Ng©n hµng ®¸p ¸n m«n: Tin häc.

1.§Þnh nghÜa tin häc. Ph©n biÖt hai lÜnh vùc nghiªn cøu cña tin häc lµ khoa häc kü thuËt phÇn cøng vµ khoa
häc kü thuËt phÇn mÒm.
#§Þnh nghÜa Tin häc: tin häc lµ nganh khoa häc chuyªn nghiªn cøu viÖc thu nhËp th«ng tin, qu¶n lý th«ng tin, xö lý vµ
chuyÓn nhËn th«ng tintheo c¸ch nµo ®ã nh»m ®¹t ®îc ë møc ®é tèt nhÊt môc tiªu ®Æt ra tõ tríc cña con ngêi.
#Ph©n biÖt Hai lÜnh vùc ®îc tËp trung nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn song hµnh cña tin häc lµ: khoa häc kü thuËt phÇn cøng vµ
khoa häc kü thuËt phÇn mÒm. Khoa häc kü thuËt phÇn cøng bao gåm toµn bé c¸c vÊn ®Ò vÒ thiÕt bÞ cña m¸y tÝnh vµ c¸c
ph¬ng tiÑen th«ng tin hiÖn ®¹i. Khoa häc kü thuËt phÇn mÒm bao gåm c¸c ch¬ng tr×nh phôc vô nhu cÇu ®IÒu khiÓn ho¹t
®éng cña m¸y tÝnh, cña toµn bé hÖ thèng trang thiÕt bÞ vµ c¸c ch¬ng tr×nh xö lý th«ng tin tù ®éng.

2.§Þnh nghÜa th«ng tin. Tr×nh bÇy c¸c néi dung trong qui tr×nh xö lý th«ng tin.
#§Þnh nghÜaTh«ng tin :lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ gióp cho con ngêi hiÓu ®îc vÒ ®èi tîng mµ m×nh quan t©m.
#Tr×nh bµy Qui tr×nh xö lý th«ng tin:
Qui tr×nh xö lý th«ng tin bao gåm
a.Thu nhËp th«ng tin: lµ qu¸ tr×nh tiÕp nhËn th«ng tin nh»m tËp hîp nh÷ng th«ng tin c¬ së vÒ ®èi tîng qu¶n lý, nh÷ng
th«ng tin phat sinh do ho¹t ®éng thêng xuyªn cña ®èi tîng qu¶n lý, nh÷ng th«ng tin ph¸t sinh do ho¹t ®éng thêng xuyªn
cña ®èi tîng qu¶n lý, chóng ®îc cËp nhËt, s¾p xÕp trong nh÷ng kho chøa th«ng tin cña hÖ thèng qu¶n lý ( gäi lµ c¬ së d÷
liÖu – CSDL).
b.Lu tr÷ th«ng tin: c¸c th«ng tin ®· cã cÇn lu tr÷ ®Ó phôc vuk cho nhu cÇu khai th¸c sö dông sau nµy. Tuy nhiªn, lu tr÷
nh thÕ nµo cho thËt khoa häc kh«ng ph¶I lµ viÖc ®¬n gi¶n. Th«ng thêng th«ng tin sau khi ®îc thu nhËp hoÆc xö lý c¬ së
( xö lý theo nghÜa hÑp ) vµ ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng sè liÖu, v¨n b¶n hay s¬ ®å, biÓu b¶ng, h×nh ¶nh, …
c.Xö lý th«ng tin ( theo nghÜa hÑp ): lµ qu¸ tr×nh chÕ biÕn c¸c th«ng tin ®· ®îc thu nhËp nh»m t¹o ra th«ng tin kÕt qu¶.
Mçi lo¹I th«ng tin ®Òu cã mét qui tr×nh chÕ biÕn t¬ng øng – lµ hÖ thèng c¸c thao t¸c dùa trªn th«ng tin ph¸p lý, t¸c ®éng
lªn th«ng tin gèc vµ th«ng tin ph¸t sinh, theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh n»m trong mét ph¹m vi cô thÓ, víi nôc tiªu ®a ra
nh÷ng th«ng tin kÕt qu¶ phôc vô cho nhu cÇu cña ho¹t ®éng qu¶n lý.
d.Tra cøu th«ng tin: lµ qu¸ tr×nh tra cøu, t×m kiÕm, chän läc th«ng tin ®îc lu tr÷. §©y lµ mét qu¸ tr×nh thêng xuyªn
trong mäi ho¹t ®éng qu¶n lý, gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý thùc hiÖn viÖc chØ ®¹o cã c¬ së khoa häc ®¶m b¶o phï hîp víi t×nh
h×nh thùc tÕ vµ thÞ trêng, trªn c¬ së ph¸p lý do nhµ níc qui ®Þnh.
e.TruyÒn dÉn th«ng tin: lµ qu¸ tr×nh trao ®æi vµ cung cÊp th«ng tin gi÷a c¸c ®èi tîng cÇn thiÕt th«ng tin trong hÖ thèng
qu¶n lý, nh»m t¹o mèi liªn l¹c vµ phèi hîp t¸c ®éng gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, gióp cho hÖ thèng ho¹t ®éng ®ång bé, nhÞp
nhµng. Qu¸ tr×nh nµy còng t¹o nªn mèi quan hÖ hai chiÒu liªn tôc gi÷a bé phËn ®Ióu hµnh ( chñ thªt qu¶n lý ) vµ c¸c bé
phËn chÞu sù ®IÒu hµnh ( kh¸ch thÓ qu¶n lý) trªn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nhau thuéc tõng lÜnh vùc cô thÓ. Trong viÖc truyÒn
tin, cã hai yªu cÇu ®Æt ra lµ: thêi gian th«ng tin ®I tõ n¬I ph¸t tíi n¬I nhËn ph¶I thËt ng¾n vµ sù sai lÖch nÕu cã thÓ ph¶I
hanj chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt.

3.Kh¸I niÖm c«ng nghÖ th«ng tin. Vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin trong sù ph¸t triÓn cña XH trong th¬× ®¹I
ngµy nay. Kh¸I niÖm khin tÕ trÝ thøc vµ c¸c ®Æc ®IÓm cña kinh tÕ trÝ thøc.

#Kh¸I niÖm C«ng nghÖ th«ng tin : lµ c«ng nghÖ kÕt hîp gi÷a m¸y tÝnh ( cña tin häc), truyÒn th«ng ( ®Æc biÖt lµ viÔn
th«ng )vµ c¸c nguån lùc ®¶m b¶o vµ phôc vô cho ho¹t ®éng cña hÖ thèng c¸c trang thiÕt bÞ ®îc sö dông tõ hai lÜnh vùc kÓ
trªn.
-Vai trß : trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng nghÖ th«ng tin ®· cã nh÷ng t¸c ®«ng ¶nh hëng ®¸ng kÓ, ¶nh hëng s©u s¾c
®Õn sù biÕn ®æi cña XH. Cô thÓ lµ CHTT ®· t¹o nªn 9 sù thay ®æi lín lµ:
+Thay ®æi c¸ch thøc giao tiÕp cña con ngêi.
+Thay ®æi c¸ch thøc sö dông th«ng tin.
+Thay ®æi b¶n chÊt c«ng viÖc vµ h×nh thøc lao ®éng.
+Thay ®æi c¸ch thøc lµm viÖc: thiÕt kÕ, x©y dùng, s¶n xuÊt, dÞch vô.
+Thay ®æi c¸ch thøc häc tËp vµ ho¹t ®«ng gi¸o dôc.
+Thay ®æi c¸ch thøc nghiªn cøu.
+Thay ®æi c¸ch thøc ch¨m sãc søc khoÎ vµ ho¹t ®éng y tÕ.
+Thay ®æi b¶n chÊt cña th¬ng m¹i.
+Thay ®æi c¸ch thøc ho¹t ®éng cña chÝnh phñ.
#Kh¸I niÖm niÖm tri thøc:
Díi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹I, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng
nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ tù ®éng ho¸, c«ng nghÖ n¨ng lîng, … NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn tõ kinh tÕ c«ng
nghiÖp sang kinh tÕ th«ng tin – kinh tÕ tri thøc, nÒn v¨n ho¸ loµI ngêi ®ang chuyÓn tõ v¨n minh trÝ tuÖ. Cã thÓ kÓ ra c¸c
®Æc ®IÓm chÝnh cña nÒn kinh tÕ míi – kinh tÕ tri thøc lµ:
+Tri thøc: nÒn kinh tÕ míi lµ nÒn kinh tÕ dùa tren tri thøc trong SX s¶n phÈm vµ cung cÊp dÞch vô cµ mét b íc chuyÓn ®æi
tõ lao ®éng c¬ b¾p sang lao ®éng tri ãc. Tri thøc ®ang trë thµnhmét yÕu tè quan träng cñ s¶n phÈm. Kho¶ng c¸ch giac ng-
êi tiªu dïng vµ ngêi SX, gi÷a ngêi sö dông vµ ngêi cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô ngµy cµng rót ng¾n.
+Sè ho¸:
+¶o ho¸:
+Ph©n tö ho¸.
+NhÊt thÓ ho¸.
+Phi m«I giíi.
+Héi tô.
+S¸ng t¹o vµ ®æi m¬Ý.

1
+Sù tham gia cña ngêi tiªu dïng.
+TÝnh tøc thêi.
+Toµn cÇu ho¸.
+NhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh.
§¹I héi §¶ng lÇn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh ph¶I ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸ ®Ó ®Õn kho¶ng n¨m 2002 níc ta
vÒ c¬ b¶n sÏ tr¬e thµnh níc c«ng nghiÖp, ®ång thêi §¹I héi §¶ng lÇn thø IX còng ®· x¸c ®Þnh lµ chóng ta sÏ ph¶I: “ TËn
dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹I vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ CNTT, tranh thñ øng dông
ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc ®é cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ hiÖn ®¹I vµ tri thøc míi, tõng bíc
ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc.”

4.KÓ tªn c¸c bé phËn c¬ b¶n cña m¸y tÝnh vµ tr×nh bµy mét sè hiÓu biÕt chÝnh vÒ c¸c bé phËn ®ã.
*C¸c bé phËn c¬ b¶n cña m¸y tÝnh:
Nãi chung c¸c dµn m¸y tÝnh thêng bao gåm :
-Khèi xö lý trung t©m ( CPU ).
-Bé nhí trong: ROM, RAM.
-Bé nhí ngoµI: ®Üa mÒm, ®Üa cøng, …
-C¸c thiÕt bÞ vµo: bµn phÝm,chuét, m¸y quÐt, …
-C¸c thiÕt bÞ ra: mµn h×nh, m¸y in, m¸y vÏ, …
+Khèi xö lý trung t©m ( CPU ).
Lµ bé chØ huy cña m¸y tÝnh, CPU cã nhiÖm vô thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh s«d häc vµ l«gic, ®ång thêi ®IÒu khiÓn c¸c qu¸
tr×nh thùc hiÖn c¸c lÖnh. CPU cã 3 bé phËn chÝnh: khèi tÝnh toansoos häc vµ l«gic, khèi ®IÒu khiÓnvµ mét sè thanh nghi.
*Bé nhí:
G¾n liÒn víi CPU vµ còng lµ thµnh phÇn nhÊt thiÕt ph¶I cã, ®ã lµ bé nhí trong ( Main Memory). Bé nhí ® îc dïng ®Ó lu gi÷
th«ng tin, bao gåm d÷ liÖu vµ ch¬ng tr×nh. Bé nhí ®îc ®Æc trng bëi hai tham sè lµ dung lîng vµ thêi gian truy nhËp. Bé nhí
m¸y tÝnh cã thÓ ph©n thµnh 2 lo¹I chÝnh: bé nhí trong vµ bé nhí ngoµi.
-Bé nhí trong: bé nhí trong cña m¸y tÝnh ( c×n ®îc gäi lµ bé nhí trung t©m ) lµ lo¹I bé nhí chøa ch¬ng tr×nh vµ sè liÖu, nã
g¾n liªn víi CPU ®Ó CPU cã thÓ lµm viÖc ®îc ngay.
C¸c bé nhí trong hiÖn nay thêng ®îc x©y dùng víi hai lo¹I vi m¹ch nhí c¬ b¶n nh sau:
+RAM ( Random Access Memory ): lµ bé nhí khi m¸y tÝnh ho¹t ®éng ta cã thÓ ghi vµo, ®äc ra mét c¸ch dÏ dµng. Khi mÊt
®IÖn hoÆc t¾t m¸y th× th«ng tin trong bé nhí RAM còng mÊt lu«n.
+ROM ( Read Only Memory ): lµ bé nhí mµ ta chØ cã thÓ ®äc th«ng tin ra. Th«ng tin tån t¹I trªn bé nhí ROM lµ thêng xuyªn,
ngay c¶ khi mÊt ®IÖn hoÆc t¾t m¸y.
-Bé nhí ngoµI:
Bé nhí ngoµI ( cßn ®îc gäi lµ bé nhí phô ) lµ c¸c thiÊt bÞ lu gi÷ th«ng tin víi khèi lîng lín, nªn nã cßn ®îc gäi lµ “ bé nhí lu tr÷
dung lîng lín ”.
+C¸c æ ®Üa: g¾n liªn víi m¸y tÝnh thêng cã: æ ®Üa cøng, æ ®Üa mÒm, æ ®Üa CD – ROM. NÕu cÇn thiÕt, ngêi ta cßn cã
thÓ trang bÞ c¸c æ ®Üa rêi ®Ó thuËn tiÖn khi sö dông.
§Üa tõ bao gåm ®Üa mÒm vµ ®Üa cøng. §ã lµ c¸c lo¹I ®Üa trªn bÒ mÆt ®îc phñ chÊt tõ tÝnh ( trªn mét mÆt hoÆc hai mÆt
®Üa ). §Üa mÒm lµ ®Üa lµm b»ng vËt liÖu polyester mÒm. Sau ®ã ®îc ®Æt trong vá bä nhùa. ®Üa cøng lµ ®Üa lµm b»ng
nh«m cøng, ®Æt trong mét vá kim lo¹I dµy, trong ®ã chøa lu«n c¶ bé phËn ghi ®äc, m« t¬, m¹ch ®IÒu khiÓn.
+C¸c thiÕt bÞ vµo: c¸c thiÕt bÞ vµo ®îc dïng ®Ó cung cÊp d÷ liÖu cho bé vi xö lý m¸y tÝnh. Tríc ®©y c¸c thiÕt bÞ vµo th-
êng lµ m¸y ®äc b¨ng hoÆc b×a ®ôc lç. C¸c thiÕt bÞ vµo th«ng dông hiÖn nay: bµn phÝm, chuét, m¸y quÐt ¶nh ( Scanner ),
bé sè ho¸ ( Digitiger ) bao gåm tÊm b¶ng ®IÖn tö.
+C¸c thiÕt bÞ ra: c¸c thiÕt bÞ ra lµ bé phËn ®a ra kÕt qu¶ tÝnh to¸n, ®a ra ccs th«ng tin cho on ngêi biÕt … C¸c thiÕt bÞ
ra th«ng dôngnhÊt lµ: mµn h×nh ( Monitor ), m¸y in ( printer ), m¸y vÏ ( Plotter ).

5.Kh¸I niÖm thuËt to¸n. Ph©n tÝch c¸c ®Æc trng cña thuËt to¸n.
#kh¸I niÖm ThuËt to¸n: lµ mét hÖ thèng chÆt chÏ vµ râ rµng c¸c qui t¾c nh»m x¸c ®Þnh mét d·y c¸c thao t¸c thùc hiÖn
trªn c¸c ®èi tîng, b¶o ®¶m sau mét sè h÷u h¹n bíc sÏ ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Þnh tríc.
#C¸c ®Æc trng thuËt to¸n: mét thuËt to¸n cã thÓ ®îc tin cËy khi cã ®îc c¸c ®Æc trng sau:
A.tÝnh dõng:sau mét h÷u h¹n bíc, thuËt to¸n ph¶I dõng. Trong vÝ dô trªn, thuËt to¸n E ch¾c ch¾n sÏ dõng sau h÷u h¹n bíc,
v× d·y sè d R lµ c¸c sè nguyen d¬ng gi¶m dÇn, vµ nh vËy nhÊt ®Þnh ph¶I tiÕn vÒ 0 …
Chó ý: do ®Æc ®IÓm cña thao t¾c ®IÒu khiÓn “ thùc hiÖn bíc thø k” cho nªn mÆc dï sè bíc m« t¶ trong thuËt to¸n cã thÓ
lµ h÷u h¹n, nhng tÝnh dõng cña thuËt to¸n vÊn cha ch¾c ®· ®îc ®¶m b¶o.
B.TÝnh x¸c ®Þnh: ë mçi bíc cña thuËt to¸n, c¸c thao t¸c ph¶I hÕt søc râ rµng, kh«ng ®îc g©y nªn sù nhËp nh»ng, lÉn lén,
tuú tiÖn, cã thÓ hiÓu thÕ nµo còng ®îc. Nãi râ h¬n, nÕu trong cïng 1 ®IÒu kiÖn, hai bé sö lý kh¸c nhau cïng thùc hiÖn 1 b íc
cña thuËt to¸n ph¶I cho nh÷ng kÕt qu¶ nh nhau.
C.TÝnh hiÖu qu¶: tríc hÕt, thuËt to¸n cÇn ph¶I ®óng ®¾n, nghÜa lµ sau khi ®a d÷ liÖu v¹o,thuËt to¸n ph¶I ho¹t ®éng vµ
sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn ph¶I ®a ra kÕt qu¶ nh ý muèn.
D.TÝnh phæ dông: thuËt to¸n cã thÓ gi¶I bÊt kú mét bµI to¸n nµo trong líp c¸c bµI to¸n ®ang xÐt. Cô thÓ lµ thuËt to¸n cã
thÓ cã c¸c ®Çu vµo lµ c¸c bé d÷ liÖu kh¸c nhau trong 1 miÒn x¸c ®Þnh, nh¬ng lu«n ph¶I dÉn ®Õn kÕt qu¶ mong muèn.
E.C¸c yÕu tè vµo ra: ®èi víi 1 thuËt to¸n, cã thÓ cã nhiÒu ®¹I lîng ®îc ®a vµo còng nh nhiÒu ®¹I lîng sÏ ®îc ®a ra. C¸c
®¹I lîng ®îc ®a vµo (hoÆc ra) ®îc gäi lµ d÷ liÖu vµo (hoÆc ra). TËp hîp c¸c bé d÷ liÖu mµ thuËt to¸n cã thÓ ¸p dông ®Ó
dÉn tíi kÕt qu¶ däi lµ miÒn x¸c ®Þnh cña thuËt to¸n. Sau khidông thuËt toÊn, tuú theo chøc n¨ng mµ thuËt to¸n ®¶m nhiÖm
chóng ta cã thÓ thu ®îc mét sè d÷ liÖu ra x¸c ®Þnh.

6.Kh¸I niÖm ng«n ng÷ cña thuËt to¸n. ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ liÖt kª tõng bíc, ng«n ng÷ s¬ ®å khèi, ng«n ng÷
lËp tr×nh.

2
#Kh¸I niÖm ng«n ng÷ cña thuËt to¸n: Mét ng«n ng÷ ®îc dïng ®Ó m« t¶ thuËt to¸n ®îc gäi lµ ng«n ng÷ thuËt to¸n.
ThuËt to¸n thêng ®îc m« t¶ b¼ng 1 d·y c¸c lÖnh. Bé xö lý sÏ thùc hiÖn c¸c lÖnh ®ã theo 1 trËt tù nhÊt ®Þnh, cho ®Ðn khi
gÆp lÖnh dõng th× kÕt thóc.
A.Ng«n ng÷ liÖt kª tõng bíc: ®©y lµ c¸ch dïng ng«n ng÷ th«ng thêng liÖt kª tõng bíc ph¶I lµm cña thuËt to¸n.
VD: gi¶I ph¬ng tr×nh bÊc hai: ax +dx+c = 0 víi a ≠ 0.
Bíc1: nhËp a, b, c;
Bíc2: NÕu a= 0 quay vÒ bíc 1, nÕu a ≠ 0 tÝnh ∆ = b - 4ac;
Bíc3: NÕu ∆< 0, kÕt luËt ph¬ng tr×nh v« nghiÖm vµ sang bíc 6;
Bíc4: NÕu C=0, kÕt luËt ph¬ng tr×nh cã nghiÖm kÐp, tÝnh theo c«ng thøc: x1=x2=- b/2a vµ sang bíc 6;
Bíc 5: NÕu ∆ > 0, kÕt luËt ph¬ng tr×nh bÊc hai cã hai nghiÖm ph©n biÖt, tinh theo c«ng thøc : x1 = (- b +√∆)/ 2a, x2 = (- b
-√∆)/ 2a;
Bíc6: kÕt thóc.
B.Ng«n ng÷ s¬ ®å khèi: mét trong c¸c ng«n ng÷ thuËt to¸n cã tÝnh trùc quan cao, vµ dÔ cho chóng ta nh×n thÊy râ toµn
c¶nh cña qu¸ tr×nh xö lý cña thuËt to¸n, ®ã lµ ng«n ng÷ s¬ ®å khèi. Ng«n ng÷ s¬ ®å khèi ®Ó diÔn ®¹t thuËt to¸n ®îc t¹o
lîp tõ c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau ®©y:
-khèi thao t¸c.
-khèi ®IÒu kiÖn.
-c¸c mòi tªn.
-khèi b¾t ®Çu thuËt to¸n.
-khèi kÕt thu thuËt to¸n.
-khèi nèi tiÕp.
C.Ng«n ng÷ lËp tr×nh :
Mét thuËt to¸n ®îc m« t¶ díi 1 ng«n ng÷ cô thÓ nµo ®ã mµ cã 1 m¸y tÝnh hiÓu ®îc, ®îc gäi lµ 1 ch¬ng tr×nh. Mét ng«n
ng÷ thuËt to¸n mµ m¸y tÝnh hiÓu ®îc, ®îc gäi lµ ng«n ng÷ lËp trÝnh.

7 .Kh¸I niÖm lÖnh vµ ch¬ng tr×nh. ThÕ nµo lµ ch¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn, ch¬ng tr×nh dÞch, ch¬ng tr×nh tiÖn
Ých, ch¬ng tr×nh øng dông.
#Kh¸I niÖm lÖnh : LÖnh lµ mét ®IÒu kho¶n ®îc viÕt theo quy t¾c nhÊt ®Þnh trªn mét ng«n ng÷ lËp tr×nh cô thÓ, nh»m
híng dÉn m¸y thùc hiÖn mét c«ng viÖc nµo ®ã.
#Kh¸I niÖm ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh lµ mét d·y h÷u h¹n c¸c c©u lÖnh ®îc viÕt theo 1 quy t¾c nhÊt ®Þnh trªn 1 ng«n
ng÷ lËp tr×nh nµo ®ã nh»m híng dÉn m¸y thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cô thÓ.
#Ch¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn: lµ nh÷ng ch¬ng tr×nh cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng ®IÒu khiÓn, ph©n phèi c«ng viÖc cña
hÖ thèng qu¶n lý vµ ®IÒu hµnh ho¹t ®éng cña m¸y tÝnh (®îc gäi lµ hÖ ®IÒu hµnh), khi mét ch¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn ho¹t
®éng, nã kh«ng cho ra 1 t¸c ®éng ®èi víi sù ®IÒu khiÓn ho¹t ®éng cña m¸y tÝnh. Cã 1 sè lo¹I ch ¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn nh
sau:
-Ch¬ng tr×nh dÉn d¾t
-Ch¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn bµI to¸n.
-Ch¬ng tr×nh ®IÒu khiÓn vµo ra.
-Ch¬ng tr×nh t¶i.
#Ch¬ng tr×nh dÞch: khi viÕt ch¬ng tr×nh b»ng ng«n ng÷ lËp tr×nh ph¶I cã mét ch¬ng tr×nh lµm nhiÖm vô dÞch tõ
ng«n ng÷ ®ã sang ng«n ng÷ m¸y hoÆc 1 ng«n ng÷ trung gian mµ m¸y hiÓu ®îc-ta gäi ®ã lµ ch¬ng tr×nh dÞch
cã hai lo¹I ch¬ng tr×nh dÞch lµ: tr×nh th«ng dÞch vµ tr×nh biªn dich .
#Ch¬ng tr×nh tiÖn Ých: ch¬ng tr×nh tiÖn Ých lµ c¸c ch¬ng tr×nh nhá bæ trî thªm cho hÖ ®IÒu hµnh bµng c¸ch cung
cÊp mét sè dÞch vô mµ hÖ ®IÒu hµnh cha cã hoÆc cha lmµ tèt
#C¸c ch¬ng tr×nh øng dông: c¸c ch¬ng tr×nh øng dông hay phÇn mÒm øng dông ( Application sofware ) lµ c¸c ch¬ng
tr×nh phôc vô cho c¸c øng dông cô thÓ cã nhiÒu lo¹I ch¬ng tr×nh øng dông kh¸c nhau nh: so¹n th¶o v¨n b¶n, b¶ng tÝnh
®IÖn tö, th tÝn ®IÖn tö, …

8. Kh¸I niÖm phÇn mÒm m¸y tÝnh. Tr×nh bµy c¸c néi dung cña qui tr×nh lµm phÇn mÒm.
#Kh¸I niÖm phÇn mÒm: c¸c lo¹I ch¬ng tr×nh kh¸c nhau ®îc sö dông ®Ó ®IÒu khiÓn m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ cã liªn
quan, hiÆc ®Ó xö lý th«ng tin tù ®éng, ®îc gäi lµ phÇn mÒm.
#Qui tr×nh lµm phÇn mÒ: lËp tr×nh trong trêng häc cã nh÷ng ®IÓm kh¸c víi thùc tÕ. §ã lµ v× c¸c ®Ò bµI nãi chung
®Òu nhá vµ ®· ®îc chØ râ c¸c yªu cÇu, trong nghiÒu trêng hîp kh¸c, c¸c yªu cÇu nµy cã thÓ kh«ng râ rµng, nªn cÇn cã mét
sù ®èi tho¹I ®Ó cã thÓ hiÓu râ h¬n nhiÖm vô ph¶I gi¶I quyÕt tøc lµ ph¶I hiÓu râ h¬n c¸c chi tiÕt cña ®Ò tr íc khi lµm bµI.
Qui tr×nh lµm phÇn mÒm ph¶I tr¶I qua c¸c kh©u sau:
+X¸c ®Þnh yªu cÇu: ®©y lµ kh©u chuÈn bÞ tµI liÖu m« t¶ mét c¸ch ®Çy ®ñ râ rµng vÒ c¸c yªu cÇu, hay cßn gäi lµ qu¸
tr×nh ®Æc t¶. C¸c yªu cÇu nµy cã thÓ suÊt ph¸t tõ nh÷ng ngêi ®Æt hµng cã nhu cÇu gi¶I quyÕt c¸c bµI to¸n thùc tÕ, còng
cã thÓ suÊt ph¸t tõ nh÷ng ngêi s¸ng t¹o ra c¸c ý tëng cho mét phÇn mÒm trong t¬ng lai.
+Ph©n tÝch bµI to¸n: môc ®Ých cña kh©u nµy lµ:
-HiÓu vµlµm râ vÊn ®Ò.
-§¸nh gi¸ c¸c gi¶I ph¸p kh¸c nhau.
-Chän gi¶I ph¸p ®îc a thÝch nhÊt.
+X©y dùng thuËt to¸n vµ viÕt ch¬ng tr×nh: kh©u nµo bao gåm c¸c bíc sau:
-Bíc1: thùc hiÖn thiÕt kÕ hÖ thèng theo kiÓu tõ trªn xuèng díi t¹o ra c¸c m« ®un nhá. §èi víi mçi m« ®un, x¸c ®Þnh c¸c cÊu
tróc d÷ liÖu chÝnh vµ c¸c ch¬ng tr×nh con liªn quan.
-Bíc2: viÕt thuËt gi¶I vµ cã thÓ dïng c¸c lÖnh gi¶ ( gi¶ theo ng«n ng÷ nµo ®ã ) ®Ó m« t¶ c¸c thñ tôc.
-Bíc3: t¹o m· ( tøc lµ viÕt ch¬ng tr×nh víi mét ng«n ng÷ cô thÓ ) cho gi¶I ph¸p ®· chän.
-B¬ca4: gì rèi ( söa c¸c lçi )

3
+Thö nghiÖm ch¬ng tr×nh: môc ®Ých cña kh©u nµy nh»m thö nghiÖm ch¬ng tr×nh vµ kh¼ng ®Þnh nã ®· ch¹y ®óng
so víi yªu cÇu.
+CµI ®Æt, vËn hµnh, theo dâi vµ b¶o dìng: kh©u nµy bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau nh:
-Cho ch¹y toµn bé hÖ thèng.
-§¸nh gi¸ c¸c tÝnh n¨ng cña nã.
-Gì c¸c lçi míi mçi khi ph¸t hiÖn ra thªm.
-CËp nhËt hÖ thèng.
-Kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c thay ®æi nµy lµ ®óng.

9. Kh¸I niÖm m¹ng m¸y tÝnh. C¸c c¸ch ph©n lo¹I m¹ng m¸y tÝnh. Tr×nh bÇy c¸c h×nh tr¹ng ( topologi ) cña m¹ng
LAN.
#®Þnh nghÜa m¹ng m¸y tÝnh: m¹ng m¸y tÝnh lµ mét tËp hîp c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ tin häc ®îc kÕt nèi bëi c¸c ®-
êng truyÒn vËt lý theo mét kiÕn tróc nµo ®ã.
#Ph©n lo¹I m¹ng m¸y tÝnh.
+C¨n cø vµo yÕu tè ®Þa lý: nÕu c¨n cø vµo yÕu ttè ®Þa lý( kho¶ng c¸ch), cã thÓ xÕp thµnh 4 lo¹I mµ: m¹ng côc bé, m¹ng
®« thÞ, m¹ng diÖn réng vµ m¹ng toµn cÇu.
+C¨n cø vµo kü thuËt chuyÓn m¹ch: nÕu c¨n cø vµo kü thuËt chuyÓn m¹ch, cã thÎ xÕp thµnh 3 lo¹I m¹ng lµ: m¹ng chuyÓn
m¹ch kªnh, m¹ng chuyÓn m¹ch th«ng b¸o vµ m¹ng chuyÓn m¹ch gãi.
+C¨n cø vµo kiÕn tróc mµ: nÊu c¨n cø vµo kiÕn tróc m¹ng, cã thÓ xÕp thµnh mét sè lo¹I m¹ng nh: m¹ng SNAcña IBM, m¹ng
ISO theo kiÕn tróc chuÈn quèc tÕ …
#Tr×nh bµy c¸c h×nh tr¹ng ( topologi ) cña m¹ng LAN. Topologi: vÒ nguyªn t¾c, mäi topologi cña m¹ng m¸y tÝnh nãi
chung ®· tr×nh bÇy ë trªn ®Òu cã thÓ sö dông cho m¹ng côc bé. Song do ®Æc thï cña m¹ng côc bé, nªn chØ cã 3 topologi
thêng ®îc sö dông lµ Star (d¹ng h×nh sao ), Bus vµ Ring ( d¹ng vßng ).
+Star: ë d¹ng h×nh sao, tÊt c¶ c¸c tr¹m ®îc nèi vµo mét thiÕt bÞ trung t©m cã nhiÖm vô nhËn tÝn hiÖu tõ c¸c tr¹m vµ
chuyÓn ®Õn tr¹m ®Ých cña tÝn hiÖu. Tuú theo yªu cÇu cña truyÒn th«ng trong m¹ng, thiÕt bÞ trung t©m cã thÓ lµ mét bé
chuyÓn m¹ch ( Swicth ), mét bé chän ®êng (Router ) hoÆc ®¬n gi¶n lµ mét bé phËn kªnh ( Hub ), vai trß thùc chÊt cña
thiÕt bÞ trung t©m nµy chÝnh lµ thùc hiÖn viÖc b¾t tay gi÷a c¸c cÆp tr¹m cÇn trao ®æi th«ng tin víi nhau, thiÕt lËp c¸c
liªn kÕt ®IÓm - ®IÓm gi÷a chóng. ¶u ®IÓm cña d¹ng nµy: l¾p ®Æt ®¬n gi¶n, dÔ dµng cÊu h×nh l¹I, dÔ dµng kiÓm so¸t vµ
kh¾c phôc sù cè. §Æc biÖt do sö dông liªn kÕt ®IÓm - ®IÓm nªn tËn dông ®îc tèi®a tèc ®é cña ®êng truyÒn vËt. Nhîc
®IÓm cña d¹ng nµy: dé dµI ®êng truyÒn nèi mét tr¹m víi thiÕt bÞ trung t©m bÞ h¹n chÕ ( trong vßng 100 m víi c«ng nghÖ
hiÖn t¹I ).
+Ring: ë d¹ng vßng tÝn hiÖu ®îc lu chuyÓn trªn vßng theo mét chiÒu duy nhÊt. Mçi tr¹m cña m¹ng ®îc nèi víi vßng qua mét
bé chuyÓn tiÕp ( Repeater ) cãnhiÖm vô nhËn tÝn hiÖu råi chuyÓn ®Õn tr¹m kÕ tiÕp trªn vßng. ¶u nh îc ®IÓm cña topologi
Ring còng t¬ng tù d¹ng Star. §IÒu kh¸c biÖt quan träng lµ d¹ng Ring ®ßi hái giao thøc truy nhËp ®êng truyÒn kh¸ phøc t¹p.
+Bus: ë d¹ng Bus, tÊt c¶ c¸c tr¹m ph©n chia chung mét ®êng chuyÒn chÝnh ( Bus ). §êng truyÒn chÝnh nµy ®îc giíi h¹n hai
®Çu bëi mét lo¹I ®Çu nèi ®Æc biÖt gäi lµ Terminator. Mçi tr¹m nèi vµ Bus qua mét ®Çu nèi ch÷ T ( T –Conector ) hoÆc
mét bé thu ph¸t ( Tr¸nceiver ). Khi mét tr¹m truyÒn d÷ liÖu, tÝn hiÖu ®îc qu¶ng b¸ trªn hai chiÒu cña Bus, cã nghÜa lµ mäi
tr¹m cßn l¹I ®Òu cã thÓ nhËn tÝn hiÖu trùc tiÕp.
Chó ý r»ng c¸c d¹ng Star, Bus, Ring chØ lµ nh÷ng topology c¬ b¶n phæ dông nhÊt. Trong nhiÒu trõ¬ng hîp, do thùc tÕ ®Þa
h×nh, ngêi ta cã thÓ chän mét topology lai t¹p – lµ tæ hîp cña nh÷ng d¹ng c¬ b¶n trªn.

10. C¸c tÝnh chÊt cña th«ng tin trong qu¶n lý. Ph©n lo¹I th«ng tin trong qu¶n lý. C¸c tiªu chuÈn cña th«ng tin
trong qu¶n lý.
#TÝnh chÊt cña th«ng tin trong qu¶n lý: th«ng tin trong qu¶n lý cã c¸c tÝnh chÊt sau:
+TÝnh ®Þnh híng.
+TÝnh t¬ng ®èi.
+TÝnh thêi ®IÓm.
+TÝnh côc bé.
+TÝnh ®a d¹ng.
#Ph©n lo¹I th«ng tin trong qu¶n lý: c¨n cø theo yªu cÇu, chøc n¨ng, vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt cña th«ng tin tron ho¹t ®éng
qu¶n lý, cã thÓ ph©n lo¹I th«ng tin phôc vô qu¶n lý theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cô thÓ lµ:
*Theo yªu cÇu: nÕu ph©n lo¹I th«ng tin theo yªu cÇuta cã
+Th«ng tin chØ ®¹o.
+Th«ng tin b¸o c¸o.
+Th«ng tin lu tr÷.
*Theo chøc n¨ng: nÕu ph©n lo¹I th«ng tin theo chøc n¨ng ta cã:
+Th«ng tin ph¸p lý.
+Th«ng tin thùc tiÔn.
+Th«ng tin dù b¸o.
*Theo vÞ trÝ: nÕu ph©n lo¹I th«ng tin theo vÞ trÝ ta cã:
+Th«ng tin gèc.
+Th«ng tin ph¸t sinh.
+Th«ng tin kÕt qu¶.
+Th«ng tin tra cøu.
*Theo tÝnh chÊt: nÕu c¨n cø theo ®Æc ®IÓm tÝnh chÊt th«ng tin trong qu¶n ký cã thÓ xÕp thµnh nhiÒu lo¹I kh¸c nhau
nh:
+Th«ng tin kinh tÕ.
+Th«ng tin v¨n ho¸ - t tëng.
+Th«ng tin khoa häc – kü thuËt vµ c«ng nghÖ.

4
+Th«ng tin chÝnh trÞ.
+Th«ng tin an ninh quèc phßng.
+Th«ng tin ngo¹I giao vµ quèc tÕ.
*Theo tÝnh æn ®Þnh: nÕu c¨n cø theo tÝnh æn ®Þnh ®Ó ph©n lo¹I, th«ng tin trong qu¶n lý cã thÓ chia thµnh hai lo¹I lµ:
+Th«ng tin ®îc quy íc lµ kh«ng ®æi.
+Th«ng tin biÕn ®æi.
*Theo híng chuyÓn ®éng: nÕu c¨n cø theo híng chuyÓn ®éng, th«ng tin trong qu¶n lý cã thÓ chia thµnh 3 lo¹I lµ:
+Th«ng tin vµo.
+Th«ng tin ra.
+Th«ng tin trung gian.
#C¸c tiªu chuÈn cña th«ng tin phôc vô qu¶n lý: nh ®· nãi ë trªn, lîng th«ng tin lu«n lµ v« h¹n, bëi vËy ®Ó th«ng tin cã
thÓ ®îc ®a vµo sö dông vµ khai th¸c phôc vô qu¶n lý cã hiÖu qu¶, ®IÒu kiÖn tríc tiªn lµ th«ng tin ph¶I cã chÊt lîng, cô thÓ
lµ th«ng tin ph¶I ®¸p øng ®ñ 5 tiªu chuÈn sau:
+Tiªu chuÈn 1: th«ng tin ph¶I ®óng, nghÜa lµ ph¶I chÝnh x¸c kh¸ch quan, muèn vËy ph¶I cã ph¬ng ph¸p thu nhËp th«ng
tin mét c¸ch khoa häc.
+Tiªu chuÈn 2: th«ng tin ph¶I ®ñ, nghÜa lad ph¶I ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cÇn thiÕt, kh«ng chØ cung cÊp mét
vµI h×nh ¶nh phiÕn diÖn, mÐo mã, lÖch l¹c mµ ph¶I gióp chóng ta t¸I t¹o l¹I ®îc mét bøc tranh, mét h×nh ¶nh t¬ng ®èi
trung thùc vÒ ®èi tîng ®ang ®îc xem xÐt.
+Tiªu chuÈn 3:th«ng tin ph¶I kÞp thêi, nghÜa lµ ph¶I ®îc thu nhËp ®óng lóc, ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng cña ®èi tîng ( theo
kh«ng gian vµ thêi gian ), ®Ó con ngêi kÞp ph©n tÝch, ph¸n do¸n, xö lý ngay, nÕu thÊy cÇn thiÕt vµ cã thÓ.
+tiªu chuÈn 4: th«ng tin ph¶I g¾n víi qu¸ tr×nh, g¾n víi diÔn tiÕn cña sù viÖc, nghÜa lµ ph¶I ®îc ®Æt trong mét x©u
chuçi cã tr×nh tù hîp lý, gióp cho ho¹t ®éng t duy cña con ngêi ®îc râ rµng, m¹ch l¹c vµ nh vËy míi nhanh chãng cã thÓ ®Æt
tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh kÞp thêi vµ ®óng ®¾n.
+Tieu chuÈn 5; th«ng itn ph¶I dïng ®îc, nghÜa lµ ph¶I cã néi dung, cã gi¸ trÞ thùc sù ®Ó cã thÓ ®ãng gãp, dï nhiÒu dï Ýt
cho viÖc ph©n tÝch, thèng kª, ra quyÕt ®Þnh, vµ gi¸ trÞ thùc sù ®ã ph¶I cã thÓ nhËn thÊy ®îc ttrong c¸c c«ng ®o¹n cô thÓ.

11. Kh¸I niÖm hÖ thèng vµ hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý. Tr×nh bµy c¸c néi dung qui tr×nh thiÕt kÕ vµ x©y dùng
hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý.
#Kh¸I niÖm hÖ thèng: hÖ thèng lµ mét tËp hîp c¸c phÇn tö cïng víi c¸c mèi quan hÖ x¸c ®Þnh gi÷a chóng tu©n theo mét
qui luËt hoÆc mét sè qui luËt nh»m thùc hiÖn mét chøc n¨ng nµo ®ã.
#Kh¸I niÖm vÒ hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý: hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý lµ mét cÊu tróc hîp nhÊt c¸c c¬ së d÷ liÖu vµ
c¸c dßng th«ng tin lµm tèi u viÖc thu nhËp, lu tr÷, truyÒn dÇn vµ ph©n tÝch th«ng tin, th«ng qua tæ chøc nhiÒu cÊp cãc¸c
nhãm thµnh phÇn thùc hiÖn nhiÒu nhiÖm vô kh¸c nhau ®Ó ®Æt ®îc môc tiªu thèng nhÊt cña ho¹t ®éng qu¶n lý.
#ThiÕt kÕ vµ x©y dùng hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý.
*Ph©n tÝch hÖ thèng: kh©u ph©n tÝch hÖ thèng bao gåm c¸c c«ng viÖc sau:
+§IÒu tra s¬ bé.
+X¸c ®Þnh l¹I c¸c yªu cÇu.
+X©y dùng l¹I nguyªn mÉu.
*ThiÕt kÕ hÖ thèng: kh©u thiÕt kÕ hÖ thèng bao gåm hai bíc lµ: thiÕt kÕ l«gic vµ thiÕt kÕ vËt lý.
*Thö nghiªm hÖ thèng: sau khi ®· hoµn thµnh thiÕt kÕ hÖ thèng ( c¶ l«gic vµ vËt lý) cµn kiÓm thö tõng phÇn c¸c
m«®un,c¸c ph©n hÖ, biªn so¹n tµI liÖu, tÝch hîp tÊt c¶ c¸ phÇn cïng ho¹t ®éng vµ kiÓm tra cÆn kÏ tÊt c¶ c¸c phÇn, c¸c
m«®un theo c¸c chøc n¨ng ®· ghi trong b¶n thiÕt kÕ bao gåm c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm.
*CµI ®Æt hÖ thèng: ®©y lµ kh©u cµI dÆt vµ tr×nh diÔn ®Ó ngêi sö dông kiÓm tra vµ chÊp nhË hÖ thèng.
Kh©u nµy bao gåm hai bíc: cµI ®Æt vµ xem xÐt, ®¸nh gi¸.
*VËn hµnh, theo dâi, b¶o dìng, sö dông: sau khi ®· xem xÐt, ®¸nh gi¸ hÖ thèng vµ ®îc chÊp nhËn cã thÓ chuyÓn giao
toµn bé hÖ thèng vµ ®a vµo khai th¸c sö dông.