MC LC

Li ni u 1
1 T tin l b quyt quan trng nht 3
2 iu g lm tr chp chng hot ng 8
3 Li c x: th no l bnh thng 13
4 Tr kh nui: bm sinh hay do phng php nui dy? 19
5 Hiu bit v hnh vi ca tr i chp chng 23
6 p dng k lut 32
7 K lut Hy lm cuc sng ca bn d chu hn 35
8 Nhng k thut p dng k lut 45
9 X l nhng cn gin v nhng tr kh a khc ca tr con 64
10 Tp thi quen i tiu hp v sinh 74
11 Nhng vn v gic ng - cu tr li 85
12 Tr con tui chp chng n g 1
13 Cho tr con n m khng phi la ht 12
14 Nhng thi quen xu nhng a tr d thng 17
15 Ni s hi, bin php trn an v bo m an ton cho tr 26
16 S ganh t gia ch hoc anh em 35
17 Tr hiu ng thi qu 40
18 Nhng tr chi theo nhm, tr trc tui i hc v vic hc tp sm 54
19 Nhng b m i lm lm sao chm sc con hiu qu 62
20 Trong vng tay ca ng b 65
21 Nhng gia nh ch c b hoc m 67
22 Nhng cng thng trong i sng gia inh Hy cu ly con bn 74
23 Tr khuyt tt: hnh vi v k lut 77
24 Nhng bnh ph bin tr con tui chp chng 81
Ph lc 1: Cc ct mc ngha 93
Ph lc 2: Vc xin vim gan siu vi B 100
Ph lc 3: Nhng d kin khc 101

LI NI U
Ti tng ngh mnh l chuyn gia trong lnh vc gio dc tr em, vy nhng hi ch!nh
ti c" con th #uy ngh c$a ti hon ton thay %&i' (hi nh)ng cu nh"c *uy +h c$a
ch,ng ti ra %-i ti m.i nhn th/y hi0u 1i2t c$a mnh tht !t 3i, v nh)ng l-i huyn
v4 gio dc tr em trong cc #ch hi5n c" l6i c7 r!ch v hng thc t28
9" l th-i gian cch %:y ;< n=m v 0 t %" ti t:m ni5m +h>i tm ra nh)ng +h?ng
cch %,ng %@n h?n n)a %0 nui d6y v tn hAng ni4m vui v.i con tr8 Ti hAi %Bu
1Cng cch c& %Dng nh)ng 1c +h huynh m ti ti2+ E,c trong cng vi5c + dng
nh)ng F tAng m.i %Gc hun %,c c$a ti8 HDt #I hJ *uay l6i gK+ ti #au vi tuBn v
n"i rCng hJ r/t ng6c nhin hi + dng thnh cng nh)ng thnh cng c$a ti8 HDt #I
ng-i n"i ti huyn 1y8
Th-i gian tri *ua, hng tr=m +h huynh ti 1i2t %L lo6i 13 nh)ng M thut hng
mang l6i hi5u *u> v 1@t %Bu thu th+, ch@t lJc, thN nghi5m nh)ng inh nghi5m th!ch
hG+8 Oh- nh)ng +h huynh %L cho ti th/y thc t2 c$a cng vi5c nui d6y tr con,
#au tm n=m, ti nhn ra mnh hi0u 1i2t h nhi4u v4 cng vi5c ny %2n nPi hng
th0 hng chia # v.i nh)ng ng-i hc8
Ogay #au lBn %Bu tin Eu/t 1>n cuIn QT:m lF tr con tu&i ch+ ch)ng R nh)ng l-i
huyn h)u !ch nh/tS ny, ti v vG ti r/t ng6c nhin v4 # thnh cng %2n r/t
nhanh c$a cuIn #ch8 Tuy0n #ch 1n ch6y hng chU v nh)ng F tAng thc t2
trong #ch m cVn v mang l6i # hi0u 1i2t m.i v ni4m vui %Ii v.i vi5c nui d6y con
tr, c$ng cI # t tin v %Dng vin +h huynh rCng hng +h>i chU hJ gK+ +h>i
nh)ng h" h=n ny8
Wh,ng ta %ang 1.c vo th2 X Y; v nh)ng F tAng c$a ti trA nn m6nh mZ, r[
rng v hi5u *u> h?n8 Tuy nhin, ngh5 thut gio dc tr em c7ng +h>i ti2n 1D theo
th-i gian8 \h?ng th]c ti2+ cn m.i %nh gi cao vai trV c$a *uan h5 v 1>o v5 tr
con h3i nh)ng 1i2n %Dng v c=ng th^ng trong mi tr-ng gia %nh8 O"i %2n X lut
th ti cho l +h>i l/y tnh yu th?ng lm c? #A v +h huynh +h>i v6ch ra nh)ng
gi.i h6n r[ rng m tr +h>i tu:n th$8
\h huynh ngy nay +h>i ch_u + lc ti ch!nh l.n h?n, nhi4u 1 m` #inh Eong +h>i
%i lm v lF do inh t28 Wh/t lGng nui d6y tr v th2 +h>i %Gc *uan t:m h?n8 Wc
ng 1I +h>i chia # trch nhi5m nhi4u h?n v ch!nh hJ %"ng vai trV ngang hng nh
nh)ng ng-i vG trong *uy2t %_nh c" con8 O2u tX l5 ly d_ c] theo % t=ng ln nh A
HM th tr em cng c" nguy c? 1_ t&n th?ng cao h?n8 Trong 1Ii c>nh %", nh)ng v/n
%4 nh tr v_ thnh nin c" thai v *uy4n c$a tr em hi c" +h huynh nghi5n rGu
v ma tuF c7ng cBn +h>i %Gc %Kt ra8
Ti tin rCng %L %2n l,c +h>i r7 13 h2t nh)ng lF thuy2t trIng rPng v thi2u thc t2
ath-ng chU l ng-i %Jc 1Ii rIib v t+ trung vo nh)ng gi tr_ *uan trJng h?n8
1
\h3ng c" !ch g hi cho thai nhi nghe nh6c c& %i0n %0 !ch th!ch t2 1o thBn inh m
hng t6o ra %Gc mi tr-ng /m + v h6nh +h,c cho tr +ht tri0n #au hi ra %-i8
ci5c nui d6y tr l mDt vi5c lm t nhin, hng nn Eem l mDt hoa hJc +h]c t6+8
Wc 1c +h huynh %L thc hi5n %Gc vai trV c$a mnh trong nhi4u th+ nin *ua
m hng cBn %2n cc chuyn gia8 9L %2n l,c hng nn *u nghim h@c v.i 1>n
th:n v %nh gi *u cao vai trV c$a 1c #M, nh t:m lF8 Th-i gian v.i con tr tri
*ua r/t nhanh d hLy tn hAng ni4m vui v.i ch,ng'
2
1
T tin I b quyt quan trng nht
Ohn l6i Ye n=m lm vi5c c$a ti trong lnh vc gio dc tr em, ti th-ng t h3i
hng 1i2t c" nh)ng mIt th-i thGng v E>o thut trong vi5c nui d6y con c" !ch g
hng8 Ti hng c" F +h +hn vi5c +h>i f+ tr con =n, 13 1, %,ng l,c, cho 1, m`
thay cho 1, 1nh, gio dc tr t nh3 v 1i tr %nh %+ tr em8
9Cng #au nh)ng h +hong hon v7 +hg +hi2m v4 vi5c nui d6y tr l nh)ng F tAng
r/t *uan trJng v in %_nh lm n4n t>ng cho # +ht tri0n an ton v m6nh mZ c$a
tr8
Ti nhn ra n=m thnh tI trong cng th]c *uan trJng #au %:y %,ng cho c> *u h]
lhn t?ng lai8 Wh@c ch@n l tr con #Z +ht tri0n tIt nh/t n2u ch,ngi
%Gc yu th?ng v *uan t:mj
%Gc #Ing trong mi tr-ng h6nh +h,c v an 1nhj
%Gc theo g?ng tIt c$a ng-i l.nj
%Gc ch=m #"c chu %o v nh/t *unj
%Gc nui d6y 1Ai nh)ng ng 1I 1 m` t tin8
kch ny hng vi2t cho nh)ng ng-i Qvi0n vngS8 kch dnh cho nh)ng ng 1I 1
m` in %_nh muIn c" nh)ng l-i huyn thc t2 %0 nui d6y tr mDt cch thnh cng
v vui th,8 c.i mc tiu ny, ti ngh nn 1@t %Bu 1Cng %i0m m/u chIt gi,+ 16n lm
tIt vi trV 1I m` c$a mnh R s t tin.
Nhng ng b b m t tin.
k t tin #Z lm cho nh)ng ng-i lm cha lm m` c" #uy ngh t!ch cc, c" #]c
m6nh v # cam 2t thc # v.i trch nhi5m ny8 O2u 16n t tin, nh)ng trc trKc
trong %-i #Ing hng ngy giIng nh nh)ng hVn #3i trn %-ng %i8 Ohng n2u hng
c" lVng t tin, ch,ng ta #Z dl m/t +h?ng h.ng v nh)ng vi5c vKt vLnh c" th0 trA
thnh %6i #8 mVng t tin c" !ch trong mJi mKt c$a cuDc #Ing8 O" gi,+ nh)ng ng-i
lm cha lm m` + dng X lut mDt cch c" hi5u *u>, c>i thi5n ]ng EN c$a con tr
v v4 l:u v4 di, n" hnh thnh c? #A cho lVng t tin c$a ch!nh %]a tr8
Wch %:y vi n=m hi ti n"i chuy5n v.i mDt t+ th0 th!nh gi> gnm r/t nhi4u +h
huynh u t,, ti h3i hJ ; c:u %?n gi>ni Qcc ng 1 t tin %2n m]c no v4 h> n=ng
lm cha m` c$a mnhoS ppq tr> l-i rCng hJ hng ch@c ch@n l@m v4 nh)ng M thut
hJ %ang + dng8
Tht l6 l ngy nay c" v #I chuyn gia v4 gio dc tr em,cc *uBy #ch th c" %By
rhy #ch v4 +h?ng +h+ gio dc tr, %]c t!nh t tin l6i gi>m #,t h?n l +ht tri0n
ln8 W" th0 tm hi0u mDt vi nguyn nh:n cho hi5n tGng ny8
3
iu gi hu hoi lng t tin
9L *ua rni nh)ng gia %nh nhi4u th2 h5, nhi4u 1I m` tr 1:y gi- th-ng c" c>m gic
c %Dc v hoang mang8 W" ng-i cha 1ao gi- +h>i %Ii mKt v.i v/n %4 t:m lF, cha
h4 ti2+ E,c hoKc ch=m #"c tr con8 Ogoi ra, lF thuy2t v4 ch=m #"c tr con ngy
cng trA nn +h]c t6+, lm cho ch,ng ta !t tin vo 1>n n=ng t nhin c$a mnh h?n8
Wh!nh v th2, ch,ng ta dl 1_ nh)ng y2u tI #au %:y lm cho m/t lVng t tin h?n vo
1>n th:n trong vi5c nui d6y coni
Khng bit nhng vn d no d c bnh thung hay khng
Won ch,ng ta ra %-i m !t ai trong ch,ng ta l6i %Gc churn 1_ %0 %Ii +h" v.i nh)ng
h" h=n ti2+ theo #au %"8 9a #I cc gia %nh tr #Ing Ea gia %nh 1I m` nn +h>i
ch_u thi5t thVi, hng th0 gK+ ngay 1I m` mnh %0 Ein nh)ng l-i huyn v4 nh)ng
v/n %4 thng th-ng trong c EN v *u>n lF gia %nh8 Wh,ng ta c] tAng rCng chU c"
ch,ng ta m.i gK+ +h>i v/n %4 no %" trong hi r/t nhi4u ng-i c7ng A trong tnh
c>nh nh vy8
9Ii v.i tr ch+ ch)ng th +h>i Eem nh)ng v/n %4 v4 c EN l t/t y2u m nh)ng
ng-i lm cha lm m` #Z gK+8 Tr ch+ ch)ng th-ng ty my ch:n tay, cha 1i2t
+h:n 1i5t %,ng #ai trong nh)ng vi5c mnh lm8 muIn trA thnh trung t:m c$a # ch,
F v hng l@ng nghe l-i +h huynh n"i8 Tr Y tu&i th-ng %nh nhau v.i anh ch_
hoKc em nh3, =n !t, hng ch_u %i ng$, h"c nhs, hng v:ng l-i v nh/t l hi2u
%Dng8 HDt #I tr em th0 hi5n nh)ng t!nh cch trn A m]c %D !t cVn mDt #I th ln
%2n tDt %Unh8
S ganh dua
Wh,ng ta #Ing trong mDt th2 gi.i c6nh tranh v ch,ng ta hng ng=n %Gc # dVm
ng" Eem nh)ng ng 1I 1 m` hc *u>n lF gia %nh, ch=m lo cho cc *uan h5 v
nui d6y tr con c$a hJ nh th2 no8 tni ch,ng ta c] +h>i #o #nh mnh Eem c"
thua fm ng-i hc hng8
Wc +h?ng ti5n truy4n thng c7ng t3 ra gi,+ %u ; tay 1Cng cch thin v_ trong thc
t28 Ovi4u t6+ ch! t:ng 1Ic nh)ng cI g@ng %6t %2n # hon thi5n8 QWuDc hn nh:n
hon h>oS, Q9-i #Ing tnh dc nh FS Qinh doanh hon ton #6ch #ZS QWh2 %D =n
#ng tuy5t %Ii c:n 1CngS, Q\h?ng +h+ nui d6y con hon h>oS8 Wh^ng cBn n"i
c7ng 1i2t hng c" ci g l hon h>o, v hBu h2t nh)ng ci ch,ng ta muIn %6t %2n
l nh)ng mc tiu hoang %-ng hng 1ao gi- %6t %Gc8
Oh)ng ng-i Eu/t hi5n th-ng Euyn trn cc ch?ng trnh g?ng thnh cng, cc
vA _ch trong nh ngoi +hI l cc diln vin g:y /n tGng v.i cng ch,ng v.i v t
ch$ v c" trch nhi5m nhng thc ch/t trong %-i t th c7ng m/t th=ng 1Cng, m5t
m3i v 1/t h6nh nh ch!nh ch,ng ta8 HDt +h"ng vin ch:m 1i2m nh:n d_+ X ni5m
;e n=m ho6t %Dng c$a mDt t6+ ch! +h n) c$a wc %L nhn EftxSWh:n dung mDt
ng-i +h n) m hJ vZ nn cBn R mDt ngh4 nghi5+, mDt ng chnng, nh)ng %]a con,
mDt ci nh, trang #]c, o *uBn, # #i %Dng v du l_chS (2t *u> l nhi4u +h n)
c>m th/y hJ %L 1_ la8 9Ii v.i %a #I Q#iuS +h n) m ti ti2+ E,c, hJ chU %Gc
4
hAng c>m gic hni hD+ v %Gc %i l6i chU v.i chuy2n Ee %i 15nh vi5n %0 %i4u tr_ cho
%]a con cVn l:u m.i %Gc coi l Qhon h>oS c$a hJ,
Tr.c ia tr con hng %i nh tr hoKc mhu gio cho %2n y tu&i, gi- th ngay t 1f
n" %Gc ti2+ E,c v.i ng-i ngoi v nh th2 tr em +h>i c6nh tranh v churn 1_
ganh %ua r/t nhi4u8
O2u ngni trong mDt 15nh vi5n nhi %nng, 16n #Z th@c m@c hng hi0u v #ao t/t c>
cc %]a tr hc %4u m+ m6nh, nhi4u r=ng v lanh l` h?n con 16n8 z6n th!ch tham
gia nh"m nh)ng ng-i c" con nh3 nhng ng6i ng-i ta nhn con mnh QvLy nhn
%]a 1f ia, %L ;{ thng m vhn cha 1i2t %i, ch@c n" 1_ lm #ao %/yoS QvLy nhn
thCng 1f chU m.i ; tu&i %L c@n %]a hc, ch@c n" #Z thnh d:n 1Km trGn #au nyS8
(hi tr #@+ %2n tu&i %i hJc, 16n c>m th/y c=ng th^ng n2u tr hng 1i2t c@t hnh v
n %ga v.i 16n trong hi nh)ng %]a hc 1i2t lm th$ cng v 0 chuy5n8
zI m` c" th0 r/t dl 1_ t&n th?ng n2u con ci hJc hnh hng gi3i A tr-ng8 HDt #I
ng-i m@c 15nh hoc lc v4 n=ng lc c$a con hJ8 O2u 16n tham gia mDt 1u&i #inh
ho6t +h huynh hoKc gio vin, c" th0 c" ; ng 1I h=ng hi tuyn 1I QWon ti m.i <
tu&i nhng c" th0 %Jc thuDc lu th? c$a khae#+eareS, rni ; +h huynh >o tAng
hc Qcon gi ti | tu&i nhng ch?i violon tuy5t v-iS, cVn 16n nh$ thBm Qcon ti < tu&i
v %m no c7ng %i dBmS
9i dBm l vi5c +h& 1i2n %Ii v.i tr em cha %2n tu&i %i hJc8 Tht ra trong l.+ c" th0
vhn c" vi %]a gi) th"i *uen ny nhng +h huynh c$a 1f #Z hng 1ao gi- n"i ra
%i4u %ng E/u h& ny8
ng mt ci I gi bc s
Trong nh)ng gi- +h,t >m %6m nh/t c$a %-i mnh, ti t h3i n2u cc 1c #M 1_ *uft
#6ch h3i mKt %/t th cc +h huynh c" h& #A h?n hng8 Ti muIn %_nh ngha l6i
vi5c nui d6y tr v nh/n m6nh tBm *uan trJng c$a # t tin, d-ng nh hng tr=m
ng-i hc muIn lm cho vi5c ny h" h=n h?n8 mVng t tin r/t m3ng manh v dl
vu v nh)ng F tAng #ai l5ch v lPi th-i #au %:y %L g"+ +hBn +h ho6i lVng t tini
Nhng b m phi i lm th s gy hi rt nhiu cho coni hng %,ng
Ngi m no cng mun ! nh c ngy " ch#m con$ n%u ph& n no 'h(ng mun
nh )*y th h+ ,ng -u h.8 mBm8 HDt #I ng 1I muIn ch=m con c> ngy v nhi4u
hi 1i2t dnh th-i gian cho 1>n th:n c7ng l %i4u c" lGi cho c> con lhn 1I m`
/r0 con phi ng1i trong s gi2ng chn 3u, nhiu ) chn s b4 )5ng 'ingi T/t c> tr
con mDt tu&i %4u 1_ ch:n vVng i4ng, hng cBn 1i2t ch,ng c" ngni Ee hay hng v
Wh,a #inh ra ch,ng nh th28
/r0 con th6c 7*y n82 9m b m phi 7: 7nhi HDt lF thuy2t hng thc t2, lPi th-i8
9:y l v/n %4 gi/c ng$ cBn +h>i h@c +hc #.m8 k thi2u ng$ l mDt hnh th]c tra
t/n, v 1I m` thi2u ng$ th-ng h?i cu g@t, g:y t:m lF hng tIt cho tr
N%u tr0 con 'h(ng b; m th rt bt l<ii }i c7ng huy2n h!ch tr 1, m` nhng %i4u
ny hng 1@t 1uDc
5
=h& huynh ,nh con s gy t.n th>ng ) tnh cmi vi0u # vi5c nh th2 l hon
ton #ai
/r0 ! tu.i ch*p chng th?nh thong ngh4ch ch: '@n cA2 nB l sC bt thung ) tnh
7&ci c lF, tr con lm th2 l v n" th!ch hoKc v n" chn, hng c" g %0 ch?i8
Ohi4u #ch %a ra nh)ng l-i huyn hng thc t2, nh)ng F i2n lPi th-i v %Kt ra
nh)ng mc tiu *u cao dhn %2n nh)ng lo #G v t6o ra c>m gic thi2u n=ng lc cho
nh)ng ng-i lm 1I lm m`8 On dgng lm gi/y vn hoKc ti ch2 nh)ng #ch %"
cho vi5c g c" !ch h?n8 WuDc #Ing %L %$ nh)ng lo toan rni, ch^ng cBn nh)ng nh
tri2t hJc thng thi #>n #inh ra m. ti li5u lm cho ch,ng ta c>m th/y mnh chU l
cng d:n h6ng hai8
Khng nhn bit c tnh
HPi %]a tr %Gc #inh ra v.i nh)ng ti n=ng v t!nh cch ring 1i5t chU c" th0 %i4u
chUnh ch] hng th0 thay %&i hon ton 1Ai nhi5t t:m v M n=ng c$a 1I m`8 Wch
nhanh nh/t %0 huX ho6i # t tin c$a tr l 1@t 1uDc ch,ng lm nh)ng g hng
muIn v hng c" h> n=ng thc hi5n8 HDt %]a tr { tu&i c" t!nh cch ho6t 1t #Z
hng ch_u ngni yn hJc 1i, 1/t ~ tr con no hng c" t!nh cch hi4n lnh nh
thnh ranci# %4u hng th!ch hG+ hi %]ng A hng tr.c c$a %Di 1"ng zang rigin
g cho ti c" n"i g th vhn c" *uan %i0m l6c hu cho rCng tr con %Gc #inh ra 1>n
t!nh giIng nhau hon ton, n2u c" 1/t ~ # hc nhau, # h h3ng hoKc #ai tri g
c7ng %4u do hnh %Dng c$a 1I m` g:y ra8
T/t c> ch,ng ta +h>i hJc cch ch/+ nhn %]a tr mnh #inh ra v rni nP lc h2t #]c
mnh8 vLy nh. rCng l cha m`, ch,ng ta l nh)ng c nh:n c" t!nh cch v +hong
cch lm +h huynh hc nhau8 Wh,ng ta +h>i c" ni4m tin c$a ring mnh v hng
%Gc %0 ng-i hc i0m #ot mnh8
Nhng cn tr t nh chuyn mn
HDt #I nh chuyn mn ch,ng ta c" th0 lm cho cc ng 1I 1 m` c>m th/y 1/t ti8
Tht dl lm lung lay # t tin c$a cc ng 1I 1Cng cch cho rCng ch,ng ta nui d6y
con mnh %,ng cch v rCng nh)ng v/n %4 v4 hnh vi chU c" A con ci hJ8 T5 h?n,
mDt #I trong ch,ng ta ng+ %Bu trong nh)ng F tAng c$a nh)ng n=m ;<e v hng
th0 %a ra nh)ng l-i huyn thc t2 v4 hnh vi m hng thc hi5n +h:n t!ch t:m lF
1I m`8
Ti gJi +h?ng th]c ti2+ cn t:m lF R %Dng hJc ny l QM thut d 1o th-i ti2t c$a
r@cS8 (M thut ny c" th0 n"i cho 16n 1i2t t/t c> nh)ng g c" th0 E>y ra hm *ua,
hm tr.c %" v vo ngy 16n #inh ra, nhng v4 hm nay, ngy mai v t?ng lai th
n" c:m 1Kt8 vLy chJn nh chuyn mn cho %,ng8 Ov)ng nh chuyn mn gi3i c"
th0 gi,+ %u 16n nhng hng +h>i l,c no 16n c7ng may m@n gK+ %Gc hJ8
Woi chng nh)ng tr-ng +hi t tAng cho rCng tr hi 16n nui d6y con mnh Qtheo
%,ng cch v chU ; cch duy nh/tS , n2u hng 16n #Z ch_u nh)ng >nh hAng v4 t:m
lF E>y ra8 Wh^ng c" chuy5n +h>i theo %,ng ; +h?ng +h+ d6y con no %"8 Wch
6
th]c nui d6y con mPi th-i mPi hc8 O2u cI g@ng thay %&i t!nh cch v h> n=ng
c$a con mnh, ch,ng ta #Z th/y tr con vhn hng +ht tri0n theo F ch,ng ta8
Kt Iun
WuDc #Ing ngy nay r/t h" h=n %Ii v.i nh)ng ng-i lm +h huynh do lIi #Ing,
# ganh %ua %in cunng, nh)ng 1i2n %Dng v # mong %Gi v lF c$a ch,ng ta8 HDt
+hBn c7ng do # tha m]a cc thng tin thi2u thc t2 v hng tAng8 vBu h2t cc
1c +h huynh %4u %L lm nhi5m v c$a mnh tht tIt vy m nhi4u ng-i vhn
hng nhn ra %i4u ny8 vJ hng cBn # +h 1nh m cBn # h!ch l5 v %Dng
vin8
mm +h huynh l mDt # tho> hi5+8 }i trong ch,ng ta c7ng 1@t %Bu 1Cng nh)ng lF
tAng cao c> nhng rni nh)ng + lc v # m5t m3i + %2n, ch,ng ta h6 th/+ tBm
nhn c$a mnh %2n m]c va +h>i, mDt # v t nh` nhng8 (hng cBn +h>i +h 1nh
hoKc #o #nh v.i nh)ng ng-i hc8 vLy lm %i4u 16n th/y tIt v +hg hG+ v.i con
16n8 O2u 16n yu con v th!ch nui d6y ch,ng, c] thc hi5n nh)ng %i4u m 16n cho
l c" !ch v th!ch hG+ v.i con 16n8 (hng ai c" th0 nui d6y con 16n tIt h?n 16n8
Nn tng cho mDt 62 tr0 hnh ph;c ) 2n tonE
Tnh yu thuongi W>m th/y %Gc yu th?ng v cho %"n8 Tnh yu th?ng l mDt
t r/t *uan trJng
S kin d[nhi Tr con cBn %Gc 1i2t l+ tr-ng c$a +h huynh v l+ tr-ng ny
+h>i lun v)ng vng
Gii quyt s cng thngi k c=ng th^ng l y2u tI tai h6i nh/t >nh hAng %2n vi5c
nui d6y con th-i nay8 Wh^ng c" !ch g hi nui d6y con 1Cng #ch vA m gia %nh
nh mDt 1Li chi2n tr-ng8 Oh)ng E"i mVn trong *uan h5 c$a ng-i l.n ch^ng 1ao
gi- gi/u %Gc tr con8 9i4u tIt nh/t cc cK+ vG chnng c" th0 lm cho con mnh l
#Ing tN t2 v.i nhau8
Lm guong tti Tr con hng th0 c EN tIt h?n nh)ng ng-i m ch,ng noi theo
Mong di hp I: \h huynh cBn 1i2t %i4u g l 1nh th-ng v nn mong %Gi
nh)ng g hG+ lF t con mnh8 Oh)ng mong muIn thi2u thc t2 #Z g:y ra nh)ng v/n
%4 t:m lF thi2u cBn thi2t8
Vui da v thch thi Tr con nn %Gc nui d6y nh mDt thG hJc ngh4 c$a nh)ng
ng 1I 1 m` th!ch vui %ga v c" ch,ng 1n c6nh8 HDt #I ng-i nghim h@c *u #Z
lm cho vi5c nui con giIng nh lm th! nghi5m hoa hJc8 (hng th0 c" tnh yu
th?ng %Ii v.i nh)ng %Ii tGng lm th! nghi5m8
T tini 9:y l 1! *uy2t %0 lm 1I m` mDt cch hi5u *u>8 Oh)ng ng 1I 1 m` t tin
l nh)ng ng-i l6c *uan v nh)ng ng 1I 1 m` l6c *uan l nh)ng ng-i m6nh
mZ nh/t8
7
2
iu g Im tr chp chng hoat dng
Tr %i ch+ ch)ng l nh)ng c cu nh3 tu&i t ; %2n | tu&i8 zPng dng +ht hi5n ra
mnh c" v vn #]c lc tAng nh c" th0 lay chuy0n c> th2 gi.i, tr em tu&i ch+
ch)ng lm cho 1I m` +h>i lin tc ho6t %Dng cgng v.i mnh8 HDt #I %]a tr>i *ua
th-i ~ ny mDt cch nh` nhng nhng mDt #I %]a lm inh hong 1I m`8
Tr %i ch+ ch)ng 1@t %Bu th-i ~ ho6t %Dng c$a n" #au hi =n ti5c thi ni atrVn ;
tu&ib8 HDt ngy no %" #au 1)a ti5c ny, hi 16n dJn c?m tIi v con 16n, thay v t3
thi %D th!ch th,, n" n"i QS8 16n th n&i %o ln cVn n" th trGn m@t, n" th!ch ci v
gin d) c$a 16n, n" t nh$ Qm` %L ch, F %2n mnh %/yS v th2 l 16n 1@t %Bu vo
cuDc8
9ng %0 ti lm cho 16n chn n>n8 Ti 1i2t l hi 16n nhn l6i th-i gian ny, 16n #Z
th/y %:y l th-i ~ vui th, nh/t c$a tr con8 Tr %i ch+ ch)ng tht hi2u %Dng, %By
ni4m vui v ch,ng nhn %-i 1Cng con m@t v t, ng:y th? v %By tr! tAng tGng8 90
tn hAng giai %o6n ny %Ii v.i con tr, 16n +h>i 1i2t gi.i h6n nh)ng mong muIn
c$a mnh, v + dng mDt vi M thut hu/n luy5n8 Tr.c h2t hLy Eem ci g lm cho
tr ch+ ch)ng hng th0 ngni yn mDt chP8
Pht trin kh nng c x - Tng quan
O"i mDt cch %?n gi>n, ch,ng ta c" th0 hi0u rCng tr con tr>i *ua { giai %o6n +ht
tri0n hc nhau v4 t:m lF t hi #inh ra %2n l,c tu&i8 iai %o6n %Bu l t hi lJt lVng
m` %2n hi trVn n=m tu&i R tr #? #inh8 iai %o6n hai l t ; %2n tr.c | tu&i R tr %i
ch+ ch)ng v giai %o6n { t | %2n tu&i R tu&i 1@t %Bu %i hJc8 Trong nh)ng giai
%o6n ny, tr con l.n ln v4 v"c dng v nhn th]c, h> n=ng c EN c7ng thay %&i
nhng hng +h>i l,c no c7ng theo h.ng tIt8
Tr so sinh: T khi sinh dn 1 tui
Tr #? #inh l #inh vt 1f nh3 t hi lJt lVng m` %2n hi trVn n=m tu&i8 vBu h2t th-i
gian 1f dgng %0 hm +h 1I m` mnh8 9:y l *u trnh rng 1uDc r/t *uan trJng8
Hc %!ch c$a n=m %Bu tin l thi2t l+ mIi *uan h5 yu th?ng v an ton gi)a 1I
m` v 1f8 Tuan %i0m ch=m #"c tr th-i ~ ny th-ng thay %&i nhng mJi ng-i
%4u cho rCng hng th0 lm h3ng tr trong n=m %Bu tin c$a cuDc %-i8 (hi 1f %"i th
cho =n, h"c th dP dnh :u y2m, hi 1f *u/y c7ng +h>i d_u dng n:ng niu 1f8
Tr #? #inh hng cBn c" X lut, 16n chU cBn t+ cho tr c" th"i *uen gi- gi/c v tn
hAng tnh yu th?ng con8 kZ c" nh)ng l,c hng m/y dl ch_u v 16n +h>i 13 *ua
lF thuy2t v thay %&i nh)ng *uy t@c c? 1>n8
Tr di chp chng - 1 dn 4 tui
8
giai %o6n ny, tr em +ht hi5n ra #]c lc c? 1@+ c$a n" v hng ngBn ng6i tn
dng8 iai %o6n ny 1@t %Bu #au #inh nht %Bu tin angy thi nib v.i nh)ng v.i
nh)ng hnh %Dng theo c>m t!nh th-ng fo di %2n l,c tr %Gc hai tu&i8 Tr ch+
ch)ng th-ng h" hu/n luy5n nh/t trong giai %o6n t Y d Y tu&i rui v dBn dBn #Z
dl d6y h?n8 l h?n A %:y hng c" ngha l hng cVn nh)ng thch th]c m hnh
th]c 1i0u hi5n #Z tinh t2 v +h]c t6+ h?n8
(hng giIng v.i tr #? #inh, tr %i ch+ ch)ng cBn +h>i 1i2t ch!nh Ec gi.i h6n
nh)ng %Vi h3i c$a mnh8 Tr ch+ ch)ng cBn c" X lut8
Ohi4u +h huynh cho rCng giai %o6n ny l h" h=n nh/t v %,ng l hJ 1_ c=ng
th^ng thBn inh g/+ { lBn8 O2u 16n t tin, 1i2t nhn ra %i4u g l 1nh th-ng, 1i2t
ch_u trch nhi5m th tnh hnh hng %2n nPi t58 Ti tin rCng 16n #Z c" nh)ng +hrm
ch/t ny #au hi %Jc cuIn #ch ny8
Tr tui bt du di hc: 4 dn 8 tui
kau #inh nht lBn th] |, tr #Z 2t th,c giai %o6n Y v chuy0n #ang th-i ~ 1@t %Bu %i
hJc8 Tuy nhin hng th0 ch@c ch@n v4 %D tu&i cho giai %o6n ny v c" th0 tr +ht
tri0n #.m h?n a{ tu&ib v c" tr muDn h?n a| tu&i ruib
iai %o6n +ht tri0n v4 hnh vi c EN ny c7ng r/t hc nh)ng giai %o6n tr.c8 Tr
tu&i ny 1i2t ngh %2n 2t *u> c$a nh)ng vi5c mnh lm v th0 hi5n F ngha vi5c lm
c$a mnh8 Tr c7ng *uan t:m h?n %2n cc *uy t@c v th-ng tu:n theo cc *uy t@c8
Th-ng th vo giai %o6n ny, ch,ng ta dl #inh ra *uan liu, coi th-ng vi5c ch=m
#"c tr8
9a #I tr < tu&i tA tr-ng #Z ch_u ngni yn, hng nh)ng lm theo cc *uy %_nh c$a
l.+ hJc m cVn hi0u %Gc nh)ng *uy %_nh %" + dng nhu nhau cho mJi %]a tr8
Wh,ng %"ng vai c>nh #t, mch v.i c gio nh)ng vi +h6m nh3 nh/t8 9:y l %D tu&i
Qmch loS, mDt hnh %Dng m #au tu&i th tr hi2m hi lm8
zI m` c" th0 lGi dng # v:ng l-i ny %0 thi2t l+ nh)ng *uy %_nh A nh cho tr lm
theo8 giai %o6n +ht tri0n ny, c" th0 %Ii EN v.i tr nh v.i mDt ng-i l.n thu nh3,
tin tAng v t3 ra d:n ch$, gi>ng gi>i lF lZ cho tr8
Tr con tui chp chng - mc tiu ca chng
(hi tr chuy0n t tr #? #inh #ang tu&i ch+ ch)ng, tr th!ch th, v # gi>i +h"ng c?
1@+ nhanh ch"ng Eu/t hi5n8 Thnh lnh tr %]ng v %i %Gc, %i, leo trso v ch6y
%Gc8 Tr c" h> n=ng thao tc %n vt, #-, tho v ngh_ch mJi vt8 Wh,ng inh ng6c
v tV mV v.i n=ng lc hnh vi c$a mnh8 iIng nh ai %" va mA ra mt ho tng
h&ng ln v7 h! #]c lc, nhng ch,ng hng 1i2t #N dng hn ngoan #]c lc %"8
9:y l th-i ~ +h/n h!ch nh/t c$a tr %i ch+ ch)ng v c7ng l giai %o6n 1I m` 1c
1Di v 1Ii rIi nh/t8 Tr +ht hi5n ra rCng 1Cng cch #N dng n=ng lc va %Gc gi>i
+h"ng, ch,ng #Z %Gc nhi4u ng-i ch, F %2n nhng ch!nh %i4u ny th-ng %em l6i
2t *u> ngGc l6i l +h>n ]ng gin h-n c$a tr #Z t.c %i c$a ch,ng # th:n mt v
tnh th?ng yu ch,ng c" %Gc hi cVn l tr #? #inh8 Tr 1c 1Di v %Bu "c ch,ng
9
#i ln 1Ai nh)ng F tAng hay ho m th0 ch/t cha hon thi5n c$a ch,ng hng cho
+hf+ hi5n thc h"a8
9Ii v.i cha m`, tu&i %i ch+ ch)ng c$a tr l th-i gian + dng # i0m #ot nhCm
nh` nhng h.ng dhn cho tr, %Kt ra nh)ng gi.i h6n, trnh %Ii %Bu nhng +h>i in
*uy2t ;eeq hi cBn thi2t8 9Ii v.i tr th tu&i ch+ ch)ng l tu&i hJc cch i0m #ot R
i0m #ot th:n th0 v hnh vi8
(i0m #ot cc ch]c n=ng th:n th0i Tr hJc cch %i tiu %i ti0u trong 1nn cBu8
(i0m #ot nh)ng c?n 1Ic %nngi Tr hJc cch ch/+ nhn rCng yu cBu c$a tr
hng th0 %Gc %+ ]ng ngay8
(i0m #ot # 1c t]c v hng lm %Gc vi5c gi Tr 1i2t rCng n" muIn t
E,c %n =n nhng n" hng th0 lm vi5c ny tht tIt8
(i0m #ot hnh vii Tr 1i2t rCng nni gin hng +h>i l cch th!ch hG+ %0 >nh
hAng %Gc ng-i hc8
(i0m #ot # lo l@ng v +h>i Ea m`i Tr hJc %0 ch/+ nhn Ea m` t6m th-i %0
%2n nh tr v #au %" %2n tr-ng hJc8
(i0m #ot t!nh !ch Xi Tr hJc cch ch/+ nhn chia E # *uan t:m, %n %6c,
hng c@t ngang ng-i hc v 1i2t rCng ng-ihc c7ng c" *uy4n lGi c$a
hJ8
Tr %i ch+ ch)ng #Z hJc %Gc nh)ng %i4u trn v thm ch! hJc %Gc mDt ch,t v4
lZ +h>i v ci g %" m? hn giIng nh l l?ng t:m8
Tr di chp chng - nhng du hiu phn bit
g cho 16n ngh v4 con mnh nh l QmDt ho 1uS, QmDt ci %ui +hi4n toiS, QmDt
%]a 1f inh h$ngS hoKc l g %i n)a th t/t c> tr A tu&i ch+ ch)ng %4u c" chung
mDt %i4u, %" l mDt 1D #u t+ nh)ng d/u hi5u hnh vi %Gc Eem l nhLn hi5u c$a
ch,ng8
Nhiu sc Ic
Tr con tu&i ch+ ch)ng c" #]c lc di h?i h?n ng-i l.n8 O2u hng c" %Gc %i4u
ch,ng muIn th tr +h>n hng 1Cng cch n&i trn li %nh8 Tu&i %i ch+ ch)ng c"
th0 l l]a tu&i %ang hJc cch t i0m #ot nhng c7ng hng ng=n ch,ng t3 ra i0m
#ot nh)ng ng-i Eung *uanh8
(hng +h>i #]c lc c$a tr l v/n %4 m l vi5c #N dng #]c lc %"8 Tr ch+ ch)ng
th-ng 1.ng 1Unh, fm F th]c v hon ton hng tn trJng *uy4n h6n c$a ng-i
hc8 O2u nKng tay v.i ch,ng, ch,ng #Z gim ch:n, hft ln, cVn +h huynh th +h>i
nh>y ln v ch,ng8
Km thc
10
O2u 16n muIn li5t h2t t/t c> nh)ng %Kc t!nh c$a tr con tu&i ch+ ch)ng, th 16n
#Z hng 1ao gi- ngh %2n %i4u ny8 Ti tin rCng t mDt %2n hai tu&i th tr ch^ng 1i2t
t! g gJi l F th]c8 T hai %2n hai tu&i rui th n2u #N dng mDt cng c %Kc 1i5t c"
th0 +ht hi5n %Gc h> n=ng %Jc c$a 1f, nhng +h huynh hng th0 nhnh th/y
1Cng m@t th-ng8 Th2 nhng t tu&i ny trA %i, tr 1@t %Bu +ht tri0n h> n=ng nhn
th]c v %2n #inh nht th] t th c" th0 cng nhn %i0m ny8
(hi ng-i hc n"i %2n Qhung thBn Y tu&iS, ti cho rCng %" l nh)ng %]a tr A %D tu&i
;,< tu&i %2n Y,< tu&i8 iai %o6n ng@n ny l th-i ~ fm F th]c nhng tinh hi2u chi2n
v ngh_ch ngGm l6i c" tBn #u/t 1i0u hi5n cao nh/t8 (hng cBn +h>i l nh t:m lF hJc
kigmund m.i 1i2t rCng hai t!nh ch/t ny th-ng c" nh)ng tc %Dng t:m lF nKng nh/t
%2n nh)ng 1c cha m`8
9:y l giai %o6n c$a nh)ng hnh vi thi2u #uy ngh ach^ng h6n %+ %Bu EuIng #n
nhb v hon ton hng #G nguy hi0m8
Tr con tu&i ch+ ch)ng c" th0 cLi lDn, %nh nhau v d/n #:u vo nh)ng tnh huIng
1/t +h:n th@ng 16i m hng 1i2t l,c no nn dng l6i8 \h huynh cBn 1i2t l,c no
cBn +h>i EuIng n.c th m.i c" th0 +ht huy hi5u *u> c$a X lut8 (hng may l
nhi4u 1I m` l6i hng dng l6i %Gc v hJ cVn fm F th]c h?n c> con mnh8
Mun duc ch 25 gi mt ngy
Tr con tu&i ch+ ch)ng l,c no c7ng muIn trA thnh trung t:m #:n h/u8 Wh,ng
ghft 1/t ~ ai dnh l/y ch,t # ch, F c$a m`, dg cho %" l mDt ng-i 16n ghf th=m,
mDt cuDc n"i chuy5n %i5n tho6i hoKc # *uan t:m m` +h>i dnh cho 1I m.i t chP
lm v48
Tr %i ch+ ch)ng muIn 16n *uan t:m %2n n" Y| gi- mDt ngy, n2u %Gc th Y< gi-8
Tuan t:m %2n tr, ch?i %ga v.i n", tr> l-i nh)ng c:u h3i lin min, la rBy v th3a
mLn ci con ng-i 1f E!u hi2u ~ v %By tr! tAng tGng %", cc 1 m` th-ng m5t
EUu vo cuIi ngy8 (hng +h>i m5t v4 t:m lF nhng ci m5t th0 ch/t lm %Bu "c 16n
t d6i8 tni cc ng 1I lGn l- rn rU QWh,a ?i hm nay con lm vi5c m5t *u'S8 }nh ta
%:u 1i2t vG mnh dg A nh c7ng %ang A trong tnh tr6ng ging nh nLo %L 1_ %"ng
1=ng rni8
T tr thnh trung tm
vBu h2t tr A tu&i %i ch+ ch)ng c" nh)ng tBm nhn h`+ nh Ing h"i, chU nhn th/y
nhu cBu v ni4m vui c$a ch!nh n"8 Wh,ng hng 1i2t ng-i hc c7ng c" nh)ng
mong muIn8 (hi ch,ng ch?i v %Vi mDt th] %n ch?i no %" th hng +h>i l,c no
ch,ng c7ng h3i Ein l_ch # v ch,ng cho rCng c] QchD+ v ginh l/y th dl %Gc h?n8
tAng ch- %2n lGt mnh, ngh %2n *uan %i0m c$a ng-i hc v chia # v.i hJ
hon ton Ea l6 v.i tr8 HKc dBu tr A tu&i ch+ ch)ng th!ch ch?i %ga v.i tr em
hc, ch,ng chU ch?i 1n c6nh 16n ch] hng ch?i v.i 16n8 mIi c EN l/y mnh lm
trung t:m ny l 1nh th-ng A t/t c> cc tr ch+ ch)ng, m c" hi cVn fo di cho
%2n hi ch,ng %L thnh ng-i l.n8
Khung thi gian mui pht
11
Tr con tu&i ch+ ch)ng chU *uan t:m %2n ho>ng th-i gian tr.c v #au hi5n t6i
m-i +h,t8 Wh!nh v th2 +h>i hen ngGi v thAng cho tr ngay8 T?ng t, + dng
X lut +h>i _+ th-i, hoKc l hng + dng8 W7ng giIng nh vy, tht v !ch hi +h6t
tr #au hi ch,ng %L +h6m lPi mDt ti2ng %nng hn8 O2u n"i v.i tr A tu&i ny rCng n2u
hm nay ch,ng ngoan, tuBn #au ch,ng #Z %Gc dhn %i #A th, th ch,ng #Z cho %:y
l %i4u v ngha8
Tnh tiu cc
Tr con hJc cch n"i Q(hngS tr.c hi hJc n"i Qc:ng6S v hi %Gc { tu&i tr c"
th0 +ht :m r[ rng nh/t ci t %?n gi>n ny, #au hai n=m t+ n"i hng ng.t8 Ohi4u
chuyn gia n"i rCng tr con 1@t ch.c 1I m` n" v hJ lun n"i Q(hng, hng,
hng'S t hi tr cVn r/t 1f8 m-i gi>i th!ch ny tht th, v_, nhng ti cho rCng ngunn
gIc c$a 1i0u hi5n ny l 1rm #inh8 W] Eem nh)ng %]a con c$a nh)ng %]a con c$a
nh)ng 1c +h huynh t!ch cc nh/t th 1i2t8
Kt Iun
Tr A tu&i ch+ ch)ng l t ; %2n tr.c | tu&i v.i nh)ng 1i0u hi5n hnh vi r/t th, v_8
Tr nh3 t ; tu&i %2n Y,< tu&i th tha thLi lc c? 1@+ v ch^ng c" ch,t F th]c no
nhng tr t Y,< tu&i %n tr.c | tu&i th +h>n hng l6i nh)ng ng 1I 1 m` hng
c]ng r@n mDt cch c" F th]c h?n nhi4u8
Wc d/u hi5u nhn d6ng tr con tu&i ch+ ch)ng li #]c lc nhi4u h?n F th]c, chU
*uan t:m %2n hi5n t6i, %Vi %Gc lm trung t:m8 Oh)ng F i2n v4 t:m lF, tn gio v
lVng 1c i hng %ng ch, F8 \h huynh nn 1i2t %:y l %i4u 1nh th-ng8 vLy #N
dng lZ +h>i, # hn hfo %0 nui d6y con, hng nn t 1uDc tDi mnh8
12
3
Li cu x: Th no I bnh thung?
Wng *uan #t nhi4u tr con tu&i ch+ ch)ng, ti cng ng6c nhin v4 nh)ng cc %D
trong hnh vi c$a ch,ng8 k tht l c" v #I nh)ng hnh vi A tr %i ch+ ch)ng c"
th0 %Gc cho l 1nh th-ng8 Ti !t ch@c h?n v4 ci gJi l trung 1nh8 (hi # vi5c A
m]c ch/+ nhn %Gc th ti ch@c ch@n rCng %" l *uy2t %_nh c$a ng-i trong cuDc8
O2u 16n %Kt mDt %]a tr hi2u %Dng v n"i nhi4u vo trong mDt gia %nh 1n rDn v
nn o, %]a tr #Z hng %Gc ch, F, giIng nh mDt %]a tr ngoan v !t n"i #Z dl
g:y ch, F nh mDt ng-i =n chay trong mDt 1u&i ti5c mKn8
mVng 1ao dung t$y thuDc vo ci hnh thnh nn c t!nh c$a 1I m` v + lc cuDc
#Ing8 O" thay %&i theo tng th-i %i0m8 (hi cuDc #Ing dl ch_u th ch,ng ta r/t dl 1ao
dung nhng vo nh)ng giai %o6n h" h=n, nui d6y tr %i ch+ ch)ng l thN thch
l.n %Ii v.i nh)ng ng-i lm 1I m`8
Wh,ng ta 1i2t rCng hBu h2t tr %i ch+ ch)ng c" Eu h.ng t3 ra 1.ng 1Unh v tiu
cc, ch,ng c" nhi4u #]c lc h?n F th]c, chU *uan t:m %2n hi5n t6i v y2u fm v4
h> n=ng ]ng EN8 z/t ~ %]a tr %i ch+ ch)ng no c7ng c" t/t c> nh)ng +hrm ch/t
ny8 HDt #I chU 1i0u hi5n y2u .t, mDt #I th inh h$ng8 wc n=m no c7ng
Og-i ta c7ng ti2n hnh nh)ng nghin c]u v4 hnh vi tr A tu&i ch+ ch)ng8
Nhng nghin cu
O2u 16n nhn vo nh)ng ti li5u Eu/t 1>n A n.c ngoi th #Z th/y trong ;e ng-i
lm 1I m` gK+ h" h=n trong vi5c nui d6y tr ch+ ch)ng8 wc, trong #I nh)ng
1c +h huynh tham gia cc ch?ng trnh gio dc c$a ch,ng ti, ppq r/t nghi ng-
h> n=ng lm 1I m` c$a mnh8 q n"i rCng thUnh tho>ng hJ %nh con mnh v ;<q
cho rCng hng th0 %i mua #@m cgng v.i tr tu&i %i ch+ ch)ng8
On tham h>o thm mDt #I nghin c]u #au %0 c" thm thng tin8
Nghin cu tai New York
HDt cuDc nghin c]u ti2n hnh t6i Oe or vo n=m ;y< %Ii v.i ;{{ tr em t hi
#inh ra %2n l,c trAng thnh8 Wc nh nghin c]u t+ trung *uan #t t!nh cch v
hnh vi c$a tr8 Oghin c]u ny cho th/y tr c" nh)ng d/u hi5u v4 t!nh cch ngay
l,c #inh8 (hi +h:n t!ch 2t *u>, |eq #I tr ny %Gc +h:n lo6i thnh Qtr %l nui
d6yS8 Wha m`, gio vin v nh)ng 1c # nhi %4u th/y nh"m ny dl ch=m #"c8 g
ng-i m` gi3i giang hoKc ch^ng ra g v ng 1I c" l 1c thnh hoKc l tn #ay
rGu, nh)ng %]a tr trong nh"m ny %4u +ht tri0n r/t tIt8
v?n mDt nNa trong #I ;{{ tr em ny l6i hng dl ch=m #"c8 ;eq trong nh"m l
nh)ng %]a tr h" d6y inh h$ng8 (hi #inh ra ch,ng %L h" nui, %2n tu&i ch+
ch)ng c7ng h" nh th2 v %2n tu&i %i hJc cVn h" h?n8 Wha m`, gio vin v
13
nh)ng 1c # nhi %4u ch_u %ng + lc t nh"m tr ny8 Wh,ng t3 ra r/t h" ch_u, nn
o, h"c to, v r/t dl n&i cuj ch,ng =n ng$ hng %i4u %D v h" th!ch nghi v.i
nh)ng thay %&i8 Oh)ng %]a tr ny hng lm n>n ch! 1I m`, v n2u vhn nh th2
hi %2n tr-ng th #Z c" nhi4u gio vin lin tc nD+ %?n Ein nghU 15nh v nghU +hf+8
HKc dg nh)ng ng 1I 1 m` gi3i giang hi2m c" c? hDi #inh ra v ch=m #"c nh)ng
%]a tr nh th2 nhng nh"m tr ny #Z cc ~ h" nui d6y trong tay 1/t ~ ai8
;<q %]a tr hc %Gc Eem l QlLnh %6mS8 Wh,ng c" nh)ng t!nh cch giIng nh
nh"m #au nhng hng trBm trJng %2n m]c %"8 k hc 1i5t l A chP n2u ch=m #"c
1Cng # d_u dng, tnh th?ng yu v # hi0u 1i2t, in nhhn, in %_nh, ch,ng #Z
+ht tri0n tIt8 mm 1I m` nh"m tr ny #Z l mDt thch th]c l.n8 O2u +h huynh l
thin ti trong vi5c ch=m #"c tr th c7ng t6m, nhng n2u hJ l nh)ng ng 1I 1 m`
1nh th-ng th %:y *u> l mDt cuDc chi2n %/u8
c.i |eq tr l thin thBn, ;eq l h$ng 1I v ;<q h" t!nh th {<q tr cVn l6i l
nh"m trung 1nh hng dl c7ng hng h"8 ci5c nui d6y nh"m cuIi cgng ny dl
hay h" tgy thuDc vo 1I m` v # +ha trDn cc %Kc %i0m v4 t!nh cch di truy4n A
mPi %]a tr8 aem ch?ng | %0 1i2t thm v4 t!nh cchb8
Nghin cu ChamberIin
HDt nghin c]u hc t6i Oe or thc hi5n %Ii v.i Yee tr em t Y tu&i %2n tu&i %i
hJc8 Oghin c]u cho th/y +h huynh c" nh)ng mIi 1n t:m v lo l@ng v4 hnh vi
c$a tr A 1/t ~ giai %o6n no v th-ng cBn # hP trG c$a 1c # nhi8 Oh)ng hnh
vi th-ng th/y A tr { %2n | tu&i %Gc li5t v E2+ theo th] t %nh gi c$a +h
huynh8 9Ii v.i tr hai tu&i, nhi4u +h huynh n"ii QO" ch^ng thsm lm %i4u ti 1>o,S
9Kc %i0m 1.ng 1Unh %Gc %Kt A %Bu danh #ch8 9Kc %i0m th] hai l dl h-n v Qm"
tay vo mJi th]S8 Who %2n | tu&i th # 1.ng 1Unh vhn l %Kc t!nh hng %Bu, cDng
thm tt n"i hPnS8 Ti2+ theo l th"i ls nhs, hay h"c, hng ch_u chia # v.i ng-i
hc v th!ch %nh nhau8
W7ng trong nghin c]u ny, mDt #I +h huynh %Gc +h3ng v/n v yu cBu miu t>
hnh vi c$a con hJ A 1a giai %o6n tu&i aEem 1>ng ;b8 kI li5u thu th+ %Gc nh #aui
||q tr Y tu&i A Oe or %nh nhau v.i anh ch_ em, <eq =n *u !t, peq hng
ch_u %i ng$, {q h"c l"c tIi ngy v <q c]ng %Bu v lun muIn %Gc ch, F8
Oh)ng con #I ny c" th0 h?i *u mDt ch,t nhng n" lm cho cc 1c +h huynh
hi0u rCng nh)ng hnh vi no A tr trong %D tu&i ny nn %Gc Eem l 1nh th-ng8
Vy cn con ca nhng bc s nhi?
Trong mDt cuDc hJ+ gBn %:y t6i 15nh vi5n c$a ch,ng ti, ti %L h3i Y 1c # nhi v4
con c$a hJ8 Oh)ng c:u h3i c$a ti 1ao hm nhi4u v/n %4 nhng ch$ y2u t+ trung
vo %Kc %i0m c EN8 W" mDt #I c:u h3i thng th-ng nhng l6i nhn %Gc nh)ng
c:u tr> l-i r/t %ng inh ng6c8 Wh^ng h6n c" | chuyn gia hng nh. ngy #inh c$a
con hJ, { ng-i hng 1i2t ch@c con hJ %L %Gc tim +hVng %$ cha, ng-i n"i
rCng t$ thuIc c$a hJ A nh %Gc Eem l *u thi2u #o v.i t$ thuIc A trung t:m an
ton tr em c$a 15nh vi5n8
14
Bng 1
Hnh vi Phn trm nhm tui
; tu&i
aqb
{ tu&i
aqb
| tu&i
aqb
n *u !t <e Yy {p
(hng =n %,ng lo6i th]c =n y| |{ <|
(hng ch_u %i ng$ pe |y <y
Th]c dy gi)a %m <Y <Y <y
OCm mDng ;p ; {y
(hng ch_u ngni vo 1nn cBu |{ Y Y
trong *uBn p; ;p ;
Ts trong *uBn p< ;| p
9i dBm Y | Yy
TV mV v4 # hc 1i5t gi.i t!nh Y |< p<
Wh?i %ga v.i cc 1D +hn !n <y | <;
(hng *uan t:m %2n o *uBn ; p Yy
9nh nhau hoKc cLi lDn pY p< Y
anh t <| |p |Y
:y g& v.i em nh3 || <; y|
W]ng %Bu < Y <
Tr> l-i ac EN thi2u ll %Db |Y p{ pY
(hng v:ng l-i Y py p
O"i dIi Y Yy {p
mun %Vi h3i %Gc ch, F | | |Y
9eo m` p {| Yy
(h"c nhs { y< <
l h"c p <{ <
O&i cu { p< pe
15
vi2u %Dng, hi2m hi ngni yn ;ee | |e
c4 hnh vi c$a mnh, ho>ng |eq 1I m` c" !t nh/t mDt %]a con th-ng %au 1ng
v mKc dg vo th-i %i0m %" cc chuyn gia %ang cLi nhau v4 lGi !ch c$a thuIc ch)a
%au 1ng, p<q #N dng thuIc ny v <eq tin l thuIc ny hi5u nghi5m8 (ho>ng
;eq 1c # nhi hoa c" con 1_ h" thA, ;<q hng d6y con th"i *uen ti0u ti5n tIt
%Gc v {eq gK+ h" h=n trong vi5c cho tr =n8 (ho>ng |eq nh)ng chuyn gia
ny !t nh/t c" mDt %]a con h" ng$ v gBn <eq cho rCng X lut hJ + dng th-ng
hng c" hi5u *u>8
WuIi cgng, c" th0 nhn Eft rCng ai c7ng nghi ng- rCng %2n mDt l,c no %" con hJ
cBn # hP trG c$a cc %nng nghi5+ hc8 T/t c> nh)ng %i4u ny chU nhCm ch]ng
minh mDt %i4ui hnh vi c$a tr %i ch+ ch)ng l mIi 1n t:m %Ii v.i hBu h2t 1I m`,
dg hJ l nh t:m lF hJc, thG hn Ing n.c, l+ trnh vin my t!nh hoKc l 1c # nhi
hoa8
Nhng mong di nhy cm
Tht %ng 1unn hi 1i2t rCng r/t !t +h huynh hi0u %Gc nh)ng %Kc %i0m thng
th-ng trong hnh vi c$a con mnh8 Wh,ng ta %L m/t *u nhi4u th-i gian v.i c>m
gic c" lPi, y2u fm v t trch mnh hoKc tin rCng ch,ng ta l nh)ng ng-i duy
nh/t hng i0m #ot %Gc con mnh8 (hng cBn +h>i h6 th/+ mnh v nh)ng tDi lPi
ny th cuDc #Ing c7ng %$ h@c nghi5t v.i ch,ng ta rni8 T/t c> tr con tu&i ch+
ch)ngx
i duc ch v ght b[ b Io. HDt #I hi lVng v.i nP lc tIi %a c$a 1I
m` trong hi nh)ng %]a hc th lm tr-i lm %/t v muIn %Gc *uan t:m
ch, F Y< gi- mDt tuBn v tuBn mDt ngy8
Khng ch[u xa ngui chm sc. Trong { n=m %Bu tin, tr %i ch+ ch)ng
th-ng th!ch ch?i gBn m` v hng th!ch m` 13 %i %:u tht l:u8 9a #I l,c
%Bu hng th!ch ng-i l6 ch=m #"c, cVn mDt #I #Z trA thnh th>m _ch n2u 1_
13 mDt mnh hoKc cch ly8
Lun Iun hoat dng. HDt #I %]a ho6t %Dng lin tc, mDt #I chU hi2u %Dng8
Khng c cht thc no v dung x v khng h s nguy him. Tr
tu&i ny 1Ic %nng v hng th0 %on tr.c %Gc ch,ng #Z m@c vo tai hJa
g, ngay c> %Ii v.i nh)ng %]a tr t?ng %Ii nh6y c>m8 T/t c> tr ch+ ch)ng
cBn # 1>o v5 chKt chZ c$a 1I m`8
Khng tn trng ti sn ca ngui khc. Wh,ng m" ch:n m" tay nh nam
ch:m vo t/t c> mJi vt ch,ng th/y8 Wh,ng lm vu cc vt trang tr!, Eo trDn
mJi th]8 Oh)ng ng"n tay 1f E!u c$a ch,ng c" th0 rLi h@+ mKt %/t nh)ng
ch/t 1Dt ch,ng chD+ %Gc, th!ch th, giIng nh mDt ch, ong r@c +h/n8
Bung binh v cng du. HDt #I tr hi2u chi2n nhung mDt #I ch_u nghe
theo lZ +h>i8
16
C xu hung I di m ba bn m tr by ra. vi2m c" mDt %]a tr ch+
ch)ng t3 ra ng=n n@+ v ch_u thu dJn %n ch?i c$a mnh8
t cu hi khng ngt. v3i %i h3i l6i mDt c:u m hng *uan t:m nhi4u
%2n c:u tr> l-i8
Thay di Iin tc. Tr va m.i n"ii QWon th!ch =n m]tS l,c 16n %ang mua
#@m trong #iu th_ v cng con 16n mua cho n" m/y 1_ch8 c4 %2n nh, tr l6i
n"ii QWon hng th!ch m]tS8 kao l6i nh vyo z6n muIn %in ln8 Ohng tr
con l th2'
Thung ngt Ii ngui In. (hng +h>i tr thi2u ll +hf+ m 1Ai v ch,ng tin
rCng ch,ng c" g"+ thm nhi4u %i4u th, v_ vo c:u chuy5n huyn thuyn c$a
cha m`8 Wi tt Eem vo gi)a c:u n"i c$a c> 1I lhn m` r/t dl lm 16n +ht
cu8
Lm cho m mnh cm thy km ci. Tr nh3 c" mDt ti n=ng %Kc 1i5t trong
vi5c lm n>n lVng cc 1 m`8 Ohi4u %]a tr #Z giIng nh nh)ng thin thBn
trong vVng tay ch=m #"c c$a nh)ng ng-i hc, v dnh ci +hBn h" a
nh/t cho cha m`8 Wh^ng c" !ch g hi n"i v.i ng-i hc, v ai #Z tin 16no HDt
#I %]a tr hng ngoan ngoLn hi A v.i m` nhng l6i nghe l-i 1I8 9" l 1Ai
v tr %L hi0u %Gc nh)ng %i0m y2u c$a m` v 1i2t cch t/n cng %0 lGi dng,
nhng v.i cc ng 1I th ch,ng hng %0 lm vi5c ny8
Rt d gin, phn khch v cng thng trong mi trung ca mnh. Wh2
%D ng$ c$a tr r/t dl 1_ Eo trDn hi tr 1_ 15nh, hi c> nh %ang nghU ll hoKc
c" Eung %Dt8 Th-ng th chU cBn nh)ng thay %&i nh3 trong mi tr-ng Eung
*uanh c" th0 lm h3ng mDt th"i *uen tIt %L hu/n luy5n %Gc cho tr ach^ng
h6n th"i *uen %i tiu %i ti0u trong 1b8
Nhiu tr em tui chp chng .
Ch[u ngi yn d v, choi tr ch, hoc ch Im nhng bi tp hi
dp. HDt #I %]a ch_u ngni yn nhng mDt #I hc #au n=m +h,t %L nh/+
nh3m v tm cch trIn thot8
Rt d[u dng, tnh cm v "ho n". Tuy nhin, c" mDt #I !t tr hng th!ch
th:n mt, !t hi 1y t3 tnh c>m v.i cha m`8
Quyt don v dc Ip. HDt #I %]a tr hng ch_u %0 ng-i hc cho =n v
mKc o *uBn mKc dg tr cVn *u nh3 %0 t lm %Gc hai vi5c ny8 Oh)ng
%]a hc th th %Dng, l5 thuDc v vui v cho ng-i hc chi4u chuDng v
gi,+ %u mnh8
L nhng ngui Ieo ni nhit tnh. m,c cVn 1f th ch,ng t+ leo ln gh2 #R
+ha v trng X, l.n mDt ch,t n)a th leo ln nh)ng %n %6c c" %D cao8 Oh)ng
%]a hc nh6y c>m h?n v #G 1_ %au nn !t m6o hi0m h?n8
n ung tt. HKc dBu hng +h>i nhi4u tr em ch_u =n th]c =n 1& dung m
+h huynh ngh con mnh nn =n theo h.ng dhn trong cc *uy0n #ch hJ
17
%Jc %Gc8 HDt #I tr =n r/t nghim t,c, ch,i m7i vo t c?m cho %2n hi vft
#6ch8 HDt #I hc Eem th]c =n l %n ch?i v th!ch ch?i v.i th]c =n, lm cho
nh)ng ng 1I v m` h& #A v muIn in tr theo %u&i mDt ch2 %D dinh dung
hon h>o cho tr ngay t hi tr cVn nh38
n rt t sau khi duc mt tui. HDt #I tr ch/+ nhn %Gc mDt ch2 %D =n
nghso n>n, mDt #I hc th cho ci g =n ci %"8 W" em =n theo 1)a ch!nh
%ng hong, c" em #inh ra %0 =n vKt8
Ng ngy kh nhiu cho dn khi duc 3 tui. HDt #I chU ho>ng ; thng
l 13 ng$ ngy dg 1I m` c" f+ ch,ng %2n m/y8 9a #I tr %i ch+ ch)ng %i
ng$ tr.c i{e tIi nhng c7ng c" em th]c %2n gBn nNa %m8 HDt #I tr ng$
n.ng %2n hoKc gi- nhng c" em th]c dy #.m cgng v.i 1nh minh8 9Ii
v.i nh)ng em ho6t %Dng t #ng #.m cgng v.i 1nh minh8 9Ii v.i nh)ng em
ho6t %Dng t #ang #.m %2n chi4u tIi hng 1unn ng$ nn 1I m` chU cVn cch
cho tr uIng thuIc an thBn cho tr ch_u ng$8
S nhiu th. Wh", ti2ng %Dng m6nh, mi tr-ng m.i v nh)ng vt th0 l6,
ng-i l6 lun lm cho %a #I tr tu&i ny #G8
C nhiu thi quen kh ua. 9i4u ny hng chU A tr em m.i c"8
Thay di cu x t ngy ny sang ngy khc, tun ny sang tun khc. Ohi4u
ng 1I m` 0 ti nghe rCng con hJ c" nh)ng hnh vi r/t ~ *uKc hoKc thay %&i hon
ton lIi c EN8 Th-ng th 1I m` %& lPi cho vi5c mJc r=ng, thi2u ng$ hoKc Q=n +h>i
ci gS hi tr c" hnh vi hc th-ng8 9:y l nh)ng nguyn nh:n 1ung Eung dl vin
vo nhng hng +h>i l,c no c7ng hG+ lF 1Ai v ng-i l.n c7ng c" ngy h" A m
l6i hng cho l mnh %ang mJc r=ng8 Ogay c> nga %ua c7ng cVn c" nh)ng ngy
h" t!nh8
Kt Iun
T/t c> nh)ng 1I m` c" trch nhi5m %4u *uan t:m %2n con ci c$a mnh, muIn nui
d6y con mnh tIt nh/t8 Ohi4u hnh vi c$a tr em #Z hng lm cho +h huynh lo l@ng
n2u hJ hi0u %Gc nh)ng 1i0u hi5n no %Gc cho l 1nh th-ng n?i tr8
t[ tng trong ;e em th #Z c" em lm cho 1I m` +h>i 1 t:m %2n hnh vi c$a
ch,ng8 (hi ti nhn vo con #I thIng trong Oghin c]u Wham1erlin, ti t h3ii QTr
con no %Gc cho l c EN 1nh th-ngo Oh)ng %]a tr hi4n lnh, hng h"c l"c,
ch_u nghe l-i hay l nh)ng tam1 nh3 lm hung d) trong nho
18
4
Tr kh nui: Bm sinh hay do phuong php nui day?
L[ch s
co th2 X ;, nh)ng nh v=n th-ng cho rCng nh)ng hnh vi #ai tri l do di
truy4n8 vJ h^ng %_nh rCng nh)ng tn tDi +h6m 1rm #inh hng th0 thay %&i %Gc v
nh)ng ng-i %" c" c t!nh hc th-ng8
92n th2 X Ye th *uan %i0m ny thay %&i dBn v mi tr-ng %Gc Eem l y2u tI
*uan trJng c" >nh hAng %2n hnh vi c$a tr em8 co nh)ng n=m ;<e, nh)ng 1i0u
hi5n #ai tri A tr em %Gc *uy cho cc 1 m` thi2u n=ng lc8 Wh^ng cBn 1i2t hn
nh:n c$a hJ c" &n %_nh hng v c> 1I v m` c" +h>i l nh)ng ng-i u t, hng8
Wc 1 m` ch/+ nhn *u>n %i0m ny dg +h>i ch_u %ng nh)ng %au h&, y ny v
t:m tr6ng c" lPi tri4n min8
Nguyn nhn ca nhng hnh vi sai quy: quan dim ca nhng nm 1990
vnh vi v t!nh cch %Gc Eem l c? #A di truy4n8 Oh)ng >nh hAng di truy4n ny
cung c/+ t li5u cho ch,ng ta tm hi4u nh)ng hnh vi v t!nh cch c$a tr cVn tgy
thDc vo nh)ng y2u tI mi tr-ng, hoKc n"i cho %,ng h?n l nh)ng tiu churn c$a
ch,ng ta trong vi5c nui d6y tr8
HKc dBu nh)ng %Kc %i0m di truy4n v4 t!nh cch r/t *uan trJng, hng ai 1i2t ch@c
%Gc nh)ng >nh hAng t?ng %Ii c$a gien #o v.i mi tr-ng8 W nh:n ti tn rCng
mi tr-ng l y2u tI *uan trJng nh/t 1Ai v ch,ng ta c" th0 tc %Dng vo y2u tI ny
1Cng M n=ng lm 1I m` c$a mnh, v 1Ai v ch,ng ta hng th0 thay %&i nh)ng %Kc
%i0m di truy4n n?i tr8
Di truyn v mi trung - mt s nhm In
WuDc #Ing hng +h>i %?n gi>n nh th2 nn cuDc tranh lun di truy4n R mi tr-ng
%L 1_ #a lBy trong mDt #I tr-ng hG+8 O2u mDt %]a tr tht h" d6y #inh ra trong mDt
gia %nh l,c no c7ng c=ng th^ng v +h huynh th-ng Euyn chNi m@ng, %nh %+
nhau th %:y #Z l mDt tr-ng hG+ hai n=m r[ m-i %Ii v.i y2u tI mi tr-ng8 HKc
dg vy, %" hng +h>i l tr-ng hG+ %i0n hnh8
Tuan h5 gia ng-i l.n th-ng r6n n]t 1Ai v mDt hoKc c> hai ng-i c" lIi c EN
hng th0 no ch_u %Gc8 Oh)ng hnh vi ny ch@c ch@n c" c? hDi chuy0n vo gien
c$a con hJ8 Tc ng) Qcha no con n/yS %,ng cho r/t nhi4u tr-ng hG+8 vnh vi c$a
+h huynh >nh hAng %2nt mi tr-ng gia %nh v #>n +hrm cuIi cgng l mDt #
2t hG+ gi)a di truy4n v gio dc8
Mt ngui Ia trong nh
Oghe c" v v lF nhng %i hi c" gia %nh #inh ra nh)ng %]a con hng +hg hG+
v.i hJ8 HDt gia %nh %By tnh yu th?ng, l_ch #, ng=n n@+ v yu hVa 1nh m gK+
19
+h>i mDt hung thBn nh3 th #Z h2t #]c %au h&8 T?ng t, mDt anh hgng mn cN t6
n&i ti2ng l6i #inh ra mDt cu 1f th %Dng v nh,t nht #uIt ngy chU th!ch hi hoa v
m:n m t o th tht l hui i'
(hi mDt %]a tr hng giIng ai trong nh th %ng trch ng-i hng E"m8 Thin
nhin th!ch lm th2 %Ii v.i nh)ng ng 1I 1 m` dl th?ng, nhCm mang l6i mDt ch,t
h?ng v_ cho %-i #In c$a hJ8 Ogay c> hi con 16n hng hG+ v.i 16n, 16n +h>i nP
lc h2t mnh v con8
Nhng da tr rt ging b m
\hu huynh no cung muIn con mnh tha hAng t/t c> nh)ng %i0m u t, c$a mnh
v hng mang nh)ng y2u tI fm m mnh c"8 Trong thc t2 th th-ng E>y ra %i4u
ngGc l6i, ch,ng c] tha hAng ton nh)ng ci E/u c>u 16n v th0 hi5n nh)ng ci
%" ra ngoao A m]c %D t?ng %?ng hoKc nhi4u h?n8
Ohi4u %]a tr r/t h" ch_u giIng nh cha m` ch,ng vy8 Wh^ng h6n nh)ng %]a tr
v t& ch]c th-ng l con c$a cc ng 1I 1 m` v t& ch]c8 HDt #I tr em cBn %2n
1c #M nhi hoa v ch,ng *u th %Dng, v ch^ng th!ch lm g c> hi A cgng Ing 1I
1 m` c7ng chn ng@n nh ch,ng8
Oh)ng ng 1I n"ng n>y, 1Ic %nng v hung d) th-ng l 1I c$a nh)ng %]a tr hi2u
%Dng v vi5c tr giIng 1I nh %,c th-ng dhn %2n va ch6m v4 t!nh cch8 Wch %:y
m/y n=m, ti t v/n cho 1I m` c$a mDt cK+ tr #inh %i < tu&i m 1 m` ch,ng +hn
nn l ch,ng hng 1ao gi- ch_u ngni yn, l,c no c7ng ch6y nh>y hoKc cho>ng
nhau8 Ogni trong v=n +hVng ti, hai %]a tr /y ty my ch:n tay lin tc, giIng nh
nh)ng chi2c g6t n.c trn !nh Ee h?i8 kau %" 1I ch,ng %2n8 }nh ta ch6y o vo
+hVng ti, n"i n=ng v %i l6i nhanh nh>u nh hng 1ao gi- c" th0 ngni yn mDt chP
%Gc8 }nh ta cng cI gi>i th!ch l con anh ta *u hi2u %Dng, ti cng th/y ch!nh anh
ta c] nh,n nhry %i ch:n, *u? tay, chuy0n %Dng th:n th0 lin tc8 Oh th2 anh ta
cVn 1/t th-ng h?n c> con mnh8
Vo nhng nm 1990, hnh vi ca tr con c tr nn km hon khng?
Wch %:y |e n=m, nh)ng v/n %4 v4 hnh vi c$a tr con c" v %Gc !t %Gc %Kt ra
h?n8 Ohi4u nh v=n cVn 1uDc tDi nh)ng tro lu %?ng th-i trong vi5c 1I m` lm
nhilm v >nh hAng %2n con ci8 Ti hng tin %:y l lF do ch!nhj c" mDt cch gi>i
th!ch %?n gi>n h?n nhi4u8 Wch %:y |e n=m m mDt ng-i %2n tm 1c #M th ch@c
ch@n hi0u 1i2t th-i %" #Z cho rCng ch!nh 1 m` g:y nn nh)ng v/n %4 cho %]a tr
%" v %4 ngh_ cc li5u +h+ t:m lF di h6n8 9i4u ny t th:n n" %L lm thoi ch! vi5c
tm i2m # hP trG t 1n ngoi, lm cho +h huynh hng dm th, nhn v.i ai hc
ngoi nh)ng ng-i th:n th!ch c$a mnh rCng mnh hng th0 nui d6y %Gc con
mnh8 Oh)ng v/n %4 v4 hnh vi c$a tr con %L trA nn +h& 1i2n vo th-i /y 1Ai #
tan vu c$a gia %nh nhi4u th2 h5 v c$a c>i th2 gi.i c6nh tranh gay g@t m con ci
ch,ng ta %ang #Ing8
Ti tin rCng nh)ng v/n %4 hng t=ng ln m ch!nh # nhn 1i2t nh)ng v/n %4 ny
%ang c>i thi5n8 z:y gi- +h huynh 1i2t rCng # +h +hn hng nhCm vo hJ, cc
20
ng 1I 1 m` t3 ra cAi mA h?n v m6nh d6n %4 ngh_ %Gc gi,+ %u8 9:y l mDt thay
%&i t!ch cc8
Nhng chuyn gia vi nhng quan dim thi tin s
m mDt 1c #M %L #Ing v ch_u %ng >nh hAng c$a X nguyn t:m lF 1uDc tDi ng-i
m`, ti l/y lm inh ng6c v4 # tnn t6i c$a mDt thi %D nh th28 T5 h?n l c" c>
nh)ng chuyn gia c" *uy4n lc l6i cha ch_u ch/+ nhn >nh hAng c$a di truy4n ln
hnh vi8
Ti cho rCng 1/t ~ chuyn gia no nhn nhn cuDc #Ing v.i thi %D cAi mA mDt ch,t
#Z hng th0 hng nhn th/y # 1i2n %&i l.n lao do di truy4n trong t/t c> cc mKt
c$a 1>n ch/t con ng-i8 z/t ~ 1I m` no tng c" h?n mDt %]a con %4u nhn th/y
# hc 1i5t v4 c t!nh c$a ch,ng8 k hc 1i5t %" hng chU da trn # ch=m #"c
hc nhau m mPi %]a tr nhn %Gc, ngay c> hi gia %nh %" ch=m #"c mPi %]a tr
th eo mDt cch ring8 Ti tin rCng, mDt #I %]a tr #inh ra %L c" t!nh h! h" a lm
cho ch,ng c=ng th^ng v h" ch_u trong mi tr-ng c$a mnh v rni %i4u ny l6i tc
%Dng ngGc trA l6i ch,ng8 O"i ra %i4u ny tht hng m/y dl ch_u nhng mDt #I %]a
tr lm cho ch!nh mnh h" %Gc yu th?ng v hVa hG+ h?n l nh)ng %]a tr
hc8 Hay m@n l %i4u ngGc l6i c7ng %,ng8
HDt n?i m >nh hAng c$a gien >nh hAng r[ nh/t l +hVng ch=m #"c tr #? #inh
c$a cc 15nh vi5n8 9:y l n?i m ch,ng ta nhn th/y nh)ng %]a tr cha %Gc 1I
m` m 1nng m %L th0 hi5n nh)ng t!nh cch hc nhau8 Trong ni ny l mDt %]a
tr dl th?ng, nCm yn hng h"c, dl nng v %,t #)a 888 Trong ni ia c7ng l
%]a tr h3e m6nh nh th2, nhng h" t!nh, h"c nhi4u v Jc h2t #)a ra8 z6n hng
cBn +h>i tm hi0u nhi4u v4 t:m lF c7ng 1i2t %Gc em 1f no #Z l ni4m vui cho 1I
m` c$a n" v em no #Z lm cho c> mDt gia %nh dg r/t th:n thi5n c7ng +h>i ngn
ngrm8
Trong th-i gian lm vi5c 1an %m trong th-i gian thc t+ t6i 15nh vi5n +h #>n, ti
th-ng nhn th/y tr con h"c v %Gc m %i ra hnh lang %0 hng lm +hi4n
nh)ng %]a tr hc8 HDt #I %]a tr ti ch=m #"c 1@t %Bu cuDc #Ing nh th2, #]c
m6nh di truy4n mang %2n nh)ng v/n %4 tr.c c> hi ch,ng r-i 15nh vi5n8 Ti hng
ng:y th? g %0 tin rCng t/t c> 1I m` hng c" lPi g, ti chU ghft nh)ng chuyn gia
l6c hu %& tDi cho cc ng 1I 1 m` %Ii v.i t!nh h! v hnh vi m hJ hng +h>i l
ng-i g:y ra8
Kt Iun
HDt #I tr em #inh ra %L h" hoKc dl nui d6y8 Wh,ng ta hng th0 cho nh)ng %]a
tr h" t!nh %Bu thai l6i nhng n2u ch,ng ta cI g@ng h2t #]c th c" th0 thay %&i %Gc
r/t nhi4u8
O2u 16n may m@n c" %Gc mDt thin thBn th hLy c>m ?n Wh,a v4 lVng tIt c$a Ogi
nhng %ng Eem n" l mDt # %Bu thai hon h>o c$a mDt 1 m` hon h>o8 WVn
ngGc l6i n2u 16n #inh ra nh)ng %]a con h" 1>o th hLy t3 ra v_ tha v ti hy vJng
*uy0n #ch ny #Z gi,+ !ch cho 16n8 O2u 16n 1_ nh)ng ng-i 1I m` hc +h 1nh
21
hi hJ #o #nh con 16n v.i con hJ th rni #Z %2n l,c hJ c7ng #inh ra nh)ng %]a tr
h" t!nh nh vy8 Th2 gi.i ny cng 1Cng l@m8
vLy nh. rCng, hnh vi 1@t ngunn t c> gien v mi tr-ng8 Trong %", mi tr-ng
%"ng vai trV *uan trJng, v %Kc 1i5t %:y l nh)ng y2u tI ch,ng ta c" th0 thay %&i8
22
5
Hiu bit v hnh vi ca tr di chp chng
Qi #ao l6i l tioS, 16n rn rU tay m %Bu hi con 16n thnh lnh lm *u/y trong #iu
th_ %ng ng-i8 QHnh th?ng yu n", mnh lo cho n" tng mi2ng =n gi/c ng$ vy
m n" vhn c] hnh h6 mnh v nh)ng ci trV %ng ghft c$a n"'S8
(hi ci %Bu m5t nhJc c$a 16n m5t h?n, 16n r/t dl tin rCng con 16n l thg c$a
16n, #n #ng trng +h6t 16n 1Cng nh)ng hnh %Dng Eurn ngIc8 Ohng ti c" th0
%>m 1>o v.i 16n l hng +h>i nh th28 9" chU l mDt cu hoKc c 1f %ang A tu&i
ch+ ch)ng c" nh)ng hnh vi %i0n hnh v fm F th]c c$a tu&i ny8
Ohn *uanh nh)ng %]a tr ti 1i2t, d-ng nh t/t c> nh)ng h" h=n %4u t nh)ng
nguyn nh:n %?n gi>n m ra8 Ohn ra nh)ng nguyn nh:n ny #Z gi,+ cho 16n EN
lF nh)ng v/n %4 theo #aui
Ngun gc ca nhng hnh vi ca tr tui chp chng
(hi 1I m` %ang hng vui th nh)ng *uy m nhh)ng hnh vi c$a tr con c" v inh
h$ng, nhng tht ra mPi hnh %Dng %4u c" nguyn do t 1>y y2u tI c" th0 th/y
tr.c #au %:y8 k nhn 1i2t v4 nh)ng ngunn gIc nguyn nh:n ny c" th0 #Z lm
cho 16n nhn th/y %Gc viln c>nh c$a nh)ng hnh vi v cho +hf+ 16n t6o ra mDt c?
#A v)ng ch@c cho vi5c + dng X lut mDt cch hi5u *u>8 vLy Eem t 1>n li5t
nh #aui
Tm s ch : Tr con tu&i ch+ ch)ng lun %Vi h3i %Gc ch, F8 O2u ch,ng hng
c" %Gc ci g %" 1Cng cch hay ho th ch,ng #Z lm cho 1I m` h" ch_u v cI lm
cho 1I m` %0 F 1Cng nh)ng hnh %Dng h" a8 9:y l nguyn nh:n +h& 1i2n nh/t
c$a nh)ng hnh vi c$a tr8
Ganh t[ v canh tranh: Tr con tu&i ch+ ch)ng c" th0 hng mng %2n +hf+ l_ch
# mDt hi c" ai %I muIn tranh ginh v_ tr! v.i n"8
Kh ch[u: Tr con tu&i ch+ ch)ng hng #uy ngh hG+ lF %Gc8 Wh,ng 1c mnh v
nh)ng y2u fm v # cha +ht tri0n c$a ch!nh mnh8
S xa cch: TrN con tu&i ch+ ch)ng th!ch A gBn 1I m` v r/t h& #A hi Ea cch
1I m`8
Phn ng vi vic tr b[ bnh, mt mi hoc c tm trang kh ch[u: Tr con tu&i
ch+ ch)ng r/t v lF, h" a, h" 1>o l,c tr 1_ 15nh hoKc hng th/y tho>i mi8
Mong di khng thc t ca b m: O2u 1I m` m muIn c" mDt %]a con tu&i
ch+ ch)ng c" nh)ng #uy ngh v hnh %Dng nh ng-i l.n th *u> l hJ #Z gK+ r@c
rIi8
23
Nhng v k[ch ca ph huynh: \h huynh t hga vo mnh nh)ng h" h=n do
*u th&i +hnng v4 # vi5c v Eem mJi vi5c *u nghim trJng8
Tr con tu&i ch+ ch)ng hng giIng nh nh)ng ngi #ao nh6c +o+, nh)ng ch!nh tr_
gia hoKc cc nh:n vt *uan trJng hc8 Wh,ng muIn %Gc trA thnh trung t:m c$a
# ch, F, mDt yu cBu m cc ng 1I 1 m` hng ch_u hi0u8 T6i #ao ch,ng +h>i c
EN t5 h6i nh vy %0 %Gc ch, Fo m 1Ai v c" th0 %Ii v.i 16n hng hG+ lF l@m
nhng %" l lIi c EN c$a tr A tu&i %i ch+ ch)ng8
HDt #I r@c rIi ch!nh c$a tr l v ch,ng c7ng giIng nh ng-i l.n thu nh3, hng
1ao gi- ch_u th3a mLn v.i nh)ng g ch,ng c"8 m,c no ch,ng c7ng muIn nhi4u h?n
n)a8 z6n c] nhn nh)ng tay tU +h, c" hng %Ing ti4n m l,c no c7ng thsm hoKc m
ti4n th 1i2t ngay8 O2u c" thm mDt tU th hJ #Z vDi vng lao %2n8 Tr con tu&i ch+
ch)ng chU %?n gi>n c EN nh mPi ch,ng ta, ch,ng chU hng 1i2t cch v hng
hfo lfo hi thc hi5n %i4u ny m thi8
Gii thch hnh vi
co mDt giai %o6n trong cuDc %-i lm vi5c c$a ti, ti hu/n luy5n cho mDt #I ng-i
v4 nhi hoa v trong th-i gian ny, ti hJc %Gc cch hi0u hnh vi c$a tr con 1Cng
cc thut ng) t:m lF R %Dng hJc8 Wh,ng ti %L th>o lun v4 # tranh ginh gi)a
nh)ng %]a tr l anh ch_ em ruDt, # lo l@ng 1_ t.c %o6t c$a tr, nh)ng m:u thuhn
thuDc +h]c t6+ d %!+ v nh)ng thut ng) to tt hc8 Oh)ng hi ni5m ny cVn r/t
m.i m v.i i2n th]c c$a ti8 g #ao ti %L c" th n"i cho mDt ng-i m` no %"
nghe 1Cng ch no hJ %L g:y ra v/n %4 cho con hJ8 (hng may ti hng th0 %a ra
nh)ng l-i huyn thc t2 v # hP trG E,c c>m, nh)ng l-i huyn v4 cch th]c *u>n
lF m ng-i m` thc # cBn8 Wi hay c$a t/t c> m. lF thuy2t ti %L hJc *ua l ch,ng
gi,+ ti hJc %oc cch gi>i th!ch hnh vi c$a tr tu&i ch+ ch)ng mDt cch %?n gi>n
v thc t2 h?n8
(hi mDt %]a tr c" hnh %Dng tiu cc no %", hLy lgi l6i v t h3i mnh t6i #ao8 QT6i
#ao cu nh"c 1/t tr_ ny lm ci vi5c dl gin %"oS 9Ii v.i t/t c> tr tu&i ch+ ch)ng
chU c" mDt c:u tr> l-ii %0 %Gc ch, F8
Trong hi %Kc %i0m cI tm # ch, F l gIc rl c$a mJi hnh vi c$a tr con, ng-i l.n
ch,ng ta l6i hng nhn ra %i4u ny v *u m5t m3i, c=ng th^ng8 z6n 1s ch,ng ta c"
th0 cho ch,ng ta hon ton l nh)ng tn ngIc chU v ngni *u gBn mn hnh trV ch?i
nn hng 1i2t +he ia %ang ghi %i0m8 WhU cBn lgi l6i mDt 1.c v t h3ii QWhuy5n g
%ang E>y ra vyo 9]a tr muIn g ch]oS O2u hnh %Dng h %In c$a ch,ng l6i lm
cho 16n t3 ra *uan t:m %2n ch,ng th cBn +h>i nhn nhn mDt cch nghim t,c ch/t
lGng c$a # *uan t:m m 16n dnh cho tr8
Cc mc d ch
Wc ch, F dl g:y nhBm lhn8 W" r/t nhi4u m]c %D v chiu thut8 Hc %!ch c$a mPi
ng 1I 1 m` l cng dnh nhi4u # *uan t:m cho con cng tIt8 9i4u ny tht #
*uan trong %Ii v.i h6nh +h,c v %-i #Ing tnh c>m c$a tr8 Tuy nhin, nn nh. rCng
vo cuIi ngy th 16n #Z h2t #]c lc v nh cNa c" th0 nh mDt 1Li chi2n tr-ng8
24
z6n t chIi hng dnh # *uan t:m 2m ch/t lGng cho tr v nh th2 #Z hng c"
lGi g8
O2u 16n Eem # *uan t:m nh l mDt *uang +h& mu E2+ hng t } %2n th c" hai
thi cc mu #@c v A gi)a c" nhi4u mu #@c +ha trDn8 H]c } am]c tIt nh/tb l t/t
c> nh)ng t?ng tc gBn nh/t gi)a 1I m` v con ci nh n"i chuy5n, %Jc #ch, ch?i
v.i nhau v :u y2m nhau8 H]c cuIi cgng l am]c t5 nh/tb l hon ton l- tr %i,
hng cng nhn # c" mKt c$a ch,ng8
(hi %i t } %2n , +hBn thAng cho tr #Z !t h/+ dhn %i8 Tr con th-ng cI gnh cho
%Gc m]c %D *uan t:m tIt nh/t c" th0 v n2u hng %Gc ci tIt nh/t th ch,ng #Z
h6 m]c %D EuIng %2n m]c m ch,ng th/y th3a mLn8
Nhng v d v cc mc d quan tm
O2u +h huynh r/t *uan t:m %2n con nhng hng dnh # *uan t:m lo6i }
cho tr, n" 1uDc +h>i chJn lo6i z, W hoKc 8 Wh,ng #Z 1@t %Bu lin tc %Kt c:u
h3i mKc dg ch,ng hng thsm %2m EUa %2n c:u tr> l-i8 t nh/t th ch,ng c7ng
1uDc 16n +h>i n"i chuy5n v ch, F %2n ch,ng mDt ch,t8
O2u lo6i z, W hoKc vhn hng c" 2t *u> th ch,ng #Z g:y g& v lF # t!
ch,t8 Wh,ng c" th0 cLi tr@ng thnh %en v hfo mnm hfo mi5ng gi>i th!ch
v.i 16n v #N dng nh)ng M n=ng giIng nh mDt ch!nh tr_ gia hgng 1i5n hi
1_ 1uDc tDi tham nh7ng8 (hi tr con n"i th hng c" nguyn nh:n no lin
*uan cho %2n hi 1I m` ch_u m@c 1hy m.i thi8
WVn n"i v4 vi5c hJc n"i th tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng cho rCng c] n"i
QhngS th 1I m` #Z ch, F %2n mnh nhi4u h?n8 O2u lm nh vy vhn ch^ng
gK+ may th ch,ng #Z chJc gh`o em 1f, t@t truy4n hnh hi 16n %ang Eem
ch?ng trnh mnh yu th!ch hoKc %nh, fo %ui con mso8 T/t c> nh)ng vi5c
lm ny chU nh@m %2n vi5c lm cho 16n ch, F %2n ch,ng8
gng l-i =n ti2ng n"i h" nghe c7ng l mDt cch lm cho +h huynh +h>i +ht
rn8 QWon ghft m`8 H` th?ng (ylie nhi4u h?n conS8 Oh)ng c:u n"i %" #Z lK+
%i l=+ l6i chng no ng-i nghe ch_u ch, F %2n m.i thi8
Oh vy ch,ng %L h6 th/+ yu cBu EuIng %2n ch) ci th/+ h?n trong thang
m]c %D t } %2n 8 92n n.c ny th chi2n tranh r/t dl E>y ra8 Wh,ng gin
d), n!n thA v thm ch! nn mNa hi cBn thi2t8 W" th0 ch,ng hng 1ao gi-i
nhn %Gc # *uan t:m lo6i } theo i0u ny nhng n2u ch^ng %Gc *uan
t:m ch,t no th ch,ng th/y %ng +h>i lm nh vy8
H]c %D *uan t:m cuIi cung c" ch/t lGng fm nh/t8 1I m` c" th0 n6t nD
hoKc %nh tr8 Tht h!o hi0u lm #ao m 1_ %nh %au v rBy la m tr l6i
th!ch, nhng Ein nh. cho %nh tr cVn !t lm ch,ng t&n th?ng h?n l hon
ton 13 *un ch,ng8
S ganh t[ v canh tranh
25
Tr nh3 hng hi0u nhi4u v4 gi tr_ c$a # chia # v *uan t:m %2n #uy ngh c$a
ng-i hc8 Wh,ng muIn mnh l ngi #ao, 1/t ~ hi no v v #ao hng %Gc gi)
vai trV ny, tr #Z r/t 1c t]c8
Tr con c EN r/t hc nhau8 HDt #I em hi0u %Gc v c" thi %D h> i nhng %a #I
!ch X v ghft ng-i chi2m chP c$a ch,ng8 k ganh t_ v c6nh tranh c" th0 g:y
nhi4u +hi4n toi cho 1I m` v g:y nn nh)ng tnh huIng hng th0 no l-ng tr.c
%Gc8
Khng ha hp vi em b mi sinh
m 1f m.i #inh th-ng g:y nn t:m tr6ng 1Ii rIi cho tr tu&i %i ch+ ch)ng8 OgGc
l6i, tr c7ng th!ch c" em 1f %0 ch?i %ga nhng thay %&i %Dt ngDt lm cho tr c>m
th/y !t %Gc *uan t:m v dl lm cho tr trA nn ganh t_ v hi2u chi2n8 zf m.i #inh
v anhch_ mnh th-ng dl dng hVa hG+ nhng n2u 1I m` hng nh6y c>m v *u
*uan t:m %2n em 1f th #Z g:y ra v/n %48
Og-i m` th-ng t nhin *uan t:m nhi4u %2n em nh3 h?n v nh th2 #Z c" nhi4u
h" h=n h?n8 O2u 1 m` c=ng th^ng %ry tr ra Ea mPi lBn trn%2n gBn em c$a n"
th c>m gic tiu cc +ht #inh mPi hi A gBn em #Z nhanh ch"ng lm h3ng mIi *uan
h5 ch_ em8
HDt nguy c? hc l tr +ht hi5n ra rCng n2u n" chJc em th m` #Z n&i gin8 c l
n" vfo, fo hoKc %ng vo em %0 %Gc m` ch, F %2n, dg m` c" gin d)8 vnh
%Dng ny c" th0 l v7 h! nguy hi0m c$a tr A tu&i %i ch+ ch)ng8
W7ng c" hi tr 1_ c=ng th^ng v 16n 1s %2n th=m em 1f m.i #inh v v tnh hng
%0 F g %2n %]a tr l.n l n"8 voKc 1 m` c] m>i lo cho em 1f yu m.i cho %-i,
thay tL, cho 1f 1,, m /+ nng n_u m *un rCng c" mDt %]a con nho nh3 hc
c7ng %ang cBn m` n" *uan t:m %2n8
O2u 1i2t #uy ngh v %0 F, th-ng th mJi vi5c #Z tIt %`+, nh/t l hi 16n 1@t %Bu
%,ng cch aEem +hBn #au %0 1i2t thm v4 # ganh %ua gi)a ch_anh emb8
S ganh dua gia ch[/anh em
Oh)ng ng-i m.i c" mDt %]a con hng 1i2t cuDc #Ing #Z thay %&i th2 no n2u c"
hai %]a con8 vai %]a con 16n #Z lm 16n tIt nh/t c$a nhau nhng c7ng l %_ch th$
d) dDi nh/t c$a nhau8 (hi A mDt mnh mPi %]a #Z r/t ngoan nhng hi ginh nhau
ci g th c> hai #Z c EN r/t t58
9]a nh3 ghft nh/t hng %Gc lm nh)ng %i4u %]a l.n %Gc lm8 Wh,ng c>m th/y
ch,ng 1_ t.c %i nh)ng %Kc *uy4n no %"8 Wh,ng ginh nhau %0 %Gc 1I m` *uan
t:m nhi4u h?n v +h>n %&i hi cho rCng mnh nhn %Gc !t # ch=m #"c c$a 1I m`
dg d.i hnh th]c l # :u y2m hoKc l +hBn 1nh %Gc chia8 9]a l.n ch2 gilu %]a
nh3 v %]a nh3 *ut l6i8 9:y l ci m ch,ng ta gJi l # ganh %ua gi)a ch_anh em
v nh)ng ci ny ch^ng th/m g #o v.i nh)ng hnh vi t5 h?n c$a tr8 Tnh tr6ng ny
r/t +h& 1i0n A tu&i %i ch+ ch)ng v c" th0 cVn fo di %2n hi ch,ng l+ gia %nh v
ra #Ing ring8
Nhng ngui In xen vo gia chng
26
(hi 16n %i mua #@m v.i tr con th ch,ng ghft nh/t hi th/y 16n dng l6i tn ghu v.i
16n 1s8 Wh,ng v=n v`o,13 ch6y hoKc 1>o 16n rCng %L %2n l,c +h>i ch?i ti2+ v.i
ch,ng8
WVn hi %ang dng di trn %i5n tho6i th %ng trch con 16n lm nh)ng vi5c ngu
ngIc8 (hng cBn hnh %Dng tr.c mKt 16n, nhng +h>i g:y nh)ng ti2ng %Dng #ao
cho c] hai +h,t 16n +h>i %2n Eem chuy5n g %ang E>y ra8
(hi 1I %i lm v4, hai ng-i hng th0 n"i chuy5n cng vi5c hoKc trao %&i nh)ng
thng tin *uan trJng8 HJi ci +h>i dnh l6i cho %2n l,c tr %L %i ng$8 Ogay c> vi5c m
hn nhau c7ng h" v %]a tr #Z nh>y vo gi)a dnh +hBn c$a n"8
HDt ng-i 16n %2n ch?i v muIn c" mDt 1u&i n"i chuy5n #:u #@c v c" F ngha c"
th0 +h>i ra v4 trong # th/t vJng8 Tr con #Z Eem vi5c ny hng cng 1Cng v #Z
nh>y ln nh>y EuIng gi)a hai ng-i, %Vi dhn %i tiu, %i ti0u hoKc leo trso h@+ n?i
nhCm %>m 1>o rCng c:u chuy5n c$a cc 16n hng th0 li4n m6ch %Gc8
i>i +h+ l nn nh6y c>m, #@+ E2+ cho hG+ lF v n"i chuy5n ng@n gJn v.i nh)ng
ng-i l.n hc hi c" tr con tu&i ny 1n c6nh8
Ganh ty vi tr con khc
Tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng th!ch ch?i v.i nh)ng %]a tr hc nh3 tu&i h?n
mnh nhng hng ch_u chia # %n ch?i v hng cho 1I m` mnh nng em8
Wh^ng h6n mDt %]a tr %Gc m` n" %a %2n ch?i v lm *u/y, %]a tr con 16n #Z
l+ t]c chJc gh`o con mso, tht ~ di5u tr %Gc m` mnh *uan t:m %2n ngay8
Oh)ng ng-i m` lm ngh4 trng tr cVn +ht hi5n ra rCng con hJ ghen t %2n nPi hJ
hng th0 ch=m #"c %Gc con c$a nh)ng ng-i hc8
WhU c" th-i gian ch)a lnh c=n 15nh ny8 ku thng #au 1i2t %:u con 16n #Z hc
h^n8 Ohi4u %]a tr %i ch+ ch)ng hng 1ao gi- cho %]a tr hc ch6m vo %n ch?i
c$a ch,ng8 9:y l +h>n ]ng 1nh th-ng vo tu&i ny ch] %ng vDi 2t lun l 16n
%L #inh ra mDt %]a tr %0 #au ny #Z trA thnh mDt con ng-i nh3 mJn v !ch X8
On huy2n h!ch tr con chia # nhng %ng c" lm l.n chuy5n v4 vi5c ny8 HDt
n=m #au vi5c ny c" th0 #Z thnh d vLng8
S bc bi
Tr %i ch+ ch)ng th-ng th@c m@c v4 h> n=ng c$a ch,ng v hi mJi vi5c hng
theo F mnh, tr c" th0 h2t #]c 1c 1Di8
9]a tr ;< thng E,c %By muPng th]c =n nh +h>i %a muPng %i loanh *uanh ch]
hng %,t ngay vo mi5ng %Gc8 HDt %]a tr Y tu&i rui va ghf+ Eong hnh to
nh th c" %& gm EuIng8 c mDt em r/t hi2u chi2n 1_ m@c hai ch:n vo mDt Ing *uBn
hng lm #ao l/y ra %Gc8 mm %]a tr tu&i ny c7ng h& l@m ch]'8
mm 1I m` ch,ng ta nn hi0u mDt #I thi %D gin d) hoKc cu g@t l do tr c>m th/y
h" ch_u ch] hng +h>i tr c" hnh vi E/u8 O2u %]a tr %i ch+ ch)ng con 16n
muIn h^ng %_nh h> n=ng c$a mnh th l,c %" 16n nn huy2n h!ch v :u y2m tr
ch] hng +h>i la rBy n"8
27
S xa cch
Tr %i ch+ ch)ng lun muIn A gBn 1I m` v r/t h" ch_u hi +h>i Ea cha m`8 9:y l
giai %o6n +ht tri0n 1nh th-ng ch] hng +h>i l d/u hi5u 15nh ho6n g8 z@t %Bu
t l,c p thng tu&i l tr %L c" cm> gic lo #G 1I m` hng A 1n c6nh tr em v tr
th-ng lo #G nhi4u nh/t #au hi %Gc mDt tu&i v cho %2n hi gBn %Gc { tu&i th
gi>m dBn8 9i4u ny gi>i th!ch t6i #ao nhi4u tr hng ch_u %Gc ng-i gi) tr hoKc di
nh tr8 (hng +h>i ch,ng h h3ng hi muIn l,c no c7ng c" 16n 1n c6nh ch,ng
chU muIn cho 16n th/y 16n l *uan trJng nh/t %Ii v.i ch,ng v ch,ng th!ch A 1n
c6nh 16n nh/t8 W" th0 h@c +hc tng 1.c 1Cng cch t3 ra d_u dng v.i tr, %ng
la rBy v +h6t tr8 Ohi4u ng-i cho rCng tr con th-ng th]c gi/c vo nNa %m l v
ch,ng c" c>m gic lo #G 1_ 13 r?i8 Tuan %i0m c$a tr r/t %?n gi>n l ch,ng yu 1I
m` v hng cBn 1i2t l,c %" %ang l ngy hay %m, ch,ng #Z muIn i0m tra Eem 1I
m` c" A 1n c6nh ch,ng hng v n2u c" th +h>i nng ch,ng mDt ci8 9i4u ny r/t
dl th?ng v lnh m6nh tr hi ch,ng n&i h]ng muIn 16n ch?i %ga v.i ch,ng hi
16n %ang =n dA 1)a c?m8
mo #G +h>i Ea 1I m` l mDt hi ni5m lF thuy2t th, v_ nhng trong cuDc #Ing th mDt
mIi *uan h5 tIt %`+ vhn *uan trJng h?n8
Bnh hoan v cm thy kh ch[u
(hi tr con 15nh, mJc r=ng hoKc #It, hng nn 1uDc con +h>i c EN tIt8 Wh,ng c>m
th/y h" ch_u 1c 1Di nn ch,ng th-ng lm Bm v dl h-n hi c" nh)ng %i4u 1/t
nh F nho nh38 co nh)ng th? gian hng th0 trnh h3i %" ch,ng ra nn ch/+
nhn v 1ung l3ng n4 n2+ mDt ch,t rni #Z l+ l6i X c?ng hi lnh 15nh8 Ogay c>
nh)ng hi gia %nh c" Eo trDn, #inh ho6t 1_ %>o lDn th c7ng dl g:y ra nh)ng hnh vi
hng tIt n?i tr8 zI m` 1@t %Bu hi lm l6i, chuy0n nh, #inh em 1f, gia %nh c"
ng-i 15nh hoKc c" tang, c" ng-i %2n th=m, th]c huya, %i du l_ch v c" Eung %Dt8
T/t c> nh)ng 1i2n cI ny %4u c" th0 g:y nn # h" ch_u n?i tr8 O2u c" nh)ng
thay %&i v 1i2n c" 1/t th-ng trn, nn ch/+ nhn n2u tr c" *u/y +h mDt ch,t v
EN lF nh)ng nguyn nh:n g:y ra vi5c ny h?n l c] + %Kt X lut ln tr8
Tr em hng +h>i l ng-i l.n thu nh3
Ohi4u ng 1I 1 m` *uan trJng ho nh)ng %i4u 1nh th-ng trong c EN c$a tr
con v hJ c] ngh con mnh c" th0 c EN nh ng-i l.n8 Tr con cha c" hoKc c" r/t
!t F th]c, chU 1i2t %2n hi5n t6i v ch@c ch@n hng c EN %Gc nh ng-i %L trAng
thnh8 WI g@ng lm cho tr l.n nhanh tr.c tu&i l c" h6i, v !ch v #Z g:y ra nhi4u
v/n %48
Khng c thc
Tr con cVn r/t nh3 th hng c" ch,t F th]c no8 92n hi %Gc { tu&i m.i 1@t %Bu
hi0u %i ch,t v4 %i4u ny8
Tr ; thng #n #ng leo ln trn t$ 12+ v ch?i trV %i trn d:y m hng #G g8 Tr
th!ch leo trso v hng hi0u rCng nh)ng trV leo trso r/t nguy hi0m8 T?ng t, n2u
16n %Kt dao, thuIc hoKc nh)ng vt nhJn trong tBm v.i c$a tr, ch,ng #Z hng 1i2t
28
trnh Ea %0 hng lm mnh 1_ th?ng8 zI m` +h>i 1>o v5 con ci, hng %Gc +h6t
ch,ng v ch,ng hng hi0u 1i2t8
O2u hng cho tr ci ch,ng muIn, mDt #I em anh/t l giai %o6n ; thng tu&ib c"
th0 %+ %Bu EuIng #n nh8 9:y l cch %au %.n %0 %6t %Gc ci mnh muIn nhng
tr hng h4 1i2t hnh %Dng ny c" h6i nh th2 no8 O2u hng canh chng v c]
cho tr %i ra %-ng, %2n gBn hn 1?i hoKc 12+ lV th tr #Z gK+ nguy hi0m8 (hng
+h>i ch,ng h h3ng m 1>n ch/t c$a l]a tu&i ny l muIn hm +h8 Wh,ng ta +h>i
1>o v5 con mnh8
(hng ngh %2n ng-i hc
O"i chung, tr con c EN r/t ng:y th?, ch,ng ganh t muIn trA thnh trung t:m v
hng 1i2t *uan t:m %2n #uy ngh c$a ng-i hc8
nhin c7ng tu~ theo em v hi l.n dBn th tr #Z trA ln !t v t h?n8 vai tu&i tr c"
th0 !ch X, %2n { tu&i rui th %u h?n nhi4u v %2n hi l.n c" l,c l6i trA thnh mDt
con chin ngoan %6o v v cgng nh:n hu8
zi2t chia # l mDt v/n %48 (hi mDt %]a tr hc l/y %i %n ch?i c$a tr th n" #Z chD+
l6i, E %]a tr v n&i cu ln8 cai trV c$a ch,ng ta l huy2n h!ch mDt thi %D dl
ch/+ nhn h?n t con c$a mnh ch] %ng c=ng th^ng v n&i n"ng8 On #uy ngh
nh` nhng h?n rCng th-i gian tri %i v con 16n #Z hi0u 1i2t h?n, chU cBn 16n h2t
lVng v n"8
Khng c nhng gi tr[ ca ngui In
Tr %i ch+ ch)ng th-ng 1_ 1I m` lm cho 1Ii rIi8 QT6i #ao m` l6i gin d) th2 nhU,
trong hi m` va th!ch vi5c mnh lm l@m moS c/n %4 l A chP tr con hng hi0u
%Gc nh)ng gi tr_ m ng-i l.n tn trJng %Kc 1i5t hi %ng ch6m %2n v/n %4 ti4n
16c, chi tiu, *uy4n #A h)u v +hf+ l_ch #8
O2u 16n %Kt mDt hD+ kocola %L mA n@+ trn 1n, tr #Z =n h2t8 (hng nn ngh rCng
tr thi2u trung thc v hng Ein +hfo tr.c8 O" c7ng giIng nh vi5c tr leo trso8 Tr
lm %i4u g %" v n" c" #n %i4u i5n cho tr lm %i4u %"8
Tr c" th0 l/y ti4n trong v! 16n nhng %" hng +h>i l =n c@+8 Tr %i ch+ ch)ng
th-ng tV mV, hng hi0u g v4 ti4n 16c v hng c" ch,t hi ni5m no v4 # #A
h)u8
(hi tr lm 10 m"n %n trang tr! c$a 1 ngo6i, 1 r/t 1unn8 Tr hng hi0u F ngha
tht c$a #I ti4n ye % la 1 13 ra %0 mua vt %"8
Tr con tu&i ny lGn *uanh nh mDt vVng th nh/t %_nh #Z c" ci 1_ lm vu hoKc lm
%&8 O2u lm 10 chi2c 1nh hoa nh3 th 16n hng c" +h>n ]ng g8 Ohng n2u %" l
mDt m"n %n gIm #] v gi, 16n #Z n&i hgng8 Tr con chU c>m nhn %Gc # 1/t
1nh, ch,ng hng hi0u nh)ng gi tr_ hc nhau trong hai lo6i +h>n ]ng ny8
Tr con c EN nh th2 %", hng cBn 1i2t +h huynh ch,ng hm %" %ang vui hay
1unn8 O2u m` ch,ng c" nh]c %Bu, ch"ng mKt hoKc m5t EUu, %" l chuy5n c$a m` v
ch,ng hng vKn nh3 :m lGng giJng n"i EuIng %:u8 (hi 1I v4 %2n nh l ch,ng
29
reo Bm ln, ch^ng cBn 1i2t l,c %" %ang #.m hay muDn8 Wh,ng muIn n %ga v
chuy5n trV v.i 1I hng mng %2n vi5c ng 1I cBn %Gc yn tnh v muIn Eem 1>n
tin chi4u8 Og-i 1I m ch,ng mong %Gi %ang A %" v ch,ng hon ton hng 1n
t:m g %2n trn %2n chi2n trn %ang diln ra t6i Trung 9ng hoKc tnh hnh inh t2
%ang tr tr58
Tr A tu&i ch+ ch)ng hng hi0u F ngha c$a # Q%GiS Wh,ng hn g hi0u t6i #ao
+h>i %Gi cho %2n hi m` #n #ng8 2+ hng, %Gi %2n lGt hoKc ngni ch- hng nCm
trong ho tng hi0u 1i2t c$a ch,ng8 c cVn nh)ng ll nghi m +h huynh ch,ng
muIn ch,ng lun +h>i tu:n theo8 Wh^ng h6n l,c th/y %"i ch,ng muIn =n ch] hng
nh/t %_nh +h>i %2n gi- no %" nh %Ii v.i ng-i l.n8 O2u ch,ng cho rCng m` ch,ng
n/u =n r/t dA, ch,ng #Z n"i ngay nh th28 Wh,ng chU 1i2t n"i tht hi %Gc h3i v
cha 1i2t %2n ngh5 thut ngo6i giao m ng-i l.n #N dng nhCm trnh lm t&n
th?ng ng-i hc8 T/t c> nh)ng %i4u trncho th/y mDt %]a tr 1nh th-n #uy ngh
v c EN nh th2 no8 Wgng v.i th-i gian ch,ng #Z hJc %Gc lIi c EN l6 lgng c$a
ng-i l.n8 T6m th-i th hng nn cho tr h h3ng v nn t3 ra hi0u tr, h.ng dhn
nh` nhng v hng nn +h6t tr nKng tay8
Theo di hnh vi ca tr
Ti %L dnh +hBn l.n th-i gian can ng=n 1I m` v con ci nhCm h@c +hc m:u
thuhn gi)a hJ v.i nhau8 Ti lun lun th/y mDt trnh t chungi tr con lm 1 m` 1c
mnh, 1 m` tr> mi2ng v lm tr t]c gin h?n, rni l6i %2n +hin tr tr> %7a mn6h
h?n v c] th2 ti2+ tc8 Og-i l.n v tr con c] %Ii EN v.i nhau, v.i ng-i mnh
th?ng yu nh/t, mDt cch !t nh6y c>m v tN t28 vJ lm cho *uan h5 gi)a hJ c=ng
th^ng v lm t&n th?ng nhau mDt cch v !ch t nh)ng vi5c hng %ng8
WuDc chi2n no c7ng Eu/t +ht t nh)ng nguyn do hng %:u vo %:u l,c %Bu
giIng nh chi2n tranh gi)a ng-i lgn v ng-i h&ng ln 1@t %Bu 1Cng vi5c 1n ny
cho rCng nn %+ %Bu tr]ng A %Bu nh3, 1n ia cho rCng nn %+ %Bu l.n8 HDt tn
1@n ra mDt vin %6n, 1n ia 1@n tr> #u vin v ch^ng 1ao l:u, c> tri5u ng-i 1_ li
cuIn vo cuDc chi2n8 (hi lm 1I m`, ch,ng ta A r/t #t %-ng 1in gi.i %2n nPi
hng 1i2t mnh %L t6o ra nh)ng cuDc chi2n tranh hng trnh h3i v 1/t +h:n
th@ng 16i nh th2 no8 W> 1I m` v tr con %4u c" th0 cgng 1.ng 1Unh nhng chU
c" 1I m` l %$ tr! hn %0 1i2t nn dng l6i A %:u8 WI g@ng t+ trung hi0u 1i2t v tr!
thng minh c$a 16n %0 nhn 1i2t hi no l l,c 16n %ang g:y h6i cho con v %ang
t6o ra mDt tnh huIng hng c" lGi !ch g8 W> hai 1n %4u +h>i theoi d[i # +ht trUn
hnh vi v v.i t cch l mDt 1n tham gia vo cuDc ch,ng ta +h>i h.ng %2n #
ho 1nh v nh@m %2n mDt gi>i +h+ nhanh ch"ng v cng 1Cng8 WuDc #Ing vIn %L
h" h=n hng cBn %2n nh)ng t&n th?ng v F %2n *uan h5 gBn g7i nh/t c$a
ch,ng ta8
Kt Iun
9a #I hnh vi c$a tr con 1@t %Bu 1Cng mDt vi nguyn do c" th0 %on tr.c %Gc8
HPi %]a tr c" t!nh cch ring v m]c %D hnh vi hc nhau nhng +hBn l.n c"
nhi4u %i0m chung8 z! *uy2t c$a ch,ng ta +h>i hJc cch lgi l6i mDt 1.c h3i v_ tr!
c$a ch,ng ta A %-ng chi2n tuy2n %0 Eem ai rIt cuDc #Z th@ng, ai #Z thua8 HDt vi
30
%]a tr lm 1/t ~ %i4u g ch,ng muIn hoKc t3 ra r/t hi2u chi2n8 Tu l@m ch,ng chU
giIng nh nh)ng %]a tr hai tu&i hc8
(hi ch,ng ta hi0u %Gc nn mong %Gi %i4u g v EN lF trV ch?i nh th2 no, ch,ng ra
#Z c" n4n t>ng tIt %0 t %" dl dng + %Kt X lut8 Wc M thut + dng X lut
%Gc 1n %2n trong ch?ng v 8

31
6
p dng k Iut
HPi ng-i trong ch,ng ta, dg l tr con, ng-i l.n %4u cBn +h>i c" X lut8 Wh,ng ta
#Z c>m th/y h6nh +h,c v an ton h?n n2u ch,ng ta #ong mDt cuDc #Ing c" X lut
v 1i2t r[ chP %]ng c$a mnh8 O2u 16n %L tng lm vi5c trong mDt v=n hVng hoKc
tham gia vo mDt *uan h5 %Gc chi +hIi 1Ai nh)ng *uy t@c v gi.i h6n hng hG+
lF, hng ai *uan t:m hoKc huy2n h!ch, ch, F th 16n #Z hi0u trong tnh huIng %"
tr con c>m th/y nh th2 no8 Tr con h6nh +h,c hi 1i2t 1I m` ch,ng %on 2t,
in %_nh v *uan t:m %2n vi5c ch,ng c EN nh th2 no8
(X lut tIt 1@t %Bu t trong nh v t %" churn 1_ cho tr con mDt con %-ng !t
chng gai %2n tr-ng hJc8 (hi tr 1@t %Bu hJc th tr %L +h>i %Gc hu/n luy5n ngni
vo 1n, gi) yn lKng v 1i2t v:ng l-i8 (hng c" ai 1_ /n tGng n2u vi5c hJc c$a tr
giIng nh thin t6i }nhEtanh hi cVn nh3 hoKc ch,ng c EN nh mDt %]a 1f #? #inh8
Oui d6y mDt %]a tr hng +h>i trV ch?i dl ch?i nhng n2u t/t c> mJi ng-i %4u
1i2t *uy lut c$a trV ch?i v hng nghi ng- g v4 # cng 1Cng c$a trJng ti th th2
gi.i #Z hVa 1nh h?n8
mF thuy2t v4 X lut dl vi2t nhng hng dl thc hnh8 Wh!nh # hc nhau trong
mPi c nh:n %]a tr v F i2n c$a nh)ng chuyn gia ngy cng nhi4u lm cho t/t c>
nh)ng ng 1I 1 m` th-i nay 1Ii rIi8 9" l lF do ti %a ra F i2n c$a mnh #au %:y8
K lut l gi?
(hi n"i %2n t X lut, nhi4u ng 1I 1 m` ho>ng #G v hJ ngh %fn ngay vi5c +h6t
tr nhng hng +h>i nh vy8 Ogunn gIc matin c$a ch) ny adi#ci+lineb l d6y hoKc
hu/n luy5n8 WVn mDt t hc adi#ci+leb trong ti2ng matin c" ngha l ng-i hJc8 Oh
vy th X lut c" th0 %Gc Eem l inh nghi5m hJc t+ cho tr ch] hng +h>i chU l
# trng +h6t v g:y %au %.n8 Tr con l %Ii tGng #Z hJc t+ thng *ua tnh yu
th?ng v t/m g?ng c$a cha m`, nhng v4 mKt n4n t>ng th c" nh)ng lut l5 %Gc
*uy %_nh r[ rng8
(X lut c" th0 do t th:n, th-ng gJi l t X lut hoKc t gic, hoKc %Gc + %Kt t
1n ngoi8 t[ rng tr cVn *u nh3 th hng hi0u g v4 t X lut v th2 vo giai
%o6n ny ch,ng ta +h>i %_nh h.ng cho tr8 co tu&i tr.c hi %2n tr-ng, tr con
%L c" th0 nhn trch nhi5m v4 nh)ng vi5c lm c$a ch,ng v ch,ng ta c" th0 hP trG
cho tr trong *u trnh ny 1Cng cch 1ung l3ng d:y c?ng mDt ch,t v cho tr mDt
ch,t t do chJn la8 Oh %,ng v #ai c$a mnh8 92n tu&i %i hJc th *u trnh 1ung
l3ng #Z %Gc mA rDng h?n, tr %Gc +hf+ i0m #ot nhi4u h?n *uy2t %_nh c$a mnh8
Hc %!ch ch!nh l gi,+ tr hnh thnh t!nh t X lut tr.c hi tr 1@t %Bu %i hJc8
32
Thi d di vi k lut
co %Bu th2 X ny th cuDc #Ing cVn r/t h& #A8 Trong n=m em 1f #? #inh th-ng
c" mDt em ch2t tr.c hi %Gc | tu&i v v th2 thi %D %Ii v.i vi5c nui d6y tr r/t
h@t he8 Og-i l.n l ng-i l.n, tr em l tr em hng ai th@c m@c g v4 vi5c
ng-i l.n +h>i ch_u hon ton trch nhi5m8 Tuan %i0m ny hnh thnh ngay t hi
#inh tr ra8 Tr con #Z %Gc cho =n %,ng gi-, %,ng l,c v nui d6y da trn mDt n4n
t>ng X lut 1ao gnm cc *uy %_nh, # v:ng l-i v hnh +h6t8 9:y l th-i %i0m m #
l_ch # v tn trJng ng-i l.n tu&i h?n l %i4u 1@t 1uDc8
co nh)ng n=m |e tnh hnh 1@t %Bu %&i hc v vo nh)ng n=m pe th trA nn h2t
#]c 1i *uan8 m,c %" th tr em %Gc ch=m 1m, dP dnh ngay hi va ln ti2ng8 Tr
em l.n h?n th %Gc *uan t:m cng chi4u v nh trA thnh mDt n?i d:n ch$j v tr
con v ng-i l.n %4u 1nh %^ng8 (hi hng %+ ]ng %Gc yu cBu c>u con th 1I
m` c>m th/y tDi lPi v hng dm #N dng X lut8
co nh)ng n=m n=m e, *uan %i0m 1i *uan v nhGng 1D ny ti2+ tc %Gc huy2n
h!ch8 Oh)ng chuyn gia vi2t cc #ch lF thuy2t 1n ch6y %L g"+ +hBn vo Eu
h.ng ny8 Theo nh)ng chuyn gia nhni nhft nhi4u lF thuy2t trong cc th vi5n ny
th vi5c #- %2n tr, %nh ch,ng mDt ci hoKc 1@t tr %i ng$ l hng th0 ch/+ nhn
%Gc8 Ti th!ch lF thuy2t d6y tr 1Cng # d_u dng v tnh yu th?ng nhng t!nh
thc t2 trong +h?ng th]c ny r/t m? hn8 (hi ti EN lF mDt %]a tr, ti hng cBn
tri2t lF, ti chU cBn nh)ng M thut c" hi5u *u>8
Wng lm vi5c v.i cc gia %nh, ti cng *uan t:m %2n *uan %i0m m.i nh/t v4 vi5c
nui d6y tr8 Wh,ng ta %L thay %&i t *u h@t he %2n *u d:n ch$, v gBn nh/t l
tnh tr6ng v t& ch]c8 Ti tin rCng nh)ng n=m e l th-i gian cho mDt *uan %i0m
trung dung v c:n 1Cng h?n nh)ng %]a tr h6nh +h,c 1i2t chP %]ng c$a mnh v
cgng v.i +h huynh in *uy2t v dm nhn l/y trch nhi5m8
Kh qu hoc d di qu
W" r/t nhi4u cch gio dc tr v cch no c7ng %,ng8 Tuy nhin c" hai cch #aui %"
l *u h" hoKc *u dl8 \h huynh h" *u v l,c no c7ng nh=m nhe +h6t tr #Z
lm cho tr hng +ht tri0n %Gc #uy ngh %Dc l+ v v4 l:u di hi muIn thot h3i
# + 1]c, ch,ng #Z tm c? hDi n&i lo6n8 WVn n2u dl *u, hng c" mDt gi.i h6n no
th #Z hng th0 t6o %Gc n4n t>ng tIt cho vi5c hJc hnh v t l+ hi trAng thnh8
O2u %Gc t do *u, tr #Z ngh rCng +h huynh hng *uan t:m %2n tr nn ch^ng
cBn 1i2t tr %ang lm g8 O2u +h huynh *u m4m m3ng th hng +h>i v th2 tr
th?ng yu hJ h?nj ngGc l6i ch,ng !t tn trJng 1I m`8
O2u trnh %Gc vi5c *u nghim h@c hoKc *u nung chi4u tr th ch,ng ta #Z c"
*uan %i0m c:n 1Cng h?n v t %" chJn ra +hong cch th!ch hG+ cho mPi ch,ng ta8
HPi %]a tr v mPi ng-i lm cha lm m` %4u c" nh)ng nhu cBu ring 1i5t %Ii v.i
X lut v cch th]c + dng X lut8 Tuy4n chJn la l c$a ch,ng ta8
Th2 cVn t?ng laio vLy thN Eem mDt v! d hai gia %nh &n %_nh v h6nh +h,c muIn
dnh nh)ng g tIt nh/t hJ c" %Gc cho con ci8 HDt gia %nh + dng X lut h@t
he c" m]c %Dj mDt gia %nh hc chJn cch th]c dl dLi h?n8 O2u 16n theo d[i
33
nh)ng %]a con c$a hai gia %nh ny hi ch,ng %Gc Ye tu&i, 16n #Z h" nhn th/y
%Gc ch,ng c EN v c" c>m E,c hc nhau nh th2 no8 Tuy nhin, hi nh)ng %]a
con ny trA thnh 1I m` th hJ #Z + dng hai +h?ng +h+ d6y con hon ton hc
nhau nh +h huynh c$a hJ %L + dng %Ii v.i hJ hi hJ cVn nh38 HDt gia %nh r/t
h@t he v mDt gia %nh r/t dl dLi v.i con ci8 HPi ng-i tr.c hi l+ gia %nh %4u
%L c" mDt thi %D %Ii v.i vi5c gio dc con v chU th0 hi5n ra hi con ci hJ ra %-i8
Thi dim bt du p dng k lut
Tuan %i0m trong nh)ng n=m e cho rCng tr #? #inh nn %Gc nung chi4u8 9:y l
th-i gian thi2t l+ *uan h5 gBn g7i v c>m gic an ton cho tr nh #Gi eo d!nh gi)a
tr v 1I m`8 Ohi4u 1c ti4n 1Ii cho rCng nh vy #Z lm cho tr #au ny h %In v
%Vi h3i nhi4u nhng *uan %i0m th-i nay l nh th2 #Z lm cho tr c>m th/y an ton
v %Dc l+ h?n8 Tr con d.i mDt tru&i r[ rng hng cBn X lut m l # yu
th?ng, gBn g7i v th"i *uen #inh ho6t tIt8
Oh)ng tr em A tu&i ch+ ch)ng l6i hon ton hc8 9" l giai %o6n th, v_ hi tr
+ht trin c? 1@+ v muIn thch th]c mJi ci Eung *uanh8 Wh@c ch@n tr tu&i ny
cBn c" X lut nhng m]c %D 1ao nhiu tgy thuDc vo t!nh cch c$a tr v #]c ch_u
%ng c$a 1I m`8
Tr tr.c hi %Gc Ye thng nn hJc mDt ch,t X lut, c" th0 d.i hnh th]c rU tai
hoKc n"i nh38 9Ii v.i nh)ng %]a tr *uy +h v hung h=ng th hng dl t! no8 W"
nh)ng %]a tr vo ngy thi ni %L t/n cng hch %2n th=m m nh th2 th *uy0n
#ch ny #Z +ht huy tc dng8
z@t %Bu + dng X lut l mDt *uy2t %_nh r/t c nh:n nhng thng %i5+ ch!nh l nn
1@t %Bu mDt cch nh` nhng8 Tr.c hi %Gc Y tu&i th tr !t t3 ra hung h=ng v *u
%ng8 Wh,ng chU hnh %Dng mDt cch thi2u F th]c8 v.ng dhn r[ rng v nh` nhng
cho tr l %$, hng cBn +h>i ln g:n ln cIt 8 ci5c ny %0 dnh cho giai %o6n #au8
34
7
K Iut - Hy Im cuc sng ca ban d ch[u hon
HKc dBu +hBn l.n 1I m` 1i2t nh)ng tnh huIng no #Z t6o %i4u i5n cho con mnh
1Dc lD t!nh E/u ra ngoi, vy m nhi4u hi hJ vhn th-ng r?i vo nh)ng tnh huIng
%" mDt cch v lF8 Tr con tu&i ch+ ch)ng hng +h>i l gio # v4 t:m lF nhng
ch,ng hi0u %Gc ch,ng ta8 Wh,ng %Kt #n nh)ng !+ n& #n #ng lm n& tung nI
m` nhng n2u ch,ng ta %i tr.c mDt 1.c, hn ngoan v 1nh tnh, nh)ng !+ n&
#Z Eu %i nh 1_ rm n.c ma8
Oh)ng ng 1I 1 m` th-i nay c" r/t nhi4u mIi *uan t:mi vi5c lm, cc mIi *uan h5,
v nh)ng v/n %4 *uan trJng nh ti4n 16c, nh cNa8 (hng th0 g6t 13 h2t nh)ng mIi
lo ny nhng ch,ng ta nn h6n ch2 tIi %a nh)ng >nh hAng c" th0 c" c$a nh)ng
mIi 1n t:m ny8 Ti chU yu cBu ch,ng ta nhn 1i2t h?n cc tc %Dng t6o nn #
c=ng th^ng, nhCm lm h2t #]c mnh %0 trnh nh)ng +hi4n toi cho con mnh8 W" r/t
nhi4u cch ch,ng ta c" th0 i0m #ot %Gc tnh huIng8
ng bi Ing tm vt
HDt #I ng-i l.n c] muIn v6ch lPi con mnh8 Ogay c> hi dhn con %2n chP ti hm,
nhi4u ng 1I 1 m` l,c no c7ng nh@c con8 Q Won +h>i nhn vo Ti2n # reeen hi
n"i chuy5n v.i ng /y'S8 QWon +h>i n"i Ein vui lVng'S8 QWon hoanh tay l6i no'S8
Q(hng %Gc #- vo %n ch?i %"'S8 QOgni th^ng ln'S8 Wh^ng c" g th:n thi5n trong
mDt hng h! nh vy v mPi cN %Dng nh3 c$a tr %4u lm cho tnh huIng c=ng
th^ng8
(X lut *u i0u nh th2 ny l +h>n tc dng8 WhU cBn ch, F %2n nh)ng %i4u ch!nh
y2u, *uan trJng nh/t cVn nh)ng ci hc th l- %i8
Trnh Ieo thang
Ohi4u ng 1I 1 m` c, 1m mLi vo nh)ng hnh vi nh3 v nhai %i nhai l6i cho %2n
hi n" trA thnh nh)ng # i2n nh. %-i8
vJ ngni A nh v %]a con chU lm r?i mDt mru 1nh trn th>m8 Th2 l hJ go lni
QOhKt ln nhanh' OhKt ngay 13 vo thgng rc' Won nh3 ny' Tao %L dKn my rni' Hy
#Z 1i2t tay tao'S8
mm #ao m mDt mru 1nh l6i lm 16n +h>i n&i trn li %nho O2u 16n l- %i th c"
th0 con ch" %L =n *uch mru 1nh %"8
Khi d xong chuyn th qun di
Tr con *un r/t nhanh nhng 1I m` th hng8 O2u tr lm chuy5n %ng 1_ +h6t th
+h6t ngay l,c %" rni tha th] v vui v v.i ch,ng8 mm 1I m` m h" *un %i nh)ng
# vi5c no %" th #Z gi>m thJ nhanh h?n v +h>i th-ng Euyn ch_u %ng nh)ng
35
cuDc chi2n tranh t:m lF8 k c=ng th^ng cng cao, tr con cang h %In v gia %nh
cng m/t h6nh +h,c8
n gin chU lm 1I m` dl 1_ t=ng huy2t + v 1_ ung th v c7ng ch^ng gi,+ tr
+ht tri0n &n %_nh v tIt %`+8
/r0 h F bn pht F bn th2 th6
Ha bt ging xung
Og-i ta n"i nghe nh6c nn c" th0 lm cho thi2u nhi muIn hiu v7 v n2u mDt dn
sn trum+et %Gc th&i ln th #Z lm cho hng ngn 1inh # %i %4u v chi2n %/u8
T?ng t, tr #Ing trong mi tr-ng *u nn o #Z 1_ Eo %Dng8 Trong mDt gia %nh
m ng-i l.n chNi nhau, tr con %nh lDn v truy4n hnh %Gc mA l.n h2t cu th h"
m + dng X lut %Ii v.i mDt %]a tr8 k 1nh an v yn lKng tIt cho tr h?n8 Tr
c EN v #uy ngh tIt nh/t hi hng c" ti2ng nn v # Eo trDn A mi tr-ng Eung
*uanh8
ng ham hoat dng qu
vo6t %Dng c" t!nh l:y lan v #Z tc %Dng %2n nh)ng ng-i Eung *uanh8 (hi tr con
trong mDt nh"m fo nhau vui ch?i th %]a con nh3 nh/t c$a 16n c7ng muIn tham
gia8 Tr con tu&i ch+ ch)ng r/t th!ch ch?i %ga v th!ch th, %Gc ch6y v c-i %ga
v.i 1I hoKc m`8 O2u 16n dnh th-i gian chJc gh`o v vui ch?i v.i ch,ng th +h>i
cho ch,ng th-i gian %0 d_u EuIng8
O2u tr %ang h=ng ch?i l6i 1_ 1@t ngni vo 1n =n th tr hng th0 c EN %,ng %@ng
ngay %Gc8 Tr.c gi- tr %i ng$ hng nn ch tr tham gia vo trV ch?i hoKc ho6t
%Dng g *u #i n&i v vui nhDn8
,m nhau l6i ch?i %ga l %i4u tr th!ch lm nh/t8 zI m` th cho l tr ham ho6t %Dng
v.i v ch,ng uIng WRca WRla, =n nhi4u # c la v `o ngJt nhng %i4u ny hng
%,ng8 g chU cho tr =n 1nh m~ nh6t v uIng n.c #uIi, tr c7ng vhn hi2u %Dng
nh th28 O2u 16n muIn c" # yn tnh v thanh 1nh, %ng hu/y %Dng nh)ng %]a
tr8
Chp nhn ci khng th trnh khi
W" th0 gi>m thi0u # c=ng th^ng 1Cng cch nhn cuDc %-i v.i tri2t lF ch/+ nhn8 W"
nh)ng %i4u E>y ra v.i ch,ng ta v con tr m hng th0 no trnh %Gc8 O2u 16n c"
t gin hoKc h2t #]c lo l@ng th ch,ng vhn c] E>y %2n8 c th2 hLy th giLn v ti2+
cn *uan %i0m tri2t hJc c$a %6o \ht8
(hi con 16n 1_ 15nh, tr #Z th]c dy th-ng Euyn vo nNa %m dg 16n c" ch/+
nhn hay hng8 (hn ngoan nh/t l tranh th$ v 1i2t ?n nh)ng ho>ng th-i gian
16n ng$ %Gc, n2u c] on trch hon c>nh th hi c" th-i gian 16n l6i hng th0 ng$
%Gc8
Trong vi5c nui d6y con, r/t h" nhn %-i 1Cng con m@t tri2t hJc nhng n2u c] %:m
%Bu vo t-ng th cng v !ch8 ti hng +h>i l 16n c] hoanh tay ngni nhn ni5m
36
\ht hoKc nhai `o cao #u8 Wh,ng ta cBn mA to m@t ra m nhn, hng +h>i hnh
%Dng o o m +h>i #N dng ci %Bu c$a mnh8
Quy tc bt di bt d[ch: Trong nh ny c nhng quy d[nh thng nht
Tr con hng th0 #Ing h6nh +h,c n2u +h huynh v ng 1 c] chU 1>o cho ch,ng
mPi ng-i mDt i0u8 O2u mDt ngy tr +h6m tDi hoKc t hnh Ec, tr vhn 1Ii rIi
hng 1i2t %i4u ch,ng lm c" +h>i l tDi lPi hay hng8 O2u ng 1I n"ii QWon hLy lm
th2 ny'S cVn 1 m` th n"ii Q(hng %Gc, con +h>i lm cch hcS th X lut #Z
ch^ng c" tc dng g8
W7ng #Z hng c" gia %nh no m 1I m` l6i hon ton thIng nh/t nhau v4 vi5c nui
d6y con8 g c" nh)ng *uan %i0m hc nhau nhng ch,ng ta vhn cBn +h>i hG+ tc
v.i nhau, 1i0u hi5n v + dng mDt cch thIng nh/t X lut %Ii v.i con tr trong gia
%nh8
O2u hm nay c>nh #t cho +hf+ van li Ee 1n +h!a tay +h>i l4 %-ng m ngy mai
hJ 1@t giam 16n hi 16n hng li Ee 1n tri, %i4u ny #Z lm cho 16n 1Ii rIi, 1/t an
v gin d)8 T?ng t nh vy hi tr con #Ing trong mDt mi tr-ng m cc *uy
%_nh hng nh/t *un v lin tc thay %&i8 Tr #Z trA nn gin d) v cu g@t, h"
1>o8
HDt #I cK+ vG chnng c]ng %Bu v hng tn trJng nhau ch,t no v th2 c] mPi lBn
+ dng X lut v.i tr l hJ cLi lDn nhau8 9]a tr #.m nhn ra # m:u thuhn v #Z
%]ng v4 +h!a mDt ng-i nhCm lm cho # 1/t %nng c$a hJ ln %2n m]c hng th0
dung ho %Gc8 (hi c" # hc 1i5t l.n gi)a F i2n c$a 1I v m`, 16n #Z hng chU
1>o g %Gc cho tr cho %2n hi cc 16n %i %2n # tho> thun8
Oh)ng ng 1I 1 m` n"ng gin #N dng con mnh nh v7 h! nhCm chIng l6i nhau
l vi +h6m *uy4n lGi c$a tr v #Z g:y h6i hn l-ng cho tr8 Theo inh nghi5m c$a
ti, 1I m` %0 cho con nhn th/y hJ hng thIng nh/t v lGi dng con mnh cho mc
%!ch lm t&n th?ng nhau th *uan h5 c$a hJ #Z E/u %i v chia tay l %i4u #.m muDn
c7ng #Z E>y ra8
ng xem ng b I bnh phong
zI m` n2u hng %i4u hi0n %Gc con mnh th-ng 1uDc tDi ng-i hc cho v/n %4
c$a hJ8 Ti th-ng nghe hJ n"ii QTi hong d6y chu %Gc v 1 n" chi4u chuDng v
lm h3ng n"8S ci5c ny ch^ng lin *uan g8 z6n hng nn 1uDc tDi ng-i hc, 0
c> ng-i ch=m #"c hoKc thBy c gio c$a tr cho # hng hon h>o c$a n"8 g
#ao, tr c" h> n=ng th!ch nghi mDt cch ~ di5u v.i nh)ng X lu6t hc nhau trong
nh)ng tnh huIng hc nhua8 nhin tr nhn ra rCng c" nhi4u gi.i h6n hc nhau
vo tu&i tr.c hi %2n tr-ng hoKc %i hJc, nhng nn cho ch,ng 1i2t rCng c" mDt
t+ hG+ r[ rng cc *uy %_nh trong nh cBn +h>i tu:n th$ tr.c8
zI m` l nh)ng ng-i g"+ vIn ch!nh v th2 hJ c" >nh hAng v trch nhi5m l.n
nh/t %Ii v.i tiu churn hnh vi c$a con ci mnh8
Phi c hai ngui mi dnh nhau duc
37
9nh nhau v.i tr con ch^ng !ch g v n"i chung c" th2 trnh %Gc vi5c ny8 9Ii v.i
tr A tu&i ch+ ch)ng, n2u 16n c" th@ng th 16n c7ng thua A g"c %D no %"8 kau ;e
+h,t, %]a tr #Z *un t/t c> nh)ng chi ti2t c$a cuDc ru %> nhng c> ti2ng %nng hn
#au 1I m` vhn cVn m5t 1A h?i hai dg mnh l chi2n th@ng8
Ti th-ng nghe cc ng 1I 1 m` n"ii QO" c] g:y g& v.i tiS c ti lun tr> l-ii Qz
c" F n"i l 1 c] +h>i gin d) v.i n"oS W" ng. ngrn %2n m/y c7ng hi0u %Gc l
hng ai l6i c" th0 %nh nhau mDt mnh, giIng nh hng ai nh>y %i5u t=ng mDt
mnh %Gc8
z6n 1i2t l hi 16n n&i %o v muIn th@ng con, 2t *u> #Z tu~ thuDc vo +h>n ]ng
c$a %Ii tGng m 16n gin8 O2u tr c7ng n&i c?n tam 1nh v m/t i0m #ot th 16n
#Z +h>i m@c `t vo cuDc chi2n gi)a cc v #ao8 O2u 16n hng can d hoKc tham
gia cuDc chi2n, vy #Z ch^ng c" ai th@ng thua g c>8
WhU mnh 16n c" *uy4n tham gia hoKc trnh hng tham gia cuDc chi2n v.i con
mnh8 zan chU cBn %2n *uBy gi> *uy2t hi2u n6i v +hn nn trong mDt cNa hng
1ch ho m *uan #t th #Z 1i2t ng-i tht # 1nh tnh v hn hfo l th2 no8
HP hi hch hng c/t ti2ng ca th l+ t]c ng-i +h!a #au *uBy #Z n"i giJng ngJt
E.ti Q ti Ein lPi l ci lui dao r?i ra h3i c! mt ch2 1i2n th]c =n m.i ny %L lm
1 1_ th?ng8 Wha 1ao gi- chuy5n ny E>y ra8 Ti #Z 1o co v.i ng cNa hng
trAng8S g 16n tin hay hng, l 1I m` 16n c" *uy4n huy2n h!ch hoKc ng=n
nga # %Ii %Bu v.i con ci, tu~ thuDc vo +h>n ]ng c$a ch,ng8 9nh nhau v.i tr
con ch^ng hc g ch?i tenni# v.i mDt tri da, v th2 tIt h?n nn dnh #]c lc cho
vi5c &n %_nh huy2t + v duy tr #]c ho, ho h! trong gia %nh8
Nhng co cu v I thi
Tr con c" Eu h.ng c>m th/y an ton v h6nh +h,c hi #Ing trong mDt mi tr-ng
c" t& ch]c v trt t8 O2u tr 1i2t hi no +h>i =n, %i ng$, %i hJc th tr c7ng nn 1i2t
m]c %D hnh vi m +h huynh cho +hf+8 Tr th-ng thu:n theo ch2 %D #inh ho6t n4
n2+, mDt hi c" thay %&i nh =n trl gi-, 1I m` %i cng tc hoKc c" hch l6 %2n
th=m th tr #Z c>m th/y 1_ Eo trDn8 z/t c] l,c no c" th0 th nn t& ch]c tr.c mJi
vi5c v cho tr 1i2t tr.c %i4u g #@+ E>y ra v.i ch,ng8 zI m` hng c" 2 ho6ch th
con ci c7ng dZ hng c" 2 ho6ch v cuDc #Ing #Z rIi tung ln8
Nhn bit nhng ngi n
OgVi n& A %:y l nh)ng tnh huIng c" th0 dhn %2n # +hi4n toi, ch^ng h6n tr r4 r
lm cho trl hJc, hng ch_u t@m, hng ch_u %nh r=ng v =n rau tri hoKc hng
ch_u r-i mDt cNa hng 1n em8 Ohng tnh huIng nh3 c" th0 dhn %2n nh)ng hu
*u> l.n v v th2 tIt nh/t nn lun trnh nh)ng ngVi n& cVn h?n l +h>i dJn d`+
%Ing %& nt8
O2u 16n lgi l6i v +h:n t!ch mDt cch cng minh vIn li2n nh)ng trV lu c no %"
c$a tr, 16n #Z +ht hi5n ra rCng ch^ng c" nhi4u8 WhU c" mDt hai trV c7 nhng 16n
n&i cu v hng %0 F v nhn ra trV %"8
38
vLy nhn cho rDng h?n, ch, F h?n v n@m r[ ch!nh Ec %i4u g !ch th!ch nh)ng
hnh vi h" a c$a tr %0 tm cch trnh mDt cch hn ngoan8
Tch cc c tc dng manh m
Oh)ng M thut d6y tr A tu&i ch+ ch)ng th-ng r/t thnh cng hi %Gc + dng
1Ai nh)ng 1I m` t!ch cc8 Tr.c h2t, 16n +h>i tin vo nh)ng %i4u 16n lm rni n"i
tht r[ rng v.i con ci8 Ti coi oh?ng +h+ d6y con t!ch cc i0u ny l mDt lo6i
v7 h! Q\h>i lm theo cch ny thi'S O" #Z %Gc nh@c %i nh@c l6i trong #ch ny v
n2u c" l,c no %" X lut hng +ht huy tc dng th hLy lgi l6i v i0m tra Eem
mnh c" chuy0n giao thng %i5+ ny mDt cch r[ rng hay hng8 vLy nh., nh)ng
1I m` l6c *uan l nh)ng con ng-i m6nh mZ'
Nhn bit nhng du hiu tiu cc
t/t dl tri2t lF v4 vi5c lm mDt ng-i 1I hoKc m` t!ch cc ;eeq nhng trong thc t2
%i4u ny hng dl8 HPi hi gK+ h" h=n th ch) Qhng'S th-ng %Gc dgng th-ng
Euyn8 m,c mJi vi5c trA nn *u t5, mPi ngy #Z trA thnh mDt cuDc chin %/u tiu
cc v.i Q(hng8S Q9ng,S QThi %iS d rni z.+' Tua mDt ngy nh th2, 1I m` %:m
chn n>n v 1unn +hi4n8 (hi l ch:n %2n gi-ng ng$, hJ ngh QHnh c" n"i %Gc
%i4u g tIt %`+ c> ngy hm nay hng nhUo mm 1I m` chU l vy thi #aoo 9ng lZ
mnh nn dgng dng c trnh thai'S Ohng muDn *u rni'
H@c `t vo tnh th2 tiu cc nh th2 r/t dl lm 1I m` thay %&i *uan %i0m v4 mJi
vi5c8 kng hm #au hJ l6i thA di %"n nh 1nh minh v nghi Qvm nay thCng nh"c
#Z lm %i4u tni t5 g tr.c tin %:yoS
HDt M thut c" !ch nh/t m ti tng 1i2t l M thut %Gc #N dng th-ng Euyn
trong gia %nh nh)ng %]a tr tn tt8 Ogay hi nghe tin E/u v nhn th/y nh)ng d/u
hi5u 1i *uan, 1I m` nhanh ch"ng t!ch cc tm ra nh)ng %i0m tIt A tr8 vJ tm hi0u
nh)ng M n=ng, +hrm ch/t tIt v hi %L +ht hi5n %Gc, nh)ng ci ny #Z %Gc vun
E.i v.i hi vJng c]u v.t nPi th/t vJng v u m 1ao trgm gia %nh hJ8
O2u 16n c" nh)ng %]a con A tu&i ch+ ch)ng d-ng nh l,c no c7ng c EN
ch^ng ra g, hLy thay %&i cch nhn v c" tm nh)ng %i0m tIt8 Ti %nng F rCng c"
nh)ng %]a tr c EN h$ng hi2+ %2n nPi +h>i dgng mDt tr! t?nge tGng +hong
+h, m.i th/y r[ nh)ng g m chU trng t Ea m.i c" v tIt %`+8 c.i nh)ng %]a tr
h" 1>o nh/t, hLy 1@t %Bu 1Cng cch thAng cho nh)ng ci gBn tIt, g@ng tm cch
E:y dng mDt thi %D t!ch cc v cgng v.i vi5c ny l mDt lIi d6y con hi5u *u> h?n8
WI g@ng c" thi %D t!ch cc h?n l %i4u tIt nhng hng +h>i dl8 cy 16n nn c"
1.t tiu cc %i' c4 l:u v4 di th c7ng c" tc dng t?ng t8
C nhng mong di hp I
Ti tin rCng nh)ng v/n %4 l.n m ch,ng ta +h>i %Ii mKt #Z hng cVn n2u ch,ng ta
1i2t mong %Gi mDt cch hG+ lF h?n8 k tht l %]a tr Y tu&i hng th0 no c EN
nh ng-i l.n8
Wh,ng ta %L th>o lun hnh vi 1nh th-ng c$a tr con tu&i ch+ ch)ng trong
ch?ng {, v th2 16n hng nn hi0u #ai v4 %i4u ny8 WI g@ng %i4u chUnh ci nhn
39
c$a mnh v nui d6y con v.i nh)ng mong %Gi hn ngoan h?n8 HDt #I %Kc %i0m
c$a tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng dhn %2n m:u thuhn %Gc 1n %2n d.i %:yi
Lm ba bn v b mi th
z>n ch/t c$a tr con l nn o, d? 1rn v +h +hch8 O2u %Gc cho +hf+ t r"t
n.c, ch,ng #Z lm %& EuIng #n8 co nh)ng ngy ma, tre mang 1gn v %/t vo
nh m hng them mng %2n chuy5n th>m nhan mnh l lo6i %@t nh/t8 Wh,ng
ch^ng 1i2t t! g v4 h5 thIng ti4n 16c v nh)ng gi tr_ hc c$a ng-i l.n8 mm 10
mDt ci ly v mDt chi2c 1nh thuX tinh v gi %Ii v.i tr ch^ng c" g hc nhau8 Won
ch" c,ng tr yu u =ng ^ng vgng ch6y v %n trang tr! *uF gi trong thay tr #Z 1i2n
thnh m. thuX tinh8
Tr con hng mu m, ch,ng chU 1Ic %nng, thi2u F th]c v hay g:y ra tai n6n8 O2u
1y 1i5n %n %6c *uF trong tBm v.i c$a tr th nn t trch mnh n2u ch,ng 1_ vu8
Lm hng d choi
Q(hng nn cho con ch?i %n ch?i %@t ti4n v tr th!ch %+ +h v lm h3ng %n ch?i8
WhU cBn mua %n ch?i 14n v hng *u %@t8 9i hi ch?i v.i cuDn gi/y tr@ng m
ch,ng l6i th/y th, h?n l m. %n ch?i cao c/+ 1Cng nha tIt8
n Iut b
92n cuIi 1u&i chi4u th tr %L chn ch?i v.i m` n"8 c th2 hi nghe ti2ng Ee c$a 1I l
tr chnm ln ngay8 Wh,ng #n #ng c" #]c lc m.i cho vi5c ch?i %ga v.i ng 1I m
hng h4 1i2t 1I %ang m5t #au mDt ngy di v/t v> v cng vi5c v 1I muIn ngni
%Jc 1o, Eem truy4n hnh hoKc n"i chuy5n v.i me8 Tht hng dl nhng ng 1I
+h>o cI nhn cuDc %-i 1Cng %i m@t c$a con mnh v dnh cho ch,ng mDt ho>ng
th-i gian ngay hi v4 %2n nh8 Tr mong c" %i4u ny v #Z hng vui n2u 1_ t chIi8
Trung thc
Tr A tu&i ch+ ch)ng cha +ht tri0n %Gc +hrm ch/t trung thc dg %:y l +hrm
ch/t hng th0 thi2u %ooi# v.i vi5c trA nn thnh cng trong th2 gi.i c$a ng-i l.n8
Tr hng ngBn ng6i chU ta mu da hc hoKc huy2t tt c$a ng-i hc, 0 c> i0u
t"c hoKc nft mKt tr cho l dl #G8 O2u %Gc m-i %i =m m mang theo con th %ng
trch con hng t2 nh_ hi n" 1>o th]c =n dA8 Tr hng 1i2t cch n"i dIi c" ngh5
thut nh ng-i l.n nn n" n"i th^ng tuDt cho mJi ng-i nghe8
Wh,ng ta hng cBn 1i2t c" nn d6y tr n"i dIi hng v ng-i l.n c" cBn +h>i n"i
dIi hng8 g th2 no hi l.n ln, tr c7ng +h>i hJc cch c EN c$a ng-i l.n m.i
c" th0 ho hG+ %Gc8
Tr con phn nh ngi nh ca ban
WuDc #Ing #Z dl ch_u h?n n2u 16n #Ing trong mDt ngi nh %Gc thay %&i cho +hg
hG+ v.i #inh ho6t c$a tr A tu&i ch+ ch)ng8 9:y l vi5c cBn +h>i lm ngay #au hi
tr %Gc mDt tu&i v tr #Z 1@t %Bu di chuy0n nhi4u v tV mV, ty my ch:n tay ch]
hi2m hi A yn mDt chP8 Ti %L th/y mDt #I ng 1I 1 m` 1V Eung *uanh nh %0
40
h>o #t tBm v.i c$a con nhCm 1y 1i5n %n %6c trong nh #ao cho %>m 1>o an ton
nh/t cho tr8 Oh th2 c7ng h?i *u nhng # an ton c$a tr r/t *uan trJng8
Nhng vic vt vnh v s sp d ngi nh mo uc
(hi nh)ng vG chnng m.i c.i dJn 1o nh m.i, hJ th-ng th!ch 1y 1i5n nh)ng vt
*uF ngang tBm v.i c$a tr con8 Tht dl 1_ #Ic hi tr con Eu/t hi5n v m" tay vo 1/t
~ vt g, Eo tung c=n nh8 9:y l l,c cBn #uy ngh l6i8
Ohi4u ng 1I 1 m` cI ch/+ v.i thi %D rCng QWh,ng ta c" *uy4n v tr +h>i nghe
theo ch,ng ta8S O2u 16n c] %Kt %n n) trang h@+ n?i v hng cho ch,ng #- vo,
thm ch! %nh %Vn tr hi ch,ng #-, tr #Z hng m" tay vo n)a8 Tuy nhin, tIt h?n
nn c/t nh)ng %n %6c *uF %i rni dBn dBn hi tr l.n h?n th l6i 1y 1i5n8 O2u hng
%i4u chUnh theo #inh ho6t c$a tr, +h huynh c] +h>i dn m@t canh chng8 9:y l
nh c$a 16n, vy 16n +h>i lm #ao %0 %Gc th giLn mDt ch,t8
Then ca, khoa ci v nhng khu cm
O2u 16n c" mDt %]a con th!ch +h +hch v nhanh nh`n th hng +h>i chU nn #@+
E2+ l6i nh cNa m c"n +h>i #@+ M lung h?n8 W/t nhng %n dl vu ln trn cao
hoKc trong t$ !n8 O2u c" th>m tr@ng th nn c/t %i8 Wi chIt c$a t$ 12+ %ng dao na
l6i8 WVn t$ no muIn cho tr ch?i v hm +h th hng cBn h"a8 T$ %ng tri c:y,
rau *u> th tr #- %Gc, nhng n?i %Kt %n thuX tinh, vt nhJn, 1Dt giKt v cc ch/t
ho +hrm +h>i tuy5t %Ii hng %0 tr %ng %2n8
W" th0 #N dng lo6i 1=ng eo m chU ng-i l.n m.i gu %Gc %0 dn nh)ng cNa t$
nguy hi0m n"i trn8 92n mDt l,c no %" tr #Z hi0u %Gc v #ao 16n lm th28
Thu thp d trong t Ianh nu cn
Ohi4u 1I m` h3i ti c:u h3i m hJ cho l h2t #]c *uan trJngi Qmm #ao 1c # ng=n
con mnh l/y %n =n trong t$ l6nh raoS 9?n gi>n l %ng %Kt %n =n vo %"8 T]c l
nh)ng th] no hng muIn tr l/y v lm h3ng th %ng 13 vo t$ l6nh
W" th0 gi) cho tr hng mang %n trong t$ l6nh ra ngoi 1Cng mDt M thut %?n gi>n8
gng mDt d:y cao #u lo6i dgng 1uDc hng ho v 1uDc vo *uanh t$8 Oh vy 16n
#Z c" mDt ci cNa t$ lV Eo chU cho +hf+ mA ra mDt ho>ng cch nh3 v #Z h+f l6i
ngay tr.c hi tr _+ l/y %n =n ra8 Oh th2 1I m` v:n l/y %Gc nhng tr chU %Gc
t+ th0 dc v.i cnh cNa t$ m thi8 O2u hng c" lo6i d:y ny th dgng d:y thng,
dgng 1=ng eo dn hoKc nhft mDt mru gP vo c6nh cNa c7ng c" tc dng t?ng t8
trang dim, kem v nhng dng c d Iai vt do khng ty duc
Ohi4u %]a tr c" ti ho6 #, nh/t l ti 1i #?n ln gh2, #n nh v i2ng8 On %Kt %n
trang %i0m, em v nh)ng dng c %0 l6i v2t d? hng try %Gc ngoi tBm v.i c$a
tr8 z,t c" mc hng try %Gc c7ng +h>i c/t vo chP an ton nh/t8
Nhng d dac nguy him, c knh v d choi sc nhn8
Oh c" cNa #& hoKc cNa ch!nh th/+ lm 1Cng !nh th #Z r/t nguy hi0m cho tr8 O2u
lm vu !nh tr #Z 1_ th?ng, %Kc 1i5t n2u tr tng c> chi2c Ee vo chi2c cNa !nh
41
hng c" hung8 TIt nh/t +hBn c" !nh nn lm cao h?n g@n hung v dgng !nh an
ton hi c" th08
On l@+ & c@m %i5n an ton v tr con r/t m ch?i v.i & %i5n8 ngoi hD+ %ng cc
mIi nIi nn l@+ ci ng@t m6ch, nh th2 nhu con 16n c" nhft chi2c `+ t"c vo my
n.ng 1nh m~ th chu vhn hng v/n %4 g8
Hua %n ch?i cho tr tut %Ii trnh nh)ng th] c" vt nhJn v #@c8 T/t c> thuIc uIng
+h>i c/t trong t$ c/+ c]u trn cao8 W" ng-i c/tM thuIc uIng nhng l6i %0 nh)ng
th] nguy hi0m h?n trong 12+ hoKc n?i giKt %n, thuIc try, thuIc di5t runi, muPi, gin
v chuDt, thuIc di5t c3, 1Dt giKt, n.c lau #n, n.c chgi !nh88vv88 +h>i %Gc c/t M8
Tr con th!ch ch?i v.i con vt cng nhng ch" th hng %Gc v n" #Z 1_ c@n n2u 1_
chJc8 c th2 +h>i cch ly tr nh3 v.i ch" dg %" l con ch" gi) nh r/t tIt8
iu chinh hng ro
O2u c=n nh c" v-n tr.c th ch, F chUnh l6i hng ro8 Tr con cBn hng gian
thong %Lng %0 ch?i %ga nhng +h>i c" c&ng v hng ro ng=n hng cho tr ch6y
ra %-ng8 \h>i ho cNa #ao cho tr con hng mA %Gci dgng ho E!ch, ci chIt
trn cao8 O2u l v-n l.n th hng nn cho tr ch?i gBn hng ro 1Cng Zm gai8
e ci
e c7i l cng c tuy5t di5u 1>o v5 nh)ng %]a tr hi2u %Dng h3i tai ho68 HKc dBu
trn lF thuy2t nghe hay nhng thc t2 th hc v nh)ng %]a tr r/t hi2u %Dng #Z
hng ch_u ch?i trong hng gian cht h`+ %"8
HDt #I +h huynh dgng Ee c7i cho ch!nh mnh8 vJ ngni vo %" %Jc #ch trong hi
con mnh ch6y ch?i h@+ nh8
K ngoi vng php lut v dy cong
WBn +h>i gim #t tr chKt chZ v tr hng 1i2t #G Ee cD, (hi ra h3i nh, mDt #I
%]a tr hng dm r-i tay 1I m` v ch6y ra Ea8 HDt #I hc th ch6y o %i ngay hi
va ra h3i c&ng giIng nh nh)ng tg nh:n l:u ngy m.i th/y nh mKt tr-i8 Oh)ng
%]a tr ny th!ch rGt %u&i v hng #G +h>i Ea 1I m`, hng th!ch # tg t,ng8
Trong #iu th_ ch@c 16n tng nghe trn loa c:u n"i %6i lo6i nhi Q}i l m` c$a chu
tr Y tu&i mKc o thun my vng %2n chP ch,ng ti nhn chuS8
Th-i ~ th!ch +hiu lu ny #Z *ua mau, v mKc dg hng th!ch X lut, ti cho rCng
%i l,c X l:t c]u m6ng nhi4u %]a tr trong mDt #I tr-ng hG+8
zI m` c" th0 #N dng mDt d:y v>i ng@n th@t n,t c$a h.ng %6o #inh %0 cDt *uanh
1ng %]a tr8 O2u con 16n hi2u %Dng v l %]a tr c" #]c th hng %Gc dgng lo6i
d:y dl %]t8 Og-i hc c" con trBm t!nh c" th0 trGn m@t ln n2u 16n lm vy nhng
mKc 5 hJ, 16n cBn +h>i + dng cch ny nhCm %>m 1>o t!nh m6ng cho con v
nh th2 16n #Z c>m th/y an ton8
Nhng ng b b m dng dng
(hng c" tuBn no m hng c" nh)ng 1 m` #ng lng n"i cho ti nghe mDt M
thut m.i nhCm 1>o v5 tr m hJ va hm +h ra8
42
Oh)ng ng-i hc th ch^ng thsm *uan t:m hoKc hng c" ch,t "c tAng tGng v
#ng i2n nhCm c>i thi5n 1/t ~ %i4u g8 vJ c] 1>oiSi do, lm #ao m ho cNa,
#Na c&ng hoKc c/m mDt %]a tr vZ ln t-ng nhS Tht ~ cc' Trong th2 gi.i hi5n
%6i ngy nay hi nh)ng nh v7 tr %L 1ay ln h3i tri %/t v 1ay *uanh hng gian
m/y tuBn tr.c hi trA v4 mKt %/t, c" th0 no tin rCng mDt ng-i Y< tu&i l6i hng
1i2t lm g nhCm ng=n %]a con Y tu&i c$a mnh mA cNa ch6y ra ngoi8
Wh^ng cBn cng ngh5 cao, M thut m.i g c>8 WhU cBn mDt %o6n d:y hoKc mi2ng
cao #u c7ng lm %Gc vi5c ny8
:y nhau v.i tr con chU +h! th gi- v hao n=ng lGng E,c c>m hng cBn thi2t8
Oh/t %_nh +h>i %i4u chUnh c=n nh cho +hg hG+ v.i tr con tu&i ch+ ch)ng nhCm
gi) gn cho tr, 1>o v5 ti #>n c$a 16n v # 1nh an t:m hnn cho ch!nh 16n8
Trnh nhng tinh hung bt phn thng bi
Tht ngu ngIc n2u c] tng %Bu vo t-ng8 O2u muIn %Gc yn &n th 16n nn %0
dnh th-i gian v #]c lc cho nh)ng nguyn nh:n E]ng %ng h?n v trnh t/t c>
nh)ng ci gi hng cBn thi2t +h>i tr>8 \h huynh hn ngoan nhn 1i2t r/t nhanh
l,c no mnh 1@t %Bu thua v r,t ra h3i tnh huIng mDt cch thun lGi8
Oh)ng tnh huIng %Kc 1i5t ny Eu/t hi5n trong t/t c> cc ho6t %Dng c$a tr t vi5c
=n, %i tiu %i ti0u %2n vi5c ng$ nghU, hoKc hi c" *u nhi4u ng-i l.n th!ch g"+ F
Eung *uanh8
m cha m` ch,ng ta cBn +h>i nh6y c>m8 9i hi tr con nfm mDt hVn % cuDi tr.c
hi ch,ng ta _+ trA tay th2 l #inh chuy5n v mDt cuDc %Ii %Bu E>y ra8
Cho n
t/t dl 1>o mDt %]a tr ngni vo 1n v %Kt th]c =n tr.c mKt n"8 (h" nh/t l 1>o
ch,ng =n n2u ch,ng hng th!ch =n8 hJc ti2n 1D nhng ti ch@c rCng hng c" gi>i
Oo1el no cho ng-i hm +h ra cch lm cho tr =n8
z@t tr +h>i =n #Z hgn mang lai 2t *u> g, n" chU lm cho m` v con thm 1c 1Di
v cu g@t8 (hng c" %]a tr no ch2t v %"i v hng ch_u =n v th2 hng nn nhft
th]c =n vo hJng con , hi %"i t n" #Z =n8
i tiu di tiu
z6n c" th0 mang con mnh vo +hVng t@m, huy2n h!ch n" ngni vo 1 nhng n2u
n" hng muIn ti0u hoKc %6i ti5n th c" lm Bm ln c7ng th2 thi8 9:y l tr-ng hG+
16n +h>i ch/+ nhn dg tr cVn nh3 nhng n" c" ci *uy4n ny8
Ng
W7ng 1Cng cch t?ng t 16n c" th0 dhnnga %i uIng n.c nhng uIng hay hng
l tu~ n"8 z@t con vo gi-ng th %Gc nhng 1uDc tr +h>i ng$ l %i4uhng th08
O2u c] f+ tr ng$ ngay tr #Z cu ln v rni tUnh ng$ h?n n)a th #Z h" EN, n"
muIn ch]ng minh l n" cha th0 ng$, 16n #Z c>m th/y tht hIn h&8
z6n chU c" th0 %Kt tr ln gi-ng, vP v4 tr nhng tr hng th0 ng$ ngy tr hi 16n
tim thuIc m vo ng-i n"8
43
Thiu thi gian
co mDt ngy oi 1]c8 %]a tr Y tu&i rui c$a 16n chay *uanh nh cBm Ing n.c
+hun h@+ n?i8 Ohng trong ;e +h,t n)a 16n cBn +h>i mKc o vo cho n" %0 ch6y
%2n tr-ng %"n ch_ n"8
9]a tr 1i2t th2 v hng ch_u %0 16n t@m rNa cho Eong %0 cVn _+ th-i gian %i %"n
ch_8 z6n c" th0 %in ti2t ln, nhng t6i #ao hng %?n gi>n h?n 1Cng cch cho con
mKc nhanh ci o thun v chA con %2n tr-ng %"n, hi v4 rni l6i t@m rNa M h?n v
thay %n %ng hong #au v tr-i %ang r/t n"ng8
(hng nn %Ii %Bu v.i tr hi c" th0 trnh, %" l 1! *uy2t8
Khi tinh hinh tr ln kh x-cch ly tr.
g cho 16n %L %Gc t v/n cch ]ng EN hay nh/t v.i con tr th c7ng c" nh)ng l,c
hng th0 ch_u n&i hnh vi c$a mDt #I %]a tr8 ci5c ny th-ng E>y ra nh/t v vo
nh)ng ngy ma v gi" hi m +hVng ng$ d-ng nh cht l6i8 (hi tr 1@t %Bu c/t
ti2ng, ti2ng h"c dDi ln trBn nh, dDi vo t-ng, chui vo tai 16n v hu/y %Dng
thBn inh c$a 16n8 92n l,c ny th X lut hng c" cng hi5u g v ti cho rCng tIt
nh/t l nn trnh %i8 Hang con %i ra ngoi hng gian thong %Lng8 Ti2ng h"c c$a
tr hng 1ao gi- *u to n2u A ngoi tr-i, v nh th2 c7ng dl ch_u h?n cho %]a l.n
h?n8 v6 ho> mDt ch,t %0 %Bu "c %Gc yn tnh8
z m` c$a mDt cu 1f h" t!nh 1>o tii Q(hi tim/t 1nh tnh, ti 13 ra ngoi ngay8
kau %" th mJi vi5c c7ng hng %2n nPi t5 l@m, ngay c> hi ti *u gin th cch ny
c7ng an ton cho ti h?n8 ngoi %-ng ti #Z hng %nh con8S Tu> l mDt l-i
huyn trung thc v hn ngoan8
Khng kim sot dc, kim sot vic mang thai
Ti th-ng %Gc h3i F i2n rCng %]a con no, %Bu lVng hay th] nh hay th] 1a l tIt
h" nui d6y nh/t8 Ti cho rCng %]a #au cgng l h" nh/t8 -ng nh n2u gK+ +h>i
%]a con *u h" nui d6y, ai c7ng 1>o mnh #Z hng #inh thm n)a8 9]a tr h" l
%]a 16n muIn trnh mang thai nh/t8
(hi ti gK+ nh)ng ng 1I 1 m` hng *u>n lF n&i con mnh, ti h3i hJ v4 2 ho6ch
#inh nh)ng %]a con ti2+ theo8 HDt #I 1 m` c" nh)ng %]a con vu 2 ho6ch n"i
rCng c" th0 hJ #Z c" con n)a hoKc c" th0 hng, rCngStu~ vo Wh,aS8 Toi hng nn
can thi5+ vo vi5c c$a ng-i hc nhng l 1I m`, n2u hng nui d6y tIt %]a con
%ang nui th ch,ng ta nn 1i2t rCng %]a ti2+ theo #Z cVn h" h?n8 W" lZ nh)ng ng
1I 1 m` ny nn nghim t,c gi) 2 ho6ch ch] hng nn giao trch nhi5m cho
Wh,a Tr-i n)a8
44
8
Nhng k thut p dng k Iut
Oh)ng ng 1I 1 m` ngy nay r/t 1Ii rIi hng 1i2t c" nn + dng X lut hay
hng8 vJ #G #Z hng %Gc con yu th?ng n)a n2u t3 ra c]ng r@n, mKc dg thc
t2 hJ #Z m/t %i tnh c>m v lVng !nh trJng c$a con ci n2u hJ m4m y2u v 1/t lc8
Wh,ng ta %L nghe n"i rCng %:y l giai %o6n +ht tri0n tnh c>m *uan trJng nn n2u
t&n th?ng tnh c>m th #Z nguy hi0m cho tr8 Tht l hay n2u nhng F tAng ny
hng %,ng8
Oh)ng ng 1I 1 m` %3 mKt ln hi th, nhn v.i ti rCng hJ %L tng cBm c:y do6
*uF tN c$a mnh8 Tht ra, c" nh)ng l,c ci c:y %" giIng nh chi2c gy thBn mBu
nhi5m l tr +h>i nghe theo8 9a #I ng-i cho rCng mnh tht E/u h& hi %nh con8
vJ *u 1_ m >nh 1Ai *uan %i0m cho rCng hJ %nh tr c" th0 lm h6i v4 mKt E,c
c>m v huy2n h!ch 16o lc, #au ny c" th0 dhn %2n n6n =n hi2+ tr em v +h n)8
vi0u # vi5c nh th2 ny *u> l hng %,ng nhng nhi4u ng-i vhn lBm tAng nh
vy8
W7ng c" *uan %i0m #ai lBm cho rCng cho mDt %]a tr *u h!ch vo +hVng ng$ #Z
g:y ra nh)ng v/n %4 v4 gi/c ng$ v rCng %nh l6c h.ng mDt %]a tr #@+ nIi gin l
mDt vi5c lm tai h6i8 HDt #I nh t:m lF ngu 1i5n rCng thAng cho tr hi ch,ng c
EN tIt l lm gi>m lVng t trJng c$a tr8 HDt vi ng-i r/t hIi hn hi n"i nh3 cho ti
1i2t %i l,c hJ hng nh/t *un, m/t 1nh tnh v hng +h>i l,c no c7ng lm
g?ng tIt cho con8 9:y l nh)ng ng 1I 1 m` 1nh th-ng nh ti v 16n ch,ng ta
nn ch,c mng hJ v hJ cVn c" l?ng t:m v hi0u 1i2t trong vi5c hJ lm8 Ti vi2t
#ch ny v t v/n cho nh)ng ng-i hng tht # hng c" th-i gian m? mDng
hLo huy4n8 (hng ai trong ch,ng ta hon h>o v ch@c ch@n tiu churn v4 X lut c$a
ch,ng ra #Z +h>n nh %i4u ny8 9i4u cuIi cgng cBn n"i l ch,ng ta c" th0 thc hi5n
vai trV c$a mnh tIt h?n v *uy0n #ch ny chU nh@m vo %i4u %"8
K lut - diu gi thc s quan trng
zI m` th-i nay 1_ *u nhi4u #ch vA gio %i4u t/n cng %2n nPi hJ hng 1i2t %i4u
g tht # c" F ngha8 9Ii v.i v/n %4 X lut th #au hi lJc h2t nh)ng F tAng Eu th-i
th, v_ nh)ng hng thc t2, ch,ng ta #Z c" mDt danh #ch nh)ng %i4u #aui
Tinh thong yu: (X lut chU thnh cng hi tnn t6i tnh yu th?ng, tn trJng, *uan
t:m v # hi0u 1i2t nhau8 O2u tr con hng c" %Gc nh)ng %i4u ny th r/t h" v
1/t lGi hi cI g@ng %a hnh vi c$a tr v hun h&8
Tnh nht qun: Tr con cBn 1i2t gi.i h6n v %i4u m ng-i hc mong %Gi t n"8
Wh,ng +h>i hi0u %Gc rCng 1I m` mnh lun *uan t:m %2n ch,ng %nng lVng hi5+
lc v.i nhau trong vi5c nui d6y ch,ng8 zI m` +h>i + dng X lut mDt cch nh/t
*un ch] hng tu~ thuDc vo t:m tr6ng th/t th-ng c$a mnh8
45
Binh tnh v kim sot tinh hinh: (hng cLi nhau, tranh lun, %ng lm rDn hoKc
lm chao %>o tinh thBn tr8
Ni nng thuyt phc: kN dng t ng) t!ch cciSWon +h>i lm theo cch ny'S
(hng %Gc n.c %i v m nhi QW" th0 lm theo cch ny nhng n2u con th/y
+hi4n v r@c rIi th ta lm cch hc8S
Trnh rc ri: 9i4u chUnh l6i c=n nh, hng lm l.n chuy5n vKt, hi 1i2t mnh hng
1uDc tr +h>i nghe %Gc th nn r,t lui8
Khuyn khch diu tt: ThAng cho nh)ng hnh vi tIt 1Cng # huy2n h!ch, *uan
t:m, :u y2m v ch, F8W" cBn th #N dng c> +hBn thAng vt ch/t cho tr8
Ch bai nhng hnh vi xu:
WI g@ng 1i tr nh)ng hnh vi tiu cc c$a tr8 (hng nn lm Bm ln8 On hJc gi>
mg %i2c c" ngh5 thut8 (hng nn thi2u nh/t *un %0 rni m/t th-i gian gi>i th!ch, la
rBy v thm ch! v tnh huy2n h!ch hnh vi E/u v *u ch, F %2n nh)ng hnh vi %"8
Ogoi ra vi5c ny c7ng lm m/t %i th-i gian m 16n c" th0 tn hAng nh)ng ho>nh
h@c %`+ v.i tr8 9i hi 16n A trong cuDc nn hng nhn th/y ci g c" F ngha
h?n8
Hiu bit v s khn ngoan.
On nhn ra v trnh nh)ng nguyn nh:n c" th0 dhn %2n nh)ng hnh vi tiu cc A
tr con8 9nh l6c h.ng8 mm cho tr 1n rDn v.i nh)ng cng vi5c hc8 (hgn +h>i
l,c no ch,ng ta c7ng c" th0 ch, F %2n tr v th2 nn hJc cch %0 m@t %2n tr m
vhn lm %Gc vi5c hc8
Mong di hp l: Tr con hng +h>i l ng-i l.n thu nh3 v th2 ch,ng hgn th0
c EN nh ng-i l.n8 vLy l@ng nghe tr n"i, v c" nh)ng l,c tr r/t cBn ch,ng ta %+
]ng ngay dg %" l mDt ci nhn, mDt %Dng tc m :u y2m hoKc mDt l-i hen8
Nhng ci van an ton: (hi %Bu "c *u c=ng th^ng %2n nPi 16n hng i0m #ot
%Gc mnh n)a th nn cch ly v.i tr8 9Kt tr vo +hVng ng$, 13 %i ra ngoi tr-i
hoKc tm vi5c g %" hc m lm8
Hy nh: k c=ng th^ng trong gia %nh, # chn n>n 1I m` cLi nhau, c" nh)ng F
i2n tri ngGc nhau hoKc, chU tin vo %i4u mnh %Jc %Gc, t/t c> %4u hng c" lGi
cho vi5c + dng X lut8 Wh!nh 1I m` m.i 1i2t +h>i trnh nh)ng %i4u ny cch no
c" lGi nh/t cho vi5c gio dc con8
Oc hi hc: Oh)ng trV c$a tr con m ti %Gc ch]ng i2n mPi ngy %4u lm ti
inh ng6c8 vLy mUm c-i, trV ch?i #Z hng fo di mLi mLi8
Liu php diu chnh hnh vi
(hi ti n"i %2n li5u +h+ %i4u chUnh hnh vi, cc ng 1I 1 m` co r,m ng-i l6i c]
nh ti %ang %4 ngh_ + dng mDt M thut try nLo inh d_8 vJ hnh dung n" giIng
nh mDt c>nh #t f+ cung v %i4u chUnh #uy ngh c$a mDt tg nh:n c]ng %Bu vy8 T5
h?n, hJ lin tAng %2n M thut hu/n luy5n ch" mso hoKc nh)ng con vt lm Ei2c8
9ng lo, %/y chU l cch n"i c$a t:m lF hJc thi8 (M thut ny c& %i0n nhng r/t c"
46
hi5u *u>, v ti ch@c ch@n rCng dg 1I m` 16n cha 1ao gi- nghe n"i %2n t ny, hJ
%L #N dng ch!nh M thut ny trong vi5c gio dc cc 16n8
Khuyn khch ci tt - bi tr ci xu
mF thuy2t v4 li5u +h+ %i4u chUnh hnh vi tht ra h2t #]c %?n gi>n8 O" n"i rCng n2u
16n thAng cho nh)ng hnh vi no %" th ch,ng #Z lK+ l6i nhi4u h?n8 iIng nh #au
mDt 1u&i hVa nh6c m th!nh gi> vP tay tht l.n vy8 9i4u %" h!ch l5 1an nh6c v hJ
#Z 1i0u diln l6i hay h?n n)a8
9i4u chUnh hnh vi c7ng c" ngha l nh)ng hnh vi no hng %Gc %0 F %2n, hng
%Gc huy2n h!ch v hen ngGi #Z t %Dng 1i2n m/t8 O2u 1an nh6c 1i0u diln Eong
mDt 1i m hng ai vP tay v h Qzi#' zi#'S th hJ #Z hng ch?i 1i %" n)a8
i> #N n2u 16n v con %ang %]ng Eem hDi chG, con 16n nh>y chng ln v l/y tay
fo o 16n, mKt mfo E`o 1>o l %"i 1ng8 z6n mUm c-i v nh)ng ng-i Eung
*uanh c7ng 1unn c-i8 9Gc tr.n, tr #Z h=ng h?n %2n nPi git rch chi2c o hoc8
k vi5c #Z hc n2u 16n nghim mKt hoKc l- %i, tr hng th/y g ho h]ng n)a v
#Z 2t th,c mn 1i0u diln8
9i4u chUnh hnh vi c$a tr nh3 c" cng hi5u nh/t l vi5c thAng _+ th-i cho nh)ng
hnh %Dng tIt8 90 chm mDt +h,t c7ng m/t h2t tc dng8 c %nng th-i +h>i #N dng
nh/t *un M thut ny n2u th/y c" 2t *u>8 O2u muIn tr 13 nh)ng hnh vi no %"
th c7ng nn theo cch t?ng t8 O2u n6t hoKc l- tr %i hi tr c" 1i0u hi5n tiu cc
chU 1In lBn trong n=m lBn #Z hng c" tc dng tuy5t %Ii8 O" giIng nh trV ch?i %i5n
tN vyj n2u 16n ch?i %$ l:u th #Z %2n l,c 16n th@ng8
Thung ci g
ThAng cho tr con v ch,ng c EN tIt hng +h>i l c" h6i, %" l vi5c lnh m6nh8
Wh,ng ta lm vi5c th c" ti4n, hng lm th hng c"8 O2u ti thuy2t trnh li cuIn th
th!nh gi> vP tay tn thAng v hen ngGi v tr.c hi ti _+ c>m nhn # hi lVng
th ti %L %nng F trnh 1y l6i mDt lBn n)a8 O2u ng-i l.n c7ng th!ch hen th #ao tr
con l6i hng th!ch8
W" hai cch hen thAng hnh vi tIt8 (hen ngGi 1Cng thi %D, l-i n"i v hen ngGi
1Cng +hBn thAng h)u hnh8
Khen ngi bng thi d, Ii ni
vnh th]c hen ngGi ny 1ao gnm vi5c ch, F %2n tr, *uan t:m, mUm c-i v :u y2m
tr, trong %" ch, F %2n tr l vi5c c" tc dng nh/t, n2u 1i2t thc hi5n %,ng l,c8 O2u
hng #N dng %,ng cch %Dng tc hen ngGi ny th c" th0 #Z huy2n h!ch nh)ng
1i0u hi5n r/t tiu cc n?i tr8 W> 1I m` v tr %4u nh6y c>m v.i i0u huy2n h!ch
hnh vi 1Cng vi5c ch, F %2n tr8 vLy n"i v.i ch,ng 1Cng mDt giJng /m + v thUnh
tho>ng nhy m@t8
Khen ngi bng phn thung vt cht
47
vnh th]c hen ngGi ny 1ao gnm vi5c cho tr con m/y con tem %`+, mDt ngi #ao
hoKc 1ng hnng trn 1>ng danh d, mDt %n ch?i m.i v thm ch! mDt !t `o v %]a
tr no c7ng th!ch `o8
Thung v mua chuc
W" mDt # hc 1i5t tinh vi gi)a vi5c thAng cho tr v mua chuDc ch,ng8 \hBn l.n
cc chuyn gia v4 hnh vi %4u hng hi lVng v.i vi5c mua chuDc v thAng cho tr8
Hua chuDc l h]a h`n rCng tr #Z %Gc cho ci g %" n2u tr lm tIt vi5c g %"8
ThAng th hng 1o tr.c g c> m chU thc hi5n hi tr lm Eong vi5c g %" hoKc
c" 1i0u hi5n g %" tht tIt8 Ohi4u hi h" +h:n 1i5t %Gc hai i0u lm ny nhng ti
vhn th!ch thAng h?n l h]a h`n #Z thAng8 Tuy nhin n2u h]a h`n lm cho tr dl
1>o h?n th c7ng nn lm8
Phn thung tinh thn hoc vt cht
Tu&i c$a tr l y2u tI *uan trJng %Ii v.i *uy2t %_nh nn hen thAng 1Cng vt ch/t
hoKc tinh thBn8 vBu h2t tr con th!ch hen ngGi 1Cng l-i, %Kc 1i5t l # *uan t:m
dnh cho ch,ng8 Tuy nhin, mDt #I em th!ch nh)ng vt c" gi tr_ hoKc n2u c" vi
%nng r$ng r>ng trong t,i ch,ng #Z v:ng l-i nhanh h?n8
Tc dng ph "gy ng dp Iung ng"
Oh)ng M thut %i4u chUnh hnh vi ny cho +hf+ ch,ng ta trnh nh)ng %i4u +hi4n
toi hng cBn thi2t v.i tr con %0 hng 1_ li vo nh)ng cuDc cLi vL v !ch8 Tuy
nhin, ci ny c7ng c" mKt E/u c$a n"8 t/t dl 1_ M thut ny *ut ngGc l6i8 (M
thut ny hng +h>i tuy5t %Ii an ton v hng +h>i lun lun mang l6i 2t *u> tIt8
HKc dg #N dng M thut ny hCng ngy nhng ch,ng ta +h>i 1i2t rCng n2u #N dng
#ai th M thut trA thnh thg, hng +h>i %nng minh8 vBu h2t nh)ng h" h=n
+h>i %Ii mKt trong hnh vi %4u do ch!nh ch,ng ta g:y nn8 Wh!nh v lm nhKng E_
nh)ng chuy5n vKt m ch,ng ta %L 1i2n ch,ng thnh nh)ng chuy5n l.n8
Wch %:y vi n=m ti ch)a tr_ cho mDt 1 m` c" cu con h %Kc 1i5t8 Ti %ang
hm 1ng cho %]a tr ngni trn %gi m` n" nhng %]a tr t3 v h" ch_u8 O" duPi
ch:n ra v % vo ch:n ti8 Ti gi> 1D %ga nh>y lui +h!a #au, lm ra v r/t %au v la
um #gm ln8 ci gi:y #au, trV ngIc c$a ti %L %Gc ti2+ tc 1Cng mDt c, % m6nh
vo %Bu gIi ch:n ia v lBn ny th %au tht8 Ti nh>y ln v %au8 WuIi cgng %]a tr
1/t tr_ ny dm c> ln 1n ch:n ti, % vo Ing ch:n ti nh % tri 1anh8 HDt tuBn
#au, hi ti %ang lm vi5c yn tnh trong v=n +hVng, cNa +hVng mA tung ra v tr.c
hi ti _+ nhn ra, cu nh3 Eng vo v % ti mDt ci8
t[ rng %:y l hnh %Dng ng. ngrn nh/t c$a mDt 1c #M hoa nhi, nhng # vi5c
ny minh hJa r[ rng %i4u g E>y ra hi ch,ng ta lm l.n mDt chuy5n vKt8 O2u ti l-
%i hnh %Dng %Bu tin c$a %]a tr, n" #Z hng 1ao gi- lm n)a8 c ti %L Eem
chuy5n %" l *uan trJng nn 2t *u> l Qgy ng %+ lng ngS8 Ti %L c" th0 lm
hc %i, hoKc l +h>i mua %n 1>o v5 Ing *uy0n8
Ti Ein %a ra mDt v! d %i0n hnh n)a v4 vi5c thi2u hn hfo hi %i4u chUnh hnh vi
c$a tr8 9" l mDt tr-ng hG+ cho tr =n8 z6n %Kt %n =n EuIng tr.c mKt tr, n" li2c
48
mDt ci rnii QS8 Ogay l+ t]c ng-i l.n 1@t %Bu hnh %Dng nh tr con8 z m` l/y %n
ch?i my 1ay 1t ln, 1I 1V *uanh nh v c> ch" c7ng 1_ 1@t lm Ei2c8 (hng ch_u
=n m tr %Gc chng %" +hBn thAng th mi5ng n" #Z ngm chKt nh chi2c v! c$a
nh)ng ng-i kcItlen vy8 cy l ch!nh 16n %L t6o ra v/n %4 cho mnh8
vLy 1@t %Bu l6i8 Tr nhn th]c =n rni 1>oi Q(hng =n'S8 z6n %ng thsm %0 F8 O" +h>i
=n n2u hng th 1_ %"i8 z6n +h>i #ng #uIt v nh th2 hng +h>i lo chuy5n tr
hng ch_u =n n)a8
Thay di dn dn
HDt #I ng-i ra h3i +hVng hm c$a ti v.i mDt 2 ho6ch hnh %Dng, nh/t %_nh
rCng n2u 2 ho6ch ny hng thnh cng th coi nh ng 1c #M l ti %ang m"c t,i
hJ8 9i4u chUnh hnh vi l tc %Dng dBn dBn vo cch c EN c$a mDt %]a tr8 \h>i c"
th-i gian, # hn hfo v in nhhn th m.i mang l6i 2t *u>8 Tht v lF hi tin rCng
tr chU cBn ch6m vo dng c c$a 1c #M l #Z lnh 15nh ngay8 T"m l6i, tr con %L
c EN nh th2 trong nhi4u thng, vy muIn thay %&i mDt hnh vi no th !t nh/t +>hi
cho tr vi tuBn8
Mi vic c th tr nn xu hon truc khi tt In
Tr con hi0u r/t r[ 1I m` n", 1i2t %Gc tng d:y thBn inh v %i0m y2u c$a hJ8 O2u
thnh lnh 16n thay %&i hnh %Dng, hi0u 1i2t, hn hfo h?n v hng +h>n ]ng nh
1nh th-ng n)a, tr #Z g:y + lc cho 16n8 Oh)ng %]a tr hung d) cVn +h>n
hng _ch li5t h?n8 (hi h> n=ng t v5 c$a 16n %L m6nh, ch,ng #Z lgi v4 %0 thi2t 2
l6i chi2n d_ch v t/n cng 16n A nh)ng %i0m hc8
O2u #au mDt th-i gian 16n ch]ng minh %Gc mnh %L thay %&i v muIn nghim h@c
v.i tr h?n, mJi vi5c #Z %:u vo %/y8 Trong cuDc #Ing ch,ng ta +h>i ch_u %ng #
%au %.n %0 c" %Gc # thay %&i trong lIi c EN v4 l:u v4 di8 Tr.c hi d/n #:u vo
vi5c g, 16n +h>i ch@c l mnh c" %$ 1>n lnh %0 vGt *ua %m tIi tr.c hi nh 1nh
minh hi5n ra8
9i4u chUnh hnh vi hng +h>i l %i4u g m.i m chU l mDt # nhn nhn m.i8 (M
thut ny n2u #N dng %,ng cch #Z mang l6i 2t *u> hng ng- m ch^ng cBn +h>i
tIn cng tIn #]c, hoKc h& #A g c>8 Tuy nhin, *uan trJng nh/t l cBn +h>i nh/t
*un, *uan t:m %2n tr v hng m/t i0m #ot8
nh dn tr - cn phi khn ngoan
ci5c %nh %Vn tr con %Gc 1n lun nhi4u %2n nPi nh)ng ng 1I 1 m` ti gK+ c>m
th/y 1Ii rIi ngay c> hi hJ chU *u5t nh` %]a con mnh8 Tuan %i0m c$a ti v4 v/n %4
ny c" th0 l6c hu #o v.i nh)ng tc gi> vi2t v4 ch=m #"c tr hi5n %6i nh/t, nhng ti
nghi ng- rCng hJ hng hi0u %Gc c>m E,c c$a nh)ng ng-i lm cha lm m`8 Ti
+h>n %Ii t/t c> cc hnh th]c c-ng %i5u v $ng hD truy tI hnh # ng-i %nh %Vn
con ci c$a ch!nh hJ8 Ti lo rCng nh)ng ng-i 1i2n vi5c ny thnh %4 ti ch!nh tr_
hng 1i2t +h:n 1i5t gi)a mDt ci tt tai thUnh tho>ng m.i E>y ra trong gia %nh v.i #
%nh %+ th-ng Euyn v nghim trJng trong mDt #I gia %nh +h6m tDi8
49
(hi gi>ng cho cc ng 1I 1 m`, ti th-ng h3i hJ mDt cch cng hai l hJ %L %nh
con mnh 1ao nhiu lBn8 m,c %" c> hDi tr-ng im lKng v trong #I ;ee ng-i chU c"
lc %c vi cnh tay gi? ln ng6i nggng, c] nh rCng hJ l ng-i duy nh/t %nh %Vn
con mnh8 Oh)ng ng-i dm tha nhn vi5c ny #G rCng hJ #Z 1_ *uay +him v %a
%2n cng an hoKc c? *uan 1>o v5 *uy4n lGi tr em8 Ti l6i h3i ti2+i QW" ai cha tng
1ao gi- %nh con mnh hngoS chU hng h?n Y 1n tay %a ln, tht l mDt 1]c
tranh hon ton hc8
(hng cBn 1i2t ng-i no %" c" nui d6y con mnh %,ng cch hay hng, ch^ng c"
1I m` no hng tng %nh %Vn con hJ vo l,c no %"8
nh dn tr dng hiu Im s vic
Tr.c h2t hLy %0 ti n"i rCng ti hng +h>i l ng-i $ng hD nhi5t tnh vi5c %nh %Vn
tr con8 Ti c>m th/y rCng n2u ai c7ng #N dng 1i5n +h+ ny th %:y hng +h>i l
mDt hnh th]c X lut c" lGi v nhi4u hi cVn lm cho # vi5c t5 h6i h?n8 (hng ai c"
th0 tha th] cho hnh vi %nh %+, trng +h6t v #N dng 16o lc, hnh h6 tr con8
Oh)ng hnh %Dng ny l v %6o %]c v r/t c" h6i, %i hi n" l nguyn nh:n #:u Ea
c$a nh)ng c=n 15nh gia %nh8
O"i nh th2 t]c l lo6i tr # Euyn t6c v hi0u lBm mDt cch cI F # vi5c ny 1Ai
nh)ng ng-i vn %Dng hnh lang tranh cN $ng hD *uan %i0m chIng vi +h6m th:n
th08 vJ #N dng %_a v_ v nh)ng thng tin #ai l6c %0 hu/y %Dng mIi *uan t:m hng
cBn thi2t A nh)ng ng-i lm 1I m` v %a #I hJ cho rCng thUnh tho>ng %ft v mng
con mDt ci c7ng hng #ao8
Oh)ng nghin c]u do nh"m chIng vi +h6m th:n th0 n2u chU Eem Eft gi tr_ 14 mKt
th cho rCng nh)ng %]a tr 1_ %nh #Z trA thnh nh)ng ng-i v7 +hu #au ny8 O2u
nhn M con #I thIng , r[ rng lF thuy2t ny %L hi0u #ai 1ft # vi5c8
Wh,ng ta %4u 1i2t rCng tr con r/t nh6y c>m v.i c>m E,c gia %nh8 Oh)ng %]a %Gc
nui d6y trong mi tr-ng Eo trDn #Z gK+ h" h=n nhi4u h?n trong vi5c thi2t l+
%Gc *uan h5 gBn g7i v yu th?ng v.i 1I m`8 ?ng E/u ny #Z t6o nn mDt n4n
t>ng hng &n %_nh cho t/t c> cc *uan h5 v4 #au c$a tr8 9i4u ny c7ng gia t=ng
nguy c? chJn 16n %-i hng %,ng m nh th2 th th2 h5 ti2+ theo c7ng #Z gK+
nh)ng h" h=n t?ng t8
Ohng ci ny th lin *uan g t.i vi5c %nh %Vn tro z6n %_nh h3i vy ch] go }i
c7ng cho rCng tr con #Ing trong gia %nh hng h6nh +h,c th-ng +h>i ch_u %ng
nhi4u h?n nh)ng hnh %Dng 16o lc *u m]c, hnh h6 v %nh %+8 O2u th2 h5
lm 1I m` th!ch 16o lc th con ci c$a hJ c7ng th2, %i4u ny hng c" g %ng nghi
ng-8
nhin l c" # lin *uan gi)a nh)ng ng 1I 1 m` th!ch thGng c^ng ch:n h6
c^ng tay v.i t!nh h! c$a %]a tr v4 #au, hng +h>i vi5c %nh %+ m ch!nh l tri5u
ch]ng 15nh ho6n c$a vi5c lm ny8 O" #Z di truy4n t th2 h5 ny #ang th2 h5 hc8
O2u nh)ng nh"m vn %Dng hnh lang thc # muIn c>i thi5n mi tr-ng nui d6y
tr th nn gi>i *uy2t mDt #I tr-ng hG+ hnh h6 con ci %ng +h>i truy tI c$a mDt
50
#I ng 1I 1 m` tr.c8 vJ nn %/u tranh 1uDc ch!nh +h$ 1an hnh lut 1>o v5 tr
em nghi5n ma t,y v tr em trong nh)ng gia %nh 1_ %Bu %Dc inh nin8 W" lZ nn %4
ngh_ rCng nh)ng ng 1I 1 m` lm h& con mnh v.i nh)ng cuDc cLi cJ v %nh
nhau lin tc tr.c mKt con ci +h>i 1_ %a ra tVa8 zI m` v lut # #N dng nh)ng
%]a tr ng:y th? %0 t/n cng nhau trong nh)ng v li d_ c7ng +h>i 1_ truy tI8 WhU hi
gi>i *uy2t h2t nh)ng v vi5c ny rni hJ c" th0 tm cch gi>i *uy2t nh)ng tr-ng hG+
1I m` chU %nh %Vn con v muIn d6y ch,ng nn ng-i8
nh dn khng dng cch
HKc dBu %nh tr con hng +h>i l tDi lPi nh mDt #I ng-i n"i nhng cch %nh
c$a hBu h2t 1I m` #Z cho 1i2t %" c" +h>i l mDt hnh th]c X lut hi5u *u> hay
hng8 zi5n +h+ ny th-ng hng c" tc dng 1Ai v 1I m` chU %nh con hi %ang
n&i n"ng m n2u lm vy tr #Z th/y r[ %i0m y2u c$a hJ v #Z lGi dng nh)ng %i0m
y2u ny8
nh dn khng dng Ic
WhU hi n&i gin 1I m` m.i %nh %Vn con8 Ogay l,c %" vi5c %nh %Vn lm cho ch,ng
ta %u t]c nhng th-ng l hng +h>i l,c, hng th!ch hG+8 WhU hai +h,t #au l
ch,ng ta gK+ +hi4n toi, hi con %L h"c h2t h?i v ch,ng ta c>m th/y c" lPi, ch,ng
ta thua8
vLy tAng tGng c>nh #aui 16n nhn th/y l tr hng nn ti2+ tc l vi5c g %" m
n" c] lm cho %2n hi 888 1I+' O" 1@t %Bu h"c, 16n c>m th/y hIi hn8 Won 16n 1i2t
16n c>m th/y th2 no nn l6i h"c to h?n, 16n l6i th/y y ny h?n, c] th2 ch,ng go
ln %2n h>n c& v 1i2t rCng mnh %ang th@ng8 z6n 13 cuDc v ch6y l6i m con8
HDt +ht ln tr mDt ci gi,+ gi>i *uy2t mDt #I tnh huIng v mang l6i # i0m #ot
nhng n2u hng lm %,ng cch th r/t dl +h>n tc dng8
Tc nuc v b
vBu h2t 1I m` chU +h6t con hi hJ *u 1c v hng ch/+ nhn %Gc hnh vi no
%" c$a tr8 vJ th-ng chU %a tay ln #au hi %L 1c 1Di *ut n6t mDt hni v chU
nh)ng vi5c vKt vLnh m rIt cuDc lm hJ hng ch_u n&i8 9nh Eong th 1I m` h>
gin nhng con ci th 1Ii rIi8 vLy crn thn v.i nh)ng i0u t]c n.c vu 1- nh th28
m ng-i l.n th ch,ng ta +h>i hn ngoan v 1i2t i4m ch2 h?n tr con dg hng
+h>i l,c no ch,ng ta c7ng lm %Gc th28
nh tr Iai
9nh tr con m ch,ng %nh tr> l6i th Eem nh %" hng +h>i l th-i %i0m th!ch hG+
cho vi5c + dng 1i5n +h+ m6nh tay ny8 z6n %nh con mDt ci con %nh tr> l6i mDt
ci, dBn d #Z dhn %2n nh)ng chuy5n l.n h?n8 Won cng %nh l6i 16n cng gin h?n
v mKc dg tr 1_ %Vn hng nhi4u th vhn hng nn cho +hf+ chuy5n ny E>y ra8
Tr con c]ng %Bu v d6i dDt8 O2u 1I m` m c7ng th2 th c] %nh nhau %2n ch2t
thi8 Tr +hi 16n 1_ t:m thBn, n2u hng th ch^ng cBn +h>i %nh con cho %L tay8
Con khng bao gi cm thy dau
51
HDt #I %]a tr c" ti %"ng _ch r/t gi3i8 (hi 1_ %nh tr %]ng tr:n tr:n nh tam1o 1_
tra h>o, nhn 16n trng trng v t3 v thch th]c ra mKt QWh^ng %au g c>'S8
nhin l tr %au nhng v 1i2t rCng +h>n ]ng %" #Z hnh h6i ng-i dm #- ng"n tay
ln th:n th0 mDt nh:n vt *uan trJng nh n"8
W" th0 16n hng tin nhng c" lBn mDt %]a tr %Gc gNi %2n trung t:m ch,ng ti v.i
l-i nh@ni Qin lm ?n i0m tra cc d:y thBn inh ch:n c$a n", n" ch^ng 1i2t %au l
g'S
nh dng cch
9nh tr l M thut rsn luy5n c& %i0n nh/t8 O2u 16n #uy ngh tht logic th hng
+h>i vi5c ny chU hon ton c" h6i cho tr8 O2u %,ng nh vy tht th ti4n nh:n hoKc
1I m` c$a ch,ng ta ch@c %L hng #N dng8
Tt nht chi p dng vi tr nh
9nh %Vn chU cng hi5u v.i tr nh38 co tu&i ny th l-i n"i ch^ng c" tc dng g #o
v.i hnh %Dng c th08 O2u m n"i v.i tr Y %2n Y tu&i rui th +h>i n"i c> ngy8 z6n
c" th0 gi>ng gi>i v4 vi5c lm g?ng cho con, E:y dng t!nh cch 1Cng tnh yu
th?ng nhng trong mDt #I tr-ng hG+ l-i n"i ch^ng c" tc dng g h2t m mDt ci
%nh %Vn nh` l6i 1@n tn %i tr,ng %!ch8
Kt qu nhanh
9nh %Vn c" u %i0m m6nh nh/t #o v.i cc hnh th]c U lut hc l h> n=ng mang
l6i mDt gi>i +h+ nhanh cho mDt tnh huIng trr t3 ra h h3ng nh/t8 O6t nD hoKc %Kt
tr vo +hVng ring c7ng mang l6i 2t *u> nhanh nhng c" hi tr l- ti2ng n6t c$a
16n v chU ho c" +hVng ring A nh m.i %Kt tr vo %" %Gc8
Lm r gii han
9nh %Vn %,ng cch l nhCm chuy4n t>i mDt thng %i5+ rCng c" nh)ng gi.i h6n tr
hng %Gc +hf+ vGt *ua, n2u tr cVn hng nghe th 16n +h>i c]ng r@n h?n n)a8
Kim sot s Ieo thang
vBu h2t nh)ng %ng %D trong ]ng EN %4u 1@t %Bu t nh)ng ci nh38 ThUnh tho>ng
chU vi5c %?n gi>n m nhanh ch"ng trA thnh chuy5n l.n dg 16n + dng 1i5n +h+
g8 Oh)ng vi5c c3n con %L tng dhn nhi4u gia %nh %2n nh)ng cuDc chi2n lm cho
c> nh h& #A trong nhi4u ti2ng %nng hn8 WhU cBn mDt ci %nh %Vn %,ng l,c #Z ng=n
chKn nh)ng tnh huIng leo thang ny8
Gii quyt mt tnh hung tin thoi Iung nan
9nh %Vn tr trong tnh huIng ti2n thoi lung nan m c> hai 1I con hoKc m` con
m@c vo #Z gi,+ !ch cho vi5c 2t th,c tnh huIng %"8 (hi mJi 1i5n +h+ hc %4u v
hi5u v tr hng ch_u 1i2t *uy4n h6n c$a 1I m`, %Kt tr vo +hVng ring hoKc +ht
vo mng tr mDt ci th-ng gi>i *uy2t %Gc v/n %4 v mau ch"ng mang l6i # yn
tnh8
Ngn nga nguy him
52
Ti tin rCng n2u +ht con mDt ci %0 nh@c tr hng 1ao gi- lK+ l6i nh)ng hnh %Dng
no %" trong nh)ng tnh huIng nguy hi0m %2n t!nh m6ng l %i4u nn lm8 Ti cho l
c" th0 %nh ngay %0 tr _+ hi0u l hng nn lK+ l6i vi5c lm %"8 z.m c" th0 lDt
Ec ch] con ch,ng ta chU #Ing mDt lBn8 Tr con chU #Ing #"t mDt hoKc hai lBn hi
ch6y ra %-ng %ng %,c Ee cD, ngh_ch %n %i5n v %ga v.i lNa8 Ogay c> n2u %nh
%au lm con inh hong th vhn %ng lm nhCm %>m 1>o an ton t!nh m6ng v #]c
h3e cho con8
vLy tAng tGng con 16n leo ln g"c 1an cng tht cao8 Thay v 16n chU n"i nh`
nhngi QWon ?i trn %" nguy hi0m l@m' Won m tf EuIng l 1_ th?ng ngay %/yS th
c] %2n chD+ n" v +ht tht %au vo mng mDt ci th tr #Z nh. h?n v hng 1ao
gi- lm th2 n)a8
Kt Iun
co th-i nay, ch"ng ta muIn %Gc c" mDt %-i #Ing hVa 1nh v.i nh)ng ng 1I 1
m` t!ch cc v *uy4n i0m #ot h?n8 kN dng c" chJn lJc vi5c %nh %Vn tr c7ng l
mDt +hBn c$a *u trnh ny8 kau hi %L %nh %Vn tr %0 gi>i +h"ng mDt tnh huIng
h" ch_u, 16n nn tha th] v t3 ra d_u dng v.i tr, %ng thg dai8 (hng cBn thi2t
%nh tr con l tI hay E/u, nhi4u ng 1I 1 m` vhn #N dng 1i5n +h+ ny8
Ti cha 1ao gi- mg *ung ch/+ nhn mDt *uan %i0m chU v n" %,ng v4 mKt ch!nh
tr_8 g %nh %Vn l hnh th]c U lut nghso nn nh/t, ng-i ta vhn #N dng 1i5n +h+
ny trong %-i #Ing thc t28 9Ii v.i tr dl d6y vi5c ny c7ng c" tc dng nhng cVn
nhi4u hnh th]c U lut hay ho h?n8
zI m` c" nh)ng %]a con th!ch chIng %Ii nn hJc nhi4u hnh th]c U lut h?n8 g
%nh %Vn c" cBn thi2t th c" l,c vhn hng hi5u *u> v nguy hi0m8 Ohi4u 1I m` th!ch
%nh con, v hi tr hng nghe th hJ %nh m6nh h?n %2n nPi con ci trA nn ghft
v thm ch! c=m thg hJ8
m tr tht cht d lm ngui con gin
HDt #I tc gi> Eem Eft c?n gin hc ti v 16n8 vJ hng cho rCng hi tr n&i gin
l ch,ng muIn thch th]c h> n=ng +hn Eft cng 1Cng c$a 16n8 vJ cho rCng tr
con gin l 1i0u hi5n muIn tm i2m ci 1n trong c$a mnh8 Thay v l- %i t/t c>
nh)ng l-i u rfo v h"c l"c c$a tr, hJ %4 ngh_ +h>i m chKt %]a tr vo lVng cho
%2n hi c?n gin 1n trong c$a n" l@ng EuIng8 Ti cho rCng thut ny *u l! thuy2t
%Ii v.i nh)ng %Ii tGng m ti t v/n8 nhin, c" nh)ng l,c tr con #G hLi hoKc
h" ch_u, nhng n2u ch,ng n&i tam 1nh chU %0 thch th]c 1I m` th hng nh)ng
v !ch hi lm th2 m cVn c" h6i n)a8
Ohi4u 1 m` m5t m3i v h& #A *u nn hng ngh g %2n cch th]c d6y con cho
hoa hJc, tuy vy r/t !t ng-i ch_u m mLi mDt %]a tr c] u go v gin d)8 O2u
ng-i ta huy2n h!ch +h?ng +h+ ny th ch@c ch@n tr con #Z %Gc th0 l/n t.i8
zI m` cBn 1nh tnh v i0m #ot %Gc E,c c>m c$a mnh8 (hi c> m` v con %4u n&i
cu th tIt nh/t +h>i cch ly hai 1n ra %0 c> hai %4u c" th-i gian 1nh tnh trA l6i8
nh lc hng
53
9:y l mDt thut c& %i0n nhng h2t #]c c" !ch v r/t %a d6ng8 vLy nh. l6i l,c 16n
cVn nh38 (hi 16n va m" tay vo chu hoa c$a 1 ngo6i8 z n"i nh` nhngi Qz nh.
1 cVn mDt chu hoa ly ly tr@ng r/t l.n A trong 12+S8 z6n r-i tay h3i chu hoa v
ch6y ngay EuIng 12+8 Oh th2 ch^ng cBn +h>i la hft g m 1 16n %L d %Gc 16n
%0 hng +h>i 1c mnh v 16n8
zI m` th-i nay c" th0 #N dng M thut t?ng t v.i thnh cng t?ng t, %Kc 1i5t
l v.i nh)ng em nh38 HPi hi c" v 16n 1@t %Bu +h>i +ht 1c th hLy nhanh ch"ng
%nh l6c h.ng tr tr.c hi tr _+ lm *u/y v4 chuy5n %ang E>y ra v.i n"8 t[ rng
1I m` nhanh tr! c" th0 chD+ %,ng nh)ng l,c ny %0 trnh nh)ng tnh huIng m/t
i0m #ot8
HDt #I ng-i cho rCng lm nh th2 l la dIi tr con, hng trung thc8 Ti #Z tr> l-i
%?n gi>n th2 nyi thut ny %L %Gc #N dng hng th2 U *ua r/t hi5u *u>8 O"
trnh cho 16n nh)ng lBn %Ii %Bu v gi,+ 16n %Gc #Ing trong hVa 1nh8 v?n n)a,
n2u thut ny l tai h6i th t6i #ao nh)ng nh ch!nh tr_ vhn #N dng %Ii v.i ch,ng
ta, nh)ng ng-i l.n thng minh8
vLy tAng tGngi Won 16n #@+ 1i0u diln mDt ti2t mc n&i gin8 Qk@+ c" ch?ng
trnh z6ch Tuy2t z>y Wh, mgn rni8S Wu 1f #Z *uay ngo@t #ang ci truy4n hnh ngay8
9Ii v.i nh)ng cu 1f 1/t tr_ hc, Eem ch?ng %0 1i2t thm8
La lc gi dic, la lc gi cm
zI m` th!ch yn tnh th +h>i crn thn %0 trnh hng lm l.n chuy5n v +h6t nh)ng
#ai #"t nh3 nhKt c$a tr8 O2u l6m dng U lut, gia %nh #Z trA thnh chi2n tr-ng8
kIng trong mi tr-ng tiu cc nh vy ch,ng ta #Z r/t c=ng th^ng %2n nPi cho rCng
lm 1I m` ch^ng c" g vui8 90 %Gc yn tnh v an t:m th +h>i 1i2t %Kt tr.c m@t v
1n tai 16n mDt 1D lJc, mc %!ch l %0 +h:n 1i5t %Gc %i4u g l *uan trJng v gi>
c:m gi> %i2c tr.c nh)ng # vi5c vKt vLnh8 vnh th]c %i4u chUnh hnh vi ny gJi l
la l,c gi> %i2c, la l,c gi> c:m8
Ti hm +h ra %i4u ny lBn %Bu tin hi ti *uan #t cch nh)ng ng chnng +h>n
]ng v.i l-i n"i c$a vG mnh8 -ng nh nh)ng c:u nhi Q}nh c" %em rc %i %&
chaoS %Ii v.i cc ng chnng nh n.c ch>y l mn, cVn c:u Q}nh c" th!ch mDt lon
1ia hngoS #Z chui tJt ngay vo tai hJ8
Ti +h>i Ec nhn rCng c" l,c ti gK+ r@c rIi 1Ai thi %D ny nhng vG ti 1i2t cch
gi>i *uy2t l+ t]c8 W ta Ein cuDc h`n A 15nh vi5n tai m7i hJng %0 ti %2n hm tai
nn ti +h>i ch_u l@ng nghe c /y n"i g ngay8 ma l,c gi> c:m %Gc #N dng %Kc 1i5t
chU trong nh)ng tnh huIng con ch,ng ta n"i tc hoKc n"i 1y v ch,ng 1@t ch.c
ng-i hc ch] hng +h>i do ch,ng ta d6y8
vLy thN tAng tGng 16n c" mDt %]a tr { tu&i hung d) hng %Gc t do lm %i4u
mnh muIn8 O" *uay #ang n"i v.i 16ni QWon ghft m`8S z6n 1Ii rIi v c>m th/y con
ghft mnh tht nn l+ t]c 1y t3 tnh c>m d6t do v.i n" c] nh trong ht tunng
vy8
54
TIt nh/t 16n nn lm nh mnh hng nghe th/y g c>8 voKc n2u cBn +h>i tr> l-i th
ch> cBn n"i ng@n gJni Q, m` th?ng con8S c chU th2 thi8 (hng cBn +h>i l nh
+h:n t!ch t:m lF 16n c7ng 1i2t %Gc l n" tht # yu 16n8 Wh^ng nghi ng- g 16n l
ng-i ch,ng cBn nh/t, %Kc 1i5t hi ch,ng #G hLi v 1_ 15nh8
O4n t>ng c? 1>n c$a thut %i4u chUnh hnh vi l huy2n h!ch 1Dc lD nh)ng hnh
vi tIt v l- %i hoKc ch 1ai nh)ng hnh vi E/u v.i hi vJng rCng dBn dBn ch,ng #Z
1i2n m/t8 m- %i l vi5c r/t dl n"i nhng hng dl lm8 Ti 1i2t n2u vi2t cho nh)ng 1I
m` l #iu nh:n th hc nhng trong %-i tht, hi lm 1I lm m` ch,ng ta r/t m5t
m3i v hng +h>i l,c no c7ng #ng #uIt nhn # vi5c v %i l,c c] +h>i tong ln8
WhU cBn 16n ng@m vo mc tiu crn thn v 1"+ cV ch!nh Ec8 nhin hng th0
no l- h2t t/t c> nh)ng hnh vi h" a c$a tr nhng ch,ng ta +h>i cI 8 i> %i2c
%,ng l,c c7ng l mDt cng c %@c lc8
vLy thN tAng tGng 16n c" mDt %]a con hai tu&i rui muIn =n tht nhi4u #cla8
kau hi %L cho con %Gc { c:y, 16n 1>o Q9$ rni nhf'S O" 1i2t 16n l ng-i dl m4m
lVng nn 1@t %Bu vA c>i l?ng c$a mnh8 O" gim ch:n lin hni v la to ln8 m,c ny,
dg c" th0 no 16n vhn +h>i c]ng r@n v +h>i i0m #ot tnh hnh8 T3 ra nh hng
nghe th/y g c>8 Qvay nhU'S, 16n n"i hi mang thau %n %i +h?i8 t[ rng hng c" 1ao
nhiu diln vin th!ch th/y hn gi> ra v4 hi mnh %ang diln8 Ogay c> %]a tr l lGm
nh/t c7ng hi0u %Gc thng %i5+ 16n muIn chuy4n t>i8
Cch ly tr
Wch ly v.i tr l mDt M thut r/t hi5u nghi5m nhCm ch/m d]t mDt tnh huIng c=ng
th^ng %ang leo thang8 iIng nh %nh %Vn vy, n" mang l6i 2t *u> nhanh ch"ng v
l6i !t tIn cng tIn #]c8
Cch Iy hai bn trong cuc chin
Hc %!ch c$a vi5c cch ly v.i tr l mang tr ra h3i mDt tnh huIng %Ii %_ch ti2n
thoi lung nan v t6m th-i %Kt tr vo +hVng ring8 Tr hng gi) v_ tr! trung t:m vA
diln n)a nn #Z !t %Gc ch, F h?n, nh vy c7ng gi>m thi0u nh)ng y2u tI dl lm
t&n th?ng tr8 Tr c" th-i gian %0 1nh tnh l6i v 1I m` c7ng vy8 c.i mDt %]a tr
ch+ ch)ng h" 1>o th gK+ ai ch,ng c7ng g:y #, nhng n2u %_ch th$ 1nh tnh v
tUnh to th 2t cuDc #Z tIt %`+8
Ti th-ng huyn cc ng 1I 1 m` %ang h& #A v con nn #N dng thut c" lGi
ny8 O" giIng nh chi2c van an ton cho hJ 1i2t +h>i lm g hi 1_ dnn vo th2 h"
EN8
Wch ly v.i tr c" th0 l thut hi5u *u> nh/t %Ii v.i tr hai tu&i nhng tr nh3 h?n
vhn + dng %Gc8 (hi %L thN h2t nh)ng thut tIt nh/t m 16n vhn hng %6t
%Gc g, hi 16n nhanh ch"ng m/t i0m #ot v %]a nh3 1i2t %i4u ny, %ng lm um
Egm, chU cBn cch ly tr8 O2u 16n la hft v cLi cJ v !ch nh mDt %]a tr t]c l 16n
%L thua cuDc8
W7ng giIng nh t/t c> cc thut %L %Gc thN nghi5m hc, M thut ny c7ng
nhn %Gc nh)ng l-i +h 1nh8 HDt #I +h huynh c" nh)ng %]a con m hJ cho l
55
thin thBn v %Bu "c hJ %By nh)ng lF thuy2t #ch vA th-ng cho rCng lm th2 l E,c
+h6m tr8 vJ cVn %a ra nh)ng lF do t6i #ao hng th0 + dng thut ny8
9" l chuy5n c$a hJ nhng v.i inh nghi5m c$a mnh, ti 1i2t rCng cch ly tr l
chi2c +hao c]u #inh cho nhi4u gia %nh trong nh)ng tnh huIng nan gi>i8 9ng *un
rCng nh)ng 1I m` c$a nh)ng %]a tr h" nui c" nh)ng gi.i h6n ch_u %ng c$a
mnh v hng c" g l thng minh n2u muIn 1i2t 16n c" th0 thN nghi5m nh)ng tnh
huIng ch2t ng-i %" hng8
Phng no?
Wch ly tr l! tAng nh/t l %Kt tr vo mDt n?i yn lKng, dl ra vo nhng Ea n?i nn
o no nhi5t trong nh, ch^ng h6n +hVng ng$8 mF thuy2t nghe %?n gi>n nhng trong
thc t2 16n chU c" +hVng ng$ c$a tr hoKc c$a mnh8
Wc chuyn gia #Z n"i rCng lm th2 #Z lm cho tr lin tAng +hVng ng$ v.i n?i
trng +h6t nn lm tr #G v h" ng$8 mF lZ nghe thuy2t +hc nhng theo ti hng
%,ng8
O2u %Kt tr vo +hVng ng$ lm tr 13 ng$ th %Kt tr vo +hVng t@m tr #Z 13 t@m,
vo +hVng =n #Z 13 =n v +hVng hch #Z hng ch_u ngni, vv888 Ti chJn +hVng ng$
l v +hVng ny yn lKng nh/t l cch Ea cc +hVng #inh ho6t nn o hc trong nh
%0 tr c" hng gian m 1nh t:m trA l6i8
K thut
Hc %!ch ch!nh c$a vi5c cch ly hng +h>i +h6t tr m cch ly tr A mDt n?i nhCm
t6o %i4u i5n cho c> 16n v tr c" th-i gian 1nh tnh l6i8 Oh %L n"i nhi4u lBn trong
#ch ny, chi2n tranh hAi %Bu t nh)ng vi5c nh3 v #N dng thut ny %0 ng=n
nga mDt tnh huIng E/u hay h?n nhi4u #o v.i vi5c +h>i gi>i *uy2t hi tnh huIng %L
*u +h]c t6+ hoKc ln %2n %Unh cao8
(M thut r/t %?n gi>n8 (hi tr con la h"c, chJc t]c hoKc thch th]c 16n th 16n
hng th0 l- %i %Gc8 9:y l l,c +h>i *uy2t %_nh +h>i tham d cuDc chi2n %2n cgng
hoKc +h>i cch ly tr8 (hng nn do d n)a, +h>i %Kt tr vo chP hc thi8
znh tnh 1nng hoKc c[ng tr v %Kt tr EuIng mDt cch d]t hot trong +hVng ng$8
vLy nh` nhng v t3 ra rCng 16n #Z gi>i *uy2t %2n cgng tnh huIng %"8 (hi %Kt chu
EuIng, 16n c" th0 n"i r[ rng rCng 16n #Z hng cLi nhau v.i tr n)a m tr +h>i A
trong +hVng ny cho %2n hi h2t h"c8 tni 16n %"ng cNa v %i ra ngay8
Khng duc kha ca
Wch ly tr trong +hVng ng$ hng c" ngha l nhIt tr l6i trong %" %0 tr> thg8 O2u
h"a cNa th #Z lm cho tr hi2+ #G8 (hng nn nghe theo *uan %i0m l6c hu rCng
+h>i +h6t tr v 1uDc n" +h>i c:m n!n theo i0u ny8
Bt tr dng vo gc tung
Tr.c %:y 1@t tr con %]ng vo g"c t-ng c" th0 c" tc dng nhng 1:y gi- th !t
ng-i lm vy8 Ogay hi 16n *uay lng %i th tr #Z ln %i v th!ch thg v la %Gc 1I
m`8 HKt hc, A trong g"c tr cVn %Gc ch, F h?n v #Z diln nh)ng trV nn o v
56
h" a hc8 vnh th]c U lut ny tht v !ch v lm cho tr Eem %" l trV ch?i8
Wch ly tr vo +hVng ng$ m.i %,ng l cch hu/n luy5n tr hi5u *u>8
Khi cch Iy khng c kt qu g
9i hi ti %4 ngh_ cc 1I m` #N dng thut ny nhng hJ 1>o l hng c" 2t *u>
g8 Oghe l ti hi0u ngay nh)ng lF do m hJ hng + dng %Gc8
n gn tr ngay
\h huynh th-ng 1>o l tr #Z trIn ngay #au hi 16n va %Kt tr EIng v 1.c %i
cha %Gc ;e 1.c8 Ti cho rCng 1I m` +h>i nghim v t3 ra dNng dng mDt ch,t
hi thc hi5n vi5c cch ly tr8 Tr nh3 hi0u r/t nhng l n2u hng v:ng l-i hoKc vVi
vnh th n" #Z 1_ 1I m` %Ii EN th2 no v ch,ng c7ng 1i2t l 1I m` mnh c" nghim
h@c hoKc n"i l lm hng8
Oh)ng 1I m` hc +hn nn rCng tr hng ch_u ngni yn trong +hVng8 (hi ti h3i
Eem hJ A %:u #au hi %Kt tr vo +hVng th %Gc 1i2t l hJ A ngay ngoi cNa8 Tr
con hng ngIc8 O2u ch,ng 1i2t m` hoKc 1I lun A ngoi v #n #ng m hn
ch,ng th ch,ng #Z 13 ra d dg #ao c7ng %Gc 1I m` ch, F v vui h?n l A trong
+hVng mDt mnh8
W" 1I m` cVn c>m th/y 1/t lc h?n v va *uay lng %i h3i +hVng l th/y tr ra
theo ngay8 Tht h" tin l mDt %]a tr hai tu&i c" th0 ch6y %2n mA cNa +hVng v
ch6y ra nhanh %2n vy8 O2u th2 th con 16n tht tho vt' Theo inh nghi5m c$a ti
th n2u 1I m` %Kt tr vo +hVng v.i v mKt nghim ngh_, %"ng cNa chKt v %i nhanh
#ang +hVng hc th hi2n hi tr trIn ra %Gc8
O2u tr c" 13 trIn ra th cBn t3 ra nghim ngh_ h?n n)a hi %Kt tr l6i vo +hVng8 mBn
hc n2u tr cVn lm vy +h>i 1_ %nh %Vng, thm ch! nhIt l6i mDt l,c8 Oghe d) dCng
nhng v %:y l thut 16n chU #N dng nh mDt van an ton #au hi %L thN h2t
nh)ng +h?ng cch hc8
Ht In v d
Q, ti %Kt n" vo +hVng v n" hft ln cng l,c cng to %2n nPi ti +h>i cho n" ra8S
Ti th-ng nghe cc ng 1I 1 m` n"i th2 nhng hi ti h3i hJ %ang A %:u vo l,c
%" th hJ 1>o l ngay ngoi cNa +hVng8 Tr chU m.i hai tu&i rui nhng n" cVn hn
h?n 1I m` n2u 1I m` c EN nh vy8 nhin n2u c" ng-i %ang l@ng nghe tr th
t6i #ao ch,ng hng la c? ch]8 On %Kt tr vo +hVng d %"ng cNa v 13 %i ngay8
ThUnh tho>ng ti nghe +h huynh n"i hng #N dng %Gc 1i5n +h+ ny 1Ai v tr
fo cNa +hVng l6i8 Ti h3ii QTh2 l,c %" 16n A %:uoS z6n 1>oi QTi fo +h!a 1n ia'S
vay nhU' Tr con th!ch th2 l@m, c] nh trV fo co hoKc hV d ta fo c vy8
HDt #I 1I m` n"i rCng tr nCm chKn ngay cNa hoKc % vo cNa8 Th-ng th tr chU
lm vy hi 16n c" v nhGng 1D tr, c] %0 tr %au mDt ch,t cVn dl h?n 16n +h>i 1_
%]t d:y thBn inh8
p ph phng ng
57
Ohi4u 1I m` 1>o ti rCng hJ hng th0 13 con vo +hVng ng$ v tr #Z %+ +h %n
%6c trong +hVng8 Ti tin r/t !t hi %i4u ny E>y ra, nh/t l hi 1I m` hnh %Dng hng
+h>i v ghft con mnh8
g #ao c7ng nn +hVng nga 1Cng cch hng %0 vt dng g nguy hi0m trong
+hVng c7ng nh thu dJn c/t h2t nh)ng th] tr c" th0 1y ra %0 lm cho c=n +hVng
thnh mDt %Ing h& lIn8
O2u tr A cgng +hVng v.i cc anh ch_ hc th 1I m` #Z lo rCng con ng-i nho nh3
%ang gin d) ny #Z Eo trDn h2t mJi th] c$a anh ch_ n"8 Trong tr-ng hG+ ny nn
#N dng mDt +hVng hc n2u muIn cch ly tr8 WVn h2t chP rni th 13 tr vo 1nn
t@m n2u #n nh hng tr?n trGt8
(hi tr %+ +h %n %6c trong +hVng 1_ nhIt, 16n c" 1a la chJn8 HDt l gi> v- hng
ch, F, th>n nhin tr.c nh)ng g tr g:y ra v hi c> hai %L 1nh tnh l6i, 16n cgng
tr dJn d`+8 voKc 16n c" th0 n"i v.i tr rCng 16n hng hi lVng v tr nn t dJn
l/y8 Wch cuIi cgng l th^ng thng tuyn 1I rCng hnh vi %" hng ch/+ nhn %Gc8
Ti cho rCng nn chJn ci %Bu tin nhng tgy tnh huIng m + dng cho t!ch hG+
v.i 16n v con 16n8
G@ 7&E m,c | tu&i ti nhn th/y t/t c> tr con %4u chn ch?i v.i nh)ng %]a tr con
tu&i ch+ ch)ng v hi c" th0 th g"+ +hBn lm +hi4n h?n n)a 1I m` c$a nh)ng
%]a tr ny8 HDt c 1f %L nghin c]u ngh5 thut n3i gin v hi 1_ 13 vo +hVng
ring, n" h2t h"c ngay nhng #au %" 1@t %Bu %+ +h8
(hi %Gc yu cBu t v/n cho 1I m` c$a %]a tr %L ng=n hng cho 1I m` 13 n"
vo +hVng ring, tr.c h2t ti %4 ngh_ 1I m` c 1f dJn h2t nh)ng %n %6c c" th0 vu
v d:y 1rn trong +hVng %i8 mBn #au %" hi 1_ %Kt vo +hVng, con 1f h"c v 1i2t rCng
n2u Eo trDn %n %6c th #Z lm 1I m` gin h?n8 ;e +h,t #au, n" %i ra v.i dng v
hon ton dl ch_u8 H` 1f 1nh th>n hi li2c *ua he cNa v nhn th/y %Ing o *uBn
1f li h2t trong cc hDc t$ ra *u=ng %By trn #n nh8 H` 1f chU n"i %?n gi>ni QTht
1a 1Dn *u con 6'S
W 1f ht hhng v c tin ch@c rCng mnh %L cho m` mDt vI8 (hi c>m th/y c" mDt #
Qthay %&i cn c:n *uy4n lcS, c 1f c EN crn thn v trong ngy hm %" hng
dm lm m` gin n)a8 92n gi- ng$, c gi nh3 %Gc m` 1>o vo +hVng l/y 1D %n
ng$ mKc v nhng n" *uay ra 1>o l hng tm th/y8 QH` ngh ch@c n" A trong %Ing
*uBn o %"S m` 1f n"i d_u dng8 W 1f h3i m` lm #ao ng$ %Gc trn ci gi-ng
1a 1Dn trong +hVng ng$8 z m` tr> l-ii Q9:u c" #aoS v nfm +h_ch mDt ci m4n
EuIng gi-ng, rni mDt ci n)a8 T?ng t, #ng hm #au c 1f c7ng hng tm %Gc
*uBn o %0 thay8 9Ing %n lDn EDn l6i %Gc E.i ln %0 tm th] n" cBn8 Oh vy l r[
rng con 1f %L hi0u %Gci lm 1a 1Dn +hVng ng$ hng lm cho m` gin d) g
nhi4u nhng tht h& cho ch!nh n"8
Ti n"i chuy5n v.i 1 m` ny ngay #ng hm #au v ch,ng ti *uy2t %_nh hai m`
con #Z %i %2n mDt th3a thun v4 vi5c dJn d`+ #6ch #Z c=n +hVng8 T/t c> o *uBn
%Gc E2+ l6i v *uBn o no nh3 *u th nn %em %i cho8 9n ch?i c7ng %Gc E2+ l6i
58
gJn gng v hai m` con thIng nh/t %Gc mDt danh #ch nh)ng m"n *u #Z mua
trong d_+ ing #inh #@+ %2n8
Ti tht /n tGng v4 #]c m6nh v h> n=ng i0m #ot c$a ng-i +h n) ny v
+h/n hAi th/y rCng nh)ng th"i *uen tr.c %:y lm cho ng-i hc hng #N dng
%Gc thut cch ly tr c" th0 dl dng h@c +hc8 kau hi %L ch/m d]t %Gc tnh
huIng ny, hai m` con hi0u nhau v gBn g7i h?n, %nng th-i %L cgng nhau 1i2n chP
#inh ho6t c$a hJ thnh mDt n?i h/+ dhn h?n8 \hVng hng 1ao gi- 1a 1Dn n)a v
c 1f con c7ng 1.t h-n dPi nn !t 1_ m` cch ly h?n8
g hi2m hi E>y ra nh)ng tr-ng hG+ nh th2 ny nhng r[ rng cch ly tr l mDt
cch tuy5t hay gi,+ 1I m` i0m #ot %Gc con ci hi m:u thuhn %L %2n tDt cgng8
O2u #N dng %,ng cch th M thut ny lun c" tc dng8
Nhng mong di khng thc t
Th-ng th cch ly tr chU th/t 16i hi ch!nh 1I m` hng nhn ra %Gc mc tiu hJ
muIn %6t %2n8 < +h,t 1_ cch ly hng lm cho tr c EN thnh thi5n trong nh)ng
ngy cVn l6i trong tuBn8 Ti cho rCng hng c" 1i5n +h+ no 1@t tr ngoan %Gc
nh th2 tr +hi tr"i n" l6i8
Ohi4u 1I m` mong rCng %]a tr 1_ cch ly #au hi ngui EuIng #Z %i ra, %]ng tr.c
mKt hJ v c,i %Bu n"i rCngi QH` ?i, con %L #ai v con #Z ngoan t %:y %2n h2t tuBn8S
HDt #I ng-i hc th hng ch_u 13 *ua truy5n v c] nh@c %i nh@c l6i v.i tr rCng
n" %L hng ngoan8 Oh vy #Z lm cho tr c=ng th^ng v lm h3ng t:m tr6ng c$a
n" v4 l:u v4 di8 Hc %!ch c$a vi5c cch ly l %0 16n v con c" th-i gian d_u EuIng
v trnh nh)ng cuDc %ng %D l.n8
9]a tr hng cBn +h>i Ein lPi8 WhU nn mong rCng tr #Z 1i2t +h>i tri h?n8
HDt #I 1I m` 1>o rCng cch ly hng c" 2t *u> v tr lK+ l6i hnh %Dng c78 O2u tr
#au hi n!n h"c v ra h3i +hVng l6i ti2+ tc l lGm ti +h6m hnh vi c7 th 16n nn
%Kt tr l6i ngay vo +hVng8 cc 1c +h huynh A %:y c" ngha l #au mDt ti2ng
%nng hD th tr l6i ti +h6m trA l6i vi5c lm tr.c %"8 Ohng thut ny chU l %0 gi>i
thot tnh huIng nan gi>i vo mDt th-i %i0m no %"8 O2u th-i %i0m %" tri *ua v hVa
1nh %Gc thi2t l+ th c" ngha l thut ny %L c" 2t *u>8
HDt #I ng-i cho rCng hJ 1_ tr la hi n" t 13 %i vo +hVng gi)a l,c gin d) v A
l trong +hVng %0 ch?i v.i nh)ng con th, yu th!ch c$a ch,ng8 Ti +h>i nh@c l6i rCng
cch ly hng +h>i l %0 +h6t tr, %" chU l thut %0 tach hai 1n trong cuDc chi2n
%/u hng c:n #]c h3i nhau8 O2u ngay #au %" tr con c" *un +h@t %i, trnng c:y
chuIi hoKc ht 1i QWon yu m`S th c7ng ch^ng c" g hc nhau v t/t c> %4u c"
ngha l tr %L 1nh th-ng trA l6i v 1I m` c" th0 th giLn mDt ch,t8
Kt lun
Wch ly tr l mDt M thut tuy5t v-i n2u #N dng %,ng cch8 Ti #N dng ch,ng v.i
tr A tu&i %i ch+ ch)ng, tr tn tt hoKc nh)ng %]a tr l.n h?n h" 1>o hc8 9:y
l +h?ng cch h)u hi5u %0 mang l6i yn tnh trong nh v n2u #N dng nh %L
h.ng dhn, n" gi>m thi0u # c=ng th^ng m hng lm tr #G hLi hoKc 1c 1Di8 (hi
59
%L *ua th-i %i0m c=ng th^ng v tr con hi0u %Gc gi.i h6n +h>i c" %Ii v.i ch,ng,
cuDc #Ing #Z dl ch_u v vui v h?n %Ii v.i t/t c> mJi ng-i8 vLy nh. rCng th-i nay
tr con +h>i 1i2t chP %]ng c$a mnh v 1I m` +h>i in *uy2t v.i trch nhi5m gio
dc c$a mnh8
N lc tp th
O2u 16n muIn mDt ng-i l.n lm g A chP lm, 16n #N dng ti ngo6i giao8 O2u ti
hft vo mKt nh:n vin, ch^ng ai #Z l@ng nghe ti v cVn cho l h5 thBn inh c$a ti
c" v/n %48 Ti ngo6i giao l %a ra mDt mc tiu, lm g?ng v hP trG cho ng-i
hc8
T?ng t %Ii v.i mDt %]a tr con tu&i ch+ ch)ng m #au ny #Z trA thnh ng-i
l.n c" th0 r/t c]ng %Bu8 Th-ng th n2u yu cBu tr lm %i4u g %" mDt cch tr_nh
thGng, th ch,ng #Z hng %Dng %y, th2 nhng n2u n"ii Qvai m` con mnh dJn %n
ch?i c/t nhfoS con 16n #Z v:ng l-i ngay8
(hi ti2+ E,c v.i nh)ng %]a tr tr.c tu&i %2n tr-ng, 16n c" th0 dl dng 1>o ch,ng
lm vi5c ny vi5c ia n2u 1i2t cch %4 ngh_ nh` nhng8 QWon dJn %n ch?i %i, m` #Z
lm #)a cho con uIng8S QWon gi,+ m` rNa 1t %a nhf, m` #Z #Na ci lI+ Ee %6+ cho
con8S g 16n c" lm vi5c v.i ai, ng-i l.n hay tr nh3 th ti ngo6i giao, nP lc t+
th0 v huy2n h!ch #Z mang l6i nh)ng 2t *u> tIt m hng m/t nhi4u cng #]c8
Tranh lun, ci nhau - c dn ch khng?
c.i +hong tro d:n ch$ cho tr con th-i nay, nhi4u 1I m` tin rCng nn gi>i th!ch t/t
c> mJi vi5c cho tr con8 Oghe th hay l@m nhng hng ch/+ nhn %Gc hi mDt
ng-i l.n thng minh l6i hng 1i2t %Gc rCng mnh %ang 1_ mDt %]a tr nh3 chU cao
%2n %Bu gIi mnh n@m %Bu8
HPi ngy 1I m` +h>i tiu th hng 1i2t 1ao nhiu n=ng lGng vo vi5c tranh lun
v %Ii EN d:n ch$ v.i tr con trn %/t wc8 Tht hi v v !ch'
Tr con th!ch %Gc ch, F v mDt trong nh)ng cch %>m 1>o lun %Gc ch, F l h3i
han hng ng.t8 O2u 16n nghe Eem tr h3i g th 16n #Z th/y rCng ch,ng hng
h3i nh)ng %i4u hc nhau l m/y v ch^ng thsm %0 F %2n c:u tr> l-i8 Wh,ng c] lK+
%i lK+ l6i vi c:u h3i cho %2n hi 1I m` +ht ng/y8
z>n ch/t c$a tr con l tV mV nhng hng nn huy2n h!ch ch,ng %2n m]c ch,ng
%Gc +hf+ tranh lun, cLi cJ v %i co v.i ng-i l.n8 92n n.c ny th # vi5c #Z
hc %i8 m,c trV ch?i ny 1@t %Bu th 1I m` nn t h3ii QWhuy5n ny c" %2n %Bu %2n
%7a g hng v c" cBn thi2t +h>i tIn #]c vo vi5c ny hngoS
vLy thN Eem tr-ng hG+ mDt %]a con 16n c] m,a may v nh/c ln 13 EuIng chi2c
1n c +h m.i c$a 16n8 z6n %L n"i r[ rCng v d]t hot l hng %Gc lm vy
nhng n" l+ t]c h3i l6ii QT6i #aooS O2u 16n d:n ch$ ch] hng 1>o th$ th 16n r/t
dl 1_ li vo mDt cuDc tranh lun dng di v4 cc %4 ti nh ch/t lGng fm c$a cc
%n %6c lm 1Cng gP t6+, hoKc v4 vi5c 1 kmith y2u thBn inh v v th2 r/t h& #A v.i
ti2ng nn trn ny hoKc rCng #n gP trong nh #Z hng ng=n %Gc nh)ng 1i r?i
EuIng th>i tr>i nh c$a 1 kmith, vv888 z6n #Z +ht %in ln m/t trong hi 16n chU cBn
60
li # ch, F c$a tr #ang chuy5n hc l Eong8 Ti cho rCng c:u h3i Qt6i #aoS c" th0
%Gc tr> l-i 1Cng cch gi> %i2c hoKc n"i %?n gi>n Q(hng %Gc d v 1I 1>o l hng
%Gc'S
Ohi4u %]a tr tu&i ch+ ch)ng ch?i trV ch?i ny v.i 1I m`8 O"i nhi4u *u m ch^ng
lm g th chU nn o v lm %in %Bu mJi ng-i ln thi8 vLy d6y dP v l@ng nghe tr
nhng hi cBn +h>i 2t th,c hnh %Dng g d *un *uan %i0m d:n ch$ %i8
Nt n
HJi ng-i c7ng 1i2t hng nn n6t nD tr con nhng hng ai cha tng lm %i4u
ny8 Wh^ng cBn +h>i c" 1Cng %6i hJc m.i 1i2t nD to chng no th tr m.i ch, F8
c/n %4 l n6t nD g:y Eo %Dng v lm cho hnh vi c$a tr trA nn t5 h?n8
Tr nh3 r/t dl 1_ cuIn h,t vo ti2ng nn, # ho6t %Dng v # c=ng th^ng c$a mi
tr-ng8 W" th0 th/y cc l.+ chni trong mhu gio l,c no c7ng nn o nh/t8 nh th
hi c=ng th^ng, ch,ng ta dl n6t nD m cng n6t th tr cng hng ch_u nghe8
Tr con tu&i ch+ ch)ng hng h4 #uy ngh tr.c hi ch,ng mA mi5ng, nhng 1I
m` th +h>i ngGc l6i8 O2u mDt ng-i !t n"i th ng-i hc c7ng yn lKng theo, vy
th muIn %Gc yn tnh, ch!nh 16n +h>i h6 m]c %D :m thanh EuIng tr.c8 WhU n"i
nh)ng %i4u *uan trJng, cBn thi2t cho r[ rng ch] %gng c" la hft v n"i n=ng trng
giang %6i h>i8
Ti c7ng Ec nhn rCng c" nhi4u ng-i ti2t i5m l-i n"i %2n m]c hng ch_u n&i8 O"i
chuy5n v.i con nh3 m hJ c] n"i nht gng tng ti2ng mDt hoKc gc g gc gt %2n
+ht chn, c] nh hJ #G +h>i +hun ra vin `o tr_ vim hJng %ang ngm trong mi5ng
vy8
Tr con r/t ham vui, ch,ng cBn nh)ng ng-i hn hAi, nhi5t tnh v th!ch vui %ga, dg
thi tho>ng ch,ng ta c" vui *u hoKc gin d) *u mDt ch,t8
e da
Ti nh. l6i nh)ng ngy #Ing %-i #inh vin c$a mnh v.i hai 1u&i %2n tr-ng v trA
v4 1Cng Ee 1uFt8 Ti hng 1ao gi- *un c>nh tGng th2 nyi trong mDt chuy2n Ee
1uFt r/t cht chDi vo mDt ngy %ngi c" < ng gi h,t tru thuIc 1+ h"i ra lin tc,
chU nh/c tru ra h3i mi5ng hi +h>i ho mDt trng, hJ hng 1i2t rCng hJ %ang %2n
gBn tN thBn v.i c=n 15nh ho lao hng trnh h3i8
HDt c>nh %ng nh. n)a l mDt 1 m` c" mDt %]a con nh38 kuIt chuy2n Ee ch,ng ti
+h>i nghe nh)ng c:u %6i lo6i nhi Q(hng %Gc'S Qmm l6i n2u hng tau %nh'S
QTau n"i tr.c rniS QTau #Z 1>o ti E2 cho my EuIng Ee'S 9e dJa l cch r/t +h& 1i2n
nhng hng +h>i l hnh th]c X lut tIt8
Tr con nn 1i2t gi.i h6n trong c EN v hu *u> c$a hnh %Dng vGt *ua gi.i h6n
nhng hng nn c] l,c no c7ng #N dng hnh th]c %e dJa %0 cho ch,ng 1i2t %i4u
ny8 ci5c n"i v gi) l-i r/t *uan trJng, hi %L n"i th 16n +h>i thc hnh8
Gio cao dnh kh
61
ci5c 1I m` #N dng d:y n_ch %nh con tht l mDt %i4u %ng lo ng6i8 g 1:y gi- !t
ng-i lm vy nhng con #I ng-i #N dng 16o lc v.i tr con vhn r/t cao8
ci5c %nh %Vn con tr hng +h>i l,c no c7ng l mDt 1i5n +h+ tiu cc8 Ti hng
$ng hD *uan %i0m %n + tr con nhng vi5c %nh %Vn hi cBn %0 d6y 1>o tr l cBn
thi2t8 Tuy nhin, nn #N dng cng c g %" hng %0 l6i th?ng t!ch tr8 TIt nh/t
nn dgng tay +ht vo mng8 W" ng-i dgng roi nhng nn chJn lo6i m4m v hng
dy, hng #@c8 Thut gi? cao %nh hZ nhi4u hi r/t cng hi5u v th/y ci roi l.n th
tr th-ng ch_u v:ng l-i nhanh h?n8
9ng *un rCng chU nn + dng hnh th]c ny #au hi %L thN t/t c> cc +h?ng
th]c nh` nhng %2n nghim h@c hc8
Dn xp bng tha thun
(M thut dn E2+ 1Cng th?ng lGng %Gc + dng %0 gi>i *uy2t %nh cng hoKc
tranh ch/+ lao %Dng8 c.i tr nh3 hng + dng %Gc hnh th]c ny nhng tr tr.c
tu&i %i hJc th dgng %Gc8 c.i tr trn | tu&i, c" l,c ti %4 ngh_ cc ng 1I 1 m` vi2t
ra mDt danh #ch nh)ng hnh vi muIn tr thay %&i v #o #nh v.i danh #ch do tr
l+8 (hng th0 no c" mDt cuDc cch m6ng trong ]ng EN c$a tr nhng cch ny
c7ng gi,+ !ch %Gc +hBn no8
WhU nn #N dng thut ny cho tr t | tu&i trA ln8 Bn %:y ti gK+ mDt c 1f {
tu&i ;; thng8 zI m` em r/t hng hi lVng v em vhn cVn m,t n,m v, gi> %2n tu&i
%"8 zI m` th/y cBn +h>i gi,+ em t 13 th"i *uen ny nhng cha lm %Gc8 W 1f
hn lanh v hon ton 1i2t %Gc ch,ng ta %ang #Ing trong mDt th2 gi.i tiu th
nhi4u, ch!nh v th2 ch,ng ti th>o lun vi5c ny v.i # tham gia c$a c 1f8 co ngy
#inh nht th] t c$a c 1f, ch,ng ti %a em %2n mDt #iu th_ c" r/t nhi4u %n ch?i
v em %Gc +hf+ chJn mDt con 1,+ 1 tht %`+8 Wh,ng ti %2n chP t!nh ti4n v v %L
#@+ %Kt tr.c v.i c gi t!nh ti4n, c %nng F g"i 1,+ 1 cho em nhng hng giao
1,+ 1 chng no em ch_u 13 n,m v, vo thgng rc c6nh %"8 Trong tr-ng hG+ ny,
th3a thun %L %Gc thc hi5n theo 2 ho6ch hng c" g h" h=n8
Ti +h>i cng nhn hng +h>i l,c no c7ng lm %Gc nh th28 Ti c7ng lm vy v.i
mDt chu 1f { tu&i nhng hng thnh cng8 Wh,ng ti %a em %2n chP 1n hng
t6+ h"a v em chJn vi m"n %n mnh th!ch v %a cho ng-i 1n hng ci n,m v,8
cy m hm #au hi va ng$ dy, c 1f hng ch_u 13 ci n,m v,8 m %Vi %2n l6i
cNa hng hm tr.c lc tm trong thgng rc v g:y chuy5n v.i ng-i 1n hng hi
1i2t l hng th0 tm l6i %Gc ci n,m v,8
Khng pht ngay v tc di nhng dc quyn ca tr
Tr con hng nhn Ea nh ng-i l.n trong cuDc #Ing8 9Ii v.i tr A tu&i ch+ ch)ng
th mDt gi- #au, ngy mai, tuBn t.i ch^ng c" F ngha g v.i ch,ng8 Wh!nh v th2 m
muIn thAng hay +h6t tr +h>i lm ngay8 90 dnh %2n ngy mai hoKc hi 1I v4 m.i
thAng hoKc +h6t tr l hng cng 1Cng hoKc hng hi5u *u>8 O2u %0 %2n tIi th
tr %L *un m/t vi5c lm #ai c$a n" v vi5c +h6t tr #Z lm cho tr #G v 1Ii rIi h?n
l c>i thi5n %Gc hnh vi c$a ch,ng v4 l:u di8 c.i tr nh3 th n2u cBn +h6t th +h>i
+h6t ngay #au hi tr va thc hi5n hnh vi %"8 Tr nh3 hng 1i2t ngh %2n t?ng
62
lai v th2 hng %Gc t.c %i nh)ng %Kc *uy4n c$a tr l,c %"8 92n < hoKc y tu&i th
tr m.i hi0u %Gc l n2u hng ngoan hoKc c EN nh 1I m` mong %Gi th #au %"
#Z %Gc 1I m` thAng8 92n l,c %" n2u tr hng hJc 1i, th]c huya hoKc v:ng l-i
c" th0 1_ c/m Eem truy4n hnh, c/m %i ch?i 1Cng Ee %6+ hoKc ti4n thAng #Z 1_ tr8
9Ii v.i tr %i ch+ ch)ng th hng nn v hng th0 + dng %Gc8
Ch d dc ti chuyn ch
9:y l mDt *uan %i0m c7 da trn ni4m tin cho rCng 1/t c] %]a tr no c7ng c" th0
uIn n@n %Gc n2u +h huynh %$ nghim h@c8 HDt #I ng-i tin rCng c] nghim
h@c v i0m #ot chKt chZ th con ci #Z %Gc gio dc tIt8 z4 mKt th nh vy
nhng 1n d.i l # dnn nfn, thg hn v muIn n&i lo6n8
HDt #I %]a tr hi 1_ gim #t chKt chZ hoKc %e dJa th-ng Euyn th #Z c EN tIt
nhng hi hng c" 1I m` A nh th ch,ng n&i lo6n, %+ +h, uIng rGu v t& ch]c
nh)ng cuDc truy hoan trong nh8 Wh,ng #Z 13 nh %i ngay hi c" th0 v vhy tay cho
%/ng #inh thnh c$a mnh nh muIn n"ii QW>m ?n v %L hng cho ti th] g8S W7ng
giIng nh cc ch!nh +h$ *u:n ch$ l+ hi2n, U lut + dng cho tr con theo +h?ng
+h+ ny chU c" tc dng hi c" ng-i gim #t th-ng Euyn8 O" hng 1ao gi- t6o
ra # tn trJng, h> n=ng &n %_nh v4 l:u di v # %Dc l+, h6nh +h,c8
Khi dang nm dng cn thi dng ln xung dng li
Ti *uan #t t6i n?i lm vi5c v nhn th/y nhi4u 1I m` c] chuy0n %&i v_ tr! i0m #ot
c$a mnh v.i con ci lin tc, c" hi chU #au < +h,t8 Oh)ng 1I m` ny th-ng lm
gi>m gi tr_ c$a ch!nh mnh8
kau mDyt cuDc +h3ng v/n di v.i mDt gia %nh, %]a con A tu&i ch+ ch)ng c$a hJ
muIn chunn ra h3i +hVng ti ngay8 m,c %" chU cVn l6i 1I m`, ti huyn hJ vi %i4u
thc t2 v hJ c" thi %D t!ch cc, nhng rni hJ hnh %Dng tiu cc ngay QvLy 1@t tay
1c #M reen'S QWm ?n 1c #M %i 'SSm/y %n ch?i ln no'SS92n %Cng ia ch?i Ee %6+R
(hng' 9i ra Ea h?n'S8 kau %" hJ %i ra, tm cha ho, n"i tBm +ho v.i c th F v4
th-i ti2t8
92n l,c ny th %]a tr %ang lm Bm ln, hai ng 1I 1 m` n&i cu, hng h! %By
c=ng th^ng v nh)ng ng-i %ang n@m v?ng *uy4n v]t 13 v_ tr! ny hng ch,t #uy
t!nh8
HDt v! d hc l hi ti va gi>ng gi>i mDt 1i cho mDt gia %nh th %]a tr con hJ t3
1 1]t r]t, mA cNa +hVng ti v ch6y ra ngoi8 vJ %,ng l hng th0 cBm c?ng
con mnh8 9ng 1ung ci roi ra, hi 16n %ang A th2 thGng +hong, c] A nguyn v_
tr!8
Hhi 2ng cIm 3un th c6 ! tr9n c2o
63
9
I nhng con gin v nhng tr kh ua khc ca tr con
i- %:y, #au 1a ch?ng %By rhy lF thuy2t v M thut, %L %2n l,c Eem m. lF thuy2t
ny +ht huy ]ng dng trong thc t2 nh th2 no8 mm #ao ch,ng ta c" th0 1nh tnh
%Gc hi tr con lm 1D lm t_ch trong l,c ch,ng ta %ang =no \h>i lm th2 no v.i
%]a tr gi> v- %i2c hi 16n 1>o n" lm vi5c g %"o Th2 cVn hi tr n&i hng lm h-n
trong #iu tho
Trong ch?ng ny, ch,ng ta #Z hJc cch + dng X lut8
Nhng con gin
Oh)ng c?n gin l %Kc %i0m nhn d6ng tr con8 Wh,ng Eu/t hi5n #au #inh nht lBn
%Bu tin c$a tr nhng th-ng tr.c hi %2n | tu&i, %a #I tr con 1i2t rCng c" nh)ng
cch hc nhau %0 %6t %Gc nh)ng g ch,ng muIn8 ThN nhn *uanh nh)ng ng?i
16n c$a mnh, c" mDt #I ng-i hng 1ao gi- trAng thnh v hng i4m ch2 %Gc
nh)ng c?n gin, c] EN nh tr cin hi mJi ng-i hng theo F mnh8
T/t c> tr con #inh ra %4 hc nhaui mDt #I !t n"i v c" i0m #ot, v hi4n lnh, mDt
#I hc th nh Tr?ng \hi8 HuIn + %Kt X lut c7ng giIng nh ch?i trV mso chuDt
v.i thuIc +ho8 z6n hng th0 1i2t ch@c thuIc c" tc dng hng, n" c" th0 n& vo
mKt 16n8
Tr con #N dng v7 h! nh l mDt v7 h! lGi h6i m c" th0 chU cBn mDt lBn !ch %Dng
nh3 #Z 1Dc +ht ra8 (hng chU %?n gi>n hi moJt ng 1I hoKc 1 m` ng=n c>n tr
%ang lm g %" th c?n gin 1gng ln8 Tr c" th0 n&i %o chU v n" c>m th/y h" ch_u,
1_ chJc gh`o hoKc v n" t]c gin hi ch!nh n" hng c" h> n=ng lm %Gc vi5c g
%"8
Wch EN lF c?n gin tu~ thuDc vo tu&i tr c$a %]a tr, lF d" tr n&i gin v th0 hi5n
c?n gin nh th2 no8 (hi tr m.i h?n ; tu&i th c" hi tr la h"c hng c" lF do
hoKch F th]c8 Wh!nh v th2 nn vP v4 v chU 1>o cho tr8 Ohng n2u mDt %]a tr {
tu&i dgng c?n gin %0 thch th]c *uy4n lc c$a 1I m` n" th hc8 t[ rang l,c %"
1I m` +h>i t3 ra in %_nh v d]t hot8
HDt #I tr em lm nh cha m` ch,ng l nh)ng chi2c my ch?i trV ch?i8 O2u %L ghi
%i0m %Gc mDt lBn, ch,ng #Z ti2+ tc ch?i trV ny8 O2u 1I m` h^ng %_nh +h>i +
dng X lut v EN lF mu m`o ny c$a tr th ch,ng #Z hng 1ao gio th@ng,
ch,ng c" th0 chuy0n #ang trV hc nhng c7ng v !ch8 92n l,c ny th ngay c> %]a
tr hai tu&i c7ng nhn 1i2t l hng nn thN 1I m` mnh 1Cng cch %"8
O2u tr nh3 trA nn h" ch_u v n&i cu th hng nn +h6t tr m chU nn dP dnh
v :u y2n tr8 O2u tr 15nh hoKc hng h! trong nh %ang hng vui th nn d_u
dng an $i tr8
64
Nhng con gin dng minh chnh
Won gin h" EN lF nh/t l hi tr c" nh)ng M n=ng cBn thi2t %0 thi2t 2 c?n gin
nhCm g:y %Gc # ch, F cao nh/t c$a mJi ng-i8 (hi cong gin 1Dc +ht ra, chi4u
di v c-ng %D c$a n" tu~ thuDc vo +h>n ]ng c$a nh)ng ng-i ch]ng i2n8
Oh mDt diln vin trn #:n h/u, hi 1_ ng=n hng cho lm vi5c g %" hoKc hi
ng-i l.n l/y %i c$a tr vt c" F ngha *uan trJng v.i tr, tr #Z nhanh ch"ng nhn
%_nh tnh hnh v churn 1_ cho vA diln c$a mnh8 9Bu tin n" li2c nhanh nh)ng vt
Eung *uanh v d.i #n nhB c" dl g:y ra th?ng t!ch v c>n trA g hng n2u n"
nho Eu.ng #n, rni n" li2c nhn han gi> Eem hJ c" %ang ch=m ch, hng, nh
#ang %L %Gc %i4u chUnh th!ch hG+ cha8 tni nhanh nh ch.+, tr vo vai' m' Tr
%:m 1& EuIng #n v vA diln 1@t %Bu8
N lF c?n gin n"i v4 lF thuy2t th dl nhng thc hnh hng dl8
HDt %]a tr hai tu&i %Vi nghe nh6c 1Cng my alman8 z6n #G tr #Z lm vu
my nn nh` nhng l/y c/t ln mDt ci 5 cao8
i>i th!ch 1nh tnh, r[ rang v ng@n gJn t6i #ao tr hng nn ch?i v.i my
%"8 O" hng ch_u nghe8
O" hAi %Dng ci mi5mg v 1@t %Bu r, ga ln8
9:y l l,c cBn lm cho tr ch, F %2n ci hc8 Q (a 1I v4 rni, Q 16n n"i v
nhn ra cNa #&8 Q, cha th/y 1I n" v4'S
Wch ny hng h)u hi5u8 Tr ti2+ tc la ln h2t cu8 (hng th0 trnh %Gc
c?n gin gi) n)a rniR m' n" nho EuIng #n nh, tay ch:n 1_ th?ng v tr
h"c thft ln +hBn v_ %au tht +hBn di c-ng %i5u8
92n l,c ny th ngay c> mDt ng-i c]ng r@n nh/t c7ng ho>ng hnn8 Wh:n run,
long tay tot mn hi, huy2t + d:ng ln, 16n gBn nh 1_ #Ic8
9:y ch!nh l l,c 16n nn l- %i, mKc dBu %i4u ny hng dl lm8 Hay m@n l
c7ng c" th0 gi> v- l- %i %Gc8
vLy 1nh tnh, hng lm l.n chuy5n, hng m/t t+ trung, hng tranh lun,
c] lm vi5c 16n cBn lm8
9i #ang +hVng hc8 tNa chfn, gJt tri c:y, giKt %n, %i ra ngoi h"ng gi" mDt
ch,t8
65
Luu : By gi ngh th xem diu g din ra trong du da tr dang
gin d ca ban. N dang c din v k[ch ca n mt cch xut sc
vy m khan gi Iai quay mt b di. Vi hu ht din vin th h s
dng Iai dy, nhung d nhin h khng phi I tr tui di chp
chng.
z:y gi- hn gi> %L %i h2t, %]a tr nht gan #Z 13 cuDc, vhy c- tr@ng v th,t
th!t %i tm # an $i8 O2u vy nn tha th] cho tr, hLy *un vi5c n" va lm,
%ng gio hu/n, hLy d_u dng v.i tr8 W7ng %ng tnh c>m *u v rIt cuDc chU
c" 1I n` chi2n th@ng v hng 1ao gi- c?n gin %Gc tn thAng8
Trong hi %", trn t/m th>m +hVng hch, %]a tr hi2u chi2n vhn cVn %ang
hung h&8 Q Tht +h! cng,S n" ngh, rni thm th_ch dm ch:n %i theo m`, lm
mKt h-n mDt lBn n)a8
(hng h! 1:y gi- l6i om #Vm, 16n 1_ %]a 1f lm v.ng ch:n v th2 l 1I m`
nn +h>i i4m ch2 %Gc, i0m #ot %Gc tnh hnh8 z:y gi- #N dng M thut
2t th,c8 m tr ln nh` nhng, hng gin d) v hCn hJc, %Kt tr d]t hot
vo +hVng c$a n"8
mm vi5c ny mDt cch nhanh ch"ng, cho tr th/y rCng 16n nghim t,c ;eeq
l,c %Kt tr vo +hVng %"8
(hi %i ra, 16n n"i vi l-i rnh m6ch d]t hot rCng tr +h>i A trong %" cho %2n
hi h2t h"c, rni %i nhanh %2n n?i hc h Ea trong nh8
(hng cBn 1i2t tr #Z %i ra mDt +h,t hoKc m-i l=m +h,t #au miln l # c=ng
th^ng %L d_u EuIng v cuDc %Ii %Bu %L *ua %i8
vLy tha th] cho tr, %ng nh@c l6i, %ng gin tr m gi,+ n" *uay l6i nh)ng
trV ch?i v ho6t %Dng hc8 vLy cho *ua chuy5n va E>y ra v d_u dng v.i
tr8
Nhng siu th[ dc bit
Oh)ng c?n gin th-ng hng h" EN lF trong nh nhng #Z hon ton hc hi E>y
ra t6i mDt n?i cng cDng8 (hi %i ra ngoi 16 dl 1_ t&n th?ng h?n v lun c" mDt
%m %ng nh)ng ng-i hi2u ~ muIn Eem lm #ao 16n thot ra %Gc h3i mDt tnh
huIng h" ch_u8 g 16n c" lm g th %m %ng %" vhn cho l 16n #ai8 Won ci lm
*u/y trong hi %i mua #@m tht l vi5c h& #A8 W" lZ c] mPi 1 m` trong #u 1 cho
rCng %i mua #@m cgng v.i tr l hng ch_u n&i8 Ohi4u ng-i c>m th/y E/u h& hi
tr.c mKt cng ch,ng hJ c>m th/y mnh hng i0m #ot %Gc con mnh8
9ng c" ng. ngrn, %i4u 16n nhn th/y %Gc %i4u chUnh 1Cng mDt hnh th]c chJn
la t nhin8 Won 16n c" th0 t3 ra t5 h6i nh/t trong #iu th_ no %", thm ch! c>
thnh +hI no %", nhng cVn c" 1i2t 1ao nhiu %]a tr h" d6y hc %2n nIi m`
ch,ng thm ch! hng dm dhn %2n #iu th_8 (hi 16n %ang 1Ii rIi trong con m@t
nhi4u ng-i, th cVn hang t nh)ng %]a tr hc 1_ giao cho hang E"m, 1 ngo6i
trng, hoKc nhIt trong nh mDt mnh8
Oh)ng nh thi2t 2 cc #iu th_ hi5n %6i +h>i ch_u trch nhi5m v %L t6o ra mDt mi
tr-ng +h/n h!ch v h/+ dhn %?i v.i tr8 T hu th, nh,n v +hVng cc trV ch?i
%i5n tN8 Tr c] %Vi mua them v them mDt %nng Eu n)a8
WhU cBn tr c>m th/y th!ch l 16n %L +h>i %/u tranh r/t nhi4u %0 hng %+ ]ng t/t
c> v tr hng 1ao gi- tho> mLn8 TIt nh/t hng nn cho tr thN trV ch?i m.i hi
66
16n hng c" th-i gian, n2u hng th tr #Z d!nh vo hng gu ra %Gc8 iIng nh
ng-i nghi5n thuIc vy, thN mDt vi %i2u v th2 l h" 13 %Gc th"i *uen E/u ny8
T6i cc cNa hang, :m thanh v mu #@c +hong +h, lm tr +h/n h!ch8 Tht l mDt
n?i th, v_ v tr #Z hJc %Gc nhi4u %i4u n2u tr ngoan8 HPi %]a tr c" gi.i h6n th-i
gian hc nhau cho vi5c %i mua #@m cgng 1I m`, hi %L Eong vi5c th 16n +h>i
nhanh ch"ng thu E2+ ra h3i #iu th ngay mKc dg c" hi hng dl v +h>i %Gi thanh
ton r/t l:u n2u c" %ng hch hang8 T5 h?n n)a l hi #iu th trng 1y `o v
1nh dJc theo lIi ra tr> ti4n8
Trong hi ch- %Gi, tr c" th0 chD+ mDt thanh #RcRla8 Tr hng h4 1i2t nhLn hi5u
`o m.i ra %" %@t h?n ;<q v *u ngJt8 Tr chU 1i2t n" th!ch %Gc =n `o %" ngay
l,c %"8
O2u 16n n"i Q (hng' Won 13 l6i'S Tr #Z li2c 16n v %" l 16n l,c dl 1_ thuy2t +hc
nh/t v %ang c" v %$ %i4u i5n v.i tay m %By hng ho, v! ti4n mA #n va Eung
*uanh %:y ng-i %ang n!n thA ch- Eem 16n #Z EN tr! nh th2 no8
Tr rn rU mDt ch,t v 16n lK+ l6i Q (hngS m' Tr hft ln v n2u nh)ng ng-i Eung
*uanh l thnh +hBn 1an gim h>o th hJ #Z cho %i0m +hong cch 8<8
z:y gi- 16n c" { chJn lai
;8 9Bu hang anh chng tIng ti4n ny v mua `o cho n"8
Y8 m- ci trV diln tunng c$a tr8
{8 ing cho n" mDt ci tt n>y lNa8
c/n %4 l dg 16n c" lm g th c7ng gK+ +hi4n toi8
O2u 16n m4m lVng mua `o cho con, mPi lBn %i *ua gian hang %" 16n l6i +h>i
mua8
O2u 16n gi> %i2c v hng nh,c nh!ch g, nNa #I ng-i Eung *uanh #Z n"i
thBm Q Tht c8 H` th2 m c7ng %Vi c" con8S
O2u 16n %nh con, nNa #I ng-i cVn l6i #Z n"ii Q Tht E/u h&, ti cha tng
th/y ng-i no tn nhhn v.i tr con nh th28S
W" v nh 16n 1_ tr"i tay nhng tht ra 16n c" th0 lm nhi4u %i4u8 Theo inh nghi5m
c$a ti th tr %Vi ci ny ci nJ hi %i ra ngoi t]c l hi A nh tr c7ng lm nh th28
TIt nh/t l nn i0m #ot hnh vi i0u ny A nh tr.c, nh th2 hi ra ngoi tr #Z
%u h?n8 O2u 16n hng lm %Gc t]c l con 16n l %]a d) dCn, chU cVn | la chJn
d.i %:yi
;8 @ng ch_u %ng, mua thuIc nhuDn nh)ng #Gi t"c 16c v ch- cho %2n hi tr
%$ hn %$ l.n %0 c EN tIt h?n8
Y8 Oh- 1 ngoi, hang E"m hoKc ng-i th:n ch=m #"c tr %0 %i mua #@m mDt
mnh8
{8 9i mua #@m hi tr %L ng$, hoKc %em theo mDt ng-i +h 16n mDt tay vo
nh)ng ngy cuIi tuBn8
67
|8 O2u { chJn la trn %4u hng thc hi5n %Gc th Ech nh)ng th] cBn mua
tr.c i ra h3i nh8 z.c vo #i4u th_, 16n 13 tr ngni vo Ee %ry, %ry nhanh
%2n nh)ng gian hang c" hang cBn mua, 1Ic hang 13 vo Ee %ry, %i nhanh,
*uy2t %on v hng chBn ch, rni tr> ti4n v %i ra8 O2u may m@n th 16n #Z
hng gK+ v/n %4 v cu con trai 16n vhn %ang ng.i ng-i ra v c] tAng #Z
%Gc ti2+ tc %i mua hang A n?i hc, nhng ch,ng %L lBm8
Con ti khng Im theo Ii ti cht no
HDt trong nh)ng l-i +hn nn ti th-ng nghe nh/t t cc ng 1I 1 m` li Q Ti
1>o n" lm ci g, d-ng nh n" ch^ng nghe8 Wh^ng lZ n" %i2coS O2u n" %i2c th n"
l6i h2t %i2c n1gay n2u n" muIn8 H` 1o lm g ch,ng c7ng hng nghe, nhng cch
Ea m/y th.c ch,ng c7ng nghe %Gc n2u m` 1>o mA chai WRca m uIng8
Trong tr-ng hG+ ny hng cBn +h>i hP trG v4 th!nh gic cho tr m nn huy2n
h!ch v4 hnh vi cho tr8
O2u tr hng tr> l-i 16n, hng nn rBy r tr hi %" l vi5c tr nh/t %_nh +h>i
nghe8 a9ng tIn #]c v.i nh)ng chuy5n vKt vLnh b
O"i chuy5n v.i tr tht rnh m6ch R 1>o tr nhn 16n, ch, F v rni n"i tht
ng@n gJn, r[ rang8 9ng n6t nD, n2u hng c] mPi lBn muIn tr ch, F +h>i nD
n"8
9ng 4 m/t th-i gian tranh cLi nhau v th@ng thua v.i tr8 vIi th,c n", gi,+
n" theo _+ tIc %D c$a 16n8
O2u c" vi5c g %" tr nh/t thi2t +h>i v:ng l-i, +h>i ch_u h" lK+ %i lK+ l6i v.i
tr8
O2u %L nh` nhng m tr hng nghe, 13 %i chP hc hoKc +ht nh` mDt ci
cho tr 1i2t tr +h>i nghe ai8
Dn dp d choi
HDt #I %]a tr c" 1>n ch/t gJn gang, cVn nh)ng %]a hc th l,c no c7ng 1y ra8
9]a %L gJn th #Z dl d6y cho ng=n n@+, nhng %]a luDm thuDm th #Z r/t h"8 Tuy
nhin, lun lun c" th0 c>i thi5n tnh hnh8
9ng mong %Gi *u m]c8 z@t tr d.i { tu&i lun +h>i #6ch #Z v ng=n n@+ l
r/t h"8
i.i h6n #I %n ch?i cho mPi lBn ch?i8 Tr cVn nh3 hng cBn +h>i trng ra c>
nh %n ch?i8 vLy c/t 1.t %i, Eoay vVng %n ch?i, nh th2 %i hi lm tr th!ch
th, nh)ng %n ch.i %L l:u hng ch?i8
Trnh nh)ng %n ch?i dl r-i ra tng m>nh nh38 O2u hng th #Z m/t th-i gian
tm nh)ng +hBn %L m/t8
k@m cho tr nh)ng hD+ %ng %n ch?i v mPi lBn ch?i Eong huy2n h!ch tr
13 l6i vo hD+8
68
O"i tht dl th?ng v.i tr rCng %L %2n l,c tr c/t h2t %n ch?i %i8 i,+ tr v
tn thAng # v:ng l-i c$a tr8 tni chuy0n #ang ho6t %Dng m tr th!ch8
Ti +h>i th, nhn rCng ti hng 1ao gi- d6y cho con mnh t!nh ng=n n@+ %Gc8 W"
l,c ti +ht 1c %2n nPi 13 %i ra ngoi v mua mDt ci co8 Ti co h2t %n ch?i trn
#n nh, th2 l c=n nh l6i #6ch nh m.i8 ci5c ny rIt cuDc tl6i tai h6i v nh)ng
m>nh thuX tinh n2u c" trong m. %n ch?i #Z lm h chi2c my h,t 1i8
Vn d hnh vi k Iut
Ti %L lm vi5c v.i r/t nhi4u ng 1I 1 m`, ti nghe nh)ng c:u h3i giIng nhau v4
nh)ng %]a tr t chuy5n %i ng$, %i tiu %i ti0u, =n uIng a em ch?ng ;e v ;{ b, ti
cho rCng n2u ch,ng ta c" nh)ng nong %Gi hG+ lF h?n %Ii v.i con ci th nhi4u v/n
%4 %Gc Eem l nghim trJng c7ng trA nn 1nh th-ng8 em *ua danh #ch nh)ng
c:u h3i d.i %:y th 16n #Z th/y +hBn l.n c" th0 gi>i *uy2t %Gc 1Cng # hi0u 1i2t
ch] hng +h>i X lut8
" Ti ni khng duc. Cu nhc con ti dng Iai mt Ic, ri khi ti quay Iung
di, n Iai Im tip" 9:y l mDt v! d v4 mDt %]a tr con tu&i ch+ ch)ng %ang tm
cch thN #]c ch_u %ng c$a 1I m` n"8 O2u n" thng minh m 1I m` l6i thi0n cn v
thi2u #uy ngh, tht l th, v_ nhn ch,ng ta 1_ m@c la8
vLy t h3i l vi5c ny c" %ng *uan t:m hng8 W" th0 l- %i th l6i n"i tIt h?n8
O2u hnh %Dng th +h>i r[ rng, ch!nh Ec v thuy2t +hc8
9nh l6c h.ng, thot ra h3i tnh huIng %" v lm cho tr 1n rDn v.i mDt
vi5c hc8
O2u *uan trJng tht th nn nh@c nhA tr mDt lBn n)a, 13 %i ra ngoi hoKc n2u
tht cBn thi2t th cch ly n"8
" Mi In ti In ging Ia ry, n rn ra nuc mt." 9:y l tnh huIng lm cho 1I
m` c>m th/y 1Ii rIi v c" lPi #au hi %L + dng %,ng X lut8 nhin c" nh)ng
%]a tr r/t dl E,c %Dng v +h>i + dng X lut A m]c Ein gi>m n cho hnh vi c$a
mnh8 Wh,ng 1i2t mnh %L thua nhng muIn lm m4m lVng 1I m`8
9Ii v.i %]a tr tht # nh6y c>m th hLy gBn g7i v d_u dng v.i n"8
N lF hfo lfo nh)ng hi gia %nh c=ng th^ng hoKc +h>i r-i tr8
O2u tr #N dng hnh th]c ny mDt cch cI F th +h>i gi) v)ng l+ tr-ng8
vLy hn ngoan, la chJn v d]t hot hi + dng M thut8 9nh l6c
h.ng, v vP v4, an $i tr ch] hnng cBn 1nng tr ln, m /+8
" Nu ti bo khng, tr rn ri cho dn khi ti ch[u mi thi" Tr nh3 r/t hn
n2u ch,ng muIn %i4u g %" t 1I m`8 Ohi4u %]a #N dng ng"n ny nh mDt ngh5
thut %2n nPi lm cho 1I m` n" nh"i tim, v ti2ng Q hngS thuy2t +hc ia #Z nhanh
ch"ng chuy0n thnh Q Q chU trong hai +h,t8
c/n %4 c" %ng +h>i lm cho %2n n?i hngo O2u hng %ng th hng nn8
69
vLy rnh m6ch, d]t hot v thuy2t +hc8 9ng 1o gi- 13 cuDc tr.c ti2ng
rn rU8 9nh l6c h.ng8 Wch ly tr8
"a con 2 tui rui ca ti khc, vng vng khi ti mang giy cho n d dua
chu di hc." m6i mDt hnh %Dng nhCm tm # ch, F v i0m tra gi.i h6n8 Wh,ng
1i2t 16n +h>i %i lm trong ;< +h,t n)a v n2u g:y r@c rIi th #Z %Gc 16n ch, F %2n
ngay8 W" th0 hng th, v_ nh %Gc m /+ hoKc 0 chuy5n cho nghe nhng ch,ng
ch@c ;eeq rCng ch,ng #Z %Gc 16n ch, F8
vLy #@+ E2+ tr.c mJi vi5c, rni nh` nhng nhng d]t hot thc hi5n8
Whuy0n %i mDt thng %i5+ rCng 16n ng-i ch_u trch nhi5m v c" *uy4n h6n8
vLy t3 ra *uy2t %on, Ec l+ *uy t@c v + dng8
(hng cho +hf+ tr %nh l6c h.ng 1Cng nh)ng chi ti2t lKt vKt hc8
"a con hai tui ca ti ht In v dy nhng da tr no dn thm dm s
vo d choi ca chng." Tr con tu&i %i ch+ ch)ng cha h5 c" F th]c v4 vi5c chia
# v ho hG+ v.i ng-i hc8 Wh,ng tin rCng ch,ng l nh:n vt *uan trJng, ch,ng
1i2t %n ch?i c$a ch,ng v th2 ng-i hc hng nn %ng vo
9ng ho>ng hIt8 ci5c tr hg 1i2t chia # c giao t2 v.i ng-i hc hng c"
ngha l %2n #inh nht th] hai m?i th con 16n vhn l mDt %]a eo i5t v lBm l8
WBn +h>i h.ng dhn nh` nhng cho tr, #au %" th-i gian v # trAng thnh #Z lm
nn nh)ng %i4u di5u8
O"i %?n gi>n rCng 16n muIn tr chia #, (hng %Gc f+ 1uDc hoKc n&i cu
v.i tr8
Tuan t:m %2n %]a tr %2n th=m nhi4u h?n8
Who tr ch?i ci g hc vui h?n8 z3 %i ra ngoi v +h6t tr l hng th!ch hG+,
tr +hi tr lK+ %i lK+ l6i hnh vi %nh %]a tr %2n ch?i8
" Ti ni g n cng ci v Im tri " Tr con tu&i ch+ ch)ng lun cLi l6i n2u vi5c
ny lm cho 1I m` ch, F %2n ch,ng h?n8 kZ v !ch hi cLi nhau v.i tr8 W" hai 1n
m.i c" cLi nhau v n2u mDt 1n 1nh tnh th mJi chuy5n #Z &n8
O"i chuy5n mDt cch t!ch cc, r[ rng v %By %$ v.i tr8
i> %i2c hi tr cLi l6i hoKc tranh lun8
znh tnh hng nn t3 ra gin gi) hoKc 1c 1Di8
O2u tnh hnh gay g@t h?n, 13 %i ra ngoi8
WLi nhau chU t& m/t th gi-8
" Bc s bo ti I nhng hnh vi kh ua di nhung khng th I duc khi n
ngh[ch ph ti vi v video." Tr th/y ng-i l.n chUnh tivi v nh mDt ng-i hJc
ngh4, tr 1@t tr.c ngay8 On cho tr 1i2t l ch,ng hng ngoan hi tr lm vu %n
nhng tIt nh/t nn gi) nh)ng vt dng *uF v %@t ti4n Ea tBm v.i c$a tr8 O2u
hng th vhn cVn nhi4u cch8
70
Oh` nhng 1>o tr rCng ch,ng hng %Gc #- vo8
O2u tr hng nghe th +h>i t3 ra c]ng r@n8 O2u hng +h>i tr #- vo v tV
mV m c" F thch th]c hoKc %0 lm cho 1I m` ch, F th nghim ngh_ n"i cho
tr 1i2t l 16n hng hi lVng8
z3 %i ra ngoi hoKc +h6t tr n2u th/y cBn8
O2u c" tr nh3 th nn #@m t$ %ng %Bu my, ti vi v ho l6i8 Th2 l an ton
nh/t8
" Khi dn chu di mua sm, cu con hai tui ca ti thung tn cng nhng
da tr khc" Wh,ng ti 1i2t rCng %2n l,c nu nhi4u %]a hai tu&i %L 1i2t giao t2 EL
hDi mDt ch,t8 (hi %i ra ngoi, ch,ng th.ng vfo hoKc gism +ha nh)ng em 1f nh3
m ch,ng nhn th/y8 (hng +h>i ch,ng hi0m %Dc g th!ch lm nh th28 9ng lo, th"i
E/u ny #Z hng fo di8 WhU ho>ng y thng hoKc ; n=m #au tr #Z hJc %Gc
nhi4u h?n v4 giao t2 EL hDi8
(hi th/y lo th c] cho tr ngni trong Ee %ry8
O2u chU thUnh tho>ng m.i E>y ra hoKc hng g:y >nh hAng g th c" th0 l- %i
hoKc nh@c nhA8
O2u tr v/u m6nh em 1f v lK+ l6i nh th2 lBn n)a th +h>i c>nh co tr, t3 ra
nghim h@c v.i n"8
v/t tr ra nhanh, hng tri2t lF v di dVng, +h6t tr n2u %Gc8
" Khi ti ni khng, n chay sang b n d xin x." O2u 1I m` cgng thIng nh/t
th #Z hng %]a tr no dm ch?i trV ny8 O2u tr %L tng thnh cng %Gc mDt lBn
th tr #Z lGi dng #? hA ny nhi4u lBn n)a8 iIng nh nh)ng +he ch!nh tr_ gBn %2n
th-i gian 1Bu cN, mPi 1n c" th0 c" F i2n hc nhau nhng lun lun trn cc
+h?ng ti5n thng tin ch!nh th]c th h2t #]c thIng nh/t8
vLy nh., %on 2t th #Ing, chia rZ th ch2t8
c/n %4 hng l.n th hng cBn + dng X lut8
" N dung bt ti dt canh din thoai v nghuch ngoac In tung." W/t 1,t %i8
" Hai cu con sinh di ca ti 3 tui m mt da gn gng cn mt da kia th
khng". 9ng #o #nh tr con8 O2u ch,ng giIng nhau h2t th th2 gi.i ny 1unn
chn l@m8
" Khi c khch dn choi I ti khng th bt chu di ng." l hi0u thi, Eung
*uanh vui v nh th2, tr c7ng hng muIn mnh l mDt +hBn hng h! ny8 Who
ch,ng ch?i muDn mDt ch,t hoKc nh- ng-i gi) tr gi,+ tr %i ng$8
" Cu b chp chng ca ti khng bao gi ni cm on hoc xin vui Ing v co
rm Iai khi b ngoai hn n." 9i4u ny h 1nh th-ng, ch,ng cVn nh3 hng
hi0u %Gc nh)ng +ht ngn trIng rPng c$a ng-i l.n, v cho rCng hn nhau c" th0
l:y vi trgng8
71
" Ti th p dng nhng k thut ca ng nhung tnh hnh cn t hon, chng
kh In t no." (hi tr con 1i2t nh)ng ti2t mc c$a n" hng mang l6i 2t *u>,
ch,ng muIn c/t giJng l.n h?n, %:y l d/u hi5u rCng 16n 1@t %Bu c" tc %Dng8 vLy
in nhhn %0 thnh cng8
" Chng ti di Im v mt m cu con hai tui ca ti khng d cho anh y ngi
yn xem bn tin th gii bui ti." mm #ao %Gco a 1I c> ngy, gi- %2n l,c n"
+h>i n"i chuy5n v ch?i v.i 1I8 Tr A tu&i ch+ ch)ng Eem chuy5n c$a gia %nh
c7ng *uan trJng ch^ng fm g tnh hnh th2 gi.i8 Wh,ng ngh th2 c7ng %,ng l@m
ch]8
" Lm g khi con tr quy Ic dang di trn xe?" 9:y l c:u h3i h" tr> l-i8 Tu/y
l,c %i trn Ee c7ng giIng nh l,c *u/y A nh8 \h>i t+ trung hJc cch EN lF A nh
tr.c rni hJc cch gi>i *uy2t trong tnh huIng trn8
" Con ti thung Iy scIa trong t Ianh n." 9ng %0 #RcRla trong t$ l6nh8
" Lm cch no ti c th Im cho tr thi m gu bng v gi?" T6i #ao +h>i
l/y nh)ng th] ny %io (hng nn 1@t tr +h>i 13 m,t ng"n tay, n,m v,, v %n ch?i
*u #.m %0 huy2n h!ch # %Dc l+8 T/t c> ch,ng ta %4u cBn vt hoKc con g %" %0
vP v4 m /+ hi c>m th/y 1unn, lo l@ng hoKc #G #2t8 cy t6i #ao c] +h>i 1uDc tr
+h>i t 13 tu&i th? c$a mnh tht #.mo
"H c n sp xong I con ti vt d n ba bi trn sn nh." 9" l l,c tr
muIn n"i v.i 16n rCng 16n cBn rNa tay cho tr, rNa chfn v cho n" ngni EuIng8
Th]c =n l %0 =n ch] hng +h>i % ch?i8 9ng %0 %n =n trA thnh dng c hiu
h!ch hoKc g:y ch, F8
" Ti bo chu di ng th n di ung nuc, di di [, di bt dn sang hon,
vv." Ohi4u %]a tr lm mnh lm mry vo gi- %i ng$ %0 ng-i th:n c$a ch,ng A
1n ch,ng cng l:u cng tIt8 Tuan t:m %2n tr tht nhi4u tr.c hi cho chu ng$8
"Vo nhng ngy mua hoc ngui In gp chuyn phin toi, tr con cu x
rt t." Oh)ng %]a tr nh3 1_ giam hLm trong t:m tr6ng c$a 1I m` #Z t3 ra r/t h"
ch_u8 vLy g@ng lm cho tr vui, v hi tr *u/y *u th 13 %i ra ngoi8
" Con b hai tui ca ti Ic no cng thch n vt v khng n nhiu vo ba
chnh" Tr con =n hi ch,ng %"i 1ng ch] hng +h>i vo gi- =n nh ng-i l.n8 9n
=n vKt m c" %D dinh dung cao vhn c" th0 dung thay 1)a ch!nh8 O2u tr vhn ho
m6nh v +ht tri0n tIt th hng c" v/n %4 g8
K lut tt
W" nh)ng mong %Gi hG+ lF8 HDt %]a tr hai tu& hng th0 c EN nh ng-i
l.n8
i) nh)ng vt g:y tV mV h3i tBm v.i c$a tr8 9i4u chUnh %n %6c 1y 1i5n
trong nh nhCm %>m 1>o an ton cho tr v trnh %& vu vt *uF8
9ng c" h@t he *u, %ng tranh cLi nh)ng vi5c *u nh3, #Z g:y c=ng th^ng
v tiu cc trong gia %nh8
72
(huy2n h!ch v thAng cho hnh vi tIt c$a tr8 m- %i v 1i tr nh)ng hnh
vi E/u8
(hng nn thi2u nh/t *un8 vLy lgi l6i mDt ch,t v i0m tra Eem 1n c" lm
%i4u ngGc l6i hng8
Trnh nh)ng r@c rIi8 9nh l6c h.ng8 i) cho tr 1n rDn v vui v8
(hi cBn +h>i lm cho tr +h>i nh. %i4u g hoKc +h>i l@ng nghe, hLy n"i mDt
cch r[ rng v n"i %2n cgng8
(hi m/t i0m #ot th 13 %i ra ngoi8
ThUnh tho>ng +ht tr mDt ci c7ng c" tc dng gi,+ cho tr 1i2t r[ gi.i h6n
cho +hf+ v lo6i 13 1.t nh)ng tnh huIng leo thang hoKc 1/t +h:n th@ng 16i8
Trnh nh)ng tnh huIng h" EN8 Ohanh ch"ng vGt *ua v &n %_nh l6i cng
#.m cng tIt8
vLy nh., c=ng th^ng trong nh, nh)ng F i2n m:u thuhn hoKc cng !ch nhau
gi)a 1I m` #Z lm m/t %i hi5u *u> c$a X lut8
O2u 16n yu con v th!ch th, v #inh ra ch,ng th hLy + dng mDt X lut
th!ch hG+ v +hg hG+ v.i 16n8 Oh th2 l nh/t rni8
O2u gia %nh l mDt mi tr-ng vui v v %ng tin cy, %ng ng6i nghim h@c
v.i tr8 Oh)ng %]a tr trAng thnh trong th2 X hai m?i mIt #Z m6nh v
h6nh +h,c h?n n2u cha m` c$a ch,ng t3 ra nghim h@c v dm nhn trch
nhi5m nhi4u h?n8
73
10
Tp thi quen di tiu hp v sinh
g cho 1I m` lo l@ng, nh)ng ng 1, hang E"m hoKc c> hIi ng-i cho l hJ hi0u
1i2t h?n c" n"i g, tr con chU hnh thnh %Gc th"i *uen %i ti0u %,ng chP chU hi
ch,ng %L #n #ang8 Wh^ng c" %]a tr no +ht tri0n %Gc n4 n2+ tIt trong vi5c ny
cho %2n hi h5 thBn inh c$a ch,ng %$ hon thi5n, hng ai 0 c> 1I m` hoKc 1c #
c" th0 can thi5+ %Gc vo vi5c ny8 HDt hi %L #n #ang, ch!nh F ch! c$a tr #Z %i4u
hi0n vi5c n" c" muIm thc hi5n hoKc nh/t *uy2t +h>n %Ii8 9i4u ny tu~ thuDc vo
c t!nh c$a tr v c> # hn hfo c$a ng-i hu/n luy5n8
%Bu th2 X ny, d-ng nh tr con %Gc hu/n luy5n th"i *uen ny r/t #.m, thm
ch! hi tr va m.i %Gc { thng nhng +h& 1i2n nh/t l hi %Gc ; tu&i8 9" l giai
%o6n m ng-i ta 1_ m >nh %Ii v.i vi5c v5 #inh th:n th0 v rCng vi5c %i %6i ti5n nh/t
thi2t +h>i theo %,ng gi- gi/c8 Wc 1 m` th %Gc d6y rCng n2u hng t+ cho con
ngay t hi ch,ng cVn 1f th v4 #au r/t dl 1_ to 1"n8 Ogoi ra tr.c %:y n.c #inh
ho6t thi2u v5 #inh, E 1ng ch/t lGng fm v %i tiu Eong +h>i rNa 1Cng tay8 Wh^ng
*ua %:y c7ng chU l mDt hi ni5m gVi l gi- gi/c %i tiu, %i ti0u mKc dg thc ra chU l
mDt +h>n ]ng t nhin c$a th:n th08 HKc dBu %ang A cuIi th2 X Ye, nhi4u ng-i
vhn 1Ii rIi v.i nh)ng #uy ngh trn8 Oh)ng h" h=n lin *uan %2n vi5c t+ th"i
*uen %i tiu, %i ti0u hG+ v5 #inh cho tr em ngy nay %4u Eu/t +ht t nh)ng l-i
huyn #ai lBm v # n"ng vDi c$a 1I m`8 vJ th-ng 1@t con +h>i t+ nh)ng th"i
*uen ny *u #.m8 W] gi> %i2c tr.c nh)ng ng-i 16n hoKc hJ hang c" thi5n ch!
nhng nhi4u l-i ia %i8 9ng t+ cho tr *u #.mi ci5c ny ch@c ch@n dhn %2n
nh)ng 1/t &n hng cBn thi2t8 vLy nh. rCng ch!nh %]a tr c" *uy4n chJn la tIi u
hi no th n" muIn %i tiu, %i ti0u8 9ng vDi vng, %ng lm om #Vm, chU cBn th
giLn8
Gi gic di tiu, di tiu, luyn tp thi quen hng ngy.
Oh)ng em 1f #? #inh th #ai mDt cN #)a no #ay #Z E& tJet ra ngay8 9:y l hnh %Dng
hon ton mang t!nh +h>n E6 t nhin8 WhU cBn %Kt tr ln n #au 1)a =n th nh/t
%_nh tr #Z E& ra ci g %"8 Wi ny nghe c" lF nhng ch^ng c" g h/+ dhn8 9" chU l
gi- gi/c v5 #inh8
WVn t+ th"i *uen ti0u ti5n %6i ti5n l hon ton hc8 Tr tu&i ch+ ch)ng %L %$
hn %0 1i2t hi no ch,ng muIn %i v cI F thc hi5n vi5c ny8 9:y l hnh %Dng t
nguy5n v tr hon ton i0m #ot %Gc8
Oh)ng ng-i cho rCng mnh hi0u 1i2t h?n ng-i nhng do nhBm lhn hai hi ni5m
ny m 1uDc tr +h>i t+ luy5n tr.c tu&i8 t c" %]a tr no m.i mDt tu&i m 1i2t ra
hi5u n" muIn %i tiu tr.c hi n" %L thc # Q E&S ra8 O2u f+ tr *u nhCm ti2t i5m
cng giKt %n th th mua cho tr !t gi/y tL8
74
Thi quen tiu tin, di tin: S pht trin binh thng
(0 t hi tr %Gc ; tu&i %2n ; tu&i rui, 16n hng nn mong %Gi tr thc hi5n vi5c
nu theo F 16n8 Tr chU ts hoKc _ nh mDt +h>n ]ng t nhin8 (hi tr %Gc ho>ng
; thng th tr 1@t %Bu nhn 1i2t %Gc *u trnh ny8
kZ v !ch hi t+ cho tr ti0u v %6i ti5n trong 1 hi tr con cha hi0u %Gc th2 no
l .t v d?8 \h>i %2n hi tr 1i2t gJi 1I m` %0 n"i rCng n" muIn %i ti0u, %" l l,c
h> n=ng nhn 1i2t c$a tr %L +ht tri0n8 Tuy nhin tr chU m.i cho 16n 1i2t %Gc <
gi:y th *uBn %L .t8 (hi 16n %2n n?i th +h>i thay *uBn hoKc dJn +h:n8 9" l
ho>ng th-i gian t ; thng %2n Y tu&i8 Tuy nhin, tr #Z c" th0 nhn 1i2t c>m gic
ny cng l,c cng #.m h?n8 Oh vy 16n c" th0 1@t %Bu vi5c t+ luy5n8 W" tr 1i2t
gJi tr.c hi %i ts nhng hng 1i2t gJi hi muIn _8 W" %]a th ngGc l6i nhng
th-ng th ch,ng hoKc lm tIt c> hai vi5c hoKc hng %Gc ci no8 co ho>ng t
hai %2n hai tu&i rui th tr l,c no c7ng h ro8 Ohi4u em cVn 1i2t vo +hVng t@m,
ngni ln 1nn cBu v fo *uBn o chUnh t4 #ai hi %L Eong vi5c8 co tu&i ny th vi5c
%i dBm %L gi>m %i8 HDt #I em nh/t %_nh +h>i %i ts vo 1nn cBu dg th]c dy vo l,c
nNa %m, thm ch! cVn %Vi t fo *uBn ln8 HKc dBu tu&i ny tr %L hnh thnh th"i
*uen tIt ny, nhng hi tr %L muIn Q%iS th hng th0 tr hoLn %Gc, hng %Gi
%Gc %2n l,c thun ti5n h?n8
tsn luy5n th"i *uen ny c7ng +h>i ti2n hnh hc nhau A mPi %]a tr8 Th"i *uen l,c
nh3 c7ng di truy4n cho con ci, nh/t l th"i *uen th]c dy %i ti0u vo 1an %m8 m
1f gi dl t+ luy5n h?n em 1f trai, c" lZ do t:m lF con go +ht tri0n #.m h?n hoKc
t!nh cch c$a em gi dl 1>o h?n vo tu&i ny8 Tr +ht tri0n %Gc th"i *uen ny
#.m hng +h>i l thng minh h?n nh vi5c mJc r=ng #.m8 Theo ti 1i2t th #
thng minh %2n t mDt c? *uan hc A cch Ea 1D +hn #inh dc8
9,c 2t l6i cch hu/n lu5n th-i nay r/t r[ rngi
; thng l tu&i #.m nh/t c" th0 ngh %2n chuy5n t+ th"i *uen v5 #inh8
vai tu&i %2n hai tu&i rui l va +h>i8
Tr A wc th {{ thng, nhng l6i t+ %i ti0u tr]oc hi %i ng$ trong ho>ng t ;
thng %2n tu&i8
;eq tr cho %2n < tu&i vhn %i dBm8
O2u 1I hoKc m` hng %Gc t+ %i ti0u tr.c hi %i ng$ tr.c y tu&i th |eq
con hJ #Z theo th"i *uen ny8
O2u c> 1I v m` %4u th2 th peq con hJ #Z giIng h_8 a Wc em nh3 nh. chJn
1I m` cho M nhf8b
+ tr #Z g:y ra c=ng th^ng v c=ng th^ng #Z lm cho tr tht m/t c>m gic
t nhin8 9ng 1@t 1uDc, c] t nhin, tr con #Z th/y %i ti0u trong 1 l dl
nh/t8
Nhng nguyn tc co bn
75
;8 \h>i dy cho tr hJc cch ngni trn 1n cBu tr.c hi hJc cch _ vo 1nn cBu8
Y8 Tr.c hi d6y cho tr 1i2t 1o tr.c l,c n" muIn %i ti0u th +h>i %Gi cho tr
1i2t +h:n 1i5t c>m gic .t t v d?8
3. HuIn thi hng l"t gi-ng n)a th +h>i t+ cho tr hng %o dBn, n2u tr
mang tL l"t m hng %i th nh vy c" th0 an t:m hAi #8
9:y l nh)ng *uy t@c c? 1>n cho vi5c t+ luy5n th"i *uen %i ti0u, %i tiu cho tr8
nhin tr +h>i 1i2t ngni tr.c hi 1i2t %i8 Whim 1n c:u va 1ay va _ hng #ao
nhng tr con th cBn +h>i ngni v)ng vng vo 1 tr]oc hi %i tiu vo %"8 T?ng t,
tht h" hi0u %Ii v.i tr con hi 16n c] h=ng h=ng 1>o ch,ng +h>i _ trong 1 trong
hi ch,ng va m.i _ trong *uBn rni8 O2u tr c] %i .t tL mPi %m %ng mong
gi-ng h n2u 13 tL %i8
Tp cho tr di tiu hp v sinh
kau ;< thng th tr 1@t %Bu nhn ra hi no mnh 1_ .t v tr #Z hng th!ch c>m
gic ny8
9a #I tr #Z t hu/n luy5n th"i *uen ny8 Wh,ng nhn th/y m` mnh %i v muIn 1@t
ch.c m`8 Wh,ng ngni vo 1n cBu v ng6c nhin th/y mnh c7ng lm %Gc8
Tuy nhin, c" mDt #I %]a tr hng 1i2t .t l g dg 1I m` c" th/t vJng cu no8
Wh,ng ta c" mDt cng c r/t %?n gi>nR*uBn dung %0 t+ cho 1f %i ts8 O2u 16n dung
n" thay v dung tL gi/y th tr #Z nhn 1i2t ngay c>m gic 1_ .t8 W" th0 ch,ng
hng 1>o v5 con 16n %0 ch,ng hong ton #6ch #Z8 Tuy nhin hi tr #"n n.c ra,
lo6i v>i ny #Z cho c>m gic l6nh hi th/m n.c, vy l cu cu #Z %0 F ngay8
mo6i *uBn ny c" u %i0m l r/t dl thay nn r/t ti5n v n2u tr u ln th *uBn
th-ng %L .t rni8 WBn +h>i huy2n h!ch tr ngni 1 cng th-ng Euyn cng tIt,
nh/t l hi %i ra h3i nh v va trA v4 c7ng nh tr.c v #au gi- =n8
HDt #I %]a tr nhi5t tnh v v:ng l-i trong hi nh)ng %]a hc c" th0 dung vi5c ny
lm ci c. n&i cu8 z@t 1uDc tr chU +h! th-i gian8
O2u tr ch_u ngni th 16n hen ngGi tr, hng ch_u ngni th 16n c] l- %i8 O2u tr ch_u
ts th hoan h, cVn hng th c] vui v in nhhn8 mm theo cch nh` nhng ny th
tr #Z hng gK+ v/n %4 g8
K hoach:
Tr c" %$ tu&i %0 hu/n luy5n chao
Tr c" 1i2t +h:n 1i5t gi)a h v .t t chao
O2u %Gc th #N dng 1Cng lo6i *uBn ti n"i A trn8
Who tr ngni 1 tr.c hi %2n gi- =n v mPi lBn 16n %i ti0u th c7ng cho tr
ngni 18
9ng f+ 1uDc, %ng lm rDn, chU huy2n h!ch nh` nhng8
(hi tr %L lm %Gc th ch, F, hen ngGi8
76
Tp cho tr di tiu hp v sinh
W" nhi4u cch d6y tr th"i *uen %i %6i ti5n trong 1nn cBu8 vBu h2t mJi %]a tr !t gK+
r@c rIi g tr hi 16n 1@t %Bu *u #.m v %ng hIi th,c tr *u8 W" 1a cch 16n c"
th0 + dng8
\h?ng +h+ Q nghe th/y v chD+S
\h?ng +h+ Q g mi /+S
\h?ng +h+S ngni v %GiS
Phuong php" nghe thy v chp"
\h?ng +h+ ny nghe tn %L hi0u cch lm8 zI m` hng cBn lm g cho %2n hi
hJ nghe ti2ng Q]S fo di v nhn th/y v mKt l l6 c$a con mPi lBn n" muIn _8 (sm
theo %" l # im lKng %ng ng6i, mDt t th2 ~ cc hoKc #au cgng l ci mgi %Kc
trng8 Ogay hi nhn th/y, %]a tr +h>i %Gc %a nhanh %2n chP %0 1 v ch@c ch@n
vi5c ti2+ theo %" #Z E>y ra8 Oghe th dl nhng thc hnh hng dl8 Tr.c h2t, 1I
m` cBn +h>i ch6y nh vn %Dng vin m.i 12 con %2n _+ 1nn cBu, v +h>i hfo l@m
m.i _+ fo tL cho tr8 cy th n2u mJi vi5c diln ra tri ch>y v %]a tr _+ l,c ngni
vo 1nn cBu, c" th0 nh th2 %]a trA ch]ng n"i rCng n" hng muIn %i tiu n)a8
\h?ng +h+ ny hng tni nhng ti %4 ngh_ chU + dng d +hVng ngo6i 1i5n
+h+ %ng tin cy h?n l ngni v %Gi8
Phuong php "g mi p"
9:y l thut ng) ti dung %0 miu t> chung nhng c" lZ l mDt +h?ng +h+ hu/n
luy5n h ~ l68 (hi tr %L _ ra *uBn, l+ t]c mang n" %2n chP %Kt 1 thay v thay
*uBn cho tr8 A %:y tr #Z %Gc ngni vo mDt chi2c 1 tht %`+ trong +hVng t@m v
ngni rKn ti2+, lm i0u nh con g /+ tr]ng8 9:y l hnh th]c t6+ +h>n ]ng c" %i4u
i5n %0 g@n vi5c %6i ti5n v.i +hVng v5 #inh8 Ti 1i2t nhi4u ng-i th!ch + dng
+h?ng +h+ nu nhng ti cho l h?i %3ng %>nh *u8
Phuong php "ngi v di"
9:y l cch tIt nh/t %0 hu/n luy5n tr dg cho ch,ng c" hi4n lnh hay hung d)8
\h?ng +h+ ny hng c" v hoa hJc l@m nhng l6i +h& 1i2n v %Gc tr ch/+
nhn nhi0u nh/t8 Tr.c h2t +h>i tu:n th$ nguyn t@c hu/n luy5n d6y cho tr ngni
vo 1nn cBu rni m.i d6y n" %6i ti5n vo 1nn cBu %Gc8
z6n nn 1@t %Bu tht nh` nhng %0 tr ch_u ngni tr.c8 kau hi %L l+ %Gc th"i
*uen ny, 16n huy2n h!ch d_u dng %0 tr lm %Gc vi5c cBn lm8
(hng nn 1@t %Bu vi5c t+ luy5n cho %2n hi c> 16n v con %4u #n #ang8 ; thng
l *u #.m8 Y tu&i %Gc h?n nhng Y tu&i c7ng hng #ao, dg 16n giKt %n h?i m5t
t! ch,t8
Ti %L n"i %i n"i l6i trong #ch ny rCng nh)ng M thut #Z hng lm thnh cng tr
+hi cc 16n %L hon ton %Gc churn 1_ v cm 2t %0 theo %u&i M thut no %"8
O2u 16n hng th0 lm %2n cgng th nn %Gi mDt ho>ng th-i gian n)a8 O2u nh
%ang c" hch, 16n #inh thm %]a con hc, tr 1_nh hoKc c> nh %ang %i d l_ch
77
hoKc c" chuy5n Eo Eo, 16n nn %0 cho #inh ho6t &n %_nh trA l6i th #Z + dng
thnh cng h?n nh)ng M thut ny8
\h?ng +h+ ny %4 ngh_ %Kt tr ngni vo 1nn cBu mDt cch vui v v th-ng
Euyn8 On lm 1a ngy mDt lBn, tIt nh/t l #au gi- =n8 z! *uy2t thnh cng l lm
cho tr th/y vui hi lm vi5c ny8 QWon ngni _ nhfo H` #Z 0 con nghe c:u chuy5n tIi
hm *ua8 Ogy Ea c" mDt c gi nh3 r/t ngoan8 z ngo6i r/t yu 1f v tKng cho 1f
mDt chi2c h=n *ung %38 T %" mJi ng-i gJi c l c 1f *ung h=n %3xS W" lZ A
tu&i ny tr hng hi0u nh)ng %i4u hay ho trong c:u chyy5n nhng ch@c ch@n tr
hi0u F ngha c$a vi5c t+ trung mJi # ch, F vo mDt trung t:m %i0m8
9:y c7ng l mDt + dng hc c$a lF thuy2t %i4u chUnh hnh vi, mDt lF thuy2t nCm
%Cng #au t/t c> nh)ng +h?ng +h+ trong #ch ny8 tAng ch!nh l huy2n h!ch
hnh vi m 16n muIn c" n?i tr R ngni yn v hng +h>n %Ii8
9i4u +hi4n toi l A chP 16n dl t3 ra hng nh/t *un8 WLi nhau v.i con v4 vi5c ny
ch3 thi5t cho 1I m`8 vLy tAng tGng n2u 16n fo tr %2n ngni trn 1 v nghi2n
r=ng n"iS Hy c" _ ngay %i hng'S Tr nhy mKt tinh *ui v mUm c-i t nh$ Q9" l
m` ngh vy thi'S8 z6n 1@t n" ngni ;e +h,t m tr ch^ng ch_u E& ra ci g h2t8 Tht
hng may # vi5c hng 2t th,c A %"8 H-i +h,t #au %", %]a tr lm mDt %Ing
trong *uBn, mgi hi hng ch_u n&i8 cy l %ng %-i 16n8 mm to chuy5n chU chJc
gin tr v lm 16n h& #A h?n v.i nh)ng trV tinh *ui c$a ch,ng m thi8
c4 th-i gian cho tr ngni trn 1 th tu~ mPi %]a tr8 HDt #I %]a tr hi2u %Dng hng
ch_u ngni l:u h?n hai +h,t, mDt #I hc th ch_u ngni c> ngy8 Tuy nhin, n2u #au <
+h,t m ch^ng c" %Dng tnh g th hng nn fo di *u trnh ny8
(hi %L hnh thnh %Gc th"i *uen ngni 1 cho tr, cBn +h>i + dng mDt ch,t M
thut t:m lF hJc8 Oh` nhng gGi F %0 tr t+ trung vo vi5c %6i ti5n8 Q Won gi cng
l.n rni m, +h>i _ trong 1 ch]S hoKc Q m` #Z mua cho con *uBn m.i nhf8 z nDi #Z
cng con gi ngoan c$a m` l@m8S
Oh)ng g 16n n"i hng g h?n l nh)ng l-i %Dng vin8 (hng %Gc t3 ra h/+ t/+,
h" ch_u hoKc m/t in nhhn8 vLy nh. 16n chU c" *uy4n 1>o tr ngni, cVn %6i ti5n
%Gc hay hng l vi5c c$a ch,ng8 Thm ch! #au hi ngni 1 ch,ng hng _ %Gc
m va %]ng ln %Gc hai +h,t ch,ng l6i lm E/u trong *uBn th c7ng nn 1nh tnh8
Q mBn #au con _ vo 1 nhf, 1a #Z hen con ngayS
O2u tr ngni 1 %4u %Kn, th giLn v %Gc huy2n h!ch th tr #Z _ %Gc8 tu&i ny
th hen ngGi hoKc t3 ra than +hc l hi5u nghi5m nh/t8 Thm ch! c" 1 m` cVn gJi
%i5n %2n v=n +hVng cho 1I c$a con 1o tin %Dng tr-i ny8 Oghe 1unn c-i tht
nhng tr #Z r/t hoi ch!8
(hi %L t+ %Gc th"i *uen rni, %i l,c 16n vhn +h>i EN lF nh)ng tnh huIng c/+ 1ch
tr.c hi ho6t %Dng ny trA nn &n %_nh8 Tuy nhin %" c7ng chU l nh)ng tr-ng hG+
tr 1_ tiu ch>y, to 1"n hoKc 15nh8
K hoach:
vLy 1@t %Bu #au thng th] ; hi c> 1I m` v con ci %4u #n #ng8
78
vLy cho tr ngni 1 #au 1)a =n 1a lBn mDt ngy8 WI g@ng lm cho tr vui v8
9ng f+ 1uDc8 9ng la hft n2u tr +h>n %Ii8
(hi tr %L ch_u ngni, hLy huy2n h!ch v ch- %Gi tht in nhhn8
(hi tr lm %Gc th +h>i h hon ch,c mng8
Tr 3 tui m cha dc tp thi quen tiu v di tin hp v sinh
m ng-i ch$ 1in mc ch=m #"c tr em cho t6+ ch! hng %Bu t6i wc, hang ngy ti
nhn %Gc hang tr=m yu cBu gi,+ %u8 9a #I l t nh)ng 1I m` c" con t Y %2n Y
tu&i rui hng ch_u ngni vo 18 Oh)ng ng 1I 1 m` ny c] tAng hJ l nh)ng
ng-i duy nh/t A wc hng d6y %Gc con #N dng 18 vJ vi2t Q Ti %L lm ci g
#aioS k tht l hJ hng h4 lm %i4u g #ai, hang ngn 1 m` hc c7ng cgng hDi
cgng thuy4n8
t/t h" EN hi tr c] hft ln v hng ch_u ngni vo 1 hoKc trn 1n cBu, hoKc
ch,ng nh>y EuIng ngay hoKc ngni nhng hng _8 kau mDt n=m 1@t %Bu t+ luy5n
mDt cch nh` nhng, hJ dBn chuy0n #ang + %Kt, hIi th,c, trng +h6t, 1:y gi- th
tnh hnh h2t #]c c=ng th^ng8
W> 1I m` v con ci %4u A trong tnh tr6ng 1_ 1ao v:y, m nh th2t tr tht h" m
ch_u QE&S ra8
Wch tIt nh/t nn theo l 1@t %Bu mDt cch nh` nhng trA l6i, 1nh tnh v *un h2t
nh)ng th/t 16i v cLi cJ %L *ua8 z.c %Bu tin l hng vDi 1@t %Bu ngay8 Ti2+ %2n
+h>i t+ tr ngni 1 trA l6i8 (hn hfo nh` nhng %a tr vo *uM %6o rni in nhhn
huy2n h!ch tr8 \h?ng th]c ny #Z c" 2t *u> %Ii v.i c> tr con cha tng %Gc
hu/n luy5n v nh)ng %]a git lgi trong ti2n trnh +ht tri0n8 c.i nh"m #au th nn Ein
F i2n y hoa %0 %>m 1>o rCng ch,ng hng =n *u nhi4u v to 1"n8
(hi tr +h>n %Ii %2n m]c hng ch_u %Gc th ch@c ch@n %" l d/u hi5u cho th/y tr
1_ c=ng th^ng hoKc #G v %L tng c" lBn n" h"c v rKn %au l,c %ang ngni 18 (hng
cBn 1i2t c" %,ng hay hng, nn %i4u chUnh thi %D %0 %>m 1>o thnh cng8
9a #I tr con trong tr-ng hG+ n"i trn #Z ch_u ngni 1 n2u 1I m` 1nh tnh v t tin
thuy2t +hc ch,ng8 HDt #I %]a tr cVn +h>i %Gc cho thuIc m nh %Kt 1 tr.c
truy4n hnh, cho tr ngni nhng vhn mang *uBn v rni dBn dBn hng *uBn, hng ti
vi v dP dnh g c>8
Tr di dm
9a #I 1c # %4u cho rCng tr con tu&i ch+ ch)ng %i %m l vi5c 1nh th-ng8 c4
mKt hoa hJc th %,ng nhng nhi4u 1I m` vhn hng th/y an t:m hi con hJ vhn
cVn %i dBm trong hi con c$a 16n 1s hJ chU m.i { tu&i l %L 13 %Gc tt ny8
Tu&i trung 1nh h2t %i dBm l {{ thng, nhng ;eq tr < tu&i vhn th-ng %i dBm8
kau tu&i nu, ho>ng ;<q 13 %Gc tt ny #au mDt n=m v %2n tu&i %i hJc th r/t
hi2m tr con cVn gi) tt E/u ny8 zI m` nh)ng %]a tr < tu&i vhn cVn %i dBm nn
1i2t rCng dg hng n"i ra nhng tU l5 nh)ng em hc c7ng %i dBm hng +h>i l
th/+8
79
ci5c tr hoLn hu/n luy5n th"i *uen ny cho tr 1_ >nh hAng 1Ai y2u tI di truy4n8
Oghin c]u cho th/y peq tr %i dBm c" !t nh/t 1I hoKc m` l,c nh3 c7ng %i dBm8
Tr con l con trai th-ng %i dBm nhi4u h?n nhng %i dBm hi %L l.n th +h& 1i2n
A con gi h?n l con trai8
HDt #I 1c # cho l *uan trJng hi 1i2t mDt %]a tr %L 13 tt %i dBm l6i lK+ l6i8 vJ
tin rCng %" l do >nh hAng c$a ng-i hc hoKc 1_ ch/n th?ng v4 E,c c>m8
nhin l:y c7ng c" th0 l lF do nhng nh)ng tri5u ch]ng nh +h>i %i ti0u g/+ hoKc
1_ %au hi %i l nh)ng 1Cng ch]ng hng th0 nhBm lhn8
Hun luyn tr d khng di dm
Th-i %i0m tIt nh/t %0 1@t %Bu l hi 1@t %Bu c" nh)ng %m tr hng %i .t tL8
HKc %Bu c" th0 nP lc tr.c th-i %i0m ny nhng nh th2 #Z +h>i m/t mDt th-i gian
di8
O2u 16n chuy0n t vi5c tr hng %i .t tL vi ngy trong tuBn #ang vi5c hng
mang tL cho tr th #Z lm ch/t E,c tc %ry nhanh *u trnh hu/n luy5n8 HKc dBu 13
hng mang tL c7ng th-ng c" ngha l +h>i t+ hng %i dBm n)a nhng nhi4u
%]a tr vhn %i .t gi-ng mPi %m v hng nhn 1i2t g8 cy l 16n +h>i Eem c"
cBn +h>i mang tL l6i cho tr hng8 On th giLn v tm nh)ng th$ thut hc8
HDt #I 1I m` tin rCng cho tr uIng !t ch/t l3ng %Bu 1u&i tIi th tr #Z !t c" c? hDi %i
dBm h?n8 (hng may l nhi4u chuyn gia cho rCng vi5c ny hng c" 2t *u>,
nhng %:u +h>i l chuyn gia l,c no c7ng %,ng8 Ti ngh %?n gi>n l c] uIng vo
th #Z +h>i %i ra cVn hng uIng th hng %i8 W" ng-i cho rCng logic ny hng &n
nhng ch!nh 16n m.i 1i2t th2 no l %,ng v.i con 16n8
Ohi4u 1I m` +ht hi5n ra rCng n2u %m no cho tr %i ti0u ngay tr.c hi %i ng$ th
#Z gi>m thi0u h> n=ng tr %i dBm %m %"8 tAng ny r/t thuy2t +hc miln rCng
tr hng 1_ c=ng th^ng v c" 2t *u> tIt8
(hi tr con hng %i dBm +h>i hen ngGi v huy2n h!ch8 O2u tr %i dBm th lu F
hng nn lm Bm v la rBy tr8 Ti nh. c" lBn h3i mDt +h n) ngIc ng2ch Eem c
ta c" +h6t con hi n" %i dBm hng8 W tr> l-ii Q(hng, ti hng +h6t nhng 1@t n"
ngNi'S8
Wh,ng ta 1i2t l hi 16n 1@t %Bu th/y tr hng %i dBm mDt #I ngy, 16n 1@t %Bu
hng mang tL cho tr n)a8 Ohng 16n lm g n2u %m no tr c7ng %i dBm l6i8 g
tr c" 13 tt E/u ny hay hng th c7ng %2n l,c +h>i ngng dgng tL8 9" l th-i %i0m
tr %Gc | tu&i nhng c7ng cVn tgy vo +h>n ]ng c$a tr v c$a 16n %Ii v.i vi5c %i
dBm8
92n | tu&i ngng dgng tL m tr vhn %i dBm th c] 1@t %Bu dBn dBn8 HDt #I ng-i
%4 ngh_ nn huy2n h!ch 1Cng cch thAng cho tr vo #ng hm #au n2u %m
tr.c tr hng %i dBm8 Tuy nhin nhi4u %]a tr m ng$ hng mng g %2n +hBn
thAng c>8 Tr.c %:y 1c # th-ng cho toa thuIc cho tr %L l.n m cVn %i dBm
mKc dBu ngng uIng thuIc th tt E/u l6i trA l6i8
80
92n #u tu&i th nh/t %_nh tr +h>i 13 tt E/u ny8 9:y l th-i %6i c" th0 #N dng 1o
%Dng %i dBm 1Cng %i5n tN8 Thi2t 1_ ny c" hai %i5n cc %0 trn gi-ng, tch ra 1Cng
mDt mi2ng v>i h8 (hi gi-ng 1_ .t th mi2ng v>i #Z co l6i v chung #Z u ln8
Wha m` nghe ti2ng c" th0 th]c dy ngay, %2n dng tr dy, dJn gi-ng, thay %n rni
%Kt l6i %nng hn 1o %Dng v %i ng$ l6i8 Wh@c ch@n ci ny c" hi5u *u> v.i tr t #u
tu&i trA ln v th2 n2u con 16n y tu&i m %i dBm th nn dgng8
(hi mDt %]a tr #n #ng %0 hu/n luy5n th hng cBn 1i2t l mga g nhng hng
nn 1@t %Bu vo mga %ng8 m,c %Bu c" th0 hng ch@c tr #Z gi) n5m h %Gc
ngay nn tr c" th0 1_ l6nh v m4n chi2u giKt #Z l:u h8 Tr-i n"ng tr #Z ti2t mn hi
v m/t n.c nn th-ng !t %i dBm h?n l vo mga l6nh8
T"m t@ti
Th-i gian 1@t %Bu hu/n luy5n tgy thuDc vo tng %]a tr8 Trung 1nh l t {{
thng nhng c" th0 nCm trong ho>ng t ; thng %2n y tu&i8
(hi 16n th/y tL c$a tr h t %Bu hm cho %2n #ng th %L %2n l,c hng cBn
mang tL cho tr n)a v 1@t %Bu *u trnh hu/n luy5n8
O2u tr vhn hng i0m #ot %Gc vi5c %i dBm th nn cho tr %i ti0u tr.c
hi %i ng$8 ci5c ny th!ch hG+ v.i mDt #I %]a tr v gi,+ ch,ng h ro #uIt
%m8
O2u tr.c | tu&i m hng t+ %Gc th"i *uen ny th c7ng nn 13 th"i *uen
mang tL cho tr hi %i ng$8
(hng nn dgng thuIc chIng %i dBm v c7ng chU t6m th-i v th-i nay th
hng th_nh l@m8
z>ng danh d hng gi,+ !ch g cho tr %i dBm8
(hi %Gc y tu&i m tr vhn %i dBm th nn #N dng mDt dng c 1o %Dng8
(2t *u> #Z r/t tuy5t v-i8
B hay l bn cu?
HDt trong nh)ng vi5c 1I m` +h>i *uy2t %_nh l #N dng 1nn cBu hoKc l 18 gng
ci g c7ng %Gc8 \h?ng +h+ *uan trJng h?n l dng c8
vBu h2t 1I m` t+ cho con ngni trn 1 v tr con c7ng th!ch ngni 1 h?n 1n cBu8
O" ti5n nh/t l c" th0 mang theo %Gc nn c" th0 mang t +hVng ny #ang +hVng
hc v thm ch! mang ra ngoi hi %i +icnic8 Tuy nhin c7ng c" vi %]a tr th!ch
ngni trn 1nn cBu nh ng-i l.n vhn lm8 O2u nh vy th ti %4 ngh_ nh #aui
Ogni trn 1nn cBu m hai ch:n ch?i v?i trong hng h! th hng +h>i l t th2 lF
tAng %0 %6i ti5n8 O2u cho tr con ngni th ti ngh nn thm 1c %0 tr dl leo ln
v gi,+ tr t ch:n hi rKn8 On %Kt 1n ngni nh3 h?n ln 1n ngni c$a ng-i l.n %0
tr ngni v)ng h?n v hng #G 1_ lJt vo trong 1nn cBu8 g c" lm g th hng nn
E> n.c trong hi tr %ang ngni, n2u hng ch,ng #Z ngh l +hi thuy4n n" %ang ngni
#@+ c/t cnh v n" #Z 1ay ln v.i cc +hi hnh gia8
81
znn cBu d:y chuy4n 1:y gi- %L l6c hu nhng ti nh. c" mDt 15nh vi5n #N dng lo6i
1nn cBu c& %i0n lm cho tr th!ch +hiu lu nh/t c7ng c>m th/y #G hLi8 HDt em 1f
#au hi %L %6i ti5n Eong leo ln 1n ngni %0 fo #Gi d:y E> n.c v chU va _+ t,m
%Gc #Gi d:y tr.c hi m/t th=ng 1Cng8 znn cBu 1@t %Bu E> n.c v %]a tr va
1m chKt v giIng nh 1_ treo ln trn hn n.c Eoy d) dDi +h!a d.i8 tIt cuDc,
%]a tr 1m hng %Gc n)a nn 1_ tf vo 1nn v 1_ .t t.i %Bu gIi8 O" #G %2n nPi
y thng #au hng ch_u ngni ln 1nn cBu l6i8
ng vic nhung sai ch
HDt #I %]a tr 1i2t i0m #ot %0 hng _ trong *uBn nhng ch,ng l6i c] %6i ti5n A
nh)ng n?i hc nhau trong v-n v trong nh8 zI m` c" th0 lo l@ng v gin d),
thm ch! cho rCng %" l d/u hi5u 1an %Bu c$a lIi c EN hng ra g8 T/t c> nh)ng g
ch,ng ta cBn lm l nh` nhng nh@c tr hng nn lm nh th2 v hi tr %i vo
trong 1 th thAng cho ch,ng8
Con trai nn dng hay ngi?
HDt #I chuyn gia c] tri2t lF dng di v4 ci lGi v ci h6i c$a vi5c tr em l con trai
nn %]ng hay ngni hi ti0u ti5n8 ci5c ny d nhin ch> c" g *uan trJng8 O2u 16n
chJn cho tr %]ng, th #Z t+ cho tr nhanh h?n v tr c" ci th, nghe n.c ch>y v
%Gc t %i4u hi0n dng c c$a mnh8
Tuy nhin c7ng c" nh)ng %i4u 1/t ti5n8 Tr ch+ ch)ng th-ng c" tri5u ch]ng Ql!nh
c]u h3aS t]c l ch,ng EUa lung tung v vry n.c h@+ n?i8 Ogoi ra, mDt #I cVn m
ci trV m.i ny %2n nPi hng 1ao gi- 1@t ch,ng ngni EuIng %Gc8 Wh!nh v th2
luy5n cho tr l con trai ti0u ti5n %,ng chP th nhanh nhng l6i lm chm th"i *uen
%6i ti5n hG+ v5 #inh8
Trong lBn Eu/t 1>n %Bu tin cuIn #ch ny, ti chU huyn cha m` +h>i trnh n.c
ti0u tr +hun h@+ n?i 1Cng cch 13 %i t/t c> th>m trong +hVng t@m v l@+ mDt Ing
h,t n.c %0 gom %4u %Kn n.c ti0u trong h@+ +hVng t@m ny8 z:y gi- th ti %L
1i2t mDt +h?ng +h+ hoa hJc h?n8 WhU cBn vin gi/y th/m thnh tng vin trVn v
th> vo +hVng th gi/y #Z th/m h2t n.c8 WhU cVn cch %" n2u hng muIn m/t th-i
gian cho %2n hi tr 1i2t cch ti0u vo %,ng chP8 W" th0 huy2n h!ch 1Cng cch th>
mDt 1nh 1anh n&i vo 1nn cBu v 1>o tr ti0u vo %" %0 nh/n chm chi2c 1anh8
O2u con trai 16n c] nh/t %_nh hng ch_u ngni th %ng lo v %:y chU l v/n %4 t6m
th-i v c" th0 h@c +hc dl dng 1Ai mDt trong hai 1i5n +h+ ghi A +hBn #au8
Tr khng ch[u ngi
Ti 1i2t nhi4u %]a tr t Y %2n ;Y tu&i hng ch_u ngni vo 1nn cBu8 Th"i *uen ny
c" th0 do c]ng %Bu hoKc hng muIn m/t th-i gian, hoKc #G tf hoKc #G 1_ %au n2u
1_ 1"n8
(hng nn f+ 1uDc %]a tr no m chU nn huy2n h!ch8 9Ii v.i tr nh3 th ti
huyn 1I m` nn %Jc truy5n cho tr nghe hi n" ngni trn 1 lBn %Bu tin dg vhn
cVn mang tL8 (hi %L ch_u ngni trn 1 th c" th0 13 tL, n2u tr hng ch_u ngni th
82
c7ng hng nn rBy nhng +>hi ngng %Jc v hng ch, F %2n tr n)a8 vBu h2t tr
nh3 +h>n ]ng r/t tIt v.i th"i *uen ny8
9Ii v.i nh)ng %]a tr #G 1_ 13 mDt mnh trong +hVng t@m th tIt nh/t l 1I m` A
c6nh 1n tr v dBn dBn m.i %i Ea ra cho %2n hi tr c" th0 QvGt c6n mDt mnhS8
Oh)ng %]a tr hc #Z ch_u ngni trn 1 n2u %Gc thAng v *uan t:m8 9Ii v.i tr
l.n h?n a| tu&ib th c" th0 thAng 1Cng cch g@n ngi #ao ln 1>ng danh d hoKc
th?ng lGng %?n gi>n v.i 1f ch^ng h6n Qcon ngni 1 _ %i Eong m` #Z cho con uIng
#)a l@cS8 (hng nn + dng nh)ng M thut m6nh tay v.i tr A tu&i ch+ ch)ng8 W"
nhi4u cch nh` nhng h?n m vhn lm %Gc vi5c8 O2u tr 1_ to 1"n v 1_ rch mDt
t! A hu mn th #Z r/t #G %i %6i ti5n8 ThuIc nhun tr-ng hoKc nhft %!t #Z gi,+ cho
tr, hoKc l 1i em cho +h:n dl ra h?n8
Nhng trung hp khn cp vi tr con chp chng
(hi 16n %i mua #@m A ngoi, 16n #Z nn 1i2t ngay hi con 16n 1>oi Q9i, m` ?i'S th
c" ngha l ngay l,c %" ch] hng +h>i trong < +h,t n)a8 mwc %" 1I m` +h>i ra tay
ngay ch] hng cBn +h>i # di5n %0 gi,+ %]a tr gi>i +h"ng n" h3i mDt 1Jng %i
c?ng c]ng ch] hng th h& v.i ng gim #t #iu th_ %"8 u l_ch 1Cng Ee h?i hi
c" tr con +h>i thUnh tho>ng dng l6i cho ch,ng %i ti0u, dg %ang A nh)ng n?i h" tm
%Gc chP th!ch hG+8
Tr con tu&i ny c] +h>i EN lF nh)ng tnh huIng 1/t ng- v g/+ g+ nh th28 (hi tr
#ay ch?i hoKc +h/n h!ch *u ch,ng th-ng ts lun trong *uBnj thm ch! c" l,c cVn
_ n)a8
Nhng thi quen
HDt #I %]a tr c" th"i *uen ti0u ti5n ~ hi 1uDc cha m` +h>i tham gia8 HDt %]a 1f
gi { tu&i ti 1i2t cVn c" th0 n:ng c/+ ln thnh mDt ngh5 thut8 W 1f %Gc hu/n
luy5n vi5c ti0u ti5n r/t l:u tr.c %" nhng %2n vi5c %6i ti5n th mDt chuy5n ~ hi
E>y ra8 (hi c>m th/y muIn _, chu gJi m` %2n8 \h>i mKc vo cho 1f mDt chi2c tL
tht #6ch8 tni c gi nh3 ra hi5u cho c> gia %nh ngni *uanh ci 1n %Kt tr.c mKt8
zf ngni vo chi2c 1 Einh %`+, %Kt 1,+ 1 ngni 1n c6nh v %Vi m` ngni 1n tri8 H`
+h>i mang *uy0n #ch yu th!ch c$a 1f %2n trn 1n tr.c mKt 1f, giA %2n trang 1f
th-ng %Jc8 cy l hon ton hG+ F n", con 1f #Z lm %Gc ci vi5c %" v mJi
chuy5n cVn l6i trong ngy Eem nh &n8
\h>i theo mDt trnh t +h]c t6+ %0 h@c +hc th"i E/u ny8 Tr.c h2t, ti huyn
%em h2t tL 1i2u cho %]a tr m.i #inh nh hng E"m8 \h>n ]ng c$a con 1f r/t
nhanh8 9" li4n 1_ to 1"n ngay8 HDt lGng thuIc nhun trng %Gc #N dng v r/t c"
cng hi5u nhng h& l con 1f lm ngay trong *uBn8 co th-i %i0m ny th m` con
1f v ti h?i th/t vJng v tin rCng con 1f #Z lm tIt h?n th28 Ohng v theo %u&i
nh)ng mc %!ch l.n h?n, ch,ng ti %L thi2t l+ %Gc th"i *uen ngni 1 cho c 1f
1Cng thi %D d_u dng v trong 1a tuBn th"i *uen c7 %L hon ton 1i2n m/t8
m nh v gi gic
83
HIi *uan t:m c$a 1I m` %Ii v.i vi5c cho tr =n uIng c7ng l.n nh vi5c tr ti0u ti5n,
%6i ti5n8 TIt nh/t nn can thi5+ cng !t cng tIt v4 chuy5n %i tiu, %i ti0u8 W" th0 %Ii
EN 1nh th-ng nh v.i nhi4u tnh huIng hc nhau8 W" 1c # gi3i tng cho rCng
tr c" th0 %6i ti5n < ngy mDt lBn nhng c7ng c" hi mDt ngy < lBn8 W" th0 h?i cc
%oan nhng r[ rng hn ngoan h?n l # lo l@ng thi *u c$a 1I m`8
vai tr6ng thi %6i ti5n c$a tr lm 1I m` *uan t:m nh/t l to 1"n v tiu ch>y8 HDt
#I tr con #inh ra %L =n hng tiu v th-ng Euyn to 1"n8 HDt #I to 1"n do th"i
*uen %6i ti5n hng tIt nhng nguyn nh:n hc c" th0 l do tr 1_ #It8 g th2 no
1I m` chU an t:m n2u ngy no co hJ c7ng %i tiu8 Ohng tr c" %i tiu { ngy mDt
lBn c7ng ch> c" v/n %4 g v hng v th2 m tr %au %Bu, h" thA hoKc m/t #]c8
Tuy nhin, to 1"n c" th0 lm cho tr h" %i tiu v ngGc l6i h" %i tiu th tr cng
ng6i v ci vVng lurn *urn ny #Z fo di mLi8 O2u tr 1_ rch hu mn th tr cng
h& #A v.i vi5c t+ luy5n th"i *uen ny8
Tiu ch>y c" th0 l 2t *u> c$a mDt ch2 %D dinh dung thay %&i hoKc thm ch! do
15nh nh`8 Tr hi2u %Dng *u th %i tiu c7ng nhanh8 W" tr th tiu ch>y hoi, %i +h:n
l3ng v trong +h:n th-ng c" nh)ng hDt %u, c rIt v cc ch/t E? hc hng tiu8
(hi 1I m` th/y vy #Z cho rCng con 16n 1_ rIi lo6n h/+ thu8
Kt Iun
(hng c" g h" tr +hi 16n 1@t %Bu *u #.mi %ng f+ tr v nn thong th>8 HDt
tri2t gia tng n"ii Q(in nhhn l m` thnh cngS8
84
11
Nhng vn d v gic ng cu tr Ii
Tr tu&i ch+ ch)ng n2u hng ng$ ngon #Z dl g:y nhi4u +hi4n toi cho 1I m`8 H/t
ng$ c7ng giIng nh nh)ng ch]ng 15nh trBm ha hc #Z lm cho 16n EuIng tinh
thBn, gi>m h> n=ng lm vi5c v #uy ngh8 O2u 1 m` n"ii QWon 1f hng ng$ %$
gi/cS, th-ng c" ngha l ch!nh 1 c7ng vy8 Ohi4u 1 m` trng nh mDt th:y ma v
thi2u ng$8
Oh)ng ci trV r@c rni c$a tr vo 1an %m chU l mA %Bu c:u chuy5n8 Wh!nh # h&
#A trong ngy hm #au m.i tai h6i8 z m` m5t m3i, h" ch_u v %Bu "c m m_ +h>i
d7ng c>m chi2n %Bu v.i %]a tr c7ng m5t v thi2u ng$, 1c t]c v cu g@t8 (2t *u>
tht l h2t #]c tni t58
Theo inh nghi5m c$a ti th v/n %4 gi/c ng$ hon ton hc nhau A mPi gia %nh8
Ti 1@t %Bu *uan t:m %2n %i4u ny vo n=m ;p| hi ti nhn th/y *u nhi4u 1I m`
1_ ch]ng m/t ng$ hnh h6 v hBu h2t cc chuyn gia ch^ng gi,+ %Gc g8
co th-i %i0m %" c" | F tAng +h& 1i2n cho vi5c h@c +hc8 HDt #I 1c # hng c"
con huyn rCng c] %0 cho %]a tr !ch %Dng %" h"c #ng %m, cVn nh)ng ng-i
hc th 1>o cho tr uIng thuIc an thBn lo6i m6nh8 Ohi4u ng-i cho rCng 1 m` c"
ngha v th]c #uIt %m v.i %]a tr cho dg n" *u/y %2n m]c no8 Oh)ng chuyn gia
th cho rCng v tr c" c>m gic lo #G +h>i Ea m` nn n2u ch,ng ta c>i thi5n *uan h5
v.i tr vo th-i gian 1an ngy th tIi tr #Z dl ng$ h?n8
Trong nh)ng lF thuy2t trn th chU c" lF thuy2t c] %0 tr h"c tht l:u l c" cng hi5u8
Th2 nhng lm th2 th 1I m` #Z 1_ %au thBn inh v tr h"c nhi4u c7ng ch^ng tIt
cho ch,ng8 tIt cuDc chU c" 1i5n +h+ ny nhng ti %i4u chUnh %i ch,t, 1& #ung
thm %i0m m6nh v lo6i nh)ng y2u tI hng tIt %0 lm n4n t>ng cho M thut i0m
#ot tr c$a ti8
O2u %L *u m5t rni th v.i mDt %]a tr hng ch_u ng$, c] th giLn8 \h?ng +h+
#au cho tU l5 thnh cng eq trong mDt tuBn8
Khoa hc v gic ng
vLy 1@t %Bu 1Cng t!nh ch/t hoa hJc c$a +h?ng +h+ ny tr.c8 Og$ hng +h>i l
tnh tr6ng v th]c lin tc, n" l mDt chu ~ ng$ #:u, hng #:u v ng$ m? chia %4u
ra 1Ai nh)ng ho>ng th-i gian th]c8 Oghin c]u #"ng nLo cng nhn *uan %i0m ny
v nh)ng 1i0u %n %i5n cho mPi giai %o6n %4u hc nhau8 Tr.c h2t ch,ng ta %i vo
gi/c ng$, rni ng$ #ay, m? cho %2n hi ng$ !t #ay h?n rni tUnh gi/c8 Wh,ng ta duPi
ng-i ra, Eoay ng-i v l6i 1@t %Bu chu ~ ny8
k"ng %i5n cho th/y tr #? #inh c" chu ~ trung 1nh mDt ti2ng %nng hn, tr ch+
ch)ng ; ti2ng ;< +h,t cVn ng-i l.n th hai ti2ng gi)a nh)ng lBn th]c dy8 HDt
85
nghin c]u %L ti2n hnh *uay +him mDt %]a tr %ang ng$ trong nh c$a n"8 zI m`
chu tin rCng con mnh ng$ #ay mDt m6ch %2n #ng nhng cuDn +him cho th/y
hng +h>i hon ton nh vy8 -ng nh mDt ng-i ng$ tIt c7ng c" th0 th]c dy
vi lBn trong %m, nhn *uanh, fo o, %@+ m4n, h/t m4n ra hoKc +ht ra %$ lo6i
ti2ng u tr.c hi ng$ #ay trA l6i8 t[ rng ng-i no c7ng th]c dy gi)a %m th t6i
#ao tr nh3 l6i hng %Gc lm th28 m ng-i l.n th hi th]c dy ch,ng ta %0 F nghe
ti2ng cNa u, nhn Eem tr-i #ng cha hoKc Eem %nng hn chU m/y gi- rni8 Wh,ng ta
chU Eem %0 1i2t vy rni %i ng$ l6i ch] hng u ng-i hc dy hoKc n"i v.i ng-i
ng$ chungi QOs, { gi- rni %", l/y ci g uIng nhfoS cy th tr c7ng th28 Wh,ng c" th0
%6+, c" th0 rn, h"c hoKc g:y ra ti2ng #Dt #o6t nhng hng th0 1uDc m` ch,ng
+h>i th]c cgng v.i ch,ng8 (hng nn huy2n h!ch tr th]c dy m +h>i dP tr ng$
l6i, vy m c" l,c ch,ng ta hng nh/t *un8
vLy Eem Eft *uan %i0m c$a tr mDt ch,t8 z6n l %]a tr ;y thng, 16n m? rni tUnh ra
mDt ch,t, v hi tUnh hon ton th 16n h"c tU t8 HDt +h,t #au hi 16n mA m@t ra th
v, m` %ang ch- #n8 Tht tuy5t, 16n m,t rni ng$ ti2+8 HDt ti2ng #au, 16n l6i tUnh gi/c
v h"c, mA m@t ra l6i th/y ngay v, m`8 z6n hJc %Gc rCng hi h"c ln th m` #Z
cho 1,8 O2u m` vhn lm th2 th c" ngha l m` vhn &n8 Ohng n2u m` hng lm th
mnh #Z cho m` 1i2t8
Tr con th]c dy gi)a %m l chuy5n th-ng tuy nhin tr ch+ ch)ng th nn %Gc
huy2n h!ch hnh %Dng nh ng-i l.n t]c l hJc cch t ng$ l6i cng #.m cng
tIt8
Thng k v gic ng
(hng c" hai nghin c]u no %a ra nh)ng con #I hon ton giIng nhau v4 gi/c
ng$ nhng mDt vi #I li5u trong 1>ng Y cho +hf+ 16n hi0u 1i2t h?n v4 hnh vi c$a
tr trong gi/c ng$8
Bng 2: Thng k v nhng thi quen Iin quan dn gic ng
Wc v/n %4 \hBn tr=m %D tu&i
;T YT {T |T <T
Th]c dy ; %2n Y lBn%m Y Y {{ Y ;
Th]c dy !t nh/t ; %mtuBn <p <p yy y< y;
{e +h,t #au m.i ng$ %Gc Yy |{ y; y yy
mK+ %i lK+ l6i mDt hai lBn tr.c hi
ng$
;| Yy |Y | <e
WBn +h>i c" vt m A gi-ng ; |y <e |Y Ye
Og$ c" %sn p ;{ Ye {e Y{
OCm mDng !t nh/t Y lBntuBn < Y { {
86
Oghin c]u Wham1erlin A Oe or +ht hi5n ra rCng peq tr Y tu&i, |yq tr { tu&i
v <yq tr | tu&i th-ng hng ch_u %i ng$j <Yq tr Y tu&iv { tu&i v <yq tr | tu&i
th-ng th]c dy nNa %mj ;pq tr Y tu&i, ;q tr { tu&i v {yq tr | tu&i th-ng
nCm mDng8
ko #nh v.i cc nghin c]u A }nh th con #I trn cao h?n8 }nh, chU Ypq tr Y tu&i
v ;|q tr { tu&i th]c dy vo nNa %m8 HDt h>o #t hc A }nh c7ng cho 1i2t
{pq tr Y tu&i #Ing v.i 1I m` th]c dy vo 1an %m trong hi chU c" {8{q tr nh3
#Ing v.i v, nui lm vy8
9i4u ny ch]ng minh *uan %i0m c$a ti rCng cng c" ng-i A 1n %0 dP tr th tX l5
th]c dy cng cao8 c th-i gian th]c cng di n2u tr %Gc m` dnh cho # ch, F
lo6i }8
Khi no thi vic thc dy na dm tht s l mt vn d?
9Ii v.i mDt gia %nh vi5c tr th]c dy c" th0 l nghim trJng trong hi v.i gia %nh
hc th hng8 O2u tr c" th]c { %2n | lBn th c7ng hng #ao n2u tr ch_u ng$ l6i
#au vi ci vP lng nh` v nh th2 1I m` c7ng c" th0 ng$ l6i ngay8 HDt #I %]a tr
chU th]c mDt hoKc hai lBn nhng l6i c>n trA vi5c ng$ l6i8 (hi 16n %i l6i trong +hVng v
dP %Gc n" ng$ th 16n %L tUnh ng$ hon ton, r/t h" ng$ l6i %Gc8
(hng +h>i l #I lBn tr th]c dy m l tc %Dng c$a vi5c tr *u/y rBy %2n gi/c ng$
c$a 1I m`8
Ohi4u chuyn gia c] +h 1nh ti l + dng 1i5n +h+ cc %oan v hng cBn thi2t
v hJ th/y con hJ ch^ng g:y +hi4n toi g vo 1an %m8 Oh th2 c7ng ch^ng #ao
nhng tgy theo inh nghi5m c$a 16n v n2u vi5c m/t ng$ lm cho 16n h& #A th
nn l- *uan %i0m n"i trn v + dng 1i5n +h+ c$a ti %0 16n c" th0 ch)a tr_ nPi
+hi4n muDn c$a mnh8
Nhng ngi chju dng
Ti th-ng ngh chU c" 1I m` +h>i ch_u %ng >nh hAng c$a nh)ng %m hng ng$
thi, nhng %i4u ny hng %,ng8 Oh)ng ng-i Eung *uanh c7ng c>m nhn %i4u
ny8 Tr *u/y vo 1an %m >nh hAng %2n 1I m`, nh)ng %]a nh3 hc trong nh,
hng E"m v nh/t l ch!nh ch,ng8 HPi n=m ti nhn %Gc hng tr=m l th vi2t rCngi
QT hi ch,ng ti hng 1_ m/t ng$, cuDc #Ing tht #ung #.ng h?n nhi4u8 Ti l6i
th/y th!ch nui d6y con8S
B m ca tr
H` ng$ hng %$ gi/c #Z m5t m3i, 1]t r]t v dl n&i n"ng8 m,c %" h> n=ng ch=m
#"c con #Z fm %i8 Ohi4u ng-i m5t %2n nPi Eem vi5c nui con giai %o6n tu&i ny
giIng nh hnh Ec ch] ch^ng vui th, g8 Ti %L gK+ nh)ng ng-i +h n) h"c rVng
v tht # lo #G rCng hJ #Z lm t&n th?ng con mnh n2u c] thi2u ng$ hoi8 W"
ng-i cVn 1_ #uy #+ %2n th>m h6i8 Tht %in rn n2u tr l cng c h$y ho6i ch!nh
mnh8 Tr c" h> n=ng >nh hAng %2n 1I m` %2n nPi lm cho hJ v tnh v hng
trnh %Gc lm t&n th?ng l6i ch!nh %]a tr8
Hn nhn
87
HDt 1 m` m5t m3i cBn mDt ng chnng hi0u 1i2t v hP trG8 O2u ng chnng hng t3
ra nh th2 #Z l nguyn nh:n lm r6n vu hn nh:n8 Ti 1i2t nhi4u ng c] trnh cng
nhi4u cng tIt th-i gian +h>i ch_u %ng nh)ng v/n %4 c$a con tr, ch^ng h6n 13 ra
ng$ n?i hc %0 hng 1_ m/t ng$8 cG chnng +h>i c" th-i gian ring trV chuy5n th
m.i gBn g7i v gi,+ %u nhau8 (hng th0 %0 cho %]a tr th]c h2t nNa %m v ng=n
c>n *u trnh giao ti2+ c" F ngha c$a %i vG chnng8
nh v ch[ ca tr
Ohi4u anh v ch_ c$a nh)ng %]a tr m/t ng$ c" h> n=ng ~ l6 l ch,ng ng$ tht #ay
dg em ch,ng c" *u/y %2n th2 no8 Tuy nhin, nhi4u %]a r/t nh6y ti2ng nn v dl 1_
m/t ng$ nh 1I m`8 Oh th2 l hng cng 1Cng v %L 1_ m/t ng$, c" hi ch,ng cVn
1_ m` *uA m@ng v hng hJc hnh hoKc c EN tIt vo ngy hm #au8
Hng xm
O2u 16n #Ing trong mDt c=n nh nhi4u gian v t-ng g6ch dy g/+ %i th c" l-
hng E"m %i c7ng hng #ao8 Tuy nhin %a #I ch,ng ta hng may m@n th2 nn m/t
ng$ %L h& #A m cVn 1c v 1_ hng E"m +hn nn8 Thm ch! c" ng-i cVn 1_ hng
E"m 1o cng an v %L hng %0 cho hJ %Gc yn8 Tht v lF hi 2t tDi nh)ng 1I
m` ny hnh h6 con mnh trong hi tht # hJ 1_ con hnh h68
a tr
Tr.c %:y th ti n"i v.i cc ng 1I 1 m` rCng hi tr con hng ng$ th chU n" ch_u
thi5t8 Tuy nhin gi- th ti %L thay %&i #uy ngh8 O2u tr ng$ th^ng gi/c 1an %m th
#Z vui v, dl 1>o v h6nh +h,c h?n vo 1an ngy8 Ti cVn +ht hi5n ra mDt hi5n
tGng l6 v.i tr nh3 h?n8
(hi %L c>i thi5n vi5c ng$ %m c$a tr, d-ng nh 1an ngy tr ng$ %Gc nhi4u h?n8
9:y l mDt ngh_ch lF nhng ng$ ngon 1an %m lm tr muIn ng$ nhi4u h?n vo 1an
ngy8 W" lZ %:y l do >nh hAng chung c$a c> hai m` con v c> hai %4u th giLn,
1nh t:m v thanh th>n h?n vo 1an ngy8
Nhng vn d v gic ng - th phm chnh
(hi n"i %2n gi/c ng$ th c" hai cng c tr #N dng %0 lm h& 1I m`8 Wi lm hJ
hIn h& nh/t l th]c dy vo nNa %mx Tr th]c dy v h"c nhi4u lBn trong mDt
%m h2t %m ny #ang %m hc, thng ny #ang thng hc8 zI m` +h>i th]c theo
con i0u ny #Z t ng-i vui v 1i2n thnh ng-i %i2c8 OPi h& th] hai l hng ch_u
ng$ hi %Gc %Kt vo gi-ng8 (ho>ng th-i gian ny hng lm 1I m` h2t h?i hoKc
m/t ng$ nhng t.c %i th-i gian *uF 1u c$a hJ v.i nhau8
(hi tr con 1_ 15nh, mJc r=ng hoKc #G hLi hoKc hi #inh ho6t trong nh 1_ Eo trDn th
tr con r/t dl m/t ng$8 Oh)ng l,c nh th2 cBn dP dnh con ch] hng nn la rBy
ch,ng8
Thc dy vo na dm nhiu In
Tr th]c dy vo nNa %m c" hai lo6i8 HDt #I %]a chU nh)ng l,c no %" m.i 1_ m/t
ng$ nhng c" tr #inh ra %L nh vy8 Th-ng th nh)ng em 1f ng$ nhi4u #Z ng$ 1g
88
nh)ng l,c %" vo th-i %i0m 1_ 15nh, mJc r=ng hoKc #G hLi hoKc hi Eo trDn #inh
ho6t8 c/n %4 l hi tr con 15nh th hi th]c gi/c +h>i %Gc vP v4, ch=m #"c8 Th2
nhng #au hi lnh, tr c] ngh Qth2 l &n, hLy %Vi %Gc ch=m #"cS v ch,ng #Z th]c
dy vo nh)ng %m #au %"8 gng *uy t@c ng"n tay ci %0 i0m #ot nh)ng %]a tr
thUnh tho>ng c" v/n %4 v4 gi/c ng$, cVn nh)ng %]a m/t ng$ 1rm #inh #Z thN thch
16n nhi4u, nhng hng +h>i l hng gi>i *uy2t %Gc8
(hi tr con th]c dy gi)a %m, mJi ng-i c] cho rCng tr h"c v #G hoKc 1_ 15nh8
Ti hng dm ch@c nhng n2u tr chU m/t ng$ mDt th-i gian th %" chU l th"i *uen
E/u ch] hng +h>i 15nh8 O2u tr chU th]c 16n dy vi ngy th hng #ao nhng
n2u c] th-ng Euyn nh vy th vi5c %& lPi cho nguyn nh:n mJc r=ng hoKc 1_
15nh #Z hng cVn %ng tin cy8
Ohi4u n=m *ua, 1I m` c] thi nhau +hn nn v4 nh)ng v/n %4 lin *uan %2n gi/c
ng$ mKc dg tht # hng c" g %ng +h>i gJi l ch)a tr_8 O2u %]a tr th]c dy mDt
lBn trong %m, vP vP n" vi ci hoKc cho tr uIng ci g %", rni mJi ng-i cgng %i
ng$ l6i vy th %:u c" g c" h6i8 WhU hi tr th]c dy nhi4u lBn v lm >nh hAng %2n
1I m` v c> ch!nh n" th l,c %" cBn +h>i Eem Eft M v/n %48
W" mDt #I ng 1I 1 m` 1>o ti ch)a cho con hJ ch]ng m/t ng$ nhng hJ chU
muIn hng +h>i lm g c>8 vJ n"i c] nh hJ l t!ch cc l@m v rni tm v #I nguyn
nh:n cho rCng ti c" huyn %i4u g c7ng hng c" tc dng8 Ti +h>i nh/n m6nh
rCng c7ng giIng nh %i4u i5n tin *uy2t %Ii v.i 1/t ~ nP lc no muIn EN lF nh)ng
v/n %4 lin *uan %2n gi/c ng$, 1I m` cBn +h>i 1i2t mnh muIn ci g8 vJ +h>i *uy2t
t:mthc hi5n %2n cgng v %$ in nhhn %0 ch_u %ng th-i gian h" h=n h?n
th-ng E>y ra tr.c hi vi5c g %" %Gc c>i thi5n hoKc %Gc gi>i *uy2t tri5t %08 O2u
16n c?ng *uy2t nh th2 ny th hLy nghin c]u +h?ng +h+ #aui cI F %0 tr h"c
trong mDt l,c8
K thut c d cho tr khc trong mt lc
Wh,ng ta %L 1i2t l t/t c> mJi ng-i %4u c" chu ~ gi/c ng$ ho>ng e v th2 c> tr
con v ng-i l.n %4u c" th0 tUnh dy, l=n *ua l=n l6i hoKc *uay ng-i m hng lm
+hi4n %2n ai8 O2u mPi lBn th]c gi/c tr %4u %Gc vP v4 cho =n hoKc #=n #"c th
ch,ng #Z th]c dy th-ng h?n %0 c" %Gc nhi4u # ch, F nh th28 (hng c" #
*uan t:m %" dl dng, tr #Z ngh rCng nn t &n %_nh l/y v %i ng$ trA l6i8
Wh,ng ta c7ng 1i2t rCng tr con th]c dy n2u %0 cho h"c mDt mnh th ch,ng #Z
hng dy nhi4u lBn n)a8 Tuy nhin, hng nn %0 tr h"c tht l:u v c" th0 #Z lm
tr 1_ 1Ii rIi v !ch %Dng *u8 Ogoi ra !t 1I m` no ch_u n&i hi nghe con mnh
h"c tht l:u8
WI F %0 cho tr h"c l chU %0 ch,ng h"c trong mDt l,c rni %2n h3i han, nhng %ng
*uan t:m *u, mPi lBn tr th]c nn %0 h"c l:u h?n lBn tr.c mDt ch,t rni m.i %2n
dP nhng l6i chU *uan t:m !t thi8 Bn dBn tr #Z hi0u rai Hnh 1i2t m` th?ng mnh
v m` #Z %2n nhng h"c nhi4u m5t *u'
89
co n=m ;p| th ti chU dm #N dng M thut ny v.i tr ; tu&i hoKc l.n h?n, %2n
;e th ti nhn th/y + dng cho tr ;e thng c7ng c" tc dng v %2n 1:y gi- th
ngay c> v.i tr ey thng %:y c7ng l M thut c" !ch8
Bn %:y ch,ng ti thc hi5n mDt nghin c]u v.i M thut ny v.i ;|e %]a tr trong
;Y thng8 (2t *u> cho th/y ;eeq tr trn Y tu&i +h>n ]ng tIt trong { ngy , {q tr
;RY tu&i th hng th]c dy #au nNa %m n)a #au ; tuBn v eq tr ey thng %2n ;
tu&i th]c dy nNa %m !t h?n dg +h>i m/t %2n { tuBn v +h>i %i4u chUnh +h?ng
+h+ mDt ch,t8
K thut
Tr th]c dy l,c { gi- #ng8 Tho6t %Bu ch,ng h"c he hZ nhng rni
to ln r/t nhanh8
90 tr h"c nh th2 trong < +h,t n2u 16n hng +h>i lo6i ng-i c]ng
r@n l@m, ;e +h,t n2u 16n l ng-i c]ng r@n, Y +h,t n2u 16n dl c>m
v ; +h,t n2u 16n r/t m4m y2u8 9D di ny tu~ thuDc vo t!nh tnh
c$a 16n v vi5c tr lm +hi4n ng-i Eung *uanh %2n m]c no8 O2u
tr gBm ln hoKc h"c gi> 1D hng ch>y n.c m@t th %ng %Bu
hng nhanh ch"ng nhng n2u tr thc # h" ch_u v #G hLi v hIt
ho>ng th +h>i %2n an $i tr ngay8
92n gBn tr, m tr ln v vP v48 hoKc n2u tr nCm trong c7i th c" th0
vP vP vo lng tr8
(hi tr chuy0n #ang ht h_t v chU cVn vi ti2ng n/c th %Kt tr EuIng
v 1.c ra d]t hot8
Tr t]c gin hi 16n 13 %i8 O" h"c to +h>n %Ii ngay8
z:y gi- c] %0 tr h"c l:u h?n lBn tr.c Y +h,t a;eY +h,t, < Y
+h,t, YY +h,t, ;Y +h,tb
z.c vo, m tr ln v vP v48 m,c tr %u h"c h?n, %Kt tr EuIng l6i
v %i ngay8
HDt lBn n)a, t=ng th-i gian tr h"c ln Y +h,t, rni l6i dP dnh, t=ng
th-i gian h"c ln, vP v48888
vLy c?ng *uy2t, ti2+ tc nh th2 n2u cBn8 (hng c" !ch g hi +
dng M thut ny m hng theo n" t.i cgng8
HDt hi tr %L ng$ l6i, 16n nn nCm EuIng nghU ng?i mDt ch,t8 O2u tr
l6i th]c dy, 16n l6i cBn +h>i *uy2t t:m8 9m hm #au c7ng +h>i lm
t?ng t, c> nh)ng %m #au %" n)a n2u cBn8
O2u ch^ng %6t %Gc g v 16n c7ng %L %2n gi.i h6n ch_u %ng rni
vhn hng nn 13 cuDc, 2t hG+ M thut ny v.i vi5c dgng mDt lGng
nh3 thuIc an thBn cho tr trong vi %m ti2+ theo8
90
kau nNa gi- m hng + dng thnh cng M thut cI F %0 tr h"c
th cho tr uIng thuIc an thBn8 WBn thm nNa gi- n)a %0 hnh %Dng
v trong giai %o6n ny 16n +h>i in %_nh gi) nguyn M thut ny8
c.i thuIc an thBn th ch@c ch@n tr #Z vhn cVn c>m nhn l+ tr-ng
nh/t *un v cong *uy2t c$a 16n tr.c hi n" ch_u thua v ch@c
ch@n 16n #Z ng$ %Gc mDt ch,t trong mDt gi- #au8
W" th0 nh- mDt ng-i 16n lm ng-i gim #t8 (hi 16n chi2n %/u
vo l,c Y gi- #ng th hLy cI t3 ra c?ng *uy2t8 kZ dl lm h?n n2u
16n 0 cho mDt ai %" hi0u 16n %ang cI g@ng nh th2 no vo #ng
hm #au8
Nhng cu hi thng thung
HPi n=m ti +h>i tr> l-i hng ngn c:u h3i v4 M thut gi,+ tr ng$ ngon l,c no
c7ng %]ng %Bu danh #ch8 kau %:y l mDt #I c:u h3i +h& 1i2n nh/t8
Ti d th k thut cho tr khc c kim sot ca ng nhng khng c kt
qu. Ti nghe th/y c:u h3i ny mPi hi ti n"i chuy5n v hi ti 1i2t ch!nh Ec cc
chi ti2t th ti 1i2t l ng-i h3i %L 13 #"t %i0m *uan trJng nh/t trong +h?ng +h+
c$a ti8 O2u #N dng +h?ng n ny th +h>i #N dng cho %,ng8 \h>i in *uy2t v
theo %u&i %2n cgng, %Kc 1i5t l vo l,c gBn nNa %m8 O2u 16n c" v hng %6t %Gc
g th #N dng t6m th-i thuIc an thBn cgng v.i M thut ny8 Oh th2 16n #Z nghU
ng?i h?n v %>m 1>o mDt chi2n d_ch l:u di h?n8 (hi lm %,ng cch th hi2m hi
hng %6t 2t *u>8
Con ti thc dy na dm ch rn hoc ni lp dp v gy chuyn nhng
khng khc to8 vLy nh. con ch,ng ta hoKc ch,ng ta c" l,c tUnh gi/c trong %m8
O2u tr muIn rn th %" l vi5c c$a ch,ng v ch,ng ta hng nn 1n t:m8 Tr con
muIn u 1I m` dy ch?i vo l,c Y h #ng l hng th0 %Gc8 On l- ch,ng %i
nhng hng cBn lm ch,ng #G hoKc 1c 1Di8 (M thut %0 tr h"c chU + dng %Ii
v.i tr h"c dai v muIn 1I m` ch, F8
a con 18 thng ca ti thc dy v di b sa hoc n vt vo na dm. C
cn thit khng? Tr A tu&i ny c" th0 th!ch =n hoKc uIng g %" vo nNa %m
nhng hng nh/t thi2t +h>i c" 1)a =n ny tr m.i %$ ch/t dinh dung8 W" l,c
ch,ng ta muIn vG chnng mnh lm cho mDt ly #)a n"ng hi th]c dy nhng ch,ng
ta #Z hng lm +hi4n ng-i %"8 Tr th!ch th, c>m gic %" ch] hng +h>i v %"i
hoKc ht m %Vi uIng8 O2u 16n in *uy2t th c" th0 lo6i 13 dBn th"i E/u ny A tr8
Ti phi lm gi? B thng b lm vic c ngy nn cn ng v ti cng khng
th d n khc. TuBn no ti c7ng nghe nh)ng c:u %6i lo6i th2 ny v c>m th/y
tht th?ng h6i cho +h n) v hJ c] lm nh hJ c" th0 th]c #uIt %m v.i con v
cng vi5c hJ lm c> ngy hng %Gc Eem l cng vi5c8 Wc ng chnng %ng hen
l rDng lGng n2u %L ch_u chia # th-i gian h" h=n v.i vG nhng theo ti chU cng
1Cng hi hJ lun c" thi %D chia # v *uan t:m nh th28 (M thut %0 tr h"c
th-ng mang l6i thnh cng trong vVng hai tuBn nn ng-i chnng *uan t:m %2n %-i
#Ing t:m lF gia %nh #Z hP trG cho vG ch] hng g:y h" dl8
91
Chng ti sng vi gia dinh bn chng v h khng chp nhn d tr khc.
Wh^ng c" c:u tr> l-i no trong tnh huIng ny, 16n ch^ng th0 lm g trong hon c>nh
%"8 O2u hJ +h>n %Ii nhng thc # *uan t:m %2n chu c$a hJ th ch@c hJ #Z thay
+hin trc %m v.i 16n,
Cu con ti ng chung phng vi chj gi ca n nn nu chng ti p dng k
thut d chu khc nh ng hng dn thi c hai da s thc sut dm. Ohi4u
%]a tr l.n h?n ng$ ngon dg em ch,ng c" *u/y %2n m/y8 O2u tr thc # lm +hi4n
%2n ch_ n" v hng +h>i 1I m` muIn trnh n"i l ch!nh hJ 1_ lm +hi4n th ti %4
ngh_ %0 %]a l.n #ang ng$ +hVng hc8 hoKc n2u hng c" +hVng th cho n" ng$ chP
no Ea n?i em n" ng$ nh/t trong nh8 kau hi %L tch %]a tr th$ +h6m ra th 16n c"
th0 + dng M thut c$a ti mDt cch hG+ lF v trong vVng mDt tuBn hai %]a tr m
ng$ l6i c" th0 ng$ chung v.i nhau8
Con ti thc dy ban dm thng khc nhng nu ti lp tc nht vo tay n
gi m thi n im ngay. C cn phi dng k thut ca bc s khng? O2u muIn
tu:n th$ X lut th hng %a cho tr gIi m m cho n" h"c %2n chn th thi8, vi
ngy #au mJi vi5c #Z tIt %`+8 Tuy nhin, th-ng ch,ng ta dl nhft gIi cho tr h?n v
1i2t rCng +hi4n toi ny chU t6m th-i8 Wh^ng cBn +h>i nghe theo #ch vA no miln l
16n c>m th/y tho>i mi, hi lVng v 1nh an, %ng 1n t:m %2n vi5c nh38
Ti d s dng k thut ca ng mt cch hiu qu vo lc na dm nhng
nu tr thc dy vo 5:30 thi sao ? 9:y l c:u h3i th-ng gK+ nhng r/t h" tr>
l-i8 O2u 16n c]ng r@n v #N dng M thut %0 tr h"c th %2n l,c n" ng$ l6i %Gc
16n l6i +h>i dy churn 1_ %i lm nn vi5c + dng M thut ny v !ch8 O2u dgng
thuIc an thBn cho tr th tr #Z h" ch_u #uIt ngy %"8 aem thm +hBn #au trong
ch?ng nyb
Nn dng thuc an thn loi no? z6n nn h3i 1c # %0 %Gc t v/n M8 Ti th
th-ng #N dng lo6i callergan8
Ti dgng thuIc an thBn nhng hng cng hi5u8 9a #I 1I m` %4u n"i %i4u ny v.i
ti %4u hng mong %Gi mang t!nh thc t28 Tr.c h2t hJ cBn 1i2t hJ muIn g v n2u
chJn li4u th!ch hG+ vo %,ng l,c th #Z !t th/t 16i h?n8
O2u cha m` %L h2t +h?ng cch th r[ rng %L %2n l,c hJ cBn +h>i %Gc ng$8 W"
hai cch i c" th0 cho tr uIng li4u th!ch hG+ ngay tr.c hi %i ng$8 Trong mJi tr-ng
hG+ tr #Z ng$ t %m %2n #ng8 Tuy nhin, c" mDt #I tr chU ng$ %2n {i{e l th]c
dy v *u/y rBy 16n cho %2n #ng8 cy 16n nn %0 dnh li4u thuIc cho %2n hi tr
th]c dy lBn %Bu tin8 O2u tr uIng vo l,c ny ach^ng h6n ;; gi- %mb, th tr #Z
hng 1ao gi- dy tr.c hi tr-i #ng8
vBu h2t thuIc an thBn ti cho toa %2n nay l +hg hG+ v.i M thut cI F %0 cho tr
h"c %L n"i8 Wh,ng ta c" th0 dgng li4u nh3 v.i mc %!ch hng +h>i %0 tr ng$ li4n
mDt m6ch trong ;Y ti2ng %nng hn m l %0 trnh nh)ng tnh huIng ti2n thoi lung
nan8 Trong tr-ng hG+ ny th %2n nNa %m tr #Z m5t v n2u h"c nhi4u tr cVn
m5t h?n8 Th-ng chU mDt ch,t t lo6i chai hng mA n@+ c7ng %$ lm cho tr 1unn
ng$8
92
Mt s chuyn gia ni khng nn dng thuc an thn. ThuIc an thBn nh %4
ngh_ A %:y l lo6i thuIc gi,+ cho vi5c + dng c" hi5u *u> mDt M thut hnh vi cBn
thi2t v trong tr-ng hG+ ny hng nn dgng nhi4u h?n { hoKc | %m8 ThuIc an
thBn toa cho tr hng lin *uan %2n M thut hu/n luy5n gi/c ng$ th th-ng
hng %>m 1>o, ngo6i tr hi 1I m` %L h2t #]c, v thuIc gi,+ cho hJ hni #inh l6i,
+hc hni n=ng lGng cho hJ8 TDi lo nh/t l nhi4u ng-i toa thuIc an thBn cho mDt
th-i gian di m hng nhCm mc %!ch hP trG cho vi5c ng$8 Tc dng +h c$a thuIc
an thBn c" th0 lm cho tr h?i h" ch_u vo ngy hm #au8 O2u #N dng %,ng th
thuIc an thBn #Z an ton v hi5u *u>8
K thut ny c kt qu vi tr t 3 dn 4 tui khng? W", n" hi5u nghi5m nh
mDt +hf+ mu8 Tr con tu&i ny r/t th, v_8 v?n mDt nNa tr ti 1i2t hng c" th"i
*uen th]c dy gi)a %m #au hi r-i v=n +hVng ti v c>m th/y %i4u ch,ng #@+8 (hi
%L n"i v.i 1I m`, ti gi>i th!ch l6i v ch, F cho tr nghe cgng8 Tr con A tu&i ny r/t
th, v_8 v?n mDt nNa tr ti 1i2t hng c" th"i *uen th]c dy gi)a %m #au hi r-i v=n
+hVng ti v c>m th/y %i4u ch,ng #@+ ch]ng in8 (hi %L n"i v.i 1I m`, ti gi>i th!ch
l6i v ch, F cho tr cgng nghe8 Tr con A tu&i ny l nh)ng con chim nh3 tinh hn
v mKc dBu c" v chn ch-ng hi %ang ch?i hoKc nhn *ua cNa #& ch,ng hng %0
lJt tai %i4u g8 (hi %i ra ch,ng 1i2t 1I m` %L *uy2t t:m lm g v hJ c" lGi th2 g8 vBu
h2t 1I m` gJi %i5n cho ti v r/t inh ng6ci Qzc # reen, ng hng tin %Gc %:u,
tIi *ua n" hng h4 th]c gi/cS T/t c> ch,ng ta %4u 1i2t mDt %i4u g %" %?n gi>n
nhng m6nh mZ %ang diln ra8 Tr con 1i2t gi.i h6n c$a mnh v c>m nhn %Gc
rCng ng-i l.n n"i l lm v lm %2n cgng8 (hng nn chIng l6i hJ8
ng c chc k thut ca ng khng gy nn nhng tc hi tm l cho tr em
nhy cm? W" nhi4u %i4u ch,ng ta +h>i lm hi ch=m #"c mKc dg %i l,c %i4u %"
lm cho %]a tr m ch,ng ta %ang ch=m #"c c>m th/y h" ch_u8 Wh,ng ta %ang %e
do6 ch,ng 1Cng tia , 1Cng nh)ng thi2t 1_ h,t rm, vi5c ch!ch nga v cc cuDc %i4u
tra v4 15nh vi5n8 tni c" # %au %.n v h& #A hi +h>i +hhu thut %0 c]u m6ng tr8
z/t ~ +h>i lm %i4u g ch,ng ta +h>i lun duy tr # c:n 1Cng gi)a lGi !ch #o v.i
c>m E,c 1/t lGi cho tr8 Ti hng th0 %>m 1>o rCng M thut %0 cho tr h"c c$a ti
hng lm cho tr 1c 1Di nhng n2u c" th c7ng r/t !t8 OgGc l6i v.i %i4u ny l #
m/t ng$ #Z r/t c" h6i cho 1I m` ch,ng v n2u th2 th %2n +hin mnh, 1I m` #Z 1_
c=ng th^ng nn #Z g:y ra t&n h6i v4 c>m E,c cho tr8 Ti tin rCng lGi !ch c$a M thut
ny n2u %Gc #N dng %,ng cch #Z to l.n #o v.i nh)ng +h>n %Ii lF thuy2t8
Khi tr khng ch[u di ng.
v?n +h:n nNa tr con #Z th!ch ch?i h?n l %i ng$8 Ohng c" gi- ng$ *uy %_nh m 1I
m` muIn con %i ng$ v #]c ho c$a ch,ng8 HDt #I %]a tr r/t m5t vo cuIi ngy
nhng c] c]ng %Bu hng ch_u ln gi-ng, c" %]a cVn chui ra chui vo lm 1I m`
t]c %in ln8 HDt #I hc hi 1_ 1@t %i ng$ l6i %Vi =n %Vi uIng, hoKc %i tiu %i ti0u %0
1uDc 1I m` ch,ng +h>i ch, F8 vBu h2t cc th"i *uen E/u ny c" th0 trnh 1Cng M
thut *u>n lF th-i gian v t6o n4 n2+ m 1I m` +h>i thc hi5n 1Cng cch th]c nh`
nhng nhng in *uy2t8
93
vam cng vi5c %2n nPi hng ch_u nghU hu hi %2n tu&i cVn >nh hAng %2n *uan
h5 vG chnng !t h?n l 1_ mDt %]a tr c] th]c dy nNa %m *u/y rIi8 Wi trV ch6y ra
ch6y vo ny c$a tr con c" th0 lm 1I m` 1c mnh nhng !t nh/t hJ hng m/t
ng$8 zI m` cBn th-i gian ring t v.i nhau v th2 +h>i cho con %i ng$ %,ng gi-R mDt
hi ni5m r/t hay nhng cc c cu nh"c thUnh tho>ng ch^ng $ng hD hJ8 HDt #I
nh"m tr ng$ !t h?n l c" th-i gian miu t> trong 1>ng8 Oh)ng %]a tr ny l.n ln #Z
lm th$ t.ng, nh lLnh %6o cng nghi5+ hoKc l 1_ ch]ng m/t ng$ inh nin8 9Ii
v.i tr lo6i ny dg 16n c" lm g th ch,ng c7ng %i ng$ trl h?n gi- 1I m` ch,ng
muIn8 W" nh"m tr +h>i ng$ tra nhng n6+ thm #]c th ch,ng ch?i %2n nNa %m8
9Ii v.i nh"m %Bu th c" th0 cho %i ng$ trl h?n nhng hi vo gi-ng th +h>i 1@t
nCm EuIng ngay dg hng 1unn ng$8 Oh"m th] hai th c" th0 hng cBn ng$ tra
hoKc ng$ !t thi8 HDt #I ng-i may m@n hng +h>i gi) tr vo 1u&i chi4u v n" ng$
v tIi th l6i ng$ #.m8 Tuy nhin, !t ng-i c" nh)ng %]a tr nh th28
hoa hng gi,+ cho tr ng$ !t trA thnh ng$ nhi4u nhng ch@c ch@n ch,ng ta 1i2t
cch cho tr vo gi-ng v 1@t ch,ng nCm %/y8 vLy Eem mDt #I %4 ngh_ #au8
Gii php mm mng
/o n n%p ttJ WI g@ng cho tr vo +hVng ng$ v ln gi-ng vo mDt gi- nh/t %_nh,
HDt hi tr +h>n %Ii th cho ch,ng ln trl h?n nhng t6m th-i thi8 kau %" dBn dBn
r,t l6i mDt vi +h,t cho %2n mDt th-i %i0m ch/+ nhn %Gc8
Ki;p tr0 th giLnJ 9ng %nh tr, la hft, %u&i theo hoKc ch?i nh)ng trV ch?i ho6t
%Dng m6nh tr.c gi- %i ng$8 vLy t@m n.c n"ng, n"i chuy5n v m /+ tr, %Jc cho
ch,ng nghe mDt c:u chuy5n nh` nhng tr.c hi %i ng$8
M6t 'ho,tJ g ng$ chung hay ng$ ring v.i tr, nn ch,c tr ng$ ngon rni *uay #ang
chP hc hoKc %i ngay #ang +hVng 16n8 9ng n"i dng di hoKc lm ra v chBn ch
g c>8
N%u tr0 chy r2 hoNc ng1i 7*yJ \h>i nghim h@c, %ng c>m th/y c" lPi hi t3 ra
nghim h@c v 16n %L dnh cho ch,ng # *uan t:m %Kc 1i5t nh/t tr.c hi %i ng$
rni8 (hng 1ao gi- %Gc huy2n h!ch trV nho lDn8 Ohi4u +h huynh c] 1>o ti i Ti
1@t n" nCm EuIng Y| lBn tIi hm *ua8 9" hng +h>i l X lut8 vJ %ang ch?i trV
ch?i v.i con 16n m chU c" n" th!ch8 9Kt tr EuIng gi-ng, hng %0 tr h3i han g
h2t, nghim ngh_ v tr 1i2t n" +h>i v:ng l-i, chU th2 thi8
Gii php mm mng hon na
/o n n%p tt ) gi;p tr0 th giLnE iIng nh trn
Ng1i cho %n 'hi ch;ng ngAE i>i +h+ m4m m3ng nh/t l th]c cho %2n hi ch,ng
ng$ gt8 z6n 0 Eong c:u chuy5n, m v hn v ngni m tr cho %2n hi ch,ng
ng+8 9:y l cch hay ho nh/t nhng nhi4u 1I m` cho rCng tr fo di th-i gian v.i
nhi4u c:u h3i v %Dng tc hc nhau8
z6n chU cBn ngni hoKc nCm 1n tr, chU cBn c" mKt A %" cho %2n hi tr ng$ thi2+ %i8
Tuy nhin n2u tr l6i 1V dy v h3i chuy5n th +h>i chuy0n #ang +h?ng cch trn8
94
Gii php cng rn
N%u tr0 chy r2 hoNc ng1i 7*yJ 9Kt ch,ng vo gi-ng ngay l+ t]c8 \h>i nghim
h@c n"i rCng 16n #Z hng tha th] n2u tr l6i ngni dy8
N%u tr0 li chy r2 hoNc ng1i 7*yJ O2u tr lK+ l6i th hng c" g gJi l hi0u lBm c>8
z6n r/t yu con nhng %L dnh cho n" *u nhi4u th-i gian rPi, +h>i *ut l.n cho tr
1i2t 16n %ang n&i gin8
N%u tr0 li chy r2 hoNc ng1i 7*y lIn n2J 9:y l l,c +h>i ch/m d]t trV ch?i thch
th]c # in nhhn c$a 16n8 O2u cBn 16n +h>i +ht vo mng tr mDt ci hoKc %"ng
cNa l6i8
z_ %Vn ch@c ch@n tr #Z hi0u ngay l trV ch?i %L 2t th,c8 (hng may nhi4u %]a thay
%&i *uy lut c$a trV ch?i v 1@t %Bu h"c nhCm lung lay l+ tr-ng c$a 1I m`8
nhin l,c ny hng nn + dng M thut %0 tr h"c nh h.ng dhn v 16n chU c"
thua v tr #Z th]c mLi, hng dl ng$ l6i nh #au tUnh gi/c #au mDt gi/c di l,c nNa
%m8 Oh %L n"i %nh %Vn tr c" v nKng n4 nhng nn nh. %i hi +h>i c]ng r@n
m.i d6y %Gc tr, %0 c" # yn tnh8
Ci dy thng pht minh ca Green (trong trng hp tr ng phng ring) 9Ii
v.i nh)ng ng-i hng th0 %nh %Vn tr con nhng #.m nhn ra l hJ ch^ng th0
gi>i *uy2t %Gc tnh huIng th ti %4 ngh_ #N dng cng c trn8 9:y l mDt trong
nh)ng +ht minh tIt c$a ti hi ti %ang cI g@ng miu t> nh)ng trV trIn tm r/t ngh5
thut c$a ch!nh con ti8 WhU cBn mDt %o6n d:y thng ng@n8
Tr.c hi cc 16n c>m th/y lo th ti nn gi>i th!ch rCng hng +h>i ti %4 ngh_ 16n
tr"i tr vo gi-ng8 z6n chU cBn cDt mDt %Bu d:y thng vo mDt %Bu gi-ng v d:y
ia vo n@m cNa gBn %"8 9i4u chUnh ho>ng cch c$a d:y thng #ao cho hi mA cNa
1unng ng$ th he cNa chU nh3 h?n %-ng !nh c$a ci %Bu con 16n8 cy ai trong
cc 16n c7ng %L 1i2t, n2u hng c" ci %Bu no lV ra th hng c" vi5c g8 Ohng
hng c" ngha ch,ng ho cNa nhIt con l6i, chU c/m hng cho con ra h3i +hVng
*ua he cNa ny8
(hi tr %L an ton trong +hVng c$a n", n" c" th0 chJn la hoKc h"c %0 lm m4m
lVng 16n nhng vo l,c %" th tr #Z hng th@ng M thut 16n %ang + dng cho %2n
hi n" t n!n8 Ogoi cNa +hVng c" th0 %0 %sn #ng nhCm gi,+ tr *uan #t v nghe
ng"ng %Gc mJi th] diln ra trong nh8 Oh th2 tr hng #G v #Z hi0u %Gc l tr
nn %i ng$ th h?n8
Tr.c hi 16n ch6y o %2n cNa hng gBn nh/t mua vi th.c d:y thng th %0 ti
lin h5 %2n mDt c:u chuy5n 16n c" th0 1Ii rIi #au hi nghe nh #aui HDt %m n" ti
1i2t r[ rng nh)ng cu nh3 hi2u %Dng nh ti #Z hng A trong +hVng v th2 ti cDt
d:y thng nh cch %L n"i A trn8 kau %", ti nghe th/y ti2ng h"c cng l,c, cng
to8 Ti v vG ti 1i2t hng nn %2n ngay anh/t %_nh +h>i th2 v ti %L %Jc trong #ch
nh vyb8 tIt cuDc ch,gn ti c7ng ch6y %2n v 1_ #Ic tr.c nh)ng g ch,ng ti nhn
th/y8 Oh)ng cu nh"c vhn A trong +hVng nhng ti %L %0 d:y thng h?i c=ng nn
cu 1f l.n hfo lfo %ry %Bu thCng nh3 *ua he cNa v %0 %Bu thCng nh3 m@c `t
trong %"8 Thm ch! ti +h>i nh- 1c # fo th^ng nh3 ra8 cy %", %2n chuyn gia
95
nui d6y tr cVn gK+ h" h=n n)a l 16n8 Tuy nhin %ng n>n ch! n2u +ht mnh
ny vhn c" !ch cho 16n8
Kt qu
g cho 16n ti2+ cn cch no th n2u 16n *uy2t %_nh +h>i gi,+ tr hnh thnh th"i
*uen ng$ %,ng gi- th chU cBn thc hi5n trong mDt tuBn tr #Z *uen8 g g th 16n
hng nn mong %Gi hLo huy4n8 Oh)ng M thut ny chU gi,+ 16n gi) tr trong
+hVng hoKc trn gi-ng ng$ ch] hng 1uDc tr ng$ %Gc8
Tr con mun ng chung vi b m
Ohi4u ng-i tn d?ng vi5c c> gia %nh ng$ ch,ng v.i nhau trn mDt chi2c gi-ng
l.n, %Kc 1i5t l A cc n.c +h?ng 9ng v nh)ng gia %nh c" di5n t!ch #inh ho6t
h6n ch28 9i4u ny #Z tht tuy5t v.i v.i nh)ng ng-i ng$ #au v hng c" nh)ng
%]a con hay *u/y v %6+ lung tung vo 1an %m8 O2u 16n th!ch cho con ng$ chung
th %" l *uy2t %_nh c$a 16n8 Whng no 16n tho>i mi th c" cho con ng$ chung %2n
tu&i %i hJc c7ng hng #ao8
Theo inh nghi5m c$a ti th p<q 1 m` v <q ng 1I th!ch chP ng$ c$a hJ l n?i
ring t v yn tnh8 cG chnng th-ng hng th!ch 1_ *u/y rBy nh/t l vo l,c #ng
#.m8
Tr con th!ch mV mhm v %i lang thang nn #Z hng ch_u A yn trong gi-ng 1I
m`8 -ng nh ch,ng c" t t!nh hc nn 1I m` nCm h.ng z@cOam th ch,ng
nCm 9ngT:y v %Bu th th,c vo m` ch:n th %6+ vo 1I8 Wc 1 m` th ch_u
%Gc cVn cc ng 1I th !t in nhhn8 Ogh %2n mDt ngy 1n rDn #au mDt %m
hng ngon gi/c lm cho hJ muIn tm chP yn &n h?n %0 ng$ nh trong +hVng
hch hoKc ci gi-ng 13 hng c$a tr dg chi4u cao c$a hJ vGt *u chi4u di c$a
chi2c gi-ng tr em ny8
Ohi4u +h n) c %?n, do chnng %i cng tc th-ng Euyn hoKc hn nh:n tan vu,
th-ng cho con ng$ chung cho %u 1unn8 mm vy #Z tIt cho c> hai m` con nhng
n2u trA l6i #inh ho6t 1nh th-ng th con 16n #Z gK+ h" h=n8
O2u tr 1_ 15nh hoKc #G ci g %" tht # th nn cho tr ng$ chung cho %2n hi tr
h2t 15nh8 znh th-ng tr %Gc vo ch?i v.i 1I m` hi tr-i %L #ng v g trIng %L
thi gy8 i/c ng$ r/t *uan trJng %Ii v.i #]c ho v n" gi,+ ch,ng ta lm tIt trch
nhi5m 1I m`8 c th2 n2u +h>i cho tr em ng$ ring th nn lm8 }i c7ng cBn c" #
ring t v yn tnh8 nhin %i4u ny cVn tu~ thuDc vo 16n v n2u 16n muIn 1i2t
+h?ng +h+ tIt %0 1@t %]a tr c]ng %Bu nh/t ng$ ring th hLy %Jc ti2+8
K thut
OJ /r0 bPc r2 'hQi ging cA2 nB phi <c bRt tr! li ging ng2yJ
co mDt %m tr-i l6nh th 1I m` #Z h" cung l6i vi5c cho tr vo nCm chung nhng
+h>i ch/+ nhn i0u %" #Z dl lm cho tr ti2+ tc hnh %Dng nh vy8 9]a tr lanh
l` c" th0 chui vo gi-ng 16n nh` nhng nh con mso v nCm A %" cho %2n hi 16n
1i2t %Gc8 Ti %4 ngh_ chm cNa +hVng 16n l6i8 Tr chU mA cNa %Gc mDt ho>ng,
n2u muIn mA h2t cNa ra %0 1.c vo th 16n #Z nghe ti2ng %Dng ngay8
96
SJ N%u tr0 li m5 )o n2 th phi nBi li cnh c,o tr0$ n%u <c th mDt trong
h2i ngi n9n 2 tr0 tr! li gingJ
zI m` th d:n ch$ h?n th #Z nh@c nhA tr v %e do6 #Z +h6t tr n2u n" *uay vo lai
v rni %Kt tr ln gi-ng c$a n" alBn ny nn thay ng-i hc #o v.i lBn %Bu tinb8
Ti +h>i Ec nhn l vo l,c ny +hBn l.n 1I m` th-ng th/y +hf+ l_ch # ny
hng %>m 1>o nn hJ chuy0n ngay #ang giai %o6n ti2+ theo8
TJ N%u tr0 li 3u2y )o lIn th6 b2$ ,nh 5n nh ) Bng c82 liJ
Trong tr-ng hG+ ny nn %nh %Vn dg chU tGng trng tr.c hi mang tr trA l6i
gi-ng8 voKc 16n c" th0 %"ng cNa +hVng l6i hoKc chm cNa8 Ti2+ theo %" #N dng
M thut cI F %0 tr h"c n2u n" h"c
UJ H%t 3uE OV 62 tr0 s bQ cuDc OV 62 n%u thCc sC bn mun )*yJ
co gi-ng 1I m` gi)a %m l 1i0u hi5n dl ch_u nh/t trong nh)ng t/t c> nh)ng th"i
E/u lin *uan gi/c ng$ c$a tr A tu&i ch+ ch)ng8 Tu~ theo tng ng-i lm 1I hoKc
lm m` m *uy2t %_nh c EN th!ch hG+8 \h?ng +h+ n"i trn c" th0 r/t h@c nghi5t
nhng %ang l,c nNa %m th hng c" th-i gian %0 %ga vui8 Wh!nh v th2 cBn +h>i
nghim, m c? hDi lm cho tr 13 th"i *uen ny th r/t cao v E>y %2n r/t nhanh8
Nhng vn d khc lin quan dn gic ng
vBu h2t tr con mDt hi %L ng$ th c" %Dng %/t c7ng hng 1i2t8 Tuy nhin, mDt #I
%]a r/t nh6y v.i ti2ng nn v v th2 1I m` +h>i %i nh"n ch:n vo 1an %m, hng
dm mA vVi n.c hoKc E> n.c 1nn cBu8
Tr d tinh ng
W" th0 dl dng h@c +hc v/n %4 v.i tr dl tUnh ng$ 1Cng cch %Kt mDt chi2c my
truy4n thanh gBn gi-ng tr8 9m %Bu tin mA h nh3 #ao cho ti2gn 1t %4u %Kn
ho cgng v.i t/t c> nh)ng :m thanh Eung *uanh8 Bn dBn t=ng :m ln trong hai
tuBn8 92n l,c %" tr #Z &n v ng$ m8 kau %" th tr #Z hng 1_ ti2ng nh6c Ee rc,
ti2ng cVi Ee v ti2ng reo hV c$a trn chung 2t 1"ng % dnh th]c dy n)a8
On cho tr nghe nh no, c" +h>i 16n %inh h3i th2 hngo vLy chJn theo #A th!ch
c$a tr8 O2u tr #Z trA thnh mDt chuyn vin ng:n hng t?ng lai th hco nghe cc
1i 1o hay nh/t v4 th_ tr-ng ch]ng hon8 Tr m5 nh6c rIc th cho nghe nh6c rIc8
WVn tr #Z trA thnh cha E] th nghe thnh ca8 nhin l ti %ang n"i %ga8 Wh?ng
trnh no hng *uan trJng8 Ohi4u ng-i c] chJn %i H rni %0 vy, hi h2t ch?ng
trnh th ti2ng rn rn #Z lm n4n cho gi/c ng$ ch] hng im 1Kt hon ton8
Ng vo bui chiu
Tr con d.i hai tu&i lun cBn ng$ tra m hng chU c" tr con, H` 1f c7ng trng
%2n gi- %" %0 ng> lng mDt ch,t8 (hng may, tr Y %2n | tu&i th %a #I hng ng$
tra n)a nn cc 1 m` r/t ti2c8 Tuy nhin tr.c hi chuy0n %&i th 1I m` th-ng
+h>i %Ii mKt v.i mDt tnh huIng ti2n thoi lung nan8 O2u %]a tr hng ng$ tra th
#Z r/t h" ch_u vo 1u&i tIi nhng l6i %i ng$ #.m h?n v ng$ #ay h?n Tr ng$ tra
th tIi #Z dl ch_u nhng l6i th]c huya %2n nNa %m8
97
Ti r/t ti2c l hng c" c:u tr> l-i cho v/n %4 ny8 T +h huynh +h>i la chJn8 Ti
th hy #inh gi/c ng$ chi4u v gi/c ng$ %m *uan trJng h?n nhi4u8
Gi di ng thch hp
(hng c" mDt gi- %i ng$ Qth!ch hG+ S cho t/t c> tr con8 Theo inh nghi5m c$a ti,
h{e c" th0 l th-i gian th!ch hG+ cho tr A E] n"ng, mKc dg mDt #I !t tr #Z hng
1ao gi- ch_u %i ng$ gi- ny8 Oh)ng cu 1f hi2u %Dng th-ng !t ng$ mKc dg ch,ng
tiu th nhi4u n=ng lGng trong ngy v ng-i no c7ng cho rCng ch,ng cBn ng$
nhi4u h?n8 Ogoi ra cVn c" nh)ng %]a tr ng$ !t t hi #inh ra v ch,ng thuDc nh"m
tr h" t!nh8
Wh,ng ta chU c" th0 ch/+ nhn tr nh 1>n ch/t c$a ch,ng v.i nh)ng nhu cBu gi/c
ng$ hc nhau v c>m ?n ch,a n2u c" nh)ng %]a con h{e %L ngy hV hV8 Tr
ng$ !t th #Z %i ng$ muDn h?n v mKc dBu hng th0 f+ ch,ng ng$ th c7ng +h>i gi)
ch,ng A yn trn gi-ng hoKc trong +hVng8 ci5c ny #Z t=ng c? hDi ng$ %$ gi- cho
tr8
Tr khng ch[u di ng
Tr nh3 hng muIn r-i Ea m` vo 1an %m #Z #N dng M thut tr hoLn8 Won ht
n.c, con %"i 1ng, con muIn ci gIi hc, con hng muIn gIi, con muIn hai
ci gIi8888 9:y l mong muIn tht # c$a tr %0 %Gc A 1n 1I m` cng l:u cng tIt
v tr hoLn vi5c %i ng$8 Tht dl th?ng A tr vo tu&i ny hi ch,ng th0 hi5n nh th2
%Ii v.i 1I m`8 Tuy nhin, hng nn %0 tr %i *u %8 HDt ch,t chBn ch th hng
#ao nhng n2u lm *u th #Z #inh chuy5n l.n8 z6n +h>i hi0u con mnh v 1i2t hi
no c" th0 n"i Q%$ rniS
Tr dy sm
HDt vi %]a tr th!ch %i ng$ muDn cVn mDt #I %]a hc th]c dy t #ng tinh m?8
HDt lBn n)a, %:y l %Kc *uy4n c$a nh)ng %]a tr ham ho6t %Dng vIn chi2m +hBn
l.n8 Ti +h>i Ec nhn rCng ti hng gi,+ %Gc g nhi4u cho +h huynh trong v/n
%4 ny8 c4 lF thuy2t th n2u ch,ng ta cho tr %i ng$ trl h?n tr #Z hng dy #.m
nhng ti +ht hi5n ra rCng vi5c lm ny chU lm cho lo6i tr con dy #.m ny trA
nn h" ch_u v m5t m3i8 Who tr ng$ chi4u !t h?n c7ng lm tr h" ch_u vo 1u&i tIi
m ch,ng vhn c] dy #.m vo hm #au8
HDt +h?ng cch hay mKc dg hi2m hi hi5u *u> l %0 nh)ng %n ch?i m4m vo
+hVng hoKc vo c7i cho tr vo %Bu hm #au %0 tr ch?i hi n" dy *u #.m, Theo
lF thuy2t th tr #Z %0 cho c> nh ng$ yn nhng !t %]a tr ch_u nh vy8 O" muIn ra
h3i gi-ng, ho6t %Dng, %Gc cho =n v cgng chia # v %`+ c$a 1nh minh v.i c>
1I lhn m`8
O2u tr dy #.m lm cho 16n m/t ng$ th c" th0 #N dng M thut cI F %0 tr h"c
nhng 2t *u> #Z th-ng l 16n chU f+ n" ng$ l6i %Gc hi c> nh churn 1_ th]c dy
cho mDt ngy m.i 1n rDn8 c th2, tIt nh/t l 1I m` nn thay %&i #inh ho6t cgng v.i
con, %i ng$ #.m v dy cgng gi- v.i tr8 Ti e rCng v.i tr dy #.m th hng nn
1@t tr 13 th"i *uen ny m +h>i thng c>m v.i ch,ng8
98
Tr hoat dng ban dm
HDt #I tr em th]c dy vo nNa %m v hng ng$ l6i %Gc nn muIn tm %n =n,
tm ci %0 ch?i vhm +h c=n nh8 Bn %:y ti +h>i ch)a cho mDt cu 1f { tu&i
va hm +h ra rCng th]c dy l,c Y gi- v 1t my h,t 1i ln #Z lm cho 1I m`
cha tUnh ng$ ho>ng hIt8 HDt cu 1f { tu&i hc c$a ng-i *uen ti th!ch ch?i v.i
chi2c Ee t c$a n" vo nNa %m8 c nh hng %0 %sn %Gc nn cu 1f mang h2t
Ee %2n tr.c t$ l6nh, mA cNa t$ l6nh v ngni ch?i tr.c nh %sn v h?i l6nh c$a ci
t$ l6nh8 Tht l th, tiu hi0n ng:y th? tr vi5c n" 1unn ng$ nNa chng v #ng ra
1I m` nhn th/y n" ng$ chung v.i m. rau %L h2t l6nh8
O2u tr muIn ch?i vo 1an %m c7ng hng #ao miln l ch,ng hng lm nn v
hng lm h3ng %n ng-i hc hoKc lm h6i ch!nh n"8 Wch an ton nh/t %0 EN lF
tr ho6t %Dng vo 1an %m l #N dng M thut cDt cNa dnng th-i %>m 1>o chKn h2t
cc lIi %i ra ngoi v chsn h2t cc lIi %i hc %0 trnh hng cho tr %2n nh)ng n?i
nguy hi0m8
Ng chung phng
Th-ng %Ii v.i tr hay h"c to vo nNa %m th 1I m` th-ng r/t #G + dng M
thut c$a ti8 vJ cho rCng hng 1ao gi- #N dng %Gc v %0 cho tr h"c #Z lm
+hi4n %2n nh)ng %]a tr hc8 Ti c" th0 %>m 1>o v.i 16n l n2u 16n nh/t %_nh gi>i
*uy2t cho %Gc v/n %4 ny th dg A chung +hVng h?i 1/t ti5n, 16n vhn c" th0 thnh
cng v.i M thut ny8
T/t c> nh)ng g cBn c" l mDt tuBn in %_nh, v trong tuBn %" th t/t c> nh)ng
ng-i hc +h>i c" th0 1_ tc %Dng trong mDt th-i gian ng@n8 Oh)ng %]a tr l.n h?n
A cgng +hVng v.i %]a con hay h"c %m c$a 16n th-ng ch_u %ng em ch,ng gi3i
h?n 1I m` ch,ng8 ci5c %0 cho tr h"c mDt l,c #Z hng >nh hAng %2n nh)ng %]a
tr hc nhi4u8 WVn n2u hng %Gc th chuy0n nh)ng %]a tr l.n #ang +hVng hc
yn lKng h?n %0 ng$ hoKc c" th0 gAi ng 1 vo nh)ng ngy cuIi tuBn8 Oh th2 #Z
gi,+ cho vi5c h@c +hc th"i E/u hay th]c dy nNa %m c$a %]a nh3, v mDt hi %L
hnh thnh %Gc th"i *uen tIt ng$ th^ng gi/c 1an %m, tr #Z %Gc ng$ l6i cgng v.i
cc anh ch_ c$a n"8
WhU hi m c> nh +h>i ng$ chung mDt +hVng th M thut c$a ti m.i v hi5u8 Trong
tnh huIng h" h=n %" th 1I m` chU cVn 1i2t nhGng 1D %]a tr nhCm 1>o %>m c>
nh hng 1_ %nh th]c8
Ni trong phng ca b m
Ohi4u %]a tr m.i #inh %Gc cho nCm trong ni gBn gi-ng 1I m` v hng cho 1,
#)a m` vo 1an %m8 HDt #I ng-i l6i th!ch cho con ng$ chung8 O2u 1I m` ng$ #au
v %]a tr hng *u/y th ch^ng c" v/n %4 g8 Ohng n2u 1I m` thuDc lo6i tUnh ng$
v c] tUnh gi/c mPi hi tr ho hoKc trA mnh th #Z hng tIt cho #]c h3e c$a hJ8
Oh)ng %]a tr %Dng inh hoKc 1_ nh)ng ch]ng 15nh hc nn cho ng$ +hVng ring
v tr th]c gi/c nhi4u lBn #Z >nh hAng %2n c> gia %nh8
Nm v roi mt
99
HDt #I tr A tu&i ch+ ch)ng chU c" th0 ng$ l6i %Gc #au nh)ng lBn th]c dy trong
%m n2u ch,ng %Gc ngm ci n,m v, gi> m ch,ng th-ng ngm8 O2u tUnh dy
m hng th/y n,m v, %", tr h"c hoKc nghi2n r=ng %2n hi tm %Gc n,m v, v
nhft vo mi5ng ch,ng8 Ohi4u 1I m` chn ng/y c>nh ny nhng hng 1i2t EN lF th2
no8 W" +hBn %L h.ng dhn cch gi,+ tr 13 %i vt ny nhng n2u hng %Gc th
nn 1uDc mDt #Gi d:y vo ci n,m v, v ghim %Bu d:y vo o c$a tr tr.c hi
ch,ng %i ng$ %0 dl tm8 Tr chU c" th0 t tm ra ci n,m v, hi %L %2n tu&i hng nn
ngm n,m v,8 Tr nh3 h?n hng th0 t tm ra v 13 vo mi5ng8
O"i cho cgng th chU c" cch gi,+ tr 13 th"i *uen ngm n,m v, gi> th m.i c" th0
h@c +hc th"i *uen th]c dy v lm nn c$a tr hi hng tm th/y n,m v,8 t[ rang
muIn lm %Gc vi5c ny +h>i m/t mDt th-i gian nhng 1g l6i 2t *u> r/t E]ng %ng8
Cho tr b vo ban dm
Th-ng tr th]c dy v th"i *uen 1, #)a vo 1an %m8 O2u #au mDt tu&i vhn cho tr
1, #)a m` th ch@c ch@n tr #Z th]c dy nhi4u lBn8 cic 1, m` l %i4u lm tr th!ch
th, nh/t nn tr #Z Eem %" l ci hng th0 thi2u tr.c hi ng$8 Tr th!ch c>m gic
tho>i mi h?n l ch/t #)a t trong v,8
O2u va muIn cho tr 1, va hng muIn 1_ m/t ng$ vo 1an %m th +h>i cho 1,
vo 1an ngy v chU %2n hi %i ng$8 \h>i + dng l5nh gi.i nghim trong gi- ng$8 z,
1nh v uIng ly hng lm tr th!ch8 ko v.i v, m` /m + th ch^ng c" g th, v_ hi
+h>i ngm %Bu v, cao #u %L %Gc nh,ng vo dung d_ch #t trgng h" ngNi8 Ohng
c> 1, 1nh vo nNa %m c7ng hng nn huy2n h!ch v tr #Z ng$ nNa gi/c rni
th]c dy v %Vi 1, #)a thay v chU l=n *ua l=n l6i rni ng$ ti2+8
H theo mDt *uy t@c c? 1>n l Qci g vo th +h>i raS8 Tr cng uIng nhi4u th cng
%i dBm nhi4u8
9ng d6i nghe cc *u>ng co huy2n h!ch =n %m8 zan %m tr hng %"i8 90
%>m 1>o c" %Gc gi/c ng$ ngon v li4n m6ch th hng nn huy2n h!ch vi5c cho
tr 1, #)a m` hoKc 1, 1nh vo 1an %m8
Tuy nhin, n2u 1, %m hng g:y +hi4n h cho 16n v tr th hng #ao8 W] ti2+ tc
v *uy4n lGi c$a con tr8
Tr trn khi ci
Tr.c hi %Gc mDt tu&i tr %L 1i2t leo trso gi3i8 Wh,ng nCm yn trong ni %Gc vi
thng8 Whuy0n #ang c7i %Gc vi thng l ch,ng %L c" th0 lt, tr-n, ngni v 1V8
Tu&i m tr 1V ra ngoi %Gc lBn %Bu tin tu~ vo tng %]a tr v lo6i c7i8
g %]a tr c" m6nh v li4u lnh %2n m/y c7ng hng th0 leo ra h3i mDt ci c7i tht
cao hng c" thanh ngang8 Tr th/y leo ln r/t dl m leo EuIng th th-ng hng dl
nn ch,ng #Z ngL tht %au8 HDt #I %]a tr hng 1ao gi- cI leo ra h3i c7i cho %2n
tu&i %i hJc8
zI m` th-ng muIn 1i2t %2n tu&i no th hng %0 tr trong t,i n)a m cho tr ng$
gi-ng8 vJ th-ng chuy0n tr #ang ng$ gi-ng n2u mDt %]a tr n)a ra %-i nhng
c" hi tr.c th-i %i0m %"8 O2u %]a tr hng c" nh)ng v/n %4 v4 gi/c ng$ th thay
100
%&i #Z hng c" h6i g8 Whuy0n con #ang ng$ gi-ng chU v cho rCng tr #Z !t *u/y
h?n hi ng$ trn gi-ng l #ai lBm8 Ti cho rCng hng nn thay %&i cho %2n hi tr
%Gc hai tu&i v nh th2 #Z an ton h?n cho tr tr hi 16n l,c no c7ng c" th0 %0
m@t %2n tr8
(hi tr 1@t %Bu 1i2t leo, 1I m` no c7ng #G con #Z tf v 1_ th?ng8 vJ +h>i *uy2t
%_nh h6 th/+ c7i EuIng %0 tr h3i tf hoKc chuy0n cho tr #ang ng$ gi-ng8 W> hai
cch ny %4u t6o %i4u i5n cho tr leo EuIng v g"+ +hBn g:y nn nh)ng h" h=n
v4 chuy5n ng$ %m c$a tr8 O2u vhn %0 tr trong c7i th %Kt A g"c +hVng v A hai
+h!a ngoi tr>i %5m hoKc th>m8 Oghe th tn nhhn nhng theo inh nghi5m c$a ti th
tr %L 1_ tf ra ngoi c7i #Z hng leo ra n)a cho %2n hi tr %$ l.n %0 hng 1_ tf8
ng b dic v dm
9:y l mDt hi5n tGng th, v_ m ti %L ch=m chU nghin c]u trong nhi4u n=m8 Tuan
#t c$a ti cho th/y hi tr h"c vo 1an %m, hBu h2t cc ng chnng t dng trA
thnh 1_ %i2c, v ch!nh v th2 ng-i vG +h>i ra h3i gi-ng hoKc th]c dy ch=m con8
Ti hng tin rCng hJ 1_ %i2c tht m chU gi> %i2c %0 trnh mDt tnh huIng tht h"
ch_u8 cG ti cho rCng hi con ti h"c %m th chU hi 1_ % vo ng-i ti m.i ch_u
nghe8 nhin hi %L hi0u th ti tin rCng cc ng 1I nn chia # v.i vG +hBn hng
m/y th, v_ ny c$a cng vi5c lm cha lm m`, v n2u cBn +h>i 1_ th,c cgi tr3 c7ng
ch^ng #ao8
Nhng ni Io s ca tr con
(hi tr con h"c %m, nhi4u +h huynh lo rCng c" th0 ch,ng #G ci g %" v th2 hJ
hng th0 #N dng %Gc +h?ng +h+ i0m #ot c]ng r@n c$a ti8 Tr con th-ng
#G ci ny ci nJ tht nhng vi5c th]c dy nhi4u lBn trong %m l mDt th"i *uen E/u,
hng +h>i do #G hLi8 Tr con #G Ea cha m` nhng n2u c> con lhn 1I m` %4u hng
ng$ %Gc th +h>i h@c +hc nPi #G %"8 W" th0 dgng nh)ng vt an $i tr nh g/u
1ng hoKc gIi m %0 tr dl ch_u hi ng$ ring8
Tr con no c7ng #G 1"ng tIi m mDt #I ng-i l.n c7ng vy8 90 %sn m- v nh
#ang nh` trong +hVng ng$ gi,+ tr %u #G8 HDt #I ng-i $ng hD lF thuy2t cho rCng %0
%sn ng$ hng tIt cho tr con v cho rCng 1"ng m- m %sn t6o ra cng lm tr #G
h?n8 Ti cha tng th/y %i4u ny %,ng v.i 1/t ~ %]a tr no8
Gp c mng
Tu&i cng l.n th ng-i ta cng dl gK+ c mDng nhi4u nhng c" hi tr nh3 c7ng
mDng8 (hi tr th]c dy #au mDt gi/c m?, tr vhn cVn %ang c>m th/y ch,ng thc hi5n
cc ho6t %Dng +hiu lu8 Tr h"c to v #G v dl o ln hi 1I m` Eu/t hi5n ngay8
tni tr nhanh ch"ng nhn ra %" chU l gi/c m? ch] hng +h>i l mDt # i5n c" tht
v trong mDt #I tr-ng hG+ tr c" th0 nh. t/t c> cc chi ti2t8 c mDng c" th0 E>y ra
th-ng Euyn v mKc dg n" c" lin *uan %2n # c=ng th^ng v lo l@ng, %" th-ng l
# c=ng th^ng 1nh th-ng c$a cuDc #Ing nn ch,ng ta hng th0 thay %&i %Gc8
Ogay c> nh)ng %]a tr c" nh)ng ng 1I 1 m` h2t #]c *uan t:m v th?ng yu
#=n #"c c7ng c" c mDng8 O2u gBn g7i v ch, F %2n tr *u th ch,ng l6i gK+ c
mDng rCng ch,ng +h>i Ea 1I m`8
101
Wh)a tr_ %i4u ny tht %?n gi>n8 Wh6y nhanh %2n m tr v n"i chuy5n nh` nhng
v.i tr %0 tr #.m ng$ l6i %Gc8
Nhng hung thn dm
Th"i ny th-ng +h& 1i2n A tr nh38 9ang ng$ ngon ch,ng 1Png ngni dy nhn trng
trng v h"c tht to8 zI m` ch6y %2n hoKc *uay #ang con r/t nhanh nhng %]a tr
hon ton %- %hn d-ng nh %ang A trong mDt th2 gi.i m hJ hng hi0u %Gc8
9i4u cBn lm l m tr, d_u dng n"i l-i an $i tr v mDt l,c #au tr #Z th giLn v
ng$ l6i8 ci5c ny c" th0 m/t ho>ng Ye +h,t8 co 1u&i #ng, tr hng nh. g vi5c
E>y ra %m %" mKc dg 1I m` th hng th0 *un %Gc8
HDt lBn n)a, hng +h>i mJi tr-ng hG+ %4u cBn +h>i lm ci g %" m nn %0 cho
th-i gian ch)a tr_8 iIng nh %Ii v.i c mDng, ch@c ch@n hng c" cch no %0
trnh cho tr thUnh tho>ng c" nh)ng hnh v nh mDt hung thBn th2 ny vo nNa
%m8
Thuc an thn
Ohi4u 1I m` l6m dng thuIc an thBn8 Trong mDt #I gia %nh thuIc an thBn %uGc #N
dng hCng %m cho nh)ng tr em c" v/n %4 v4 gi/c ng$ m tht ra c" th0 h@c +hc
1Cng nh)ng 1i5n +h+ %i4u chUnh hnh vi %?n gi>n8 Ti +h>n %Ii vi5c #N dng thuIc
an thBn hi hng cBn thi2t nhng c" 1a tnh huIng c" th0 #N dng %Gci
(2t hG+ v.i M thut %0 cho tr h"c c" i0m #ot c$a ti
gng nh mDt van an ton cho nh)ng gia %nh *u nh6y c>m vo nh)ng th-i
%i0m h$ng ho>ng hi cBn +h>i ng$ %0 %>m 1>o # &n %_nh v #ang #uItj v
%0 tr/n an nh)ng %]a tr huy2t tt nKng 1an ngy r/t h& #A nn th-ng
th]c dy v h"c vo 1an %m8
z! *uy2t #N dng thuIc an thBn l cho %,ng li4u vo %,ng l,c8 vBu h2t cc 1c #
%4u vi2t %6i l-i h.ng dhn QuIng thuIc tr.c hi %i ng$S ln toa thuIc m hng lu
F rCng n2u cho tr uIng l,c yh tIi th hng th0 c" tc dng gi,+ tr ng$ #ay %2n
#ang hm #au8 (hi ti muIn tr ng$ #ay th ti #Z cho tr uIng li4u va v.i #]c c$a
ch,ng vo lBn %Bu tin hi tr th]c dy trong %m8 Oh th2 c" cng hi5u h?n 1Ai l
cho tr uIng tr.c hi %i ng$ v hng c" thuIc th tr vhn ng$ #ay trong m/y ti2ng
%nng hn %Bu tin8 O2u cho uIng trl h?n th #Z gi,+ cho 16n v tr ng$ ngon nh)ng
ti2ng %nng hn *uF 1u %o6n nNa %m %2n t>ng #ng8
Ti gK+ nh)ng %]a tr chU ng$ y ti2ng mDt %m v gia %nh r/t h& #A8 ThuIc an
thBn %L gi,+ c> gia %nh gi>i to> v cho hJ #]c m6nh %0 + dng %2n cgng mDt trong
nh)ng ch?ng trnh hu/n luy5n tr c$a ti8 (hi 1I m` rL r-i, ti cho toa thuIc an
thBn cho vi ngy %0 hJ l/y l6i #]c tr.c hi gi,+ hJ in tr + dng nh)ng 1i5n
+h+ hi5u *u> h?n %0 gi,+ con ci hJ hnh thnh nh)ng th"i *uen ng$ nghU tIt8
(hng c" h6i g hi %0 thuIc an thBn trong nh miln l +h>i #N dng %,ng cch, nh/t
l hi cBn thi2t +h>i uIng %0 %>m 1>o gi/c ng$ #inh tnn8
102
z>n th:n thuIc an thBn hng c" g E/u8 HDt #I tr em c>m th/y 1/t an vo #ng
hm #au v mDt vi em c" th0 ch_u nh)ng tc dng +h hc th-ng8 Wh,ng c" th0
c>m th/y h" ch_u, muIn ho6t %Dng nhi4u v v lF, hnh %Dng hng nh/t *un8 W"
th0 Eu/t hi5n nh)ng d/u hi5u c$a ng-i uIng +h>i thuIc %Dc, %i ch5nh cho6ng, n"i
l+ %+ v tng vo cNa8 Wrn thn tr.c hi cho tr uIng lBn dBu tin hi %ang %i
trn Ee, tu hoKc my 1ay8 ngh %ang 1_ nhIt A %D cao ;em #Z lm cho %]a tr
%ang #ay v hung h=ng chgn ng-i l6i8
Nhng ngui hng xm nhay cm
zI m` c" nh)ng %]a con ng$ !t th-ng 1_ hang E"m c>n trA hi + dng M thut cI
F %0 cho tr h"c c$a ti8 Ti %4 ngh_ nn gi>i *uy2t tr-ng hG+ ny nh #au8 kau
hi t chP ti v4, 16n %2n gK+ ng-i hng E"m v gi>i th!ch ngay l con 16n 1_ 15nh
h" ng$ v %ang %Gc %i4u tr_, i>i th!ch rCng 1c # h.ng dhn + dng M thut c]
%0 cho tr h"c vi %m th #au mDt tuBn tr #Z hng cVn th]c dy v h"c vo 1an
%m n)a8 vBu h2t trong mJi tr-ng hG+ c] n"i 1c # 1>o lm vy th hng E"m #Z
thng c>m8 Who %2n nay ti cha th/y ai tI co v.i c>nh #t n2u ch" c$a hng E"m
#$a to lm nhi4u ng-i m/t ng$ nhng tr con h"c th hJ l6i chNi 1.i v 1o cho
c>nh #t8

103
12
Tr con tui chp chng n g?
Thc n chnh l th sn sinh ra nng lng tr con cn. Thc n gip tr ln
nhanh, mang n cho tr nim vui v co hi th sc b me chng. Chng ta c th
chon mt ch n ung lnh manh nht, sp ln a v thm ch c nht vo min
tr nhng tr khng chju n th tc l chng ta bj chiu tng: tr choi kt thc.
Nhng con th cho con chng n rt d dng m tai sao con ngi, vi su h tr
ca tt c cc chuyn gia dinh dng, lai cm thy vic cho con n v cng kh
khn.
Chng ta nn bt gay gt mt cht, hy bm vo cc muc tiu thuc t v ng bao
gi bin ba n thnh mt trn chin. Chng ta nn lm gong. Thi im bt u
tp n cho tr tt nht l sau khi tr c mt tui. Lc chng ta hon ton kim
sot c ch n ca tr. D th no th chng ta l ngi chon mn n cho tr.
Thinh thong ti nghe mt b me kh s ni: "a con hai tui ca ti khng n g
ngoi khoai ty chin, scla v bnh keo. Ti phi lm g? Khnng l a b con
c ny va thc dy nhy ln xe chay n siu thj, y xe mua hng mua khoai
ty chin v scla cht y xe ri li v nh v ngi n? Cc ban hiu ti ni g ri
y.
Th no I mt ch n cn bng?
Ngi ln v tr em u c su loai thnh phn dinh dng khc nhau tn tai:
prti, hyrat cacbon, m, vitamin, khong cht v nc.
Prtin l cht c trong thjt, trng, phomt; prtin rau qu cht lng thp hon c
th tm thy trong u H Lan v cc loai hat. nhng nc pht trin th ngi ta
n nhiu prtin hon mc cn thit.
Hyrat cacbon c hnh thc on gin goi l gluc v ng ma hoc phc tap hon
l cht tinh bt trong ng cc, bnh m, bnh bt, rau qua, tri cy ... Nhng nhm
ng on gin thng d n v d hp thu nn ngi ta n nhiu. Khng chi l
ng ma trng m chng cn c trong mt, nhng tri cy chn hoc nhng
thc n tu nhin khc. Hyrat cacbon hn hp c tiu ha rt chm v th nng
lng m chng tao ra c duy tr trong mt thi gian di. Nhng cht ny thng
dang hp cht hon l nhm ng on gin v th ban rt d n nhiu v tr nn
bo ph. Hyrat cacbon hn hp c trong ch n hin ai ca vn ng vin in
kinh v trong thc n ca mi chng ta.
M c trong thjt, du, bo, phomat, cc loai u ... C hai loai m: loai bo ha chi c
trong thjt ng vt v loai khng bo ha thng c trong rau qu.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
M l ngun nng lng quan trong, cung cp gp i nng lng so vi s lng
ng tong ong v tao ra trong lng gp i nu chng ta khng cn thn. K
c ngi ln ln ngi gi cn thit phi gim lng cht bo trong ch n
nhng tr con th tiu thu nng lng rt nhanh v chng cn nng lng cho hoat
ng v tng trng nn ng ngai cho tr con n lng cht bo nht jnh.
Vitamin l cht cn thit vi s lng nh gip chng ta c sc khng. Mt khi
cung cp nng lng cn thit th c tng gp i, gp ba cng khng lm chng
ta khe manh hon. C nhiu loai vitamin khc nhau nh vitamin C c trong tri cy
v nc tri cy, vitamin D c trong trng, bo v c tao ra nh nh sng mt troi
chiu ln da. Nhiu qung co thi phng vai tr ca vitamin. Tr con c nu khng
dng thuc th chi cn n ung theo ch trung bnh vn c vitamin cn thit.
Ti cho rng vitamin tu nhiu n t thc n tu nhin ch khng phi t nhng vin
thung sn xut ra t phng th nghim.
Khong cht cng cn mt s lng nh. St v canxi l hai nguyn t chng ta
thng ngh n nht. St c trong thjt, ng cc c, bnh m v mt vi loai rau. Tr
tui chph chng khng n nhng thc n ny s bj thiu st. Canxi c trong thuc
phm ch bin t sa v nu tr con khng n t no nhng thc n ny s bj thiu
canxi.
Nc l th co th cn nhiu nhng phi c cht lng m bo ch khng phi
nc ung truc tip t vi nc. Nc loc cn t cacbon hon Coke n king v nh
th nha s ca ban cn kh hon. Phn ln nc ung gi b sung florua v d
cho ai ni th no, nc vn an ton hon. Chng ta c th phn i nc c mu
hoc nhiu clo qu, cng nh nhng cht gy nhim khc, nhng nc c
tinh loc chi chim 90% lng nc ang c tiu thu trn c th gii.
N khng ch[u n g c
Ti thng nghe cc ng b b me ni: "Tin s Green, con ti hu nh chng n
ming no. Ti nhn ln v thy trc mt mnh l mt b mp ... c Kinh cng.
Khng th chi ht khng kh m n n nang n nh vy. Chc chn a b phi
hp thu mt lng ln nng lng.
a s tr con n v khe manh nhng chng ta khng nhn ra v lun cho rng
chng n qu t. Nu nghi ng th nn ghi tt c nhng th con ban n nh n
vt, sa, tri cy v nhng ba chnh m chng n khng ht (mc d t nht
thng c mt na). Cng tt c s ny th ban c th ngac nhin vi s lng
thc n m tr tiu thu mi ngy.
Nu con ban pht trin tt v khe manh th khng c g bt n vi vic n ung ca
chng. Tr con tui chp chng c xem l khe manh khi chng c tha thi
nng lng v nhit tnh vi cuc sng. Mt a tr khe manh tui ch chng
thng c i mt sng v tinh nghjch, i mt dng nh mun ni: "Gi th mnh
s n v quy ph phng ng ca me.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
Tr con tuyt thc - pham Iut
Khi b me ni con ho khng n g th ngi ta c th bt u thc mc lm sao m
cc c cu nho nh tuyt thuc ny sng c. Ti nghin cu rt chm chi trong
nhiu nm v vn ny v by gi ti tin rng c th khng jnh: tr con c
cho l khng n g lai thng n rt nhiu nhng di hnh thc dinh dng kh
nhn thy.
Tr nghin sa: Nhng a tr ny chi sng nh vo sa. Chng tiu thu vi lt sa
mt ngy nn khng cn ch cho thc n khc na. Sa d nhin l l thuc phm tt
nhng chi sa khng thi th khng phi l mt ch dinh dng cn bng i vi
tr.
Nu tr n ung bnh thng v ung c nhiu sa th khng c g phi lo. Nu
tr n khng thc n c v ung sa qu nhiu th nn gim sa xung cn mt
na, tr s thy i v thch n nhng thc n khc.
Tr n lin tuc: Khng chi cu c gm c sut ngy m tt c tr con u thch n
vt. Tr khng n ba ba chnh m vn tiu thu rt nhiu. Tr vn ln tt khi n kiu
ny nhng phi m bo cht lng nhng thc n tr nap vo ngoi.
Tr n ung ky dj: Thng tr n nhiu nhng khng phi thc n b me cho l nn
n. Khng cn phi n thjt b ct lt, khoai ty chin v khoai nhiu mu tr vn c
th duy tr mt ch dinh dng cn bng v hp l. D nhin cn phi khuyn
khch tr n nhiu loai thc n min l tr con n nhng cht co bn ni trn.
Khng cn bit thc n lm theo kiu g, bm hoc xay, nu l thjt th c th l thjt
cu, thjt heo, hoc thjt b, hoc rau c loai khng. Co th cn cht dinh dng
ch khng quan tm n vn khu vj.
Tr khng ch[u n rau
Rau l ngun cht xo rt qu v c cha hyrat cacbon hn hp v nhiu loai
vitamin. Nhiu ngi cho rng tr phi n nhiu rau qu c mu xanh hoc mu
cam, mu , tuy nhin tt c u l rau m tr n c mt vi loai l tt ri.
Nn on gin ha cu chuyn v rau m tr con phi n. Hay cho tr th cc loai
rau, u vi nhiu mi v hong vj lc tr va bit n. Nu chng thch th tt, nu
khng thch th ng p chng. Cn nu tr khng chju n rau th cho tr n tri cy.
Nu tr t chi na th chng vn c th sng nu n bnh m, ng cc v ung
nc qu.
Tr khng ch[u n th[t
Nhiu ngi bo ti: "Con ti khng chju n thjt, n chi n thjt g, bnh m nhn thjt
v xc xch. Nn nh khng phi l mt ming thjt th mi l thjt. C nhiu loai thjt
v nhiu cch ch bin khc nhau m tr c th thch n.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
Tr cn n thjt v thjt c cha nhiu st v prtin. Nu tr khng n t thjt no m
khng thch c pho mt, sa, ph mai, ya-ua th s nguy him. Trng cng l thc
n nhiu prtin nht.
u v cc loai hat cng c th tng cng sc khe cho tr. Cc ban c thy
nhng ngi n chay nhng vn manh khe cng trng khng?
Tr khng ch[u ung sa
Nhng sn phm t sa l ngun canxi quan trong nht i vi su pht trin ca tr.
Nhiu tr con khng thch ung sa nhng nh tri, chng him khi ch thuc phm
ch bin t sa. Nu tr khng chju ung sa m chju n pho mt th cng rt tt.
Pho mt cha nhiu prtin v canxi v hon nhng l mt trong cc loai thuc phm
ph bin nht cho tr tui chp chng. Cch y vi nm, chng ti c thuc hin
mt cuc kho st phu huynh v c bit pho mt v scla l hai thc n tr thch
nht sau mn s mt: kem
Nu tr khng n pho mt th cn ya-ua, trng ming c cht sa, kem l t sa
v sa c vj b sung ng. Ti c bit l trong mt thanh scla c mt ly ri
sa nguyn kem. R rng l tr tiu thu canxi gip lm manh rng t bn trong,
trong khi ng v cc thc n ngot khc lm hng rng t bn ngoi. Sc manh
ca thin nhin mt ln na lai pht huy tc dung mt cch cn bng.
Him c trng hp tr khng chju tip nhn mt cht sn phm t sa no, tuy
nhin nu ban thuc su lo lng v iu ny th phi hi kin ca cc nh chuyn
mn. c trng hp tr dj ng sa nn c tng cng ung thuc cha nhiu
canxi b sung. Nu mun theo cch tu nhin th cho tr n hoc ung m v rau
bina (rau c mu xanh m c th luc n hoc p ly nc ung). C th phi n
nhiu tr mi b lai c lng canxi cn thiu nhng y cng l mt cch vy!
Tr con tiu thu mt lng sa nguyn kem m nu dnh cho ngi ln th c th
gy co tht tim. tui ny tr cn lng m t ci l hoat ng v tng
trng ca n.
Ch n Inh manh - mt tm guong tt
S khng thuc t khi con ban c li sng lnh manh hon nhng ngi ln xung
quanh n. Nu b me ht thuc lin tuc, tng cn v khng tp th duc, khng c k
lut th th h con ci ho cng s nh vy.
n king v sng lnh manh l vic ca c gia nh v b me phi bt u trc,
con ci s lm theo.
Cch tt nht gip cho tr bt u i theo ng thng v ng hng l gii thiu
cng nhiu loai thuc phm cng tt nhm m rng pham vi khu vj v s thch ca
tr. Phi theo cch ny nhng nn bit trc l mt s a tr khng thch thay i
khu vj. Mt muc tiu quan trong khc l trnh cho tr nm nhng mn qu mn
hoc qu ngot. Thinh thong cho tr n khoai ty chin hc scla cng khng sao
nhng nu cho n thng qu th tr s thch n hoi.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
Ch n lnh manh khng phi l ch n bao gm chi nhng "khng bao gi,
"ng hoc nht inh khng. Mt s ngi theo ch ngha cuc oan trong n ung
cho rng khng nn xem vic n ung l khoi lac v ho ln n su hng thu qua n
ung. Tr con cng nh chng ta phi c nhng pht giy c nung chiu mnh
min l vn kim soat c su cn bng chung.
n king v rng
Rng ca tr con l nhng vin ngoc canxi c bo ph bng mt lp v men
cng. Lp ny bo v rng khi moi ci tr axit. M axit khng u xa khi ming
chng ta y vi trng lm ln men bt ky thc n hyrat cacbon no i ngang qua
nhm tao ra axit n men rng. Nhng vi trng ny tu nhin v l k sinh trung khng
c hai m chng ta khng th loai b c. Hai cch nhm bo v ming cho con
ban l cung cp flo lm chc rng v gi cho vic tip xc vi cht hyrat cacbon tao
ra axit cng t cng tt.
Khi flo c b sung vo nc th ti l su rng gim xung 60%. V th nn cho tt
c tr con ung thm flo. Nu khng b sung vo nc c th ung dang thuc
nc hoc thuc vin. y gi kem nh rng ca tr con cng c b sung thm
flo. Phi nh rng cho tr thng xuyn. Khi tr c hai tui b me nn tp cho
tr nh rng cho ng cch. n tui th tr c th tu nh rng c. Nn
cho tr i khm rng trc khi n tui i hoc, d rng khng bj su.
C gng gi cho rng khng tip xc vi hyrat cacbon k hoi kh. Ni cho cng th
thuc phm khng c hai g nu khng nhai a vo bao t. Cch tt nht l gi
cho ming khng c hyrat cacbon cng lu cng tt, tc l khng nn cho tr n
keo ngot v ung nc ngot lin tuc sut ngy. Lu khng tr con ung sa
ban m m khng nh rng. Mt im cn lu na l mt s hyrat cacbon
c vi trng rt thch m mt s th khng gy ra axit lm hai rng.
Moi ngi u bit rng ng, keo, sa c ng v bnh, nc chanh khng tt
cho rng. Cn phi bit nhiu loai thc n ai cng cho l tt nhng khng km phn
nguy him cho rng. Mt cng nguy him nh ng, nhiu nc tri cy tu nhin
cng c hai cho rng chng khc g nc chanh. nh m, rau qu v mt s tri
cy khng c vn g, nhng n mc no th tt c hyrat cacbon u c
th ln men tao ra axit. in nh rng ng di hnh thc on gin nht lai c
tc hai ln nht v cng tip xc vi rng cng lu th cng gy hai cho rng.
Mt s nghin cu th vj gn y cho bit phomt l mt trong nhng cht t gy hai
cho rng nht trong s thuc phm c cha hyrat cacbon. Sa khng ng v ya-
ua cng tong i an ton.
Tml lai, khng nn nghe theo chi mt li khuyn no v loai b tt c cc thc n
ngot nhng nu chng ta khng bo v rng ca con mnh trong su nm u th
loat rng th hai trong by nm tip theo s nh th no. Tit ch lun lun cn
thit.
Thuc b gip n ngon
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
Ti cng tc vi mt bnh vin tai nh vn rt nhy cm vi sc khe v hanh phc
ca ngi ln tui. Mi m ho em pht nhng trai ru en ni ting c em
n gip bnh nhn n ht thc n ca bnh vin cp. Mt s ngi tin ru
ny lm cho ngi gi n ngon hon. Mt s ngi thuc t hon th cho l n chi kch
thch cm gic khe khon ca ho. Phu huynh thng bo ti cho ho thuc nhm
gip tr thm n. Nu ti k on loai ru trn th cng khuy ng mt cht nhng
cng chi c tc dung nh nhng loai ru khc. Khng c thuc no lm cho tr
thm n c.
Vitamin v st
Tr con khng cn thm vitamin hoc st nu n ung tom tt. Mc d nhiu phu
huynh th rng thuc a-vitamin thuc su c ch cho ho. Gn y ti c oc mt
bi bo ni rng tc gi su tm tt c bi bo ca ngi tc dung ca vitamin trong
vic ngn nga chng cm lanh thng thng. C mi bi cho rng vitamin c ch
li th c ngay mt bi bo khc a ra bng chng chng i.
Thinh thong ti cng k toa vitamin cho cc b me qu lo lng v cho rng con ho
bj suy dinh dng, m yu v cn ung nhng loai thuc . Khi vit toan ti thng
ni vi cc b me: " bit r rng thuc ny khng gip g c con b nhng n
s lm cho b cm thy d chju hon.
n king v i tiu
Thi quen i tiu ca tr con cng kiu ging nh b me chng vy. Nhiu em i
tiu u n nhng mt s em khc th nhiu ngy mt ln v c em th mt ngy
mt hoc hai ln. Sinh ra th no th quen vy nhng c th iu chinh bng nhng
thay i v ch n ung.
Cht xo by gi lai c xem l thuc phm "buc phi c. N gip "bnh thng
ha vic i tiu, tng tc nhng c cu chp chap v lm cho tr hiu ng thi qu
dju bt xung. Nu tr bj to bn th nn cho n nhiu cht xo hon, c th di dang
bt ng cc, rau qu v bnh m, bnh quy. u nng l mt cht xo tuyt diu.
Tri cy v nc tri cy cng gip tr i tiu d hon.
Tr i tiu chy lm b me rt lo lng, nht l tr rt hiu ng v ln cn chm. Cc
bc s ng rut cho rng chi nn cho tr dng nc ung vo gi n v tng cht
xo trong khu phn n ca tr. ng phi gim, n t thc n chin xo v nn cho
tr n thnh ba ba chnh nh ngi ln. Tiu chy chi l tam thi, nhng cch trn
s gip kim sot c cng vi thi gian.
Lm sao ch nhc kia Iai mp nhu vy?
Tr con cng nh ngi ln, chng mp v c gen mp v n nhiu thc n hon co
th cn. Nhng chuyn gia tranh ci trong nhiu nm qua v hai nguyn nhn
ca su bo ph: n nhiu hay do di truyn. Tranh lun trong thi gian di nhng cng
cha ai bit c nguyn nhn thuc su l th no.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
n nhiu
D nhin lng thc n ba nap vo co th nh hng n trong lng ca ban. Tr
con bo ph thng l con ca nhng ng b b me bo ph nhng khng bit l do
di truyn hoc l do con ci nhim thi quen n nhiu ca b me. Nhiu b me lm
gong xu cho con vi s lng v loai thc n m ho tiu thu. Mt s ngi dng
thc n lm h tr con, cho con n ci g thay cho vic quan tm v u ym
chng. C nhng phu huynh thch th nhi nht thc n cho con ho, ging nh
ngi nui b thc cho con b bo mp em i ch bn. i vi b me th con ci
mp map lm ho thch th, nhng n tui thiu nn th tr con s rt kh s, vo
lc th kh m thay i c g.
Di truyn
Khng ai c th mp map m khng n g nhng chc chn tr con v ngi ln
phn ng khc nhau v vic n ung cng mt loai thuc phm. Mt s ngi n
scla sut tun nhng vn gy nhng mt s khc th chi mt thanh Mars bar
ln mt k l.
Nhng con s thng k lin quan gia s tr em bo ph vi b me bo ph rt th
vj. Nu khng ai trong b me bj bo ph th chi c 10% con s ca ho c kh nng
bo ph. Nu mt ngi bo ph th nguy co tng ln 40%. Nu c b me bo ph th
0% con ho c th bo ph. R rng iu ny chng minh phn no rng trong
lng ca tr l do di truyn. Tuy nhin mt s nghin cu hi c cng lm lung lay
quan im ny. Mt nhm nghin cu chng minh thnh cng rng b me mp
s c con mp. Trong khi , mt nhm khc cn khm ph ra rng ngi mp th
vt cung ho nui s mp! Vic ny lm cho nhng ngi ng h thuyt di truyn
cng phn khch v chng ta th th cng bi ri hon. Tht ra c ch n ung v di
truyn u quan trong v vn khng c ai bit ci no nh hng manh hon ci no.
C phi cc tuyn gy bo ph?
Nhiu tr con c gi n khoa ni tit ca cc bnh vin ln v b me chng tin
rng con ho tng cn l do ni tit. uan im ny kh ph bin. C th l ng
nhng chi vi tuyn nc bot nhng a tr chi nhn thy thc n l tit nc
bot. Ngoi ra him khi c su lin quan gia cc tuyn ni tit v su bo ph tr em.
Mp qu
Vo cui nm u tin tr con c nhiu vc dng khc nhau so vi tr c hai tui.
Trc khi bit i tr c nhiu m ui, cnh tay, v bung v nhiu co bp khng
nhn thy. Nhng khi chng bt u hoat ng, m s dn dn bin mt v nhiu co
nh trn thn th ca ngi ln xut hin.
Nhiu b me rt quan tm n thi gian ny v hiu c tc tng cn khc nhau
cho mi tui khc nhau. Tr so sinh tng cn rt nhanh trong nm u tin nhng
sau khi c mt tui th tng rt chm, thm ch khng tng. Cng vi phn m bj
"t chy, nhiu a tr cn tr nn qu hiu ng, khng chju n ung v nh th
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
cng lm cho b me lo lng v trong lng ca tr. Trong nhng tp k qua c hng
trm bi bo vit v mi quan tm tr so sinh bo ph, sau ny s tr thnh tr con
chp chng bo ph, sau ny s thnh thiu nin bo ph v ngi ln bo ph. Gn
y c nghin cu cho rng lin h gia tr so sinh bo ph v l ngi ln bo ph.
Sau mt tui th trong lng ca a tr ang ln cng lin quan cht ch vi trong
lng ca b me n. i vi thiu nin th tng cn d hon nhiu so vi vic gim
cn v y s l mt vn lm b me chng kh s c i.
Ch n king c bit
Trong 2000 nm qua, nhng bc s c tm mi lin h gia sc khe v thi
i vi thc n trong ch n king. Mc du ban c th ngh nh th thi
gian thu thp tt c chng c, ti phi ni rng nhng d liu quan trong vn
cha c. Chc chn c mt s trng hp thuc phm lm suy gim sc khe,
chng han nh su dj ng vi bt m i vi bnh ph, nhng vn cn nhiu mu
thun gia l thuyt v thuc t trong vn ny.
Mt s tr em v ngi ln dj ng vi mt s loai thc n. Tr con n trng, hi sn
hoc cam tri c th bj ngam sng mt hoc tiu chy. Khng th nghi ng g v
nhng cht gy phn ng ny i vi mt s ngi v c n vo l thy c triu
chng ngay.
Tuy nhin nhiu ngi cn cho rng sa, la m, bp, mach nha v mem bia gy ra
nhiu vn sc khe cho tr con t hen suyn, chy nc mi, khng oc ch
c, kh ng, qu quang v quy me. T nhng con s thu thp mi nm trong
trung tm hen suyn bnh vin ti, him c trng hp dj ng sa lm cho bnh
nhn hen trm trong hon hoc pht trin nhanh hon. V vy nhiu ngi vn xem
rng y l mt b n. Cc chuyn gia ca chng ti cng tranh lun v kin cho
rng sa gy ra vim mi. olklore cho rng sa lm cho co th sn sinh ra nhiu
m nhng vn cha bng chng h tr cho kt lun ny.
Ti lm vic rt nhiu vi tr khuyt tt v ti lun nghe ngi khc ni rng cho tr
n ung ng cch s lm tng tr thng minh v kh nng ng x ca tr. Gn y
ti gp mt a tr hoi chm pht trin v cha me ca cu c m bo rng nu
cu b ung thm mt vin to be mt ngy th tr thng minh ca tr s tng ln n
mc thng thng trong vng su tun. Vic ny chng c hai g ngoai tr chi tit
vin to be to bng qu trng ca chim b cu v c mi hi ca nc cng. a
tr khn ngoan v hiu bit th lm mt cu b chm pht trin cn hon nht
th vo ming.
Mt cp phu huynh khc c t vn rng vitamin s cha bnh kh oc ch cho
con ho nhng thuc ny chi cha c bnh sng ph, nt da v c th gim thiu
cc ri loan tin kinh nguyt ch khng gip g cho vic oc ch.
Ti cng c bo rng km cha bnh tu k nhng khng ng. Mt s ngi cho
rng mu nhn tao, cht phu gia bo qun thuc phm v mt s thuc phm tu nhin
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
c tc hai i vi su tp trung v hnh vi ca tr con qu hiu ng. Thinh thong
cng ng nhng mc t ch khng nh nhiu ngi ngh.
Nhiu phu huynh bj m nh bi nhng ch n king c bit. Cc ban nn nh
rng nhng loai thuc thuc su i tin phong khng cn n 2000 nm kim
chng. T khi liu pnixilin u tin c s dung, khng ai nghi ng g v tc dung
tuyt vi ca n. Vin to be, phm mu nhn tao v sa d bj n ai sai quy th
no cng khng th trong cng mt giuc.
Thc n vt chua hn I vt
Thc n vt l thut ng do mt s nh bo s dung miu t nhng thc n nh
scla, nc ngot, bnh keo, sa lc v thc n nhanh. Ti chc chn khng phi l
loai ngi ph m cho rng king tuyt i bt ky thc n g thch th l cch duy
nht c sc khe v su thnh thin. Tuy nhin ti lo rng nu n ung qu nhiu
th nhng th trn th s hp thu qu nhiu m, mui v cht ngot.
Ti l ngi rt tin vo quyn nng trj liu ca nhng nh hng McDonald. Dng
nh y l noi ti t nht cho cc b me n nhiu. Chi cn bc vo ca l ban s
bit ngay con ban cn n nhiu hon ban. i vi nhiu phu huynh th chuyn ving
thm thng xuyn qua nhiu cng vng s gip ho nhn bit c rng ho l
ngi bnh thng, gii phng ho khi trit l ao c c tc dung nh vic n
thm chuyn gia tm thn mi nm mi ln v lai chi tn khng n 10 l.
Thc n b dung chua hn I b dung
Ti phi xc nhn rng ti cng dj ng mt th. l nhng cng ty qung co thi
phng nhng sn phm dinh dng. cong su tht vi nhng cu ai loai nh
"khng c ng, "cafe loai tr cht cafein tu nhin, "sa dinh dng khng
bo, "vitamin trj cm lanh v gim cng thng, .... lm cho ti mun pht bnh v
mun ni c lm.
ng hiu lm ti, ti khng phn i thc n dinh dng, thuc ra gia nh ti
thng n gao , khoai ty, rau, bnh m, tri cy, u xo v ung nc. Ri cn
g na, khi m cn b xung gluc, ti n thc n nm bng ng ueenslan tu
nhin.
Ti khng phn i nhng ch dinh dng cn thit. Chi v li nhun m bp
mo su tht hoc ni khoc nhm nh la ngi khc l iu khng nn lm.
Ung nhiu nc cam qu: Nhiu b me kh n khing hng gi tri cy t siu thj
v nh, khng bit c cn thit n mc khng. Ho qunh ln vi cng vic
pha ch nc cam cho con. Ci ny tr thnh mt phn khng th thiu trong khu
phn n hng ngy ca cc b me lo lng, kim tra rng v s tr thiu vitamin C nu
khng cho tr ung nc cam vi ngy. Nu tr con n cam tri ri th khng phi chi
tr ung thm nc cam!
Vic cho tr ung nc cam toi c khuyn khch v nhiu ngi tin rng cng
ung nhiu th tr cng khe manh v t bj nhng bnh cm thng thng. D c
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
nghin cu bao nhiu nm th vn khng c bng chng cho kin ny. Co th
khng th dnh vitamin C, n i xung thn v ra ngoi. Tht kinh khng nu mi
ngy c bt tr ung nm ly cam toi, m mi ly c khi c vt t ba tri. Nh vy
tr phi tiu thu mi lm tri cam mi ngy. ng nhiu nh th th ti phi ln rut
ra mt!
Bt ng cc n sng hon ho: D nhin l nn n ng cc cha t cht bo, mui v
ng nu con ban chi sng nh thc n ny. Nhng i vi chng th y chi l
mt phn ca ch n cn bng. Nu ht cch ri th trn thm sa nguyn kem
v rc ng vo.
Nc tri cy khng c! "#ng: ung co thng bo "Nc tri cy ny khng c
ng. ng ra phi ni: "Khng cn thm ng vo na v c ng tu nhin
trong n ri. C nhiu cch cho ng tip xc vi rng ch khng phi chi l
ng t ma.
Nhiu khi nc tri cy khng c thm ng nhng khng phi iu ny c
ngha lm ngot hoc ha cht khc khng c thm vo.
$%uco& m't ( s)c kh*+: Gluc l mt cht ng tinh luyn cao gn ging nh
sucra (ng ma). Vic hp thu cht ny trong mu c th nhanh hon nhng
khng b dng hon cc loai r hon.
Mt l sn phm thin nhim c cho l c nhng c tnh b n. Tht ra n l su
pha trn cc loai ng on gin c tinh ch bi nhng co quan ni tang phc
tap ca con ong. D c vj hp dnc, dang ng ny khng tinh khit bng gluc
hoc ng ma.
Gluco v mt khng c nhng c tnh b dng t bit. L nhng cht lm ngot,
chng khng c u im g hon so vi ng ma v khi pha ch thc ung th n
cng lm hng rng khng km g nc chanh.
Nhng thanh keo tng luc. Keo ny ngy cng ph bin hon v thng ngot, bo
hoc cha vj tri cy. V sn phm cha ng t tri cy, mt v gluc thay v
ng ma nn chng khng c li cho sc khe lm. D nhin c mt s laoi tht
su c li nhng tr con c bit chon lua u.
,-a thi.n nhi.n: Ti thy kh m bj thuyt phuc bi sa thin nhin, v u c c k
ca ti tin rng sa thng do nhng ng vt c v sn xut ra v sa b tt cho
b con v cho c tr con. Sa u nnh hoc sa khc c th tt cho nhng a tr
dj ng sa b, cn nhng tr bnh thng khc th chng c ch g.
/m 0 tt cho ng1a: Cm c ch bin thng c nhng ngi quan tm n
sc khe a thch. Ngua cng thch n th ny nhng tr con khng thch n th c
vj nh bt ca ny. Nu mun tr con n b sung cht ny th nn chon loai ng cc
nhiu xo hoc bnh m c xo cao. i vi a s tr con th nn cho n thuc phm
nhiu xo nh tri cy v rau qu.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 10
2h)c ung c! 34 sung (itamin: Nc rau dai, siro c qung co l b sung
vitamin C. Khng g tt hon mt vin vitamin gi r mua ngoi hiu thuc. Nhiu loai
siroo cn cha qu nhiu ng nn dng nhiu s khng tt.
2ri cy ( h5t chi.n: Nho, nho khng hat phoi kh v ch l nhng thc n tr con
rt thch nhng qu ngot v d mc rng nn s c tc hai cho rng ging nh
scla v cc lai keo khc. u hat c th rt b dng nhng tr d bj ngat nu
nut nguyn hat.
Mt cng nghip khng l tn tai nh vic sn xut cc loai thc n v thc ung ni
trn nhng phi gim st k nhng sn phm ny. Nhng cht xo v hp cht
hyrat cacbon l cn thit nhng nu boc mt, gluco hoc nhng cht hyrat cacbon
cao khc th s khng ch li g. Nhiu sn phm cho l khng c ng v mui
nhng chi c li nu tr con theo ng ch v sinh c ngy. Nu sau lai ung
sa lc rt ngot v xc xch italy rt ngot th coi nh khng. Thc ung b dng
cha nhng thnh phn tu nhin lai c th khng thep ti l ng. Sa l thuc phm
tu nhin thuc su nu khng c b sung cht phu gia.
C l ti qu kht khe voi nhng u im c qung co ca thuc phm dinh
dng. Mt cht c th tu nhin nhng cha hn tt. an c th bj h rng, pht
ph v lm hng co th c vi sn phm tu nhin ln cng nghip. Thuc l v
thuc phin l chnh l hai cht tu nhin.
Kt Iun
C nhiu cch p dung mt ch n ung tt cho tr con. Chi cn mt cht kho
lo, bnh tnh v hiu bit.
Chng ta nn m gong v hnh ng khn ngoan trc. me c ch n ung
cn bng khng phi lo g nhiu. Nu tr ln nhanh, manh khe v hanh phc th
ban lm ng cch, hy th gin.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 11
13
Cho tr con n m khng phi Ia ht
Phu huynh thng s dung nhiu sc p p buc nhng a tr tui chp chng
cng u n d chng khng mun n. Nhng tr bun ci ny ca b me lm cho
tr thch th nhng cho n cui ba n th kt qu l tr chng n bao nhiu. Tr
choi my bay, ca ht, nhy, nht , b quanh nh, gi lm con ch con mo v e doa
rng tr s khng ln u ph thi gian. Tr con cng nh ngi ln khng thch n
mt ba nhiu m n nhiu ba nn nhng cch trn s khng ch g. Chi nn
khuyn khch con nhe nhng.
Mt s a tr n rt nghim tc, khng bao gi ri mt khi a thc n cho n khi
vt sach a. Tuy nhin, mt s em thy vic n ung tht chn ngn. C em mp,
c em m, mt s em nhng xj v chuyn n ung v mt s ging nh ci my
nghin thc n cho ci g cng n. ng p tr em n. Hy nh khng a tr no
cht v nhjn i v bng binh. Trong bi ging gn y nht, trc khi ti kjp m
ming khng jnh iu ny th mt b me hung hng phn i: "Con trai ti c
ln nhjn n 12 ting ng h v nu ti khng p th chc chn n s nhjn n
cht. " c bit mt ngi trung bnh phi nhjn i bao lu mi cht khng? ti
hi. "Ti khng bit, b ta tr li lanh lng.6 ngy y b a ti ni. " ng l l tai
bnh vin ng tr con chi c cho n 6 ngy mt ln? b ta lt ngc lai th. n
lc th mt ngi n king ngi gn ti khng chju c na. nh ta ni cu:Nu
b lo vy th goi cho Tin s Green vo ngy th 20 i nh! Ti ngh gi th b me
hiu.
Kiu cho n thng thung
Hu ht tr con trong nm u tin khng thc mc g v thc n. Chng khng gy
rc ri v chju n nhng th dnh cho chng.
Trc 9 thng th thc n i vo da dy tr d dng nht, v tr con hoc nhai rt
nhanh. Vo giai oan ny, rng tr cn nh v nhng hn ngoc trang tr ny khng
lm hng thc n v thc n i qua chng rt nhanh.
n mt tui th tr nhai nhiu hon, v tr bt u n theo ch ca ngi ln.
Nhiu a tr giai oan tui ny thay i thi thy r i vi thc n. Tr khng
chju n v gy phin toi nht cho ban v vn ny. Cng vo giai oan ny, cn
nng ca tr c th tng rt chm, khng tng hoc thm ch gim v chng hoat
ng v tiu hao rt nhiu nng lng v do bng binh khng chju n. T tui ny
tr i biu hin tiu cuc ny lun lun hin hu, v th vi a s tr con, buc chng
phi n thng khng c hiu qu g. Vo khong 1 thng tui, nhng a tr c
lp thch tu xc thc n d t em bit cch a vo ming-thc n thng xung
sn khi tr c gng gp tay a vo ming. Tr cng thng mun tu ung nc
hoc ung sa v sau 1 thng, tr thch nt hon l ung bng ng ht.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 12
n khi c 3 tui, tr c th dng dao ct thc n mm v c gng trn thc n.
n 4 tui ri th tr c th dng a mung mc d cha snh si lm. Tr con
chu u th bit cch s dung na v dao.
CHO TR N - NG CI NHAU VI CHNG
Tr con c u c v thj hiu ring ca chng. Khng nn bn n tr thnh chin
trng.
K hoach tm im cho ba n khng c vn
Trnh nhng gi n n o, bj gin oan hoc khuy ng. Nn cho tr tui chp
chng ngi n cng vi gia nh cn nu khng th c th b hoc me phi ngi
gn tr v cho n n trc c gi c gia nh cng n.
V l thuyt th nn cho tr n cng nhiu loai thc n cng tt, nhng nu tr khng
thch loai th c cho tr n nhng thc tr thch min l n vn b dng. Ni
cho cng th chnh tr l ngi phi n chng khng phi cc ban.
Thi quen n ung nh ngi ln nn c khuyn khch. Tuy nhin, khng nn
lm qu nu tr mun n lai mn chnh sau khi n xong mn trng ming.
S dung nhng tng nu nng tit kim thi gian, v rt kh gi bnh tnh nu
tr khng chju n nhng mn ban phi mt hng gi nu.
Nh nhng khuyn khch tr n, khng uc p buc.
Nu thy chc chn l tr khng mun n na th ngng lai, ra tay v mt cho tr
sach s v cho i khi bn n. Khng nn bn tm d ba n ca tr ko di nm
pht hay na ting. Nu tr c dy da th c tr ngi vy vi ba n ca n,
khng cn ch n.
Khng nn gin d nu tr khng n ht. Mang thc n cn lai t vo t lanh v khi
tr mun n th mang ra.
a tr c quyn n hoc khng n tuy thuc theo thch ca n. Cha me c quyn
buc tr n nu ho mun lm vy nhng ho nn trnh rc ri i vi vic n ung
ca tr. Nu a tr t chi ba n th khng nn lp tc cho ung sa, n khoai ty
chin hoc nhng mn tong tu.
Lm cho ba n tr nn th v[
Khi phuc vu mn n cho ngi ln, u bp khng chi mang n cho anh ta hong
vj m cn c hnh thc by mn n ep mt, hp dn. i vi tr con cng vy.
Trc ht, khng nn b vo bt tr qu nhiu. Nn ct n ca tr thnh nhng
hnh khc nhau, thay i mu sc hi ho, bt mt bt ky lc no c th. Tr con
thch nht n c hnh con th v cy c.
Nu tr vn n t, th nn thay i khung cnh. C th cho tr ra vn, ln sn
thng. Nn tranh th cho tr n v ung thm sa nhng lc tr thch.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 13
Ti cho l chng ta phi loai bt mt s suy ngh v tng lac hu v vic cho tr
n. Cho tr n khi tr thch n, cho n noi tr mun n v khi tr i. Sm hay
mun tr s hoc c thi quen n ung ca ngi ln nhng trc ht nn gip tr
tn hng th vui n ung. iu ny rt quan trong.
n vt c khi rt b dung
Tr con khng c nhng tng bun ci ca ngi ln v thc n. Khi i tr
mun n. Khi no th khng. n ung theo gi gic chi hp vi ngi ln ch khng
phi vi tr con. Chng ta nn khuyn khch n theo ba chnh nhng nu khng
c th c thoi mi, cho con n khi n mun n. Ch cho con n vt nhiu hon.
Thc n vt tt cho sc kho khng phi l sa lc, scla hoc khoai ty chin
mui. L tng nht l cho tr n c rt toi, cn ty nhng mt s tr c th khng
thch. Dng nh vo giai oan mi my thng tui tr chi hp thu hydrat-cacbon
hn hp. nh m l cht so tt v bnh sng-yt cng rt c li. Chi cn mt cht
tng tng lm cho thc n phong ph hon. Thay v trt bo, tai sao khng trt
mt du, bo u phng hoc kep vi trng. nh u nng n vi sa cng l mt
mn ngon.
Nhng mn n nhn b ming rt thch hp cho nhng a tr bn rn. Mt mu
bnh, vi lt tri cy v my cong rau luc c th va n va choi. Ngoi ra c nhiu
mn thc n b dng d mang theo khc.
C th ban phi xem nhng ba n dm ny nghim tc nh ba chnh nu chng
thay cho ba chnh thng xuyn. Nu bit cch thit k th nhng ch n "thay
i kiu ny c th ci thin sc kho ca tr.
Ti tin chc rng c nhng lc ban qun qut hng gi lm mn ngon cho con
ban n m n lai chi lic qua v quay mi i khng thm nhn. Nhng lc nh th
ban chi mun pht cho con mt ci! Thay v phi kh s nh th, hy ti nghj
mt ch n tit kim cng sc hon cho ban nh?
an chi cn c mt chic khay ng lanh v bp lm nng. ui sng ban c th nu
nhiu mn t c rt, ci, sp lo, b, thjt b, thjt g, c vv v b vo tng trong
khay ng lanh ri em vo ngn ng ca t lanh. n gi n, ban chi cn
chon mn v ly ung mn ra lm nng lai cho tr. Vy l c thc n toi cho
tr mi ba n m chi mt t pht hm nng. C th chun bj thc n cho tr con
tui chp chng nh th cho n khi chng bc sang giai oan tui khc. Nn tng
kch thc nhm tng khu phn n ca b theo tui. Nu tr khng n th ban lai
c th thc n vo v cho ng lai, nh th tr cng nhn c thng ip
khng n gi th cng khng sao! an s vt v qu v khng p buc con phi
n khi n khng mun.
Bn com cho mt a tr t Ip nhung nng ny
T ngy sinh nht u tin, mt s a tr nht jnh i tu xc n m khng cn
ngi khc gip. Nhng nhng a tr c lp nh th lai rt nng tnh v th
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 14
thng gy ra rc ri. Phi cho chng s dung nhng ci mung ln a c
mt t thc n vo ming sau khi lm roi gn ht thc n mi ln xc. i vi tr
ny nn cho mc ym c ti hng phn thc n roi nhm s dung lai hoc b i. C
th h tr cho cu b nng vi v ang i ny bng cch cho n mt ci mung cn
ban th bn com cho cu ta bng mt ci mung khc. Hoc cho tr n thc n c
th dng tay bc gi cho i bn tay nh xu ca cu bn rn.
Tr chp chng thch b bnh v n thc n ca tr so sinh
Nu sau thng m ch n ca tr vn chi l sa v thc n khng c cht xo
ca tr so sinh th kh m chuyn sang mt ch n a dang v hp l. Phng
bnh bao gi cng hon cha bnh, v th b me nn cho tr n loai thc n c
c cht xo sau khi tr c su thng, trnh vic lm cho sa tr thnh ngun dinh
dng duy nht sau ny.
i vi nhng em chi ung sa v khng chju n thc n c th chi cn cch gim
dn lng sa gip tr chju tip nhn loai thc n ny. Mt s ngi qu nghim
khc bng cch ct ch sa ca tr ngay v thay bng mt loai thc ung t calori
hon cho n khi tr b cuc v bt u chp nhn ch n hp l. Ti th cho l
nn nhe nhng hon v kt qu cui cng vn ng nh th. Nn gim khong mt
na lng sa v thay bng na thc ung khc ng thi cho tr nm nhiu mn
n dm khc nhau. Nu theo cch ny m tr khng chp nhn th c th gim sa
i nhiu hon. Cng ging nh nhng qu trnh khc, b me khng c b cuc
na chng.
Cng cn kin quyt vi nhng a tr c n hoi thc n long. Tr khng chju
nhai nn nhng hat nh nht cng lm cho tr nghen. Tuy nhin, khi c cho n
scla th chng t ra c sc nhai ngay. Mt ln na, phng bnh hon cha bnh v
nhng em nh ny c th phi chju p luc trc khi chp thun mt ch n bnh
thng. Mun gip nhng em ny, c th bt u bng cch gim mt na lng
sa, cho tr n nhng loai bt hoc cho v pha ch thm cht rau qu, thjt hoc c
v tng thm v thay i thnh phn mt cht mi ngy. Dn dn, tr s theo kjp ch
n thng thng.
Nhu th no I tr n
Tr con c nhu cu n ung rt khc nhau. Chng n nh chim, c khi nh qua v
c khi nh knh knh. Khng th ni chnh xc lng thc n m tr s n c th
tiu thu mt ngy. Lng thc phm tr tip nhn v vic tng trng khng l
nhng chi s duy nht v sc khe. Nng lng cng ht sc quan trong. Nu xe
hoi ca ti chi dng mt na lng xng m nh sn xut nghj i ht mt s
kilmt quy jnh th ti s khng phn i g. Ti s mng v ng co ca ti hoat
ng hiu qu v nh th tht tuyt. t tr con n l iu v ch. Chng ta cn hiu
tr nhiu hon v bt p tr con n i.
Xem xt quan im ca tr con
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
Gi s vo mt djp c bit ban c mi n n mt nh hng tt nht trong
thnh ph. Thc n c don ra, mt a thjt chan nc st thom tho tinh khit n
ni lm ban nh di.
Ri mt trng nhm phuc vu bc n, nhn vo mt ban v m giong lanh lng:
"Nghe ny, c khng c ri bn chng no cha n ht a thjt ny. Ngoi ra c
khng c trng ming nu cha n xong Nghe th ban c thy mc nghen
cha?
Mt pht sau mt ng u bp c b ru dy i chic m trng n bn canh ban.
ng ly dao na ra v bt u ct thjt ra tng ming nh, kep vi rau v th bao nht
tng ming vo ming ban.
Hy t ban vo vj tr ca con ban. Tai sao n phi thch vic ny trong khi ban
khng thch. ung tha cho con ban v ng tranh ci chi v ba n.
Kt Iun
Hu ht tr con c b me hay phn nn rng chng n t tht ra lai n c rt
nhiu.
Nu tr mun n ba ba mt ngy th s rt tt, nhng nu tr khng thch th th tt
hon nn cho tr n dm thm nhng thc n b dng khc ch khng nn gy g
vi chng. Thi gian v p luc phi ging nhng a tr khc s gip tr quen dn
vi thi quen n ung c gi gic. ng thi, ban cng nn linh ng v hoc cch s
dung tr tng tng ca mnh. 67y nh& n ung khng 8hi ch9 ": c! s)c kho;
m c<n % th= (ui n-a>
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 16
14
Nhng thi quen xu nhng a tr d thuong
Trong nhng ngy gi con tui chp chng, ti cc l ban tng oc v
nhn ra hnh nh con mnh trong chong ny. Gi th ban nhn ra rng chnh
nhng a tr con d thong nht cng c mt s thi quen kh a nht ca tr
con. Hy xem b su tp di y.
Cn
Mt s ngi lm vic cho phn Cp cu trong bnh vin ca ti c ln yu cu
ti n ni chuyn vi ho v ti c ngh ho s mun nghe ti ni v mt s ti y
khoa ang thjnh hnh. Tht ngac nhin, ho lai mun hi kin ti v vic x l mt
a tr hay cn ngi khc! Hnh ng ny lm nhiu ngi phn n k c b me
v tt c nhng ngi ln, tr con xung quanh.
Theo kinh nghim ca ti, cn chi l mt thi quen nhng a tr t 1 n 1 tui
ri khi chng choi vi nhm. N khng chi l hnh ng c c hoc c tnh ton
m chi l mt triu chng ca la tui cha c thc ny. Con ban khng dy sm,
ngi by mu tnh k, np sau ca m mai phuc ch c ngi i qua th nho ra
cn php vo ho nh c mp. Chi l v ngi no thnh lnh xut hin v thin
thn ca ban cm thy phn khch v khng ngh g ht. Tr cn chi v bc ng
mun lm vy. Chi v lc n thy thch lm nh th.
Cc chuyn gia v vn ny cho rng l triu chng ca mt a tr cng
thng v lo lng. C th kin ny ng trong mt s trng hp nhng thuc t th
ngn mt a tr n khng cn s d dng hon lm cho n bt lo lng.
Nhiu a tr mt tui thng cn bt ky ai b chng v khng bit cn s lm cho
ngi ta au. Mc d a tr khng ch tm lm vy, cn phi gii thch vi tr rng
cch c s vy l khng tt. Thay v ht ln, hoc gin d v nh tr, ban nn t
tr xung ngay lp tc. Khng cn phi mt nhiu thi gian tr s hiu ra iu ban
mun ni: Nu n mun c ban m th khng c lm ci vic ng nh n
.
Tr tui chp chng thng tn cng anh chj hoc em chng, nh th y l vn
ni b gia nh nn d x l hon d ban phi x l c i tng cn v i tng
bj cn.
Nu con nh hng xm bj cn th ho s cho l ban xi con ban tr th. Nu ban
khng chng minh cho ho thy ban cng bng th ho s khng cho con sang choi
nh ban na v hai gia nh c th bt ho hoc duy tr mi th truyn kip ging
nh hai ging ho ca Romio v uliet.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
Cch ban phn ng vi vic con ban cn ngi khc nn ty thuc vo hon cnh.
Nu tr chi cn nhe do bc ng th chi cn cnh bo nhe nhng. Nu tr lp lai th
cch ly tr v tt n mt ci tr nhn thy gii han ca hnh vi n phi tun th.
Khi con ban choi vi mt nhm tr m cn cc ban th l chuyn khc. an ang
ng trc ng ngi, khng th cch ly tr m nu nh con th ngi khc s
ph bnh ban. Tht kh x nu nhng b me khc cho rng con ban l "a hay
cn. Tt nht ban nn trng con cn thn, bo trc tht r rng v nh lac hng
nu du on trc tr s tn cng nhau. Nu tr vn cn ban th l i, a cho tr
choi tr thch nht v ch n a tr bj cn. C th lm vy l xu xoa nhng
khi i ra ngoi ban khng th nh con v tht ra khng th p dung mc k lut cao
hon mc m ti c th nghj.
Nhiu b me xem chuyn ny tht bi t v chi c mt cch x l: cn lai con ho.
Tht l choi , t choi t. Cch ny c th hin ai cch y 2000 nm nhng
ti ngh c nhng cch tt hon x l vn ny.
ng tht vong nh rng cn chi l thi quen ca tr con 2 tui ri v chng s
khng cn ngi khc hoi.
Nng mi In
Nhng chic mi nh i vi cc ngn tay nh ging nh nhng ci hang i vi
con th. Khi khng c vic g lm th tr thch khm ph hang ng ny. D nhiu
tr nh c lc khng thch choi tr ny nhng c mt s a tr ln hon thch lm
vy nhm gy su ch i vi b me.
Th tay mc mi b s ni gin ng ng, tr con mun lm vui kiu ny lm!
Nhng ngn tay nh xu a ln a xung nh cy n violon trong dn nhac. Tt
nht nn l tr i v hng chng sang hoat ng g khc c ch hon. Cn nu ban
mun ch th khng c a m phi 100% nghim tc vi tr.
Nu tr chi mc mi v chn l chuyn khc. Ti sang M ging bi gn y v
nhiu ngi hi ti v thi quen ny ca tr con. R rng thi quen ny l ph bin
tt c tr em tui ny.
Tr xem truyn hnh, n thy chn, u c u c, vy l n thoc tay vo mi. an
phi thng cm vi vn ny, ging nh i vi tiu chun ca cc chong trnh
truyn hnh ngy nay vy. Vi tr con tui chp chng, muc ch l nh lac
hng v gi cho nhng bn tay nh xu ca chng bn rn hon ton. Ti tin l
chng ta khng nn qu nghim khc vi tr con trong vn ny v chnh ngi
ln i khi vn c thi quen xu ny. Ln ti nu ban dng xe trc n , lic
sang xe bn canh ban s thy mt cnh tay ca ngi li xe, ban s khng bit ho
tay kia y. l l do tai sao cc ngi sao lai thng vi ci ly mu trong
xe.
p u
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
p u l thi quen ph bin v mt trong hai l do. Thng th y l mt phn ca
tit muc ni gin tr con tui 1 n 2 tui vn cha c thc v mc du y
c th l mt hnh thc gii tr v ti tr ln tui hon. me s rng nu tr p
u th s hai n so no, nhng hy nhn nhng vn ng vin bng v quyn
anh, ban s nhn ra rng ngay c hnh ng ca nhng a tr l lm nht cng
chng thm thp g. Nhng phu huynh khc c th tin rng y l mt du hiu
chm pht trin hoc quy ri tinh thn nhng nu a tr c x bnh thng th
y khng phi l mt du hiu c ngha g lm.
Khi nhng c cu b ny khng va vi iu g th chng c th b nho xung
sn nh v p u. Him khi chng lm chnh mnh bj thong v nu c th khng
phi do c . Chng thng cn thn tm mt b mt ha cnh sao cho nhiu
ngi nghe thy nht nhng lai t c kh nng lm bj thong nht.
Thi quen gin gi m p u noi tr con thng khng ko lu v tr s pht trin
nhanh thc nhn ra rng tu lm mnh bj thong khng phi l cch tt nhm
trng phat ngi khc. Nh th chng khc g mt tn cp nh bng bc vo
ngn hng v ni a tin cho ti nu khng th ti s dng ci cy ny choc vo
mt mnh. p u ny qu tht gy kh khn cho a tr v tt c nhng g ban
c th lm l nh lac hng tr. Nu khng lm c th c cho tr lm iu
chng mun. Tr con c th km thc nhng chng khng ngc. D sao th thi
quen ny s bin mt khi tr c hai tui.
Mt s a tr p u khi chng cm thy chn hoc mt mi. u l hnh vi ca
tr con thch nhy v g nhe u vo thnh ci. Chng lm vy v nh th s d ng
hon ging nh m cu vy. Mc du lm vy d chju vi tr con nhng khng d
chju cho b me t no. iu duy nht ban c th lm l lt ci hoc chn gi cc
gc ci tr khng au. p u kiu ny khng c g ng ngai v chi l hnh thc
gii thch v t ging nh mt ngn tay ci hoc cn mng tay.
Nn th
y l hnh vi ng ngai nht tr con tui chp chng. Mt s em c th lm vy
mi ln mt ngy, nhng em khc mt thng mt ln. May mn l a s tr khng
bao gi duy tr thi quen xu ny trong sut cuc i.
Nn th c hai hnh thc, hnh thc tm mt (ph bin hon) v hnh thc bt tinh. Vi
dang u th a tr s nn cho n khi th ra lai c; y l dang ni gin siu
hang dng uy hip nhng ngi khng cho tr lm theo n. Hnh thc th hai
thng lm cho ngi khc hong s. Chng han nu lm tn thong tr mt cht,
n s nn th ging nh ngt i.
Nn th n tm mt
Hnh vi ny ph bin tr con t 1 thng n 4 tui, d c th c trc khi tr
c mt tui nhng a tr kh chju nht. Kiu gin gi ny khng xa la g vi
nhng a tr si ni. Hippcrat tng miu t hnh vi tong tu nhng a tr kinh
khng ca Hy lap c.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 19
Trnh tu thng thng din ra th ny: tr con thng bj ct ngang khi chng ang
lm ci vic m chng cho l quan trong, nh lai phn ng ca mnh, chng quyt
jnh rng nn th s hiu qu hon nhng cch ni gin khc. N khc ba hoi di v
hoi cui cng ko di cho n khi phi ca n ht khng kh. Ngi nghe ch i
hoi th tip theo nhng chi nghe thy mt su im lng ng s. Trong vng 1 giy,
vic nn th lm cho mt tr tm i v n cht lng. Khi bt tinh, a tr khng kim
sot c hoi th; thn th ca n lp tc chuyn sang "ch tu ng v hoi th
quay lai, v a tr cng tinh lai mi lm giy sau . C khi sau a tr co git
lm cho b me cng lo s hon.
Nn th lm cho b me khip hi nhng khng lm hai a tr. Mc d khng kh
cho bc s khi k toa cha trj tt ny nhng ti nhn thy phu huynh kh x l. Nu
phi ngn iu ny tr con th phi xem hnh vi ny nh mt con gin hoc ging
nh nhng hnh ng thch thc ca tr con. on gin l phi l i v nu lm m
th tr lp lai hnh vi ny.
Trc ht phu huynh phi chc chn rng nn th khng phi l mt du hiu bnh
tt. Sau , c l i hoc nh lac hng. nh lac hng kh thuc hin v th sau
khi a tr mun nn th th nn cho tr nn th. C th rt kh nhng phu huynh
nn quan st k lng trong khi n bt tinh nhng nu tr tinh lai th b i ngay. Tr
m mt ra v khng thy ngi no lm khn gi v tn thng hnh vi ca mnh,
tr s hiu ra lm nh vy chi mt thi gian ca chnh n.
Mt s chuyn gia nghj di nc lanh vo mt tr khi n bt u nn th. C th
c nhng chi nn lm vy trong mi lm giy u tin khi tr va nn th, sau
s v ch hoc nguy him mt khi tr bt tinh.
Ti khng cho rng x l kiu ny d dng nhng ti bit rng cng rn v l tr i
l cch duy nht cha tt ny d khng phi d lm. Tr sau bn tui him khi c
hnh vi ny.
Nn th n bt tinh
Ci ny khng phi l gin d km theo nn th nhm gy su ch m l mt tnh
trang bt tinh. Tr con bj triu chng thng l tr nhay cm vi su au n hoc s
hi. (Nhiu ngi cho rng nhng a tr s tr thnh nhng ngi ln c thy
mu hoc kim chch l ngt xiu).
Mt a tr con hai tui c th chui di gm bn v g u boong boong vo bn.
Khi bt tinh, tr khng la khc hoc nn th m chi on gin r ng v t xung.
Nhjp tim ca tr gim t ngt v ngi tr xanh ti i. Tr bt tinh ging nh ngi
ln v thng tinh lai rt nhanh.
V cch x l, nu tr nm trn bn th khng cn lm g c, tu nhin tnh trang
s qua i, cn nu y l biu hin a tr tht su nhay cm th phi m p v quan
tm khi tr tinh lai. Mc du nghe lgic vy nhng hu ht cc chuyn gia v vn
ny dng nh nghi ng v kh nng n c mt cht yu t mun c ch n
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 20
trong hnh vi ny v nghj rng b me khng nn lm cho su vic qu quan trong
trc mt a tr.
Ti xin m bo vi cc phu huynh c con bj tn cng rng n y khng phi l tnh
trang nguy him. Chnh b me ch khng phi a tr cn c an i.
Choi a vi nhng b phn kn
a s tr con u c lc a vi b phn sinh duc ca chng. Chng c th s, gi,
voc hoc ung a v lm th chng thy rt thch. y l hnh ng bnh thng v
khng c ngha tnh duc.
Trc y, nhiu ngi thi phng vic tr con th dm n ni nhng phu huynh
phng khong nht cng lo lng khi thy con ho lm nh vy. Nhng cu chuyn
cho rng lm vy s lm cho ban ha in, bj ic hoc c hai vn vng vng bn tai
ho. Thm ch vo thi ai N hong Victoria, c ngi cho rng ai lm vy s bj m.
Tht v vn nhng nu c ng vy th tr con c lm vy d phi mang knh m.
Ngy nay, phu huynh c khuyn l nn l vic ny i v khng bj m nh bi
nhng quan nim sai tri. C con trai v con gi u choi a vi b phn kn ca
chng. Vic ny bt u t nm th hai sau khi khm ph ra phn c t trm kn
gii phng v mt khm ph mi bt u. Tt nht nn l i hon ton thi quen
ht sc ngy tho ny.
Ni l i th rt d nhng ban s lm g nu con ban ng trong nh th m tay b
trong qun? Ri khi ma so n thm tr? Tht ra nn nhe nhng nh lac hng tr
v lm cho tr quan tm n ci g hay ho hon. Ti nhn manh rng tr tui
chp chng khng c thc v tnh duc v thi quen ny chi xy ra khi tr mt mi,
cng thng hoc chn chng. L i, nh lac hng v gip tr tham gia nhiu
hoat ng l cch duy nht khng c phat hoc nhuc ma tr.
Vo trc tui n trng tr c th pht hin ra trai v gi c b phn sinh duc
khng ging nhau. iu ny s dn n mt mi quan tm rt v t v l su pht
trin tu nhin v bnh thng. Cn phi xem xt vic ny vi u c khong at v
i mt tong i lo nh.
Trong chuyn lm vic ca ti gn y M, mt thnh gi hi mt cu bng quo v
gii tnh tr em. C ta rt bi ri khi bt gp a con trai 3 tui ri ca mnh ang
trn trung vi mt em b gi 4 tui. Ti ni vic ny i vi ti rt bnh thng v
c ta ng , nhng dng nh ngi hng xm cho rng y l mt trng hp
hip dm. Ti ni khng phi a tr m l ngi hng xm c vn v nghj
c nn i tm mt bc s tm thn. Nhanh nh chp thnh gi tr li: "Vn l
ch b ta l mt bc s tm thn.
Khc nh
Khc nh l hnh vi lm b me kh s nht m a tr no cng c th lm. R
rng chng ta chi chp nhn cho tr khc khi chng bjnh hoc moc rng nhng c
khi a tr khe manh, vui v vn lm cho b me pht ngy v thi khc nh.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 21
nhiu a tr, thi quen xu ny rt trm trong, ging nh nhng con ra nc ca
Trung uc. Theo kinh nghim ca ti, con trai th c cho l rt quy ph v hiu
ng, nhng v chuyn khc nh th phi ep thng lnh huy chong vng.
Mi a tr c kh nng khc nh khc nhau. Mt s khng bao gi khc, mt s
khc c ngy m khng bit chn.
Vn l nu khng bit cch x l, chng ta s v tnh lm cho tr lp lai hnh
ng ny mi. Gi s mt cu b 4 tui i ra sn choi khi tri ang ma v me cu
khng cho php. Cu bt u li nhi v khc nh. Sau mi pht th n mc b
me khng chju ni v th b me b cuc c yn thn. Vy l b me thua.
me t ra mt tin l rng mc d ni l khng nu cu b khc nh lu th
ban s ng . y khng phi l cch tt nhm gii quyt su vic.
Mt b me kho hon s bit cch nh lac hng cu b bng cch lm cho tr ch
n ci khc trong nh hoc gii thiu mt hoat ng th vj khc cho n. Cch ny
rt cho ch cho nhng a tr khng khc dai.
Nu khng nh lac hng c th l cu b i. Lm me th khng d l i a
con ang khc nhng gi vi l i l iu tt nht cn phi lm. Vic ny cng lm
cho a tr hiu c iu ban mun ni. Nu khng chju c na v n lc
mt trong hai bn mt kim sot v tc gin th ban nn s dung k thut cch ly.
Nh th s an ton hon cho c ban v con.
V khi tt c k thut trn khng c tc dung th iu cui cng nn lm l mang con
ra khi nh. Mt khi thot ra khi bn bc tng th tr v ban s bt gin v ting
khc ca tr khng t c ting chim ht hoc ting xe chay trn ng.
B chay
a tr no cng c tt ny v ai tng oc v tm l tr con u cho rng khng
bao gi tr mun ri xa b me. Vy m c mt s a tr c bung ra l chay mt.
Phu huynh rt ngai nhng a tr ny v chng c b chay trc, choi tr chn tm
trong siu thj ri bj lac v phu huynh phi chay tm nhn nhc nu khng may
mn c thng bo n nhn con tai phng ca ban qun l.
Tuy vy chi sau su thng l a s tr b thi quen ny. Ti khng thnh cng nhiu
lm trong vic x l nhng a tr ny. Ti chi c th nghj l b me phi tinh to,
cnh gic v canh chng k chng. Ti tng bit hai a tr c thch nhy ln
nhng chic xe but i ngang qua. Mt em chi lm gy su ch nhng em kia th
ln xe i n tn tram cui, b me phi phng ln taxi chay theo tm.
Ngt Ii ngui In
Mt trong nhng iu lm ngi ln ght nht tr con l chng lun ngt li khi
ngi ln ni chuyn. C khi b me ca a tr chng ni chuyn c vi nhau
cho n khi n ng. Him khi ho c m hoc hn nhau v khng bj a tr
chen vo gia khi n cn thc.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 22
a tr c ba mi quan tm. Th nht: N ngh li ni thng thi ca n rt quan
trong nn moi ngi phi lp tc im lng v lng nghe. Th hai: n khng mun
ngi khc dnh c vj tr trung tm ca mnh. Th ba: a tr bit nu n khng
ni th ngi ta s qun phn n mi mi.
Nhiu a khng bao gi cho ngi khch ni chuyn vi b me mnh tht lu.
Chng quy ph cho n khi ngi trong cuc ni nng hoc cuc ving thm tr
thnh v ch i vi tt c nhng ngi c lin quan. Nu l ban thn ca gia
nh th nn hiu tr con no cng nh th, nu ho khng hiu c th ho khng
n na cng chng sao.
Mt s a tr phn i vic b me ni chuyn trn in thoai. Chng lm n hoc
ph phch lm cho ban phi ngng hoc hy b cuc goi.
Cch y nhiu nm ti chm sc mt cu b khuyt tt c thi quen chay quanh
nh mi khi in thoai reo. Cu ta bt tt c cc thit bj in trong nh ln trc khi
cuc goi kt thc. Khi me cu gc my th trong nh y ting n ca my ht bui,
my nh trng, my sy tc v in th sng choang ging nh trong cung in vo
ti th by v in k chay vng quanh ging nh chic xe hoi.
Tin xu cho cc ban: ti khng bit cch x l nhng a tr c x nh th ny,
ngoai tr vic cho cc ban bit rng tr con lm nh th cng l iu bnh thng.
Ti cho rng nhng ngi khch mun c quyn chim hu b me ca tr thng
c v chn ngt i vi chng v c th chng lm cho ho nn ch. Nn dnh
nhng cuc goi di cho bui ti. Khi bc qua tui ny tr khng c hnh vi ny na
v chng pht trin c tr nh ngn han tt hon, bt bc ng hon v hoc
cch i n lt mnh.
Nghin rng
Ting nghin rng lm sn gai c v lm cho ban pht in. Nghin rng khi ng kh
ph bin tr em. y khng phi l du hiu cho thy tr bj li(giun) hoc nm
mng. Khng th lm g c vi thi quen ny mc d c trng hp nha s
phi can thip.
Nhng a tr bnh thng thinh thong c th nghin rng vo ban ngy nhng
theo kinh nghim ca ti a s tr bj khuyt tt nng mi lm vy. Ti cha tng bit
liu php no gip gim c tt ny tr con.
Ni by
Ni by khng phi l vn nghim trong tr con tui chp chng. a s tr con
bt chc nhng li xng by trc tui i hoc, ty vo vic day d thng thng v
thi quen ca ngi ln xung quanh. Ngi ln phi cn thn khi chi th hoc ni
tuc v tr bt chc rt nhanh.
Tr con rt thch ni v vic i tiu i tiu ca chng c l v trong th gii han ch
ca mnh, y l ti chng c nhiu kinh nghim nht. Nn gip con tham gia cc
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 23
sinh hoat khc nhm gip gim dn thi quen ny mc d n nm tui th tr
thng khng ni nng nh vy na.
Khi tr ni ra nhng t la v c ngha by ba, chng khng hiu ngha ca nhng
t m chi quan tm n tc dung ca nhng t li ni vi b me. an nn gi
ic v nhe nhng nhc tr "me khng mun nghe con ni vy na. Nu lm m ln
th tr s xem l v kh c th s dung khuy ng cn nh mi khi n cm
thy bun chn.
me khng nn buc mnh khi tr ni by m phi tm cch loai ra nhng ch kh
nghe ra khi kho tng t vung ca con. i u cng thng chi tn cng v ch v
cn lm cho tr ni by nhiu hon na.
Gia nh dn ch th b me ni tuc, con ci cng c php ni tuc. Nu khng
mun con bt chc th hy cn trong vi li n ting ni ca mnh.
n cp
i vi tr con di tui th khng nn buc ti hnh ng n cp. Ngi ln bj
m nh bi vic s hu nn ho tn nhiu tin gi gn ti sn, mua bo him v
kha ct moi th. Tr con may mn cha n giai oan ; chng hon ton khng
quan tm n vic s hu bt ky ci g. D tr con c thch su tm vt v tin,
chng khng c mu m g. Chi nn nhc tr khng c ly th g khi chng
mun ly, khng nn ni g thm. Nu n thm nh ngi khc th nhc tr vi thi
kin quyt hon khng phi nhm khin trch tr m v quyn li ca ngi ban
ang thm.
Nn ma theo mun
Cha trj nhng a tr c nn oe theo mun c l l vic kh lm nht. D nhin l
c th khc phuc c nhng bin php c th qu khc nhit. Mt s a tr c
van da dy yu nn rt d nn thc n ra m khng phi c gng g. Nhng em b
khc th bnh thng nhng nu khc v ho nhiu c th dn n nn ma.
Cui cng l trng hp rt him: Nhng em c th nn ma khi chng mun lm
cho b me phi lo lng. Vi nhng a tr ny th nhng chuyn gia v hnh vi cng
ht sc i ngai.
Tr con nhm mt cn c chn on tia v cha trj. Nhm th hai cn phi
c x l kin quyt nhng nhay cm. Nu tr khc bnh thng th khng sao
nhng bt u chuyn sang giai oan mun nn ma th ban phi can thip ngay.
S dung k thut cho khc c kim sot ( Chong 11- Tp 1) nhng chi mt
khong thi gian ngn thi v nu tr c tnh nn ma th phi hnh ng cng rn
hon.
Ti gp mt s em nhm th ba c nn ma mi khi khng lm c theo
mnh. Nhm ny thng tui t 1 n 2 tui ri. Vn l khi cha me mun
cch ly tr p dung k lut th khng lm c do tr bt u nn ma. Phi c
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 24
k thut "van an ton, nu khng b me s kh kim sot con mnh v tr nn hon
ton bt luc.
i vi nhng a tr ny, trc ht s dung k thut cch ly v cho khc c kim
sot. t tr vo phng v cho tr khc mt lc, ri n hi han v gii thch
tr hiu khng nn c x nh ang lm nhng khng nn t v qu quan tm. Nu
phi d dnh nhiu tr mi nghe hoc nu tr nn th ban phi ht sc kin quyt.
Khi c b vo ci, tr nn. an buc mnh v pht ngy nhng khng c u
hng trc hnh thc e doa ny. nh tnh bng tr vo phng tm v t xung.
ng ca lai. Thay ci nhanh v khng cho tr nhn thy ban ang gin d. Tr v
phng tm, im lng ci qun tr ra, dng nc ra lau cho tr, lau kh ri mang
qun cho tr, bng tr lai b vo ci. Phi lm vic ny tht bnh thng, khng gin
m cng khng t ra quan tm n tr.
Ti phi nhn manh rng ko di vic ny nh vy l rt khng bnh thng nhng
khi cn thit th k thut ny rt c hiu qu.
Gn y ti lm vic vi mt phu n sng lng c mt cp con gi sinh i hai tui.
Hai c b ny rt hung hng v kh ni c th nn ma rt d dng. Mt c bj hen
nng cn phi ht thuc v c kia th khch ng khi bj t xung ging. Khi hai
nng cng nong ny bj hi thc, chng khng ci lai m chi th ra.
May mn l b me hai c b bit c iu ny. Khi n gi ung thuc b me a
cho c b mt ci thau v bom thuc cho c b. C b kia cng c cho mt ci
thau vo gi v b me k chuyn, m v hn hai a. nhng nhn manh rng nu
nn s bj phat. Sau hai ngy th chuyn lm ai cng ngn ny thnh qu kh. Ti
v cng knh phuc sc manh v ti tr ca nhng ngi tm c cch cha cn
bnh dng nh bt trj ny.
Bi bn
Tr bi bn tai hai thng thy nht tr con khuyt tt d thinh thong cng xut
hin tr con bnh thng khong 1 thng tui. Thng l lc sng sm khi tr
con thc dy mt mnh v khng c ai trng. Tr s i lang thang quanh nh, khng
bit lm g nn chng git th gi bng cch qut tay vo t v bi khp tng.
Thi quen gm gic ny lm nn ch b me. Phi dng hai cch sau x l vn .
Mt l b me phi ngi dy thay t cho tr ngay khi tr va thc dy. Hai l khng
c cho tr th tay vo t bng cch cho tr mc loai t dn bng keo tt hoc
ghim k bng ghim an ton. May mn l vn ny chi tam thi i vi nhng a
tr tui chp chng bnh thng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
15
Ni s hi, bin php trn an v bo m an ton cho tr
Tt c tr con u c nhng ni s hi. Mt s em s hi nhng iu phu huynh cho
l v l, v mt s cch lm dju tr c v nh ht sc la lng. me khng bao gi
bit chc chn th no l chp nhn c ngay c vi a con c cho l thch
nghi rt tt ca ho. Trong thuc t, dng nh chuyn g cng c th vo giai oan
pht trin ny ca tr con v trong chong ny, chng ta s xem xt mt s ni s
hi ny v cng nh mt s cch trn an tr con v m bo an ton cho chng.
Tuy nhin, ni s hi ca mt a tr i vi ngi ln c th l ngu ngc, nhng
i vi tr con th rt tht, khng c khinh thng hoc xem nhe qu. Trao i
thoi mi v nhng mi lo lng ca tr c th lm cho tr hiu v phn bit c
gia thuc t v o gic. Cch tt nht l phi lm gong, trn an v ng vin tr
tht nhiu v dn dn gim i su nhay cm vi ni s tr. Thng khng c l do
g phi qu s v hu ht ni s hi tui ny thng chi l tam thi v s bin mt
theo thi gian. Nhn lai sau mt nm ban s khng hiu tai sao lai rm beng ln v
nhng chuyn nh th.
Mi nm c mi s khc nhau
Tr con c c tng tng phong ph n ni c th gy nn nhng bt an kinh
khng do nghe mt cu chuyn hoc xem truyn hnh. Kt qu l chng nh lai
nhng con ma, nhng con qui vt chn di v nhng ting ng gy ni kinh
hong. chi l mt phn ca su pht trin. Lc mi sinh tr khng bit n nhng
ni s hi m tt c chng ta bit. an s cho rng tr con by gi may mn khi nhn
vo cn phng ca mt a tr so sinh hin ai vi bao nhiu dng v tin nghi.
Tr so sinh chi git mnh v ting ng hoc su di chuyn t ngt. 40 a tr s
ng loat git bn mnh nu c t v lm roi chic khay xung sn. T lc ra i
n khi c su thng, tr rt t pht trin cm gic ny. Cho n thng th tr
khng mun ri ngi chm sc n, nht l me n. Nu ai mun tch b khi tay
me th s lm cho b hong ht v khc rt nhiu.
n mt tui tr vn khng mun ri me, v chng thng phn ng rt t trc
ting ng ln, chng han chung ca, ting ku ca my ht bui hoc my nh
trng. Ting ng cng ln tr cng bm cht vo me c me bo v. Ngi la,
vt la v nhng chuyn ng bt ng s lm cho b khip s. Lc c hai tui th
tr vn cn s xa me nhng mc t hon v d chju hon khi mt tui. Tr vn
khng thch ting phanh xe, ting ci xe cp cu, ting ch sa d di.
Gia hai v bn tui th tr khng cn bm me nh trc na nhng nhng ni s
hi mi lai hnh thnh, v nhng con vt v bng ti lun l mt phn ca nhng ni
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 26
s hi ny. c bit l khi c 3 tui tr s nhng con vt v cng n gn tui
th cng s bng ti.
T 4 n su tui, tr pht trin c tng tng sng ng nht v nhn thy qui
vt, ma, ph thu hoc ngi ngoi hnh tinh cng lm ni s bng ti ca a tr
trm trong hon. Sau su tui th tr bj s au, s cht mc d chng khng hiu
c hai vic ny nh ngi ln
n lc 10 tui th tr p hu ht nhng mi lo s ca ngi ln v mang theo
n sut i nhng ni lo lng . Nhng ni lo s ny c b sung thm trong
thi ky thanh nin vi mi bn tm ln nht l khng c lm mt thnh vin ng
ngha ca la tui ny.
Mt s ni s hi c th
Tt c tr con ni chung u s mt iu: s xa cha me chng. Nhng ni s hi
khc n ri i v hoc do chnh a tr tao ra hoc do b me chng truyn sang t
nhng lo lng ca chnh ho. Chng ta c thch hay khng th mc, ni s hi lun
lun l mt phn ca cuc sng, c vi ngi ln v tr con, v ti ni g cng
khng gip c ban xua i nhng ni s hi .
S xa cha m
Ni lo s ny rt ph bin tr con t thng n tui i chp chng. Cng ln th
tr cng t s iu ny v mc tuy theo mi a tr v mi gia nh. an u tr
khng chju ai b ngoi me mnh nhng dn dn s cho nhng thnh vin khc
trong gia nh v ban b thn ca b me bng. Tr chj chju choi khi me gn tr v
nu i ra ngoi hoc choi phng khc noi me ang ng th c vi pht tr phi
chay n nhn xem me cn khng.
me no cng cn ngi gi tr nhng lc no nn c nhng lc tr phi chju
xa b me. Nhng ngi trng tr l tng nht l ng b hoc nhng ngi ho
hng, ban b thn. tr vi ngi la ban u r rt kh, tr khc nhiu khi ban i
v n n. Nhng lc cn lai th tr kh vui. C th goi in thoai kim tra. Nn
cho tr gi mt choi yu thch ca n v khng c vi vng b tr i m dnh
t thi gian cho tr chp nhn ngh ban s i v quay lai, ri sau b i tht dt
khot, khng c yu lng gia chng khi nghe ting khc ca tr.
Mc du hu ht tr con u n khi vi ngi chm sc tt, mt s em rt kh s
v khng bao gi chju ung c. Nu con ca ban vo trng hp nh vy th
nn cn nhc xem vic b con c thuc su cn thit khng hoc l ch thm t thng
na. D nhin trong th gii hin ai ngy nay, nhiu b me phi con cho ngi
khc chm sc d thch hay khng, v nhiu l do khc nhau. Tuy nhin mt s
ngi dng nh khng hiu diu ho ang lm vi con mnh. Mt phu n thng
minh hi ti xin li khuyn cho iu ang lm c lo lng: liu c c nn b con
mnh trong nh tr ca nh th cho n khc i l nh th vo sng ch nht? Ti
gii thch rng ti chc chn Cha s thch thy mt a tr hanh phc hon l c
thm mt ngi lm l trong nh th.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
c 3 tui th a s tr con chju xa b me v trc khi n trng chng c
lp rt nhiu. an phi gii thch cho tr tui ny l do ban ri chng v nhe nhng
gii thiu cho tr bit mi trng mi trc khi b chng lai. Khng bao gi ban bit
chc c khi cho tr i nh tr ba u tin th nn ngi vi tr mt lc lu hoc
nn ri tr ngay lp tc. Nn li khuyn ny lai cho nhng c gio day tr vn c
nhiu kinh nghim trong vn ny. Ti chi khuyn rng khi ban phi i th nn i
ngay, khng np sau bui cy theo di con mnh th no.
C khi a tr khng chju c, mc d vy b me vn khng khng nn cho tr i
nh tr v tin rng khi khng c ch th tr s dan d hon trong mi trng canh
tranh d di chn hoc ng. Mt ln na, bme nn cn nhc k trc khi buc
con i nh tr. Nu tr qu kh s th nn i thm 3 hoc 6 thng na ri cho tr i
lai.
Mt s ngi cho rng nn tng tc thi gian ri xa tr ny chun bj cho tr i
hoc sau ny. Ti cho rng tr tui chp chng sinh ra l c gn gia nh
trong nhng nm u v trong 0 nm cuc i, vi vng y tr ra th gii canh
tranh bn ngoi sm hon mc cn thit l v ch v hoi bt nhn. Nhng lc bj
nhng k quan liu hoc nhng gim c ngn hng lm phin, oc v nghe v
nhng ti c gia con ngi vi nhau, ti thm c c sng lai nhng nm thng
tui tho linh thing c b me yu du bo v ti khi nhng kh i ny.
S tm
a s tr so sinh thch tm v tt nc ln ngi . Nhng khng bit v sao, mt s
em sau mt tui khng thch tm v ci t "tm hoc ting nc chy lm cho
chng pht m. an nn p dung k thut trn an dn dn v lm cho tr thch tm
tr lai.
Mt cch tt nht bt u cho a tr khng chju tm thch tm tr lai l cho tr
ng vo chu khng c nc. Dng khn m lau mnh cho tr v sau mt t
nc vo chu. Khi tr dan hon th nhiu nc hon vi su khong 2 hoc 3
cm v cho tr tm trong nc. Nu tr chju ngi xung ban c th tng dn lng
nc ln n mc tr chp nhn.
Mun gip tr thch tm, ban phi trnh s dung nhng dng lm s tr chng
han vi nc chy x xo, ng ku ng oc hoc sn phng tm tron trt. Hy t
tm lt chn bng cao su vo sn phng tm nhm lm gim thiu co hi tr bj trt
v mt cn bng. nn khuyn khch nhm gip tr bin thi gian tm thnh thi gian
choi th vj nht trong ngy. Cho tr choi thuyn, tu ngm v nhng con vjt bng
nhua nhng nh ct nhng chai du gi v hp x phng, ko tr bin ht thnh
choi. Mt phng tm lun l noi vui v v d tao ra chi bng cch xjt x phng vo
nc, nhng nh ch khng dng x bng ra chn . V dng thm tri phng
tm s tn cng hon nhiu so vi vic s dung phng tm c ng thot nc tt.
Ti xin nhc lai mt ln na s tm chi l ni s hi tam thi v nu bit cch trn
an tr nhe nhng, chng s vt qua rt nhanh.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
Khng c nhm ln ni s hi ny vi ng tc lm nng v khng nghe li ca
tr. l trng hp tr khng chju tm khi ban mun tm cho tr trong khi thng
ngy n thch tm. Ti bit c mt c b 3 tui ri gn y khng chju nghe li me
mi khi b v nh. Chi b ly nc c th c b mi chju tm. C b chi cho ng
b b vo bung tm v ci qun o. Ngy no ng b i cng tc th c b khng
chju tm. Cn b me th ngh khng ng phi p con b tm nu n khng mun.
Chng ti phi s dung bin php nhanh chng nhng kh qu quyt nhm gii
quyt tnh hung ny. c b vn tip tuc th hin su quan tm, gip c b ci
qun o v t vo bn tm nhng mt iu chinh nh c b sung vo quy trnh.
"V tnh ng b c qun v lc no cng vn vi nc lanh lm b thy n lanh khi
cham nc- cn cn quyn luc lp tc c iu chinh. C b lai i phi c me
gip mi chju tm.
Mt s a tr s ngi ln bn cu nn khng th tp cho chng i tiu i tiu hp
v sinh c. Ni s hi ny c th do mt s nguyn nhn - s au khi phi rn
hoc s bj ht trong bn cu khi nc xoy. Mt s a tr s quat sy mt s
phng v sinh khi bt n ln th tu ng chay. Ting ng ny ging nh my bay
phn luc sp ct cnh. Nhng a tr khc t chi khng chju ngi trn bn cu chi
v khng chju nghe li v mun c ch .
Gn y ti gp mt b me phn nn rng c b con 3 tui ca b mt i thi
quen i tiu i tiu tuyt vi ca n trc kia do mt hnh ng ngu ngc ca b n.
Mt ngy no ng b lang thang trong mt ca hng v bt gp mt tm hnh qung
co chup hnh mt con khi ang leo ra khi bn cu. u n tng vi bc hnh ng
ta mang v nh v dn ln pha sau ca phng v sinh. C b vo phng, ngi ln
bn cu, ng ca lai v sau khi nhn thy cnh rng rn , c b tuyt i khng
bao gi chju ngi ln bn cu na.
Khi tr con khng chju ngi ln bn cu v bt ky l do g, ban c th p dung k
thut trn an dn dn. i vi nhng a tr bng binh nht, nn cho ngi ln b
trc, Khng p buc m chi nn khuyn khch v thng cho tr, Ri dn n ban
tin n vic t b gn bn cu, cho tr ngi ln bn cu khi ban vn m tr v sau
chuyn sang giai oan tr tu mnh lm vic ny, ban chi cn ln ting ng vin
t nh bp.
C th hoi qu mc nhng nu c ban c b qua nhng bc khng cn thit.
uan trong nht l khng c p buc tr con, phi m bo an ton cho tr v
trn an chng nhe nhng.
Ting n trong bng m, qui vt v nhng yu tinh khc
Tr con s ting n l chuyn bnh thng, ngay c nhng ting n thng thng
nht nh ting ca cc dung cu chay bng in trong nh. iu ny khng c ngha
l a tr qu nhay cm hoc bj xo trn cm xc, v hin tng s ny trong bt
ky trng hp no cng thng chi tam thi. Su nhay cm i vi mt s loai ting
n khng bao gi bin mt. Chng han ting mi khoan ca nha s v ting rt ca
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 29
bnh xe l hai th ting chc chn s lm ti dung tc gy. Ti cho rng mc d ti
ght hai ting n kiu ny nhng t lu ti phi chju ung iu ti lm. Nu phi
chju ung th ban s cm thy nhng ni s hi l c tht. Khng ai c th thuyt
phuc c ti rng ting mi khoan ca nha s l mt liu php gip th gin. Chng
ta phi chp nhn nhng ni s hi ca ngi khc d ho la tui no v hy xoa
dju ch ng nh gi thp nim tin ca ho.
Khi tr ln hon mt cht, n 4 hoc tui, tr cng s bng ti nhiu hon nhng
n tui th tr hon ton khng s na. an m nhiu a tr thch n khng
qu sng. Khi mt tri ln v bng ti xut hin, y l lc tr tui t 4 n
vi tr tng tng phong ph gi ln hnh nh nhng k cp, qui vt v nhng
con yu tinh khc. Nhiu tc gi a ra nhng cm xc ny vo phim nh v
nhiu tr con c xem. Nhng ni s hi bng ti ca tr con tn tai hng
th k qua, trc khi nhng pht mnh v cc con qui vt c thuc hin.
Tr con nghe nhng cu chuyn do b me, ng b, ban b k hoc oc nhng loai
sch y bao luc v su hung c. ph thu gi xu x u c ach Tuyt, c qu
Dragula ht mu ngi, nhng qui vt ai dong, nhng con bo khng gian nguy
him, khng long khng l v d tn, ... Ngay c kinh thnh cng k chuyn nhng
con ngi gian c v hnh ng trng phat. V th khng th buc ti cho tui tho
khi chng c nhng ni s hi nh th. Ni s hi ca tr tho cng xa c nh
chnh tui tho vy.
Nhng ni s hi tng tng l mt phn ca su pht trin v chng s sm thot
ra hi vin tng tr v thuc tai cu th gii ngi ln, nhng ni lo s th tht
khng may s khng bin mt. Tuy nhin, tt hon nn han ch cho tr con oc v
xem nhng loai phim nh c qu nhiu cnh bao luc v hn loan nh trn v lun
nhc cho chng bit ci no l thuc tai v ci no chi l o tng.
S ch
Tr con di 4 tui thng s con vt, nht l . D nhin, chng ta khng nn
khuyn khch tr con n gn ch c- gi ca c hoc s vo cc con ch chng
gp trn ng, nhng tr con khng nn s tt c cc loai ch, k c nhng con
ch lng x cng hin lnh nht.
Thng th tr s ch s cng o ngi khi nhn tht ch, tr m cht me v bt
u la. Tr con phn ng nh th l iu bnh thng, d cho ban khng lm g th
ni s ny cng bin mt trong thi gian ngn. Mt cch gip tr tu khc phuc l ni
chuyn nhe nhng vi tr v nhng con ch d thong v cho tr gp nhng con
ch hin lnh hon.
Rt him c nhng a tr s ch n ni khng ra khi nh khi thy mt con ch
xut hin. Mt ln na, nn cho con lm quen vi con ch cng sm cng tt, bt
u bng nhng con ch nh hin lnh hoc c nht trong chung tht an ton.
Mt s nh trj liu ti bit cho rng nn cho tr choi ch nhi bng trc nhng ti
cho l t ch gi n ch tht s l mt khong cch ln i vi tr con.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 30
D th no ban nn tu tin, nn ni chuyn tht ci m vi tr v nhng con vt v
cho tr tip xc vi chng cng sm cng tt nhm trnh cho chng nhng ni s
khng cn thit ny.
S bc s
L mt bc s nhi khoa, ti rt hiu su cng thng khi bj vy quanh bi nhng a
tr khc to v khng chju vng li. V th, v sc kho v hanh phc ca chnh bc s
v nhng a tr c chm sc, nn lm cho hnh vi v thi ca bc s cng
thn thin v d chju cng tt.
Nh ni, hu ht tr con trc su thng tui khng s xa b me, v th bc s d
b tr ln m khm. T thng cho n tui i hoc, tr khng thch ngi la m v
th nn tr ngi yn trn i me m khm l tt nht.
Mt s ngi k c bc s, lai cho tr lo lng mi khi tr c a n phng khm.
Ho khng cho a tr s vo bt c th g, thm ch cn khng cho tr ni. Nhng
b me cng thng tm manh o con v ni lin hi vo tai chng c nh sp xy ra
chuyn g kinh khng mlm. Nhng cu ni nh "bc s khng lm au con u
thng phn tc dung, v ngh bj au c th lm cho tr pht khip.
Khng nn km kep v khuy ng tr con khi a chng n bc s. Nn cho tr
ngi yn trn chn me bc s khm qua. c s nn bt u bng ng tc s
chn thn thin v dju dng nh th tr s ngh bc s cng l ngi ch khong phi
yu tnh n thjt ngi . Nn khm nhanh chng, tu tin v ni chuyn nhe nhng v
trn an. c s nn tip xc bng mt vi a tr, hi han tr dju dng, cn thn theo
di nhng du hiu lo lng noi tr trnh lm tr khc.
Nhng quy trnh khm kh chju hoc gy au n nn n oan sau cng v nn
bo b me m p v gip tr thy thoi mi. Khng c ly mu th nu vi
khng c gi trj chn on hoc trj liu.
c s l nhng ngi d thong i vi tr con chng no ho khng cm dao m,
ng tim hoc dung cu li. Khng nn lm cho b me hoc a tr s mi ln i
khm bnh. c s nhi m khng thch lm vic vi tr con th khng nn lm bc s.
S bnh vin
Trc y khng lu, bnh vin vn c xem l noi cht chc, chi lm mi vic
cha bnh cho ngi bnh v khng quan tm n vic bo v tnh cm v tinh thn
cho ngi bnh. Tr con khip s mi khi n bnh vin. T thng n 3 tui ri,
tr kh s khi phi xa me v khng hiu c l do v bn cht tam thi ca vic ri
xa. a tr c th cm thy bj b roi, ging nh ho b i, lai chng trn cc bc
thm ca tr m ci.
Tr thng khc ht hoi khi b me b i. Tuy nhin thng th tr nn sau pht, chi
khc khi b me xut hin tr lai, lm cho tr khc hoi k t khi ho i cho n lc
quay lai. Cho tr nm bnh vin khng phi chi lm a tr kh s m b me
chng cn kh s hon.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 31
Ni chung, khng nn lm cho tr s bnh vin nu c co hi i ngang qua tr
bit rng khng phi l noi d s. Mi ngy chng ti u tip nhng c cu nh
t nhng vng ngoai n thm. Chng mang theo bng choi v nhn ra rng
y l mt noi rt tuyt do nhng "ngi tt qun l .
Nu ban bit con ban s nhp vin th nn chun bj cho tr bng cch ni vi tr tht
r rng iu s xy ra v khuyn khch choi cho bp b ung thuc. Nu c, nn
b tr dao quanh bnh vin mt vng v khi a vo khm th cho tr m theo mt
con th nhi bng yu thch.
Ngy nay, "phu thut ban ngy "c khuyn khch v nu cho tr v nh cho b
me chm sc cng sm cng tt. Khi a tr sang phng gy m, phi me tr i
theo v cho tr m theo gu bng v tr bit c hai s ch n phng hi sc sau
khi m. c s gy m cho tr con phi vt b i nhng tng c k v c c
rng tr con khng cm thy au. Thi nay, trong mt bnh nhi tt, bt ky a tr
no t lc lot lng u c trn an nh nhau, thm ch cn c cho thuc gim
au sau khi m c tc dung hon so vi ngi ln.
Tm lai, bnh vin khng cn l noi tr con phi s na. Hy ni cho tr bit mt
cch thoi mi v bnh vin v c th tr s phi n bnh vin vo lc no .
NHU NG BIN PHA P TR N AN V T M M N AN TOA N
Khng phai tre con mo i thich nhng bi n phap trn an. Ngo i lo n cung th, giam
cng thng b ng cach hut mt iu thuoc, nhai keo cao su hoc c n mo ng tay hoc
ung m t lon bia. Tre con co th trn an bng nhng th it co hai hon nh mut t
ngon tay, m con gu bu p b va tm mn an toa n. Khng co gi sai trai i voi vic
na y, chng nao a tre khng keo dai tho i quen o qua lu.
Mut ngon tay
Du Sigmund reud a nh n ma nh y nghi a gio i tinh cua vic mut tay vi chu ng thich
lam nh th va iu nay rt t nhin. Nu la m nh vy khng thich thu thi tre con a
khng la m. y la hin tong kha ph bin du mt s tac gia cho rng i t thy hon o
mt s dn tc nh ngo i skimo nhng ti cho rng y la vic la m thc t cu a ho
vi nh th se giup ho gi tay trong gng tay cho cac ngo n tay khng roi ra vi la nh
co ng.
Tre con co xu hong mut tay khi chung bun chan, kho chiu hoc cng thng va la m
cach na y giu p tre con d ngu, c bit i voi tre cha co kha nng toan hoc m
cu. Khi bi cng thng hoc nht la khi co em be, tre con tu i chp chng thong
tro la i thoi quen na y.
Troc khi oc 3 tu i ro i, tre con thong khng mu t ngon tay na mc d u mt s
nghin cu cho bit 2% tre con vn gi thoi quen na y cho n khi 10 tui. a s cho
r ng thoi quen na y khng co hai.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 32
cho cng bng thi troc khi bt tre con khng oc mu t tay, ngoi lon nn chinh
n minh troc. Ngoi lo n nn bo thuc la, thi nhai keo va khng cn mong tay
na nhm lam gong thi tre con se nghe theo.
iu ang lo duy nht voi vic tre con mut tay la chu ng co th la m cho rng bi mon.
iu na y c bit quan trong voi b me nu ho mu n gi cho con co b rng tuyt
voi va khng mun pha i tn ke m cho con sa rng sau na y. Di nhin troc sau tui
thi mut ngo n tay khng lam ha i rng v sau su tui m thinh thong mi mt trc
khi ng cng chng sao. t c nguy co tr ko di thi quen ny n ni lm thay i
vj tr ca rng.
Gip tr b thi quen
Cch y ba moi nm, tr con bj nep tay, bj buc mang gng tay hoc u ngn
tay bi cht g tht ng khng b tay vo ming c. Mt s nha s cho tr
con ngm rng sp nhm trnh cho tr khng bj thay i hnh dang ca rng. V
sc khe va su an ton ca tr, lm on cho thin nhin cha trj thi quen ny
hon l lm nhng vic bt nhn nh trn.
Ti cho l trc bn tui nn l vic tr mt tay. Sau th nn hng tr vo cc
hoat ng khc th vj hon. Nn thng cho " nhng hnh vi trng thnh nhng
tuyt i khng nn can thip, nu khng a tr s tip tuc thi quen v lm cho
ban buc bi hon.
Trc su tui vn khng c hai g khi tr lm vc ny bi v rng vn cn ang tm
cch moc thm. Sau nu tr chi mt cho d ng th vn khng c hai nhng nu
tr vn tip tuc th nn gp nha s.
Khng d bit c rng xia l do mt ngn tay hay do tri sinh. Mt s b me cho
rng rng ca tr thay i do chng mt tay nhng ti khng ngh iu ny lin quan
g n ngn tay. C th ho sinh ra c rng xia v ngn tay chi trt vo trt ra
m i nn ho quyt jnh cho rng moc nh th lun.
Nm v gi , dng c trn an
Hu ht cc bc s bm sinh u khng thch nhng th bng nhua v cao su ny,
nhng khng ai c bng chng chng minh c chng c hai g hay khng. Ngi
ta phn i v mt thm m hon l y hoc. Nghe c v thi thng khi cho rng ngm
nm v l mt v sinh nhng nu tr khng ngm nm v m thoc mi ngn tay do
vo ming th cn t hon.Nhiu b me quyt tm khng cho tr s dung nhng dung
cu ny nhng lai chn bc khi i din vi mt a tr qu kh tnh. Nu nm v
gip c cho ho trong nhng tnh hung th chc ho may mn.
Ti khng thch ci v kh khao, nhch nhc v xut hin mt a tr thng
minh m lai ngm nm v. Ti cn lo l nu cho tr ngm nm v khi i ng lun th
mc d gip tr d ng hon, khi roi ra n lai lm tr thc dy.
Gip tr t b thi quen
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 33
Khng c phn ng phu di han trong vic ngm nm v gi chng no khng
phi l nm v ca bnh sa v cht ngot tip xc lin tuc vi rng s lm hng rng.
Nu n lc phi b thi quen ny ca tr th phi dng cm qung n i v sn
sng chng lai d m ca thi quen ny. Chc chn s c vi ngy, thm ch vi
tun kh khn nhng tr s sm qun ci nm v. me no khng dng cm b
n i th phi rt lui dn bng cch lm mt, lm hng hoc cho n bj chy xm
khi "v tnh t n canh bp la. Sau 3 tui ri th tr bit l su v phi thong
lng rt kh khn mi b nm v gi i c.
Mc du chnh ti cng khng thch nm v gi, ti m bo vi cc vj phu huynh l
n khng gy hai g. Khi tr bj cng thng bj bt ky l do g, tr c quyn ngm nm
v ging nh b me tr c quyn ht thuc l vy khc nhau l ch ngn tay v
nm v gi khng c hai cho sc khe. Nhng d sao cng nn b vt ny i trc
khi tr c hai tui ri. Nu khng th trc sau cng phi b i.
Gu bng, gi m v mm
Tr nh no cng c nhng vt chng thch m khi mt mi hoc bun buc. c
th l mt con th nhi bng , mt ch gu tr rt yu hoc mt tm khn. Khng
cn bit gi trj "ch thuc ca nhng vt ny l g, trong con mt ca tr chng l v
gi. Ngi ta thng goi nhng th ny l "vt kt ni. N gip cho tr cm thy an
ton, tu tin v c kt ni vi th gii thn yu quen thuc ca chng khi mi
trng xung quanh thay i. nh gi tr, nh b ngoai, bnh vin, d khung
cnh c khc i v me khng c nhng a tr c vt m chng tin yu
m p, dua dm. N l su kin lin kt gia b v nn tng gia nh, nu khng c
n b s cm thy mnh l mt ngi la trong mt th gii xa la.
Khi a tr cng gn b vi vt cng ca mnh, tr cng kh s khi vt mt i
hoc bj lm hng. i vi tr y l mt tai hoa, khng khc g mt ngi thn ra
i. Nhng tht ngac nhin, vi su gip ca mt ng b b me nhit tnh v kho
lo, tr lai nhanh chng yu thch mt vt cng khc.
Mt tm mn tr yu thch cng ngy cng do, ban s phi thuyt phuc tr ban
git v tr s theo di k t khi ban b n vo my git cho n khi ci mn kh v
c tr lai cho b. Thm ch tm mn bj mn v n ngy no bj rch gn ht,
nu b me kho lo bit gi ly phn c th v khu phn vo mt tm mn mi
th tr s v cng sung sng. Tht ky diu phi khng cc ban.
Nhng vt trn an v kt ni l rt bnh thng, tu nhin v kho manh. Chng gip
tr cm thy an ton. Ging nh Chritstopher Robin v con gu Pooh ng tin cy
ca cu, nh vt ny cng ny m cu b nh dng cm lp nn nhiu thnh tch
xng ng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 34
16
S ganh t[ gia ch[ hoc anh em
Thut ng su ganh tj gia anhchj em ni n tnh a tranh ginh lm cho tr ci
nhau, nh nhau v buc ti b me v cho rng ho khng cng bng. Ti khng cho
rng y l biu hin bnh l m l mt c im rt bnh thng ca con ngi.
C th vn ln nht i vi tr con l chng qu ging vi ngi ln cng sng
chung vi chng. an c ngh m xem, ngi ln chng ta cng tranh ua v ginh
git nhau khng km g. Ngi no cng mun at dc nhiu hon v gii giang
hon ngi xung quanh, thm ch dm chn ln mt ngi khc trn con ng i
ca mnh.
an hy tng tng n nim kiu hnh thm kn m ban c c khi c tng
20% long trong khi nhng ng nghip khc khng c tng. Sau ban hy
ngh n ni tht vong khi ban chi c tng 100% long m ngi khc th 120%.
Nu ngi ln cng canh tranh xem ai gy su, gy chin tranh trc. Ngi ln cn
li dung ng loai th sao tr con lai khng c ci co v ph trong sc manh i
cht?
a tr no cng thch ci v nh nhau. Vic ny lm cho co bp tr manh ln
nhng lai lm cho b me pht in. Cng ging nh nhng chuyn gia chm sc tr
khc, ti cho rng d trit l v vic ny hon l tm ra c cch ngn khng cho tr
nh nhau na. D sao th ti cng trnh by kin ca mnh nh sau:
Hai a tr tui chp chng, rc ri gp i
Khi mi chi c mt a con tui chp chng, ti ngh mnh hiu bit ht v hnh vi
ca tr con. Khi chng ti c a th hai, ti nhn ra hiu bit ca mnh cn rt t.
Hai a tr cch xa nhau hng cy s th khng c vn g, khi sp lai gn l c
chuyn ngay.
Ti sng tao ca nhng con ngi b nh ny tht ng kinh ngac. Hai a tr
tui chp chng c th ngh ra cch lm kh ngi khc vt xa sc tng tng
ca mt a v ca bt ky ngi ln no.
Khi ni n ganh tj gia anhchj em, chng ta phi lu tm nhiu n tui ca a
tr. Tr rt nh thch bo v nh mnh khng cho ngi ngoi xm pham. Tr ln
tui hon mt cht c kiu khc nhng cng kh a khng km. Chng ci nhau. Tr
nh c x rt t khi anh, chj hoc khch n choi s vo choi ca chng v tr
ght ngi no ginh ht su ch ca me mnh. Tr ln hon chi ci nhau, vn veo
v so snh thit hon. y l giai oan tui rt ky lai im tr khng thch xa anh chj
hoc em mnh nhng gn nhau th chng biu hin tnh cm vi nhau theo cch ky
khi vy .
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
Bnh ng tht s - chi c thin ung
Tt c chng ta u bit mi a tr phi c i x cng bng v moi mt: tnh
thong, gii han v k lut. Chng ta bit muc tiu ny kh at c trong thuc t
sinh hoat gia nh mnh. K lut v nhng mong i c th ging nhau nhng chng
ta p dung k lut rt khc nhau vi tng a tr.
Dng nh i vi ti khng c bnh ng tht su trong th gii ca ngi ln. K
no manh hon v ht to hon thng at c nhiu hon. me ca nhng a tr
sinh i s sm hiu iu ny. Chng cn bit l tng ban u ca chng nh th
no, a hin lnh s chng c g cn a hung hng th chng cn bit cng
bng l g. C th khng cn phn chia thi gian v su quan tm nh nhau nhng
ban vn phi yu thong tr mt cch bnh ng.
Nn c t ra ht sc cng bng vi chng nhng khi hai a tr c tnh cch qu
khc nhau th cn phi u dju vi mt a, trnh bt nhng rc ri v khng lm ti
cng nhng vn bt phn thng bai vi tr. Ti xin li v tiu chun nghe c v
khng rach ri ny nhng nu ban mun sng st th phi thuc t.
Tru gho
Hai nm cui ca li tui chp chng l tui tr bt u bit tru gheo, ci nhau v
cu nhu. D nhin, mi a tr mi khc. C nhng em hin nh nhng ngi
trong i qun ha bnh cn nhng em khc th khng c l do g cng nh nhau.
Nhng a tru gheo gii nht thng c v tho ngy, chi l mi khi c ng tay
chn l gy ra phin toi. uyn tp ca a ln khng hiu v sao roi xung sn.
Truyn hnh i knh lin tuc. Tranh th nhng lc em b s bj a ln c, nho
hoc lm cho bj thong.
Tr con thch tro gheo s ng tay ngay khi n cm thy bun chn, ging nh con
s t i vng quanh nh sn mi v em b chng l mt con chin. Tt nht nn tm
vic g cho tr lm v nh lac hng tr khi chng c du hiu mun choc gheo
ngi khc.
C gng trnh tham gia vo nhng cuc ci v ca tr con v nu ban can thip th
phi t ra lut l cho r rng. Khng cho php tr tranh lun v i hi dn ch v
nu tr khng bng lng vi quyt jnh ca ban th cho chng mang vu vic ra To
n bo v uyn li tr em.
nh nhau:
Tr con nh nhau l chuyn thng tnh m cng l chuyn nhc u nht trong
i sng gia nh. Trong nhiu nm qua, ti ni chuyn vi hng trm b me
mun tm phong php duy tr ho bnh nhng vn cha tm thy c. Tuy nhin
ti c vi nghj gip duy tr mt tho c ngng bn d khng d dng lm.
Gi ic gi cm cng nhiu cng tt i vi chuyn ci v ca tr con
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 36
- Khi nhng a tr bt u xng vo nhau th nh lac hng chng bng
nhng hoat ng th vj v v t khc.
- hai a tr sang mt phng khc v ng ca lai. Tr thng nh nhau
khi c ngi xem
- Phi c mt i thm t mi tm ra c ai l ngi khi xng vu u .
ng mt th gi, thng a la to nht l a c li nhiu hon.
- Lc u ng nn chay n tht nhanh nh nhng qun s gi gn ho bnh
ca Lin Hp uc, tr con phi bit tu ngng chin.
- Khi mt a tr lin tip lm nan nhn mt cch khng cng bng th vn
khc, khng cn phi t ra qu nghim khc.
- Nu can thip th phi cng rn, khng tranh lun v phi 100% kin
quyt.
- Phong thc cui cng l cch ly mi a tr ra ring mt phng trong mt
khong thi gian.
Sai lm ln nht ca b me l bj li ko vo trong cuc u ca tr con. Nu tr
con bit rng ban lun can thip th ngay c n khi chng 1 tui ban vn phi nhy
vo. Ngay lc tr bt u x xt m ban chay o n nh i qun chng khng b,
mt na v sng ng y th sau ny chng s chi nh nhau xem ban hnh
ng nh th no.
Mt quan st khc ca ti l c t cuc u no xy ra khi khng c khn gi. an
c tng tng c cnh li v Tyson hoc nhng v s quyn anh khc m lai
ginh chc v jch tai phng bp ca ho, v chi c b ngi hoc con mo xem
thi th s ra sao? Ti cho rng nu khng c khn gi kch ng th chng c ai
thm u lm g. Khi tr con nh nhau, tt nht ln ri khi v i hoc ri v i i
noi khc.
Nu ban nht jnh phi tham gia th nn tham gia cho ng cch. Khng nn hi a
tr hi a tr no bt u cuc u trc v khi mu thun n cng, ban cn
ho bnh ch khng cn chng t co nhau na. Chnh ban khng c vo cuc,
nn ni "xong ri! v cho tr thy ban s khng ng v pha no v tha th cho
bn no. Nu tr vn khng nghe th tch chng ra v t mi a vo mt phng
ring cho n khi chng dju xung.
Tr tui chp chng v em b mi sinh:
Thng th nhng a tr c sinh ra cch nhau mt nm ri n hai nm ri.
an khng cn c bng tm l hoc mi bit chnh khong cch ny gy phin toi.
a tr th hai ra i ng vo lc a th nht ang inh cao ca giai oan
mun lm trung tm ch .
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
Theo quan im ca a tr hai tui, n ngh mnh l ngi quan trong nht. Tr
mun c b me ch n mt cch hon ton. Tr khng hiu c ngha ca
su chia s. n c ngi ln cn c ngi khng chju hiu th iu ny khng c g
la tr tui chp chng.
Ti phi khng jnh lai rng mc d nghe s c nhiu rc ri nhng nu bit cch
i x vi tr th s khng c vn g nghim trong. Tuy nhin chng ta nn cn
thn, khi c em b nh xut hin, a tr chp chng c cung cp mt v kh li
hai nht. a tr sm pht hin ra me mnh s rt nhay cm v ht sc bo v cho
em b. V l do no , me khng chp nhn cho con b 2 tui do dy l n cham
vo em b mi sinh b bng.
Khi bun chn, tr chi cn n gn v c vo em b. Kt qu s kinh khng nhng
vn cha thm g nu a tr nhy b vo em hoc lt p ci ni ca em b. Cn
mt ngn na: tr s lua djp choc ngn tay do vo mt em b, lc b me chi c
nc sup xung.
Nu b me kin quyt chng lai thi vi vnh nguy him ny th khng c l do g ho
lai u hng trc tr cht ngi ny ca tr. Nu mi ln a tr xn lai gn em
u c me nung v m chc chn y s l cch gieo mm yu thong cho tnh
yu thong gia anhchj em.
Ti tin rng tr con kh m gy nguy him cho em b nu chng ta bit cch day tr
cch choi vi em. me phi gng lm ra v khng cnh gic nhng khng nn
ng qu xa nhm m bo can thip kjp thi khi tr c hnh vi c hai cho em nh.
V hnh ng choc tay vo mt em, ti tin l tr khng ch tm lm th. me
khng nn lm m ln khi a tr ng tay, n thch nhn vo mt em cng nh
ngi ln thch lm vy. Tr c th mun s mt em v t m, v th chng ta phi
gii thch vi tr.
Gii thiu ng cch:
Khi c thai nn ni trc vi tr v em b v ni rng ban cn tr gip chm sc cho
em b. n chuyn t tn em b, rng em b nh s j thng xuyn. a tr s
lin h c iu ny v chng l chuyn gia v chc nng thn th.
Khi ban trong bnh vin, nn nh mt ngi thn chm sc em ln.
Nn a tr n thm me v em b mi sinh, nn lm cho tr vui bng cch n tip
v vp mt cht v cho tr vi mn qu.
Khuyn khch nhng ngi n nh thm em b nim n vi a ln mt cht. Tr
tui ny xem mnh l trung tm m.
Mc d mt v mun bo v em b nh, b me nn ch n c b ln ny mt
cht bng nhiu cch chng han khi chm sc em b th nh c b mang gip vt
ny, vt kia n. an va c th cho em nh n va oc truyn hoc ni chuyn vi
c b con ca mnh. Nu ban khng lm vy th ng trch c b chen vo ginh v
ca em hoc lm nhng vic ti t hon m ban hong hn.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
D nhin l b me s rt nhay cm v ht sc bo v em b nhng b khng c
chn hng ro gia em b v c b ln. Nu c m ly em nh v ht a ln ra
chc chn b me s gy nn lng cm th v su ganh t bnh hoan tr em. Nu
bit cch x l th hu ht tr con tui chp chng s chp nhn em nh ca n m
khng h c truc trc no. Mt s em c th chp nhn giai oan u nhng khi em
b c 6 thng th bt u gy kh khn. m b mi sinh i vi tr chp chng
c xem l mt con bp b sng ng nn chng rt thch choi a, tru choc em.
Tuy nhin khi em b ny bit ngi v bt u bit lm iu ny iu no th n s
l ngun e doa ln i vi cn cn quyn luc ca tr chp chng.
an nn tin chc rng nu ban x tr khn ngoan th em b mi sinh v a con tui
chp chng ca ban s ho hp vi nhau rt tt.
Kt Iun:
- C ngi ln v tr con u c tnh ganh t v canh tranh
- Tr con no cng ci nhau v nh nhau. Vic ny tng cng th luc cho tr
v chun bj cho cuc sng "trng thnh ca chng sau ny.
- D chng ta c thch hay khng th con chng ta vn nh nhau, tt nht nn
trnh khi cuc ung ca chng.
- Gi cho nhng a tr mun nh nhau bn rn
- nh lac hng vn lm tr mun ci nhau
- Khng bnh vuc bn no
- Cho hai tr hiu chin vo mt phng ring. Mun nh nhau th c nh
nhng khng ai xem chng nh nhau c.
- Khi buc phi can thip th ni t thi v bng giong khoan hng ca mt
thng s.
- Nu khng gii quyt c th nht mi a vo mt phng
S khng c g rc ri nu ban hoc c cch cho con lm quen vi em b mi sinh
ca chng, quan tm n c hai v c gng t ra cng bng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 39
17
Tr hiu ng thi qu
Khi sa soan cho vic xut bn ln u tin ca cun sch ny, ti ch b i phn
ni n su hiu ng thi qu v ch ny thng gy ra nhiu bn ci v bt
ng. Nhng ti nhn ra rng n c nhng ng nghip c tay ngh cao ca chng
ti cng bi ri, hung h nhng ng b b me? Chnh v th ti quyt jnh a vo
sch ch ny. Ngy nay, y hoc goi chng ny Ri loan do thiu tp trung.
Tr con khc nhau rt nhiu c em th yn lng nghim chinh, vng li v khng i
hi c ch n nhiu, c em th kh chju, n o, bc ng, v t chc v u c
si ln vi ht ti ny n ti khc, ging nh mt tn say trong ba tic Cc-
tai. Tuy theo quan im ca ngi m mt hoat ng l bnh thng hay l thi qu.
Khng c ranh gii r rng m tuy vo lng khoan dung ca ca ngi quan st.
an goi tnh trang ny l ci g khng quan trong, quan trong nht l ban phi nhn
ra v x l ng cch tnh trang ca chnh a con ca mnh.
Trong chong trnh ny, ti s miu t bc tranh ca mt a tr hiu ng ht c.
Nhiu c gi c nhng a con chi th hin mt vi c im ny nn khng phi
qu lo lng. Nhng hnh vi ny chi quan trong khi n lm cho a tr tip thu km
hoc c x qu t so vi tiu chun chm sc chng nhn c t b me.
Hiu ng thi qu:
Thut ng hiu ng thi qu ny by gi c nhiu ngi bit n. Mc d
chng ta bit tnh trang ny nhng dng nh dng thut ng no cng sai i vi
nhng hoc gi thch xoi mi. D tr con thng hiu ng nhng c khi nhng hnh
vi khc nh thiu tp trung hay bc ng hoc k nng giao tip x hi km cn
nguy him hon i vi tr. Nu mc hoat ng khng phi l vn th nhiu
ngi khng thch dng t thi qu. Tuy nhin nu chi hiu ng th khng phi
chuyn ng bn.
C nhiu hnh vi tao nn tnh trang ny v th nn dng thut ng mang tnh tng
qut hon. Mt trong nhng cch ni c nht l " tiu tai bin no nhng
nhiu ngi khng thch t ny v nghe n ho ngh ngay no bj truc trc.
Cn thut ng "tiu ri loan chc nng no d nghe hon v n ni n su khc bit
nh trong chc nng ca mt no b bnh thng. Cng ging nh mt ci truyn
hnh hoat ng tt nhng ci d sng bj lch chc nng v chnh su khc bit nh
ny lm nn hin tng. Ti thch dng cum t "tiu ri loan chc nng no goi
tn nhm hnh vi chc nng ny nhng n bj li thi. Nh ni by gi ngi
ta dng t " Ri loan do thiu tp trung nhn manh hon n su thiu tp trung thiu
tp trung v lin quan n mt cum rc ri gm nhiu hnh vi khc.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 40
Ti xin c gi khng nn bn tm qu v cc thut ng. Chi cn ngay khi ban nhn
ra l c mt nhm cc hnh vi khng ng c th gy kh khn v cn phi cha trj
theo cch no th nn goi tn th no khng phi l vic quan trong lm. Ti s
chi dng thut ng "hiu ng thi qu trong chong ny.
Tnh cht ny ph bin n mc no?
con trai th tnh hiu ng ph bin n 6 ln so vi con gi, cng nh i vi
chng kh oc, bnh tm thn, hoc nhng kh khn khc v ngn ng. Do nhng
thay i bt thng v jnh ngha, rt kh bit bin c chnh xc ca tnh trang ny
l g. Chng ta bit l M ph bin hon nh. C th gii thch l do cc bc s
ngi nh thng ngn ngai chun on tnh trang ny tr khi ho thy tn mt din
bin ca con " bo tp con ngi ny trc mt ho.
Ti tin rng khong 10% em trai biu hin tnh cht ny di hnh thc nhe nhng
hon. Mt s khc khng gy ch d chng c th kh qun v khng at c
trnh cao trng. Khong 2% em trai c tnh hiu ng pht trin cao n
ni nhng ngi xung quanh nh b me, thy gio k c a tr cng cm thy tc
ng ca tnh cht ny. Mt chuyn gia ngi nh gn y bo ti rng: " C l k
nng c ch nht m chng ta c th day cho 2% con trai ny l lm sao ngn
khng cho chnh chng khng gp rc ri. Chng s cn k nng ny cho n khi
qua ht tui thiu nhi.
Hiu ng thi qu khng chi chun on ca phong Ty v xu hng hin ai v
l rt ph bin v tn tai t lu ri. Khi mt nhm tr con c Kinh c nh gi v
so snh vi tr con M th kt qu rt ging nhau.
Ljch s y nhng nhn vt hoat ng qu mc ti tin rng nhng nh lnh tu,
nhng tng lnh v nhng nh c ti nm trong nhm ny. Ti khng tin rng -
ra v Na-p-l-ng i ng lc h ti sau khi ung mt cc vanltine. Ti dm cc
rng ho l nhng ngi bn rn v tin th.
Khi cc tu chin Viking ln hng v chun bj ra khoi i n nc nh, ti cho rng
nhng "tay qu khch ng ht ra boong tu ch cp bn. Ngi yn nh an chiu
khng phi l bn cht ca ho, m cp bc v ph phch mi thch hp hon vi
tnh kh ca ho.
Nguyn nhn:
Nguyn nhn ca "su bn rn nhng con ngi nho nh ny theo ti khng phi
do ch n ung, cng khng phi do sa st m l do di truyn. Hu ht nhng
a tr ny c t nht mt ngi ho hng gn, thng l bn b c tnh cch tong
tu. Con ca nhng ngi ham hoat ng do b me trung bnh nui thng hoat
ng nhiu d c nui nng trong mi trng it bj khuy ng. Con ca nhng
ngi t hoat ng d c nui bi b me ham hoat ng vn him khi tr thnh
tr thch hoat ng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 41
Tht th vj khi quan st thnh phn c tnh ca nhng ngi ho hng hoat ng
nhiu-bc s, th h, chuyn gia my mc, b trng v nhng nh kinh doanh-
nhng ngi c nhiu im chung trong ng x. Khi cn nh, ho thng ging nh
nhng a con "kh nui " ca chnh ho. a s ho khng b hoc na chng th cng
hoc mun. Ho thng thy khng d ngi yn v th gin hoc khng yn mt
ch, tr khi ngi trc truyn hnh. Ho bc ng, khng thch nghi v mt x hi v
kh nng chju ung km. Chng han c nhng ngi c hoc vn rt cao cng c
th c nhng vn v kh nng tp trung, v thng km v chnh t, v ngi
oc nhiu c. inston Churchill, lbert instein v Leonardo da Vinci thng
c xem l nhng con ngi hoat ng v nhng k nng ho c c l nh mt
cht khuyt tt "hoat ng thi qu.
Nhng nghin cu cho rng hoat ng thi qu c nguyn nhn l phong php
nui day thng khng hiu c yu t di truyn. Tnh cch kh chju ca mt
ngi b hoc me l do di truyn v mi trng khng d g phn bit c. Chc
chn vic nui day tr cht lng km c kh nng gy ra vn v ng x nhng
ti tin rng ngi hiu ng thuc su thng c bn cht nh vy. D nhin cch
chng ta i x vi nhng a tr ny s lm dju i hoc lm trm trong hon na su
hoat ng thi qu vn c t lc sinh ra ca chng.
Tnh cht:
Mc d khng c hai a tr qu hiu ng hon ton ging nhau, mt mc
no th c nhng im rt chung trong a s nhng a tr ny. Mt s bc l
tt c cc gc , mt s th chi th hin mt s nt. Tc ng ca chng thng tuy
thuc v nhng tnh cht cu th, mc trm trong hoc kh nng x l ca b me
i vi nhng a tr khng d nui t no ny.
Lc mi sinh:
Nhiu tr so sinh c tnh cch hiu ng thng rt d nui, nhng mt s th ngy
t khi sinh lm cho b me phi kh s c nhng em rt bn tnh, kh d dnh v
gy kh khn cho b me mi sinh v tt c nhng ngi b tip xc. Nh chm sc
tr so sinh no cng c nhng a tr hay khc ny chng thng bj cch ly vo
mt gc ring nhm trnh lm phin nhng a tr khc v nhn vin y t. Ti tin
rng ci ny l mt phn ca loai tnh nng ny ca chng nhng cch y mt thp
k ngi ta cho rng tr c vn thuc qun. Ho tin rng cht axit trong da dy r ri
khi da dy ca tr. iu ny lm cho thuc qun ca tr bj nng ln v au, tr cm
thy kh chju nn n khc. Ti ng rng nhiu em bj kh chju thuc qun nn mi
khc nhng phn ln tr bnh thng khng au m cng khc. Ti tin rng tnh
cch cng thng rt ph bin nhng khc do au thuc qun th rt him mt s tr
so sinh hiu ng qu mc thng kh ng v phn ng rt chm vi su v v.
Nm u tin:
D nhiu a tr hiu ng thng sinh hoat tt trong thi gian me bnh vin
nhng khi v n nh th mi l ra tnh cch tht. Tr kh ng hon, quy v khc
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 42
nhiu hon v thng bj "au bung ti. Tr hiu ng ngay khi cn l tr so sinh
rt t kin nhn, khng thch nhng ci nh nhng chuyn i di bng xe, hoc me
chng dng lai ni chuyn gu tht lu trong siu thj.
Chng khng chju nm yn nhn ln trn c ngy v chc chn s tr thnh nhng
ngi ln khng chju ngi yn trn inh ni m ngm rn mnh. Tr rt thch ngi
vo xe me y chay qua cc con ng. Cha i c tr vi hoc chay. Chi
cn cch phi dng dy ai ct vo bung tr chng khng chay o ra khi tay
ban.
Chuyn tr quy ry ban m thng tip din cng ging nh tr khng thch ngi
yn trn gi ban v khng chju cho ban d dnh. Tht ngac nhin l nhng a tr
rt hiu ng th lc u lai l nhng em b d chju nht. C l chng khng th hin
ngay t u!
Tui chp chng:
Tr hiu ng khng bit i, bit chay hoc bit leo tro sm hon nhng a tr
khc nhng c mt iu chc chn mt khi chng di chuyn th chng c sc kho
ky diu "m tay vo moi ci. Trc khi tr bit i, t o bj luc loi trong nhy mt
v su ba bn thay th ngay cho su trt tu vn c trong nh.
n gn hai tui th hoat ng s tng ln, km theo su n o khng th chju c.
Chng cng c x nh nhng a tr tui chp chng bnh thng khc nhng
mc t hon nhiu. Tr hiu ng thng khng chp nhn c khi moi vic khng
din ra nh v bt ky ngi no c jnh han ch mi trng ca tr s gp rc
ri. Tr loai ny thch i choi ngoi tri hon l ngi lm tnh v hoc v nh. Tr
khng ch lu c c mun nhanh chng thay i t hoat ng ny sang hoat
ng khc. Ch ng ca tr cng c bit. Tr c th thc dy rt sm vo bui
sng v bui ti kh i ng v vn cn thch choi. D cho sch v c vit g th tr
loai ny thng ng say mi khi dju xung. a s tr hiu ng thch ng tay
ng chn n moi th v th ht lm v ci ny n lm b ci kia. ng dai mang
nhng a tr ny n quy trng by snh s trong siu thj.
Mc d vy, tr hiu ng thi qu thng rt d thong v nhay cm nn cn nn
cn mt mi trng yn v n jnh cng b me c lng kin nhn v gii han.
Giai oan i hc:
Tr tui chp chng, iu ng quan tm nht l tr c di chuyn lin tuc. Mt khi
n tui i hoc, tr s bj gii han trong mt phng hoc v phi ha hp bnh ng
vi nhng a tr khc. Nhng bo co ca trng ghi rng tr rt bj phn tm,
khng kin nhn v khng ch . Chng khng chju ngi mt ch v gi yn lng
c. Tr quy ph ngi khc, i lang thang hoc khng lm xong vic c giao.
Nu c cy bt ch roi hoc ting my bay bay ngang qua, tr s mt tp trung rt d
dng. Tr chi hon thnh cng vic g nu c ngi gim st v ng vin lin
tuc.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 43
Chnh vn thiu su tp trung lm cho tnh cht hiu ng thi qu bj t tn l "
tnh trang v trt tu do thiu su tp trung. Tr con no cng c c tnh ny nhng
chi tui i hoc th tc hai mi pht l ra nhiu nht. May mn thay, trong ba nm
u tin i hoc th tr ci thin iu ny rt nhanh. Tuy vy, mt s em vn ny
ko di thm ch n c khi ln ln v v gi.
t vn thiu su tp trung lm ngac nhin nhiu ngi bi v nghe c th qu.
Tr con c th choi tr choi m n yu thch vi su chnh xc cao nhng khi hoc
nh vn hoc oc sch th tr ht hng th ngay. Mt s a tr khng ni di
c hoc qun mt ang ni g khi mi ni c na cu do thiu tp trung. Nhiu
em th bao ngt li b me v tr mun ni ngay iu chng ngh, nu khng chng
s khng bao gi nh lai c.
c ng l c tnh ch yu khc lm cho tr thng "nhy trc khi nhn. Khng
phi chi nguy him khi tr ang bng qua ng m bt ky ch no tr ang choi.
Tr s thnh lnh m vo mt cu ban cng lp ang tru choc mnh m khng cn
phi kim tra xem thy gio c ang quan st mnh khng. Nhiu a tr vn li thi
thm tnh cht bc ng vo cng lm trm trong thm tnh cht ny nhng lc tr
c tng v ung vo vt ny vt kia v khng suy ngh v xem trc nhn sau. Ci
ny ng l yu t tht su trong tnh trang sp t ti t, khng di chuyn ng
hng v kh khn khi thuc hin mt lc hai vic. Nhiu a tr tht su v t chc,
khng phn bit phi vi tri, khng bit ct dy giy, khng mang qun o ng
cch v sp xp trc bt ky chuyn g. Mt s em ln xn ht ch ni. Mt b me
miu t con mnh vi ti nh th ny: "N ln xn n ni ti ngh n c th va n
keo s c la va nh rng.
Nhng a tr ny rt kh chiu chung, chng tra i n bng c khi mun c
ci g m khng bao gi bit nhng b. Cho n mt thi keo s c la chng s i
cho c su thi. Chng c nhng nhng cho n khi nhng ngi xung quanh
mun ni in. me nhng em ny cm thy cuc sng gia nh c nh mt m
bm xum.
Nhng kh khn trong hoc tp khng may lai rt ph bin nhng em ny: chi s
thng minh th cao nhng chng lai hoc hnh rt t trng. Vn chnh l tr
khng tp trung nhng nhng yu km trong nh vn, oc hiu v lm ton cng
rt ph bin.
Ngoi ra tr cn km v giao tip x hi cng phn ln nhng a tr tui chp
chng, tr hiu ng thi qu cng mong mun c lm ban v c nhng a
tr khc ch n. Rt bun l chng khng at c iu ny nn thng lng
vng quanh mt nhm tr ang choi, ph v choc cc anh chj c ch n.
Chng thch choi vi mt a tr khc m chng thch hon l choi vi mt nhm.
Vi nhng kh khn trong kh nng tp trung, hoc tp, sinh hoat, giao t, khng nghi
ng g nhng a tr ny thng bj ngc i cng vi lng tu trong km ca
chng. Lc no tr cng kch ng qu mc v khng thoi mi, tm tnh thay i
mau chng - mt s ngy rt tuyt cn mt s ngy th ht sc t.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 44
Nhng vn ni trn ca tr s khng khc phuc rt nhanh trng v a tr
cng thng s quay sang khc xin gip . Ti cho rng a tr no cng thch
ni ting, thnh cng v ho hp vi nhng a khc. Nu tr c vn trong
nhng kha canh nh hoc tp, th thao v x hi th tr chi cn g na m bo tr
khng c x t v h hng.
Ti miu t pham vi nhng hnh vi ph bin tr qu hiu ng v nhng mc
khc nhau. D goi tn l g th nhiu vn c cp trn y thng xut
hin nhiu a tr v chi bin mt sau khi p dung nhng phong thc cha trj
c bit. Ti m t k khng c gng tp hp cc c trng ca mt a tr hiu
ng thi qu m l gii thch cho cc ng b b me ang lo lng khi c nhng
a tr khng pht trin v tin b nh ho mong mun rng khng phi on tr chi
c x t m cn v nguyn nhn su xa ny na.
CC TRIU CHNG CA C TNH HIU NG THI U
Tr hiu ng thi qu c th c mt s cc triu chng sau:
Thiu tp trung
Khng bit lng nghe, qun nhng li chi dn, nhng danh sch, li nhn, d
phn tm.
Mt khng nhn chm ch c, khng thm quan tm n nhng thay i,
lut b tng giai oan khi oc v khng mng g n nhng tai hoa sp xy
ra.
Chm m trong suy ngh ca ring mnh, mo mng.
Bc ng
Cha i chay, vi vng hp tp, can ngh v hiu chin, d bj lung lay.
Khng bao gi tho mn
i cho bng c ci mnh mun, kh kh gi kin ca mnh v khi c
thng th mun nhiu hon, khng hoc c nhiu t kinh nghim.
Hoat ng qu mc
Khi cn l tr so sinh th kh chju, thch m hoc b.
Khi bit i th hoat ng rt nhiu, ging nh c gn m to vy.
Khi i hoc th ty my,d bj gin oan v phn tm.
Thch ra ngoi tri, c x t hon noi n o, ng ngi v cng thng
Lm nhng vic khc nhau
Hnh vi thay i mi ngy, mt s ngy hoc gii v mt s ngy chi ging nh
nh.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
V t chc
Nhm ln gia bn phi v bn tri
Hoc ct dy giy, mang o qun rt chm, n ung li thi, i ng cu th,
khng lm c hai vic cng mt lc, ln xn, lm nhng vic g theo
chui rt kh khn.
Giao t km
Mun ho nhp bnh ng nhng khng lm c ni chuyn khng ngh k,
hay lm mt , nng ny, gin d nu khng lm c vic g , s lm
nhng vic ng ngn nhm tr khc ch n.
Lum thum.
Ht sc lum thum
c ng nn d gy ra tai nan
T trng km
Lc u c th vy, v sau nu tht bai v hoc vn v giao t s trm trong
hon.
C nhng vn v ngn ng
un khi ang ni na chng
Ngt li ngi khc do bc ng v s qun nhng iu mun ni
Nhng triu chng khc
Nhng vn cu th v ngn ng: c th phn na cc em c nhng yu
km v kh nng oc, nh vn v lm ton,vv
Nhng vn v gic ng: kh ng v ng khng say
Ty my chn tay, him khi va lng v kh chju mc d rt nhay cm
TR LIU - UN L TT HN MI NG
me nn ni chuyn vi nhng a con tui chp chng ca ho bng mt giong
iu dt khot v r rng. i vi tr hiu ng thi qu th iu ny rt quan trong
v chng khng chi thiu tp trung m cn c nhng vn khc tc ng n tr
nh ca chng.
Giao tip
Trc khi ni chuyn vi tr nn gim ting n xung quanh xung. Tt my truyn
hnh, truyn thanh v nhng th dung cu pht ra ting n khc, v i ch ngng
sa. Trc ht goi tn tr tht r v bo tr phi nhn vo mt ban. Khi mt nhn mt
ban bt u ni iu b cn nghe tht rnh mach v ngn gon v dng ht nhng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 46
phong tin din t nh chn my, tay v thn th. Nhiu phu n ni vi con ho
giong chn ngt hoc di dng, ri thc mc sao chng khng lng nghe. Giao tip
gii khng chi cn thit cho tr hiu ng thi qu m cn c li cho tt c tr con v
ngi ln khc.
Co cu v s t chc
Tr hiu ng thi qu c bn cht v t chc v i n u l gy ra tnh trang ln
xn n . Nghjch l thay nhng a tr ny lai khng th pht trin tt nu thiu
su t chc v ai cng mun nhng a tr ny tip thu k lut.
Cn phi cho tr bit lc no phi thc dy, c n sng mn g, ngy no phi i
hoc v hm c su kin g ln trong nh khng. Nu khng bo trc cho tr
nhng vic nh c ai n thm, b i cng tc hoc ti no phi ng mun th
ban s gp rc ri. V quyn li ca tr, nn gi ljch sinh hoat cht ch, v cng
kim sot v t chc c i sng cng tt.
i vi tr ln hon mt cht hoc vo tui i hoc, ti ngh ln lp mt danh sch
nhng vic tr cn lm mi ngy nh. y l trch nhim ca ring tr, chng han
don ging, cho mo n, lau chi choi v nhn th. Nhng vic ny gip tr pht
trin tinh thn trch nhim v c t chc v khuyn khch tr hiu bit hon mi
trng sng ca chng. Khi i mua sm th cho tr n mua hng vi nhng ngi
thn thin, ban ch xem tr c bit cch ni chuyn v giao tip khng. y chnh l
hnh thc trj liu cho bnh hay qun hoc khng ch nghe, ng thi vic ny tao
cho tr c cm gic n quan trong v c ch.
Liu php iu chinh hnh vi:
Khi tr con la ht c ngy trong nh, b me rt d mt kin nhn. Thay v c tt l
ngh cch thay i hnh vi ca tr nhiu ngi rt d ni nng v c x t vi tr.
Tr hiu ng thi qu rt d bj su cng thng v chng i lm cho tn thong.
Chng rt nhay cm v th chng s nhanh chng c n tng rng " mnh lm g
cng khng ng v ngy cng km tu tin, tu trong hon, v tr s bun phin hon
t v sau.
Mun trnh iu ny, nn nhn nhng iu kh a tr bng con mt mu hng. Khi
tr khng cn c iu g tht tt th b me nn khuyn khch iu gn tt v t
khuyn khch tr. Mi nguy him vi tr hiu ng thi qu l chng gy ra su cng
thng tiu cuc tt trong nh, chnh v th khi c c giy pht yn tnh v thanh
bnh, b me thng tranh th ngi xung th gin v qun mt vic nn khuyn
khch tr trong nhng lc chng ngoan nh th.
Vo giao oan 3 tui ri, khen ngi v ch n tr khi tr c gng v ngoan
ngon l phn thng ln i vi chng. Sau tui ny, c th s dung thm nhng
ngi sao, choi v keo khuyn khch tr mt cch hiu qu hon.
Mt cn nh an ton v uc iu chinh cho ph hp vi tr
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
Vi tr con th cn nh kiu ny s lm cho ban phi lo lng hon v v th khng
cn phi ch n tr nhiu hon v s tr gp nguy him. iu ny cn quan trong
hon i vi tr hiu ng thi qu bi v cn phi hoach jnh trc nhm gim thiu
"nhng rung ng tiu cuc v tng cng nhng thng ip tch cuc.
Tr hiu ng thi qu tui n trung
D kin ny ng bun nhng nhiu a tr hiu ng thi qu rt hanh phc nh
lai mt ht "im sng khi i hoc. Nhng gii han nh bt tr phi ngi yn mt ch
v gi yn lng s lm cho tr kh s nht l khi tr phi c gng hoc hi cho kjp
ban b m u c th d bj phn tm v khng tp trung.
Nhng a tr ny bt thng tuy ngy v gio vin thng cho rng vo nhng
ngy nh th nn tr nh v tr rt kh chju. D nhin su trng thnh v mi
trng ng mt vai tr quan trong nhng ti cho rng khng th xem nhe su can
thip ca gio vin. Gio vin qu nghim khc v cng nhc s chng gip g c
cho nhng a tr ny v nu t hon ho c th nh mt ht su tu tin ca tr cng
nh ham mun hoc hi ca chng. Nhng gio vin nhay cm v nhit tnh v quan
tm n tr s gip tr pht trin v ho hp tt.
Tr hiu ng thi qu thng phi b ra gp i sc luc mi at c mt na
thnh cng ca nhng ban hoc ng la bi v chng bj nh hng bi sc tp
trung thp v nhng yu km v ngn ng. Nu gio vin khng nhn ra iu ny,
khng quan tm n n luc ca tr m chi nhn vo kt qu th a tr s khng c
gng na. "i thm n mnh co ch? Ti khng cho rng tr con tui i hoc
lun li nhc, h hng hoc c x chng ra g. Chc chn nu c cho co hi tr
thnh hoc tr ng u lp, c nhiu ngi bit n v gii th thao th chng s
chp ly co hi ngay lp tc. Tht ng bun, chng c co hi no nh th dnh
cho tr v chng c phi chon gia hai ci hoc l kh nhoc tip tuc c gng vi hy
vong ngy no s c cng nhn hoc lm nhng chuyn ky khi c moi
ngi ch n.
C gio vin v b me phi nhn ra rng y l nhng a tr c bit phi chju
ung nhng kh khn khng ai bit trong vic hoc, kh nng tp trung v ho hp
vi ngi khc, phi kh s khi phi ngi yn mt ch, bj bc ng v khng kim
sot c cm xc. C th vit c mt cun sch v ti ny nhng ti chi mun
nhc rng "ng c u ci c a tr. Hy ng tp trung vo tht bai ca
tr, hy gip tr xy dung thnh tch ca n trng v trong cc hoat ng x hi
bn ngoi khc.
Ch n ung ca eingoId
Tin s en eingold, mt cuu gio s mn dj ng San ransisco, ln u tin vo
nm 193 cho rng c su lin quan ch n ung v tnh hiu ng thi qu.
ng lu rng ch n ca chng ta cha trn 2.00 cht phu gia c thm vo
c ch v cng ngy s lng nhng cht ny cng tng ln v t l nhng vn
v hoc tp v tnh hiu ng thi qu tr cng c ghi nhn ngy cng tng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
ng khng chi ph bnh nhng cht bo qun thc n nhn tao, mu v hong liu
v cn chi trch c nhng cht tu nhin thng c xem l mt phn trong ch
n ung bnh thng.
ng ghi nhn nhng thay i vi tc chng mt trong hnh vi, gic ng v vic
hoc tp ca hon 0% c th nghim ch n ung c bit ca ng. Nhng
kin ca ng nhanh chng c ng trn trang nht tt c cc bo v moi ngi
o o p dung ch n ung ca ng.
Vo nhng nm 1990, bo ch cng khng jnh rng ch n ung c cht bo
qun thc n gy nn tnh trang hiu ng thi qu, rng iu ti jnh ni l s sng.
Mc d vy, 10 nm nghin cu ca ti trn khp th gii chng minh chi c mt
s tr nh hiu ng thi qu bj nh hng bi ch n ung ny. tuyn b
c nh th, ti bit qu nhiu phu huynh tin vo ch n ung. Khi ti ni
chuyn vi ho, ho khng khng rng con ho "c ln giy ct ln sau khi theo mt
ch n king. Ti cng bit rng nhiu cuc nghin cu ghi lai nhng ci thin
trong hnh vi khi b me bit con mnh ang n king. Ti khng ci rng nhng ci
thin l khng ng su tht, ti chi thc mc khng bit l do chnh ch n king
hay on gin chi v phong cch sng c k lut hon i cng vi vic thuc hin ch
n king. Hoc on gin chi l tc dung trn an? Chng han an cng bit rng
nc ct c truyn vo ngi bnh nhn ch khng phi thuc gim au, vy m
tht ky diu mt phn ba trong s ho cm thy ht au. C nhiu v du nh th trong
y hoc, t vic cha chng lnh cm n thuc kch thch n ung, thuc trng sinh
bt lo v c b su tp cc loai thuc b.
Nhm m bo rng cc phu huynh khng bj thuc trn an lm nh hng n khi
nh gi con mnh. Cc th nghim ng tin cy nht l "du khng cho b me bit
con ho ang n king hay khng. Theo sau su ni ting ca eingold vo nhng
nm 0, mi quan tm n nhng cht phu gia thuc phm lan rng n nhiu co
quan t uc hi n Co quan qun l Thuc Lin ang. Vic ny dn n nhiu
th nghim c t chc tt hon nhm kim tra gi thuyt ca eingold. Nhng a
tr c nghin cu u bj b me khng jnh c bj nh hng bi ch n ung.
Mi a tr c nh gi nhm bo m tnh trang hiu ng thi qu l c tht.
Vo thi im ny, ngi ta pht hin ra rng nhiu em bj chn on sai v
khng phi l tr hiu ng thi qu. Trc khi bt u mi cuc nghin cu, tr
c nh gi k lng khi n king v khng n king nhm nm bt c chnh
xc hnh vi t nghin cu nhng thay i c th din ra ngay sau khi chuyn i
ch n ung.
Vic p dung ch n king hon ton khng cho phu huynh tr tham gia bit
c v tao iu kin nhng ngi quan st c lp lm vic tht ht sc kh khn.
Mt nhm c cho mang thc n t nh n v t vo mt ch nhng ngi
t chc nghin cu c th b mt kim tra ch n king ny. Mt nhm tr con n
mt ch n nghim ngt v mi ngy c thm mt th b sung v c th b mt
iu chinh theo mun. Mt nhm tr khc ung cc vin thc n hng ngy
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 49
thng i km vi nhng thc ung thu ng nhng khong mi tun mt ln cho
thm cc mu nhn tao c xem l nguyn nhn gy thay i hnh vi. Mt nhm
khc n cc mn n khng c by don ep mt lm, thng l thc n tinh khit
nhng thinh thong thm vo mt s phu gia. Mt nhm ung mi ngy mt chai cc
loai nc sa thng thng lm nh. Thng th nc ung ny tinh khit v tu
nhin, nhng mi tun c thay vo mt t loai hong vj "ph hoai kh nhn thy.
Trong lc iu chinh b mt nhng ch n ung ni trn, cc bi tp kim tra hnh
vi, mc tp trung v hoat ng, hiu qu hoc tp hoc vui choi s c cc gio
vin, b me v nhng chuyn gia khc thuc hin. Nhng ngi nh gi tr con
khng bit t g v vic tr ang n king cho n khi ph lut v cui cuc th
nghim.
Kt Iun v ch n ung ca eingoId nm 16
Khi tin s en eingold cng b rng ri ch n king ca ng ln u tin, ng
ni rng 0% tr hiu ng thi qu s c cha trj. 1 nm sau con s ny vn
ng, mc d chi cha trj c mt phn.
Nu b me bit con mnh ang n king th 0% s cho rng c nhng ci thin
ng k. Nu ngi ta cho a tr ny th nhng phu gia khc m khng cho b
me bit, con s ny s gim xung.
Nhng nghin cu p dung nhng ch n b mt ny cho thy chi mt ngi
quan st trong mi trng hp ni ng v vic tr ang n king hay khng. Mt
phn mi trong s 0% ni trn cho thy chi c % tr hiu ng thi qu ni trn
bj thc n tc ng.
Con s % c th rt thp nhng phi c xc nhn bi nhiu nghin cu cht
lng tt khc t khp noi trn th gii. Vi bng chng kt lun th nn kt thc
cuc tranh lun, tuy vy ti vn cn nghi ng. Ti cho rng rt kh tin c vic
nhiu phu huynh khn ngoan vn c th nhm. Ti bit c t nht mt cuc nghin
cu c ti l phn hi tt hon nhiu. in lu rng a s cc nh nghin cu chi lm
th nghim vi tr tui i hoc nhng tr nh hon c th cng phn ng vi thc
n. Cn c bng chng rng khi cc nh tm l hoc, gio vin v b me cng quan
st hnh vi ca tr th b me nhay cm hon vi vic nhn ra nhng thay i trong
hnh vi hon l nhng ngi chuyn nghip thuc hin cc nghin cu.
uan im ca ti v ch n ung l chc chn vic no gip mt s em c vn
v hnh vi. Ti khng tin n cha c hoc ci thin c nhiu. Ti chc rng
phn ng vi con s % l qu thp. Tuy nhin, trong thuc t, ti khng cho rng
con s thuc su cao hon 1%.
Nu ch n ung thuc su l nguyn nhn ca nhng thay i trong hnh vi tr
con th ti khng th hiu c tai sao sau 16 nm tranh lun vn cha c su thng
nht. Hy hy vong rng trong ln xut bn tip theo ca quyn sch Tm l tr con
tui chp chng, moi vic s r rng hon.
Ch n ung
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 0
C mt nim tin ph bin rng ch n king chi l gim n keo, n vt, phm
mu nhn tao v cht bo qun thc n v trnh ung nc ngot. D nhin vic ny
phi c khuyn khch nhng chi l mt na ca bc tranh.
Nhiu thc n v nguyn t tu nhin cng phi c xem xt. Chng han cam v
to c nhiu cht chng phn hy v th nn trnh. Mt cng ng nghi nhng
ng v siro th an ton.
Mun theo ch king nghim ngt th cng phi trnh c nhng cht ha hoc
trong nh nh kem nh rng, x bng ra chn, nc xjt v nc hoa.
Nhng ngi n king sau khi xem xt thnh phn ca ch n king ca
eingold c nhng nghi ng ng k. Chng han eingold bi tr nc cam v
nc to v nghj dng nc da. y gi th chng ti pht hin nc ny cng
c cht ha hoc ging nh hai loai nc kia.
Vy l cng ri rm hon na, v th nu ban mun n king, ti khuyn ban nn theo
ch ca eingold nhng c cp nht v ci tin, hoc tun theo ch n
king c gim st ca mt ngi hiu bit.
Vy ban c nn n king kiu ny khng? Ti ngh chng c hai g v th sao khng
th. Ti chi nghj ban m to mt m xem kt qu v nu khng c cng hiu g th
nn chm dt. Theo kinh nghim ca ti th nhng cht salixilt tu nhin (chng han
cam, du, c chua v nhng loai nc qu khc) u c cht bo qun. Ri trong
thc n ng gi v ru b cng c cht ha hoc. Nhng cht nitrt khc nh thjt
mui, bnh m nhi thjt c mu nhn tao v cui cng l nhng cht amin nh
socola.
Hy chon ch n thch hp ri tun th nghim ngt. Ti cng nghj nn n
chung c nh nhm trnh phn bit. it u n th lai tt cho c chng v v na.
Thuc
tui trc khi i hoc tr c triu chng ny him khi cn ung thuc, nhng mt
s tr con 3 n tui thuc c th mang lai nhng ci thin ng k.
Gi s mt a tr hiu ng thi qu ang c cho ung thuc kch thch chu
u c mang sang chu v p dung mt ch n ca chu ny. Ky la l tr
khng bao gi phn ng vi thuc m chi vi ch n ung. n cht tu nhin ca
con ngi tht kh thay i. Vn l a s thuc kch thch c cha amphetamin
v tao ra sc luc khng l ging nh thuc kch duc cch y 2 nm bj bi xch
d di. Ti oc rt nhiu sch v ti ny nn ti chc chn nu tr s dung
ng, thuc khng gy nghin.
Chng ta thng qun rng ngi ta bt u cho tr hiu ng thi qu ung thuc
ny ln u tin vo nm 193 v Ritalin c dng rng ri t nm 19. Vn cha
c bng chng g v tc dung phu nghim trong ca thuc v thuc dnh cho ngi
ln cng khng h bj bi xch.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
iu duy nht cn lu l khng c dng qu liu. Thuc c cho d dng hon
l nhng li khuyn v hnh vi hoc su t vn v nhng vn gia nh.
Nhng ti liu nghin cu t nhiu trung tm cho rng 0 n 90% tr con tui i
hoc c mc hiu ng thi qu thng phn ng vi thuc. a s tr con tui
trc khi i hoc thng khng cn n thuc v ti l thnh cng khi tc ng bng
thuc thp hon so vi tr con tui i hoc.
Tc dung nht thi ca thuc d nhin l chng minh c ngay. Nhng vn cha
ai nghin cu tc hai lu di. Hin nay sau bn moi nm s dung ngi ta thy
bnh nhn l tr hiu ng thi qu vn an ton v khng h nghin.
Nhng cch cha tr[ khc
Su kh chju v cm gic ti li tiu cuc m b me ca tr hiu ng thi qu phi
chju ung lm cho ho chp ngay nghj gip . Ho tht su phi i mt oan
ng di v kh khn hoc tu phi leo ln con dc ng m khng c bc s
hoc nh gio duc no gip . Chnh v th khng c g ng ngac nhin l ho sn
sng m v tr tin cho bt ky ai nghj cch cha trj.
Ngy nay moi ngi thng s dung thut ng d ng hoc thiu ng trong
mu i vi tr hiu ng thi qu. Mt ln na, tuyt i khng c bng chng
chng minh iu ny d phu huynh c tin i chng na. Tong tu vic cho rng
vitamin, nht l vitamin nhm c th cha trj c cc triu chng v kh nng
hoc tp km hoc cc bnh hnh vi cng hon ton khng ng.
Tr hiu ng thi qu thng t ra ln xn v km t chc, v th nn s dung liu
php t chc nhm ci thin kh nng tu qun l ca tr. C th xem vic ny tong
tu nh day d tr vi muc tiu cha trj, va gip ci thin mt s mt, va yn
mt s vn v ci thin tnh hnh chung ca tr. Liu php ny bao gm ci thin
lng tu trong, nng luc th cht thng qua vic t chc giao t x hi v nhng hoat
ng trong gi nghi. Cch day ny s c li cho tr v tr thng phn ng tt nht
trong tong tc gia hai ngi v kt qu s gip cho tr thnh cng hon trng
v iu ny chc chn ci thin hnh vi ca tr.
Nhng a tr khc c trn trn li v u a, kch thch tin nh bng su di
chuyn trong khng kh. C ngi cho cch ny tt nhng khng c bng chng cu
th no chng minh iu ny.
Cho d con ban chi hiu ng hoc hiu ng qu mc th cng phi gip tr trn
nhiu phong din. Khng chi x l mt phong din thi l . Chng ta cn qun
l hnh vi mt cch khn ngoan, tng cng lng tu tin v gip tr pht trin cc kh
nng x hi, thuc hin mt s cng vic cha trj v c th dng mt t thuc khi tr
ln hon mt vi tui. Tr hiu ng t th cha trj t, cn hiu ng qu mc th
sut nhng nm u tho s lun c nhng vn v thm ch bj bnh tim.
Ti khng ng vi quan im rng theo thi gian th nhng c tnh ca tr hiu
ng thi qu s gim dn. C th thay i v gim bt nhng nhiu ngi ln
nhng c tnh ny vn tn tai. Khc nhau l ch ra khi trng hoc nn chng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
ta c php nguy trang nhng yu km v thi phng sc manh ca mnh. Chng
ta cng hoc c cch vt qua nhng kh khn nht l khi quyt tm nhm gip
ci thin c phn no qu trnh tp trung. Ti tin rng tnh cht thi qu ny
thng tn tai mt s ngi t khi ho sinh ra n khi cht i. Nhiu ngi oc
chong ny s thy khng chi con ho m c ho hoc ngi ban i ca ho cng c
c tnh ny.
Hanh phc v su tu tin l rt quan trong, khng chi i vi tr con m c ngi ln.
C hai i tng u cn c h tr v ng vin ch khng nn ph bnh ho.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
1
Nhng tr choi theo nhm,
tr truc tui i hc v vic hc tp sm
Cch y 0 nm, tr con sng trong gia nh ba th h gm con ci, b me v ng
b. Chng quan st v lng nghe, hoc tp ging nh th hoc ngh sau ny tr
thnh ngi ln. Ngy nay, trong mt x hi nng ng hon, phong thc tip cn
tu nhin ny c chuyn sang vic hoc tp c t chc v bi bn hon, Tr so
sinh c th tham gia cc trung tm chm sc tr, cc nhm vui choi v sinh hoat
trc tui i hoc.
me thc thi cn cho con hoc boi, tp th duc, lm ton, tp oc v hco nhac
tui chp chng. y c phi l mt bc tin tht su khng? Hay nh vy l chch
hng? Vi t cch l mt bc s dnh nhiu thi gian gip cho nhng phu
huynh bun phin v c con khuyt tt, ti khng jnh rng mnh khng c nhiu
thnh kin. Ti cho rng nhng ngi may mn c nhng a con khe manh bnh
thng phi cm on Cha v nn dnh cho con tnh yu thong, su quan tm v l
tm gong tt ep nht cho con noi theo, khng nn bin con t a tr bnh
thng thnh khc thng. Hanh phc v thnh cng trong cuc sng ty thuc vo
nhiu th ch khng chi nh hoc vn. Nhng n luc ny thng nhm tha mn ci
ti v su nui tic qu kh ca b me chung hon l gip ch cho a tr thch nghi
tt hon trong ci th gii khc nghit m tr ang sng.
Nhng tr choi theo nhm
Nhng b me a con n choi vi nhng a tr khc v trong khi nhng a con
ca ho choi a, c gng ha hp vi nhau, cc b me tn ngu, chuyn tr v
ngm con. Vic ny c li cho c con ci ln b me. Tr con tui chp chng thch
c c lp mt cht mc d me vn quanh u . Mc du tr cn qu nh
choi chung bn canh nhng a tr ln hon. Tr thng c nhng cch d thong
by t su thch th ca mnh tui tr nh cn, , x y v khng chju chia
x vi cc ban. Chng rt d bj cun ht vo nhng tr choi on gin v lun chp
ly nhng choi mi.
ng cch thamg gia nhng nhm vui choi th ny, ban s trnh c cm gic bj
cch ly t tng trong nh. an c th lng nghe v trao i kinh nghim vi nhng
b me khc bit rng nhng vn d ca mnh cng bnh thng v ph bin. y
l noi l tng n so snh nhng ghi ch ca mnh v khai thc k nng ca nhng
b me cng ang nuoi con tui ny.
Tr con tui truc khi n trung
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
Khong thi gian t 3 n hoc 6 tui, tr thng i nh tr, mu gio v c
nhng c gio c k nng day tr tui ny chm sc. Nhng hiu trng
trng mu gio k lai rng phu huynh thng ph bnh l ho chi cho tr con choi
nhiu v hoc t. Mc d vy, ho vn kin jnh rng tr con tui ny chi nn vui choi
v pht trin cng nhiu cng tt nhng k nng dnh cho vic n trng v vo
i sau ny. Tr hoc cch xa b me trc y vn gn gi b c ngy v m. Tuy
nhin cht lng chm sc phi tt nh khi nh v trong moi trng hp phi
ng vin, h tr tr. C nh th phu huynh mi hon ton an tm giao tr cho trung
tm c ngy khng cn bit ho gi con v bj bt buc hoc do chon lua.
Nhng hoat ng trc tui i hoc ca tr con c m t tt nht bng cu "hoc
cch hoc. Tr c hoc nhng k nng co bn cn thit trng mu gio t k
nng chia s,ha ng, ngi yn, n jnh, lng nghe v tp trung vo mt cng vic
cu th. Nhiu a tr nhn thy vic ny v cng kh khn lc ban u nhng giao
vin c hun luyn cch lm cho tr quan tm v khuyn khch tr ngi xung
v lm xong vic c giao, mang vo i sng ca tr mt cht k lut v c t
chc. C gio phi bit cch pht huy tnh hiu ky tu nhin ca tr nhm pht trin
c ham mun hoc tp v khm ph kin thc noi tr.
trng mu gio, tr hoc c cch giao tip khng chi bng li ni m bng
nhng cch thc khc, chng han s dung tr tng tng lm cho co th nh b
ca tr giao tip c ging nh ming chng. Tr thng hoc ni rt nhanh trong
mi trng ny nh c nhiu ban b xung quanh. Khng phi tr chi lp lai nhng
iu nghe c m tr hoc cch sp xp suy ngh ca mnh v th hin ra ng
cch.
Tr cn hoc c cch ha hp, chia s, i n lt mnh v bit tn trong s hu
v mong mun ca ngi khc. Tr bit n k lut v cch t chc nhiu hon v
iu ny rt c ch cho vic i hoc ca tr sau ny. Ngoi ra khi tch khi b me, tr
cng pht trin c tnh c lp.
Tr i mu gio c li nh vy m ngi me cng c th thi i cht "nap
nng lng. Hoc nu b me c con nh hon na th c th dnh thi gian cho tr
m khng lo a ln quy ry em n. Vic i mu gio chun bj giai oan tr i hoc,
v cng gip me tr lm quen vi vic ri xa tr, quen vi cm gic t chim khi vng
con v chng bay n trng tip nhn kin thc mi, ko cn lm mt con chim
non chi bit dua vo b me.
Nhng du hiu bt u tui i mu gio
Thng t ba tui tr ln l tr sn sng i mu gio. Tuy vy mi em phn ng
vi vic xa me rt khc nhau. Mt s em rt c lp nn chi b tay me ra l chay o
vo lp. Mt s em nhy cm hon v bjn rjn vo tun u tin, cn c em th ht sc
kh s vo lc ban u.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
D con ban nh th no, nu ban chun bj trc v khng vi v vo ngy u tin,
moi vic s n. Khi ri i th phi dt khot, nu thy kh khn th hi xin li
khuyn ca hiu trng.
Trc khi cho tr i hoc vi thng, phi ni trc cho tr bit, mang tr n thm
quan trng v chun bj tinh thn cho tr. Cho tr lm quen vi dng i mu
gio. Mc cho tr loai qun o d ci nhm gip tr i tiu i tiu thun li nhanh
chng.
ac cho tr chun bj tht on gin, ghi tn v lm du r rng tng dung cu v
ac cho tr d phn bit v thao tc.
Vo ngy u tin nn bt u sm, khng c hp tp v truyn su lo lng ca
ban mang cho tr. D nhin tr s cm thy cng thng. an c nh lai lc mnh
chuyn sang lm vic ch mi, bc vo vn phng gp ton nhng ngi la?
Ngi ln cn hi hp hung g tr con!
i thng vo trng, treo ti xch ca tr ln v cng con i mt vng quanh trng.
Dng lai xem phng v sinh v tr s phi s dung nhiu ln sau ny. Vic ny gip
tr sm quen vi phng v sinh tp th. V chuyn i tiu i tiu, ng lo lng nu
tr cn t trong qun vi ln. C gio bit l d c tp i b nhng khu hi hp
tr thng t trong qun. Hy mang theo du tr vi ci qun cho tr, c gio s gip
tr trong chuyn ny.
Vo ngy u tin khng nn b tr lai ri i ngay. Ngi v choi vi tr mt lc
chng n jnh tm l. Khi n lc phi i th khng nn chn ch lu. Hy ni vi
con "Con oi ngoan, n nhiu, ng mt lc l me sv n con ngay. Khng c
ni di con: "Me chi i dt chic xe thi! Tr ba tui bit th no l ni di ri! Nh
cho s in thoai lin lac phng khi c gio mun goi cho ban.
Nu tr kh s qu khi bj b lai th nn xem lai c th hon thm vi thng c
khng. Mt s em ch vi tun l quen nhng mt s n vi thng tri vn khng
chju c.
Phi chun bj tm l l khi v nh tr s dn ht cng thng trong ngy cho ban. Tt
c nhng thi quen tt ban hnh thnh cho tr c th bj xo trn ht nhng chi
tam thi thi. i mu gio gip cho tr hiu bit v trng thnh hon. Tr chju chia
s, ha ng v vng li hon, mc d c th vn khng ha hp hon vi anh chj em
mnh.
Thn ng
T "thn ng c nhiu ngha khc nhau, i vi nhiu ngi. Choi dong cm
c lc 4 tui, hoc hoc gii hon nhm tr cng u l biu hin su vt tri.
Nhng liu tr c cn tip tuc nh vy v iu ny c tt khng v sau? Tr cn
nhng phm cht nh bit giao tip, ng tin cy, nhay cm, kin quyt, hiu qu v
ha ng vi ngi khc, bit quan st v lng nghe, yu i vt qua nhng
nm u i v sng cuc sng hanh phc khi trng thnh.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
Tr thch hoc th nn khuyn khch nhng khng c p buc tr. Phu huynh nn
bit nhng tr khoe khoang tr thng minh ca tr con thng khng ng nh v b
ngoi.
Hc vt
Hoc vet (hoc thuc lng) c mt s li ch nhng khng gip pht trin c sng tao
v tr thng minh. Ti thng thy cnh ng b bg con ng m t mt n mt
trm. Khi ti hi mt trong nhng cu b ny:Nu chu i ngang qua mt bi c v
c hai con b. Con m cng ro cho mt con i ra, vy trong bi c cn lai bao
nhiu con? Cu b nn thinh. R rng hoc vet khng gip gii quyt c nhng
vn thuc t.
Cng ging nh bo b ht bi " Con c b b m hi tr xem n phi lm sao khi
mun i choi, b c th c xem l thng minh nu bit cch tr li. Suy ngh tng
qut rt quan trong, tr thnh mt ngi hoc gii v sng lng.
Suy ngh tng qut chnh l kh nng s dung nhng thng tin c c nhm p
dung cho nhng tnh hung khc nhau. Ti xin a ra mt v du nh sau: Mt con
ch tn acke ca ngi hng xm nh ti chay ra ng v bj xe tng. N bj
thong rt nng nhng c cha lnh. Sau ny ti h ngi ch ca n:Con
ch ack hiu khng nn chay ra ng ri ch? Ngi ch tr li:N rt s
khc ng ch n bj m phi nhung vn tung tng nhng oan khc. R rng
con ch chi hoc vet, khng bit s dung mt cch tng qut hiu bit ca n mt
cch tng qut hiu bit ca n.
Mt chuyn khc na v mt cu b 6 tui mc chng tu k m thj. Cu b sng
bit lp v rt kh s. Mc du vy, mi ln c a n phng khm ca ti, cu
ly mt t giy v trong khi ti v b me cu ni chuyn, cu b ghi ra mt cch
chnh xc tn ca tt c nhng con ng m chng ti i qua. Cu b c tr nh
hnh nh tht tuyt vi nhng tht ng bun k nng ny khng b p cho nhng
k nng ca cuc sng tht su m cu khng c c.
Kin thc tng qut l mt k nng hon ton khc, ging nh trong cc bui thi v
tr thng minh trn truyn hnh. Chng han con ban c th bit mt tun c ngy,
mt nm c 2 tun v mt nm c 36 ngy. Nhng tr c bit tai sao nm ngoi
sinh nht ca n nhm ngy th ba m nm nay lai nhm ngy th t khng? Tr
c nhn ra l nhng con s ny khng bng nhau, rng 2 tun th chi c 364 ngy
v c thm mt ngy na trong mi nm khng? V ri nm nhun, tr c bt u
suy ngh hiu c iu ny cha?
Muc ch ca chng ta l day cho tr nhng k nng hoc tp co bn, ri khuyn
khch tr pht trin ln t . My tnh cha mt lng thng tin khng l nhng u
c con ngi cn siu vit hon nu c lp trnh ng cch.
Nhng ming giy c ch, nhn dang hnh nh v vic hoc oc sm.
Nhiu phu huynh c nhng trit l gio duc con ky khi nn ho khng th tr hon
vic cho con tham gia cuc chay ua hoc vn lu hon c. oc l mt k nng phu
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
huynh thng mun con tip nhn ngay v hoc thng tu day con cho d thy c v
nhng nh t vn c phn i.
iu ny khng c hai g nhiu v mc d khng nghi ng g l tr con 6 tui thi
nay oc tt hon cc bc tin bi, chng c bng chng g cho thy n giai oan
hoc 10 tui th tr vn oc tt nh th. Nu bj p buc phi hoc oc qu sm tr c
nguy co s mt hng th v phn i kjch lit lm cho qu trnh tip cn vic hoc tp
bnh thng s bj nh hng.
D sao, tr con di 4 tui cng kh m chju ngi hoc oc c. Tr chp chng chi
thch chay, nhy, vui choi v thch th cuc sng giai oan tui ny. Nn cho tr
tn hng thi gian ny v n ngn ngi lm.
C ngi hi tai sao khng cho tr 4 tui hoc k nng oc ca tr 6 tui c. Ti
xin ni lai nu tr c hoc oc c th cng chi l hoc vet, k nng ny khng c li
v lu di. Hy i n khi tr tht su hiu c iu n oc c.
Nhiu phu huynh bt con hoc cachs nhn dang t khi mi 3 tui. K nng ny kch
thch b me tr v ho bj m nh bi tng rng con mnh l thn ng. Tht ra chi
cn tp trung v c tr nh hnh nh tt th c th tip thu c k nng ny. Tr c
th nh cc hnh dang, cc tn nhn hiu hoc hnh nh v loai scla tr thch
nht. Mun khuyn khch k nng ny th s dung cc ming giy c hnh ch v
mi ln tr ni ng th thng ngay. cu v con tinh tinh cng c day nhn
dang hnh th bng k thut ny. D nhin con vt khng th at n trnh cao
hon vj khng th day cho chng s dung kin thc on ra nhng hnh m chng
cha tng nhn thy trc .
Mun hoc oc c ng cch, nhn dang chi l bc khi u. K nng tht su l
bit nhn vo ch ri nh vn, p dung nhng quy tc nht jnh v pht m ng
nhng t . Khi nm c k nng ny th c th oc d dng nhng t cha
bao gi gp. Chi cn b sung k nng hiu tt l c th hon thin k nng oc ca
ngi ln. Tuy nhin, no ngi khng trng thnh cho n khi 6 tui v chi
n tui ny mi bit ai hoc gii v ai km. Nh th r rng k nng ny lin h rt t
n con s ch m tr c th nhn dang lc tui.
Day cho tr con nhn dang t khng ging nh day cho tr oc. Ti tin rng hoc oc
sm khng phi l tr choi thng minh cho tr. Trong mt nhm tr, mt s a tr
s hoc gii, mt s trung bnh cn mt s yu km. Mc du vy, b me cng quan
tm v cng dnh nhiu thi gian cho con th tr s c kt qu hoc tp tt hon l
nhng em c b me dng dng. V d nhin, a tr no tp trung v sn sng tip
nhn kin thc tui ln 4 th chc chn s c kh nng thnh cng cao hon
nhng em qu hiu ng, v t chc, km tp trung.
Mc d nhng con s thng k cho thy tr c kh nng nhn dang t sm hon th ti
l thnh cng trong hoc tp sau ny s cao hon, ti tin rng vic day cho tr oc
khng lin quan n iu ny. Mun oc c tui trc khi n trng th phi
c mt cht nng luc hoc vn co bn v phi c gio vin nhit tnh khuyn khch.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
iu kin tin quyt ny loai tr cc vn oc kh, chm pht trin v ngun gc
khng bit oc ca gia nh. Mt khi lm r iu ny, tht hp l rng thnh cng
ca nhm ny chc chn s cao hon. oc sm khng phi l du hiu ca kh nng
ny, cng khng phi l nguyn nhn.
Bi li
Cho tr tui chp chng hoc boi l rt tt, khng chi gip tr lm quen vi nc m
cn tao iu kin vui choi v th duc cho c gia nh.
Mt nghin cu vo nm 1993 quan st phn ng ca 42 a tr khi c t
vo nc. Trong bn thng u tin, ho ghi lai kiu boi phn xa ca tr, hai tay v
hai chn khua nhjp nhng trong nc, ging nh kiu boi tu do. n 4 thng tui th
phn xa ny bin mt, v tr quy loan xa khi c th vo nc. Tr thch th lm
tung te nc khp noi nhng khng bit cch dng tay v chn. Vo nm th hai
th tr bt u c nhng c gng di chuyn ng cch trong nc. T tr i th
chi cn l vn thi gian, thuc hnh v su pht trin ca no n khi tr tht su
boi c.
Nu mun tr hoc boi th nn bt u sm. Tr s mt tay m ly me hoc b v tay
kia tat nc. Sau tr s ap chn vi su gim st ca me v dn dn b me cho
tr m phao tr tu boi. T ba n su tui tr thng boi kiu cho ch nhng
mc c lp cn ty vo quyt tm ca tr v su thuc hnh. oi l mt mn th
thao c li cho sc khe, a tr no cng thch.
C phu huynh thi thng cho th con vo nc ngay khi va sinh ra. Vic ny dn
dn cng c gia nh an ton v thch th hon nhiu.
Nhng a tr: chng ta ang c gng gip ai?
me no cng mun iu tt nht cho con mnh v n luc rt nhiu nhm gip con
at c iu tt nht. iu ny ng khuyn khch nhng khng nn vt qu ci
ngng thi qu. Tht khng may, n luc ca b me d leo thang v chuyn thnh
ni m nh v cc muc tiu hoc vn d che m mt ho trc thuc t cuc sng. i
mt s ngi th qu trnh ny chm chap v v tnh nhng mt s mun xem con
ci hoc nh phong tin tha mn ci ti ch k ca mnh.
Gn y ti ni chuyn vi mt s nh bo va vit v mt bi nghin cu v cch
day tr hoc oc sm. Trong qu trnh nghin cu, nh bo gp phi nhng phuc
huynh v nhng a con ky cuc. Mt cu b 6 tui rt tu ha v b me cu cho rng
cu chn i hoc v sp xp cu hoc chong trnh ca tr tui. cu lp ring
mt chic my vi tnh cho cu s dung v thu thy giao n day thm gip cu
tin xa hon na. Cu cn phi hoc nhac v khng cn nhiu thi gian tham gia cc
hoat ng chung vi nhng a tr km hon cu na. D nhin cu tr thnh thn
ng nhng khng cn bit n nhng g goi l nim vui na. Cu phi trong nh
sut ngy, nc da xanh ti v nht nhat, yu km c v th cht ln x hi. me
v nh trng th thch th nhn cu th hin ti nng cn ban cng lp th xem cu
nh mt cu cu chn ngt. Theo ti, b me cu b ang che du ng sau mt su
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
nui tic qu kh trong cuc tin phong nhm tao ra mt "siu nhn. Tht ng
bun, nhng a tr khc trong gia jnh bj l i hon ton v chng "chi l nhng
a tr bnh thng .
Mt gia nh khc co mt a con 3 tui hoc rt gii chong trnh hoc oc vo hoc
ky hai. V s mt th gi, b me cu thu hn mt gio vin nc ngoi n day cho
cu. Nhim vu hng ngy ca c gio l day cho cu hoc v ni chuyn vi cu
bng ting me nhm gip cho a tr hoc gii hai th ting cng mt lc. an
mun bit b me cu b lm g khng? Ho l nhng nh chuyn mn bn rn, phi
ra ngoi lm vic sut c ngy.
Hc t cuc sng
me chnh l nhng nh gio duc tuyt vi nht m tr con tng gp trong cuc
sng ca chng. Vic quan st, lng nghe, choi a v c khi chi cn bn tr c
gi trj khng th ph nhn c.
Sut mt ngy bnh thng th c bao nhiu l cuc phiu lu trong cuc sng
ca a tr. Mt ting xe hoc mt con ch sa to khuy ng c tr tng
tng ca tr v chng s mun thut lai cm xc ca mnh cho bt ky ai mun
nghe. Trn ng i siu thj, chng nhn ra nhng qung co thy trn truyn
hnh, hoc lun ming ni v ci siu thj, chic xe hoc tt c nhng g tr nhn thy
v thch th. Trong siu thj, tr m cam, chon tri ln hon, b vo ti v hoc cch
phn bit nhng quan im khc nhau gia cc nhn hiu. V n nh chng lai
gip me sp xp theo tng loai, lun c me bn canh tn ngu. Chnh v vy,
tr s hng n b me cm thy an ton v c dn dt.
Chng lng nghe b me ni, hoc cch ni ca ho v lun ming t cu hi cho b
me. ng cch ny, tr s pht trin kh nng ni v kin thc ca mnh. Tr gip
cho me lm vic nh, hoc cch x l nhng thng ip on gin v ni chung l lm
"ngi gip vic cho me. Tr thch nht cng vic ra chn v phu me nu n. Va
lm vic va chuyn tr, thuc tp. tr cm thy mnh rt quan trong va c yu
thong, v lun xy dung nim vui sng.
Tr pht trin co bp, khng phi trong phng tp m nh i b n cng vin, ngi
u xch u v chay ui theo con chim b cu ng ngn s vo chung do tr t.
Phn ln thi gian trong ngy tr choi a, khng phi vi nhng pht minh c vi
tnh ha m vi nhng nguyn liu c tht tu nhin nh giy, nhng chic gh v ci
hp.
Su ng bin v choi a tu do tao ra mt t duy sng tao thng khng c tr
"qu y . Lc ny tr xp gh thnh mt dy, thu v m tin, lc khc tr lai
chay chic phn luc tht n o trong phng khch. Tr lm nh xe bng giy cho
xe hoi chay vo, ri dng cun giy v sinh lm tn la phng vo khng trung.
Gio duc kin thc cng nh gio duc gii tnh c nhiu cch thuc hin. C th goi
tr vo phng v ging mt bi v nhng d kin ca cuc sng. Nhng b me ci
m th thng khng theo cch ny. Nhng b me ci m th thng khng theo
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 60
cch ny. Ho thch tr li nhng cu hi tr nu ln trong cuc sng hng ngy hon.
Tong tu, day cho tr theo cch bi bn, hoc cho tr hoc ging nh th hoc ngh
ca b me thng qua cc hoat ng ca cuc sng thng ngy cng c tc dung
nh nhau.
Phu huynh tt khng nn ha theo ban b tr thnh nhng nh gio duc y quyn
uy. Chi cn lm nhng ng b b me n cn, quan tm v gong mu c th day
con thng qua cuc sng thuc t l ng khen ri. Nhn lai qung i con ngi
trong by moi nm th tr con c bit oc lc 4 hoc 6 tui khng c g quan trong.
Tt hon by gi nn bt u cuc sng bng mt quan im cn bng v lnh
manh, hanh phc. Nhng kh khn v phin no khng bao gi hon ton vng
bng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 61
1
Nhng b m i Im Im sao chm sc con hiu qu
Sch vit v chm sc tr con thng chi thch nhng b me c con nh m vn i
lm. Trong th gii l tng th khng c chuyn ny nhng chng ta ang sng
trong mt th gii bnh thng. Hon na d nhiu ngi tm hiu nhng cha ai
cho thy vic nhng b me i lm l su bt li hoc iu c hai cho con ca ho.
Ngy nay, 1% phu n c i lm khi con ho cha y tui. V con s ny ngy
cng tng v khng cn chon lua no khc. Nu chi c mt thu nhp th s khng
trang tri. Nhiu phu n c o tao c c mt cng vic c trch nhim
cao v nu bj vng mt thng xuyn hoc s mt i cc k nng c vin cnh thng
tin trongmt thj trng lao ng y canh tranh. C mt s s b me nhn thy
mnh khng th chm sc con trong sut 24 ting mt ngy v d c gng bao nhiu
ho cng khng ph hp vi vai tr ny. Ph bnh th rt d nhng khng ph hp vi
vai tr ny. Ph bnh th rt d nhng vo thi bui bnh ng nam n by gi vn
rt t n ng sn sng chp nhn nh chm sc con c ngy.
Mc du chp nhn xu hng ong thi v vic khng h c bng chng nguy hai
g i vi tr, ti vn mong ti l phu n i lm thp hon. Ti lo rng nu b v me
u qu bn vo nhg nm u i ca con th v sau ho s thy hi tic rng thi
gian ny tri qu nhanh v mt khi tri qua khng bao gi tr lai c.
Cm gic c Ii
Nu b me va mun lm vic va mun dnh nhiu thi gian cho con th rt d c
cm gic c li. Ti va du mt bui hop cc b me ca tr trc tui i hoc noi mt
nhm cc b me chi nh chm sc con cho rng nhng phu n i lm khng c
quyn c con nu ho khng mun nh chm sc con mnh. Khng cn buc ti
nh vy cc b me i lm cng chng hanh phc g ri bi v phn ln ho u c
cm xc c li.
Hy ti trn an cc b me i lm bng cch trch dn cu ni ca Michael Rutter
trong bi vit ni ting ca ng: " Mc du trc y bj buc ti i vi nhng vn
ca con mnh, by gi r rng cc b me i lm khng c nhiu vn hon nhng
b me chi nh chm sc con. iu ny c chng minh qua nhiu nghin cu v
hnh vi tr con, s dung nhng bin php khc nhau. Vy l r. Tuy nhin, iu
quan trong nht l ch trng tr phi cht lng v phi quan tm n tr nhiu hon
khi c bn tr.
Chn ch trng tr
Tr s tht may mn nu c vi gia nh. Tuy nhin nu khng th th c th tm
noi gi tr, chonh nhng nh tr cht lng tt hoc gi nh tr gia nh. Vi nhng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 62
ngi chm tr chuyn nghip th ban khng phi lo nhng nhiu noi lai qu t i
vi phu huynh.
Phi chon ngi trng tr cn thn v l ngi ban c th tin cy hon ton, nh
vy ban mi an tm v chuyn ch vo cng vic. Khi chon ngi chm sc tr, nn
quan st xem ngi giao tip vi con ban nh th no?. Ngi c tht su ni
chuyn, lng nghe v bit cch choi a vi tr hay khng, hay chi l quan h
dua trn vic p ng tin bac. Lc con lai cho ngi chm sc ln u,
nn dnh nhiu thi gian v khng vi vng v gy xo ng.
Nn ni vi tr rnh mach ban i u v lc no tr lai. D c li gii thch g th tr
cng khng hiu nhng c hnh ng nh th. Tr c th khc nhiu khi ban i v
cng khc nhiu khi ban n n nhm lm cho ban phi y ny.
Nn lai s in thoai cho ngi gi tr v bo ho nu c g lo lng phi goi ngay
cho ban. Nh th ho s chm sc con ban tt hon v nu c chuyn g ban cng
c bit sm hon.
Vic chm sc tr v Ic tr b[ bnh
Sau mt nm sng trong gia nh, tr khng c min nhim vi nhng loai vi
trng nh cm lanh, ho v st. Khi bt u i nh tr, tr d bj ly v c th mc bt
ky bnh g do ly nhim.
Khng nn mang tr n nh tr khi con bnh, vic ny lm cho nhiu i tng lin
quan phi kh s. Mt s Cng ty khng chju thu phu n c con nh v ho nghi
php qu nhiu chm con khi con m.
Khng d tr li cho vn ny. me phi nh chm sc con khi chng bnh.
Ti chi nghj rng khng chi b me phi nghi vic chm sc con m cc ng b
cng phi chia s trch nhim ny.
Mt s cng bng cho tr con
Cc b me i lm phi m bo dnh cho con su quan tm tt nht nhng lc hai ne
con c bn nhau. i lm v qu mt, nhng b me khng mun lm c cng
vic nh, ni g n chuyn tr v vui choi vi con. Th nhng d ban ngy tr c
chm sc tt n th no, cng cn phi chm sc con vo ban m v cui tun
cng nh vy. Khng nn cng vic nh chim qu nhiu thi gian ca ban dnh
cho con, mc d c th tn dung sp xp va lm vic va vui choi v day d
cho con. Nu iu kin cho php th nn mua sm trc moi th, chi khi no st
hoc t xut cn th g mi chay i mua gc ph. Thc n ng lanh l thuc on
du phng tt, nhng nu n thng th s mau chn v kh t. Khng nn nu
nhng mn tn nhiu thi gian v qu cu ky. Chon th d nu nhng b dng.
i vi nhng gia nh c t lanh ln v b me c c t chc, c th nu thc n
thnh tng khu phn v chi em hm nng lai dng. Mt tun nn i n ngoi mt
ba th gin v vui a vi nhau.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 63
Khng d tha mn hai vai tr ngi phu n i lm v mt ba me, b ni tr gii
cng mt lc. D nhin su sach s, v sinh v gon gng l u tin s mt nhng
khng nn qu cu ton. Nn ch trong n nim vui. Nu b me lc no cng cn
nhn khi don dep nh ca v lm tong ln nhng chuyn v sinh nh nht th
khng kh gia jnh khng th thoi mi, vui v c.
Mt s cng bng cho cc b m i Im
Ngi phu n i lm phi lm hai cng vic ton thi gian m chi nhn c tin
cng v su hm on cho mt cng vic. Tt c n ng c sinh ra cng bng nh
phu n. Nhng i vi a s ho th su cng bng khng ko di lu hon khonh
khc .
Ngy nay vi quyn tu do sinh con v nhu cu phu n i lm ngy cng tng, vic
cng nhau chm sc con cn c khuyn khch trc khi chnh thc tr thnh ao
lut.
Khi c b me u v nh sau gi lm vic, ho phi phn chia cng vic nh bao gm
c vic chm sc tr. Cui tun th mt ngi c th i a con i choi v mua sm
cn ngi kia lau chi, don dep, i v chun bj cho tun ti. Nu ng b c th i
choi mt m trong tun hoc i tp bng th b me cng phi c co hi nh th.
ng chng khng yu km g m khng chia s c vi v vic nh v chm sc
con.
Kt Iun
u hng ngy nay l phu n phi i lm lai cng sm cng tt sau khi sinh nhng
d nhin khng qu sm. Phu n phi lm hai cng vic m khng c h tr th
sm mun ho cng bj cng thng.
Chi cng bng khi c b ln me cng quyt jnh vic thu thai, sinh con v sau
cng chm sc con. Khng th c chuyn chi mt mnh phu n phi m ong vic
nui con. Nam gii phi thc tinh trc thuc t ny.
D nhiu b me lo lng v cm thy c li khi b con i lm nhng phi chc chn
rng iu ny khng c hai cho con ho. D nhin phi tm ch gi con cho tt v sau
gi lm v cui tun khng c xa tr. Trong vic lm b me, khng phi l lng
thi gian m cch s dung thi gian mi l vn ct yu nht.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 64
2
Trong vng tay ca ng b
ng b l ngun h tr tu nhin v qu bu nht. Trong 0 nm qua, kt qu ca
qu trnh goi l tin b l gia nh chia r v sng c lp vi nhau hon. iu ny dn
n v s vn . Nhng tr a v b me chng lm cho cc ng nghip thch th
nhng a tr chp chng th khng thch th g tranh lun v cch hnh x th vj
nhng kh chju ca b ni. N thhch chung v gi trj to ln ca ho i vi chng
ta v con chng ta.
ch Ii
Trong qu kh, trong nhng gia nh sng chung vi nhau, ngi tr tui thng tin
tng vo kinh nghim ca nhng ngi i trcm hi xin li khuyn. Do sng
trong th gii tch bit ngy nay, nhng ng b b me tr khng d lin lac c vi
ng b xin li khuyn v vic nui con hoc nh ng b gip mt tay vo nhng
thi im kh khn. Mt s ngi th cho rng b me ho lac hu v khng th gip g
c. iu ny tht ky khi v ban khng nhn thy l tt c nhng quc gia hung
manh nht trn th gii u do nhng ngi ng tui ng b ca ban lnh ao
sao?
Tui cng ln chng ta cng sng mt cch thuc t hon v cng c quan im sng
chin chn, tng tri hon. Tt c nhng ngi gi u tng sng qua chin tranh,
khng hong ti chnh v nhng kh khn khc v th ho vj th thun li hon
nhn thy su ph phim tong i trong nhng buc bi nh m i vi chng ta l
tht khng khip trong i sng hng ngy.
Th h trc c c su dju dng v trm tnh hon th h tr nng vi ca chng
ta. Tr con khng chju ngi yn nhng trong vng tay ng b th yn lng, ging nh
bj thi min vy. ng b c th khng tham gia c cc hoat ng cn nhiu sc
luc nhng trong nhng lnh vuc khc ho u i trc. Tr con chju ngi nghe ng b
k chuyn v xem ng b l nhng bc thng thi k chuyn rt hay. ng b dt tr
i s th v i dao cng vin v d khng nhiu lm th cng nn bit on v c
ngi gip ban gim bt nhjp nhn ngm th gii mt cch su sc v tron
ven hon.
Khng c hnh thc tam thi no tt hon cho vic chm sc tr con nu khng nh
ng b. ng b chnh l b me, khng phi v di truyn m cn vi trong hai moi
nm sng chung ng b r rang vn c nhiu im chung vi b me tr. ng b c
th gip ban chm sc tr i lm, hoc chi khi ban c vic phi i u haoc khi
tr m. Mt s phu huynh sp xp gi con cho ng b mt bui trong tun hoc mi
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
ng b cng i choi khi cn c ng b trng h. y tht su l nhng li ch to
ln m phu huynh v con ci ho c c t ng b.
Nhng ngi gi quanh xm cng c th gip ch nu b me ca tr xem trong vic
gip nhng ngi gi h quanh v con mnh c thm ngun vui giao tip vi
nhng ngi gi ny.
Thng nht nhng nguyn tc co bn
Nguyn nhn chnh m nhiu phu huynh ngai ng b sng chung l cho rng ho
s can thip hoc ph bnh. Vic ho can thip c th hiu c v ho khng th ngi
yn nhn con mnh pham lai nhng sai lm m ho pham ri sau ny phi hi
tch. Li cnh bo ca ng b lai thng cho qua nh nc chy l mn haoc ho lai
bj ght v a ra nhng li khuyn . Nhiu cuc ci v v n ra do nhng chuyn
vun vt lm b me tr khng nhn thy ht ch li to lon ca vic ng b chm sc
chu
Nhm m bo mt quan h tt, phi thng nht nhng qui jnh v hai bn phi
ng rng mi bn c quyn ca mnh. Khi b me trng tr th phi chju trch
nhim day d tr v lc ng b c khuyn ng ho cng c quyn khng nghe.
Khi ng b trng tr th b me khng c can thip m phi ng b x l tr khi
c vn . Tr con rt ging con tc k, chng bit thay i d dng cho ph hp vi
hon cnh.
Ni cho ng, ng b c quyn cho tr n th g ho thy tt cho tr v nu b me
cho rng keo s lm hng rng r th sau nn nh rng tr ngay, ch khng nn
gy g khng cn thit. ng b cso th p dung k lut vi tr v iu ny s khng
nh hng xu n hnh vi v ao c ca tr. me l ngi chm sc chnh nn
khng th li cho b me nu con mnh h hng. Ho phi chju trch nhim sa
cha nhng thiu st ca con mnh mt cch kin quyt v ng n.
Kt Iun:
Tht ng ngn khi cho rng tt c ng b u thch gn chu. C ngh m xem,
nhiu ngi khng c thi gian dnh cho con th lm sao c thoi gian chm sc
chu.
Nhng a s chng ta khng tn dung ht ngun luc ln nht ny, chri xem ng b
nh phu phm trang tr hoc chi gp g v sinh hoat chung vo nhng djp quan
trong, Phu huynh v con ci c nhiu iu cn hoc t ng b, haoc t nhng ngi
gi sng xung quanh.
Nu mun at c su ho hp th phi c nhng qui tc on gin. Th h tr phi
tn trong ngi gi v su chin chn ca ho. Khng c ci v nhng iu vt vnh
v ch, khng can thip vo su chm sc ca ng b i vi con mnh v cng
khng cho php b me can thip khi mnh chm sc con.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 66
21
Nhng gia nh chi c b hoc m
Thng k ngay nay cho thy hon con ci c chi cn b hoc me khi hoc xong cp
ba.
Trong nhng gi phc tm linh su lng, ti tht bun cho con ngi. Chng ta c
th phn chia nguyn t, khm ph khng gian v sng tao ra my vi tnh nhng
chng ta khng th chon c ban i chung sng trong ho bnh. Dng nh
cuc chay ua khoa hoc vt ln trn su tin b l su mt mt ngi ban i.
C th i vi ngi ln iu ny tht kh khn nhng chng ta vn cn nhng lua
chon trn con ng i ca mnh cn con chng ta th khong may mn c nh
th. Chng khng uoc quyn lua chon c u thai hay khng v ngay khi sinh ta
phi chp nhn hon cnh. Ngi ln chia tay nhngtr con phi sng vi nhng
trn ci v, ni bt an v su v l c sau khi vic ly dj cha l mt lua chon php
l.
Tuy nhin, tnh cm gia nh chi c me hoc b rt kh cho ngi phi chm sc tr
(b hoc me) nhng khng phi l khng thu xp. Nu b me hoc ng b ky hn
vn manh m v thong con th vic nui con vn rt vui th v c kt qu tt.
Nhng tnh hung c bit - Nhng vn pht sinh
Nhng gia nh chi me hoc b c nhng vn ring bit. Nhng vn ny c
nh hng n con ci khng thuy thuc vo ba yu t: su nng nhit v thch nghi
ca ngi chm sc tr, mc h tr haoc can thip tiu cuc t bn ngoi, hon
cnh dn n tnh trang tr chi sng vi me hoc b.
Khi b me cam kt chia tay mt cch c trch nhim v thn i th tnh hnh s hon
ton khc so vi cuc chia tay cay ng v au n. Mt ngi mt i ngi ban
yu thong ca mnh s trong tnh trang rt khc vi mt bme ang tui dy
th, khng hon g mt a tr.
Ly thn v Iy d[ - b m hoc ng b mt mnh nui con.
y l l do ph bin nht trong vic dn n tnh hung tr chi sng vi me hoc
b. Mc du nhng ngi ny rt lo lng nhngnh hng ln nht n i sng
gai nh l khng bit sau khi chai tay, mi ngi c sng trong ho bnh hoc su
vong vn ko di i vi ngi kia (em chong 22 - Nhng cng thng trong gia
nh Hy cu ly con ban).
D gia nh c bt hanh n th no trc khi v th chng ta vn thy vic chia
tay l mt c sc manh. Nghin cu cho thy mi hai thng sau d l mt giai oan
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
kh khn v b me hoc ng b ly hn phi iu chinh cuc sng v a tr
thng c x t nht vo giai oan ny. Cn phi tho lun k hon vn ny.
Con ca v chng ly hn v quyn thm ving; C th ti ngh qu on gin trn
kha canh php lut nhng ti thy b me tranh ginh vic nui co chng c ch g.
Theo kinh nghim ca ti, nu ngi phu n mun nui con th nn cho ho nui ,
ngoai tr khi ho bj ngin ngp hoc c nhng vn xc cm nghim trong.
ng b c khi bj han ch vic n thm con nhng khng bao gi bj to cm hon
ton. Ti c lm chng mt s vu v him khi to thnh cng nhng d c th
cng khng bao gi chng minh c nhng thit hai xc cm v ti chnh.
- Nh ?: Sau khi li thn, nhiu gia nh ng ca i v nh b me c th v l do ti
chnh haoc v ho khng mun lu lai trong cn nh c nhiu k nim bun. Mt iu
nn lu tm: nu c th th khng nn quyt jnh vi vng. Trong khi cuc sng
ang i xung th chng ta cng nn bm cht vo nhng g thuc v gia nh (nh
ca, con ngi v c nhng thi quen sinh hoat). Cn nh nh ci t m mi
m chng ta c tr v. Vi tr con cng vy, chng mt i mt ngi b hoc
me, nu chng mt i cn nh th vt thong s cn ti t hon.
- 2in 35c: i vi phn ln cc b me th tnh trang ty thn hoc ly hn lm tiu
chun sng ca ho bj gim xung. Ho cn buc bi hon khi nhn thy cc ng chng
nhn nho d dt. Khi b a tr n thm con, ho mang a tr i thit i nng
hu ri tr v vi me chng, cng b tip tuc xoay x trong thiu thn.
Tr cp hin nay chi tam b i vi moi ngi ch cha c xem l mt gii php
tt ep. uay tr lai lm vic c th gip phu n khi phuc lai long tu trong nhng
trc khi nhn tin h tr ca b a tr cho con v i nhn tr cp th cng vic
ho theo ui phi c tr long cao.
Nhng ng b c ngha vu php l vo ao c phi h tr cho con nhng khng
th tin nhiu vo su dng gp ca ho nukhng mun ni l ho khng h gip. To
qui jnh nhng dng nh khng kh nng bt buc ho phi tr tin s ny.
Cuc sng vn tip din d khng cng bng cht no i vi b me v a tr.
Gia nh v ban b
Khi c gi nh v ban b h tr th vic l than hoc ly hn i vi ng b hoc b
me v a con s m thm hon. Mt ngi ng hoc b s tao mt mang li nhm
n nhn an on a tr nu n trt khi vng tay b me.
Mc d c nhng li ch nh th nhng ngi phu n khng d tr v nh vi b
me mnh. Khng phi ho chi mt i i sng c lp m vic ny chnh l bng
chng xc nhn su tht bai ca ho. Tuy nhin , y khng phi l lc nn chon lua
hoc lm kh thm tnh hnh. u im ca vic quay v nh b me l c ho gip
chm sc con ban v m bo mt mi trng an ton cho tr, chuyn ngi
ngoi ni th no nn sang mt bn.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
Sau khi hn nhn tam v, phu n rt kh quay lai vi i sng x hi tng
c. an b phn chia lng trung thnh, ho khng bit nn ng h ai, v th ho thng
khng ng v pha no c. Nhng cp v chng d ho hp vi nhng cp khc
nhng vi mt ng b hoc b me ly hn th ho rt bi ri. Mt s ngi gi
khong cch v ho cho rng y cng l bnh d ly.
Nhng ng b hoc b me ly hn mt ban i m khng cn ban b than th
s rt c on. Ho rt d tn thong v xc cm v thng sm bj rang buc vo
nhng quan h khng thch hp khc. Ti rt ngac nhin l nhiu phu n c thot ra
khi nhng ng chng nghin ru hoc v trch nhim lai nhanh chng vng vo
nhng ng chng cng y nh vy hoc cn km hon.
Nhng cuc thm con
D ban c thch hay khng th cng phi chp nhn nhng cuc ving thm ny.
Hoc ban bj khuy ng v con ban cng th, hoc phi c su bnh thn cao
chp nhn thuc t.
D nhin ban au kh lc con ban i choi ngoi vi ngi chng c v ngi yu
mi ca anh ta. an cng s bun khi chng ban tha tin xi cn ban phi sng
kham kh, ban phi git gi, cho tr n v chm sc chng sut tun cn ho n
mang i mt phn thng ban ng ra phi c hng v khng phi chju trch
nhim g c. Cuc sng l th . Khng ai khng jnh moi su u cng bng trn
th gii ny.
S git Ii v hnh vi
Tr con khng phi l nhng t vn hn nhn, chng khng bit, khng quan tm
n nhng ci ng ci sai n n su chia tay. Nhng a tr tho ngy khng chju
c tnh trang vng b ko di v d b c ti t v bt cng th no, chng vn
mong c c gp b.
Do thi im tr tui trc kho i hoc l cao im ca nhiu cuc hn nhn tan v,
tui ny c xem l tui c nhiu vn nht. Nhng vn c th thay i v
cng nhng thng th hin ra bng nhng du hiu bt an, k nng bj thut li
v li c s rt kh a.
Su bt an ln nht l chng ta mt i mt ngi b v th chng khng th
cho ngi kia bin khi tm mt. Chng eo dnh ly me v khng ri me chng no
cha chc me s khng b i u . Vic chm sc tr ban ngy s rt kh, tr
khng chju mt mnh v sut ngy khng yn n c. Nn dnh nhiu thi gian
cho tr trc khi ri chng v ni cho moi ngi xung quanh bit trng hp ca
ban ho thong cm. Tr con c th kh ng v gia m thc dy i d dnh v
kim tra xem ngi than yu cn lai ca n c cn khng. Nhiu a tr ng
ring by gi i ng chung vi me v iu ny thng khng c vn g cho n
khi me c ngi yu khc.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 69
Thng tr con tr nn ti t theo tng t. Tr gin d vi nhng tnh hung chng
khng hiu c v ln tt c nhng ngi xung quanh. Tr cm nhn c ni
bun, su cng thng v xo trn trong gia nh nhng cha lon bit c x
th no cho ng. CHng quy ph me. i vi b me ang tm trang chn nn
v dao ng th hnh vi xu ca tr kh m chp nhn c. CHng ta qun mt
rng a tr cng kh s v chn chng v chng cn chng ta dju dng dn dt,
khng phi ry la v nh n.
M v sc kho tinh thn
Mc d vo thi gian chia tay, ban c cm gic hut hng rt r rang, vo mt nm
sau ban c nhng cm xc ln ln. an c th nui tic, nghi ng v gi trj ca mnh
v bun b, gin d v bi ri khng bit liu tnh hnh c ci thin khng i vi
ngi kia.
Ti khng phi l nh tm l nhng ti tin rng nhiu b me bj trm cm vo giai
oan ny v sc khe tinh thn gim st ca ngi me s nh hng n con ci.
Khi ban qu bun v mt i su nng ng, long nhit tnh th cng l lc ban cn su
gip . Tu mnh chin u th d thi nhng khng tt cho c ban ln a con ang
l thuc vo ban
Hy nh khng chi ngi ln bun m tr con cng bi ri v kh chju. Chng ta c
th bung xui v cm xc nhng con chng ta vn cn mt ngi me dat do xc
cm v lng nhit thnh gip chng pht trin.
Cuc sng s d dng hon nu ban chp nhn nhng iu khng th trnh v
khng ph sc vo nhng ci v nh nht. Su bt cng, trch nhim khng bnh
ng v cn nhiu nhng chuyn kh chju khc l mt phn ca cuc sng, d ban
c gin d hoc vui v chp nhn.
C gng i ra ngoi, choi a trong cng vin hoc gp g nhng phu n khc. Lm
vic chm chi v tp th duc, vui choi gip cho u c bn rn v than th ban kho
manh. Hy nh, c mt bme quan tm y n con cn quan trong hon c c
hai ngi nhng xa chng.
uan h mi
Mt s ng b hoc b me ly hn. Tht kh i ra ngoi giao du gp g nhng
ngi th vj khi ban bj ct cht nh vi a con nh, khng c ngi trng con v
ngn sch th rt han hep. Nu ban bt u mt quan h mi th s im khi
u nhng rc ri m tr con tui chp chng mang n.
Hy quan st t quan im ca a tr. a tr va mi mt i mt ngi thn yu
v mc du ly dj th anh ta vn l b ca n. Tr kh s v mt ngi ra i nn
khng mun chuyn ny lp lai ln na. Hu ht nhng a tr ny rt gn gi me
chng v khng mun bt ky ai xen vo gia. Ngi no mun bc vo th gii
ca nhng a tr ny v me chng u phi c nhng k nng tuyt diu nhm
chinh phuc tr.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 0
Trong nhng quan h mi, b quyt l phi nhay cm vi cm xc ca a tr v
khng p buc m nhe nhng gii quyt vn . Thoat u, tt nht nn giao tip
ban u bn ngoi, v tr con cn thi gian thch nghi vi ngi m chng xem
l xm ln lnh th ca chng. Khng c phat tr hoc nng gin khi tr i
quyn li ca chng.
Trong cc quan h mi, tr con phi c xem l mt phn ca quan h ny v c
th gy ra mt s kh khn khc do nhng mu thun v tnh cch, nhng khiu nai
v lnh th v long trung thnh bj chia s. Mt ln na, nn tin dn tng bc, t ra
nhay cm v cho tr c thi gian thch nghi.
Cui cng l phi thn trong, nhng ngi bj bit lp v c on thng d hnh
thnh cc quan h mi nhng nhng quan h ny thng y nhng kh khn.
Tht ng ngn nu c b nho vo nhng quan h yu ong lu di nu vn cha
hiu c v sao mi tnh c khng thnh tuu.
y khng phi l li cnh bo v cn c. Thng k cho thy hon mt na nhng
ngi ly hn c con nh lp gia nh lai trong vng 3 nm. Tht khng may, hon
na s ny lai khng ko di c cuc sng gia nh ln hai qu ba nm. Su v
ln th hai mang n nhiu vn rc ri hon cho b me ln con ci.
B m hoc ng b mt mnh nui con - nhng Ic tai nan hoc bnh
tt
L con ngi bit yu thong, chng ta rt bun khi nghe v nhng ci cht ca cc
ng b, b me tr. Nghe iu ny chng ta thng bun phin hon khi nghe v
nhng cuc chia tay hoc ly dj ti t. Th nhng nhng gia nh ny lai thch nghi tt
hon nhng gia nh ly dj.
ng dng cuc sng bj xo trn nhng vn c mt m tang nn tr cm nhn vn
r rang hon. Hon na, n nm sau th su kin li vo d vng. Khi c chuyn
ny xy ra, tt c ban b, gia nh v cng ng hp sc lai h tr cho gia nh nan
nhn. Trong tnh hung ny, khng c bt ky xung t no v ti sn, vic thm
ving con hoc gim h. Vt thong su sc nhng c th cha c m khng
cn nhng can thip khng cn thit.
Tr nh khng th hiu c cht l vnh hng v i vi chng b mt chi c ngha
l b i cng tc di ngy. Chng khng cn an i, khng cn cc liu php v cc
nh tm l. Nh quan st nhng ngi xung quanh, tr con tu tm su gii thch. Cn
nh t mt noi vui v v hanh phc bin thnh noi y p nc mt v su cng
thng. Nhng ngi ln cn bit cch sng ng hong sau su kin ny th tr con
cng hoc theo c.
S liu thng k cng cung cp mt d liu ng bun rng tr con c b bj cht v
tai nan c sc chju ung manh m v cm xc hon l sau mt ln b me chng ly
hn m vn cay ng v nhau. Chng ta c th trnh lm hai tr con bng nhng
hnh ng c ca mnh d khng th trnh c nhng tai nan bt ng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
Lm m tui thiu nin
Khng phi hp thi lm khi ni v vn vo lc ny nhng ngi t quan tm n
tht su i sng tnh cm ca con ci cng nn ch n vn ny.
Nhm lm ti quan tm nht l nhm c nui day trong mt gia nh bt hanh v
xo trn. Tr khng bao gi nhn thy tm gong tt noi b me v cm nhn c
tnh yu thong v su m p. Thng th me tr c thai v do mt n luc tm kim
yu thong v mt muc ch m ho cho l cuc sng t chi vi ho. Trong nm u
tin th tr pht trin tam n nhng khi n tui chp chng th mu thun kjch lit.
Do phi nh ngi chm sc 24 ting, bj tch khi khung cnh x hi v c on,
thiu thn, a tr lai cu bn v kh tnh, cuc sng ca me chng s rt khn kh.
uan st trong nm qua, ti thy nhiu phu n vt qua thi gian nui tr ny
rt gii mc du ti khng khi lo lng rng ho phi chju ung rt nhiu kh khn.
Thi gian tri qua v cng hiu ho, ti cng nhn thy ho lun mun lm tt hon na
nu hon cnh cho php.
Chi c mt iu chng ta c th lm: h tr cho nhng ng b b me tr v gip
ngn nga trc nhng hu qu xu trong tong lai. Nhng ngi ga v hoc ga
chng ny rt d tn thong v cn c gip v ng vin nhiu nht. Him khi
cng ng c kh nng h tr thng xuyn nhng nu chng ta nhn vo nhng
hu qu c th c, chng ta s tu hi mnh c kh nng gip hay khng.
Ngn nga cng c ngha I phi gio dc v Im guong
Gio duc khng phi chi l gio duc gii tnh m l bao gm nhiu mt nhm hnh
thnh c mt vin cnh thuc t v cc quan h. Rt kh ni cho con tr hiu c
khi chng lun tin rng su li cun b ngoi l yu t quan trong nht trong vic duy
tr c quan h gn gi v lu di.
Gio duc cng c ngha l khuyn khch con ci chon lua cuc sng mt cch sng
sut v bng nhng quyt jnh tch cuc. Nga thai, nao thai hoc nhn nui con d
c ng hay khng u phi do tr ch ng quyt jnh. Vic c thai v tip tuc
mang thai c th l quyt jnh c tr cn nhc nhng trong thuc t phi chp
nhn tnh trang lm b hoc me mt mnh m cha h i mt vi nhng su kin s
xy ra trong cuc sng.
Phi gio duc con ci tui vj thnh nin v nhng gii han v rng buc khi lm
b me. Khng d thuyt phuc tr tin iu ny v a s chng ta cng khng c
chun bj n nhn nhng thay i m con tr mang n.
Lm guong
Ni lm gong th d nhng khng phi d thuc hin. Tuy nhin, i vi tr con
gong tt ca cha me l rt quan trong cho d chng c c cha ln me hay chi mt
ngi. Khng phi l mt hay hai ngi m l chnh su nng hu, tnh yu thong
v on kt mi c ngha i vi tr. Tr s mang bu khng kh gia nh v k c
tui tho v mang k c ny vo i sng ca mnh khi trng thnh.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
Nn suy ngh nghim tc rng hnh vi ca chng ta hm nay s nh hng n con
ci v ngay c chu ngoai, chu ni ca ban cng vy. i ni lm b me l d no!
Kt Iun
Trong cuc sng c nhiu quan h c th tan v v tr con phi chju hu qu. Cuc
sng ca nhng ngi lm b me mt mnh tht kh khn, nhiu phin toi v bt
cng d ho c c gng ht sc. Khng phi l vn c c b ln me hoc chi c
mt ngi m l sc manh v su nghim tc v i sng tnh cm ca ngi chm
sc chnh v su yn bnh trong mi trng gia nh mi nh hng n con tr.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
22
Nhng cng thng trong i sng gia nh Hy cu Iy con ban
Trn c th gii ngy nay, hng ngn a tr phi sng trong bu khng kh chin
tranh v xung t. uc gia no c ha bnh th tr con tht may mn. Nhng chng
c tht su may mn hay khng? an khng cn phi sng trong thi chin mi bit
th no l cm gic cng thng v hn th. Ngoi ng th ban khng nhn thy
nhng trong gia nh th tht l khng khip.
Nm nay, 0.000 tr con c chng kin cnh chia tay ca b me chng nhng y
chi l mt phn nh ca bc tranh. V s em phi sng trong nhng gia nh bt
hanh noi b me gn nhau trong gang tc m tnh cm cch xa vi vi.
Khng phi chi nhng ngi nghin ru, nhng ngi tm thn hoc v phu mi
lm tr con kh m nhng ngi ch k, k, thch ci v v lm to chuyn cng
lm nh hng n mi trng hanh phc v ho bnh ca tr trong gia nh.
S cng thng v quy ry tr con.
Khng c tun no m ti khng gp vi ngi ni vi ti: "uan h ca chng ti
rt t nhng khng sao con ti khng bit
ng c lm chuyn dai dt d chi mt pht, ban khng bao gi c th du con
c nhng cng thng v au kh ca ban. an c th gi v nh khng h c
nhng bt ng v ci v nhng con ban cm nhn nhng ci ny v chng thm
vo tng hoi th ca ban trong khng kh. D c mun hay khng, nhng vn
ca ban s tr thnh nhng vn ca con ban.
Su cng thng lm cho b me tr nn kh chju, v l v lnh am. Tr con cm
nhn c nhng rung ng ny v cng tr nn bt an, xo trn hoc kh tnh. Su
cng thng chnh l nguyn nhn chnh gy nn nhng hnh vi xu v su bt hanh
tr con trong x hi yu ho bnh thi nay. Tt c nhng iu ny tht v ch v s
khng xy ra nu ngi ln c x cho ra ngi ln v khng ging nh nhng a
tr thiu suy ngh v mun tr thnh nhn vt trung tm.
Nhng cuc chia tay cay ng s nguc i tr con uc hp php
ho
Khng phi l su v ca cuc hn nhn l iu c hai m chnh su th hn v
suy ngh tiu cuc ca ngi ln sau khi tan v mi lm cho con ci bj nh hng.
Chng ta c th khng thch ngi ban i nhng phi i x vi ho bng su tn
trong v bnh ng v nhng con ngi nh b v mong manh l con chng ta
Nhiu ngi tht ng xu h khi lng ma nhau v s dung con mnh nh con c
trong cuc chin tranh ca ho. Nhng a tr ny bj p buc tr thnh v kh cho ho
chng lai nhau. Khi ngi ny p dung k lut, ngi kia phn bc chi tr th.
an c th bit con mnh bi ri v kh s n th no khng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
C ngi li dung chuyn n thm con sau khi ly dj nhm lm cho ngi kia phi
au kh. Ho khng n nhng lc cn n v thng m ra cn nhut, d bj kch
ng, m m khng bit lc no nn ri i, lm cho tr cng d tn thong hon.
Nhng b me ni vi con ho rng b ca chng rt bnh hoan v v tch su, cn
nhng ng chng cng u c tr con vi nhng li bnh phm khng km phn
hn hoc v me chng. Cng ngy, tr con cng s nhng ln ving thm hng tun
ca ng b v l nhng lc chng phi chju ung ch khng phi vui thch.
Nhng trng hp gy bt bnh tht su phi c em ra to. Kh ni, nhiu ngi
ra to chi v mun lm cho ngi kia kh hon v khng kh hn th tip tuc lm cho
khng ai cn n a tr ng thong cng lc cng bi ri hon.
Ti ly lm la tai sao chng ta, nhng con ngi thng minh v nhit thnh, lai c
tnh lm hai con mnh nh th. Nhng th oan t hai s dung trong hn nhn v c
sau khi tan v c th gy ra su cng thng v cay ng trong nhiu nm sau. Ti
khng cho rng y l quyn ca nhng ngi lm b lm me. y l mt hnh thc
ngc i ca tr con c hp php ho khng nn chp nhn nhng quc gia
tht su ng h quyn tr em.
Ho gii
(Cm on nhng phu huynh hiu bit)
Khng chi nhng ngi ly hn c th ho gii m trong cc quan h khc cng vy.
y, b me chia tay theo cch ging nh ho tho thun ngm nhm trnh lm
nh hng n con ci.
Trong nhng gia nh ny khng c su ph hoai, khng cn phi ghi im hoc c
gng ginh tnh cm cho hon i th. Vn p dung k lut thng thng nht.
Vic nui con khng phi l chuyn kh khn, ti sn c chia bnh ng v a
tr mong v thch c gp b.
Tr con trong cc cuc ly dj thng khng c vt seo cm xc no nu ban lun
c gia nh h tr, c ban b quan tm v tr vn tip tuc c gp g, tip
xc vi nhng ngi quen.
Tr con tui chp chng khng th hiu ht ngha ca vic chia tay nhng vn cn
phi gii thch cho kho lo. Nn s dung nhng t d hiu v khng t ra gin d
v buc ti ngi kia. Li l ca ban phi lm cho tr tht an tm, v mt s em cho
rng chng c li trong vic mt trong hai ngi n yu thong nht phi ra i.
Nn ni cho tr hiu rng mc d b me tr khng sng chung vi nhau na nhng
hai ngi vn yu thong v quan tm n tr. Phi cho tr n thm noi tr s
sng v noi ngi b hoc me chia tay s sng. Chng s lu lai bc tranh v noi
dn v tin rng b me chng khng bin mt khi mt t ny.
me nn thng nht thu xp vic thm con sao cho linh ng v nhe nhng. iu
tt nht i vi tr trong tnh hung ny l b me xem nhau nh ban mc d ho
khng cn sng chung na. Trong khng kh ho gii lm cho tr thy yn tm v n
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
tip tuc nhn c su quan tm ca b me nh b me lun c tinh thn xy dung v
hp tc nhm m bo cho tr mt hin tai v tong lai an ton.
Kt Iun gia nh hanh phc, con tr hanh phc
Rt la l hu ht nhng ngi thng minh lai khng i x vi nhng ngi thn
yu nht ca ho ljch su nh i i vi ngi bn ngoi m hoi him khi gp lai. Ti
thy tht kh tin l nhng ngi cng gii giang v thnh at lai km ci trong vic
chon ban i. C phi y l ni tht bai ca loi ngi, hoc do jnh kin ca
chng ta qu kht khe, hoc do nhng mong i ca ta phi thuc t qu?
Khng c cuc hn nhn no l hon ho, ngay c nhng cuc hn nhn tt nht
cng c nhng khng hong. ng mong cuc sng gia nh ngy no cng c hoa
hng v m nhac. Trong i sng thuc t th c c nc mt v su au kh. Nu
chng ta c nhng mong i khn ngoan hon v cam kt xoa dju ch khng thi
bng moi vn ln th iu ny rt c li cho chng ta v con chng ta.
Nu chng ta khng c gng gi cho cc quan h ca mnh c mi m v sng
ng th tt c s bj mi mn i. an c bn rn hoc c mt mi n my cng phi
lu khuyn khch v vun xi, nng niu nhng iu tt ep cuc sng mang lai.
Mt cnh hng hm nay tt hon mt b hng t trn quan ti ngi ban yu
thong. V lc th qu mun!
Su cng thng, v nhng ci v khng cn thit l nguyn nhn chnh gy phin no
cho tr em thi nay. Khng phi tt c nhng iu ti ni lm cho cc quan h bn
vng mi. Ti chi mun nhc rng hy ngh n con ban trc khi pht c khiu
chin.
Ho gii mu thun tho mn c con gin ca nhng ngi ln nhng rt quan
trong i vi i sng tnh cm ca tr con. me c quyn ci nhau, nhng con ci
cng c quyn khng phi chju ung nhng thm kjch.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
23
Tr khuyt tt: hnh vi v k Iut
Rt kh jnh ngha chnh xc nhng vn v hnh vi tr khuyt tt, bi v c qu
nhiu mc khuyt tt khc nhau nh hng n tr con. Tuy nhin c mt s
iu tng qut tr khuyt tt l mc kh chju, bt an v kh d dnh cao hon
tr bnh thng.
Hnh thc p dung k lut v gio duc hnh vi tt nht cng ging nh vi tr bnh
thng. Nn khen ngi v thng cho ci tt ca tr. L i hoc gi v l i nhng
khuyt im. Nn s dung k thut cch ly tr trong phng ng nh mt van an ton
khi th ht nhng k thut khc m khng c kt qu. S dung k thut c cho
tr khc mt lc nu gp nhng vn v gic ng mc d trc khi dng thuc an
thn. Mt iu khc bit trong cc vn v hnh vi l ti l khc phuc khng cao
nh chng ta mun. Su kh khn mt phn bt ngun t nguyn nhn mi a tr
c bit l con ca nhng ng b b me c bit vi nhng cm xc cng ht sc
c bit. Vic c gng kim sot nhgn ci ny thng thiu hn su su sc, cm
xc v thm ch kh nng hoc hi t kinh nghim. Hy nh rng, lc u khng nn
ra muc tiu cao qu v nn mong i su ci thin dn dn ch khng th khi
hn. y khng phi l t tng ch bai m chi l suy ngh thuc t. t ky ci thin
nh no cng mang lai li ch cho nhng ngi lm b me ang kh s .
Mt nguyn tc chung l phi cha cho mi a tr bng nhng cch thc v bin
php thch hp vi su pht trin tinh thn ca tr khng cn bit tui thuc c a tr l
bao nhiu. an s nhn thy nhng yu t bn thng cn tr v gim kh nng
thnh cng ca vic cha trj. Chng han, tr con bj ng kinh nu khng kim sot
tt thng kh tnh hon tr bnh thng. Nhng vn ca tr s cng trm trong
hon trc nhng lc tr bj xiu v nhng ngy tip theo sau. Mt s thuc cha ng
kinh lm cho a tr c x t hon v mt s bc s dng nh khng nhn ra rng
thuc ho k toa d gip c tr khi chng ngt xiu lai lm cho a tr m kh a
n khng chju ni.
Tr gp kh khn v kh nng din at bng li ni thng d ni cu v thng
khng c x tt. Tr sinh ra bnh thng nhng sau mt ln bj vim mng no hoc
chn thong u c th biu hin nhng c tnh xu nh t ca tr hiu ng thi
qu. Tr thng mnh ca tr c th bnh thng nhng tr khng tp trung v bnh
tm. Ngoi ra, tnh ng tr cng gp phn lm cho b me phn tm theo.
Tr tu k thng c nhng hnh vi lp i lp lai v ging nh bj hm, mc d ban c
gng bao nhiu cng khng cha khi nhng biu hin ny. Ngy nay, chng ta tp
trung nhiu hon vo vic lm cho nhng vn kh gii quyt ny c chp nhn
hon v mt x hi. Tr thch p tay vo i th bo chng v tay v tr thch tt v
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
bt n th cho chng cy n pin. Chng ta chp nhn nhng kh nng han ch
ca mnh th s ph thi gian vi nhng vic khng th lm v hng nng lng
ca ta vo nhng vic quan trong hon- giao tip v gip tr ho nhp vo i sng
x hi.
X I nhng vn c th
Mt s tr em bj khuyt tt v tr c hoc lit no s rt kh tnh. Mun tc ng
chng phi bit khuyn khch v p dung nhng k thut khc, k c phi dng
thuc an thn.
i vi nhng a tr tht su kh th cn phi tao iu kin cho b me tr nghi bt
vic chm tr mt hoc hai bui mt tun ly lai sc.
Mt s a tr khuyt tt chay sang ging b me vo ban m, mt s em chju
ng ring nhng hay khc. me thng mm mng vi nhng em ny hon nhng
a con bnh thng khc v khng mun cho tr khc hoc bj ui ra khi
ging. C th s dung k thut c tr khc cho nhng em ny nhng mt
s em chm pht trin tr tu, ti chi cn bit s dung thuc an thn liu nng. me
chm sc chng c ngy nn khng th c thc c m na. quyt l chi nn cho
tr ung thuc trc khi ng v khi tr thc dy vo gia m v vo gi gn sng.
Mt s tr khuyt tt phi mt gn hai ting ng h mi n xong mt ba n. Nn
chon hnh thc no tr chp nhn, chng han i t b bnh sang t bng mung
hoc tr khng chju n cho th cho n com nhai, khng n thc n cuc th cho n
si, nh th s kch thch tr n hoc nut thc n d dng hon.
Rt kh hun luyn cho nhng a tr ny i tiu i tiu ng cch. Tr bit bo khi
n mun i l tt lm ri. Tr lit no rt d bj to bn. Trong trng hp ny, cho tr
ung thuc nhun trng hoc p dung mt ch n nhiu rau toi hon cho tr d
i tiu.
Tr khuyt tt ln hon mt cht th kh nht l i vi nhng em "km thc. Ngy
qua ngy, nm ny sang nm no, tr lp i lp lai hnh ng ng ngn no mc
d ti c khuyn b me chng lm g i na. Ci chnh l nhng a tr ny c
kim tra chi s thng mnh th khng km lm nhng lai chng hoc c g t kinh
nghim thuc t. Nhng ng b b me ti nghip c gng ht sc nhng khng lm
c g nhiu v ho cm thy bt luc. Tht khng may ho cn kh hon khi c
nhng "bc s non choet va mi chn t chn ro vo ngh khng h bit rng
tr con khng nn xem l khuyt tt nghim trong chi do thiu thc. nh ta s hiu
sai su vic v li cho b me a tr, lm cho cuc sng ca ho cng th thm
hon. Nn h tr ng vin nhng ng b b me ny nhiu nht. Nu moi vic khng
n th nn tam thi gii lao b me tr ly hoi v cn dnh cht th gi cho nhng
a con khc trong nh.
Hiu v gip b m ca nhng a tr thiu nng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
Nhiu b me ca nhng a tr c bit quyt jnh khng thay i thi v mong
i ca i vi tr nhng a s anh chj ca ho s c x rt khc vi con ca ho.
Nhiu ngi lai qu bo boc, c ngi lai qu kht khe, khng bao gi cho php tr
khc. K thut ci thin hnh vi thng kh thuc hnh n noi do b me t quyt
tm, ho khng n lm kh cho a con vn thit thi v cm xc v th cht. V
ngay c nhng b me manh m nht cng bun b v cng thng v c nhng a
con bt hanh ny.
Ti xin ni ra ngoi ti mt cht v nhng phn ng thng thng nht c a b
me nhng a khuyt tt. Khi hiu c ho ban s d gip hon. Hy th
quan st mt v du v mt b me c a con thiu nng v b rt au kh. Khng
phi ging nh khi mt ngi thn ca ban ra i. Lc mi nghe tin me a tr s
sng st v khng chju tin. Ri dn dn theo thi gian v mc d au kh, ho cng
chp nhn hon cnh ca mnh. Th nhng c ngi phi mt vi thng, vi nm
hoc c i vn cha hoc c cch chp nhn. giai oan ny, b me cn phi
bo v chnh mnh khi hin thuc khc nghit bng cch ng kn tm hn v chi
cho thuc t len li vo mi ngy mt cht. Ph nhn, t ra gin d hoc hnh ng
l nhng gii php gip ho sng st qua nhng khonh khc kh khn nht ca tnh
cnh ny.
Ph nhn tc l ho khng chp nhn mc khuyt tt ca tr v tm n nhiu bc
s vi hy vong cha khi cho con. Ho khng ng vi nhng g ngi khc ni v
lun tin rng c nhng liu php thn ky c th cha khi cho con ho. Mi khi cng
thng tt ho tu v bng cch gin d. Dng nh vo nhng lc nh th, trt
gin d ln ngi khc s lm ho thy d chju hon. Khi thua trn chung kt, ho
v nh v vo con meom, n khng c li g nhng lm vy gip ho cm thy d
chju hon. Mt cch tu v khc l tch cuc hoat ng. Ngi yn mt ch m lo cng
lm cho ho thy c vn kh gii quyt hon. Ho s tham gia mt su nghip v ai
no , lm vic ton thi gian v lm vic c ngy v m cho a con ca mnh.
C th ho rt mt v hoat ng nhiu nhng khng cm thy au kh.
Moi ngi khng nn ph v nhng hnh thc tu v ny. Khi hiu r c vn
ca con mnh, ho c th bj chm vo trang thi bt ng, c on v c li thng
cp n bng khi nim trm cm.
Ti tin rng vi vai tr ca thi gian, vic chuyn tr v gip ca ban b, a s
nhng ngi lm b me trong hon cnh ny s vt qua c nh nhng cch tu
v ni trn. Ho c th cm thy bj tn thong nhng vn t ra thuc t v gng sc
xy dung tong lai tt ep cho con mnh.
Ban b gip h uc nhng g?
Nhng phn ng ti va miu t u bnh thng v lnh manh. Nu c ban tt v
vui v th nhng ng b v me trong hon cnh trn khng cn nhng hnh thc tu
v ny. Nu ho ph nhn th ban b khng nn p buc ho chp nhn ngay m nn
ni chuyn nhe nhng v ci m v iu g sp xy ra. Gi v khng c chuyn g
xy ra khng nhng khng che c mt ai m cn lm cho ho buc bi thm.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
Trng hp b me khng ngai v n v dm liu mang vi tong lai ca nhng a
con cn lai tm kim phong thc cha trj thn diu th trc ht phi nghj ho
n gp chuyn gia hng u trong nc trc khi vc tin n cng np cho cc
thy lang nc ngoi khng ng tin cy m ho chi bit c t mt bi bo nng
hi no .
Ho c ni gin vi c nhng ngi ban thn nht cng l iu bnh thng. Khng
phi ho nhm vo ban b m v l nhng biu hin ca khong thi gian kh
khn trong cuc i. an b nn thng cm v xem nh y l c quyn dnh cho
ngi phi chju au kh.
ng bao gi chi trch nhng b me mun lm vic hoc mun c nhng cng hin
v ai. Ho cn iu ny v cm on iu ny cng ging nh dnh i ci nang ca
ngi thot chn. D sao hoat ng cng tch cuc hon l ngi bt ng, c lp v
cm thy c li. Ngi mt ch dn dn ho s mt i lng nhit tnh. Nhng ngi
c lp cn c hiu v thng cm nhiu. Cn phi gip ho i ra ngoi, ho nhp
vi moi ngi v tip tuc chm sc con. iu cui cng nhng qu bu nht l su
lng nghe m khng ph phn ca ban.
Kt Iun
Trn y l su a dang v cc mc khuyt tt khc nhau vi nhng vn tm l
v hnh vi m khng c cch no cha trj c hon to n. Nguyn tc chung l s
dung nhng k thut ging nh i vi tr bnh thng. Hy nh rng nhng yu t
khc s ph hng n luc tt ca ban, chng han su kh chju hng ngy cng tng,
c bit cc triu chng y khoa, thiu tp trung v thi thc. Lun nh rng b me
ca nhng a tr khuyt tt rt cng thng v nu ban gip c g th s tht l
qu,
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 0
24
Nhng bnh ph bin tr con tui chp chng
i vi b me ca tr con tui ny th him c ngy no m tr khng c bnh ny
hoc bnh kia: vim amidan, nhim trng tai hoc cm lanh thng thng. Trong
qu trnh pht trin, tr tri qua hng loat ln bj bnh, mi ln bnh trm trong hon
ln trc nhng ni chung y l qu trnh bnh thng v trong moi trng hp
ban khng cn phi lo lng qu. Mun phng nga th nn trang bj trc nhng hiu
bit cn thit. Chong ny ni v nhng bnh thng thng tr con. Tuy nhin,
nu ban lo lng th hy mang con n bnh vin khi con c nhng triu chng
nghim trong.
Cm Ianh thng thung
Cm do mt s vi rt gy ra thng qua ng ly truyn trong khng kh. Ngi ta
c cm tng mi c chy lin tuc. i do vi rt gy ra, cho tr ung khnh sinh
khng gip g m tu n s bin mt trong ba hoc bn ngy. Nhng ngy u khi tr
va mi i nh tr, tr thng bj ho do ly viruts t nhng a tr khc nhng
thng chi trong mt thi gian thi. Dn dn h thng min nhim tu nhin ca tr
hnh thnh v s bnh s gim dn mi nm cho n khi tr tr thnh ngi ln.
Hu ht su min nhim tu nhin m a tr tha hng t me s ht lc tr c 6
thng tui v th ma ng u tin tip theo thng l ma tr bj cm lanh ln u
tin.
Mt a tr tui chp chng thng thng bj cm 9 ln mt nm, trong 6 ln l
theo tn sut thng thng tun mt ln. Tr bj cm lanh do ly lan t nhng a
tr khc nh tr hoc nhng ngi tr tip xc, khng phi do tr bj t hoc bj
lanh. D c c gng s dung nhiu loai vitamin v thuc khc nhau nhm ngn
nga, ban vn tuyt i khng th gip tr trnh c cm lanh.
Ngoi ra rt d nhm ln bi v cm lanh thng bt u bng nhng triu chng
khc nhau nh vim hong, lng bng l tai hoc ho nhe. Nu tt c nhng triu
chng ny kt hp vi nhau th r rng a tr bj cm lanh, phn loai thnh cc
bnh ring bit l s mi, vim tai hoc vim phi. Khng c cch g trj bnh cm
lanh mc d cho tr ung paraxetamon (panadol) s lm tr cm thy d chju hon.
Sung amidan
Ngi ln trn 2 tui him khi bj sng amidan bi v trong nhng nm trc ho
c m ct amidan. Ngy nay him khi ngi ta m tr khi c l do c bit. Sng
amidan khng phi l vim hong nh lc mi bj cm lanh m l mt su nhim trng
cc m amidan cui cung hong v nhng hach lin quan quai hm. Cuc
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 1
amidan khng chi m cn sng ty ln v c nhng ht m. nh ny thng do
vi trng gy nn. Phi trj bng khng sinh, thuc ny rt cng hiu.
uyt jnh phu thut khng tuy thuc vo kch thc ca cuc amian bj sng m l
tn s nhim trng v mc vim nhim ca hong. Tr tui chp chng thng
mc bnh ny, cao im l vo nm tui. midan ln cha hn l nguy him v
khng gy kh khn cho vic n ung.
au thanh qun
y l giai oan u ca bnh vim thanh qun do vi rt gy nn, gy nhim vng
thanh qun ca tr. Dng thuc khng sinh khng trj c v cch cha tt nht l
theo cch truyn thng: ngi trong phng xng hoi hoc ht hoi nng t mt mt ni
nc hoc ngi chu th thch thm cht du bac h cho thng c. Tr con bj au
thanh qun thng tao ra m thanh r r rt c trng khi ht vo km theo ting ho
m m nh s t bin. Nu bj nhe th dng phong php trn cha cho cha cho
tr. Mt s t em c th bj nng hon v nu tnh hnh tr nn xu hon hoc c nhng
triu chng khc thng th nn n bc s ngay lp tc.
Vim cung phi
nh ny cng do viruts gy ra, lc u tr s ho nhng dn dn lan n nguc.
nh ny khng phn ng vi thuc khng sinh. Mc d ho nhiu nhng tr vn vui
v v t c v bj bnh. Nu tr th gp v kh kh th c th tr bt u chuyn
sang hen suyn. Cn phi a tr n bnh vin, nht l khi c tr st cao v kh
hon v nh th l c triu trng vim nguc trm trong. mt s tr em vim cung
phi c th l du hiu u tin ca bnh si, c th trc c khi cc ht si bt u
xut hin.
Hen suyn
Khong 20% tr con bj bnh ny. Du hiu nhn dang l ting kh kh pht ra t
bung phi, nht l khi th ra. Tr s kh s hon nu bj nhim h hp, gy nn
nhng trn ho khan ko di gia m.
Nhiu phu huynh chn nn khi nghe con bj suyn, ho ngh ngay n nhng ngy tr
phi nh, khng n nh tr c, lo rng con mnh s m yu sau ny v khng
th tham gia cc hoat ng th thao. Ngy nay moi tr em bj bnh ny c th
c cha khi v sng cuc sng bnh thng, khng thit thi g.
S dung nhng loai thuc lm thng ng h hp, nht l cc thuc xng hoi v
ht. C th tm thy nhng loai thuc ny trn thj trng, rt an ton v hiu qu,
khng mt cng hiu khi s dung lu di. Ti khng yu cu bnh nhn ca ti phi
kim sot su dj ng, bt lng sa, kim sot li sng v ung khng sinh.
Nhng bnh v tai
Lc mi sinh b khc rt to v dn n c me d dnh b thay i dn. Khi c 6
thng, tr s quay sang hng c ting ng nhe pht ra t vt m tr nhn thy. Chi
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 2
khi gn c 1 tui, tr mi bp be c vi ting bng th ngn ng ky la, khng
c ngha, sau vi thng na th tr c th lp i lp lai mt s t. Lc ny
ban mi bit con mnh c bj ic hay khng.
ic
D a s tr con bj ic c th c pht hin trong khong t 6 thng n 9 tui,
ti vn thy c mt s em khng chn on c cho n khi c 1 thng tui.
Nu tr khng phn ng vi nhng ting n va phi v bt ng v nu tr ni rt
chm hoc nu b me c bt ky ngh ng g v vn ny th nn nh bc s kim
tra thnh gic cho tr.
Tai gia
Tai ngi c hnh ng. Sau lp ry tai l mng nh v sau l tai gia. Tai gia
ging nh mt ci khoang cha khng kh. Trong khoang ny, mt s xong nh s
truyn sng m thanh t mng nh n dy thn kinh thnh gic v no. Tai gia
c ni bng mt ng mng giao tip vi th gii bn ngoi thong qua phn sau
ca mi. Ci ny gy ra su tai nu mi bj nh manh hoc khi chng ta ang
trong mt chic my bay ang ha cnh.
Mun tai gia truyn m thanh hiu qu th phi c khng kh trong tao ting
di, ging nh nhng nhac cu vy. Nu nc vo y l tai th m lng v tnh cht
m thanh s gim i ging y nh khi ban ct vo mt ci trng th s nh hng
n thanh m ca n vy. Nc s y tai gia khi ng ni n mi bj ket, ging nh
khi ban bj cm nng vy. Nu cht lng tu lai trong tai gia do nhim trng th s lm
cho tai bj vim tai gia cp tnh. C nc trong tai m khng nhim trng th cng s
e doa thnh gic v lu v di v bnh ny goi l thi tai.
Nhim trng tai vim tai gia
Sau khi bj cm lanh hoc boi li, vi trng c th vo tai gia v nu ng ni vi mi
bj ket th s gy ra nhim trng. Tr s mt mi, kh chju v au tai, bj lng tai mt
phn v nu khm s thy mng nh bj l v . Tuy nhin, tai s tu lnh nu ng
ni vi mi c thng hoc gim nhim trng hoc nh c mt l xuyn qua mng
nh. i v nhim trng do vi trng c th cho tr dng khng sinh cng vi cc thuc
gim au khc nh paraxtamn. Hu ht bc s thi phng v thng cho tr ung
thuc qu liu vi cc bnh v tai. Ngay c mng nh bj thng th n cng s tu lnh
mc du phng nga trc th vn hon. Nu ban c vy cng khng c g nguy
him.
Lng tai
Cht lng v trng c th ong lai trong tai gia sau khi tr bj cm hoc sau mt ln
nhim trng tai cp tnh. Tr tui i hoc him khi bj nh vy. C gio s bit tr bj
lng tai khi tr bt u ni to hon bnh thng v khng nghe r ngi khc ni g.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 3
Khi pht hin ra, phu huynh phi cho gio vin bit. Gio vin s sp xp tr ngi
bn trc cho d nghe li c gio ni.
Lng tai khng cn phi cha gp v tr khng bj au. Dn dn theo thi gian thnh
gic tr s bnh thng tr lai. Tuy nhin, c th khc phuc nhanh hon bng cch
phu thut nhm t mt ng nhua nh vo mng nh cho cht lng ong trong
tai chy ra. C th sau vi thng th cht ny mi chy ra, lc c th b ng nhua
i.
Cch cha trj ny trc y rt ph bin i vi tr con. Cha thy cc nghin cu
v li ch lu di ca phong php ny v khng bit phu thut ny c c p
dung tip trong tong lai khng.
Ti thng nghj kim tra thnh gic tr v xc jnh su mt kh nng nghe trc
khi quyt jnh phu thut. Nn i su tun xem tr c tu nhin lnh khng, nu
khng h y tnh n phu thut.
Tm tt
Nu tr con khng quay v pha nhng ting ng bnh thng v bt ng lc
c su thng, khng ni c vi ting bp be lc c 1 tui th phi kim tra
thnh gic ca tr.
Khi c cht lng trong tai gia (do tai bj vim tai gia cp tnh), gy au v st th
phi iu trj bng khng sinh.
Trong trng hp cht lng v trng ny ong nhiu tai gia v gy "lng tai th
khng phi l cp tnh, nn n lnh tu nhin hoc s dung phu thut t ng.
Nn ma v tiu chy
Hai bnh ny rt ph bin tr con. Khi tr ng thi mc c hai bnh ny l tr
bj nhim trng rut (vim da dy rut), nu chi nn ma th chc chn do nhim
trng trong ngi, c th do tr bj cm lanh hoc bj cm hoc do bnh g trm
trong hon. Nu tr yu, rt mt v ban nghi ng c iu g khng n th phi a
ngay tr n bnh vin. Trng hp tr chi hoi mt, nhng va nn ma va tiu
chy th c th s dung vi cch cha sau:
Tr vim rut cp tnh cn ung nhiu nc, khng nn cho tr n nhiu. Tr bj thiu
nc do mt qu nhiu nc v mui v nn ma v tiu chy. Nn ma v tiu
chy l vim da dy rut, do vi rt gy ra. V th dung khng sinh khng gip ch g
c m lai c tc dung phu lm tr i tiu chy nhiu hon.
Ti cha bao gi ht kinh ngac khi nhn thy cch cha ng ngn ca mt s b me
c con bj nn ma.
"C chuyn g vy?
"Tha bc s, n nn ht moi th ra
" cho con n v ung g?
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 4
"Khng nhiu lm. Mt cc sa trng gip n khe
Sau khi cho tr ung ci ny ho lai tr mt nhn tr oe ht ra ngoi. Cch trj nn ma
ng nht l cho tr ung nc trong thng xuyn, mi lc mt t.
Mi lc mt t l khng phi mi ly mt ln. Nc trong l khng phi sa, khng
phi prtin hoc cc loai nc tng luc, chi l nc thi. uy thuc gc ph
thng c bn loai thuc hn hp b vo nc s gip b sung mt s cht ho hoc
tr c th bj mt. V mt l thuyt th phi lm nh th nhng trong thuc t c th s
dung nc chanh v d lm v c sn ngay. Ho tan mt phn chanh vi bn phn
nc ri thm mt cht ng (khng nn qu ngot), tr s ung nc ny v d
hon loai thuc phc tap ni trn. Sa thng kh tiu ho v lc bnh tr khng h
thch ung.
Thng xuyn l 1 pht hoc na ting mt ln sut c ngy. Mi ln mt t nhng
tr chju ung u s c th ung n 1,lt mt ngy. Nu tr i ung nc v ban
cho ung th thng l tr nn ngay sau . Nn t ng h canh gi c 1 pht
hoc na ting reo mt ln. Kin nhn cho tr ung u n nh th s kim sot
c chng nn ma ca tr.
nh tiu chy do nhim trng cp tnh cng do vi rt v th khng nn dng khng
sinh, nht l trong mt s trng hp c bit. Cho tr ung nc, khng cho n th
tr s i tiu chy t dn. Khng cn cho tr ung thuc gim tn sut i tiu ca
tr. Sau nhng ngy vim da dy rut tr thng bj to bn. y chi l du hiu cho
thy tr lnh nn c th n ung lai bnh thng.
Tm tt
Nn ma rt ph bin tr con tui chp chng v thng i km vi nhng bnh
khc, d kh nhe.Tr nn ma v tiu chy cng lc l vim da dy rut do vi rt.
Trng hp ny khng nn cho tr n thc n nhiu calori, ung sa hoc thuc
khng sinh.
Cho tr ung nc thng xuyn, mi lc mt t.
Nu tr trng rt mt, mt l v yu t, i tiu t th nn a tr n bnh vin
ngay.
St
Khi thn th tr con bj nhim trng do bj cm lanh hoc bnh g nng hon th thn
nhit s tng ln. Mt s bnh, chng han bnh si, gy st cao trong khi mt s
bnh d rt nng nhng khng gy st. St chi l du hiu cho thy tr bj bnh,
nhit cao khng phi l thc o mc trm trong ca cn bnh.
St cao lm cho tr ang bnh cm thy kh s hon. me tr bt u lo lng v tr
con bj st thng d co git. Chnh v hai l do ny, b me thng ht hong khi
thy con st cao v lm bt ky iu g c th gip con.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
Tuy nhin, phi bit cch gip tr, khng c m tr qu mc. Nn cho tr ung
paraxtamn ho tan trong nc (panadol) vi liu ph hp. Tr khng ngai ung
thuc pha vi nc ny m thuc ny cng t tc dung phu. Nhng bo co y khoa
quc t gn y chi trch vic s dung spirin cho tr nh.
Cho tr tm nc lanh ngay sau khi st khng nhng qu v l m cn phn tc
dung. Khi da tr tip xc vi nc lanh, da s phn ng bng cch ngng cung cp
mu ti cc b phn bj lanh v hng sang cc vng m p hon. Nh vy l cng
khng gim c nhit noi tr m lai lm cho tr kh s hon.
Cho tr trn trung ngi trc quat cng lm cch gim nhit khng mang lai kt
qu, lm cho tr run ln v cm thy kinh khng hon.
Cch thch hp duy nht l cho tr trn v nu nhit vn cn cao th dng nc
mt lau ngi cho tr. Cch ny va gip tr ha st dn, va khng lm cho tr run
v ngn khng cho da tr chuyn sang ti v mu phn tn i noi khc.
Tht l khng cng bng vi tr nh. Khi chng ta bj st th chng ta ln ging v
bt tm chn in sang ch ma h v tha h tot m hi. Nhng i vi tr con
th chng ta lt trn chng ra, lau ngi v quy ry chng kiu. D nhin, im
khc nhau l v chng ta rt s tr con bj co git v st.
Co git v st
Mt s tr c no rt nhay cm vi nhit cao, v th chng co git. Chng ny
ph bin nht trong giai oan t 6 thng n 3 tui. 4% tr nh khi st thng bj co
git. Tuy nhin him khi tr trn tui co git khi st.
Hu ht cc b me u lo lng khi con ho bj con co git, ho s con mnh s cht.
Chng ny xy ra rt nhanh v khng h bo trc, c khi tr chi mi st nhe. Tr
cng ngi lai, mt trn trng v th gp. Ri tr rung ngi hoc git trc khi tr
lai bnh thng d vn cn ngi v m man. Sau tr cm thy rt bun ng
v sau khi ng dy, tr hu nh hon ton bnh phuc. Rt may tr thng chi co git
cha y pht mc d b me tr chng kin v cm thy vic ny ko di bt tn.
Nu tr st cao, dng phong php lm mt v cho tr ung thuc ni trn s trnh
c chng co git. Nu tr vn co git th nn t tr nm nghing trnh cho tr
bj khng bj tc nghen. Mc d kh khn nhng nn c gng bnh tnh. Tr s khng
cht, no khng bj tn thong v co git do st. Nn bn canh tr ch khng b i
tm ngi gip. Khng c nht mung hoc vt g khc vo ming tr v khng
phi tr kh th do nghet cung hong m cc h hp co bj sit cht. Nu l ln
u tin tr co git hoc khng kim sot th nn a tr n bc s.
Tr co git do st khng phi bj ng kinh v thng khng lp lai trong sut cuc
i. Nu tr co git mt ln khi st th c th lp lai nhng chi n tui l ht.
Tm tt
Co git ngn do st khng lm hai a tr, chi th sc chju ung ca b me chng
thi.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 6
Co git do st khng phi l ng kinh
Cho tr nm nghing
Khng c nht bt ky vt g vo ming tr
Khng ht hong (Ti ni nghe d qu phi khng?)
Goi bc s nu tr vn co git sau nm pht.
Tim chng
Tr con phi c tim chng y nhm phng nga cc bnh bach hu, un
vn, ho g, bai lit cng nh si, quai bj, si c. C nhiu ti liu tai cc co quan y
t ja phong gii thiu ljch tim chng. Ti chi c gng gii thiu cc bnh thng
gp v cc nguy co. (xem phu luc V v Ljch tim chng tr).
Bch hu:
nh ny do vi trng tao ra mt mng nhy lm nghet cc ng h hp v sn xut ra
cc cht c lm tim ngng p. Trc khi c vcxin nga bach hu, n chi l mt
bnh djch git nhiu gia nh chi sau vi tun nhim bnh.
Ngy nay nh cc loai vcxin hin ai, rt t ngi mc bnh ny. Cn phi tim
chng cho tr nga bnh ny.
Bi lit:
Ti cn nh lc nh, c ln b me ti khng cho ti n tm cc noi cng cng v
khng cho ti tip xc vi nhng a tr khc do mt bnh djch lan n thnh
ph ca chng ti. Me ti s rng ti c th phi mang phi nhn tao, bj lit mt
phn hoc tn tt sut i nh mt s a tr b nhn thy trong bnh vin.
Vt qua ai dong n M, bnh bai lit tr ln rt ph bin vo thi im bu c
tng thng ranklin Droosevelt. Chnh ng cng thnh lnh mc bnh ny vo lc gn
40 tui. Tht l kinh khng!. Ngay c khi nhng vacxin pht minh u tin c nhng
tc hai khc, nhng b me vn chp nhn ri ro con mnh c tim nga. y
gi th moi chuyn khc. Vc xin hin nay tuyt i an ton v khng cn dng
kim tim na. N d nh nut mt vin ng. Nhiu b me c l do khng thy
nhiu ngi mc bnh ny nn khng quan tm n vic phi tim chng cho con.
Tr con no cng phi tim chng bai lit!
Un vn
n vn l mt bnh nhim trng thng qua vt thong bj nhim trng do ct, t
bm vo. Nh vy ai cng d c nguy co mc cn bnh au n, ko di ny v c
th nguy him n tnh mang ny, v th chng ta phi bit cch bo v mnh nhm
phng nga. Vc xin nga un vn rt an ton v hiu qu.
H g!
Mc d t nghim trong bng nhng cn bnh ni trn nhng ho g ko di v lm
cho bnh nhn rt kh s. T l t vong l 14000 trc y. Ngi ta cn goi cn
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
bnh ny l "bnh ho 100 ngy mc d c th hoi qu v sau 3 thng c th cha
khi. Tr con mc bnh ny thng ho sut ngy m v nn ma. Khng c cch
g cha c m ban chi c th chm sc, gip tr.
T l tim chng rt cao cho n khi c tin n vo th k 1 rng vc xin ny lm
hai no. Khng chi t l tim chng ho g m cho tt c cc bnh khc u gim
manh. K t , mt s bnh djch gy t vong rt cao. Ngy nay ngi ta cho rng
nguy co lm hai no chi l 1% so vi nguy co t vong hoc hai no gy ra khi tr bj
ho g do khng c tim chng nga. Nht thit phi tim vc xin ho g!.
"#i
Si khng phi l bnh nguy him tnh mang nu con ban c sc kho tt nhng rt
c hai cho tr thiu dinh dng hoc sc kho qu km nh Chu Phi hoc cc
nc th ba. nh si rt hay ly v tr khng chng nga chc chn s mc bnh
ny. nh ny kh s v cng. Vc xin c th gip tr trnh bj bnh ny v th nn
cho tr tim chng sau khi c mt tui, trc khi c mt tui kh nng min
nhim c tha hng t me ca tr cn cao.
$u%i &'
Gn y ngi ta tim chng nga quai bj trong cng mt liu vi vc xin nga si,
kt qu rt tt. nh ny t nguy him nht cho tr nhng cng c th gy ic hoc
nhim trng no. Chnh v vy ti nghj tim chng cho tr.
Cc ri ro ca vic tim chng
Khng c g trong cuc i l an ton 100% nhng phi cn i ri ro so vi li ch.
Chc chn l tim chng bach hu, un vn, v bai lit c ch li to ln v ri ro
khng l g. Nhng vc xin ho g c ri ro d rt nh nu so vi kh nng tr c th
bj cht hoc tn tt sut i khi mc bnh. Tim chng si v quai bj c th khng
tuyt i cn thit nhng nguy co d mc bnh lai rt cao v d tim hoi au nhng
lai trnh c nhng bin chng him hoi nhng nguy kjch m cn bnh c th gy
ra.Tm lai vi ri ro ca vic tim chng l rt nh nu so vi li ch phng chng
bnh. Ti khng ngn ngai g khi cho con tim chng nga tt c cc bnh ny, k
c ho g. nh nhn nhi ca ti cng c khuyn co nh vy.
Nhng bnh ca tr con
Ti ni qua cc loai vc xin v vic tim chng, gi chng ta hay xem xt nhng
bnh ph bin tr con ny. Vo nhng ngy trc khi vc xin c pht minh, t ai
trong chng ta khng mc t nht l ba trong bn cn bnh ny. Si rt d ly v th
100% tr con mc bnh si, 0% mc bnh quai bj v u mu v 0%mc bnh
si c. Vy nhng triu chng co bn ca nhng bn ny l g?
"#i
Tr con bj si da ni nhng m , ho v mt. y l bnh d ly nht phi mt
10 n 14 ngy bnh. u tin tr s st cao, ho v au mt nhng cha thy ni
nhng m . Tr bj chy mi, ho v ly vi trng ny cho tt c nhng ngi xung
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang
quanh, ba ngy trc khi cn bnh c pht hin thng qua du hiu pht ban, da
tr ni y mn . Nhiu ngi trong chng ta hoc rt nhiu v bnh tr con nhng
lai ng ngn khi mi vo ngh nn thng mang tr con bj ho v st vo bnh vin
ng ngi, chun on l tr bj vim ph qun, ri sng hm sau lai nhn thy tr
bj pht ban v bj ng nghip qut ln v cho tr mc bnh d ly nhim trong
mt bnh vin v trng.
nh si lm cho tr kh s nhng khi lnh th c min nhim tron i.
$u%i &'
uai bj l sng mt hoc c hai tuyn mang tai cng vi cm gic mi mt ni
chung.
uai bj t ly nhim nh si vo khong 20% tr con mc bnh ny. nh ny do
virt gy ra, phi mt 3 n 4 tun bnh. Tr s bj st nhe v sng mt hoc c hai
tuyn mang tai trc thuy tai ngay quai hm. i khi tr con cn bj nhc u hoc
cng c.
Khi tr mang bnh t trng v nh th b me rt lo lng ho nghe nhng tin n xu
v tc hai ca cn bnh ny i vi nam gii.
Vim tinh hon (chng sng mt hoc hai tinh hon) khng xy ra tr con v cng
t xy ra vi ngi ln nh chng ta vn tin. Nu c xy ra tht th s rt au nhng
n him v cng. Nhng ng b c th th gin khi bit iu ny. Tim chng s
c thuc hin cng lc vi bnh si v bnh si c vo thng th 13 ca tr.
()u m*%
u ma l khi da tr ni ht mu nh hat u, gy nga v bnh ny cng gy cm
gic mt mi.
nh do viruts gy ra ny mt 2 tun bnh. Tr bt u ho v trn ngi c mun
nh bj bo cht cn. Trong ming tr cng thng c nhng hat nh ging nh
nhng ch bj bo cht cn. Nhng hat ny ln ln v mong nc, ri bin thnh
nhng nt rp trn da. Khi v th mun s ng vy. Thuc bi Calamin s gim
nga rt cng hiu.
"#i (+c
Si c l si c nt t sm mu nhng ni ln pha sau c v vi bnh ny tr
con khng c v mt mi cho lm.
nh do viruts gy ra ny rt khc vi bnh si. Mt hai n ba tun bnh v i
vi tr nh th bnh rt nhe nn rt kh gy ch . Cc nt thng kh nhn thy
v ko di khong 3 ngy. Ci ny lin quan n cc tuyn m hi bj h, nht l pha
sau c phn di tc.
Si c khng gy hai nh lm mt sc tr nh nhng rt nguy him vi phu n khi
mang thai. Nu tip xc vi bnh ny vo nhng thng u tin khi mang thai th thai
c kh nng bj bin dang. Nn chch nga cho tr 13 thng tui v nu con ban l
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
con gi th tim mt ln na vo nhng nm trung hoc phng trng hp tr c thai.
Nhng b me tong lai c th d dng pht hin ra ho c min nhim khng bng
cch th mu rt on gin.
,h-n v.ng /i0ng1 u gi /hum v!1 &!n ch-n 2t
Mt b phn thn th cng lm cho phu huynh quan tm thng xuyn l chn, k
c u gi v bn chn. Phn ln cc truc trc v chn v bn chn khng cn phi
x l. Thi ca nhng nep, b v kep nhm iu chinh chn tay qua ri.
Khi mt a tr mi bit i, chn ca n s bc theo hng m n mun. Dng
nh tr c i sang phi v ban nhn thy chn n bt u c hnh vn cung, khng
phi do ban mang t giy lm cho tr bj cn. n 2 tui ri chn tr s thng ra v
c khi chuyn sang khum vo bn trong. n tui th s ht vn , chn thng v
tr bc bn chn ng hng v pha trc. Mt s em c th vn ngo ngn ci
vo trong m chuyn ny khng ng lo lm. Tht ra, mt chuyn gia cn cho rng
nhng em ny choi bng rt tt v chng c th chuyn hng d dng. Vy c
hai bn chn quay sang hai hng khc nhau cng phi c b tr ci g ch!
Tt c bn chn ca tr con u bet. Phi n su tui cc dy chng mi kht lai v
bn chn mi c hnh vm cung. Mt s gia nh c gen bn chn bet th con ho
cng vy. Mt s ngi cho rng tr nn i chn khng nhiu cho dy chng manh
ln, mt s ngi bo phi nep chn cho bn chn ep v gon hon. Ti tin rng
ngy cng t ngi ng vi ch trong ny hon.
Ti nhc lai rng y chi l nhng quan st chung. Nu phu huynh tht su lo lng v
hnh dng v kch thc i chn v bn chn tr th nn hi kin chuyn gia chinh
hnh.
Tr b[ bnh: khi no th khng nn hong ht.
Trong qu trnh hun luyn cc bc s mi vo ngh, ti nhn manh vi ho rng k
nng c li nht khng phi l bit hng trm loai thuc him m l phi nhn bit
c khi no tr con l "a tr bj bnh. Rt kh v tht nguy him cho ti khi c
gng din t bng ngi bt v ci goi l "cm gic i guc trong bung Ti tin rng
phn ln b quyt l hoc cch quan st i mt v su tinh to ca tr.
Mt a tr nn ma sut ngy khng th c v tinh to v mt sng, sng ng v
phn ng nhanh khi ban bc vo phng. Nu ng l nh th th a tr khng
sao. Trng hp cng em nhng mt l , mt ngy dai v r ri th phi goi
bc s ngay lp tc. Khi mt a tr ti i, chy m hi hoc c v lo lng th phi
n gip ngay. Tr thng c v mt nh vy khi bj "sc v c th tim n nhng
triu chng nguy kjch no . Cng cn phi nu tr nhm mt, da khng n
hi, kh ming hoc i tiu t. Chng trc c, au v khng di chuyn c cng cn
phi cha trj ngay, cng ging nh th hn hn, th manh hoc gp.
Khi mt b me lo lng, ti lo lng. Khi mt b me lo lng v ng b a tr lo lng, ti
lo lng gp bi.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 90
Thuc: nn cho toa nhu th no?
Cc bc s thng vit toa thuc cho tr rt d dng. Ci kh l buc tr ung
nhng th thuc la. Nu tr tng khng chju ung loai thuc no th b me
phi cho bc s bit c th thay bng loai thuc d ung hon. Vi nhng em kh
ung thuc th c th yu cu bc s cho ung liu cao hon nhng t ln trong ngy,
c bit l khng sinh. Ti ng h vic cho toa theo phong cch hin ai l thun
khit nhng nu khng ng, khng cht bo qun v phm mu l sn phm lai
chua nh ct mo hoc ng nh mt heo th tr thng khng chju ung.
Phn ln thuc cho tr con c th dang nc v cho tr ung bng mung ging
nh mt loai thc ung a thch. Tr li ung thuc cn c th cho ung bng bnh
nh giot. Chi cn tr h mi l ban c th a thuc vo ming. Cn thn vi loai
vi loai thuc ko ng qu th tr cng phun ht ra. Nu cho tr ung thuc vin
hoc thuc con nhng th phi cho tr ngm trc mt bng nc hoc ho tan
tr nut cho d tri, khng s mc nghen ngang c. Nu cn nn cho tr n vi
chui hoc kem hoc nht vo bt ky thc n g tr thch.
Khi tr bj bnh v ng rut th cho ung thuc khng phi d. D nhin phi cho
tr ung nhng loai thuc no nhng nh chon loai khng lm cho tr d nn.
Cho tr ung thuc gim nn m lai c vj gy bun nn th cng nh khng.
Cho tr nghi ngoi
Trong cc bnh vin hin ai tr con thng tinh lai chi mt ngy sau khi phu
thut. Vy m tr chi bj au amian lai bj mt b me qu lo ln bt phi nm nghi.
Ngy nay vic khng cn thit. Nu tr thy kho v mun chay choi th tt.
Nu tr chi xung ging n nm bn salng xem truyn hnh th cng khng sao.
Tr cm thy mt s thch nm trn ging d ban c p hay khng.
Khng c nhng quy tc trng en rach ri. iu quan trong l phi linh hoat v khn
ngoan, ban s thy tr con bit ci g l tt nht cho chng trong trng hp ny.
Nhng mi quan tm i vi su pht trin ca tr tui chp chng.
Sch v chm sc tr con thng lit k v s nhng ct mc pht trin tr tu i
vi tr con trong tng giai oan tui. t quyn sch phn bit c nhng ct mc
quan trong v nhng ct mc chi goi cho vui ch khng c ch g. Nhn vo tin trnh
pht trin ca tr, nn quan tm n sc kho th cht, thnh gic, thj luc v cc k
nng giao tip, x hi, vui choi. Mt ngi lm vic nhiu nm trong lnh vuc ny s
hiu ngay lnh vuc no sau y c gi trj nht.
Sc kho, th cht-i, chay, leo tro-thng lm b me quan tm nht. Tht ra vic
bit i sm hoc mun khng lin quan g n tr thng minh v chc chn y l
yu t di truyn. Con bit i sm thng l do me chng sm bit i t lc cn nh.
Khi day tm l cho nhng ngi thch quan st cc ct mc pht trin ca tr nh ti
lun dn chng trng hp con ch sn th, mt con vt tin ho nht c kh nng
di chuyn nhanh. Mt con ch c i ui theo mt con th nhi bng m c tng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 91
tht th ti cho rng chng thng minh g lm. Theo ti k nng giao tip l c gi trj
nht. Lc su thng, a tr no giao tip nhiu bng mt, quan st ht moi th
chng nhn thy v khng b st mt c ng nh th s mau khn. Trong nm th
hai tr bit pht ngn tt khng ni lp th chc chn sau ny s gii giao tip.
Nu tr khng h ni m hiu tt th cng rt ng mng. Nhng a tr ny c th
chi ra ng nhng vt c hi trong sch v trong nh ngoi ng. Ti hoc c
cch nh gi tr thng minh ca tr con khi chng choi. Tr bit cch s dung
choi mt cch thng minh thng c nhng phm cht tt. Ti thng kh
nng tng tng ca tr v su gi v trong khi choi. Nu tr c nhng c tnh ny
th chc chn s khng c vn v pht trin tr tu.
Ti thng lo khi thy mt a tr khng quan tm g n mi trng xung quanh, i
tho thn v muc ch v phn ng chm vi m thanh. Cng ng ngai nu tr
khng hiu nhng thng ip on gin v chi ni nh vet, hoc chi lt sch m
khng thch th hoc nhn ra nhng g c trong sch. Tong tu vi nhng a tr
khng ni chuyn, khng giao tip bng mt hoc nt mt, khng say sa choi hoc
chi bit nm vt v chay lng nhng quanh nh. C rt nhiu sch day cch nh
gi su pht trin ca tr con. Muc ch duy nht ca ti l chi ra nhng in hnh cho
thy tr s pht trin tt v nhng in hnh s gy kh khn (em phu luc , Cc ct
mc ngha)
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 92
Ph Ic I
Cc ct mc ngha
Lu : Khi nim tr pht trin bnh thng rt rng. Mi a c nhng im manh
v im yu tong i trong tin trnh pht trin. Chi mt trong hai hoat ng bj
chm hon th cng khng quan trong lm. Nu tr chm trong nhiu hoat ng v
chm hiu, khng quan tm n mi trng xung quanh v khng bit vui choi ng
cch th nn hi kin cc chuyn gia t vn.
Sau y l mt hng dn v mt in hnh pht trin chung cho cc giai oan tui
khc nhau.
1 Tui:
Vjn ac i vng
Mt s em c th bc i mt mnh (trung bnh 13 thng-thng trong
khong t 9 n 1 thng)
Dng u ngn tay ci v tay tr cm v nm cc vt nh
Hiu t "khng v tui ny chju nghe li.
it tn mnh v khi c ku tn th quay lai
Ni bp be nhng t v ngha.
Hu c "ci a cho me nhng me phi km theo c chi.
Ni "ba, ba v c khi c mt hoc hai t c ngha.
Thch c ngi khc cho ung nc bng ly
C th dng mung nhng khng th xc n v a vo ming m khng
lm
Khng cn thch ngm choi v cc vt khc vo ming nh lc nh hon
Vy taybai,bai v thch tr o.
Hiu c su tn tai ca vt. Nu mt choi c em giu i khi chng
nhn theo. Tr bit tm n u.
(ng l ngi /hi:
Tr khng h bp be ting no.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 93
C vn v thnh gic.
Khng quan tm n mi trng xung quanh.
Cha vjn vt ng ln c
Khng dng u ngn tai ci v tay tr cm nm cc vt
Tr khng " n bt ky gc no hoc qu khc so vi anh chj n cng
tui.
1 thng
i vng khng cn gip
Ngi xung ly choi
y xe choi cc bnh chay quanh nh
Thch b vt vo v ly ra khi thng.
Dng u ngn tai ci v tay tr lm cc vt nh hon.
Cm bt ch v v nghch ngoac
Ni bng ngn ng ca chnh mnh
S dung khong 6-20 t ng (Khng k nhng khi lp lai li me ni)
a s bt u t ra thun tay no
Chi vo cc b phn trn thn th khi uoc yu cu
Phn ng vi nhng mnh lnh gm mt t on gin
Chi vo cc hnh trong sch, chng han con ch.
Cm chc mung v tu t n c
Tu bng ly ung
Khng b choi vo ming
p hnh 3 tng
t u t ra kh chju khi bj t hoc do.
it bm tay vjn leo cu thanh
C lc rt bm me v c lc khng chju theo me
Cha hiu bit nhiu. Khng bit mnh thch g nhng thch g th phi c ngay
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 94
2 tui
i gii. Chay vng
Leo cu thang hai chn mt bc, nm cht tay vjn. C th tu xung c
Thch nhng choi y chay, li i c
it i thut li khi ht ng i
C gng tri bng
p hnh 6 tng
M giy gi keo
Cm bt ch ng cch
V theo vng trn
C th v nhng ng x doc
Thch xem trun tranh
it lt tng trang
C th chi ra cu b no ang ci trong tranh
Thch dng tay lm moi vic
Ni c 0 t v hiu c nhiu hon
Ghp 2 hoc 3 t vi nhau
Tu goi tn mnh
Thch nghe nhac mu gio
Ni nhng cu on gin nh "a lai y!
Nhai thc n rt tt
Tu t n rt gii
t t trong qun ban ngy
Ni i mun i tiu i tiu
t chc me lm cng vic nh
Gip don dep choi
Thch tu mc qun o
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
Lun mun c b v me ch
Thch choi bn canh ch khng phi choi vi nhng a tr khc
eo me, choi phng ny nhng lun kim tra xem me c phng bn
khng?
Hn hoc gin d khi khng c nh
Khng cho ngi khc ginh choi v su ch
Cha bit chia s v thng cm vi quan im ca ngi khc
(ng l ngi /hi:
Tr ni rt t hoc khng ni (Trong trng hp ny, nn kim tra thnh gic,
kh nng hiu v nhng mt khc trong qu trnh pht trin ca tr)
Tr vn ngm choi
V t nm choi i ch khc
Choi hoi nhng tr choi no nh quay bnh xe hoc p nhng khi xp
hnh
KHng quan tm n mi trng xung quanh. u bm me
Khng s dung ngn ng thn th
Kh chju mt cch khc thng
2 tui rui
S dung c 200 t hoc nhiu hon
Dng cc ai t nh xng h
Cm vit ging ngi ln v bt chc v nhng hnh trn, gach ngang
p hnh khi tng
Ko qun xung i tiu nhng khng bit cch ko ln lai
it goi c ho ln tn
C th ni lp khi vi vng mun thng bo ngay chuyn g
Choi cng nhng a tr khc
t chju chia s choi v su ch ca ngi ln dnh cho mnh
Khng chju ch i, mun moi cc g phi c ngay lp tc
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 96
(ng l ngi /hi:
Tr ni rt t hoc khng ni (Trong trng hp ny, nn kim tra thnh gic,
kh nng hiu v nhng mt khc trong qu trnh pht trin ca tr)
3 Tui
i ln cu thang bc tng chn trn tng bc mt v i xung hai chn trn
mt bc.
Khp hai chn vi nhau nhy khi bc thang cui cng
Chay nhanh nhng vn trnh c nhng vt cn mt cch chnh xc
it ap xe ba bnh
it i nhn chn
C th giang tay bt bng
C th xy dy qua l
C th t lai hnh trn hoc du ch thp
it nhn dang 3 mu co bn nhng vn nhm gia mu xanh l cy v mu
xanh dong
it dng ko ct giy
C th ni chuyn vi ngi la
it s dung t s nhiu
C th dng tn y v phn bit c gii tnh
Vn tu ni mt mnh lin hi trong khi choi
C th m t on gin mt su kin va mi x ra mt cch co bn
Say sa k chuyn v thch c k i k lai mt cu chuyn a thch
it oc nhiu bi tho ca mu gio
m n 10 nhng chi hiu ngha thuc t ca s 2 hoc 3
it ra tay nhng cha bit cch lau tht kh
C th mc mt s o qun nhng cha bit cch gi nt v mang giy
Thch gip ngi ln lm vic nh
t nng vi v bt xem mnh l trung tm
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
it ch i c c th mnh mun
Hiu v bit chia s choi v su ch ca ngi khc.
it choi vi nhng a tr khc
c tng tng di do, thch choi tr gi v
Khng eo me na, nhng cng tuy mi em.
(ng l ngi /hi:
Khng c kh nng giao tip d dng bng nhng t ng thch hp
Ngn ng thn th ngho nn
Nhng tr choi lp i lp lai khng th hin c tng tng hoc su phong
ph
C x ging nh tr 1 thng: km thc, bc ng v khng bit chia s.
4 tui
i hoc chay ln chay xung cu thang khng cn bm tay vjn
Nm v bt gii, thch choi banh
p hnh khi bt chc ci cu
Cm vit nh ngi ln
V ngi c thn, u, chn v c cnh tay hoc ngn tay
V hnh mt cn nh kh ging
Nhn dang c 4 mu co bn
Thng dng cu trc cu v vn pham ng
Vn cha pht m chun c mt s t
Miu t c mt su vic mt cch chnh xc v l gc
C th ni ja chi v tui ca mnh
Lin tuc t cu hi: Lun hi "tai sao?, "khi no?, " u?
Chm ch nghe k chuyn
it k chuyn, thng khng phn bit c chuyn c tht hay gi tng
C th c nhng ngi ban tng tng
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 9
Hiu ngy hm qua, hm nay, ngy mai l g?, tc l hiu c qu kh v
tong lai.
m n 20 nhng chi hiu c ngha thuc t ca ca cc con s m
n .
Thch nhng tr a choi ch
it cch s dung mt s dung cu, k c dng dao ct
Him c em bit s dung b n, k c dao na trc 4 tui
Tu ra tay v lau tht kh
it chi rng nhng vn cn c gip
Tu hi mi
it x nc sau khi i tiu i tiu xong
C th tu mc qun o nhng cha bit ci nt v tht no, x dy giy (him
c em bit ct dy giy trc khi c tui)
Choi a ng cch vi nhng a tr khc
it tranh lun, khng phi lc no cng nh nhau
Thinh thong ni hn v thch ci nhau
Hiu bit v su kin nhn, chia s v nhng quy tc on gin khc
t u tin vo cng l v cho rng moi ngi u phi tn trong cc quy tc
Nhiu em mun lm vua, "nh c ti
t u th hin su ganh tj vi em nh
Thng khng eo me na
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 99
Ph Ic II
Vc xin vim gan siu vi B
Virut vim gan siu vi gy ra vim gan siu vi , mt bnh gan ly nhim c nhiu
mc khc nhau. Nu nghim trong c th gy ra bin chng lu di. Mt s
ngi cha c hon ton, mt s khc lnh nhng vn cn vi rt ly nhim.
Virut ny c trong mu v dang t ly hon trong cc cht lng khc trong co th.
y l nguy co i vi nhng ngi phi tip xc vi tr con v ngi ln mang
virut ny.
Vc xin nga vim gan siu vi hiu qu hin nay tong i r. mt s nc nh
Tn Ty Lan th c tim theo ljch cho tt c tr con.
Vit Nam, chnh sch hin nay l khng chi tim cho nhm c nguy co mc bnh
cao bao gm nhng ngi sng chung hoc sinh hoat chung vi ngi mang virt
ny m phi tim theo ljch cho tt c tr con.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 100
Ph Ic III
Nhng d kin khc
Lc hai tui tr s cao bng mt na chiu cao khi tr trng thnh.
T khi sinh ti 2 tui ri, c th phi thay t cho tr t .000 n .000 ci.
Tr con cn n gp 2, ln lng thc n ngi ln cn n tng trong mt kg.
iu ny gii thch tai sao tr con n nhiu mi nng lng tiu thu.
Tr con ngy nay chng kin t nht 1.000 vu git ngi trn truyn hnh trc khi
ti tui i hoc.
Tr con khng hiu c su ly dj v cht. Tr thng ln ln gia hai ci .
Tn gio khng c ngha lm vi tr con, tr s theo tn gio no m ngi thn
ca tr theo v khng t vn v nim tin. Phi n tui thiu nin tr mi c
nim tin c lp ca ring mnh.
Gia nh c th l mi trng rt nguy him. ao luc trong nh thng ph bin hon
ngoi ng.
% ngi ln c ung ru v 20% c cho l nghin ru. iu ny tc hai v
cng ti gia nh, nht l tr con. Con s % ny tong ong vi hng triu ngi
c ang hoc s nghin ru.
Khong 33% n ng v 29% phu n c ht thuc. Con s phu n tr ht thuc
ngy cng tng cn thanh nin lai gim.
Ht khi thuc cng khng phi khng c hai. Ngi ln trnh c nhng tr con
th khng. Chng phi ht khi thuc trong khng kh cho n 1 tui mi c th
quyt jnh c ht thuc hay khng.
Khng cn phi ty giun u n i vi nhng gia nh c. Khng nn tin rng giun
gy ra au bung, xanh xao hoc suy dinh dng. Nu thy giun trong phn hoc tr
bj nga hu mn th lc hng cha trj.
Phoi nng nhiu c hai cho da, lm cho tr trng gi trc tui v nhn nheo. Tr
cn i nn v dng kem chng nng khi phi ra nng.
Tm l tr con tui chp chng Phn 2 Trang 101