1

OSNOVE SAOBRAAJNICA
KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE



VIII PREDAVANJE
2
OSNOVE SAOBRAAJNICA
Pojam savremene kolovozne konstrukcije podrazumijeva vieslojnu
konstrukciju koja se postavlja na posteljicu i sastoji se od podloge i zastora.


Uloga kk je da preuzme saobraajno optereenje i da ga prenese na podlogu,
tako da sama konstrukcija pretrpi to manja osteenja u datim vremenskim
okolnostima.

Da bi ispunila svoj cilj, kk mora da ima odgovarajuu:
- nosivost
- trajnost
- otpornost na klizanje
- da je zatiena od dejstva vode

Udio trokova gradnje kk u ukupnim trokovima gradnje puta iznosi 30-50%
(zavisno od konfiguracije terena i objekata na trasi).



VIII PREDAVANJE
3
OSNOVE SAOBRAAJNICA
VRSTE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA








- fleksibilne bitumenom vezani materijali, elastinije i
deformabilnije od krutih

- krute portland cementom vezani materijali, prenose optereenje
na veu povrinu posteljice, manji naponi na pritisak i manje
deformacije od fleksibilnih


VIII PREDAVANJE
4
OSNOVE SAOBRAAJNICA
VRSTE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA













- fkk su elastinije i deformabilnije u odnosu na kkk
- kkk zbog svoje velike krutosti, optereenje prenose na daleko veu povrinu
posteljice, izazivajui znatno manje napone na pritisak i deformacije u podtlu,
u odnosu na fkk
- kkk za oko 20-30% manja debljina u odnosu na fkk
- betonski kolovozi su primarno skuplji i zahtijevaju vrlo strune izvrioce, za
razliku od asfaltnih kolovoza
- u procesu eksploatacije se pokazuje da vrijedi ulagati u betonske kolovoze,
jer su, dugorono gledano, jeftiniji:
kkk - 30-50 godina do prve rehabilitacije
fkk - 10-15 godina do prve rehabilitacije


VIII PREDAVANJE
5
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Posteljica


Posteljica predstavlja temelj kolovozne konstrukcije. U usjeku je od
prirodnog tla, u nasipu od transportovanog materijala iz usjeka ili pozajmita
(preraenog materijala).

Osnovna uloga posteljice je da:
- omogui pravilnu izgradnju slojeva iznad nje
- zatiti trup puta do momenta graenja narednih slojeva
- da prui ujednaenu nosivost i ravnost

Nosivost posteljice izraava se kalifornijskim indeksom stiljivosti (CBR) koji
kod Kkk mora biti vei od 3%, a kod Fkk vei od 5%.

U sluaju nedovoljne nosivosti (CBR2%), posteljica se moe stabilizovati
mehaniki ili hemijski. Stabilizacija posteljice je esto racionalnija od
poveanja debljine slojeva iznad nje.




VIII PREDAVANJE
6
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Posteljica



Poboljanje kvaliteta posteljice:
- ako je debljina loeg tla u posteljici manja od 1.5m, moe se zamijeniti
boljim materijalom (provjeriti ekonomsku opravdanost)
- mehaniki postupak sastoji se u poboljanju granulometrijskog sastava
temeljnog tla i njegovom zbijanju (postie se vea vrtoa na smicanje,
manja konsolidacija, vodopropustljivost i apsorcija vode)
- hemijski postupak koristi veziva: cement, kre, pepeo, bitumen

Veoma je vano da je posteljica zatiena od mraza, to se postie
sputanjem nivoa podzemnih voda ili izolacionim prevlakama.

Minimalni popreni nagib povrine iznosi 4 (3)%, zavisno od karakteristika
tla i uslova odvodnjavanja.








VIII PREDAVANJE
7
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Donja podloga


- jedan ili vie slojeva prirodnog ili mehaniki/hemijski stabilizovanog tla,
drobljenog agregata, ljunkovito-pjeskovitog agregata ili otpadnog
materijala (drobljeni beton, ljaka)

Donja podloga ima ulogu da:
- zatiti posteljicu od mraza (smanji ili sprijei dejstvo mraza)
- obezbjedi uniformnu nosivost postejlice
- povea ukupnu nosivost kk

Najee se izvodi sa debljinom od 20-50cm. Ako posteljica ima veliku
nosivost (CBR10%), donja podloga se moe izostaviti.

Donja podloga (tampon) treba da ima zbijenost 95% od maksimalne
laboratorijske zbijenosti.






VIII PREDAVANJE
8
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Gornja podloga


- sloj koji nosi u kk, zahtjevi u pogledu kvaliteta prilino veliki
- svaki materijal koji je otporan na dejstvo vode i mraza i ima
CBR80%: drobljeni agregat, mravi beton, cementom i bitumenom
vezani materijali, stabilizovani materijali)

Gornja podloga ima ulogu da:
- sprijei pumpanje i dejstvo mraza
- obezbjedi odvodnjavanje
- smanji negativno desjtvo promjene zapremine u posteljici
- povea nosivost





VIII PREDAVANJE
9
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Gornja podloga

Sastav:
1. Iskljuivo od kvalitetnog mineralnog materijala
- Suvo vezani makadam d=7-10cm
- ljunkoviti materijal d=15cm
2. Mineralni materijal vezan nekim vezivom:
- Bitumenizirani materijal BNS d=5-18cm
- Cementom vezani materijal CVM d=10-20cm
- Stabilizovani (bitumenom ili kreom) materijali STM d=6-30cm
- Mravi beton d=10-15cm




VIII PREDAVANJE
10
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Zastor

- podnosi direktne uticaje saobraajnog optereenja
- najkvalitetniji sloj u kk
- sila koja djeluje na zastor je ista ona sila koja djeluje na sve slojeve
po dubini, sve do posteljice, s tim to je povrina djelovanja mnogo
vea (konusna raspodjela)




VIII PREDAVANJE
11
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Zastor kod fleksibilnih kolovoznih konstrukcija


Vezni sloj, povezuje habajui sloj sa podlogom, poveava nosivost,
otpornost na trajne deformacije, postepeno mijenja kvalitet
materijala, obezbjeuje uslove za kvalitetniju izgradnju habajueg
sloja, kvalitet materijala isti kao za habajui sloj, d=5-10cm

Habajui sloj se najee radi od asfalt-betona, veoma rijetko od
livenog asfalta, tankih i ultra tankih asfaltnih zastora kod obnova
postojeih zastora, povrinskih obrada



VIII PREDAVANJE
12
OSNOVE SAOBRAAJNICA
ELEMENTI KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Zastor kod krutih kolovoznih konstrukcija


Betonska ploa moe biti uraena od:
- armiranog betona
- nearmiranog betona
- betona armiranog vlaknima
- neprekidno armiranog betona
- prednapregnutog betona
- valjanog betona


VIII PREDAVANJE
13
OSNOVE SAOBRAAJNICA
DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA


- odreivanje debljine i sastava pojedinih slojeva kk
- definisanje zahtijeva kvaliteta i sastava pojedinih mjeavina u
slojevima kolovozne konstrukcije
- definisanje kvaliteta upotrebljinih materijala u posteljici
- utvrivanje tehnologije radova
- analiza trokova graenja i odravanja kk
- poreenje varijantnih rjeenja i izbor optimalnog sastava i debljine
slojeva sa aspekta strategije korienja i upravljanja putevima


VIII PREDAVANJE
14
OSNOVE SAOBRAAJNICA
DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Faktori koji utiu na dimenzionisanje

- optereenje (ukupna masa vozila, optereenje po toku, broj i
razmak tokova, kontaktno optereenje, trajanje optereenja,
raspored optereenja po saobraajnim trakama, tip optereenja-
statiko ili dinamiko; ekvivalentno saobraajno optereenje)
- prirodna sredina (maksimalne, minimalne i prosjene temperature,
koliina padavina, vlanost, nivo podzemne vode)
- konstruktivne karakteristike (broj, debljina i vrsta slojeva, vrstoe
materijala)
- graenje (tehnologija graenja)
- odravanje
- nivo usluge, bezbjednost i ekonominost


VIII PREDAVANJE
15
OSNOVE SAOBRAAJNICA
DIMENZIONISANJE KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA
Metode dimenzionisanja


- fleksibilne kolovozne konstrukcije
metoda Amerikog drutva za javne puteve i transport-AASHTO
metoda Instituta za asfalt SAD
metoda SHELL

- krute kolovozne konsrukcije
metoda Westergaard
metoda Pickett&Ray
metoda Amerikog drutva za javne puteve i transport-AASHTO
metoda Udruenja za portland cement-PCA
VIII PREDAVANJE
16
OSNOVE SAOBRAAJNICA
VIII PREDAVANJE
17
OSNOVE SAOBRAAJNICA
VIII PREDAVANJE