Cng Ty Samsung Trn trng gi n bn cun sch ny.

Phin bn ebook ny c thc hin theo bn quyn xut bn v pht hnh n bn

ting Vit ca cng ty First News - Tr Vit vi s ti tr c quyn ca cng ty
TNHH Samsung Electronics Vit Nam. Tc phm ny khng c chuyn dng
sang bt k hnh thc no hay s dng cho bt k mc ch thng mi no.
O5-+-1%/ 7-7/):
B"eak$h"%gh Thinking: The Se&en P"inci!le# f C"ea$i&e
P"blem Sl&ing
C23<5-+,7 D 1994, 1996 &< G)5%/( N%(/)5 %1( ,2=2 H-&-12
A// 5-+,76 5)6)59)(.
"-)71%0)6) /%1+8%+) 75%16/%7-21 D 2009 &< F-567 N):6-!5- "-)7
P8&/-6,)( 81()5 %55%1+)0)17 :-7, G)5%/( N%(/)5 (%+)17 *25
'23<5-+,7 ,2/()56 G)5%/( N%(/)5 %1( ,2=2 H-&-12).
BREAKTHROUGH THINKING
E T+ DUY *,T PH) (
CC1+ 7< F-567 N):6 E !5B "-Q7 +-[ &J1 48<N1 ;8K7 &J1 9? 3,>7
,?1, K1 &J1 7-M1+ "-Q7 75A1 72?1 7,M +-V- 7,)2 ,X3 GT1+ ',8<O1
+-%2 &J1 48<N1 9V- ,%- 7>' +-J G)5%/( N%(/)5 9? ,2=2 H-&-12.
BK7 'Z 6\ 6%2 ',@3 1?2 .,C1+ GHX' 6\ GT1+ F 'Y% F-567 N):6
9? '>' 7>' +-J GN8 /? &K7 ,X3 3,>3 9? 9- 3,I0 L8L7 $8K7 &J1
"-Q7 N%0, L8L7 BJ1 48<N1 Q8S' 7M 9? CC1+ HV' BJ2 ,U BJ1
48<N1 W ,[8 !5B 78Q B)51).
CNG TY VN Ha SNG TO TR VIT FIRST NEWS
11H N+8<P1 !,R M-1, K,%-, Q8L1 1, !P. HCM
!)/: (84.8) 38227979 E 38227980 E 38233859 E 38233860
F%;: (84.8) 38224560; E0%-/: triviet@firstnews.com.vn
#)&6-7): '''.fi"#$ne'#.cm.&n
NH XUT BN TR
FIRST NEWS
Bin dch : Vng Long - Phng Tr
Hiu nh: Phm Xun Mai
Vin trng Vin Pht trin Qun tr v Cng ngh Mi
SHOZO HIBINO
GERALD NADLER
7 Nguyn tc gii quyt vn mt cch sng to
v ti u
LI TA
C th ni rng, T duy t ph (Breakthrough
Thinking) l phn mm dnh cho tr no, l nhng
nguyn tc v quy trnh mi hoch nh, thit k, ti cu
trc, ci tin v tm gii php cho mi vn m bn gp
phi. T duy t ph khai m tm nhn v mc tiu v
gip bn t c mc tiu m khng phi mt qu nhiu
thi gian v ngun lc vo vic thu thp cc d liu.
T duy t ph m rng qu trnh sng to n cc
hot ng nh xc nh ng cc mc ch cn t c,
xut nhiu phng n c o, sng to, v trin khai
cc h thng cn thit cho vic thc hin gii php.
Vi T duy t ph, bn s suy ngh thng minh hn,
m khng phi mt nhiu cng sc.
C l c hng trm quyn sch gii thiu nhng gii
php tuyt vi v nhng chng trnh c xem l chn
on cn bn m cc cng ty c iu hnh tt nht hay
nhng ngi tnh thc nht khm ph ra trong qu trnh
i tm cu tr li cho cc vn ca h. Nhng c bao gi
bn thc s hc hi c t , mt cch chnh xc, lm
nh th no ti c m vng ca s sng to nh s
ha hn cha y nh ho quang kia?
5
T DUY T PH
6
Hng triu n bn sch loi ny, m s ph bin i cng
vi s suy thoi ca nim tin M, c bn ra ti Hoa K
v trn khp th gii. Tuy nhin, nhng quyn sch c
vit cng phu nh vy cng ch a ra nhng p n m
ngi khc tm ra nhiu nm trc , v li cho bn
nhng gii php hi ht m ch nhn qua thy khng
thch hp vi hon cnh ca bn.
Tht ra, tt c nhng quyn sch ch tp trung vo
vic m t m khng a ra c nguyn tc gii quyt vn
hiu qu. Ngi c ch thy c nhng hnh nh tt
p ca cc cng ty nng ng v cc c nhn thnh t vi
nhng sng kin vt tri. Cn v cch h lm, phng php
t duy v nhng k nng g cn c t c thnh cng
th hu nh khng c cp n, hoc nu c cng rt t.
Hn hu, nu c trnh by cht t v cch tin hnh gii
quyt vn th tt c nhng quyn sch trn u lao vo
s dng t duy phn tch c a ra cch y 400 nm bi
Ren Descartes v Francis Bacon, cha ca khoa hc v
phng php lun. H thng bt u bng cu hi: C
iu g sai lm y? thay vo , khng c ai hi:
Chng ta ang c gng t c iu g?, v cng
khng c ai cn nhc xem cc thng tin hay d kin no
ang nh hng ti gii php ca h.
Khc vi nhng cch suy ngh trc y, T duy t
ph s cho bn mt phng php suy lun ton cuc, c
c kt qua 30 nm nghin cu v cc phng php s
dng trc gic ca nhng chuyn gia thnh cng nht trong
vic gii quyt v ngn chn vn .
LI TA
7
C th thy rng, gnh nng v s t nhn thc di
gc con ngi cng chnh l im mnh nht ca chng
ta. Chng ta c th phi chu ng s thng kh trong s
hi khi nhn thc c s thay i thng xuyn m cui
cng s a n ci cht ca chnh mnh. Mc d vy, t
nht con ngi cng c n phc tng ng khi c
thc cao hn mi ging loi khc. Hin nhin, thc
cho chng ta kh nng suy ngh thch nghi mt cch
ch ng thng qua nhng ng dng trc tip nng lc ca
bn thn gii quyt vn .
7 Nguyn tc T duy t ph s c ln lt trnh by
cn k trong quyn sch ny. Bn hy sn sng pht trin
v p dng chng cho nhng thay i kh thi nht ngay t
hm nay.
Bn khng cn ng dng c 7 nguyn tc cng mt lc
mi c th tr thnh ngi c t duy t ph. Tuy nhin,
bn phi thm nhun ton b 7 nguyn tc v lun p dng
t nht hai nguyn tc c bn ca T duy t ph vo vic
gii quyt mi vn : l nguyn tc v S Khc nhau
c o v nguyn tc Trin khai Mc ch. Nu bn
khng chp nhn s tht rng mi vn u khc nhau v
tip cn vn theo tinh thn bng cch lun lun t
cu hi v mc ch cn t c ca gii php, bn s b
b buc, thm ch hon ton nh mt kh nng t ph.
Nhiu nh lnh o ti M ang lao vo tip nhn v
ng dng cc trit l kinh doanh ca ngi Nht. Trong
khi , ngi Nht li tm kim gii php cho cc vn
ca chnh h qua cc m hnh hot ng ca ngi M v
T DUY T PH
8
cc quc gia khc. Tuy nhin, t ai nhn ra rng vic n
gin p dng cch thc gii quyt vn ca ngi khc
vo vn ca mnh l t lm hi chnh mnh.
Sao chp m hnh ca ngi khc chc chn s khin
chng ta tt hu thm. V khi chng ta ang lao vo p
dng th i th ca chng ta c nhng thay i v ci
tin xa hn, gip h i trc chng ta mt ln na. iu
bn cn thc hin khng ch l sc cnh tranh m
cn phi vt tri lm c iu , bn phi p dng
T duy t ph.
Gii lnh o Nht Bn v quan st vin cc nc u
cho rng nc Nht ang bc vo mt giai on mang
tnh bc ngot:
Sut thp nin 70 ca th k 20 l thi i ca 3C: Sao
chp, Kim sot v Rt ui (Copy, Control and Chase).
Ngi Nht sao chp v ng dng cng ngh t cc ni
khc, kim sot cht lng sn xut sn phm tt hn v
r hn, ui kp v vt qua cc cng ty v quc gia pht
trin bng cc sn phm cht lng cao.
Bc vo nhng nm 80, tnh hnh thay i nhanh
chng. Ngi Nht i mt vi thc t rng h phi sng
to ra nhng m hnh mi ngoi vic kim sot cht lng
gt gao. y l thi i ca 3I Bn sc, Sng to v Ci
tin (Identity, Imagination and Innovation). Cc nh qun
tr Nht Bn i hi tng b phn phi xy dng v pht
trin mt bn sc ring trong chnh cng ty ca mnh, c
nh gi qua nhng sn phm c o m h to ra.
Nhng nm 80 qu l thi i ca sng to. Bc vo th
LI TA
9
k 21 vi tnh hnh cnh tranh quc t din ra mnh m
hn, T duy t ph cng tr nn quan trng. C hm nay
v trong tng lai, chng ta s khng c c s t ph
no tr phi chng ta bit tm chng u v bit suy ngh
mt cch khc bit khi tip cn tng vn c th.
Nhiu ngi lao vo thu thp hng ni thng tin v
nhn ra qu tr s v dng ca nhng d liu tha trong
qu trnh i tm gii php cho vn . Hoc, h p dng cc
gii php m ngi khc pht minh ra v tng p dng
thnh cng trong nhng tnh hung hay vn hon ton
khc vi ca h.
T nhng thc t ny, chng ti c nhng l do cp
bch v thuyt phc gii thiu vi bn T duy t ph.
Tt c chng ta u c th s dng T duy t ph tm
gii php ti u cho cc vn ca c nhn hay t chc
ca mnh.
T duy t ph mang li nhng li ch sau:
- Nhn din ng vn v xc nh phng cch thc hin.
- Tp trung vo cc gii php trong tng lai, khng phi
vn hin ti.
- Tho d nhng ro cn tip cn nhng gii php
n gin.
- Yu cu thu thp d liu t nht, v th cha tr c
cn bnh phn tch v m x.
- a ra nhng gii p mang li li ch ln hn v cht
lng, li nhun kinh t v qu thi gian.
T DUY T PH
1 0
- i hi t thi gian v chi ph hn to ra nhng li
ch .
- Thc y t duy sng to v nhng thay i chnh yu.
- Cung cp nhng gii php di hn.
- Tp trung thc hin hiu qu cc gii php.
- Xy dng nhng nhm lm vic t nhin, lu di v cc
mi quan h c nhn.
- Gip bn c ci nhn ton din, chnh xc trong vic
gii quyt v phng nga cc vn pht sinh.
Hn th na, T duy t ph cn gip bn trnh c
tm sai lm c bn thng gp trong qu trnh gii quyt
vn :
1. a ra nhng nhn nh ch quan.
2. p dng cch tip cn vn khng ph hp.
3. Mi ngi cng tc khng cn thit.
4. Lao vo gii quyt nhng vn khng phi l trng
tm.
5. Tnh ton sai lm v mt thi gian.
6. p dng ch kim sot khng thch hp trong qu
trnh tm kim gii php.
7. Cho rng mnh ng trong khi chp nhn mt gii php
sai.
8. Sai lm bc b mt gii php ng.
LI TA
1 1
Nhng li ch ny s n khi bn p dng 7 Nguyn
tc v bt u t c nhng kt qu t ph. Nhng t
ph c ngha l g?
Th nht, l mt sng kin bt ng, mt khonh
khc bng sng ca tr tu hoc s v ra mt iu g tht
th v. y l cch hiu thng thng nht v t ph.
Th hai, l mt gii php mang li nhng kt qu
ln hn, ngha hn. Nu bn c th t c cht lng
v li nhun kinh t ln hn t cng mt s tin v thi
gian, l mt s t ph.
Cui cng, v thng b b qua nhiu nht, t ph l
hnh ng bin sng kin thnh thc t, l vic thc hin
mt h thng hoc mt gii php vt tri. Thm ch, sng
kin tuyt vi nht cng s v ch nu n khng c nhn
thc, khng c trin khai thc hin qua mt gii php
hiu qu to ra nhng kt qu vt tri.
Theo kinh nghim ca chng ti, 5-8% trong s chng
ta sinh ra c ti nng v mt ny; c ngha l, khng g
c th rng buc t duy t ph, mt trong nhng ti nng
thin ph ca chng ta. Cn li hn 90% chng ta l nhng
ngi cha c t duy t ph, nhng iu khng c
ngha l chng ta khng th hc hi tr thnh nhng
ngi c kh nng gii quyt vn xut sc.
Hy t duy thng minh hn,
m khng phi mt nhiu cng sc!
PHN 1
BN
CON NGI
TRUYN THNG
14
CHNG 1
TY THUC BN
Vn
(*)
l s thc bch v mt hay mt lot thay i
cn phi thc hin ngay. Xt theo ngha ny th c m hay
mc tiu ca bn cng l mt vn . Ngay lc ny y, hn
bn ang i din vi mt s vn . l iu tt yu ca
cuc sng, vn l mt cuc u tranh khng ngng ca con
ngi vi t nhin, vi nhng ngi xung quanh v vi chnh
mnh an ton hn, thnh cng hn v hiu qu hn. Mc
tiu ca vic gii quyt vn v t c c m khng c
ngha l loi b s tranh u m nhm xc nh ngha v
phng hng vn n s hon thin.
Mc ch s nh hng vic tm kim gii php theo
nhng cch thc hiu qu nht. l nguyn tc gip bn
khai thc nng lc sng to - v cng l mc ch chnh ca
chng ti khi vit quyn sch ny. Khi c xong quyn sch,
(*) Nguyn vn: Problem. Tc gi cp n vn nh mt yu cu, mt v vic,
mt tnh trng cn c gii quyt nhanh chng v thu o tha mn k vng
ca mt c nhn hay t chc nhm trnh cc thit hi c th xy ra.
TY THUC BN
15
bn s tip nhn mt phng php gii quyt vn thit thc
cho vn ca bn. C th bn khng l gii c v sao
nhng chc chn bn s nhn ra rng bn sng sut hn v
c th kim sot tt hn cc vn ca bn thn.
Th nhng, nng cao nng lc c nhn trong vic gii
quyt vn khng ng ngha vi vic to ra nhng tc ng
to ln n th gii xung quanh. Ni nh vy th li khng nh
ngay u chng ny - Mi vic u ty thuc bn - s tr
nn so rng. Nhng, xt n cng, khng ai trong chng ta
c th t mnh lm c tt c mi th. Hu ht mi vn
u c lin quan n t nht mt hnh ng c tnh cht tp
th hay i nhm, bt k trong mi trng cng s, gia nh,
bn b, trng lp i vi hu ht vn , dng nh ch c
mt vi t chc l cn kh nng kim sot.
Mc d mi trng bn trong t chc ca bn c th
khin bn b lu m, nhng tht khng phi chuyn a khi
ni rng bn vn c th to ra s khc bit! Tht vy, cc vn
thng do bn, vi t cch c nhn, l ngi u tin pht
hin ch khng phi do Tp on Mitsubishi, Hng General
Motors, Hng IBM hay bt k t chc ln, nh no khc trn
th gii nhn ra. L do tht n gin: vai tr ca t chc ch
pht huy tc dng sau khi, khng phi trc khi, vn
c xc nh r rng.
Vy mc ch ca t chc l g? T chc l mt nhm c
nhn m n lc ca h c lin kt thng qua cc mi quan
h x l nhng cng vic, s mng c quy m ln m tng
c nhn khng th m trch ni. Mi ngi trong t chc s
h tr v c h tr bi ngi khc.
T DUY T PH
16
Hy nh rng khng mt ngi no, d ti gii nht th
gii, c th t mnh xy nn nhng ta nh chc tri; nhng
h c th xc nh mc tiu v phc ha tng thit k nh
chc tri m khng cn s tr gip ca bt k ai khc. Nh
vy, chic my tnh mnh nht th gii nm ngay khong
gia i tai ca chng ta v c trang b mt phn mm c
sc cng ph ln: T duy t ph. Tht vy, cht xm l
ngun lc qu nht v chnh s tng hp cht xm ca mi c
nhn mi to ra nng lc hot ng thc s cho cc t chc.
Cng vy, trc khi mt k hoch hon chnh ra i,
khng phi mt tp th pht hin ra vn v ra gii php
m tng c nhn trong tp th mi l ngi lm vic . Nu
bn quan tm n mt vn no , d nhin bn s tm hiu
v bn s l ngi nm r nht v vn .
iu ng ngc nhin l c rt nhiu ngi, k c cc gim
c cao cp hay cc chnh tr gia c tm nh hng ln, li
khng xem trng vai tr ca tng ny. C bao nhiu ln
bn nghe rng mt y ban n va c thnh lp nghin
cu thc trng ny hay gii quyt cuc khng hong kia,
nhng rt cuc, h chng lm c g c?
Ti M, s yu km trong vic tip cn v gii quyt vn
tng th hin rt r khi mt y ban hn hp ca chnh
quyn lin bang v cc tiu bang gm hng trm chuyn gia,
gio s, cc nhm cng ngh v mi trng tp trung mi n
lc ngn chn nn su bm ang honh hnh lc by gi.
Loi su hi ny tng tn ph hoa mu khp cc bang
min Bc nc M v lm cho cc nh nghin cu tn khng
TY THUC BN
17
bit bao nhiu giy mc bn lun sut hn 100 nm qua, k
t khi chng theo ng bin du nhp vo Massachusetts
t Php vo nm 1869.
T nm 1970 n 1976, cc chuyn gia c tnh rng u
trng ca loi su ny gy hi t mt n hai triu mu
Anh (khong 4 - 8 triu hc-ta) cy c, hoa mu mi nm. Nu
khng b ngn chn kp thi, loi cn trng ny s ph hy
hon ton cc cnh rng trn khp nc M trong thi gian
ngn.
Nm 1973, Quc hi M cui cng nhn ra nguy c
kinh hong t loi su ny. Cc ngh s quc hi gy p lc vi
B Nng nghip M v yu cu b ny phi hnh ng trc
khi vn bin thnh thm ha quc gia. Quc hi ng chi
50 triu la thc hin mt chng trnh ton din ko
di trong 5 nm.
Nh mt pht pho lnh, cc V, Cc, Phng ban thuc
B Nng nghip M bt u thu thp d liu, nghin cu c
im sinh hc, d on kh nng ly lan, tm bin php kim
sot v tin ti xa s loi su gy hi ny cng nh nh gi
tc ng mi trng m cc gii php do h xut c th
gy ra.
Vi nm sau, B Nng nghip thu thp c mt lng
thng tin khng l v nm r tt c mi kha cnh ca vn .
Chnh quyn cc bang, ngnh v cc t chc mi trng cng
tham gia vo n lc ny, nhng ri cc phe phi bt u hnh
thnh trong ni b B Nng nghip v c trong cc phng ban
trc thuc ca h. Mi nhm c mt quan im ring, thm
T DUY T PH
18
ch i khng nhau quyt lit. Cui cng, s vic i vo b tc
v mi nhm u ra sc bo v quan im v vai tr ca mnh
trong vic gii quyt nn su hi.
Khng ai my may ngh n vic tm ra ting ni chung
gii quyt vn . Hnh ng c ngha l phi phi hp hot
ng ca chnh quyn lin bang, tiu bang v cc t chc phi
chnh ph khc. V khng th ng tm hip lc i n
mt k hoch hnh ng chung nn cc bo co thnh qu
sau nhiu nm n lc nghin cu b xp vo ngn ko.
Trong khi , l su hi tip tc tn ph ngy mt nhanh hn
v trn n tn vng Appalachia.
Khng th tnh trng ny tip din, mt ngi c tm
huyt gi in cho Gerald Nadler, lc ny ang ging dy
ti trng i hc Wisconsin, Madison. Ngi gi bit rng
Nadler tng nghin cu v c nhiu bi vit rt sc so v
nhng phng php thit k v lp k hoch gii quyt vn
mi, hiu qu hn nhiu so vi phng php hin ti.
Gerry, ngi gi ni, chng ti theo ui d n ny
sut ba nm ri nay v thu v mt chng bo co cao ngt.
Chng ti bit r v c th ni rnh rt v c im sinh hc
cng nh mc tn ph ca loi su ny. Chng ti cng
hnh dung ra hu qu nghim trng cho thin nhin nh th
no khi mt ngy no nhng cy si sum s tr nn tr tri
khng cn mt chic l. Nhng chng ti khng bit cch no
i n mt k hoch hnh ng thng nht trn bnh din
quc gia hn ch loi su gy hi ny. ng ngh chng ti
nn lm g?.
TY THUC BN
19
Nadler khng th c ngay gii php, nhng t ra cu tr li
ca ng phn nh ng s tht: Ti cha c tng g vo
lc ny c.
C l ngi gi mong i mt cu tr li i loi nh:
Hy dng qun i v chuyn mt s sng phun la thnh
sng phun thuc tr su loi l ph hoi ny ra khi h
sinh thi ca tri t ngay!.
Nhng, Nadler vn thng ging cho cc k s v cc nh
quy hoch th tng lai ca mnh rng hy lun bt u
mt d n bng cch cht vn v khai trin cc mc ch
ca d n . ng ni: C l iu chng ta cn lm trc tin
l mt d n hoch nh d n.
Ha ra vn ln nht ca B Nng nghip M khng
phi l cn trng gy hi, m l s bt ng gia nhng ngi
v cc nhm thi hnh nhim v. Nadler tin rng mc d
nhng ngi ny bt ng v ni dung chi tit ca d n
nhng h vn ng thun vi nhau v mc ch cui cng ca
k hoch hnh ng.
u tin ng ngh triu tp cuc hp gm 80 thnh
vin ch cht l i din ca cc nhm cng tc vo thng 7
nm 1977. Ni dung cuc hp khng nhm tm kim gii
php chng su hi, m l thng nht vi nhau h thng
cc quy tc lp k hoch i tm gii php.
Cc bt ng tm thi c gc li khi tt c cc nhm tp
trung tho lun mc ch ca d n. Ch sau mt ngy lm
vic, cc nhm lp c mt y ban k hoch, phn b
ngn sch thc hin v ra mt chng trnh hnh ng c th.
T DUY T PH
20
Vi thng sau, mt k hoch ngn hn ra i cuc hp
ton th c t chc bt u lp k hoch chnh cho d
n chng su hi. Thnh phn tham d gm 22 i din ca
chnh quyn lin bang, tiu bang, cc t chc v cc nhm
nghin cu. Mi ngi tham d u trang b cho mnh mt
v kh m cc nh tm l hc i chng gi l tm l tiu
cc phn nn, phng th, v l do bt hp tc.
Bn cng c th on ra, cuc hp vch k hoch b gin
on lin tc v nhng cuc tranh lun gay gt. H tranh ci
v mt ca su hi xem n mc no th mi cn n bin
php phun thuc. H tranh ci v thi gian, v vng i sinh
hc v nhng tc ng n h sinh thi. Nhng mi khi tranh
ci n ra, Nadler v ng s ca mnh lin hng cuc tho
lun n mc ch ca nhng quyt nh v phng php
c xut bng cc cu hi nh: Chng ta mun c kt qu
g t vic phun thuc? Vic can thip vo vng i su bm
nhm mc ch g? Ti sao phi quan tm cc tc ng n
mi trng?
hng tip cn ny, tranh ci gim hn. R rng l,
ngi ta thng d ng vi nhau khi ni v cc mc ch
chung v n khng e da n quyn li ca c nhn ca h.
Nhm c trao nhim v ln k hoch t chc mt lot
cc cuc hp sau . Tuy nhin, nhng cuc hp u tin m
mn bng nhng cuc u khu ny la nh thng l, cc
nhm c khng khng a ra cc l l c v bo v v tr quan
trng ca mnh trong d n. Song, trong cc cuc hp cng
v sau h dn dn hng s quan tm ca mnh vo vic gii
quyt vn .
TY THUC BN
21
Cui cng, h tm ra ting ni chung. C y ban hn
hp ng rng mc ch tn cng ca d n l: kim sot su
bnh tng ng tng mc tn ph. iu ny rt khc bit
so vi mc tiu m h m hu ht cc thnh vin lp trnh
sn trong u h trc khi bc vo cuc hp T duy t
ph. Trc , mi ngi tuyn b mc ch theo h l phi
dit tn gc loi su gy hi ny. Nhng vic tho lun theo li
T duy t ph ch ra rng vic dit tn gc s lm ny sinh
nhiu vn khc na. C y ban cn phi xc nh phng
php nh gi hiu qu ca chng trnh cng nh phi phc
tho mt h thng gm nhng kt qu cn t c trong
chin dch ny.
cc cuc hp k tip, mt s xut v tng v c cu
v phng thc iu hnh d n c a ra. Nhng cc gii
php c th li lm tng thm nhng bt ng c. a
cuc hp i ng hng, nhng ngi ch tr ngh cc thnh
vin tp trung vo chc nng mc ch hoch nh ca cc
xut; v ngh dnh vic bn bc v trch nhim c nhn
hay tp th cc cuc tho lun khc. Mt ln na, tho lun
v mc ch li chng t tnh u vit ca n; v mt k hoch
s b hnh thnh. y ban c th phn loi cc chc nng
c xc nh theo th t u tin cho vic vch k hoch.
Vo thng ging nm 1978, nhm hoch nh xc nh
c h thng cc mc tiu cn thc hin. C y ban c
phn chia thnh nhiu tiu ban, mi tiu ban m nhn mt
chc nng m c y ban xc nh trong cc cuc hp vch
k hoch, c th l: vch k hoch hnh ng, gim st su
hi, bo v mi trng, can thip, quan h cng chng
T DUY T PH
22
Ni tm li, ngi gii quyt vn hiu qu lun s dng
gii php mc ch trin khai cc mc tiu c th mc
t ph nhm t mc ch cui cng. Trong qu trnh trin
khai thc hin cc ch tiu ca d n, cc thnh vin s thy
mnh c nhng mi quan tm chung. H dn lm quen vi
vic hp tc v lng nghe kin ca nhau. Nh th, tnh cm
tch cc s thc y c nhm tin sang bc tip theo. H s
i x vi nhau nh nhng thnh vin ch thc ca mt t
chc thng nht ch khng phi nhng c nhn ring l trong
mt tp hp nhng con ngi v t chc.
y cha phi l kt thc ca cu chuyn, m ch mi l
im bt u. Nhng l mt khi u tt p cui cng
hnh thnh nn mt chng trnh chng su hi hu hiu trn
ton nc M.
Vic tp trung vo cc mc ch ca vn ri sau mi
n gii php khng phi l mt tng ph bin thi , c
bit trc nhng tnh hung cp bch. Nu cc thnh vin
trong mt nhm cm thy rng h cn x l khng hong, th
theo xu hng t nhin, tt c mi ngi s cng x vo
vn lm g bt c th g trc khi qu mun. Vo
thi im ny, ai nhc n mc ch cui cng v bin php
l tng s b xem ngay l ngi gy rc ri, nhng tht s
mi l ngi a ra l trnh cho mt gii php cn c nht.
Vy, mc ch l phm vi ca cc im ng thun tim
nng v nhng cch thc gip c nhn c th hot ng hiu
qu trong n lc ca c nhm. y l li ch ln nht ca phng
php t duy v mc ch, vn gip bn ngn chn nhng n lc
v ngha. Hn th na, vic xc nh mc ch ng s ti a
ha c hi tm ra mt gii php mang tnh t ph.
TY THUC BN
23
Ni cch khc, xc nh mc ch gii quyt vn
gip bn tp trung mi n lc vo cc lnh vc m bn c th
to ra nh hng ln nht.
Hy tm ng mc ch chnh gii quyt cc vn c
lin quan n mc ch nhiu cp khc nhau. Bt k vn
no cng c nhiu tng mc ch khc nhau.
Hy xt mt vn n gin: tm mt chic cha kha xe
p b tht lc. Bn va mua mt chic xe p mi, t tin
v v bn tng b mt xe p nn bn mua mt kha xch
kha xe.
Nhng v bn khng c thi quen mang theo cha kha
bn mnh v thnh thong qun u nn vn bt u
pht sinh. Bn c th ni rng vn ca bn l phi tm chic
cha kha tht lc. Cn rc ri no ln hn vic ny?
C y, mt iu khc ln hn, c pht hin bng cch
t cu hi, mc ch ca vic tm cha kha l g? Mc ch
cp ny c th l s dng xe p. Nhng, mt s mc
ch rng hn c th c nhn thy bng cch p dng quy
trnh ny. Bn hy t cu hi: mc ch ca mc ch ca
mc ch ca hnh ng ny l g?
Theo , bn c th vit ra mt lot cc mc ch nh sau:
Nhm xc nh v tr chic cha kha b tht lc
bo v xe p
i hc hay i lm
cha kha lun c sn khi cn
s dng xe p
T DUY T PH
24
p xe tp th dc
gi gn cha kha
i y
Nn ch rng mi mc ch c phm vi khc nhau.
Nhng mc ch c th c sp xp theo mt trnh t t
nh n ln, t gn n xa, t ph n chnh. Vic phn loi
hay sp xp trt t ca cc mc ch c gi l h thng cp
mc ch. L do chng ta xt cc mc ch theo h thng l
nhm tm kim mt cp m cc n lc ca bn s to
nn kt qu hu hiu nht. Xp loi cc mc ch trn t nh
n ln to ra mt h thng tng mc ch nh Hnh 1-1.
Xc nh v tr chic cha kha b tht lc
Gi gn cha kha
Cha kha lun c sn khi cn
Bo v xe p
S dng xe p
p xe tp th dc
i hc hay i lm
i y
Hnh 1-1: H thng cp mc ch ca hnh ng
tm chic cha kha b tht lc.
TY THUC BN
25
Mt im c bit quan trng trong cc tng mc ch l
bn phi lm mi cch bn c th ngh ra t c cc mc
ch . Nu mc ch ca bn l xc nh v tr chic cha
kha b tht lc, th bn s hnh dung l mnh phi lc tung
tt c cc ngn ko. Mt trong nhng vn tng mc ch
ny l cha kha lun lun b b qun.
Mc ch ln hn s h m mt lot gii php rng hn.
cha kha lun sn sng th phi c v tr ct gi cha kha
c nh. bo v xe p th cn c nhng ch xe an
ton khng cn dng kha. i vi mc ch ln hn, nh
p xe tp th dc chng hn, s c nhiu gii php thay th
nh bi li, chy b, chi tennis
Khng c mt tng mc ch duy nht v chnh xc no
cho mt vn , nhng lun c t nht mt tng, v thng ln
hn tng u tin, c th ch ra cho bn nhng iu cn lm
trc mi tnh hung c th. Tng mc ch ny cha ng
nhiu gii php, trong mt s gii php c th khng bao
gi c xem xt ti trong mi quan h vi vn cn gii
quyt, nhng trong nhiu trng hp, chnh l nhng gii
php mang n s t ph.
Khi xng mt thp mc ch cho vn chic cha
kha tht lc ni trn c l khng cn thit, bi bn khng cn
phi suy ngh theo mt phng php ln lao no mi c th
rt ra kt lun: i xe but thay cho i xe p. Di y l mt
v d minh ha khc, c bit n vi tn gi Gii php Dy
chuyn Cht xp T ng.
Mt nh sn xut hng tiu dng quyt nh thc hin
mt s thay i ln trong hot ng phn phi hng ha.
T DUY T PH
26
Nhng thay i ny tng trng cho mt bc ci tin trong
cch kim sot cng vic ca cng ty so vi cc cng ty khc
trong ngnh. Nhng quyt nh khng xy ra ngu nhin
sau mt m t ph. Tt c ch bt u khi cc i l phn
phi khiu ni rng b phn kho hng ca cng ty gi n
h nhng l hng b hng.
Ban qun l cng ty mi mt chuyn gia trong lnh vc t
chc cng vic hiu qu iu tra vn . V chuyn gia ny
tin hnh thu thp ngay d liu hot ng ca kho hng. C
nghin cu nguyn nhn h hi, tnh cht d h hng ca sn
phm, mc tr ni trong vic giao hng, cng nh thi gian
lao ng v tt c mi yu t khc c nh hng n chi ph
phn phi.
T nghin cu ca mnh, c kt lun rng hng ha b
h hng trong cng on cht xp ln xe ti. Cc biu hin
c th nhn thy r l thng hng b mp mo, tnh trng
giao hng tr thng xuyn, v nhn vin lm vic ngoi gi
qu mc.
Theo c, vn cn x l lc ny l phi ci cch nhng
yu km trong qu trnh cht xp hng ln xe, m nguyn
nhn ch yu l do cng ty s dng qu nhiu lao ng bc d
ti bi xp hng. V vy, gii php l tin hnh t ng ha quy
trnh cht xp hng ln xe ti.
Phng php tip cn ca chuyn gia ny l mt in hnh
cho cch m hu ht mi ngi t ra khi gii quyt vn . C
th, h lp mt bn danh sch nhng im yu km cn kim
tra, nh gi. Sau h tm cch khc phc tng im yu
TY THUC BN
27
trong danh sch. Cui cng, h tuyn b rng vn c
gii quyt.
Nhc im ln ca phng php ny l bn s d ri vo
m cung ca cc chi tit vn vt m khng ch n bn cht
ca vn . Ni cch khc, tp trung vo cc khim khuyt s
lm bn lng qun cc mc ch ca gii php.
V chuyn gia ra mt bin php ti u a hng ln
xe ti l lp t bng chuyn t ng iu khin bng my
tnh. H thng do c thit k i hi mt khon u t vo
khong 60.000 la cho mi kho hng, v c tnh sau 8 thng
c th thu hi vn.
i vi cc hng mc u t ln, thi gian thu hi vn l
tng l mt nm hoc thp hn. V vy, 8 thng i vi d n
ny l mt gii php l tng. Tin rng mnh c mt gii
php xut sc, v chuyn gia hng hi trnh by xut ca
mnh trc ph ch tch chuyn trch phn phi ca cng ty.
Chi ph u t ci thin mi kho hng c th xem l
chp nhn c i vi cng ty n. Tuy nhin, h c tt c 24
kho hng, v vy, tng vn u t d kin ln n 1,44 triu
la. V, quyt nh ny ng ngha vi vic cng ty buc phi
sa thi hng trm cng nhn.
K cng l khi cng ty n quyt nh mi chuyn gia bn
ngoi v nghin cu vn trong khi cng ty c c mt i
ng k s c kinh nghim v trnh cao. L do c l l v cc
chuyn gia bn ngoi nhng ngi to n tng mnh m
vn c sc hp dn hn. V ph ch tch tn trng xut
ca v chuyn gia nhng v mun c quyt nh ng, ng
T DUY T PH
28
chuyn sang la chn th hai l thnh lp ban thm nh ni
b gm cc k s c kinh nghim ca cng ty.
Ban thm nh giao nhim v lm r mt s im trong
bo co ca v chuyn gia n cho mt trong nhng nhn vin
tr ca h. V khng ai k vng rng kt qu ca mnh s snh
c vi mt kt qu c xut bi v chuyn gia c uy tn,
nn vic la chn ngi m trch c thc hin mt cch
ngu nhin.
Nhn vin k thut c giao d n l mt ngi mi tt
nghip, thiu kinh nghim lm vic nht l trong lnh vc
vn chuyn v giao nhn hng ha. Tuy nhin, khng nn lng
trc quan im ca chuyn gia, anh bn tr vn nhit tnh
m nhn nhim v c giao. y l mt c hi tt anh
tip xc vi cc cp lnh o cao nht ca cng ty, cho d cui
cng c th anh cng tn thnh nhng pht hin v xut
ca v chuyn gia.
Anh k s tr khng c nhiu kinh nghim thc t ngoi
cc kha hc trong lnh vc hoch nh v thit k cng
nghip, ni anh hc c k nng gii quyt vn theo mc
ch. V vy, anh b qua hu ht nhng pht hin thc t trong
bn bo co ca v chuyn gia v tp trung u tin vo mc
ch tim n ca vn .
Theo anh, mc ch cht xp hng ch l mt trong
nhng mc ch nh c th c nhn thy d dng. Vy cn
mc ch ln hn l g? Mc ch l nhm tp hp hng
ha. V, mc ch ca vic tp hp hng ha l chuyn
hng n cho khch hng. Qu trnh lp lun ny to ra
TY THUC BN
29
mt lot cc mc ch t nh n ln v cui cng anh tm ra
c mc ch chnh: phn phi sn phm ra th trng.
Trong s nhng gii php him hoi cho vn cht xp
hng ha th c l v chuyn gia n chn c mt gii
php tt. Nhng c phi vic t ng ha quy trnh cht xp
hng l la chn tt nht cho hot ng phn phi sn phm
ca cng ty?
Khi mc ch ln hn ny c xc nh th cc la chn
cng c m rng. Nhng mc ch ln hn, nh cung cp
sn phm hu dng cho ngi tiu dng, thng khng d
dng nhn thy nu ch thng qua nghin cu. Nhng vic
tm kim cc gii php khc cp phn phi th vn c th
ch ra c.
Cui cng, ngy thuyt trnh cng n, chng trai tr b
chong trc mt hi ng gm cc thnh vin ban qun
tr v ton b cc gim c cp cao thuc b phn phn phi
v k thut ca cng ty. Sau phn gii thiu vn tt, v ph ch
tch nng ny: Vy chng ta c nn chi s tin khng?.
Chng k s tr ang nc thang u tin trn con ng
s nghip ca mnh. Ci gi phi tr cc k t nu anh phm
sai lm. Anh c th rt lui trc khi qu mun, nhng anh
bn tr p: Khng, tha ng.
Bt ng trc cu tr li bt ng, mi ngi bt u quay
li bn tn vi nhau. Ring anh k s tr th nhn ra rng t
nht h cng c ch vo iu anh va ni.
V ph ch tch ch mun bit iu ct yu nht nn tip
tc hi:
T DUY T PH
30
- Anh c cch khc t ng ha bi cht xp?
- Khng! - Chng trai tr p.
Ngay khi cn nh, anh c dy phi lun ni bng
mt ging ni t tin v r rng, d c th ni sai. V y l
lc anh th hin iu , anh ngh.
Anh tuyn b mt cch to bo:
- Ti ngh chng ta nn bn cc kho hng.
Anh ngh cng ty ch gi li mt s kho phc v vic
gi hng bng ng hng khng. Vic gim bt mt s nh
kho a phng s n gin ha vic vn chuyn hng ha. V
vy vic cht xp hng s gim xung, vic phn phi hng
trc tip v nhanh chng hn dn n lng hng tn kho
cng thp hn.
T nhng xut ny, cui cng cng ty bn i 20 nh
kho, ch gi li 4 nh kho lm trm trung chuyn hng ha
cc a phng. trnh tnh trng ct gim lao ng, nhn
vin cc nh kho b bn c chuyn sang lm cng nhn
sn xut. Hu ht hng tn kho ca cng ty c bo qun
cc xng sn xut, lng hng tn kho gim nh vo tnh
hiu qu cao ca h thng phn phi ton quc mi. Vn
ban u l hng ha b h hi c gii quyt bng cch gim
bt khi lng cht xp bi chuyn hng ch khng phi
bng dy chuyn t ng.
Sng kin ny trn thc t tit kim cho cng ty hng trm
triu la mi nm, v nhng ci tin hiu qu hot ng t
gii php ny trong hot ng ca t chc l khng th o
TY THUC BN
31
lng c. Th ri cc i th ca h buc phi hc theo
cch lm ny. H ti t chc phng thc phn phi ca h
v khng mun b loi ra khi th trng.
Bi hc t cu chuyn trn khng nm gii php thng
minh ca chng trai tr m cc c hi c m ra theo cch
anh bn tr tip cn vn . Nu nh ch tp trung vo vic
tm kim nhng cch cht xp tt hn th c l anh khng
tm ra cc gii php hiu qu hn.
B quyt c c s t ph trong trng hp ny - v
s sng to tht s ca chng k s tr - xut pht t giai on
u tin ca vic x l vn . Anh tm c mt tng mc
ch ng nh hng cho ton b cng vic cn li. y
l cp tin ti mt nhn thc tht s t ph.
Xin nh rng, tm ra mc ch ng khng m bo
cho mt s t ph trong cc gii php, nhng l tin
quan trng to ra nhng iu phi thng. Ch cn bit
rng bn ang tm kim gii php ng cp cn thit,
hng ti mt mc ch quan trng v mt ngha ln hn
trong i l s t tin ca bn tng ln gp nhiu ln trong
vic x l vn .
Nhng cu chuyn trong chng ny nhm chng minh
mt iu: Mc ch c th nh hng cho cch tm ra cc
gii php thc s hu hiu. Bn cng bt u xem xt nguyn
nhn v sao cc t chc thng gp rc ri khi tip cn vn .
Trc ht, mt c nhn no phi thuyt phc c nhm
ng vi cc mc ch chung. Khi mc ch chung c
qun trit th mi ngi s xch li gn nhau hn.
T DUY T PH
32
Ngoi ra, t nhng cu chuyn thnh cng trn cng c
th rt ra mt bi hc th hin 7 Nguyn tc T duy t ph
v s c phn tch trong cun sch ny, bao gm:
1. Nguyn tc v S Khc nhau c o: Nhng ngi
gii quyt vn xut sc nht khng c gng tm hiu xem
ngi khc lm g vi vn tng t; h khng sao chp
(copy) hay nhn bn (clone) gii php ca ngi khc p
dng n vo tnh hung ca mnh. H khng bao gi cho rng
nhng cch gii quyt vn ging nhau c th c p dng
thnh cng vo nhng vn b ngoi c v ging nhau
(nhng thc cht rt khc nhau).
Nguyn tc u tin c nh ngha nh sau: mi vn
ngay t u phi c xem l duy nht, khc bit nht. Nhng
ngi c lin quan trong mt d n lun lun t duy khc nhau,
cc mc ch cn t c cng khc nhau, v cc gii php
cng ngh c sn c th mang li hiu qu cao hn rt nhiu
trong thi im hin ti so vi vic k vng vo nhng cng
ngh s ra i trong tng lai.
2. Nguyn tc th hai l Trin khai Mc ch, tc tm
hiu cn k mc ch ca mc ch, ca mc chl g v bi
cnh ca nhng gii php ln hn. Cc nghin cu cho thy
cht lng ca nhng gii php ny cao hn ng k so vi
cht lng ca cc gii php c rt ra t cc phng php
quen thuc.
3. Nguyn tc th ba l Gii php Tip theo. Nguyn tc
ny ni rng c gii php mc tiu l tng s dn n nhng
gii php i mi mnh m v nh hng cho tin trnh thay
i thc t m bn s thc hin.
TY THUC BN
33
4. Nguyn tc th t l Thit lp H thng: Mi vn
khng tn ti mt cch c lp, ring l m c lin quan n
chui cc vn khc. Gii php cho tng vn phi c
xc nh r trong mi quan h hu c vi cc vn v cc
gii php khc.
5. Nguyn tc th nm gi l Thu thp Thng tin c Gii
hn. Nguyn tc ny ni rng ngay t u, bn nn t gii
hn cho nhng iu bn bit v vn . Khi tip cn mt vn
, bn c th tit kim thi gian v cng sc bng cch khng
thu thp thng tin trn lan v cng khng nn xt li cc
nghin cu c thc hin. Mi ngi, k c cc chuyn
gia, u c th x l tt cc d liu mm v khng y ;
nhng ngi gii quyt vn gii bit rng tht s chng bao
gi c loi d liu cng, hay d liu ng tin cy 100%.
6. Trng hp kim sot su hi ni trn chng t nhng
ngi bt ng quan im cng c th cng tham gia x l
vn hiu qu bng cch tp trung trc ht vo cc mc
ch. Ngi gii quyt vn gii l ngi bit huy ng nhng
ting ni khc nhau nhng c cng mc ch trong n lc tm
kim gii php ti u. y l ct li ca nguyn tc th su:
Li ko Ngi khc Tham gia.
7. Nguyn tc th by bc b nguyn tc li mn cho
rng bn khng cn sa i iu g nu sn phm ca bn
khng b h hng. Nguyn tc ny ni rng bn cn thay i
v ci tin lin tc
(*)
, bt k l mt gii php tng c
xem l tt nht. Bn phi ci tin lin tc mt tnh hung
(*) Thay i v ci tin lin tc l nguyn tc m cc cng ty Nht lun p dng,
ni bt nht l hng TOYOTA, cn c bit n vi tn gi Phng php KAIZEN,
tc ci tin, ci tin, v ci tin lin tc.
T DUY T PH
34
hoc mt chi tit no ngn chn s tt hu, hao mn
v tn tht.
C l nhiu ngi trong chng ta tng p dng mt
hay mt s cc nguyn tc ni trn theo trc gic hay theo xu
th chung v tng thu c mt s thnh cng nht nh. T
duy t ph l s tng hp cc hnh vi hiu qu. Nu bn p
dng cc nguyn tc mt cch ring l m khng c s phi
hp th cng ging nh bn ngi vo mt chic xe ua, sn
sng bt ph nhng qun khi ng my. Hy nh rng bn
c t do la chn ci thin bn thn, t chc v nhng
ngi quanh bn.
Nng lc sng to v hot ng hiu qu tht s bt ngun
t vic phi hp p dng cc nguyn tc ny mt cch nht
qun i vi mi vn m bn gp phi. Tp trung ng thi
vo tt c cc nguyn tc ny, thay v tm kim nguyn nhn
v k gy ra hu qu (mt cch chc chn a n s tht bi),
thng to nn s khc bit ln lao. Chng ti gi l
phng php m rng tch hp - expantegration c ngha
l m rng cc mc ch, tng gii php, mc tiu v thit
lp h thng a n s ha hp cc chi tit vn v thc
hin gii php tng mc ch cao nht.
Khai thc nng lc ny l iu m bn thn bn c th lm
c. Chng ti xin nhc li rng cc t chc khng th gii
quyt vn . Chnh nng lc t duy ca c nhn m c th
l chnh bn mi l yu t khng th thiu khi ngun
nhng hnh ng c ngha cho c t chc.
Gip bn nng cao tnh hiu qu c nhn v tp th - ti
ni lm vic, trong trng lp, gia nh v cng ng - l mc
TY THUC BN
35
ch chnh ca quyn sch ny. Tr nn hiu qu khng bao
gi l kt qu ca s may mn. p dng 7 Nguyn tc T duy
t ph bng li tip cn hay quy trnh c cn nhc thn trng
trong s kt hp gia suy ngh v hnh ng s gip bn t
c nhng mc tiu sau y:
Ti a ha tnh hiu qu trong cc xut ca bn (s
t ph trong nhng pht hin , ra th! v nhng kt
qu c bit tt p khc).
Ti a ha kh nng cc xut, kin ngh ca bn c
chp nhn v trin khai (t ph trong vic bin tng
thnh thc t).
Ti a ha tnh hiu qu ca cc ngun lc m bn vn
dng gii quyt vn (t ph trong vic ti u ha
thi gian v tin bc t c hai bc t ph u tin).
Trn c s 7 Nguyn tc T duy t ph va c trnh
by trn y, Chng 2 v Chng 3 s gip bn nhn ra
nhng thi , gi nh v k nng thng thng c th pht
huy tnh hiu qu trong con ngi bn. Chng hn, bn s tr
nn quen thuc vi ngh rng mt vn chc chn s dn
n mt vn khc. V, bn s hng n hoc b dn dt
bi ng c ny i n mt s thay i thc s t ph.
3 6
CHNG 2
VN KO
THEO VN
C
ch y khng lu, T chc World Future tin hnh
tng hp v nu ra 2.653 vn nn m nhn loi phi i mt,
bao gm nhng vn t chin tranh ht nhn n vic gi
mo cc tc phm ngh thut. Vo nm 1991, Lin hip cc T
chc Quc t pht hnh n bn ln th ba b Bch khoa Ton
th gm hai tp v cc vn ton cu v tim nng ca con
ngi, cp n 13.000 vn nn th gii, t nng lc qun
l yu km cho n nn ph rng.
Cc danh sch ny vn tip tc di thm, nhng lin quan
n nhng vn nn c nhn v nhm - hay ni cch khc l
nhng vn con ngi - th cc danh sch ny ch mi
cp b ni, d rng ton b cc vn ny gn nh l v tn.
Chng ta thng c khuynh hng xem mi vn u
l nhng hn tng ngng trn con ng cuc sng ca
chng ta. Trn thc t, vn xut hin theo quy lut ch
khng phi mang tnh ngoi l. Bi, vn l s phn nh cc
trng thi tinh thn.
VN KO THEO VN
3 7
Vn , hiu theo ngha n gin nht, l mt iu kin
hoc bi cnh m mt ngi hoc mt nhm ngi ngh rng
cn phi thay i. Nh vy, vn l sn phm ca s khng
tha mn, l kht vng ca con ngi, trong c c 2.653
hoc 13.000 vn ln va c cp phn trn.
S khng tha mn v kht vng chnh l ng lc ca cuc
sng, do , s lng vn pht sinh l v tn. Thc ra, gii
quyt xong mt vn tc l chng ta bc qua mt cnh ca
nhn thy mt khung cnh mi, nhng ngay sau th mt
lot vn khc xut hin v ch i chng ta tip tc gii quyt.
Th i tm gii php ti u cho cc vn nh vn chuyn
(hng khng), gii tr (in nh v ti-vi), quan h c nhn (ly
hn), truyn thng (v tinh) v x l thng tin (my tnh), bn
s thy ngay rng mi vn lun ko theo nhiu vn khc.
R rng, chng ta cn tm ra nhng phng cch thch
hp xem xt tc ng lu di ca bt k gii php no m
chng ta thc hin. Chng ta cn mt quy trnh m bo cng
ngh tin tin s gip con ngi c c hnh phc, c trong
hin ti v tng lai. Chng ta cn ti thiu ha mi nh
hng tiu cc t cc thnh tu ca nhn loi bng cch lm
ni bt cc mc ch c bn ca con ngi.
Chng ta nhn nhn cc vn nh th no, x l ra sao,
l quy trnh ca t duy v l mt quy trnh c bn.
Sch bo thng a ra nhiu gii php cho nhiu vn
khc nhau. Nhng cc vn pht sinh rt kh d on v
khng c quy lut nn gii php cho vn ny rt him khi
thch hp vi vn khc.
T DUY T PH
3 8
Vy u l gii php cho mt vn ?
Cc nh ton hc v i trong lch s khng bao gi c
gng lit k tt c cc li gii cho tt c cc bi ton. Chnh
xc l, h m rng cc mc ch cn t c v pht minh
ra nhng cng thc, nh l, nh lut, phng trnh tng qut
c th p dng cho v s cc bi ton cng dng.
Ni cch khc, t duy l mt qu trnh c tm quan trng
bc nht ca con ngi. Cch chng ta nhn nhn vn s
nh hnh cch chng ta x l vn .
Tin ca T duy t ph c pht biu rng: Cch
chng ta tip cn mt vn , cng nh cch chng ta phn
tch m x n s quyt nh vic chng ta t c mt gii
php ton din, mt kt qu tm thng hay mt rc ri ln
hn. Mt gii php yu km s lm pht sinh nhiu vn
mi au u hn. V, hy nh rng, gii php tnh th lun l
mt s khi u gip bn gt hi nhiu thm ha v sau.
Cc loi vn
Du bit rng c gng lit k tt c cc loi vn l mt
cng vic khng c hi kt thc, nhng vn rt hu ch khi
nu ra mt vi lnh vc ph bin nht m t cc vn
thng pht sinh. Ty theo tnh cht cng vic v mi quan
tm ca mnh, mt ngi s sn sng u t thm thi gian
theo ui mc ch hoc lnh vc ny hn so vi mc ch
hoc lnh vc khc. Tuy nhin, tt c chng ta u chm trn
vi loi vn mi ngy.
Trc tin v quan trng nht, l vn tn ti
(survival). y l vn c bn nht m mi chng ta u
VN KO THEO VN
3 9
phi i din hng ngy, bao gm cc nhu cu thit yu nh
n, mc, , bn cnh nhng vn nh khc t ngn tay b
nhim trng, k nng lm vic cho n nguy c tht
nghip...
Tip theo l vn v iu hnh v gim st (operation
& supervision). Mt ln na, chng ta u c lin quan n
vn ny bng cch ny hay cch khc. Chng hn, cha m
iu hnh v gim st mt h thng gi l gia nh. Sinh vin
iu hnh k hoch hc tp. Th trng iu hnh v gim st
hot ng ca mt thnh ph
Cc chuyn gia cn tng hp mt trng vn (field of
problem) rng ln v t tn l hoch nh v thit k
(planning & design), bao gm cc hot ng t sng to logo
trn hp ng cc, n cc xut ti xy dng thnh ph
trong tng lai. R rng, cc chuyn gia k s, kin trc s,
nh thit k, nh quy hoch th, chin lc gia kinh doanh,
v thm ch bc s v i din ca cng ty du lch chnh l
ngi tham gia vo qu trnh sng to hoc ci cch cc h
thng hoc k hoch. im chung trong hot ng ca h l
vn dng kh nng tng tng, tm nhn v s kho lo
a ra nhng gii php vt tri.
Mt vn ln khc l nghin cu (research). Khng ch
cc hc gi mi c kh nng tin hnh nghin cu, tng hp,
hoc thu thp v phn tch d liu gii quyt mt vn
no . Thc ra, nghin cu cng n gin nh vic th
nghim mt loi phn bn mi trn ng rung hoc tm hiu
v loi thc n m bn b d ng. Nghin cu l n lc tha
mn s t m v nguyn nhn gy ra mt hin tng no .
T DUY T PH
4 0
C l chng ta tng hi rng: Ti sao t lnh c th lnh v l
si th nng? Ti sao c ng t?
nh gi (evaluation) - tc l xem xt kt qu tt - xu
ca mt qu trnh hnh ng c nh trc - l mt vn
tn ti thng trc trong cuc sng ca chng ta. C th
l nh gi ca quan ta (ti ta phc thm) v mt phn
quyt bi thng thit hi c tuyn trc c ng php
lut hay khng, hoc nh gi ca hi ng qun tr v quyt
nh la chn v tr xy dng nh my. Xt cho cng, mi
ngi u tham gia vo hot ng nh gi v nh gi mt
gii php xem c p ng mc tiu ban u hay khng l mt
bc cn thit trong mi tin trnh gii quyt vn mt cch
thng minh.
Bn cnh l vn hc hi (learning), ng ngha vi
vic rn luyn k nng hoc tip thu kin thc. Gii quyt vn
hc hi ph thuc vo bn v tt c nhng ai c trang
b nhng thng tin thch hp v c kin thc cn bn. Hc hi
sao cho hiu qu l mt vn m tt c mi ngi u tha
nhn rng n lun i hi nhng phng php mi.
Tt c cc vn va c trnh by trn y chung quy
li a n mt phm tr cao nht: l cc vn t s
tha mn c nhn (achieving personal satisfaction).
Tr chi xp hnh c th c xem l mt v d tiu biu
cho loi vn n gin nht. Thc cht y l mt ng dng
ca phng php th-v-sai (trial & error), mt bi tp gii
quyt vn c lng vo tr chi rn luyn cho tr.
Nhng rt tic phng php th-v-sai li c p dng
VN KO THEO VN
4 1
qu thng xuyn vo cc vn phc tp, vn i hi mt
phng php lun cht ch hn. Chng ta thng b thi thc
mnh m bi bn nng c l c tha hng t t tin thi
sng trong hang ng phi lin tc chin u vi cc loi d
th nn lao vo tn cng ngay lp tc mt vn v chp
ngay gii php u tin va ny ra trong u. Ri khi gii php
v hiu, chng ta li th gii php khc v khc na, v
chng ta thng b cun vo vng xoy ca s ri rm v tht
vng. V hu ht mi vn u c rt nhiu gii php kh thi,
nn nhng vic lm khc thng t ph thng vo gii
php ti u ngay t u thng b b qua.
Trc y, ngi dn mt khu pht trin dn c thuc
vng Midwest
(*)
Hoa K rt bc xc trc thc trng nhiu v
tai nn xy ra khi xe ca h r phi vo mt xa l hai chiu.
Mt s ngi ngh t bin bo Nhng ng u Tin
nhm cnh co gim tc i vi nhng xe mun r phi.
Nh chc trch chp thun nhng bin bo c dng ln ch
trong mt thi gian ngn th b mt nhm khc phn nn. H
ni, v lng xe i thng t hn xe r phi nn chnh nhng xe
i thng mi cn c cnh bo nhng ng.
C l tranh ci gia h vn cn tip din. R rng gii
php a ra ch lm ny sinh thm nhiu vn khc m thi.
Vn nn giao thng vn cn ; cng ng dn c b chia r;
v mi quan h vi nh chc trch a phng b e da bi
nhng yu cu i nghch nhau v chc chn kh c ci
thin.
(*) Midwest (cn gi Middle West, hay The Heartland) gm 12 bang min Trung Ty
Hoa K: Illinois, Indiana, Iowa, Kansas, Michigan, Minnesota, Missouri, Nebraska,
North Dakota, Ohio, South Dakota, v Wisconsin.
T DUY T PH
4 2
Trong trng hp ny, cc nguyn tc ca T duy t ph
s pht huy tc dng. Th nht, ng vi kt lun mt vn
l n gin v c th c gii quyt bng mt gii php quen
thuc tng c p dng thnh cng cc trng hp khc.
Th hai, hy hnh dung vn xa hn, vt khi phm vi ca
chnh n. Cui cng, phi nhn nhn r vn khng ch
phng tin x l m cn lin quan n con ngi, c ngha
l phi xem xt quyn li v ngha v ca tt c nhng ngi
c lin quan a ra mt gii php dung ha li ch cc
bn d dng chp nhn.
Th xem xt mt s vn
Trc khi tip tc nghin cu chi tit nguyn tc T duy
t ph dnh cho c nhn trong cc chng ti, chng ta
th do qua Cn phng Khng hong, mt phng trin lm
ng i trng by nhng cch gii quyt vn yu km
cn c ngn chn v sa i bng cch s dng T duy
t ph.
T KIU T DUY KINH HONG TRONG
B MY CHNH QUYN
Chng ta khng bit xoay x ra sao nu khng c h
thng chnh tr v nh nc. Nhng cng l nhng ngha
a khng l chn ct v s v gii quyt vn yu km, m
c l cng chnh l nguyn nhn khin chnh tr tr thnh
trung tm ca nhng tranh ci trin min. Thc ra, nhng rc
ri ny l mt thuc tnh c hu v khng th trnh khi,
nhng vn c th c ci thin mt mc no .
VN KO THEO VN
4 3
Cc th ch chnh tr v nh nc thng xuyn s dng
ngh thut tha hip iu ha li ch ca cc bn i khng.
Tuy nhin, trong qu trnh , mt s nguyn tc c bn ca
T duy t ph thng b b qua. V d, nguyn tc xem mi
vn l duy nht v phi c x l khng theo tin l. B
qua nguyn tc ny l l do chnh lm ny sinh nhiu vn
t mt gii php c cho l s gii quyt c vn . Chng
hn, mt quan chc cho lp mt ng dy nng dnh cho
nhng ngi v gia c nhng li lm pht sinh nhiu vn
rc ri khc, c th l nhng ngi v gia c khng c in
thoi hoc khng c tin gi.
Ngoi ra, mt yu t quan trng thng b b qua na l
cc mc ch vn l trng tm cn tp trung gii quyt.
Trng hp in hnh l qu trnh ci cch B lut Thu
Lin bang M nm 1986. Mc ch chnh l nhm n gin
ha B lut v cc t khai thu m ngi ng thu phi in;
mc ch quan trng khc l ti phn phi thu nhp c nhn
mt cch cng bng hn.
Th nhng sau nhiu thng hai vin Quc hi Hoa K hp
hnh, tho lun, tranh ci, kt qu l mt bn hng dn thi
hnh lut thu di 2.000 trang ra i, m thm ch cc chuyn
gia cng khng th hiu thu o tt c mi quy nh. Rc ri
th hai l theo quy nh mi, nhng ngi c thu nhp trung
bnh phi ng thu nhiu hn trc, v nhng ngi c thu
nhp cao li ng t hn. Quc hi nhn thy mt rng vn
mi pht sinh v chc chn h s phi vt v trong nhiu
nm sau . V th, h xem xt li vn bng cch bm
st mc ch ca ci cch.
T DUY T PH
4 4
Xu hng ca chnh ph khi i mt vi mt vn no
l thc hin mt trong hai hng: vung tin x l vn
(hu ht kinh ph c trch t tin ng thu ca ngi dn
vi s minh bch ti thiu!); hoc ch nh hay thnh lp
mt y ban no nghin cu vn .
Cc y ban him khi c quyn lm bt k vic g ngoi
vic lp bo co. V nguyn tc, lp bo co l hot ng
thu thp d liu thc t, v hu ht cc bo co u nhanh
chng gy kh khn cho nguyn tc T duy t ph v cc d
liu qu d tha lun km hm thay v h m cc gii php
cho vn . Cc bo co thng c em ct vo t, khng
c c v cng chng c hnh ng tip theo, bi v trng
tm ca chng l tng hp thng tin hng lot v rng khp
(chng th m ngi ta thng ni rng cc y ban ca Quc
hi mi thng thi lm sao!). Ngay lc cc bo co c hon
thnh, mi ngi li bn tm vi cc vn mi v li tip tc
thu thp thm d liu.
Thc ra, cc thnh qu quan trng ca chnh quyn
thng do mt hoc vi c nhn mang li. l nhng ngi
ng dng nguyn tc T duy t ph theo bn nng trc
s thch thc mnh m ca b my nh nc quan liu.
N LI T DUY NG S TRONG CC
NGNH KINH T
Kinh doanh vi nhiu hnh thc khc nhau l hot ng
mnh m v rng ri nht mi quc gia. D lnh vc ny
thng xuyn ghi nhn nhng thnh tch n tng, nhng lch
s pht trin ca n vn khng ngng chng kin nhng vt
VN KO THEO VN
4 5
hoen xut pht t nhng quyt nh sai lm. Mt bn tng
hp hp dn v thc tin v cc vn tiu biu ca hin tng
xung dc ca ngi M c trnh by trong tc phm
Thriving On Chaos (Thnh vng trong Hn lon) ca tc gi
Tom Peters. Hn na, nhng nghin cu gn y cho thy cc
cp lnh o v nhn vin cc tp on thng s dng cng
mt tiu ch ra quyt nh nh cc quan chc chnh ph - tc
ch nhm bo v chic gh ca h - nn khng hon thnh
d n hoc khng t c mc tiu chung ca t chc.
Hng Mobil Oil tng gp kh khn vi tham vng a
dng ha hot ng khi hng tip qun Montgomery Ward
nh phn phi hng bng ng bu in ri phi ng
ca vi nm sau . Tp on du ha Exxon cng tng lm
mt cuc thm nhp bt thnh vo lnh vc thit b in t,
v cho thy kh nng kim sot hot ng yu km khi xy
ra v trn du kinh hong cng Valdez vng bin Prince
William Sound. Cc cng ty Nht, nh Eidai, Yashika hay tp
on cng nghip nng Saseho u lm vo ph sn v h
khng c mt phng thc hot ng linh hot v khng th
p ng c nhng thay i trong c cu ngnh ca mnh
Nht Bn
Ngi Nht hu nh sn sng th nghim cho ra nhiu
mu thit k khc nhau khch hng ca h tha h la chn.
Cn ngi M th ngc li, h chi tin vo vic nghin cu
th trng (thu thp mt c s d liu khng l) ch i n
kt lun rng h bit r khch hng ca h mun g.
Kh nng hc hi yu km ca cc tp on trong sut
nhng nm 1970 v 1980 th hin ch cc cng ty khng
T DUY T PH
4 6
nhn thc c mt cch chnh xc vn v khng xc nh
c mc ch cc bc thay i ca h.
Sai lm ln nht ca ngnh ng st Hoa K l hn mt
th k qua h c bm cht vo mt s mnh duy nht: bt u
v kt thc vi cng ngh vn chuyn bng xe la t ni ny
n ni khc. H khng nhn ra rng th gii pht trin,
rng tu ha - mt thi c xem l thnh tu k thut hin
i - gi tr thnh bnh thng, rng thch thc mi ca
ngnh ng st l phi cnh tranh ginh khch hng trong
th trng vn chuyn gm ng b, ng bin v ng
hng khng.
V S HI HNG TRONG T DUY C NHN
Hu ht mi ngi trong chng ta u c lin quan n
cc vn trong hot ng ca chnh quyn v cc t chc
kinh t bi chng ta ng thi ng vai tr l cng dn, l
ngi lao ng hoc khch hng ca mt hay nhiu cng ty
no . Mc d mi ngi u c th m nhn mt vai tr
khc nhau trong T duy t ph gii quyt vn , nhng
iu lm chng ta trn tr nht vn l nhng vn ca chnh
bn thn chng ta.
Thng k v cc vn c nhn Hoa K cho thy con
ngi ni chung cn thiu kh nng gii quyt trit cc vn
ca mnh: t l ly hn gn 50% cho thy cc c nhn khng
th gii quyt trc trc trong quan h gia nh; thc trng mc
n ln v t l tit kim thp tnh trn u ngi l bng chng
cho thy s thiu kh nng x l vn ti chnh c nhn; t
l ngi bo ph tng cao phn nh mt li sng hi ht,
VN KO THEO VN
4 7
khng kim sot c bn thn ca cc c nhn. Bt k biu
hin tng t no bn nhn thy v cc tht bi c nhn v x
hi u l nhng vn cn phi c gii php.
Cch tip cn ca bn trong vic tm kim gii php cho
nhng vn c nhn nh th no s tc ng n tinh thn
v kh nng x l tnh hung ca bn. Hu ht mi ngi
mc cho cm xc v trc gic nh hng vic gii quyt vn
ca h. Nu ai c hi lm cch no gii quyt vn
c nhn, cu tr li hu nh lun lun l: thu thp d liu,
tm ngay cu tr li, tun theo cm xc, bo v quyn lc v
a v, phn tch v m x, hoc lm iu g m ngi khc
lm.
Cch tip cn thng thy trc nhng vn nh th
thng dn n nhng kh khn v tn tht khng k xit.
Gii php km hiu qu cng gy thit hi cho c nhn ti ni
lm vic, khng ch v s tuyt vng do b tc ng bi mt cu
tr li yu km, m cn v qu trnh t duy gii quyt vn
b gii hn. Phng php quen thuc m cc t chc kinh t
(v chnh quyn) thng dng gii quyt vn cng
c cho hnh vi ny v kt qu l, vn hu nh vn cn
nguyn nh ban u.
Mt s kt qu gii quyt vn
Nhng khng hong m chng ta c th gp phi nh
trn ch l vi iu c th d dng k li. Thc t vn cn
nghim trng hn v s lng nhng kt qu gii quyt vn
khng hiu qu, khng trit , trn lan, hoc ko di l mt
con s khng l.
T DUY T PH
4 8
Chng hn, mt vn xem nh c gii quyt nu
nng sut tng ln 15% hoc mt sn phm mi c ra i,
v cc bn xut tng khng i u nhau. Tuy nhin,
thc t ng bun l mc nng sut c th c ci thin
n 40% nu cc bn c th dung ha tt hn na theo mt
hng tip cn khc. Tht ng tic, chng ta chng c thnh
tch n tng no trong vic a ra nhng quyt nh ti u.
Cch y hn mt th k, ngnh cng nghip M b cun
theo hc thuyt qun l khoa hc ca Frederick W. Taylor.
ng a cuc cch mng cng nghip tin xa hn khi
xut nhng bin php phn chia quy trnh sn xut thnh
nhng cng on rt nh, vi s cao vai tr kim sot qun
l. Nhng pht trin ca ng tr thnh t tng truyn thng
ch o ca phng Ty vi ba lun im sau: tt c cc cu
hi ch c mt cu tr li ng duy nht, tt c cc cu tr li
u c th c tm ra, v mi cu tr li u nm trong mt
tng th tng hp nhau.
Phng php Taylor nng cao nng sut v hiu qu
hot ng ca doanh nghip - c bit v chi ph lao ng -
trong sut hn na th k. Nhng khi bc sang thi i mi
- hot ng sn xut tr nn phc tp hn, cnh tranh ton
cu khc nghit hn, trnh hc vn c nng cao ( M
vo nhng nm 80, lc lng lao ng tt nghip cao ng
tng t 21% ln 26%, v tt nghip trung hc tng t 76% ln
85%), v cht lng cuc sng gia tng cng vi mc lng, th
hc thuyt Taylor khng th hin c tnh hu ch ca n
na. Mc d vy, nhiu doanh nghip vn c tun theo mt
cch cng nhc nhng nguyn tc b ph v .
VN KO THEO VN
4 9
Vo nhng nm 1990, hc thuyt Taylor c ng dng
rng ri ti nhng doanh nghip c thu lao ng bn thi
gian hoc thi v v c xem l phng thc hiu qu v
cc cng ty khng phi mt khon tin tr cp cho nhm lao
ng ny. Thu nhn vin k ton, thu nhn vin iu
hnh, thu y t, hoc thu k s c th gim bt chi ph
cho doanh nghip, nhng c mc gim ny th doanh
nghip phi tr gi bng s st gim cht lng sn phm hoc
dch v v c s trung thnh ca khch hng. L do l hu ht
cc cng ty u theo nguyn tc khng ngi lao ng v
cc tp th tham gia vo qu trnh ra quyt nh ca doanh
nghip. V vy, nhng li th cnh tranh t s hp tc trong
cng tc qun l lao ng b nh mt.
Khi so snh tnh trng bt n ca cc tp on M vi mi
trng kinh t Nht Bn thi k v mng vo nhng nm
u thp nin 1990, nh t bn cng nghip Kounosuke
Matsushita a ra kt lun: Cc tp on M c xy dng
trn hc thuyt kinh t Taylor. V t duy ca ngi M cng
vy.
Cng ty Panasonic di s iu hnh ca Matsushita
thnh cng vang di v xem cc li ch ph l mc tiu
chnh trong tiu ch hot ng ca h. Nhng mc tiu ny
gn kt hot ng ca cng ty vi vic ci thin cht lng
cuc sng v phc li x hi ca ngi dn Nht.
Gio s Peter Drucker, mt trong nhng chuyn gia hng
u trong lnh vc qun l, tng pht biu rng: Cc cng ty
M khng ti a ha li nhun m ti a ha cc bn tuyn b
v li nhun.
T DUY T PH
5 0
ng nghip ca Gio s Drucker, Gio s Richard
Ellsworth t cu hi: Cc cng ty xc nh mc ch tn ti
ca h nh th no? M, mc tiu hng u l phc v li
ch ca c ng. Cn Nht Bn v cc quc gia khc, l
phc v khch hng v ngi lao ng.
iu ny li a n mt cu hi v mc ch u t ca
cc c ng. C phi h ch cn thu hi vn ngay lp tc? Hay
h mun bo m an ton cho vn u t v pht trin sn
phm, dch v mi nhm chim lnh th trng? Nu l
mc ch cui cng th s tng trng di hn r rng li l li
ch tt nht ca c ng m cc cng ty cn quan tm. Cn
cc d on li nhun ngn hn, ngc li, ch khuyn khch
cc gii php tnh th vn lm pht sinh thm nhiu vn
phc tp hn l cc gii php di hn. Tuy nhin, cc ng
thi tc thi, phn ng nhanh, ngn hn thng l la
chn ci cch mang tnh t chc v c nhn, v rt c th n
khng mang li kt qu no nu h thng hot ng sai lm.
C ln, Gio s Nadler c mi t vn thit k iu kin
sn xut mi m rng gp i din tch s dng ca mt
nh xng. Nhng khi ng hi cc nh qun l cng ty v mc
ch ca vic m rng, h tm ra c nhng mc ch ln
hn, l: (1) phi u t trang thit b p ng nhu cu
khch hng (2) bng cch tng khng gian cho hot ng vn
chuyn nguyn vt liu v hot ng ca nhn vin theo (3)
mt h thng gim st qun l c sp xp li. V vy, mt
gii php thch hp cho vn ha thnh nhiu vn nh
khc ch khng phi n gin c gii quyt bng cch mua
thm gch, xi mng, va xy v lp t thm my mc. Nh
VN KO THEO VN
5 1
vy, yu cu m rng din tch nh xng ban u khng cn
ph hp na.
t nn mng cho vic gii quyt vn trong
thc tin nhn loi
Chng ta u bit rng mi c nhn v t chc m chng
ta tng tc l c nht. Mi c nhn hay t chc u s hu
nhng nt c trng v khuynh hng vn c nh hng n
n lc gii quyt vn - nh s khc nhau v tnh c lp, mi
lo s, s hoi nghi, tnh kin nhn, dt khot v kh nng t
duy. Cch gii quyt vn quen thuc thng c xu hng
phng i nhng im khc bit ny (lin quan n vic c nhn
nhn thc v chnh mnh nh th no) hn l trung ha chng.
Ngc li, cc nguyn tc T duy t ph c xy dng
trn nhng thc tin chung ca c nhn v t chc vn
n s t ph. Phng php thng nht cho php chng ta
trnh c nhng hnh vi khng ng, nh tm li ca ngi
khc hoc nn sng bi chuyn gia, lm suy gim sc sng
to v hiu qu thc hin cc gii php.
D t vn ca chuyn gia i khi hu ch, nhng nhng
ngi c lin quan trong mt tnh hung c th ni chung
thng bit nhiu iu hn cc chuyn gia bn ngoi. H bit
vn tng th rng hn, gii php no c th c xem xt
trong tng lai, v cc ngun tng. Khng c ngun thng
tin thu thp hoc xy dng m hnh no c th hm cha tt
c s tinh thng v tri thc ca h.
Nng lc v thng tin di hn ca con ngi thng tt
nhng ngn hn th ngc li. Nhng ngi b ngp chm
T DUY T PH
5 2
trong thng tin, thng vo lc u ca d n, ch la chn v
gi li mt phn nh trong h thng d liu . Sau , v lao
vo phn loi thng tin nn h cn rt t thi gian u t cho
vic khai thc nhng gii php hu hiu.
Hn na, ngi ta thng chp nhn ngay mt vn va
c nu ra; iu lm tng kh nng x l sai lch vn .
Vic ra quyt nh ca mt c nhn cng b km hm bi
cc lut l v quy nh ca t chc v a v ca h. Vy liu
mt gim c c chp nhn mt gii php vt qu ngn sch
ca mnh khng? Cu tr li l gn nh khng. Hu ht cc
quyt nh yu km l do s khng dm chp nhn ri ro m
ra; trong khi , t hi lng (thc hin ngay gii php u
tin va xut hin) v tin hnh sa cha sau li c
khuyn khch.
Trc nhng thng tin bt li i vi hiu qu hot ng
ca c nhn, chng ta thng chn th phng ng. Hy tng
tng s phng ng ca mi c nhn s nh th no nu mc
ch thu thp thng tin, nh phng php gii quyt vn
truyn thng, l xc nh hu qu v tm ra k sai phm.
i vi cch gii quyt vn truyn thng, mi n lc l
tm kim mt gii php kh thi nht, bng cch tp trung
vo mi mt vic lm cho mi iu ng. Ngc li, T duy
t ph - phng php tip cn hiu qu hn nhiu gip bn
xc nh trc tin iu ng lm. Vi s tp trung ng
ch ny, cch tip cn ton din khi , v ch duy nht khi
s hng dn bn cch lm cho mi quyt nh u tr nn
ng n.
VN KO THEO VN
5 3
Tic thay, h thng gio dc hin nay, cn c ch yu vo
ch ngha khoa hc v phng php nghin cu khoa hc, cho
rng ch c mt cu tr li ng. Thng thng, mt gii php
c phc tho ch x l tnh hung xu nht, bt k mc
xut hin ca tnh hung nh th no.
Khng ai thch b iu khin hay b i x bng mt thi
k c. Cc chuyn gia thng l nhng ngi theo quan
im hc thut. H tp trung vo cc th thut v k nng
hn l vo con ngi, m kt qu l h d dng sa vo thi
chng-ti-s-chm-sc-bn v chng-ti-bit-iu-g-tt-
cho-bn.
Chng ta thng mu thun trong lc la chn gii php.
Trc vic ra quyt nh, nhiu ngi thng ngn ngi, do d
v cng thng. iu ny hn ch nghim trng vic tn thnh
cc gii php ci cch v sng to.
Mi c nhn c mt cch hiu khc nhau v thc tin.
Ngi ta thit lp c mt h thng phn loi con ngi
cn c vo cch nhn thc ca h v tnh hung. Nu ch da
vo kinh nghim c nhn th h thuc nhm cm xc (S-
Sensation); nu ch da vo t tng c nhn th h thuc
nhm trc gic (N-Intuitive). C hai cch i n c kt
lun T duy l-gc (T-Logical Thinking) hoc Cm gic (F-
Feeling). Mi c nhn l s kt hp khc nhau ca cc loi ny,
nh t duy - trc gic (NT), hoc cm xc - cm gic (SF). Khi
kt hp tt c cc loi s a n mt bc tranh tng th v
thc tin. Tuy nhin, trong mi trng nhm, s c mt ca
tt c cc mu ngi ny d dn n mu thun hay i khng.
Nhng nu bit kt hp ng n vi nguyn tc T duy t
T DUY T PH
5 4
ph, cc nhm gm nhng c tnh mu thun s to ra c
nhng gii php va sng to v va thc t.
Mi quan tm v cam kt i vi vn ca mi c nhn
l khc nhau. Mi ngi c mt quan nim khc nhau v kht
vng, s sng to, thi chnh tr, cc gi tr, nhu cu tm l
cng nh s c o trong phong cch ca tng c nhn, s
ci m v s quan tm n ngi khc. Xut pht t s a
dng ny, T duy t ph tp trung lm r mc ch v s
tng tc khng ngng trong qu trnh n lc nhm, v tp
trung vo nhng gii php a phng nhm p ng nhn
thc, nhu cu v mong i ca mi c nhn.
Mi thnh vin trong nhm ng mt vai tr khc nhau
trong qu trnh x l thng tin: ngi khi xng, ngi nghe,
ngi tung hng pha tr... i khi ngi ni nhiu nht v ln
nht l ngi vt tri hn c nhng c th lm phng hi
n n lc ca c nhm. Hn na, mi ngi trong nhm s
hng ng vi nhng thng tin h tn thnh v t ng b
qua nhng thng tin h khng ng .
Lu rng s tr tr gy cn tr nng lc ci tin ca cc
t chc. Tr tr l hu qu ca tm l t bo v, vn khin
ngi ta chn nhng phng n c ri ro thp v tp trung
m bo cho s n nh. Phng php gii quyt vn
truyn thng thng tr hon cc n lc nhm vt qua s tr
tr; chng ch tng cng hnh vi m bo an ton, s ri ro
v t bo v. Thm ch cc c nhn v bn cht khng theo
nhng khuynh hng ny nhng cng b cun vo vng xoy
ca n khi gp nhng ngi theo chin lc quen thuc.
VN KO THEO VN
5 5
Cc t chc thng ch tuyn dng nhng ng vin c
nng lc, phm cht, t cch o c v li t duy na n
nhng ngi ang c mt trong t chc. Chnh iu ny lm
gim c hi c c cc tng cnh tranh sng to. Kt qu
l cc mc ch ca t chc c xc nh mt cch hn hp
v cch tip cn gii quyt vn quen thuc khi cng lm
hn hp thm cch nhn ny v n li i phn tch v m x
vn vn b gii hn.
Truyn thng thiu hiu qu l dch bnh nguy him lan
trn trong t chc m nguyn nhn l do s rp khun, c ti
trong c cu quyt nh, thiu cc knh chnh thc v khng
chnh thc trong tuyn dng nhn vin, k c nhng o tng
trong bn thn cc chnh sch v kt qu thc hin chng. Vic
gii quyt vn b tht bi do cc quy trnh b mt v s
ganh ua c nhn khng lnh mnh. Ngc li, nguyn tc T
duy t ph s gip khai m cc knh truyn thng hu hiu.
Vn ca vn
Chng ny cp n nhiu ch rt khc nhau,
nhng tht ra l nhng kha cnh ca mt lun im: cuc
sng l mt tm mn ln m pha sau n c v s vn cn
c gii quyt; song con ngi thng tn qu nhiu thi
gian v sc lc lao vo gii quyt vn m khng xt n
hnh th, bn cht v cc n (c hi) ca mi vn .
Chng hn, ngi ta cho rng nhng tin b cng ngh
vt bc trong ngnh my tnh cng nh x l v kim sot
thng tin s ci thin mi trng lm vic, nng cao hiu qu
v tng nng sut lao ng. Th nhng, trong nhiu trng
T DUY T PH
5 6
hp, lng thng tin v bo co khng l to ra nhng tc
ng tri ngc, v s tip thu thng tin thng b nhiu lon.
Xt trn phng din T duy t ph th chng ta chng c
c thnh tch ln hn v mc ch.
Cc vn lin tc ti din l kt qu t bn cht th
hin s khng tha mn cng nh tham vng ca con ngi.
Ngay khi ngh rng chng ta x l c mt vn , th
chng ta li nhn thy mt vn mi. Cuc sng l mt
chui vn (hay c hi) hn hp hoc ni tip nhau, v T
duy t ph s trang b cho bn quy trnh suy lun i n
cc tng t ph v gip bn tin liu hay nhn ra nhng
vn cn phi tip tc x l.
Suy ngh k trc khi hnh ng l mt yu t ct li ca
qu trnh T duy t ph. N gip tm tr chng ta thng
sut xc nh mt cch chnh xc nhng thc tin phc
tp n cha trong mi tnh hung. Khng nhng th, n cn
vch r cho bn cch nhn nhn vn hn ch s lng ph
thi gian v sc lc.
Thot nhn, vic nghin cu 7 Nguyn tc T duy t ph
trc khi gii quyt mt vn no l mt cng vic chn
ngt. Chng ti bit mt ngi rt thng minh. Anh y lun
gi bn lm vic ca mnh ht sc ngn np v trng tri.
Anh khng bao gi ti liu hoc bt k th g tn ti trn
bn qu lu. Khi c hi v thi quen , anh ci gii thch
rng anh lm th khng phi v anh l ngi cn thn m v
anh l ngi li bing. Anh xem l phng php ca
ngi li bing lm cho cuc sng n gin hn.
VN KO THEO VN
5 7
Cc vn trong cuc sng xy n theo mt dng chy
lin tc. Tuy nhin, nhng vn c ngy trang di lp o
khng gii quyt c l nhng c hi ln nht.
Hy nh rng mt tng hay cng xut pht t c nhn.
S thu hiu ca mt c nhn ring l cng c th l im bt
u cho t duy ca mt tp th hay ngn chn s tht bi ca
tp th.
C rt nhiu con ng hng n s thu hiu, con
ng chung nht l mt tinh thn ch ng c cng c
bi kinh nghim lu di. T duy t ph l phng php pht
trin s thu hiu mt cch nhanh chng, v bn c th thy
s nhanh chng ngay khi bn quyt nh p dng n.
5 8
CHNG 3
TIN N S T PH
M rng c hi
thnh cng ca bn

n y, c l cn phi khng nh rng T duy t ph

i hi mt phng php tip cn vn hon ton mi
mt li t duy mi xa b khong cch gia tri thc sn c
ca mi chng ta v vic vn dng mt cch c h thng cc
tri thc pht trin cc cng trnh nhn to (sn phm
hng ha, nh ca, ng s, cu cng) v cc h thng khc
nhm hon thnh cc mc ch, mc tiu, gi tr v nim tin
ca chng ta.
Mt tng t ph him khi xut hin nh mt ting
st m xut hin thng qua s chun b ca thc. T duy
t ph c xem l mt cch chun b thc nng cao
kh nng t c mt t tng cht lng hoc mt
TIN N S T PH
5 9
tng bng sng, kh nng thc hin tng, kh nng tn
t thi gian v t chi ph hn. l cch xa b mi ro cn
tin xa hn trn thc t.
a ra mt li t duy khc l iu kh dung np vi t
duy truyn thng ca phng Ty. T lu, ngi phng Ty
quen vi li t duy khoa hc - t duy l tnh, phn tch,
m x v nh tnh. Li t duy ny n su n mc hu ht
mi ngi sinh ra u bit n l cch tip cn duy nht gii
quyt vn .
Mi tn gio phng Ty - Do Thi gio, Thin Cha
gio, Hi gio - u khng nh rng h c li gii p duy
nht cho cc vn phc tp ca cuc sng. S vng bn ca
cc nim tin ca mi tn gio xuyn sut qu trnh lch s lu
di c minh ha thng qua s l gii ca h v cc quan
im khc nhau .
Ngc li, cc tn gio phng ng khng cho rng h
c li gii p duy nht. H hnh dung nhng kh nng v vin
cnh khc nhau v cc mi quan h tng thuc ng i.
Cc quan nim linh hot ny chim u th hn nhng li tin
tri ca cc tn gio phng Ty. C th, Nht Bn, v khng
c mt li gii p n l, nn vic duy tr ng thi cc t
tng hp nht v nim tin gia hai tn gio hoc nhiu hn
l rt ph bin.
Ngy nay, khoa hc pht trin vt ra ngoi nh
hng ca phng Ty nhm tm kim li gii p cho cc
cu hi a dng m tn gio khng phn nh ht.
Phng php nghin cu khoa hc c pht trin t
T DUY T PH
6 0
c mc ch tm kim vn tng qut ha ca khoa hc.
Thm ch khi mt vn tng qut ha mi c chng
minh, khoa hc thay i chn l ph bin ch l iu bt c
d. n lc ny cn c mt phng php khc sng to
hoc ti to cc h thng m khng cn thit phi c mt v
ch mt cu tr li.
Cc phng php gii quyt vn
Trn thc t, c nhiu cch gii quyt vn . Nhng tt
c u da vo bn phng php c bn: khng lm g c,
ngu nhin, cm tnh v l tnh.
Chng ta s loi b phng php u tin, khng lm g c,
v con ngi lun mun gii quyt mi vn ca mnh. Phng
php ngu nhin tp trung vo tnh cht quan trng ca s tnh
c trong vic gii quyt vn v cuc sng ni chung. Phng
php cm tnh thin v trc gic, thc, tnh cm v cc suy
ngh khc nhau. Phng php l tnh thin v cc qu trnh khoa
hc, c phng php lun, c h thng v c cu trc.
Ba phng php sau va c ngha va c nhng thiu
st nghim trng. Mi phng php ch p dng thch hp
cho nhng loi vn c th no . Nhng T duy t ph
s ha hp c ba phng php ny xut mt cch t duy
hon ton mi.
Mi ngi c mt cch gii quyt vn khc nhau. iu
quan trng cn nh l mi cch trong bn cch trn c th
a n cc gii php khc nhau nu s dng cc loi thng
tin khc nhau.
TIN N S T PH
6 1
Phng php Khng lm g c (Do-Nothing Approach)
Ngay tn gi ca phng php ny phn nh gi tr gn
nh khng c ch ca n, nhng vn c nhiu ngi tin
theo. Nim tin c trng ca phng php ny l loi ngi
khng th hoc khng nn kim sot cc s vt hin tng
bi l nh mnh, l tri. Tng c nhng nn vn minh
ln khng khuyn khch vic gii quyt vn bi v theo h,
mt mt, i ngho, l lt v tai ha xy ra trn th gii l
nhng kh i con ngi phi tri qua trn con ng hng
n s vin mn ca kip sau.
Tuy nhin, ngi theo phng php ny vn khng b gii
hn hon ton bi nhng nim tin tn gio . D vic ch
ng gii quyt vn c xem l mt hnh ng tri vi
o l. Ngay c khi mt ngi dm quyt nh iu g tt cho
ngi khc cng b xem l tri vi lun l. Nhng chng ta
cng u tha nhn rng ch ng tm kim gii php
nhn thc r cc gi tr x hi l iu hon ton ng n.
Phng php Ngu nhin (Chance Approach)
C l ngay t thi s khai, con ngi bt u pht hin
cc gii php cho vn ca mnh, d rt tnh c, chng hn
nh s ra i ca nng nghip v vic tm ra la.
Gi thuyt ca phng php ny l yu t ngu nhin chi
phi mi nng lc ca con ngi. Tuy nhin, ngha phng
php lun li tch thnh hai hng khc nhau.
Cch th nht cch b ng hon ton da vo cc
tng cht le ln hoc tnh c gp cu tr li ng. Einstein
gi l nhng pht hin khng cn tm kim.
T DUY T PH
6 2
Cch th hai gn ging nh phng php l tnh, hon
ton da vo s can thip thng xuyn ca cc yu t ngu
nhin v bt ng trong cc vn ca con ngi. Mong i
nhng iu bt ng xy ra dn n mt cch tip cn linh hot
nhng vn vn cn b b ng - chng hn nh vn hoch
nh i ph vi nhng s c bt ng.
Phng php Cm tnh (Affective Approach)
Suy lun cm tnh chu s chi phi ca tnh cm, cm xc,
trc gic v linh cm - nhng c im ca bn cht con
ngi. Ngi gii quyt vn theo cm tnh c xu hng lm
bt c iu g ny ra trong u h, thay v theo mt cch c h
thng v c xp t trc.
Nguyn tc c bn v cch thc tip cn cm tnh ca mi
ngi l khc nhau v rt kh xc nh. Tuy nhin, n vn c
th c m t bng nhng hnh thc c th.
Ngi gii quyt vn theo cm tnh thng khng gii
thch c ti sao h c th tm ra c gii php, c l v qu
trnh qu phc tp, kh din t bng li. Thng thng, mt
ngi t duy cm tnh, nh Albert Einstein, kt ni thng tin
thng qua s hnh dung trong thc nhng vt ra ngoi tm
din t ca ngn ng.
Cc yu t ca phng php ny gm s lin h t do, s
lin tng, da vo cch d ng (heuristics), s thu hiu,
trc gic, v i tm mi lin h k l gia cc thng tin vn
chng c lin h g vi nhau. Chng hn, Carl Jung
(*)
k li rng
(*) Carl Gustav Jung (1875 - 1961): Nh tm thn hc ngi Thy S, nh t tng
ln v l ngi sng lp ra ngnh phn tm hc.
TIN N S T PH
6 3
mt nh ha hc pht minh ra cu trc phn t ca ben-
zen khi nhn thy mt biu tng c i vi hnh con rn
ngm ui, trc gic mch bo ng rng cu trc ca ben-zen
l mt vng cc-bon khp kn.
S sng to c th c hc hi v c nng cao. Adams
nhn mnh rng: C l hn ch ln nht i vi s sng to
l do nim tin ca chng ta vo cc phng php gii quyt
vn quen thuc v l ra chng ta nn ngh rng vic gii
quyt vn sng to l d dng th chng ta li ngh n kh
khn hn.
ng a ra 4 nguyn tc pht huy tnh sng to:
1. Khi gii quyt vn , hy nh rng thng tin bn c
trong u l khng y v khng ging vi thng tin ca
nhng ngi quanh bn.
2. Hy thc rng l tr ca bn lun t duy theo cch
quen thuc n gin ha cuc sng ca bn bng cch p
dng cc gii php c tin l. Hy trn trng iu , nhng
cng cn phi hiu rng s sng to m bn ang tm kim c
th s khng xut hin mt cch ngu nhin.
3. Tr no pht huy tc dng tt nht trong cc tnh
hung nh thng l, khi kinh nghim s c vn dng
mt cch nhanh chng v v thc. Tuy nhin, tr no li thiu
nhanh nhy trong cc tnh hung mi.
4. N lc c thc l yu t cn thit gip chng ta theo
ui nhng nh hng mi. Qu tht, nhng git m hi kh
nhc lun l s u t tuyt vi.
Vi 15 nm kinh nghim trong lnh vc t vn qun l v
T DUY T PH
6 4
o to s sng to, Ted Coulson v Alison Strickland
xut ba cch pht huy tnh sng to v kch thch s i mi.
Th nht, ai cng c th nhn thc c kh nng sng
to bn trong hoc xung quanh mnh. Th hai, vt qua
cc hn ch v cc e ngi v s sng to, mt ngi nn t xem
mnh l ngi sng to bi v chnh iu ny s gip h th
hin s sng to. Th ba, s sng to c th c pht trin
mt cch c mc ch v c h thng v n xut pht t nhng
k nng c th rn luyn c, nh k nng t duy, k nng
giao tip v k nng gii quyt vn .
Phng php cm tnh c th dn n nhng gii php
sng to v ci tin. Tuy nhin, n li lm pht sinh thm mt
s vn khc.
1. N c bit khng pht huy tc dng trong vic trnh
by chi tit cc gii php iu rt cn thit thc hin gii
php. Vic thc hin cng b cn tr bi nhng tht vng do
cch lm vic cm tnh gy ra gia cc thnh vin trong nhm.
Ngi xut khng th gii thch c h tm ra gii php
nh th no, v vy ngi khc c l do ni rng gii php
khng ng hoc v l.
2. Cc tiu ch nh gi nhm a ra quyt nh l ngu
nhin v thay i bt thng. iu ny s gy ra mt s nguy
c no .
3. Phng php cm tnh c th tr nn rt tin b,
nhng thiu cc tiu ch nn khng th kim tra v cn i.
Cc nh lnh o c uy tn nhng thiu nguyn tc thng c
nhng cch lm vic cm tnh rt nguy him v k quc.
TIN N S T PH
6 5
Phng php L tnh (Rational Approach)
Phng php l tnh ra i cch y khong 400 nm,
cng vi s pht trin ca khoa hc.
Nhu cu v cc khi nim tng qut ha ng tin cy
thc y s xut hin ca cc phng php m c phng php
ngu nhin v cm tnh u khng th p ng c. Thnh
cng phi thng ca phng php l tnh trong khoa hc
khin tt c cc lnh vc khc v tim nng con ngi cng p
dng n v loi b cc phng php gii quyt vn khc.
Suy lun n hng v n nhn t, tnh khch quan, ra
quyt nh c cn c, phn tch h thng v logic l nhng
c im phn bit ca phng php l tnh. Mt vi c im
c bn ca phng php ny l:
Ch ngha thc chng (Positivism). Nim tin vng
chc rng khoa hc c th gii quyt tt c mi vn - v
l cch duy nht gii quyt vn - l quan im ch o
ca phng php l tnh. Nu chng ta c th p xung
mt trng th chng ta cng c kh nng xa b i ngho,
l nhng bin tu c th rt ra t lun im trn. S tuyt
i ny l mt bc chuyn bin t thi bui ban u khi l
l mnh m ca ch ngha thc chng c th chng li
nhng phng php da trn nim tin v v tr quan ang
thnh hnh.
Gin ha lun (Reductionism). Phng php l tnh c
c im l thu thp v phn tch thng tin m rng v m
x vn thnh cc n v nh hn. Gii quyt tt c cc
vn con cui cng kt lun rng vn ln c
gii quyt.
T DUY T PH
6 6
D liu nh tnh v khch quan nhng d liu cng
c tm kim. Thng tin ch quan, khng nh lng c,
chng hn nh s thay i v s ngi s thc hin gii php
v h s thc s bt tay thc hin nh th no, khng b loi
b nhng c xp vo loi nhng nhn t bn ngoi khng
quan trng.
Nim tin vo cc chuyn gia (Cult of the Expert). Cc
chuyn gia thng thu thp d liu tt c cc lnh vc. Ngi
ta cho rng ch c cc chuyn gia s hu nhng thng tin cn
thit mi c th a ra nhng gii php c cht lng. V,
mc d cc nh khoa hc x hi v khoa hc t nhin phn
i, nhng vic thu thp d liu vn c xem l khng nh
hng n s vt, hin tng c nh gi. Hn th na, cc
chuyn gia ngh rng mt mnh h cng kh nng bit
c iu g ng hoc bit c h qu v ri ro ca cc gii
php. H cho rng cng chng ni chung khng c kh nng
nh gi nhng vn quan trng nh vy.
Vic qu tin tng vo cc chuyn gia s dn n mt ci
nhn gii hn v vn , dn n chc nng hot ng cng
nhc, hay tnh phng th v lng trnh ca mt s ngi trc
cc gii php ca chuyn gia, v mt lot nhng kh khn
khc na.
Thuyt tin nh (Determinism). Theo phng php l
tnh, khi thc t c thu thp v d liu c phn tch th
gii php s xut hin vi s nht tr ca tt c nhng ngi
hiu bit. Mt khi gii php c tm thy, vn s c
xa s v gii php a ra l lun lun hp l.
TIN N S T PH
6 7
R rng, thuyt tin nh c p dng rng ri trong
tt c cc lnh vc. Cc kin trc s xy dng nhng ta nh
nh th nhu cu ngy nay s l nhu cu ca tng lai, cc nh
qun l cho rng phng php qun l nhn s ca 25 nm
trc c th p dng vo ngy nay, v cc nh quy hoch
th da vo s hnh dung nhanh v tng lai c suy din t
qu kh.
Vic suy din t hin ti n tng lai l mt cch lm
nguy him. Trn tt c, n khin cho hu ht mi ngi vo
nhng nm 1960 v u nhng nm 1970 phn i nhng d
on ca mt s ngi cnh bo v cuc khng hong nng
lng v nh hng ca n ln tt c mi mt trong i sng
x hi. Thuyt tin nh, c hu ht mi ngi nhng
nm 1980 tin theo, loi b nhng d on v s bo ng
ton cu, nh hiu ng nh knh. Mc d xut hin nhng
m hnh khc tt hn nhng thuyt tin nh vn khin cc
nh qun tr nhng nm 1990 say m vi phng php th v
ng v c cu kim sot qun l ca 100 nm trc.
Mc d phng php l tnh rt hu ch trong vic pht
trin nhng l thuyt khi qut ha v hot ng nghin cu,
c bit trong khoa hc t nhin, nhng n li khng ph hp
cho cc lnh vc gii quyt vn khc. N hn ch trm
trng kh nng tm c li gii p cho cc vn m chng
ta gp phi ngy nay. Chng hn, cc nh my t ng ha v
nh my nng lng ht nhn phi c thit k da trn mt
nn tng kin thc rng ln v su sc v vai tr v hnh vi con
ngi - m thc ra l nhng h thng h tng k thut x hi.
T DUY T PH
6 8
Cc phng php v tnh cch
Bn phng php c bn gii quyt vn - khng lm
g c, ngu nhin, cm tnh v l tnh phn nh s tn ti
ca cc loi tnh cch khc nhau, c biu l r qua cc qu
trnh lch s nhn loi.
Trong thi hin i, Sigmund Freud, ng t ca ngnh
phn tm hc, xc nh c hai dng thc t duy r rt. Th
nht, t duy s cp, c Freud gi l dng thc t duy th
nht, xut hin v s tht vng do thiu hi m ca ngi m.
Nh tm l hc ngi Thy in, Eva Bach-Kahre gii thch
rng biu hin u tin ca dng t duy ny xut hin tui
a tr cn m nga, khi m tr b o gic vi s hi lng v
mong mun ca mnh, l s c mt ca m. T biu hin
u tin ny, qu trnh t duy s cp pht trin.
Dng thc t duy th hai l t duy th cp, c Freud
gi l ngn ng ca t duy c thc v tin thc. Theo
Kahre, n c cc c im l mang tnh logic, c khi nim v
thi gian v ni chn, v biu th bng li ni. y l dng t
duy ca nhng ngi trng thnh bnh thng.
Carl Jung, hc tr ca Freud, xut mt quan im
hon ton khc v t duy. Vo nm 1923, Jung pht biu rng
bn chc nng tm l cm gic, trc gic, t duy v tnh cm
l nhng yu t cn bn tc ng n hnh vi c thc ca
con ngi.
Theo Jung, ngi ta u tin cho nhng loi d liu no
trong suy ngh ca mnh, hoc thin v cm gic hoc trc
gic. Nhng ngi thin v cm gic thch loi d liu c th
TIN N S T PH
6 9
v chnh xc; h xem chnh mnh l ngi c c thc t v cc
vn cp bch. Ngc li, nhng ngi thin v trc gic li
tm kim nhng thng tin tng th n cha cc trin vng;
quyt nh ca h da trn nhiu thng tin chung hn.
Jung cng pht hin c hai cch i n quyt nh: t duy
hoc tnh cm. Nhng ngi c u c t duy lun theo
nhng phng php suy lun logic v chnh thc; h tin hnh
khi qut v tru tng ha vn . Nhng ngi thin v tnh
cm hnh thnh quan nim v gi tr c nhn; h gii thch s
vic di gc con ngi v ra quyt nh da vo s nh
gi cm tnh ca c nhn.
Trn nn tng bn xu hng m con ngi thu thp v
nh gi d liu, Jung ra bn loi c tnh ca con ngi:
(1) T duy Cm gic; (2) T duy Trc gic; (3) Tnh cm
Cm gic; (4) Tnh cm Trc gic. Trong vic lnh hi v
suy lun, nhiu ngi li biu l tt c bn loi c tnh nhng
thi im khc nhau. Tuy nhin, hu ht mi ngi u c
mt c tnh c trng. y l loi c tnh nh hng thng
xuyn n h nhiu tnh hung khc nhau, c bit cc
tnh hung hay bin ng v khng c nh.
Ngi T duy Cm gic thng ra quyt nh c h
thng v quan tm n d liu cng. H c gng thit lp
trt t, s kim sot v s n nh. H tp trung vo nhim v
v cc thng tin c h thng. H gp t ri ro hn nhng kiu
ngi khc.
Ngi T duy Trc gic khng quan tm n thng tin
chi tit v c th. H thch nghin cu cc dng thc trong
T DUY T PH
7 0
d liu. Suy ngh ca h l nhng bc nhy to bo v nhng
iu cha bit. H quan tm n nhng k hoch c tm nhn
xa v kh nng mi.
Ngi Tnh cm Cm gic xem trng s giao tip c
nhn, ha thun, v quan im ca ngi khc. Nhng thc
t v con ngi i vi h quan trng hn thc t v s vic
hin tng. H tp trung vo nhng vn ngn hn lin
quan n con ngi.
Ngi Tnh cm Trc gic tin vo phn on v kinh
nghim ca chnh h. H thng xem quan im c nhn l
thc tin. H da vo nhn thc trc gic v tng th vn
hn l cc quy tc khi ra quyt nh. H tp trung vo cc ch
rng ln v cc mc tiu di hn.
Kt qu t nhiu nghin cu cho thy hu ht mi ngi
kt hp s dng bn phng php cng lc. Khng c phng
php no c th p ng c cc ch tiu ca mt phng
php tng hp. Phng php ngu nhin cn c vo thuyt
tin nh hoc ch n thun l s phn ng li. Phng php
cm tnh, mc d c tnh cht sng to, nhng khng th m
bo vic thc hin gii php. Phng php l tnh, cao vai
tr ca cc chuyn gia, cc thc o v k thut, nhng li
khng bt ngun t mc ch, quan im v nhu cu ca con
ngi - vn l nn tng cho nhng gii php hiu qu.
Nh vy, cn c s tng hp nhng u im ca tt c cc
phng php mt s tha nhn rng mi phng php gii
quyt vn v mi cch t duy phi biu th mt cch ng
n v s hiu bit v kinh nghim ca con ngi. Thc t i
TIN N S T PH
7 1
hi phi c mt phng php gii quyt vn m trc ht
chng ta phi xc nh ng mc ch v sau (v ch khi
) nh r phng cch hnh ng t mc ch . y
l mt phng php hon ton mi ca T duy t ph.
Hng n mt phng php tng hp
Quan im trit hc ca T duy t ph da trn nhng
bng chng khoa hc ng tin cy t nhng pht hin gn y
ca ngnh thn kinh hc v bn cu no tri v bn cu no
phi. Theo ghi nhn u tin ca Roger Sperry, nh sinh vt
hc ot gii Nobel, c hai cch t duy, bng li v khng
bng li, c thc hin kh tch bit ln lt bn cu no
phi v bn cu no tri.
Bn cu no tri c nhim v thc hin t duy logic v
phn tch nh mt my tnh. Ngn ng ca n khng tng
xng vi s tng hp phc tp bn cu no phi. Thy no
trc gi nhim v kt hp hai cch t duy vo qu trnh ra
quyt nh.
Cng vi nhng quan im trit hc v khoa hc ny, mt
s phng php tng hp c a ra. Th nhng, hu
ht cc phng php tng hp ny chng i ti u, hoc
chng ch c p dng nhng tnh hung gii quyt vn
c quy m rt khim tn. Thm ch khi nghin cu v vn
kim sot xung t v ha bnh th gii tc l khi chng
ta n lc ti a gii quyt nhng vn nghim trng v
cp bch ca loi ngi chng ta vn c tun th nghim
ngt theo phng php t duy truyn thng. Chng ta t s
tin tng qu mc vo nhng thi quen phn tch khoa hc
T DUY T PH
7 2
theo mt quy trnh nhiu bc nh: (1) Xc nh vn , (2)
nh ngha vn , (3) Phn tch vn , (4) Thu thp thng
tin, (5) Phn tch thng tin
a phn cc nh kin to ha bnh kin quyt i theo m
hnh ny v lng ph rt nhiu thi gian v cc ngun lc
ca mnh. H ngp chm trong d liu, d liu, v d liu v
iu thc s lm cn tr tin trnh ha bnh. Qu tht,
khng c im no trong phng php ny ch ng xem xt
cc mc tiu.
Ngc li, T duy t ph s dng kt hp hai l thuyt
tr chi nghi ng v tin tng (doubting game v believing
game) trong mi tng quan mt thit vi nhau, mc d
vic gii quyt vn i hi c hai cch, nhng chng khng
c p dng ng thi.
y chnh l mt im quan trng ca phng php gii
quyt vn c o nh T duy t ph. Chng hn,
pht trin cc khi nim tng qut ha trong nghin cu i
hi phi p dng thut nghi ng. Nhng sng to hoc ti
to cc gii php cho hu ht cc vn th i hi thut tin
tng, c nh vy chng ta mi tm ra cc gii php mang tnh
t ph.
Thay i t duy cn c
Mt s thay i c bn v mt t duy l iu ti cn thit
bn c th tip thu v p dng T duy t ph.
Trc ht, bn cn nhn thc rng c nhiu hn mt cch
t duy (Chng 1), nhiu hn mt loi vn (Chng 2) v
TIN N S T PH
7 3
mi cch t duy ch gii quyt hiu qu nht mt loi vn
no m thi.
Th hai, i vi mt loi vn no , mi giai on
khc nhau trong qu trnh tm kim gii php cn mt cch t
duy khc nhau. V, y l iu rt quan trng: gii quyt
vn thnh cng, s tin tng, hay ni cch khc l khng
nghi ng, phi c t ln hng u.
Walt Disney, Hong ca Vng quc Disneyland,
mt doanh nhn ln v l ngh s tin phong, ngi gii
quyt nhiu vn hn hu ht bt k ai trong chng ta. Khi
c ngh chia s b quyt thnh cng ca mnh, Disney
ni c bn yu t mang n thnh cng. l: bit t duy,
bit tin tng, bit c m v dm hnh ng.
Bn s thy t Chng 4 n Chng 10, b quyt thnh
cng ca Walt Disney gn nh lun song hnh cng 7 Nguyn
tc ca T duy t ph.
Nhng ngi thnh t lm nh th no?
a ra mt phng php gii quyt vn c o v
hiu qu, chng ti khng lao vo nghin cu vn ri
chn vi chnh mnh trong m d liu mnh mng nhng v
ch, chng ti dng phng php trc tip v ch phng vn
mt vi ngi gii quyt vn hiu qu v thnh cng nht
rng h x l vn ca mnh nh th no.
V chng ti pht hin ra rng, nhng khng ngc nhin
lm, nhiu ngi trong s h l nhng ngi rt t tin v c
trc gic nhy bn. H thng xuyn s dng phng php
T DUY T PH
7 4
cm tnh. V th, h khng th ni r rng v chnh xc cho
chng ti bit h bt u nh th no tm gii php cho
vn ca mnh.
Tuy nhin, t quan st ca mnh, chng ti nhn thy c
nm yu t sau y lun c mt mi lc mi ni trong hnh
vi ng x ca ngi gii quyt vn thnh cng:
1. Theo ui chin lc Trin khai Mc ch v Gii
php tip theo.
2. Xc nh v trnh by cc tng v gii php trn c
s h thng v tt c cc yu t cn thit vn hnh hiu
qu h thng .
3. Lin kt nhng ngi trc tip s dng gii php, cng
nh nhng ngi c lin quan trong phm vi vn , bao gm
c khch hng l i tng tip nhn cui cng ca sn phm,
dch v hoc gii php.
4. S dng thng tin v kin thc a dng.
5. Sn sng thay i v ci tin lin tc.
Phng php gii quyt vn ton din ca T duy t
ph cng bao gm nm yu t c trng ni trn. V th, chng
ta cn thay i cch bt u qu trnh tm kim gii php cho
vn . S thay i thc v cch gii quyt vn khng m
bo rng bn s tm c mt gii php hon ho. Tuy nhin,
vic p dng cc nguyn tc T duy t ph s gp phn ci
thin ng k cht lng cng nh s lng gii php.
Thay v ch ra cc mc ch, chng ta thng theo phng
php gii quyt vn c in v t cu hi: C chuyn g sai
TIN N S T PH
7 5
st y? Vn thc s l g? Chc chn cu tr li ca bn
s to ra mt m vn khc.
L do chng ta cn tp trung vo mc ch trong vic gii
quyt vn l thi i thay i. Th gii hm nay v ngy
mai i hi chng ta phi hng n khch hng, cao cht
lng, tp trung ci tin nng sut, phn ng ca t chc cn
nhanh chng v linh hot; chng ta phi ch n vn
cnh tranh ton cu v tinh thn vn n s xut sc. Nhng
yu t ny s nh hnh cch sng hin ti v tng lai ca
chng ta.
Li t duy truyn thng tng rt thnh cng trong vic
sng to hoc ti to gii php thi chng ta c nhiu ngun
lc phong ph, c qu thi gian ln v s cnh tranh khi
ch ph thuc vo mun ca chng ta. Ngy nay, li phn
tch t m mi vn tn ti l mm mng pht sinh ca t
tng ch bi. Nu chng ta s dng nhng cch tip cn
quen thuc ny trong tnh hnh mi, chng ta s khng thnh
cng. n gin v thnh cng khng cn l vn ca s
chm ch. Thnh cng ngy nay i hi s cn mn cng mt
phng php suy lun c th to ra nhng gii php t ph
mang li nhng ci tin ti a v nhng thay i lin tc, thay
v ch nhng ci tin rt nh ca li t duy c.
Lester Thurow, mt tc gi kinh t ni ting, ghi nhn
rng theo chiu di lch s, mt trong bn yu t sau thng
to ra u th v kinh t ca cc quc gia: ti nguyn thin
nhin, ngun lc ti chnh, cng ngh v nng lc con ngi.
V d, Anh quc chim u th v than v t bn (vn) u
th k 19. M chim u th v ti nguyn thin nhin v cng
T DUY T PH
7 6
ngh vo u v gia th k 20. Nht Bn chim u th v
cng ngh v nng lc con ngi vo cui th k 20.
Cng theo Thurow, ti nguyn thin nhin, ngun lc ti
chnh v cng ngh lun sn c cho tt c mi ngi mi
quc gia trn th gii. Ch c nng lc con ngi mi l yu t
chnh mang li s thnh cng v kinh t - x hi trong hin ti
v tng lai.
Khong cch gia Tri thc v Kt qu
X hi, t chc v c nhn lun phi i mt vi mt
nhim v v cng kh khn: l lm sao bin lng thng
tin khng l v lin tc pht sinh, tri thc (cng ngh), cc
ngun lc sn c thnh nhng gii php tin tin, kh thi, hiu
qu v ng lc thnh cu tr li cho mi vn .
Nhim v ny khng c ngi Nht thc hin tt.
Cht lng v tc ci tin nng sut chm; sn phm v h
thng sng to khng c pht trin; thi gian v chi ph ca
vic tm kim mt gii php d rt i bnh thng cng cao
hn cc i th ngi M; v, cc mi quan h c nhn, gia
nh v x hi cng ngy cng phc tp hn. Thm ch cc
tng hay, mi l, v cc chng trnh hp dn cng khng
c thc hin v li t duy lc hu.
Chng hn, vo nhng nm 1980 ca th k 20, tt c
chng ta u ngh rng my tnh v cng ngh truyn thng
mi m s mang n li gii p m chng ta ang cn: gia
tng mnh m nng sut, cht lng, hiu qu hot ng sn
xut. Th nhng nhng kt qu mong i ny khng xy ra.
R rng gi y t c nhng t ph v tt c ba yu t
TIN N S T PH
7 7
ny, chng ta cn phi t t ra nhng cu hi mi v kh
hn.
Nhim v ca chng ta l s dng hi ha vn tri thc vi
nhu cu, gi tr, nim tin v mc ch ca con ngi a ra
cc gii php c mong i (cng trnh nhn to, cc h
thng v tc phm sng to). Qu trnh chuyn t tri thc v
nhu cu n gii php v kt qu l mt khong cch cn c
rt ngn hn.
Qu tht, chng ti khng ngh rng mnh ang phng
i khi tuyn b rng gt hi thnh cng vi mt cch sng
c nhiu thay i to ln, gii quyt vn chng ta gp
phi, v v s tin b loi ngi cng c th l v s sng cn
chng ti ku gi thay i tinh thn mt cch trit , tc
thay i cch t duy v nhn nhn vn , rt ngn khong
cch gia tri thc v cc gi tr ca chng ta.
Ni cch khc, chng ta phi nhn thc r gi tr ca
phng chm: Tri thc l sc mnh. V hn th na, T duy
t ph ra phng chm mi: Bit cch s dng tri thc l
sc mnh!
Phng chm c ph hp vi thi k phng php nghin
cu quen thuc c p dng cho tt c cc loi vn . Phng
chm mi p dng trong mi x hi ngy nay bi mi x hi i
hi phi tm c gii php hiu qu nht, kh thi nht v s
dng hiu qu nht mi vn tri thc v ngun lc sn c.
Hnh 3.1 minh ha khong cch c kt ni bi phng
chm mi.
T DUY T PH
7 8
Gi nh v bi
cnh chung
Hiu bit v v tr, tn gio, th gii
ha bnh...
Nhn phm, s hon thin c nhn,
cht lng cuc sng...
iu hnh, sng to, ti to, nh gi, pht
trin khi nim, hc hi
Nh ca, cc bn nhc giao hng, h thng
thu, ngh thut iu khc, in thoi, xe
c
Kim sot cht lng, phn b phc li
x hi, qun l d n
Kho st, bn v, cc quy trnh kim sot
Hu cn, h thng thng tin, ti u ha
Sinh ha, siu dn, khoa hc d bo, nng
nghip
K thut c in, k thut dn s, y hc, kin
trc
Ha hc, a cht, ton hc, vt l hc, kinh
t hc, lch s, x hi hc
Nhng tc ng
n nhng
yu t cu thnh
tri thc
Khong cch
Lm th no
bin tri thc thnh
thc tin
Gi tr, nim tin,
vn ha
Hot ng c mc ch
ca con ngi
H thng, sn phm
nhn to, gii php,
tc phm sng to
Cc chng trnh
K thut
M hnh
Cng ngh
Khoa hc ng dng
Khoa hc c bn
Hnh 3-1: Ni lin khong cch bng T duy t ph.
TIN N S T PH
7 9
Nhng gi nh v gi tr con ngi l mi quan tm c
bn ca c nhn bi chng lun xut hin trong qu trnh gii
quyt vn v ra quyt nh. Chng dn n s ra i ca
cc hot ng c mc ch m tt c chng ta cam kt thc
hin. Ni cch khc, chng nh hnh quan im v thnh qu
v thc o thnh qu m mi ngi ng gp trong cc hot
ng v t chc ca h.
Quy trnh T duy t ph ng vai tr l chic cu hu
hiu ni lin cc khong cch, ng thi thc hin nhim v
bin tri thc thnh thc tin. Di gc nhn khc, l
phng php tt nht bin cng ngh v kt qu nghin
cu thnh nhng ng dng cho sn phm hoc dch v cung
cp trn th trng.
T duy cn c xa b khong cch
Vic qu tin tng vo cc c ch khoa hc r rng
lm tht bi mi n lc bin tri thc thnh cc cng c v gii
php hiu qu.
K s h thng kim nh khoa hc x hi C. West
Churchman gii thch nh sau: Nhiu ngi trong chng ta
v ang ht vo ng nghip ca mnh rng gi nh ca h
hoc sai hoc khng l g c so vi nhng la chn c thc
t cc h thng thc t ( l con ngi).
Cc nh khoa hc x hi ang bt u nhn ra rng nhng
phn tch v cc hin tng x hi c cho l khch quan
v ring bit trn thc t khng th xem l trung lp v cng
bng. N lc khm ph cc khi nim tn ti vnh cu hoc
nhng quy lut bt bin v t nhin trong lnh vc x hi
T DUY T PH
8 0
khng th hin ht bn cht thay i ca loi ngi, v n ch
tm ra c cc khi nim tng qut nht thi m thi. Trong
cc ngnh khoa hc x hi, chng ta khng th tm mt cu
tr li chnh xc, ring bit theo cch ging nh trong cc
ngnh khoa hc t nhin.
Mt v d sinh ng khc v cch t duy hn hp do
khng nm r mc ch v s khc nhau c o ca vn
l cuc chy ua ton cu c ng dng nhng cng ngh
mi nht v tr tu nhn to. Tnh trng cnh tranh gay gt
a n gi thit rng mt cng ty hoc mt t chc mun tr
nn hin i v thnh cng phi i tm li gii p cho bi ton
cng ngh mi nht.
Tic thay, nim tin ny xut pht t quan im ca cc
nh khoa hc cho rng con ngi x l v vn dng thng tin
v hnh nh ging nh cch my tnh x l cc thut ton.
Trong iu kin tt nht, tr tu nhn to c th gip chng
ta ra quyt nh, nhng cng ngh chc chn khng th hin
ht cc mc ch, kht khao v cm xc ca con ngi vn
l nhng yu t rt quan trng trong vic ra quyt nh.
V th, nhim v cn li: Lm th no bin tri thc (v
cng ngh) thnh thc tin? Bn s theo qu trnh no? Lm
th no vt qua cc khong cch?
D lm vic mi trng t chc no, c nhn u b vy
hm bi ba kh khn ch yu:
Th nht, h phi i mt vi nhng vn c tm quan
trng chin lc m h cha bao gi gp phi.
Th hai, cc vn m h ang vt ln khng ch mi m
TIN N S T PH
8 1
m cn xut hin dn dp hn trc. H ch c va thi
gian x l mt vn trc khi c mi vn mi sp h
gc h t mi pha.
Th ba, cng l thc t kinh hong nht, cc k thut v
cng c m h tng s dng kh thnh cng trong qu kh
khng cn pht huy tc dng na. T hn na, nhng cng c
ny khng nhng khng gii quyt c vn hin ti m
cn lm cho mi chuyn thm phc tp hn.
Mt trong nhng l do ti sao nn vn ha ca chng ta
ang gp kh khn vi vic chuyn bin t nhng ngnh chun
ha v li thi sang nhng ngnh cng ngh cao v mi l bi
v s chuyn bin khng ch n gin l mt s thay i trong
nn tng cng ngh v k thut, m l mt s chuyn bin su
sc v cch t duy ca chng ta v bn cht ca th gii.
Trnh nhng o tng trong vic gii quyt vn
kha cnh ny, iu quan trng l bn khng c ri
vo tuyt vng. T Chng 4 n Chng 10, chng ti s gii
thiu n bn khng ch cch ngn chn v gii quyt vn
m cn gii thiu cho bn cch thot khi cm by do i tm
mt gii php xut sc mt cch o tng cho nhng vn b
xc nh sai, bng cch p dng 7 Nguyn tc T duy t ph.
Ch khi no thng k hc tm ra cch ti thiu ha kh
nng nhng thng tin cn c ghi nhn nhng li b loi b,
v nhng thng tin ng b loi ra nhng li c chp nhn,
bn mi hc c cch ti u ha kh nng gii quyt nhng
vn b nhn nhn sai lch. Qu tht, mt khi bn hc cch
hng ti nhng gii php kh thi nht, bn s bt u thy
T DUY T PH
8 2
vn ca bn khng phi l tr ngi m l nhng s kin
nh du s tin trin trn con ng i n thnh cng ca
bn. Bn s trnh c cc o tng sau y:
o tng v s bc i: Cc chng trnh ci thin mi
trng lm vic l v phc li x hi dnh cho ngi lao
ng. Qun l thnh cng l nh vo thin ch. Thc t, ngi
ta khng thch b xem l k chn p; thin ch ch l mt sn
phm ph ca chng trnh ci thin mi trng lm vic.
Li ch trc tip t cng vic c thit k tt gip cho vic
qun l tn dng trit ngun lc quan trng nht ca cng
ty: cht xm ca nhn vin.
o tng v s thu hiu mi vic: Cht lng mi
trng lm vic l mt mn khoa hc nh tnh m chng
ta c th giao ph cho cc chuyn gia. H l ngi bit nn
p dng cc k thut v cht-lng-mi-trng-lm-vic
u v cn thu thp d liu g c th d on mt kt qu
chnh xc. Nhng trn thc t, cn phi ch n s cn i
gia vic bit qu t v vic c gng bit tt c. Cc phng
php thch hp nht trong nghin cu khoa hc li khng
thch hp trong cc vn v hoch nh v thit k. Hn na,
cc gii php c xut bi cc chuyn gia thng b gii
hn trong kin thc chuyn mn ca h.
Khoa hc i hi d liu phi khch quan v khng mang
tnh cm tnh, v cc vn trong nghin cu, th nghim
phi c tin hnh theo mt phng php nht qun. y
khng phi l cch tt nht thc hin cc thit k ca t
chc. S dng con ngi tham gia vo vic hoch nh v thit
k thng c u tin hn cc ngun d liu. iu khng
TIN N S T PH
8 3
ch lm h cm thy an tm hn m cn m bo thng tin
thu thp khng b chch hng.
o tng kiu bc nh chp nhanh: Thc hin gii
php (chng trnh ci thin mi trng lm vic) l mt
qu trnh phi th thc v khng cn phi hoch nh nhiu.
Mong i mt vin cnh khng tng hng n s hon
thin ca chnh gii php cho thy gii php s tht bi.
Bt k khi no chng ta n lc lm iu g mi m, c bit
l mt chng trnh hoc sa cha nhanh, chng ta
khng nn lm li nhng iu li thi. iu ny ch khin
cc mc tiu kh tr thnh hin thc.
Qu cao gii php tc thi s lm hn hp trng tm
ch vo s xc nh sai hoc lch lc vn . V sc lc mi
ngi tp trung vo vn khng ng s dn n mt tia
tng bt cht le sng rng vn ng l mt iu g
khng th nhn thy c trong mt bc nh chp nhanh.
o tng v s hi lng ngay lp tc: Khi k hoch ci
thin mi trng lm vic c thng qua v thc thi,
ngi ta s nhanh chng tin hnh n, ngoi tr vi s
phn i v l. Thi chp nhn, hoc t nht sn sng tip
thu ci mi, ca nhng ngi c lin quan trong mt k hoch
mi l iu kin tin quyt cho vic thc hin thnh cng d
n. V, hon ton hp l khi ngi ta phn i iu g trong
mt d n m h khng nh gi cao.
Vi mt thi ng tnh v ci m, ngi ta c th cho
n c hi th mt k hoch mi; nhng iu ny khng m
bo cho s thnh cng bi v h ch mi dn hiu c y
T DUY T PH
8 4
ngha ca k hoch mi. Thnh cng khng phi l iu n
trong chc lt.
o tng v s m phng: Mt chng trnh ci thin
mi trng lm vic c hiu qu tt trong t chc ny hu
nh cng c hiu qu trong t chc tng t khc. Hu ht
nhng i mi u c sa i khi a vo mt h thng.
Mt m hnh c xut t s sao chp ch c trong t
tng ca s t ngi chuyn bn gii php xut cho nhng
ngi ang cn n n, v nhn thc ca nhng ngi ny c
th khc vi chnh h.
Hy thn trng vi cc chng trnh trn gi c sn. Mi
k thut ci tin cht lng mi trng lm vic l mt cng
c v ch, bi n ch thnh cng khi c p dng vo tnh
hung c bit ca mt cng ty, mt t chc ring bit.
o tng phn ng vai (giao nhim v ph hp vi
tnh cch v kinh nghim): Phn ng ca con ngi i vi
cc chng trnh ci thin mi trng lm vic c th c
d on bng cc nghin cu phn loi hoc khi qut hnh
vi. Hu nh cc nguyn tc cht lng mi trng lm vic
u khng ph hp vi mi ngi hoc di mi hon cnh.
Con ngi khng th d on phn ng ca mnh trc nhng
cam kt mi ca t chc cho n khi h tri nghim chng.
o tng v mt phng ban cn trng: Mt phng
ban chu trch nhim qun l cc chng trnh ci thin
mi trng lm vic phi c thit lp m bo chng
trnh thnh cng. Nhng phng ban nh th lun nm r cc
nguyn tc v cht lng mi trng lm vic, c thit lp
TIN N S T PH
8 5
v d b khi cn thit. iu ny cho thy phng php t chc
sn xut hin ti l tha ng v rng ch c li ch rt nh c
th t thm nu s dng b phn ci tin mi.
Trch nhim v cht lng mi trng lm vic ng ra
khng nn phn cho b phn ring qun l trc khi cc gim
c tin hnh tho lun trong mt h thng tng th. H phi
kt hp cht ch thnh mt phng php tng hp ton din
hoch nh v ci thin c cu cng vic trong t chc.
Li tip cn ton din ca T duy t ph gip tm kim
v thc hin cc gii php thnh cng hn so vi bt k
phng php quen thuc no. T duy t ph kt hp cht
ch v thay th cho tt c ba phng php gii quyt vn
trc y: phng php ngu nhin, cm tnh v l tnh.
iu c nhn hoc t chc tin tng (gi tr, mc tiu, v
cch thch nghi vi cc nh hng bn ngoi, lch s ra i v
phong cch) v iu m tng c nhn cho l quan trng l
nhng iu kin ca mt th gii thc cn c thay i
to ra gii php hiu qu v thm ch to nng lc cao hn
thay i nhng iu . Cc nh lnh o u bit r iu ny.
H nh r tm nhn ca mnh, phng php iu hnh v
theo di chi phi nhng nim tin v quan im cng
nhanh cng tt.
Qu tht, trc cc vn ca thi i, chng ta cn phi
c s thay i, cng nh s xut hin ca cc cng ngh mi,
phng php ca chng ta trong vic sng to v ti to cc h
thng cch thc suy lun, qu trnh t duy tr thnh nhn
t quan trng nht gt hi thnh cng.
T DUY T PH
8 6
Nhiu ngi cho rng cng ngh l b quyt thnh
cng. l s ng dng cc k thut t ng, t cc my
tnh c nhn vn phng n cc thit b kim sot qu trnh
lao ng. V mt l thuyt, nng sut lao ng nh s tng
ln. Nhng trn thc t, trin vng t cng ngh khng
t c. C l l do l nhng thay i trong cng ngh thp
phi ng hnh cng vi s du nhp ca cng ngh cao.
Cch cng nhn, gim st vin v gim c tc ng ln
nhau cn phi thay i ng thi vi h thng sn xut mi
c thay th.
T The New York Times tng lu rng:
Cc cng ty tht bi trong vic gii quyt cc vn ci
thin cht lng sng ca ngi lao ng khi p dng bin
php qun l cht lng ton din hoc ti c cu, hoc cc
chng trnh tng cng nng lc cnh tranh, ci thin nng
sut lao ng hin ang ph bin c th khng thu c g
ngoi ln sng ra i ca nhng nhn vin ti gii nht tm
kim nhng vng t mi thn thin hn.
Nhng ngi chu trch nhim tm kim gii php cho
cc vn ca cc c quan nh nc, cc vn nh hng
cht lng cuc sng, c xu hng phm nhng sai lm
ging nh nhng sai lm ca cc ng nghip qun l trong
cc doanh nghip. Trong khu vc nh nc, khuynh hng
u tin ch n gin l vung tin ra gii quyt vn , vn
chng c ngha g, m khng bao gi c mt chin lc
ng n da trn c s mc ch, c quy hoch v thit
k bi bn.
TIN N S T PH
8 7
Theo Tp ch Science, Quc hi M quyt nh rt hng
t la vo cuc chin chng ma ty, nhng khng lp k
hoch hoc thit k cho mt chin dch chng ma ty tng
lc, hoc thm ch khng phn tch ti sao nhng chng
trnh trc li tht bi thm hi.
Thm ch khi chin dch sp n ra, mt phng vin cho
bit, mt s nh khoa hc x hi t ra lo lng v hng i
v s cm li long chong ca ngi ng u chin dch. H
ni rng chng c n lc c ngha no phn tch h s
php l ca chnh ph trong qu kh hoc thu thp thng tin
nhm gip a ra chnh sch trong tng lai m ch tp trung
vo hnh ng ch khng phi phn tch. Cc nh ph bnh
ni, n lc u t tm kim chnh sch, v lp ngn sch
chi tiu trit hn.
Mt vn khc l cnh tranh. Thut ng ny ngy nay
tr thnh mt t thng dng thay cho nng sut trong lnh
vc kinh doanh, chnh quyn v trn cc phng tin truyn
thng. N biu th tng quan lc lng ca cc i th trong
vic ginh git khch hng v th phn.
Cng ging nh nng sut, cnh tranh l thc o ca
nhng yu t khc, nh mc thm ht thng mi, t l phn
trm tng sn lng quc gia dnh cho chm sc y t, cc chi
ph cn thit cho ch to xe t, v i loi nh th. Nhng
v c bn, y l nhng php o cho thy mt quc gia
thc hin vai tr kinh t ca mnh hiu qu ra sao, khng tha
ng ch no. l nhng ng lc hnh ng, nhng bn
thn n khng phi l cng vic.
T DUY T PH
8 8
Tp trung ci thin cc thc o c th sinh ra nhng kt
qu tm l tnh th - mt s ci thin trong con s, nhng n
li t c tc dng vi nhng vn cn bn. iu bt k quc
gia no cng cn lm l khng nn kim tra nhit k m l xem
li h thng l nung, l mt h thng quc gia v sn xut
hng ha v dch v. Mi yu t ca h thng con ngi, my
mc, nguyn vt liu, kiu dng sn phm, nhu cu dch v, c
s h tng, tin bc cn phi c thay i trit .
tm kim cho mnh mt li th cnh tranh vi cc cng
ty Nht, Tp on Xerox kim tra l nung ca h thay v
xem xt chic nhit k. Thay v tp trung vo cc hnh ng
trc tip tc ng n cc thc o, nh mc li nhun hng
qu v t l tin li trn gi bn ngn hn, h t cu mnh
trc tnh trng mt kh nng cnh tranh khi tp trung pht
trin sn phm mi, m rng th trng v ci tin cc quy
trnh sn xut.
Nhn li chng ng lch s qua, Nht Bn c
nhng bc tin v i trong 40 nm khi cng cuc ci t h
thng kinh t x hi ca h c h tr bi Tng Douglas
MacArthur cng nhm chuyn gia ti thit chin tranh ca
ng. Nht Bn khng nh c v th hng u ca mnh
trong nhiu ngnh cng nghip.
Nhng nn kinh t Nht vn c s mt cn i nghim
trng d nhn thy nht l lnh vc t ai. Gi c t ai
Nht Bn t vo hng bc nht th gii. Theo c tnh, din
tch 145.807 dm vung ca Nht c gi gp hai ln ton b
din tch 3,6 triu dm vung ca nc M.
TIN N S T PH
8 9
Tuy nhin, l du hiu nguy him ch khng phi l
li th. t ai v nh ca t Tokyo tr thnh vn nn
quc gia, km hm nhu cu s hu nh ca ngi dn Nht
v e da tng trng kinh t ca h.
Hn th na, gi c cao ngt Th trng Chng khon
Tokyo cng chu nh hng ch yu t c phn bt ng sn
b lm pht ca cc tp on. V vy, Nht Bn ang chng
kin s suy thoi th trng chng khon v gi c t ai.
Trn thc t, cn suy thoi c th d on ny xy ra vo
u nhng nm 1990. Gi c th trng chng khon Nht
gim 60%. ng thi, cc bng chng tham nhng v tm nh
hng trn quy m ln dn n s kt thc quyn lc
thng tr 40 nm ca ng Dn ch T do Nht Bn.
Mc ch v tinh thn ca T duy t ph v ca quyn
sch ny l khng loi tr nhau hoc cnh tranh ln nhau.
Chng ti mun chng t rng tt c mi ngi cn gip
nhau gii quyt cc vn ca con ngi v chia s hiu bit
v cch gii quyt vn tt nht. Xt cho cng, mi c nhn
v cch h suy ngh l rt quan trng. thay i cuc sng
con ngi, cc nh lnh o ca cng ty, t chc phi t mnh
thay i v th hin mt cch t duy mi.
Chng ny cp n cu hi then cht l ti sao chng
ta nn thit lp v tun th cc nguyn tc hnh ng. Bn
phi xem xt iu bn ang n lc thc hin v hiu nguyn
do ca cc hnh vi mi. N ch ra rng khong cch m chng
ta phi vt qua cn mt khi nim khc mt nhm nguyn
tc hoc gi nh v mt quy trnh suy lun bin cc nguyn
tc thnh hnh ng.
T DUY T PH
9 0
Sau y l tm tt 7 nguyn tc v quy trnh trin khai
T duy t ph:
1- Nguyn tc v S Khc Nhau c o (The
Uniqueness Principle): Nguyn tc u tin c nh ngha
nh sau: Mi vn (v mi bc nh trong tin trnh gii
quyt vn ) ngay t u phi c xem l duy nht, c o
nht.
2- Nguyn tc th hai l Trin Khai Mc ch (The
Purposes Principle): Tm hiu cn k mc ch ca mc ch
ca mc ch l g v bi cnh ca nhng gii php ln hn.
3- Nguyn tc th ba l Gii Php Tip Theo (The
Solution-After-Next Principle). Nguyn tc ny ni rng vic
xc nh mc tiu l tng s dn n nhng gii php i mi
mnh m v nh hng cho tin trnh thay i thc t m
bn s thc hin.
4- Nguyn tc th t l Thit Lp H Thng (The
Systems Principle) nhn din v gii quyt vn . Mi vn
khng tn ti mt cch c lp, ring l m c lin quan n
chui cc vn khc. Gii php cho tng vn phi c
xc nh r trong h thng qua mi quan h hu c vi cc vn
v gii php khc.
5- Nguyn tc th nm khng nh rng, ngay t u, bn
phi t Gii Hn Thu Thp Thng Tin (The Limited
Information Collection Principle) gii quyt vn . Khi
tip cn mt vn , bn c th tit kim thi gian v cng sc
bng cch khng thu thp thng tin trn lan v cng khng
nn xt li cc nghin cu c thc hin ng n.
TIN N S T PH
9 1
6- Nhng ngi bt ng quan im nhng cng mc
ch l nhng ngi cn c to iu kin tham gia x l
vn mt cch hiu qu. Ngi gii quyt vn gii l
ngi bit Huy ng Nhng Ting Ni Khc Nhau Nhng
C Cng Mc ch (The People Design Principle) trong n
lc tm kim gii php ti u. y l ct li ca Nguyn tc th
su.
7- Nguyn tc th by ni rng bn phi Thay i v
Ci Tin Lin Tc (The Betterment Timeline Principle), bt
k gii php trc tng c xem l tt nht.
C th bn s p dng by nguyn tc ny theo mt trt
t khc thch hp hn. Mi nguyn tc s lp li ti nhiu thi
im khc nhau trong bt k n lc gii quyt vn no.
Nguyn tc ny c th quan trng vi bn vo lc ny, nhng
nguyn tc khc li quan trng vi bn vo lc khc. Phn 2
ca quyn sch s khai m kh nng suy lun ca bn vi cc
nguyn tc ca T duy t ph.
Phn 3, Chng 11 s trnh by cho bn cch lin kt v
ha hp 7 nguyn tc vo qu trnh tm kim gii php. Cui
cng, Chng 12 s kim chng mt tng lai rng m v ti
sng, mt tng lai m bn lm ch, nhng phi n lc thay
i, cng l nguyn tc ci tin khng ngng ca T duy t
ph ngn ng mi ca s thay i tin b v thnh cng.
PHN 2
TNG CNG
HIU NNG
HOT NG
C NHN
9 4
CHNG 4
NGUYN TC V S
KHC NHAU C O
Ban gim c ca mt cng ty tr gi 2 t la vi 200 chi
nhnh mun xy dng mt chng trnh qun l cht
lng ton din. V vy, cc thnh vin ban gim c
tin hnh nghin cu cc m hnh qun l cht lng ton
din (TMQ Total Management Quality) khc nhau
m hnh Crosby, m hnh Deming, GOAL/QPC, Juran
v tham quan cc cng ty tng p dng thnh cng nhng
m hnh ny.
Chuyn gia Gerald Nadler c mi n t vn gip h
nn p dng m hnh TQM no. Sau khi nh gi, Nadler
tr li: Khng chn m hnh no c!. Thay vo , ng
s dng l thuyt T duy t ph m cuc hp ban
gim c nhm pht trin mt m hnh TQM ring cho
cng ty. K hoch m cng ty thc hin s khng ging vi
bt k m hnh no c t trc.
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
9 5
D cng mang mt s im ging cc m hnh khc nhng
m hnh d kin cn c nhiu yu t ci tin, nh s ng
thi im, ti c cu, nhm lm vic t qun, v hoch
nh chin lc. Quy trnh gii quyt vn m cng ty n
p dng theo xut ca Nadler chnh l mt quy
trnh bin th ca T duy t ph.
Mt trong nhng sai lm ph bin nht trong qu
trnh gii quyt vn , k c qu trnh hoch nh v thit
k, l cho rng vn ny cng ging ht vn kia. Vy
ti sao chng ta li phm sai lm ? Cu ni: ng c
gng pht minh li bnh xe! chnh l li gii thch r rng
v d hiu nht.
Mi vn l mt s khc nhau c o chnh l nguyn
tc c bn ca T duy t ph. Tht vy, cc nh lnh o
hiu qu v nhng ngi gii quyt vn thnh cng m
chng ti kho st u tuyt i tin rng mi vn hoc mi
c hi m h i mt u khc nhau. Tin vo s khc nhau
c o s gip h m bo tnh ng n trong khi i tm gii
php cho nhng vn c v ging nhau, d h bit r
ngi khc lm nh th no khi gp nhng vn tng t.
Nhng ngi gii quyt vn thnh cng xem tnh khc
bit l rt quan trng bi v trong thm tm, h bit rng cc
c nhn c lin quan trong nhng tnh hung c v ging
nhau l nhng con ngi hon ton khc nhau v t tc
ng n cc gii php kh thi. S a dng v mt vn ha v
mu thun v cc gi tr lun lun hin hu trong cc cng ty,
t chc khc nhau, nhiu mc khc nhau. Mi mc
v mi b phn l khc nhau v l duy nht. iu ny phi
T DUY T PH
9 6
c hiu thng sut ngay t khi bt u quy trnh tm kim
gii php.
R rng, nhng ngi gii quyt vn hiu qu lun xem
xt tnh hung ca mnh v tnh trng thng tin trc khi c
gng t c nhng thay i tch cc. H khng nh rng
mc ch ca h thng hoc gii php ca h s lun khc vi
hot ng hoc chc nng tng t c nhn hay t chc
khc. C ngha l, tn gi c th ging nhau ln lch trnh,
lp k hoch, quy trnh qun l vt t u vo nhng mc
ch cui cng ca mi hot ng l hon ton khc nhau.
Cc nh lnh o hiu qu bit r rng p dng nguyn bn
mt h thng hoc gii php ca ngi khc vo tnh hung
ring ca h thng lm mt nhiu thi gian v tin bc hn
vic bt u t con s khng pht trin h thng hoc gii
php ca ring h.
V th, c th ni nhng ngi gii quyt vn hiu qu
xem tnh khc bit l yu cu u tin trong cng vic ca h.
Mt s ngi cho bit h nh nhng vt qua nhng ci h
m nhng ngi c thi quen i tm im ging nhau ca
nhng vn vn d khc nhau thng ri vo.
L do khin con ngi, ngay t thi xa xa, c gng so
snh vn ny vi mt vn quen thuc khc c th c
gii thch d dng. Vn vt trong t nhin, t cu vng hay
sm chp n con sn amip hay con h m, u theo bn nng
tm cch gim thiu s i khng bi tt c u mun tiu hao
nng lng thp nht. p dng m hnh gii php thnh cng
cho vn ny vo vn tng t khc c xem l mt
cng c tit kim sc lc v thi gian. N mang li mt cm
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
9 7
gic an ton, mt tiu ch c gi tr cao v c nh gi rt
cao trong vic ngn chn v gii quyt vn .
Chng minh hai vn khc nhau l khng kh. D hai
tnh hung b ngoi c ging nhau n th no th chc chn
chng phi khc nhau v thi gian, a im, nhng ngi c
lin quan, iu kin xung quanh v mc ch ca gii php.
S khc nhau v thi gian, a im, v nhng ngi c
lin quan l iu hin nhin.
V cc iu kin xung quanh, chng ta cn nhn thc
rng khng c vn (hoc t chc) no tn ti trong mi
trng chn khng. Mi vn l mt thnh t ca mt h
iu kin nht nh, m nhng iu kin ny thng xuyn
thay i.
V mc ch, Chng 5 s trnh by v bin s quan
trng ny. Tuy nhin, y bn ch cn nh rng d chng ta
c th ngh rng mi hnh ng ca chng ta u c mc tiu
c th v ring bit. Hu ht cc tin trnh hnh ng cng c
mt chui nhng mc ch kh thi, v chui mc ch l
c nht cho mi vn .
D nhin, chng ta khng nn vt c ngh ra mt cch mi
cho mi ln tm gi, thay qun o, n xe but i lm, hoc m
phong b nu khng mun lng ph thi gian v cng sc. Tuy
nhin, hy nh rng hu ht mi h thng hoc gii php hin
ti khng phi l tt nht. Mt gii php ti u ca nm nm
trc c th khng cn ph hp thi im hin ti, lun c
nhng thay i hoc tin trin nht nh trong hon cnh c
nhn, t chc cng nh mc ch hot ng ca cc t chc.
T DUY T PH
9 8
V mt l thuyt, mi ln bn vn hnh mt h thng l
mt c hi cho s thay i. Nhng thc t bn ch c ng lc
i tm s thay i khi bn cm thy khng hi lng vi kt qu
t c, tc khng t c cc gi tr v mc tiu ra.
Tin tng vo s khc bit ca vn ngay t u s gip
bn trnh c nhng sai st nghim trng rt ph bin trong
cch gii quyt vn quen thuc. Chng hn, khi xem xt
nhng mc ch khc bit ln hn m bn hoc cng ty, t
chc ca bn mun t c, bn s gim thiu kh nng x
l nhng vn khng ng trng tm.
Nu bn hiu rng cu trc vn ca bn l c o v
cc thnh t cng nh cc mi tng quan ca vn thng
xuyn thay i, bn s hn ch c nguy c ch tp trung vo
hiu qu ca h thng tng th m b qua nhng sai st bn
trong h thng, hoc ch tp trung vo cc thnh t bn trong
h thng m b qua hiu qu ca h thng tng th.
Nu bn a vo gii php nhng nt khc bit v nhu
cu, mi quan tm, nng lc, gii hn, v quyn lc ca c
ng, bn s ti a ha cht lng v hiu qu ca gii php,
nng cao kh nng thc hin, v s dng hiu qu nht thi
gian cng nh cc ngun lc.
Bng cch nh gi s khc bit ca tnh hung, bn s
lm cho qu trnh gii quyt vn tr nn thc t v c
ngha i vi chnh bn v tt c nhng ngi c lin quan
trong vic thit k mt gii php hp l nht.
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
9 9
Nhng bi hc v quy trnh gii quyt vn
hiu qu
Nghin cu ca chng ti v nhng ngi thnh t ch
ra rng h khng xem nhng gii php c p dng thnh
cng trc c th c p dng gii quyt vn hin
ti hoc cc phng php phn tch v thu thp d liu l yu
t quan trng hng u. Trn thc t, h vn dng ba kiu
nhn nh v phng chm khc nhau, c th nh sau:
1. Khng c hai hon cnh no ging ht nhau
Mi khch hng, mi cng ty, t chc, gia nh, c nhn,
sinh vin, cng ng, nh nc v quc gia u khc nhau
nhng kha cnh ln hoc nh. Mi c nhn, t chc u c
mt qu trnh lch s ring.
C hai bnh vin trong cng cng ng dn c mi
bnh vin c 250 ging bnh, mt phng cp cu, cng cung
cp dch v bnh nhn ni tr v ngoi tr v cng n mt
s lng bnh nhn gn ging nhau mun ci tin h thng
lu tr h s bnh nhn hiu qu hn. T vn vin c
mi n l mt chuyn gia v T duy t ph v anh kt lun
rng h thng c p dng bnh vin ny 10 thng trc
, d c ni bt n u, cng s khng mang li hiu qu khi
p dng bnh vin kia.
Anh bit rng nhng ngi vn hnh h thng l nhng
con ngi khc nhau v tnh cch, cng ng x hi, vai tr
trong t chc Vic c gng p dng gii php ca bnh vin
th nht vo tnh hung vn ca bnh vin th hai s l
mt c c th dn n thm ha. V th, anh lp ngay
T DUY T PH
1 0 0
mt nhm chuyn trch trong bnh vin th hai tin hnh
d n.
Bnh vin th nht ang vn hnh mt h thng h s
bnh n t ng va mi c ci t trc v rt c
hoan nghnh. Vi h thng , cc y t ch vic nhp vo
thng tin bnh nhn v cc yu cu i km vo h thng my
tnh khu chm sc bnh nhn. Yu cu s c gi qua
mng n quy thuc, phng chp X-quang, hoc cc b phn
khc v n phng thu vin ph v b phn lu tr bnh n.
Bnh vin th hai hng n mt mc ch khc hn v tt
nhin c s khc bit v thi gian, ngn sch, v cch b tr
nhn vin nn nhm chuyn trch thit k ring mt h thng
s dng giy bt v in thoi.
Nhng ngi nhn thc c s khc bit s c nhiu c
hi t ph thnh cng hn nhng ngi ch nhn thy nhng
im ging nhau v c gng vn dng gii php vay mn t
ni khc vn d khng thch hp. Bn nhng gii php c
ng gi sn kin trc nh bp, chng trnh phn mm,
r-bt sn xut l mt im c trng trong x hi hin i.
Ngay c khi gii php c a vo p dng th ngi ta cng
khng chc yu t no l hiu qu nht cho mt tnh hung
c th no .
Cc nh nghin cu, nhng ngi khi ngun cho qu
trnh gii quyt vn truyn thng, li thch phn tch v
phn loi, thng thy nht l vic gn nhn mc cho cc
vn . Cn cc cng ty th nh hng hot ng ca h theo
tiu ch hoc i mi, hoc hiu qu. Cc vn u c cu
trc tt hoc xu, d liu cng hoc mm, s can thip bn
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 0 1
trong hoc bn ngoi. Tuy nhin, cc vn hoc tnh hung
thng khng hon ton ph hp vi nhng phm tr hn
hp nh th. Sai lm c th xy ra l nim tin rng phm tr
ca ti cng ging phm tr ca bn, nn mt gii php ging
nhau s gip ch cho c hai chng ta.
Cc tn gi, s phn loi, im ging nhau v cc n s
thu hp, gii hn kh nng t duy v dn n mt khng gian
phi thc t v tnh hung. l nhng quan im tru tng
khng chng minh c iu g. Trn thc t cc phin ta c
th gii quyt cc mu thun php l nhng khng c ngha
cng l cch tt nht gii quyt cc tranh chp. Nu mt
bnh vin s dng tiu ch s ln chp nh gi hiu nng
ca phng chp X-quang th h khng cn thit phi p dng
theo m hnh ca bnh vin khc c nng sut cao hn 45%
so vi k thut trung bnh. Chp nhn s so snh, s ging
nhau, tn hoc phn loi nh vy l a ra nhng gi nh c
l l nhng li lm b tc, ch khng nh hng qu trnh
gii quyt vn . T hn na, tha nhn cc gi nh v s
dng nhng so snh v n d c th kha cht t duy ca
bn trc cc xut v quan im mi m.
Mt m hnh c v c a chung nht hin nay l mc
so snh. Theo , mt cng ty s ly tt c cc thng tin v
nt c trng, chi ph, cht lng, thi im, v qu trnh sn
xut ca sn phm hoc dch v ca i th hoc cng ty c
lin quan lm mc so snh xc nh cng ty phi thay i
ra sao v cn p dng cc phng php g cnh tranh vi
i th ln nht. Bng cch ny, cng ty s a ra mu sn
phm tt nht cho ngi thit k v cho bit h ch c hai
T DUY T PH
1 0 2
la chn hoc pht trin mt sn phm tt hn, hoc t ra
cng khng km hn. Ngi thit k chc chn s sn xut ra
mt mu sn phm khng km hn bi h nghin cu
sn phm ca i th rt k lng. Trong khi , i th
tin v pha trc vi tiu chun mi ca h v tip tc b ri
cc cng ty khc pha sau. Ngoi ra, nu ch n gin t
mc tiu ngang bng vi i th cnh tranh, cng ty s lc li
mt ln na, v cng ty khng gi vng c nhng c trng
hoc phn khc th trng c o ca mnh.
T Wall Street Journal ghi nhn r rng iu ny trong
mt bi bo trang nht: T l thnh cng ca nhng m
hnh kiu ny l kh thp. Cc ng ch, cng nh khch hng,
xp loi tnh hiu qu ca nhng yu t qun l nh th ny
ch t 10 n 20%... Nguyn tc v s Khc nhau c o ca
T duy t ph l gii ti sao nhng m hnh ny v dng v
ti sao mi n lc thay i phi c bt u bng mt trng
tm r rng v s khc nhau c o v cc nguyn tc khc
ca T duy t ph.
Chng hn, cc chuyn gia nng nghip mt tnh ca
Mexico khng thnh cng trong vic p dng nguyn tc
v S Khc nhau c o khi h gii thiu vi nng dn mt
loi bp mi c nng sut cao gp hai n ba ln trn mt mu
Anh so vi ging c. Tuy h thuyt phc c nng dn trng
ging bp mi v nng sut gia tng ng k. Nhng n cui
nm th ba, nhng ngi nng dn li chuyn sang trng li
ging bp c. L do l cc b v hay lm bnh ng khng thch
mu ca ging bp mi ny.
Minoru Yamada, Ch tch Tp on Daikin, mt trong
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 0 3
nhng nh sn xut my iu ha khng kh ln nht Nht
Bn, khc ghi iu ny trong tm tr mnh sut nhng nm
1970, khi Daikin tin hnh thm nhp cc th trng nc
ngoi. Yamada vit:
y l mt thch thc ln ng thi cng l mt nguy c i vi
ti. Ti sn sng th nghim cng ngh ca chng ti trn
trng quc t. My iu ha khng kh c sn xut M
ang chim th c tn trn th trng nc ngoi. Vo lc ,
khng c my iu ha khng kh no ca ngi Nht c. Vn
l lm th no cnh tranh vi cng ngh ca ngi M.
Cc cng ty M bn sn phm ti cc quc gia khc nhng
khng ngh n iu kin ring ca cc quc gia . V d, mt
cng ty M xut khu xe hi v-lng nm pha bn tri nhng
qun xt n lut l giao thng ti quc gia nhp khu xe ca
h. Ngc li, cng ty ca chng ti thit k sn phm p
ng nhng iu kin ring ca mi quc gia. Cc my iu ha
nhit ca chng ti c th thay i in p v th tch kh lm
lnh, tng ng vi nhit ca mi quc gia.
Chng ti tp trung vo sn xut v bm st Nguyn tc v S
Khc nhau c o cho tng tnh hung ring bit. Kt qu ca
chnh sch ny l, chng ti khng th xut khu sn phm sn
xut cho th trng ny vo th trng khc. V th ri ro s rt
ln nu cc sn phm khng c chp nhn t nc m
chng ti nhm n. Chng ti buc phi chin u, phi n
lc ti a sn xut ra nhng my iu ha nhit tt nht
khng b t chi tng quc gia.
Kt qu ca chnh sch v n lc ny l Tp on Daikin
thnh cng 15 nc trn th gii lc by gi.
T DUY T PH
1 0 4
Cc v d trn cho thy ti sao vic chuyn giao nguyn
xi cng ngh t nc ny sang nc khc, hay t cng ty ny
n cng ty khc, thng khng c tc dng. iu ny cng
ng trong v d v vic gii thiu ging ng mi. Bn cn
phi nh gi nhng khc bit ca tnh hung tng th, nh
mt din vin hi kch ni ting nh gi khn gi ca mnh
trc khi tung ra mt cu hi mi, cho d cu to c
ting ci khng dt nhng sn khu khc.
2. Mi vn u thuc v mt chui cc vn c
o khc c lin quan
M x vn thnh nhng vn nh hn, v d qun
l hn l phng php truyn thng. Nhng phng chm
ny hu nh khng th p dng gii quyt nhng vn
phc tp. Mi vn u tn ti cc mi tng quan phc
tp vi con ngi v vi cc h thng c lin quan.
Mt ngi v v chng trong mi gia nh lun c s khc
bit vi cc cp v chng trong mt gia nh khc v h khc
nhau v gen di truyn, truyn thng gia nh, anh ch em, hon
cnh kinh t x hi Nhng iu kin nn tng ny s nh
hng n mi vic h lm trong i sng v chng.
Tng t, thit lp mt h thng kim k kho hng cho
cng ty ny cng s khc vi vic thit lp cho cng ty khc v
h thng kho hng s chu tc ng bi cc yu t ln hn nh
dy chuyn sn xut, c cu cc b phn, lch s hot ng ca
nh cung cp, i th, kiu tm l ca i l mua hng, v v
s cc yu t khc nhau gia cng ty ny vi cng ty khc.
Nu bn chia vn thnh nhng vn nh hn, bn s
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 0 5
khng thy c nhng tnh cht c o ca h thng ni
chung. Vic xem xt ring tng b phn v t n trong mi
lin h ln hn trong h thng l yu t quyt nh thnh cng
ca tin trnh thit k v thc hin gii php.
Trong cc bc u tin gii quyt vn , ng ph qu
nhiu thi gian v sc lc cho vic tm kim s tng ng
hay lao vo pht minh ra bnh xe. T duy t ph s n khi
bn xc nh ngay t u vn ca bn l khc bit v khng
c so snh hay tm kim nhng im ging nhau cc vn
tng t khc.
3. Gii php cho mt vn trong t chc ny khc vi
gii php cho mt vn tng t trong mt t chc khc
Tht bi ri khi xem xt mt h thng iu hnh honh
trng, mt sn phm ci tin v khc l, mt cng ngh c
tnh ngh thut, hoc mt h thng ci tin cng vic ca t
chc. Qu tht, nhiu phn mm my tnh mi rt kh s
dng v chng c xy dng trn c s trnh k thut ca
ngi lp trnh, ch khng phi ca ngi s dng.
My mc, thit b tr gi hng t la vn rt hu ch cho
ngh nng tri M li nm hoen g trn nhng cnh ng
ca cc nc km pht trin v cc iu kin h tng v trnh
k thut cc quc gia ny khng pht trin tng ng.
R rng l, khng c gii php ti u no l tt nht trong mi
hon cnh. Nu khng ng trn quan im c o nht,
tt c s ch l nhng cng trnh tng nim cho ci m
chng ta gi l by cng ngh hoc o tng v s nhn bn.
V th, li khuyn vn l bn khng nn pht minh li bnh
T DUY T PH
1 0 6
xe, nhng bn c th thay i mt s thnh phn cu thnh
bnh xe cho ph hp iu kin ng s, thi tit, thi quen
ca cc ti x ti nhng th trng m bn mun a sn
phm ca bn vo.
Everett Rogers thy r qu trnh thay i, b sung ny khi
ng nghin cu vic thc hin h thng Dial-a-Ride dch
v n-tr khch tn nh Haddonfield, New Jersey. y l
mt cch gim lng xe c trn ng, mt h thng c
xy dng vo u nhng nm 1970 t cng ngh my tnh
mi. My tnh c s dng nhm gim thiu thi gian ch
i cho ngi gi v khong cch di chuyn cho xe a n.
n nm 1978, khong 320 thnh ph p dng h thng
ny, nhng khi mng li pht trin rng khp, Dial-a-Ride
thay i rt nhiu. Ann Arbor, Michigan, p dng h thng
kim sot th cng bi v my tnh qu vng vu. Thnh
ph Portland, Oregon, b sung thm dch v cho ngi tn
tt. Cc thnh ph khc cng thm vo nhng tin ch khc.
ng p dng t vn ca chng ti cho mi vn
Nhng nm gn y, nhiu nh nghin cu chia s
quan im vi chng ti rng khng ch cc tnh hung vn
l khc bit m qu trnh gii quyt vn cng i hi s
khc bit. Chng hn, tham kho thuyt tng i ca
Einstein, James G. Greeno, nh tm l gio dc ca i hc
Stanford pht trin khi nim nhn thc c iu kin.
Greeno ni: Trong vt l, chng ta bit rng tht v ch
khi quy thuc tnh vn ng ca s vt m khng xt n h
quy chiu. Chng ta cng phm phi sai lm tng t khi cho
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 0 7
rng tri thc v t duy l do thc c nhn m khng c mt
h quy chiu no.
Theo hai nh x hi hc Jacobijn Sandberg v Bob
Wielinga thuc i hc Amsterdam, quan im ca Greeno
phn nh mt thay i su sc trong cch suy ngh v tri
thc, thng tin, s hnh dung v thm ch l tr nh.
Theo quan im ca Greeno, tri thc khng cn c xem l
mt thc th c lp tch bit vi bi cnh ca chnh n. Thay
vo , tri thc c hon cnh nht nh, thuc v ch th ch
khng phi khch th, gn kt vo mt h quy chiu ring bit;
lun mang tnh tng i v c th gii thch li.
Greeno pht biu thm rng khi chng ta bt u hiu ra
rng chng ta cn phi thay i su sc t duy v s sng to
th chng ta s iu chnh nhng gi nh t kt qu nghin
cu trong lnh vc t duy c tin hnh. ng cho rng t
duy v hc hi c t nhng bi cnh khc bit gia nim
tin v s hiu bit v nhn thc, gia cc c nhn v cc nhm
x hi cng nh thuc tnh cn bn ca t duy v s hc hi
c quyt nh bi nhng bi cnh ny.
Song song vi quan im ca Greeno, nh ton hc ngi
Nht Heisuke Hironaka cng pht trin khi nim t duy
bin s - l mt nhn t then cht ca sng to. Theo quan
im ny, t duy c xem l mt bin s n cha s loi b
tt c nhng tng v nh kin c nh trong mi kha cnh
ca t duy. Hn na, Hironaka cho rng thi ny i vi t
duy s to ra s sng to.
Bi v nhu cu, tnh cm, tr tng tng, nim tin v
mong mun ca mi ngi lun lun khc nhau nn tnh c
T DUY T PH
1 0 8
o ca bt k tnh hung pht sinh vn no lin quan n
nhiu ngi chc chn s c o hn.
Bt k mt tng sng to ln no nh pht minh ra
bng n in ca Edison u c s kt hp ca c phng
php nghin cu phn tch v phng php T duy t ph
vi cc qu trnh c trng lin quan n nhn thc, trc gic
nhy bn v s ci tin. R rng, vic tm kim cc m hnh
gii php lp li c tin hnh bng phng php t duy
phn tch. Nhng khi s dng duy nht phng php t duy
phn tch tc dng cc php nghin cu gii quyt vn
chng ta mt mt nng cao s hiu bit nhng mt khc li
km hm, nu khng mun ni l xa b hon ton, s sng
to v s nhy bn trong trc gic ca bn vn l cc yu t
cn thit gii quyt vn .
n ng ni cn n
Mt trong nhng him ha t vic sao chp gii php ca
ngi khc l bn s khng pht trin c nhng bc i qu
. Vn v gii php ch l nhng bc nh chp nhanh
trc-v-sau: y l ni chng ta ang ng, v kia l ni
chng ta mun n. Mt bc nh chp nhanh s khng ch
ra mt hng dn no v cch i t ni ny n ni khc, v
nu khng c bn trong tay, bn s b lc li ngay.
y l mt s lu c xp vo hng nh du
trong cuc hnh trnh tm kim gii php ca bn:
Khng pht minh li bnh xe!
iu ny tng c tc dng vi ti trong qu kh.
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 0 9
l cch chng ti lm y!
l cch c thc hin trong ngnh (ngh, b
phn) ca chng ta.
i th chng ta ang p dng n; chng ta s p dng
n tt hn, v nhanh hn.
Ti va c thy mt cng ngh mi tuyt vi.
Bt c khi no bn nghe chnh bn hoc ngi khc ni v
nhng iu ny, hy dng li ngay v p dng ngay Nguyn
tc v S Khc nhau c o.
Nu khng c hng dn, nhn vin ca bn s ko mi
vic vo trong tay mnh v t ra nhng con ng nh c
mc ch t c mc tiu, nh s vic xy ra nh
my giy Midwestern. Chnh sch qun l c on v khun
php trc km hm mi quan h gia cng nhn v
ban qun l xng sn xut lm nng sut i xung v nh
my b bn i nh ph liu.
Nhng ngi ch mi bc vo v c gng vc dy nh
my. Trong n lc a cng nhn tham gia nhiu hn vo hot
ng iu hnh nh my, gim c mi mua mt chng
trnh kho st kin t mt trng i hc vi hy vng tm ra
nhng chin lc ci thin h thng truyn t thng tin
v cc mi quan h trong xng. Nhng tht ng tic, nhng
ngi cng nhn ph v mi quy nh. H phn i cc
cuc kho st di dng v cho l in r v thiu mc ch.
H khng n cc cuc kho st v tin hnh t chc
cuc hp ca ring h lin quan n cc vn c th v my
T DUY T PH
1 1 0
mc. nh hng tm kim gii php theo mc ch t t
i vo bng ca sau v tr thnh mt ng gp to ln cho s
thay i hon ton ca nh my. Nu ban qun l gii quyt
vn vi nhn nh rng nh my, con ngi v mc ch
ca n l c nht th kinh ph v thi gian lng ph vo cc
cuc kho st - mt gii php khng ph hp, l ra c s
dng hiu qu hn cho nhng hot ng khc.
Mt khi tn thnh gii php cho vn th ngi ra quyt
nh khng c ngh rng vic thc hin l mt qu trnh
khng cn tnh trc. Nh trong v d v nh my giy, vic
thc hin gii php l mt qu trnh i hi phi c k hoch.
S hnh dung trc-v-sau khng thit lp th t u tin cho
nhng vic cn xa b hoc cn lm, v tnh trng kt qu
khng bit chc c th khin s hnh dung sau khng tr
thnh hin thc.
l iu xy ra khi mt nh sn xut linh kin in t
bng dng ngh rng mt chng trnh ci thin cht lng
mi trng lm vic s tt cho hot ng ca mnh. ng
yu cu cc k s thit k li sn phm v cc quy trnh
khuyn khch tinh thn t gic cao hn na ca cng nhn.
Sau ng ban hnh quyt nh: Chng trnh ci thin cht
lng mi trng lm vic mi s c p dng bt u t
tun ti. Kt qu, chng trnh khng nhng v ch m sut
dn n mt cuc nh cng.
Mt gii php khng th ci t vo bt c ni u ging
nh ci t mt thit b, n cn c xem nh mt b phn
ca mt qu trnh din ra lin tc.
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 1 1
Nguyn tc v S Khc nhau c o khuyn khch ngi
gii quyt vn nh gi cc quan im, kh nng, cc gii
hn ca c ng c lin quan n vn v li ko h vo qu
trnh hoch nh cho vic thc hin gii php lun lun, v
lun lun hi: Chng ta ang c gng t c iu g?. Vic
t cu hi ny l kim tra thng xuyn xem bn c ang
x l ng vn trc khi i tm gii php.
p dng nguyn tc v S Khc nhau c o
Vic p dng nguyn tc v S Khc nhau c o khng
lin quan n mt qu trnh tng bc m lin quan n mt
h thc m rng v kiu suy lun tip nhn vn vi nhn
nh rng n khc vi vn khc. Chng ti s trnh by mt
s k thut c th nhm gip bn ngh n nhng im khc
bit thay v nhng im ging nhau.
Khi va tip cn vn , bn hy xc nh ngay nhng
im khc bit, c o ca n thay v nhng im ging
hay gn ging vi nhng vn khc. ng so snh, lin
tng hay i tm cc ng v ci gi l gii php thnh
cng vi nhng vn tng t.
Buc bn thn bn v ngi khc khng ng vi nhn
nh cui cng v vn trong ln tho lun u tin.
Thm ch, ng ni v nhng gii php kh thi hoc so
snh vi cc tnh hung khc. Hy bn thn tin rng
tnh hung ca bn l c nht, sau hy t duy theo
nhng kt qu c th c ca nhng kha cnh c o ca
tnh hung. Duy tr s ci m trong mi hot ng thch
hp v khng gn cht vo nhn nh c nh no v vn
. C gng gii quyt mi vn t vch xut pht.
T DUY T PH
1 1 2
Hy t hi chnh mnh v cc mc ch ca vic x l
vn . L do xem xt vn s khuyn khch bn suy
ngh n cc hot ng c mc ch m bn c th cam
kt thc hin. ng thi, iu ny cng gip bn suy ngh
v s ci tin lin tc trong cc hot ng ny.
Hy t hi u l iu kin l tng x l hiu qu
vn ny. C gng ng nhng hn ch c th d
on c km hm suy ngh ca bn hoc khin bn i
tm mt gii php nhanh v d hn.
Hy tm kim mc ch ca cc nhn nh c nu
ra cng nh cc nhn nh n ca nhng ngi trnh
by vn .
Lun lun t hi nhng cu hi c th sau y:
Ti c tip cn vn ny theo cch nhn n l vn
duy nht, d cm nhn u tin ca ti khng phi th?
Con ngi, thi im v vn ha t chc ng vai tr nh
th no cho thy rng y l vn c nht?
Ti sao ti li c khuynh hng tm mt s ph hp gia vn
c o ny v mt gii php th-v-ng t qu kh?
Ti c phm sai lm khi bt u tm kim gii php bng
cch ch chp nhn nhng nhn thc hoc gi nh ca
nhng ngi trnh by vn ?
Nu bn t hi nhng cu hi trn v theo nhng hng
dn ny trong mi tnh hung, bn s lm cho qu trnh gii
quyt vn thc t v c ngha hn vi chnh bn v nhng
ngi c lin quan trong vic thit k v thc hin mt gii
NGUYN TC V S KHC NHAU C O
1 1 3
php hp l. Bn s khm ph mt chui khc bit nhng vn
c lin quan trong tnh hung ca bn. Bn s loi b nhn
nh rng gii php ti u cho mt vn trong t chc khc
cng s ti u trong tnh hung ca bn.
Theo nguyn tc v s khc nhau c o, bn s thy
chnh mnh tham gia vo mt qu trnh ang din ra, trong
nhng li ch sau y s xut hin:
T duy chin lc v tm nhn xa thay th cho nhng gii
php nng cn v ty tin.
Cc cuc tho lun s tp trung vo nhng vn v nhu
cu ln hn, c ngha quan trng cho s thnh cng lu
di, v s hn ch lng ph thi gian cho vic phn loi
cng nh lin kt cc vn v cc gii php v ch.
Nhng hnh dung r rng v qu trnh thay i s m
ng cho nhng nhn nh linh hot phn nh thc t
ca vn .
Cc gii php ph hp vi yu cu ca tnh hung v vt ra
ngoi nhng g m bn hoc nhm ca bn thng t c.
Tit kim thi gian, sc lc, tin bc v c c s tin
tng v to ra kt qu tt ngay t ln u tin.
Vic chp nhn v thc hin gii php tr nn d dng
hn v cc mi quan tm khc nhau ca nhng ngi c
lin quan u c xem xt. Nu khng, h chnh l ngi
c kh nng phn i s thay i nhiu nht.
Sn phm v dch v mi c kh nng cnh tranh cao hn
bi chng c nhng im khc bit v c o, d mt s
T DUY T PH
1 1 4
b phn cu thnh ca sn phm hoc gii php thc s
c vay mn t tng khc.
Cc c nhn khng cn cm thy b c lp, mt kin nhn,
do d v h bt u bit lng nghe ngi khc.
Tp trung vo s khc bit ca khch hng ca bn (v
khch hng ca chnh h), hng tm nhn ca bn vt
ra ngoi im mu cht v sn phm v dch v c d
on thnh cng trong tng lai.
C khuynh hng chp nhn tnh trng m h nhiu hn
(nhng iu khng bit chc hin ti v tng lai), mt
nt tiu biu ca hu ht nhng ngi gii quyt vn
thnh cng.
Ngi ta s thy vai tr quan trng ca cc gi tr, s thch
c nhn, s hnh dung v s chm ch lm vic l rt cn
thit cho s thay i.
Ngi thnh t lun bit rng gii php cho ngy hm
nay c th s khng cn ph hp cho nm ti, v vy h lun
sn sng cho s thay i v nhng la chn mi. H ch
nhng iu khng mong i v lun sn sng n nhn nhng
iu bt ng.
Hy suy ngh nh nhng ngi thnh t khc: Cng vic
ca mi chng ta l khc nhau. Tha nhn s khc nhau c
o ca tng vn l c hi thit k li h thng ch
khng ch sa cha h thng. By gi, bn hy bt u p dng
T duy t ph bng cch khng ch xem xt vn m cn
xem xt mc ch ca cc n lc ca bn bn ang c gng
t c iu g?
1 1 5
CHNG 5
NGUYN TC
TRIN KHAI MC CH
M
t nh my thy in ln Canada mun gim gi
thnh ng thi nng cao hiu sut xy dng v bo tr
cc thp truyn ti in. Cc nh qun l quyt nh xy
dng mt chng trnh nh gi cng vic lp ch tiu
cho tt c nhn vin xy dng.
Sau khi nh my u t 2 triu la thu thp thng tin
v hiu qu cng vic v xy dng chng trnh, h phi
tm ngng v nguy c nh cng. Nhn vin phn i v
khi lng cng vic i hi mi ngi phi gnh vc tng
ln qu nhiu.
Gia lc bt u p dng chng trnh theo k hoch
nh, ban qun l c b thay th. Ban qun l mi quyt
nh dng T duy t ph m rng cc mc ch h
mun t c qua chng trnh, theo mt trt t cc mc
ch ln hn.
H xc nh cc mc ch ca chng trnh gm cc bc
nh sau: (1) nh ra cc tiu chun v khi lng cng vic
T DUY T PH
1 1 6
xy dng, (2) xc nh ch tiu m mi cng nhn cn thc
hin, (3) quyt nh thnh phn ca cc nhm lm vic, (4)
c lng cc hn mc cng trnh theo yu cu, (5) lp k
hoch xy dng cc thp truyn ti, (6) giao cc hn mc
xy dng cho cc n v thi cng, (7) thit lp h thng
phn phi in, v (8) phn phi in n khch hng.
Bng cch chn mc ch 4 v 5 lm trng tm, ban qun
l mi lm theo yu cu ca nhn vin v vic h t
lp nh mc cng vic. iu ny dng nh mang li hiu
qu tt hn so vi vic p t ch tiu cho tng cng nhn
ca ban qun l c. Trong vng mt nm, ban qun l mi
lng l chn giu cc b tiu chun m h d nh
p t do nh mc mi c lp bi chnh nhng ngi
thc hin t ra tt hn nhng g h thng o lng nh gi
sn xut ra.
Nng sut c ci thin v chi ph c ct gim ngoi
mc mong i so vi n ban u, vn c cho l rt
kh thi. Bn cnh , tnh trng cng thng c th dn ti
nh cng c ngn chn kp thi.
T mc ch c nhiu ngha khc nhau. C th l tnh
hu dng, nh trong cu mc ch ca ci km l sit, vn,
kp vt; c th n mang ngha nh, nh trong cu mc
ch ca anh ta l sng lng thin; hay s mnh trong Mc
ch ca cng ty l cung cp dng khng kh c iu ha
trong mi trng kn; hoc n cng c ngha mt mc tiu,
nh mc ch ca hiu tp ha ny l kim tin.
Trong T duy t ph, mc ch khng nhng bao hm
tt c cc ngha ny m cn hng n mt mc tiu cao hn.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 1 7
Nguyn tc Trin khai Mc ch bao gm y cc ng c
v kt qu c th c trong vic p dng s thay i trong iu
kin hin ti. Nguyn tc ny nu r rng vic khai thc v m
rng cc mc ch s to c hi x l ng vn trong khun
kh hon thin cc mc ch ca c nhn ln t chc.
Cc nh lnh o v gii quyt vn hiu qu lun t
vn vo mt bi cnh rng ln hn. H tm hiu mi quan
h gia nhng hnh ng c cho l hiu qu vi vn v
cc mc ch trong bi cnh ln hn ca vn m ban u
ch l mt b phn. iu ny gip h pht trin mt trnh t
hoc mt nhm cc mc ch lun m rng cho vn m h
x l.
Vic m rng cc mc ch thnh mt trnh t h thng
l yu t then cht gii quyt thnh cng vn . N gip
bn hiu mt cch r rng bi cnh rng hn ca tt c tnh
hung vn . cng chnh l s khi u quan trng
khi dy sc sng to mi mt trong qu trnh gii quyt vn
, ch khng ch n thun pht trin cc tng ci tin.
Hu ht mi ngi u c xu hng ngh v cc mc ch
mt cch cng nhc. Chng ta n ca hng mua bnh
m. Chng ta gi tin cho hi t thin gip ngi
ngho. Chng ta tp th dc nhp iu ci thin sc
khe. Chng ta mua v s mong c trng thng. Th
nhng, nu xt k chng ta s thy cc mc ch n gin ny
cn c nhng ng c v kt qu phc tp hn nhiu. t khi
chng ta ri khi ca hng ch vi mi mn m chng ta
nh gh vo mua. Thng thng mt hoc vi mn khc s
lt vo tm mt ca chng ta. Mc ch ca vic gh ca hng
T DUY T PH
1 1 8
v tnh c m rng. ng gp t thin khng ch gip
ngi ngho, mc ch trong thm tm l s s chia v th
hin lng nhn i. Tp aerobic khng ch c th khe khon
m cn lm cho tinh thn sng khoi. iu chng ta tht s
mua v s l, trong mt thi khc ngn ngi, chng ta tn
hng cm gic ang tin gn n s giu c. Trong tt c cc
v d trn, nhng mc ch b ni ch l s khi u nhng
mc ch rng ln hn.
Khi nim ct li ca T duy t ph l mc ch ban
u trong vic gii quyt vn ch l mc ch s khi, v
nhiu mc ch ln hn ny sinh thng qua s suy xt k
lng, nh quan st khch hng v cc yu t ngoi cnh.
ngh khch hng ni r mc ch ca h c th nh hng to
ln n quan im v cch hnh thnh gii php. V d, nu
bn hi ngi tham d mt cuc hi ngh c t chc trong
khch sn ni v mc ch ca gi gii lao, cu tr li ca h
thng khc vi cu tr li ca nhn vin phc v khch sn.
Nguyn tc Trin khai Mc ch hng dn cch t duy m
rng, m ca cho nhiu gii php kh thi hn. S nhn xa
trng rng s khi u t nhng mc ch rng ln hn ny.
Cu trc ca cch suy ngh ny c th hin r nht
bng mt biu hnh thang m rng xung di ch khng
phi ln trn.
Bc thang cao nht l mt nhn nh v vn di hnh
thc n gin nht thng l iu m bn hoc mt nhm
ang thc hin x l vn . Nhng bc thang tip theo
biu th cho nhng quan im m rng ca cc mc ch gii
quyt vn khi T duy t ph c p dng.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 1 9
V d, mt nh sn xut bao b nha gp trc trc vi
chic my b hp. Mu hp ny phc tp n mc my dp sai
n 25%. Hnh 5-1 minh ha kiu thit k ca hp ny.
Hnh 5-1: Mu thit k hp ban u.
Cc t vn vin T duy t ph gip nhm k s vch ra
mt lot nhng mc ch m rng sau y ca vn iu
khin chic my:
1. c l trn t giy
2. M khe h trn t giy
3. Lm ming hp
4. ng hp v xp ti nha vo trong hp
5. Giao hng cho khch hng
6. Cung cp min ph ti nha cho khch hng
7. Cung cp cho khch hng hp nha do v khng
thm nc
T DUY T PH
1 2 0
Bng cch tng bc tm kim nhng mc ch ln hn
cho mi mc ch, nhn nh ban u rng s rt kh khn
v tn km nu thay h thng c bng h thng b mi khc
b loi b. Vic xem xt c nh hng, trn xu hng
khng ngng m rng n iu cn t c: mt hp
cung cp ti nha cho khch hng (mc ch cp 5 v 6).
Qu trnh T duy t ph ton din c th dn n nhn
nh rng khch hng khng cn ti nha rng mt s loi
hp ng ti nha khc c th tt hn. Nhng trong trng hp
ny, ti nha vn c xem l mt la chn cn c xt n.
Mt vi hn ch hoc yu cu c a vo qu trnh xem
xt. Hp phi lm bng cc-tng, khng c lm h ti, d
m, cc ti phi d tch ri, bt mt nhng khng qu cu k.
Kt qu ca nhng yu cu trn l mt chic hp kh n
gin, khng lin quan g n vn my b ct nh ban u,
ng thi d dng cho ngi s dng khi mun ly ra tng ti
ring r (xem Hnh 5-2).
Hnh 5-2: Mu thit k hp ci tin.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 2 1
y l mt v d tm vi m (microcosm) v T duy t
ph. K thut Trin khai Mc ch cng rt hiu qu trong vic
gii quyt nhng vn khc, nh trong v d v vn giao
thng ti giao l nguy him n. Nu bn m rng suy ngh ca
mnh vt ra khi mc ch tc thi ban u, v ngh n iu
bn mun phm vi ln hn th cc la chn cho gii php
ca bn s n r nh hoa c ma xun, v gii php bn chn
c kh nng a bn n gn hn vi mc ch ca mnh.
Cc cp mc ch cn c nhng ng dng v m. Xem xt
v d sau y, cc mc ch c hiu ngm ch khng c
vit ra, nhng chng mang n cho Isao Nakauchi nh
sng lp, Ch tch Hi ng Qun tr kim Gim c DAIEI,
h thng siu th ln nht Nht Bn nhiu nm thnh vng
v pht trin. ng k:
Sau chin tranh th gii th hai, ti m mt quy thuc
ty nh Kobe. Lc , mi ngy ti bn thuc cho rt
nhiu ngi. Sau mt thi gian, ti cht ngh n mc ch
ca vic bn thuc quy thuc nh ca ti. Ti nhn ra
rng mc ch ca vic bn thuc l ngn nga bnh tt
cho ngi dn. Ti m rng quy thuc v bt u bn
cc mt hng c lin quan n vic tng cng sc khe
ca mi ngi. Quy thuc nh ca ti tr thnh ni bn
thuc l tng, v chng ti bt u pht trin chui quy
thuc khp t nc. Ti tip tc suy ngh n cc mc
ch ca quy thuc. Cui cng ti thy cc mc ch cng
vic ca ti khng ch tng cng sc khe cho mi ngi,
m cn mang li cho h mt cuc sng tt p hn. Ti
pht trin mt siu th cho mc ch . By gi chng ti
khng ch cung cp cc sn phm vt cht nhm lm cho
T DUY T PH
1 2 2
cuc sng tt p hn, m c phn mm cho hnh phc
con ngi qua h thng chui siu th cao cp trn ton th
gii ca chng ti. Ti lun lun m rng cc mc ch
kinh doanh v thay i hng nm, hng thng v hng
ngy. Thay i l mt quy lut trong th gii ny. Thay
i to ra c hi cho chng ti. Cc mc ch ca cng vic
nn thay i ph hp vi cc c hi. Cc h thng vi
nhng mc ch khng r rng v hu ch s khng th tn
ti trong th gii kinh doanh ngy nay. Chng ta phi bit
suy ngh v cc mc ch v quyt nh mc ch no l
cn thit nht.
Vt ln s hin nhin: bc chuyn ha cc
khi nim vn n gin
Nguyn tc Trin khai Mc ch ch ra cch nm bt c
hi thay i vn mt cch hiu qu. ng thi, nguyn
tc ny cng gip bn trnh x l mt vn c xc nh
sai, v khc phc nhng tr ngi tim tng trong phng php
gii quyt vn truyn thng.
Hu ht mi ngi u c khuynh hng chp nhn ngay
nhn nh u tin v vn . Khi , chng ta v tnh b
qua c hi tm ra mt gii php t ph. nh hng theo mc
ch gip bn trnh c vic nu ra nhng gii php sai lm.
Trong v d v Dy chuyn cht xp t ng, v chuyn
gia c mi t vn tip cn vn theo cch truyn thng,
thu thp thng tin v tt c cc vn , phn tch s liu thng
k, v biu ... ri xut chi ra 60.000 la cho mi nh
kho t ng ha bi bc d vi thi gian thu hi vn trong
vng 8 thng - mt s u t ht sc hiu qu.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 2 3
Cc gim c kho nhanh chng tn thnh xut ny,
nhng v ph tng gim c chuyn trch h thng phn phi
ngh li. V h thng t ng ha cn phi lp t tt c
24 kho, nn tng chi ph ln n 1,44 triu la, ng yu cu
cc k s h thng nh gi li xut ny. Cui cng, nh
bn bit, mt gii php tuyt vi hn c tm ra.
Thay v chi 1,44 triu la lp t h thng bng ti t
ng trong tt c cc kho hng gii php ng cho vn sai
cng ty bn bt 20 kho hng v ch gi li 4 kho xng sn
xut chnh. S dng cc phng tin vn chuyn khc, sn phm
c chuyn trc tip n i l. Cng ty gi li v chuyn nhn
vin cc kho b bn i vo lm vic cc b phn khc.
Chp nhn vn nh nhn nh ban u c ngha l cc
yu t lin quan n lnh vc cng c t ng chp
nhn. Nu c chp nhn l vn th vic sa i h thng
chuyn hng ln xe s khin mi ngi tin rng gii php c
nhng im lin quan n xe ti, nh kho, v hng ha trong
kho. Mc ch ln hn, phn phi sn phm cng ty n nh
bun s c lin quan n nhiu hnh thc vn chuyn khc
nhau, bao b ng gi, hoc thm ch, nh chng ta thy trong
v d ny, loi b bt nhng bc trung gian khng cn thit
trong mt qu trnh ln hn.
Vic tm kim gii php lun lin quan n mt s ro
cn. Trng lc lun tn ti, ngy v m ni tip nhau theo
mt lch trnh u n, cc t chc c c cu v ngun lc...
Xc nh c nhng ro cn nh nht v vt qua chng
chnh l sc mnh m Nguyn tc Trin khai Mc ch mang
li cho bn.
T DUY T PH
1 2 4
Trnh cc by cng ngh hay lao vo phn
tch ngay
Nu nguyn tc v S Khc nhau c o tn cng
phng php gii quyt vn truyn thng, th nguyn tc
Trin khai Mc ch s tip tc cng c sc mnh cho cuc
tn cng . T duy theo mc ch l mt bc i vng chc
trc cc by cng ngh v quan nim phn tch l trn ht
ca cc phng php truyn thng.
Nhng ngi thnh t m chng ti tng phng vn
khng thc hin t duy phn tch ngay khi h gp phi mt
vn c xem l khc bit. H khng bao gi ku gi mi
ngi n lc ht sc thu thp thng tin trc khi xc nh
iu cn t c trong phm vi vn . Ngc li, h dnh
nhiu thi gian cho hoch nh tng th, v dnh t thi gian
hn cho hoch nh chi tit.
Ngi gii quyt vn thnh cng lun xem vic xc
nh cc mc ch quan trng nht l hnh ng trc tin
khng lng ph thi gian, sc lc v tin bc v buc phi b
i nhng gii php cng ngh tn km (r-bt, t ng ha
vn phng ) trc khi cc mc ch ca h thng c xc
nh r rng.
Ngy nay, cc cng ty bt u tin hnh nghin cu ly
thng tin v cc m hnh v bn cht ca vn v gii php.
V d, nu cc k hoch ng vin nhn vin c p dng
kh thnh cng mt s cng ty th cc cng ty khc cng s
cn nhc p dng k hoch . Ni chung, mt thc t thng
b b qua l cc k hoch nh th ch l gii php ngn hn v
khng c xem l hu ch.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 2 5
vt ln chnh mnh v tin v pha trc, c nhn v
t chc cn hiu r cc mc ch m mnh mun t c,
thay v cc vn m mnh i mt. Hu ht cc tp on, t
chc phi li nhun u thiu mt s tp trung vo cc mc
ch cn t c. Cc chng trnh c th nh i bng c
sinh mng con ngi khi thiu cc mc ch. Hy xem xt
chng trnh tu khng gian con thoi M v s mnh ngn
ngi ca con tu Challenger
(*)
. Chng trnh mang trong
mnh mt thm ha trc khi c nc t ra cu hi: Th ti
sao chng ta lm iu ?. V n nh mnh y a n
cuc kim tra gt gao u tin i vi cc cp mc ch ca
chng trnh tu khng gian con thoi ca M.
Hy lu rng, li nhun ch l mt trong nhng thc o
nh gi cng ty t c mc ch tht s ca mnh nh
th no. Li nhun khng phi l s mnh ca cng ty. Mc
ch s c thy r n gin bng cch t cu hi: Chng
ta tham gia vo vic g? hoc Chng ta ang c gng cung
cp cho khch hng dch v g?.
Nhiu cng ty cc quc gia khc nhau nhn thc c
nhng mc ch ln hn ca h, nh p ng nhu cu khch
hng v ngi lao ng. iu gip h thay i cch hot ng
v kt qu l h thu v li nhun v chim th phn cao hn.
Mt lot cc mc ch ln hn c lin h vi nhau s m
ra nhng c hi cho s tng trng lu di v ci tin cng ty,
t chc ca bn. c cu tr li ng, trc tin bn phi hi
(*) Tu con thoi Challenger b n tung sau 73 giy ri khi b phng vo ngy
28/01/1986, lm thit mng ton b 7 thnh vin phi hnh on. Thm ha ny buc
Chnh ph M phi ngng chng trnh tu khng gian trong hai nm ri sau .
T DUY T PH
1 2 6
nhng cu hi ng. Khi nh r nhng mc ch ln hn
trong u mnh, bn c th trnh c nhng suy ngh v vic
khc phc tm thi (nh ng ca nh my hoc ngng sn
xut) v s loi tr nhng hu qu ln hn.
Bn cht v cc gi tr ca vn
Khi nim v mc ch c mt h quy chiu v trit hc
v lch s rt ni ting. Cc nh s hc i tm mc ch ca cc
hot ng ca qu kh trong bi cnh tng ha cc ng c,
mc tiu, gi tr v nim tin.
Cc trit gia lun i tm s thu hiu v cc vn c lin
quan n mc ch nhng gi nh tuyt i, quan h nhn
- qu, phng tin v kt qu, phng thc hot ng chc
nng, cc tng ngha, bn cht ca chn l v thc tin
Quan im ton din l yu t trung tm ca T duy t
ph. Chng ta tin rng l do cui cng gii quyt vn thnh
cng l hng n s hon thin con ngi; v cc gii php
khng da trn nim tin s khng pht huy ti a tc dng.
Mi vn lun c hai mt c bn, s tn ti c lp
(substantive) v cc gi tr (values).
Tn ti c lp bao gm tt c cc iu kin (ai, ci g,
u v khi no) ca mt tnh hung c th m bn mun thay
i. Vn tn ti c lp ca bi cht xp l a hng ln xe
ti hoc phn phi sn phm n khch hng. Trong quyn
sch ny, khi nhc n t mc ch l chng ti ang ni v
nhng kha cnh tn ti c lp ca vn . l chui cc s
mnh hoc kt qu vn ch c th t c thng qua cc hot
ng c cn nhc k lng.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 2 7
Cc gi tr ca vn gm kht vng, cm hng v nhu
cu, nhng yu t lm cho tn ti c lp tr thnh mt vn
ln cn c c bit quan tm. Cc gi tr s thc y
mong mun x l vn . Khng c cc gi tr, khng c s
khng hi lng v v th, s khng c vn . Cc gi tr ch
yu xoay quanh mong mun ca con ngi v vic lm cho
th gii v chnh h tr nn tt p hn.
Nhn thc ca chng ta v s tn ti ca mt vn v
thc v s cn thit phi thay i, bt ngun t kht vng bn
nng ca con ngi trong vic tha nhn mt hoc nhiu hn
bn gi tr c bn sau y:
Hiu qu hn
Cht lng cuc sng v cng ng cao hn
Phm gi, quyn bnh ng v quyn t do cao hn
Hon thin bn thn
Tuy nhin, xuyn sut chiu di lch s nhn loi, cc gi
tr ny khng pht trin theo mt ng thng m i ln theo
ng xon c. Tnh hiu qu, cht lng cuc sng, quyn t
do, s hon thin tt c u tt p hn thi i ngy nay
mc d con ngi lun phi i mt vi nhiu khng hong
nghim trng. Qu tht, chng ta phi ci tin, phi lin tc
y ng xon c ca cc gi tr i ln. l mt cuc u
tranh khng ngng chng li entropy
(*)
xu hng ca tt c
cc h thng khp kn suy sp v i vo b tc.
(*) Entropy (en-tr-pi): Trong nhit ng lc hc, entropy nhit ng lc (hay gi n
gin l entropy), k hiu dS, l mt n v o lng khi lng nng lng dQ pht
tn/hp th khi mt h vt l chuyn trng thi ti mt nhit tuyt i xc nh T
(dS = dQ / T).
T DUY T PH
1 2 8
Khi vic gii quyt vn ca bn tin trin v bn chn
mt mc ch trng tm hoc cc mc ch nh hng vic
lm ca bn, khi cc gi tr hoc cc mc tiu s l thc o
thnh qu c th hoc cc mc tiu c th. Chng hn, nu bn
thit k mt h thng giao thng cng cng ca thnh ph, th:
Cc gi tr hoc mc tiu l s an ton, lch trnh thun
tin, to ra nhiu vic lm hn, t hot ng qun l, tnh
sn sng phc v ca c s h tng, v s thoi mi dnh
cho hnh khch.
Cc thc o hiu qu (v d nh thi gian phc v gia
cc lt xe but, t l tai nn, s lt khiu ni ca hnh
khch) l nhng ch tiu nh gi mt chc nng lin
quan n mt gi tr c th no .
Cc mc tiu ca bn khi l cc mc hiu qu c
c lng cn t c tin ln mt mc tiu (chng
hn, mc tiu gim tai nn 2% mt nm).
Nhn thc v nu r cc gi tr c bn c th gip bn xc
nh cc c hi gii quyt vn v sng to nhng gii php
khc tt hn. V cc gi tr v cc mc ch v c bn c mi
lin h vi nhau, ng lc thc hin s thay i c da
vo s tha nhn cc gi tr v suy gim hin ti trong thnh
qu ca cc mc ch m phn nh nhng gi tr ny. M rng
cc mc ch cng m ra nhng gi tr khc nhau lin quan
n nhng cp vn rng hn l yu t quan trng lm
khng gian gii php ca bn m rng hn na.
Mc d cc gi tr v mc ch l nhn t thc y chng
ta x l vn , nhng hy tm gc li nhng yu t ny v tin
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 2 9
hnh m rng mc ch. Khi , nhng thc o ng n
cn c xc nh cho cc mc ch trng tm (thng l ln
hn) ca vn m bn s gii quyt. Nu khng, bn s thy
chnh mnh ang theo ui, vi mt tinh thn hng hi hn
trc, cc mc ch c xc nh sai lm.
Kt hp tt c cc kha cnh ca nguyn tc Trin khai
Mc ch trong nhng bc u tin ca vic hoch nh m
bo rng vic ra quyt nh ca bn s gt hi c nhiu hn
cho bn v cho t chc, x hi. Nc M c mt nn tng tri
thc v thng tin lin tc pht trin, nhng tr phi chng ta
p dng tri thc vo thc tin vi mt thc r rng v mc
ch v cc gi tr, chng ta mi s dng tri thc mt cch
hiu qu nht.
Nhiu cng ty c bit thnh cng ca Nht t lu
khng xem li nhun l mc tiu hng u, thay vo h t
ra nhng mc tiu ln hn: ci thin mc cuc sng v nng
cao phc li x hi cho cng ng. Nhiu nh qun l M ch
nho nhng mc tiu cao thng v h phi xem xt bo co
li nhun cui nm v tr li cu hi ca cc c ng khng hi
lng vi kt qu kinh doanh ca cng ty h. iu tr tru l,
theo xc nhn ca chuyn gia t vn qun l ni ting Peter
Drucker, nhiu cng ty nc ngoi vn c gi c phiu tng cao
hn cc i tc M ca h, vn ch tp trung vo vic tng
doanh thu, th phn v hnh phc ca cc ng ch.
ng nghip ca Drucker, Richard Ellsworth cho bit
rng trng tm ca vn l cc cng ty nc ngoi xc nh
mc ch tn ti ca h theo mt cch khc. M, mc ch
thng l phc v c ng; Nht Bn, l phc v khch
T DUY T PH
1 3 0
hng v ngi lao ng. Phc v c ng cng c ngha l tp
trung nhiu vo gii php nhanh chng nhm tc ng n
im mu cht ngay lp tc. Phc v khch hng v ngi lao
ng c ngha l tp trung vo s tng trng lu di.
Tuy nhin, p dng cc nguyn tc T duy t ph i
hi cc nh qun l v c ng M hi chnh mnh mt cu
hi ln hn: Mc ch ca c ng l g?. C phi ch n
gin l c c s thu hi vn nhanh? Vy, mc ch ln hn
ca vic thu hi vn nhanh l g?
Hi nhng cu hi s a ngi M n kt lun rng
mc ch ca c ng l duy tr s n nh ca ng vn, u
t vo cc cng ty pht trin sn phm v dch v mi, v cui
cng, chim lnh th trng. Nh vy, cc cng ty quan tm
n s tng trng di hn thc ra nhm vo mc ch
phc v tt nht cho c ng ca mnh.
D nhin, s tp trung vo cc mc ch ny khng ch p
dng i vi cc ch th sn xut v ti chnh, m cn cc
t chc lin quan n gio dc, y t, vn chuyn, nng nghip,
v bt k ngnh ngh no khc. T duy t ph l qu trnh
ti u ha ch ra v gii quyt cc vn m tt c cc b
phn ca x hi phi i mt, tt c mi mc . V d,
chnh ph nn xem xt cc cp mc ch trong vic quyt
nh p dng loi hnh ng g i vi hot ng chnh tr
hoc qun s nc ngoi Kuwait vo nm 1991, Haiti v
Bosnia nm 1993... i vi gia nh, m rng cc mc ch
mang n cc ngha c lin quan cho cc vn c nhn m
tt c chng ta gp phi, d nhng cu hi c kh tr li v
ngha lu di v ngha thc s trong cuc sng.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 3 1
Bng 5-1: Minh ha bn khi nim cha ng trong t mc ch.
Phng chp X-quang
Mc ch: Chp cc b phn ca c th theo yu cu.
Gi tr hoc mc tiu: Ci thin kh nng chn on chnh xc,
gip tng cng sc khe, nng cao cht lng y t, cung cp dch
v chm sc bnh nhn (cp chc nng rng hn).
Cc thc o hiu qu: S lng ca chp mi ngy, chnh xc
ca phim chp, chi ph.
Mc tiu: 30 ngy khng c sai st.
Hnh ng c th: t bnh nhn vo v tr, m my, chiu tia
X-quang.
Hot ng bo tr
Mc ch: Bo m cc thit b lun trong iu kin hot ng
tt nht.
Gi tr hoc mc tiu: Ci thin tnh hiu qu ca thit b, tng
cng quy m cht lng, s dng hiu qu cc ngun lc.
Cc thc o hiu qu: T l phn trm cc my ang hot ng,
s li than phin nhn c.
Mc tiu: 99% thit b a vo s dng hng tun.
Hnh ng c th: Sa cha my, kim tra bo dng.
Phng Nhn s
Mc ch: p ng nhu cu nhn lc kp thi.
Gi tr hoc mc tiu: Tuyn nhn s c nng lc, gim tc
thay th nhn vin, to vic lm.
Cc thc o hiu qu: T l phn trm yu cu v ngun nhn
lc c p ng.
Mc tiu: 90% yu cu c p ng.
Hnh ng c th: Sng lc, tuyn dng, o to v chm dt hp
ng lao ng.
T DUY T PH
1 3 2
Cng ty ch to t
Mc ch: Sn xut xe ch ngi v vn chuyn hng ha.
Gi tr hoc mc tiu: To li nhun, to phong cch ring, c cc
i l cht lng cao, p ng yu cu tiu hao nng lng, p
ng nhu cu khch hng.
Cc thc o kt qu: C tc, th phn, kh nng thu hi vn.
Mc tiu: Tng 20% li nhun trong nm ti, tng vng quay vn
15%.
Hnh ng c th: Thu mua, hn, sn, lp rp.
p dng nguyn tc Trin khai Mc ch
Trong khi nguyn tc v S Khc nhau c o l mt
trng thi ca thc th khi nim M rng cc Mc ch cn
l mt b cng c cho cc n lc gii quyt vn . H thc
ca bn s lin tc b kch thch v nng cao khi bn tm kim
cc mc ch bng cch khng ngng m rng phm vi s
dng cc cng c nh trong v d di y:
Bn va c bu lm y vin ph trch giao thng ca
Ht Small vi nhim k 4 nm. Ht Small c hai thnh ph
chnh l Hubsville v Queen City (xem Hnh 5-3). Mt ng
cao tc hai ln xe ni lin hai thnh ph ny l con ng giao
thng huyt mch ca ht, bng ngang qua mt ng bng c
mt H Chng ngi kh rng v su. Bn chin thng trong
cuc bu c nh li ha ci thin tnh trng kt xe trn xa l
vi chi ph thp nht.
Bn s lm g thc hin li ha ? Bn s o cc
khong cch gia hai thnh ph? Hoc bn ch phc tho trn
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 3 3
Hnh 5-3 nhng tuyn ng m bn ngh l cn thit v tin
hnh th nghim? Hay bn s yu cu ngi khc gip bn xc
nh nhng thng tin b sung bn cn thu thp?
1. Xc nh nhu cu v mc ch ca nhng ngi c
quyn li v ngha v c lin quan
Hy trao i ring hoc nhp h thnh mt nhm. Lp
lch trnh cc cuc gp mt tm hiu v cp nht nhu cu
v mc ch ca h mt cch thng xuyn. Nu bn chc
chn v tnh kh thi ca mt d n th mt nhm chuyn
trch hoc mt h thng qun l d n c th khng cn n,
nhng trao i vi ngi khc v tt c cc vn lc no
cng t ra rt hu ch.
Hnh 5-3: Bn nhng trc ng chnh ca Ht Small.
Mt nhm gm ngi dn, chnh khch, chuyn gia giao
thng v nhn vin thuc s giao thng ca bn ng rng d
NORTH GORGE
QUEEN CITY
HT SMALL
HUBSVILLE
ng cao tc hai ln xe
Giao l BUFFALO
H
Chng ngi
T DUY T PH
1 3 4
n xa l gia Hubsville v Queen City cn c thay i t nht
l v mt chi ph. Vt ra ngoi cam kt m bn tng ni vi
c tri trong chin dch tranh c, yu cu l rt quan trng.
Bn yu cu nhm cng tc xc nh cc mc ch mong
mun v con ng ni lin hai thnh ph. V cuc tho lun
h m mt vi mc ch: kt ni thng tin lin lc, mt
ng cho mi thi tit, ch cho nhiu ngi
2. Hi nhng cu hi c tc dng m rng mc ch
vt ra ngoi vn nh c nhn nh ban u, hy
hi nhng cu hi nh: Thc s chng ta ang c gng lm
iu g? Chng ta ang trong cng vic g? Mc ch ln
hn no c th tng cng chc nng ca t chc ny? Nhu
cu v mc ch ca khch hng v ca khch hng ca khch
hng l g? Vn ny l mt yu t ca vn no khc?
(Khng phi nh cu hi thng thng, nhng yu t ca vn
ny l g?) Mc ch ca d n c t c hay khng nu
bn bt tay x l vn ? Nhng cu hi nh th s gip bn
tm ra nhng gii php thch hp.
Chng hn, sau 8 thng nghin cu, gim c v mt s
ph gim c mt cng ty quyt nh rng h phi m rng
gp i din tch sn xut gii quyt vn v phn phi, chi
ph v cht lng sn phm. Vo giai on u ca cuc hp
nhm chuyn trch, t vn vin hi h u l mc ch ca d
n. Mt ngi ni: Mi ngi u bit ti sao chng ta y
m! Chng ta phi thit k mt phn xng vi sc cha gp
i phn xng ny. Nhng tht bt ng, sau hai gi bn lun
v mc ch ca d n, c nhm ng rng mc ch tht s
l pht trin cc h thng kim tra qun l.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 3 5
Cuc hp tip theo ca bn c ni dung lin quan n vic
xy dng mt ng cao tc ni lin hai thnh ph bng cch
a ra mt trnh t mc ch hoc dy mc ch, lit k nhng
mc ch c xc nh ngay t u v t nh n ln. Bng
cch so snh mi nhn nh v mc ch vi mi ngi, c
nhm quyt nh rng cn c mt mt ng chu mi thi
tit l mc ch nh nht. Bng cch t cu hi, mc ch
ca vic c mt mt ng c th s dng trong mi thi tit l
g? C nhm xc nh l to nn mt xa l. Sau , bng
cch hi, mc ch ca vic to ra mt xa l l g, c nhm xc
nh c dy mc ch ban u ca n (xem Hnh 5-4).
c mt mt ng thch hp mi thi tit
Xy dng mt xa l
C mt xa l
Cho php xe hi v xe ti lu thng gia hai thnh ph
Cho php i li gia hai thnh ph
To iu kin cho hot ng t nhin gia cc thnh ph
Hnh 5-4: Dy mc ch hoc h thng trnh t mc ch cho cc con ng
Ht Small.
3. S dng nhng hng dn sau to mt dy mc
ch hoc cc tuyn b chc nng
Trc tin, hy bt u t nhng nhu cu do nhm hoc
t chc nhn thy. Nu nhu cu l lm cho bi cht xp hot
T DUY T PH
1 3 6
ng hiu qu hn hoc m rng gp i din tch phn
xng, hoc thit lp mt t vn ng bng giy, hy bt u
t .
Th hai, chn mt tuyn b u tin cho dy mc ch.
Tuyn b nn n gin v m t c mc ch nh nht
v c th nht ca vn . Hy lp mt danh sch tt c cc
mc ch, chn ra mt mc ch nh nht lm mc ch u
tin, sau sp xp nhng mc ch ln hn cn li theo th
t tng dn (t hp n rng), nh Hnh 5-4. Nhng mc ch
nh v mt l thuyt s c t gii php m chng c th thc
hin hn cc mc ch ln hn, v su hn.
Th ba, son tho cc tuyn b v mc ch ca bn, dng
mt ng t v mt ch t r rng. ng t nn lin quan
n cc iu kin chung (v d, cung cp, c, thit lp) vn
tri ngc vi nhng ng t ch s o lng thay i hoc
nh gi mc tiu hoc mc ch lin quan n li l (gia tng,
ti thiu ha, gim). V vy, cu mc ch n gin nht c
hai t c lp: l lp nhm. Mi t c thm vo ch
mt s gii hn v v th s lm gim s gii php kh thi
xung.
Th t, m rng dy mc ch theo tng nc tng nh.
Nu mc ch cp u tin ca cng ty sn xut l lm bn
gh chuyn trc tip n c vt trng by khng gian
trng l mt bc nhy qu ln cho cp mc ch th hai.
Thay vo , lm bn gh c th chuyn n sn xut bn
gh, hoc c sn bn gh nhng trin khai ln dn s dn
n mc ch ln dn: c vt trng by khng gian
trng. Khng nn to nhng bc nhy qu ln gia cc cp
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 3 7
mc ch v s mt nhng mc ch kh thi gia lm c
s xem xt sau cho vic la chn hnh ng. C hi x l
ng vn c th b b qua bi v ngi ra quyt nh c kh
nng chn cp mc ch nh hn. B mt cc mc ch trung
gian cng c ngha l b mt c hi to ra nhiu tng ci
tin hn.
Th nm, khi lp h thng hoc dy mc ch, sp xp
cc cu tuyn b v mc ch cn c vo quy m ca mc
ch, thay v da vo quy trnh hnh ng hoc gii thch. Nu
bn c hai li tuyn b v mc ch tng ng cho cp mc
ch tip theo, hy xp mc ch xy ra thng xuyn nht
trong t chc ln trn. Nu quy m tht s tng ng, bn
c th sp xp chng cng cp mc ch (xem Hnh 5-5).
Th su, m rng dy mc ch vt ra ngoi kh nng
thc hin thc t mt gii php, ngay c vic m rng ra khi
phm vi cc khch hng ca bn n khch hng ca khch
hng ca bn. iu ny s mang li tm nhn ln hn cho bn
v cc mc tiu v mc ch, gip t chc ca bn vt qua
i th v ng u trong tng lai.
D bn chn mc ch trng tm l mt mc ch c quy
m nh thm ch l cp u tin ca h thng mc ch
th vic hiu r cc mc ch ln hn gip bn a ra nhng
quyt nh nhanh v nhy bn trong sut tin trnh ca d n.
Nm c tng th tnh hung s to iu kin tp trung vo
tng th d n.
T DUY T PH
1 3 8
A. Dch v hnh khch hng khng
Dch v qung co 1.
t ch trc
1. n v tin hnh khch 1.
Trao i chng t
vn chuyn
thanh ton
3. m bo hnh
khch ln my bay
3. To iu kin vn chuyn
hng ha tr cc
3.
Nhn thanh ton
tin dch v
4. 4. m bo my bay ng
trng ti ct cnh
4.
Nhn thanh ton
cc loi ph khc
5. m bo my bay sn
sng ri sn bay
5.
m bo thu c
tin dch v
6. Chuyn hng t ni ny
n ni khc
6.
Vn hng tr tin trc
t ni ny n ni khc
7.
a hng ha v hnh
khch n nhng thnh
ph xa xi
8.
To iu kin phn phi
nguyn vt liu v thng tin
9.
Gip ngi v thng tin c
mt ng ni, ng lc
10.
To iu kin vt cht,
con ngi v thng tin
tng tc vi nhau
gia nhng ni xa xi
11.
Bn v 2.
Phn b ch ngi 2.
m bo hnh khch v
hnh l c a ln v a
xung my bay chnh xc
2.
m bo my bay
ng trng ti ct cnh
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 3 9
Bn khng th bit chc l bn c mt dy mc ch
ng hay khng bi v khng c dy no l ng mt cch
chnh xc m n lun lun ci tin. Dy mc ch u tin
bn lp cha hn l dy mc ch cui cng. Vic pht trin
hai hoc ba dy, v so snh chn ra dy chun nht di
s ng ca mi ngi lin quan trong d n l iu rt
bnh thng.
Trc khi chn ra cp mc ch v dy mc ch ng
cui cng, nhm d n ca bn nn dnh thi gian tho
lun. Cc thnh vin trong nhm c th xem xt iu g xy
ra trc khi quyt nh p dng dy mc ch hoc cp mc
ch no . Khi nhm xem xt cc mc ch t nhng quan
B. Cc h thng nh gi kt qu
nh gi hiu nng thc hin
Thit lp nh mc
Truyn t nh mc
Thng bo nh mc cho cp di v cp trn
Cung cp thng tin v nh mc
Cung cp cc ngun lc cho qun l
Nhn rng thnh tch v mc ch t
c ca nhn vin
n cp...
n cp...
o to
nhng ngi
lm cng tc
nh gi
Pht trin
nng lc
nhn vin
Khen thng
vic qun l
cc ngun lc
Khen
thng
thnh tch
Ra quyt
nh thng
chc
Hnh 5-5: V d v cc dy mc ch a knh.
T DUY T PH
1 4 0
im khc nhau, h thc m rng v cc bi cnh s c
pht huy. Vic trao i m rng mc ch khuyn khch mi
ngi xem xt cc nhn nh cha c nu ra nhng i khi
c nh hng n vic ra quyt nh, hoch nh v thit k.
V d, m rng n cc mc ch ca ngi bn ngoi gip
nh gi yu cu ca gim c (ngi bn trong) v mt bo
co mi l cn thit hay khng.
i khi c nhm s khng khng rng khng cn pht
trin mt dy mc ch v mi ngi u bit r. Khi ,
bn hy p dng mt s cch sau y khi ngun t duy
rng hn:
Lm cho c nhm ng vi mt nhn nh chung v
mc ch m mi ngi bit r, nhng h ngh l mnh
cha bit.
Yu cu tt c cc c nhn hoc nhm pht trin nhng
iu h ngh v h thng trong 5 nm ti theo cch ca
h.
Xc nh cc thc o nh gi cht lng hoc thnh
cng ca mt gii php hoc mc ch m mi ngi
ng .
Lp mt danh sch cc mc ch, v khuyn khch cc
thnh vin mang theo cc dy mc ch xut khc vo
cuc hp tip theo.
Bt k cch no trong s nhng cch trn y u gip c
nhm nhn ra rng vic xc nh dy mc ch l cn thit
trc khi tin hnh xc lp gii php.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 4 1
Tr li vi cu chuyn Ht Small, nhm thc hin d n
xa l ca bn c th d dng thy rng mc ch trng tm
khng phi l mc ch nh nht hoc ln nht trong dy mc
ch m bn cng pht trin. Rt t ngi la chn cho mc
ch mt ng cho mi thi tit, trong khi mc ch hot
ng t nhin gia cc thnh ph c chn l qu ln khng
th xem xt trong d n ny. Cc yu t m nhm s dng
la chn cp mc ch cho d n ny bao gm mong mun
ca chnh bn trong vai tr l mt y vin ph trch giao
thng, thi gian ra quyt nh, v cc kh nng chi ph v cho
mi cp trong h thng trnh t mc ch m bn pht trin.
4. Xc lp cc tiu ch la chn mc ch trng tm
Mc ch xc lp cc tiu ch c lin quan n cc nhu
cu v mt t chc v cc ngun lc vn c xu hng gii hn
mc ch s c la chn mt tng thp hn thay v tng
cao nht. Hy thu thp cc kin xy dng tiu ch thng qua
cc cuc tho lun, cc bng cu hi kho st, cc nhm danh
ngha, cc cuc phng vn hoc nhiu cch khc. Sau , bn
chn v xc lp cc tiu ch bng cch b phiu, xp hng, xp
loi hoc cc quy trnh ra quyt nh khc.
Nhng tiu ch sau y nm trong mt s, ch khng phi
tt c, cc tnh hung la chn mc ch:
Cc li ch tim nng ca vic chn mc ch. Hy hnh
dung mt s la chn gii php l tng cho mi mc
ch lm r ngha ca tim nng.
K vng ca ban qun l. Bng trc gic v thm quyn
ca mnh, cc nh qun l c quyn yu cu d n khng
T DUY T PH
1 4 2
c vt qu mt cp mc ch c th. Vic i qu xa s
kh nhn c s ng h ca h.
Mi trng chnh tr. Ai yu cu s thay i khn cp? p
lc n t u?
Gii hn thi gian. Thng thng mt d n c thi hn
hon thnh trong 6 thng s thuc v mt mc ch ln
hn d n c thi hn 24 gi ng h.
Chi ph d n.
Tnh cht phc tp ca hnh ng c yu cu thc hin
nhm t c cp mc ch.
Cc yu t t chc v phm vi quyn hn. Mt d n ca
b phn sn xut c th quan tm n mt mc ch c
lin quan n b phn kinh doanh, nhng mt s n v
thuc t chc khng cho php gt b cc tuyn b phn.
Yu t kim sot. Chnh quyn, hip hi hoc s kim sot
v cc quy nh bn ngoi c th mu thun vi mt cp
mc ch c th.
Yu t ti chnh. Mt mc ch c th s dn ti mt gii
php c vn u t ln? Cc gii php c vn u t ln
c tc ng g n s linh hot? (u t vn ln thng
khng linh hot).
Cc nhu cu ngun lc tng lai.
Cc yu t quan trng khc la chn mc ch l mi
quan h vi cc d n khc, cng ngh sn c bn trong hoc
bn ngoi t chc, tnh kh thi, hot ng v chin lc ca
i th, iu kin cp bng sng ch, tnh ph hp vi lch s
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 4 3
cng ty, tnh thanh khon ca ti sn, v th trn th trng v
s tng xng ca c s h tng.
Vic la chn mc ch trng tm cho gii php xa l
Ht Small c hon thnh trong cuc hp xc lp cc tiu
ch. Nhm ca bn chn ra hai cp mc ch trng tm, thm
ch hu ht ng rng mt mc ch nh hn, c mt xa l,
l ph hp vi nhu cu ca c tri so vi mc ch ln hn, cho
php xe hi v xe ti lu thng gia hai thnh ph.
5. Chn mc ch trng tm
p dng cc tiu ch cho mc ch ln nht v rng nht
trong dy mc ch ca bn. Nu mc ch ny khng c
chn, hy p dng cc tiu ch cho mc ch tip theo, v c
th cho n khi bn n c mc ch c th t lm trng
tm. Vic la chn c th thng qua n lc nhm, qua bng
bnh chn, cc chuyn gia t bn ngoi, qua phn on hay
nhng cch khc.
Mc ch trng tm ca bn l tm kim c hi, ch khng
ch gii quyt vn .
Mc d nhm ca bn thng ch tm mt cp mc ch
ring l, nhng i khi h cng ng ly hai hay ba cp mc
ch lm trng tm cho n lc gii quyt vn . iu ny c th
xy ra khi mc gia tng gia cc cp mc ch l khng ln.
Nhm chuyn trch d n xa l ca bn tho lun cc bin
php m nhm v cc c dn s p dng nh gi tnh hiu
qu ca gii php c pht trin nhm t mc ch chn.
Hu ht cc bin php c chn trong cng cuc hp la chn
mc ch. Cc thc o vic hon thnh mc ch m bn chn
T DUY T PH
1 4 4
bao gm (1) chi ph xy dng xa l l ti thiu, (2) thi gian i
li trung bnh gia Hubsville v Queen City c rt ngn ti
thiu, (3) khng phi gim tc hoc dng li v cc v tc
nghn giao thng, (4) cc v tai nn v t l t vong hn ch n
mc thp nht (5) nhng tc ng chnh tr ti thiu.
6. nh r cc thc o hon thnh mc ch hoc cc
mc tiu cho mc ch c chn
Trong qu trnh chn mt mc ch trng tm hoc trc
qu trnh , cc thc o v mc tiu c th xut hin. Trn
thc t, chnh l ng lc bt u cho mt s t ph
trong vic gii quyt vn . Cc thc o v mc tiu ny s
thay i khi nhng mc ch ln hn pht trin v khi bn
hiu r vn hn.
Khi bn chn c mc ch trng tm, th l lc bn
quyt nh xc lp thc o mc ch c th no nh gi
tnh hiu qu ca xut ca bn. Nhng mc tiu nh lng
khng ph hp cho mi tnh hung gii quyt vn - c bit
gii quyt cc vn c nhn, nh lp k hoch cho k ngh hoc
ci thin mi quan h cha m - con ci. Trong hu ht cc vn
kinh doanh, cc nhn t thnh qu c th nh lng c
cc nhn t thnh cng then cht, cc ng lc chnh, v cc
du hiu kt qu then cht h tr vic nh gi hnh ng ca
bn t n cp mc ch c mong i nh th no.
Cc thc o thnh qu mc ch phi ph hp vi mc
ch c chn. V d, cc thc o cho cc gii php phn
phi sn phm n i l s khc vi a hng ln xe ti.
Cc mc tiu cn c th v mang tnh nh lng. V d,
chng ta s gim chi ph 25% trong nm nay, chng ta s thu
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 4 5
ht 50% ngi dn tham gia chng trnh gii tr ca thnh
ph trong vng hai nm. Trong vng bn nm ti, mi nm
chng ta s trng tu 50 ngi nh khu ph c.
Vi nhng nhn nh v mc tiu nh th, bn s c th
o lng c nhng yu t thnh cng chnh vo giai on
u, giai on cui v giai on trung gian ca d n. Cc
thc o c p dng vo cui d n cn da vo c s c
s dng giai on u. V vy, bn c th ni hnh ng ca
bn i n u so vi mc ch c mong i.
Tuy nhin, cng phi tha nhn rng khng c thc o
no li ch/chi ph, kh nng tn ti, mc tin cy, s hi
lng khch hng, nhu cu khch hng, quy m d n, kh
nng duy tr, ti ch l lun lun y , r rng v chnh
xc. Xc lp thc o i hi s cn i vi mt s mc tiu.
i khi cc mc tiu c o lng xc lp ngha tng
i ca tng mc tiu.
Mc ch, thc o thnh qu v mc tiu c th thay i
khi cc nguyn tc khc ca T duy t ph c trnh by,
nhng cng cn xc lp k vng r rng i vi quy trnh gii
quyt vn vo thi im bn la chn mc ch trng tm.
Cc mc ch v qun l d n
C gng gii quyt mt vn c ngha l bn phi x l hai
vic: (1) huy ng cc ngun lc gii quyt vn v (2) tn
dng s thay i vo tnh hung vn ban u. Nn p dng
nguyn tc Trin khai Mc ch vo c hai vn ny. V d, khi
huy ng cc ngun lc gii quyt vn , hy hi rng cc
mc ch ca vic lp d n nhm gii quyt vn l g? Chng
T DUY T PH
1 4 6
ta c nn tip tc hay khng? Vic sp t trc ny s h tr
mnh m vic thc hin nhng xut v sau. N gip cc
thnh vin tham gia d n tr thnh nhng ngi gp sc, v
cng l nhng ngi s thc hin gii php c la chn.
Bng cch vch ra cc mc ch ca vic qun l d n
trc khi tin hnh, bn s t c nhng kt qu m bn
ngh rng mnh c th t c trc . T duy t ph to
ra mt mi trng pht trin cc mi quan h lm vic tch
cc, mang tnh xy dng v hiu qu. Nhng ngi tham gia
c th sng to ra mt h thng c o p ng nhu cu
c bit v thc hin k hoch ca h. Thay v dnh phn ln
thi gian cho vic thu thp v phn tch d liu, vit bo co
v tranh ci v cc d liu, nh qun l d n nn s dng T
duy t ph pht trin nhng mc tiu kh thi v cc
phng thc t c chng, cng vi cc d phng v
hoch nh v ci tin lin tc.
Hy ch nhng c hi c m ra
p dng nguyn tc Trin khai Mc ch c th to ri ro
v bn ang i ngc vi li t duy quen thuc, nhng bn s
gp ri ro nhiu hn nu khng p dng n. Hu ht cc cng
ty, c quan nh nc, cc nh cung cp dch v v c nhn
u gp kh khn v h khng t cu hi v cc mc ch.
Mt s lu nh du mc trong hnh trnh tm
kim gii php:
Mt ch th, gm cc thc o, chuyn n bn nh mt
gii php duy nht. V d, gim chi ph 10%, gim thi gian
tr li khch hng xung mc 5%...
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 4 7
Chc nng c nh cc tng, mc tiu v gii php
tnh th phn nh quy m hn hp ca mt chc nng
ring bit.
Chng ti khng c thi gian. Hy ch gii quyt vn
ny v tip tc vi n. (Trong trng hp ny, bn hy
hi: Vy chng ta s tm thi gian u gii quyt
nhng vn c th pht sinh t gii php ny?.)
Bt k khi no gp nhng tnh hung nh trn, ngay lp tc
bn hy dng li v p dng nguyn tc Trin khai Mc ch.
Hy lun t hi chnh mnh nhng cu hi c th nh sau:
Ti lit k ht cc mc ch cha?
Ti m rng cc mc ch ca vic x l vn ny cha?
Ti trin khai cc mc ch xa hn ca vic x l vn
ny cha?
Ti ang c gng t c mc ch g?
u l nhng mc ch ln hn na?
Thc s ti c bit mnh ang c gng t c iu g khng?
Mc ch ca khch hng l g? V mc ch ca khch
hng ca h l g?
Mc ch ln hn c th loi b yu cu t c mc
ch nh hn l g?
Bn hy ly can m t cu hi v mc ch. Hy tm
hiu mc ch ca mi th. Chng ta mong t c iu g
vi mt chic bn chi, ci na, c vt, nm ca, phiu thu, tr
cp nng nghip, tranh lun, bo co, ngh nghip hoc bt c
s vt hin tng no khc?
T DUY T PH
1 4 8
Sau hy hi mc ch ca mc ch ca mc ch ny
l g? Hy hnh dung nhng mc ch ln hn v tm hiu
nhng tnh hung tng th. Nu mc ch ca dy giy l
buc giy, vy mc ch ca vic buc dy giy l g? Sau
xem xt cc kh nng cho cc gii php ci tin v thay th
khc c m ra trc mt chng ta. Ch c gng ht sc
hoc lm vic chm ch thi vn cha , bn phi bit r iu
bn nn lm, W. Edwards Deming, ngi xng hc
thuyt qun tr cht lng, ni.
Bit r iu nn lm l li ch c bn ca nguyn tc Trin
khai Mc ch. D n sau y l mt minh ha in hnh cho
iu ny. Ba mi ba thnh vin thuc S Y t khu vc Greater
Milwaukee quyt nh hnh ng gii quyt tnh trng
thiu ht y t, v vy, h thnh lp mt ban chuyn trch lin
ngnh gm 16 ngi. Sau khi xc lp mt dy mc ch (Hnh
5-6), ban chuyn trch thay i trng tm ca d n t cp 2,
s dng y t nh th no, n cp 8 v 9, cc m hnh chm
sc bnh nhn. H ng rng nu thc hin cc m hnh
phc v tt nhu cu ca bnh nhn th cc y t t nhin c
s dng ng ch.
Ban chuyn trch tht s ngc nhin v nhng kt qu
m quan im v cp mc ch ln hn ny to ra. Kt qu,
h khng cn thnh lp mt trung tm cung cp y t bi v
sut ton b qu trnh thit k, khng c g chng minh
rng mt trung tm nh th c th gip cc y t p ng
nhu cu bnh nhn. Thay vo , cc k hoch chm sc
bnh nhn v cc ch dn ca bc s phi lun m bo gn
vi mi bnh nhn.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 4 9
Gii php mi ny c th nghim mt khoa gm 39
ging bnh. Kt qu nh gi cho thy cng mt s lng y t
c th chm sc thm 48% bnh nhn so vi m hnh c. T l
phn trm ny cao hn 5 n 8 ln thnh qu t c trong
nhng n lc c nhm ci thin tnh trng s dng y t. Khi
cc y t cm thy hi lng, h s pht huy nng lc v k nng
ca mnh v dnh nhiu thi gian cho cng vic ca mnh hn.
Kt qu ny xut pht trc tip t vic p dng h thng mc
ch. H thng cho nhm thy r iu cn phi x l.
1- Thu thp thng tin v cch s dng
thi gian lm vic ca cc y t.
2- Xc nh thc t vic s dng y t trong
cc bnh vin nh th no.
3- Xy dng cc c im v quy m
ca bnh vin trong trng hp c s thiu ht
lc lng iu dng.
4- Xc nh c im v k nng quan trng
cn thit cc y t.
5- Xc nh nhng vai tr cn thit
ca y t trong bnh vin.
6- Lin kt cc vai tr ca y t vi nhu cu bnh nhn.
7- Thit lp ngun cung cp y t trong bnh vin.
T DUY T PH
1 5 0
8- Thit lp h thng dch v chm sc
iu dng cho cc bnh nhn.
9- Pht trin h thng cung cp dch v iu dng .
10- Pht trin h thng cung cp
dch v cho tt c cc khoa.
11- Chun b sn sng cc dch v p ng
nhu cu bnh nhn.
12- Chm sc bnh nhn ti bnh vin.
13- Chm sc bnh nhn trc,
trong v sau khi ra vin.
14- Cung cp dch v chm sc sc khe
bnh nhn lin tc.
15- Cung cp dch v chm sc
sc khe bnh nhn.
16- To ra cm gic an tm v mt kinh t
x hi cho bnh nhn.
17- Cung cp s chm sc y t cho bnh nhn.
18- C mt cng ng dn c khe mnh.
Hnh 5-6: M hnh m rng mc ch n gin ca d n s dng
y t hiu qu.
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH
1 5 1
Nu thng xuyn s dng cch t duy v nhng tr gip
v l lun ca nguyn tc Trin khai Mc ch, bn s pht
trin c mt h thc linh hot v rng m, cng vi mt
trc gic nhy bn v tm nhn c m rng. Bn s nm bt
su sc cc vn ca chnh mnh. Bn s kt ni vi tinh thn
v nng lng ca ng nghip. Bn s tm thy ngha ln lao
hn cho nhng iu bn lm. Khi a suy ngh v sc lc ca
ngi khc vo trong phm vi suy ngh ca bn, bn s ci
thin c tnh trng c lp m bn thnh thong gp phi.
M rng mc ch l cch bin vn thnh c hi mt
nhn nh m nhng ngi thnh t thng s dng m
t s may mn ca h. ng thi, nguyn tc ny cng gip
bn hiu r cc ri ro v nhng iu khng chc chn khi xc
nh cc mc ch cn theo ui.
nh hng cho cc mc ch gip bn trnh c vic
bn gii php cho vn c xc nh sai; ng thi, ci
thin ng k tnh trng thiu trng tm vn gy lng ph rt
nhiu ngun lc; v gip bn xc nh nhng vic khng cn
phi lm nhng vn t c mc ch.
V mt tm l, s hng hi hay bu nhit huyt ca mt
c nhn s c khai thc trit khi tp trung vo cc mc
ch hn so vi vic rng buc bng cc quy nh. Khi tp
trung vo mc ch, sn phm v dch v ca bn s c tnh
cnh tranh cao hn v bn xy dng c mt nhn thc su
sc v nhu cu ca nhn vin v khch hng.
Tuy nhin, nu bn khng th sp xp cc mc ch theo
mt trt t nht nh, bn hy i tm cc mc ch, tc l hy
T DUY T PH
1 5 2
hi rng mc ch ca mc ch ca mc ch l g. Trn
tt c, x l vn chnh l lm vic vi tt c nhng ngi c
lin quan n vn . Khi , mc ch l cht xc tc
bin h thnh nhng ngi ng gp tch cc vo mt gii
php hiu qu.
Mt tng t ph him khi xut hin nh nhng tia
st bt ng. Chng ch xut hin khi tinh thn bn c chun
b, c kch thch v m ra sn sng n nhn cc c hi.
Nguyn tc Trin khai Mc ch s thc hin cng on
chun b. u t thi gian cho vic tm kim v nm bt cc
mc ch s tit kim rt nhiu thi gian, tin bc v n lc
ca bn v sau ng thi to ra khng ch ba t ph sau y
m cn nhiu t ph khc:
Mt khm ph , ra th! hoc mt tng hay gii php
sng to c bit xut sc.
Nhng kt qu tt hn nhiu.
Thc hin mt tng tt hoc loi b mt tng ti.
1 5 3
CHNG 6
NGUYN TC
GII PHP TIP THEO
Mt hng lut ln ca M tp trung vo mt phn khc
kh ln v s hu tr tu (bng pht minh sng ch, thng
hiu). Nh mt phn trong chin lc hot ng ca h,
hng quyt nh sa i cc th tc gim chi ph v thi
gian u t vo cc v kin c th cung cp dch v s
hu tr tu cho mt phn khc dn c rng ln hn.
Khi mi ngi pht trin mt trnh t mc ch ca T
duy t ph, mc ch trng tm m h chn cho thy n
rng ln hn mc ch c d on ban u: cung cp
gi tr gia tng cho khch hng ngoi phm vi Lut S hu
Tr tu. T mc tiu trng tm ny, nhiu tng cha
bao gi c trc tr thnh su phng n ch yu
xc nh vic thc hin gii php trong thi gian ba nm.
Gii php mc tiu gi y hng dn s hp tc, c
chn ra t nhiu la chn m h pht trin, c xem
l Giai on 3 vi cc yu t c bn ca th tc lin quan
T DUY T PH
1 5 4
n quyn s hu tr tu, theo yu cu iu chnh v hp
php. iu ny dn n vic gii thch r rng Giai on
1 ( xut thc hin cc thay i ngay lp tc) v Giai
on 2 (hnh nh tip theo ca nhng thay i trong thi
gian 18 thng) hng cc qu trnh thc t n gn hn
vi mc tiu, Giai on 3.
Hn na, Giai on 2 gm c yu cu rng T duy t
ph phi c p dng tr li trong vng 2 nm sau
thit k li h thng v gii php mc tiu. Khi , Giai
on 3 c nhim v cng b nhng thay i mi nhm y
nhanh qu trnh phn tch c hi, pht trin cc giai on
b sung gm mt hng dn mi nhm thc hin nhng
ci tin lin tc i vi gii php chn.
C l cc bn vn cn nh cc nhn vt c tinh thn t-
phc-v-mnh trong cc b phim hot hnh ngy xa sau y:
Mt ngi n ng t v chn dung mnh vo gc tng trong
phng khch; mt ngi khc ng mt chic thuyn di
tng hm nh anh ta nhng khng c phng n no a
n ra khi gian hm sau khi hon thnh; mt ngi khc ngi
trn phn ngoi ca mt nhnh cy v bt u ca mt cch
ho hng m khng h thc c s nguy him ca vn
tip theo.
l nhng v d khi hi v tht bi ph bin ca nhng
ngi gii quyt vn nhng khng nhn xa hn vn hin
ti v gii php tc thi ca n i vi gii php tip theo.
Cc nh lnh o v ngi gii quyt vn thnh cng
lun hnh dung v h thng hoc gii php m h mun t
c trong tng lai, thm ch v nhng thay i tc thi m
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 5 5
h ang thc hin. Mc d tm nhn ca h l cc nh hng
theo mc tiu, cht lng v gi tr, nhng s ch tm ca h
vo iu tip theo s khi dy tc nhn kch thch cho mt
mc tiu tm nhn chi tit hn mt mc tiu gii php tip
theo, tc nhng tm nhn c xc nh bng T duy t ph.
Nguyn tc v S Khc nhau c o v Trin khai Mc
ch ca T duy t ph gip bn xy dng cch tip cn
v nm bt vn . H thng cc mc ch m bn xc nh
ngay t u l c s vng chc xy dng mt gii php kh
thi cho vn . n lt mnh, nguyn tc Gii php Tip theo
s pht trin nhng la chn gii php di s xem xt cc
nhu cu tng lai. Nguyn tc ny ni rng s thay i hoc
h thng m bn thit lp trong hin ti phi cn c vo nhng
kt qu m gii php s mang li trong tng lai.
Sau khi xc nh mc ch, bc tip theo trong vic
hoch nh gii php l suy ngh v nhng d on tng lai
ca tt c cc gii php. Ha s, ngi ng thuyn v ngi
ca cy trn y khng suy ngh xa hn cc mc ch trc
mt ca h sn tng, lm thuyn hoc ct mt nhnh cy.
Nu h xem xt kt qu tng lai t hnh ng ca mnh, gii
php hin ti ca h chc chn s khc i.
Trong cc lnh vc c tnh cnh tranh (t sn xut hng
ha, xy dng ng s cho n y t, gio dc), gii php tip
theo l nhng bc tin m i th ca bn sp t c sau
khi ngh rng bn hon thnh mt d n. Trong th gii
hm nay v ngy mai cho d l c nhn, t chc hay x
hi vic thng xuyn quay li vch xut pht l mt cch
quan trng tn ti.
T DUY T PH
1 5 6
Pht trin l mt qu trnh i ln c th m t nh sau:
mt ngi pht minh ra mt th g , chng hn nh ci khui
hp, qu bng tennis, my trn bt lm bnh. Sau ngi
khc a ra ci tin: ci khui s dng in, bng tennis mu
sc, my trn bt thm chc nng ph kem...
Sau khi t c mt thnh tu no , bn dng li v t
nh rng mnh t c mc ch ca cuc sng. l
cch suy ngh thc s li thi. Ngc li, T duy t ph cho
rng kt qu ca nguyn tc Gii php Tip theo l mi sn
phm hoc h thng mi thnh cng chnh l bc m
bn bc thm mt bc tip theo.
Tt c mi vn u c nhng mi lin h no vi
tng lai. Bng cch t t mnh vo mt thi im ca tng
lai, bn s t gii phng mnh khi rt nhiu cn au u. Bi
v khi s thng tu m bn t c s gip bn ci tin
mnh m cc gii php tc thi m bn hoc ang p dng
nhm tha mn cc yu cu tng lai.
Nguyn tc Gii php Tip theo khuyn khch bn hnh
dung gii php l tng mt gii php c th khng c kh
nng thc hin ngay nhng l mt gii php m bn c th s
dng n. Hy lun nh rng gii php hin ti khng phi l
gii php cui cng nhng l mt bc chuyn tip n tng
lai tt p hn.
ngha ca vic nhn thy trc s thay i
Vn hm nay ca bn khng ch tn ti trong mt h
gm cc mi quan h phc tp gia con ngi vi cc h
thng khc m cn tn ti trong mt h thi gian nht nh.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 5 7
N khng phi l mt s kin bit lp khng li thot, m ch
l mt on ca ng thng lin tc lun lun chu s thay
i v ci tin.
Hng lot tai nn xy ra ti mt giao l lm ny sinh
nhu cu t thm bin bo giao thng. D y c xem l gii
php l tng vo lc , nhng tht ra ch l mt gii php
tnh th. Nu lng xe c lu thng tip tc gia tng th i
hi phi c mt bc iu khin giao thng (traffic-circle) hoc
mt giao l c dng vng xoay (clover-leaf). Nhng nm sau
, c th cn thc hin mt s cch khc, nh m thm cc
tuyn ng mi, tng cng h thng chuyn ch cng cng...
R rng, vi kh nng pht trin nh th, cch tt nht l gi
cc la chn m cho Gii php Tip theo bng cch khng cp
php xy dng cc ta nh chc tri gn khu vc ng t.
Tt c cc gii php, d c th c xem l l tng mt
thi im no , tht ra cng ch l nhng bc chuyn tip
pht trin. Thi gian, con ngi, chnh sch v cc mc
ch mi chc chn s thay th cho mc ch ban u. V vy,
mi gii php phi c hnh thnh trn c s ph hp vi
nhng kh nng thay i trong tng lai.
Mt nghin cu gn y trong lnh vc nhn thc theo
hon cnh cho thy bn thn tri thc khng b ng m l
ch ng, n lun lun gn lin vi h quy chiu c th, c
tnh tng i v m rng cho vic din gii tip theo. l
l do ti sao Gii php Tip theo l quan trng.
Tri thc tin ha khng ngng khi c s dng, cc nh
khoa hc x hi ca i hc Amsterdam, Jacobijn Sandberg
T DUY T PH
1 5 8
v Bob Wielinga vit. Qu tht, c bng chng thuyt phc
rng k c lun c ti lp. Quan im chnh l tri thc lun
thay i ch khng theo mt chun mc c nh no. V th,
tri thc khng th c chuyn giao mt cch n gin bi v
n khng tn ti di dng c th chuyn giao.
V tri thc hin ti khng th c chuyn giao cho tng
lai mt cch chnh xc, nn mt gii php khng th c
thit k cho vn hin ti m khng hng n nhng nhu
cu thay i trong tng lai. Tng lai lun lun mang n
s thay i c trong vn ln gii php ca n.
Vng, tng lai mang n s thay i, nhng ti sao chng
ta phi quan tm n iu vo lc ny?
Cu tr li rt n gin. Bi v Gii php Tip theo trong
tng lai c lin quan trc tip n suy ngh v nh hnh gii
php cho vn hin ti.
K hoch hin i ha mt nh my sn xut mt loi sn
nht nh s xy ra sai st nu khng t cu hi liu 5 hay 10
nm sau th trng cn cn loi sn hay khng. Cng ngh
sn xut sn mi no s ra i? Cu tr li s cho bit bn nn
thit k nh my ti tn c d tr cho nhng thay i trong
tng lai, hay mt kt cu vi nhng mt thit yu nht c th
d dng chuyn thnh mt l bnh m khi cn thit.
Nhng ngi theo cch gii quyt vn truyn thng
thng mong i s thay i ton din xy ra ngay lp tc v
th l xong nhim v. bao ln bn nghe th ny: G na
y? Bn li thay i na ? Bn mi thay i hai thng trc
y m!.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 5 9
Nhng ngi p dng nguyn tc Gii php Tip theo th
khc. H hiu rng cc xut ang c hon thnh tng
bc mt, v h ch ng ch i s thay i tip theo c
th l mt yu t cu thnh ca Gii php Tip theo m h
thit lp.
Tm nhn v tng lai
Nguyn tc Gii php Tip theo s sng to hnh nh ca
h thng, sn phm hoc t chc ca bn trong tng lai, v
hng vic ra quyt nh hng ngy trong t chc ca bn n
nhng mc ch ln hn. Nhng ngi thnh t ni rng l
tng v tm nhn xa l rt cn thit nu bn mun lin tc
nhn c nhng thnh qu vt tri.
Makoto Iida, Ch tch Tp on SECOM, mt trong
nhng cng ty bo v dn s ln nht Nht Bn, gii thch
quan im ca mnh: Cng ty chng ti m rng nhanh
chng cn cc cng ty khc th pht trin chm li, d cng
mi trng kinh doanh vi chng ti. Ti sao li c s khc
bit ny? Ti ngh iu ny xut pht t ch liu bn c th
pht trin hnh nh tng lai ca cng ty hay khng? Hnh
nh ny khng phi l mt tng bt cht m l mt gii
php kh thi cho 3 nm, 5 nm hoc 10 nm sau v bn phi
hnh dung hnh nh l tng ca cng ty vo nhng thi im
, cng nh cch t c hnh nh trn thc t. Chng
ta khng th xy dng mt cng ty thnh cng vt tri m
khng c tm nhn xa.
Pht trin cc Gii php Tip theo i hi nhiu hn mt
tm th ph hp v s sng to. N i hi s hiu bit v mt
T DUY T PH
1 6 0
s lnh vc c th, v th y l lc bn cn tin hnh nghin
cu c mc tiu. Tuy nhin, s dng kin thc nh th no
mi l quan trng.
Nhng ngi t duy theo li c lun p dng kin thc
trc tip vo vic gii quyt vn . Ngi t duy kiu mi s
dng kin thc to ra nhng khi nim mi v cc h thng
mc tiu l tng.
Khi nim ca t duy v cc h thng l tng c t
lu nhng quan im hu nh lun b loi b ngay khi c
cp n. Lc , bn s nghe nhng cu i loi th ny: ,
bin php l tng cho vn phng ca chng ta l phi vi tnh
ha mi mt, nhng chng ta khng th khng suy xt k v
n tiu tn mt khon kinh ph ln; hoc, khch hng thch
nghe ging ni tht ca chng ta ch khng phi qua my tr
li t ng; hoc, Chng ta c qu nhiu nhim v ln, v vy
chng ta phi qun ci l tng i.
H t chi nhanh chng nh th l do (1) khng cn nhc
n mc ch, (2) khng phc tho cch thc hot ng ca
h thng, (3) khng c quy trnh quyt nh thc t no c
s dng, v (4) nhng din gii duy l tha nhn ngay cc ro
cn m khng xem xt thu o tn sut xut hin hoc
ngha ca chng.
Nguyn tc Gii php Tip theo a ra khi nim v gii
php mc tiu l tng mi ngi c th hiu v ng h
tm nhn tng lai.
1. Xc nh khung thi gian trin khai gii php l tng.
Hy t cu hi: Gii php no nn c p dng nu bn gp
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 6 1
li vn ny mt nm sau? Nm nm sau? Mc d gii php l
tng v lu di khng th thc hin ngay lp tc, nhng lun
c nhng yu t no vn c s dng trong hin ti. Bi v
l thnh t ca tm nhn di hn, ngay c cc yu t ca h thng
l tng, nn chng s hu ch hn nhng kt qu ngn hn,
chp v kh ph bin theo li gii quyt truyn thng.
2. nh hng tng lai cho php bn khi u mt
cch t ph. Chuyn g s xy ra nu chng ta lm li t
u tt c mi th? l mt cu hi gip gii phng bn khi
qu kh v khai m kh nng tng tng ca bn. Thng
thng, khi u li bng mt cch mi c s dng khi
hoch nh thit k mt sn phm hay mt dch v mi,
nhng n c th kch thch tho lun trong bt k tnh hung
gii quyt vn no.
3. Khuyn khch cc knh thng tin t cu hi hiu
qu dn n cc la chn gii php l tng khc. Phng
php truyn thng u tin chn tng u tin. Cn nguyn
tc Gii php Tip theo gip ngi ra quyt nh t nhiu
cu hi khch l nhm to ra khng ch mt m nhiu gii
php v gii php tip theo. Ngi ra quyt nh bit xem xt
nhiu la chn khc nhau s c kh nng tm c mt
tng t ph to nn s khc bit. i khi vic cn nhc
la chn chnh l cha kha sng cn.
Cn nhc cc la chn khc nhau s m ra mt c hi rt
ln tm c h thng gii php l tng. iu ny i hi
kh nng chu ng trc cc thng tin chng cho, m h,
nhng mt phm cht c trng ca nhng ngi ra quyt
nh thnh cng.
T DUY T PH
1 6 2
4. Xc lp khi nim v s thng thng nh mt nh
hng thit k m hnh l tng. Gii php Tip theo
chc chn s c mt s im bt thng v khng th d on
c. V th, trong khi i tm mt gii php tip theo l tng,
ng cc im bt thng lm mt tc dng ca d n.
Trc tin, bn hy tp trung vo nhng im bnh thng
ca vn thay v tp trung vo iu khc l.
Nhng iu thng thng (regularities) l nhng tnh
hung c th xy ra nht, c th mong i, cha ng trong
vn hoc phm vi h thng. Bt bnh thng l nhng tnh
hung ngoi mong i hoc khng th d on nhng c th
pht sinh.
Khi x l vn , ngi theo cch truyn thng c xu
hng a ra mt khuyn ngh c gng bao gm tt c cc d
on v nhng yu t bt thng. Nhng cch ny lm ny
sinh hai vn . Th nht, khng th hnh dung c tt c
mi s kin bt thng c th pht sinh ngoi tnh hung c
th, v nhng bt thng khng c nu ra mi chnh l
nhng ci gy rc ri ln nht. Th hai, qu ch trng vo
iu bt thng s dn n nhng gii php khng ph hp
cho iu bnh thng v c xu hng thu hp thay v m rng
tm nhn ca nhng gii php kh thi.
Chng hn, bn khng nn thay i thc n d ngoi ca
bn tr ch v mt chu d ng vi sa. Thay vo , bn vn
chn thc n c sa, sau b sung mt s thc ung khc
cho cu b khng ung c sa .
y l mt cch lm m ai cng bit. Nhng iu th v l
cng nhng bt thng tng t li khin ngi khc tht bi
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 6 3
trong vic tm gii php cho nhiu vn nghim trng hn.
Hy tng tng s tht vng ca mnh khi bn phi xp hng
di ch i ti quy v my bay, trong lc bn ch mun mua
mt v cho mt chuyn bay m bn i hng ngy khi hnh sau
10 pht na n mt thnh ph cch 200 dm. Trong khi
, nhn vin bn v li ang ni chuyn lin tu bt tn vi
mt ngi khch khc mun mua hai v full-fare (c th i
hnh trnh, gi bay) v ba v half-fare bay hng ngn dm
gia Nht v c m ngy khi hnh phi n ba thng sau.
Ti sao iu ny xy ra? Bi v ni quy phng v buc
nhn vin phi x l mi yu cu, thay v ch tip nhn x l
ng yu cu chun cn nhng yu cu khng ng phm vi
s c x l ring. V th m hiu qu iu phi trong vn
i li thng rt thp.
Trong cch gii quyt vn truyn thng, khi mi ngi
hp bn v mt xut no , h u ch tm tm ra ch sai
ca xut cng nh l gii v sao xut khng hiu qu.
H mt qu nhiu thi gian cho vic bn lun v vch k
hoch cho nhng iu bt thng vn khng cn ph nhiu
thi gian. Thi gian nn s dng cho vic trao i v nhng
iu bnh thng nhm tin ti mt gii php chung nht.
Nu bn c th ngh ra nhng la chn gii php tuyt vi
c tc dng trong nhng iu kin bnh thng v c mong
i, th vic thit k Gii php Tip theo x l nhng iu
kin bt thng l rt n gin, cho d x l nhng iu bt
thng i hi mt h thng ring bit.
Hy xem xt cc minh ha di y:
T DUY T PH
1 6 4
M hnh qun l thuc trong bnh vin c thit k ch
da vo nhng tnh hung lp i lp li, nhng din bin
thng xuyn nht hoc nhng tnh hung quan trng
nht chng hn, ba ngy mt ln, mt ln trong bn
gi... Cn m hnh tin tin hn l p dng i vi
nhng bt thng (thuc cn c qun l theo danh
mc, nhng bnh nhn cn iu tr c bit). M hnh
cui cng (hay Gii php Tip theo) gi li hu ht nhng
kin pht trin cho nhng iu kin bnh thng v
nhng b sung nh cho nhng iu bt thng.
Mt ca hng s dng mt h thng bng chuyn nhn
hng ha di dng thng cc-tng (90% hng ha nhn
c n di dng thng cc-tng) v m mt khu vc
nhn hng ring cho 10% loi thng khc st g v
thng nha, khng th a ln h thng bng chuyn).
Mt cng ty kin trc c thu thit k cc khu chung c
kt hp nh ph lin k v bit th n lp trong qu
trnh pht trin ph hp nhu cu a dng ca th
trng.
iu ng ni l, ti sao chng ta b i mt gii php tt vi
85% iu kin ph hp ch v nhn thy c 15% khng ph hp?
Cn nhc gia nhng im bnh thng v bt thng a
n nhng gii php a chiu mang tnh t ph v cha ng
mt s la chn ph hp trong nhng iu kin khc nhau.
To s lin kt gia mc ch, yu cu v cc la chn gii
php kh thi a chiu trong mt xut t ph l thch thc
ca quy trnh Gii php Tip theo.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 6 5
Yogi Berra ni rng: Nu bn khng bit mnh ang i
n u, bn s kt thc mt ni khc.
ng li ca mt t chc xut pht t tm nhn hoc
mong mun ca nh lnh o. Tm nhn v mt tng lai l
tng c hai yu t: (1) dy mc ch c m rng - xc nh
nhng mc ch di hn, trit l, ng lc v gi tr ca mt
t chc; v (2) Gii php Tip theo biu th cc c ch, chnh
sch nh hng nhm t c nhng mc tiu di hn ny.
V d, Tp on Hewlett-Packard xy dng hn mt phng
th nghim nghin cu sn xut th pht minh ra nhng
m hnh sn xut l tng.
Ch trng mt cch nghim tc n hai yu t ca mt
tm nhn nhng mc ch m rng v Gii php Tip theo
l c hi thu ht khch hng (nhng ngi th hng
cui cng) tham gia vo qu trnh tm kim gii php.
Li ch ca nguyn tc Gii php Tip theo
Nguyn tc Gii php Tip theo c nhiu li th chung
vi cc nguyn tc ca T duy t ph. Ging nh nguyn
tc S Khc nhau c o v nguyn tc Trin khai Mc ch,
nguyn tc Gii php Tip theo xa b nhng bc tng t
tng hoc ro cn trong quan im khin chng ta khng
th nhn thc ng vn hoc khng pht huy c nhng
gii php sng to. Gii php Tip theo i hi ngi ra quyt
nh phi xem xt vn di nhiu gc khc nhau (chng
ta khng xt n nhng iu cm k, phong tc tp qun, vn
ha hay mi trng); thch thc cc xu hng trnh ri ro;
khuyn khch s hnh thnh v pht trin nhng tng i
T DUY T PH
1 6 6
mi; sn sng s dng cc cng c, k thut, v cc phng
cch din t hiu qu.
7 Nguyn tc T duy t ph v nhng li th khc nhau
ca 7 nguyn tc ny c mi quan h mt thit vi nhau n
mc kh nh r u l li th ring bit ca mt nguyn tc.
Tuy nhin, nhng li th sau y c xem l thuc v nguyn
tc Gii php Tip theo:
1- T duy v tng lai ca gii php hm nay v hnh
dung v gii php mc tiu l tng vi nhng ci tin ln v
cht lng v s lng ca cc gii php T duy t ph c th
c thc hin ngay hm nay. Nu bn mun c mt ch
tm thi, bn s xy mt ngi nh tng ng vi kh nng ti
chnh hin ti ca bn. Nhng nu bn mun c mt ngi nh
trong m, bn c th xy dng n qua nhiu giai on. Chnh
tm nhn di hn s ngn khng cho bn xy dng mt s hng
mc no c th lm cn tr vic xy dng ngi nh m c
ca bn v sau.
2- Nhng cn i v sp xp vn c trong hu ht mi gii
php c to ra bng cch nhn v tng lai thay v nhn v
qu kh. Nu bn c mt m hnh sn xut l tng nhng
hin ti khng th thc hin v thiu vn hoc hn ch v nhn
lc, bn c th pht trin mt Gii php Tip theo t ra s a
bn n gn vi mc tiu hn. Vic sp xp nh th hiu qu
hn so vi vic nhng d on kh khn km hm ngun
tng ca bn v ch a n cc gii php chp v, ngn
hn v thiu tm nhn chin lc.
3- Nhng xut thay i ca bn cha ng nhng d
phng cho vic ci tin lin tc. Mt gii php kh thi bao gm
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 6 7
nhiu thnh phn khc nhau. Thnh phn c th l Gii
php Tip theo c thit k vi kh nng ph hp v thay
i. Cc thnh phn khng thuc mc tiu l tng c th
c thit k tng bc hy b hoc lm cho ph hp vi
nhng mc ch khng lin quan. Chng hn, nh my sn
xut sn c th chuyn i thnh mt xng bnh m.
4- Bn ti a ha kh nng pht trin nhng gii php
sng to v ci tin bng cch b qua nhng d on v ro
cn ti chnh, thng tin, t nhin v con ngi c th gii hn
tm nhn ca bn. Thng thng, nu bn nhng la chn
gii php l tng ny n trong u, bn c th tm ra nhiu
cch vt qua nhng ro cn v sau hoc tm thy gii php
t ph ngay lp tc.
5- Bn tnh hay phn i s thay i ca con ngi m
ng cho s chp nhn v c vic phng s thay i.
Chng ta s t ngc nhin hn nu chng ta hiu r nhng
thay i l ph hp tm nhn ln hn.
6- Bn tn dng c thi gian dn du v gi tin
hnh thay i trong tng lai. Vi mt thc r rng v ni
bn hng n v gn lin vi s linh hot ng ph vi
nhng iu bt ng, bn c th vch ra nhng gii php tng
bc a bn n gn hn vi mc tiu l tng.
7- Gii php ca bn d thc hin hn. Hnh dung r
rng v con ng bn ang i s to iu kin thun li cho
nhng quyt nh mt pht m bn phi a ra khi d n
tin trin.
8- Gii php t ph d tm thy hn. Nguyn tc Gii
php Tip theo nh tan thi ng c thay i tnh th
T DUY T PH
1 6 8
v ng gi li nhng chuyn khng hay vn km hm s ra
i ca nhng tng t ph.
9- Bn c th vt tri hn i th ch khng ch ui kp
h. Theo li t duy truyn thng, bn s sao chp nhng iu
i th ca bn ang thc hin thnh cng, nh khi nim
mc cnh tranh c trnh by trong Chng 4. Nguyn tc
Gii php Tip theo gip bn c s hnh dung vt xa v tr
hin ti ca i th, v vy kt qu ca bn s vt tri hn
h. V d, trong khi nh my NUMMI, mt lin doanh gia
Toyota v General Motor Fremont, California, ang xem xt
p dng mt m hnh sn xut ca nhng nm u 1980 th
chc chn Toyota cng ang ci tin m hnh ca mnh
Nht Bn vt tri hn NUMMI, ch khng ch n thun
bt kp h.
10- xut ca bn cho s thay i c th lin quan n
nhiu knh a dng c pht trin t nhiu la chn. V d,
vic ci t hc ng nhm gim t l hc sinh b hc chc
chn ng quan tm hn vic gim s s lp hc. S phc tp
ca vn v h thng cc vn c lin quan i hi phi c
mt gii php nhiu mt vi cc b phn c kh nng x l
cc vn v s s lp, o to gio vin, h tr tm l, s quan
tm ca gia nh v cng ng, ngn nga ti phm, cc khon
ph cp, v nhiu hn na. Nhng gii php c th thay th
m bn trin khai t c tm nhn v mt ngi trng l
tng s cu thnh nhng yu t khc nhau nm trong gii
php mc tiu tn cng ca bn.
11- Mi trng sng to lun thng th. S phng th v
mu thun gia cc h thng v s phn b ngun lc s b p
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 6 9
ch khi mi ngi cng hng n mt tm nhn chung trong
tng lai bng tinh thn hp tc cao. thc rng m v ci
tin lin tc s em li kh nng tip cn vi nhiu gii php
c th thay th. Tm nhn di hn gip bn tm thi b qua
s m h v kh nng mt hay nhiu mt ca mt vn s
khng c gii php trc mt. Chng ta thng rt sn lng
xem xt mi tng v cho rng bt k tng no cng ng
c khen ngi. Nhng thi ny ti a ha kh nng pht
trin nhng gii php tin tin v sng to.
12- Bn s khng b sa ly vo v s tnh hung quanh
vn thc t bng cch trin khai ngay mt gii php ch
gii quyt nhng iu bnh thng. Cn cc h thng gii
quyt nhng bt thng hoc ngoi l c pht trin sau
theo mt t l m bn v ng nghip c th gii quyt. Vic
pht trin mt gii php sng to v kh thi cho cc hon
cnh l tng tn cng s dn n s ra i ca mt gii
php a nng, a chiu gii quyt nhng bt thng vn
hn ch hu ht li ch ca gii php mc tiu c p dng
trong nhng hon cnh bnh thng. Nhng iu kin ny
bao gm cc tnh hung, hoc cc yu t xy ra thng
xuyn nht hoc c tnh quan trng nht.
13- Bn khng tri thc hin ti gii hn suy ngh ca
mnh. Pht trin gii php tip theo a n nhiu cu hi c
th cn c tr li trc khi mt xut c pht trin y
. Nhng cu hi ny s nh hng vic thu thp d liu, v
th bn s trnh c vic nghin cu lng ph v quyt tm
thu thp tt c thng tin nh cch ca ngi gii quyt vn
theo li truyn thng.
T DUY T PH
1 7 0
Tuy nhin, khng phi mi gii php bn thc hin u l
mt gii php t ph. i khi gii php ca bn khng ti u
bng gii php m bn rt ra t nhng phng php truyn
thng. i khi gii php tc thi ca bn ch to ra mt thay
i nh trong thnh qu mong i v v th hn ch kh nng
t ph ca Gii php Tip theo. i khi hon cnh tm l
hoc chnh tr xung quanh vn ca bn i hi mt lot
nhng thay i nh thay v mt thay i ln, nhng nhng
gii php nh thnh cng theo mt th lin tc hng n
mc tiu Gii php Tip theo l nhng tia sng rc r c tc
dng bin tm nhn ca bn thnh thc tin.
B quyt pht trin cc Gii php Tip theo
Trong phn ny chng ti m t nhng cng c, cch
thc v cc quy trnh c th pht trin Gii php Tip theo.
Trc tin, chng ti mun trnh by ngha quan trng ca
tinh thn ci m.
Nghin cu ca chng ti v nhng ngi gii quyt vn
thnh cng cho thy rng mc d mi ngi c mt cch
thc v k thut ring khi ngun cm hng sng to,
nhng nhng tr gip s tht bi nu ri vo suy ngh tiu
cc v quan im gii hn ca cch suy lun truyn thng.
Mt tm th rng m nui dng kh nng l lun trnh
cao v s tru tng (ca mc ch) l yu t quan trng nht
ca T duy t ph.
Nghin cu ca cc ng nghip ca chng ti cng cho
thy nhng ngi hoch nh hiu qu l nhng ngi lun
hng theo mc ch, c nhn thc trung lp, c thin hng
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 7 1
lin kt mi ngi li vi nhau v c kh nng tm kim nhng
thng tin cn thit t nhiu knh khc nhau.
Sc cng ph ca cc nguyn tc T duy t ph l gip
bn lun lun th hin nhng c tnh ny. ti a ha sc
sng to, mt tm th rng m l iu cn phi c mi c
nhn, mi nhm v mi t chc.
Ngn ng c cu: Khng ai khng tng c mt tng
c o. Qu tht, dng nh tt c mi tng u c
ngi ngh ra trc chng ta, nhng tnh cht ca s sng to
l phi lin kt cc tng c theo nhng phng cch mi.
Hai nh tm l hc Michael Mumford v Sigrid
Gustafson cho rng biu hin ca s sng to khng ch c
hnh thnh t mi trng vt cht tn ti quanh ta. Nn nh
rng ngay c Shakespeare v Beethoven cng tng i mt
vi nhng trang giy trng m khng sng tc ni mt nt
nhc no. Thm ch c nhng ngi dng nh c kh nng
sng to phi thng nhng thc ra h ch vic kt ni nhng
hiu bit v kinh nghim ca chnh mnh theo nhng cch
thc ht sc mi l.
T nghin cu ca mnh v cc iu kin dn n nhng
thnh tu tin tin, Koestler a ra nhn nh rng chng ta
khng th sng to ra ci mi nu khng da trn ci g c,
Mumford v Gustafson vit. Thay vo , s sng to xy ra
ty thuc vo vic ti sp xp nhng thc t v hiu bit hin
ti t s hp nht bt ng ca hai hay nhiu gin .
Chng ti khng c m t r rng no cho nhng b n v
cch sng to ra nhng tng chnh, nhng hc thuyt
T DUY T PH
1 7 2
Bisociation
(*)
c nu r iu ny. Hc thuyt ni rng tng
t ph ny sinh khi hai suy ngh, hai m hnh hoc hai s
tru tng giao thoa vi nhau. S giao thoa ngh ny nm
ngay trng tm ca quy trnh m chng ti ngh bn p
dng pht trin cc gii php tip theo.
Mt trong nhng li th ln nht ca qu trnh lm vic
nhm l kh nng khi dy tng sng to trong mi c
nhn. Tuy nhin, trc ht, cc thnh vin nhm phi vt
qua ni lo s b ch giu khi trnh by nhng tng mi,
thm ch l l lng. H cn phi tin rng c nhm xem trng
s tin cy, s khuyn khch v ci m vi nhau. Nhm gii
quyt vn cn a ra nhng quy tc c bn v s dng cc
phng cch truyn cm hng sng to hn cho nhm. V d:
1- Khng cho php bt k ai phn bc mt tng ngay
khi n va c nu ra. Vic phn bin ch c php din ra
giai on sau.
2- Khuyn khch nhng tng t do hoc hoang d.
3- Li ko mt vi ngi bn ngoi tham gia vo d n.
4- Ghi chp li tt c cc tng mi tng u
c xem xt cng bng.
5- a ra nhng cu hi kch thch hoc thc y s sng
to, chng hn nh:
(*) Trong The Act of Creative, Arthur Koestler cn c trn lun tnh c o
sng to khng c ngha l to ra hoc lm pht sinh mt h thng tng t ci
khng, m ng hn l t s phi hp nhng m hnh t duy tng tn ti vng chc
thng qua tin trnh trao i cho. Koestler gi tin trnh ny l bisociation. Nh vy,
c th hiu bisociation l kt qu t s kt hp nhng im tng ng bt ng
to ra nhng kiu kt hp mi.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 7 3
H thng hoc dch v cng thm no c th a
chng ta ln thnh mt cng ty hng u th gii?
Gii php l g nu chng ta khng phi chu sc p
no c?
M hnh l tng l nh th no nu chng ta c th
t c tt c nhng mc ch ln hn mc ch m
chng ta chn?
Gii php nh th no nu chng ta lm li mi th t
u (lm li cuc i, d n mi, tc phm mi)?
6- Tp trung tho lun v cch thc hin nhng gii php
ang c xut thay v c chng minh chng khng th
thc hin c. Hy p dng l thuyt tr chi tin tng.
7- Khi s dng tt c nhng cch thc trn, hy vui v ci
m bng nhng c ch, li ni khi hi nhm kch thch tr
tng tng ca nhng ngi tham gia. sn sinh tng,
khi hi l mt yu t rt quan trng.
Bn cn lm cho mi ngi trong nhm thy rng h c
th ph v mi s km hm t duy h. Bn c th lm iu
ny bng cch s dng nhng cch thc trnh by tnh hung
t nhng quan im khc bit hoc l thng. Sau y l mt
s cch thc hay cng c hu ch khi dy nhng tng
ci tin:
Cc nguyn tc. Hu ht mi lnh vc (nh bp, lp rp
sn phm in t, thu kha hoc vn giao thng) u c
mt b kin thc hoc b quy tc m t nhng iu kin hoc
gii php l tng cho nhng thnh phn khc nhau ca h
T DUY T PH
1 7 4
thng (s b tr, c cu t chc, h thng my tnh, bin
php phng nga tai nn). Mt s quy tc c lin quan
mt phn n cc nguyn tc ca T duy t ph tc loi b
nhu cu v mc ch tc thi bng cch xem xt nhng mc
ch ln hn, ch xc nh mt u vo c chi ph thp (hoc
cht lng cao), ch xc nh mt u ra vi cc sn phm c
cng c trng, thc hin cng vic mt cch t ng Hy
nhng nguyn tc ny tng lc ha trn vo nhau nhm to
ra tng mi trong u bn. Hy hi chnh mnh rng bn c
th t c mc ch X thng qua nguyn tc Y nh th no?
V d, nu bn nh lm nh bp, hy p dng cc quy tc
hng dn v thit k sn nh, la chn vt dng, k thut lt
nn, h thng n chiu sng... v chng hi t vi nhau
trong u bn theo mc ch chn. Th hi rng bn c
th t c mc ch c mt nh bp sch s, p m khng
cn phi lau dn nhiu bng cch lt gch men trng hay
khng?
Php so snh loi suy v n d. Mt gii php ci tin
trong mt lnh vc no hon ton khc c th giao thoa vi
mc ch ca bn. Hy chn mt lnh vc m cc mc ch c
th tng t nhau v pht trin cc phng n c th la chn
cho lnh vc . Sau , s dng gii php t lnh vc th hai
lm c s cho vic ng dng trong lnh vc chnh. Hoc, bn
cng c th suy ngh cch t c mt mc ch i nghch
hay chn nhng i tng khc thng nh mt php n d
kch thch vic sn sinh ra cc tng. (H thng s hot ng
nh th no nu n c cu to ging nh mt cun t in,
mt chic xe p 10 tc , mt mng nhn hoc b iu khin
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 7 5
t xa ti-vi?) Hoc th thc hin mt s vic khng c lin quan
(i siu th, do cng vin hoc thm bo tng, c th hay sch
vn hc ngh thut, cc bi bo th thao, tr chi hoc tp ch
thi trang). Nhng cch ny c th to ra tng gii quyt vn
tng t theo cc tiu ch ca chnh bn, nh s thun tin,
phn ng nhanh, tit gim chi ph hoc bt mt. Tip tc hi
chnh mnh rng bn c th t c mc ch X thng qua
nguyn tc Y nh th no?
Nhng bn cn thn trng vi php so snh loi suy v n
d! Chng 4 gii thch vi bn ti sao. Khng phi bn sao
chp iu ngi khc lm m bn ch tm kim tc nhn
kch thch cho cc tng ph hp vi tnh hung v mc
ch ca bn.
Lin kt t do. Bt k suy ngh, i tng, hoc tm nhn
no u c th giao thoa vi mt suy ngh hoc mc ch khc
to ra nn tng cho mt tng th v. Hy th nghim vi
suy ngh ca bn. Nhng ghi ch v hnh v trn giy c th
hnh thnh mt lot cc lin kt ri dn n tng sng
to. c ngu nhin mt s t trong t in to mt s
lin tng no vi mc ch chn. Hnh dung v cc gii
php vi chi ph v ngun lc u t thp nht c sn phm
hon ho lm hi lng khch hng mi thi im. S dng
d on ca cc nh tng lai hc nh mt nhn t kch thch
to s giao thoa vi mc ch chnh ca bn. V d, vi d
on t l sinh gim th bn cn phi lm g t c mc
ch X mt cch l tng?
Khoa hc vin tng. t mnh vo v tr ca tc gi
truyn khoa hc vin tng Isaac Asimov vit ra cch thc
T DUY T PH
1 7 6
t c mc ch trng tm: iu g s xy ra nu cng ngh
sinh hc c th thay i cu trc phn t ca vt cht? c g
chng ta c th cy vo u chng ta nhiu con chp my tnh.
Nu dn s th gii tip tc tng u nh th ny th h thng
chm sc y t s nh th no vo nm 2035? iu g s xy ra
nu chng ta c mt hng kinh doanh khc?
Hnh dung. Chn mt thc o kt qu hoc nhn t
quyt nh thnh cng m bn xc nh cho mc ch ca
mnh v hnh dung ra gii php t c iu . Gii php
nh th no gim tai nn xe c ti giao l n mc thp
nht? M hnh x l n hng no c th tn dng 100% cc
ngun lc (cng nhn, giy, thi gian s dng my tnh...). Gii
php m bn hnh dung v hiu qu ca cc thc o nh gi
tnh hiu qu s kch thch tng nhm t c mc ch
l tng ca bn.
Vit kch bn. Cch ny c th c s dng ba mc :
th nht, m t tng lai khi c gii php l tng; th hai, m
t mt gii php l tng; th ba, m t hnh ng yu cu
(ci cch hnh chnh, thu ht ngun lc, vai tr ca c ng,
nhng nng lc ct li mi) thy r kch bn th hai. Cc
cng c vin tng cng ngh cao s h tr c lc cho cc
kch bn ny.
t gi thit. i vi cc mc ch ca c nhn hoc gia
nh, y l s tng hp ca cc phng php vit kch bn,
hnh dung, lin kt t do v khoa hc vin tng. Bn s t
cc mc ch ca mnh nh th no nu bn trng v s v
khng phi chu ton ngha v g trong mt nm v c t
do i du lch khp ni? Bn s t c cc mc ch cng
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 7 7
ng ra sao nu bn c qung co min ph trn cc knh
ti-vi? Nu bn l khch hng/nh cung cp ca chnh bn?
Phng php lch s v tiu s. Nh li mt s kin
qua (thm ch xy ra nhiu thp k hoc nhiu th k trc)
c kt qu vang di hoc khc bit, v trng hp giao
thoa vi mc ch chn ca bn nhm to ra nhng tng
mi. Hoc, ngh v mt ngi thnh t hay uyn bc m bn
ngng m, v hi chnh mnh, h s dng nhng cch
thc c bit g t c nhng thnh tch ?
Kch bn cho tnh hung xu hn. Phng php ny a
nhng ro cn hoc nhng hnh ng tiu cc m hu ht
mi nhm u a ra s dng mt cch tch cc. Mt n
lc c thc nhm a ra vin cnh xu nht ca tnh hung
gip xc nh nhng tr ngi i vi vic thc hin tng
hoc nhng vn c th pht sinh sau khi phng php
c a vo s dng. ng thi, cch ny cng gip bn ngh
ra cch x l nhng trng hp tri ngc vi nhng kt qu
m bn mong i ngay ti thi gian v a im chng xy ra.
Vin cnh v tnh hung xu hn a n cu hi: Mt
phng php l tng nn c pht trin nh th no
trnh tr ngi hoc kt qu tiu cc nh th?
Cng c h tr. Cc cng c nu trn nh cc nguyn
tc, php so snh loi suy v n d, lin kt t do, hnh dung
pht huy hiu qu cao hn nh nhng k thut c th.
Nhng tm th vi nhng hnh nh kch thch sng to c
trng c trnh by trong cun Creative Whack Pack ca
Roger von Olch. Poster c th c treo trong phng hp,
khuyn khch mi ngi b phn xt v t suy ngm. Cc
T DUY T PH
1 7 8
cng c ny c lp trnh thnh mt s phn mm, nh phn
mm Idea Fisher gm 705.000 t v cm t khc nhau kch
thch ngi s dng ny sinh v lu li trn my tnh nhng
tng khc thng.
S a dng ca cc m hnh t duy. Mi ngi c xu
hng ng h mt kiu hay mt m hnh t duy khc nhau -
hu ht thng da vo trnh hc vn hoc chuyn mn
ca h. V d, mt k s thng ngh v m hnh lm vic
bng mt hnh nh trong u h. Ngc li, nh tm l hc
thng s dng ngn ng v cc hnh nh n d. Tuy nhin,
vic th nghim vi li t duy v cc k thut khc nhau s
m rng cnh ca dn n nhng tng l th hn.
Trong s rt nhiu m hnh t duy th nhng m hnh sau
y c bit c tc dng i vi nhng suy ngh sng to.
T duy Tng hp (Synthesis Thinking) l s kt ni cc
b phn vo trong mt tng th, to ra s lin kt p ng yu
cu ca mt mc tiu. V d, s tng hp thun ty c th l
mt bc tranh c v bi mt a tr khng c hng
dn hoc mt ci ru c lm ra t mt ngi khng phi l
th rn. Tng hp l phn ct li ca vic thit k qu trnh
lin quan t mc ch sn phm mi cho n nhng cng b
v hnh thc v cch s dng. Ngi c t duy tng hp
thng s dng nhiu phng php khc nhau kch thch
to ra nhiu la chn c th thay th nhm t nhiu tm
nhn khc nhau.
T duy Phn k (Divergent Thinking), thut ng c s
dng v c nh ngha u tin bi Guiford vo nm 1950,
l kh nng ca mt c nhn to ra nhng gii php tim nng
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 7 9
khc nhau cho mt vn . T duy phn k s mang n v s
nhng tng, khi nim v cch tip cn khc nhau. V th,
ngi c t duy phn k lun s dng nhiu cch thc khc
nhau tm kim cc chi tit (v d nh vit kch bn) lm
phng tin kch thch to ra nhiu la chn hn x l vn
c pht hin.
Ngc li, T duy Hi t (Convergent Thinking) tp trung
vo vic chn la mt trong s nhng gii php khc nhau.
Ngi c t duy hi t s dng nhng cch c th to ra nhiu
la chn khc nhau m bo rng kt qu t c l da
trn mt s lng ln cc tng trong vic mang li kh
nng ln hn cho mt gii php sng to hn.
T duy Suy din (Deductive Thinking) suy lun t tng th
n chi tit. Li t duy ny gn lin vi phn tch logic, mc d
khng phi lun lun, t nhng hc thuyt v thc t hin
hu n nhng thc t hoc gii php c th. Phng php t
duy ny c p dng tm ra cu tr li cho mt vn .
Ngi t duy suy din gii ng dng hu ht cc phng php
trc khi chn mt gii php c th thc hin.
Ngc li vi T duy Suy din, T duy Quy np (Inductive
Thinking) i t chi tit n tng th. Cc hc thuyt khoa hc
hnh thnh theo cch ny. Khi c s dng gii quyt vn
, phng php ny thng a ra mt m hnh chung t
cc gii php ca nhng vn tng t. Ngi c t duy quy
np nn s dng cc k thut c trng (v d, phn mm my
tnh) kch thch to ra nhiu tng trc khi i n mt
gii php. T duy quy np cao nhng gi nh thng
thng c nhiu hn mt gii php tim nng hay mt hc
T DUY T PH
1 8 0
thuyt tng xng. V vy, n cng c mi quan h vi t duy
tng hp v t duy phn k.
C l bn cn s dng nhiu cng c t duy khc na,
nhng iu quan trng l bn cn trnh li t duy li thi ch
ch trng phn tch v m x vn . Hy tp trung vo mc
ch v c gng ra cng nhiu gii php sng to cng tt
i vi mc ch m bn chn.
S dng nguyn tc Gii php Tip theo
V c bn, vic chuyn t dy mc ch n mt gii php
mc tiu l tng l mt qu trnh c th c thc hin t do
v khng c cu trc. Tuy nhin, Bng 6-1 m t nhng bc m
bn c th p dng m mm tng sng to v tin n
gii php m khng s dng n cc phng php truyn thng.
Cc bc c th c p dng khng theo trnh t no. V
d, bc B c th trc bc A bt k thi im no ca
qu trnh. Nhng hng dn ny ch nhm pht huy tc dng
ca nguyn tc Gii php Tip theo trong nhng ln u bn
p dng n. Chng s nh hng cho bn v cc tng, tht
nhiu tng m khng nh gi tng. nh gi ch ph
hp cho nhng bc sau. Sau mt thi gian p dng, chc
chn cc nguyn tc T duy t ph s tr thnh phn x t
nhin ca bn.
Nhm d n ng cao tc Ht Small tho lun hai
t ch yu trong nhn nh v mc ch: c mt ng cao
tc
(*)
. l t c v ng cao tc. T c biu th a
im v phng hng, trong khi ng cao tc biu th s
(*) Nguyn vn: To have a highway.
Bng 6-1: Pht trin mt mc tiu Gii php Tip theo v
chn mt gii php c xut.
A. Xc nh cc trng hp bnh thng cn xem xt ra gii
php.
B. Pht trin cng nhiu tng cng tt v cch thc t c
mc ch chn hoc mt mc ch ln hn trong dy mc ch
ca bn.
C. Tp trung tng theo nhng la chn gii php hoc h thng
chnh. Kt hp nhiu tng hay vo mi la chn. Mt la chn
phi m bo t c mc ch ca bn v phi bao hm nhng
chin lc c th thc hin.
D. B sung cc tng ph, cc chi tit vo mi la chn m bo
tnh kh thi v kh nng nh gi tnh hiu qu ca gii php.
E. Chn ra Gii php Tip theo mc tiu bng cch nh gi tng la
chn chnh. (Tha nhn nhng iu kin thng thng, v nh gi
cc tng gii php thng qua nhng thc o kt qu c
xc nh.)
F. C gng lm cho chin lc gii php tip theo tr nn l tng hn
na.
G. Nng cp mc tiu gii php tip theo kt hp nhng trng
hp bt thng. B sung cc chi tit chn ra mt gii php
c xut.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 8 1
hnh dung v mc ch. Tho lun v nhng t ny v hm
ca n dn n quyt nh rng nhm s xem nhng iu kin
ny nh nhng trng hp thng thng pht trin mt
Gii php Tip theo: mt bng bng phng, khng c tr ngi
gia hai thnh ph, v mt ng cao tc hai ln xe.
Bc u tin l phi xc nh nhng trng hp bnh
thng cho gii php mc tiu ca bn. iu ny khng phi
d dng, bn hy cn nhc k lng v nhng iu bnh thng
thng khng hin r.
T DUY T PH
1 8 2
Bt u bng cch xem xt nhng t ng v cm t chnh
(ng t, ch t, tc t) trong cp mc ch chn hoc
cp ln hn. Xc nh nhng nhn t thc t no xut hin
thng xuyn nht, quan trng nht, hoc s tr thnh nhng
hng s hay nn tng ca d n.
Trong nhiu trng hp, nhng trng hp bnh thng
gn cht vi cc t ng th hin u vo hoc u ra ca gii
php cui cng. u vo v u ra ch gii quyt nhng h
thng ln hn hoc mi trng ngoi cnh, m rt t c kh
nng thay i d n, cho d d n ln hay nh. V d, 35%
n hng nhn c mt trung tm dch v c gi ti t
vng duyn hi pha Ty, 25% t duyn hi pha ng, 20% t
cc bang min ni v cn li 20% t nhng ni cn li trong
nc v nc ngoi.
Phng thc khc li chn thi im xa l iu kin bnh
thng. iu ny cho php ngi ta ngh v cc iu kin l
tng: Bn ngh mt trng i hc k thut s nh th no
l tt nht trong 10 nm ti? H thng chng su hi l tng
c th c p dng trong 5 nm ti cho c nc M ra sao?
B mt khu ph s nh th no trong 6 nm sau khi d n
pht trin th c hon thnh?
Mi iu kin da trn c s thi gian c th cng cn
nhng quyt nh nh hn, v l nhng quyt nh d dng
trong bi cnh ca ci nhn di hn. V d, vic xc nh
nhng vn k thut no s c xem l iu bnh thng
sau 10 nm s tng i d, bi v li ch ca c nhn vo thi
im xc nh khng b e da.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 8 3
Mt cch khc cho thy cc nhn t bnh thng c
s dng trong qu trnh T duy t ph l gi s rng ln lt
tng nhn t chi phi 100% cc iu kin v quyt nh m
hnh l tng hay h thng ci tin no l thch hp i vi
tnh hung bnh thng . V d, u l tng t ph
x l n hng ti trung tm dch v trong trng hp ton b
chng u c gi n t B Ty.
Nhng nhn t bnh thng hay hp quy tc bn thn
chng khng phi l mt kt qu nhng l mt phng tin
pht trin Gii php Tip theo. Khi nim bnh thng
(regularity) c th dn n mt s t ph ln khi thit k h
thng l tng. Tuy nhin, vic lit k cc yu t bnh thng
khng c ngha l bt k nhn t no cng phi c s dng.
Chn nhng nhn t bnh thng cho mt d n c th
thng nh vo phng php th-v-sai, v nhng quyt nh
mc no thng l ch ng. Tuy nhin, trong qu
trnh thit k gii php l tng, nhng nhn nh v iu bnh
thng c th c thay i vi ln nn y khng phi l mt
quyt nh ch cht.
Nhm d n ng cao tc Ht Small s dng mt vi
cch thc m rng nhiu tng nhm t c nhng mc
ch ca d n. Ch c hai cch ng ch .
Cu hi: Gii php Tip theo hoc h thng l tng no
s loi b yu cu v cp mc ch chn, c ngha l s t
c mt mc ch ln hn?
T DUY T PH
1 8 4
Tr li:
1- S dng xe ti cng thm gim s lng xe lu
thng trn ng.
2- t nhng bng xch ti t ng iu ha lu lng xe.
3- Lp t ng ray nhng xe ti cng thm c th
ch xe ti v xe hi.
Cu hi: Nhng cch tt nht (h thng l tng no)
t c cp mc ch chn?
Tr li:
4- Mt ng cao tc bn ln xe hon ton mi theo mt
ng thng.
5- Lm mt ng cao tc mi hai ln xe lu thng
mt chiu, v ng hin hu dnh cho hai ln xe theo chiu
ngc li.
6- M rng ra hai bn ng cao tc hin hu, mi bn
mt ln ng mi.
7- Yu cu mi ngi s dng xe hai cu vt mi a
hnh, xe i c trn ct, xe i c trn cn ln di nc
tn dng mt ng.
Bc tip theo (Bc B, Bng 6-1) l phi a ra cng
nhiu tng cho Gii php Tip theo cng tt. y l thi
im quan trng ca qu trnh xy dng khi nim v cng l
lc s dng hu ch nht nhng cch thc, k thut c trnh
by trn y. Hy tm kim vt ra ngoi nhng g bn c th
bit. Bn phi thit k nhng h thng l tng ch khng ch
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 8 5
n gin ni v chng. Bn phi x l cn thn c nhng
tng phi thai na. ci tin cht lng tng, bn cn
phi b sung: lm th no mt tng (d c phn l lng)
thc s pht huy tc dng?
Cc tng bn ghi nhn phi tng i hon chnh. V d,
nu mc ch l chun b ha n, cu ni c th lm pht
sinh tng l: n t hng ca khch hng c nhp vo
my tnh. My tnh s x l nh sau: gim s lng hng tn
kho, a s gim vo phn phn tch doanh thu, v t ng nhp
lnh sn xut lin kt v bn sao vn chuyn lu tr, vn ti
n ng bin (bill of lading) v xut ha n bn hng.
ng thi, hy nh rng y l mt bc n gin. ng
cho rng l tng c ngha l phc tp. H thng v gii php
l tng ca bn nn phn nh mt cch d dng v t phc
tp nht nhm t c nhng mc ch nh. Hy nh
hnh tng t c mc ch v lm hi lng khch hng
theo hng n gin nht.
Sau khi bn a ra mt nhm gii php hoc la chn
khc thch hp cho tng lai, th tip theo l qu trnh phn
loi (Bc C, Bng 6-1). Cc tng m bn v cc ng
nghip ghi chp li gi phi c sp xp thnh nhng la
chn gii php chnh.
Mt s la chn chnh yu l mt tng hon chnh v
m rng, kt hp cng nhiu tng hay t danh sch ca
bn cng tt. Mi la chn chnh, nu c thc hin, s gip
t c mc ch nh trong iu kin bnh thng hoc
l tng. Pht trin mt s la chn chnh khc ngn chn
T DUY T PH
1 8 6
s kt lun vi v v mt tng v kch thch s kt hp ca
cng nhiu tng hay vo mi la chn gii php.
Nhng la chn chnh tng i khc nhau mc d chng
cng cha ng mt s tng ln hay nh. Cui cng, bn
hy chn ch mt la chn chnh lm gii php mc tiu nhm
t c mc ch nh.
V d, mt d n thit k h thng phn phi vt t vn
phng phm cho 200 a im tip cng dn thuc Phng
Chng l Los Angeles a ra nhiu gii php v sau c
kt hp thnh ba la chn chnh:
1- Thit lp kho trung tm v nhp thng tin t cc phiu
yu cu vt t v n t hng qua in thoi vo my tnh c
nhn.
2- Thit lp mt mng li truyn thng trong khu vc
t ng ha dng thng tin cho ph hp vi vic lu tr t
ng v tnh ton cc danh mc vt t ti kho trung tm.
3- ngh cc nh cung cp hng giao hng trc tip n
tng a im tip cng dn.
Mt b phn chnh ca gii php c th c m rng,
nhng bn thn n khng phi l gii php hon chnh.
c th l mt phn ca mt hoc mt vi la chn chnh
nhng phi c lin kt vi nhng thnh t khc t c
mc ch mong i. S dng my tnh c nhn theo di
bin nhn, n t hng v giao hng l mt thnh t chnh
ca gii php cho vn phn phi vt t cho cc vn phng
chi nhnh thuc Phng Chng l, nhng my tnh c nhn
khng l mt gii php.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 8 7
Khi tin hnh phn loi, hy xem mi mc trong danh
sch cc tng l mt gii php la chn chnh, mt thnh
t chnh ca gii php hoc mt chi tit ph hp vi nhiu
gii php c th thay th hoc ca cc thnh t chnh. Sau
lin kt v sp xp nhng danh sch ny thnh nhng la chn
hon ton kh thi. Tuy nhin, vic b sung mt s chi tit v
tng mi trong qu trnh thc hin cng lm tng tnh kh
thi v cho php bn o lng c hiu qu ca gii php
(Bc D, Bng 6-1).
Mt s la chn gii php chnh c th thc hin ngay nu
cc iu kin bnh thng hoc l tng th hin c tnh u
vit. Nhng ngi nhn xa trng rng v ngi t duy theo
hng tm gii php l tng lun thch thc bn. H a ra
nhng cu hi khi gi v cc thng tin cn c thu thp. V
d, sn phm c th c phn phi t ng bng cch no?
Hoc c th lm kim loi co li nhiu hn khi tri lnh nh th
no? Hoc, lm th no m bo dng xe c thng sut?
Nhm d n ng cao tc Ht Small c ngi n vn
phng S Giao thng thu thp thng tin cn in chi tit
vo cc tng chnh, d ton kinh ph v cc nh gi khc
v tng. Nhm s dng tng thc o nh gi tng
tng trong iu kin bnh thng. Mt cu hi pht sinh: c
php o no quan trng hn khng? Cui cng, nhm nhn
nh rng chi ph l nhn t ch yu nu cc nhn t khc nm
trong gii hn c th chp nhn.
Kt qu, nhm chn tng s 4 lm Gii php Tip theo
m h hng n. tng 5 cng c xem l mt gii php
mc tiu c th la chn nu mt ng cao tc hai ln xe
T DUY T PH
1 8 8
c sn v khi , chi ph xy dng s thp hn so vi tng 4.
M hnh mc tiu ny th hin r trong Hnh 6-1 trong cc iu
kin bnh thng, c th.
Tip theo, hy chn gii php mc tiu, chnh l gii
php hng bn n gii php l tng ng thi cng cha
ng nhng chin lc c th tin hnh ngay hoc tng
bc thay i sut qu trnh thc hin (Bc E, Bng 6-1).
chn ng gii php, bn hy nh gi tng gii php
chnh bng nhng thc o m bn xc nh, trong trng
hp iu kin bnh thng. V khi bn a ra la chn ca
mnh, hy t hi mt ln na: Chng ta c th lm g xc
nh ng gii php ti u? Lm th no gii php xy ra?
(Bc F, Bng 6-1).
Tip theo, nhm d n xem xt cc ngoi l hoc nhng
iu kin bt thng: H Chng ngi, v ng cao tc hai
ln xe mi v ng cao tc hin hu giao nhau hai im.
Mi iu kin bt thng c th c xem l mt d n nh
pht trin mt nhm tng mi: Gii quyt trng hp H
Chng ngi nh th no?
ng cao tc mi
mt chiu, hai ln xe
ng cao tc hin
hu dnh cho chiu
ngc li
Hnh 6-1: M hnh mc tiu Gii php Tip theo cho cc
con ng Ht Small.
HUBSVILLE
QUEEN CITY
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 8 9
Mt s tng gii quyt trng hp H Chng ngi l (1)
vn s dng m hnh mc tiu, nhng vi mt ng trnh
nh quanh h; (2) xy dng mt ng cao tc hai ln xe vng
cung, thay v ng cao tc ct ngang h; (3) xy dng mt cy
cu hai ln xe bc qua h; (4) ngn h, tho nc v (5) t
to mt ln ng i xuyn qua. Nhng tng ny c nh
gi xem tng no tn t chi ph nht ( tng u tin l tt
nht), gn nht vi mc tiu ( tng u in) v d thc hin
( tng u tin). V th, tng u tin tr thnh gii php
c kt hp gii quyt vn H Chng ngi.
Mt tng c pht trin gii quyt trng hp giao
nhau ca xa l c v mi l (1) xy ng vt trn hoc di
ti mi im giao nhau, (2) t n giao thng ti mi giao l,
(3) t bng dng ti mi giao l v (4) sp xp tuyn ng
loi b nhng im giao nhau. tng th 4 gn nht vi mc
tiu. N pht huy tc dng, nh c trnh by trong Hnh 6-2.
xut c b sung, chnh sa nhm gii quyt nhng iu
kin ngoi l cng tng t nh Gii php Tip theo. nh gi
c lp, kch thch v cc kim tra khc c thc hin m
bo tnh hiu qu ca cc xut c th v ng cao tc.
Bin Gii php Tip theo thnh mt m hnh xut thc
hin (Bc G, Bng 6-1) lin quan n vi d n nh hn
nhm tm gii php x l nhng bt thng v nhiu chi tit
m bo tnh kh thi. Trong nhiu trng hp, hp kim
tra thng tin vi ngi khc l cn thit. Kt qu thng l
mt gii php t ph, ng thi vn d on c nhng
thay i trong tng lai. Theo thut ng tin hc, gii php
xut c xem l phin bn hin hnh. Khi , b n tr
T DUY T PH
1 9 0
nn r rng iu ang thc hin gi y ch l mt bc
hng n mc tiu cao hn.
y l mt vi lu m bn s thy trong qu trnh tm
kim gii php:
Chng ti khng th vt ra ngoi phm vi ca mnh.
ng trn lp trng ca mnh.
Khng vt qu ngn sch a phng.
Nu gii php kh thi, chng ta s lm cho n pht huy
tc dng.
Hy i n vn tip theo.
Ch c mt gii php ng duy nht cho trng hp ny.
iu ny hon ton khng thc t.
Hy thc t i no.
Trong b phn ca chng ta (nhm, t chc), iu ny l
khng th!
iu ny ch c lm trong ngnh ca chng ta (ngh
nghip).
Chng ta khng th tr v im xut pht.
Bt k khi no bn gp phi nhng cu ni nh trn hoc
bt k nhn xt trc tip no v tng ln u tin c trnh
by, hy dng li v p dng nguyn tc Gii php Tip theo:
Ti c a ra qu nhiu la chn hoc gii php l tng?
Chng ta c th t c cc mc ch ny bng cch no
nu phi bt u li t u?
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 9 1
Ti c xem xt mc ch ny v tng mc ch ln hn s
thc hin nh th no trong vng 10 nm k t by gi?
iu kin bnh thng no c th gip chng ta pht trin
nhng gii php l tng nht? (Nh trnh 15% trng
hp bt thng, ch tp trung vo 85% trng hp thng
thng ca gii php.)
iu g hin ti khng th lm nhng nu c th, s em
li thay i mt cch cn bn?
C phi ti ang xem xt ng mc tiu cho xut ti u?
C phi ti ang tm kim mt cu tr li ng th hai?
Th ba? Th t?
Ti c nh khuyn khch v li ko ngi ngoi cuc
tham gia vo qu trnh i tm gii php hay khng?
Hnh 6-2: M hnh gii php kh thi mi cho cc con ng Ht Small.
NORTH GORGE
HT SMALL
Giao l BUFFALO
QUEEN CITY
HUBSVILLE
ng cao tc mi hai ln xe
ng cao tc c hai ln xe
ng trnh nh quanh h
H
Chng ngi
T DUY T PH
1 9 2
Kt lun
Nguyn tc Gii php Tip theo c vai tr rt quan trng
trong vic pht trin nhng chin lc c th nhm t c
nhng quan im ci m ca nguyn tc v S Khc nhau c
o v nguyn tc Trin khai Mc ch. N buc bn phi suy
ngh vt ra ngoi vn hin ti v gii php kh thi u tin
hnh dung v hnh nh ca bn hoc cng ty, h thng, t
chc, sn phm hoc dch v trong tng lai. S hnh dung
ca bn c th tt tri xanh, nhng nguyn tc ny s a
bn tr li mt t khi bn tm nhng chin lc kh thi cho
mc tiu ca mnh. Nguyn tc s mang li cho bn s t do
chn la nhng gii php ng ci thin cuc sng.
Thc hnh nguyn tc Gii php Tip theo ca T duy
t ph nh sau:
t ra mt khung thi gian cho vic pht trin gii php
l tng.
Cho php bn bt u t vch xut pht tm kim gii
php.
Khuyn khch cc knh phn bin c th dn n nhng
gii php l tng.
Cn c vo iu kin bnh thng thit lp m hnh
gii php l tng.
Trnh c vic xy dng iu g hm nay nhng tr
thnh vt cn trong k hoch di hn.
m bo rng nhng xut hin ti cho s thay i cha
ng nhng d phng cho vic ci tin, nng cp lin tc.
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 9 3
Khc phc tnh trng phn i s thay i theo bn nng,
ng thi khuyn khch thi dm chp nhn s thay
i.
Cho php bn vt tri hn i th, ch khng n gin
l bt kp h.
m bo rng suy ngh ca bn khng b gii hn bi tri
thc hin ti.
V thc cht, bn c T duy t ph t phn kt thc
(gii php) ngc ln vn ca bn. Harold Geneen, cu Ch
tch Cng ty in thoi v in tn Quc t, vit rng: Bn
c quyn sch t u n cui, nhng bn qun l cng ty
theo chiu ngc li. Bn xc nh kt qu trc v sau
lm mi vic hng n kt qu .
Nguyn tc Gii php Tip theo c th c p dng i
vi tt c mi ngi mi trnh khc nhau. Th dn
Australia cng c th c dy v cc nguyn tc T duy t
ph. D h khng c kh nng thit k mt bn in t hoc
mt h thng lch trnh hoc h thng sn xut, nhng h vn
c th s dng cc nguyn tc pht trin gii php trong h
quy chiu ca nn tng tri thc ca h, ng thi s nng cao
s t m hc hi nhng loi thng tin mi.
Nguyn tc T duy t ph ni chung, Gii php Tip
theo ni ring, l rt cn thit bin nhng nn tng tri thc
thnh nhng gii php hiu qu nht.
Mc tiu Gii php Tip theo m bn chn c nhng c
im sau y:
T DUY T PH
1 9 4
L mt s th hin r rng v h thng l tng m bn
hnh dung nhm p ng mc ch ca bn. chnh l
mt m t thng thn v r rng cc bin php bn s s
dng t c cc kt qu m nhng ngi c lin
quan c th hiu v c truyn ngun cm hng t .
Linh ng trc phn ng ca i th cnh tranh. i
th ang thc hin nhng k hoch ca h v s cng khai
kt qu cng vi kt qu ca bn. V th, gii php mc
tiu ca bn phi mang tnh linh hot thc hin nhng
iu chnh, b sung to li th cnh tranh.
Cha ng cc yu t ca Gii php Tip theo mt gii
php tip theo sau gii php tip theo khc. Th gii
chng ta vn ng v pht trin khng ngng, v th gii
php mc tiu t nht phi kt hp vi nhng d on v
tnh hnh pht trin cng ngh v xu hng c cu dn
s. Nhiu d on c th ng nhng phn ln l sai v
chng ta khng c cch no bit chc d on no
ng, d on no sai. Pht trin cc gii php tip theo
linh ng t mc tiu nh l iu cn thit
thch ng vi mi thay i trong tng lai.
Trnh by nhng ri ro thp nht v nhng k vng cao
nht cho s thnh cng c th l mt nghch l vi
nhng iu khng bnh thng m nguyn tc ny mun
bn xem xt. Nhng nu bn p dng tt c nhng nguyn
tc T duy t ph khc, mc ch ca bn l r rng:
xem xt s khc nhau c o, thit k gii php thc hin
ng n; th kh nng tht bi s thp. Qu tht, nhng
ngi thnh t m chng ti kho st cho rng vch sn
NGUYN TC GII PHP TIP THEO
1 9 5
trong u mt tm nhn hoc mc tiu Gii php Tip
theo m bo cho h c may mn khi cn phi iu
chnh gii php trong qu trnh thc hin. Xc nh tm
nhn cho mt gii php l tng l v ch nu bn khng
xy dng c tnh kh thi bn trong gii php .
Nguyn tc Gii php Tip theo c th s khin bn ngc
nhin vi nhn thc v cc c hi! Bn s khng bao gi
bit c bao nhiu thay i l tr khi bn pht trin
nhng chin lc hng bn n ngy cng gn hn vi
mt iu kin khng tng (cht lng hon ho, chi ph
bng khng, thi gian bng khng, khch hng hi lng
tuyt i). Nguyn tc Gii php Tip theo l mt cch
n bt c m v a ra nhng k hoch hnh ng
t c c m .
T DUY T PH
1 9 6
H ni:
Cch tt nht d on tng lai l
pht minh ra n.
- Alan Kay
Tm vi ca mt ngi cn phi vt ra ngoi
kh nng n bt ca mnh, nu khng, vinh quang
u cn c ngha g.
- Robert Browning
Cch tt nht c mt tng hay l
c tht nhiu tng.
- Linus Pauling
ng i theo con ng no c, hy bc nhng
ni khng c con ng v li mt li mn.
Khuyt danh
1 9 7
CHNG 7
NGUYN TC
THIT LP H THNG
7/8 ca vn vt l phn
chm ca mt tng bng tri
Gim c mt hng qung co ln rt ch trng n vn
hoch nh chin lc. ng quyt nh khi ngun
sng to bng cch m mt k ngh hai ngy cho 14 qun
l cp cao ca mnh. K ngh tp trung vo cc gi tr v
nim tin ca cng ty v thu v 22 kin. Tt c nhng
ngi tham gia u cm thy thoi mi vi cc hot ng.
Tuy nhin, vi tun sau , tt c u nhn ra h khng
bit nn lm g tip theo. Trong thi gian , v gim c v
tnh c c n bn u tin ca T duy t ph. ng
gi n Trung Tm T duy t ph v mi mt chuyn
vin t vn n ni chuyn trong mt ngy.
T DUY T PH
1 9 8
Tt c cc nh qun l cp cao u tham d cuc hi tho
v mun bit ti sao danh sch cc gi tr v nim tin m
h nu ra khng to ra c mt k hoch chin lc.
u tin, chuyn vin T duy t ph gii thiu v gii
thch cc thnh t ca mt ma trn h thng. Sau anh
yu cu c nhm phn loi tng nhn nh trong bng lit
k cc gi tr v nim tin ca h v t tng nhn nh
vo tng thch hp trong ma trn h thng.
Sau khi cc nhn nh c phn loi v vit ln bng,
mi ngi tham gia thy rng hu ht cc nhn nh ca
h u c t vo xu hng gi tr m khng phi mc
ch ca cng ty. iu cho thy xu hng c bn ca
mc ch khng c xc nh, v th rt kh, nu khng
mun ni l khng th, pht trin mt k hoch chin lc.
C nhm bt u lm li, ln ny pht trin mt trnh t
mc ch ca cng ty, a khch hng ca h v khch
hng ca khch hng thnh mt b phn khng th thiu
trong h thng trnh t. Sau , chn mc ch trng tm
hoc s mnh t h thng cp mc ch m h a
ra. Tip theo, nhng la chn gii php tip theo chin lc
c pht trin v nhng chi tit th dn dn hnh thnh
qua nguyn tc thit lp h thng.
C th ni, vn v gii php xut ging nh mt
tng bng tri: ci chng ta nhn thy u tin ha ra ch l
mt phn rt nh ni trn mt nc m thi, v phn chm
ln hn nhiu c th mang n nhng thm ha tng t
thm ha Titanic nm 1912.
NGUYN TC THIT LP H THNG
1 9 9
T duy t ph c cch gii quyt phn chm ca nhng
vn v gii php bng mt cng c c hiu qu c gi l
Ma trn H thng (System Matrix). Nu tu Titanic c h
thng ra-a v x-na (h thng nh v trn khng (radar) v
di nc (sonar) bng sng siu m), th c l bi kch s
khng xy ra. Ma trn h thng c chc nng nh ra-a v
x-na, c thit k soi ri 7/8 phn chm ca nhng
tng v xut c th b b st.
Nguyn tc Thit lp H thng pht biu rng mi s vt
hin tng u khng t thn tn ti. Phng nga v gii
quyt vn thnh cng xoay quanh vic xem xt nhng yu
t v xu hng c mi tng quan s cu thnh mt gii php.
Nhng ngi tm gii php thnh cng m chng ti kho st
u c mt nguyn tc m h p dng a ra gii php cho
mi loi vn : chnh l quan im h thng.
Trc tin hy xem xt t h thng. C l ai trong chng
ta cng thng xuyn s dng t h thng nhng khng c
nhiu ngi nh ngha ng c ngha ca n y l mt
h thng ti t, Bn khng th ph v h thng. H thng
c s dng rng ri trong tt c cc ngnh ngh, vi mt
lot ngha chuyn bit. Hin ti c gn 100 nh ngha. T
ny thng c m rng i vi t duy h thng vi
ngha xem xt mi yu t.
V c bn, mt h thng l (1) mt nhm nhng tn ti
c lin quan (2) thc hin cc chc nng no nhn u
vo, tc ng mc no , v to ra u ra t c
mc ch.
T DUY T PH
2 0 0
Hu ht vn vt u c th c xem l mt h thng.
Mt con cu cng l mt h thng: n n c sn xut len
v tht. Ni la l mt phn t ca mt h thng m tri t
m l thng cho sc nng trong lng t thot ra ngoi.
Khi x l mt h thng, bn c th lit k nhng yu t v
c im c bn ca n. Sau , lit k nhng yu t c th nh
hng n nhng yu t ny. Gi bn c hai danh sch, hoc
nhiu hn. C th bn mun chia cc yu t thnh hai nhm,
mt nhm gm nhng yu t nh hng n h thng vo cc
ngy thng v mt nhm nh hng vo ngy ch nht.
R rng nu theo cch ny bn s thy mnh vit ri vt
i rt nhiu t giy m khng th t c kt qu no.
p ng iu ny, mt ngi ngh ra mt cch trnh by
dng bng ch nht sp xp li trt t t mt m d liu
hn n. Phng php gi l ma trn.
Loi ma trn n gin nht l ma trn hai chiu, hay cn
gi l ma trn khi, ging nh bn c ca-r. Trong cc bn
c th vit bt c g, nu khng ch, bn c th nh du
chuyn n trang gii thch ring.
Mt ma trn c hng dc v hng ngang nhm th hin
mi tng quan gia cc thng tin trong cc . V d, nu bn
ang tm a im ph hp t nh my mi, cc la chn
v yu t c lin quan n chng c th sp xp nh m t
Hnh 7-1.
Khi mi nhn vo, bn s thy ngay rng lao ng sn c
vng duyn hi pha ng l iu m bn cn iu tra trc
khi bn chn gii php cho vn ca mnh.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 0 1
Hnh 7-1: Ma trn v cc la chn v yu t cho vic
xc nh a im nh my.
Trnh by thng tin theo dng ma trn r rng s hn ch
nhng mu thun v nhm ln do bn phi xem i xem li
qu nhiu t giy.
Mt ma trn c th c m rng n v cng v c b
sung bi nhng ma trn ph nhm bao hm tt c cc yu t
lin quan n vn hoc gii php. Ct kh hu c th l
mt ma trn lin quan n cc yu t khc nh lng ma,
nhit Mt s ngi li lp ma trn 3-D cha ng mt
bin s c bit nh thi gian. Nhng l mt cch phc
tp m chng ta nn trnh.
Hnh 7-2 cho thy cng c ma trn c tc dng linh hot
nh th no, thm ch mt v n mng trong tc phm ca
nh vn Agatha Christie (i t Prothero b git bi chnh cy
sng m ng ct gi nhiu nm trong th vin) cng c th
c phn tch di dng mt ma trn.
Hy nh rng d liu trong cc c in vo t t. T
ma trn hon chnh, k b tnh nghi r rng l ngi lm vn
mt kt lun m nu c trnh by di dng tng trnh
th chc chn s mt rt nhiu trang giy.
Kh hu Chi ph xy dng/ m
2
Lao ng
sn c
B Ty Tt $1.000 100%
Khu vc
Trung Ty
Trung bnh $1.500 80%
B ng Xu $2.000 ?
T DUY T PH
2 0 2
Loi cng c tng t c th p dng cho mi vn hoc
d n. im chnh ca ma trn l phi sp xp cc thng tin
c mi tng quan gn theo mt trt t nht nh. Quy trnh
ny s cho thy u l k h so vi cc thng tin thch hp:
phn chm ca tng bng.
Ma trn h thng c bn, c th p dng vo nhiu tnh
hung, l mt bng gm 6 hng dc v 8 hng ngang (nh
Hnh 7-3) m mi mc s c gii thch ring trong qu trnh
chng ti trnh by sau y.
CHNG C
NGHI
PHM
V tr lc xy
ra v n
C hi tip
cn sng
Thng tin
c nhn
Hnh vi t
suy lun
ang i
trong rng
ang lau
gc mi
ca
hng
rau qu
Vi li k
khc nhau
Qun gia
Ngi hu
u bp
Ngi lm
vn
Nhn thy hng
ngy trong th
vin
Cha bao gi
lau dn th vin
Cha bao gi
bc vo th
vin
Chm sc cy
cnh trong th
vin hng ngy
im
m
T m
Hay phin
mun
Bnh tnh
Phn n
Bo th
Gian xo
Nng tnh
Hnh 7-2: Ma trn v bng chng v din tnh nghi trong
mt v n git ngi
B vim khp
nng tay phi
(tay cm sng)
S sng
20 nm phc
v cho gia
nh
Tay sng thin
x trong qun
i
N nn c bc
Ght vin chc
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 0 3
Cch thc p dng mt ma trn nh trn c minh ha
trong vic quy hoch v thit k mt khu phc hp ln gm
mt trng y khoa v mt bnh vin phc v vic ging
dy cho cc sinh vin y thuc mt i hc ln vng Trung Ty.
Ban u, kin trc s trnh bn tm tt chng trnh trnh
by c s v yu cu thc hin khu phc hp xin ph duyt
d n v gi n cc nh ti tr.
Nhng vn pht sinh l mt bn tm tt mang tnh ch
quan, phn nh cc tng v thch ca mt c nhn. l
mt hn ch ng ch trong trng hp ny.
Ch nhim khoa ca mt trng i hc gii quyt vn
bng cch lp ma trn h thng. ng lp bng lit k cc
mc ch; u vo nhn lc v vt t; u ra k vng v khng
k vng; quy trnh hnh ng bin u vo thnh u ra; mi
trng, c mi trng t chc v t nhin; yu t con ngi,
nguyn vt liu (my mc nh my tnh c tham gia vo qu
trnh sn xut nhng khng phi l mt phn nm trong sn
phm cui cng), v cc h tr v mt thng tin.
Ma trn m v ch nhim khoa lp ra c xem nh mt
nh hng cho y ban k hoch v khng di 22 tiu ban
trc thuc.
Ma trn khng ch vch r mi quan h v s ph thuc
ln nhau ca cc thnh t m cn, v quan trng nht, l to
ra mt s tng hp y tt c cc chi tit cn thit ngha
l, khng b st mt s yu t cn thit no. (Khng t ta nh
chc tri c xy dng m khng tnh n vn liu gi to
c thi bay cc ca s hay khng.)
X
u

h

n
g
N
g
u
y

n

t

c

c

n
:
c

m

t

n
h
i

n

h
o

c

c

a
i
,

c

i

g

u
,
n
h

t
h

u

v

o
:

c
o
n

n
g

i
,

v

t
c
h

t
,

t
h

n
g

t
i
n

c
h

h
o

t
q
u
y

t
r

n
h

u

r
a
:

k

t

q
u

m
o
n
g

i
(

t

m

c

t
i

u
)

v

k
h

n
g
m
o
n
g

i

t

q
u
y

t
r

n
h
.
Q
u
y

t
r

n
h
:

c

c

b

u

v

o
,

l
u

n
g
,

s

,

v

c

h
o

n
g

n

v

.
M

i

t
r

n
g
:

c
o
n

n
g

i

v

t
h

,

t

c
h

c

v

h
o

n
c

n
h

u

t

c
o
n

n
g

i
:

K

n
g
,
n
h

n

s

,

t
r

c
h

n
h
i

m
,

k
h
e
n
t
h

n
g
.
.
.
Y

u

t

t

c
h

t
:

t
h
i

t

b

u
k
i

n

t

l
i

T
h

n
g

t
i
n
:

s

c
h
,

h

n
g
d

G
i

t
r

:

m

c

t
i

u
,
n
i

m

t
i
n

t
h

y
,
k
h

t

v

n
g
,

c
,
p
h

m

c

c
h
T
h

o
:

t
h

n
h

q
u

(
t
i

u

c
h

,

c

n
g

h
i

n

v

u

t

g
i

t
r

)
,

m

c
t
i

u

(
b
a
o

n
h
i

u
,

k
h
i
n

o
,

t

m
t
h

n
h

q
u

t
h

)
K
i

m

t
r
a
:

c

c
h

n
h
g
i

i

y

u

t

h
o

c

h

t
h

n
g

k
h
i
n

i

v

o

h
o

n
g

m

c
h
u
n
g
:

l
i

n

h

a

t

t

c

x
u

h

n
g

i

v

i

c

c

h

t
h

n
g
h
o

c

y

u

t

k
h

c

T

n
g

l
a
i
:

n
h

n
g

t
h
a
y

c

h
o

c
h

n
h

v

n
h
u

c

u

n
g
h
i

n

c

i
v

i

t

t

c

c

x
u

h

n
g
.
Y

u

t

n
h

7
-
3
:
M
a

t
r

n

h

t
h

n
g
:

t

c

n
h

n
,

c
h

t

x

c

t

c
,

c

c

h
o

n
g

h

t
r

g
i

p

x

u

v

o

t
h

n
h

u

r
a

n
h

n
g

k
h

n
g

l

t

b

p
h

n

c

u

r
a
.
M

c
h
:

s

n
h
,

m

c

t
i

u
,
n
h
u

c

u
,

m

i

q
u
a
n

t

m

c
h

u
,

t
r

n
g

t

m
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 0 5
Chng ny trnh by cch T duy t ph s dng t h
thng. Tuy nhin, vic s dng t h thng s khng m bo
cho bn hiu r vn nu khng gn kt n vi nhng t khc
(nh, h thng sn xut, h thng k ton, h thng ng st,
h thng chm sc y t, h thng gio dc, h thng ngn hng).
Trong ma trn h thng, mi yu t v xu hng c th
c xem l mt h thng ca chnh n v mi ma trn h
thng cng c th c xem l mt phn t ca mt hoc
nhiu yu t khc. Kh nng hnh thnh cc mi quan h
mang tnh h thng ln hn v nh hn l v cng (ad
infinitum).
Ma trn h thng hot ng nh th no?
Mt ma trn h thng c tc dng sp xp thng tin v bt
k h thng no, d l yu t nguyn vt liu (nh trong h
thng sn xut) hoc yu t d liu v thng tin (nh trong h
thng k ton). Cn lu rng, cc thng tin ging nhau c
th c s dng trong cc h thng khc nhau v c hiu
mt cch khc nhau ty tng c nhn.
Mt ma trn h thng trn mt trang giy khng phi l
kho cha mi chi tit ca mt gii php ti u. Tuy nhin,
n c th cung cp nhng t kha ch yu v s linh hot gip
bn d dng tm ra cc ngun tham chiu cha ng cc d
liu m bn ang tm kim.
Mt s thay i thnh cng hoc mt gii php mi cho
vn mi mc phc tp i hi rt nhiu ni dung chi
tit, c bit nu nhu cu thay i l mt gii php t ph. V
d, xem xt thm ha sut xy ra vo nm 1979 ti nh my
T DUY T PH
2 0 6
ht nhn Three Mill Island. Mc d nguyn nhn c xc
nh l do li con ngi, nhng u l cc chi tit m mt ma
trn h thng cp thp hn c th cung cp hn ch nhng
sai st ?
Tnh tng th v ton din ca tng h thng c k
vng n mc t h thng c s dng ngay c khi n khng
c hiu y hoc khng ni ln c ngha c th.
Nguyn tc Thit lp H thng ca T duy t ph nm bt
c nhng k vng ny v b sung thm tnh r rng p
ng nhiu yu cu gii quyt vn . N mang n cho bn:
1. Mt ngn ng chung trao i v m t kin v
xut. Ngn ng l phng tin biu th hnh nh v khi nim
ny sinh trong u chng ta. Nguyn tc S Khc nhau c
o, Trin khai Mc ch v Gii php Tip theo ni ring u
nh hng n vic to ra hnh nh. Ngc li, hiu c
ngn ng ca nguyn tc thit k h thng s kch thch no
ca bn tin n mt nhm hnh nh tng th hn v rng
ln hn. S phc tp ca hu ht cc vn i hi phi c
mt ngn ng c h thng biu t n.
2. Nhng c im chi tit ca cu trc nn tng tn ti
sau khi c xc lp v thc hin. Cu trc l s sp xp,
l m hnh, bng phn cng trch nhim v quyn hnh hoc
cc s sn xut. Cu trc m t mc tiu Gii php Tip
theo v gii php xut nn c xem xt nh th no. N
cng a ra nhng l trnh cn theo ui tin n Gii
php Tip theo t gii php trc .
Thm ch danh sch cc chi tit cn kim tra su nht
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 0 7
(kim tra k thut my bay trc khi ct cnh, danh mc ti
sn khi chuyn di nh) s c tc dng hn nu nhng yu t
nu ra trn c s nhng h thng m rng, mi danh mc
u nm trong bi cnh ca n. Ngc li, vic xem qua loa
danh mc ch khin bn c cm gic an ton gi to bi v bn
cho rng mnh tnh ton tt c mi iu, nhng thc t
khng phi vy.
3. Thng tin v cu trc hoc gii php s hot ng nh
th no khi chng c kch hot. Vin cnh v nhng hot
ng s c tin hnh nn bao gm cc bc ci thin ton
b gii php v nng cp nh k theo hng dn ca Gii
php Tip theo.
4. Nhng hot ng v s kin chnh cn c t lc trnh
by v xt duyt d n cho n khi d n thnh hnh v sn
sng thc hin. Mt cam kt vi thc o kt qu ca mc
ch v nguyn tc Gii php Tip theo c cng c bng
ma trn h thng trong cc gi tr v thc o s phc ha
tt c cc yu t ca gii php.
Cc vn nghim trng thng pht sinh khi gii php
khng c cn nhc k lng. V d, cc cng ty xe hi ca
M l ra c th phn ng tt hn vi cc mc ch, khch hng,
gii php tip theo v xu hng tng lai v v th s khng
mt nhiu th phn trong nc vo tay ngi Nht v cc i
th khc nu h p dng nguyn tc Thit lp H thng.
5. Cc ti liu v mc tiu Gii php Tip theo v xut.
Cc n lc gii quyt vn nn c ghi chp li to iu
kin thun cho vic kim ton nhng h thng phc tp v sau.
T DUY T PH
2 0 8
6. Ngn nga thi t mn pht sinh t gi nh rng
gii php hoc cu tr li l n gin. Xem tng gii php l
mt ma trn h thng v thng xuyn xem li cc yu t v
xu hng s gip bn hn ch cc tr ngi. Nu bn lm vic
bng tt c tm tr khi tham d cuc hp T duy t ph,
bn s t ra c nhng cu hi c cht lng trong khi
ngi khc vy tay tm bit trc nhng kh khn pht sinh.
Nhng cu hi m bn hi v mc ch, u vo, gi tr,
thc o, kim tra s khuyn khch mi ngi tham d vo
tr chi tin tng (believing game) tm hiu tng c tc
dng nh th no v sng lc cc chi tit c th b b st. Ma trn
cng gip bn phn loi thng tin c ngi khc trnh by v
v th bn c th xc nh v tr cc c thng tin cn thit.
7. Suy on tng lai. Gii php Tip theo t kch vo
nhng s vic c kh nng xy ra trong tng lai. Nhng ngi
c yu cu d on kt qu ca d n c th l ngi c
chuyn mn su. Mt ngi c kin thc su rng v lch s
thu quan c th c mi cung cp cc thng tin h thng v
cc c hi thng mi trong tng lai.
Mi yu t c th c m rng tip tc to ra cc
tng. C ngha l, bn c th tm kim u vo ca u vo
v xem xt sn phm hoc dch v u ra ln nht. Khm ph
tng yu t theo cch ny s mang li mt s thu hiu lin tc
v cu hi chuyn g s xy ra nu....
8. Tp trung vo cc yu t v xu hng quan trng. Mc
ch, khch hng, mi quan h gia chi ph v kt qu cn t
c, yu t con ngi trong h thng, c xem l nhng
yu t hng u trong qu trnh gii quyt vn .
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 0 9
Yu t quan trng nht hin nay l cht lng (cht lng
sn phm, cht lng dch v v cht lng ca mi quan h
khch hng) v nng sut. R rng, l nhng tham vng
khng c im dng. Nhng thng b b st nht l vic cn
nhc rng bn cn m bo t c cht lng v nng sut
theo nhng hng mc hiu qu nht. S l v ch nu chng
ta c gng t cht lng v nng sut cao nhng hng mc
v nhng hot ng khng cn phi tn ti trong thc t.
Ngha l, quan im v cht lng v nng sut phi c
xy dng thnh h thng, ch khng phi thc y hoc
qun l v sau. Mt s ci tin v cht lng v nng sut c
th t c t bt k h thng no, nhng T duy t ph
nn c p dng ngay t u theo h thng to ra nn
tng vng chc cho cht lng v nng sut cao.
V d, khi cng ty Caterpillar cam kt phn phi mi ph
tng, k c ng c, trong vng 48 gi n bt k ni no trn
th gii, h phi lp ra mt dy quy tc m rng v quy trnh
sn xut, lu kho, bn hng, k ton Cc h thng khc cng
phi hot ng t c cp cht lng phc v khch
hng theo cam kt .
Gii thch r rng cc chi tit ca h thng, nh h thng
kim sot khng lu, h thng in hoc quy trnh hnh ng
cc l ht nhn, l rt cn thit giai on u ca qu trnh
T duy t ph bi nhng thay i v mt cng ngh sau khi
h thng c lp t c th tr nn mt n nh v lm ri
ro tng cao.
Cc vn v gii php phi c hnh dung bng ci
nhn ton din, khng nn tch bch thnh tng vn nh
T DUY T PH
2 1 0
n gin hn, bi v gia cc phn b phn chia lun c mi
tng tc vi nhau v khng th tch ri khi h thng.
Cn cnh ca mt ma trn h thng
Bt k h thng no cng c th c xem nh mt ci
phu trn rng, di hp. u vo ca bt k th g t ming
phu, b tc ng v bin i bi nhng tc nhn khc nhau,
khi i ra (u ra) u b thay i.
Nhng tc nhn trong h thng gm cc yu t vt cht,
thng tin, con ngi, v mi trng. Yu t vn hnh chnh l
quy trnh, l trt t cc bc x l din ra trong mi s vt,
hin tng.
V vy, mi h thng l mt phc hp bao gm cc yu t
tng tc vi nhau. Mt yu t c bn xc nh mc ch m
rng v cc gi tr ca thc th ln hn hoc n v t chc m
h thng thc hin hoc tn ti. Mi h thng c mt kt qu,
hay mt mc ch khc nhau. V th, mc ch, chc nng
hoc kt qu l yu t u tin c theo ui trong h thng.
Mi h thng nhn c nhng yu t vt cht, thng tin v
con ngi t nhng h thng ln hn, nh hn hoc ngang bng
a vo quy trnh x l nhm t c mc ch ca n. V
th, mi h thng u c cc u vo v u ra khc nhau.
Tng t, nm yu t cn li (cc dng cn li trong ma
trn h thng, Hnh 7-3) gm: Trnh t, mi trng, con
ngi, vt cht v thng tin. T ng dng ch tn cc yu
t khng quan trng v c th khc nhau, nhng cc tng
m mi yu t cha ng bn trong mi ng cp.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 1 1
M hnh phu ca mi h thng c minh ha bng
Hnh 7-4. Mt ci phu ln c th cha ng nhiu phu nh.
Mi hnh trn hoc cm hnh trn trong Hnh 7-4 biu th
mt cp h thng nh hn. Mt phu c v quanh mt
hnh trn hoc cm hnh trn biu th cc yu t trong nh
ngha p dng vo n nh th no. Hnh 7-4 cng c th thuc
v nhng m hnh ln hn, trong cha nhng phu khc
ngang bng n. Tm yu t t ma trn h thng (Hnh 7-3) v
m hnh phu (Hnh 7-4) c trnh by nh sau:
Mc ch l s mnh, mc tiu, nhu cu, mi quan tm c
bn, chc nng, nhu cu khch hng, hoc nhng kt qu
c theo ui t mt h thng (xem chi tit Chng 5).
u vo (Inputs) gm nguyn vt liu, thng tin hoc
con ngi m cng vic, s bin i, x l din ra. u vo
phi l mt phn ca u ra. Nguyn vt liu c th gm cun
thp, bt nha, tin, a mm, hoc mt n t hng. Thng
tin c th l bng cn i ti khon ngn hng, ch ca nh
qun tr, ni dung kin thc ca kha hc, hoc thng k sn
xut. Con ngi c th l b ni tr i mua sm, mt gia nh
c nhu cu v nh , sinh vin cc trng, ngi bo ph vo
thm m vin gim cn
u ra ca h thng ny c th l u vo ca h thng
khc. V d, mt chic my bay xut xng ca Hng Boeing
s tr thnh u vo phn xng bo dng ca mt cng
ty hng khng no . Trng v tht, u ra ca cc nng
tri li l u vo ca cc nh my ch bin thc phm. Thng
tin v hiu nng ca sn phm dnh cho ngi s dng c
xem l u vo mi i vi h thng thit k sn phm Mi
T DUY T PH
2 1 2
h thng i hi t nht hai trong ba loi u vo sau y:
nguyn vt liu, thng tin v con ngi.
u ra (Outputs) gm nhng sn phm, dch v hu
hnh v v hnh, c mong i hoc khng c mong i
ty thuc vic x l cc yu t u vo. u ra mong i t
c mc ch v p ng nhu cu khch hng v ngi s
dng thng qua vic gia tng gi tr thc i vi u vo. u
ra khng mong i c th l nhng cht gy nhim, ph liu,
rc thi... Tt c u phi c nu r trong h thng.
2- u vo
3- u ra
1- Mc ch
5- Mi trng
6- Con ngi
4- Trnh t
8- Yu t
thng tin
7- Yu t
vt cht
Hnh 7.4: M hnh phu ca mt h thng.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 1 3
Trnh t (Sequence) bao gm s chuyn i, cng vic,
quy trnh, s chuyn ha, chng trnh phn mm, hoc cc
bc u vo tr thnh u ra. Nhng bc cn bn chnh
l nhng hot ng c s cn thit hay nhng thay i c th
nhn thy c ca cc yu t u vo dn n s chuyn ha
thnh cc u ra.
Mi trng (Environment) gm cc yu t t nhin v
x hi (tm l, php lut, chnh tr, kinh t) hoc mi trng
trong cc yu t khc ang hot ng. Nhng yu t ny
lun lun thay i. C nhiu yu t nm ngoi tm nh hng
ca h thng; nhng cng c cc yu t l c trng ca h
thng. Yu t t nhin v kh hu gm nhit , m, ting
n, nh sng, bi, mu sc ca my mc v tng Yu t
sinh thi t nhin bn ngoi h thng gm khng gian, kh
nng tip xc, v cc hnh dng v mi tng quan trong thit
k ca cc trang thit b vt cht.
Yu t x hi gm tnh trng cng ngh m mt n v t
chc hot ng trong , cc yu t lch s v vn ha quyt
nh cc thi . C th hn, l thi ca cn b qun l
v gim st, cc quy nh v kim sot hot ng ca nhn
vin, tc ng x hi v giao tip ca cc c nhn; v cc c
im vn ha. V d, ngi Nht khng xy dng nh my
hoc xng sn xut c ca hng ng bc, bi theo quan
nim truyn thng th c xem l ca cht. Phong cch
qun l hoc c cu t chc s lp nn mt mi trng khc:
c on, gia trng, quan liu, t do, linh hot, hoc dn ch.
Con ngi (Human Factor) l nhng ngi phc v
trong cc bc ca quy trnh nhng khng tr thnh mt yu
T DUY T PH
2 1 4
t ca u ra. Cc hot ng hoc cc phng thc ca con
ngi trong quy trnh x l gm ton b nng lc v tr tu ca
con ngi: ni, vit, suy lun v thc hin nhim v, ra quyt
nh, nh gi, hc hi, sng to, v ng vai tr nh mt thit
b cm bin v iu khin.
Yu t vt cht (Physical Catalysts) hoc ngun lc phc
v cc bc ca quy trnh nhng khng tr thnh u ra. Cc
yu t in hnh nh my mc, xe c, thit b vn phng, my
tnh, nng lng, ta nh v cng c. Mt con g trong mt
trang tri sn xut trng cng l mt yu t vt cht.
Yu t thng tin (Information) gm tri thc v ngun d
liu h tr trong cc bc ca quy trnh. Hng dn lp trnh
my tnh, cm nang s dng my mc thit b, hng dn bo
tr, cc th tc hot ng tiu chun i vi yu t con ngi,
v cm nang quy nh v chnh sch l nhng h tr thng
tin. Chng c th l u vo v u ra trong cc h thng khc.
Thnh thong, mt chuyn gia t vn, c vn truyn thng,
hoc mt c vn php lut ca tp on c th c vai tr l yu
t thng tin.
Mt chic bn cng c th c m t di dng cc yu
t h thng.
Mc ch: t cc vt mt cao nht nh
u vo: cc vt th
u ra: cc vt c t ng v tr
Trnh t: s cn bng gia lc hng ln ca ci bn v
trng lc hng xung ca cc vt, cng nh nhng bin
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 1 5
i, tuy nhin rt nh, trn sc bn ca ci bn v lc v iu
kin ca vt th theo thi gian.
Mi trng: t nhin ( m cao hay thp) v x hi (v
d gia nh bt cn hoc cn thn).
Yu t con ngi: ngi lau dn bn.
Nguyn vt liu: g, kim loi, du bng.
Thng tin: sc chu lc v b mt ca vt liu lm bn,
nhng c im d gy try xc ca vt.
Khng c m hnh no l tuyt i v m hnh dng phu
cng khng phi l ngoi l. Hnh thc hoc cu trc cn c
thm vo cc yu t cho hon chnh. Su khi nim (Hnh 7-
3) gip xc nh iu kin cho mi yu t trong mt tnh
hung c th: (1) nn tng; (2) gi tr v mc tiu; (3) thc o;
(4) cc phng thc kim sot hoc nhng phng php tch
cc m bo t c nhng im c bn, thc o v gi
tr; (5) giao din v (6) tng lai hoc nhng thay i v ci
tin c th c d on trn c s nhng c im nn tng,
gi tr, thc o, kim sot, v im chung.
Cc khi nim (ct nm ngang trong Hnh 7-3) khng c
nh; mt s c th c chia thnh hai hoc ba thuc tnh khc.
Nn tng (Fundamental) gm nhng c im hu hnh,
cng khai, c th nhn thy, t nhin hoc cu trc c bn,
gm nhng c im c bn v ai, ci g, u, nh th no,
v cc mc cht lng.
Cc gi tr v mc tiu (Values & goals) gm nim tin,
mong i, c m, o c, o l, v phm gi c th c
T DUY T PH
2 1 6
gn cho mi yu t mt hnh thc no . Con ngi v t
chc cm thy nh th no v nhng kt qu m c lin
quan n mi yu t l phm vi ca gi tr v mc tiu. Nhng
gi nh quan trng (nh vn dn ch, quyn cng dn,
cng bng, li ch, thm m), cht lng v nng sut, an ton
v sc khe lao ng, nhn phm v ci thin, v thch ca
khch hng l nhng minh ha v danh mc c th xem xt.
Gi tr ca ni b t chc hoc gia nh thng c xc nh
l vn ha v gi tr trong th gii bn ngoi m h thng
ca bn khng th kim sot thng c gi l nhng tc l
x hi. V th, gi tr c xem l phn nh nhng tiu chun
m mt gii php k vng c thit lp.
Thc o (Measures) gii m yu t nn tng v xu hng
gi tr thnh nhng kt qu c th hoc nhng mc tiu hot
ng (bao nhiu v khi no). Ni chung, thc o lin quan
n thnh tch, hiu qu, thi gian, kt qu, chi ph, v cc yu
t quan trng khc sinh ra t cc c im nn tng. chnh
l du hiu thnh cng ca gii php cui cng.
Yu t thnh tch v hiu sut l tiu ch c th v c
xem l nhng thc o quan trng. Mt s thc o in hnh
ca h thng hot ng thc t hoc d n l chi ph hng
thng, thi gian cho mi dch v hoc u ra trn mi gi, t
l hng b h, mc ch s (v d ch s ci tin hoc nng sut),
cuc sng n nh, chi ph v li nhun.
Cc mc tiu c s lng v thi gian hon thnh nht
nh, hoc c yu t chi ph cho tng mc tiu. Nu mt gi
tr l ci thin tnh hnh an ton giao thng, th thc o kt
qu c th l gim s lng tai nn v mc tiu gim t
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 1 7
l tai nn hng thng xung 30% trong mt nm. Mt minh
ha khc: nu gi tr hoc mc ch l ci thin dch v ngun
nhn lc, th mt trong nhng bin php l tng cng sp
xp li vic b tr sai ngi, v mc tiu c th l tng s lng
ti b tr 25% mi nm.
Kim sot (Control) bao gm nhng bin php m
bo nn tng, thc o v ngay c nhng c im gi tr s
t c nh k vng (ti hoc trong nhng gii hn nht
nh ca mt iu kin c th) trong sut qu trnh hot ng
ca h thng. Vic ch ng kim tra mt chi tit k thut
bao gm (1) nh gi hiu nng hot ng ca chi tit khi
gii php hay h thng ang vn hnh; (2) so snh cc thng
s thc t vi nhng thng s k vng; v (3) hnh ng
hiu chnh nhng sai bit nghim trng hoc thit k li mt
s ci tin ton din.
Ba b phn ca hot ng kim sot c th c thc hin
trong chnh h thng ca n, hoc bt k mt hay nhiu h
thng c th tr thnh trch nhim ca mt h thng hoc
nhm bn ngoi (nh cc quy nh ca nh nc). Hoc tt c
ba thnh phn ca hot ng kim sot trong ma trn h
thng c th l mt phn khng th thiu ca nn tng v
thc o ca mt yu t ring bit. V d, mt linh kin do
my mc to ra c th c kim tra bi th my, hoc kim
tra t ng.
Giao din (Interface) l mi quan h gia cc gi tr nn
tng, thc o, v cc quy nh kim sot i vi cc yu t
khc v i vi h thng bn ngoi. Chng hn nh vic kim
tra nguyn vt liu nhn c t mt ngi bn hng rong,
T DUY T PH
2 1 8
tc ng ca vic thay i h thng thang im xp loi hc
sinh i vi cha m, dch v h tr ln nhau gia cc bnh
vin, v cc quy nh v ch bo co vi c quan nh nc.
Nhng minh ha ca cc giao din trong h thng l s tng
tc gia quy trnh - kim sot vi cc yu t u vo, yu t
con ngi, nguyn vt liu, v thng tin.
Giao din chung s gip hn ch nhng kh khn khi a
h thng vo hot ng bng cch nh gi nhng h qu c
th xy ra ca cc mi quan h tng tc mang tnh i nghch
v tiu cc. Khi lng cng vic s tng, gim nh th no i
vi cc h thng khc? Chi ph no s pht sinh i vi h
thng khc? Cc h thng khc c th c iu chnh m
bo cho vic thc hin h thng ny hay khng, hoc thm
ch n c th ng dng cc tng? C l mt bin php
k thut b sung hoc thay th c th c ng dng t vic
tm kim nhng im chung nh vy. Cc nguy c l g v xut
pht t u c th gy nh hng i vi con ngi, ti sn v
mi trng? Nhng tc ng hoc nh hng no t cc h
thng khc (vn ng hnh lang, nhng nhm hot ng c
bit, cm vn du m, cc phn quyt ca ta n ti cao) n
h thng ny (tr hon dch v, gia tng chi ph)?
Tng lai (Future) s d on cc thay i tng c
trng ca nm khi nim cn li mt hoc nhiu mc thi
gian trong tng lai. Phm tr tng lai xc nh s pht trin
hoc suy tn ca cc c trng. Tt c mi d on (v d: thi
x hi, chi ph, thi tit, dn s) biu th cc c trng c
th xut hin trong tng lai. Hn na, c im v cc xu
hng cho mt yu t c th s hng n cc giai on c
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 1 9
d on ra sao (mt chc nng chuyn tip). Vic tin n giai
on mong i (nh mc tiu Gii php Tip theo) c th
c vch ra (s li thi hoc kt thc dn), c l do hc hi
v do thi gian, hoc c th i hi mt n lc mi trong vic
gii quyt vn .
Ngoi ra, xu hng tng lai cn xc nh lnh vc hay
ti m b phn Nghin cu v Pht trin (R&D) cn tin hnh
gii php c p dng ti thi im cng ging nh
Gii php Tip theo sau ny. Cng ty c th xc lp cc u tin
cho hot ng nghin cu v pht trin sau khi hiu r nhng
xu hng tng lai ca mt s h thng. C nhn cng cn xc
nh thng tin cn thit gip bn thn t c mc tiu.
Cc dng cha cc nh trong Hnh 7-3 khng phi c
phn cch mt cch tuyt i, v gia cc c s tng tc v
quan h qua li vi nhau. Nh vy, mi s th hin mt s
giao nhau ca yu t v xu hng.
Mt ma trn in hnh l mt s th hin c trt t tt c
cc loi thng tin phc v cho vic xem xt trong qu trnh
xc nh mt h thng. Khng phi tt c cc yu t hoc xu
hng cn phi theo ng nh l thuyt trong mt h thng
c th, v cng khng cn phi c mt lng thng tin ging
nhau trong tng . C c th khng c thng tin g c hoc
rt nhiu thm ch c m hnh hoc b d liu khc nhau.
chnh xc ca thng tin khng i hi phi ging ht nhau
hoc tng t nhau mi . Rt him khi ma trn h thng
c s dng ng nh hnh thc ny ghi chp thng tin
cn thit trong qu trnh thit k mt h thng.
T DUY T PH
2 2 0
Cc cu hi c a ra tm hiu cc c trng cn
c pht trin cho mi hu nh l tt c. l nhng cu
hi vt xa nhng cu hi thng thng Ai, Ci g, Ti sao,
u, Khi no v Nh th no. Cc cu hi cng c th hn v
c sn hn 48 cu hi m ma trn xut. Thm vo ,
16 cu hi v xu hng nn tng v gi tr, 24 cu hi v xu
hng kim sot, 32 cu hi v im chung, v 40 cu hi v
tng lai, tng cng c t nht 128 cu hi.
Quan im h thng v mt yu t v xu hng c th
tip din khng ngng, ging nh tm nh mt ngi ph n
cm trn tay mt chai thuc ty vi tm nh mt ngi ph
n cm trn tay mt chai thuc ty vi tm nh mt ngi
ph n cm trn tay mt chai thuc ty vi tm nh (3 ln).
Hy khoan bi ri! Thc t rt t khi xy ra cc ma trn
nh th. Tuy nhin, cch nhn chi tit v m rng ny s m
bo vic xem xt gii quyt vn cho mt d n mi mc
phc tp ng thi vi nhng n v ph thuc ln nhau
nhm hn ch nhng lin kt yu trong ton b h thng. Kh
nng nhn thc tng th ca ngi thnh t v hiu nhng
mi tng tc v cc lin kt yu thng qua mt s c cu h
thng m h thit lp bng trc gic chnh l im c trng
ca nguyn tc Thit lp H thng ca T duy t ph.
Mc ch v Mc tiu ca nguyn tc Thit lp
H thng
Nguyn tc Thit lp H thng c nhiu mc ch v mc
tiu rt a dng, trong c 9 mc tiu s c phn tch di
y. Trong T duy t ph, nguyn tc ny c lin quan n
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 2 1
hu ht cc nguyn tc khc bng cch thit lp mt b khung
nng ct v c ch ghi nhn tc ng ca cc nguyn tc trong
vic gii quyt vn .
1. Cung cp mt b khung chnh th t duy v m t
hnh nh ca cc Gii php Tip theo v cc xut. C nhiu
cch thc v phng tin th hin cc kha cnh khc nhau
ca mt h thng (biu , th, phng trnh, hnh nh, biu
pht trin, biu t chc v.v.) nhng nh th vn cha .
Bn cn c mt ma trn h thng lin kt cc yu t li vi
nhau. Ma trn trnh by cc yu t, phng din, v cc nhm
ch ra cch lm th no bin tng thnh hin thc.
2. Xem xt v a ra cc quan im ng n tt c cc
kha cnh c lin quan v nhng vn phc tp ca Gii
php Tip theo cng nh cc gii php c xut khc.
Chng ta u bit rng hu ht cc gii php u phc tp.
xut iu mi hoc khc bit c ngha l tt c cc yu t
(k thut, x hi, yu t chung v c nhn) cng nn c nu
r chi tit hoc xem xt tha ng. iu c bit quan trng
l phi xc lp cc thng s v cch thc t cc mc tiu v
mc ch chnh yu. Song song , bn phi xem l mt b
phn gn lin trong qu trnh vn hnh ch khng ch l khu
kim tra cht lng cui cng; ci tin nng sut lin tc t
thay i ban u; cch thc lm cho khch hng (hay ngi
hng li cui cng t gii php) tr thnh mt trng tm ln
nht; pht trin ngun nhn lc phc v yu cu thay i v
a dng ha trong tng lai ca sn phm v dch v; v cc
trng tm cn thit v thch hp khc i vi yu t chi ph v
thi gian.
T DUY T PH
2 2 2
Yu t khch hng rt quan trng nn mt ma trn h
thng ca h thng khch hng i hi phi rt chi tit. u
ra ca sn phm hoc dch v ca cng ty bn chnh l yu t
u vo ca h thng khch hng. Lin kt ma trn h thng
ca bn v h thng khch hng cng gip bn hnh dung
nhng ci tin i vi u ra v cc mc ch ca bn cng
nh kh nng pht trin sn phm v dch v mi. Trn tt
c, ma trn h thng s gip bn trnh ri vo nhng gi nh
lc quan thi qu v hnh vi v phn ng ca khch hng
(hoc ca nhng ngi c lin quan trong h thng).
S tng tc trong mt ma trn h thng cng c th
c s dng nh gi nh hng ca cc h thng khc
n h thng ca chnh bn h thng i th cnh tranh, h
thng dch v sn c qua cc cng ty c lp, h thng x hi
tn ti xung quanh cc u ra ca h thng ca bn.
Chng ta thng mc thi quen xu l a ra mt danh
sch di v tn cc xut sau v s cuc nghin cu. Ngoi
vic thu thp d liu tha thi (s trnh by Chng 8), cc
xut gii php him khi c xem xt trn c s h thng.
V d, mt bo co vo nm 1988 v o to ngnh k s c
n 23 xut. Nhiu xut rt hay, nhng bo co khng
nu r xut ny c lin quan th no n xut khc hoc
nhng yu t v chi ph, cht lng, thi gian v nhng yu t
thay i lin tc no c lin quan n xut.
Hy xem xt mt xut s hiu qu hn th no nu n
c t trong m hnh ma trn h thng nhng tng
phc tho v xu hng nn tng, gi tr, thc o, kim sot,
im chung v xu hng tng lai ca mc ch, u ra, u
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 2 3
vo, quy trnh, mi trng, yu t con ngi, vt cht, v
thng tin. Chng ta c th m bo rng chng ta thc
hin iu ny, v khi thc hin, chng ta pht hin ra nhiu
thiu st, cc kin ng ra nn c a vo, nhng mu
thun, chng cho, v thm ch c nhng yu t phn tc
dng. Vy c tt hn khi cc nhm nghin cu s dng ma
trn h thng trnh by xut ca h nhm hn ch
nhng kh khn ny v lm cho bo co s d hiu hn cho
ngi c? Tht bi ca h l mt l do chnh dn n hu
ht cc bo co b xp chng trn k m khng c bt c hnh
ng no tip theo.
3. Sp xp cc chi tit cho Gii php Tip theo v cc
xut. Mc ch ny nhn mnh n chiu su ca cc c
trng nhm hon thin cho chiu rng v cc mi tng quan
ca mc ch th hai. Nhng ngi thnh t lun c cm
nhn r rng v nhng chi tit cho thy cc kt qu c th t
c. Quan im ny s to iu kin hnh thnh mt vin
cnh v kt qu t c, thm ch khi nh hng tng th
c vch ra v hng dn nhng hnh ng hin ti. Hn
na, s dng ma trn h thng trnh by chi tit tng yu
t, tng xu hng v tng s m rng ti a kh nng xem
xt tt c mi tc ng ca x hi v con ngi cng vi
nhng li ch i vi s thay i v s can thip.
4. Hiu c s phc tp. Mc d khng trc tip dn n
s t ph, nhng mc tiu ny tha nhn rng mt tnh
hung phc tp ban u c th c thu hiu ngay c trc
khi mc ch hoc Gii php Tip theo c pht trin. Ma
trn h thng c chc nng c bit l xc nh v m t cc
giao din v nhng lin kt giao tip.
T DUY T PH
2 2 4
iu quan trng i vi cc tnh hung phc tp l mt
s hiu bit v bn cht ca cc d on s chc chn tuyt
i, s c th hoc s khng chc chn lun lun xut hin
trong nhng tnh hung phc tp. Nhng vin cnh ny khi
to iu kin s dng hiu qu nhng nguyn tc t duy
t ph khc, trong khi thch thc cc vn phc tp, nhng
im chung, v nh hng tng lai. V vy hiu c s
phc tp ca vn v gii php bn thn n l mt s t ph
quan trng trnh ri vo trng hp khng lm g c v cho
rng vn qu phc tp.
5. Ngn nga tht bi. Henry Petrosky cho rng mc ch
tn cng ca thit k, c bit l thit k cu cng v cc cng
trnh xy dng dn dng, l iu ny: ngn nga tht bi. Tt
c chng ta u ng rng l iu ct yu cho cc gii
php m ng cp. cng l iu quan trng i vi cc
h thng khc phn mm, sn xut, bo him nhng mt
sai st hoc tht bi hoc c hai iu ny trong hu ht cc
thit k vn khng quan trng bng mt chic cu b sp, mt
v n tu v tr hoc mt ta nh chc tri b sp . l
nhng tai nn nghim trng cho nn mc tiu ngn nga tht
bi ca nguyn tc Thit lp H thng c ngha l ngi thit
k phi d on trc nhng tnh hung xu nht c th xy
ra. D iu ny khng m bo chc chn tht bi s khng
xy ra, nhng nguy c tht bi phi c hnh dung trc. Ma
trn h thng l mt phng tin ti u thc hin iu ny,
cho bn kh nng khm ph mi ngc ngch (cc nh ca
tng cp ca ma trn) ca bt k h thng no ti thiu
ha nhng kt qu ngoi d tnh v tc ng khng mong
mun.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 2 5
Vic pht trin gii php theo h thng cng cho php
vic thc hin thm d v tng bc thc hin nhng thay
i ca nhng b phn quan trng.
6. Trnh s c gng sa cha nhng sai lm trong kim
sot v nhng sa i gy ra bi hot ng mang tnh chu k
ca h thng. Hu ht mi ngi ngh vic kim tra gim st
di mi hnh thc lun phi c trong mi h thng. i vi
a s h thng my bay, y hc, truy cp vo thng tin c
nhn th iu ny ng. Ma trn h thng vi cc yu t v
xu hng khc mc ch, im chung v gi tr s gip
nhn nhn ng hn v quan im kim sot. Con ngi c
th thc hin vic kim tra mt s khu my mc khng
th lm c. Nhng t cc tai nn nh my nng lng ht
nhn, sai st ca phi cng, v trc trc h thng bo chy
cho thy con ngi gy ra li lm, v vy cn phi c mt
s phn b vic kim tra hp l gia con ngi v thit b. V
d, khi thit k cc nh xng ln v phc tp, ngi M c
xu hng lp nhng c my kim tra gim st rt phc tp,
trong khi ngi Nht li giao cho con ngi vic kim tra
s phc tp ca nh xng (v t hiu qu cao hn so vi
ngi M).
7. Trnh s phc tp khng cn thit. Nu ma trn h
thng c th gip bn hiu c tnh phc tp v trnh c
vic kim tra gim st qu nhiu mt h thng th n cng c
th gip bn trnh c s phc tp khng cn thit. Ma trn
s cn bng vic kim tra bi n biu th mi mi tng quan
gia cc yu t. S phc tp qu mc ch c nhn r qua ma
trn h thng.
T DUY T PH
2 2 6
8. Tng kh nng thc hin thnh cng. Nu cc chi tit c
th c suy xt cn k v vi ci nhn ton din th kh nng
thc hin gii php thnh cng s cao hn. Xem xt v cp
nhng kt qu c th t c t cc gii php phi c tin
hnh trc khi ra quyt nh.
9. Nui dng tinh thn hc hi lin tc. Trnh by chi tit
mt h thng vi cc yu t v xu hng ca ma trn h thng
s gn kt bn vi phng chm rng bn khng th bit mi
th. Lun lun c ch ng cho con ngi trong qu trnh
hot ng ca h thng (nh s c cp trong Chng
9); v mi h thng s gn lin vi s ci tin lin tc, v l
chc nng ca xu hng tng lai.
Bn cn xc nh r nhng iu bn v ngi khc cn
hc hi trong xu hng tng lai h thng c th t c
cp thay i tip theo ca n. Nhng t chc thnh cng
nht lun bit rng h thng m h ang thay i hoc thit
lp s nh th no trong ba hay nm nm k tip. V nm ti,
h s tip tc pht trin mc tiu Gii php Tip theo.
p dng nguyn tc Thit lp H thng
Ging nh cc nguyn tc khc ca T duy t ph,
nguyn tc Thit lp H thng l mt nguyn tc tinh thn
lin quan n tt c cc kha cnh ca vic ngn nga v gii
quyt vn . l mt c s tuyt vi cho vic t duy trong
mi tnh hung, ch khng ch l nhng d n c th - cc
cuc hp hi ng, bn lun chnh tr, phn tch ngh thut
biu din sn khu, nh gi chng trnh gio dc cho tr
em, hay cc tnh ton cho hot ng chm sc y t.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 2 7
Thng xuyn duy tr hnh nh v ma trn h thng s
mang n cho bn mt s cu hi ton din trong bt k tnh
hung no. B cc ca nguyn tc Thit lp H thng thc ra
l mt c ch tinh thn.
Di dng mt hot ng gii quyt vn c th, ma
trn h thng l s tp hp tt c cc yu t ca Gii php
Tip theo mc tiu hoc gii php c xut. N cung cp
mt ngn ng cho vic trao i v vn hoc Gii php Tip
theo, xut (h thng nh th no khi n c thit lp),
hoc k hoch thc hin.
Sau y l 9 hng dn p dng nguyn tc Thit lp H
thng.
1- t gi thit ma trn h thng l mt ma trn rng khi
bn bt u mt d n. Mc d c nhng c trng nht nh
ca h thng cui cng m bn hng n, hy xem nh cha
c c trng no c. Ch khi bn hon thnh tr chi ch,
bn mi in cc c trng vo ma trn cho n khi cng vic
ca bn hon thnh. C l cc mc ch ca d n v h thng
s c a vo u tin. Sau l cc gi tr v thc o ca
mt vi yu t. Tip theo c th l mt s thnh t ca quy
trnh hoc u vo hoc u ra, cho php cc nhm nh hn
lm vic song song vi cc b phn khc ca d n. Sao chp
cc ma trn c th cn thit cc Gii php Tip theo c th
thay th nhau c khai thc, mi ma trn vi nhng chi tit
b sung cho cc yu t v xu hng khc nhau ca chnh ma
trn . C th mt vi Gii php Tip theo k tip nhau s b
loi b khi Gii php Tip theo mc tiu c m rng. Cui
cng, gii php xut s c trnh by bi mt ma trn
T DUY T PH
2 2 8
c in y thng tin cng vi mt ma trn khc biu th
chi tit k hoch thc hin.
2- in thng tin vo mt ma trn l mt php tu t.
Vic c gng in tt c mi th vo cc nh r rng l
ng ngn i vi bt k d n thc t no. Bn tuyn b v
vic xy dng mt trng y khoa ln c cp u
chng ny dnh nhiu trang giy cho mi yu t. Mi
phn phc ha cc ni dung ca yu t di hnh thc cc xu
hng. V d, u vo c m t bng cc thut ng c bn
nh con ngi, thng tin v cc sn phm vt cht s c x
l v chuyn bin thnh c s h tng. Nhng chi tit m rng
b sung khi c cung cp thm v cc gi tr, thc o,
giao din v cc xu hng tng lai.
3- Trc tin, bn hy xem xt cc yu t (hng ngang) v
sau m rng mi yu t nu cn thit bng cc xu hng
(hng dc). y khng phi l mt quy tc c nh, nhng n
s gip bn sp xp suy ngh hiu qu hn, i t cc khi nim
c bn ca h thng nh m hnh phu. Khi hnh dung m
hnh phu cho h thng ca bn, tm yu t trong Hnh 7-4
l nhng iu cn phi c trong tm thc ca bn.
4- Nu tng th qu phc tp, bn hy chuyn bt k hot
ng c th no t ma trn h thng tng th thnh cc ma
trn yu t, xu hng hoc tng nh. Vic kim sot u vo
cn c gii thch r, thc o cht lng quy trnh cn c
cc thng s m rng phm vi ln, cc gi tr cho yu t con
ngi cng i hi s hiu bit y , cc c hi v ri ro
tim n c th gn kt vi cc gi tr, thc o, v xu hng
kim sot, hoc h thng nh gi yu t u ra cn phi tht
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 2 9
chi tit. Vic xem xt tng ma trn h thng cho chng ta c
hi nm bt c cc vn c bn m khng nh mt ci
nhn ton din.
5- Thit lp ma trn h thng thnh mt ngn ng giao
tip gia nhng ngi c cng mc ch (CEO ca cc cng ty
nh, cc nh qun tr bnh vin, cc k s ca mt chi nhnh
c lp). Cc cuc hp, hi ngh, hi tho, trao i qua mng,
i thoi c nhn v mt ch c th hoc mt loi h thng
s thnh cng hn thng qua mt hng dn ma trn h
thng so vi cc m hnh khc.
6- Bin ma trn h thng thnh mt m hnh tht s c
p dng trong cng ty, t chc ca bn. Mt chin lc kinh
doanh ca cng ty s c lm r thng qua cc yu t v xu
hng ca ma trn h thng. Bng 7-1 m t nhng tim nng
nng cao tnh hiu qu ca k hoch chin lc. Tng t,
nhiu vn khc c th c ci tin di quan im h
thng: cc vn bn chnh sch, bo co nghin cu, nghin
cu kh thi, thit k k thut, k hoch ci cch hnh chnh,
v danh mc kim tra. Mi vn c th c xem l mt h
thng, v vic ghi ch mi yu t v xu hng c th gip ci
thin vn . Chng ti khuyn co bn nn sa i nhng
cch thc v m hnh c s dng thay v b i v ch s
dng ma trn h thng. S t ph hnh thnh t s thay i
to ln nhng ci c s dng ch khng phi t s phn
i thng thy trc mt m hnh hon ton mi.
7- Tm hiu nguyn nhn v mi tng quan. y l hnh
thc thit k ngc. Trng hp thit k ngc r nht l
trong ngnh kho c hc. Cc nh kho c c trao cho vi
T DUY T PH
2 3 0
mnh v g v c yu cu tm ra h thng. Bt k thng tin
c sn no c a vo cc thch hp ca ma trn u cho
php bn suy ra rng cc khc cn c thng tin g m bo
thng tin cng lun c sn. Phn tch nguyn nhn tai nn
cng c th p dng cch ny.
8- Cung cp mt c ch phi hp nm bt cc phng
php, cng c v m hnh phn tch sn c. Hu ht mi ngi
u cho rng nhng cng c sau y u c th s dng
gii quyt vn : gin nguyn nhn - kt qu hay cn gi
l gin xng c, s liu thng k, cc yu t ch yu
thnh cng, gii thut ton, thuyt hn mang, m hnh ti u,
phn tch quyt nh a thuc tnh, bng tnh Nguyn tc
Thit lp H thng cho thy cc phng php ny khng phi
l cch trit gii quyt vn nhng c th c dng
trnh by chi tit mt s kha cnh ca gii php. Ma trn
h thng gip xc nh thng tin bn cn v c tc dng nh
mt cng c phn loi v lu tr.
9- a nhng ngi quan tm n cht lng v nng
sut tip cn vi cc iu kin h thng ton din. Cht lng
v nng sut thuc xu hng gi tr v thc o (v i khi l
xu hng kim sot) trong ma trn h thng. Nhng c ba xu
hng quan trng khc, c bit l xu hng nn tng. Ch
quan tm n gi tr v thc o vn cha . ( l s thay
i vch o nhit trn nhit k c 22
0
C trong khi nhit
thc t l 18
0
C, thay v lp t l si, l cch m Charlie
Geisel, ng nghip chng ti, thng m t v thc t ang
din ra trong cc chng trnh ci thin cht lng v nng
sut ca cc cng ty.) Vic tp trung vo thc o v gi tr c
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 3 1
th mang li li ch nu chng c a vo bi cnh ca mt
h thng ton din. Nhng t c mc ch cao nht t
bt k s tp trung no, bn cn p dng cc nguyn tc khc
ca T duy t ph. Nu ma trn h thng l ngn ng giao
tip v cc gii php v cc c trng, th tt c cc nguyn
tc ca T duy t ph hp li l ngn ng t c nhng
thnh tu ln nht.
Nhng hy cn thn.
t c y cc li ch ca nguyn tc Thit lp H
thng, bn phi nhn thc c mt s nguy c, trong c
cc gi nh tch cc thi qu v phn ng ca ngi khc
trong h thng ca bn, nhng n k quc v khng tng,
v ngi khc khng hiu r iu bn ang xut. Bn cng
cn nh rng hu ht cc d n lun b ko di thi gian hon
thnh v chi ph lun cao hn so vi d ton.
Hy lu k hoch ca bn cn m rng sang tt c cc
nhnh ca h thng c mi quan h vi nhau (ngha l, khng
in tt c thng tin vo ma trn h thng cng mt lc nu
khng xem xt mi tng quan, nh hng gia cc khc
nhau). Chng ta phi nghin cu v hc hi chui s kin m
ma trn h thng ch ra v c gng bo v cc yu t then
cht trong k hoch thc hin ca bn khi nhng thay i
ty hng c th nh hng n cc yu t khc. ng thi,
khng c ni s phm li km hm vic chnh sa khi
cn thit.
Cui cng, hy tun theo h thng m bn to ra. Lm
ng mi iu khng quan trng bng lm iu ng.
T DUY T PH
2 3 2
Bng 7-1: Cch thc ma trn h thng m rng mt k hoch chin lc.
M hnh k hoch
ca mt SBU
(*)
S mng
Cc gi nh mi
trng ch yu
Cc gi nh chnh
v i th
Ro cn
Mc tiu
Mc ch
Chin lc
Cc chng trnh
Mc ch
Nn tng, gi tr (theo trnh t
nhng cha c xc nh)
u ra
im chung, tng lai
Mi trng
Nn tng, thc o, kim tra,
cc im chung
u ra
Kim tra, cc im chung
u vo
Thc o, im chung
u ra
Thc o, kim tra, im chung
(Quy nh ca chnh ph)
Mc ch
Gi tr
Mc ch
Thc o, tng lai
Mc ch
Thc o, tng lai
u ra
Thc o, tng lai
Quy trnh
Nn tng, gi tr, thc o,
kim tra
Mc ch
im chung
u ra
im chung
Cch kim sot s mng
Nhng nhim v hoc s mng
g trong tng lai
S mng lin quan nh th no
n cc yu t khc
Cc gi tr ca mi trng
Trin vng mi trng
tng lai
Cc u vo c bn c trng
Cc gi tr ca i th cnh tranh
u ra c bn, nh th no
v xu hng tng lai
Nn trnh, nhng ch bao hm
nhng yu t ngoi cnh khng
cn thay i
Lin quan n cc gi tr
mc ch
Lin quan n xu hng
gi tr
Xu hng tng lai v nn tng
ca u ra
u ra tng lai
Mc ch chung v u ra
Cc yu t v xu hng
ca ma trn h thng
Mt s yu t b sung
(*) SBU: Strategic Business Unit - Mt n v kinh doanh c s.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 3 3
M hnh k hoch
ca mt SBU
Cc ngun lc
Tnh hung bt ng
chuyn g nu
D on ti chnh
Vn hnh c cu
Cc yu t v xu hng
ca ma trn h thng
Mt s yu t b sung
S pht trin yu t con ngi
(cng nhn, cc nh qun l)
Cc k hoch phc li, b p
H thng/dng thng tin ra
quyt nh
D phng nhn lc cp qun l
K hoch xy dng c s vt
cht mi
Tin b k thut
Trin vng th trng
Nhng thay i mi trng t
nhin
Phong cch qun l
Cc nguyn vt liu mi cho
u vo
CC NHN T KHC T MA TRN H THNG
C TH B SUNG VO M HNH K HOCH
Kt qu v tc ng
Dng nh c phn kh hiu khi chng ti s dng mt
vi thut ng ging nhau m t li ch ca nguyn tc Thit
lp H thng m nhng ngi xng ci gi l t duy h
thng s dng c phn thi qu. iu duy nht chng ti
c th gii thch vi bn l mang n mt hnh nh vng chc
v m hnh hnh phu v ma trn h thng bt c khi no bn
s dng t h thng, hoc khi so snh vi quan im bc
tranh ln v hnh do ngi khc xut.
(Rt rng, c th bao gm u
vo, yu t con ngi, vt cht
v thng tin)
u vo, u ra, trnh t, mi
trng, yu t con ngi
Nn tng, kim tra
Mc ch
Thc o, tng lai
u ra
u ra, quy trnh
T DUY T PH
2 3 4
Thc vy, kt qu v tc ng tch cc l rt ln:
Th nht, quan im h thng v mt yu t hoc xu
hng c th c m rng n v tn, nh minh ha v d
hnh nh ca mt ngi ph n trn chic hp thuc ty. S
ma trn h thng v tn c th c d tnh theo khi nim v
trc hoc v sau trong khng gian ca bt k ma trn h
thng tham kho no. iu ny to ra nhng phng thc hot
ng cho cc d n di mi mc phc tp cng lc gii
quyt cc vn trong cc n v ph thuc ln nhau trnh
cc mi lin kt yu trong ton h thng. N cng cho php
bn nhn thy s n gin nm u v hu dng nh th no.
Th hai, ma trn h thng cng c th c phn chia
l cc c trng quan trng ng hnh cng vi cc nguyn
tc ca T duy t ph. Ma trn s thit lp mt quy trnh
nh gi cc la chn ca ton h thng hoc bt k b phn
no bn trong h thng, k c th nghim h thng, nu cn.
Th ba, vic hc hi lin tc c tc ng bi cc tc nhn
ca nhiu trong tng ma trn c th i hi mt gii php.
Th t, mi h thng c thit lp l c o v duy nht
nhm p ng yu cu v mc ch ca mt vn c th.
Kh nng tt c cc c im ca tnh hung ny ging tnh
hung khc l bng khng.
Th nm, xem ma trn h thng l ngn ng chung trao
i trong qu trnh tho lun v cc h thng hoc cc ch
khc vi ma trn h thng v m hnh phu. iu ny gip bn
a cc ph phn v mt xut no vo trong cc bi cnh
c th n c nhn nhn mt cch khch quan hn.
NGUYN TC THIT LP H THNG
2 3 5
Th su, cc sai st v li bt cn trong h thng, c bit
l li b st, c th c kim tra ngn nga hoc sa i.
Khng ai c th chc chn rng tt c cc chi tit v gi u
c lit k y , nhng nh m kh nng pht hin c
s phn nhnh trc khi tip tc tin v pha trc l rt cao.
Th by, cc nng lc v ngun lc ch yu cn thit cho
vic trin khai h thng c xc nh v tnh sn c ca
chng cng c nh r.
Cui cng, tt c nhng li ch ny gip bn khm ph ra
cc c hi (u t-kinh doanh, la chn cng vic, mua nh).
Thay v lao vo quyt nh, hy c hi ny n v chn mui
trong mi trng ma trn h thng m bo tt c cc
yu t c th nh hng v tng tc vi cc yu t khc.
Bn c th chun b cho mnh cc c hi tng lai bng
cch hiu thng tin c bn trong cc ca ma trn, thng tin
no cho php bn hnh ng nhanh hn khi cn thit. Cm
xc, hnh nh v nim tin ca bn v kh nng ca chnh mnh
c th c kch thch qua vic hn ch nhng nh gi sai lm
v cc tng, t duy hn hp hay tht bi trong lng nghe quan
im ca ngi khc v mt h thng hoc kin ngh no .
Tiu ph ca chng ny l Nguyn l Tng Bng Tri:
phn chm chim n 7/8 ca tng bng. Cho n khi chng
ta pht trin ma trn h thng, phn ln tng v h thng
trong m hnh xut cng b n chm nh th. Nguyn tc
Thit lp H thng s vch r ton b tng bng ca vn
hoc c hi ca bn, ch khng ch l 1/8 c th nhn thy c
ca tng bng. Nh vy, bn c th va phng nga ri ro va
tn dng ton b ln v sc mnh kinh hong ca n.
2 3 6
CHNG 8
NGUYN TC THU THP
THNG TIN C GII HN
ng c tr thnh mt
chuyn gia gii quyt vn
Nm 1989 l nm hot ng xy dng bng n mnh m
Nht. Nhiu cng ty xy dng v t vn thit k lin tc
thc gic Cng ty Gm s Showa, mt nh sn xut gch
p tng ni ting, gi mu sn phm n cho h. H qu
ko theo l, nhn vin Showa ri vo tnh trng lm vic
qu ti trc cc yu cu khn cp .
Bm st cc nguyn tc v quy trnh ca T duy t ph,
nhm cng tc ca Showa khng lao vo iu tra tnh
hung vn trc mt. Thay vo , h nhn thy mc
ch ln nht ca vic cung cp gch mu khng phi l
gi gch tht, m l gip cc khch hng tim nng nhn
din r rng cc thuc tnh phn chiu, mu sc, v kt
cu ca gch Showa.
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 3 7
T nhiu gii php la chn c a ra, h chn ra mt
gii php mc tiu hon ton mi v kh thi Gch mu
tht, nhng dn tng ming nh vo catalogue. Gii php
ny, sau to ra mt cuc cch mng v quan im
truyn thng v gch mu Nht, c trnh by chi tit
trong thng tin c thu thp, nh p dng m hnh ma
trn h thng ca T duy t ph.
Gii php m rng mt cch y ngha kh nng cung
cp gch mu ca Showa cho bt k khch hng no vi thi
gian ngn hn v chi ph sn xut gch mu, chi ph ng gi
cng gim mnh. T khi c cc ming dn mu gch mi
rt nh v c th vn chuyn d dng qua ng bu in,
chi ph gi hng mu v vn chuyn cng gim theo.
tng mu gch dn ca Showa ginh c Gii
thng Qung co Nikkei cao qu ca Nht nm 1993.
Cc nh lnh o thnh cng v nhng ngi gii quyt
vn xut sc lun nhn thc rng khng th c cc d liu
chnh xc 100%. V khng c loi d liu cng nn h bit
cch thu thp v x l vi loi d liu mm. H cng tha
nhn rng vic c tt c mi d liu l khng th.
Vic thu thp d liu v thng tin khng bao gi l mt
qu trnh trung lp hay khch quan. Thay vo , cch phn
loi d liu, ngi quan st d liu, v s r rng ca mc tiu
thng tin u c nh hng ln n gi tr ca d liu c
thu thp.
Hy xem xt cu chuyn ca mt nh sn xut my bm
cng nghip, ngi thc dy vo mt bui sng vi mt
T DUY T PH
2 3 8
tng khc thng: Ti sao mnh khng sn xut my bm
bng , bng r, v bng chi trn bi bin? Ri ng nhanh
chng giao nhim v cho mt na s nhn vin trong vn
phng i tm hiu tt c mi th c th tm hiu c v
bng , bng r, bng chi trn bi bin, cc k thut bm
hi v cc tr gii tr c lin quan n hi ni chung.
n hn, cc nhn vin ca ng tr v vi nhng tp
thng tin dy hng trm trang, tr mt ngi lm tri vi
nhim v c giao. Nhn vin ny b ra vi gi thu thp
nhng con s v doanh thu my bm bng. C bit rng th
trng bo ha nhiu nm qua v doanh s ch cn khong
vi triu la mt nm, so vi doanh thu my bm cng
nghip ca cng ty l 500 triu la mt nm. V th, vic
thc hin tng cht le sng ca nh sn xut c th dn
n vic s dng v ch cc ngun lc ca cng ty.
Cc tp thng tin thu thp c khng h c m ra c
v c t trn k sch ca nh sn xut cho n khi chng
c m thm vt b.
Nh sn xut my bm khng p dng T duy t ph
xc nh trc tin cc mc ch ca nhim v thu thp thng
tin. Nu c, ng y s bit rng, trc tnh hnh bo ha ca
th trng my bm cc loi bng th vic thu thp thng tin
l khng cn thit.
y cng l kinh nghim chung cho v s cc tp on.
N cho thy nhu cu bc thit v mt trong nhng nguyn
tc c bn ca T duy t ph: Nguyn tc Thu thp Thng
tin c Gii hn. Tp trung vo thng tin hu ch v c lin
quan. Thu thp thng tin trn lan l c trng c hu trong
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 3 9
mnh lnh tm tt c mi thng tin c th. iu ny khng
ch lm mt thi gian, cng sc v tin bc m cn hn ch gii
php ca vn v bn s b ngp chm trong mt ni thng
tin qu chi tit, nhng thiu gn kt v khng th kim sot.
Ni cch khc, n gy ra hi chng t lit v phn tch
(*)
.
Nu bn mun s hu mi thng tin, trc ht bn nn
hc cch thu thp thng tin c chn lc. Theo Theodore
Roszak, bn thn thng tin l nhng tp hp cc d kin nh
l, ri rc, i lc c ch, nhng nhiu khi rt v dng, v
chng bao gi l cht liu ct li ca t duy.
Souichirou Honda, nh sng lp Hng Honda, chia s
trong mt cuc phng vn:
Mt k s gi cho ti bo co nghin cu v hiu sut ca dy
chuyn lp rp. Ti ni vi anh ta: Chng ta c th hiu chuyn
g ang din ra bng cch quan st. nh gi khng kh, tuy
nhin, anh phi nm r mc ch ca vic nh gi hiu sut v
mc ch ca vic thu thp d liu.
Ti mun ch ra nhng mi nguy ca vic thu thp thng tin. (1)
Thng tin ch l cng c tm hiu tnh hung. Tuy nhin,
chng ta c xu hng ri vo chic by y ma lc ca d liu
ri b d liu nhn chm. (2) Chng ta thng lng tng trc
thng tin thc s cn thit hoc khng cn thit. (3) Chng ta
hay qun u mi nguyn do to ra nhng kt qu thc t. (4)
Chng ta thng hi lng vi cc bo co v kt qu thu thp d
liu m khng i vo gii quyt vn .
Mt k s khc a cho ti mt tp bo co rt dy v ni rng:
Ti kho st hiu nng hot ng ca cng ty chng ta trong
(*) Analysis Paralysis
T DUY T PH
2 4 0
su thng qua. Ti ni vi anh ta: Anh lm mt vic km
hiu qu nht, ng khng?.
Th nhng, khng th gii thch c ti sao ngi ta vn
c s dng phng php phn tch truyn thng t chn
vi mnh trong hng ng d liu, s kin v thng tin v tnh
trng hin ti ca h thng hoc lnh vc vn khi h bt
u mt d n. N lc ca chng ta b lng ph qu nhiu vo
vic tm hiu tt c mi th. V, tht sai lm khi chng ta
cho rng ch khi no c d liu v s liu thng k th
mi gii quyt xong vn .
Nhiu ngi thng gt phng cu hi ca ngi khc v
vic thu thp thng tin qu nhiu bng cch a ra mt l do
khp khing: , ch t chng ta cng s hc hi thm c
iu g . Chng trnh chng su hi cho thy sai lm ca
quan im . Trong sut ba nm ri tin hnh thu thp
thng tin vi mt chng ti liu cao hn mt mt, khng c
mt bo co no a ra kin ngh hoc xut mt gii php
thc hin. Ngi thu thp d liu c th cho bn bit mi iu
v loi su hi , nhng kin thc chuyn mn ca h hon
ton lm h gp rc ri khi bt tay vo gii quyt vn .
p dng nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn,
trc tin hy xc nh (theo trnh t) cc mc ch ca thng
tin v h thng hoc vn m bn ngh l bn cn thu thp.
Hiu r cc mc ch v Gii php Tip theo ca mc ch
trng tm s gip bn xc nh thng tin no l thch hp.
Rn luyn k nng thu thp thng tin l cn thit nu bn
thng c xu hng i qu xa giai on thu thp thng tin.
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 4 1
Vo nm 1988, Th vin Quc hi M c khong 86 triu u
sch v ti liu, ngun sch tng ln gp i sau mi tm nm.
Cc h thng qun l thng tin phc tp c thit lp do
yu cu ca hot ng phn tch truyn thng v quy trnh ra
quyt nh tp trung. Tuy nhin, iu ny lm gim hiu nng
hot ng ca cc c quan, t chc bi v h cn phi tuyn
thm nhn vin.
Cc nh nghin cu th trng lp hng chng bo co
c cho l thc hin tt hn thng qua cc k thut nghe rt
hp dn nh m hnh Delphi v cc m hnh ton hc. Edward
Mansfield t trng i hc Pennsylvania pht biu trc
Quc hi rng chi ph marketing cho mt sn phm mi hoc
sn phm ci tin ti M cao gp hai ln chi ph so vi Nht.
ng t hi cc cng ty M c nn gim chi ph nghin cu th
trng v tng u t chi ph cho vic sn xut sn phm tt
hn khng?. V d, Sony cho rng h khng cn nghin cu
th trng M bi iu l v ch khi h pht trin nhng
sn phm mi cha tng xut hin M trc .
Tng t, sc mnh my tnh thng c nh gi qu
cao. Trn thc t, my tnh cng l mt trong nhng cng c
to thm nhiu vn rc ri. Chng tiu th mt lng
giy khng l (d trc ngi ta cho rng s ra i ca my
vi tnh s gim ng k lng giy in n) v to ra mt thch
thc mi kh lng p ng c: lm sao tiu ha ht tt
c thng tin m chng cung cp. Mc d my vi tnh c th
sp xp v lu tr mt lng thng tin khng l, nhng n
khng th a ra nhng kin v tng c lin quan n
vic gii quyt vn . Chng khng lin kt thng tin vi cc
T DUY T PH
2 4 2
vn vn ha, gii thch s vt hin tng, cng khng lin
kt vi cc mc ch m ngi ta mun t c.
Mt trng hp ngoi l thnh cng him hoi trong vic
ng dng cng ngh thng tin hiu qu l Tp on Wells
Fargo. Gim c iu hnh kim Ch tch cng ty, ng Carl E.
Reichardt, cho bit: Khng c g ti t hn vic bn cc dch
v ng dng cng ngh m chng li khng c tc dng g.
Reichardt pht biu trn t New York Times rng: Cng ty
chng ti thnh cng trong vic dng cng ngh thng tin
ct gim chi ph hot ng v mang n cho khch hng
nhng dch v cng thm mi.
Nu bn ang tm kim tt c cc d liu hoc tm ngi
ph bnh v mt vn no , iu c ngha l bn
ang tch ly mt lng thng tin khng l ch khng phi
bn ang i tm gii php. Nu bn tm kim thng tin th bn
ch nhn c thng tin m thi.
Tp trung vo thc o
Phng php gii quyt vn truyn thng thng qu
tp trung vo cc con s chnh xc. V d, u ra k vng ca
mt nh my c th l 1.244,33 n v sn phm mi ngy
trong khi 1.250 l con s chnh xc m d liu c th cung
cp. Nhiu ngi cho rng cc thc o l nguyn nhn ca
mi vn . V d, tng gim c ca mt cng ty 100 triu
la khng nh rng nhng con s th hin s yu km v cc
hot ng cng ty dn n tn tht ca cng ty trong ba
nm lin tip. V vy, ng y dnh thi gian ci tin cc
thc o, thay v nghin cu v s cc nhn t, c th o
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 4 3
lng c hoc khng o lng c, v nhng g ng y c
th lm mang li li nhun cho cng ty. Sau ba nm n lc
v ch, ng y b sa thi.
Nhng con s c th l mt ngun thng tin v gi, nhng
n thng c trnh by tch bit vi bi cnh m n c
sinh ra. V d, mt nhn nh cho rng C 200.000 ngi s
dng xe but mi ngy. l 200.000 c nhn hay 200.000
lt khch ln xung xe but?
S dng nhng con s thng k th m khng c nhng
thng tin nn c th lm bn lc li. l iu thng thy
trong cc yu cu cung cp thng tin sai lch in hnh. Th
nhng, vic phn tch cn thn bi cnh ca mt s liu thng
k c th s mt nhiu thi gian hn l tm thng tin.
Trong cc cng ty ngy nay, cc ch s phi ti chnh rt
cn thit h tr bn hng, lu chuyn tin t v bo co li
nhun hng qu. V d nh thi gian cng b sn phm, tnh
linh hot, phn phi, thi gian ngng vic t xut v vic s
dng cc chi tit chung trong cc sn phm khc nhau. Cc
thc o cn c t trong mi quan h vi xu hng nn
tng v cc gi tr ca ma trn h thng c m t
Chng 7.
Nm bt kin thc tng qut v thu thp thng
tin d n
Nc M c mt nn tng tri thc tin tin v rng ln
nht th gii, th nhng cc quc gia khc li thnh cng hn
M v phng din pht trin cc gii php ti u. iu ny
c ngha l qu trnh hoc cch tip cn bin tri thc thnh
T DUY T PH
2 4 4
cc gii php h thng M cn yu km. l ni dung m
T duy t ph v nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii
hn s nhm vo sa i.
Gi tr ca vic Thu thp Thng tin c Gii hn nm
ch: Trong bt k tnh hung no, cc thng tin thc t ch c
ngha ph, cn cu trc v bi cnh mi l vn chnh nh
hng n kh nng t ph. Thng tin c gii hn tht s
cn thit bt ngun t cc cu hi pht sinh t vic thm d
bi cnh ca cc nguyn tc v S Khc nhau c o, Trin
khai Mc ch, Gii php Tip theo v Thit lp H thng.
Ni cch khc, T duy t ph cng i hi vic thu thp
thng tin, nhng cc nguyn tc v qu trnh ca T duy t
ph s hng dn bn chn thng tin no tht s cn thit
cc mc ch, trnh t h thng, thc o kt qu, cc yu t
v xu hng ca cc la chn mc tiu Gii php Tip theo
V d, vic nu chi tit cc xut gii php bng ma trn h
thng cho thy cc yu t ca nhng ci tn ti l cn thit.
Trong nhiu trng hp, s cn thiu mt s d liu hoc
thc o v nhng yu t v bn thiu thng tin gn kt
chng vo phn cn li ca cc tng gii php. Khi , bn
ch vic i tm v thu thp thng tin cn thit v c gii
hn ny.
T duy t ph khng gii hn lng tri thc chung hoc
kin thc chuyn mn hoc thm ch kin thc cnh tranh m
bn c th lnh hi c. Bn cng nn ci thin nn tng kin
thc tng qut ca mnh v kin thc chuyn mn thng
qua h thng gio dc trng hc, bo ch, mng my tnh, cc
cuc hi tho, sch, cc t chc, cu lc b chuyn m bn
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 4 5
quan tm, hoc bi tiu lun c nhn hoc ti liu tham kho.
Nhng cch hc hi nh th s mang n cho bn nhiu
ngun thng tin b sung vo quan im T duy t ph.
Thng tin v Tr Khn ca nhn loi
Yu cu tm kim theo quy c cc thng tin cng, cc
thc tin khch quan v cc thc o c nh thng b
hp kh nng hp tc hiu qu gia cc c nhn. Quan im
cho rng thng tin m ngi ta c trong u khng ng tin
cy v phi c tng cng tnh khch quan thng qua quan
st v nh gi ca ngi khc. Phn ng trc quan im ny,
nhng ngi b nh gi v quan st tr nn khp kn hn.
Th nhng, theo nghin cu v nhng ngi thnh t v cc
chuyn gia, h lun tm kim v chia s thng tin vi nhiu c
nhn mt cch rng ri.
Ni tm li, thng tin v d liu s v ngha khi khng c
cc kin v s sng sut nh hng vic thu thp chng.
Trong Chng 9, chng ti s trnh by nhng cch m
bn c th tng tc t c kin, tng v s hp tc
cn thit cho vic gii quyt vn ti u.
Thu thp thng tin cn thit ngay t u
nh gi kt qu v sau
Cc nhn nh ca chng ti v vic gii hn lng thng
tin thu thp cho mt d n c ngha l bn hoc t chc ca
bn phi c mt nhm thc o ng n lin quan n mc
ch trng tm. Cc thc o nng sut, chi ph, cht lng,
hiu sut, ci tin v thm ch l cht lng mi trng lm
T DUY T PH
2 4 6
vic l rt cn thit nh gi tc ng ca cc la chn gii
php khc nhau.
Tuy nhin, nhiu t chc li thiu nhng thc o s ng
v cn thit ny trong qu trnh vn hnh cc h thng. Thiu
nhng thng tin nh vy c th l nguyn nhn ca vn
tht s ang c iu tra. Trong tnh hung , vic thu thp
d liu v thng tin c ngha v h thng hin ti c th cn
thit v kh nng nh gi cc la chn v nh gi tnh hiu
qu ca cc thay i cng chnh l mt phn thit yu ca bt
k d n T duy t ph no. Hy nh rng cc cu hi bn
t ra thu thp d liu phi bt ngun t qu trnh tm kim
gii php (cc mc ch, Gii php Tip theo). ng lao vo
thu thp d liu nh con thiu thn.
Cc php o lun cn n, nhng iu ny khng c
ngha l tt c cc kh khn ca vn u cn c o lng
v nh gi trc khi hnh ng. Sai lm ca nhng phng
php o lng hng lot nh vy th hin vic pht trin cc
m hnh m phng, m hnh ra quyt nh, m hnh ton hc.
Ngi ta thu thp hng ng d liu ci thin tnh chnh
xc ca cc kt qu ca cc m hnh , bt k s chnh xc
c cn thit trong thc t hay khng vn l vn thc
s cn c gii quyt.
Qu trnh nh gi cng c th l nguyn nhn chnh gy
ra cc sai st do cc cng c hoc phng php nh gi thiu
chnh xc hoc khng y . Cc sai st vn lun xut hin
cho d cng c nh gi l mt bng cu hi kho st di
ngong hoc mt trc vi k c chnh xc n mt phn
triu cen-ti-met o cc thanh thp.
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 4 7
Thm vo , tp trung vo vic o lng c th tht bi
v tri thc nhn loi khng phi lun lun ng m thng
xuyn thay i theo thi gian. V d, chng ta khng cn tin
rng tri t phng, hoc nguyn t l phn t nh nht, hoc
tt c cholesterol u khng tt. iu c nh gi l thc t
thng gn kt cht ch vi quan im con ngi nhng
thi im c th.
V th, vic Thu thp Thng tin c Gii hn song hnh
cng vi khi nim quan trng v tnh nhy cm. V tt c
thng tin khng th c thu thp ton b v chnh xc
ca chng i khi gy tranh ci nn cc chuyn gia v cc nh
lnh o xem d liu ch l mt c s tham kho hnh
thnh kin v suy ngh ca h. V h s b sung thm nhng
thng tin cn thit. V s lng thng tin lin quan rt nh,
nn phng php ny s u tin thu thp d liu v sau
chn lc nhng iu tht s cn thit. Nh cc nh x hi hc
trng i hc Amsterdam, Jacobijn Samdberg v Bob
Wielinga cho bit khi ni v mt ti nghin cu: Tri thc
tin ha khng ngng trong qu trnh s dng. V vy, tri thc
khng th c truyn i mt cch n gin.
Mt nhm chuyn trch gm 19 thnh vin mt thnh
ph ln thuc vng Trung Ty Hoa K tin hnh nhiu
cuc hp trong sut mt nm tm kim gii php ci thin
mt khu vc gm 200 khu ph ca thnh ph. Nhiu cuc
nghin cu c tin hnh nh gi tnh hnh v cung cp
tt c thng tin cho mi ngi. Nhng mt chng bo co cao
gn mt mt khng d g c tiu ha ht, v khng ai bit
lm g n khi mt t vn vin T duy t ph gip h thng
T DUY T PH
2 4 8
qua qu trnh Trin khai Mc ch v Gii php Tip theo
cng cc nguyn tc khc ca T duy t ph. Ha ra, ch c
5 - 6% d liu c thu thp l thc s cn thit.
Nhng tng cn bn sau y v cc bin php nh gi
c th gip bn nh hng t c cc mc ch T duy
t ph vi mc chnh xc cao:
Gia tng hoc ci tin cc bin php nh gi trong cc d
n T duy t ph c th a n mt s li ch ngn
hn, c bit nu bin php hin ti km cht lng.
Cn nhc chnh xc trong di hn v tng s lng bin
php nh gi nh v cc trc trc thng to ra
nhng kt qu km v chng ta c xu hng pht l nhng
vn khng quan trng v thiu cc thc o, cng nh
chng ta c xu hng xem nh vn m cc bin php
nh gi t ra rt kh, nu khng ni l khng th tm ra.
Tp trung vo vic nh gi s b st cc tng hay t
cc lnh vc khc (nh trit hc, khoa hc chnh tr).
nh gi c hiu l mt kt qu, ch khng phi l
phng tin: khi mt m hnh nh gi khng mang li
kt qu, cc chuyn gia li cho cc php o, ch khng
phi bn thn h, v khi h ch vic tm n nhng
php o khc hay hn.
Nhng php o tt trc ht cn xc nh c im ca
xu hng c bn v cc gi tr ca cc yu t h thng ph
hp (xem Chng 7).
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 4 9
Thng tin da trn qu kh
V bn cht, vic thu thp thng tin cn c vo tnh trng
hin ti v qu kh ca s vt hin tng. N khng iu
kin tr thnh mt nh hng cho tng lai. Vic suy din
thng nguy him bi v n cho rng thng tin c bn s tip
tc phn nh thc t gi nh ca hm nay trong tng lai,
trong khi thng tin c th khng phn nh ng nhng g tn
ti hm nay.
Chng hn, trch dn thng tin t cc chuyn gia v cch
h tin hnh cng vic l vic lm dn n nhiu vn phc
tp hn. Nghin cu ca chng ti v cc nh thit k v
hoch nh cho thy h u khng th nh tt c cc chi tit
quan trng. Lun lun tn ti khong cch gia thng tin
c cung cp v thc t.
Tm li, quan nim cng nhiu thng tin c lin quan n
vn cng tt tr nn li thi. Trong bt k trng hp
no, vic thu thp ton b thng tin l khng th. Chng ta
khng th thy hay nh ht mi iu, William Poundstone ni,
k c nhng iu tr thnh kinh nghim ca chng ta.
Mc ch v mc tiu ca vic Thu thp Thng
tin c Gii hn
Nhiu ngi cho rng t ph ch c pht trin vi mt
lng thi gian, con ngi v tin bc kh ln. Nhng l
nhng th xa x. Tm ra s cn bng gia ngun lc sn c v
thng tin tht s cn thit l mc tiu ca nguyn tc ny. S
dng nguyn tc ny, cc gii php c tm ra mt cch nhanh
chng vi chi ph thp hn nhiu. V d, cc quc gia khc ang
T DUY T PH
2 5 0
tung ra nhng sn phm v dch v cht lng cao M vi tc
nhanh hn t 20 - 25 % v chi ph thp hn t 15 -20% so vi
nc M. Nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn l mt
yu t chnh trong vic ct gim thi gian v chi ph.
Mc ch v mc tiu ca nguyn tc ny l:
1. Tp trung n lc vo vic thu thp nhng thng tin tht
s cn thit cho tng d n c th. Qu nhiu thng tin s che
khut nhng vn quan trng v khng gip a ra nhng
quyt nh hiu qu.
2. Mang li ngha cho thng tin hin ti. Cc nh lnh
o pht trin tinh thn hp tc v hiu qu hot ng nhm
bng cch chia s ngha v gii thch th gii hin thc. Bi
v, khi chng ta trao i, thng tin ch l quan im v thc
tin ca hm nay, mc ch ny khuyn khch s hiu bit ln
nhau. Bi v mt thng tin ng mt mnh th phi chu nhiu
s gii thch khc nhau, nn bt k thng tin no c s dng
trong T duy t ph phi lun lun lin kt vi cc yu t
c trng (xu hng gi tr v nn tng ca cc yu t h thng
thch hp).
3. Khuyn khch thit lp mng li thu thp thng tin,
xy dng cc mi quan h. t c nhng t ph ph thuc
vo s tng tc hn l vo s lng hoc s chnh xc ca
thng tin.
4. Trnh ri vo tnh trng mt trt t. nh lut th
hai ca nhit ng lc hc pht biu rng tt c cc thc
th u c xu hng pht trin mt trt t, cn gi l
entropy. Vic chng li xu hng t nhin ny i hi tiu
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 5 1
tn nhiu nng lng. Tuy nhin, s qu ti thng tin li
trit tiu nng lng.
5. Gim bt vic thu thp cc ti liu khng cn thit v
khng c c n; v gim thiu cc tranh ci v cc thc
o, cch gii thch v phn tch vn . Cc cuc kho st v
bng cu hi kho st l nhng cch thc thu thp thng tin
khng ng tin cy. Nhiu cu hi di dng n mc ngha
ca n tr nn m h hoc vn b hiu theo nh kin, dn
n s tp trung thi qu vo nhng vn khng quan trng.
6. Trnh tnh trng cho rng vic thu thp thng tin t
chm dt m khng lin quan g n cc mc ch. V d,
nhng ngi thu thp d liu tng hp tham d cc bui hi
tho bn lun v vic cc i th cnh tranh ang lm g, h
c sn phm g mi, v ang xy dng thm bao nhiu c s
h tng... Nhng cc chng trnh c gi tr g cho vic
phng nga vn pht sinh v a ra gii php? Nu i th
ca bn c sn phm mi, dch v, v phng tin sn xut th
bn tt hu so vi h ri!
7. Ti a ha vic s dng thi gian, sc lc, v cc ngun
lc khc. Gii hn thng tin c th gim ti a chi ph cc cuc
nghin cu ch tp trung vo qu kh. Nghin cu v cc tht
bi v du hiu ca vn - hi chng tun hon - thng
dn n vic u t i khi qu ln v khng cn thit cho cc
hot ng thu thp d liu.
Thng thng, ngi ta s ng iu ny mt khi h
nhn ra hi chng. V d, ph gim c iu hnh ca mt
nh phn phi ln v tp ch v sch mun gim thi gian giao
T DUY T PH
2 5 2
hng cung cp dch v tt hn v gim chi ph hot ng.
C ni vi chng ti rng c mun c tt c thc t v nhng
g ang din ra c th thc hin nhng cuc thm nhp
vo cc mc tiu ca cng ty.
Bng cch t cu hi mc ch v xut rng cch nhn
v m hnh l tng s trc tip dn n vic t c mc
tiu, chng ti ch ra cho c y thy rng thng tin c nh
thu thp cn phi c lin quan n h thng cui cng thay v
cn c vo nhng g ang din ra. Th l mt h thng k thut
tin tin c ci t, v mt d n c thc hin vi thi
gian v tin bc thp hn so vi xc nh ban u. Tt c c
nhn t h thng c u tham gia v cam kt p dng h thng
mi. C phn khch n mc t ngay mt poster
(*)
ln tng:
THC T = MC CH + GII PHP TIP THEO +
CC H THNG.
Ti sao nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii
hn li c tc dng?
Bi v nguyn tc ny nh ng vo nhu cu c chp
nhn v vic thu thp tt c cc thc t, gii thch cc gi nh
c bn m bo tnh d s dng cho chnh bn v ng
nghip. Hy t nim tin ni h. p dng cc khi nim ca
T duy t ph i vi tt c cc thng tin.
Gi nh 1. Thng tin ch l mt s miu t ca th gii
hin thc. Chng ta nghe tin v mt ngi b cht ui di
mt dng sui c su trung bnh 5 cm. Tt c chng ta
(*) Poster: Bng hiu, p-phch minh ha.
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 5 3
cng thy cc bng hiu: Binksville Dn s 2.453 ngi.
Vy c ai ngh rng nu thng k li bn c th nm ngoi con
s 2.453? Mt nh ng vt hc tuyn b Ch si ng c
(Bc M) khng bit tn cng con ngi. C phi thc t l
ch si khng bit tn cng con ngi hay ch l chng ta cha
bao gi thy chng tn cng con ngi? X phng Ivory c
thi gian qung co rng c 99,44% l tinh cht. l tinh
cht g? Mt hng hng khng cho bit sau mt cuc kho st,
75% hnh khch ni rng h hi lng vi chuyn bay ca
mnh. iu c ngha l hnh khch cn li khng hi
lng? Chng ta bt ng vi mt bo co ni rng 150 ngi
t vong trong cc v tai nn giao thng trong k ngh nhn
ngy Quc t Lao ng vo cui tun. D con s l tht th
ngha ca n cng khng r rng, tr khi chng ta bit c
c bao nhiu ngi cht trong cc v tai nn xe hi vo cc
ngy th By, Ch nht v th Hai bnh thng khc. l s
sai lc ca thng tin.
Gi nh ny c ngha l tt c thng tin ngay t u phi
c xem l khng ng, hoc t nht l hy t nghi vn v
n. Mc d ngi ta ch phn i nhng thng tin khc vi
nhng g h bit, nhng thi t nghi vn cng cn phi
p dng cho kin thc hin ti ca bn v mi thng tin mi.
Tuy nhin, cc thng tin, cc m hnh v phn tch v h
thng hoc tnh hung c xem l ng s to ra li th
trong T duy t ph. Chng gip bn:
1- Cn nhc cc thng s, bin s, iu kin hoc cc gi
nh nh gi s tc ng ca mt thay i nhng khng
lm nh hng n h thng thc t.
T DUY T PH
2 5 4
2- D on cc thng s v kt qu (chi ph, tng tc,
thi gian v sn lng).
3- Xc nh nhng yu t ch yu.
4- H tr qu trnh t duy bng cch t chc, sp xp, lu
tr, kch thch suy ngh v tng tng.
5- To iu kin thun li giao tip thng sut.
6- Kim sot cc hot ng ca d n (mt m hnh ca
qu trnh tm gii php c th biu th cc bc c thc
hin hon ho n mc no).
7- Hun luyn v o to.
Th nhng, mc d y l nhng li th rt c gi tr, bn
cng cn ch n nhng nguy c v gii hn ca vic thu
thp thng tin, xy dng m hnh v phn tch. Mt s nguy
c c th k ra nh sau:
1- Khng ton din. Ch nhng thng tin ging vi cuc
sng thc t mi c xem l thc t mt iu r rng
khng th xy ra.
2- Sai lm khi t cu hi v thng tin v m hnh i vi
h thng. Khi h thng c gn cho cc thuc tnh v m
hnh nhng li l nhng thuc tnh khng ph hp. Cn lu
ci gi phi tr cho vic vay mn cc m hnh v vic thu
thp d liu.
3- Cc sai st.
4- Quan im sai. Quan im ca ngi thu thp thng
tin c th khng tng xng vi tnh hung thc t. V d, mt
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 5 5
nh ha hc lp m hnh v mt cy xanh da trn cc nguyn
t v phn t c bn, th rng th cn c vo chi ph, ng
knh gc cy v cch vn chuyn g ra khi rng, nh th th v
bc tranh bng t ng m t ci cy .
5- Khong cch trong giao tip. Cc m hnh thu thp
thng tin chi tit u phc tp. Hu ht nhng ngi ra quyt
nh v cc nh qun l u mun ton b d n c tm
gn trn mt trang giy.
6- Tm th ca ngi thu thp thng tin. Tht nguy him
khi mi vn u c quy v mt m hnh thu thp d liu
no . Chng hn, hot ng sn xut c vn th ngh ngay
n vic lp biu pht trin; h thng thng tin b tc nghn
th cn phi kim tra li chng trnh
Gi nh 2. Tng lai khng th c d on t tri
thc hon ho v hin ti. Cc chuyn gia c th tha nhn
y l nn tng trong vic gii quyt vn . Kh nng sai lm
ca gi nh ny rt thp, ch trn mc zero mt cht.
Khng bao gi ni khng bao gi (never say never!).
Trung bnh cng ca mt loi d liu vn khng th no
d on gi tr ca mt kt qu hoc s kin c th trong
tng lai. Tt nht, mc trung bnh ca d liu nn c
bo co trong phm vi gi tr ca n v nhng iu khc
thng khc nhau c th xy ra.
Mt s ngi khng quan tm n gi nh ny. Lee
Dembart, nh ph bnh sch ca t Los Angeles Times, cho
rng cc nh kinh t hc thuc nhm ny. ng vit rng h
khng mun t b n lc m t v d on mt cch chnh
T DUY T PH
2 5 6
xc hnh vi con ngi mc d n lc ca h chng t c
thnh cng ng k no H s bo bn rng ch l vn
thu thp thm thng tin v tinh chnh cc cng thc v ri h
s a ra cc d on chnh xc.
Gi nh 3. Thng tin c lin quan quan trng hn
thng tin chnh xc. Mt kiu d on no v cc s
kin v hot ng c th xy ra cng nh kt qu chc chn
phi c x l vn . D Gi nh 1 v 2 l th, nhng
mi lin quan vn rt quan trng. Thc t chng minh rng
cc con s thng k c th lm chng ta lc li thay v a
ta i ng hng.
iu th v l, do d liu thng thiu chnh xc nn
chnh chng li to ra mt lc y v thc nhm kt hp
nhiu d liu hn. Norman Augustine pht biu hm hnh
rng: Thng tin c sn cng yu th cng i hi s trch dn
chnh xc lm thng tin xc thc hn. ng trch dn
mt c tnh ca Hi ng Nghim thu D liu Gio dc Lin
bang: Trong vng mt nm, ngi ta phi b ra 9.495.967
gi in thng tin vo cc biu mu giy t. Thng tin v
d liu nn c ghi nhn theo s bin thin gip a ra
nhng din gii thch hp. Ch a ra nhn nh v thc t
thng qua mt ng cong n gin trn th th khng hu
ch, khng chnh xc v cng khng cn thit.
Trn thc t, thu thp thng tin chnh xc khng phi l
vic d dng. Tt c cc quyt nh u da trn c s nhng
thng tin c khong cch v chnh xc, th nhng cc
quyt nh vn lun cn thng tin c mc ch v c lin quan
m bo tnh hiu qu ca quyt nh. Nguyn tc v S
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 5 7
Khc nhau c o ca T duy t ph s thc hin vai tr
ca n vo lc ny lm sao nhng ngi bit r hot
ng kinh doanh c c hi tham gia vo vic quyt nh
thng tin no l tht s cn thit.
Gi nh 4. Thu thp thng tin v mt h thng hoc
vn khng phi l mt quy trnh t do hoc trung lp.
X hi nh gi cao ngha ca khu hiu Just the facts,
Maam(Ch s tht thi, sp !) trong lot phim truyn hnh
Dragnet. Nhng, iu c tht khng? Thng tin lun tn
ti nh mt phn t ca mt tng th rng ln hn.
V d, cc nh bo c c i tng thut li mt v
vic. Nhng h n hin trng khi no, phng vn ai, t
cu hi theo quan im no, chn lc thng tin g a vo
bi vit s nh hnh nn ni dung cu chuyn. Khng th thu
thp tt c thng tin v mi ch . V th, iu c thu thp
s phn nh iu m ngi ta cho l quan trng v tht s
khng phi l mt quy trnh trung lp.
Bt k thng tin no cng c mt phn gi tr hoc nh
kin hoc khuynh hng khng th loi b c. V vy, iu
bn cn lm l xc nh cc gi tr v nhng nh kin c lin
quan n d liu. (V d, nh bo c th thc r v nh kin
ca mnh v c gng tng thut li tt c mi kha cnh ca
cu chuyn bng mt thi trung lp. V d, vit rng ngi
khc ni iu g hon ton khc khi vit rng h tha
nhn chuyn ; cng nh ni rng ci tch y c
mt na r rng khc ch c mt na.)
Ma trn H thng v nguyn tc v S Khc nhau c
o khuyn khch cch a thng tin nh th.
T DUY T PH
2 5 8
S dng nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn
p dng nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn,
hy xem mi tnh hung thu thp thng tin l mt vn . Bt
k khi no c ai xut tin hnh mt cuc nghin cu,
thu thp d liu, xy dng m hnh, tm thng tin trong th
vin, iu hnh mt cuc th nghim, trin khai cc mi quan
h ton hc, vit bo co, kho st, p dng h thng thng tin
trn my tnh, nh gi hiu qu hoc bt k hot ng no c
lin quan n thng tin bn hy khai trin mt dy mc ch
(xem Hnh 5-6) thng tin tm c c th p ng yu cu.
Nu cn thit, hy phc tho t nht mt gii php tip theo
v cch thu thp thng tin v ra mt s chi tit trong ma
trn h thng (xem Hnh 7-3).
L l ny thc ra c mn t cu chm ngn: Khi tm
kim iu g, bn s c xu hng nhn c iu t cu
hi v thng tin ca cc mc ch, v Gii php Tip theo s
mang li cho bn nhng kt qu tt hn.
Gii hn thng tin thc ra l cng mt quy trnh ra quyt
nh. Cc trng hp sau y c th cho bn mt tng
quyt nh cn thu thp bao nhiu thng tin l v thng tin
nn c lin quan n mc no cng nh cch gii hn
phm vi thu thp thng tin:
1- Pat Murphy c giao nhim v t chc vic thay i
chng trnh ging dy nghin cu x hi lp 6 cho mt trng
cp qun c quy m trung bnh. ng c u tin ra quyt
nh (Ti phi lm g by gi?) l lp mt nhm thu thp d
liu tm hiu v mi th ang c thc hin. Pat p dng
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 5 9
quy trnh T duy t ph, v trc tin hi v mc ch ca d
n. Sau anh bt u thu thp thng tin cn thit c lin quan
cho nhng mc ch ny. Khi thnh vin nhm ngh tin
hnh kho st v cc vn ca chng trnh ging dy hin ti
(than phin ca hc sinh v gio vin, im hc tp ca hc
sinh, nh gi ca ngi ngoi v cc hn ch), Pat hi v
vic s dng cc thng tin nu n c trong su thng. Cuc
tho lun nhm tp trung vo nhng vn c ngha. C
nhm quyt nh tm thng tin t gio vin, hc sinh, hiu
trng, cc chuyn gia thit k chng trnh, v tip tc pht
trin cc mc ch. Sau , h nht tr s dng hiu bit ca h
cho vic pht trin cc Gii php Tip theo xc nh cc
thng tin cn thit Nhng quyn sch ny dng lm vic
A? Phim v u a lm vic B? Vic p dng cc phng
php T duy t ph pht huy tc dng. Hiu trng v
thanh tra gio dc tng bng khen cho c nhm v cht
lng vt tri ca chng trnh ging dy v c bit l thi
gian hon thnh d n rt ngn.
2- Rosemary Makradokus mun thit k li t qun o
ca mnh v c khng cn ch sp xp nhng th khc,
ng thi c cng mun tit kim thi gian tm c vo
mi bui sng. Thng thng, nhiu ngi s xem li t m s
sp xp hin ti trong cn phng, ri t vn bn b xem h
lm g gii quyt vic ny Nhng Rosemary dnh mt t
thi gian xem xt mc ch ca vic thay i v ngh v s b
tr l tng cho chnh mnh. C c nn s dng loi t c cc
ngn ko nh? Vt dng no chim t din tch c th dng
treo qun o m bui ti c chun b cho sng hm sau? Th
T DUY T PH
2 6 0
t sp xp qun o c la chn mc? S sp xp li ca c
tht s to n tng vi nhng ngi bn n thm c sau .
V c bn, c mt s xut v h tr c th cho vic s
dng nguyn tc ny:
1- Pht trin cc mc ch v mt h thng mc ch cho
bt k yu cu, xut, hoc gi no m thng tin cn c
thu thp. Xc nh c mc ch ca bo co l g (thm ch
nu c yu cu bi nh qun l) s gip gii hn phm vi
thu thp thng tin. Hy tp trung vo ci cn t c nu
bn mun chin thng trong vic gii quyt vn v hoch
nh thit k.
2- Tr li cc cu hi pht sinh t s pht trin ca cc
la chn Gii php Tip theo cho vn . Mi ngi sn sng
chp nhn thng tin nu h bit r mc ch ca n.
Cc cu hi cng gip a cc thng tin cn tm vo mt
tng th rng ln hn. Cc mc ch v Gii php Tip theo
s gii thch bc tranh ln v cc thc t c bn. N i hi
bn phi kt ni, tng hp thng tin v nh gi ngha ca
thng tin.
S lng thng tin cn thit mi d n l khc nhau.
Mt d n c nhu cu mi hoc mt h thng cha tn ti s
i hi nhiu thng tin hn mt d n thay i hoc ci tin
(hiu chnh cc sai st trong h thng).
3- S dng thng tin v kin thc ca nhiu ngi khc
nhau. Bi v, h bit tnh hung hin ti v bn cn kin thc
chuyn mn ca h. Hy to iu kin h tham gia ng
gp thng tin v cc mc ch v Gii php Tip theo ca qu
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 6 1
trnh thu thp thng tin: Cc mc ch ca thng tin m ai
ni chng ta cn l g? Nhng cch l tng g t c
mc ch chn i vi thng tin? V y cng chnh l iu
m mt s nh nghin cu xem l kha cnh cn thit ca
thng tin hp l: Thit k cc tnh hung m ngi tham gia
l ngun gc (cc ngun thng tin) v tri nghim cc quan h
nhn qu (thnh cng tm l, xc nhn, yu t cn thit).
S dng hiu bit v phng php heuristics
(*)
cc quy
lut n gin v ngn tay ci m bn c sn trong u
m rng v xc nh xem bn c th b qua nhng bc
nghin cu gian kh v mt s bo co hay khng.
4- Hy t hi mt tng hoc Gii php Tip theo c
th c a vo hot ng nh th no. iu ny s trc tip
pht sinh cc cu hi cn c tr li bng vic thu thp thng
tin, nghin cu, lp m hnh v cc phng tin khc. t cu
hi gip bn vch r khi no p dng cc phng thc c th
s dng ngay.
5- Hy hi rng nu thng tin s c trong tay bn trong ba
thng na, bn s lm g vi n. i khi c gi l quy lut
phn tch ng ngn, cu hi ny buc bn phi thm d mc
lin quan, tnh nht qun, kh nng thng hiu, s linh hot
v hiu qu (thi gian, chi ph, cht lng) ca thng tin. S
lng thng tin thu thp ng ngn c hn ch bng cu
hi n gin ny l rt ng kinh ngc.
6- Lun chun b tinh thn, khng u c trng rng.
Chun b mt nn tng kin thc rng ln l mt h tr s
(*) Heuristics: Phng php gii quyt vn bng cch nh gi kinh nghim, tm
gii php qua th nghim v sa cha sai st.
T DUY T PH
2 6 2
dng tt c cc nguyn tc ca T duy t ph. Hc hi ci
mi v cc k nng khc nhau l iu lun c khao kht v
c hai u quan trng i vi nhng ngi c ngh nghip hay
c ch hng. Vic gi li cc bi bo d on cc xu hng
pht trin tng lai va gip m rng tm nhn ca bn va
l mt cch hu hiu thu tm th trng v cc thng tin
v i th nhng vn c th trnh c vic thu thp thng
tin trn lan trong bt c vn no.
7- Chia s thng tin vi tt c mi ngi, khng ch vi
mt nhm u t. Kt qu ca cc thng tin c thu thp c
th c din gii ng hn nu nhiu ngi lin quan vi d
n chia s quan im ca h. L tng nht l hy tt c
tham gia vo hot ng thu thp thng tin. Hy to c hi cho
h ng gp tch cc vo d n da trn s thu hiu ca
chnh h hn l yu cu h tun th mt cch min cng
mnh lnh ca cp trn.
8- Tm thng tin cn thit t nhiu ngun khc nhau. Mt
phm cht thng thy nhng ngi sng to, cc chuyn
gia v nh qun l xut sc l h thu ht mi ngi tham gia,
c ti liu, v tham d cuc hp theo nhiu quy tc khc
nhau c lin quan n mt vn c th. H lm iu ny vi
mc ch hc hi t tp th chun b tinh thn tt hn. Khi
h c th tm ra cc mi quan h trong s nhiu yu t hn
nhng ngi ngh h c sn thng tin trong sch hoc bn b
hoc ngn hng d liu. thc hin cch ny, bn hy lit k
cc quy tc hoc kinh nghim bn bit v c lin quan n vn
. Khi bn c th d dng tm ra mt ngi hoc mt
nhm ngi bn t cu hi.
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 6 3
9- Nghin cu ma trn h thng ca Gii php Tip theo
mc tiu hoc gii php c xut. Khi mt d n i n giai
on ny th thng tin c thu thp cn c phc ha r
rng v h thng hoc s thay i trin vng. Cc loi thng tin
c trng cha c thu thp s c xc nh r thng qua
cc khong trng trong cc ma trn h thng. Thm ch khi
thng tin t ra ri lon i vi ngi ngoi, ma trn h thng
l c s bn tm ra cc mi quan h.
10- S dng cc m hnh v cc phng php nh lng.
Khi bn nh hi mt cu hi nhm xc nh thng tin cn
thit, hy khm ph cc phng php sn c cho loi cu hi
. V d, nu cu hi ca bn lin quan n vic phn tch cc
la chn hoc chng trnh khc, ba trong s vi cch thc
sn c l phn tch s kin bt ng, mo him v vit kch bn
(h thng s hot ng nh th no nu n c p dng).
11- S dng th mc my tnh, mng li, s tm kim u
n v cc c s d liu. Nhn chung, my tnh cung cp nhiu
d liu c cp nht kp thi hn s tay v bch khoa ton th.
12- Quyt nh thu thp thng tin g. Eberhardt Rechtin,
cu Ch tch Tp on Aerospace, a ra quy tc ngn tay
ci: Ngi kin trc s ti ba s dng cm nhn theo tnh
hung, d on s iu chnh c th xy ra, v tin hnh thit
k loi tr hoc hn ch chng. ng cng lu rng khi cc
la chn trong mt thit k h thng c to ra vi nhng
thng tin khng xc ng v khng th trnh khi, n s em
li la chn tt nht v bn quan st xem cc gii php tng
lai xut hin c nhanh hn cc vn ca tng lai hay
khng... Nu khng, hy thay i la chn.
T DUY T PH
2 6 4
Kt qu v nh hng
Ging nh nguyn tc v S Khc nhau c o, nguyn
tc Thu thp Thng tin c Gii hn pht huy nh hng ln
nht thng qua phng php m n t ra trong qu trnh suy
lun ca bn. Cc v d mang tnh tiu cc v d nh thng
tin c thu thp qu d tha trong h thng kim sot su
hi v trong d n ti quy hoch th gm 200 khu ph
mt thnh ph thuc vng Trung Ty ni trn th hin
tm quan trng ca nguyn tc ny.
p ng yu cu rt cao ca nguyn tc ny, bn phi
lun tm hiu v cc mc ch ca vic thu thp thng tin v
bin php l tng t c nhng mc ch ny. iu ny
i hi s kin tr ca bn thn bn trc nhng p lc rt ln
ca x hi v thi quen thu thp tt c thng tin c bit
vo giai on u ca mi d n.
Cn i vi nhng ngi c quyn lc - nhng ngi hay
than phin rng h khng mun b lm phin bi nhng hc
thuyt mi v thng tin c gii hn, nhng ngi thch p
bn v ra lnh cho bn thu thp tt c mi thng tin th sao?
Phn ng thch hp l phi hi v mc ch ca vic cn cc
thng tin thc t v sau hi v mc ch ca mc ch ,
v mc ch ca mc th hai, c tip tc nh vy. Phn ng
ny lun pht huy tc dng, nhng n cn tun th cc
nguyn tc t c hiu qu cao nht. Hy nh rng
khng phi bn khng ng vi h; m bn ch m rng mt
cch thng minh s ch ca h m thi.
Vi kt qu tch cc m bn c th t c nu kin tr
p dng nguyn tc ny:
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 6 5
Gim thiu tng thi gian thu thp thng tin v phn tch
d liu. Thm ch nu bn u t thm thi gian suy
ngh v nhu cu thng tin ca bn ngay t u, th tng
thi gian b ra s t hn na, c bn v bn khng ri vo
hi chng phn tch.
Gim chi ph cho vic thu thp thng tin v d liu. y
l nhng chi ph quan trng trong vic xc nh gi thnh
sn phm hoc dch v. ng thi, bn hc c cch
lng nghe ngi khc.
Sc lc b ra cho vic thu thp thng tin v nh gi
thng tin t hn. Bn hc c cch lng nghe ngi khc.
Ngoi tnh r rng v chnh xc, cht lng thng tin cao
hn ph hp vi gii php v yu cu ca d n. Bn trnh
c vic nh gi sai cc kin.
Tng tc tt hn gia ngi ph trch d n v ngi chu
tc ng ca d n. Bn hn ch c tnh thiu kin nhn.
Tp trung vo vic pht trin v thc hin h thng v cc
thay i thay v tp trung vo cc cch thc thu thp
thng tin v xy dng m hnh. iu ny cho bn bit khi
no b qu trnh thu thp thng tin, so snh iu c
lm vi mc ch v xut.
Lu tr bo co t hn.
Tuy nhin, bn cn lu n nhng ngi hay quan trng
ha cc thc o so vi ci gi phi tr cho Gii php Tip
theo. H cho rng vic lp ra mt bo co dy cp quan trng
hn vic xut gii php cho mt vn .
T DUY T PH
2 6 6
Nhng ngi thch nh th thng ni rng:
Hy thu thp cho ti tt c mi iu cn bit v
Ti c th cho anh thy mt nghin cu chng minh
rng cc gii php ca chng ta khng th thc hin c
(hoc xut ca ti khng th b qua).
Nu c thm thng tin, chng ta mi bit chc chn l
chng ta ang i ng hng hay khng.
Hy tm hiu xem iu c tc dng nh th no i
vi h.
Hy bt u bng cch xc nh tiu ch cnh tranh.
Kt lun
Ct li ca chng ny l qu trnh Thu thp Thng tin
c Gii hn cho mt vn hoc mt d n c th. Nhng
phng php tip nhn v x l nhng thng tin cng l
mt vn c th gy ra hu qu ln thay v mang li cho bn
nhng kt qu tt p.
Thi i Thng tin em li s bng n v thng tin sn
c, v tht s bn c th b ngp chm trong . Nhng ng
vi lo! Trong vai tr l ngi nhn v ngi tiu th thng
tin, bn c th p dng T duy t ph. Mc ch bn mun
t c l g? Mc ch no th hin nhu cu c bn ca
bn? H thng l tng no gip t c mc ch? Gii
php Tip theo l g bn c th xem n l mt mc tiu
thit k cch x l v ng ph vi thng tin, c bit xc nh
cch chn lc v cch lin kt n cc ngun thng tin c
lin quan khc? Hy nhng cu hi bn cn tr li ko
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN
2 6 7
thng tin v cng ngh t cc ngun rng ln sn c. ng
tt c thng tin b y vo qu trnh sng to v ci tin
gii php ca bn.
S khn ngoan trong vic x l vn bt u bng nhn
thc rng khng cn thu thp mt thng tin ring l no. Tip
theo l tp trung vo vic thu thp nhng kin thc v tng
rng ln v cc mc ch ca vic thu thp thng tin nh.
Phi by tt c cho thin h khi t m
(*)
l cu ni c
th dng m ch nhng ngi theo trng phi hy thu
thp mi thng tin!. Trong kh nhiu trng hp, t m l
mc ch duy nht ca vic thu thp thng tin. l mt tnh
tt, l ng c hc hi nhng iu mi m. Nhng trong
n lc gii quyt mt vn c th, s t m khng c trng
tm l mt mi him ha.
Thay v t hi nhng cu hi phn nh s t m ton din,
hy hi:
Ti c ang lng ph thi gian tm kim tt c thng tin
v vn hay khng?
C phi ti c qu nhiu thng tin? Thng tin c lm
ti ri rm khng?
C phi ti ang lng ph thi gian tm kim tt c thng
tin, hoc cn khin trch ai khng?
Ti c b bt nhng thng tin d tha khng?
C phi ti ang thu thp thng tin cn thit pht trin
gii php, hay li lm hn ch gii php?
(*) Nguyn vn: Curiosity kills the cat.
T DUY T PH
2 6 8
Cc thnh vin khc ca nhm c ang thu thp thng
tin chng minh mt vi gii php xut l khng ph
hp?
Nu mt d n thu thp thng tin khng ng bn tip
tc, th n cng khng ng lm cho tt.
Mm mng pht sinh ca t tng ch bi l s phn tch
chi tit ci ang tn ti. Thng tin l mt i din hp l cho
cc quy nh trong nh lut th 39 ca Augustine: Quy
nh c khp ni, c ra nh mt cng c qun l, m
nhim cuc sng ca chnh n v biu th mt m hnh pht
trin gn nh song song vi m hnh pht trin ca cc thc
th sng khc c th c quan st trong t nhin, c bit l
c di.
2 6 9
CHNG 9
NGUYN TC LI KO
NGI KHC THAM GIA
Nht, T chc Gia nh Quc t (International Family
Society - IFS), mt thnh vin ca Hi Tnh nguyn vin
Quc t (International Voluntary Circle) thng thc hin
lp k hoch, thit k v pht trin tt c cc chng trnh
ca h da trn 7 Nguyn tc ca Phng php Ton din
(Total Approach). Hot ng c bit tch cc min trung
Nht Bn, IFS c thnh lp vo nm 1981 thc y
s hiu bit quc t bng cch to ra mt mi trng v
khng kh gia nh cho khch nc ngoi gh thm, cng
nh cc thnh vin ngi Nht tham d c c hi chia s
cc gi tr, kinh nghim vi cc thnh vin ca nn vn
ha khc.
Di s lnh o ca b Kazuko Toyoda, phu nhn ca
cu Ch tch Hng Toyota, cc thnh vin IFS Thnh
T DUY T PH
2 7 0
ph Nagoya s dng Phng php Ton din pht trin
khu hiu Gii php Tip theo KI SHUGI v xut ba
nguyn tc nn tng cho cc hot ng tnh nguyn di
mi hnh thc trn khp nc Nht: (1) Kirakuni (hot
ng trn tinh thn t nguyn); (2) Kinagani (hot ng
u n qua mt thi gian di; v mt khi bt u th
khng b ngang); (3) Kimochiyoku (hnh ng bng nim
say m, yu thch).
Ngy nay, IFS pht trin thnh mt trong nhng hi tnh
nguyn hot ng tch cc nht ti Nht. Thnh cng ca h
c khen ngi nhiu ln bi Hi on kt Quc t Nht
Bn v cc Trung tm o to Nagoya. Tuy l mt t chc
x hi nhng vic p dng cc nguyn tc ca T duy t
ph gp phn quan trng vo thnh cng ca h.
Mt hc sinh lp 5 ot gii nht trong mt cuc thi
ngm th vi phn trnh by n tng bi th Invictus (Khng
gc ng) ca William Ernest Henley. Ti l ngi quyt nh
s phn, Ti l thuyn trng trn chnh con tu tinh thn ca
ti - C b ngm bi th vi tt c bu nhit huyt v tnh
yu th ca la tui ca mnh.
Khn gi tn thng nng nhit v nm sau c b tham
gia cuc thi vi phn trnh by li bnh bi th th hai, bi If,
ca Rudyard Kipling. C din t bi th trong vai mt ph
huynh:
Nu con c th bnh tm khi m tt c
Ht thy kinh hong v li cho con
.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 7 1
Th th gii ny s l ca con, cng tt c nhng g trong y
V quan trng hn con trai, con l mt Con Ngi!
(Trch bn dch ting Vit ca Nguyn Hong i)
C b li ginh gii thng mt ln na.
C b khng phi l mt nh hng bin ti ba n mc y,
nhng l nhng bi th hay vi rt nhiu iu chng ta c
th hc hi v tm quan trng ca vic xy dng cc th mnh
v tn trng cc nguyn tc ca chng ta.
Tuy nhin, p dng trit l vo vic gii quyt vn
s khng mang li nhng gii php ti u, bi v s c lp vn
c trong cch tip cn vn s li mt ti nguyn
(resource) khng th thiu: tnh tng tc ln nhau (each
other). Nc M vo u th k 19, nhng ngi i khai hoang
Min Ty hoang d ht sc tin tng vo nhau. V c bn,
nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia xut pht t quan
nim rng cuc sng s khng cn ngha nu khng c
nhng ngi xung quanh. Quan im v kin ca ngi khc
nn c xem l si dy c bn cho vic gii quyt vn .
Mc d i khi chng ta khng mun cha tay mnh ra
vi ngi khc, nhng hy c lm iu khc l thay v ph
bnh vic gii quyt vn truyn thng. Khi tin hnh hoch
nh, thit k v gii quyt vn , hy nh n phng chm:
Hai ci u vn hn mt ci u.
Th ngh v v trn du ti t nht trong lch s nc M,
nguyn nhn do s bt cn ca thuyn trng tu Exxon
T DUY T PH
2 7 2
Valdez, xy ra Valdez, Alaska, vo ngy 24 thng 3 nm 1989.
Ti mt cuc hp m rng trc cng chng c t chc
ch vi tun trc khi v trn du xy ra, nhiu ngi c
cnh bo rng nn ru ch be bt ca thy th on trn tu
ch du c th dn n thm ha. V trong ban iu hnh tu
Exxon Valdez, chnh thuyn trng cng nghin ru nng
v tng qua tri cai nghin.
Nu ban iu hnh lng nghe v p dng cc bin php
cn thit, khn cp i vi tng c nhn c trch nhim trn
con tu, thm ha chc chn khng xy ra.
Thc t nhng ngi xung quanh sn sng chia s cc
thng tin thit thc khng ch l ngi trc tip lao ng
v iu ch ra mt nguyn l T duy t ph quan trng
khc: bt k ai cng c tim nng tr thnh ngi ng gp c
gi tr. Vn l phi to ra mt bu khng kh thc y s
ng gp cao nht i vi mi c nhn.
Andy van de Ven, gio s ngnh qun tr hc ca i hc
Minnesota, tng kt nghin cu khoa hc x hi c lin quan:
Ngi ta chng li s thay i khi s thay i khng c
truyn thng r rng, b p t, b xem l s e da, c nhng
nguy c ln hn li ch tim nng hoc nhng im chung vi
nhng u tin.
Nguyn tc Li ko s Tham gia ca Ngi khc s tc
ng ngi khc thay i t trong (bn thn h) ra ngoi, thay
v t ngoi (ngi khc) vo trong.
Vi T duy t ph, bn c th hc hi ti thiu ha
nhng thay i c p t v chuyn nguy c thnh c hi.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 7 3
Bng vic d b cc quy nh, hu ht mi cng ty u tr
nn thnh vng. Bng cch tham kho s t vn ca cc vin
chc nh nc, nhn vin v khch hng, cc nh qun l
ang p dng theo tim thc nguyn tc Li ko Ngi khc
Tham gia.
S tham kho kin nh vy khng nht thit phi tin
hnh chnh thc. Kounosuke Matsushita l ngi theo phong
cch qun l c s tham gia ca ngi khc, nhng ng lu
rng: Hai ci u vn hn mt ci u khng c ngha l
chng ta t chc hp hnh thng xuyn. Thay vo , chng
ta phi c gng lp mt mi trng t do nhn vin ng
gp kin v c gng lng nghe kin ca mi ngi. Nu c
gi tinh thn ny trong cng vic hng ngy, chng ta c th
t quyt nh m khng cn hp hnh bi v kin ca mi
ngi c ngm a vo.
Trng hp khc, mt tp on Chicago vi 150 cng ty
trn khp nc M s dng kin thc chuyn mn ca
nhn vin gia tng cht lng v nng sut.
Cng ty mun pht trin cc quy trnh iu hnh tiu
chun (SOP Standard Operating Procedures) cho tt c
nhng ngi iu hnh my mc. SOP gm nhng quyn sch
vi loi kch thc hoc nhng tp sch cha nhng th
tc hoc quy nh cho vic iu hnh my mc thit b.
Nhng quyn sch thng bao trm tt c nhng kh nng
xy ra s c, nhng v khng c ch no b sung thm
thng tin, nn chng nh nm yn bm bi trn cc u t
v ngn ko.
T DUY T PH
2 7 4
Khi mt t vn vin T duy t ph t chc cc nhm
n t nhiu nh my khc nhau cng tin hnh d n, h
pht trin mt gii php gi l S tay Hng dn b ti cho
ngi vn hnh (Operator Guides). Khi m sch hng dn,
mt trang c in v trang i din trng. Ngi iu hnh
c th vit vo nhng ghi ch ca mnh v h thng v hot
ng ca thit b. Trong nhng ln cp nht nh k, cc nhn
xt vit ra c tng hp li v nhng trang trng mi c
cung cp tip tc quy trnh.
Kt qu l, s tay hng dn vn hnh c s dng khp
tp on v cht lng, nng sut c ci thin ng k sau .
Ni tm li, T duy t ph s li ko nhiu ngi tham
gia v to iu kin cho bn x l nhng vn thc tin hn
l phng th hoc pht l thc t hai thi chc chn s
dn n tht bi. Hnh ng t la di ca cp lnh o v
thy th on trn tu Exxon Valdez l mt minh chng r
rng cho iu ny.
Sau y l nhng thc tin quan trng cn bit:
1. Nhu cu ln v cc gii php sng to v t ph trong
mi t chc c p ng ng mc hoc vt qu nhu cu
v vic thc hin nhanh chng v s dng cc gii php. V
vy, thit lp thay i i hi s tham gia tch cc ca nhng
ngi s thc hin thay i. Cam kt ca h c xy dng
trn nn tng s hiu bit v gii php v cch trin khai gii
php. Vic thc hin gii php phi bt u ngay t giai on
u d n bng cch thu ht nhng ngi c lin quan tham
gia.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 7 5
2. Vic t cht lng v nng sut cao trong cc t chc
i hi phi c nhng chng trnh v quy tc khc nhau. S
pht trin ca nhng chng trnh xy dng mi quan h con
ngi dn n nhng phng php pht huy hiu qu cao
trong ngn hn. Tuy nhin, thng th l nhng phng
php mang tnh ban pht v ng xu h i vi tr tu ca
chng ta.
Mt ng nghip ca chng ti chng kin mt tnh
hung nh vy. Mt nh t vn qun tr c mi vo t chc
nng cao nhit huyt ca nhn vin trong mt c quan
hnh chnh lin bang yu cu mi ngi vit ra nhng e
ngi, bc bi ca h vo mt t giy v sau x vn v vt
vo st rc. Cc ng nghip ca chng ti nghe v cng
ng vi nhn xt ca nhn vin rng ng ra nhit huyt
nhn vin s c ci thin nhiu hn na nu c quan n
dng s tin chi ho phng cho ph t vn chia cho nhn
vin!
3. Nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia c th p
dng vi bt k d n c kiu c cu qun l v ch lng
bng - khen thng no. C hai iu ny c th kh hn hp
v c th lm pht sinh thm nhiu vn khc. Nhng mi
vn u c th c x l bng T duy t ph.
4. Ch ng li ko mi ngi vo vic thit k v gii
quyt vn l mt yu cu ch khng ch l mt gi tr x hi
ng mong i. Cc phng php truyn thng cho rng khi
x l vn , bn c th tch bch nhng kha cnh k thut
vi nhng kha cnh v con ngi, x hi hoc kh nng hc
hi. Nu cc chuyn gia thit k ra nhng gii php cng ngh
T DUY T PH
2 7 6
tha ng nht th khi cng nhn s d dng chp nhn
gii php .
Trn thc t, nhng ngi thit k gii php nn m rng
s tham gia n cc khch hng v nh cung cp cng nh
cc c ng trc tip. T chc ca bn s p dng nhng
thng tin c bn v k thut, kinh t - x hi vo vn . Vic
hc hi ln nhau s to ra nhng kt qu tt hn so vi vic
ch p dng nhng quy tc, iu kin v gii php bt buc
m qun i li ch ca cc bn.
5. Cc c nhn vi nn tng vn ha a dng v c kin
thc khc nhau nn c tham gia vo qu trnh thit k v
gii quyt vn . Ti sao? Theo gio s tm l hc i hc
Stanford, James G. Greeno, iu c phn do chng ta hc
trong vt l rng vic quy thuc tnh vn ng cho s vt m
khng xt n h quy chiu l v ngha. Chng ta phm li
tng t trong vic quy tri thc v t duy l do tinh thn ca
c nhn m khng xt n h quy chiu ca n.
6. Cc nhn vin khng ch cn bit khi no th n vo nt
chc nng trn thit b m cn phi bit ngha ca nt
(cc mc ch). Vic bit r h thng s hot ng nh th
no cho php ngi iu khin x l vn pht sinh trong
sut qu trnh vn hnh my. iu m bo vic ra quyt
nh ca h c chnh xc v hiu qu.
7. Trong kinh doanh, cc h thng phi ly khch hng
lm nn tng m bo kh nng cnh tranh ca cng ty.
D bn c trang thit b tt nht, hin i nht trn th gii,
iu cng khng thc hin tt nht vic ny. Thm
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 7 7
ch nu ch mt t ngi trong t chc ca bn giao dch trc
tip vi khch hng, bn cng ng qun rng hu ht cc vn
cng vic ca bn u nh hng n h. Nhn vin phi
nhn thc c nhu cu ca khch hng, ch khng ch nhu
cu ca cp trn.
8. Cc c nhn lun i tm ngha ca cuc sng. Cc li
th ca quan im m rng ca nguyn tc Trin khai Mc
ch v Gii php Tip theo c kt ni li trong nguyn tc
Li ko Ngi khc Tham gia mang n cc ngha lin
quan cho tt c mi ngi. Bi v con ngi c th l i tng
ca tm l hc v trit hc, nn s gn kt l rt cn thit
h tr ln nhau. iu ny em li cho mi c nhn c hi
ci thin nng lc v v tr ca mnh.
Khi no cn p dng nguyn tc Li ko Ngi
khc Tham gia?
Chng ti nhn ra rng cc nh lnh o v nhng ngi
gii quyt vn thnh cng lun tham gia vo tt c cc giai
on ca d n hoc tham gia vo n lc thay i thi ca
cc c ng chnh v kt qu d n. Bn thn h c trc gic
nhy bn vi nguyn tc v S Khc nhau c o, Trin khai
Mc ch, Gii php Tip theo, Thit lp H thng, v Thu thp
Thng tin c Gii hn. kha cnh khc, li ko ngi khc
tham gia bng cc nguyn tc ca T duy t ph khng ch to
thun li cho qu trnh gii quyt vn m cn to iu kin
cc c nhn khc c th tham gia mt cch hiu qu.
Ni chung, con ngi thng c nhng phn ng tiu cc
v phng th trc cc cu hi v bn cht ca vn , cu
T DUY T PH
2 7 8
hi v ngi gy ra li hoc ngi chu trch nhim khi vn
pht sinh, v hoc phn tch, m x vn . Ngc li, h li
c phn ng tch cc v hng hi vi nhng cu hi nhm gip
h th hin nng lc c nhn khc bit, thm d v m rng
mc ch ring ca h, tm kim gii php tip theo, v cu hi
h s thc hin tng c th ra sao nu gi s h bt u li
t u.
T duy truyn thng xem con ngi nh nhng bn tay
cng c, l i tng c iu khin theo mun ca nh
qun l, v sn sng cho cc hot ng chn tay thay v tr c,
v khng th nhn thc thu o cc tnh hung. Douglas
McGregor gi n l Thuyt X v nh ngha l s gi nh
v ci tm thng ca qung i qun chng.
Suy lun logic cho thy iu ny dn n tnh trng
lm vic khng hiu qu, chn nn, cng nh cng vic vt v
cc nhc ca cng nhn. Tt c chng ta ai cng mun tham
gia vo vic ra quyt nh c nh hng n cuc sng ca
chng ta. V khi chng ta s d dng chp nhn v cm
thy thoi mi thc hin gii php m chng ta tham gia pht
trin. l c s lp lun ca nguyn tc Li ko Ngi khc
Tham gia. T duy t ph cho php bn ti a ha s tham
gia ca cc c nhn v m bo s cam kt ca h i vi gii
php thm ch trc khi chng hnh thnh.
Khi p dng nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia,
bn cn ghi nh nhng iu sau:
1- Nhng ngi c lin quan n cc n lc sng to, ci
tin gii php v chu nh hng bi kt qu cui cng nn
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 7 9
c to cc c hi lin tip tham gia vo qu trnh gii
quyt vn . Khng th d on ngi no c th ng gp
c iu g. Nhng nu khng to c hi cho h tham gia, h
s cm thy b xem thng. T hn na, h s t thi tiu
cc vi ton b d n. Khi mi ngi tham gia vo d n, bn
khng nn loi ra nhng c nhn trc cha tng ng gp
g. Bi c nhng ngi khng h pht biu g cho n cuc
hp ln th ba hoc th t trong khi mt s ngi khc li
pht biu rt hng hi ngay ln d hp u tin.
2- Con ngi cng l mt ngun thng tin. D liu cn
thu thp s t hn nhiu nu d liu ngay ti y, trong
chnh cn phng ca chng ta.
3- Con ngi c kh nng hiu c nhng k thut v
tnh hung phc tp nht. Khng c l do g nh gi ngi
khc khng th hiu ht c s phc tp, v p v s tao
nh trong xut ca bn: gii thch v cc c tnh k thut,
m hnh mi hoc tng mi cho ngi khc hiu r l trch
nhim ca bn.
4- Cc cuc hp c th hiu qu hn. Tht vy, nhn
chung cc cuc hp truyn thng khng to ra c kt qu
sng to, ng lc, hiu qu v chi ph v kh thi. Nhng mt
bui tho lun c s tham gia ca nhiu ngi c tc ng ln
hn bui trnh by thng tin mt chiu bi v ch th hnh
ng phi ch ng ghi nhn thng tin nhn c chuyn
ha thnh s thay i.
5- Con ngi lun thch x l d n v sn sng m nhn
trch nhim i vi cc d n. Cc cuc kho st cho thy t
75% - 85% c nhn trong cc t chc nhn thy h c kh
T DUY T PH
2 8 0
nng m nhn nhiu nhim v hn. V d, cc cng nhn
trong mt phn xng quyt nh tham gia vo vic thit k
mt b phn mi cho sn phm mi. H cm thy rt t tin
vi gii php ca mnh trc gii php ca cc k s v ngh
em ra chy th. Cui cng, la chn ca cng nhn mang li
hiu qu tt hn.
6- C nhn cng l mt ngun tng. Cc quy tc lm
vic nhm c th kch thch sc sng to ngi ny nhng
ng thi li km hm sc sng to ngi khc. Mt s ngi
khng th hin tt trong mi trng tp th nhng tht ra h
u c nhng nng lc tim n v hn cn c khai m. S
thm d c nhn c th gip bn nu s khch l ca nhm
khng th khi dy nhng tng t mt c nhn c th.
ng thi, cc hot ng tp th thch hp c th lm tng
hiu nng ca c nhn qua nhng g h to ra. Thc t, i khi
ch c i, nhm mi c th tha mn nhu cu ca mt c
nhn chng hn nh nhu cu c tha nhn.
nh ngha nguyn tc Li ko Ngi khc
Tham gia
Li ko Ngi khc Tham gia l to c hi lin tc cho
nhng ngi c lin quan hoc chu nh hng bi s thay
i sp din ra tham gia vo vic iu hnh hoc ci tin h
thng nhm ngn nga hoc gii quyt vn . Bng cch lin
tc xem xt cc mc ch, cc gii php tip theo v nhng
thay i h thng trong tng lai nh mt c s khuyn khch
mi ngi t cu hi v xut ci tin, c hi c th
c m rng cho n khi mt s thay i hoc mt h thng
mi c thit lp.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 8 1
Trc tin, bn phi xc nh c im chung ca cc c
nhn b nh hng. Vn ca bn c th khng lin quan
n bt k ai, nhng kh nng l rt him. Thay i v tr
bn lm vic ca bn? Cn th k v ng nghip ca bn th
sao? Vit mt bi pht biu trong hi ngh? Vy ng nghip,
khn thnh gi v tr l ca bn l nhng ngi nh th no?
Khng phi tt c mi ngi chu nh hng s quan tm
n vic tham gia d n ca bn, nhng nu bn mong h thay
i hoc p dng ci mi m, th bn cn phi xt n s tham
gia ca h vo hot ng ca d n.
Phn loi theo vai tr cng l mt cch cn nhc ngi
tham gia: cng nhn, nh qun l, nhn vin an ninh, chuyn
vin bo tr, thit k, khch hng tt c u c th tham gia
trc tip vo qu trnh gii quyt vn . Hn na, mi chc
nng hoc mi ngi c th tham gia vo nhng giai on
khc nhau ca qu trnh T duy t ph, nh c m t
thm Chng 11.
Tt nhin, tt c nhng vai tr ny ch l nhng chc danh
trn danh ngha bi v mi ngi hoc nhm cn c nhiu vai
tr khc na. V d, cng nhn trong nh my cng c th l
v/chng v cha m, thnh vin cc hi tnh nguyn, v ngi
theo o. Thng thng, hiu bit ca mi c nhn trong tng
vai tr ca h c th c s dng gii quyt nhng vn
thm ch c v khng lin quan g n h. V vy, s rt thiu
st nu cho rng cc chuyn gia, cng nhn nh my c th x
l d n ca t chc m khng xem xt n cc vai tr khc
ca h.
T DUY T PH
2 8 2
Trng hp su hi cng m t mt nguyn tc T duy
t ph quan trng: xem k hoch tip cn vn cng chnh
l mt vn m cc nguyn tc T duy t ph cn c p
dng vo.
Ngy nay, ngi lao ng thay i ch lm v cng vic
vi tn sut kh cao. Vy, lm th no bn t c mt s
cam kt ca h trong vic theo ui mt gii php? Thc ra,
nhiu ti nghin cu (Nh lnh o hiu qu, i tm s
xut sc, Thch thc trong Ngh thut Lnh o) cho thy
hnh thc t qun rt cn thit t c cht lng v nng
sut m cc cng ty ang nhm n.
Thm vo , cam kt i vi khch hng v khch hng
ca khch hng i hi mt yu t quan trng m cc t chc
thng khng nhn thc r s cam kt lm vic lu di ca
nhn vin. u t vo pht trin con ngi s dng T duy
t ph trong vic gii quyt vn , hoch nh v thit k l
s u t ng n nht ca bn cho tng lai. Ci thin cht
lng dch v khch hng s c thc hin bi nhn vin
tt c mi cp qun l nu h cm thy h c s tn trng,
sn sng v h tr thc hin nh hng khch hng l trn
ht. y l cch cnh tranh t trong ra ngoi. Mi nhn vin
cn hiu r cc yu cu ny khi tham gia vo qu trnh t duy
t ph.
Ngoi ra, hy nh rng mt gii php nn c s lng cc
chi tit v s kim sot mc thp nht. Ngi c giao thc
hin gii php cn c trao cho s linh hot trong qu trnh
vn hnh h thng. Mc linh hot th no l ty thuc vo
tng tnh hung. R rng, khng phc tp nh vn hnh mt
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 8 3
nh my ht nhn hoc kim sot mt chuyn bay ca tu con
thoi, nhng tt c cc h thng u cn nhng con ngi c
chun b tt nht ng ph vi mi vn mong i v
khng mong i.
Mc ch v mc tiu ca vic Li ko Ngi
khc Tham gia
Nhn chung phng php truyn thng gp tht bi trong
vic li ko s tham gia ca ngi khc v qu ch trng vo
cc mt tiu cc. V d, cuc hp bn lun d n bt u vi
vic yu cu ngi d hp m t vn , kh khn u v li
thuc v ai.
Vic li ko ngi khc tham gia c thc hin nh th
no th s cng tc trn thc t s din ra nh th y. Hnh ng
ban u hoc nhng pht biu a ra th khng th thay i.
Cc nhm mt hy vng thnh cng v thm ch khng mun c
gng nu thnh cng khng t c nhanh chng.
Bng cch nng cao kh nng ra i v thc hin gii php
t ph, nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia s:
1- X l nhng thc t ca cc c nhn v nhm: cch gii
quyt vn theo truyn thng cng cng c thm nhn thc
ang tn ti: tha nhn vn nh c cp, s t lit
v mt chc nng, bo v nguyn trng, tm kim gii php
ng l nhng im yu m nguyn tc Li ko Ngi
khc tham gia v cc nguyn tc khc c th khc phc. V d,
ti sao phi cng c s t lit chc nng? Thm ch ti sao
s t lit xy ra? Hy t ra nhng cu hi khng c tnh
cht e da da trn cc nguyn tc ca T duy t ph.
T DUY T PH
2 8 4
2- Chia s ngha v hiu bit v thc tin. Warren Bennis
v Burt Nanus ch ra rng cc nh lnh o cn c mt kin
trc thng tng x hi nhm truyn t tn ngng hoc
vn ha tp th nu mun t c s lin kt v hiu qu.
Nhu cu v kin trc thng tng x hi ny xut pht t s
tch bch mc ch x hi vi cng vic thc t khi cuc cch
mng cng nghip thay i mt cch mnh m c cu ngh
nghip. Nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia cung cp
nhng khi nim v cc cp mc ch v Gii php Tip
theo nh mt c ch chia s nhng ngha ln hn v tm
nhn ca cc t chc v khch hng.
3- Hng n mc tiu tr thnh nh v ch v pht trin
thi chin thng. Ngun gc ca t tng ch bi l i su
vo phn tch chi tit. Cn c n lc v cam kt mnh m ca
mt hoc hai ngi vt qua s tht vng thng pht sinh
trong nhm.
Mc ch v cc gii php tip theo ca T duy t ph
t trng tm vo s thay i tch cc. Vi T duy t ph,
khi nhiu c nhn c th tr thnh ngi tham gia ng gp,
cng nhiu ngi ng gp th t chc ca bn cng c c hi
tr thnh nh v ch. Bt k ai cng c th tr thnh ngi
cm bng trn hng tn cng.
4- Pht trin nng lc ca mi c nhn. Con ngi ny
sinh tng sng to khi bi cnh kch thch h. Thm ch
khi 1/3 cc tng ln c ny sinh t 10% s ngi trn
ton th gii, th cng khng c cch no bit ai l ngi
sng to tr khi mi ngi c to cho c hi ng gp nh
nhau. V vy, khuyn khch mi ngi xut tng l ht
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 8 5
sc quan trng. Cc cng ty Nht nhn c t 50 90
tng xut t mt nhn vin mi nm, trong khi cc
cng ty M c cha y tng t mi nhn vin hng nm.
S pht trin nhn thc din ra sut i. V vy, s sng
to ca mi c nhn c th c khi dy hnh thnh nn
mt tr tu tng hp cho nhm v t chc. Tng lai ca t
chc ph thuc vo s pht trin ca cc nng lc ch yu
ca con ngi bn trong n nng lc v k thut, i nhm,
x hi v chin lc.
Bn c th nhn thy nhu cu thc t c th hin r
trong s mnh, gi tr, v cc nguyn tc nh hng ca cng
ty xe hi Ford: Con ngi l ngun sc mnh ca chng ta
S tham gia v tinh thn chung sc l nhng gi tr con ngi
chnh yu ca chng ta. T duy t ph to s t do cho tng
c nhn c lin quan n s thay i a ra nhng kin c
th tc ng n tnh trng ca s thay i . ng thi, n
cng cho php con ngi tham gia vo vic ra quyt nh hiu
qu nhng cp khc nhau trong t chc, mt c trng
quan trng ca nhng nm 1990 v th k tip theo.
5- Xy dng k nng lm vic nhm ca tng nhm. Cc
thnh vin trong nhm c th nhanh chng tin hnh v kch
thch cc gii php kh thi, quyt nh liu c khai thc tng
gii php trong tng lai. Trong trng hp nhng d n phc
tp, i hi phi c cc nhm ph, th mi nhm ph u c
th lm vic hiu qu vi nhm chnh nh vo ngn ng
chung ca T duy t ph. p dng cc nguyn tc v qu
trnh T duy t ph i vi vn hoc c hi ca mt
nhm cng c ngha l xem vic xy dng nhm l mt yu t
T DUY T PH
2 8 6
quan trng khng th thiu trong cc n lc gii quyt vn
hoc x l c hi, ch khng phi l mt yu t ph c th
thc hin sau.
6- m bo chn lc ng thng tin cn thit t nhng
ngun thng tin rng ln. Ngi tham gia vo d n u bit
a ra nhng cu hi cn thit. Nhng tm li gii p thng
c ngha phi bm st cc ngun lc v ti nguyn b sung.
Cu tr li s tha ng hn khi c ngi c hi v ngi
hi c cung cp nhng thng tin c bn lin quan n cc
mc ch v cc gii php tip theo c th thay th ln nhau
7- Nng cao kh nng sng to trong vic hoch nh, thit
k, ci tin v gii quyt vn . Cc nguyn tc T duy t
ph gip khi ngun sng to trong chnh bn thn bn, ng
thi cng kch thch cc c nhn tham gia s dng sc sng to
ca h. Paul Hare cho rng ngi sng to l ngi lp d vi
nhng tng khc thng. Cc nguyn tc T duy t ph
chc chn to ra cho mi ngi c hi tr thnh ngi lp d
- c ngha l, khng theo nhng quan nim x hi thng
thng nhn nhn nhng th m ngi khc nhn nhn
bng mt ci nhn khc bit (s c o).
8- Nng cao kh nng khai thc yu t con ngi. Con
ngi l thnh t chnh trong hu ht cc h thng. Trong
trng hp phng v tinh v tu v tr th con ngi tham gia
rt su t vic chun b, phng, v iu khin chuyn bay.
Li ko ngi khc tham gia vo d n ca bn nng cao c
hi tm c gii php ph hp. S tham gia ca con ngi trong
mt d n l mt cch tng cng kh nng t ch vn c
xem l mt c tnh ca cc t chc thnh cng vt bc.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 8 7
9- Khc phc tnh kiu ngo ca ngi m nhim d n.
Cc nh qun l thng hn ch s pht trin nhn thc ca
nhn vin v cng ngh tin tin, v iu cng gy nhng
bt li cho chnh h. Hn na, hiu qu hot ng ca t chc
cng b gim st.
iu gy tr ngi i vi cc nh qun l l do h t tm
nhn ngn hn l mt minh chng cho tnh yu km ca
cch gii quyt vn truyn thng ca ngi M. Cc nh
qun l thng ngh rng tit kim thi gian, h nn t i
tm gii php. chnh l li t duy ngn hn. H qun mt
rng thc t c v s gii php tht bi v nhng ngi c lin
quan khng c c hi c tham gia ng gp.
Mt kh khn khc l cc gim c, cng nh chng ta,
ch nh nhng phn ng thng thng trong cch gii quyt
vn truyn thng nh li v h mong iu cng
xy ra ngay c khi h ang p dng cc nguyn tc khc ca
T duy t ph.
10- Trnh c nhng sai lm trong qu kh.
11- Vt qua nhng tr ngi v tnh cm, vn ha v mi
trng. Jim Adams nu ra mt s tr ngi km hm s pht
trin tng. Th nht l nhng iu king k. Ngi Nht
khng thit k ca chnh hoc ca s hng ng bc, bi
l ca t. Th hai l cc tiu ch ra quyt nh, v d li
rn ca ngi da Iroquois l xem xt hu qu ca mi
hnh ng hm nay n by i sau. Th ba l nhng s
thin v trong ngn ng v biu t, v d nh thun theo
hoc chng li nhng m hnh ton hc trong d n. l
T DUY T PH
2 8 8
nhng ro cn gy ra nhiu bt li bi v n n su vo
tim thc mi ngi.
Nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia t trng tm
vo vic x l, ch khng phi gt b cc nim tin ang tn ti.
Khi kt hp vi cc nguyn tc khc ca T duy t ph, Li
ko Ngi khc Tham gia cho php cc thnh vin nhm th
hin gi tr ca chnh h, cho php h tin xa trong iu kin
v hon cnh ca chnh mnh. y l l do quan trng khin
T duy t ph c s dng thnh cng trong nhiu nn
vn ha khc nhau.
12. Trnh xu hng p dng nhng h thng kim tra,
gim st thi qu. iu ny lin quan n xu hng gii quyt
vn duy l bng cch p t nhng cch kim tra, gim st
khc nhau i vi nhn vin, ch bi v cc cng ngh c sn
c th lm iu tt hn chng ta. Robert Howard m t
ni kinh hong ca vic kim tra, gim st thi qu nh sau:
Kim tra, gim st thm ch dn n nhng kt qu yu km r
rng v nhiu mt. Mt nh qun l Ngn hng Citibank t
quy nh thi gian gii quyt trung bnh 2 pht cho mi cuc
gi ca khch hng n trung tm x l th South Dakota.
Kt qu l, khi nhn vin cng thng p ng yu cu thi gian
ca mi cuc gi, h sn sng ct ngang cuc gi ca khch hng
bt k vn ca h cha c gii quyt!
Mt s mc ch v mc tiu quan trng khc ca nguyn
tc Li ko Ngi khc Tham gia:
Gia tng cam kt lu di ca nhng ngi tham gia
m bo tnh kh thi v ci tin lin tc ca gii php.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 8 9
a ra nhng cu tr li tha ng i vi nhng cu hi
c th gy kh chu, v d ti sao chng ta phi thay i?
Thay i c li g cho ti?
Gip mi ngi thu hiu cch kim tra, gim st cn thit.
Mi ngi c th s dng cc nguyn tc v qu trnh kim
tra i vi cc vn c nhn, c cc vn vn phng
hoc nh, i vi vic t nhng k vng hiu sut i
vi mt gim c hoc bo co trc tip, hun luyn v o
to nhn vin, nh gi hiu sut lm vic ca nhn vin,
xem xt cc yu cu chi tiu vo thit b, v trn thc t v
tt c cc vn chun mc khc.
p ng nhu cu am hiu cng vic ca hu ht mi
ngi bng cch hng h s dng cc tng T duy
t ph, qua nng cao lng t trng v bu nhit huyt
hng n thnh cng.
Pht trin mt nhm lm vic n gim tnh trng
thng tin khng r rng v bt cn xng. Vic xy dng
nhm bn ngoi v cc mi quan h bn trong phi c
thc hin thng xuyn.
Trnh qu trnh gii thch duy l ca t duy tp th khi
cc thnh vin bt u nghing theo nh qun l khng
chp nhn s bt ng chnh kin, hay t chi phc tng
mt nh qun l hay khuyn khch nhn vin mt cch
thi qu. T duy t ph nhn mnh vic a ra nhiu
la chn khc nhau mi bc gim hn cc nguy c
dn n mt nhm lm vic c kh nng mu thun nhau
v lm vic km hiu qu.
T DUY T PH
2 9 0
p dng nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia
Nu bn ngh v hnh ng nh mt ngi c nng lc
tht s, bn s khng ngng lm tt hn na nhng g lm
tt trc .
p dng phng php t duy tch cc ny i vi s tham
gia ca c nhn c th to ra thm mt ti sn v hnh nhng
c gi tr cho vic gii quyt vn , c bit khi c p dng
cng vi hai mc tng sau y v cch s dng nguyn
tc Li ko Ngi khc Tham gia.
Mc u tin gm nhng xut hon ton mang tnh
khuyn khch, v nhng m hnh hp l c th p dng trong
nhiu tnh hung khc nhau. Mc th hai xc nh nm
iu cn nhc lin quan n cch tin hnh nguyn tc Li
ko Ngi khc Tham gia i vi vn m bn ang x l.
CC GI
a. Hy th p dng phng php ny. Hy t nim tin
vo ngi khc. Hy ni chuyn vi mi ngi. Hng dn h
cc nguyn tc T duy t ph. Vn dng ngn ng t duy
t ph trong cc cuc tho lun cc mc ch, thc o
nh gi thnh qu mc ch (s hi lng ca khch hng, chi
ph, thi hn, v nng sut), cc Gii php Tip theo
b. t cu hi. Ni dung cc cu hi phi lin quan n
mc ch, h thng l tng l nhng cu hi khng e
da n li ch ca ngi khc.
c. T chc cuc hp khng chnh thc trong nhng bui
n tra hoc mt cuc hp hng tun ca cu lc b tnh
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 9 1
nguyn cng ng. s l mi trng thch hp cho s trao
i tch cc v t do.
d. T chc mt cuc hp gia nhng ngi c th tham
gia vo mt nhm d n lu di. Khi h c th thc hin
qu trnh tm kim gii php thng qua cc cuc hp nhm
nh v cc cuc trao i c nhn.
e. M mt cuc hp vch h thng gii quyt vn
bng cc nguyn tc T duy t ph.
f. Hn ch thi ch tay nm ngn, s nh gi nng cn,
bo v quyn li ring v thi quen phng th m mi ngi
thng th hin khi ln u tin gp nhau trong mt d n.
l mt phn ca s tan chy
(*)
trong hc thuyt thay i ca
Kurt Lewin nm 1964. ng thi, theo st lch trnh T duy
t ph mc cao nht.
g. Li ko ngi khc tham gia theo xu hng khch hng
v th trng thng qua cc mc ch ln hn trong h thng
cp mc ch.
h. Thu ht nhiu ngi khc nhau ty vo mc ch ca
bn l ci thin mt h thng ang c vn , lm cho mt h
thng tt tr nn tt hn, hoc to ra mt sn phm hoc dch
v mi.
i. Li ko mt hoc hai ngi tng thnh cng trong
vic ph v cc quy lut. Cc quy trnh m h s dng
cc m hnh t duy, ngun thng tin, nhng ngi c hi
c th rt hu ch.
(*) Tan chy - Unfreezeing - l xu hng con ngi i tm mt bi cnh m h cm
thy an ton v c th kim sot c.
T DUY T PH
2 9 2
j. Li ko mt hoc hai ngi c thin hng khoa hc
ngh thut i vi cc d n k thut. (Ngc li, vi d n
ngh thut, vn ha hoc tn gio nn c s tham gia ca mt
hoc hai ngi c u c k thut.)
k. S dng cc nhm hin c. Cc t chc cam kt nui
dng tinh thn lm vic nhm l cc t chc c li th tt
thay i theo T duy t ph. Mc d cc nhm mi cng
cn thit, nhng cc thnh vin ca nhm hin ti c nhng
nhn xt c gi tr v h thng cn nhc nhng khc bit h
s lm nu bt u li.
l. Duy tr nhit huyt cao vi cc nguyn tc ca T duy
t ph, khng ch giai on u trong qu trnh gii quyt
vn .
m. Tm ra nhng cch thc cng nhn nhng thnh tch
t ph ngon mc do cc c nhn v nhm to ra. Nhng
cng nhn c th nhn thy khng nhng quan trng i vi
nhiu ngi m cn khch l ngi khc. Cc hnh thc khen
ngi thch hp khc cng cn c p dng i vi nhng
thnh tch nh hn.
n. t ra quy ch lm vic nhm bo m rng cc
thnh vin thc s ci m vi nhau, sn sng tp trung tho
lun mc ch v cc nguyn tc khc nhau, vui v, tin tng
ln nhau, theo st cc nhim v c giao, nhit tnh tham gia
cuc hp v gt hi c cc kt qu tt p.
CC PHNG PHP
Nm vn cn nhc lin quan n vic thc hin nguyn
tc Li ko Ngi khc Tham gia vo vic gii quyt vn
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 9 3
hoc d n c trnh by ti Bng 9-1. C nm vn c th
khng quan trng trong mi tnh hung.
Cc giai on hoc cc bc gii quyt vn . Mc
ch cn t c qua tng giai on hoc tng bc l xc
nh ai tham gia, khi no, v nh th no. Cc nhm khc
nhau v k nng, tm nh hng v hiu bit c th cn thit
mt s bc khc nhau.
Hy nh rng mi quan tm v s thch ca con ngi
lun thay i. V d, mt s ngi ban u c quan tm nhng
khng hn h s tham gia vi bn v h quan nim rng h
khng b nh hng g bi d n. Ngoi ra, nhng ngi
chuyn vic hoc ngh vic, hoc ngi mi c tuyn khi
d n tin hnh cng khng th tham gia vi bn.
ng mt tinh thn nu bn gp nhng tr ngi khng c
mi lin quan trc tip n mt hot ng c th ca d n. C
l bn tng ri vo hon cnh sau: mt s thnh vin d n
c th ni rng ton b d n l mt s lng ph thi gian;
[nhng ngi quan trng] ri vo mt cuc tranh lun ri rm
gia cuc hp; mt ngi khng quan tm v khng cam kt
tham gia trc bng bt u chin u v chnh ngha;
cuc hp dn dn ri vo tnh trng mt kim sot; s xut
hin ca khng kh m m, nng n v hnh thc; cc tng
ln xut hin trong vi cuc hp u tin c nh gi l ngy
ng, thm ch u tr. Khi , bn nn quay li giai on trc,
hoc s dng cc ngun lc b sung (con ngi, tin bc, thi
gian), hoc s ng h ca chnh quyn.
T DUY T PH
2 9 4
Bng 9-1: Nhng cch mi gi ngi khc tham gia
vo quy trnh T duy t ph
(*)
A. Giai on
Nhn c tn hiu ng tnh ca nh lnh o cao nht
Hun luyn o to ngi khc v quy trnh T duy t ph
Pht trin h thng k hoch
Xc nh vn
Xc nh tiu ch ra quyt nh
Xc nh nhim v ca cc thnh vin trong nhm
Xc nh mc ch v dy mc ch
xut kin
Xem xt gii php tip theo
Chn mc tiu
Chi tit ha
Trnh duyt
p dng
Ci tin
B. Mc tham gia trong t chc
Khng tham gia
c on
T vn
Kim sot phn ng
Cn nhc
Kim tra phng nga
Quyt nh chung
Hp tc h tr
Cc nhm lm vic thng xuyn
T quyt hon ton
(*) Bn c th s dng cc giai on hoc cc bc (phn A) v cc mc tham gia
(phn B) xc nh nhng yu t bn cn chn t ba phn cn li (phn C, D, E).
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 9 5
C. Vai tr ca c nhn tham gia
C vn
Ngi ng h
Ngi phn tch
Khch hng
Ngi ha gii
Chuyn vin t vn
Ngi tiu dng, ngi mua hng hoc ngi s dng
Khch hng ca khch hng
Ngi ra quyt nh, ngun quyn lc (ngi kim sot ti nguyn,
chnh tr gia, thnh vin ban qun l)
Ngi thit k/ci tin
Nh gio dc/chuyn gia
Ngi nh gi
Ngi vn ng hnh lang
Nh qun l
Nh t chc
Ch cng ty
i din nhm i tng chu tc ng ca d n
Nh nghin cu
D. Cc quy trnh nhm
ng no (brainstorming)
Vit ra tng ca tng ngi trong nhm qua ng no
Tranh lun
Bng la chn quyt nh
Phng php Delphi (phng php d on mt cch c h thng v
c tng quan da vo mt nhm chuyn gia c lp)
Tr chi hoc m phng
Tng tc
Phng vn cc c nhn trong nhm
Phng php KJ
(1)
Kho st qua bo ch, cc phng tin thng tin i chng khc
T DUY T PH
2 9 6
nh gi tin ch a thuc tnh
Phng php nhm i din
Ly kin
Tr lng theo hiu qu cng vic
Nhm cht lng (quality circles)
(2)
Bng cu hi v kho st
Phn vai
Hun luyn s nhy bn trong nhn nh
Chia s thng tin
H thng xut
Ma trn h thng
Xy dng nhm
Giao tip t xa
E. Cc iu kin cho cuc hp
Phng hp
a im (trong hoc ngoi)
nh sng, ting n, nhit v thong kh
Sp xp bn gh (bn trn, ch nht, bu dc)
S lng ngi tham d (hn 7, di 3)
Sp xp ch ngi (ngu nhin, theo th t ABC)
Nhn din (bng tn eo trn ngc, bng tn chc v t trn bn)
Cc vt dng h tr (giy, vit, gi , bng, bt lng, my chiu)
Khng gian cho mi ngi (t 0,6 n 1,2 mt)
(1) L phng php do Jiro Kawashita (JK) xng vo nhng nm 1960. Theo
phng php ny, mi ngi trong nhm s vit tng ca mnh ra giy, tm cc
tng c lin quan, sp xp cc t giy ghi tng thnh nhm cho n khi tt c
tng u c phn loi nh gi v la chn.
(2) Nhm cht lng l mt nhm tnh nguyn lm cu ni vi ban gim c trong
vic xut cc kin, sng kin ci thin cht lng cng vic, sn phm, iu
kin sn xut nhm nng cao hiu nng hot ng ca t chc.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 9 7
Mc tham gia trong t chc. Mi gi nhiu ngi
tham gia trong mt d n c th phn tc dng khi t chc
ca bn ang p dng cc quy trnh v phong cch qun l
c on. Chng hn, vic cc cng nhn v nh qun l cp
cao trong mt t chc chuyn quyn cng tham gia vo mt
cuc hp thit k iu kin sn xut mi l iu rt kh
xy ra.
Phn B, Bng 9-1, lit k 10 kiu qun l an xen, t khng
tham gia n tham gia hon ton. Cc kiu tham gia khc
nhau c th c xc nh nh sau:
1. Khng tham gia: Khng c s tham gia hoc lin quan
no. Ngi ta biu l s ngc nhin nu cp trn hi h mt
cu hi v vic gii quyt vn . H hng lng lm
vic, ch khng phi suy ngh. Cc gim c phi gi
n cho h cc quyt nh.
2. c on: Tha nhn s xem xt d n hoc gii php
do ngi khc a ra v s p dng nu c thi gian v tin
bc.
3. T vn: Gim c hi nhn vin v tm cch thu thp
cng nhiu kin cng tt, nhng vic lp tiu ch v cc chi
tit hon ton do gim c thc hin.
4. Kim sot phn ng: Cc t chc ku gi nhn vin
tham gia trong vic o lng, so snh v nh gi hiu qu
ca mt h thng tha ng. Cc nhm dn c, ban iu
hnh, nh gi nhn xt ca ng nghip l nhng m hnh
c c s tham gia ca mi ngi. Vic hnh thnh chnh
sch thnh thong mi pht sinh.
T DUY T PH
2 9 8
5. Cn nhc: S tham gia i lp hoc t nht s tham gia
chnh thc c cu trc c xy dng thnh cc hot ng
bnh thng.
6. Kim tra phng nga: T chc ch ng xem xt tm
nhn thc v nhng kh nng c th xy ra trong tng lai.
Cc nhm c php bo co cc hiu bit ch ra s pht
trin. Cc nhm cng c th pht trin nhng la chn
phn ng v kim sot tng lai.
7. Quyt nh chung: Mc d cc quyt nh thng xut
pht t kin ng gp ca tp th, nhng vn c mt s trao
i tng kh lin tc gia cc c nhn c trch nhim iu
hnh h thng v cc c nhn lm vic trong h thng. Ban
qun l s dng cch ny bi v h ngh iu l tha ng.
8. Hp tc h tr: Cc n lc c chnh thc ha, vi
mt s trch nhim quyt nh c gii thch r rng (v d:
nhm c vn, cc nhm i din ca ngi dn).
9. Cc nhm lm vic thng xuyn: Nhn vin v gim
c gp nhau thng xuyn tm cch gii quyt tt c mi
loi vn pht sinh trong phm vi trch nhim ca mnh.
10. T quyt hon ton: Mt ban t vn gm cc nh qun
l v i din nhn vin hoc cc nhm lin kt chia s trch
nhim ra quyt nh quan trng (ngn sch, sn phm mi,
thu mua v ct gim ti sn, chnh sch v ni quy lao ng)
H thng lng bng v khen thng cng l mt yu t
trong vic xem xt tng mc tham gia. Mt c ch tr
lng theo sn phm cht ch c th c s dng t cp
1 n cp 5, trong khi ch khen thng nhm hoc
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
2 9 9
phn chia li ch theo nhm c s dng t cp 7 n 10.
Cc nguyn tc v quy trnh T duy t ph c th c s
dng sng to hoc ci tin nhng h thng ny, v vy
trnh vic sao chp quan nim tr lng thp hn thu
mn nhiu ngi hn.
Vai tr ca cc c nhn c lin quan. S lng ngi
c mi tham gia chia theo vai tr v v tr thng rt ln, bt
k h chnh thc l thnh vin ca nhm hay khng. C ngi
c mi tham gia sut d n, nhng c ngi ch c mi
tham gia mt giai on no ca d n (phn A, Bng 9-1).
Bn cn cn nhc cc vai tr v chc nng khc nhau
m bo hiu qu cao nht ca nhm cc vai tr th hin
phn C. Khng ai ng vai tr thun nht; ranh gii ca mi
vai tr rt linh hot, v bn c th thc hin nhiu vai tr cng
lc hoc yu cu ngi khc m nhn nhiu vai tr cng lc.
Nu bn ang x l vn c lp th bn phi m nhn mt
s hoc tt c cc vai tr. Cc d n m nh qun tr then cht
ng vai tr l tc nhn thay i hoc tc nhn xc tc
bng cch m nhn nhng vai tr nh vy thng c t l
thnh cng 100%.
Ni chung, cc vai tr v k nng khc nhau cn thit cho
d n nn c xc nh trc khi cn nhc mi ngi tham
gia. V d, mt ngi c chn trong vai tr cng dn hoc
khch hng trong mt hi ng k hoch chm sc y t s b
thnh kin nu c giao cng vic bn cc thit b y t. Mt
ngi c chn lm t vn vin phi l mt chuyn gia trong
mt lnh vc c th gip nhm hng n vic nm bt v
s dng thng tin mt cch hiu qu.
T DUY T PH
3 0 0
Ngoi ra, bn c th la chn ngi tham gia khng
nhng da vo kin thc, kh nng v thng hiu c nhn
m cn v nng lc x hi, s cn bng cm xc hoc cc gi
tr o c.
Ngc li, mt tp th thnh cng li ph thuc vo quy
m, i din v tui tc ca tng c nhn trong nhm. Hy
th vi mt nhm 5 - 7 ngi. Vi nhm c nhiu ngi hn,
s trao i b gii hn v cc thnh vin khng lng nghe, hnh
thnh lin minh, phe phi, ln trnh v khng pht biu.
Nhm t hn 5 ngi li l nhm qu nh cho s i din v
cc ng lc. Nhng s l thng thc y tng nng sut,
trnh s chia nhm, v mang n nhng kt qu tt. Tip
theo, mi cch nhn nhn lin quan nn c a vo. Nhng
ngi c t duy hi t v phn k, vin chc v ngi c suy
ngh t do tt c nn c mt. Cui cng, la chn ngi vo
cc nhm hnh ng c bit, nhng ngi s gn b lu di
vi t chc qua vic tin hnh s thay i.
Cc quy trnh nhm. C mt nhm khng ng ngha
vi vic phi t chc cc cuc hp. Mt vi b quyt (b phiu
ly kin v hi ngh qua in thoi) c th gip c nhm gp
nhau m khng cn vo phng hp.
S dng nhm v hp nhm i hi s suy xt cn thn.
La chn ngi v cc vai tr tham gia l thit thc nhng
bn thn n khng p dng thnh cng nguyn tc Li
ko Ngi khc Tham gia. Mi mi ngi tham gia vo cuc
hp c th dn n thm ha nu khng c cch iu hnh
hp l. Mt s b quyt c lit k trong phn D, Bng 9-1;
mi k thut c gii thch Bng 9-2 lin quan n cc mc
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 0 1
ch c bn v kt qu p dng. T , bn c th xc nh b
quyt no ph hp cho tnh hung ca bn.
Sau y l nhng c im ca nhm m bn nn xem
xt khi thit k h thng hoch nh d n:
1- Cc mc ch, trnh t mc ch v mc tiu.
2- Trch nhim v mc t quyt.
3- iu kin tr thnh thnh vin, quyn hn nhm m
mi thnh vin mong mun, mi quan h gia cc thnh vin.
4- Hot ng nhm l chnh thc hay khng chnh thc.
5- S thn thin, thng thn v t do trong tho lun (liu
cuc trao i c phn chia vai v gia nhng ngi c chc v
hoc cuc trao i ch din ra gia h?).
6- S on kt ca nhm (c hiu qu v cam kt theo
nhm hay khng?) v mc s dng my tnh trong qu
trnh gii quyt vn .
7- Mc kim sot ca ngi iu phi v ngi ra
quyt nh.
8- C s vt cht sn c (thit b u cui, cc trang b
trong phng hp).
9- Ngun thng tin sn c (th vin v iu kin c s
d liu, chuyn gia).
C th c mt s bt li ca nhm nh: p lc tun theo
c th gy ra nhng gii php cht lng thp, hoc nhng
nhm c th gii quyt vn qu nhanh, thm ch b st
nhng tng hay khi gii php thm d c a ra.
T DUY T PH
3 0 2
Cc iu kin cho cuc hp. V cc iu kin cho cuc
hp thng khc nhau, nn cc cuc hp c t chc
khng theo mt cch c nh, sp xp ch ngi khng i
u trnh trng hp phn nhm theo chc v hoc b
phi (xem phn E, Bng 9-1). Nhiu yu t cn c xc nh
trc cuc hp, v nh sng, nhit , thng thong
lun phi c kim tra trc.
Di y l mt s hng dn dnh cho cc nh lnh
o c mt cuc hp cht lng cao:
Theo st chng trnh cuc hp c thng bo
trc vi cc ch nh. Nhiu nghin cu cho thy
cc hot ng nhm c t chc tt s mang li hiu qu
cao hn v mt t thi gian hn nhng hot ng nhm
khng c t chc.
Hn ch ti a vic ni lan man lp vo khong trng
trong cuc hp. Thay vo , ni dung chnh cuc hp
cn c theo st.
Nu r thi gian d kin ca cuc hp.
Vi mi ch trong chng trnh, ch kim sot qu
trnh, khng kim sot ni dung. To c hi cho mi
ngi ng gp bng mt quy trnh kin ngh xoay vng,
c sp xp bi ngi iu hnh cuc hp; s dng cc
cch thc m bo s tham gia ca mi ngi v xc
nh cc quy tc theo trt t.
Bt u vi mt bn xc nh kt qu d on trc ca
cuc hp.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 0 3
Thng bo cho nhm v cc tin trin v kt qu t cuc
hp trc. S dng dn chng. Cc c nhn c trch
nhim vi cc hnh ng tip theo nn thng bo cho
ngi khc v tin cng vic ca mnh.
Tm tt ni dung cuc hp t c, iu g cn lm
vo cuc hp sp ti v bi ngi no. Cuc hp ti s
bn v vn g.
Tin hnh b phiu ly kin a s nu mi ngi khng
th i n thng nht cc quan im khc nhau r rt.
C th s dng in thoi v my tnh ly kin.
Hng hi vi cng vic ca tp th nu bn mong tp th
nhm cng quan tm v nhit tnh nh bn.
a cc quyt nh cha t c s ng thun ca s
ng vo chng trnh cuc hp tip theo thu thp
thng tin mi, tng t cc chuyn gia v nhng c
nhn c nhng vai tr khc nhau trong t chc, ch
n nhng cnh bo v cc h qu o c v lun l
t c s nht tr cao hn trong nhm.
Khi cn thit, lp li chin lc ton din v cch tip
cn ton din cho ph hp vi cc ch ca chng
trnh cuc hp nhm cng c quan im tng th lm c
s ra cc quyt nh. Hy lng nghe bng c tri tim.
Nhn mnh mc ch cho tt c cc tham lun v quyt
nh. Trnh cc nguy c v p lc suy ngh nhm v
tnh thng nht v ng nht. Nu c th, hy nh ngi
khc khng phi l thnh vin nhm vit bin bn v
chuyn cho mi ngi trc khi chng trnh cuc hp
T DUY T PH
3 0 4
tip theo c a ra. Hy ghi bin bn theo ng kin
pht biu nguyn thy ca tng c nhn.
Trong cuc hp, trnh a ra cc ti liu khng c
nhm kim tra trc. y c th l mt iu kh p
dng v bn cht ca T duy t ph lm thng tin mi
t ng pht sinh.
Tun theo quy nh thi gian v lp k hoch cc hot
ng tng lai theo trt t thi gian.
Duy tr s linh hot cc thnh vin nhm xy dng
s ci m, sng to v tin cy ln nhau. Hy tho lun
nu mt ch nng pht sinh lm nh hng n d
n, thm ch nu ch nm ngoi chng trnh cuc
hp hoc t bn ngoi nhm. Trnh s khc k.
m bo mt tinh thn chung tch cc: t cu hi thay
v cu tr li, nhc li cc kin mt cch tch cc, a
ra mt hoc nhiu li gii thch, chm dt vic mt st
ln nhau, xc lp tn ti trt t v s tn trng gia cc
thnh vin.
Nhn thc rng mi nhm l khc bit. C nhm bt
ngun t mt s tp hp cc c nhn ring l v nhm
khc l mt phn nhm trong cng mt t chc. Trong
phm vi nhng hng dn ny, mi nhm nn pht trin
cch thc hot ng ring.
Nu tnh trng (mc t chc, kinh nghim, quyn lc,
danh ting) c kh nng thay i cao, hy thng bo cho
nhng ngi chc v cao trc cuc hp h chp
thun s i x cng bng ca tt c mi ngi trong
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 0 5
nhm (khuyn khch gi tn nhau; khng dng cc danh
t v danh v nh chuyn gia hoc tin s, khng bnh
lun trong giai on pht sinh tng; sp xp mi
ngi ngi ngu nhin hoc theo th t ABC, thay v
ngi theo v tr hoc i din cc bn).
Nu mu thun pht sinh nn gii quyt thng qua
nguyn tc cc bn cng thng (win-win) thay v b
ngang cuc hp. S sng to c th bt ngun t nhng
quan im i lp. V d, chuyn n nhng cp mc
ch cao hn trong dy mc ch (Hnh 5-4), mt c
nhn gii thiu chc v ca mt ngi ngi khc d
chp nhn, tp trung vo vic t c mc ch v kt
qu thay v tm cch h gccc c nhn khc, cho mi
ngi tt c thng tin nh nhau hn ch tnh trng
lin minh, dnh thm thi gian suy ngh thay v tin
hnh b phiu nhanh.
Cnh gic v phn ng nhanh, tch cc vi vn v cc
kh khn. V d, c nhn xao lng hoc cng kch ngi
ch tr cuc hp, s ngi tham d thp, cm thy thiu
thi gian, nhm thiu cc k nng v s tn trng ln
nhau, iu kin thit b h tr nghe nhn khng tt
Sau khi hon thnh mt cu hi hay mt , hy ch i
t nht ba giy, cho d mi ngi hon ton im lng,
trc khi ni sang khc. Ni lin tc hoc dng li t
hn ba giy sau khi t cu hi s gim thiu kh nng
nhn c phn ng ca ngi khc.
Trung lp trong vic phn hi kin ca thnh vin.
Trnh ni OK, tt, kin tuyt vi Thay vo ,
T DUY T PH
3 0 6
hy ni Chng ta hy m rng mt cht xem sao.
t cu hi b sung v khuyn khch nhiu phn hi
tch cc hn v h s khng tr nn thin cn hay t
mn so vi vic nhn c nhng t ng c tnh khen
ngi nh trn.
Bng 9-2: Mt s k thut iu hnh nhm.
NG NO V TNG TNG
Cc bn c quyn li v ngha v lin quan tho lun ci m v trao
i kin v mt vn cn ci tin tm ra mt gii php chung ph
hp nht.
NG NO VIT (Brain Writing)
K thut ny v c bn ging nh ng no, nhng khc ch mi c
nhn vit ra tng ca mnh ra giy. Cc t giy hoc chuyn n cho
ngi k tip ngi cng bn hoc dn gia bng thnh vin khc
c th c. Mi ngi nhn t giy s vit thm kin v xut ca
mnh lm cho tng c tnh kh thi hn.
TRANH LUN
Hai nhm tranh lun cc xut mt cch chnh thc. Mt hi ng
ra quyt nh s nh gi hiu qu ca mi nhm quyt nh chn
xut tt nht.
BNG LA CHN QUYT NH (Decision Worksheet)
Nhng c im quan trng nht ca cc gii php c th thay th
nhau c xp hng bi cc thnh vin tham gia trn mt bng la
chn quyt nh i n gii php tt nht.
PHNG PHP DELPHI
Bng cu hi kho st c gi n ngi xut tng; v mt
nhm thnh vin s tng kt cc cu tr li. Sau , mt bng cu hi
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 0 7
th hai gi n nhng ngi tham gia c lp nh gi nhng cu
tr li trc v la chn u tin nhng tng c a vo bng
cu hi th hai. Nhm thnh vin s lm mt tng kt mi v nhng
nh gi v la chn, v nhm ra quyt nh s da vo quyt
nh gii php ph hp nht.
TR CHI HAY S GI LP (Simulation)
Cc chng trnh my tnh gi lp cc tnh hung c th pht sinh theo
sau vic thc hin tng gii php. Kt qu ca cc gi lp s quyt
nh kt qu cui cng.
VIT TNG (Idea Writing)
Cc tng c pht trin v ngha cng cc n ca chng c
khm ph thng qua bn bc: t chc u tin ca phn nhm gii
quyt vn trong mt nhm ln, nhng tng hng ng c vit
ra ban u, tng tc trong tng c vit ra gia nhng ngi
tham gia, v s phn tch v bo co v s tng tc gia cc tng
c vit ra.
TNG TC
Mt nhm gp nhau tho lun vn theo mt cch khng c sp
xp trc. Nh lnh o gi vai tr nh hng thp, mc d nh lnh
o c o to c th lm tng mc t chc tng.
PHNG VN CC C NHN TRONG NHM
Cc tng v quyt nh c khi ngun thng qua vic phng vn
ring tng c nhn h a ra quan im ca mnh mt cch c
lp m khng c s tng tc vi cc thnh vin khc ca nhm.
PHNG PHP KJ
Mi ngi trong nhm vit ra tng trn mi t giy ri dn tt c trn
mt tm bng hoc t trn bn. Cc thnh vin s phn loi cc t
giy thnh tng nhm, mi nhm i din cho mt ngi trong gia
T DUY T PH
3 0 8
nh. Kt qu l mt biu cc mi quan h ca cc c nhn
hoc nhm t giy c phn loi theo bt k cu trc hoc trt t
no m nhm quyt nh (trnh t h thng, biu hnh trn, phc
tho).
B PHIU QUA CC PHNG TIN TRUYN THNG
B phiu qua cc phng tin truyn thng (nh TV hoc in thoi hi
ngh) cho php ra cc quyt nh thng qua b phiu khch quan v
trnh c s tng tc tiu cc gia cc c nhn vi nhau.
NH GI TIN CH A THUC TNH
Tin ch ca cc thuc tnh khc nhau ca cc phng php c th
thay th ln nhau c nh gi mt cch chnh xc i n mt
quyt nh.
K THUT NHM I DIN
Cc c nhn gp nhau v t mnh vit ra cc tng, mi ngi mt
tng v ghi li trn bng. Sau , c nhm tho lun v tng ca
tng ngi, v tho lun v cc kin m tng c nhn t u tin
hng u. Gii php cui cng s c chn thng qua vic xp hng
hay phn loi cc tng.
KHO ST KIN
Cc c nhn by t quan im hoc thch v mt vn thng qua
cc cuc kho st ly kin m khng cn phi tng tc trc tip.
KHEN THNG THEO HIU NNG LM VIC
Cc c nhn c khen thng cn c vo hiu qu hot ng chung
ca c nhm ch khng phi hiu qu ca ring h.
NHM CHT LNG HAY NHM CNG TC
Nhng nhm nhn vin khng chnh thc t nguyn gp nhau tho
lun v ra cc gii php cho cc vn ci tin nng sut. Nhm
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 0 9
cht lng l mt phn ca trit l qun tr s tham gia ca nhn vin
ca ngi Nht.
BNG CU HI THM D V CC PHIU KHO ST
Nhng ngi tham gia tr li cc cu hi thm d v kho st cung
cp cc tng gii quyt vn m khng cn c s tng tc gia
cc c nhn.
NHP VAI
Cc c nhn ng cc vai tr khc nhau trong qu trnh ra quyt
nh, v th h s hiu c thi v nh hng ca mnh n ngi
khc v hc hi cch tr thnh mt ngi gii quyt vn hiu qu.
HUN LUYN NHN VIN V S NHY BN
Qu trnh ny gip cc c nhn pht trin s t nhn thc qua c
th nhy bn hn trc tc ng ca ngi khc v c th hc hi
bng cch tng tc vi cc thnh vin khc ca nhm.
THAM GIA CHIA S
Cc thnh vin nhm c khuyn khch chia s quan im v tng
ci m, hay c th ni cc thnh vin u tham gia vo qu trnh ra
quyt nh.
H THNG XUT
Cc xut ca c nhn i vi vic ci tin nng sut v cht lng
c thu thp. Cc xut thng c b vo thng th gp v mt
y ban s nh gi liu cc xut c ng thc hin hay khng.
MA TRN H THNG
Mt cu trc gii php hng dn nhm gii quyt vn thng qua
vic pht trin gii php. Ma trn h thng cho php cc thnh vin suy
ngh mt cch chnh thng v v th xem xt cc im chung v chiu
hng tng lai ca xut.
T DUY T PH
3 1 0
GIAO TIP T XA
Tin nhn bng ging ni, e-mail hoc hnh nh c trao i qua li
gia nhng ngi tham gia cho php vic trao i tng m khng
cn phi gp mt trc tip.
Lu
Hy nh rng con ngi v t chc truyn t thng tin
da trn c s cn-phi-bit (need-to-know). Trong nhng
trng hp , bn s nghe thy nhng tn hiu cnh bo
sau:
Chng ta s thng bo cho h khi n lc.
H s khng hiu nhng iu phc tp ny u.
H khng trnh tham gia vo cp ra quyt
nh ny.
Anh ta l ngi m mng vin vng.
C y qu quan trng ha cc chi tit.
H lm ti ni in vi cc cu hi.
Hy i thng vo trng tm ca vn .
Chng ta (ban qun l) tn t thi gian tm gii php
hn h.
Nhng nhn nh trn y chnh l nhng du hiu cho
thy nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia cha c
nhn thc r rng v y , v vn cha c p dng rng
ri.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 1 1
Kt qu v tm nh hng
Li ch ca vic p dng nguyn tc Li ko Ngi khc
Tham gia l to iu kin cho ngi khc thc hin tt cng
vic ca h, bi qua h hiu mt cch d dng hn ti sao
v nh th no v h thng. iu ny li tip tc nng cao s
t tin, gp phn m rng s ng gp v nhit huyt ca h
i vi tt c trong mi cng vic.
Ngi tham gia vo nhm cng c th hc cch tr
thnh thnh vin hiu qu trong cc nhim v trong tng
lai. K nng ny rt cn thit trong th gii ngy nay. Khi cc
t chc thu hp v cc cp qun l b ct gim, s thnh cng
ca c nhn s khng c cng nhn bng s thng chc,
m thay vo bng nng lc thc s ca h trong cng
vic. Nng lc c nhn c pht trin bi T duy t ph
khng ch to ra kh nng lnh o tt, m cn gip pht
trin nng lc v s hp tc tch cc ca nhn vin cp di.
Nhng li ch ny khng m bo mi mi, nhng cc
m hnh t duy ca nguyn tc Li ko Ngi khc Tham
gia, c p dng kt hp vi nhng nguyn tc T duy t
ph khc, s nng cao mnh m kh nng t c chng.
Mi ngi s p dng cc gii php v tin hnh cc quy
trnh th tc m h tham gia pht trin. Tht vy, vi T duy
t ph, nhng g h xut cng s d bo kh nng thc
hin ca h. V vy, s tng tc lin tc vi nhng ngi
bn khuyn khch tham gia s dn dn thit lp mt hnh
ng t nhin ch khng phi l s thay i bt ng cho bn
v cho h.
T DUY T PH
3 1 2
Tuy nhin, t c nhng li ch trn, bn hy lun
hi bn thn rng:
Ti c hnh ng da trn c s hai ci u vn hn
mt ci u hay khng?
Ti c mi tt c nhng ngi c quyn li v ngha v
lin quan hoc i din ca h cng nhau xc nh
mc ch v tm gii php khng?
Ti c cho cc thnh vin nhm thi gian hiu s
thay i khng?
H c nhn thc c li ch khng?
Cc nhm hoc phn nhm no cn bit gii php ca
chng ta?
Ti c tng hp tr tu cc thnh vin trong nhm
chuyn gia, ngi thc hin, ngi t duy sng to hay
khng?
Cch truyn t thng tin nh th no l tt nht? Cc
nhm nh, bn tin, bng ghi nh, hp nhn vin, cc
phng php nghe nhn?
Ai nn truyn t xut ca chng ta? Cc thnh vin
nhm? Gim st vin? Ban qun l cp cao?
Mt t chc s khng c s hin din no khc ngoi s
hin din ca cc c nhn bn trong t chc . Bn khng
th sng to ra mt t chc bit hc hi. Nhng bn c th
nng cao nng lc con ngi h hc hi v sp xp cc
hot ng c nhn theo nhng phng php y sng to.
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA
3 1 3
Nhiu tng s pht trin tt hn khi chng c m
trng vo suy ngh ca ngi khc.
Mt ngi khng th khn ngoan hn mun ngi.
(*)
(*) Nguyn vn: No one is as smart as all of us.
3 1 4
CHNG 10
NGUYN TC
CI TIN LIN TC
Bit khi no cn ci tin
Tng Cng ty Bu chnh Canada m nhn d n thit
k mt quy trnh hnh chnh p dng cho mt nh kho c
lp cung cp ng phc nhn vin bu chnh, bn cnh ba
nh kho hin ti ang hot ng. Mt nhm d n c
thnh lp gm nhng gim st vin hng u t cc khu
vc khc nhau trn khp Canada.
D n thit k m u bng mt hi tho ko di nm
ngy, c s tham d ca cc thnh vin d n, s dng
qu trnh T duy t ph. Hi tho kt thc vi s m
rng mc ch v h thng trnh t mc ch ca d n,
chn la mc thit k (th hin s mnh ca d n),
mt Gii php Tip theo (l tm nhn hoc mc tiu m
nhm thit k cho gii php hin ti), v mt k hoch
hnh ng (mt k hoch ci cch ng lc) thc hin
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 1 5
gii php hin ti v cc h thng Gii php Tip theo m
nhm chn.
Gii php hin ti gm mt h thng hng dn chi tit
c thit k p ng nhu cu v kho ng phc c
lp. Trong vng ba thng, gii php hin ti ny c thc
hin thnh cng.
Mc tiu Gii php Tip theo c hoch nh bi Tng
cng ty Bu chnh Canada l cung cp cc tiu chun v
ng phc chnh thc ca Tng cng ty cho mt nh bn
l ton quc, nh Sears, Bay, hoc Eaton. Sau , nhn
vin bu chnh s c cp phiu mua ng phc trc
tip t cc cng ty c chn. Gii php di hn l loi b
dn cc kho ng phc v h thng phn phi i km. Theo
k hoch ci tin c ng , Tng cng ty Bu chnh
Canada gi y ang trong qu trnh thc hin gii php
di hn ny.
Nu khng hng hc th ng sa cha v Sa cha
trc khi hng hc l hai quan im hon ton tri ngc
nhau. Trn thc t, quan im nu khng hng hc c
chp nhn rng ri hn. Tuy nhin, T duy t ph i theo
quan im ngc li v i trc mt bc quan trng hn.
Kh nng mt h thng b ph v hu nh c loi tr
bng cch vch k hoch thc hin nhng thay i su rng
da vo nguyn tc Gii php Tip theo v nguyn tc Ci tin
Lin tc.
Nu khng hng hc l mt l do c bn c vin
dn kh thng xuyn, ngay c cc chnh tr gia cng thch s
T DUY T PH
3 1 6
dng. H tin rng n gip h thot khi cm by ca nhiu
vn . Cc gim c s dng n ngn cn cp di xut
thay i trc khi h thng pht sinh vn . i khi, n cn
c s dng gii thch hoc bo cha cho nhng u tin
ty tin ca vic ra quyt nh; thng thng khng phi
l u tin m l s li bing hoc t mn.
Sa cha trc khi hng l mt li ku gi c ting vang
ln trong th gii cnh tranh hin i. Ngi xut cc
chng trnh cho rng h cung cp mt b hng dn hoc
cc cu trc t chc hoc cc k thut hoc cc kha o to
t c kt qu ny qun tr cht lng ton din,
ngi lao ng tham gia ton din, kaizen
(*)
, cht lng mi
trng lm vic, ci tin nng sut lao ng, cht lng hng
u
Cc cng ty nh People Express (mt hng hng khng
ca M, hot ng t nm 1981 v chm dt nm 1987) p
dng s tham gia qun l mc m hu nh chng ta cha
bao gi ngh ti. H ch c ba cp qun l, mi ngi u c
gi l gim c v h lun chuyn v tr vi nhau H cho
rng iu ny lm tng sc sng to, hiu qu, nhit huyt v
s cam kt vi khch hng. Vn pht sinh t m hnh qun
l ny, cng nh cc chng trnh khc, l quan nim cho rng
y l mt gii php thng xuyn cho mi vn . Quan im
ny, b qua nguyn tc Gii php Tip theo, b qua thc
t rng khng c gii php no ph hp cho mi thi im
trong tng lai; v th, thit k li phm vi nh hng phi
c thc hin thng xuyn.
(*) Kaizen: Ci tin lin tc.
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 1 7
Thnh cng ca sn phm hoc h thng nn c xem
xt theo quan im ch ng ci tin, thm ch l s ci tin
ton din bng qu trnh T duy t ph. Thnh cng c th
l tht bi chnh ca bn. V d, cng ty xe hi Ford gt hi
thnh cng vt tri vi dng xe Taurus v Sable vo nhng
nm 1980. Nhng h li lng ph li th ca mnh khi b qun
cc mc ch v cc Gii php Tip theo cho xe hi khi u t
phn li nhun khng l vo cc hot ng khc, m khng u
t vo vic ci tin xe hi v h thng ca cng ty. Kt qu, vo
gia nhng nm 1990, Ford mt kh nng cnh tranh. Peter
Drucker ni rt c l rng: Ngi thng cuc trong nn kinh
t th gii y cnh tranh l nhng cng ty, t chc bit loi b
mt cch c h thng nhng sn phm ca chnh mnh.
Sa cha trc khi hng c mi tng quan mt thit
vi quan im thc hin ng ngay t u ca phong tro
cht lng ton din. Mt trong nhng cch lm vic ng
l m bo cc thit b, phng php, c im khch hng,
cc lung thng tin, nguyn vt liu v cc th cn thit khc
c chnh sa trc khi cng vic c thc hin. Khi ,
ch nhng nh hng ca h thng ton din n cng vic
ca bn l mt cch hiu qu sa i mi th trc khi
chng hng hc. iu ny c thc hin trong cc t chc
bi cc nhm gii quyt vn hoc nhm lm vic hoc
nhm kim sot cht lng bng cc ci tin lin tc iu
chnh mt cch hp l nhng h thng ang tn ti.
Hu ht cc chng trnh sa cha trc khi hng trong
cc cng ty, t chc c khi u rt tt. Chng trnh Lnh
o qua Cht lng ca Tp on Xerox l mt trong nhng
T DUY T PH
3 1 8
chng trnh thnh cng nht m chng ti c bit. Tuy
nhin, lu trong cc bui o to nhn vin thng s dng
nhng cch quen thuc (thu thp thng tin, phn tch,...)
trong phm vi mi trng cng vic hin ti, nn b gii hn
v t duy. Sa cha trc khi hng hon ton c th ng
dng trong cuc sng gia nh bn khi v bn thc gic bn
sa cha hng ro trc khi n xung, thay vng m khi
van nc b r qu nhiu, gia c ca s ngoi trc khi tuyt
ri, v ln k hoch cho k ngh trc khi cc im du lch hp
dn b t ht ch.
Hn c sa cha trc khi hng l bit khi no nn ci
tin. Vch ra bc thay i tip theo da trn mc tiu Gii
php Tip theo m bo cho nhng ci tin lin tc, cng nh
mt cch kt hp cc d n pht sinh v cc gii php gi tr
m ngi khc ngh ra. Ci tin Lin tc m bo cho h
thng hot ng tt, cng ty thnh vng hoc gii php hiu
qu. Ti sao? Bi v khng ch vn lm pht sinh ra vn ,
m c gii php cng vy, gii php ny lun ko theo gii
php khc.
Xem xt tc ng ca nguyn tc ci cch ng lc v cc
nguyn tc khc trong hot ng lp php ca Quc hi M
vo nhng nm cui thp nin 1980 cu vn cc t chc tn
dng ang thua l trm trng. Paul Craig Roberts cho bit d
lut chnh n ton b h thng ti chnh ca chng ta ra
i trong vng ba thng Cng vic gp rt nh vy khin
cc nh lm lut c t thi gian cn nhc nhng kt qu
tch cc (v nhng kt qu tiu cc). D lut mun t c
ngay qu nhiu iu, mc tiu c bn ca d lut l c c s,
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 1 9
tuy nhin, thi hn khng thc t cho vic p ng nhu cu ti
chnh v cc iu khon mu thun nhau c th dn n mt
cuc khng hong nghim trng hn.
Mt s t ph tht s khng ch l gii php Big Bang
(*)
hoc gii php thay i tng th m cn m bo s thay i
v ci tin lin tc trong phm vi vn quan tm. Mt mc
tiu Gii php Tip theo tht ra c th a n nhng tng
t ph v th v m bn ngh cn c p dng ngay lp tc.
Nhng n lc cho s thay i ln, nh lp t my tnh vo
khp vn phng trc ri sau mi kt ni tt c chng li
vi nhau, th qu tht n cha rt nhiu ri ro v tr ngi.
Vi mc tiu Gii php Tip theo trong tay, nhng thay
i nh hn i vi ton b h thng l iu cn phi tun
th. Nhng thnh cng nh, v t t ln hn, s chng t mt
ln na ng li ng v to tm nhn ti u v cc li ch
ca s thay i v ca nhng ci tin tip theo. Mi thnh
cng l mt ln kim tra hoc th nghim to ra tng v
vic xut mt h thng ton din c hiu qu hn. ng
n mc tiu Gii php Tip theo l mt hnh trnh vn dm
m theo cch ni ca cc nh hin trit phng ng, trc
ht phi bt u bng mt bc nh.
Trm hay thnh tay quen, bn cng lm thng xuyn
mt vic th bn cng lm vic d dng hn v bn cng
tn t thi gian v chi ph hn t c kt qu nh mong
mun. Tuy nhin, khi , s thay i tip theo nn a h
thng ca bn ti ng cong hc hi tip theo.
(*) Big Bang: Tn gi hc thuyt v v n ln hnh thnh nn v tr.
T DUY T PH
3 2 0
Nhng ngi thnh t v nhng ngi gii quyt vn
xut sc m chng ti c bit lun tm cch di chuyn cng
nhanh cng tt t c tm nhn cui cng ca h (mc
tiu Gii php Tip theo). V th, s thay i xy ra lin tc tt
c cc n lc ca h v da vo cc nguyn tc c trnh by
phn trn, ch khng da vo m hnh chung v cc tin l.
Mt khi nim n gin
Mt nh ngha ngn v n gin v nguyn tc Ci tin
Lin tc l chun b mt k hoch thay i v ci tin gii php
tip theo trong qu trnh thc hin. Xc nh cc yu t ca s
thay i c th thay i sau ny hng n mc tiu Gii
php Tip theo. Chng hn, ban gim c bnh vin c th
kim tra vic thc hin k hoch sau bn thng p dng h
thng qun l h s bnh n mi (nh trnh by Chng
4) quyt nh xem liu cc yu t ca mc tiu Gii php
Tip theo thc s kh thi hay cha: chi ph my tnh c
thp hn? Nhng thay i thit k vn phng c ph hp?
Cc mu in sn c th c n gin ha m khng nh
hng n th tc phn loi nh gi?
Phn th hai ca nh ngha l chun b mt k hoch lm
li t u m rng cc mc ch v pht trin mt mc tiu
Gii php Tip theo bng cch s dng cc nguyn tc khc
ca T duy t ph. Gi s bn gii quyt vn (thc ra l
ngn chn vn pht sinh) ct gi qun o trong bn nm k
t by gi. Tnh hnh ti chnh, hnh dng c th, cc mi quan
h vi nhng ngi quan trng hoc phong cch n mc thay
i s tc ng n nhng ci m mt h thng l tng phi
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 2 1
c hng bn n nhng thay i lu di. Gi s bn hoc
b phn ca bn s gii quyt vn (hoc ngn chn vn
pht sinh) ca h thng th tc nhp vin trong ba nm sau.
Nhm bnh nhn thay i, cc iu khon trong chnh sch
bo him y t thay i, iu kin hot ng ca thit b phn
tch d liu, cc tha thun vi cc nh cung cp dch v chm
sc y t s c ngha rng Gii php Tip theo nh hng
nhng thay i ch yu ca bn khi cn phi thay i.
Hai v ca nh ngha ny p dng cho tt c cc h thng
hoc gii php, bt k l mt d lut sp c hiu lc, mt
tha thun quc t, mt chin dch chng ma ty, mt k
hoch gio dc, mt h thng sn xut bng mch in t
hoc vic chun b mt ba sng trong gian bp nh bn.
Nhn thc ca bn v bn thn v nng lc c th c ci
thin nu c kt hp vi nguyn tc ny. Nu bn cm thy
khng th la chn nhng mc tiu ng n, hoc bn thiu
kin nhn vi cc kt qu, hoc bn s dng mt h thng
nh gi tng c sai st, hoc i khi bn khng th n
mng thnh cng m bn t c th nguyn tc Ci tin
Lin tc s to nn tng bn hon thin bn thn v ci
thin nhn thc ca chnh mnh.
Nhn nh nh vy s c hiu r hn nu t gii php
c nh ngha l mt thay i cha ng ht ging ca
nhng thay i tip theo. nh ngha ny xut pht t vic s
dng nguyn tc Trin khai Mc ch v Gii php Tip theo,
nhng bn ch thy c s a dng v ngha ca nhng ht
ging ny trong s thay i u tin khi bn thc s p dng
nguyn tc Ci tin Lin tc.
T DUY T PH
3 2 2
Khi nim ny s gii thch mt vn m n chng
ny chng ti mi ch trnh by. Mi khi bn thy t gii
php (solution) bt k trang no trong quyn sch ny, bn
hy hiu theo nh ngha ny. (C vi ch nhc n t gii
php c s dng bi ngi gii quyt vn theo cch
truyn thng. Gii php khi c ngha l cu tr li r rng
loi b vn , l mt s ch c loi b t trc
trong khi nim ca chnh bn. Ng cnh ca cu ni v on
vn s cho thy r s khc bit khi no nn hiu theo nh
ngha ny.)
Mc ch v cc mc tiu ca nguyn tc Ci
tin Lin tc
Nguyn tc Ci tin Lin tc m rng cc mc tiu ca
cc nguyn tc khc - nhm nng cao mnh m kh nng ra
i ca mt gii php t ph v c ng dng khi bn ang
x l vn - bng cch b sung mt thnh t then cht: mt
s t ph c th xy ra sut mt qung thi gian, ch khng
ch xut hin ti mt thi im no .
C hai ngi c tng tin tin (t ph) v vic ci tin
mt cu trc h thng thng tin c thng chc vo cc v
tr iu hnh ti hai chi nhnh khc nhau ca mt cng ty.
Mt ngi bt u tin hnh thc hin ngay tng trong chi
nhnh mi. Sau ba thng, anh nhn thy nhn vin trong chi
nhnh kin quyt phn bc tng ca mnh nn nh b d
vic thc hin.
Cn ngi kia bt u t chc mt nhm chuyn trch
tho lun v vn x l thng tin. Anh ni v cc mc
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 2 3
ch ca h thng, xc nh cc gii php di hn v xem xt
tt c mi mt ca vic thay i c th xy ra. Mt s thay i
ban u c tin hnh trong bn thng, v c mi hai thng
li c cc thay i tip theo. Trong vng mt nm, tng
ban u ca anh c hon thnh.
Vy s t ph c phi ch l tng hay vic thc hin
tng? Phng php no s dn n s thay i?
Cn c vo mc tiu tng th, nguyn tc Ci tin Lin
tc bao gm mc ch v cc mc tiu sau y:
1. S dng li th t tm nhn di hn ca nguyn tc
Trin khai Mc ch, Gii php Tip theo, v Thit lp H
thng. Mi ngi bit rng mt s thay i thng phi c
thc hin nhanh chng, ngay c khi c s nh hng ca cc
mc ch v mc tiu. Nhng tng c cung cp bi
nhng ch dn ny c th kch thch mt phng thc thay
i lin tc cng nh m bo rng s thay i sm l tt v
c th vn c p dng cho nhng ci tin xa hn. Thng
qua cc nguyn tc ny, thay i s l ngi bn ng hnh
ca bn. Li ch thc t ca hai nguyn tc cn li l cung cp
mt c s vng chc x l vn thay v ch a ra mt
phng chm n gin: thay i l bt bin.
Nhng yu t quyt nh thi im ci tin l cc c
im ca Gii php Tip theo v ma trn h thng vn c th
mang li thnh cng cho bt k k hoch thay i no nu
c p dng t hm nay. Kt qu t vic p dng nguyn tc
Ci tin Lin tc chnh l s hoch nh cho nhng chnh sa,
b sung tip theo theo hng mc tiu Gii php Tip theo.
T DUY T PH
3 2 4
2. Lm nn tng cho vic hoch nh thc t. Thng
thng, c hai cp phn xng v cng ty, vch k hoch l
mt vic lm khng mang li hiu qu - hoc t hn, n ch
a ra cc con s trong m mang n cm gic tuyt
vi v nh hng chin lc ca nhng ngi tham gia. Tht
khng may, theo John F. Lawrence: Trn l thuyt, vch k
hoch l mt vic lm hu ch, nhng thc t khng phi vy.
Bi v mi trng chin lc thng ch l mt yu t ph
trong qu trnh hng n kt qu cui cng theo hng li
nhun l chnh Cc con s tr nn quan trng hn nhng
nhn nh c s dng a ra con s S nh gi
lin tc v cc iu kin hot ng b thay th bng k hoch
5 nm hay 10 nm. Thc s l, ngi ta ang ln k hoch
thay th cho mt th gii thc.
3. m bo s thnh cng ca mt h thng. S thc bch
v mt thi gian trong vic cn nhc nhng thay i tip theo
ca h thng phi m bo yu cu then cht l ch n
nhng thay i trc . i khi, s thay i mi theo d kin
khng c tnh kh thi: thit b mi cha c, chi ph qu cao,
khi lng cng vic qu nhiu n ni khng th ngng sn
xut hoc ngng yu cu dch v, hoc mt ngi c nh
hng quan trng lm bnh. Kim tra hiu qu hot ng,
thm ch l mt quy trnh cng vic nh (lm vic vt trong
nh, thanh ton ha n, bo hnh xe hi) mt cch tch cc.
V bit khi no cn thay i mt ln na, thnh cng cng c
ngha l bn bit khi no quay li hay tr hon mt s thay i.
4. Duy tr lc y v hng mt t chc phn ng nhanh
(fast-response). Cc nguyn tc khc tp trung vo khch
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 2 5
hng, nhng mc ch ln hn, cc cu hi v cht lng v
thi im v tm nhn di hn v h thng ca bn, tt c to
nn mt t chc c th ng ph nhanh chng vi nhng yu
cu mi ca th trng. Mt s thay i c ln lch trnh
(o to nng cao nng lc nhn vin, gim cp qun l cho
mt s qu trnh ra quyt nh, cc thit b mi) c th gip
bn tin xa hn trong cuc cnh tranh.
Nguyn tc Ci tin Lin tc l c s xc nh t chc
ln mnh bng s hc hi khng ngng c ngha l g. Vi cc
xu hng tng lai v c im hoch nh c trnh by
trn, bn v t chc lun lun hc hi v ci tin. Vi c nhn
bn, hy xy dng mt cuc sng tt p bng cch xem mi
th l c hi ch khng n gin l s ngu nhin.
5. Hc hi lin tc trong mt mi trng thay i vi tc
cao. Mt s thay i c hoch nh l c hi hc hi v
nhng thnh tu mi. Khng bao gi l qu mun tm kim
nhng phng n cho mt s thay i. nh gi li l mt
cch hc hi lin tc. V d, hy nhng ngi d hp
mang n t nht hai kin v bc tip theo, ci tin tip
theo, hoc thay i gii php hin ti... Nu s thay i c
xt thy l sai lm, tt nht l nghin cu n cng sm cng tt
loi ra ngay theo Warren Bennis, l mt nng lc ca
ngi lnh o.
6. Trnh ri vo tnh trng bt ng ca khng hong. Ian
Mitroff, Gim c Trung tm Qun l Khng hong trng
i hc Southern California, chng minh rng cc cuc
khng hong, nh hng gi, trn du, khng b v vi rt my
tnh, ang xy ra ngy cng tng, v nh hng trn ton cu.
T DUY T PH
3 2 6
ng ku gi ti thit k ton din cng ty khng ch
phn ng m cn ngn chn nhng cuc khng hong ny
xy ra ngay t im xut pht l mt l do khc cnh bo
v nhng thay i c hoch nh trong h thng.
C nhng pht sinh bt ng ph bin khc trong h thng
h hng thit b, giao hng tr, hng cht lng km v
chng nn c xem xt trn phm vi ton h thng. Nguyn
tc Thit lp H thng gip hnh dung nhng pht sinh bt
ng v s phng nga i vi chng, hoc cc quy tc ng x
c th cn c a vo h thng, cng vi vic xem k hoch
ci tin l ci to ra c hi xy dng nhng bin php
phng th chng li nhng c sc khng th d on trc.
Khng c mt gii php no r rng n mc ai cng c
th hiu c cho bt k vn no. Nh H. L. Mencken ni:
C mt gii php n gin cho mi vn v con ngi -
rnh mch, hp l v sai lm. T duy t ph cho thy mi
gii php d dng hu nh u sai v nhiu l do: ch l mt
s thay i chp v, tm thi, b st nhng c im h thng
quan trng, pht l phn ng ca ngi khc, khng m bo
rng h thng s tip tc tn ti, ph thuc qu nhiu vo vic
thu thp d liu, khng h tr cho nhng thay i c
hoch nh Cn cc nguyn tc T duy t ph m bo
nhng pht sinh bt ng c hn ch mc thp nht.
S cn thit ca nguyn tc Ci tin Lin tc
Tranh ci trn th gii, ti M, v trong mi cng ty, t
chc v vn u xut pht t hai tiu im cch xa nhau
bn cht v tnh khc lit ca vn v cc gii php tuyt vi
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 2 7
cho vn . Kh nng cnh tranh c phn tch chn ch
di cc thut ng nh cn cn thng mi, thng k sn
lng (v d, t l s gi lao ng ca ngi M so vi ngi
Nht), cht lng, ci tin sn phm hoc dch v, kho st s
hi lng khch hng Cc gii php c trnh by mt cch
i th: cc t chc phn ng nhanh, h gi thnh, ci tin
cht lng, cc u i thu cho nghin cu - pht trin, cc
chc nng sn phm hoc dch v khc bit, sa i hng ro
thu quan, ci tin dch v khch hng
Tng t, vn ma ty cng c m t qua hng ng
d liu s c in ra v tui trung bnh ca ngi
nghin, mc tham nhng, nhng ng tin bn, mi
quan h ngoi giao, hng tn thuc lu c tun vo/ra, v
trong khi nhiu gii php thc hin i hi s hp php ha,
chi ph thi hnh php lut, cc cnh ng trng thuc phin
nc ngoi cn c ph b, bin gii M cn c kim
sot cht ch, cc chng trnh gio dc cng ng rng ri
Hay nh vic tn dng nh lm vn phng l khng ph hp
bi v lng th n qu ln, khng c khng gian cho vic
vit lch, s lng sch cn lu tr, ch t my tnh, cc
chnh sch bo him trong khi cc gii php kh thi khc c
th l: chuyn n mt vn phng nh, t sch vo mt t o,
s dng cc t lu tr h s, k sch
Khng may l, tranh ci him khi chm n gii php x
l vn , thm ch i vi cc vn hin hin ngay trc
mt hoc mt mc tiu Gii php Tip theo rt d trin khai.
Khi mt ch n vn cha c xc nh (nh trong vn
ma ty) th rt him khi c c s tho lun hay v quy trnh
T DUY T PH
3 2 8
gii quyt vn - tr khi yu cu tr nn bc thit nht.
R rng, quy trnh ra bin php chng su hi (Chng 5)
c th c s dng cho nhng vn phc tp. t ra, phng
php ny cng dn n mt h thng da vo cc giai on ci
tin cho nhng thay i lin tc thay v da vo ch mt Gii
php Tip theo cui cng.
Trong tt c cc trng hp, nguyn tc lp k hoch ci
tin ng lc nhn mnh vic xc nh thi im thc hin
cc thay i b sung hoc bt u mt d n mi hoc ku
gi ngi tham gia hoc chuyn giao cng ngh. Nguyn tc
ny bao trm cc nguyn tc khc, kt ni thnh mt th lin
tc, nhng vn c th ng c lp trong vai tr l mt cng
c gii quyt v ngn chn vn .
Trc tin, quy lut nhit ng lc hc, hay xu hng
chung ca cc h thng l hng n s xo trn v mt
trt t, c ngha l nng lng v n lc ch cn bng h
thng. V th, thc hin ci tin, n lc v nng lng b
sung l rt cn thit, c bit khi bn mun trnh khng
hong v h thng tht s b xo trn (khng sn xut ra
sn phm hoc khng cung cp c dch v, cht lng
khng c chp nhn, tai nn xy ra). Tic thay, chng
ta thng ch khen thng cho nhng ngi gii quyt vn
m khng khen thng nhng ngi ngn chn vn .
Th nhng nhu cu t c li th v cng ngh, v t
chc v cnh tranh v quan tm n nhu cu ca khch
hng (hoc ca ngi th hng cui cng) nn c xem
xt l do xc lp nhng thi im ci cch cho chnh bn
v t chc.
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 2 9
Th hai, thi gian s xa nha tt c, bt k l nhng
gii php tt nht. Sn phm hoc dch v thnh cng cn
c kho st thng xuyn xc nh liu nhng ci tin c
ph hp v, i khi, liu Gii php Tip theo mi c thch
ng khng. Gii php Tip theo c l mt h thng ci tin
nhm nh hng vic p dng ci mi, cng nh thay th
cho ci c, vn khng cn ph hp v cn s thay th. Mi
ngi c xu hng chp nhn v khng i hi cc iu
kin trong phm vi h lm vic. C cu t chc cn s thch
ng lin tc p ng s chuyn tip v thay i trn th
trng. Hiu qu ca h thng hoc gii php mi thng
tng ngay nhng li gim lin sau . V th, bn phi bt c
s chuyn ng i ln trong hiu nng lm vic v ci tin h
thng m bo rng hiu nng tip tc tng ln thay v ri
vo trng thi tiu cc hoc tnh trng khng hong trc khi
c mt Gii php Tip theo.
Cn nhc vit li kch bn cho mc tiu Gii php Tip
theo nh bng cch thc hin li d n gii quyt vn
s dng cc nguyn tc v quy trnh T duy t ph. Hy
nh n nguyn tc v S Khc nhau c o nu mt
chng trnh, cng ngh hoc h thng hin thi thc y
bn bt u li.
Th ba, khng c li gii p d dng. Cho d cng ngh
c sn, thi sa i tm thi ca nhiu t chc tht ra
khng c c s vng chc. iu ny vn ng mc d cng
ngh my tnh c xem l rt thng minh. Cho d chng
ta pht trin tr tu nhn to n th no i na th d liu
my tnh cng cn c ci tin lin tc.
T DUY T PH
3 3 0
Mt minh ha cho ny l vic ly cc t chc khc lm
chun, tc so snh hiu qu hot ng ca mt t chc vi
hiu qu ca cc t chc dn u khc. S so snh s dn
n vic hoch nh nhng thay i trong t chc xa b
khong cch. Vn l bn khng bao gi c th tin ln pha
trc bi v trong khi bn ang c gng xa b khong cch,
th cc cng ty dn u tip tc tin xa hn. V cha k l
nhng ngi xut tiu chun s nhn ra rng vic thu thp
tt c thng tin s gp kh khn nh th no. S cn thit
phi p dng tt c cc nguyn tc ca T duy t ph t
bit l vic hoch nh ci tin lin tc da vo cc mc ch
v Gii php Tip theo l r rng khi xem xt cc tnh
hung ny.
Th t, ci tin lin tc ngy nay l mt khi nim c
nhn mnh trong vic i tm cc mc hiu nng cao hn
trong h thng hin ti. Nguyn tc hoch nh cho s ci
tin lin tc m rng khi nim n nhng c im ca
chnh h thng. V d, ci tin cc cp hiu qu (sai st
gim xung, sn lng tng ln, chi ph gim i trn mi n
v sn phm) trong hot ng ca b phn mua hng l mt
yu cu bc thit. ng thi, nguyn tc ny cng thay i
chnh m hnh mua hng (u vo, u ra, quy trnh, my
tnh, yu t con ngi nh c trnh by trong nguyn tc
Thit lp H thng).
Ci tin hiu sut hot ng l tm kim nhng hnh ng
iu chnh ng lc v hiu qu hn, cn thay i nhng c
im h thng l tm kim hiu qu tt hn ca h thng. Mt
cuc kho st 48 cng ty sn xut v cc chng trnh ci tin
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 3 1
nng sut cho thy cc cng ty ny tit kim c hai ln
chi ph sn xut mi nm khi p dng nguyn tc T duy t
ph so vi cc phng php truyn thng.
Th nm, qun l nhn s k thut v cng ngh l mt
phn vic ti quan trng trong cc t chc. Lng thng tin
cng ngh v s lng cc nh cng ngh gia tng vi tc
ngy cng cao. Kh nng cnh tranh ca cng ty ph thuc
vo c tnh c sn v tnh tin ch cao ca cng ngh. Chu
trnh thi gian ca cc d n phi c ct gim. Cc h
thng ca t chc cn c thit k, vn hnh, ti thit k,
tinh chnh cho ph hp vi vic ci tin hiu sut ti thit
k mt ln na.
p dng nguyn tc Ci tin Lin tc
C nhiu cch khc nhau p dng nguyn tc Ci tin
Lin tc. i vi bn, hoc t chc ca bn, vic thit lp mt
h thng hoch nh cc thay i cho mi d n l mt vn
i hi phi p dng T duy t ph. Nhng mc ch cn
t c l g? u l tng to ra mt Gii php Tip theo
c th thay i c h thng?
Cch khc p dng nguyn tc ny l kt hp khi nim
vo qu trnh lp k hoch tng th ca t chc thay v tin
hnh ci tin tng d n n l. Nguyn tc c th hng
dn vic hoch nh sn phm v dch v mi, cng ngh v
k nng mi dnh cho t chc (nn tng cng ngh), cc h
thng v quy trnh mi v hiu qu hn. tng v nn tng
cng ngh m bo rng cng ngh mi c nhng ngi
trong t chc hiu y tin hnh pht trin sn phm
T DUY T PH
3 3 2
[v dch v] mi mt cch thun li v nhanh chng. K hoch
ton din ny s dn n vic xem gii php Gii php Tip
theo l mt m hnh hay nht ca T duy t ph.
Trch nhim thc hin k hoch ci tin lin tc c th
c phn cng v phn cp. Nhng ngi c lin quan trc
tip khi h thng c ci t ban u c th c giao nhim
v vch k hoch cho nhng thay i tip theo. Phn cng
cn c tc dng truyn ng lc tin ln pha trc cho nhng
ngi khc trong cng phng ban, hoc chi nhnh. Phn
quyn c th c hiu l gim cp ra quyt nh iu hnh
(cht lng, bo tr, quan h khch hng i vi tt c mi vn
) c p dng mnh m trong cc t chc ngy nay, v
hin ti l n lc hoch nh v thay i.
Hun luyn v o to v nhim v v phng php ci
tin lin tc l s b sung cn thit cho vic phn quyn. Qua
hc hi T duy t ph, cc c nhn s c c hi t c
nhng hiu bit v k nng mi khi x l nhng d n ring
bit c kt hp vi cng ngh mi. iu ny c th dn n
vic o to k thut khc cho nhn vin mt lnh vc m
nh t vn qun l Tom Peters cho bit rng cc nc nh
c, Thy S v Nht u u t nhiu hn M gp ba ln.
Mt hng khc trong vic hoch nh ci tin l k
hoch d phng cho tt c cc h thng v quy trnh. Ln lch
bo dng thng xuyn cho mi b phn ca thit b, nh
khi bn mang xe i bo tr nh k. Di quan im T duy
t ph, tt c cc h thng v quy trnh chnh hoc vn
hoc phm vi chc nng hay chng trnh (nh chng trnh
qun l cht lng ton din) s c ln lch kim tra ton
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 3 3
din mt cch thng xuyn, t ng kt hp vi bt k s ci
tin no xut hin gia chu k.
C l y l cch tt nht th ch ha phng chm
thch mi th ang c thc hin bn trong t chc ca
bn vic lm, nhm, phng ban, sn phm, dch v, chnh
sch Tm bt k h thng no tt hn s gip nh gi xem
nhng h thng hin ti ny c cn thit hay khng. Quan
im bo dng d phng ci tin khng li mu thun
v hn ch nhng cu hi tiu cc, nh Ti sao anh li nghin
cu v ti m ti ang lm?.
Cc k thut ln k hoch nh bng cng tc v cc tp h
s c th p dng cho nhng vn phc tp hn nh: biu
pht trin thi gian, vin cnh theo thi im... v bt u
nhng k thut n gin trc. Bn c th tin n mt k
hoch tinh t hn khi bn nhn ra iu l cn thit. Thng
thng, vic c lng thi gian l kh trnh khi nhng sai
st. Theo Augustine, thi gian hon thnh mt cng vic c
th di hn 1/3 so vi d kin ban u.
Ti mi thi im trong lch trnh ci cch, bn cn nh
gi li hiu qu hot ng ca h thng cho n thi im .
Cho d bn c nh gi lin tc hay khng, bn cng cn thc
hin mt s bc kim tra cn thit trc khi bt u tin
hnh s thay i tip theo, c th l s thay i khng kh
thi nu h thng khng hot ng theo k vng.
Tiu ch hoc thc o tnh hiu qu c xc lp vi cc
c im ca h thng, v d liu ca nhng yu t ny cn
c nh gi. Nhng hy cn thn, Ed Lawler ni rng: Con
T DUY T PH
3 3 4
ngi trong t chc c xu hng khng s dng nhng d
liu mang tnh khoa hc ny khi h nh gi thnh cng hay
tht bi ca mt n lc Trong nhiu trng hp, cc nh
gi thng da vo nhng hnh thc khc t vic suy din
hoc tnh hung ngu nhin.
nh kin ca mt nh qun l c th bp mo din gii
ca anh y/c y v mt li nhn xt, chng hn, t mt nhn
vin no khi ngi ny pht biu rng chng c iu g ln
ang din ra. Nu khng thch thay i, nh qun l c th
s dng li nhn xt chng li bt k thng tin tch cc no
v s cn thit phi thay i. Nhng thay i ci tin khng
phi lc no cng d dng, nhng vic nh gi d liu t ra
rt hu ch trong nhiu trng hp.
Tnh ton t l gia gi tr ca thay i v chi ph thay
i l vic lm hu ch v gip xc nh xem s thay i
nh c cn thit hay khng.
Cui cng nhng khng km phn quan trng trong cc
vic p dng nguyn tc Ci tin Lin tc l s tin tng. Bn
v ngi khc phi lm mi iu th hin nim tin rng
thay i s c thc hin thnh cng; rng gii php tip
theo c th t c nhng mc thi gian nh, v chi ph
ci thin chnh sch, ci tin sn phm, dch v, cht lng,
nng sut lun lun kh thi. Cam kt theo ui s ci tin lin
tc l mt kt qu ca nhng n lc nh th. V th, ci tin
khng dnh cho nhng ngi hay nghi ng.
Khi p dng nguyn tc Ci tin Lin tc, bn hy t hi
chnh mnh:
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 3 5
C phi chng ta ngh ch c mt gii php v y chnh
l n?
Chng ta c nh sa cha trc khi hng khng?
Chng ta c chun b mt lch trnh cho s thay i v ci
tin khng?
Gii php ca chng ta c bao gm cc ht mm cho
nhng thay i v sau khng?
Chng ta c thit k nhng k hoch ti chnh v chin
lc c xt n mi lin h vi nhng ci tin cn thit
hay khng?
Ci tin: Mt s phn nh
tng ci tin c nhng nghch l ca n. Ngc li, mi
chng ta li tin chc rng l quy trnh th s khng bao gi
thay i; nhng thc ra s thay i lin tc din ra trong cuc
sng ca chng ta v cho chng ta cng nhiu la chn trong
hu ht mi chuyn. Mt khc, mi chng ta u cm thy
rt hi lng vi cc hot ng m mnh thc hin hoc cc h
thng chng ta ang vn hnh nh ca, chng trnh th
thao, thm ving h hng, quy ch iu hnh cng vic ca
bn, cc l nghi ca cng ng chng ta. Tht may, l
phng tin thit lp mt nn tng v cuc sng m tnh
hung trc c th din ra xung quanh n.
Cc x hi ni chung phn nh s mu thun ny, th hin
nim tin v cc gi tr ca qu kh trong khi vn tm kim v
chp nhn cc li ch ca s pht trin kinh t v khoa hc k
thut, song i vi gi tr con ngi v cuc sng trn Tri t
T DUY T PH
3 3 6
th vn trung thnh p dng nhng ci tin khoa hc v k
thut t cc nghin cu thn trng ca chng ta v tri thc
mi. Mong mun c mt x hi tt p hn l mt ng lc
tin quyt khin hnh ng con ngi tun theo nhng nim
tin ny. N cng l mt ng lc thit k v pht trin cc
h thng, gii quyt v ngn chn vn . Ngay c cc cch
thc duy tr gi tr truyn thng v gi tr con ngi cng i
hi nhng hnh ng gii quyt vn v ngn chn vn .
Vy s ci tin i hi iu g? Gio s chuyn ngnh
qun l v t chc Jim OToole, Gim c iu hnh Vin
Lnh o, thuc i hc Southern California, s dng m
hnh com-pa tnh, bn chiu, xc nh nhng gi tr c th
gip chng ta vt qua cc giai on c nhng thay i ln
trong i: giai on tm kim t do, giai on tm s bnh
ng, gia nh nng cao hiu nng c nhn, v giai on phng
s cng ng. Nhng khng th a ra cu tr li no dt
khot bi v c hn su t ngi trn th gii vi ngn y quan
im khc nhau. Mt khc, x hi ni chung ng h mt s
quan im tch cc v cc yu t ca s ci tin vn to ra nn
tng cho nguyn tc ny v l l do bn nn p dng n
mang li li ch cho bn.
Mt yu t ca ci tin l mong mun t c hiu qu
cao hn hoc khai thc v s dng nhiu hn ngun nhn lc
v ti nguyn cn b gii hn. Mt s tiu ch m con ngi
ngh n: nng sut tt hn, hiu nng cao, li nhun tng,
dch v ci thin, cht lng ci tin, th phn m rng, mi
quan h vi c tri c ci thin, nng lc sn xut v cung
ng dch v c ci thin. Mc d y c th l mt mc
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 3 7
ch trong chnh n, nhng vic kim tra kt qu hoc gi tr
ca n lm h m cc yu t khc ca s ci tin.
i tm hiu nng cao hn l i tm cht lng cuc sng
tt hn. Thng thng, hiu nng cao hn v c bn c lin
quan n cc mc ch vt cht ca cuc sng. Qu nhn
mnh n iu ny s dn n thi coi trng vt cht c th
gy nguy hi n cc gi tr khc. Cc tng lin quan n
vic t c mt cht lng cuc sng cao hn gm ha bnh
gia cc quc gia, thc cng ng, tiu chun cuc sng tt
p, chm sc y t chung, h thng giao thng vn ti hiu
qu, an ton kinh t, lut php v an ninh trt t, phng th
quc gia, mi ngi u c vic lm, iu kin lm vic an
ton, c thi gian rnh ri v c sn ngun ti nguyn, sng
th, mi trng sch p, v mi quan tm ca cng ng
dnh cho ngi khuyt tt v bt hnh.
Mt ln na, cht lng cuc sng tt hn c th l mt
mc ch ca chng ta. Nhng liu n c dn n mt s nng
cao phm gi con ngi hay khng? Kt hp vi nng cao
nhn phm v t do c nhn l nim tin rng mi ngi u
c nng lc c o ca ring mnh v nim tin rng mi
ngi c nhiu quyn con ngi v c t do: thi gian rnh
ri theo ui nhng hot ng c o, cuc sng ca mi
con ngi c mt gi tr cao, s cng bng ln hn, mi cng
vic u th hin tnh nhn bn, s ring t v t do thng tin
c m rng, cc c hi hc hi rng m phc v nhu cu
hc hi v tn ca con ngi.
Kt qu ca vic nng cao phm gi con ngi l g? L s
hon thin c nhn mi ngi u c c hi pht trin nh
T DUY T PH
3 3 8
nhau, mi ngi c th chn mt li sng c o ca ring
mnh, v mi ngi phi c bo v v cc quyn c nhn.
Vi nhng yu t khc ca cht lng cuc sng cao hn,
mong mun hon thin c nhn li l mt mc ch trong
chnh n. Nhng nu t cu hi: Kt qu chnh ca n l g
th cu tr li c th l gip x hi v c nhn t c hiu
nng cao hn.
Mi quan h ca bn yu t ci tin c th c m t
bng mt s vng trn i ln nh m t trong Hnh 10-1.
Bt k yu t no cng c th c chn lm im khi u.
Nhng s lin tc tm kim iu kin tt hn trong ba yu t
cn li s quay tr li im u tin. Vng trn ny cho thy
nu tp trung vo bt k yu t no, d c ch hay khng, th
tt c cc yu t khc u b nh hng.
Hnh 10-1: ng xon c i ln ca s ci tin lin tc.
Danh d
Tnh
hiu qu
S
ci tin
Khng ngng
lm mi
bn thn
Cht lng
cuc sng
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 3 9
Mi vng trn ca cc yu t c th c m t thng qua
thi gian nh chiu th ba. Gi s c mt ng biu din s ci
tin i ln to ra hiu ng xon c nh trong Hnh 10-1. Mt
ng xon c chnh xc ban u s cho thy s bt i xng
dc theo n. S cn bng v bt cn bng gia cc yu t l
nhng d kin quan trng. ng xon c cho thy c khi nim
v thc t ca cc iu kin tt hn c m rng theo thi gian.
S lng ca tng yu t ring l, nh tui th con ngi chng
hn, hin nay cao hn so vi cch y 150 nm. Xu hng pht
trin ca x hi trn thc t c xc nh l mt s dch chuyn
i ln tng i ng u theo ng xon c.
Tnh hp l v mi quan h theo ng xon c ca cc
yu t ci tin gii thch kh r ngha ca nguyn tc Ci
tin Lin tc, ng thi lm sng t l do v sao bn cn lp k
hoch cho s thay i lin tc trong tng d n hoc h thng
m bn thit k.
Khng c s chc chn no v tui th ca s thay i
hin ti. Lnh vc khoa hc c bn nht ca vt l c nguyn
l v s bt nh c pht biu rng ngi ta khng th m
t chnh xc c v tr ln m-men ca mt ht c bn, mt ht
nhn hoc mt phn t. i vi cc h thng m con ngi t
chc hoc iu hnh, nguyn l c ngha thc t l nh
lut v entropy r rng to ra bt k s thay i no trong mt
h lm n suy gim mt cch nhanh chng, tr phi vic ci
thin hiu sut v nng cp h thng c tin hnh nh k.
K hoch thi gian l c ch gii m hy vng v mong
mun ci tin ca chng ta thnh mt thc t th hin qua
cc k hoch v n lc ca chng ta.
T DUY T PH
3 4 0
Khi p dng nguyn tc Ci tin Lin tc, hy lun xc
nh nhng ngi c ci nhn n gin nht v h thng v
gii php: nu khng hng th ng chnh sa. y l nhng
ngi thng phn i cc xut ci tin h thng hoc gii
php hin ti, n gin v h li bing hoc bo v li ch
ca ring mnh.
Hoc, h s c gng th hin nhng quan im tch cc:
Chng ti gii quyt vn cch y vi thng. Hy sang
cc vn khc i. Hoc h khng nh rng s ln xn ca
cc hot ng chnh n l cch chng ti lm vic y.
Nhng ngi pht l nguyn tc Ci tin Lin tc thng
l nhng ngi qu ch trng n lc lm ng mi vic m
khng th dng li v hi: C phi chng ta ang lm nhng
vic ng?. Hy thn trng v c khi bn s b kt . H s
c gng gt b nhng quan tm ca bn bng cch ch ra rng
chng khng c ngha. H thng ni nh sau: Vn
khng ln lng ph thi gian vo lc ny u!.
Cui cng, hy cnh gic vi nhng ngi khi i din vi
vn th gt phng s phc tp vn c ca n bng nhn
nh n gin mt cch thi qu rng: iu ny chng cn
phi suy ngh g nhiu. Nu vn qu thc l th th h
chnh l nhng ngi gii quyt vn hon ho nht.
Kt lun
Cuc hnh trnh xuyn qua nguyn tc Ci tin Lin tc
gn cht T duy t ph vo mc tiu chung ca x hi l ci
tin mi vic chng ta lm. y khng phi l gii php cui
cng, nhng hnh trnh s lm sng t nhu cu then cht
NGUYN TC CI TIN LIN TC
3 4 1
nhm thay i cch t duy ca chng ta khi bt tay vo qu
trnh ci tin.
Mt chu trnh thay i lin tc l kt qu mong i ca
nguyn tc ny. Cc t chc thnh cng xem thay i (pht
trin hiu qu ca sn phm v dch v mi, ci tin h thng
trc khi pht sinh vn , v ci thin tnh hung vn ) l
trit l hot ng ca h. Ci tin lin tc l m ca thnh
cng. Kounosuke Matsushita th vit rng:
Con ngi c xu hng ung dung khi mi chuyn ang tin
trin tt p. Chng ta sng trong cuc sng nh nhng v mt
ht nhit huyt trong vic i tm cuc sng mi. Tuy nhin, vi
suy ngh , chng ta khng th theo kp s thay i nng ng
ca x hi v s t lm mi mnh ca chng ta v th s dng li.
Cho nn, bn ng bao gi qun rng chng ta lun i tm
nhng ngha mi ca cuc sng v lm iu chng ta mun
bng chnh nng lc ca mnh.
Kt hp nhiu m hnh ci tin lin tc do cc chuyn gia
xut nh giao hng ng lc, ci thin cht lng mi
trng lm vic, s tham gia ca ton b nhn vin, qun tr
cht lng ton din, nhm cht lng lun cn thit cho
mi t chc. Lu rng cc chuyn gia ch a ra cc xut
gii quyt vn b gii hn trong kh nng chuyn mn ca
h. K hoch ci tin lin tc s tp hp cc chuyn gia li vi
nhau cng ng gp vo xut cui cng thay v ch trin
khai tng cu tr li ring l ca h.
Cc h thng trong cuc sng chng ta i hi phi gn
kt tch cc vi s thay i. Hy lin tc i tm s hon ho,
cho d bn c th khng bao gi t c.
T DUY T PH
3 4 2
Hy xy dng mt m hnh mi trn nh thnh cng
hin ti. C nhiu trng hp cc quy nh ca mt t chc
s b ph v, nhng T duy t ph ch cho bn cch ph v
cc quy nh mt cch hiu qu nht.
By gi, bn hy bc ln chuyn Xe but Hnh phc
(Hnh phc ch cha phi l Mn nguyn).
PHN 3
BN
CON NGI
HIU QU
3 4 4
CHNG 11
SC MNH CA S
KT HP 7 NGUYN TC
T DUY T PH
C ngi hi nhc trng ti nng A.Toscanini rng: Ti
sao ng ha m phi kh li cc bn giao hng trong khi
truyn thng m nhc khng cho php lm iu ?.
Toscanini tr li: Vy truyn thng l g ngoi vic l
mt b su tp nhng thi quen xu?
Lc ny, c th bn t nh rng: ng ri, ti c tt
c nhng cun sch v b quyt thnh cng nh th, nhng ti
vn khng thnh cng nh i th ca mnh. By gi, ti li
c By Nguyn tc T duy t ph v ti hiu l nhng
nguyn tc quan trng m ti cn, mt phn mm mi cho
tr tu. Ti bit cch tm Gii php Tip theo cho gii php
hin ti ca ti. Ti bit m rng mc ch c ngha l g v ti
bit ti sao cn pht trin ma trn h thng. Nhng rt cc ti
phi lm g y? Ti cn p dng T duy t ph nh th no?
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 4 5
Ti phi lm g trc mt vn thc t, mt c hi hay mt
yu cu?.
V c bn, bn hy lu rng c ba cch mt vn
hoc mt c hi to ra hay hy hoi mt gii php:
Mt l, mt kh khn nghim trng i hi bn phi tin
hnh ci thin ngay thng qua s thay i tng dn hoc ti
thit k hon ton (nhng tn ti khng tha ng ca h
thng hay tnh hung).
Hai l, mt tnh hung ang din ra hay mt h thng
ang vn hnh kh tt, tuy nhin bn mun lm cho n tt
hn, hoc thng qua vic ti thit k tn gc hoc mt qu
trnh ci tin c kim sot (nhng tn ti tha ng).
Ba l, mt tnh hung cha c gii php, nhng bn mun
thc hin n vi chi ph v thi gian thp nht, tc l gii php
hiu qu nht c th thc hin (s tn ti trong tng lai).
Vn dng T duy t ph i hi mt qu trnh l lun
khc bit, mt quan im tip cn mi, mt m hnh t duy
mi, mt trnh t cc bc tng th lm kim ch nam cho vic
vn dng nhng nguyn tc T Duy t Ph. Nhng nguyn
tc ny c l s thay i nhng nhn nh ca bn khi i tm
hng gii quyt vn .
Khi p dng T Duy t Ph, bn phi r b nhng thi
v quan nim c. T ch sao chp gii php, bn hy vn
dng nguyn tc v S Khc nhau c o ca T duy t
ph. T ch mt vn n l c xc nh ban u, hy
t cu hi v m rng mc ch. V, t ch gii php mt-
cho-tt-c, hy chuyn sang khi nim gii-php-tip-theo.
T DUY T PH
3 4 6
Hy t b li suy ngh rng: Kinh nghim cho ti bit n
hot ng nh th no, v chuyn sang p dng nguyn tc
Thit lp H thng, da trn thc t hin nhin v nguyn l
tng bng tri: 7/8 ca s vt, hin tng l khng th nhn
thy c. T vic thu thp tt c thng tin, hy chuyn sang
nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn. T ch tm kim
ngi c li, hy chuyn n nguyn tc Li ko Ngi khc
Tham gia. Cui cng, hy gt b quan nim sai lm rng: khi
chng ta gii quyt vn th vn s bin mt, v ln k
hoch cho nhng ci tin tip theo.
Khi , cu hi t ra l: Ti s phi thay i quy trnh
no vn dng v lm cho ph hp vi nhng gi nh c
bn mi - 7 Nguyn tc T duy t ph?. D nhin, chng ti
s khng i theo quy trnh gii quyt vn , ln k hoch, tm
ra hng gii quyt theo cch truyn thng. Chng ti khng
mun phi tin hnh thu thp ti liu, xy dng m hnh ca
nhng ci tn ti, tm nhng kh khn, tr ngi ca m
hnh, so snh nhng tr ngi ny vi nhng tr ngi m ngi
khc gii quyt, ri tm cch hn ch kh khn, xc lp gii
php, ph bin gii php v thc hin gii php. tr li cho
cu hi trn, bn phi tm hiu nhng hng dn t chnh cc
nguyn tc ca T duy t ph.
Tm tt cc nguyn tc T duy t ph
p dng cc nguyn tc T duy t ph, iu u tin
bn cn nh l xem xt tng th khi gii quyt vn . Tng
th vn bao gi cng quan trng hn tng s cc phn t
nh ca n. V th, p dng mt nguyn tc vo mt thi im
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 4 7
no hoc p dng nguyn tc ny sau nguyn tc khc theo
mt trt t nh trc khng phi l cch tt nht gii
quyt trit vn .
Chng hn nh xu hng hin nay trong y hc tng hp
l tp trung vo ton b cc tc ng qua li gia hot ng
tinh thn v th cht thay v tp trung vo tng b phn ring
bit nh trong quan nim y hc trc y. Trong T duy t
ph, qu trnh tng th s thit lp mi quan h bin chng
gia cc nguyn tc, cc quy trnh v bn thn bn. Nu s
tin trin ngc chiu xy ra trong qu trnh tng th, cm
nhn bn nng s cho bn bit cn phi lm g.
Phng php tng hp c cho l rt hiu qu. T kt
qu nghin cu sut 25 nm rng v sinh vin ca mnh ti
Hc vin K thut Cng ngh Massachusetts, gio s tm thn
hc Benson Snyder cho rng c hai kiu t duy ring bit:
l t duy con s (Kiu 1 - Numeracy) v t duy ch vit
(Kiu 2 - Literacy). Ngoi ra ng cn pht hin ra rng sc
sng to c nhn v sng to chuyn nghip c mi lin h
cht ch vi vic s dng c hai kiu t duy .
Snyder cho rng ch t duy theo kiu th nht th vn
cha gii quyt s phc tp v kh hiu ca con ngi.
ng nhn thy Albert Einstein rt thch nhn mnh mi quan
h vi m - v m ny trong t duy hiu qu vi li nhn xt ca
Sir George Pickering khi Einstein vit n ln bng trong vn
phng ca mnh ti Vin Nghin cu Pht trin ca i hc
Princeton: Khng phi mi th c gi tr u m c, v
khng phi mi th m c u c gi tr.
T DUY T PH
3 4 8
Nh tm l gio dc ca i hc Stanford, James G.
Greeno tm hiu thuyt tng i ca Einstein mang li
nhng g cho ngnh vt l. Greeno khng nh kin thc v t
duy cng c mi lin h, l thuc vo khung tham chiu ca
mi ngi. V th, nhn thc ph thuc theo tnh hung, cn
hc hi l mt chc nng ca nhn thc x hi v nhn thc
c nhn ca ngi t duy. Kh nng nhn thc i hi mt
ng cnh m tr em (hay nhng ngi ln ang hc cch t
duy li) c t do b sung v ti sp xp kin thc v s hiu
bit ca mnh thay v ch n thun p dng v tip thu cc
cu trc v quy trnh nhn thc ang tn ti.
Greeno khng nh s sng to xy ra mt cch t nhin
khi hon cnh ca mt ngi thay i. Mi trng thay i s
dn n s sp xp li cu trc nhn thc. ng cho rng sng
to l s ti sp xp mi lin h ca mt ngi vi tnh hung
c th ca mnh hn l nhng g din ra trong u ca h.
Tnh hung trong cc mi lin h ca mt ngi c sp
xp li c th l v mt vt cht, x hi hay l nim.
Chng ny trnh by s kt hp ca 7 Nguyn tc T
duy t ph bn c th vn dng khi gii quyt vn ca
mnh.
Nhng ngi lm vic hiu qu m chng ti c dp tip
xc qua cc cuc nghin cu u bit cch pht trin t duy
ca h trc khi ha nhp cc cu tr li h nhn c; h
cng hiu r t duy hi t v t duy phn k trong qu trnh
tm kim gii php; h bit cch p dng thut tin tng hu
nh mi lc v khi no nn p dng thut nghi ng. Cng vi
nhng nghin cu ch ra s khc bit gia t duy hiu qu v
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 4 9
t duy truyn thng, vic xem xt cc Nguyn tc T duy t
ph s cho thy chng gip nh hnh quy trnh gii quyt vn
nh th no.
Nn tng thnh cng ca bn chnh l Nguyn tc v S
Khc nhau c o (The Uniqueness Principle) l mt
nhn thc lin tc rng mi v mi vn u khc nhau mt
cch c o ngay t thi im bt u qu trnh gii quyt
vn . Mi b phn ca d n l c nht. Mi hot ng l
c nht. Mi vn i hi mt gii php c o nht. V
th, cc gii php sao chp hu nh s tht bi mi lc mi
ni khi c p dng.
p dng gii php sao chp c th tn chi ph gp 2 - 3 ln
so vi vic i tm gii php c nht cho vn hin ti ca
bn. Nu mi vn khng c xem l mt thc th duy
nht ngay t u th chc chn thi gian v tin bc s b lng
ph v s hiu qu cng khng t c.
Ngay c gii php c bn p dng thnh cng trc
cng khng chc chn l s ph hp cho vn mi. Nu
c im vn khng c g khc nhau, th con ngi lin
quan v thi im ca vn l khc nhau. Tm hng gii
quyt mi i hi bn phi m rng nhng c hi, m ch c
th c nhn thy khi xem xt s khc bit c nht ca
nhng con ngi c lin quan v thi gian. Khi , bn s
khng cn a ra nhng quan im theo tin l v nhng
nhn nh sai lm.
Hn na, mi bc trong d n, mi hot ng bn tham
gia, mi cuc tho lun, mi cuc hp bn tham d cng cn
T DUY T PH
3 5 0
c xem l duy nht. iu ny c ngha l cc nguyn tc v
quy trnh T duy t ph c th c p dng mi thi im.
T duy t ph l mt quy trnh linh hot v c t chc,
ch khng phi l thi khc khm ph bt ng v ngu nhin.
Mc d T duy t ph khi ngun v i khi lm le sng
mt s thu hiu su sc, nhng chnh quy trnh T duy t
ph s hng dn cch p dng phi hp 7 nguyn tc c
th ny.
Mc d bt k nguyn tc no trong 7 nguyn tc cng c
th c p dng vo mt thi im no trong qu trnh
gii quyt mt vn c th, bn cn sn sng vi 7 nguyn
tc c th p dng trong mi lc.
Bn s thy Nguyn tc Trin khai Mc ch (The
Purposes Principle) c p dng mt cch c bit nht.
Ti mi bc i trn con ng tm kim gii php, bn
hy t hi: Mc ch ca vic x l vn ny l g? Chng ta
mun t c iu g t nhng thng tin ny? Chng ta ang
lm g vi ma trn h thng? Nhng ngi ny c nhng vai
tr, s mnh g trong nhm chuyn trch?
Vn ca bn s c gii quyt bng nhng quyt nh
nh cu thnh nn quy trnh t duy tng th. Ging nh
mt b phn nh nht ca mt ci my phi c thit k
vn hnh ng c ln hn m n phc v, mi quyt nh bn
a ra trong qu trnh gii quyt vn phi da trn c s r
rng: nhng mc ch gii quyt vn c m rng.
Quan trng tng ng l Nguyn tc Gii php Tip
theo (The Solution-After-Next Principle). nh sn trong u
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 5 1
gii php mc tiu trong tng lai s gip bn hng n
nhng gii php bc m v tip sc cho nhng gii php
bng nhng mc ch ln hn.
Hy khi ngun sng to ca bn bng cch la chn mt
s phng n c th la chn v duy tr chng cng lu cng
tt. Bn phi t ra p lc tm kim nhng tng mi v
khng c hi lng ngay vi gii php u tin.
Theo Nguyn tc Thit lp H thng (The Systems
Principle), 7/8 mi s vt, hin tng l n tng, l chm bn
trong. Vn khng cn phi tht rng ln mi c xem l
vt qu kh nng gii quyt ca bn. Ch mt phn t nh
trong h thng gm nhng v vic hoc thch thc lin quan
cng c th tc ng n bn. Bn phi thng xuyn nhn
thc tnh hung phm vi ln hn hoc nhn thc ch l
gii php phin din hoc tc thi.
Tuy nhin gia vic nhn thc mi tng quan phc tp
v b qu ti bi thng tin ngay t u ca nhng vn l c
s khc bit. Ma trn H thng s thit lp li trt t s dng
thng tin vn c xem l m ly cha qu nhiu thng
tin chi tit.
Khng c tiu ch gii hn vic iu tra, kho st, bn
s nhanh chng tr thnh nn nhn ca tnh trng qu ti
thng tin. Thu thp thng tin qu nhiu c th gip bn tr
thnh chuyn gia bit tt trong mt lnh vc no , nhng
bit qu nhiu i khi li km hm s khm ph nhng
phng n tuyt vi khc. l ni dung Nguyn tc Thu
thp Thng tin c Gii hn (The Limited Information
T DUY T PH
3 5 2
Collection Principle). Thng tin lin quan tht ra l nhng d
liu gn lin vi gii php theo mt mc ch ng n ch
khng phi l nhng d liu gn lin vi vn . Xem xt mc
ch thu thp thng tin gp phn bin vn thnh c hi
t c nhng thay i quan trng.
Theo Nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia (The
People Design Principle), nhng ngi thc hin v p dng
gii php cn c tham gia lin tc v cht ch vo qu trnh
pht trin gii php. Nu h khng tham gia vo vic pht
trin gii php th h s khng d dng n nhn nhng thay
i c a ra gii quyt vn . T duy t ph to mt
mi trng tch cc li ko s tham gia cng tc ca h.
Mi ngi s cng xc nh v trin khai mc ch, tm kim
nhng h thng l tng v gii php chin lc; nh ngha
li khi nim cc h thng m bo mi tng quan hiu
qu. Hu ht mi ngi u khng mun thu nhp thng tin
bit rng vn ti t n mc no.
V thit k gii php cho ngi khc s dng nn bn cn
nu r cc chi tit quan trng vo gii php v to mi iu
kin p dng linh hot cho nhng ngi thc hin gii php.
Nguyn tc Ci tin Lin tc (The Betterment Timeline
Principle) nhc chng ta khng ch sa cha trc khi hng
m cn phi bit khi no cn ci tin v nng cp. Cng nh
vn vt trong v tr ny, con ngi, v cc gii php do con
ngi ra, u c khuynh hng hn lon. Mi th cui
cng u s tan bin i (v hnh dng). Cch duy nht bo
ton kh nng tn ti lu di ca gii php l xy dng v kim
sot mt chng trnh thay i lin tc. Trn thc t, thay v
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 5 3
ch n gin i tm gii php, T duy t ph cn tm kim
nhng thay i cha ng nhng ht mm cho nhng thay
i khc trong tng lai.
7 Nguyn tc T duy t ph gi y c th gn kt li vi
nhau thnh mt h gm nhng bc then cht v cc vn ,
c hi, nhim v, b phn, hoc cc giai on ca d n, yu
cu ngun lc, ln k hoch nhim v, phc tho yu cu, mi
tng quan vi nhng ngi khc, v cc tiu chun hoc
hnh ng c tnh lp i li li.
Nhng bc ct li ca Quy trnh T duy t ph
1- Xc nh nhiu mc ch cho h thng hoc lnh vc
quan tm. c th l mt vn , mt c hi, mt chng
trnh, mt d n hoc mt hot ng no .
2- M rng cc mc ch t phm vi nh nht n ln
nht, sp xp vo h thng cp bc sau chn mc ch
trng tm v nhng bin php lin quan t c mc ch
.
3- ra nhiu gii php tip theo v nhng tng v
h thng l tng t c mc ch trng tm chn v
nhng mc ch ln hn, sau tp hp nhng kin ny
thnh cc phng n chnh c th la chn.
4- nh gi cc phng n c th la chn xc
nh mc tiu cho gii php tip theo (i vi cc iu kin
thng thng).
5- Trin khai gii php c xut gii php gn t
n mc tiu (kt hp vi nhng iu kin bt thng).
T DUY T PH
3 5 4
6- Chi tit ha gii php c xut bo m n
pht huy tc dng.
7- Chun b a gii php vo thc hin v lp k hoch
chuyn tip.
8- Thc hin gii php.
9- Xc lp ngy, gi c th cho vic ci tin tip theo
t c cc mc ch ln hn (v ti xc nh mc tiu).
Hy lu n vai tr ch o ca tng nguyn tc cc
bc khc nhau ca quy trnh. Nguyn tc S Khc nhau c
o v Trin khai Mc ch hu nh ng vai tr chnh tt
c cc bc, Nguyn tc Gii php Tip theo gi vai tr ch
o trong cc bc 3, 4 v 5, Nguyn tc Thit lp H thng
bc 6 v 7 (cng c p dng bc 4 v 5), Nguyn tc
Ci tin Lin tc bc 9; Nguyn tc Thu thp Thng tin
c Gii hn v Li ko Ngi khc Tham gia c mt hu ht
cc bc.
Ni cch khc, nhng bc ct li ny bao gm hu ht,
nu khng phi ni l tt c, cc khi nim m nhng ngi
khc nhau s dng miu t nhng cch t duy, tuy nhin
h lm iu theo mt m hnh c quy tc c th nh
hng cho hnh ng thay v ni sung. l l do ti sao T
duy t ph cn c gi chnh xc l sc sng to c quang
ph ton din (full-spectrum creativity).
Bn khng nht thit phi s dng tt c 9 bc trn trong
cc hot ng hoc tnh hung i hi T duy t ph. V
th, bn ch ghi nh ba t sau y. Cng vi 7 Nguyn tc, ba
t ny s tng kt li bn cht ca quy trnh T duy t ph.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 5 5
Mc ch >>>>>>>>>>Mc tiu >>>>>>>>>>Kt qu
(Purposes) (Target) (Results)
Quy trnh Mc ch Mc tiu Kt qu chnh l quy
tc ngn tay ci n gin m hiu qu. Hy vng rng, quy
trnh ny s khi dy sc sng to c quang ph ton din
ca T duy t ph trong bn. Mc ch v s trin khai mc
ch m ra c hi sng to trong qu trnh xc nh vn
thc t. Mc tiu xc nh h quy chiu cho s ra i ca cc
gii php sng to. Kt qu cho bn c ch gi khong cch
gn vi mc tiu ca bn trong khi thc hin cc thay i.
Quy trnh Mc ch Mc tiu Kt qu c s
dng khp mi ni
Mt trong nhng nguyn nhn chnh khin chng ti sa
i b sung n bn ln th hai ny l v chng ti nhn c
phn hi ca c gi t khp ni rng h p dng T duy t
ph v nhn thy rng n rt hu ch: Nh tm l hc hng
dn bnh nhn dng T duy t ph gii quyt vn c
nhn. Nh hoch nh chin lc p dng T duy t ph
pht trin qu trnh hoch nh chin lc trong cng ty. Da
trn nn tng nguyn tc v quy trnh T duy t ph, ban
gim c cc cng ty thit lp chng trnh qun tr cht
lng ton din cho cng ty ca h. Cc gim c ca d n
ti nh c pht trin cc chng trnh lm vic bng cch
kt hp cc bc then cht ca qu trnh T duy t ph lm
nn tng ln k hoch tin d n... Cc bc ph huynh
trin khai k hoch hc tp c th v chng trnh gio dc
cho con em mnh qua T duy t ph
T DUY T PH
3 5 6
Tt c nhng tnh hung trn u nhm mc ch sng
to ra hay ci tin, nng cp mt h thng hoc gii php
lnh vc ca T duy t ph. iu ny chng minh rng
nhng nguyn tc v qu trnh th hin trong phn mm T
duy t ph dnh cho tr tu ca bn cn c p dng lin
tc. N cho bn bit cn thu thp thng tin no, ch bn cch
xc nh mc ch, ch khng phi xc nh thc t ang tn
ti; tm kim gii php tip theo, ch khng ch gii php chp
v, tm thi; vch r ch cc yu t v xu hng cn thit, ch
khng chy theo s chnh xc ca tt c mi d liu; xc nh
phm vi cn thit thm nh ri ro, khng p dng nhng
khi qut hng lot v hnh vi con ngi v cng ngh.
V d khi bt u s dng T duy t ph, hy hi chnh
bn rng mc ch thc hin mt d n hoc gii quyt tnh
hung vn l g. Ging nh nhng g chng ti lm
vt qua tr ngi ban u trong h thng kim sot su hi,
bn hy bt u bng vic hoch nh phng php lp k
hoch.
tng ca qu trnh ny cn lin quan n phng din
thi gian. Lp k hoch, thit k, hay gii quyt vn , c
ngha l, khi thi gian tri qua, nhng cng vic nh s
c hon thnh theo mt trnh t no . Cc bc ny
cp n c quy trnh hnh ng ln tin hng n mt
kt qu no . T duy t ph s a ra nhng nhn nh
hng dn bn p dng nhng bc ny.
C rt nhiu cu hi trong qu trnh bn tm kim gii
php theo T duy t ph: Ai s tham gia cng tc? H s
tham gia t bc no? Ai l ngi a ra quyt nh? Ai s l
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 5 7
ngi cung cp kin thc chuyn ngnh, khch hng, nh cung
cp, nh iu hnh ca h thng, nh tha hnh hay thi hnh
lut ca chnh ph? H c th tham gia cng tc vo mi lc
khng? Khi h tham gia th mc ch cn t c l g? Hnh
thc tham gia nh th no? Cn bao nhiu thi gian mi
ngi hon thnh phn cng vic t s tham gia ca mnh?
Chng ti khng th tr li ht nhng cu hi , hay t
ra khng c cu tr li thch hp cho mi tnh hung. Thay
vo , chng ti pht trin cho chnh mnh cng nh cc
ng nghip mt Bng quy trnh T duy t ph (Bng 11-1).
N tng hp nhng cu hi m chng ti a ra v sp xp
cc bc theo trnh t thi gian nh hng cho bn khi
bn xy dng k hoch v s khc nhau c o, thit k hay
ti b tr, ci tin hay n lc tm kim gii php mi.
Bng quy trnh ny cng c th c s dng gii quyt
nhng vn c nhn b tr nh bp, pht trin k hoch
ngh nghip c nhn, vit mt bn tm tt ni dung sch, gii
quyt kin ngh ca c tri, dn xp tranh chp vi hng xm
mc d cng khng phi lc no cng cn s dng.
Nm im trn cng bn gc tri ca bng xc nh
nhng bc trng yu ca quy trnh T duy t ph c th
c p dng nhiu ln cho nhng n lc khc nhau v tng
giai on hay tng bc ca d n. Ch cn kim tra mt trong
nhng im trn bo m rng bn ang tp trung vo d
n hay vn m quy trnh ch ra. Tip theo bt u lm
vic vi nhng c nhn cng tc tng giai on hoc ton b
cc giai on (trong Quy trnh Mc ch Mc tiu Kt
qu) v mc ch cng tc ca h trong giai on . Hai ct
T DUY T PH
3 5 8
Cc bc
then cht
Ngi
tham gia
Mc ch
Tham gia
Tham gia
bng cch no
Tham gia
khi no
S dng bc
then cht cho
mi nhu cu v
c hi
Ln chng
trnh
Lp d n
Gii quyt vn

Lp k hach
Tin hnh hnh
ng hay thc
hin bc i, giai
on no
Phn tch
ngi
tham gia
ng gp
kin, trao
i, ra
quyt nh,
t c
s nht tr,
ly kin
chuyn gia
Thuyt trnh,
phng vn trc
tip, ng no,
kho st,
phng tin h
tr nhm bng
vi tnh
Ngy gi,
mc
s kin
1. Xc nh nhiu mc ch khc nhau
2. Pht trin trnh t cp mc ch
Chn (cc) mc ch trng tm v cc bin php lin quan t
c mc ch
3. ra nhiu tng v Gii php Tip theo l tng v a vo nhng
phng n la chn chnh
4. nh gi cc chn la xc nh Gii php Tip theo mc tiu
5. Pht trin gii php c xut
6. Trnh by chi tit xut bo m tnh kh thi
7. Lp k hoch a gii php vo p dng v k hoch chuyn tip
8. a gii php/h thng vo hot ng
9. Xc nh thi im nng cp gii php v mc tiu Gii php Tip
theo
Bng 11.1: Bng quy trnh T duy t ph.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 5 9
cn li c ng s tham gia cng tc khi no v bng cch
no cn c xem xt tip theo, v n c th tc ng ln
hai ct u tin.
giai on u, hu ht cc bng quy trnh c trnh
by kh chi tit. Phn cn li ch c tri rng ra v cc
bc sau s c nhiu thay i c trng da trn kt qu thu
c ti hai hay ba bc u tin. V d nh vn ti kho
cht xp hng, n s dng y t v n lc nhn i din tch
nh my.
S thng nht gia nhng ngi tham gia nhng bc
khc nhau l iu m T duy t ph c th lm m bo
vic thc hin gii php. Ngoi s tham gia ca nhng ngi
c ngha v v quyn li c lin quan trong sut tin trnh d
n, s cng tc ca h khu xc nh mc ch, Gii php
Tip theo, Thit lp H thng cho h mt ci nhn tch cc
h tr nhng tng m h pht trin, ch khng ch n
gin l bin h cho nhng ci ang tn ti.
Thc hnh b quyt ca thnh cng
Nhng bc hay hnh ng then cht s hng dn bn
cch p dng T duy t ph vo vn c th. Mc d bn
phi ghi nh bn cht s khc nhau c o ca mi vn ,
mc ch ca gii php v yu cu tm kim phng n kh thi
nht trong mi giai on hoch nh, nhng vic p dng T
duy t ph va mang tnh khoa hc va mang tnh ngh
thut.
Ngh thut ngn nga v gii quyt vn nm ch a
ra mt lot quyt nh nhanh chng v mi quyt nh u c
T DUY T PH
3 6 0
tc ng n tt c cc quyt nh khc, bt k bn xem mi
quyt nh c mc khng quan trng ra sao. Nguyn tc v
S Khc nhau c o v Nguyn tc Trin khai Mc ch
phi l tiu ch u tin trong tng quyt nh ca bn t
tn d n, cch b tr phng hp, cch a ra nhn nh c
suy lun t kin ca ngi khc, tiu ch chn la cp
mc ch, k nng nh gi nhng tiu ch khc
Vic xy dng cc mc ch v gii php tip theo t
nhng quyt nh trc , theo bt k trnh t no, u l
nn tng tc ng n nhng im hin ti ca quyt nh.
Ti tng thi im, T duy t ph c p dng nhiu ln
nhm nng cao mnh m kh nng t ph trong v s quyt
nh ca bn.
c trng ch yu ca T duy t ph l gip bn xc
nh nhiu la chn phng n cc thi im khc nhau
mc ch v trnh t cp bc mc ch, Gii php Tip theo,
nh gi cc phng n la chn. Vic xc nh cc yu t
trn gip bn nng cao tm hiu bit v nhng ngun lc khc
nhau ca chui hnh ng tim nng. D phng cc phng
n la chn cng di hn cng cho php bn c nhng tng
ci tin tt hn.
Khng ch nm r tt c cc nguyn tc ti mi thi im,
m bn cn cn phi bit khi no cn tp trung vo nguyn tc
no. y l iu rt quan trng v n ph thuc vo chnh
bn. Chng ti ch c mi mt li khuyn vo lc ny: hy
thc hnh T duy t ph mt cch lin tc l b quyt
ca thnh cng.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 6 1
Cc bc then cht trong qu trnh T duy Sng to s
cho bn bit cn phi lm g, khi no v theo th t ra sao, ch
khng ch n thun tm thm thng tin nh trong phng
php t duy truyn thng.
Chng ti thc rng cn phi p dng ngay t u - v
ti mi thi im - Nguyn tc Trin khai Mc ch, nhng
nguyn tc quan trng hn vo lc bt u d n l Nguyn
tc Li ko Ngi khc Tham gia, c m t Bng 11-1.
Chng ti t ni vi chnh mnh nhiu ln rng: , ngi ny
tht s ang mun trt tt c mi chuyn khng hay vo mt
ai , tt c mi vn anh ta gp phi! Tht khng ng lc
nu ngn cn anh ta vo lc ny!.
V th, nu nh ch tch tp on qut tho ti tp rng
ban ny hay ban kia lm vic khng tt, bn c h thoi
mi qut tho mt lc. Qua nhiu nm tri nghim, chng ti
bit chc rng chng ta chng th ngn cn h lc v cng
khng nn ni rng: Ch no, chng ti khng cn phi
bit iu ny. Hy bt u vi mc ch gii quyt vn , v
vi mc ch ca phm vi vn . Thay vo , hy lng nghe
h. C l h cn c gii ta.
C ln, chng ti n gp khch hng ln u tin v
trong vng ba pht sau khi bt u cuc hp, h ni: Chng
ti c y d liu cho thy s tht bi ca b phn
marketing. Chng ti khng t c s thm nhp th
trng hon ton, v chng ti chi tr qu nhiu cho thi gian
lm vic ngoi gi. Vy cc anh ngh chng ti nn lm g
y?. Trong trng hp ny, chng ta cn tr li ngay tc
khc v Nguyn tc Trin khai Mc ch cho h thng
T DUY T PH
3 6 2
marketing, hay thng thng l m hnh k hoch ca d n
marketing.
Xin nhc li rng, T duy t ph khng c mt quy trnh
c nh cc nguyn tc. N i hi mt trc gic nhy bn, m
trc gic ch c th c hc hi v pht trin tt thng
qua vic p dng thng xuyn cc nguyn tc v quy trnh
vo nhng d n khc nhau.
V d, vic phn b ngun lc cn thit c xc nh
Bc 6 cng c th c thc hin trc khi Bc 2 v 3 c
hon thnh. Nu vy, bn hay gim c ang xc nh mt k
hoch cho gii php kh thi v quyt nh hnh ng liu lnh
hn mt cht bt u t cc ngun lc v k hoch cng
vic trc khi d n kt thc. Ngc li, nhn bit v nhng
ngun lc c s dng thiu hiu qu trong t chc, ngun
lc t c trong vi trng hp no b li dng, s tc
ng n kh nng nhn dng cc mc ch v tng gii
php cho d n.
Thm vo , nhiu n lc nhm to nn nhng thay i
quan trng ti b tr, thay i vn ha t chc, pht trin sn
phm mi, u t vo nhng vng b thit thi v mt kinh t
- l nhng d n c quy m ln v trng lp. Chng i hi s
tham gia cng tc ca nhiu ngi, b vng vo nhiu tiu
ch khc nhau v thng t chc khng tt. Trong nhng
trng hp c bit nh th, s dng quy trnh T duy t
ph mt cch linh hot l con ng duy nht x l cc
hot ng nng n v m phn cn thit thng nht quyt
nh ca nhm v t c kt qu cao nht.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 6 3
p dng cc Nguyn tc T duy t ph di dng tng
hp, chng ta c th ni lin khong cch gia gi tr v nhu
cu ca chng ta, tm hiu bit v cng ngh vn c sn cho
chng ta. Khi chng ta pht trin kin thc mi v th hin
nhu cu cng nh nguyn vng mi, khong cch li tip
tc xut hin. Tht ra, khong cch l ci buc chng ra phi
tin ha nh mun loi. Ni rng ra, vt qua c khong
cch ny chnh l cha kha mang li hnh phc cho con
ngi.
Nhn li lch s pht trin kinh t th gii, chng ta thy
Anh tng dn u v kinh t n u nhng nm 1900 nh
vo ngun ti nguyn thin nhin v ti chnh mnh. M dn
u sut nhng nm 1970 nh c ngun ti nguyn v k nng
con ngi. T nhng nm 1980 n nay, Nht dn u, phn
ln nh k nng con ngi mnh. Tuy nhin, hin ti v trong
tng lai, ba yu t u (ti nguyn thin nhin, ti chnh,
cng ngh) hu nh u c sn cho mi ngi khp mi ni
trn th gii. V vy, yu t ring bit to ra s khc bit trong
tng lai chnh l k nng con ngi l chnh bn.
Do , thnh cng, tt c chng ta cn vt cao hn
trnh cng ngh hin ti v tin xa hn na trong vic pht
trin nng lc c nhn. Chng ta phi bit cch t duy sng
to, gii quyt vn , nhn nhn mi vic bng u c tr tu
cng nh hc hi, p dng quan im h thng v a ra
nhng quyt nh sng sut. Ni cch khc, mi ngi chng
ta phi hc cch tr thnh mt ngi c T duy t ph.
Ngy nay, nhim v ca sng to hay ci tin gii php
hoc h thng l pht trin nhng xut tin tin v hiu
T DUY T PH
3 6 4
qu c th c thc hin rt ngn khong cch gia tri
thc v thc tin. Bit cch vt qua khong cch s dng
tri thc - l sc mnh. T duy t ph nh th no l mt nng
lc v hnh, nhng gi y chng ti tin rng n hin hu
trong bn.
ng lc i n thnh cng
C th ni, thay i t duy l iu khng d dng. Trn
thc t, im quan trng ca T duy t ph l thi chin
thng bn thn. Trong vai tr l ngi T duy t ph, chng
ti tp trung vo thay i cch tm gii php ca mi ngi
khp ni trn th gii. Chng ti tp trung thay i vn ha
t chc v vn ha tp th vn da trn li t duy c in v
khng thnh cng. Chng ti cng tp trung vo thay i thi
v quan im gii quyt vn ca chnh c nhn bn, v
v vy s thay i c cuc sng ca bn.
Nu bn l gim c ca mt cng ty, c l vo lc ny
bn cn ng lc pht trin hn l ngi nhn vo cc
con s thng k th phn. Bn phi thnh cng. Bn phi to
ra li nhun. Bn phi vt tri hn i th. Nu khng, bn
s khng cn nhiu c hi.
Di gc c nhn, mi ngi u c nhng s thch v
ng lc ring. C ngi cho rng kim tin l mc ch ca
cuc sng. Cng c ngi li tm kim s mn nguyn, thanh
thn cc hot ng gip cng ng. Cn hu ht chng
ta u c nhng mc tiu gin d hn nh lm vic, hc tp,
tha mn nhu cu ti thiu ca c nhn; v bn mc tiu
chung ca x hi: nng sut lao ng x hi cao, nng cao cht
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 6 5
lng cuc sng, cao gi tr con ngi, v con ngi hon
thin. Nhng tt c nhng ng lc cn c chuyn bin
thnh nhng phng php hiu qu, v iu ny ch tr thnh
hin thc nu cc mc ch tht s ca chng ta c hon
thnh - nhng mc ch m ng lc ca chng chnh l
thc o ca thnh cng.
Cho d l gim c mt cng ty hay ch l mt nhn vin
bnh thng, chng ta cng phi thng xuyn t cu hi v
cn nguyn ca vic gii quyt hoc ngn chn vn : Lm
th no xc nh c thi im thch hp p dng T duy
t ph?. Mt s yu t c th lm cho bn cm nhn rng
c hi chn mui hoc mt vn cn gii quyt hay ngn
chn v khi bn nn bt u t u p dng T duy t
ph (xem Bng 11.2).
Trc ht hy chn mt s c hi hoc vi vn c
xut trong Bng 11.2 lm im khi u. Mc d i lc
bn phi mt nhiu thi gian xc nh vn , tuy nhin,
hy dng li khi bn xc nh c mt s vn no
v chn ra vi vn p dng T duy t ph vo gii
quyt chng.
Nu mi quan tm ca bn v vn di gc c nhn
nhiu hn gc chuyn mn v cng vic, th ng lc ca
bn c th dng nhng tn tht au n mt tht bi
bn kh m chu ng ni, mt kt cc tht ng s khi ngh
n m bn i hi chnh mnh phi thc hin nhng thay
i d kh khn nhng c th hn ch tn tht n mc thp
nht cui cng a bn n ch thnh cng.
T DUY T PH
3 6 6
Bng 11.2: Nhn ra c hi v thch thc p dng T duy t ph.
Nhn thc v tnh cm
Trc gic
Tm trng
Gi tr v o c
Khong cch trong nhn thc gia tnh hung hin ti v tng lai
thc v s khc bit
S nhy bn trc cc nhu cu
Khng tha mn (v d: cn bng cng vic v cuc sng bn ngoi)
Tnh t m
t cu hi v vai tr ca chnh bn trong h thng
ng lc tm s thay i
Cc k vng
Nhng s kin quan trng hoc s c bt ng
Khm ph nhng gi nh hin ti
ng lc tr thnh ngi dn u
Mong mun bt kp thi i
Mong mun t c li ch (tin bc, thi gian,)
S cng thng
H thn/ S nhc
p lc ni b, phc tp, bc bi
Chn nn
Ri vo vng lun qun
Du hiu v tc nhn
Khch hng, ngi s dng, hoc nhu cu c mt quy trnh r rng
hoc cc khiu ni
S khc bit ln trong ngn sch v chi ph thc t
Hot ng hoc phng ban c ngn sch hot ng c phn b
nhiu nht
Thiu cc th t u tin
Nhng hot ng v quy trnh km hiu qu
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 6 7
nh gi nhu cu
Nhng tnh hung rc ri (mu thun gia cc phng ban)
Mu thun khng gii quyt c hoc mu thun chung
Ro cn v nh
Chng trnh theo xu hng ni tip xu hng
Hot ng hng o v thm d
Khng hong hoc khng ph hp
Thc o km (nng sut, cht lng, th phn, s ln giao hng c
ngi ni vi bn rng gim 25% chi ph hoc 30% thi gian)
Gi tr, mc tiu, mc ch khng t c
Th thch hoc iu khng mong i
Thng k nhn khu hc
Ai khng khng rng ro cn l c nh
Gi sn phm ca i th thp hn, hoc cht lng cao hn
Chu k lp k hoch hng nm
Mt giai on khc trong vng i sn phm
H thng ng (nhng kh khn, hiu sut thp, chng trnh b
nght c chai nh trong Qun tr Cht lng Ton din)
H thng tnh (kt qu tt nhng vn cn kh nng ci tin cao)
H thng cha tn ti v cc nhu cu cha c p ng
Tho lun nhm phi chnh thc
Bm st ngun thng tin ang thu thp
Tnh lin tc ca t chc (pht trin, thnh qu, loi b, truyn thng,
dch v sn phm, hiu sut, ti tr, c cu t chc, cc chng trnh
pht trin con ngi)
C cu th trng v c cu ngnh
Ln k hoch cho k ngh, thit k nh ca hay lp k
hoch hc tp l nhng trng hp c th p dng T duy
t ph. Xem xt mt vn c nhn nh b thuc l hoc
n king cng l mt vn quan trng v kh khn. Bc s
T DUY T PH
3 6 8
va khuyn co bn rng bn nn b thuc, rng bn qu tha
cn, rng lng cholesterol trong mu ca bn qu cao. Bn s
gii quyt nhng vn nh th no? Khng n gin ch
l bn s ngng ht thuc, lm mi cch gim cn, hoc
gim lng cholesterol t nhng g bn a vo c th m,
bn cn phi hi chnh mnh: Mc ch ca nhng hnh ng
l g?
V d, mc ch ca vic bn n s-c-la l tha mn
cn thm s-c-la, tc thm ngt. Mc ch ca vic tha
mn cn thm ngt l g? L c tha mn cn thm. Vy
mc ch ca tha mn cn thm l g? L tn hng cuc
sng. V ri, chng bao lu na bn s khng th tip tc tn
hng cuc sng nu bn cht i. V nu suy ngh nh vy,
bn s nhanh chng t chi thanh s-c-la ngt ngo kia.
Theo cch ny, bn c th so snh cc cp mc ch.
C th bn rt thch ht thuc l, ung ru bia v n nhng
mn khng tt cho c th m khng chu tp luyn th thao.
Mc ch ca bn n gin ch l tha mn bn thn. Nhng
mc ch ca tha mn bn thn l g?
Gii quyt nhng vn c nhn thng t phc tp hn
gii quyt nhng vn lin quan n kinh doanh, ngh
nghip hoc cng ng. Bi l nhng vn y khng nhng
chu tc ng bi nim tin, gi tr ca chnh chng ta m cn
b tc ng bi ng nghip, gim c hoc ngi iu hnh,
trch nhim i vi cng vic ca ngi khc cng nh b tc
ng trc tip bi cc ng phi bn ngoi (quan h chnh
ph hay p lc gia nh).
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 6 9
Trong nhiu trng hp, mt mt bn phi tp trung vo
cc mc ch, mt khc bn phi i mt vi cc yu cu ca
v cp trn bo th khng chu tip thu nhng tng mi.
Tp trung vo cc mc ch bn mun t c, mc
ch no c xem l nhu cu c bn ca bn, cc h thng l
tng no cn t c mc ch ca cc mc ch , Gii
php Tip theo no c xem l mc tiu cho h thng.
Nhng cu hi ny s gip bn thit k cch x l tnh trng
thu thp d thng tin m cp trn ca bn yu cu.
ngh ca bn phi c sc thuyt phc. Nu bn c th
chng minh rng dch v r, tt v nhanh chng th d cp
trn ca bn c kh tnh n my cng phi hi lng vi thng
tin m bn thu thp c. V ri ng y s nhanh chng nhn ra
rng trc mt ng y khng cn g khc ngoi tr s thnh cng.
Lm tri cp trn i lc tht th v, song bn cn phi
bit cch.
Mt s tng gii quyt vn ca t chc
Vn s khi u nan, cho nn bc khi u lun i hi
mt s cn nhc thn trng.
Mt s nh t vn thng tp trung vo li t duy truyn
thng. H bn kin thc chuyn mn ca mnh trong cc
d liu thu thp, nhng m hnh gii php v cc bo co c
a ra gii php mi cho khch hng - v iu ny hon
ton tri vi cc nguyn tc ca T duy t ph. H cn thu
thp v phn tch thng tin. H mun chng t s chuyn
nghip ca mnh bng cch xut gii php duy nht cn
c p dng.
T DUY T PH
3 7 0
Hu ht cc nh qun tr tp on M t duy theo cch
mi tc l phi thay i vn ha ra quyt nh ca t chc.
Tuy nhin, s thay i m h sn sng chp nhn ch l li
ku gi thay i trong phm vi nhng phng php lun c
v d, tm nhng gii php mi bng cch p dng nhng
phng thc c, vn l li t duy c.
Trong chng mc no , h chp nhn thay i vi iu
kin c cc tiu ch o lng thnh cng. Thay v ch tp trung
vo li ch kinh t th gi y h c th tp trung vo nh
hng ca gii php mi n thi im ca cc n t hng,
nh hng ca phng thc t phc v i vi khch hng
v nhng cn nhc tng t. H c th thay i nhng tiu ch
nh gi thnh cng, nhng cc gii php c tm kim trong
cng nhng m hnh c k, trong cng mt chic o b st v
c k nh th s mi mi gp tht bi m thi.
Mc d cc nh lnh o thng i tm kim gii php
khp ni, c bit l cc xu hng v chng trnh m h tin
l s mang li mt gii php c hiu lc ngay lp tc, rt t
ngi trong s h c mt bc i vt tri thay i cc qu
trnh t duy mt bc nhy a h t ch ch tm gii php
mi n ch tm cch mi t duy v vic tm kim gii php
mi. Nu h mun thc hin nhng thay i cn thit trong
t chc, th trc tin phi l mt m hnh thay i t duy.
V d, vic lp k hoch chin lc trong nhiu t chc
ch tp trung tr li cho ba cu hi c bn sau: Hin ti chng
ta ang u? Chng ta mun i n u? V, lm th no
i n ? Cc cu hi ny c lp li mi nm mt ln
duy tr cc k hoch chin lc hin hnh ca cng ty.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 7 1
y l cch kh hay v n gin, trc tip v kh thi. Tuy
nhin, cch ny c nhc im l khng nhn thy vic t
cu hi Chng ta ang u? s lm c t chc sa vo bi ly
ca nhng thng tin chi tit, mt bi ly khng th d dng
thot ra bng cch tm kim gii php tt nht. Mt nhc
im r rng lm lng ph hng ngn gi lm vic vo mt n
lc khng cn thit, bi vic thu thp tt c mi thng tin l
iu khng d dng.
L mt ngi p dng T duy t ph, bn phi n lc
thay i thc trng khng tt p hin ti bng cch kim tra
mc ch ca mi vic bn lm. Xem xt v thay i phng
php lun da vo t duy hin ti. Thch thc nhng nhn
nh khng c trnh by nhng c lin quan n cu hi
Chng ta ang u?
Cu hi Chng ta mun i n u? cng d lm ta lc li.
ng ra, cu hi cn t ra l: Chng ta mun i n u sau
khi t n ch ?.
R rng, khng c cu no trong ba cu hi trn cho thy
nh qun tr t cu hi v mc ch ca cc hot ng ca
cng ty h mt vn v cng quan yu trong bt c n lc
no ca con ngi.
Mt cch i qua nhng bc ny trong vic hoch nh
chin lc l xem mi b phn ca nhim v l mt vn c
th p dng t duy t ph: phn tch mi trng (mc ch
l g?), nh gi hoc thit k ca t chc, cc nhn nh tng
lai, vch chin lc, thc hin v nh gi kt qu. iu ny
to ra c hi a bn n vi nhng kt qu ln hn.
T DUY T PH
3 7 2
Vy, bn s khi u nh th no?
Hy bt u bng vic thc hnh T duy t ph. i vi
T duy t ph, cng nh mi phng php khc i hi s
nhy bn v mt kin thc h thng th ch c thc hnh mi
mang li thnh cng.
Nhng c l bn s hi: Vy ti s bt u nh th no?.
Hy bt u t u. ng chn ch! Hy hc hi t s
khai sng v s th v ca T duy t ph.
Hy nh rng vn ha khng phi l nhng g cao siu
m ch l s tp hp cc hnh vi v gi tr ca c nhn. V th,
ch nhng hnh ng c nhn khc nhau cng c th thay i
c vn ha. Nh chng ti cp phn u cun sch,
tt c u ty thuc vo bn.
Ging nh khi p xe p, trt tuyt, khiu v hoc chi
qun vt, ban u chc chn bn cm thy rt kh khn, khi
bn mi bt u lm quen vi T duy t ph, hy lun ghi
nh mt chn l quan trng: Hnh ng sai nhng i ng
hng cn hn l khng lm g c.
Hy vch ra lch trnh cho d n ca bn bng vic s
dng cc bc then cht trong quy trnh T duy t ph
(Bng 11-1) v d kin thi gian phn b ph hp cho cc
bc. Cc d n T duy t ph cn thc hin trong gii hn
thi gian v chi ph, nh trong cc d n s dng phng php
t duy truyn thng. Tuy nhin, T duy t ph s gip hn
ch s chm tr tin hoc nhng phn vic khng u vo
u.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 7 3
Hu ht chng ta tng p dng k thut qun l d n nh
th nn vic lp k hoch v qun l thi gian s khng xa l
vi bn. im khc bit l hy dng cc nguyn tc v m hnh
T duy t ph lm nn tng cho vic ln lch trnh ,
chng hn xc nh thi im tin hnh ci tin h thng hoc
gii php. Hn na, mi ngi u quen thuc vi nhng iu
chnh thng xuyn v tin d n, vic cp nht, iu chnh
tin ca quy trnh T duy t ph cng ging nh vy, bt
k yu cu iu chnh pht sinh t cc sai lm khi p dng
cc nguyn tc hay t s chnh chong ra khi mc tiu.
Trong quyn sch ny, chng ti mun tp trung n nhng
g bn v ngi khc thng ngh lm th no hiu cc
nguyn tc c bn l nhng nhn nh mi v t duy sng to
hoc ci tin h thng v p dng mt cch linh ng v lp i
lp li. C rt nhiu phn mm my tnh hin ti c th h tr
bn mt s giai on trong qu trnh T duy t ph nh
xut tng, nh gi ri ro, ra quyt nh, phn tch bng
tnh, b phiu trong nhm, ghi chp nhng bui hp ng
no Tuy nhin, chng ti khng xem nhng phn mm ny
l mt phn quan trng ca hc thuyt T duy t ph.
Ngay lc ny, bn hy HOCH NH. Hoch nh gip
bn i qua hoc quay tr li mt bc no , ngoi ra n cn
kch thch v lu li nhng tng ca bn. Bn c th s
dng thm nhng k thut khc, nhng hy nh rng mt khi
s dng phng php T duy t ph l bn phi lun vn
ng tr no, bn phi t mnh suy ngh.
T DUY T PH
3 7 4
p dng lp i lp li T duy t ph
Tht ra, khi p dng cc nguyn tc T duy t ph,
nhng sai st trc kia s c ci thin v lm cho h thng
hay gii php bn ang tm hiu tin n s hon ho. Ti sao?
Bi v khng c t ph t nhin. Ch n thun s dng
nhng nguyn tc y khng bo m tm ra c gii php
kh thi nht. iu duy nht bo m cho mt gii php ti u
l p dng thng xuyn cc nguyn tc T duy t ph.
Khi tin hnh lp li quy trnh, ng bao gi tm ngi
gy li. ng c gng sa li. Bn ch n gin bt u li ton
b quy trnh mt ln na. Bt u li vi cc mc ch v gii
php tip theo. Mi ln p dng mt nguyn tc trong T duy
t ph khng nht thit bn phi t c gii php kh thi
nht. S t ph s xy ra trong qu trnh bn s dng 7
nguyn tc trnh by trn y.
S t ph c xu hng ngy cng tng nu bn p dng
phi hp cc nguyn tc mt cch thng xuyn v lp i lp
li. Vi mi ln n lc, bn s cng gt hi c nhng kt qu
tt hn v gia tng nhng gii php tin tin hn, v xt trn
tng th th bn t c bc t ph m bn mong
mun. Hy nh rng, tri vi nhng nhn nh thng thng,
T duy t ph cn ngha hn c thi khc cc php mu
xut hin, n mang n cho bn cm gic v a ra th!
y cm hng.
V tip tc lp i lp li
t c nhng ci tin cng nh nhng thay i
chnh thng qua vic lp i lp li quy trnh th cn phi xem
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 7 5
xt trc kh nng thc hin gii php cui cng c chn.
Ngay t u, nh xc nh trong bng quy trnh T duy
t ph, bn phi t hi rng nhng ai c lin quan hay s b
tc ng bi gii php.
Hu ht cc h thng c thit k u th hin mi quan
h qua li gia con ngi v cng ngh. V cng ngh phc v
con ngi, nn cng ngh (gii php) m bn pht trin phi
gn lin vi ngi s vn hnh (thc hin) n.
V d, bn ch to ra l nng c th t lm sch (self-
cleaning oven), c chc nng nh l vi-ba v l nng bnh
thng. Mt s t ph chng? C th. Nhng nu nh bn
khng cn nhc vic mi ngi s s dng pht minh ca bn
nh th no - cp n gin nht, h khng th c hiu
c ng h nhit v ngha ca cc nt iu khin th
pht minh ca bn cm chc tht bi. Mc cho nhng pht minh
c u vit n u th n cng ch l l thuyt nu nh mi ngi
khng c thin cm vi n hay khng mun ng dng n, v
th pht minh cng khng th gii quyt c vn hay
thc hin c cng vic m bn phn cng cho n.
Ch khi con ngi v my mc kt hp h tr nhau thnh
cng th mi qu trnh thit k gii php mi mang tnh cng
ngh x hi (sociotechnical). Trong vai tr l ngi T duy t
ph mt nh thit lp gii php v ngn chn vn - bn
s khng lm vic mt cch n l. Bi khng c chuyn gia
no c th t mnh gii quyt vn thnh cng. Mi gii
php mun thnh cng u phi c xem xt k lng v
phi tha mn ngi thc hin gii php.
T DUY T PH
3 7 6
Kt qu t mt nghin cu ko di ba nm mt cng ty,
Greiner v cng s Arvind Bhambri xc nh 5 giai on
mang tnh h thng m mt gim c iu hnh mi nn p
dng nng cao tnh kh thi ca chin lc thay i nhng
giai on ny rt gn vi cc nguyn tc ca T duy t ph:
1- Xy dng s tn nhim bng cch chng minh kh
nng chuyn mn ca bn, thng thng l gii quyt tht
nhanh cc vn ngn hn.
2- Thng nht quan im gia nhm qun l cp cao v
mc tiu ca cng ty v chin lc thc hin. Greiner ni
rng: Giai on ny rt quan trng v nu khng c s thng
nht, mi nh qun l cp cao ch i theo tm nhn ring ca
mnh. Nhng tm nhn i lp nhau s ph hy s thay i.
3- Bt u bin tm nhn thnh hin thc bng cch thay
i con ngi, v tr v c cu cng ty. Xc nh nhng ngi
then cht c th hin thc ha tm nhn . Nhm hn ch
s phn i ngm gia nhng nh iu hnh, tt nht l li
ko s cng tc ca h khi thit k c cu t chc mi c lin
quan n v tr ca h.
4- Cc gim c cp cao s truyn t chin lc mi cho
nhn vin, p dng nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia
vo k hoch thay i.
5- Cng c chin lc bng cch bo m rng n c
truyn t n tn cp thp nht trong t chc ca bn. Bo
m rng mi mt trong cng ty phi ph hp vi trit l hot
ng mi, t o to n khen thng.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 7 7
rng v gim c iu hnh xem xt trc tin iu
m ng y ang c t c: mc ch. Sau , v ch sau ,
ng y mi m rng s thng nht v mc tiu m ng y
mun cng ty t ti. Hy p dng Nguyn tc Gii php Tip
theo v Nguyn tc Li ko Ngi khc Tham gia, cng vi
mt chin lc bin tm nhn thnh thc tin, vn c lin
quan mt thit vi ma trn h thng v k hoch ci tin. D
ch l mt thng li nh, bn c bt u m ng ngn
ngi. ng ch i cch gii quyt ton b vn , k c khi
bn c mt mc tiu Gii php Tip theo trong u. Hnh
ng l rt cn thit hng n mc tiu ca c nhn hay
t chc, ngay c khi cha c s thng sut hon ton.
Mt gim c iu hnh hiu r iu ny s c gng thay
i quan im ca nhng ngi nm gi cc v tr then cht
trong cng ty. y chnh l ngha ca iu chng ti mun
ni: thit k kh nng thc hin gii php. y l quyn lc
tht s ca cc nh iu hnh thnh cng: khng p t quyn
hnh lm km hm s thu hiu, s ng gp v tn tm ca
ngi khc. Cch ny mt kh nhiu thi gian, nhng lng
thi gian khng quan trng bng cng vic ang c thc
hin, tm nhn ang tr thnh hin thc v nhng thay i
c k vng thc s ang din ra.
Ralph H. Kilmann, c vn v gio s qun tr kinh doanh
ca i hc Pittsburgh, nhn mnh rng nhng gii php n
l v tm thi khng cn pht huy tc dng trong nhng t
chc phc tp ngy nay. Tht ra, nhng gii php ngn hn,
tc dng tc thi v c sn hu ht u l nhng gii php
km ci. Nghch l l, qu trnh p dng cc nguyn tc ca
T DUY T PH
3 7 8
T duy t ph lp i lp li v r rng l bt tin nhng li
l cch tt nht thit k li t chc.
Tuy nhin, vic lp li mt qu trnh mt lnh vc m n
pht huy tc dng nht li quan trng hn vic lp li n
gin, v quan trng hn qu trnh loi tr gii php (th p
dng cch ny, ri n cch khc, v tip tc chn lc cn c
vo mc tiu Gii php Tip theo v s lp li phng php
loi tr).
Nu p dng cch gii quyt vn truyn thng, bn s
mt nhiu thi gian thu thp d liu nhng vic lm cui
cng khng ch v ch, m cn cn tr bn tm ra gii php tt
nht. Nh th no? Trong s nhng phng php khc, p
dng phng php loi tr , s lp li ca nhng la chn gii
php l tn thi gian nht.
Trong mi trng hp, xu hng gii quyt vn theo
phng php truyn thng lun tn nhiu thi gian cho vic
thu thp thng tin v nhng vic ang din ra. V vy, thi
gian cn li lp li gii php b b hp.
Tt hn ht l hy chuyn ngay n vic tm kim mc
ch khi bt tay vo qu trnh gii quyt vn , bit bn
ang c gng t c g, bit khch hng ca bn cn g.
K , chuyn tht nhanh sang gii php x l vn - tm
Gii php Tip theo, cc h thng l tng. Li ko ngi s
dng sn phm, dch v ca bn tham gia cng tc. Gii php
l tng s ch ra nhng thng tin no tht s cn thit,
nhng d liu no cn thu thp. Nh vy, bn s khng lng
ph thi gian thu thp cc d liu khng cn thit.
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 7 9
l tt c nhng im cn lu trong vic thc hin v
lp i lp li quy trnh T duy t ph iu khng c
ngha l bn s t ng a mnh n s t ph, nhng t ra
n s mang li cho bn t nht mt phng n m bn khng
s dng. Nhng gii php c th thay th ny rt thit yu.
Thc ra, n c th to ra s t ph m bn ang tm kim.
S sn sng
Tiu s v quy tc ng x ca bn thn cng nh ca cng
ty bn s nh hng n s sn sng p dng T duy t ph.
Chng hn mt s cng ty, t chc hn ch y quyn cho cp
di, c cu t chc phn chia r rt, giao lu hn ch gia cc
phng ban, chnh sch lao ng cht ch (ngh m, hun luyn
v o to, ngh lm thng xuyn) Bt k d n c nhn
hoc i nhm no cng c mt thi im thun tin gii
thiu T duy t ph vo trong t chc vi cc chnh sch t
h khc lin quan n nhng yu t trn.
V mc sn sng gia cc t chc khc nhau, nn mt
cch khc bt u thc hnh T duy t ph l xem vic
gii thiu T duy t ph l mt d n nh trong chnh d n
ln ca t chc. C th thnh lp mt nhm, thm ch khng
chnh thc, truyn t T duy t ph trong t chc. Mc
ch v Gii php Tip theo cn c xc nh r v cui cng
l hnh ng.
Cc bin php bao gm t vic t bn p dng T duy
t ph vo nhng d n ca ring bn cho n mt quy nh
trong chnh sch cng ty rng T duy t ph l cch gii
quyt mi vn (k c nhng phng n khc c th c s
T DUY T PH
3 8 0
dng c lp cc kha o to v T duy t ph dnh cho
mi nhn vin, mt k hoch ci tin lin tc, iu chnh c
cu t chc nhn vin di quyn tham gia vo qu trnh
ra quyt nh...).
Warren Bennis cng nu ra nhng yu t ny trong 10
bin php trnh thm ha trong qu trnh thay i: Tuyn
dng mt cch trung thc Trnh nhng k qu lp d (tuyn
nhng tc nhn cho s thay i ch khng tuyn ngi gy ri
lon). Tranh th s ng h ca nhng ngi cng khuynh
hng Khng ngi khc phn i trc s thay i
nhng vn c bn ph hp. Nm r phm vi thay i (trn
trng cc yu t mi trng) S thay i s rt thnh cng
khi nhng ngi c lin quan u c tham gia vo qu trnh
hoch nh s thay i.
Cc iu kin cho s sn sng thay i gia cc t chc
cng khc nhau. Mc hay s lng yu t s nh hng
n s sn sng thay i ca mi t chc. Nhng cch thc
m Bennis cp c lin h mt cch phc tp vi mc
chun b ca mi ngi cho nhng tng khc nhau. Nhng
cch cng rt hu ch trong cc hot ng ca T duy t
ph bi chng lp i lp li cc nguyn tc ca T duy t
ph. Hn na, chng nhn mnh rng mi thi im chnh l
mt giai on ca s thay i. Nguyn tc Ci tin Lin tc
thay i s sn sng trong bt k t chc no ln mt mc
cao hn, c bit l sc chu ng trc s m h v tnh linh
ng rt cn thit trong hm nay v ngy mai.
S sn sng cng lin quan n ln ca vn cn
gii quyt. Thay i c cu t chc thay i nh hng th
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 8 1
trng hoc v tr cnh tranh l mt vn ln hn nhiu so
vi vic thay i cch b tr ni lm vic. Nhng vn ln
nh th s cn s lp li nhiu ln cc bc quan trng hoc
cc giai on lin tc ca qu trnh T duy t ph nhm
chun b nn tng cho s thay i.
R rng, s sn sng ca ring bn i vi cc vn c
nhn cng nh t chc l rt quan trng. Mi chng ta bt
u (v kt thc) vi iu m cc nh tm l hc gi l bn s
tht hin nhin ca cuc sng: mi ngi ri s cht i, mi
ngi l mt c th ring l (khng ai bit bn ang ngh g
trong u bn), khng ai bit c ngha thc s ca cuc
sng l g (chng ta v ang a ra nhiu gi nh khng
nh mt iu no l ngha ca cuc sng) v mi ngi
u c th hnh ng t hon thin mnh.
S bt an v lo s m nhng s tht hin nhin ny gy ra
cho chng ta l rt ln v mt s lng v rt su v mt
ngha. Mi chng ta u tng c nhng cm xc hoc nim
tin v bn thn v nhng kh nng vn km hm hnh ng
v tnh hiu qu ca chng ta. T c lp, thiu kin nhn,
khng quan tm n ngi khc, nghi ng nng lc bn thn,
do d hay s hi l nhng v d in hnh. Ro cn tm l
mi ngi c mt mc khc nhau, v ro cn cng ln th
bn cng cn n T duy t ph vt qua n.
V vy hy t mnh n lc v tng tc vi c nhn hoc
i nhm hoc vn bng cch p dng cc bc quan trng
ca qu trnh T duy t ph. Hy t cu hi v mc ch
ca h thng hoc vn , sau m rng mc ch ca
nhng mc ch .
T DUY T PH
3 8 2
Trc khi t cu hi v mc ch, bn phi xc nh r
bn cn thng tin hoc quyt nh g. Hi ng ngi (nguyn
tc Li ko Ngi khc Tham gia). V hi mnh s lm g nu
bt u tt c li t u (nguyn tc Gii php Tip theo).
Sn sng cho i c nhn li. Hy t cu hi mt
cch kho lo da trn cc nguyn tc v quy trnh ca T duy
t ph. Hy ngh hoc mi tham gia cng tc thay v bt
buc. Khc phc ro cn ca bn bng cch khai trin mc
ch ca bn v mc ch ca nhng ngi cng lm vic vi
bn. Nu tip cn vn theo li quen thuc th bn khng
th nng cao s sn sng v nng lc bn thn.
Ni cch khc, hy tp trung vo nhng iu cn t
c, khng nn tp trung vo nhng ro cn v nng lc c
nhn. Hai nh tm l hc, Robert J. Sternberg v John
Kolligian, Jr., ch ra rng con ngi cng quan tm qu mc
n vic h lm tt nh th no s khng gt hi nhiu thnh
cng v cng khng nhy bn bng nhng ngi bit tp trung
vo mc tiu ca mnh. nh hng v ci chung - t c
kt qu, tm kim hiu sut cao, hon thnh mc ch - l thi
m cc nh tm l hc tin rng s gt hi thnh cng hn
thi quan tm n li ch ca ring mnh hay cn gi l
nh hng theo ci ti ca bn thn.
Kin tr v Quyt tm
Kin tr v quyt tm l phm cht rt cn thit i vi
ngi mun thc hnh T duy t ph. N mang li cho bn
nhng phng php pht minh, sng to, v xy dng mi
t c nhng ci m Rosabeth Moss Kanter gi l trng tm
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 8 3
(focus), linh ng (flexibility), phn ng nhanh (fast response),
giao tip thn thin (friendly interaction).
Vic p dng phn mm dnh cho tr no ca T duy
t ph c l cng kh ri ro i vi nhng ngi quen p
dng phng php gii quyt vn theo cch truyn thng.
Mi cch tip cn u c ri ro; v tt c mi th c lin quan
n vic ra quyt nh u cha ng nhng yu t ri ro. V
th cu hi quan trng m bn cn phi gii p l: Phng
php suy lun no s m bo t ri ro nht trong n lc
hng n s vt tri.
gip bn tr li cu hi ny, hy th hi mt s cu
hi lin quan n ba kt qu m bn (v t chc, cng ng v
x hi) mun t c:
Kt qu u tin bn cn tm l nhng xut ti u, c
tnh ci tin, c h s chi ph li ch cao v tha mn nhu cu
ca khch hng. By gi bn hy t hi: Liu qu trnh gii
quyt vn v m thc t duy thng thng c:
m bo gii quyt ng vn v ng lc?
M rng phm vi gii php?
Lin kt mc ch ca khch hng v yu cu ca nhm
mc tiu?
To ra c hi sng to tt c cc giai on ca d n?
Mang li li ch nhiu hn k vng, cc bin php ci tin, li
nhun cao, cht lng cao, tha mn nhu cu khch hng?
Gn lin vi s ci tin lin tc?
T DUY T PH
3 8 4
To ra nhng mc ch tin tin v tng gii php
gip bn tr thnh ngi dn u trong mt th gii y
cnh tranh?
Kt qu th hai bn cn tm l kh nng ln v vic
xut ca bn s c trin khai thc hin. Liu qu trnh gii
quyt vn hoc m thc t duy thng thng c:
Li ko s tham gia cng tc ca nhng ngi c lin quan
m bo thc hin gii php ngay t u v c ng
h trong tt c mi thay i?
a ra nhng cch khc phc tr ngi cho nhng gii
php n gin?
Xc nh c tt c nhng ci chung t s giao thoa, cc
ri ro v kt qu ca cc k hoch xut?
X l nhng bt n lin quan n mi trng, tnh hnh
kinh t, cc quy tc, v cc yu t tc ng t bn ngoi?
Kt qu th ba bn cn tm l chi ph v thi gian thp
nht trong vic s dng cc ngun lc (nhn lc, tin vn,
thit b) t c hai kt qu u tin ni trn. Liu qu
trnh gii quyt vn v m thc t duy thng thng c:
Cho bn s t do suy lun?
Tn t thi gian hn cho tng d n?
Ti u nhng cn thu thp thng tin, hay vic phn tch
c gim i?
Cu trc ph hp cho t duy t do v t do cho t duy
cu trc?
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC T DUY T PH
3 8 5
To s giao tip lin tc v hiu qu gia ngi tham gia
ngay c sau khi d n c hon thnh, qua to iu
kin xy dng nhm v trao i thng tin ci m?
T nhng thng tin phn hi m chng ti nhn c t rt
nhiu nhm d n v c gi, chng ti tin rng cu tr li ca
cc bn cho nhng cu hi trn l Khng!. Nhng nu bn tr
li nhng cu hi ny theo cc nguyn tc v quy trnh ca T
duy t ph th chc chn cu tr li ca cc bn s l C!
By gi, bn hy t tr li cho chnh mnh, phng php
no ri ro hn? T duy t ph c mang li cho bn mt cuc
sng tt hn, hnh phc hn, nng sut v hiu qu cao hn
khng?
Khng c im no trong quyn sch ny ni rng T duy
t ph l iu d dng t c. Nhng ngi thnh t ni
vi chng ti rng trong cuc sng ca h, t may mn c
nh vn l CNG VIC.
Bn hy lun nh rng: Thi l tt c
(*)
.
(*) Nguyn vn: Attitude is everything.
3 8 6
CHNG 12
CHC MNG BN N
VI TNG LAI!
Ngi ta nh ngha s in r l hnh ng lin tc lm nhng
vic nh nhau nhng li mong i nhng kt qu khc nhau.
Hy t duy thng minh hn, ch khng phi phc tp hn.
L
i th v hnh t t duy s to nn s khc bit ln
trong hiu qu lm vic ca con ngi v cc t chc. Th k
21 l thi i ca sc sng to mnh m cha tng c trong
lch s; l thi i ca nhng ngi bit vn dng sc sng to
ton din bng T duy t ph c cao v tng thng.
Nng lc t duy ca tng c nhn - khng phi l ngun lc
t nhin, vn, hay k thut (l nhng th sn c trong th gii
ngy nay) - mi to ra s khc bit ln gia thnh cng v tht
bi, gia ngi dn u v k theo ui.
Ti sao? Bi v T duy t ph l mt quy trnh m nh
chng ta c th bin thng tin v tri thc thnh thc tin
mt cch sng to v hiu qu, qua lp y khong cch
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 8 7
gia cng ngh v cc gi tr ca chng ta. T duy t ph l
kim ch nam cho s hon ho. T duy t ph l mt khi
nim c th, c rt ra t cc nghin cu v ng dng
nhm m rng c hi tin xa hn trong cuc sng ca tng c
nhn v t chc khp mi ni.
Li ch ca T duy t ph
Nhng ngi tng p dng T duy t ph lin h vi
chng ti v nhng c trng m h tin rng c th khi qut
ha tt c nhng g m cc nguyn tc v quy trnh T duy t
ph mang li trong n lc gii quyt vn , sng to hoc ci
tin v ti cu trc cc gii php. H cho rng T duy t ph:
Gip nhn ra nhng im khc bit ca tng d n.
Xem mi kha cnh ca d n l mt vn hoc mt c hi.
iu tra nhng vn c nhn din quyt nh
u l vn c bn cn x l, bng cch m rng cc gii
hn.
Xc nh cc thc o cht lng v nhng kt qu tht
s quan trng.
Khuyn khch mi ngi ng gp v pht trin nhng
gii php ca ring mnh.
Mang mi ngi n gn nhau t nhiu ngnh v phng
ban khc nhau.
Xy dng khi nim v s thay i lin tc.
Nu r tc ng ca tng gii php ln mi trng
rng ln hn.
T DUY T PH
3 8 8
Nhn mnh s tng hp ch khng phn tch.
Tp trung tm kim gii php nhng c hi trong tng
lai, ch khng da vo vn trong qu kh.
Xy dng thi tin tng, khng nghi ng ln nhau.
Khi u bng cch t cu hi: chng ta c gii quyt
ng vn khng? ch khng phi chng ta c gii
quyt vn ng cch khng?.
To ra khng gian gii php rng ln ngay t u.
Tp trung vo vic tm kim thng tin c gii hn,
trnh lng ph thi gian, cc ngun lc v mnh lnh c
hu: Hy cho ti tt c thng tin anh c!.
Nhn mnh vic trin khai d n hiu qu ngay t u.
Mang n cho bn mt vai tr mnh m v a din trong
qu trnh gii quyt v ngn chn vn .
Tuy nhin, nhng li ch v thnh qu t c sau y
mi l l do chnh c th ni rng T duy t ph mang
n cho bn li th v hnh ca T duy t ph:
D b tr ngi i n cc gii php n gin.
Gip chng ta c ci nhn mi m v cc la chn.
Ch yu cu thu thp thng tin ti thiu nn s khc phc
tnh trng t lit do phn tch.
a ra nhng cu tr li mang li li ch ln hn (v cht
lng, li ch kinh t, ng thi im).
Cn t thi gian v chi ph hn cho cc d n pht trin
nhng li ch ny.
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 8 9
Khuyn khch li t duy tin tin, li t duy pht minh ra
sn phm mi v to s thay i ln trong h thng v
dch v.
Gip bn nhn ra cc h thng trn quan im di hn.
Thc y vic p dng cc xut.
Xy dng nhm lm vic v s tng tc c nhn hiu qu
v lu di.
Trong th gii trn ngp thng tin ngy nay, T duy t
ph cho thy bit cch s dng tri thc l sc mnh. Chng
ta hy xem xt th gii ring ca bn. C phi bn ang:
Thit lp mc tiu phn u cho nhn vin?
nh gi hiu qu lm vic ca nhn vin?
Khng hi lng vi mt kha hun luyn?
Xem xt mt yu cu mua sm trang thit b?
Cn nhc c nn tip tc tham gia hi ph huynh hc sinh?
B b tc trong cuc hp hoc nhm chuyn trch truyn
thng?
B yu cu thu thp tt c mi thng tin?
Ln k hoch ngh mt cho gia nh bn?
Ri vo mt cuc tranh ci ni b?

Trong tng tnh hung hng ngy ny hay trc cc vn

sp din ra nh th, bn u c th pht trin nng lc
bn thn bng cch p dng T duy t ph.
T DUY T PH
3 9 0
Mt khi u mi: Tng lai ca bn vi T duy
t ph
Thnh qu chnh m T duy t ph mang li l lm thay
i thi ca bn i vi cc vn hm nay v tng lai. Gi
tr ca bn v ca t chc s xoay quanh tm nhn rng ln v
c cht lng trong mi lnh vc. Vi nhng nguyn tc mi
m ny, bn s c th gp sc sng to mi mc gii quyt
v ngn chn vn . Bn c th cng tc vi nhng ngi c
trnh v hon cnh khc nhau (trong c khch hng)
trong tin trnh d n. Thi ca bn (v ca h) s khai m
cho s thay i khng ngng, v lun lun xem xt nhiu la
chn khc nhau. Bn s khm ph ra nhng tng nhanh
hn, tt hn, chi ph t hn cho mi hot ng v h thng.
Sau cng, trong qu trnh vn dng T duy t ph bn s
nhn ra rng qu trnh gii quyt vn c nh hng mc
tiu s tin xa hn mt khi bn lin tc p dng n.
Pht trin T duy t ph l mt vic lm lun lun tip
din, i hi chng ta phi n lc sut i. Khi tr thnh
ngi c T duy t ph th bn, ngi c v vn dng
nhng nguyn tc ca T duy t ph, chnh l ngi vit tip
cun sch ny vi nhng chng mi hn t nhng khm ph
ca ring bn.
Hy quan st mt ngy bnh thng ca bn ni lm
vic v nh, gm nhiu hot ng tiu chun v nhng vn
sp din ra. Bn s x l nhng iu ny nh th no
t hiu qu cao nht? u tin, hy khuyn khch nhng
ngi sp sa i mt vi kh khn tho lun v mc ch v
mc ch ca mc ch Nu mc ch v bi cnh c
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 9 1
mi ngi thng nht, bn hy hi v vic Thit lp H thng
l tng v Gii php Tip theo. Nu mt ngi xut mt
gii php no , bn hy yu cu h a ra nhiu phng n
c th la chn khc nhau trc khi chp nhn xut .
Nu mc ch v gii php c nht tr, bn hy hi cu
hi sau y m bo s chnh xc ca tt c nhn t, c
im xu hng v mi quan h bn trong: H thng s
hot ng nh th no nu c lp t v vn hnh?. Khi
mc ch, chin lc gii php tip theo v h thng xut
l kh thi, bn hy hi: xut s c trin khai nh th
no?. Hy t ra nhng cu hi lin quan n vic thit k k
hoch thc hin vi nhng ngi ch cht, bng cch s dng
nhng bc then cht ca quy trnh T duy t ph nh
trnh by trn y.
Gii php bn tm ra c th khng l tng. Tht s l,
khng c cu tr li ring l ca c nhn no li hon ho ngay
t u. Nhng chng lin quan rt nhiu n gii php mc
tiu l tng. N cng xc nh mc ch thc t trc mt,
v gip bn chun b i ph vi cc th thch ang pha
trc.
p dng T duy t ph, bn s khng cn tip cn vn
bng s nghi ng - hay thm ch khip s. Thay vo , bn
s tm thy sc mnh ca nim tin v sc mnh ca hnh ng
tch cc, khng phi bng ti nng k diu hoc siu nhin m
bng cch khm ph bn thn bn v ngi khc kh nng
kim sot tnh hung hin ti, hng n lc n nhng gii
php v l tng ln hn.
T DUY T PH
3 9 2
Hu nh chng ta c o to rt k lng tng tc vi
nhau nhng thc hin tt vai tr ny chim phn ln thi gian
ca chng ta, d y l hot ng mang li ngun thu nhp cn
thit cho cuc sng. Chng ta c k vng s dng phng
php truyn thng khi x l cc vn v hoch nh, thit k
v ci tin trong t chc; chng ta c k vng nn p dng
tr chi nghi ng trong tt c mi chuyn. ng thi, chng
ta li c thc gic i x tch cc vi mi ngi, th hin s
tin tng, mm do v lc quan trong tr chi tin tng .
Thc ra y l hai phng php khc nhau mt cch cn
bn dng gii quyt vn ca con ngi m suy cho cng
chng cu thnh nn nhng vn mi mi tn ti trong cc
t chc. C l s khc bit v cn bn ca hai phng php
ny gii thch v sao rt nhiu ngi li tht bi khi h s dng
phng php truyn thng trong t chc ca h, v v sao
nhng ngi khc p dng cc k nng v con ngi nh t
vn, cng tc x hi, t vn ngh nghip li thnh cng hn.
Nhng ai cn p dng T duy t ph?
Khng phi ai cng c th hng li mt cch ring l t
vic p dng T duy t ph gii quyt mi vn . Theo
nghin cu, c 5% - 8% dn s khng c kh nng thc s
ngn chn v gii quyt vn ca t chc v x hi. V cng
5% - 8% dn s, nhng ngi gii quyt vn nhy bn nht
- p dng T duy t ph gii quyt mi vn m
khng phi n lc g nhiu.
Cc nh tm l hc cho rng c nhiu kiu tr khn v
chng minh rng mi ngi u c mi kiu v mi lng tr
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 9 3
khn khc nhau. Mi ngi u c kh nng s dng T duy
t ph mt s lnh vc khc nhau ty theo tr khn ca mnh.
Ngoi ra, quy trnh v cc nguyn tc c th ca T duy t ph
cn gip nhng ngi c nng khiu bm sinh gii thch cch h
t duy trong nhng lnh vc c bit chuyn su ca h.
C ln, khi d mt bui ha nhc Los Angeles, Nadler
cht ngh rng khng ai dy Beethoven bt c iu g v li t
duy m ng cha tng bit. Nu bn nghi ng khng nh ny,
bn hy nghe li bn giao hng s 5 hay s 9 ca ng.
V d, nhc trng Esa-Pekka Salonen v cc ngh s ca
ng khng cn n T duy t ph khi h chi cc bn
nhc ca Beethoven. H ch cn luyn tp v trnh din nhng
k nng c mi gia k lng t c mc ch ra.
Chun b mt ba n cho ngi snh n ung hay chi
mi trn tennis khng yu cu bn phi T duy t ph. Tuy
nhin nu bn cn xy dng chin lc nh bi i th, th
T duy t ph chnh l s la chn ca bn.
Trong thc t, nu mun thay i t c iu tt
p hn, iu ty thuc vo bn. Gi s bn khng phi l
mt thin ti cng khng phi l ngi kh di, th chnh bn
v nhng ngi ging bn l ngi cn luyn tp v thc hin
7 Nguyn tc ca T duy t ph. Cuc sng ca bn t
s tr nn hnh phc hn, hay mi trng lm vic sng to
v hiu qu hn, chnh ph nng ng hn - ni tm li l to
ra mt th gii tt p hn.
Vic nng mc x ln cao, i u trong ci tin v hin i
ha trong cc cng ty l rt thit yu. Trn tt c, bn c th
T DUY T PH
3 9 4
tr thnh ngi lnh o trong vic gii quyt v ngn chn
vn xy ra trong s hn lon ca cuc sng thc ngy nay.
C nhiu l do gii thch cho iu ny:
Bt k bn ang m nhim chc v no trong t chc,
bn vn gn lin vi qu trnh hot ng m bn hiu r,
v vi ni bn c th nh gi chnh xc li ch v mi
tng quan ca nhng thay i c xut.
Bn c th lm vic thm nhiu nm na, v bn mun
tham gia mt hot ng i mi no . Bn phi c gng
nhiu mi c th lm cho hot ng thnh cng.
Bn tham gia nhiu bui hi tho ngh nghip hay tip
cn vi rt nhiu thng tin m bn c th khi ngun cho
nhiu s thay i khc bn.
Bn bit T duy t ph c th gip p dng cng ngh
mi nht vo nhng gii php hiu qu nhm khc phc
xu hng bo th thi qu v nghi ng cng ngh mi ca
qun tr cp cao.
Cho d bn khng phi l ngi chu trch nhim, bn
vn l ngi bit cch thc hnh T duy t ph. u tin
bn c th vn dng nhng nguyn tc ca T duy t ph
vo cuc sng ca c nhn bn, nhng bn ng dng li
. Bn hy mnh dn tham gia vo cc quyt nh trong gia
nh; trong nh th, khu ph; hay cu lc b; vi ng nghip,
cng ty, hay t chc; c quan chnh quyn, v vi c cc t
chc quc t.
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 9 5
Thng mi v ti chnh
Vo thng 5 nm 1989, chnh quyn ca Tng thng
George Bush - i mt vi p lc mnh m v pht trin
thng mi quc t - nhn nh Nht Bn l mt trong
nhng quc gia thc hin thng mi gian ln vi M. Ngi
Nht rt tc gin vi nhn nh trn v xem l mt s xc
phm c v t chi tho lun xa hn v cc chnh sch
thng mi vi M. Nm 1993, sau khi Tng thng Clinton
vo Nh Trng, mt n lc m phn c xc tin nhng
tht s khng t kt qu ng k.
Trong qu trnh xc nh vn thm ht thng mi vi
Nht Bn, r rng khng mt Ngh s Quc hi no ngh n
gii php tip theo khi thng qua d lut vo nm 1989.
Cng khng ai quan tm qun l thc hin gii php c
chn thng qua mt ma trn h thng trnh cc kt qu
ngoi mun t lut ny v nhng rc ri c th xy ra khi p
dng gii php chn.
Thay v quan tm n mc ch ca h thng hin ti,
thay v ku gi s cng tc ca nhng ngi quan trng trong
lnh vc vn ny xc nh vn hin ti cng vi vic
hng n mt tng lai chung, th ngi M mun bo
cha trch nhim i vi vn m khng tm kim gii php
n phng hnh ng m khng nm r vn . Hu
qu ca hnh ng vn cn tc ng n ngy hm nay:
nc M khng c chnh sch thng nht v r rng no i
vi Nht Bn.
T DUY T PH
3 9 6
Gio dc
C th ni rng cht lng gio dc cng ng ca M
ngy nay tt hu so vi nhiu quc gia cng nghip khc
chu u v chu . V d, trong nhng cuc kho st xp
hng v kh nng ton hc, hc sinh M xp di hc sinh
Iceland, Anh, Ty Ban Nha, Canada, Triu Tin.
Mt l do ca vn ny l do ni dung m cc gio vin
c dy, hc, v c khen thng gn lin vi nhng tiu
chun thiu suy xt v nhng quy nh chung. Tnh cng nhc
c th lm gio vin ch tm ging dy hay gip sinh vin
tip thu kin thc nhng cng ng thi li cn tr kh nng
hc hi mt cch sng to ca hc sinh - sinh vin.
Ring tr em th khng gp kh khn g khi tm hiu
nhng cch tip cn cn thit khc thit lp hay ci tin
cc gii php v nghin cu rt ra nhng ci tng qut.
Charles Anderson, gio s i hc Michigan v Mary Budd
Rowe, gio s gio dc hc i hc Florida, cho bit: Tr em
bt u tham gia cc hot ng c xem l c t duy sp
xp cao - m t, gii thch, d on v kim sot th gii xung
quanh - trc khi chng hc cch ghi nh s vic v iu
chnh li theo nhu cu s dng kin thc.
Bn c th hoch nh theo nhng cch khc ci thin
h thng gio dc a phng ca bn khng?
H tr cc nc ang pht trin
Trong 45 nm qua, nc M vin tr lng thc v tr
gip k thut kh ln cho cc nc ang pht trin. Bn cnh
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 9 7
vin tr nhn o cho nn i, thm ha thin nhin v nhng
tai nn nghim trng khc, nc M n lc chuyn giao
cng ngh cho cc nc thuc th gii th ba nhng li hon
ton tht bi. Cc thit b v nh my tr gi hng t la b
b ph v hoen g chnh cc nc nhn chuyn giao.
Ti tng p dng phng php T duy t ph khi
tham gia mt chng trnh vin tr ca Nht nhm nng cao
nng lc sn xut cc cng ty nng thn Kenya. Ti c
gng thuyt phc cc chuyn gia t cc t chc pht trin x
hi (Lin Hp Quc, C quan Hp tc Quc t Nht bn
(JICA) v y ban Pht trin Quc t M) - nhng ngi kin
quyt p dng phng php truyn thng hoc t cu hi
c chuyn g sai lm chng?. H tin hnh nhiu nghin
cu trn quy m ln v thu thp c mt lng thng tin
khng l. Tuy nhin, cha c mt cng ty a phng no
c pht trin.
Tri li, cc cng ty c hng dn theo T duy t ph
t thit k h thng v nh xc nh c cng ngh
thch hp cho mnh. Kt qu tht n tng: gii php c
chn ph hp vi cng ty, cc thnh vin ho hc c p
dng nhng g h t thit k v c th hnh dung ra nhng
thay i trong tng lai.
C s cho quyt nh chuyn giao cng ngh thng l
da vo nhn nh: gii php hiu qu vi ti th cng s hiu
qu vi anh. R rng, iu ny vi phm Nguyn tc v S Khc
nhau c o v l nguyn nhn ca nhng tht bi thng
thy cc cng ty, t chc ti cc nc pht trin v ang pht
trin trn th gii.
T DUY T PH
3 9 8
Phong cch qun l vi m, thu thp tt c chi tit, phn
tch tt c thng tin v sau n lc ct gim chi ph b qua
yu cu v s ci tin lin tc cc gii php v h thng. Cc
mc ch c bn ca doanh nghip b xem nh khi k vng
ca c ng mi v i hi ca cc ch n mi c xem l
trn ht. Li nhun, khng phi sn phm, mi l quan trng
nht v mt ngnh cng nghip b xa s.
Cng ty 3M, c nh gi l mt trong nhng doanh
nghip c phng php qun l tt nht M, p dng lu di
phong cch qun l khch l v ng h s i mi - nh 3M
ni ting ton cu trong lnh vc pht trin sn phm mi.
3M khng i theo phng thc qun l kh ph bin M: p
t kin ca nh qun l n ngi lao ng. Mc d hnh
thnh c lp, nhng cch thc t chc v qun l ca 3M v cc
nguyn tc T duy t ph li c nt tng ng vi nhau.
Theo t Business Week, chnh sch ti thiu ha cc quy
nh trong Cng ty 3M khai m rt nhiu c hi cho cc
th nghim. Cng ty thm ch cn ng h v khen thng cho
cc sng kin b tht bi nhng li cn thit cho thnh cng
cui cng, ni cch khc l nhng sng kin m ng cho
gii php tip theo.
Nm 1922, nh pht minh ca 3M Francis G. Okie ngh v bin
php nng cao doanh s mt hng giy nhm v a n thnh
sn phm hng u ca cng ty. Ti sao khng bn giy nhm
thay cho li dao co ru? Ti sao qu ng phi mo him dng
li dao sc bn nh vy trong khi c th dng mt th khc
m i hn?
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
3 9 9
R rng tng ny khng c ng h. Nhng iu ngc
nhin l Okie vn tip tc eo bm tng dng giy nhm thay
dao co v khng b sa thi v tng k quc. Bi v khng
nh cc cng ty khc thi v by gi 3M lun khuyn
khch cc sng kin mi, v tin tng rng vic khai m cc suy
ngh sng to s mang li li ch v lu di.
Th ri sng kin ca Okie cng c n b: Okie to ra mt
loi giy nhm khng thm nc v c s dng ph bin trong
ngnh cng nghip t v n lm cho b mt c bng lng hn
v to ra t bi hn so vi loi giy thng. chnh l qu bom
tn u tin ca 3M.
Th ri, 66 nm sau k t khi Okie t duy t ph v mc
ch s dng mi ca giy nhm - nm 1988, 32% doanh thu
hng nm ca 3M (khong 10,6 t la) l t nhng sn phm
mi ra i trong 5 nm trc .
3M lm iu nh th no? H p dng theo bn
nng cc nguyn tc ca T duy t ph, th hin cc quy
tc n gin sau:
1. Duy tr cc phng ban quy m nh (thit k ngi
tham gia v thng tin cn thit ti thiu). Cc trng phng
phi nh r h tn ca cp di. Mt b phn s b chia tch
nu s nhn vin tng ln qu nhiu.
2. Dm chp nhn tht bi (gii php tip theo). Cng
khuyn khch th nghim v chp nhn mo him th h cng
c c hi pht hin nhng sn phm mi vt tri. Mc tiu
ca h l mi b phn phi t 25% doanh s t sn phm
c pht trin trong vng 5 nm trc .
T DUY T PH
4 0 0
3. Khuyn khch nhng ngi tin phong (tnh c o,
mc ch, gii php tip theo, ma trn h thng, k hoch ci
tin). Khi mt nhn vin ca 3M ny ra mt tng v sn
phm, h c quyn lp mt nhm chuyn trch gm nhn lc
t b phn k thut, sn xut, marketing, kinh doanh v ti
chnh pht trin sn phm .
4. Gn gi vi khch hng (thit k ngi tham gia cng
tc, mc ch, gii php tip theo). Cc nhn vin nghin cu
th trng, nhn vin tip th v cc nh qun l thng xuyn
tip xc vi khch hng v nh k mi h tham gia a
tng v sn phm.
5. Chia s ngun lc (thu thp thng tin c gii hn). Cng
ngh d c pht trin t b phn no, u c chia s vi
mi nhn vin.
6. Khng bao gi mt d n cht yu (ci tin lin tc).
Nu mt tng khng thuyt phc c cc phng ban
3M thc hin th ngi c tng mi s sn sng b ra
15% thi gian ring ca mnh chng minh tnh kh thi ca
n. V kinh ph, mi nm 3M c 90 khon u t tr gi 50.000
la dnh cho vic nghin cu ti nh.
Cc nh lnh o v nh gii quyt vn hiu qu ca
3M thc hin theo tim thc 7 Nguyn tc ca T duy t
ph mt quy trnh h thng ha cc thi cng nh
phng php bin 3M thnh mt trong nhng cng ty thnh
cng nht trn th gii.
Cc nh ci tin, nhng thnh vin ca 3M c hng i
ca ring mnh nui dng khonh khc bt cht ca
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
4 0 1
tng sng to, t m ng i ti mt tng lai ti sng
hn. Ngoi ra, nhiu cng ty thnh cng khc cng pht trin
ng li v chin lc hot ng cng c thm cc quan
nim v T duy t ph.
Thc vy, quy trnh v cc nguyn tc T duy t ph gip
bn chun b tinh thn v khi ngun cho s i mi, kch
thch tr no, nm bt nhng ngh va thong qua v pht
trin thnh gii php ti u cho vn c nhn v tm kim gii
php cho nhng kh khn m chng ta phi ng u.
V vn i mi, c l chng ti cn tip tc nhn mnh
rng nguyn tc Thu thp Thng tin c Gii hn khng phi
l li bo cha cho tnh trng th v cm xc v l tr. Thu
thp thng tin qu nhiu ch gy tr ngi cho vic khm ph
cc mc ch v gii php cui cng thnh cng hon ton
khc vi vic mit mi hc hi, tch ly kin thc v nng cao
trnh .
T duy t ph khng loi tr vic hc tp. Chng ta phi
n lc hc tp sut i. Nhng c s khc bit gia mc v
phm vi ca kin thc hc c t nn gio dc c s v vic
thu thp d liu phn tch c th hoc khng th ng dng
vo vic gii quyt vn .
Chng ti khng ngh rng nhng ngi mang T duy
t ph li l nhng ngi khng bit g v thc tin. Hc hi
gip cho u c nhanh nhy v bin thnh mnh t mu m
cho t duy mi - T duy t ph. Tip cn ti liu, tri thc v
tinh hoa ca nhn loi khng bao gi b gii hn nh vic tip
cn nhng thng tin hn hp hay rng ln n mc khng c
trng tm no.
T DUY T PH
4 0 2
Nng thm ving cc bo tng ngh thut, xem kch, c
sch, nghe ha nhc, tham gia cc bui hi ngh chuyn
khng lin quan n chuyn mn hay lnh vc ca bn, tip
thu kin thc khng lin quan ti mt cng vic hay vn c
th no ca bn, hc hi nhng kin thc m bn khng chc
l s hu ch trc tip, v nhng vic tng t l rt cn thit
cho vic m mang tri thc con ngi. Nh vy, s hc hi c
i l rt thit yu i vi T duy t ph.
Nghin cu T duy t ph
Nghin cu ca chng ti tp trung vo c trng v ngh
nghip c th ca cc chuyn gia nh quy hoch, qun l,
thit k, k s v nh gii quyt vn thnh cng nht.
Nghin cu cng tm hiu kin ca cc chuyn gia v cch
phn loi, kt ni v tng hp nhng kha cnh khc nhau ca
phng php gii quyt vn v qu trnh thit k ca ring
h t c thnh cng.
Sau chng ti so snh phng php ca cc chuyn gia
vi phng php ca nhng ngi bnh thng nhm xc
nh nhng im khc bit, t c th nhn din r rng
nhng phng php, phng tin v k nng m cc chuyn
gia thng s dng trong qu trnh gii quyt vn ca h.
Mt nghin cu khc m chng ti va tin hnh gn y
lin quan n cc quy trnh k thut x hi ca T duy t
ph - l tm hiu cch no hiu qu nht thu ht s tham
gia cng tc ca mi ngi trong vic ngn chn v gii quyt
vn , cng nh tm hiu cc cng c k thut cng ngh
h tr cho quy trnh nh my vi tnh, c s d liu v h thng
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
4 0 3
truyn thng. Mc ch ca cng trnh nghin cu ny l lm
sao khuyn khch v nng cp cc quy trnh k thut - x
hi.
Hy nh rng chnh T duy t ph cng cha ng
nhng ht mm cho s thay i. iu ny c th hin
nhng cu hi vn ang tip tc ch tr li v d nh, u
l cch tt nht tm ra nhng mc ch ln hn, v lm th
no tm ra nhng gii php ti u hn. Chng ta vn cha
nhn c cu tr li tha ng cho nhng cu hi trn.
Cui cng, T duy t ph l mt hc thuyt m v ang
trn pht trin. Bn c trch nhim ch ra cc thiu st
trong cc nguyn tc v quy trnh ca T duy t ph.
Tng lai ca T duy t ph
iu quan trng l cc nh vn, din vin, ha s, nhc s
v nhm nhng ngi c bit sng to khc li c nhng tnh
cch rt tr con. Ngi M ln u bit n vn ha Nht
thnh thong vn ch giu cc ti nng ngi Nht l nhng
ngi c tnh tr con k quc.
Th nhng chnh thi ci m v tr con li khin
cc ngh s gt hi c nhng thnh cng vt tri khi gii
quyt vn ca mnh hay ni cch khc l tin ti s t
ph trong t duy. Ngi Nht tht s ni ting v khng bao
gi ni khng. H lun lun ng cho nhng la chn gii
php khc nhau.
gc khc, y l mt cch p dng thut tin tng.
Tnh cch ging tr con l u c thoi mi, tr tng
T DUY T PH
4 0 4
tng t do bay bng khng b g b sn sng th nghim
nhng ci mi. Cc nguyn tc T duy t ph a ra c ch
v phng thc suy lun gip mi ngi c th t c thnh
cng nh nhng a tr.
T duy t ph khng phi l mt chng trnh hay mt
tro lu mi c a vo cng ty, t chc ca bn. Nhiu
nhm chuyn trch khi pht hin iu g sai st s i tm
ngay cc chng trnh sa cha n (h cha bit n Nguyn
tc v S Khc nhau c o). Cc cng ty u t hng t
la cho cc chng trnh ci tin cht lng, lp t hoc thay th
thit b c, tng cng khch l v khen thng, ti c cu t
chc, khuyn khch s cng tc ca ton th nhn vin, ti c
cu cc qu trnh nghip v, v thay i vn ha cng ty.
Theo t Business Week, Hip hi cc nh sn xut hng
in t M v mt nhm hc gi khc cng b rng hiu qu
ca nhng chng trnh trn chng c g ng ch . Cha
y 1/3 cc nh sn xut hng in t nhng ngi xy dng
chng trnh cht lng m rng t c nhng kt qu
kh quan.
Tng t, vic ng dng cng ngh my tnh trong thi
i cng ngh thng tin kim sot v qun l d liu cng
to ra nhng hiu ng ngc. Thm ch, vic thay i cng
ngh li to ra nhiu h s giy t hn (c cho l d tht
lc) v to ra v s tr ngi trong vic tip thu lng d liu
in t ngy cng nhiu.
Thm ch mt trng tm mi c t ra l cung cp dch
v v lm hi lng khch hng cng s b xao lng do nhng
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
4 0 5
u tin sai lc ca hu ht doanh nghip. Chng hn, cc nh
qun tr dch v, chm sc khch hng li c tng lng vi
t l phn trm thp nht trong tt c cc chc danh qun l
khc ca cng ty. iu ny ni ln thng ip g v mc ch
v trng tm ca doanh nghip?
Bn c th s dng T duy t ph ngay by gi m khng
cn phi ch i bt c chng trnh no c khi ng v
mi chng ta u bit mc ch v kt qu cn t c hiu
qu, cht lng, hiu nng lm vic, sn xut t ng bng
cng ngh my tnh, t kt qu vi thi gian v chi ph thp,
h thng thng tin t ng, s cng tc ca nhn vin
T duy t ph l mt cch thot khi vng ly, v hn
th na l gip chng ta trnh sa vo vng ly ngay t u.
Theo Peter Drucker, nhng cng ty mnh nht vn tip tc
nghin cu vt qua thnh cng ca chnh mnh. Chng
hn, mc d si nylon do Dupont pht minh mang li cho
h thnh cng ln vo cui nhng nm 1940, nhng cng ty
ny vn tip tc n lc nghin cu cho ra i si nhn to mi
thay th n.
Chng ti tin rng bng cch lin kt mi ngi li vi
nhau trong vic tm kim gii php cho vn chung, quy
trnh v cc nguyn tc T duy t ph s gp phn khi dy
lng yu mn cng vic vn b chn vi qu lu. Ch khi
no t c s hi lng trong cng vic v cuc sng c nhn,
mi ngi mi lm vic vi nng sut cao hn.
Tc gi Charles Garfield nhn xt: Nhng ngi trn
nh thnh cng l nhng ngi quan tm nhiu n kt qu
T DUY T PH
4 0 6
ch khng phi a v hay danh ting. H lun hng n mc
ch, kin tr vi nhim v v lin tc pht trin bn thn trong
sut qu trnh lm vic.
Pht trin T duy t ph l mt cch m bo bn nhn
ra nh cao hiu qu ca bn thn cng nh ca nhm hay
cng ty ca bn. T duy t ph ci thin kh nng nhn nhn
v nm bt vn , c hi, d n hay cc hot ng theo mt
cch hiu qu hn. N cho php bn chia s suy ngh v kin
vi ngi khc theo mt cch khin tt c mi ngi u c
nng ln. N to iu kin cho s phn cng v trao quyn. N
khuyn khch hc hi v ci tin, ci tin v ci tin lin tc.
N khuyn khch bn gii quyt vn hay nm bt c hi,
trnh b l c hi hay n gin cho qua mt vn no .
y l c hi. y l cc nguyn tc v quy trnh m bn
c th s dng gii quyt vn ca mnh. T duy t ph
cho bn bit rng cc nguyn tc v quy trnh c th c sp
xp linh hot ph hp vi tng hon cnh v phong cch ring
ca bn ch khng theo mt trt t nht nh.
Hn th na, bn phi lp trnh li chic my tnh nm
gia i tai ca bn bng phn mm T duy t ph.
Gi y, l nhng ngi mang T duy t ph, nhim v
- v c ti nng - ca chng ta l hon thnh vic to dng
tng lai, ni lin khong cch gia tri thc v thc tin.
Chng ta khng ch bit cch bin tri thc thnh thc tin m
cn phi vt qua s cch bit gia mt bn l cc gi tr v
nguyn vng ca bn thn vi mt bn l thc tin i sng
hng ngy.
CHC MNG BN N VI TNG LAI!
4 0 7
Nguyn nhn chnh dn ti s tr tr kinh t ca mt t
nc hay mt doanh nghip l do li cho ngi khc v
nhng vn ca mnh, Robert J. Samuelson nhn xt. Thi
quen xu ny - kt qu t vic p dng phng php truyn
thng sng to hoc ci tin h thng v gii php - s c
loi b thng qua T duy t ph. R rng c mi li cho
nhau th khng th gii quyt c vn g c, mc d nhng
ngi i tm nguyn nhn sai phm cho rng nhng ngi
mc sai phm nn gii quyt vn bng cch thay i. Ni
cch khc li ch l ci c thoi thc trc nhng tnh
hung bt ng.
Khi bn p dng cc nguyn tc ca T duy t ph,
chng ti tin rng bn s nhn ra rng T duy t ph t n
s tin ha khi bn lin tc p dng n. V sao? V ngi c T
duy t ph khng ch l ngi cp nht thng tin kp thi
m l ngi lun hng n v ch ng hoch nh tng lai,
ha mnh vo dng chy am m, chnh l cm gic kim
sot cuc sng v s kin ton sc mnh tinh thn vn c
nhiu ngi xem l mt s tri nghim tuyt vi.
V T duy t ph pht trin theo s ci tin lin tc,
nng tm T duy t ph s l thch thc tip theo i hi
bn v ti phi n lc sut i, t th h ny sang th h khc
v qua tng giai on pht trin ca x hi loi ngi. Trong
mt x hi - mt th gii i ng - ca nhng con ngi c
T duy t ph, c thch thc no l khng th vt qua?
4 0 9
V CC TC GI
T
in s Shozo Hibino l Gio s i hc Chukyo, Nht
Bn, Gio s Thnh ging Hc vin Khoa hc X hi Thnh
ph Ty An, Trung Quc v l Ch tch Hip hi Quy hoch
Nht Bn, Ch tch Hip hi Quy hoch Ton cu; Ph Ch
tch Cng ty T vn T duy t ph

Quc t c tr s
chnh ti M.
ng thi, ng l thnh vin ca nhiu hip hi ca
Nht Bn: T chc Hp tc Quc t Nht Bn JICA; Hip
hi K thut Hi ngoi Nht Bn, Hip hi K s Cng
nghip Nht Bn; Hip hi Qun tr Nht Bn; Vin nghin
cu Tokai; Phng Thng mi Doanh nghip Tr Nht
Shozo Hibino Gerald Nadler
T DUY T PH
4 1 0
Bn... ng cn l c vn v quy hoch v T duy t ph
cho nhiu c quan chnh ph trung ng v a phng ca
Nht Bn v nhiu nc trn th gii.
ng tng t vn qun tr cho cc cng ty v tp on:
Toyota Group, Matsushita Group, Mitsubishi Electric
Group, Hitachi Group, Sumitomo Group, Canon, Fuji
Xerox, Ricoh, TOTO, Vin nghin cu ha du Cosmo,
ABB, Chubu Electric Power, JVC, Nissan Construction,
Ajinomoto, Tokai Bank, Aichi Bank, Nagano JA Bank,
Kanda Industry, Tokyo Tokushu Densen, Uni-Charm,
Sapporo Beer, Harutono Estama Electronics (Indonesia),
Western Knowledge (China), ng Tm Long An Group
(Vit Nam)
Gio s Shozo Hibino cn l thnh vin ca Hip hi
T duy t ph, cc t chc chnh ph v hi ngh nghip
ca nhiu nc nh: M, Hn Quc, Trung Quc,
Malaysia, Jamaica, Indonesia, Bangladesh, Nam Phi
ng l mt trong nhng tc gi chuyn vit v ch
t ph breakthrough v khoa hc quy hoch vi cc
u sch: T duy t ph, Ti cu trc t ph, t ph
trong qun tr cht lng, t ph trong lnh vc chm sc
y t, i tm gii php sng to, Nhp mn Quy hoch hc
ng tng nhn cc gii thng Phi Kappa Phi ca i
hc Southern California, Gii thng Ban Memorial ln th
14, Gii thng Best Paper, Gii thng Thnh tu Khoa
hc William A. Owens 1999 v nhiu gii thng khc.
Tin s Gerald Nadler l gio s i hc Southern
V CC TC GI
4 1 1
California, chuyn gia hoch nh chnh sch, tc gi, k
s, tnh nguyn vin, cu chin binh, v gio s i hc.
Trong tt c cc lnh vc, ng u th hin ti nng cao
nht ca mnh. Tuy nhin, tn tui ca ng gn lin vi
phng php lun mang tnh cch mng trong gii quyt
vn - T duy t ph.
Cc nghin cu ca ng xoay quanh vic xc nh cc
c trng v thuc tnh ca cc k s, cc nh hoch nh
v thit k thnh cng; cc phng php gia tng hiu nng
c nhn ca cc nh iu hnh chuyn nghip; ci thin
cht lng v nng cao nng lc sn xut; qun l khoa
hc, nghin cu v pht trin cng ngh.
ng l Ch tch Danh d khoa Qun l Khoa hc v
Gio s Danh d khoa Thit k Cng nghip v H thng
thuc i hc Southern California (USC), ni ng tng
ging dy t nm 1983 n nm 1993.
ng l Gim c Trung tm T duy t ph MERIT
ti i hc Southern California v l Ch tch Cng ty T
vn T duy t ph

, mt cng ty t vn quc t c tr s
chnh ti M.
Nadler ly bng C nhn c kh nm 1945 v sau l
bng Thc s (1946), ri Tin s (1949) chuyn ngnh thit
k cng nghip ti i hc Purdue. ng tng ging dy
mn thit k cng nghip ti i hc Purdue v i hc
Washington, St. Louis.
ng l tc gi ca hn 200 bi bo v 13 quyn sch,
T DUY T PH
4 1 2
mt s c dch sang 8 th ting. ng c hn 750 bui
ni chuyn v thuyt trnh ti cc trng i hc, cc cng
ty v cc hi ngh trn khp th gii. ng gp ca Nadler
bao gm mt phng php o vn tc ca bt k vt th
no, cc m hnh thng k trong o lng, thit k v trin
khai nhiu h thng t chc sn xut xng sng cho nhiu
t chc khc nhau.
Bn cnh nhiu phn thng v danh hiu cao qu m
ng nhn c, Nadler cn l thnh vin ca Vin Hn
lm Quc gia v Thit k Xy dng v Ch tch quc t
(1989 1990) ca Vin K s Cng ngh M. ng tng
nhn Gii thng Sinh vin Xut sc ca i hc Purdue v
l thnh vin ca ba hip hi nhng ngi c bng Tin s.
Cc bn c th lin lc vi cc tc gi theo a ch sau:
Professor Shozo Hibino Professor Gerald Nadler
Chukyo University Industrial and Systems Engineering
16-20 Nishijima University of Southern California
Moriyama Nagoya Los Angeles, CA 90089-0913
JAPAN 463 U.S.A.
413
MC LC
Li ta ..........................................................................................5
PHN 1
BN CON NGI TRUYN THNG
Chng 1:
TY THUC BN..............................................................14
Chng 2:
VN KO THEO VN .................................................36
Chng 3:
TIN N S T PH ........................................................58
T DUY T PH
4 1 4
PHN 2
TNG CNG HIU NNG HOT NG
C NHN
Chng 4:
NGUYN TC V S KHC NHAU C O..........................94
Chng 5:
NGUYN TC TRIN KHAI MC CH ..................................115
Chng 6:
NGUYN TC GII PHP TIP THEO....................................153
Chng 7:
NGUYN TC THIT LP H THNG ...................................197
Chng 8:
NGUYN TC THU THP THNG TIN C GII HN...............236
Chng 9:
NGUYN TC LI KO NGI KHC THAM GIA...................269
Chng 10:
NGUYN TC CI TIN LIN TC.........................................314
MC LC
4 1 5
PHN 3
BN CON NGI HIU QU
Chng 11:
SC MNH CA S KT HP 7 NGUYN TC
T DUY T PH ...............................................................344
Chng 12:
CHC MNG BN N VI TNG LAI!.............................386
V cc tc gi ..........................................................................409
FIRST NEWS
In 3.000 cun, kh 14,5 x 20,5 cm tai XN In Cng ty Vn Hoa Phng Nam
(160/13 i Cung, Q.11, TP. HCM). Giy KKHXB s 235-2009/CXB/54-
26/Tre nga y 17/04/2009 - QXB s 184B/Q-Tre c p nga y 13/05/2009. In
xong va np lu chiu quy II/2009.
Chu trach nhim xut ban:
Tin s QUACH THU NGUYT
Bin tp : Thnh Nam
Trnh by : First News
Sa bn in : Thanh Bnh
Thc hin : First News Tr Vit
NHA XUT BAN TRE
161B Ly Chnh Thng - Qun 3, TP. H Ch Minh
T: 39316211 - Fax: 38437450
SHOZO HIBINO
GERALD NADLER