HN VN GIO KHOA TH 1

BI 1
T VNG
nhn ti khu tm lc
TP C
CCH PHI HP HAI DANH T N
Chng ta c 5 danh t n: nhn, ti, khu, tm, lc
Ln lt phi hp danh t nhn vi mi mt trong ba danh t kia, chng ta c:
nhn ti - ti ngi
nhn khu - ming ngi
nhn tm - lng ngi
nhn lc - sc ngi
So snh hai phn ting Vit v ting Hn trn, chng ta thy: trong phn ting Hn, cc ch
nhn u ng trc cc ch ti, khu, tm, lc. Trong phn ting Vit, ch ngi li i sau cc ch
ti, ming, lng, sc. Trong ting Vit cng nh trong ting Hn, cc ch ti, ming, lng, sc, khu,
tm, lc l nhng ch c phm nh v ch ngi hay ch nhn l ch phm nh, tc l n lm
tc t b ngha cho danh t n phi hp vi n

NG PHP
Thm gii t (chi) vo gia cc danh t n ni trn, chng ta c:
nhn chi ti ti ca ngi nhn chi lc sc ca ngi
nhn chi khu ming ca ngi nhn chi tm lng ca ngi
B t chi, chng ta c c cc danh t kp ni trn. Vy trong cc danh t kp y vn c s
n dng ca gii t chi.
Mt s kt hp tng t l: nhn tnh, th thi, th s, a th, thin thi, thin tai, thin l,
nhn s, nhn loi ...
BI TP
Tp vit nhng ch trong bi, mi ch 10 ln. Nn vit ch ln c 4 cm x 4 cm.
Tm cc danh t kp do hai danh t n phi hp thnh trong bi va hc.
Phn tch cc nt ca cc ch trong bi.

GII THCH T NG
NHN: Ngi c tnh cch ngi thuc v ngi ngi khc(i vi ta m ni)
T ng: nhn o, nhn v, nhn loi, nhn tm, nhn cch, nhn cch ha, v nhn o, thng
nhn, cng nhn, nng nhn, vn nhn, nhn tnh th thi
ng m nhn v nguyn do theo c (nguyn nhn, nhn qu)
lng thng ngi ly s thng ngi lm gc ht (nhn i, nhn c, o nhn)
TI: Ti gii lm vic c
T ng: ti nng, ti lc, ti tr, ti sc, bt ti, anh ti, ti danh, ti mnh tng , ti cn, hu
ti v hnh
ng m
ca ci (ti sn, gia ti)
g lm (ti liu)
trng cy (ti bi)
va va mi
ct o gim bt quyt on th ch
o lng (ti gim binh b, ti phn)
KHU: ming mm ca chnh vic n ni n v tnh ngi hay vt
T ng: nhn khu, h khu, giang khu, hi khu, khu kh, li khu,
xut khu thnh thi, khu truyn, khu phn, khu th tm phi
TM: tri tim lng im gia im trng yu
T ng: tm l, tm phc, v tm, tm can, tm a, tm huyt, tm tnh, thnh tm, tm
trng, ly tm lc, trng tm, hu tm im, ni tm
LC : sc sc mnh sc lm vic ra sc
T ng: th lc, trng lc, qun lc, lc lng, lc s, in lc, tranh u lc, ng lc
hc, bt lc, hc lc, lc hnh, trng tri m lc
CHI Gii t: ca (hoc c khi khng c ngha t vng)
ng t: i n, i qua
i danh t: , y n
ng m chn v tay (t chi)
chng chi chia r nhnh cm gi tiu dng (chi tiu)
cnh cy ci ct nh tn lon (chi dip qu chi)
mt th hoa thm thuc loi cy lan (chi lan)
-------------------------------------------------------------------
BI 2
T VNG
ao cung can qua binh
TP C

CCH LIN HP HAI DANH T N
Cc ting ao, cung, can, qua, binh l nhng danh t n ch vt. Lin hp cc danh t
trn y vo tng i mt th c c cc danh t kp sau:
ao cung cung ao ; ao binh binh ao ; can qua binh qua
NHN XT
Trong mi danh t kp trn, hai danh t c quan h c lp vi nhau, khng ting no lm
tc t cho ting no. Do v tr ca mi ting khng nht nh phi trc hay sau ting kia.
Ngi ta c th ni binh ao hay ao binh, cung ao hay ao cung m vn khng thay i ngha. Tuy
nhin, theo thi quen nn c mt s ting khng thng thay i v tr cc danh t n trong .
l trng hp ca cc ting: can qua, binh qua. C th ni qua can hay qua binh cng c, nhng
kh nghe.
Mt s danh t ghp theo cch ny thng gp l: tm tnh, thanh m, hoa qu, xa m, sn
thy, o l, ti c, th tc, cm th, bt mc, tm no, th tch, tho mc...
NG PHP Thm lin t (d) vo gia cc danh t n ni trn, chng ta c:
ao d cung (ao v cung) binh d ao (binh v ao)
B lin t d (v, cng vi), chng ta c cc danh t kp theo cch lin hp nh phn trn.
Vy trong cc danh t kp y vn c s n dng ca lin t d. Nhng ting ao d cung v ao
cung vn c s cch bit kh xa v ngha, v hai ting ao cung i lin, khng ch c ngha l ci
ao, ci cung, m l ting ch chung cho v kh, cho vic qun s.
BI TP Tp vit nhng ch trong bi, mi ch 10 ln. Nn vit ch ln c 4 cm x 4 cm.
Tm 10 danh t kp theo cch lin hp hai danh t n m thnh trong s nhng t hc.
Binh ch mt th binh kh thi xa c mi nhn. y tm gi l binh cho tin.
Phn bit t dng hai ch ao v lc.
m s nt ca cc ch trong bi.
GII THCH T NG
AO ao, th kh gii ging thanh gm
T ng ao cung: vic qun s, chin tranh, ao binh: chin tranh, ao ph: dao ba (ngh lm
th mc, git tru b), ao ph th: ngi gi vic chm ti nhn.
CUNG ci cung bn tn mt phn ca vng trn tn s trong php o t dng o
rung
T ng cung tin: cung v tn, kinh cung chi iu (chim b cung s cnh cy cong), cung n: ci
cung, ci n. Cung di bn xa, n ngn bn gn.
ng m thn th, bn thn mnh, t mnh (cung hnh, thn hnh: t mnh ra tay lm ly)
nh ln (cung n, cung in, cung cm) mt trong ng m (gm cung, thng, gic,
chy, v) cc hnh thi xa bt ngi n ng phi hon
knh cn (cung knh, cung h)
by t vng chu t nhn cp cho (cung cp, cung cu, cung hin, cung phng)
* CAN ci mc gio mc xc phm cu xin c quan h
T ng can qua (chin tranh), lin can, can thip, can d, can n, bt can h s, v can, can
phm
ng m kh khan kh kit (can to, m can, can khng). Mt m khc l cn (kin)
ci gan dn d (can m, can trng)
ci gy ci mc gio mc
cn cu
QUA loi v kh xa ging ci gio (can qua)
T ng: can qua, o qua (tr gio, phn)
ng m qu da, dy da
con c
qua ti (ng ra phi c l qu)
BINH kh gii qun lnh
T ng binh lc, binh uy, qun binh, hnh binh, binh b, ng binh, dng binh, ph t chi binh,
iu binh khin tng
D lin t: v, cng vi giao ho vi nhau ha cho cho c cho, cp cho
T ng d kin: nhng iu c mi ngi cng nhn, dng lm tiu chun kho st,
nghin cu mt vn g
------------------------------------------
BI 3
T VNG
ph t huynh mu
TP C

DANH T KP CU TO THEO LI LIN HP DANH T N (xem li bi 2)
Ghp cc ting ph, t, huynh, , mu vi nhau thnh tng i mt, chng ta c c cc
danh t kp sau:
ph t: cha con
ph huynh: cha anh
huynh : anh em
t : con em
ph mu: cha m
mu t: m con
t: hc tr, ngi tr tui
Cc danh t kp y cng c to ra theo li lin hp nh trong bi trc. Nhng cc ting
n c v tr gn nh c nh. V tr ca chng c xp t theo s tng quan ngha vi nhau,
ngha l s xp t mang ngha.
V d: Trong danh t ph t (cha con), v tr ting ph phi nht nh trc ting t. S xp t
ny c quy nh theo th t t ln n nh, t thn n s. Khi no c ngha tng quan gia
hai ting t c quan h n v th gia tc hay tn ty th ngi ta c th o ngc v tr ca chng.
Nh ngi ta c th o ngc v tr 2 ting huynh ni huynh.
NG PHP

Thm lin t (cp) vo gia cc danh t kp trong bi, chng ta c:
- ph cp mu: cha cng m
- ph cp t: cha cng con
- ph cp huynh: cha cng anh
- mu cp t: m cng con .v.v
B lin t cp (cng, lin, ti), chng ta c cc danh t kp lin hp phn trn. Lin t cp ng
ngha vi lin t d nhng c sc thi ngha mnh hn. Ni ph cp mu l nhn mnh c cha c
m. Cn ni ph d mu ch l k ra cha v m.
Mt s kt hp tng t loi ny l: qun thn, s , phu ph, thin a, tng s, t mui, t tn...


BI TP :Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln. Vit ch ln c 4 cm x 4 cm.
Kt hp cc ting sau thnh nhng danh t kp theo li kt hp nh bi
I:
Tm 5 danh t kp trong s cc t ng hc do 2 danh t n ch v ngi lin hp thnh.
Tnh s nt cc ch trong bi.

GII THCH T NG
PH cha (trong quan h vi con) mt m khc l ph (ng ph)
T ng thn ph, b ph, thc ph, ph huynh, h ph sinh h t
ng m ph ry, bi bc bi n
tr gip (ph lc, ph t)
ci g di do, to ln
v (trong quan h vi chng) (phu ph) ngi n b (thiu ph, ph
n) nng vo gi vai tr km quan trng hn (ph thuc, m ph, ph bc)
T con g thy ci ht
T ng ph t, hiu t, du t, nguyn t, t , bn t, Khng t, ch t, thi
t, truyn t lu tn
ng m cht (bt t, sinh t, sinh ly t bit)
sc tm, ta (ngoi t nh, t t)
(trong ting i t t) k cng tm tt
HUYNH anh n anh
T ng bo huynh (anh rut) huynh trng (ngi vo hng anh, ngi cm u trong mt
t chc nh)
em ngi km tui vai di
T ng mn , t
ng m th t nh khoa ( nht, trch)
em gi em du
theo th t truyn i ( trnh)
MU m (trong quan h vi con)
T ng mu gio, mu nghi, mu h, mu thn, mu quc, thnh mu, bo mu...
ng m con th c ging c ca loi th (mu ngu), i ngha vi tn
() l con ci.
CP t n ti c n kp bng cng vi v
T ng cp mn (hc tr th gio vi thy), cp k (Theo tc xa Trung Hoa, con gi 15
tui th lm l ci trm chun b c chng.), cp k (ng k, n k hn), bt cp (thiu km
cha ti kp)...
--------------------------------------
BI 4
T VNG
i tiu khuyn ngu dng
TP C



NG PHP
CCH PHI HP MT DANH T N VI MT HNH
DUNG N THNH MT DANH T KP
Cc ting i, tiu l hnh dung t.
Cc ting khuyn, ngu, dng l danh t n. Chng ta phi hp hnh dung t vi danh t c
cc danh t kp nh:
i khuyn: ch ln tiu khuyn: ch nh
i ngu: b ln tiu ngu: b nh
i dng: d ln tiu dng: d nh
Nhng ting ghp y cha phi l danh t kp, nhng tm mn trnh by v s cu to cc
ting Hn Vit cho tin.
Ch : Khi hnh dung t i sau danh t th n bin thnh tnh t(1)v ting kp y s tr thnh mnh
. V d ngu i:(2) tru th ln; khuyn tiu: ch th nh
Cc ting i, tiu y l tnh t.
Ngu i, khuyn tiu c tnh cch ca nhng mnh chnh thc.
Mt s kt hp tng t l: tiu nhn, ti nhn, thng dn, k s, qui kit, hng tm, ho kh,
lng tm, giai nhn...
BI TP Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln, ch c 3,5 cm x 3,5 cm.
Vit mc t nhng ting sau v cho bit chng thuc loi kt hp no: i ao, ngu t, nhn
mu, huynh chi binh.
Tm 10 danh t kp do mt hnh dung t v mt danh t n phi hp, nn chn trong nhng
ting hc lp.
Phn bit t dng ch khuyn v i.
(1) Trong ting Vit khng c s phn bit r rng v hnh dung t v tnh t. Chng ta ni tru ln trong cu
Anh ti c mt con tru ln v tru ln trong cu Con tru ln hn con ch th v tr tng quan gia danh t v
tnh t hay hnh dung t vn nh nhau.
(2) Thy ngu con tru, nhng mt ch ngu cng c ngha l con tru hay con b.
GII THCH T NG
I ln to rt quan h.
T ng i s, i nhn, i trng phu, i dng, v i, trng i...
ng m (cng c i): thay th i (i din, i biu, thi i)
mu xanh en (thanh i)
ci ti
TIU nh con b bng nh mn
T ng tiu nhn, tiu s, tiu tit, tiu tm, i ng tiu d...
ng m (tiu) nh dp (tiu tr)
NGU con b sao Ngu trong s Nh thp bt t.
T ng ngu hong, ngu u m din (u tru mt nga)
thy ngu: con tru
ngu k ng qun: b v nga hay cng chung mt by, ch trng hp ngi c ti phi
sng chung hoc cng tc vi nhng k tm thng
KHUYN con ch
T ng khuyn m chi lao: cng lao ch nga (ni s bo n ca ngi di i vi bc trn)
DNG con d
T ng dng trng iu o: ng rut d, ng chn chim i un khc quanh co, sn
dng hong dng.
ng m kh dng mt tri (m dng)
nu ln lm cho r khen ngi (dng danh)
cy dng, ging cy liu (thy dng, dng liu)
bin ln (i ty dng)
gi v nh tht
-------------------------------------------
BI 5
T VNG
c kim thng h t hu ni ngoi
TP C


NG PHP
CCH PHI HP MT HNH DUNG T CCH VI MT DANH T N THNH MT
DANH T KP
Cc ting c, kim, thng, h, t, hu, ni, ngoi l nhng hnh dung t cch.
Phi hp mt hnh dung t trn vi danh t nhn (ngi), chng ta c c cc danh t kp sau y:
1c nhn: ngi xa kim nhn: ngi nay
thng nhn: ngi trn h nhn: ngi di
t nhn: ngi bn t hu nhn: ngi bn hu
ni nhn: ngi trong ngoi nhn: ngi ngoi
1 Cc ting thng, h ngoi ra cn l ng t khi ng trc, hay ng sau danh t n ty theo ch
dng v khi y n c m l Thng, h v c ngha: thng: ln lm cao ln leo ln t ct ln. h:
xung lm thp xung nh ng c (xem phn tham gii).

Nhn xt
Nh cc hnh dung t bi 4, cc ting c, kim, thng, h, t, hu, ni, ngoi c tnh cch ca
nhng hnh dung t chnh. V tr ca chng ng trc danh t nhn v ch nh cho danh t ny.
Danh t nhn l ting c ch nh.
Ch
Cc hnh dung t trn khi i sau danh t n th chng khng bin thnh nhng tnh t m li bin
thnh danh t hoc ng t hoc trng t, v c ting khng dng i sau c. Ni thng nhn l
ni hng ngi trn (hng ngi cao qu, hng ngi thng lu; m ni nhn thng l ni trn
ngi khc, ting h cng th.
V hai ting c kim1 th ngi ta ni c nhn, kim nhn c m khng th ni nhn c hay nhn
kim. Cc ting t, hu, ni, ngoi th khng thng dng i sau ting nhn nhng li dng i sau
nhiu danh t n khc. Chnh v l do y m ghp chung nhiu ting cng loi vi cc ting trn
vo mt loi l hnh dung t cch.
Chnh cc danh t n lm tc t danh t trong cc danh t kp phi hp (bi 1) cng c th c
xem l hnh dung t cch c.

1Cng c khi ngi ta dng ch c nh mt tnh t, nh trong cu nhn tm bt c ( lng ngi chng
nh xa), hoc dng ch c v kim nh danh t, nh trong cu v c bt thnh kim ( khng c xa
chng thnh c nay). Ch xa l ni nhng g c v trc, ch nay l ch nhng g hin c.
Mt s ting thng dng thuc loi ny l: c vn, kim vn, t bin, hu bin, ni v, ngoi bang, h
cp, thng lu, thng ng.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln, ch ln c 3,5 cm x 3,5 cm.
Kt hp cc ting sau thnh nhng ting kp c ngha: , , , , .
GII THCH T NG
C xa c.
T ng hoi c, kho c - c tch, c nhn, c in, c s, v c bt thnh kim, c phong, c
tc.
ng m ci trng nh trng thi thc ngi, lm cho ngi ta ch (c ng, c v)
bp v mt phn vn (c dng). Cc m khc l gia, gi.
KIM nay hin nay
T ng kim thi, hin kim, ng kim, cn kim, kim vn.
ng m vng loi kim thuc (kim kh, hong kim thi i)
THNG trn trn ni cao khi lm ng t c l thng, c ngha l leo ln cao,
ct ln cao.
T ng thng khch, thng lu, thng th, thng du, thng m, ti thng, v thng.
ng m chung cn (cao thng, sng thng)
H di di ni thp khi lm ng t c l h, c ngha l xung, lm thp
xung.
T ng h cp, b h, th h, tc h, tc h, b h, h, h lu, h ng, h sn.
ng m
mng (khnh h)
nh ln (i h)
ma h (h ch)
rnh rang (nhn h)
T bn tay tri qu khch ngi hu h hai bn
T ng t ngn, t phi, khuynh t, cc t.
ng m vit t by ra (m t, chnh t)
i tiu chy x (th t, t h)
HU bn tay mt bo th
T ng hu ngn, hu phi, hu khuynh (S d gi l t v hu l v mi khi vo ngh trng,
nhng ngi cng khuynh hng lun chn ngi vo nhng hng gh bn t hoc bn hu); cc hu
l ch cc nhm chnh tr c tinh thn bo th cc oan, i li vi cc t l nhm ch trng ci
cch cc oan.
ng m c, giu (hu ch, t hu, ph hu)
bn b thn i nhau (bng hu, hu i)
NI trong bn trong
T ng ni v, ni tng, ni tm, hi ni quc ni, ni cc, ni chnh
NGOI ngoi bn ngoi mt ngoi thuc v ngoi
T ng ngoi nhn, ngoi quc, ngoi l, bi ngoi, hi ngoi, ngoi giao, ngoi vin, ni cng
ngoi kch
HN VN GIO KHOA TH 2

BI 6
T VNG
kh lai vng nht nguyt nin
TP C



NG PHP
CCH PHI HP MT DANH T N V MT NG T N THNH MT DANH T
KP
Phi hp cc ng t n: kh, lai, vng (i, li, qua) vi cc danh t n: nht, nguyt, nin (ngy,
thng, nm), chng ta c c nhng danh t kp sau y:
kh nin: nm qua lai nguyt: thng ti
vng nin: nm trc lai nin: nm ti
lai nht: ngy ti kh nht: hm qua
kh nguyt: thng qua vng nht: ngy trc
vng nguyt: thng trc
Cc danh t kh, lai, vng u ng trc cc danh t nht, nguyt, nin v ch nh cho cc danh t
ng t trn c bin thnh mt loi hnh dung t cch hay ng hn thnh mt loi phn t
(participe pass) nh trong ting Php. V danh t i sau (ting c ch nh)
ng vai tr ch t cho cc ng t y. Mt s ting thng dng thuc loi ny l: hnh
nhn, chc n, du t, c nhn, hnh khch, c x, giao tnh, kt cuc, thnh tch
Ch
Cc ting ghp dng trong bi ny khng thng dng trong t ng Hn Vit, nhng y chng ti
tm mn trnh by v s kt hp ca cc t ng Hn Vit chnh thc v chng tng i r nt
v d hiu. Trong s nhng ting trnh by trn y, c cc
ting nh: kh nguyt, vng nht, vng nguyt khng c thng dng, d l trong ting Hn.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln. Vit ch c 3,5 cm x 3,5 cm.
Tm 10 ting kp trong s cc t ng Hn Vit thng dng do mt ng t n v mt danh t
n phi hp thnh (theo cch thc trong bi v
chn trong nhng ting hc).
Vit mc t cc ting: nguyt h, i huynh, ngoi lai, binh lc, tiu nhn.
GII THCH T NG
KH i qua b qua. Mt m l kh: b i tr i
T ng kh hi, qu kh, kh nht
LAI li n vy li vi li v sau
T ng tng lai, lai sinh, lai vng, v lai, lai lch, b cc thi lai, tng vng nghnh lai.
ng m mt th c rung hoang
VNG i qua qua i ri c ri.
T ng vng s, d vng, k vng, vng sinh.
NHT ngy mt tri nc Nht hng ngy
T ng nht bo, nht dng, nht, sinh nht, Nht Bn, hng nht
NGUYT thng hng thng mt trng
T ng nguyt san, nguyt kinh, bn nguyt, phong nguyt tnh hoi, tin nguyt, nguyt tin
(thng trc)
NIN nm tui hng nm
T ng nin lim, thanh nin, v thnh nin, bch nin giai lo


BI 7
T VNG
lp thnh dng hu cng danh s l
TP C



NG PHP
CCH PHI HP MT NG T N VI MT DANH T N THNH MT T NG
KP (thng l ng t kp)
Cc ting: lp (lp nn), thnh (nn), dng (dng), hu (c) l nhng ng t n.
Cc ting: cng (cng), danh (tn), s (vic), l (l, l) l nhng danh t n.
Kt hp mt ng t trn vi mt danh t di, ta c
cc ting:
lp cng: lp cng
thnh cng: nn cng
dng cng: dng cng
hu cng: c cng
thnh s: nn vic
dng s: dng vic
hu s: c vic
thnh danh: nn danh
hu danh: c danh
dng l: dng l
hu l: c l
Trong cc t ng kp trn y, danh t n lm tc t cho ng t i trc v t ng c tnh
cch ca mt ng t kp.
Ch
Cc ng t thnh, lp, dng c khi kt hp vi cc danh t n thnh danh t kp nh trng
hp trong bi trc.
V d: Cc ting kp thnh cng, thnh s, dng s c th l cng vic c nn, s vic c dng
n. Mt s ting thng dng l: i quc, kin quc, lp php, ly hng, hi hng, hip lc, cu
danh, cu th, th.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln, vit ch ln c 3,5 cm x 3,5 cm.
Tm cc t ng Hn Vit thng dng trong c cc ting c, thng i trc (mi ch 5 ting)

GII THCH T NG
LP ng thng t dng ln a ln lm vua tc th
T ng lp tc, lp thn, thnh lp, lp cng, to lp, lp php, lp trng, lp phng, trung
lp.
THNH nn lm nn, xong
T ng thnh cng, thnh danh, thnh tch, thnh tu, thnh kin, thnh nin, tc thnh
ng m khu vc ng ngi c xy tng chung quanh (thnh th)
chn thc thc th (thnh tn, trung thnh)
DNG dng sai khin iu khin c ch
T ng dng binh, dng tm, hu dng, v dng, dng v, cng dng, tc dng
HU c
T ng hu hn, hu ch, hu tnh, hu c ha hc hu ti v dng, hu dng v mu
CNG thnh hiu vic kh nhc s nghip
T ng cng dng, cng hiu, cng hun, cng lao, v cng, thnh cng, lp cng
ng m ng cha chng tc cng vic chung khng lm ring (cng chng, cng tm,
cng php)
th kho lo (cng binh, cng nhn)
dng binh nh chuyn tr v (cng hm, cng kch, cng thnh)
DANH tn gi c ting
T ng danh d, danh tnh, hu danh, v thc, ti danh, danh t, danh nhn
S vic lm chc vic lm vic th phng lo v vic tai bin
T ng s bin, s tch, s tnh, s kin, v s, s vt, s l, phng s, hu s
L l l phi sa tr
T ng l thuyt, l lun, php l, chn l, cng l - qun l, l gii, l tr, l tng, hp l, phi
l, tht l, tnh l tng ng
ng m ch mt lng nh dm (l trng, ln l)
trong trong (nhp l, biu l)
cy mn h L hnh trang i ng (hnh l)
dp dm ln lm vic bng lc (l lch)
c gy c chp

BI 8
T VNG
cng bnh thanh bch minh lng m
TP C



NG PHP
CCH LIN HP HAI HNH DUNG T (cng l tnh t) N TO THNH MT HNH
DUNG T KP (hoc mt t ng kp khc)
Cng, bnh, thanh, bch, minh, lng, m l nhng hnh dung t n. Kt hp theo li lin hp 2
ting vo nhau c cc ting:
1thanh bch minh bch
thanh minh cng minh

thanh bnh cng bnh
thanh m bnh m
thanh lng minh lng
Cc hnh dung t n trong mi hnh dung t kp y do quen dng m c v tr nht nh nh
nhng ting phi hp.
1 Trong mt vi trng hp cc ting ny bin thnh danh t kp. Mt s ting thng dng loi ny l:
m bc, n gin, thanh khit, tinh khit, cao khit, hin ngang, v i, vnh vin, trng cu, tn k, k
d, nghim trang, m l, dim l

BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln vit ch c 3 cm x 3 cm.
Kt hp cc ting sau thnh nhng danh t kp c ngha: .
Tm 10 ting kp thng dng do 2 hnh dung t n lin hp thnh. Chn trong cc ting hc.
Tnh s nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
CNG vic chung tc cng (tc u trong 5 tc: cng, hu, b, t, nam) ng cha
chng khng lng ring t thuc v nh nc thuc v s ng
T ng cng bnh, cng lm, cng kh, cng tm, cng ch, bt cng, cng l, cng lp, cng
chng, cng dn, ch cng v t
BNH bng phng yn n u nhau thng tr yn
T ng bnh an, thi bnh, ha bnh, bnh thng, bnh thn, bnh tr, bnh nh, thanh bnh,
bnh minh, qun bnh, bnh sinh, bnh phc
ng m ph phn xt lun hay d phi tri (bnh lun, ph bnh)
cy bo (bnh bng)
ngn che (bnh phong)
ci bnh: dng ng nc, ming nh bng to (c bnh)
THANH trong nc trong sa son cho gn gng t xong vic
T ng thanh bch, thanh bn, thanh khit, thanh nh, thanh ton
ng m ting ting ni m nhc danh ting (thanh minh, m thanh)
sc xanh (thanh nin, thanh y, thanh nhn)
thanh nh (hay tinh nh ): con chun chun
BCH mu trng trong sch, v ti sng ngho kh sch s r rng trnh by, tha
chuyn vi bc trng thng
T ng bch din, bch c, bch inh, bch th, thanh bch, minh bch, co bch hc bch,
phn minh
ng m la (b bch)
MINH t sng tr tu ban ngy bui sng lm sng t
T ng minh bch, minh nh, minh trit, thng minh, bt minh, thanh minh
ng m th n th (ng minh, th hi minh sn)
ti tm su kn (u minh)
chim ku ku ln (minh oan)
ghi khc vo mt th vn xa nh (minh cm)
LNG sng trong ting c cao
T ng minh lng, lng ng
ng m sng nc phng tng khng c g b buc (lng mn, lng du)
M lt , lt lo (i ngha vi ch nng l m )
T ng m tnh, m bc, m thy, lnh m, m kh
ng m im tnh (im m): yn lng

BI 9
T VNG

thi cc ti tuyt thm ho m xo
TP C



NG PHP
CCH PHI HP MT TRNG T VI MT HNH DUNG T N THNH MT HNH
DUNG T KP (Ting trng t b ngha cho hnh dung t n)
Phi hp mi trng t thi, cc, ti, tuyt, thm1 vo
vi mi hnh dung t: ho, m, xo chng ta c c cc hnh dung t kp sau:
cc ho, ti ho, tuyt ho, thi ho, thm ho, cc m, ti m, tuyt m, thi m, thm m, cc
xo, ti xo, tuyt xo, thi xo, thm xo,
1 Tt c cc ting trng t y u c ngha l rt, ht sc. Ring ch thm c th thm mt ngha l lm.
V TR TNG QUAN GIA HAI TING TRNG T V HNH DUNG T
Trng t i trc b ngha cho hnh dung t.
Ngoi l
Ring trng t thm c th i sau hnh dung t.
Trong mt s trng hp ta c th ni: ho thm, m thm, xo thm.
V ch cc2 trong mt vi trng hp cng c thy dng sau hnh dung t chnh, n c th mang
ngha: tt, ht sc. Ngi ta c th ni ho cc, xo cc cng khng sai.
Mt vi ting thng dng loi ny l: thm t, cc i, ti cao, tuyt diu, cc vi, cc tinh, thm nan,
thm d.
2 Ch cc nhiu lc c dng vi tnh cch mt hnh dung t ng trc mt danh t n: nh ni cc im,
cc hng, cc oan.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch ln c 3 cm x 3 cm.
Tm 10 t ng kp do ting thm, cc, ti, tuyt, kt hp vi mt hnh dung t n thnh.
Vit mc t v gii ngha cc ting: thanh minh, minh nguyt, minh nht, minh nin,vng s.
Tnh s nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
THI rt ln n ch cao tuyt ting tn xng ngi gi c
T ng thi bnh, thi dng, thi c, quc thi, thi t
ng m ln thun li hanh thng xa x an vui (an thi, khng thi)
trch ly chn ly (thi th, thi dng)
lm lt ly vt g chn ly mu sc xen nhau (sc thi)
ch chung cc loi rau
tnh trng bn ngoi (thi , hnh thi)
CC rt lm tt cng cui cng n dng nh i y hai u tri t hai u
nam chm hoc in tr
T ng cc im, cc kh, cc lc, cc lc, m cc sinh dng, cc oan, cc i
TI rt nhm hp hn ht.
T ng ti c, ti hu th, ti tn, ti thiu, ti a, ti cao
Php vin
ng m nh mn
TUYT rt ct t c mt khng hai ht trn dt ng
T ng tuyt th giai nhn, tuyt m, tuyt i, tuyt t, tuyt c, tuyt bt, tuyt ch, tuyt
vng
THM rt lm qu sc
T ng thm ch, thm ti, thm ho ng m
qu du
HO tt m khc l hiu: a thch
T ng ho m, ho s, an ho, ha ho, bt ho, ho hng, ho hn
M p ngon khen ngi tn nc
T ng m cm, m nhn, m mn, m v, m l
XO kho gii
T ng xo ngn, xo diu, xo k, xo tr, xo quyt




BI 10
T VNG

phn bit tc hp giao phi hot ng
TP C



NG PHP
CCH KT HP HAI NG T N THNH MT NG T KP1
Kt hp cc ng t n trn thnh tng i mt, chng ta c cc ting:
bit lp phi hp
phn bit phn phi
tc hp ng tc
hp tc tc ng
1 Khng ch ton l ng t kp m c c danh t kp na.
Nhn xt
Trong s kt hp ca mi ng t kp trn y, hai ting n cng b ngha cho nhau to
thnh mt ting kp mi, vi ngha hon b duy nht v do v tr ca chng gn nh c nh. Nu
o ngc v tr li, chng ta li c thm mt ting khc vi ngha khc. Nh t ng tc khc
ngha vi t tc ng, hay t tc hp khc ngha vi t hp tc.
Ch : Cc ting kt hp ni trong bi khng phn bit r rng l do s phi hp hay lin hp.
Nhng tnh cch lin hp vn lun l chnh, nhiu t ng th c km theo tnh cch phi hp, nh
trong t bit lp (ch bit gn nh c tnh cch mt trng t). Tnh cch phi hp s mt i nhng
ng t kp no m cc ng t n trong ch tng cng ngha ca nhau, nh trong cc ting:
phn bit, thu thp, lun m. Mt s ting thng dng loi ny l: m thc, hnh ng, thi hnh,
iu khin, thuyt trnh, ngn lun, lun m, bnh lun, bn tu, o tu, tip dn, tip xc.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln vt ch c 3 cm x 3 cm.
Kt hp cc ting sau y thnh nhng t ng kp c ngha: .
Tm 10 t ng kp do hai ng t n lin hp thnh
GII THCH T NG
PHN chia ring ra mt phn nh trong ton th mt phn mi ca n v o lng.
T ng phn bit, phn tranh, phn ly, phn tn, thp phn, phn cng, phn u, phn x
ng m nhiu ln xn ri bi (phn vn)
cy c thm tho n thm (phn phng)
hi sng m
BIT chia ra ring khc xa nhau.
T ng bit hiu, bit nhn, c bit, bit i, bit th, t bit, tng bit, ly bit
TC lm to ra ng dy
T ng to tc, tc thnh, cng tc, tc chin, tc sc, tc vn, tc phm, tc gi
ng m ci dy ln buc cht php tc la tan. Mt m khc l sch: tm ti, i hi.
HP hp nhau ging nhau i chiu nhau va nhau
T ng hp , hp c, hp lu, hp nht, trng hp
ng m hp (hip)
ngi dng cm, thng gip k yu (ho hip, hip s)
cp di nch du ring cho mnh.
ha nhau gip nhau (hip lc, hip sc, hip thng, hip nh)
(p) ln mt khinh d
PHI snh i y ngi c ti i ni xa
T ng phi hp, phi ngu, giao phi
NG hot ng, i ngha vi tnh
T ng hnh ng, ng binh, huy ng, ng lc, ng sn, di ng, c ng
ng m hang ni l hng r rng
hang ca ngi Mn, ngi Miu dng nh nh
GIAO kt hp nhau qua li vi nhau ph cho trao cho trc sau tip nhau
T ng giao chin, giao hu, giao kt, giao ph, giao thng, ngoi giao, giao tip, giao tnh, x
giao, giao thoa, bang giao, giao im
ng m ngoi thnh th gi l giao l t giao (Nam giao)
mt ging vt xa cng loi vi rng, con thung lung (giao long)
c nhm
ko kt bng sng hoc da loi th vt (lc dao) gn b vi nhau (tt
giao)
HOT sng
T ng hot ng, hot bt, sinh hot
ng m khng ngng tr trn tru tri chy (hot k, hot u)
gian xo (gio hot)





BI 11
T VNG
nhp xut chi thu hi dn khi trc
TP C



NG PHP
CCH PHI HP 2 NG T N THNH NG T KP
Mt trong hai ng t n bin thnh mt th trng t, hay ng hn l mt loi ph t i sau
ng t chnh. y l trng hp ca cc ng t n. Nhp, xut, hi, khi1 khi dng chung vi
cc ng t: thu, ch, dn, trc, to thnh nhng ting kp nh:
thu hi (thu v) chi xut (chi ra)
thu nhn (thu vo) trc xut (ui ra)
dn khi (dn ln) khi (nu ln)
dn nhp (dn vo) dn lai (dn li)
1Trong s ng t dng nh ph t ny nn k thm cc ting kh, lai... hc trc.
Trong ting Vit ta c cc ting: i ra, lm i, ng dy, thu vo... cng cng mt cch kt hp nh
cc ting trn y.
Mt vi ting thng dng cng loi l: vn hi, quy lai, pht xut, tng kh.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch c 3 cm x 3 cm.
Vit ra ch Hn v cho bit li kt hp cc ting sau: vng nin, hp l, hp thnh, thnh lp,
binh ao
Tnh s nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
NHP vo tin thu vo
T ng gia nhp, nhp cng, du nhp, nhp mn, nhp tm, nhp tch, nhp giang, ty khc,
nhp gia ty tc, nhp iu
XUT ra chi ra
T ng chi xut, xut hnh, xut dng, xut bn, xut x, xut binh, xut sc, xut thn, xut
qu nhp thn, xut k bt
CHI chng chi chia r ra tiu dng cm gi nhnh sng
T ng chi tiu, chi phiu, chi dng, chi ly, chi nhnh, chi tr, chi lu
ng m
i qua y ca (xem bi 1)
chn tay (t chi, chi th)
cnh cy ct nh phn chi nhnh tn lon
chn ru
du m
mt th c thm
THU (thu) bt ly vo kt thc li
T ng thu chi, thu khng, thu np, thu nhn, thu thp, thu thu, thu hoch, thu dng
ng m ma thu nm (thu phn, thu cm)
HI tr v xoay li quanh co mi lp trong tiu thuyt
T ng vn hi, thu hi, hi dng, hi hu, hi tnh, hi tng, hi tm, phn hi
ng m quanh co
trong ting kp bi hi: na na i
trong ting kp hi hng: loi cy thuc.
DN trng cung ln ko n em n mi trng gi l mt dn
T ng dn chng, dn o, dn kin, hp dn, hng dn, dn
ng m con trn, con giun (khu dn)
KHI dy ln ng dy u dng ln ra cao
T ng khi hnh, khi cng khi ngha, vn s khi u nan
ng m h phi chng
TRC ui theo nhau ui i tranh nhau
T ng trc li, trc xut, khu trc
ng m cy tr ca bnh xe sch v giy ha cun trn li
nm ly dn ln nu ra
T ng binh, bt, n, hu, phng, li, ngh, xng, cao
ng m ci trn nu ln bnh lun ( mc, phm , tiu , ti)
ly chn
ku khc chim ku
mng chn th


BI 12
T VNG
ng tnh bt kh v knh
i hnh tri sinh t
TP C



NG PHP
CCH KT HP MT TRNG T VI MT NG T THNH MT T NG KP
Cc ting ng, tnh, bt, kh, v1 l nhng trng t n; cc ting sinh, t, tri, hnh, knh, i l
nhng ng t n; kt hp hai loi ting li vi nhau chng ta c: tnh sinh, bt sinh, bt tri, tnh
hnh, bt t, v tri, ng sinh, kh i, v t, ng t, kh knh...
1 Ch v khi ng trc mt ng t hay tnh t th l trng t, m khi ng trc danh t th li l mt ng t
hm ph nh.
Nhn xt
V tr tng quan ca mi ting n trong t ng kp: trng t bao gi cng ng trc ng t
b ngha cho ting ny. Mt vi ting thng dng cng loi l: kh quan, tnh tn, ng hnh, v ng,
v lai, tng lai, k vng, ph quyt, v quyt...
BI TP
Tm mi t ng Hn Vit do cc ch ng, v, kh kt hp vi mt ng t n i sau.
Kt hp cc ting sau thnh nhng t ng kp c ngha: .
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch c 3 cm x 3 cm.
m nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
NG cng nhau ging nhau.
T ng ng bo, ng m, ng do, ng hnh, tn ng, hp ng, ng minh, bt ng
quan im, ng u ng lc
ng m
cht ng (kim loi)
sc

tr con (nhi ng)
cy vng (ng ng)
ng tre trn
TNH cng ngang nhau
T ng tnh lp, tnh hnh, tnh th
ng m (cng c l tnh) yn lng, i vi ng (tnh tch)
trong sch khng c gn c gn cho trong (tnh trai)
tr an mu k
BT chng khng
T ng bt bin, bt an, bt gic, bt nh, bt nhn, bt kham, bt hiu, bt li, bt ti
KH c th ng c nn
T ng kh i, kh nghi, kh , kh nhn, kh quyt, kh quan
V khng khng cn ch nn, c cm ch
T ng v tm, v nhn o, v can, v c, v nh, hu dng v mu
ng m ng, ch khng cn
KNH tn trng cung knh (i vi trong nh cung, i vi ngoi ng l knh) thn
trng
T ng knh i, knh cn, lnh phc, tn knh, knh trng, thnh knh
ng m ci gng soi (thu knh)
I yu thng tic
T ng i tnh, i tch, luyn i, ln i, i quc, i m, i lc
ng m my en dng my m mt
TRI s hiu bit quen bit cai qun
T ng tri thc, tri gic, tri c, tri ng, tri hnh hip nht, tri huyn, tri ph, tng tri, lng tri,
tri m, tri b, tri k
ng m trong ting tri th: con nhn.
xe ch (tri trng) xe ch qun nhu, qun kh ngy xa
n v o lng xa cn, c gi tr bng 6 th (24 th l mt lng)
sc en la en
SINH (cng c l sanh) sng ra to ra i sng nui sng ti sng cn xanh
hc tr chng g
T ng sinh trng, sinh bnh, sinh ha, sinh l, sinh nht, sinh sn, sinh tn, sinh mnh, sinh
vt, sinh khch, lai sinh, nhn sinh, trng sinh, trng sinh,
th sinh, hc sinh
ng m chu ku bng cu, c d cha v gi chng r l sinh
vt t thn (hy sinh)
T cht khng hot ng liu cht
T ng t chin, t a, bt t, t tit, t trn, t ti, tham sinh y t
ng m Xem ch trong bi 3.
HN VN GIO KHOA TH 3

BI 13
T VNG
vnh cu trng an trc tr
tn lu tip c
TP C
;
NG PHP
S KT HP MT NG T VI MT TRNG T
Cc hnh dung t khi ng trc ng t bin thnh trng t b ngha.
Cc ting vnh, cu,1 trng, an, trc l nhng hnh dung t, nhng gi chc nng nh trng t khi
phi hp vi cc ng t tr, tn, giao, lu, tip, c c cc ting sau: trng tn ;trc tip ;cu
tr; an c; vnh lu ;trc giao
1 Ch cu xt ra khng hn l mt hnh dung t bin thnh trng t m gn nh l mt trng t chnh thc.


Nhn xt
Cc ting hnh dung t cc t ng kp trn u bin thnh trng t v v tr ca chng thng
trc cc ng t n m chng b ngha.
Mt vi ting thng dng cng loi l: thnh tr, nan tr, thm giao, thm cm, khc ai, tinh luyn,
lc gii, thc luyn...
BI TP
Vit ra ch Hn cc ting sau: cc tiu, v ti, bt lc, knh i, thnh cng, lai nin, vnh bit.
Gii ngha cc ting sau: , , , , .
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch c 3 cm x 3 cm.
m nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
VNH lu di (lu khng gii hn) chu 5 i ca vua Minh Mng
T ng vnh bit, vnh vin, vnh cu, vnh quyt
CU lu (lu c gii hn) ch i
T ng trng cu, vnh cu, cu hn
ng m s chn (cu chng, trng cu)
th tt s chn (th vit kp)
bnh trong lng au n
TRNG di lu tt gii m khc l trng: ln.
T ng s trng, trng thin, trng sinh, trng th, trng giang
ng m rut (tiu trng, i trng, on trng)
ch nhiu ngi t hp bi rng (vn ng trng)
AN yn n m m u no phi
T ng bnh an, an bang, an tm, trn an, tr an, bt an, an ho, an thn, an tnh, an i
TRC ngay thng thng n dui thng ra
T ng trc tip, trc gic, trc knh, trung trc, cng trc, khc trc nan phn
TR dng li
T ng tr ng, lu tr, tr qun, tr s, tr tr 1 Cc ting ny ta quen c l tr s, tr tr.
ng m dng xe nga li dng li (tr binh, n tr)
ban ngy (bch tr, tr tm)
TN cn li hin c xt dn ct li gi ct gi li cho cn thm hi
T ng tn tm dng tnh, tn ti, sinh tn, trng tn, ch tn tn c, tn cn
LU li gi li cm li
T ng lu tm, lu , lu chiu, lu danh, lu tr, lu dng, lu tn
ng m chy nc chy chuyn ng dng nc phi truyn i (lu thy, lu
chuyn, lu ng, lu hnh)
lu hong , ta quen c l lu hunh: cht dim sinh
mt th ngc
vt o bung r xung
u lu: dng li
h Lu git cht
TIP ni kt li ni lin nhau hi nhau
T ng tip tn, tip t, tip khch, tip kin, tip dn, lin tip, giao tip, tip ng, tip xc
ng m mi cho thuyn
chp cy, tip cy
C cha tr ngi gi ly chc hn
T ng c s, c tang, an c lc nghip, c x, c tr, dn c, gia c, nh c, di c, tn c

BI 14
T VNG
ng ty nam bc qua d
bn chinh pht hnh
TP C



NG PHP
S KT HP MT NG T N VI MT DANH T N
Danh t n khi ng trc ng t bin thnh mt loi trng t c bit.
Cc ting ng, ty, nam, bc, qua, d l nhng danh t n; cc ting bn, vng, chinh, pht, hnh
l nhng ng t n; kt hp cc danh t n vi ng t n trn mt cch thch hp chng ta
c cc ting kp: ng bn (chy v ng) qua phn (chia nhiu phn nh chia da)
ty vng (qua pha ty)
lc hnh (n lc lm)
nam chinh (i nh gic phng nam)
bc pht (i nh gic phng bc)
d hnh (i m)
nam hnh (i v pha nam)
Cc ting ng, ty, nam, bc l nhng danh t ch v tr trong khng gian, bin thnh mt loi trng
t ch ni chn.
Ting qua bin thnh mt loi trng t ch v tr.
Ting d bin thnh mt loi trng t ch thi gian.
Mt vi ting thng dng cng loi l: h th, x hnh, hun tp, th nhn, tm thc, uy hip, in
m...
BI TP
Kt hp cc ting sau thnh nhng t ng kp c ngha: , , , , , ,.
Tm 10 t ng Hn Vit thng dng kt hp theo cch trong bi.
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln.
GII THCH T NG
NG phng ng, pha mt tri mc ngi ch
T ng ng sng, ng phong, ng qun, ng phng ng m
ma ng (ng ch, ng thin)
au nhc thng xt (u ng)
TY phng ty, hng mt tri ln m khc l t.
T ng ty cc, ty du, ty hc, Thi ty, ty lch, chinh ty, bnh ty
NAM phng nam
T ng nam tin, Nam kha mng, nam din, Nam cc
ng m con trai n ng tc Nam (nam nhi, nam t)
ni lm rm khng dt
BC phng bc thua chy
T ng Bc cc, bc u, chinh nam to bc
QUA cy da tri da
T ng qua ct, kh qua, h qua, ty qua
ng m Xem ch bi 2.
D ban m
T ng d du, d l hng, d quang, d minh sa, d i
BN chy theo trai
T ng bn ba, bn xu danh li, bn tu, bn o
ng m ngi c dng lc (nguyn ly tn Mnh Bn mt dng s vc nh ngy xa)
CHINH nh nhau i xa nh thu
T ng Chinh pht, chinh chin, chinh phu, chinh thu, chinh an, vn l trng chinh
ng m s st ci ching
PHT nh gic khoe cng cng lao nh g
T ng Chinh pht, pht c
ng m trng tr k phm ti (pht ti)
HNH i lm tri qua iu khin khng ng mt ch
T ng Lu hnh, thi hnh, hnh ng, thnh hnh hnh binh, hnh l, thc hnh, tun hnh,
hnh tinh, hnh vi, hnh chnh
ng m thn cy
(cng c honh) ci cn cn cy ngang ca

BI 15
T VNG
nht tam t lng song thng lm tn c
TP C


NG PHP
CCH KT HP MT NG T N VI MT TRNG T DO S MC T BIN RA
Chng ta kt hp cc s mc t: nht, tam, t, lng, song vi cc ng t n hc: thng,
lm, c, tn, v phn, lp, hnh c c cc ting sau y:
nht lm ;nht thng ;t tn ;t c ;tam phn ;lng lp ;song hnh
V tr ca cc s mc t y trc ng t u mang tnh cch nhng trng t chnh thc. Nhng
t ng kt hp thng l nhng ng t kp.
Mt vi ting thng dng cng loi l: nht tr, nht qun, tam lin, lng ton...
Ngoi ra cn mt s t ng kp lng chng gia hai li kt hp bi 14 v 15 ny nh: n t, i
lp, trng kin, c hnh, c lp, ng hnh.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch c 3 cm x 3 cm.
Kt hp cc ting sau thnh nhng t ng kp c ngha: , , , , , ,, .
Tm 10 t ng Hn Vit kt hp vi cc ting: ng, v, kh.
m nt cc ch trong bi.
GII THCH T NG
NHT mt s mt hp lm mt ng mt cch ch c mt
T ng nht nh, nht thng, nht tr, nht thi, nht th, duy nht, thng nht, nht h b
ng, nht lm: xem qua mt lt, nht thng: chnh quyn c nc thuc v mt chnh ph.
TAM ba s ba
T ng tam bo, tam i, tam qun, tam quy, tam quyn, s bt qu tam, tam tng t c, tam
sao tht bn, tam t, tam ngu thnh hin, tam phn
T s bn khp bn pha
T ng t phng, t chi, t hi, t tr, t c v thn, t tn: tn tc ra bn phng, t c:
nhn quanh bn pha xem th c ai hay khng
ng m
t (thu t) m chnh l t.
cho (ngi trn cho ngi di
(n t).
phng tng (t , t dc)
rnh d
xe bn
nga
tn
sng T
t bung th ch by vt phm bn nh hng ru ht th vit
kp ca ch t (s bn)
LNG hai i mt m l lng
T ng lng oan, lng din, lng ton, lng lp: c hai bn cng ng ln, cng nng
cy nhau m ng, bt lng lp: khng cng ng chung nhau
SONG i cp hai ci
T ng song sanh, song hnh, song lp, song hn, song ton, song song, v song
ng m ca s (sa song, song the, nam song)
(cng c thng) cy hnh sc xanh
THNG hp c li qun l ht mi vic ni nhau khng dt mi t
T ng thng nht, thng tr, truyn thng, thng k, h thng, thng ch, thng lnh
ng m au n trong mnh bnh tt thng tic ht sc tn ni (thng kh, thng
thit)
LM xem nhn ngm chung quanh
T ng du lm, lm c
ng m nm c, chiu khch mua hng (lm thu)
trong cm lm cy trm
TN tan ra la tan tn nh ra thuc bt khc ht mt th vn
T ng tn bi, tn m, tn lon, ly tn, khuych tn, tn nhit, tn t bt thng
ng m gip khen ngi mt th vn (tn dng, tn thnh, tn tr)
khen ngi (tn tng)
C oi nhn li ngonh u nhn li
T ng c vn, c hu
ng m thu mn ngi lm cho mn (bn c nng, cn c)
vng bn hp hi vn ngoan c (c cng, c nh, c kt, c chp, c
th)
vic c nguyn nhn c cht c lm cho nn v th (c nhn,
v c, c hng, c st)
(cng c c) giam cm chn lp nght th hn v ng khi h
hng (cm c)
(cng c c) bnh lu ngy (c tt)
-----------------------------------------------



BI 16
T VNG
t tng tha h kin t do ch tr
TP C



NG PHP
CCH KT HP I DANH T VI CC NG T N
Kt hp cc i danh t t, tng, tha, h vi cc ng t n kin, t, do, ch, tr, chng ta
c cc ting: t do, t ch, tng kin, tng t, tha vng, tha kh h tr.
Cc ting t, tng l nhng i danh t t phn dng lm tc t cho ting ng t i sau n v kt
hp vi ting ny lm thnh mt t ng t. Ch h cng c dng tng t vi ch tng
nhng khng phi l mt i danh t chnh thc nh ch tng.
Ch tha c dng y vi tnh cch c bit ca mt phim ch i danh t: ng trc ng t
lm tc t cho ting ny (i khi lm tc t trc tip, phn nhiu lm tc t ch ni chn,1 ngoi ra
n c nhiu cch dng khc chnh thc hn
1 Cc ting ny ta quen c l tr s, tr tr. .
Khi ng trc ng t lm ch t cho ting ny th n l nhn vt i danh t ngi th ba,
khc nhiu vi trng hp trong bi.
Khi i sau ng t lm tc t cho ting ny th lm phim ch i danh t (v tha, i tha),
nh trng hp trong bi, song c ci khc l ting tha ch dng ch v ngi khc, tc lm trc
tip tc t ch khng lm lm tc t ch ni chn nh trn.
Khi i trc danh t ch nh cho ting ny th lm phim ch ch nh t (tha nhn, tha
nht).
Mt vi ting thng dng cng loi l: t ng, t lai, t tri, t i, tng tri, tng ty, tng thnh,
tng i, tha i, h ng.
BI TP
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln, ch ln c 3 cm x 3 cm.
Vit ra ch Hn cc ting sau: i nhn, ti thng, tuyt m, kh knh, vnh bit, ty nhn, xut
bn.
Gii ngha cc ting trn
m nt cc ch trong bi.

GII THCH T NG
T t mnh t bi v
T ng t do, t ch, t cng, t hc, t c d lai, t k, t ... t lp: mnh lp nn cho mnh
m khng phi cy da ai, t i: t yu mnh qu mnh tnh hay chnh lng...
ng m ch con gi ha gi nui.
v th mt th vn trng hc xa (tun t, th t, trt t)
mi t mi manh trong vic g tha ra (tnh t).
(cng c t: ging in nh ni (t h, tng t)
t nm
ni di ni theo con chu (v t, t qun)
nui cho n.
th bc mi cng yu thut by ra by tra
trao chc cho (t tnh, t s)
TNG cng nhau i ln nhau m khc l tng
T ng tng tr, tng thn, tng i, tng tr, tng phng, tng truyn.
ng m sp toan em n v li nui.
cht nc ung.
tng n.
(cng c tng) mi cho thuyn.
ln tt cao tr b lm xong gip .
THA khc ngi khc n ngi y.
T ng Tha hng, tha tm, tha nht, tha nhn.
ng m mi gia sng hoc xng.
H (cng c h) ln nhau
T ng H tr: gip ln nhau, h ng: cng thay nhau ng (h gi, h ng), giao h nh
hng, h tng vin tr.
ng m gii ngha tng ch, tng cu (hun h)
nh cy
(cng c h) i theo sau gt ngang ngc.
KIN thy trng thy nhn thy s hiu bit b.
T ng kin thc, kin gii, kin, kin hiu, kin vn, c kin, tng kin (gp thy nhau).
ng m dng ln lp nn (kin trc, kin to)
T ngh thng nh t m u cu, cui cu
T ng u t, t l, t tng, tm t, t lng.
ng m ring kn gian (tm t, t )
(cng c ty) gi qun l dinh s quan quyn (t php, t lnh)
ci y y l x i (t vn, ch , vn ha)
nay y ci chiu
cng thm ln thm nhiu phn thnh b nhun thm (t nhun)
dng v tnh tri sinh (phong t, dung t)
u cng nhau gip ch i (t mnh)
tin ca thin tnh a v nh cy (t bn, t cch, gia t)
hi han mu k ting ku than (t vn)
hi thm mu k (t phng, t vn)
DO noi theo bi theo t nguyn nhn.
T ng t do: t mnh noi theo ng mnh khng b ai bt buc (nguyn do, do lai, l do)
ng m (du) ging nh cn y l (do d: nghi khng quyt)
CH lm ch gi phn chnh cm u c quyn trong s chim hu mt vt, mt hnh
ng, mt ngha cn bn (c khi c cha) i ngha vi khch, n, ph.
T ng ch nhn, ch chin, ch t, qun ch, dn ch, ch lc, in ch, ch trng, ch
mu, ch th.
ng m con th thuc loi nai, c ui di, ch v ci pht trn.
TR gip
T ng ph tr, tng tr, tr c, tr cp, tr lc, tr gio, tr t.
ng m = a dng n cm

BI 17
T VNG
din th bn kh lc quc
vn trng cu qun
TP C



NG PHP
CCH PHI HP MT DANH T N VI MT T KP (SONG M) THNH MT DANH
T GM BA TING
Phi hp cc danh t n: th (con th), nhn (ngi), quc (nc), trng (sn), qun (lnh) vi
cc ting kp:
danh t kp: nhn din (mt ngi), th tm (lng th)
hnh dung t kp: bn kh (ngho kh), an lc (yn vui)
ng t kp: vn ng (vn ng), cu quc (cu nc)
Chng ta c c cc danh t gm ba m (tam m ng):
nhn din + th = nhn din th (con th mt ngi)
th tm + nhn = th tm nhn (ngi d th)
bn kh + nhn = bn kh nhn (ngi ngho kh)
an lc + quc = an lc quc (nc yn vui)
vn ng + trng = vn ng trng (sn vn ng)
cu quc + qun = cu quc qun (qun cu nc)
Cc t ng kp y u l nhng ting ch nh, chc nng v v tr ca chng ging nh chc
nng v v tr ca nhng danh t n nh Bi 1, hnh dung t n nh Bi 4 v ng t n nh
Bi 5. C th ng ha cc ting kp vi cc ting n cng loi, v lu v tr ca cc ting ch
nh bao gi cng i trc cc ting c ch nh.
Ch
Trong s phi hp cc t ng kp gm ba m ny, cc danh t n u i sau, lm ting c ch
nh. Khi no danh t kp i sau danh t n v lm ting c ch nh th phi dng n gii
t chi, v t ng s khng cn l t ng na m bin thnh mt hp ng hay b phn mnh .
nhn chi ti lc = ti lc ca ngi ta
nhn chi ph mu = cha m ca ngi ta
Mt vi ting thng dng l: tm l hc, hin trit nhn, cch mnh qun, x hi tnh, i quc nhn,
duy tm thuyt.
BI TP
Gii ngha cc danh t kp trong bi trn.
Tp kt hp cc ting sau y thnh danh t kp ba ting theo nh trng hp trong
bi:
Tm 10 danh t kp gm 3 ting cu hp theo cch thc trong bi.
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch ln c 3 cm x 3 cm.
T VNG
DIN mt b mt mt ngoi quay mt v
T ng nhn din, thy din, din tch, ngoi din, din giao, din mc.
TH loi th (mung th: ng vt c xng sng, 4 chn, c v)
T ng cm th, th dc, th tinh, th y, bch th.
ng m ly v (gi th, hn th)
phi binh phng th bin gii (th binh)
i sn v ma ng i tun trong mt a ht (tun th)
ro ti i mau ti ch nh (dng nh ch
xu) v (hng th, th v)
t nhn ti (xut th) m chnh l th
BN ngho thiu thn.
T ng bn cng, bn tin, thanh bn, bn s, bn hn, bn huyt (thiu mu, i vi
chng sung huyt), gia bn tr on.
KH v ng khng chu ni hon nn rt kh chu
T ng cc kh, lao kh, gian kh, cam kh, kh hnh, kh hn, kh sai, kh no, kh cc cam
lai.
LC vui mng
T ng khoi lc, cc lc, lc cc sinh u, h tai lc ha, chn lc.
ng m con lc: loi th ging con ly (hng lc)
rng l suy bi h hng ri xung b i ri mt lt ra ch ngi
ta t hi (tht lc, try lc)
cun dy chung quanh buc li dy buc nga dy thn kinh (lin
lc)
lc : con lc
t la cho nng quay
tn sng Trung Hoa
QUC t nc (bao gm t ai, nhn dn v ch quyn)
T ng quc gia, quc hn, quc ty, quc m, i quc, quc t, quc s, mu quc, v quc
vong thn.
VN xoay vn di chuyn kh s
T ng chuyn vn, vn ng, vn tng, vn ti, vn s, kh vn, ch vn, dn vn, khng
vn.
ng m vn ting ni phong nh (phong vn, m vn)
TRNG ch t rng bng phng ch nhiu ngi t hp ni ngi ta hot ng
T ng trng s, cng trng, chin trng, php trng, nng trng, thng trng, vn
trng (sn vn ng), hi trng.
CU gip em ngi ta ra khi tai nn chy cha
T ng cu tinh, cu cp, cu khn ph nguy, cu th, cu nhn th
ng m cu cnh k cu tra cu.
chm cu (phng php ch bnh bng cch chm hoc t vo cc huyt
trn thn th)
QUN i binh vic binh ng qun li
T ng qun s, qun tnh, dn qun, ngha qun, tam qun, qun lc, qun chnh, qun nhn
ng m vua lm ch gi ngi ng hng vi mnh v gi chng (qun ch, phu qun).
u nhau cng nhau (qun bnh)
ba mi cn gi l qun



BI 18
T VNG
on trng thanh anh hng
nghip loi vn s
TP C


NG PHP
CCH KT HP NHNG HP NG (HOC B PHN MNH ) GM 4 N 5 TING
1. Nhn xt cc hp ng: on trng tn thanh, anh hng s nghip. Mi hp ng u gm 2 t ng
kp (song m). Cch phi hp cc ting kp y ng vi cch phi hp gia hai danh t n trong
trng hp Bi 1 nh trong anh hng s nghip, hoc ng vi cch phi hp ca mt ng t n
v mt danh t n nh Bi 6, trong on trng tn thanh.
2. Tip theo, xt hp ng: nhn loi vn minh s. Chia t ng ny ra lm hai phn: nhn loi v vn
minh s. Xem t ng kp vn minh s nh mt ting n ng vai tr ch nh, chng ta s tr li
vi trng hp 1 trn hoc Bi 17.
Mt s hp ng khc l: c lp quc gia, ha bnh x hi, cng sn ch ngha, duy tm hc phi,
Php c chin tranh, Mu Tut chnh bin.
BI TP
Gii ngha cc hp ng trong bi trn.
Tm 5 hp ng gm 4 ting theo nh bi trn.
Tp vit cc ch trong bi mi ch 10 ln ch c 3 cm x 3 cm.
Vit ra ch Hn cc ting sau: bnh an, th loi, hp lc, v s, cu quc qun, ph t binh, t do
nhn.
GII THCH T NG
ON cht t ra t gy h mt m l on
T ng on tuyt, gin on, on u i, on mi, on tnh, on trng.
ng m mt on mt b phn phng php lm vic (giai on)
TRNG rut
T ng i trng, tiu trng, manh trng, on trng (t rut: ni vic rt au n, kh
s)
TN mi bt u
T ng tn nin, tn hn, tn tin, canh tn, tn thanh (ting mi: bi th mi hay khc n
mi), tn s (ni vua Hm Nghi tr qun chng Php)
ng m cay kh s bun ru (tn kh) tn kim: tin cng
khch l i khch (tip tn, tn khch)
bn trn nhun nc ming (tn dch)
ci tin bng ca quan.
THANH ting ting ni m nhc danh ting tuyn co ra
T ng thanh m, thanh danh, uy thanh, thanh th
ANH tn chung cc loi hoa th hoa tt nht ngi ti nng xut chng ci tinh ty
p tt
T ng anh minh, anh ti, anh tun, anh ho, anh hng, qun anh hi
ng m tr con mi sinh (anh nhi, anh hi)
anh o: cy anh o
HNG chim trng ging c trong loi th ngi c sc mnh dng cm c uy lc.
T ng ho hng, hng trng, th hng, hng tm, hng hu.
ng m con gu
NGHIP cng vic lm ngh lm n kinh s ri nghip chng t trc
T ng ngh nghip, nghip ch, cng nghip, nng nghip, nghip bo, nghip d, chuyn
nghip.
LOI loi ging ni ging nhau i khi.
T ng ng loi, nhn loi, phn loi.
VN vn v li vn l php dng b ngoi ng tin t v gi di.
T ng vn chng, vn ha, vn minh, vn hin, vn nhn, vn phm, t vn
ng m nghe iu nghe bit truyn t i danh d kin vn.
ng vn trn tm la ng sc.
con mui
S sch chp vic qua tn quan coi vic chp s.
T ng s k, lch s, quc s qun, s quan, s liu, vn hc s
ng m sai khin gi phng (gi s, dch s)
nga chy mau chy mau