Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9

1


Pht trin kinh t h gia nh Vit Nam
Mai Th Thanh Xun
*,1
, ng Th Thu Hin
2 *

1
Trng i hc Kinh t - i hc Quc gia H Ni,
144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni, Vit Nam
2
Trng i hc Lm nghip, Xun Mai, H Ni, Vit Nam
Nhn ngy 04 thng 01 nm 2013
29 thng 8 nm 2013; c 12 10 nm 2013
Tm tt: Kinh t h gia nh l mt b phn quan trng ca nn kinh t Vit Nam. K t khi c
tha nhn l n v kinh t t ch (nm 1988), s pht trin kinh t h gia nh nng thn c s
chuyn bin tch cc c v quy m, tc v c cu. n nay, nhiu h gia nh ng vng
c trong nn kinh t th trng, c tc ng ln n s nghip xa i gim ngho ca a
phng cng nh c nc. Tuy vy, di gc nhn pht trin bn vng, s pht trin ca kinh t
h vn cn nhiu hn ch. Bi vit da vo cc s liu th cp, ch yu l s liu Tng iu tra
nng thn, nng nghip v thy sn trn phm vi c nc vo cc nm 2001, 2006 v 2011, tp
trung phn tch, nh gi nhng thnh tu c bn v ch ra mt s hn ch, bt cp trong pht trin
bn vng ca kinh t h v nguyn nhn ca n, t xut gii php khc phc nhm thc y
kinh t h khu vc nng thn pht trin theo hng hiu qu, bn vng.
T kha: Kinh t h, nng thn, pht trin bn vng.
1. Nhn din kinh t h gia nh
*

K t khi B Chnh tr ban hnh Ngh quyt
s 10/NQ-TW ngy 05/4/1988 v i mi
qun l kinh t nng nghip, vi mc ch gii
phng sc sn xut trong nng nghip, nng
thn, chuyn giao t ai v cc t liu sn xut
khc cho h nng dn qun l v s dng lu
di, th cc h nng dn tr thnh nhng n
v t ch trong sn xut nng nghip, tc l
tha nhn h gia nh l n v kinh t c s
(gi l kinh t h gia nh). T , cc h gia
______
*
Tc gi lin h. T: 84-915868907
Email: xuanmtt@vnu.edu.vn
nh c t ch trong sn xut kinh doanh,
c ton quyn trong iu hnh sn xut, s
dng lao ng, mua sm vt t k thut, hp tc
sn xut v tiu th sn phm do h lm ra.
Nh vy, c th hiu kinh t h gia nh l mt
t chc kinh doanh thuc s hu ca h gia
nh, trong cc thnh vin c ti sn chung,
cng ng gp cng sc hot ng kinh t
chung trong sn xut nng, lm, ng nghip
hoc mt s lnh vc sn xut, kinh doanh khc
do php lut quy nh. S tn ti ca kinh t h
ch yu da vo lao ng gia nh khai thc
t ai v ti nguyn khc nhm pht trin sn
xut, thot ngho bn vng v vn ln lm
giu chnh ng.
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
2
C th nhn din kinh t h gia nh qua
cc c im ch yu sau:
- Kinh t h gia nh c hnh thnh theo
mt cch thc t chc ring trong phm vi gia
nh. Cc thnh vin trong h cng c chung s
hu cc ti sn cng nh kt qu kinh doanh
ca h.
- Kinh t h gia nh tn ti ch yu nng
thn, hot ng trong lnh vc nng, lm, thy
sn. Mt b phn khc c hot ng phi nng
nghip mc khc nhau.
- Trong kinh t h gia nh, ch h l
ngi s hu nhng cng l ngi lao ng
trc tip. Ty iu kin c th, h c thu
mn thm lao ng.
- Quy m sn xut ca kinh t h gia nh
thng nh, vn u t t. Sn xut ca kinh t
h cn mang nng tnh t cung t cp, hng
ti mc ch p ng nhu cu tiu dng trc
tip ca h l ch yu.
- Qu trnh sn xut ch yu da vo sc
lao ng th cng v cng c truyn thng, do
nng sut lao ng thp. Do vy, tch ly
ca h ch yu ch da vo lao ng gia nh
l chnh.
- Trnh qun l v chuyn mn nghip v
ca ch h rt hn ch, ch yu l theo kinh
nghim t i trc truyn li cho i sau. V
vy, nhn thc ca ch h v lut php, v kinh
doanh, cng nh v kinh t th trng rt hn ch.
Ti Vit Nam, kinh t h ch yu l kinh t
ca cc h gia nh nng dn ti khu vc nng
thn. Xt theo c cu ngnh ngh, kinh t h c
phn chia thnh cc loi: h thun nng (hot
ng trong lnh vc nng nghip, lm nghip v
ng nghip); h kim ngh (va lm nng nghip,
va hot ng tiu th cng nghip); h chuyn
ngh (hot ng trong cc lnh vc ngnh ngh v
dch v); v h kinh doanh tng hp (hot ng
c trong lnh vc nng nghip, cng nghip v
dch v). n nay, kinh t h gia nh tr thnh
mt b phn quan trng trong nn kinh t nhiu
thnh phn nc ta.
2. nh gi thc trng pht trin kinh t h
gia nh hin nay
2.1. Nhng thnh tu ni bt
Sau 25 nm c tha nhn l n v kinh
t t ch, s pht trin kinh t h gia nh
t c nhiu thnh tu ng ghi nhn, trong
ni bt l:
Th nht, s lng h gia nh kinh doanh c
th ti khu vc nng thn tng nhanh, trong tc
tng ca giai on sau (2006-2011) cao hn
giai on k trc (2001-2005), tng ng 11,5%
so vi 5,38%. iu ng ni l, trong giai on 5
nm sau, s gia tng cc h kinh doanh din ra
kh ng u trn phm vi c nc, trong : tng
cao nht l vng ng Nam B (+26,74%); thp
nht l vng Bc Trung B v Duyn hi Nam
Trung B (+8,31%).
Th hai, c cu h c s chuyn dch
theo hng hin i. iu ny c th hin
s gim xung kh nhanh c v s lng v t
trng ca nhm h nng, lm nghip, thy sn
(NN, LN, TS) v s tng ln ca nhm h cng
nghip-xy dng (CN-XD) v dch v (DV)
(Bng 1).
Trong ni b ngnh NN-LN-TS, s chuyn
dch c cu h cng din ra theo chiu hng tch
cc. So snh nm 2011 vi nm 2001, s h thun
nng gim 2,6% v t trng v 6,2% v s h;
tng ng h lm nghip tng 0,3% v 10,5%; h
thy sn tng 2,3% v 38,8%.
Th ba, lnh vc hot ng ca cc h nng
thn ngy cng a dng, nh c cu thu
nhp ca h cng c s thay i theo hng
bn vng hn. Ngoi nhng ngnh ngh truyn
thng nh trng la v cc loi cy n tri, cy
cng nghip, chn nui gia sc, gia cm..., cc
h ch ng chuyn i ngnh ngh, chuyn
i c cu cy trng vt nui to ngun thu
nhp cao v n nh hn. Kt qu l nhiu h
nng dn t doanh thu/nm ln ti con s hng
t ng, li nhun/nm trn 1 t ng, thm ch
c h t 5,6 t ng [1].

M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
3
dg
Bng 1: C cu h gia nh khu vc nng thn phn theo ngnh ngh
n v tnh: h, %.

2001 2006 2011
S lng T l S lng T l S lng T l
Tng h 13.065.756 100 1.376.472 100 15.347.921 100
H NN-LN-TS 10.573.756 80,9 9.783.644 71,1 9.515.835 62,1
H CN-XD 752.204 5,8 1.401.943 10,2 2.260.870 14,7
H DV 1.381.121 10,6 2.054.193 14,9 2.828.203 18,4
H khc 358.704 2,7 528.692 3,8 742.993 4,8
Ngun: Tng hp s liu Tng iu tra nng thn, nng nghip, thy sn 2001, 2006 v 2011.
Theo , c cu thu nhp ca h cng c s
chuyn dch theo hng tin b. C th, xt
theo ngun thu nhp, sau 10 nm t trng h c
ngun thu ch yu t nng nghip trong tng
thu nhp gim v t trng h c ngun thu ch
yu t cc hot ng phi nng nghip tng
(Bng 2). iu ni ln rng, cc h gia nh
ang dn thot khi s l thuc vo t nhin, do
gim bt c nhng ri ro trong sn xut
v i sng.
Th t, vn tch ly bnh qun/h khu vc
nng thn c sau 5 nm li tng hn gp i, k
c nhng vng khng c iu kin t nhin
thun li cho pht trin kinh t nh Trung du v
Min ni pha Bc, Bc Trung B v Duyn hi
min Trung. C th, nm 2001, vn tch ly
bnh qun/h mi t hn 3,2 triu ng, th
nm 2006 t hn 6,65 triu ng (tng 2,1 ln)
v nm 2011 l 16,84 triu ng (gp 2,5 ln
nm 2006) (Bng 3).
c bit, cc h thun nng cng t
c mt lng vn tch ly ng k: nm
2006 t mc 4,784 triu ng/h (tng 1,9 ln
so vi 2001); nm 2011 t 12,504 triu
ng/h (tng 2,6 ln so vi 2006).
Th nm, tnh cht v quy m ca nn sn
xut hng ha ln ngy cng th hin r nt
trong khu vc kinh t h. Nhiu h gia nh c
quy m sn xut kh ln, vi lng vn kinh
doanh ln ti hng trm triu ng, thm ch
hng chc t ng, trong mt b phn ng
k h nng dn thnh lp cc doanh nghip
nh hoc va, mt b phn khc l sng lp
vin ca cc t hp tc v hp tc x.
S lin kt, m rng quy m, tng hiu qu
sn xut, kinh doanh ca cc h th hin xu
hng pht trin ca nn sn xut hng ha theo
hng hin i. Nu so vi giai on 2002-2007,
s h t mc thu nhp trn 200 triu ng/nm
giai on 2007-2011 tng gp 3 ln, v s h
c mc thu nhp trn 1 t ng/nm tng 5 ln
[2]. Nh , t sut nng sn hng ha mt s sn
phm t mc kh cao, trong ht iu t trn
90%, cao su trn 85%, ch trn 60%, la go trn
50%, c ph 45%... [3].
Th su, ngy cng xut hin nhiu h nng
dn khng nh c v tr trong nn kinh t th
trng v c tc ng ln n s nghip xa i
gim ngho bn vng ti a phng, c phong
danh l H sn xut kinh doanh gii. Ring
nm 2011, s h nng dn t danh hiu ny l
4,24 triu, chim 27,7% tng s h [2]. iu ng
khch l l, nhng h sn xut kinh doanh gii
khng ch lm giu cho bn thn, m cn gip
nhiu h khc thot ngho thng qua vic tch cc
hng dn, ph bin kinh nghim sn xut, p
dng tin b khoa hc k thut, to thm vic lm
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
4
mi v tham gia o to ngh cho h. Tnh trong
5 nm (2007-2011), cc h nng dn sn xut
kinh doanh gii to ra hn 10,5 triu vic lm
cho lao ng ti a phng, trong : trn 3,3
triu lao ng c vic lm thng xuyn; hn 7
triu lao ng c vic lm theo ma v hoc khu
cng vic; gip vn, ging cy, con v kinh
nghim sn xut cho hn 7,1 triu lt h nng
dn; gip hn 150 ngn h thot c ngho v
ang vn ln lm n kh gi. Ngoi ra, cc h
sn xut kinh doanh gii cn gip ci thin nh
v vn sn xut cho hn 1 triu h thuc din
chnh sch v h ngho c hon cnh c bit kh
khn [2].[2][2][2][2][2][2][2][2][2] [2][2] [2] [2].
Bng 2: C cu h gia nh phn theo ngun thu nhp chnh
n v tnh: % tng h

C
nc
B
Sng
Hng
TD-
MN
pha
Bc
BTB
v
DHMT
Ty
Nguyn
ng
Nam
B
B
Sng
Cu
Long
Nm 2001
Thu nhp chnh t NN-LN-TS 78,5 73,7 87,7 80,7 92,3 63,5 79,2
Thu nhp chnh t CN-XD 6,0 8,8 2,4 4,5 1,3 12,6 5,0
Thu nhp chnh t DV 11,4 11,5 7,6 9,2 5,2 20,2 13,7
Thu nhp chnh t ngun khc 4,0 6,0 2,3 5,6 1,1 3,7 2,0
Nm 2006
Thu nhp chnh t NN-LN-TS 67,9 52,8 83,1 70,2 89,0 54,1 72,7
Thu nhp chnh t CN-XD 11,3 19,5 4,1 8,7 2,1 19,2 8,5
Thu nhp chnh t DV 15,2 17,9 9,5 13.3 7,6 23,2 16,4
Thu nhp chnh t ngun khc 5,6 9,8 3,3 7,8 1,3 3,5 2,4
Nm 2011
Thu nhp chnh t NN-LN-TS 57,8 38,3 76,1 60,8 86,3 39,0 65,3
Thu nhp chnh t CN-XD 16,7 27,7 8,6 12,7 2,5 29,0 12.3
Thu nhp chnh t DV 19,3 23,5 11,9 17,6 9,6 28,6 19,8
Thu nhp chnh t ngun khc 6,2 10,5 3,4 8,8 1,5 3,3 2,6
Ngun: Tng hp s liu Tng iu tra nng thn, nng nghip, thy sn cc nm 2001, 2006, 2011.
Bng 3: Vn tch ly bnh qun/h khu vc nng thn
n v tnh: 1.000 ng
2001 2006 2011
C nc 3.231,2 6.655,2 16.843,7
ng bng Sng Hng 3.189,5 7.604,9 21.639,8
Trung du v Min ni pha Bc 3.602,0 7.204,2 9.110,7
Bc Trung B v Duyn hi min Trung 6.555,7 11.707,9 12.855,2
Ty Nguyn 2.479,4 5.137,4 15.851,3
ng Nam B 4.271,2 9.354,6 24.163,4
ng bng Sng Cu Long 3.856,3 7.723,4 20.584,2
Ngun: Tng hp t kt qu Tng iu tra nng thn, nng nghip, thy sn 2001, 2006, 2011.

2.2. Nhng hn ch, bt cp trong pht trin bn
vng ca kinh t h gia nh v nguyn nhn
2.2.1. Nhng hn ch, bt cp
Th nht, quy m sn xut nhn chung cn
manh mn, nh l.
Hin c nc c hn 15 triu h gia nh
nng dn ang kinh doanh trn hn 9 triu ha
t nng nghip, c chia ra khong 70 triu
tha. Tnh ra, mi h ch c 0,6 ha nhng
phi cy cy trn 4-5 tha rung. Din tch
rung nh, li an xen gia cc h khin vic
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
5
p dng tin b khoa hc k thut vo ng
rung ht sc kh khn.
Tnh hnh ca cc h kinh doanh c th phi
nng nghip cng khng kh quan hn. Mt
bng kinh doanh ca cc h ny ch khong
120m
2
/h (trong ch yu l t ai sn c
ca h), vi s vn kinh doanh bnh qun/h
cng ch khong 80 triu ng, lao ng s
dng bnh qun 2,1 ngi/h (trong 98% s
h s dng di 5 lao ng v 56% s h ch s
dng 1 lao ng) [7].
Sn xut manh mn c th ni l bt cp
ln nht trn con ng a nng nghip, nng
thn ln sn xut hin i, bn vng. l v,
mi h sn xut nh, ring l s rt kh c c
lng vn ln u t i mi cng ngh,
hoc nu c lng vn th cng khng
khng gian c th thc hin c gii ha.
Thm vo , li canh tc c truyn, nng sut
lao ng thp, cht lng sn phm km lm
cho sn phm ca cc h gia nh khng tip
cn c cc siu th ln hay thm nhp th
trng th gii.
Th hai, c cu ngnh ngh cn lc hu.
S liu tng iu tra nng thn, nng
nghip v thy sn nm 2011 cho thy, hin c
nc cn 62% tng s h gia nh nng thn
vn sinh sng bng ngh nng; v nng, lm
nghip, thy sn vn l ngun thu nhp ch yu
ca 57,8% tng s h, trong 12 tnh c t l
ny trn 80% v 4 tnh trn 90% (gm H
Giang: 93,7%; Sn La: 91,7%; in Bin v
Lai Chu: 91,5%). Ngay nh H Ni - mt
trong hai trung tm kinh t ln ca c nc, th
t l ny vn cn ti 27,4% [5]. Tuy s h kinh
doanh nng, lm nghip, thy sn chim t
trng cao nh vy, nhng s h c ngun thu
nhp ln nht t hot ng ny li ch chim
mt t trng thp hn so vi cc h kinh doanh
cng nghip v dch v
(1)
. l cha k n
nhng tn tht, ri ro m hot ng kinh doanh
nng nghip rt d gp phi. Vy nn, chng
no cc hot ng kinh t ca nng dn cn ph
thuc ln vo nng nghip th chng cuc
sng ca h vn cn bp bnh, v h vn phi
i mt lu di vi s ngho i
(2)
.
Th ba, th trng tiu th sn phm hn
hp v b ng.
T nhiu nm nay, cc h gia nh nng
dn phi i mt vi mt thc t l sn phm
lm ra kh tiu th, c bit vo thi im ma
v. Theo nh gi ca Nguyn nh Dut v
cng s (2009), t l nng sn hng ha c
tiu th thng qua hnh thc hp ng mi ch
t t 6-10% sn lng [10]. l cha k n
hin tng p gi thu mua nng sn, hoc thanh
ton chm gy kh khn khng nh cho cc
h gia nh trong qu trnh ti sn xut. Nhiu
doanh nghip k hp ng vi h nhng khng
chu u t vo ngun nguyn liu nh k
kt, thm ch c doanh nghip cn li dng
chnh sch khuyn khch h tr u t cho nng
nghip ca Chnh ph mu li ring. iu
ny lm cho hot ng tiu th ca h gia nh
cng kh khn. V vy, cc h gia nh vn phi
tm n ch lng, hoc bn cho thng li vi
______
(1)
Nm 2006, trong tng s h khu vc nng thn, s h
thun nng chim ti 71,1%, nhng s h c ngun thu
nhp ln nht t hot ng ny li khng tng xng, ch
c 67,9%; trong khi s h cng nghip - xy dng ch
chim 10,2% nhng li c n 11,3% s h c ngun thu
nhp chnh t hot ng ; s liu ca cc h dch v ln
lt l 14,9% v 15,2%. n nm 2011, cc s liu tng
ng l: h thun nng 62% v 57,8%, h cng nghip
14,7% v 16,7%, h dch v 18,4% v 19,3% [5].
(2)
Theo s liu iu tra ca IPSARD ti 12 tnh, thnh trn
c nc v i sng ca 3.000 h nng dn t nm 2006-
2012, c n mt na trong s ang phi chu nhng
tc ng tiu cc nh hng n thu nhp ca h
(http://thutuong.chinhphu.vn/Home/Can-tiep-suc-cho-ho-
gia-dinh-nong-
thon/20136/18898.vgp#sthash.uKi72f8Y.dpuf)
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
6
gi thp. l mt trong nhng ro cn ln i
vi s pht trin bn vng ca kinh t h.
2.2.2. Nguyn nhn
Tnh trng trn xut pht t nhiu nguyn
nhn, trong mt s nguyn nhn ch yu l:
Th nht, lao ng gia nh phn ln c
tui cao v trnh tay ngh thp.
Do xu hng ngy cng tng ca tnh trng
nhng ngi tr, khe mun thot ly nng
nghip, ri qu ra ph tm vic lm khc c
thu nhp cao hn, nn ti nng thn hu nh ch
cn li ngi gi, ph n v tr em. y l b
phn lao ng yu km c v th cht ln trnh
nn kh nng tip thu khoa hc v cng
ngh rt hn ch. Theo s liu ca Tng cc
Thng k, nm 2010 c n 90,1% lc lng
lao ng khu vc nng thn cha qua o to,
cao hn 1,3 ln so vi thnh th, trong vng
ng bng Sng Cu Long ln n 91,2%.
Trong s 9,9% lao ng qua o to th trnh
s cp ngh v trung cp ngh chim gn mt
na, cn cao ng ngh rt t, ch c 0,2% [4].
Tnh trng ny lm tng thm nhng kh
khn vn c ca cc h gia nh trong sn xut
kinh doanh.
Th hai, kin thc v nng lc tip cn th
trng ca ch h thp.
Hin nay, vic tip cn th trng ca cc
h gia nh rt hn ch do thiu nhng kin
thc cn bn v kinh t th trng, do sn
phm ca cc h sn xut ra d cha nhiu m
vn khng tiu th c. S liu iu tra su
tnh hnh h gia nh nng thn ca CIEM v
IPSARD ti 12 tnh cho thy, c n 51% s h
nng dn vn t sn, t tiu l chnh. V vy,
i ngho v nguy c ti ngho vn lun rnh
rp h, bt chp mi n lc thot ngho ca
bn thn cc h gia nh v x hi (nhm ny
chim trn 20% s h ngho nht) [6].
Th ba, sn xut kinh doanh ca cc h cn
ph thuc nng vo vic khai thc t nhin, nn
nguy c cn kit ti nguyn v nhim mi
trng cao.
Sn xut mang nng tnh t nhin l c
im ph bin v l nguyn nhn quan trng
dn n tnh trng km bn vng trong hot
ng sn xut kinh doanh ca kinh t h gia
nh hin nay. Ti nhiu vng, nht l cc tnh
min Trung v min ni pha Bc do iu kin
thi tit kh hu rt khc nghit lm gim
ma v v nng sut cy trng vt nui. C th,
ti cc a phng hin ch c 16,4% din
tch t rung ch ng c nc ti, nhiu
din tch t trng la do thiu nc nn ch sn
xut c mt v [11].
C th thy, li canh tc lc hu l nguyn
nhn ca mi nguyn nhn dn n tnh trng
trn. Chnh nhng hn ch trong p dng khoa
hc k thut, nht l cng ngh hin i vo sn
xut lm cho cc h b l thuc vo t nhin,
do to c s pht trin bn vng trong
pht trin l rt kh. Cho n nay, vn cn rt
nhiu nng dn tin hnh sn xut bng phng
php th cng, t khu lm t, gieo m, cy,
gt, n vn chuyn v ch bin... iu
khng ch nh hng ti tnh thi v m cn
lm tng t l tht thot sau thu hoch, lm cho
sn lng thp cng thp hn.
Cng do c im sn xut nh, gn cht vi
t nhin nn tng thm sn lng, hu ht cc
h gia nh u da vo vic bc lt ti nguyn
n cn kit, s dng qu nhiu cc loi phn bn
ha hc, thuc tr su... lm cho mi trng b
hy hoi nhanh v ngy cng trm trng. iu
khng ch nh hng n sc khe v thu nhp
ca th h hin ti m cn nh hng lu di n
c cc th h mai sau.
3. Mt s gii php ch yu thc y kinh t
h gia nh pht trin theo hng bn vng
Trc ht, y nhanh qu trnh tch t v
tp trung rung t i i vi tng cng cc
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
7
hot ng lin doanh, lin kt gia cc h v
gia h vi doanh nghip.
khc phc hn ch v quy m sn xut
manh mn, nng cao hiu qu kinh doanh ca
kinh t h theo hng bn vng, i hi phi
y mnh tch t v tp trung rung t. Vic
tch t rung t s to iu kin a my
mc vo ng rung, cng nh p dng cc
bin php thm canh nhm tng nng sut, cht
lng v hiu qu sn xut nng nghip Mun
vy, mt mt cc a phng cn tng cng
cng tc tuyn truyn, vn ng cc h thc
hin ch trng dn in i tha, nhn rng
m hnh cnh ng mu ln; mt khc, Chnh
ph phi sa i chnh sch giao quyn s dng
t cho nng dn khc phc tnh trng nhiu
h gia nh c nhn lc v nhu cu m rng sn
xut th khng c t, trong khi nhng h khc
c t li b hoang hoc cho ngi khc thu
mn v thiu lao ng.
Cng vi vic tng quy m rung t cho
h, vic tng cng mi quan h lin kt gia
cc h vi nhau v gia cc h vi doanh
nghip cng l iu kin quan trng pht
trin kinh t h theo hng bn vng. Thc t
chng minh, hot ng ca tng h gia nh
n l, d trnh no, vn vp phi nhng
gii hn m t bn thn h khng th vt qua,
nh vic gii quyt cc nhu cu v ging, vt t
nng nghip, bo v thc vt, a k thut mi
vo ng rung, c bit l ch bin v tiu th
sn phm. Nh vy, s lin kt gia cc h v
gia h vi doanh nghip khng ch l i hi
khch quan ca qu trnh pht trin sn xut,
m cn l nhu cu ca bn thn cc h.
Th hai, y mnh v nng cao hiu qu
hot ng o to ngh cho nng dn.
o to ngh cho nng dn l bin php
va c tnh cp thit trc mt, va mang tnh
c bn, lu di. nng cao hiu qu o to
ngh, cn i mi hot ng ny theo cc
hng ch yu sau:
- Hot ng dy ngh phi xut pht t nhu
cu x hi. Nu nhu cu ngi hc l a dng
th cc phng thc v ni dung o to ngh
cng phi a dng. C th l, phi thay th vic
t chc cc lp hc tp trung, vi thi gian di
gy kh khn cho ngi theo hc bng vic t
chc cc lp hc ngn ngy, phi tp trung,
trong ch trng hnh thc o to ti ch;
thay c ch chnh quyn a phng c ngi
i hc theo ch tiu s lng v ngnh ngh
c phn b t trn xung bng c ch cho
nng dn t la chn ngnh hc v kha hc
(3)
;
v thay v vic gii hn mi ngi ch c hc
mt ngh bng vic gip cho nng dn c
hc nhiu ngh theo yu cu hot ng sn xut
kinh doanh ca h, nht l cc h sn xut kinh
doanh tng hp nhiu ngh.
- Chng trnh dy ngh phi lun c
cp nht trang b kin thc y v hin
i cho ngi hc. Tc l, khng ch dy cho
nng dn v mt k thut sn xut v qun l
kinh t, m cn phi truyn th cho h nhng
kin thc v php lut, th trng v hi nhp
quc t... Khi c c nhng k nng v kin
thc , ngi nng dn s c t tin
tham gia vo th trng lao ng rng ln,
nhanh chng tm c vic lm c thu nhp
cao hn, t thc y dch chuyn cc hot
ng kinh doanh ca h theo hng sn xut
hng ha ln, hin i.
- Nng cp h thng trang thit b ti cc c
s dy ngh st vi yu cu thc tin theo
phng chm hc i i vi hnh nng
cao cht lng o to. C nh vy, nhng kin
thc m nng dn lnh hi c t hc ngh
mi c ngha thit thc, mi gip h tip cn
______
(3)
Theo b Phm Th Thu Bnh (Ph Ch tch Hi Nng
dn tnh Hi Dng), nm 2004, tnh Hi Dng t chc
o to ngh thy sn, c x c ton cn b i hc, trong
khi cc cn b ny khng c ao nui thy sn
(http://dangcongsan.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.as
px?co_id=30703&cn_id=481896).
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
8
c vi nn sn xut ln, la chn c
nhng cy, con v ngnh ngh kinh doanh thch
hp, m bo c li nhun cao v bn vng.
Th ba, gip cc h chuyn i c cu
ngnh ngh theo hng hiu qu v bn vng.
to s pht trin bn vng, vic chuyn
dch c cu lao ng v ngnh ngh ca cc h
t nng nghip sang phi nng nghip l tt yu.
va l iu kin, va l c hi h gia
nh c th to thu nhp ln v tch ly cao.
Tuy nhin, to c bc chuyn li
khng d, bi v tm l v tp qun sn xut
nh n su vo tim thc ca ngi nng
dn, v v nng dn thiu kin thc, k nng v
kinh doanh trong nn kinh t th trng hin
i. Vy nn, gii quyt nhng hn ch ny,
gip nng dn c iu kin chuyn i
ngnh ngh kinh doanh theo hng pht trin
bn vng, i hi phi c s quan tm c bit
ca chnh quyn v cc t chc x hi ti a
phng. V nguyn tc, chuyn dch c cu sn
xut ca h l chuyn t kinh doanh thun nng
sang kinh doanh tng hp hoc kinh doanh
chuyn ngnh ngh, song vic la chn ngnh
ngh c th no li phi cn c vo nhu cu th
trng (c bit l nhu cu di hn), c tnh n
li th ca tng a bn.
Th t, trang b kin thc v kinh t v
kinh doanh trong nn kinh t th trng cho
nng dn.
cc h thot ngho bn vng, tin ti lm
giu chnh ng, cn phi nng cao trnh hiu
bit cho h v cc lnh vc kinh t v qun tr
kinh doanh, v hi nhp kinh t quc t v c
nhng kin thc v phng chng thin tai, dch
bnh l bin php cn bn gip h c c
k nng tip cn th trng v thch ng.
Tuy nhin, lm tt iu ny, ngoi vic
trang b kin thc cho ch h, cn phi tng
cng vai tr h tr ca Nh nc trong vic
cung cp y v kp thi thng tin cho h v
nhng bin ng ca th trng. Thc t
chng minh, nu c c nhng kin thc c
bn v kinh t th trng th ngi nng dn s
bit tnh ton v la chn cng vic no cn
lm, sn phm no cn sn xut, v th trng
no cn a hng ha ti t c li nhun
cao nht; cn nu c c nhng kin thc c
bn v phng chng thin tai, dch bnh th h
s c th gim nh c nhng tn tht, do
lm tng ng k ngun thu nhp ca mnh.
Ti liu tham kho
[1] Vn Thng, 700 h nng dn Gia Lai thu nhp t
500 triu ng, http://www.vietnamplus.vn/Hom
e/700-ho-nong-dan-Gia-Lai-thu-nhap-tu-500-
trieu-dong/20124/137828.vnplus.
[2] Hi Nng dn Vit Nam, Bo co Tng kt phong
tro nng dn thi ua sn xut, kinh doanh gii,
on kt gip nhau xo i, gim ngho v lm
giu chnh ng giai on 2007- 2011,
http://www.hoinongdan.org.vn/index.php/van-ban
-hoi/bao-cao.
[3] Kinh t h gia nh trong sn xut nng nghip
hng ha, http://thongtinphapluat.vn/vi/news/Pha
p-luat-dan-su/Kinh-te-ho-gia-dinh-trong-san-xuat-
nong-nghiep-hang-hoa-1194.
[4] Tng cc Thng k, Nin gim thng k 2012 tm
tt.
[5] Tng cc Thng k, Tng iu tra nng thn,
nng nghip v thy sn cc nm 2001, 2006,
2011.
[6] 51% s h nng dn vn t sn, t tiu,
http://nhanong.com.vn/51-so-ho-nong-dan-van-tu-
san-tu-tieu-2-7-7956.html.
[7] Hu Oanh, Tin Dng, Mi trng kinh doanh
h gia nh c th: Nhiu lc cn hu hnh,
http://www.baomoi.com/Moi-truong-kinh-doanh-
ho-gia-dinh-ca-the-Nhieu-luc-can-huu-
hinh/45/5982300.epi.
[8] IPSARD, nng nghip pht trin ton din
theo hng hin i, bn vng, sn xut hng ha
ln, http://ipsard.gov.vn/news/newsdetail.asp?tar
getID=7118.
[9] Tc ng ca qu trnh th ha n s pht
trin ca khu vc nng thn giai on 2011-
2020, http://www.baomoi.com/Tac-dong-cua-
qua-trinh-do-thi-hoa-den-su-phat-trien-cua-khu-
vuc-nong-thon/79/6884593.epi.
M.T.T. Xun, .T.T. Hin / T c HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 3 (2013) 1-9
9
[10] Nguyn nh Dut v cng s, nh gi hiu qu
ca chnh sch khuyn khch tiu th nng sn
hng ha thng qua hp ng,
http://www.doko.vn/luan-van/danh-gia-hieu-qua-
cua-chinh-sach-khuyen-khich-tieu-thu-nong-san-
hang-hoa-thong-qua-hop-dong 330837.
[11] Tin Dng, Kh khn Quang Trung,
http://baocaobang.vn/Kinh-te/Kho-khan-o-
Quang-Trung/16216.bcb.
[12] IPSARD v Bo Nng thn ngy nay, Hi tho
khoa hc ch : Bc tranh nng thn, nng
dn Vit Nam nhn t cuc iu tra tip cn
ngun lc gia nh, H Ni, ngy 27/6/2013.

Developing Household Economy in Vietnam
Mai Th Thanh Xun
1
, ng Th Thu Hin
2

1
VNU University of Economics and Business,
., Hanoi, Vietnam
2
Vietnam Forestry University, Hanoi, Vietnam
Abstract: The household economy is an important part of the Vietnamese economy. Since it was
recognized as a self-managed unit (1988), the household economy in the rural areas has seen the
positive changes in terms of scale, speed, and structure. So far, many households have stood firm in
the market economy, making a great impact on the hunger eradication and poverty reduction locally
and nationwide. However, in the angle of sustainable development, there are still a lot of limitations in
the household economy. This paper examines the secondary data (mainly from the Rural, Agriculture
and Fisheries Census in 2001, 2006 and 2011) in order to analyze and evaluate the fundamental
achievements and point out certain limitations and inadequacies in the sustainable development of the
household economy and its causes so that solutions can be suggested to overcome difficulties to boost
the household economy in the rural areas in the effective and sustainable direction.
Keywords: Household economy, rural, sustainable development.