh t ca CNTB nh quy lut
gi tr, quy lut gi tr thng d. Ngy cng mnh m, lm bin i c
cu x hi t bn theo hng tp trung sn xut qui m ln.
- Cnh tranh khc lit tc ng mnh n qu trnh tch lu v tp
trung, chin thng trong cnh tranh, cc t bn nh v va phi lin
kt nhau li (tp trung sn xut).
- Hu qu ca khng hong kinh t 1873 lm ph sn hng lot x
nghip va v nh, thc y nhanh qu trnh tp trung sn xut.
- S pht trin ca h thng tn dng TBCN tr thnh n by mnh
m thc y tp trung sn xut nht l s hnh thnh cc cng ty c
phn to tin cho s ra i ca cc t chc c quyn.
2. Nhng c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn
2.1. Tp trung sn xut v cc t chc c quyn
- Tch t v tp trung sn xut cao dn n hnh thnh cc t chc
c quyn l c trng kinh t c bn ca ch ngha quc.

Trang 103

- T chc c quyn: l t chc lin minh gia cc t bn ln
tp trung vo trong tay phn ln vic sn xut v tiu th mt s loi
hng ho no nhm mc ch thu c li nhun c quyn cao.
- Khi mi bt u qu trnh c quyn ho, cc lin minh c quyn
hnh thnh theo lin kt ngang, ngha l mi ch lin kt nhng doanh
nghip trong cng mt ngnh, nhng v sau theo mi lin h dy
chuyn, cc t chc c quyn pht trin theo lin kt dc, m rng
ra nhiu ngnh khc nhau. di cc hnh thc c quyn c bn l:
Ccten, xanhica, t rt.
+ Ccten hnh thc t chc khng bn vng ch tho thun vi
nhau nhng hip nh v gi. Cn vic sn xut v lu thng vn do mi
doanh nghip t m nhim.
+ Xanhica t chc cao v bn vng hn, vic mua bn do mt
ban qun tr chung m nhim. Nhng sn xut vn l cng vic c lp
ca mi thnh vin.
+ Trt t chc c quy m cao nht, c s thng nht c sn xut
v lu thng do mt ban qun tr chung m nhim, cc thnh vin tr
thnh cc c ng.
+ Cng-xoc-xi-om l hnh thc t chc c quyn c trnh v
quy m ln hn cc hnh thc c quyn trn. Tham gia trong ny c c
cc x nghip ln v c nhng Xanhica, Trt...thuc cc ngnh khc
nhau nhng c lin quan vi nhau v mt kinh t v k thut.
Nh c quyn mt s ngnh sn xut quan trng, cc t chc
c quyn nh gi c hng ho (c quyn bn cao, c quyn mua
thp)
2.2. T bn ti chnh v bn u s ti chnh
- Cng qu trnh tch t tp trung trong sn xut, trong ngn hng
cng din ra hin tng tch t tp trung t bn. Kt qu ca qu trnh
ny l cc ngn hng ln thn tnh cc ngn hng va v nh, dn n
hnh thnh cc t chc c quyn trong ngn hng. T ch l trung tm
mi gii thanh ton x hi, ngn hng tr thnh t chc c quyn c
th lc vn nng chi phi mi hot ng kinh t x hi ca quc gia.

Trang 104

- Quan h t bn cng nghip v t bn ngn hng cng khc trc:
do c vic nhn gi v vay nhng mn tin khng l nn li ch ca
chng xon st vo nhau: tm cch xm nhp vo nhau, c ngi vo
ban i din ca nhau: T hnh thnh loi t bn mi l t bn ti
chnh.
- S pht trin ca t bn ti chnh dn n vic hnh thnh mt
nhm chi phi ton b hot ng kinh t v chnh tr ca ton x hi t
bn gi l bn u s ti chnh.
2.3. Xut khu t bn
Trong giai on CNTB t do cnh tranh, c trng c bn l xut
khu hng ho (a hng ho ra nc ngoi thc hin gi tr v gi tr
thng d), sang giai on CNTB c quyn c trng c bn l xut
khu t bn.
- Xut khu t t bn l xut khu gi tr ra nc ngoi(u t t
bn ra nc ngoi) nhm mc ch chim ot gi tr thng d v cc
ngun li nhun khc cc nc nhp khu t bn.
- Nguyn nhn l do s khng hong kinh t sn xut tha trong
nc, mt khc a t bn ra nc ngoi u t thng c nhiu li th
hn, v vy li nhun s cao hn u t trong nc.
- Vo cui th k XIX u th k XX, xut khu t bn tr thnh tt
yu, bi v:
+ Mt s t nc pht trin tch lu c mt khi lng t bn
tha tng i cn tm ni u t thu c nhiu li nhun hn
+ Cc nc lc hu b cun vo s giao lu kinh t th gii nhng
li rt thiu t bn
- Xut khu t bn c thc hin di hai hnh thc ch yu: u
t trc tip (xut khu t bn hot ng) v u t gin tip (xut khu
t bn cho vay).
+ u t trc tip l hnh thc xut khu t bn xy dng cc
x nghip mi hoc mua li cc x nghip ang hot ng nc nhn
u t, bin n thnh mt chi nhnh ca cng ty m chnh quc. Cc
x nghip mi hnh thnh thng tn ti di dng hn hp song

Trang 105

phng hoc a phng, nhng cng c nhng x nghip ton b vn
ca cng ty nc ngoi.
+ u t gin tip l hnh thc xut khu t bn di dng cho
vay thu li. l hnh thc xut khu t bn cho vay.
- Thc hin cc hnh thc xut khu t bn trn, xt v ch s hu
t bn c th phn tch thnh xut khu t bn t nhn v xut khu t
bn nh nc:
+ Xut khu t bn nh nc l nh nc t bn c quyn dng
ngun vn t ngn qu ca mnh u t vo nc nhp khu t bn;
hoc vin tr c hon li hay khng hon li thc hin nhng mc
tiu v kinh t, chnh tr v qun s.
+ Xut khu t bn t nhn l hnh thc xut khu t bn do t
nhn thc hin

2.4. S phn chia th gii v mt kinh t gia cc t chc c quyn
Vic xut khu t bn cng m rng tt yu dn n s phn chia
th gii v kinh t, tc l phn chia lnh vc u t t bn, th trng
tiu th hng ho. v hnh thnh cc t chc c quyn quc t.
2.5. S phn chia th gii v mt lnh th gia cc cng quc
quc
- Cc cng quc ra sc xm chim thuc a m rng lnh
th. Bi v thuc a l ni m bo ngun nguyn liu, l ni tng i
an ton trong cnh tranh.
- Nhng do s phn chia lnh th v pht trin khng ng u
ca CNTB tt yu dn n cuc u tranh i phn chia li th gii
chia xong. l nguyn nhn chnh dn n cc cuc chin tranh t
gii ln th nht 1914-1918 v ln thc hai 1939-1945.
3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d
trong giai on ch ngha t bn c quyn

Trang 106

3.1. Quan h gia c quyn v cnh tranh trong giai on CNTB
c quyn
- c quyn sinh ra t cnh tranh t do, c quyn i lp vi cnh
tranh t do nhng s xut hin ca c quyn khng th tiu c cnh
tranh m n cn lm cho cnh tranh tr nn a dng v gay gt hn.
- Trong giai on CNTB c quyn, khng ch tn ti s cnh tranh
gia nhng ngi sn xut nh, gia nhng nh t bn va v nh nh
trong giai on CNTB t do cnh tranh, m cn c thm cc loi cnh
tranh sau:
+ Cnh tranh gia cc t chc c quyn vi cc x nghip
ngoi c quyn.
+ Cnh tranh gia cc t chc c quyn vi nhau
+ Cnh tranh trong ni b cc t chc c quyn vi nhau.
3.2. Biu hin hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr
thng d trong giai on CNTB c quyn
- Trong giai on t do cnh tranh qui lut gi tr biu hin
thnh qui lut gi c sn xut, trong giai on quc ch ngha qui lut
gi tr biu hin thnh qui lut gi c c quyn.
- Trong giai on t do cnh tranh qui lut gi tr thng d biu
hin thnh qui lut t sut li nhun bnh qun, trong giai on ch
ngha quc biu hin l qui lut c quyn cao.

II. Ch ngha t bn c quyn nh nc
1. Nguyn nhn hnh thnh v bn cht ca CNTB c
quyn nh nc
1.1. Nguyn nhn hnh thnh ca CNTB c quyn nh nc
- Mt l, tch t v tp trung t bn cng ln th tp trung sn xut
cng cao, do ra nhng c cu kinh t to ln i hi mt s iu
tit x hi i vi sn xut v phn phi, mi s k hoch tp trung t
mt trung tm.
- Hai l, s pht trin cao ca phn cng lao ng x hi lm
xut hin mt s ngnh m cc t chc c quyn t bn t nhn khng

Trang 107

th hoc khng mun kinh doanh, v u t ln, thu hi vn chm v t
li nhun.
- Ba l, s thng tr ca c quyn lm su sc thm tnh i
khng gia giai cp t sn vi giai cp v sn v nhn dn lao ng, do
nh nc phi c nhng chnh sch tm thi lm du bt nhng mu
thun bng tr cp tht nghip, iu tit thu nhp quc dn, pht trin
nhng phc li x hi...
- Bn l, s m rng cc quan h kinh t i ngoi v tng cng
hot ng ca cc cng ty xuyn quc gia (TNCs) cng i hi nh
nc t sn phi ng ra bo h nhm to mi trng quc t cng v
mm h tr t bn khai thc th trng th gii.
1.2. Bn cht CNTB c quyn nh nc
- CNTBQNN l s kt hp sc mnh ca cc t chc c quyn
t nhn vi sc mnh ca nh nc t sn thnh mt thit ch v th
ch thng nht nhm phc v li ch ca cc t chc c quyn v cu
nguy cho CNTB.
- CNTBQNN l nc thang pht trin mi ca CNTBQQ
(CNQ). N l s thng nht ca 3 qu trnh gn b cht ch vi nhau:
tng sc mnh ca cc t chc c quyn, tng vai tr can thip ca nh
nc vo kinh t, kt hp sc mnh kinh t c quyn ca t nhn vi
sc mnh chnh tr ca nh nc trong mt th thng nht v b my
nh nc ph thuc vo cc t chc c quyn.
- CNTB c quyn nh nc l mt quan h kinh t, chnh tr, x
hi ch khng ch l chnh sch tn ti trong giai on c quyn thng
tr.

2. Nhng biu hin ch yu ca CNTB c quyn Nh nc
- S kt hp v nhn s gia t chc c quyn v Nh nc (s
kt hp v con ngi)
- S hnh thnh v pht trin s hu nh nc
- S iu tit kinh t ca nh nc t sn

Trang 108

III. Nhng nt mi trong s pht trin ca CNTB hin i
- S pht trin nhy vt v lc lng sn xut
- Nn kinh t ang c xu hng chuyn t kinh t cng nghip
sang kinh t tri thc
- S iu chnh v quan h sn xut v quan h giai cp
- Th ch qun l kinh doanh trong ni b doanh nghip c
nhng bin i ln
- S iu tit v m ca nh nc ngy cng c tng cng
- Cc cng ty xuyn quc gia c vai tr ngy cng quan trng
trong h thng kinh t t bn ch ngha, l lc lng ch yu thc
y ton cu ho kinh t
- iu tit v phi hp quc t c tng cng
IV. Vai tr, hn ch v xu hng vn ng ca CNTB
1.Vai tr ca CNTB i vi s pht trin ca nn sn xut x hi
- Gii phng loi ngi khi m trng trung c, chuyn t
nn sn xut nh thnh nn sn xut ln hin i.
- Pht trin lc lng sn xut.
- Thc hin x hi ho sn xut
- CNTB thng qua cuc cch mng cng nghip ln u tin bit
t chc lao ng theo kiu cng xng. T , to dng tc phong cng
nghip cho ngi lao ng.
- Thit lp nn nn dn ch t sn.
2. Hn ch ca CNTB
- CNTB ra i gn lin vi qu trnh tch lu nguyn thu. l
qu trnh tch lu tin t nh vo nhng bin php n cp, bun bn
trao i khng ngang gi
- C s cho s ra i v pht trin ca CNTB l quan h bc lt
ca cc nh t bn i vi cng nhn lm thu.
- Cc cuc chin tranh th gii vi mc ch tranh ginh th
trng, thuc a v khu vc nh hng li cho loi ngi nhng
hu qu nng n.

Trang 109

- CNTB s phi chu trch nhim trong vic to ra khong ngn
cch gia cc nc giu v cc nc ngoi.
3. Xu hng vn ng ca ch ngha t bn
Theo s phn tch ca Mc v Lnin, CNTB cng pht trin,
trnh x hi ho ca LLSX ngy cng cao th QHSX ngy cng
tr nn cht hp so vi ni dung vt cht ngy cng ln ln ca n.
QHSH t nhn TBCN s b ph v v thay vo l mt quan h s
hu mi - s hu x hi v TLSX c xc lp p ng yu cu
pht trin ca LLSX. Hay PTSX TBCN b th tiu v PTSX CSCN
ra i.
Mc d t iu chnh thch ng nhng CNTB vn tn ti
nhiu mu thun:
- Nng lc sn xut v hn vi tiu dng v kh nng thanh
ton hn ch;
- Kh nng sn xut v hn vi ngun ti nguyn hn ch;
- Nhu cu nht th ho kinh t quc t vi li ch quc gia;
- Cc nc CNTB trung tm vi cc nc ngoi vi

Trang 110

Phn th ba
L LUN CA CH NGHA MC - LNIN V CH
NGHA X HI
Chng VII
S MNH LCH S CA GIAI CP CNG NHN V
CCH MNG X HI CH NGHA
I. S mnh lch s ca giai cp cng nhn
1. Giai cp cng nhn v s mnh lch s ca giai cp cng
nhn
1.1. Khi nim giai cp cng nhn
* Quan nim ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc- Lnin
v giai cp cng nhn
- C.Mc v Ph.nghen dng nhiu thut ng khc nhau biu
t khi nim giai cp cng nhn nh: giai cp v sn, lao ng lm
thu th k XIX, giai cp v sn hin i, GCCN hin i, GCCN i
cng nghip.
- Theo C.Mc v Ph.nghen giai cp cng nhn lun mang hai
thuc tnh c bn:
+ V phng thc lao ng, phng thc sn xut, l nhng
tp on ngi lao ng trc tip hay gin tip vn hnh cc cng c
sn xut c tnh cht cng nghip ngy cng hin i v c trnh x
hi ho, quc t ho cao.
+ V v tr ca GCCN trong quan h sn xut t bn ch ngha:
Trong x hi TBCN, ngi cng nhn khng c t liu sn xut, phi
bn sc lao ng cho nh t bn kim sng.
1.2. Ni dung s mnh lch s ca giai cp cng nhn
- GCCN i biu cho s pht trin ca LLSX tin b, i biu cho
xu hng pht trin ca PTSX tng lai. S mnh lch s ca GCCN
phi tri qua hai bc:

Trang 111

+ Bc th nht: giai cp v sn ginh ly chnh quyn nh
nc v bin TLSX trc ht thnh s hu nh nc
+ Bc th hai: giai cp v sn cng t th tiu vi t
cch l giai cp v sn, chnh v th m n cng xo b mi s phn bit
giai cp v mi i khng giai cp, v cng xo b nh nc vi t cch
l nh nc.
- Lnh o, t chc ginh chnh quyn: phi tp hp c cc
tng lp nhn dn lao ng, tin hnh cuc u tranh cch mng xo b
x hi c v xy dng x hi mi v mi mt.
- Lnh o, t chc xy dng CNXH, CNCS: thng qua ng tin
phong ca mnh, giai cp cng nhn lnh o t chc v thc hin qu
trnh ci to x hi c xy dng x hi mi - XHCN v CSCN mi
nc v trn phm vi ton th gii
2. iu kin khch quan quy nh s mnh lch s ca giai cp
cng nhn
2.1. a v kinh t- x hi ca GCCN trong x hi TBCN
- Theo quan im ca ch ngha Mc - Lnin: LLSX lun vn
ng v pht trin. Trong CNTB cng nh trong CNXH vi nn sn
xut i cng nghip ngy cng pht trin th LLSX hng u ca ton
nhn loi l cng nhn, l ngi lao ng.
- Trong ch TBCN, GCCN khng c hoc c rt t TLSX, l
ngi lm thu cho nn h chu nhiu s ri ro, tc l li ch c bn ca
GCCN i lp trc tip vi li ch ca giai cp v sn
- Do iu kin lm vic, iu kin sng ca GCCN to iu
kin cho h on kt cht ch vi nhau trong cuc u tranh chng
CNTB
- GCCN c li ch c bn thng nht vi li ch ca i a s
qun chng nhn dn lao ng => to ra kh nng on kt vi cc giai
cp, tng lp khc trong cuc u tranh chng li giai cp t sn gii
phng mnh, gii phng ton x hi.
2.2. Nhng c im chnh tr - x hi ca GCCN.
- GCCN l giai cp tin phong cch mng:

Trang 112

+ i din cho PTSX tin tin gn lin vi nn khoa hc cng
ngh hin i
+ C h t tng tin phong ca thi i ngy nay l t tng
Mc - Lnin mang tnh cch mng v khoa hc
+ Lun i u trong cc phong tro cch mng, li ko cc tng
lp, giai cp khc vo phong tro cch mng.
- GCCN l giai cp c tinh thn cch mng trit nht: GCCN l
con ca nn sn xut i cng nghip, b giai cp t sn bc lt
nng n. Do vy, h kin quyt u tranh chng li p bc, bc lt,
xo b ch t hu thit lp ch cng hu v TLSX.
- GCCN l giai cp c thc t chc k lut cao:
+ Tnh t chc k lut ca ngi cng nhn c hnh thnh v
hon thin trong qu trnh sn xut do iu kin sn xut tp trung, trnh
k thut hin i v phn cng lao ng mang tnh x hi ho cao.
+ Trong cuc u tranh chng li GCTS, GCCN phi on kt
li, t chc cht ch v c tnh k lut cao chng li b my n p
khng l v rt nhiu th on ca GCTS.
- GCCN c bn cht quc t: GCCN cc nc thuc a v cc
nc t bn u b giai cp t sn bc lt. Do phong tro u tranh
ca h khng th din ra mt cch ring l m phi c s gn b gia
cc quc gia vi nhau, c nh vy mi c th ginh thng li.
3. Vai tr ca ng Cng sn trong qu trnh thc hin s
mnh lch s ca GCCN
3.1. Tnh tt yu v quy lut hnh thnh, pht trin chnh ng ca
GCCN
- Trong lch s, phong tro ca cng nhn u tranh chng li giai
cp t sn n ra t khi CNTB hnh thnh v pht trin theo quy lut
c p bc, c u tranh. Ch khi no giai cp cng nhn t ti trnh
t gic bng vic tip thu l lun cch mng v khoa hc ca ch ngha
Mc - Lnin th phong tro cch mng ca n mi tht s l mt phong
tro mang tnh cht chnh tr.
- Khi CS ra i, thng qua s tuyn truyn gic ng ca ng
lm cho GGCN nhn thc c v tr ca mnh trong x hi, hiu c

Trang 113

con ng, bin php u tranh cch mng lt CNTB, gii phng
giai cp mnh, gii phng ton x hi v t chc xy dng x hi mi
- CS mun hon thnh vai tr lnh o cch mng th trc ht
ng phi lun chm lo vy dng v t tng v t chc, lun lm cho
ng vng mnh v chnh tr, khng ngng nng cao v tr tu, gn b
vi nhn dn, c nng lc lnh o v hot ng thc tin.
3.2. Mi quan h gia CS vi GCCN
- CS l t chc chnh tr cao nht ca GCCN, n i biu cho li
ch v tr tu ca GCCN v nhn dn lao ng
+ Nhng ng vin ca ng l nhng ngi cng nhn c l
tng gic ng cch mng, c trang b l lun ch ngha Mc - Lnin
v c cc t chc chnh tr x hi ca GCCN gii thiu cho ng.
+ Nhng ng vin trong ng khng phi l GCCN nhng
phi l nhng ngi gic ng v s mnh lch s ca GCCN v lun
phi ng trn lp trng, trn li ch ca GCCN.
- GCCN thc hin vai tr lnh o ca mnh thng qua CS - mt
t chc chnh tr tp trung nhng cng nhn tin tin, gic ng l tng
cch mng, c trang b l lun Mc - Lnin
- CS c li ch c bn thng nht vi li ch ca GCCN v nhn
dn lao ng v th ng c th thc hin gic ng qun chng nhn
dn, a h tham gia vo cc phong tro cch mng
- CS l b tham mu chin u ca GCCN v c dn tc, ni ti
vai tr a ra nhng quyt nh ca ng nht l trong nhng thi im
lch s quan trng.
II. Cch mng x hi ch ngha
1. Cch mng XHCN v nguyn nhn ca n
1.1. Khi nim cch mng XHCN
- Theo ngha hp, cch mng XHCN l mt cuc cch mng
chnh tr, c kt thc bng vic giai cp cng nhn cng vi nhn dn
lao ng ginh c chnh quyn, thit lp nh nc chuyn chnh v
sn - nh nc ca GCCN v nhn dn lao ng

Trang 114

- Theo ngha rng, cch mng XHCN bao gm 2 thi k: cch
mng v chnh tr vi ni dung chnh l thit lp nh nc chuyn chnh
v sn v tip theo l thi k GCCN v nhn dn lao ng s dng nh
nc ca mnh ci to x hi c xy dng x hi mi nhm thc hin
thng li mc tiu CNXH v CNCS.
1.2. Nguyn nhn ca cch mng x hi
- Ch ngha Mc - Lnin khng nh: nguyn nhn su xa ca mi
cuc cch mng trong x hi l do mu thun gia nhu cu pht trin
ca LLSX vi s km hm ca QHSX tr nn li thi
- Di CNTB, LLSX ngy cng pht trin (c bit l t khi my
hi nc ra i) ngy cng c tnh x hi ho cao, mu thun gay gt
vi QHSX mang tnh cht t nhn TBCN v TLSX. Biu hin:
+ Trong lnh vc kinh t: tnh t chc, tnh k hoch cao trong
tng doanh nghip ngy cng tng vi tnh v t chc ca ton x hi
do tnh cnh tranh ca nn sn xut hng ho TBCN
+ Quy lut cnh tranh, tnh cht v chnh ph trong sn xut
di ch TBCN dn ti khng hong tha, buc mt s doanh
nghip phi ngng sn xut hoc chuyn sang sn xut nhng ngnh
ngh khc.
- S ph hp thc s vi tnh cht ngy cng x hi ho cao ca
LLSX ch c th l s thay th QHSX TBCN bng QHSX XHCN thng
qua cuc cch mng XHCN c thc hin khi GCCN nhn thc c
s mnh lch s ca mnh.
2. Mc tiu, ng lc v ni dung ca cuc cch mng XHCN
2.1. Mc tiu ca cch mng XHCN
- Gii phng x hi, gii phng con ngi l mc tiu ca GCCN,
ca cch mng XHCN, tng bc hin thc ho s nghip gii phng
con ngi khi ch p bc, bc lt v tin ti thc hin mc tiu cao
c nht: bin con ngi t vng quc ca tt yu sang vng quc
ca t do trong : s pht trin t do ca mi ngi l iu kin cho
s pht trin t do ca tt c mi ngi.

Trang 115

- Mc tiu trn c hin thc ho qua tng chng ng, tng
bc i thng qua qu trnh lao ng sng to ca qun chng nhn dn
lao ng
+ Mc tiu giai on th nht ca cch mng XHCN:
. GCCN phi on kt vi nhn dn lao ng lt chnh
quyn ca giai cp thng tr
. GCCN phi tp hp cc tng lp nhn dn lao ng vo
cng cuc t chc x hi mi
+ n giai on cao l CNCS, khi khng cn giai cp, khng
cn nh nc, giai cp v sn t xo b mnh vi t cch l giai cp
thng tr.
2.2. ng lc ca cch mng XHCN
- Cch mng XHCN l nhm gii phng GCCN v nhn dn lao
ng khi tnh trng p bc bc lt, mang li cuc sng m no cho nhn
dn.
- GCCN va l giai cp lnh o, va l ng lc ch yu trong
cuc cch mng XHCN, l lc lng hng u m bo cho s thng
li ca cch mng trong cuc u tranh xo b ch TBCN v ci to,
xy dng CNXH.
- GCND c nhiu li ch c bn thng nht vi GCCN v tr
thnh ng lc to ln trong cch mng XHCN. GCCN ch c th hon
thnh s mnh lch s ca mnh khi li ko GCND i theo mnh, l c
s xy dng nh nc vng mnh, m bo khi i on kt ton
dn tc.
- Tr thc l ng lc quan trng trong cuc cch mng XHCN,
nhng ngi tr thc c gic ng l lun ch ngha Mc - Lnin l lc
lng quan trng trong vic truyn b ch ngha Mc - Lnin gic
ng qun chng nhn dn lao ng, gp phn nng cao dn tr, o to
ngun nhn lc cho t nc
Ngoi nhng ng lc trn, cc tng lp nhn dn lao ng, khi
i on kt dn tc, tinh thn yu nc, truyn thng vn ho ca dn
tc v ng li cch mng ng n cng l nhng ng lc trong
cuc cch mng XHCN.

Trang 116

2.3. Ni dung ca cuc cch mng XHCN
Cuc cch mng XHCN c thc hin trn tt c cc lnh vc
i sng x hi
- Trn lnh vc chnh tr:
+ Ni dung trc tin ca cch mng XHCN l p tan nh
nc ca giai cp bc lt, ginh chnh quyn v tay giai cp cng nhn
v nhn dn lao ng, a ngi lao ng t v tr n l lm thu ln
lm ch x hi.
+ To iu kin lm su rng hn nn dn ch XHCNm thc
cht l ngy cng thu ht ng o qun chng nhn dn lao ng tham
gia vo qun l x hi, qun l nh nc.
+ Bn cnh vic nng cao trnh tri thc cho ngi dn, ng
v Nh nc phi quan tm xy dng h thng php lut, hon thin c
ch qun l.
- Trn lnh vc kinh t:
+ Cch mng XHCN khng ch dng li vic ginh chnh
quyn m nhim v trng tm c ngha quyt nh l pht trin kinh
t, khng ngng nng cao NSL, ci thin i sng nhn dn.
+ Trc ht phi thay i v tr, vai tr ca ngi lao ng i
vi TLSX, thay th ch chim hu t nhn TBCN bng ch s
hu XHCN v TLSX.
+ Cng vi qu trnh ci to QHSX c, xy dng QHSX mi,
nh nc XHCN phi khng ngng pht trin LLSX tng NSL, ci
thin i sng nhn dn.
+ CNXH thc hin nguyn tc phn phi theo lao ng l ch
yu
- Trn lnh vc t tng - vn ho:
+ Trong CNXH, GCCN lm ch TLSX ng thi l ngi sng
to ra nhng gi tr tinh thn
+ Trn c s k tha mt cch c chn lc v nng cao cc gi
tr vn ho truyn thng ca dn tc, tip thu tinh hoa vn ho tin tin
ca thi i, cch mng XHCN trn lnh vc vn ho cn tng bc xy

Trang 117

dng th gii quan v nhn sinh quan mi cho ngi lao ng, hnh
thnh con ngi mi XHCN.
=> Cch mng XHCN l mt qu trnh ci bin ton din x hi
c thnh x hi mi, trong kt hp cht ch gia ci to v xy dng
m xy dng l ch yu.
3. Lin minh gia GCCN vi giai cp nng dn v cc tng lp
lao ng khc trong cch mng XHCN
3.1. Tnh tt yu v c s khch quan ca lin minh gia GCCN vi
GCND v cc tng lp lao ng khc trong cch mng XHCN
* Tnh tt yu ca lin minh gia GCCN vi GCND trong cch
mng XHCN.
- Khi tng kt thc tin phong tro cng nhn Chu u, C.Mc
ch ra nguyn nhn ch yu ca tht bi trong cuc u tranh l do
giai cp cng nhn cha li ko c ngi bn ng minh l giai cp
nng dn i theo.
- V.I. Lnin vn dng v pht trin l lun lin minh cng -
nng ca C. Mc v Ph. nghen vo thc tin cch mng Thng 10
Nga. ng ch trng thc hin cng c khi lin minh cng - nng c
bit l sau khi Cch mng Thng Mi thnh cng v cho rng: nu
khng thc hin lin minh cht ch vi giai cp nng dn th GCCN
khng th gi c chnh quyn nh nc.
* C s khch quan ca lin minh gia GCCN vi giai cp nng
dn trong cch mng XHCN
- Di CNTB, c GCCN v GCND u b giai cp t sn bc lt,
cho nn h d dng lin minh vi nhau chng k th l giai cp t
sn.
- Trong qu trnh xy dng CNXH, cng nghip v nng nghip l
hai ngnh sn xut chnh. Nu khng c s lin minh cht ch gia cng
nhn v nng dn th hai ngnh kinh t ny khng th pht trin mnh
c.
- Xt trn lnh vc chnh tr x hi, GCCN, GCND v nhng
ngi lao ng khc l lc lng chnh tr to ln trong xy dng v bo

Trang 118

v chnh quyn nh nc, trong xy dng khi i on kt ton dn
tc.
3.2. Ni dung v nguyn tc c bn ca lin minh gia GCCN vi
GCND v cc tng lp lao ng khc trong cch mng XHCN
* Ni dung ca lin minh gia GCCN v GCND
- Ni dung chnh tr ca lin minh:
+ Trong qu trnh xy dng CNXH, GCCN v GCND cng
nhau tham gia vo chnh quyn nh nc, cng nhau bo v v xy
dng ch XHCN
+ Ni dung chnh tr ca lin minh gia GCCN v GCND khng
phi l s dung ho lp trng t tng gia cng nhn v nng dn m
phi da trn lp trng chnh tr ca GCCN
- Ni dung kinh t ca lin minh: y l ni dung c bn nht v
c lin minh v kinh t cht ch mi thc hin c s lin minh trn
cc lnh vc khc
+ Theo V.I.Lnin: ni dung ch yu ca GCCN v GCND trong
thi k u tranh ginh chnh quyn l lin minh v qun s, th khi tin
hnh xy dng CNXH trng tm l lin minh kinh t.
+ Thc hin lin minh kinh t gia GCCN v GCND trong qu
trnh xy dng CNXH l phi kt hp ng n li ch gia hai giai cp,
phi m bo li ch ca nh nc, ca x hi v GCND.
+ thc hin c ni dung ny th ng ca GCCN v nh
nc XHCN phi thng xuyn quan tm ti xy dng h thng chnh
sch ph hp i vi nng dn, nng nghip v nng thn.
- Ni dung vn ho - x hi ca lin minh
+ CNXH c xy dng trn mt nn sn xut cng nghip hin
i. V vy, cng nhn, nng dn v nhng ngi lao ng khc phi
thng xuyn hc tp v nng cao trnh
+ CNXH vi mong mun xy dng mt x hi nhn vn, nhn
o, quan h gia ngi vi ngi, gia dn tc ny vi dn tc khc l
hu ngh, tng tr, gip ln nhau.

Trang 119

+ CNXH to iu kin cho qun chng nhn dn lao ng tham
gia qun l kinh t, qun l x hi, qun l nh nc. Nhn dn mun
thc hin c cng vic qun l cn phi c trnh , hiu bit v
chnh sch, php lut
* Nhng nguyn tc c bn trong xy dng khi lin minh gia
GCCN vi GCND
- Phi m bo vai tr lnh o ca GCCN trong khi lin minh
cng nng
- Phi m bo nguyn tc t nguyn
- Kt hp ng n cc li ch ca GCCN v GCND
III. Hnh thi kinh t - x hi cng sn ch ngha
1. Xu hng tt yu ca s xut hin HTKTXH CSCN
- C. Mc v Ph. ngghen xy dng hc thuyt HTKTXH, phn
tch mt cch khoa hc s chuyn bin t KTKTXH thp ln HTKTXH
cao hn l mt qu trnh lch s - t nhin.
- Trong x hi i khng giai cp, con ngi cng chinh phc t
nhin, i to t nhin th tnh trng p bc, bc lt ngi cng c m
rng.
- LLSX ca CNTB ngy cng pht trin n trnh x hi ho
cao th cng lm cho mu thun gia nhu cu pht trin ca LLSX vi
s km hm ca QHSX mang tnh cht t nhn TBCN ngy cng su
sc.
- S xut hin ca HTKTXH CSCN phi c nhng iu kin nht
nh l:
+ S pht trin ca LLSX di CNTB t n mc nht
nh, lc lng giai cp cng nhn tr nn ng o, mu thun gay gt
vi giai cp t sn.
+ T thc tin cch mng, GCCN phi gic ng cch mng,
xy dng c chnh ng cch mng, kin quyt ginh chnh quyn t
tay giai cp t sn khi c thi c cch mng.
=> C. Mc v Ph. ngghen d bo s ra i ca HTKTXH CSCN
t nhng nc t bn pht trin. V sau V. I. Lnin d bo s xut

Trang 120

hin HTKTXH CSCN cc nc t bn c trnh pht trin trung
bnh v nhng nc thuc a sau khi c gii phng do GCCN lnh
o.
* HTKTXH CSCN xut hin cc nc tin t bn phi c
iu kin nht nh:
- Chnh sch xm lc ca CNTB i vi cc nc thuc a
xut hin nhng mu thun mi:
+ Mu thun gia giai cp t sn v GCCN
+ Mu thun gia CNQ xm lc vi cc quc gia, dn tc b
xm lc
+ Mu thun gia cc nc t bn quc vi nhau
+ Mu thun gia a ch v nng dn, t sn v nng dn cc
nc thuc a
Trong , ni ln nhng nc b xm lc l mu thun gia mt
bn l CNQ xm lc, tay sai phong kin, t sn phn ng v mt
bn l c dn tc gm: cng nhn, nng dn, tr thc v cc lc lng
yu nc khc.
- H t tng ca ch ngha Mc - Lnin phi c truyn b rng
ri, thc tnh tinh thn yu nc ca nhn dn lao ng cc nc ph
thuc, cc nc thuc a.
2. Cc giai on pht trin ca HTKTXH CSCN
Theo quan im ca C. Mc v Ph. ngghen: HTKTXH CSCN
pht trin t thp ln cao, t giai on x hi XHCN (CNXH) ln x hi
CSCN.
- Trong CNXH, ch kinh t v s pht trin vn ho mi t
ti gii hn m bo cho x hi thc hin nguyn tc phn phi lm
theo nng lc, hng theo lao ng.
- Trong x hi CSCN: thc hin phn phi theo nguyn tc lm
theo nng lc, hng theo nhu cu.
- C. Mc khng nh: gia x hi TBCN v x hi XHCN c
mt TKQ t x hi n sang x hi kia, l thi k ci bin cch mng
ton din v trit trn tt c cc lnh vc ca i sng x hi.

Trang 121

Theo quan im ca ch ngha Mc - Lnin th HTKTXH CSCN
c th chia thnh 3 thi k:
2.1. TKQ t CNTB ln CNXH
* Tnh tt yu ca TKQ t CNTB ln CNXH
- CNTB v CNXH khc nhau v cht:
+ CNTB: c xy dng trn c s ch t hu TBCN v
TLSX, da trn ch p bc, bc lt v bt cng.
+ CNXH c xy dng trn c s ch cng hu v TLSX,
khng cn giai cp i khng, khng cn tnh trng p bc, bc lt.
- CNXH c xy dng trn nn sn xut i cng nghip c
trnh cao
- Cc quan h x hi ca CNXH khng t pht sinh trong lng
CNTB, chng l kt qu ca qu trnh xy dng v ci to XHCN.
- Cng cuc xy dng CNXH l mt cng cuc mi m, kh
khn v phc tp, phi c thi gian GCCN lm quen vi cng vic
.
* c im v thc cht ca TKQ t CNTB ln CNXH
c im ni bt nht trong thi k ny l s tn ti nhng yu
t mi ca x hi c bn cnh nhng yu t mi ca CNXH trong mi
quan h va thng nht va u tranh vi nhau.
- Trn lnh vc kinh t: cn tn ti nn kinh t nhiu thnh phn
trong mt h thng kinh t quc dn thng nht, vn ng theo nh
hng XHCN
- Trn lnh vc chnh tr: kt cu giai cp x hi trong thi k
ny rt a dng v phc tp bao gm: GCCN, GCND, tng lp tr thc,
nhng ngi sn xut nh, tng lp t sn va hp tc va cnh tranh
ln nhau
- Trn lnh vc t tng vn ho x hi: tn ti nhiu t tng
v vn ho khc nhau. Bn cnh ch ngha Mc - Lnin gi vai tr
thng tr cn tn ti t tng t sn, tiu t sn, tm l tiu nng.

Trang 122

Thc cht ca TKQ t CNTB ln CNXH l thi k din ra
cuc u tranh giai cp gia giai cp t sn b nh bi v nhng th
lc chng ph CNXH vi GCCN v qun chng nhn dn lao ng.
* Ni dung kinh t, chnh tr v vn ho, x hi ca TKQ ln
CNXH
- Trong lnh vc kinh t:
+ Thc hin sp xp, phi tr li cc LLSX hin c ca x hi
+ Ci to QHSX c, xy dng QHSX mi theo hng to ra
s pht trin cn i nn kinh t, phc v ngy cng tt hn i sng
nhn dn lao ng
- Trong lnh vc chnh tr:
+ u tranh chng li cc th lc th ch, chng ph s
nghip xy dng CNXH
+ Tin hnh xy dng, cng c nh nc v nn dn ch
XHCN ngy cng vng mnh
+ Xy dng cc t chc chnh tr - x hi thc s l ni thc
hin quyn lm ch ca nhn dn lao ng
+ Xy dng CS ngy cng trong sch, vng mnh, ngang
tm nhim v mi
- Trong lnh vc t tng vn ho:
+ Thc hin tuyn truyn, ph bin nhng t tng khoa hc
v cch mng ca ch ngha Mc - Lnin trong ton x hi
+ Khc phc nhng t tng, tm l c h, lc hu
+ Xy dng nn vn ho mi XHCN tin tin, m bn sc
dn tc
- Trong lnh vc x hi:
+ Khc phc nhng t nn x hi do x hi c li
+ Khc phc s chnh lch pht trin gia cc vng min,
gia cc tng lp dn c. to s bnh ng trong x hi
+ Xy dng mi quan h tt p gia ngi vi ngi theo l
tng: t do ca ngi ny l iu kin, tin cho s t do ca ngi
khc

Trang 123

2.2. Giai on thp ca HTKTXH CSCN: X hi XHCN
Nhng c trng c bn ca x hi XHCN
- C s vt cht k thut ca x hi XHCN l nn i cng
nghip
- CNXH xo b ch t hu TBCN, thit lp ch cng hu
v TLSX
- X hi XHCN l mt ch x hi to ra cch t chc lao
ng v k lut lao ng mi
- X hi XHCN l mt ch x hi thc hin nguyn tc phn
phi theo lao ng, coi l nguyn tc c bn nht
- X hi XHCN l mt x hi m nh nc mang bn cht
GCCN, c tnh nhn dn rng ri, tnh dn tc su sc; thc hin quyn
lc v li ch ca nhn dn.
- X hi XHCN l mt x hi thc hin c s gii phng
con ngi khi ch p bc, bc lt; thc hin bnh ng x hi, to iu
kin cho con ngi pht trin ton din.
2.3. Giai on cao ca HTKTXH CSCN
- V mt kinh t: LLSX pht trin mnh m, thc con ngi
c nng cao, lao ng ca con ngi c gim nh, lm theo nng
lc hng theo nhu cu
- V mt x hi: con ngi c iu kin pht trin nng lc ca
mnh, tri thc c nng cao, khng cn s khc bit gia thnh th v
nng thn
=> c c giai on cao ca CNCS, i hi GCCN v nhn
dn lao ng phi khng ngng phn u, nng cao NSL, pht trin
LLSXtng bc xy dng k lut t gic trong x hi
Qua phn tch ca C. Mc, Ph. ngghen v V. I. Lnin v giai
on cao ca HTKTXH CSCN cho chng ta nhng nhn thc ng n:
- C. Mc, Ph. ngghen v V. I. Lnin d bo v giai on cao
ca HTKTXH CSCN khi c nhng iu kin kinh t - x hi m bo
cho s xut hin ca giai on ny.

Trang 124

- S xut hin giai on cao ca HTKTXH CSCN l mt qu
trnh lu di, bng vic khng ngng pht trin mnh m LLSX, t chc
x hi v mi mt, gio dc tinh thn t gic cho mi ngi.
- Qu trnh xut hin giai on cao ca HTKTXH CSCN cc
nc khc nhau din ra vi nhng qu trnh khc nhau, tu thuc vo s
phn u v mi phng din.

Trang 125

Chng VIII
NHNG VN CHNH TR - X HI C TNH
QUY LUTTRONG TIN TRNH CCH MNG X
HI CH NGHA
I. Xy dng nn dn ch XHCN v nh nc XHCN
1. Xy dng nn dn ch XHCN
1.1. Quan nim v dn ch v nn dn ch
- Thi c i: dn c c hiu l quyn lc ca nhn dn
- Quan im ca ch ngha Mc Lnin:
+ Dn ch l sn phm tin ho ca lch s, l nhu cu khch
quan ca con ngi.
+ Dn ch vi t cch l mt phm tr chnh tr gn vi mt
kiu nh nc v mt giai cp cm quyn th s khng c dn ch phi
giai cp, dn ch chung chung
+ Dn ch c hiu l mt h gi tr phn nh trnh pht
trin c nhn v cng ng x hi trong qu trnh gii phng x hi,
chng p bc, bc lt tin ti t do.
1.2. Nhng c trng c bn ca nn dn ch XHCN
- Vi t cch l ch nh nc c sng to bi qun chng
nhn dn lao ng di s lnh o ca CS, dn ch XHCN bo m
mi quyn lc thuc v nhn dn.
- Nn dn ch XHCN c c s kinh t l ch cng hu v
nhng TLSX ch yu ca x hi, ph hp vi qu trnh x hi ho ngy
cng cao ca sn xut.

Trang 126

- Trn c s kt hp hi ho li ch c nhn, li ch tp th v li
ch x hi, nn dn ch XHCN c sc ng vin, thu ht mi tim nng
sng to, s tch cc ca nhn dn trong s nghip xy dng x hi mi.
- Nn dn ch XHCN cn phi c nhng iu kin tn ti vi t
cch l mt nn dn ch rng ri nht trong lch s nhng vn l nn
dn ch mang tnh gai cp.
1.3. Tnh tt yu ca vic xy dng nn dn ch XHCN
- Theo cc nh kinh in, ng lc ca qu trnh pht trin x
hi, ca qu trnh xy dng XHCN l dn ch. Dn ch phi c m
rng pht huy cao tnh tch cc, sng to ca nhn dn, nhn
dn tham gia vo qun l nh nc.
- CNXH ch c th c c bng phng php thc hnh dn
ch mt cch rng ri trong mi lnh vc ca i sng x hi, l quy
lut ca s hnh thnh v t hon thin ca h thng chuyn chnh v
sn, h thng chnh tr XHCN.
- Xy dng nn dn ch XHCN cng l qu trnh vn ng v
thc hnh dn ch, l qu trnh vn ng bin dn ch t kh nng
thnh hin thc, l qu trnh a cc gi tr, chun mc, nguyn tc ca
dn ch vo thc tin cuc sng
- Xy dng nn dn ch XHCN l qu trnh tt yu din ra nhm
xy dng, pht trin v hon thin dn ch, p ng nhu cu ca nhn
dn.
- Xy dng nn dn ch XHCN cng chnh l qu trnh thc
hin dn ch ho i sng x hi di s lnh o ca GCCN thng qua
CS.
2. Xy dng nh nc XHCN
2.1. Khi nim nh nc XHCN
- Nh nc XHCN l t chc m thng qua , ng ca
GCCN thc hin vai tr lnh o ca mnh i vi ton x hi; l mt t
chc chnh tr thuc kin trc thng tng da trn c s kinh t ca
CNXH; l mt nh nc kiu mi, thay th nh nc t sn nh kt
qu ca cuc cch mng XHCN; l hnh thc chuyn chnh v sn c
thc hin trong TKQ ln CNXH.

Trang 127

2.2. c trng, chc nng v nhim v ca nh nc XHCN
- c trng:
+ Nh nc XHCN khng phi l mt cng c n p mt
giai cp no , m thc hin mt chnh sch giai cp v li ch ca tt
c nhng ngi lao ng ng thi lnh o GCCN thng qua chnh
ng ca n.
+ Nh nc XHCN c c trng v nguyn tc khc hn vi
nh nc t sn.
+ T chc v xy dng l c trng c bn ca nh nc
XHCN
+ Nh nc XHCN nm trong nn dn ch XHCN
+ Nh nc XHCN l mt kiu nh nc c bit, nh nc
khng cn nguyn ngha, nh nc na nh nc
- Chc nng ca nh nc XHCN:
+ Chc nng giai cp: c thc hin bng vic t chc c
hiu qu cng vic xy dng ton din x hi mi, bng vic s dng
cng c bo lc p tan s phn khng ca k th chng li s
nghip xy dng CNXH
+ Bo lc v trn p l ci vn c ca mi nh nc. Tuy
nhin, vic tch cc xy dng CNCS, sng to ra mt x hi mi l chc
nng quan trng ca nh nc XHCN quan trng hn c vic p tan s
phn khng ca giai cp t sn
+ Nh nc XHCN c nhng nhim v chnh l:
. Qun l kinh t, xy dng v pht trin kinh t
. Ci thin khng ngng i sng vt cht v tinh thn
cho nhn dn
. Qun l vn ho x hi, xy dng nn vn ho XHCN,
pht trin con ngi mt cch ton din.
+ Ngoi ra nh nc XHCN cn c chc nng nhim v i
ngoi nhm m rng quan h hp tc hu ngh, bnh ng, tn trng ln
nhau v s pht trin v tin b x hi
2.3. Tnh tt yu ca vic xy dng nh nc XHCN

Trang 128

- GCCN sau khi thc hin s mnh lch s ca mnh th h cng
vi nhn dn lao ng ginh ly chnh quyn, thit lp chuyn chnh v
sn.
- Sau khi tr thnh giai cp cm quyn, GCCN phi nm vng
cng c chuyn chnh xy dng nh nc XHCN vng mnh bo
v thnh qu cch mng t c.
- Trong TKQ ln CNXH, cn tn ti cc giai cp bc lt,
chng hot ng chng li s nghip xy dng CNXH, lm cho GCCN
v nhn dn lao ng thng qua nh nc trn p bng bo lc khi
cn thit.
- Trong TKQ cn tn ti nhiu giai cp, tng lp trung gian do
a v kinh t - x hi quy nh, h thng dao ng khng th t mnh
i ln CNXH. Trc thc t , GCCN v nhn dn lao ng phi
thuyt phc, li ko h thng qua nh nc XHCN.
- m rng dn ch ti mi tng lp nhn dn, u tranh
chng li mi hnh vi i ngc nhng chun mc dn ch, vi phm
nhng gi tr dn ch chn chnh ca nhn dn, i hi phi c mt thit
ch nh nc ph hp l nh nc XHCN
Xy dng CNXH l qu trnh ci to x hi c, xy dng x
hi mi trn tt c cc lnh vc kinh t, chnh tr, vn ho, t tng. Do
, nh nc XHCN l phng thc, phng tin, cng c ch yu ca
nhn dn trong s nghip xy dng v bo v T quc.
II. Xy dng nn vn ho XHCN
1. Khi nim nn vn ho XHCN
1.1. Khi nim vn ho v nn vn ho
- Vn ho l ton b nhng gi tr vt cht v tinh thn do con
ngi sng to ra bng lao ng v hot ng thc tin trong qu trnh
lch s ca mnh.
- Vn ho vt cht l nng lc sng to ca con ngi c th
hin v kt tinh trong sn phm vt cht
- Vn ho tinh thn l tng th cc t tng, l lun v gi tr
c sng to ra trong i sng tinh thn v hot ng tinh thn ca con
ngi.

Trang 129

- Nn vn ho l biu hin cho ton b ni dung, tnh cht ca
vn ho c hnh thnh v pht trin trn c s kinh t - chnh tr ca
mi thi k lch s, trong thc h ca giai cp thng tr chi phi
phng hng pht trin v quyt nh h thng cc chnh sch, php
lut qun l cc hot ng vn ho.
1.2. Khi nim nn vn ho XHCN
- Nn vn ho XHCN l nn vn ho c xy dng v pht
trin trn nn tng h t tng ca GCCN, do CS lnh o nhm tho
mn nhu cu khng ngng tng ln v i sng vn ho tinh thn ca
nhn dn, a nhn dn lao ng thc s tr thnh ch th sng to v
hng th vn ho.
1.3. c trng ca nn vn ho XHCN
- Ch ngha Mc - Lnin vi t cch l h t tng ca GCCN,
gi vai tr ch o v l nn tng t tng, quyt nh phng hng
pht trin ni dung ca nn vn ho XHCN
- Nn vn ho XHCN l nn vn ho c tnh nhn dn rng ri
v tnh dn tc su sc.
- Nn vn ho XHCN l nn vn ho c hnh thnh, pht trin
mt cch t gic, di s lnh o ca GCCN thng qua t chc CS,
c s qun l ca nh nc XHCN.
2. Tnh tt yu ca vic xy dng nn vn ho XHCN
- Tnh trit , ton din ca cch mng XHCN i hi phi
thay i PTSX tinh thn, lm cho PTSX tinh thn ph hp vi PTSX
mi ca x hi XHCN.
- Xy dng nn vn ho XHCN l tt yu trong qu trnh ci to
tm l, thc v i sng tinh thn ca ch c li nhm gii
phng nhn dn lao ng thot khi nh hng t tng, thc ca x
hi c lc hu.
- Xy dng nn vn ho XHCN l tt yu trong qu trnh nng
cao trnh vn ho cho qun chng nhn dn lao ng, khc phc tnh
trng thiu ht vn ho.

Trang 130

- Xy dng nn vn ho XHCN l tt yu xut pht t yu cu
khch quan: vn ho va l mc tiu, va l ng lc ca qu trnh xy
dng CNXH.
3. Ni dung v phng thc xy dng nn vn ho XHCN
3.1. Nhng ni dung c bn ca nn vn ho XHCN
- Cn phi nng cao trnh dn tr, hnh thnh i ng tr thc
ca x hi mi
- Xy dng con ngi mi pht trin ton din
- Xy dng li sng mi XHCN
- Xy dng gia nh vn ho XHCN
3.2. Phng thc xy dng nn vn ho XHCN
- Gi vng v tng cng vai tr ch o ca h t tng
GCCN trong i sng tinh thn ca x hi
- Khng ngng tng cng s lnh o ca CS v vai tr qun
l ca nh nc XHCN i vi hot ng vn ho.
- Xy dng nn vn ho XHCN phi theo phng thc kt hp
vic k tha nhng gi tr trong di sn vn ho dn tc vi tip thu c
chn lc nhng tinh ho ca vn ho nhn loi.
- T chc v li cun qun chng nhn dn vo cc hot ng
v sng to vn ho.
III. Gii quyt vn dn tc v tn gio
1. Vn dn tc v nhng nguyn tc c bn ca ch ngha
Mc - Lnin trong vic gii quyt vn dn tc
1.1. Khi nim dn tc
- Khi nim dn tc c hiu theo hai ngha c dng ph bin
nht:
+ Khi nim dn tc dng ch mt cng ng ngi c th c
nhng mi lin h cht ch, bn vng, c sinh hot kinh t chung, c
ngn ng chung ca cng ng v trong sinh hot vn ho c nhng nt
c th vi nhng cng ng khc.
Theo ngha ny, dn tc l mt b phn ca quc gia, l cng
ng x hi.

Trang 131

+ Khi nim dn tc dng ch mt cng ng ngi n nh,
bn vng hp thnh nhn dn ca mt quc gia, c lnh th chung, nn
kinh t thng nht, quc ng chung, c truyn thng vn ho, truyn
thng u tranh chung trong qu trnh dng nc v gi nc.
Theo ngha ny, dn tc l ton b nhn dn mt nc, l quc
gia - dn tc.
1.2. Hai xu hng pht trin ca dn tc v vn dn tc trong
xy dng CNXH.
- Xu hng th nht: Do s chn mui ca thc dn tc, s thc
tnh v quyn sng ca mnh, cc cng ng dn c mun tch ra
thnh lp cc quc gia dn tc c lp
- Xu hng th hai: Cc dn tc tng quc gia, k c cc dn
tc nhiu quc gia mun lin hip li vi nhau
1.3. Nhng nguyn tc c bn ca ch ngha Mc - Lnin trong vic
gii quyt vn dn tc
- Cc dn tc hon ton bnh ng: y l quyn thing ling ca
cc dn tc. Tt c cc dn tc, d ng hay t ngi, trnh pht trin
cao hay thp u c quyn li v ngha v nh nhau
- Cc dn tc c quyn t quyt: thc cht y l quyn lm
ch ca mi dn tc, quyn t quyt nh con ng pht trin kinh t,
chnh tr - x hi ca dn tc mnh. Quyn t quyt dn tc bo gm:
+ Quyn t do phn lp thnh cng ng quc gia dn tc c
lp
+ Quyn t nguyn lin hip li vi cc dn tc khc trn c s
bnh ng
- Lin hip cng nhn tt c cc dn tc: th hin bn cht quc t
ca GCCN, phong tro cng nhn v phn nh tnh thng nht gia s
nghip gii phng dn tc vi gii phng giai cp.
2. Tn gio v nhng nguyn tc c bn ch ngha Mc -
Lnin trong vic gii quyt vn tn gio
2.1. Khi nim tn gio

Trang 132

- Theo P. ngghen: Tt c mi tn gio chng qua ch l s phn
nh h o vo trong u c ca con ngi - ca nhng lc lng bn
ngoi chi phi cuc sng ca h; ch l s phn nh trong nhng lc
lng trn th mang nhng hnh thc ca lc lng siu trn th
- V bn cht, tn gio l mt hin tng x hi phn nh s b
tc, bt lc ca con ngi trc gii t nhin v x hi, tuy nhin n
cng cha mt s gi tr ph hp vi o c, o l con ngi.
2.2. Vn tn gio trong tin trnh xy dng CNXH
Trong tin trnh xy dng CNXH v trong x hi XHCN, tn
gio vn tn ti. l do cc nguyn nhn:
- Nguyn nhn nhn thc:
+ Trong qu trnh xy dng ch ngha x hi, do trnh dn tr
cha cao, nhiu hin tng t nhin v x hi khoa hc vn cha gii
thch c.
+ Nhng sc mnh t pht ca t nhin, x hi m con ngi
cha th nhn thc v ch ng c khin cho mt b phn nhn dn
s hi i tm s an i v l gii chng t sc mnh ca thn linh, thng
.
- Nguyn nhn kinh t: trong qu trnh xy dng CNXH, nn kinh
t vn cn tn ti nhiu thnh phn kinh t vi nhng li ch khc nhau
ca cc giai cp, tng lp x hi dn ti s bt bnh ng v kinh t,
chnh tr, vn ho, x hi. Bn cnh , con ngi cng chu tc ng
ca yu t ngu nhin, may ri lm cho h d tr nn th ng, cu
mong vo lc lng siu nhin.
- Nguyn nhn tm l: Do thc x hi lun bo th hn so vi
tn ti x hi, trong thc tn gio l yu t mang tnh cht bn
vng nht, n su vo np ngh, li sng ca mi ngi, ca x hi.
- Nguyn nhn chnh tr - x hi:
+ Trong cc nguyn tc ca tn gio c nhng im cn ph
hp vi ng li, chnh sch ca Nh nc XHCN. Nh nc khng
ngng nng cao a v v tnh tch cc ca nhng ngi c o.

Trang 133

+ Cuc u tranh giai cp vn din ra di nhiu hnh thc,
trong , cc th lc chnh tr vn li dng tn gio phc v cho mu
chnh tr ca mnh.
- Nguyn nhn vn ho:
+Sinh hot tn ngng, tn gio c kh nng p ng mt
mc no nhu cu vn ho tinh thn ca mt b phn nhn dn,
gp phn gio dc thc cng ng, o c, phong cch, li sng ca
mi c nhn trong x hi.
+ Tn ngng tn gio c lin quan n t tng, tnh cm ca
mt b phn dn c.
Trong tin trnh xy dng CNXH, tn gio cng c s bin i
cng vi s thay i ca nhng iu kin kinh t - x hi, vi qu trnh
ci to x hi c, xy dng x hi mi:
. Qun chng nhn dn c o thc s tr thnh ch th ca
x hi, h dn thot khi trnh trng m tn d oan, xy dng i sng
tinh thn lnh mnh.
. Cc t chc tn gio khng cn l cng c ca bt c th lc
th ch no mun mu toan, li dng p bc, bc lt qun chng
nhn dn.
. Ngy cng ng qun chng nhn dn c tn gio c iu kin
tham gia ng gp vo cng cuc i mi t nc.
1.3. Cc nguyn tc c bn ca ch ngha Mc - Lnin trong vic
gii quyt vn tn gio.
- Khc phc dn nhng nh hng tiu cc ca tn gio trong i
sng x hi phi gn lin vi qu trnh ci to x hi c, xy dng x
hi mi.
- Khi tn ngng tn gio cn l nhu cu tinh thn ca mt b
phn nhn dn th nh nc XHCN phi tn trng v m bo quyn t
do tn ngng v khng tn ngng ca nhn dn, pht huy nhng gi
tr tch cc ca tn gio.
- Thc hin on kt nhng ngi c tn gio vi nhng ngi
khng c tn gio, on kt cc tn gio, on kt nhng ngi theo tn

Trang 134

gio vi ngi khng theo tn gio, on kt ton dn tc xy dng
v bo v t nc.
- Phn bit r hai mt chnh tr v t tng trong vn tn gio
+ Mt t tng th hin s tn ngng trong tn gio
+ Mt chnh tr: s li dng tn gio ca nhng phn t phn
ng nhm chng li s nghip cch mng, s nghip xy dng CNXH.
- Phi c quan im lch s - c th khi gii quyt vn tn gio

Trang 135

Chng IX
CH NGHA X HI HIN THC V TRIN
VNG
I. Ch ngha x hi hin thc
1. Cch mng Thng Mi Nga v m hnh CNXH hin thc
u tin trn th gii
1.1. Cch mng Thng Mi Nga
- Ngy 7-11-1917, di s lnh o ca ng Bnsvch Nga
(ng u l V. I. Lnin) lnh o qun chng nhn dn khi ngha
ph tan dinh lu cui cng ca Chnh ph lm thi t sn, xy dng
Nh nc Xvit do Lnin ng u.
- Cch mng Thng Mi Nga dng bo lc nh giai cp
t sn v giai cp phong kin a ch, lp nn chnh quyn ca nhng
ngi lao ng, xy dng mt x hi hon ton mi khng cn tnh
trng ngi bc lt ngi.
- Thng li ca cch mng Thng Mi Nga m u mt thi
i mi trong lch s - thi i qu t CNTB ln CNXH trn phm vi
ton th gii.
1.2. M hnh CNXH u tin trn th gii
- Sau chin tranh th gii th II, iu kin xy dng mt ch
x hi mi ca Lin X cc k kh khn v phc tp: nn kinh t lc
hu li b tn ph bi chin tranh, b bao vy cm vn kinh t.
- T nm 1918 n ma xun nm 1921 m bo cung cp
lng thc cho qun i, cho tin tuyn, cho cng nhn v cho nhn dn
trong thnh th, CS Nga (ng u l V. I. Lnin) ra chnh sch
kinh t cng sn thi chin
- n thng 3-1921, sau khi ni chin kt thc, CS Nga ra
v thc hin chnh sch kinh t mi (NEP)
- Vi vic thc hin NEP th CNTB nh nc l mt trong
nhng hnh thc rt thch hp gip nc Nga Xvit nhanh chng
khc phc tnh trng suy sp kinh t sau chin tranh v ngn chn
nhng ny sinh t pht ca nn sn xut hng ho nh.

Trang 136

2. S ra i ca h thng XHCN v nhng thnh tu ca n
2.1. S ra i v pht trin ca h thng cc nc XHCN
- Sau chin tranh th gii th II, h thng XHCN th gii ra i
gm cc nc Lin X, Cng ho dn ch c, Trung Quc, Vit
Nam
- Nm 1960 ti Matxcva, Hi ngh 81 CS v cng nhn ca
cc nc trn th gii ra tuyn b v khng nh: c im ch yu
ca thi i chng ta l h thng XHCN th gii ang tr thnh nhn t
quyt nh s pht trin ca x hi loi ngi.
2.2. Nhng thnh tu ca CNXH hin thc
- Ch XHCN tng bc a nhn dn lao ng ln lm ch
x hi, thc y tro lu u tranh cho quyn t do dn ch trn ton
th gii
- Trong hn 70 nm xy dng CNXH, Lin X v cc nc
XHCN t c s pht trin mnh m v tim lc kinh t, xy dng
CSVCKT ca CNXH trn quy m ln v trnh hin i, m bo i
sng nhn dn ngy cng tt hn.
- Vi s ln mnh ton din, CNXH c nh hng su sc trong
i sng chnh tr th gii, ng vai tr quyt nh cho s sp h
thng thuc a ca CNQ.
- Sc mnh ca CNXH hin thc ng vai tr quyt nh y li
nguy c chin tranh hu dit, bo v ho bnh th gii
- Ngay ti cc nc phng Ty, nhn dn lao ng c sc
hp dn ca CNXH u tranh i cc quyn dn sinh, dn ch, cc
phc li x hilm cho cc nc phng Ty phi nhng b v
chp nhn rt nhiu yu sch.
II. S khng hong, sp ca m hnh CNXH Xvit v
nguyn nhn ca n
1. S khng hong v sp ca m hnh ch ngha x hi Xvit
- Lch s x hi loi ngi khng i theo ng thng v phong
tro cch mng cng khng trnh khi nhng sai lm v tht bi hay
nhng thi k thoi tro.

Trang 137

- Khi CNTB chuyn sang giai on CNQ, c bit l t khi
Ph. ngghen qua i, phong tro XHCN li ri vo khng hong. n
khi cch mng Thng Mi Nga thnh cng di s lnh o ca V. I.
Lnin mi chm dt khng hong
- T cui nhng nm 60, Lin X v cc nc XHCN ng u
i vo khng hong. n thng 9 nm 1991, ch XHCN Lin X
v su nc ng u sp hon ton
2. Nguyn nhn dn n khng hong v sp
2.1. Nguyn nhn su xa l nhng sai lm thuc v m hnh
pht trin ca CNXH Xvit
- Sau khi V. I. Lnin qua i, chnh sch kinh t mi khng
c tip tc thc hin m chuyn sang k hoch ho tp trung cao
v dn bin thnh k hoch ho tp trung quan liu bao cp.
- Do chm i mi v c ch kinh t, h thng qun ldn ti
hu qu l s thua km r rt ca Lin X trong lnh vc cng ngh v
nng sut lao ng so vi cc t bn pht trin
- Nhng sai lm ch quan nghim trng ko di cn tr s
i mi ng n l nguyn nhn su xa lm ch XHCN suy yu v
ri vo khng hong.
2.2. Nguyn nhn ch yu v trc tip dn n s sp
- Trong ci t, CS Lin X mc sai lm rt nghim trng v
ng li chnh tr, t tng v t chc. l ng li hu khuynh,
c hi v xt li th hin trc ht nhng ngi lnh o cao nht
- CNQ can thip ton din, va tinh vi, va trng trn, thc
hin c din bin ho bnh trong ni b Lin X v cc nc ng
u
III. Trin vng ca CNXH
1. CNTB khng phi l tng lai ca x hi loi ngi
- Bn cht ca CNTB khng thay i
- Cc yu t XHCN xut hin trong lng x hi t bn
2. CNXH tng lai ca x hi loi ngi

Trang 138

2.1. Lin X v cc nc XHCN ng u sp khng c
ngha l s co chung ca CNXH:
- S sp ca Lin X v ng u l s sp ca m hnh
CNXH trong qu trnh i ti mc tiu XHCN. Tng lai ca x hi loi
ngi l CNXH, l quy lut khch quan ca s pht trin ca lch s
- Tnh cht ca thi i hon ton khng thay i, loi ngi
vn trong thi i qu t CNTB ln CNXH trn phm vi ton th
gii m u bng cuc cch mng Thng Mi Nga v i
2.2. Cc nc XHCN cn li tin hnh ci cch, m ca, i
mi v ngy cng t c nhng thnh tu to ln
- T b m hnh kinh t k hoch ho tp trung sang kinh t
th trng XHCN hoc kinh t th trng nh hng XHCN
- Xy dng nh nc php quyn XHCN theo hng xy
dng h thng php lut ngy cng tng ng vi h thng php lut
hin i
- Xy dng cc t chc x hi phi chnh ph a dng gm cc
hi ngh nghip, vn ho, tn gio.ngy cng c vai tr quan trng
trong nhng lnh vc m nh nc cha lm tt c
- m bo s cm quyn v lnh o ca CS i vi cng
cuc xy dng v pht trin t nc trn tt c cc mt kinh t, chnh
tr, vn ho .
2.3. xut hin xu hng i ln CNXH
Trong tnh hnh CNXH tm thi lm vo thoi tro, nhiu
ni trn th gii c bit l M Latinh xut hin nhng xu hng
thin t v ngy cng pht trin mnh ln thnh mt tro lu vo u th
k XXI, nhiu nc tuyn b i ln CNXH nh Vnxula, Blivia,
cuado, Nicarago

Nguyen Ly Mac Lenin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nguyen Ly Mac Lenin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

= 18% ( trng hp ny TBCN phi

You might also like