You are on page 1of 203

TI LIU LCH S

H H I I- -Q QU U N N V VI I T T- -N NA AM M C C N NG G- -H H A A R RA A K KH H I I, , 1 19 97 75 5
IP-M-LINH



Cho cc con Xun-Nguyt, H-Quang-Thanh, Xun-Hng, H-Quang-Lim,
Phm-Th-Vng v nhng ngi tr cng th h tt c hiu c nhng hi
trnh kh nn m ng v Cha vt qua.
















THAY LI TA


L mt ngi bt n khng chuyn nghip, ti rt say m vit v Lnh v tm tnh ca
Lnh, nhng khng bao gi ti c nh vit qun s. i vi ti, tng thut l mt th
loi ti khng thch; v th loi ny hi kh khan, cng ngt, khng hp vi tm hn ti.
V vy, thc hin cun ti liu Hi-Qun Vit-Nam Cng Ha Ra Khi, 1975 khng phi
l cao vng (?) hay tng lp d ca ti, m ch l mt c gng vt bc gii
thiu n c gi mt qun chng thm lng nhng c rt nhiu cm mn ca mi
ngi.
Trong Hi-Qun khng h thiu nhng cy bt tha kh nng ghi li nhng on
ng y chng gai m tp th y vt qua. Nhng s d ti c hn hnh lm
cng vic ny l v tm lng tha thit ca ti i vi qun chng ny t khi ti tr thnh
du ca i-Gia-nh Hi-Qun.
V yu thch thin nhin v cng v mun thy tn mt nhng kha cnh gai gc nht
ca qun chng Hi-Qun vit bi, ti xin thp tng nhng n v chin u Hi-
Qun.
Sau khi c T-Lnh Hi-Qun Trn Vn Chn cho php, ti gi cc con ca ti
vo ni tr ti trng Rgina Pacis v Notre Dame des Missions lnh nh trn
nhng chin nh trong Vng IV Sng Ngi hoc ghe Ch Lc dc min Duyn Hi.
Nh thi gian di sng cnh nhng n v tc chin ny ti mi cm nhn c tt
c ni au thng ca Ngi Lnh V.N.C.H. V cng nh thi gian ny ti mi thc
c rng Ngi Lnh Hi-Qun cng chin u can cng, liu lnh v dng cm
khng thua bt c mt i n v tc chin no ca Qun-Lc V.N.C.H.
Ti vn nh, nhng m en, thy ha chu rc sng mt vng v nhn on giang
nh lm li tin v mt n Ngha-Qun ang ku cu, ti bng nghe nhiu ting B40 v
B41 t hai bn b sng bn xi x ra on tu. Chic Fom dn u b mn. Quanh ti,
ln trong ting n v mn vang rn l tng ct nc phun cao, o xung on giang
nh, t c ting ku cu t my truyn tin ca nhn vin chic Fom v ca n Ngha-
Qun. Nh tin liu, on giang nh va chng tr mnh lit va tip cu thy th
on ca chic Fom v va trc ch n gii cu qun bn. Nhng lc ti thm nh l
ti phi ghi li nhng s kin ny v nhng hnh nh bi hng c tht ca Ngi Lnh o
Trng.
Tm nguyn ca ti tng ch qun quanh trong nhng dng sng nhum mu U-
Minh. Nhng, n u nm 1975, Ngi Lnh o Trng khng nhng ch gii cu n
Ngha-Qun m Ngi Lnh o Trng cn n c my S-on thin chin v c vn
vn ng bo t Vng I v Vng II Chin-Thut a v Saigon v Ph-Quc th tm
nguyn ca ti tr nn to ln hn v kh khn hn.
Ti mun ghi li nhng ng gp v i ca qun chng Hi-Qun nh l mt ti
liu lch s.
Tuy nhin, vic su tm v c kt cun ti liu lch s ny t nh hnh ng h thy
mt chin hm; sau , mi s vic xy ra cho chin hm u ty thuc vo mc x
dng, tu b v bo tr ca tt c s quan, h s quan v thy th on.
Trong nim , ti mong s nhn c nhng kin, nhng d kin, nhng hnh
nh, b khuyt cho cun ti liu ny thm phn chnh xc.
V ln ti bn ny c vi b khuyt.

Ti xin c minh xc, cun ti liu ny ch ghi li trung thc nhng bin ng trong
Hi-Qun, hoc c lin quan n Hi-Qun, vo khong thi gian gia thng 3 nm
1975 cho n khi Hm-i Hi-Qun V.N.C.H. n Subic Bay m thi.
Phn ph lc quan trng l nhng bi vit gi tr ca chnh nhng s quan Hi-Qun
nh: Cu Hi-Qun i-T Nguyn Ngc Qunh, cu -c Lm Ngn Tnh, cu
Ph--c ng Cao Thng, cu Hi-Qun Trung y Trn Trc Vit v mt s quan
thuc vo th h Hi-Qun th hai: Cu Hi-Qun i-y Hong Quc Tun, xut thn
t Trng s quan Hi-Qun Hoa-K (Officer Candidate School OCS) ti Newport,
Rhode Island.
Ti ngh lch s l nhng s kin c tht, hy nhng s vic t ni ln tng
trng hung ca mi giai on. Mun thc hin c iu v cng gi mc
khch quan v v t ca ngi bt, ti trnh xen vo cun ti liu ny nhng suy lun,
nhng nhn nh, nhng bnh phm ca bt c mt c nhn no v ngay c ca chnh
ti.
Nhng nm hc trung hc, hc Vit-S v Th-Gii-S, nu ti nh khng lm, ngi
vit s khng bao gi tha m, ln n gt gao hay lch vo i t ca bt c mt nhn
vt lch s no c. Gn y, trong khi tra cu mt s ti liu lch s Hi-Qun Hoa-K,
ti cng cha h thy mt ngi bt no nng tay vi nhng nhn vt lin i trch
nhim trong cuc chin tranh Vit-Nam d nhn vt y l ngi Vit hay ngi M. Ti
nhn thy li vit ny thch hp vi c tnh ca ti.
V vy, ch v no c cun ti liu ny vi tng tm hiu Hi-Qun Vit-Nam
Cng-Ha theo tinh thn s lc th xin tip tc c nhng trang k tip; v ni y, ch
c nhng s kin lch s hin hin ch khng h c s kch hay tng bc bt c mt
nhn vt no c.
Cun ti liu ny l s ng gp tch cc v ln lao ca i-Gia-nh Hi-Qun.
Ti c ngh tn tc gi l Nhm Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha. Nhng ngh li,
ti nhn thy, d sao i na, cun ti liu ny cng cn nhiu khim khuyt; nu Nhm
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha vit, c th khng c nhng khim khuyt . Vy, ti l
ngi trc tip thc hin nhng cuc phng vn, tham kho ti liu v c kt mi chi
tit, xin c nhn ti chu trch nhim.
Trong cun sch ny, c gi s thy c nhng v ti nu tn, c nhiu v ti vit tn
tt hoc ch nu chc v. Xin bn c hiu cho rng ti phi tuyt i tn trng yu cu
ca nhng nhn chng sng, v cng trnh lin ly cho nhng v cn kt li Vit-
Nam.
Trc khi dng bt, xin c gi cho php ti c c bit cm n hai ngi.
Mt ngi gi v khuyn khch ti thc hin ti liu ny. Xin nh n C Trung
Tng Vnh Lc.
Mt ngi lm vic rt vt v ti c phng tin gin tri tng ca mnh
trn giy. Xin bit n cu Hi-Qun Trung-T H Quang Minh.

Trn trng,

ip-M-Linh
diepmylinh@rocketmail.com












Tc gi xin chn thnh cm t qu v sau y ng gp ti liu, hnh nh, bi v v
h tr tinh thn cun ti liu ny c hon tt.
i Gia nh Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha.
B Hi-Qun Hoa-K Phng Qun S Hi-Qun.
ng Richard Lee Armitage, Cu Ph T Tng Trng Quc Phng Hoa-K.



Copyright 1990 and 2011 by ip-M-Linh

Tc gi gi bn quyn. Mi trch dch hoc sao li cn c s ng ca tc gi bng vn
th.
a ch lin lc:

ip-M-Linh
P.O. Box 401
Alief, Texas 77411
U.S.A.
diepmylinh@rocketmail.com

International Standard Book Number (ISBN): 0-9628124-0-4
Library of Congress Catalog Number: 90-093493























Mc Lc

Thay Li Ta

Chng I S Lc Lch S Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha 1

Chng II Cc V T-Lnh Hi-Qun 10

Chng III S T Chc Ca Hi-Qun V Hnh Qun 13

B-T-Lnh Hi-Qun 13
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang 14
Hi-Qun Cng-Xng Si-Gn 15
Nhng i-n-V Chin-u 16
Vng Sng-Ngi Hnh-Qun Lu ng Sng 16
Vng III Sng-Ngi 17
Vng IV Sng-Ngi 18
Lc-Lng Thy-B 19
Lc-Lng Tun-Thm 21
Lc-Lng Trung-ng 23
Giang-on Xung-Phong 24
Lin-on Tun-Giang 25
Lc-Lng c-Nhim 99 26
Vng Duyn-Hi Hnh-Qun Lu ng Bin 27
Hm-i 28
Vng I Duyn-Hi 29
Vng II Duyn-Hi 30
Vng III Duyn-Hi 31
Vng IV Duyn-Hi 32
Vng V Duyn-Hi 33
Lc-Lng Hi-Thuyn 34
Lin-on Ngi Nhi 35

Bit-Hi 36
Lc-Lng Hi-Tun 38

Chng IV Cuc m Thoi Bt Ng 40

Chng V Nhng Bin Chuyn Qun S V Cc Cuc Rt Qun 41

Vng I Duyn-Hi 41
Cuc Rt Qun Ti Thun-An 43
Cuc Rt Qun Ti Chu-Lai 52
Cuc Rt Qun Ti -Nng 56
Vng II Duyn-Hi 65
Cuc Rt Qun Ti Qui-Nhn 65
Cuc Rt Qun Ti Nha-Trang 69
B Ng Cam-Ranh 71
Trn Bin Phan-Rang 74
Bn B Phan-Thit 77
Vng III Duyn-Hi 80
Vng IV Duyn-Hi 85
Vng V Duyn-Hi 89

Chng VI Nhng t Bin Ti Cc Vng Sng-Ngi 90

Vng III Sng-Ngi 90
Nhng Trn Chin Trn Vm-C-Ty 91
Nhng Trn Chin Trn Vm-C-ng 95
Vng IV Sng-Ngi 99

Chng VII K Hoch Phng Th 107

Chng VIII Chuyn Ra Khi Bi Hng 110
Hi-Vn-Hm Lam-Giang, Mt Huyn Thoi 122
Hng V Subic Bay 125

Chng IX Phng Vn Nhng Nhn Vt Lin H n Chuyn Ra Khi
Cui Cng Ca Hi-Qun V.N.C.H. 127

Nguyn Ph--c Chung Tn Cang 128
Nguyn -c Trn Vn Chn 131
Nguyn Trung Tng Tng-Tham-Mu-Trng Vnh Lc 135
Nguyn i-T L Quang M 139
Nguyn Ph-T Tng-Trng Quc-Phng Hoa-K,
ng Richard Lee Armitage 140
Nguyn Ph--c ng Cao Thng 142
Nguyn Trung Tng Lm Quang Thi 143
Nguyn Ph--c H Vn K Thoi 144


Chng X Nhng V Anh Hng Hi-Qun V.N.C.H. 145

Bit-Hi Nguyn Vn Kit 146
C Ph--c Hong C Minh 149
C Hi-Qun Thiu-T ng Hu Thn 150
C Hi-Qun Thiu-T L Anh Tun 152

Chng XI Nhng Dng K c 153

Hi K Lnh Tu (Cu Hi-Qun i-T Nguyn Ngc Qunh) 154
U.S. Naval War College (Cu -c Lm Ngn Tnh) 162
Nhng Nm Ti Trng Hi-Qun Php (Cu Ph--c
ng Cao Thng) 167
U.S. Navy Officer Candidate School (Cu Hi-Qun i-y
Hong Quc Tun) 174
U.S. Naval Postgraduate School (Cu Hi-Qun Trung-y
Trn Trc Vit) 179
K Nim Vi Dng-Vn-Hm Nha-Trang, HQ 505
(ip-M-Linh) 184

Ph Lc 192
















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 1


CHNG I

S LC LCH S HI-QUN VIT-NAM CNG-HA










Theo tha c c k ti Paris ngy 30 thng 12 nm 1949 gia chnh ph Vit-
Nam v Php, qun i Vit-Nam c thnh lp. Trong s t chc v hun luyn
hnh thnh qun i Vit-Nam thun nht, Hi-Qun Vit-Nam ra i.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha (V.N.C.H.) ra i v trng thnh theo nhng din
tin sau y:

1950

Mt s t thanh nin Vit-Nam c gi sang Php th hun ngn hn ti The Naval
Academy in Brest.

1951

D n v mt Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Vit-Nam c khi xng. Cng
trong nm ny, hai n v Hi-Qun chin u c d tr s thnh lp.
Thng 11 nm 1951, cng cuc xy ct Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-
Trang bt u.
Hi-Qun c mt tu du, HQ 470.

1952

Ba trm nm mi nhn vin c tuyn chn; mt s t c gi sang th hun ti
The Naval Academy in Brest; v nm mi ngi tr thnh h s quan.
Thng 3 ngy 6, Hi-Qun Vit-Nam chnh thc ra i.
Thng 5 ngy 20, B-T-Lnh Hi-Qun c thnh lp.
Thng 7 ngy 12, -c Ortoli khnh thnh Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun
Nha-Trang. Cng trong thng ny, Hi-Qun Vit-Nam nhn lnh trch nhim
trn sng v dc b bin.
Thng 9, chn s quan Hi-Qun Vit-Nam u tin kha I Hi-Qun Nha-Trang
c hun luyn ti Vit-Nam tt nghip v ra n v phc v. Kha ny gm
mt s cu sinh vin Hng-Hi Thng-Thuyn.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 2

Thng 10, su ng vin c tuyn chn theo hc ti The Naval Academy in
Brest.

1953

Trong chiu hng bnh trng qun i Vit-Nam, hai n v chin u Hi-Qun
Vit-Nam c d tr t nm 1951 c thnh lp. Cng trong thi gian ny, vn
c t ra l B-Binh hay Hi-Qun kim sot cc giang nh. Vn ny khin
Ph--c Auboyneau ny sinh kin v ngh thnh lp n v Thy-Qun Lc-
Chin.
Thng 4 ngy 10, n v Hi-Qun Vit-Nam ng ti Cn-Th l n v Hi-
Qun u tin mang Quc-K Vit-Nam. n v ny c trang b: 1
Commandement, 2 LCM, 2 LCVP.
(1)

Cui thng 4, Php chuyn giao cho Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-
Trang mt LSIL. Chin hm ny mang c Php.
Thng 6, n v Hi-Qun ti Vnh-Long hot ng. Lc ny s tranh lun v
Quc-K trn k i ca cc chin nh bc pht gia chnh ph Vit-Nam v
Php.

1954

Thng 1, Hi-Qun Vit-Nam c 22 s quan v 684 on vin.
Thng 2 ngy 11, vn Quc-K c gii quyt tha ng. Php chuyn giao
cho Hi-Qun Vit-Nam 3 YMS: HQ 211, HQ 112 v HQ 213.
Thng 3, Hi-Qun Vit-Nam nhn thm: 2 LCU v Hi-on 22 Xung-Phong.
Thng 7, hai Cn-C tip vn c thnh lp; mt ti Hi-Phng; mt ti Saigon.
Hi-Qun Vit-Nam c 45 s quan v 975 on vin.
Thng 8, Php chuyn nhng Hi-on 25 Xung-Phong.
Thng 10 ngy 30, Hi-Qun Vit-Nam c 131 s quan v sinh vin s quan cng
1353 thy th. Trong s ny 86 sinh vin s quan v 233 thy th c th hun
ti Php.
Khi chin tranh Vit Php kt thc Php chuyn giao cho Hi-Qun Vit-Nam:
4 Hi-on Xung-Phong
2 Cn-C tip vn
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang
300 Wizards (Wizard di 20 feet, v bng nha, my 25 m lc, chy bng
du cn).
Hi-Qun Hoa-K xut hin ti Vit-Nam t thng 8 nm 1950 vi mt thnh
phn rt nh, gm 8 s quan trong MAAG (Military Assistance Advisory Group); nhng
mi n nm 1954 qun nhn Hoa-K mi tr thnh c vn cho Hi-Qun Vit-Nam.

1955

Thng 6 ngy 30, Th Tng Ng nh Dim b nhim Tng Trn Vn n ch
huy Hi-Qun.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 3

Thng 8 ngy 20, Th Tng Ng nh Dim ch nh Hi-Qun Thiu-T L
Quang M vo chc v T-Lnh Hi-Qun kim T-Lnh Thy-Qun Lc-
Chin.
Ngay khi va nhn chc, T-Lnh Hi-Qun L Quang M b nhim s quan Hi-
Qun Vit-Nam vo nhng chc v then cht, thay th s quan Php.
K t thng ny, mi nm Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang o to
khong 1.200 nhn s cc cp.
Thng 11 ngy 7, Php chuyn giao Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-
Trang cho Hi-Qun Vit-Nam.
Thng 12 ngy 7, bnh trng nhng hot ng sng rch, mi Hi-on
c trang b: 6 LCM, 4 LCVP, 6 Hors-Bord c vn tc cao.

Hi-Qun Vit-Nam tip nhn hai LSSL: HQ 225, HQ 226 v mt FS HQ 451.
Thi im ny Hi-Qun Vit-Nam c 4.000 nhn s, k c 1.837 Thy-Qun Lc-
Chin.
Cng trong nm ny, Hi-Qun Vit-Nam thnh lp 3 Lc-Lng chnh yu.
Hi-Trn gm:
4 Duyn-Khu. B-Ch-Huy ca mi Duyn-Khu t ti Ph-Quc, Nha-
Trang, Vng-Tu, -Nng.
3 Thy Xng t ti Saigon, Cn-Th v -Nng.
Trung-Tm Hun-Luyn Nha-Trang.
Hi-Lc gm:
3 YMS: HQ 211, HQ 112 v HQ 113
2 LSSL: HQ 225 v HQ 226
4 LSM: HQ 400, HQ 401, HQ 402 v HQ 403
10 WBP
Giang-Lc gm 5 Hi-on.
Mi Hi-on c trang b: 5 LCM, 4 LCVP, 5 Hors-Bord, 5 LCU v 4 YTL.
Hu c ca Hi-on c t ti Cn-Th, M-Tho, Vnh-Long v Long-Xuyn.
B-Ch-Huy ca ba Lc-Lng ny u t ti Saigon.
Thng 12 ngy 21, T-Lnh Hi-Qun Vit-Nam L Quang M cng b s hnh thnh
ca Thy-Qun Lc-Chin Vit-Nam.

1956

Lc-Lng Hi-Thuyn c xng nhng cha c ph chun.
Hi-Lc nhn 5 LSIL: HQ 327, HQ 328, HQ 329, HQ 330 HQ 331; 1 PC HQ 04 v 1
YWN HQ 9118.

1957

Thng 5, s quan Hi-Qun Php cui cng ri Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun
Nha-Trang, giao hon ton trng trch hun luyn cho s quan Hi-Qun Vit-Nam.
Hi-Qun Vit-Nam nhn: 2 LCM, 1 LSSL HQ 227 v nhiu MLC. MLC l loi tiu
nh c kh nng chy trn sng v trn rung lup xp nc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 4

Hu ht nhng giang nh v chin hm ny u do Hoa-K vin tr cho Php trong
thi k chin tranh ng-Dng v Php giao li cho Vit-Nam. Khi chuyn giao nhng
chin hm v tiu nh cho Hi-Qun Vit-Nam, Hi-Qun Php, khng hiu nguyn
do no, ph hoi bng cch b ct trong du chy my hoc nhn bn vo cc ng dn
du, khin mt s chin hm x dng c mt thi gian ngn ri b ph thi!

1958

Kha s quan Hi-Qun Vit-Nam u tin kha 8 H-Cp c chnh s quan
Hi-Qun Vit-Nam tuyn m v hun luyn.

1959

Lc-Lng Hi-Thuyn c thnh lp.
Thi gian ny Giang-Lc c tng cng 96 giang-nh, t chc thnh 5 Hi-on.
Hi-Lc nhn 3 MSC: HQ 114, HQ 115 v HQ 116.
Nng tng s chin hm v chin nh ln n 119 chic.
Nhiu s quan, h s quan c gi sang Hoa-K tu nghip. V s quan cao cp u
tin theo hc ti The Naval War College Newport Rhode Island l Hi-Qun Trung-T
Trn Vn Chn. S quan trung cp tu nghip ti The Naval Postgraduate School
Monterey, California.

1960

40 s quan v 60 h s quan c gi sang Hoa-K tu nghip.
Hi-Qun Vit-Nam cng gi mt ton tnh-nguyn-qun sang i-Loan th hun v
Underwater Demolition Team (UDT) tr thnh nhng Bit-Hi u tin ca Hi-
Qun.
Thng 4 ngy 2, 45 tn s quan Hi-Qun kha 8 H-Cp ra trng.
Thng 7, kha u tin vi 400 on vin Hi-Thuyn c tuyn m v hun
luyn ti -Nng, di s ch huy ca Hi-Qun Trung-y Nguyn Vn Thng.
Thng 12, bn Duyn-on u tin c thnh lp v ng ti Ca Vit, Hu,
-Nng v Hi-An.
Cng trong nm ny, Lc-Lng Hi-Thuyn chnh thc ra i.
Thi gian ny, Lc-Lng Giang-Cnh cng c thnh lp vi: 18 RPC, 4 LCM v
8 LCVP.
Hi-Qun Trung-T Chung Tn Cang l v s quan th hai c tu nghip ti The
Naval War College. T thi gian ny tr v sau, mi nm mt s quan cao cp Hi-Qun
c theo hc ti i-Hc Qun-S ny.
Hi-Qun nhn 1 PC HQ 6.

1961

Lin i Ngi Nhi c thnh lp.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 5

Chng trnh Military Assistance Program (MAP) chp thun 406 s quan Hi-Qun
Vit-Nam du hc Hoa-K v tt c ngnh chuyn mn ca Hi-Qun. Ngoi ra, nhiu s
quan c
a ra thc tp trn nhng chin hm thuc Tht Hm-i Hoa-K.
Thi im ny Hi-Qun Vit-Nam c gn 6.000 qun, k c s quan, h s quan v
on vin.
Lc-Lng Hi-Thuyn c 80 ghe loi, tun tiu t Vng I Duyn-Hi, bn ny v
tuyn 17.
Hi-Lc nhn: 1 LSM HQ 404 v 1 PCE HQ 7.
Tng s chin hm ca Hi-Lc l 21 chic.

1962

Thng 2, B-Ch-Huy Lc-Lng Giang-Phng c thnh lp v trc thuc B-
T-Lnh a-Phng-Qun.
Lc-Lng Hi-Thuyn bnh trng vi: 800 on vin, 28 Duyn-on, 61 ghe
ch-lc, 200 ghe di-c, 320 ghe bum v 23 ghe ch-lc ang ng.
Ghe ch-lc chy bng du cn, my 225 m lc.
Thng 6, Lc-Lng Giang-Phng nhn 145 LCVP trang b cho 24 i-i
Tun-Giang.
Thng 8, Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang tuyn chn gp i s
sinh vin t 50 sinh vin cho mi kha tng ln 100 sinh vin v thi gian th
hun c rt ngn cn 18 thng, thay v hai nm nh nhng kha trc.
Thng 10, su mi hai Ngi Nhi tt nghip, do s hun luyn ca U.S. Navy
SEALs (Sea, Air, and Land Forces).
Cng thi gian ny, Hi-on 22 Xung-Phong c thnh lp vi 19 chin nh v
hn 200 on vin.
Hi-Lc tip nhn 2 PCE: HQ 8 v HQ 9, 1 LSM HQ 405, 2 LST: HQ 500 v HQ
501.

1963

Nm Thy Xng c thnh lp ti cc Duyn-Khu. Trung-Tm Hun-Luyn Hi-
Thuyn ti Ph-Quc c di v Cam-Ranh.

c chng trnh MAP chp thun, Hoa-K chuyn giao cho Hi-Lc:
10 PGM: T HQ 600 n HQ 609
1 LST HQ 502
1 YOG HQ 471
12 MLM: T HQ 150 n HQ 161
2 MSF (Nguyn thy ca Hi-Qun Hoa-K l MSF 300 Serene v MSF 301
Shelter. V sau hai Tun-Duyn-Hm ny c bin ci thnh hai H-Tng-
Hm.)
Giang-Lc nhn 24 Monitors v mt s LCVP, nng tng s giang nh ln 208
chic.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 6

Thi gian ny Hi-Qun c hn 6.000 qun cc cp; Lc-Lng Hi-Thuyn c 66 s
quan (s quan Hi-Qun), 375 h s quan v 3.359 on vin.

1964

Lc-Lng Hi-Tun c thnh lp, trc thuc S Phng-V Duyn-Hi. Mt
Trung y Hi-Qun v hu ht nhn vin thuc Bit-Hi c bit phi S Phng-V
Duyn-Hi.
Thng 1, Hi-Qun c 6.467 s quan.
Thng 2 ngy 22, hai PT u tin n -Nng, t di quyn x dng ca Lc-
Lng Hi-Tun, thuc S Phng-V Duyn-Hi.
Thng 6, danh xng B-Ch-Huy Lc-Lng Giang-Phng c i thnh B-
Ch-Huy Lin-on Tun-Giang v trc thuc B-T-Lnh Hi-Qun.
Thng 11, Hi-Qun c 8.162 s quan.
Trung-Tm Hun-Luyn K Thut Hi-Qun (Engineering School) Saigon c
di ra Cam-Ranh. T , Thy-Qun Lc-Chin tun t chuyn nhng Cn C Cam-
Ranh cho Hi-Qun.
Hi-Lc tip nhn:
2 PGM: HQ 610 v HQ 611
2 PCE: HQ 10 v HQ 11
Tng s chin hm l 44 chic.
Ghe bum ca Lc-Lng Hi-Thuyn c t t thay th bng ghe xi-mng
Yabuta (Ferro ciment, ng ti Hi-Qun Cng-Xng).
Thi im ny Giang-Lc ln mnh vi 7 Hi-on; mi Hi-on c 19 giang
nh.
Cng trong nm ny, nhiu Cn-C ln c thnh lp ti nhng hi cng quan
trng nh Cam-Ranh, -Nng, Ph-Quc.

1965

Thng 7, Lc-Lng Hi-Thuyn c st nhp vo Hi-Qun vi 4.000 nhn
vin, 389 ghe ch-lc, 95 ghe bum; c chia thnh 28 Duyn-on, ng ri
rc ti 22 Cn-C Hi-Qun. Mi Duyn-on trang b: 3 ghe ch-lc, 3 ghe di-
c, 16 ghe cho.
V sau, tt c loi ghe ny c thay th bng Yabuta.
Hi-Lc tip nhn:
3 LSSL: HQ 228, HQ 229 v HQ 230
2 PC: HQ 05 v HQ 02
1 LSM HQ 406
Lc ny Hi-Lc c 2.000 qun, k c s quan v on vin. Nhiu LSIL v LSSL
tun tiu trn sng Mkong. Mt trong nhng LSIL v LSSL ny c bit phi cho
c-Khu Rng-St. Ba LST v vi LSM c x dng chuyn ch qun dng.
Mt LSM c chnh trang thnh bnh-vin-hm vi y dng c y khoa.
Vo thi im ny qun s Hi-Qun tng cng l 13.000, k c s quan, h s quan
v on vin.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 7

Cng trong nm ny, danh t Hi-on c thay bng Giang-on Xung-Phong
(River Assault Group).
Su trong by Giang-on Xung-Phong c trang b: 1 Commandement, 1 Monitor,
5 LCM, 6 LCVP, 6 Fom.
Ring Giang-on 27 Xung-Phong c trang b: 1 Commandement, 1 Monitor, 6
LCM, 10 RPC.
Mi Giang-on c 150 nhn s, gm s quan, h s quan v on vin.
By s quan c sang Hoa-K theo hc ti The Naval Postgraduate School.

1966

Hi-Lc tip nhn:
1 EPCER HQ 12
1 LSSL HQ 231
4 PGM: HQ 612, HQ 613, HQ 614 v HQ 615
Hai s quan c theo hc ti The Naval Postgraduate School, Hoa-K.
Cui nm, Giang-on 51 v Giang-on 52 Tun-Thm c chuyn giao cho Hi-
Qun V.N.C.H. ti Cn-C Ct-Li.

1967

Hi Qun Vit Nam Cng Ha vi nhn s gn 9.000 s quan, 27.000 h s quan v
on vin l mt Lc-Lng Hi-Qun ln vo hng th 14 trn ton th gii.
Hi lc nhn 4 PGM: HQ 616, HQ 617, HQ 618 v HQ 619.

1968

Thng 2, Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang tr thnh Trung-Tm
Hun-Luyn s quan Hi-Qun Nha-Trang. Trung-Tm Hun-Luyn Cam-Ranh
o to thy th v h s quan. Trung-Tm Hun-Luyn B-Tc Saigon trao di
thm v k thut v kin thc chuyn mn.
Thng 6 Giang-Lc nhn nhiu PBR theo tinh thn vin tr ca chng trnh
M.A.P.
Thng 11, chng trnh Vit-Nam ha chin tranh (ACTOV Accelerated
Turnover to the Vietnamese) chuyn nhng 500 chin hm v chin nh
loi. Nhiu Tin-Doanh Ym-Tr cng c bn giao cho Hi-Qun Vit-Nam.
Mt s quan c sang Hoa-K tu nghip ti The Naval Postgraduate School.

1969

Ba Lc-Lng tc chin Sng-Ngi c thnh lp:
Lc-Lng Tun-Thm
Lc-Lng Thy-B
Lc-Lng Trung-ng
Hi-Lc c chuyn nhng:
1 LST HQ 503
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 8

8 WPB: T HQ 700 n HQ 707
Thng 7, khong 425 PBR c Hoa-K chuyn nhng cho Hi-Qun Vit-Nam
trong mt bui l rt trang trng, trc B-T-Lnh Hi-Qun, di s ch ta ca T-
Lnh Hi-Qun Vit-Nam v T-Lnh Hi-Qun Hoa-K ti Vit-Nam, cng nhiu s
quan cao cp Vit-M.

1970

Nhng chin hm sau y c Hoa-K chuyn giao cho Hi-Qun Vit-Nam:
1 MSF HQ 13
2 YOG: HQ 473 v HQ 474
3 LST: HQ 504, HQ 505, HQ 800
1 PCER HQ 14
18 WPB: T HQ 708 n HQ 725
Cng theo chng trnh Vit-Nam ha chin tranh, ACTOV, Hi-Qun Hoa-K
chuyn nhng cho Hi-Qun Vit-Nam 242 chin nh.
Mt s quan c sang Hoa-K, theo hc ti The Naval Postgraduate School.

1971

Hi-Qun Vit-Nam tip nhn t Hi-Qun Hoa-K:
2 DER: HQ 1 v HQ 4
4 WHEC: HQ 2, HQ 3, HQ 5 v HQ 6
2 LST loi ln: HQ 801 v HQ 802
Mt s quan theo hc ti The Naval Postgraduate School, Hoa-K.

1972

Hi-Qun Hoa-K chuyn nhng cho Hi-Qun Vit-Nam:
3 WHEC: HQ 15, HQ 16 v HQ 17
1 YOG HQ 475
V hu ht nhng Cn-C ca Hi-Qun Hoa-K ti Vit-Nam.
Bn s-quan c gi sang tu nghip ti U.S. Naval Postgraduate School, Hoa-K.
Nm ny, qun s Ngi Nhi tng n 600 ngi.

1973

Su s-quan c sang Hoa-K tu nghip ti U.S. Naval Postgraduate School.

1974

Nm s quan c tu nghip ti U.S. Naval Postgraduate School.

1975

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 9

Mi chn s quan tu nghip ti U.S. Naval Postgraduate School. Mt s quan cao cp
Hi-Qun tu nghip ti The Naval War College. Nhng s quan ny b kt li Hoa-K khi
min Nam tht th.
Thi gian ny Lc-Lng Hi-Qun Vit-Nam gm c:
5 Vng Duyn-Hi
2 Vng Sng-Ngi
Hm-i vi 83 chin hm loi
650 s-quan
7.000 on vin
Mi chin hm c mt s-quan c kh
Lc-Lng Duyn-Phng 213 thuc Hnh-Qun Lu-ng-Bin
28 Duyn-on
Bn Lc-Lng c Nhim thuc Hnh-Qun Lu-ng-Sng:
Lc-Lng Thy-B (Lc-Lng c-Nhim 211)
Lc-Lng Tun-Thm (Lc-Lng c-Nhim 212)
Lc-Lng Trung-ng (Lc-Lng c-Nhim 214)
Lc-Lng c-Nhim 99 c thnh lp cp tc vo thnh 4 nm 1975
Lin-on Tun-Giang
20 Giang-on Xung-Phong
3 Trung-Tm Hun-Luyn
Hi-Qun Cng-Xng ti Saigon v vi Thy Xng khc
Nhiu Cn-C Tin-Doanh Ym-Tr ri rc khp 5 Vng Duyn-Hi v 2 Vng
Sng-Ngi
Bnh X Bch-ng vi ta nh hai tng s, trang b y dng c y-khoa,
ta lc i din Hi-Qun Cng-Xng
Thi im ny qun s Hi-Qun ln n hn 40.000.


















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 10


CHNG II


CC V T-LNH HI-QUN









K t khi thnh lp cho n thng 4 nm 1975, nhng s quan sau y tun t m
nhim chc v T-Lnh Hi-Qun:

Hi-Qun Thiu-T L Quang M 20/8/1955 1957
Hi-Qun Trung-T Trn Vn Chn 1957 1959
Hi-Qun i-T H Tn Quyn 6/8/1959 1963
Hi-Qun i-T Chung Tn Cang 11/1963 1965
Hi-Qun i-T Trn Vn Phn 26/4/1965 1966
Trung-Tng Cao Vn Vin 9/1966 10/1966
Hi-Qun i-T Trn Vn Chn * 31/10/1966 1974
-c Lm Ngn Tnh 1974 1975
Ph--c Chung Tn Cang 3/1975 4/1975















* Khi bn giao chc v T-Lnh cho -c Lm Ngn Tnh,
nguyn T-Lnh Trn Vn Chn mang cp bc -c.






Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 11










T-Lnh Hi-Qun u Tin
Hi-Qun Thiu-T L Quang M


Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 12



T-Lnh Hi-Qun Cui Cng
Ph--c Chung Tn Cang




V s quan Hi-Qun cao cp nht b Cng Sn cm t
Nguyn T-Lnh Hi-Qun Cu -c Trn Vn Chn
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 13








CHNG III

S T CHC CA HI-QUN V HNH QUN












Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 14


TRUNG-TM HUN-LUYN HI-QUN NHA-TRANG








Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang ta lc trn ng Duy-Tn ni di,
qua khi phi trng qun s Nha-Trang v trc khi n Chutt.
Cng tc xy ct Trung-Tm Hun-Luyn c khi s vo thng 11 nm 1951 v
hon tt vo thng 7 nm 1952. Thng 7 nm 1955 Hi-Qun Php chuyn giao Trung-
Tm Hun-Luyn cho Hi-Qun Vit-Nam.
T khi Hi-Qun Vit-Nam chnh thc iu hnh cho n thng 4 nm 1975, Trung-
Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang c nhng s quan sau y ch huy:

Hi-Qun Thiu-T Chung Tn Cang
7 thng 11 nm 1955 29 thng 3 nm 1958
Hi-Qun Thiu-T ng Cao Thng
29 thng 3 nm 1958 10 thng 2 nm 1960
Hi-Qun Thiu-T Vng Hu Thiu
10 thng 2 nm 1960 19 thng 1 nm 1963
Hi-Qun Thiu-T D Tr Hng
19 thng 1 nm 1963 23 thng 12 nm 1963
Hi-Qun Trung-T Nguyn c Vn
23 thng 12 nm 1963 26 thng 2 nm 1966
Hi-Qun Thiu-T Bi Hu Th
26 thng 2 nm 1966 13 thng 7 nm 1966
Hi-Qun i-T inh Mnh Hng
13 thng 7 nm 1966 1 thng 3 nm 1969
Hi-Qun i-T Khng Hu B
1 thng 3 nm 1969 6 thng 8 nm 1971
Hi-Qun i-T Nguyn Trng Hip
6 thng 8 nm 1971 6 thng 1 nm 1973
Ph--c Nguyn Thanh Chu
6 thng 1 nm 1973 thng 3 nm 1975

T kha u tin do s quan Hi-Qun Vit-Nam tuyn m v hun luyn kha 8 s
quan Hi-Qun Nha-Trang tiu chun tuyn chn sinh vin s quan Hi-Qun l bng t
ti ton phn, ban ton. Sinh vin c hun luyn qun s theo tiu chun ca nhng
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun quc t. V vn ha, sinh vin c ging dy theo
chng trnh i hc. Chng trnh th hun l hai nm v sinh vin ra trng vi cp
bc Thiu y Hi-Qun.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 15

Nm 1962, v s s quan khng cung ng, thi gian hun luyn c rt ngn 4
thng.
n nm 1969, v tnh trng n qun, kha 18 Sinh Vin S Quan Hi-Qun l kha
cui cng ca chng trnh hun luyn hai mi thng.
K t kha 19, sinh vin c tuyn m nhiu hn, khong 200 sinh vin cho mi
kha. V vn ha, sinh vin vn c ging dy theo chng trnh i hc nh cc kha
n anh. V qun s, sinh vin c rn luyn theo h thng t ch huy. Sau khi th hun
mt nm, sinh vin c i thc tp mt thi gian ngn ri tt nghip vi cp bc Thiu
y Hi-Qun.
Kha 26 sinh vin s quan Hi-Qun l kha cui cng ca Trung-Tm Hun-Luyn
Hi-Qun Nha-Trang.
Trong sut thi gian t khi thnh lp cho n thng 4 nm 1975, Trung-Tm Hun-
Luyn Hi-Qun Nha-Trang o to c 2.538 s quan, c ngnh ch huy ln k thut;
15.050 chuyn nghip.







HI-QUN CNG-XNG SI-GN

Hi-Qun Cng-Xng c xy ct trn mt khu t rng ln, bn b sng Si-Gn
t th k 19. L mt thy xng ln nht -Chu, Hi-Qun Cng-Xng gm 87 ta
nh. Mi ta nh c x dng nh mt c xng. Nhng c xng y l:
Xng ng tu
Xng sa tu
Xng mc
Xng in
Xng tin
Xng in t
My du cn
Ty dng c
Nh kho
Vn phng, v.v
Ngoi ra cn c 2 chm mt rng 520 feet v kia rng 119 feet, mt ni c
kh nng sa tu nng 1.000 tn, bn ng ry, by cn trc lu ng, mt l nu chy.
Nhng c s u ta lc trn 53 mu t.*








* Theo MSGS, CP030625Z Dec. 1961; CPF
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 16


NHNG I N-V CHIN U


VNG SNG-NGI

HNH-QUN LU-NG-SNG

T Chc
Hnh-Qun Lu-ng-Sng trc thuc B-T-Lnh Hi-Qun. Mt ph t T-Lnh
Hi-Qun Hnh-Qun Lu-ng-Sng chu trch nhim iu hnh tt c hnh qun trong
sng.

Thnh Phn
Hnh-Qun Lu-ng-Sng gm c:
Vng III Sng-Ngi
Vng IV Sng-Ngi
Lc-Lng Thy-B (Lc-Lng c-Nhim 211)
Lc-Lng Tun-Thm (Lc-Lng c-Nhim 212)
Lc-Lng Trung-ng (Lc-Lng c-Nhim 214)
Giang-on Xung-Phong

Ph T T-Lnh Hi-Qun Hnh-Qun Lu-ng-Sng cui cng: Ph--c
inh Mnh Hng.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 17







VNG III SNG-NGI







T Chc
Vng III Sng-Ngi gm c T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-Trng.
B-T-Lnh t ti Long-Bnh.

Thnh Phn
Cc n v c hu ca Vng III Sng-Ngi gm c:
Giang-on 22 v Giang-on 28 Xung-Phong ng ti Nh-B.
Giang-on 24 v Giang-on 30 Xung-Phong ng ti Long-Bnh.
Nhiu Tin-Doanh Ym-Tr
Ngoi ra, Vng III Sng-Ngi cng c s tng phi ca nhng Lc-Lng c-
Nhim (Task Forces) 211, 212, 214.

Phm Vi Hot ng
Vng hot ng ca Vng III Sng-Ngi gm sng rch thuc cc tnh: Bin-Ha,
Gia-nh, Long-An, Hu-Ngha, Bnh-Dng, Ty-Ninh, v. v

T-Lnh cui cng: Hi-Qun i-T Trnh Quang Xun.















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 18





VNG IV SNG-NGI







T Chc
B-Ch-Huy Vng IV Sng-Ngi gm: T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
T-Lnh Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi kim T-Lnh Hm-i c-Nhim 21.
V hnh qun, Hm-i c-Nhim 21 ch huy v iu ng cc Lc-Lng c-
Nhim tng phi v Lc-Lng Hi-Qun c hu thuc Vng IV Sng-Ngi.
B-T-Lnh t ti Cn-Th.

Thnh Phn
n v c hu ca Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi gm nhng Giang-on Xung-
Phong sau y:
Giang-on 21 v Giang-on 33 ng ti M-Tho.
Giang-on 23 v Giang-on 31 ng ti Vnh-Long.
Giang-on 26 ng ti Long-Xuyn.
Giang-on 25 v Giang-on 29 ng ti Cn-Th.
Nhiu Cn-C v Tin-Doanh Ym-Tr
Ngoi nhng n v c hu k trn, Vng IV Sng-Ngi cng c s tng phi ca
3 Lc-Lng c-Nhim 211, 212 v 214.

Phm Vi Hot ng
a bn hot ng ca Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi gm tt c sng rch cc tnh:
nh-Tng, Kin-Tng, Kin-Phong, An-Giang, Chu-c, G-Cng, Phong-Dinh,
v.vv c chia lm 3 vng. Mi Lc-Lng c-Nhim chu trch nhim mt vng
ym tr cho mt S-on B-Binh,

T-Lnh cui cng: Ph--c ng Cao Thng.








Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 19











LC-LNG THY-B
(Lc-Lng c-Nhim 211)





T Chc
B-Tham-Mu Lc-Lng Thy-B gm c: T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
Lc-Lng Thy-B c chia thnh 3 Lin-on. Mi Lin-on c 2 Giang-on
c ch huy bi mt Thiu-T hoc i-y Hi-Qun v c iu hnh nh sau:
Lin-on I Thy-B
Danh xng khc l Lin-on c-Nhim 211.1
Gm 2 Giang-on 70 v 71 Thy-B.
Hu c ti Long-Ph.
Nhim v: Phi hp hnh qun vi cc chi khu thuc tiu khu Sc-Trng v h
tng nhng on thng thuyn ch nhu yu phm t Bc-Liu, Sc-Trng v
Saigon.
Lin-on II Thy-B
Danh xng khc l 211.2.
Gm 2 Giang-on 72 v 73 Thy-B.
Hu c ti C-Mau.
Nhim v: Ym tr Trung-on 32 B-Binh, ng thi phi hp hnh qun v
tip t cho cc n v thuc vng C-Mau.
Lin-on III Thy-B
Danh xng khc l 211.3
Gm 2 Giang-on 74 v 75 Thy-B.
Hu c ti Rch-Si.
Vng hot ng: Tun tiu, kim sot nhng thy l ca hai tnh Kin-Giang v
Chng-Thin.

Trang B
Mi Giang-on Thy-B c trang b:
4 Alpha
5 Tango
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 20

1 Monitor Combat
1 Monitor Commandement
i hnh di chuyn *:
2 Trc mn **
2 Alpha
Monitor Combat
5 Tango ch qun
Monitor Commandement
2 Alpha
V chin trng i hi, B-T-Lnh Lc-Lng Thy-B bin ci mi Alpha
trang b thm 1 sng 81 ly trc x.
Lc-Lng Thy-B cn c Cn-C Ym-Tr t ti Bnh-Thy, Cn-Th cung
cp nhin liu cng nh sa cha v tu b chin nh.

T-Lnh cui cng: Hi-Qun i-T Nguyn B Trang.































* i hnh c th thay i ty theo nhu cu chin trng.
** Trc nm 1973, trong nhng cuc hnh qun ca cc n v thuc S-on 21 B-Binh ti U-Minh thng
c nhiu cuc chuyn qun; v vy, mi Giang-on Thy-B c trang b thm cc giang nh r v trc mn. Hai
giang-nh ny thng c i u.





Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 21











LC-LNG TUN-THM
(Lc-Lng c-Nhim 212)







Lc-Lng Tun-Thm (LLTT) l hu thn ca Task Force 116 Hoa-K, di s
iu ng hnh qun ca Commander of Naval Forces Vit-Nam.
Task Force 116 c thnh lp ngy 15 thng 3 nm 1966 ti cn c Hi-on 22
Xung-Phong, Nh B, di quyn ch huy ca Hi-Qun i-T Burton B. William, Jr.
Tng s giang nh u tin l 60 PBR.

T Chc
B-Tham-Mu LLTT gm c T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-Trng.
B-T-Lnh hnh qun ng ti Chu-Ph, Chu-c. V sau, B-T-Lnh hnh
qun di v Bnh-Thy, Cn-Th. Nm 1973, B-T-Lnh hnh qun di v M-Tho.
Lc-Lng Tun-Thm gm 14 Giang-on, k t Giang-on 51 Tun-Thm cho
n Giang-on 64 Tun-Thm v c chia thnh 4 Lin-on, gi l Lin-on c-
Nhim.
Mi Lin-on c-Nhim gm 2 hoc 3 Giang-on do mt Thiu-T hoc Trung-
T Hi-Qun ch huy.

Phi Tr
Lin-on c-Nhim 212.1 gm cc Giang-on 51 Tun-Thm, 52 Tun-
Thm v 53 Tun-Thm; chu trch nhim c Khu Rng St, sng Lng-To,
sng Soi Rp, sng ng Tranh; hu c Nh-B.
Lin-on c-Nhim 212.2 gm cc Giang-on 54 Tun-Thm, 55 Tun-
Thm v 56 Tun-Thm; c trch hnh qun vng Tn-Chu, Chu-c, Cao-
Lnh, NeakLuong; hu c Tn-Chu.
Lin-on c-Nhim 212.3, gm cc Giang-on 57 Tun-Thm, 58 Tun-
Thm v 60 Tun-Thm; chu trch nhim cc vng Long-An, Vm C ng,
Vm C Ty, Kin-Tng, Ty-Ninh; hu c Bn-Lc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 22

Lin-on c-Nhim 212.4 gm cc Giang-on 61 Tun-Thm, 62 Tun-
Thm v 63 Tun-Thm; chu trch nhim vng Rch-Gi, H-Tin, sng Ci
Ln; hu c Rch-Si.
Giang-on 64 Tun-Thm c bit phi cho B-T-Lnh Vng I Duyn-Hi;
trch nhim tun thm trn sng Hng; hu c Hu.
Giang-on 59 Tun-Thm tr b.
Mi Giang-on Tun-Thm c 20 PBR, do mt i-y hoc Thiu-T ch huy; v
c chia thnh 5 Lin-i.
Mi Lin-i c 4 PBR do mt Trung-y ch huy.
Mi PBR c t 4 n 5 nhn vin do mt h s quan Hi-Qun lm thuyn trng.
PBR c chiu di 31 feet, chiu ngang 10 feet ri, v bng nha (fiberglass), nh,
vn tc cao khong 32 km/gi chy bng my phn lc, khng c chn vt cho nn rt
thch hp trn nhng sng cn.
Mi PBR c trang b 2 radio, 1 radar, my truyn tin cc mnh, ng dm hng
ngoi tuyn, sng ci 81 ly v 12 ly 7 i; trong nhiu trng hp, PBR cng c trang
b sng 50 ly i, 7 ly 62 v 20 ly.

Phm vi hot ng
Trch nhim trc tip vng bin gii Tn-Chu, Hng-Ng, Chu-c. H-Tin,
Cao-Lnh, v. v
Ngoi ra Lc-Lng Tun-Thm cng c tng phi cho nhng vng hnh qun v
trc thuc di s ch huy ca vng .

T-Lnh u tin v cng l T-Lnh cui cng: Ph--c Nghim Vn Ph.






















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 23








LC-LNG TRUNG-NG
(Lc-Lng c-Nhim 214)






T Chc
B-Ch-Huy Lc-Lng Trung-ng gm c T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-
Mu-Trng.
B-Ch-Huy c t ti ng-Tm, thuc tnh nh-Tng.
V hnh chnh, Lc-Lng Trung-ng gm c:
Lin-on Ngi Nhi
2 Giang-on Trc-Li
4 Giang-on Ngn-Chn
Nhiu Cn C Hi-Qun
Giang-on Ngn-Chn c trang b cng loi chin nh vi Giang-on Thy-B
v c thm my phun la. Mi Giang-on Ngn-Chn c ch huy bi mt Thiu-T
hoc i-y Hi-Qun.
V hnh qun, Lc-Lng Trung-ng c tng phi 2 Giang-on Tun-Thm v
2 Giang-on Xung-Phong.
Lc-Lng Trung-ng c 300 s quan, khong 3.000 binh s v c chia lm 3
Lin-on. Mi Lin-on gm 2 Giang-on v t di s ch huy ca mt Thiu-T
hoc Trung-T Hi-Qun.
Hu c ca cc Lin-on:
Lin-on 214.1 ng ti Tuyn-Nhn.
Lin-on 214.2 ng ti Kinh Ch Go.
Lin-on 214.3 ng ti Cao-Lnh.

Vng Hot ng
Min Tin-Giang, t bn ny sng Cu-Long cho n sng Vm-C, gm cc tnh
nh-Tng, Vnh-Long, Kin-Tng, v.v

T-Lnh cui cng: Hi-Qun i-T Nguyn Vn Thng.




Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 24

GIANG-ON XUNG-PHONG

T Chc
Ch-Huy-Trng ca mi Giang-on Xung-Phong (River Assault Group) c th l
Thiu-T hoc i-y Hi-Qun. V sau, v thiu s quan, mt s s quan tt nghip t
trng B-Binh Th-c bit phi cng c hun luyn gi nhng chc v ny.

Trang B
Mi Giang-on Xung-Phong c trang b:
6 LCVP mi LCVP c 1 i bc 20 ly v 2 trung lin 7 ly 62.
6 Fom mi Fom c 1 i lin 12 ly 7 v 3 trung lin 7 ly 62.
4 LCM mi LCM c 2 i bc 20 ly v 2 i lin 12 ly 7.
1 Combat, c trang b: 1 i bc 40 ly, 1 sng ci 81 ly, 2 trung lin 7 ly 62 v
1 i lin 12 ly 7.
1 Commandement, c trang b: 2 i lin 12 ly 7 hoc 1 i lin 40 ly, 2 trung
lin 7 ly 62 hoc 20 ly v 1 sng ci 81 ly.
Ngoi ra, trn mi giang nh u c sng c nhn nh M79, M16 v 57 trc x.

Nhim V
Chuyn vn, ym tr v phi hp hnh qun vi qun bn.

Vng Hot ng
Tt c sng rch thuc min Nam Vit-Nam.
i hnh di chuyn *:
2 LCVP
2 FOM
1 Combat
1 LCM
2 LCVP
1 LCM
2 FOM
1 LCM
2 LCVP
1 LCM
1 Commandement
2 FOM










* i hnh c th thay i ty theo nhu cu chin trng.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 25

LIN-ON TUN-GIANG

Thnh Lp
p ng nhu cu chin trng, Lc-Lng Giang-Phng c thnh lp v trc
thuc B-T-Lnh a-Phng-Qun.
V sau, danh xng Lc-Lng Giang-Phng c i thnh Lin-on Tun-Giang,
trc thuc B-T-Lnh Hi-Qun.
B-Ch-Huy Lin-on Tun-Giang t ti Saigon.

T Chc
Kha Tun-Giang u tin do Hi-Qun hun luyn. Sau , Trung-Tm Hun-
Luyn Tun-Giang c thnh lp ti Ct-Li.
Ba i i sa cha c t ti Saigon, Cn-Th v M-Tho.

Qung Tr
V hnh chnh: B-Ch-Huy Lin-on Tun-Giang trc thuc B-T-Lnh Hi-
Qun v qun tr nhn vin, thuyn chuyn, b nhm, tip liu, sa cha, v.vV hnh
qun: i-i Tun-Giang t di s iu ng v x dng ca Tiu-Khu.

Thnh Phn
Lin-on Tun-Giang gm 24 i-i, k t i-i 11 Tun-Giang n i-i
35 Tun-Giang.
Mi i-i Tun-Giang c mt Thiu-T hoc i-y ch huy.

Trang B
i-i Tun-Giang c trang b 1 LCM 8 v 8 hoc 9 LCVP.
Mi giang nh c trang b i lin 50, i lin 30 v M72.

Nhim V
Mi Tiu-Khu c tng phi mt hoc hai i-i Tun-Giang thc hin nhng
nhim v sau y:
Chuyn ch B-Binh v phi hp nhng n v bn tham d cc cuc hnh qun
do Tiu-Khu t chc.
Kim sot ghe thuyn khm ph v ngn chn s xm nhp ca ch.
Tun tiu v gi an ninh cu cng trn nhng thy trnh do Tiu-Khu ch nh.
Bo v an ninh p, x, ym tr ha lc v tip vin n bt ven sng.
H tng x-lan n, du, thc phm, v.v

Ch-Huy-Trng cui cng: i-T K-Thut Nguyn Vn Kinh.









Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 26











LC-LNG C-NHIM 99

Thnh Lp
Ngay sau khi tr li nhm chc T-Lnh Hi-Qun ln th hai, Ph--c Chung
Tn Cang ra lnh thnh lp Lc-Lng c-Nhim 99 trong vng 24 ting ng h. Lc-
Lng ny c t di s iu ng trc tip ca T-Lnh Hi-Qun ch khng theo
h thn qun giai. Hu c l Cn-C Hi-Qun Nh-B.
V tnh cch cp thi, B-Tham-Mu Lc-Lng ch gm c: Ch-Huy-Trng, mt
Trung-y, mt ti x v mt thng s v tuyn.

Trang B
Lc-Lng c-Nhim 99 gm 50 chin nh, l s kt hp ca cc Giang-on: 42
Ngn-Chn, 59 Tun-Thm, mt phn ca Giang-on 22 Xung-Phong, mt ton trc
vt, mt ton tin-phong-nh, mt trung i Hi-Kch, 3 sng phun la.

Phm Vi Hot ng
Lc-Lng c-Nhim 99 c xem nh Lc-Lng tng tr b ca Hi-Qun, vi
mc ch gii ta p lc nng ca ch bt c ni no thuc phm vi hot ng ca
Hi-Qun.

Ch-Huy-Trng u tin v cng l cui cng: Hi-Qun i-T L Hu Dng.














Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 27






VNG DUYN-HI

HNH-QUN LU-NG-BIN
Lc-Lng Duyn-Phng (Lc-Lng c-Nhim 213)

T Chc
Hnh-Qun Lu-ng-Bin trc thuc B-T-Lnh Hi-Qun. Ph-T T-Lnh Hi-
Qun Hnh-Qun Lu-ng-Bin chu trch nhim tt c hnh qun trn bin.

Thnh Phn
Vng Duyn-Hi t v tuyn 17 n C-Mau c chia lm 5 Vng. Mi Vng
Duyn-Hi c mt Lc-Lng c-Nhim, gm nhng chin hm bit phi, Lc-Lng
c hu (Duyn-on) v Hi-i Duyn-Phng.

Trang B
Mi Hi-i Duyn-Phng c trang b khong 30 PCF v Coast Guard.
Mi PCF c trang b 1 sng ci 81 ly t pha sau, bn trn l i lin 12 ly 7.

Hnh Qun
Tt c Lc-Lng c-Nhim ca 5 Vng Duyn-Hi trc thuc Lc-Lng c-
Nhim 213.

Ph-T T-Lnh Hi-Qun Hnh-Qun Lu-ng-Bin cui cng: Ph--c
Nguyn Hu Ch. *
















* Tn tht v chc v ca C thi s Hu Phng.



Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 28

HM-I

T Chc
B-T-Lnh Hm-i gm c T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-Trng; c
t ti Hi-Qun Cng-Xng.
Hm-i gm 3 Hi-i.
Hi-i I Tun-Duyn gm:
PGM t HQ 601 n HQ 619.
LSIL t HQ 327 n HQ 331.
LSSL t HQ 225 n HQ 231.
Nhim v: tun tiu, kim sot vng cn duyn.
Hi-i II Chuyn-Vn gm:
LST t HQ 500 n HQ 505.
LSM t HQ 400 n HQ 406.
LST loi ln HQ 800 v HQ 801.
LCM t 530
YOG t HQ.470 n HQ 475.
C-Xng-Hm HQ 802.
Nhim v: Hnh qun b, ym tr tip vn, y-t, sa cha.
Hi-i III Tun-Dng gm:
PCE HQ 7, PCER HQ 12 v HQ 14.
WHEC HQ 2, HQ 3, HQ 5, HQ 6, HQ 15, HQ 16 v HQ 17.
DER HQ 1 v HQ 4.
Nhim v: Tun tiu, ngn chn, nghnh chin khi tu ch xm nhp hi
phn Vit-Nam.

Phm Vi Hot ng
Khp 4 vng chin thut, t v tuyn 17 n C-Mau, c bin ln sng.

T-Lnh Hm-i cui cng: Hi-Qun i T Phm Mnh Khu.


Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 29


VNG I DUYN-HI


T Chc
B-T-Lnh Vng I Duyn-Hi gm c T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
B-T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi kim Ch-Huy-Trng Khu Qun-S
Tin-Sa, gm tt c n v Hi, Lc, Khng-Qun n tr ti bn o Sn-Ch.
B-T-Lnh Vng I Duyn-Hi t ti Tin-Sa -Nng.
Thnh phn c hu gm nhng n v sau y:
Hi-i I Duyn-Phng.
Giang-on 32 Xung-Phong ti Hu.
Giang-on 92 Trc-Li ti Thun-An.
Giang-on 60 Tun-Thm ti Thun-An.
Duyn-on 11 ti Ca-Vit.
Duyn-on 12 ti Thun-An.
Duyn-on 13 ti ca T-Hin.
Duyn-on 14 ti Hi-An.
Duyn-on 15 ti Chu-Lai.
Duyn-on 16 ti Qung-Ngi.
4 i kim-bo: 101 ti ni La-Ng, Hu; 102 Sn-Ch; 103 C Lao R; 104
Sa-Hunh.
Nhiu Cn C v Tin-Doanh Ym-Tr.
Ngoi ra, vng I Duyn-Hi cn c nhiu chin hm bit phi.

Phm Vi Hot ng
Vng Duyn-Hi v sng rch cc tnh Quang-Tr, Tha-Thin, -Nng v Qung-
Ngi.

T-Lnh cui cng: Ph--c H Vn K Thoi.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 30


VNG II DUYN-HI


T Chc
B-T-Lnh Vng II Duyn-Hi gm T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
B-T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi t ti Cam Ranh v gm cc n v sau
y:
Hi-i II Duyn-Phng ng ti Qui-Nhn.
Duyn-on 21 ti Qui-Nhn.
Duyn-on 22 ti Poulo Gambir.
Duyn-on 23 ti Sng-Cu.
Duyn-on 24 ti Tuy-Ha.
Duyn-on 25 ti Hn-Khi.
Duyn-on 26 ti Bnh-Ba.
Duyn-on 27 ti Phan-Rang.
Duyn-on 28 ti Phan-Thit.
Cc Cn-C Ym-Tr.
Nhiu i-Kim-Bo.
Mt s chin hm bit phi.

Phm Vi Hot ng
Vng II Duyn-Hi trch nhim vng duyn hi thuc cc tnh Bnh-nh, Ph-Yn,
Khnh-Ha, Cam-Ranh, Phan-Rang v Phan-Thit.

T-Lnh cui cng: Ph--c Hong C Minh.








Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 31


VNG III DUYN-HI


T Chc
B-T-Lnh Vng III Duyn-Hi gm T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
B-T-Lnh Hi-Qun Vng III Duyn-Hi ng ti Ct-L v gm nhng n v
sau y:
Hi-i III Duyn-Phng, ng ti Ct-L.
Duyn-on 33 ti Rch-Da.
Duyn-on 34 ti Bn-Tre.
Duyn-on 35 ti Tr-Vinh.
Cn-C Ym-Tr Ct-L.
Bnh x Vng-Tu.
Cc i kim bo: 301 Dakoo, Bnh-Tuy; 302 Ni Ln; 304 t trn mt
chin hm, neo ngoi khi Ba-ng.
Nhiu chin hm bit phi.

Phm Vi Hot ng
Min Duyn-Hi thuc cc tnh Phc-Tuy, G-Cng v Kin-Ha.

T-Lnh cui cng: Ph--c V nh o.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 32













VNG IV DUYN-HI

T Chc
B-T-Lnh Vng IV Duyn-Hi gm T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
B-T-Lnh Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi c t ti Ph-Quc v gm nhng
n v sau y:
Hi-i IV Duyn-Phng ng ti An-Thi.
Duyn-on 42 ti Hn Nam-Du.
Duyn-on 43 ti Sng ng-c, C-Mau.
Duyn-on 44 ti Kin-An, Rch-Gi; trch nhim vng U-Minh-Thng, ca
sng Ci-Ln v Ci-B.
Duyn-on 45 ti Bc-o, H-Tin.
Cn-C Ym-Tr v Tip-Vn.
Nhiu i kim bo.

Phm Vi Hot ng
T mi C-Mau n bin gii Min Vit, trong vnh Thi-Lan.

T-Lnh cui cng: Hi-Qun i-T Nguyn Vn Thin.












Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 33









VNG V DUYN-HI

T Chc
B-T-Lnh Vng V Duyn-Hi gm T-Lnh, T-Lnh-Ph v Tham-Mu-
Trng.
B-T-Lnh Vng V Duyn-Hi t ti Nm-Cn thuc tnh An-Xuyn.
Lc-Lng c hu Hi-Qun Vng V Duyn-Hi
gm:
Hi-i V Duyn-Phng.
Giang-on 43 Ngn-Chn.
Giang-on 53 Tun-Thm.
Duyn-on 36 ti ca nh-An.
Duyn-on 41 ti Poulo Obi.
i kim bo 401 t trn ni Poulo Obi.
Cn-C Hi-Qun.
Tin-Doanh Ym-Tr.
Nhiu chin hm bit phi.

Vng Hot ng
Vng V Duyn-Hi trch nhim min Duyn-Hi ca
cc tnh Ba-Xuyn, Bc-Liu, An-Xuyn (C-Mau), mt
phn duyn hi ca tnh Kin-Giang (Rch-Gi) v cc
o Poulo Obi, Fais Obi, v.v
Ngoi ra, Giang-on 43 Ngn-Chn v Giang-on
53 Tun-Thm chu trch nhim sng Nm-Cn gii
hn t ca B- n ca By-Hp sng ng-Cng
v Chi-Khu Nm-Cn.

T-Lnh cui cng: Hi-Qun i-t Nguyn Vn May.







Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 34






LC-LNG HI-THUYN








Thnh Lp
Khi thy, Lc-Lng Hi-Thuyn l mt Lc-Lng bn qun s, do s quan Hi-
Qun tuyn m, hun luyn v ch huy. Thi gian hun luyn l ba thng.
Khi mi thnh lp, mi n v ca Lc-Lng Hi-Thuyn c gi l i Hi-
Thuyn v on vin u xm trn ngc hai ch St Cng.

T Chc
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Thuyn t Ph-Quc; n thng 2 nm 1963 c
di v Cam-Ranh.

Thnh Phn
Mi i Hi-Thuyn c mt Thiu-y hoc Trung-y ch huy v gm c:
3 ghe Ch-Lc mi ghe Ch-Lc c trang b 1 i lin 50 trc mi, 1 i
lin 30 sau li v nhiu sng c nhn.
3 ghe Di-C mi ghe Di-C c trang b 2 i lin 30 v nhiu sng c nhn.
20 ghe Bum ch c trang b sng c nhn.
Ghe Yabuta c trang b 2 i bc 20 ly bn hng.
Y phc ca on vin l b ba en.

Nhim V
Tun tiu, kim sot v ngn chn s xm nhp v tr trn ca Vit-Cng vo nhng
lng ven bin

Phm Vi Hot ng
Dc theo min duyn hi Nam Vit-Nam
Sau khi c st nhp vo Hi-Qun, danh xng i Hi-Thuyn c i l Duyn-
on v on vin mc qun phc Hi-Qun.

Cp s ca mi Duyn-on l Thiu-T.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 35

LIN-ON NGI NHI









Thnh Lp
Lin-i Ngi Nhi c thnh lp nm 1961, gm ton qun nhn tnh nguyn.
Ngay sau khi c thnh lp, 12 nhn vin tt nghip kha Bit-Hi U.D.T. ti i-
Loan hun luyn li cho Ngi Nhi Hi-Qun.

T Chc
B-Ch-Huy Lin-on Ngi Nhi trc t ti Ty Qun-Cng, trong Hi-Qun
Cng-Xng; sau di v Cn-C Hi-Qun Ct-Li, t di s ch huy ca Lc-Lng
c-Nhim Trung-ng 214.
Trc nm 1968, Lin-i Ngi Nhi ch ph trch nhng cng tc thm st hnh
qun, b, ln v vt tu.
T nm 1968 tr v sau, kh nng Ngi Nhi Hi-Qun Vit-Nam c tn dng
ng mc khi Lin-on Ngi Nhi bt u bit phi nhn vin cho cc ton Ngi
Nhi M SEAL team khp 4 vng chin thut v cho c chin dch Phng-Hong.
Nm 1971, mt s s quan tr, xut thn t Trng s quan B-Binh Th-c tnh
nguyn gia nhp v c hun luyn theo nhng kha Hi-Kch Ngi Nhi Vit-Nam.
Nm 1972, qun s Ngi Nhi t 80 tng ln 600. Lin-i Ngi Nhi tr thnh
Lin-on Ngi Nhi v gm c:
Hi-Kch (SEAL Sea, Air, and Land Forces)
Bit-Hi (UDT Underwater Demolition Team)
Tho g n dc (EOD Explosive Ordinance Disposal)
Trc Vt (vt tu)
Phng th hi cng
Giang-on ym tr Hi-Kch (chuyn ch hnh qun)
Ton ym tr tip vn

Nhim V
Xm nhp vng t ch, chng c cng thy Vit-Cng, vt tu, cu t binh, v.v

Phm Vi Hot ng
Ngi Nhi c th hot ng trong sng ln ngoi bin.
Bt c lc no Lin-on Ngi Nhi cng c t 15 n 20 ton thuc cc ngnh
bit phi khp ni.
Kha Ngi Nhi cui cng l Kha 8.

Ch-Huy-Trng cui cng: Hi-Qun Trung-T Trnh Ha Hip.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 36






BIT-HI
Thuc S Phng-V Duyn-Hi









T Chc
Bit-Hi c chia ra 3 nhm: Vega, Lucky v Romulus. C ba nhm u sng trong
cc tri dc theo bi bin t M-Kh n cha Non-Nc. Tri n cch tri kia khong
mt cy s. Trc mt tri l bin v sau lng l rng dng liu.
Mi tri u c dn s chin u lo canh gc v vn m thc. Bit-Hi ch lo tp
v thi hnh cng tc cho n khi gii nhim hoc t xin rt lui.

Tuyn M
Mun tr thnh mt Bit-Hi, hc vin phi hi nhng iu kin: Th cht khe
mnh, cng trng; tinh thn can m, t tin, kn o; phn ng bn nhy xoay tr khi
lm nn v c sc chu ng phi thng.

Hun Luyn
Kha I Bit-Hi
Thng 10 nm 1962, kha Bit-Hi u tin ti Vit-Nam do Ngi Nhi M
(U.S. Navy SEALs) v mt s Bit-Hi Vit-Nam tt nghip ti i-Loan hun
luyn. Kha ny c mt s-quan duy nht Hi-Qun Trung-y Trnh Ha Hip,
xut thn kha 7 Hi-Qun Nha-Trang v mt s h s quan Hi-Qun, cn hu
ht l nhn vin Hi-Thuyn.
Kha ny ra trng vo thng 1 nm 1963 ri xin chuyn sang S Phng-V
Duyn-Hi, chuyn thi hnh cng tc xm nhp min Bc, t bc v tuyn 17.
Kha II Bit-Hi
Cng c t chc tng t nh kha I. Hi-Qun Thiu-y Phan Tn Hng,
xut thn kha 9 Hi-Qun Nha-Trang, l s-quan th hai theo th hun.
Kha I v kha II Bit-Hi c hun luyn ti -Nng. Nhng kha k tip c
hun luyn ti cc a im khc nhau nh: Nha-Trang, Cam-Ranh, Vng-Tu, v.v
Bit-Hi c hun luyn nh mt ip vin chin tranh thun ty thch nghi vi
mi mi trng nh ln, b v nhy trc thng t mt cao kh nguy him m
khng cn d. Bit-Hi bit x dng tt c mi loi v kh ca ta cng nh ca ch
v c kh nng xm nhp, trn thot v sng cn.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 37

Thi gian hun luyn l 16 tun l, k c Tun l a ngc. Mun vt qua Tun
l a ngc, hc vin phi qua nhiu th thch nh: Cho ghe 115 dm, chy b 75 dm,
mang tu i 21 dm, bi 10 dm, bi trong khi tay v chn b tri ly ti liu di y
nc bng ming. Bit-Hi phi chu ng c nhng khc nghit ca nng,
lnh, su v cao.
V nhng iu kin hun luyn tr thnh mt Bit-Hi rt khc khe cho nn Bit-
Hi Hoa-K c cu: The only easy day was yesterday!

Nhim V
Mi nhm hot ng trong mt lnh vc khc nhau.
Nhm Vega c hun luyn b, t kch, ph cu bng cht n v bt
ngi ngoi Bc v ly tin tnh bo. Nhm ny x dng Bazooca v 75 ly khng
git.
Nhm Romulus chuyn ln bnh hi v b bng cch nhy d xung bin,
mang theo bnh hi v xung cao su.
Nhm Lucky thi hnh cng tc ph hoi kinh t, tuyn truyn, gy xo trn tinh
thn trong hng ng ch. Nhm ny thng bt ng ph trong hp tc x Vit-
Cng em v lng kiu mu Th-Gii T-Do c thnh lp ti C Lao Chm
nui nng, cho n ung sung sng, hc v i sng t do; sau nhng ngi
ny c th v Bc li tuyn truyn. Nhiu ngi trong s ny xin li min
Nam, nhng khng c chp thun.
Trc khi Bit-Hi thc hin mt cng tc no th nhn vin phi c hun luyn v
thc tp da theo a hnh, a vt do khng nh U2 cung cp ca nhng a im m
cng tc s c thi hnh.
Trong khi thi hnh nhim v Bit-Hi thng bi tng cp tng tr ln nhau.
Phng thc ny c gi l Buddy System.
Khi Lc-Lng Hi-Tun cha thnh lp, Vit-Cng b tr nhiu v tr ng qun dc
theo duyn hi k t pha Bc v tuyn 17. V sau, nhng n v Vit-Cng ny b Bit-
Hi tn cng v bn ph lin min, Vit-Cng di qun vo su trong ni a.
Sau khi Vit-Nam ha chin tranh, i-i Hi-Kch c bit phi cho cc Giang-
on, Duyn-on hay nhng Cn-C Hi-Qun trn khp lnh th min Nam.
Nhim v ca Hi-Kch cng tng t nh Bit-Kch, ngha l t nhp vo nhng
mc tiu ven bin hoc sng rch.
Mt ton Hi-Kch c bit phi thng trc cho Cn-C Hi-Qun Nm-Cn. i
i vt tu trang b dng c ln v trc vt, lu ng cc ni, nht l Vng IV Sng-
Ngi. i i tho g n dc cng bit phi nhn vin n nhng B-Ch-Huy Vng.

Tm hot ng xa nht ca Bit-Hi l Hi-Phng.







Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 38









LC-LNG HI-TUN










T Chc
Lc-Lng Hi-Tun thuc S Phng-V Duyn-Hi, ng ti Tin-Sa, -Nng.
B-Ch-Huy gm Ch-Huy-Trng v Ch-Huy-Ph.
Ch-Huy-Trng Lc-Lng Hi-Tun u tin l Hi-Qun Thiu-T Trn Bnh
Sang.
Tt c nhn vin thuc Lc-Lng Hi-Tun, c s quan v lnh, u l nhng qun
nhn tnh nguyn v c bit phi hn cho Lc-Lng c-Bit (Special Operations
Group). Lc-Lng c-Bit ny gm nhiu binh chng khc nhau nh Thy-Qun Lc-
Chin, Khng-Qun, Nhy-D, Bit-Kch, v. vv Hi-Qun l mt thnh phn trong c
cu ny.

Trang B
Khinh-Tc-nh (PT).
PT di khong 80 feet, v bng nha, my chy bng du cn, c ng ti Na-Uy
(Norway), vn tc trn 50 hi l mt gi. Nhng PT thuc S Phng-V Duyn-Hi c
bit danh l Nasty v Swift.
Mi PT c trang b:
1 sng ci 130 hoc 81 ly, quay v nhm c, t sau i ch huy.
2 i lin 50 i t hai bn.
1 trng pho phng khng 40 ly, hai nng, bn t ng.
PT c ch to phng thy li, nhng cng tc ca Lc-Lng Hi-Tun khng
cn n, cho nn khng trang b.
Mi PT c mt hm trng cp bc i-y Hi-Qun mt hm ph, mt c kh
vin v mt s nhn vin. Mi ln hnh qun thng i chung 2 hoc 3 PT ym tr ln
nhau.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 39

Nhim V
Nhim v ca Lc-Lng Hi-Tun l dng PT a Bit-Hi hoc nhng ngi c
nhim v lin h, vt v tuyn 17, xm nhp Bc Vit. Cng tc thng c thc hin
ban m v ch vi mc ch thu thp tin tc tnh bo.

Phm Vi Hot ng
Dc v tuyn 17 cho n Hi-Phng
Sau khi thi hnh cng tc t Bc v, PT Hi-Qun V.N.C.H. thng b PT Vit-Cng
chn nh, khong Hn-Cp. PT Hi-Qun V.N.C.H. cng thng b Mig Bc-Vit bay
tng cp pht gic bng radar v dng ha tin tm nhit tn cng.
Hi-Qun Vit-Cng c trang b 12 P4.
Vit-Cng thng dng loi tu Kronstaff, vn tc khong 35 hi l mt gi v loi
P4 vn tc 65 hi l mt gi v c trang b 6 gin i lin 50 i tn cng PT Nam
Vit-Nam. PT Nam Vit-Nam va phn cng va lui v di v tuyn 17 khi b l.
Lc-Lng Hi-Tun a Bit-Kch xm nhp Bc Vit ln u tin vo thng 2 nm
1964.
Khi mi thnh lp, Lc-Lng Hi-Tun c khong 20 PT. n cui nm 1970, theo
tinh thn Ha m Paris, Vit-Cng yu cu M hy b nhng cng tc tnh bo ngoi
Bc. M nhng b.
Lc-Lng Hi-Tun ngng hot ng v gii tn.























Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 40

CHNG IV

CUC M THOI BT NG

Vo cui thng 2 nm 1975, mt phi on lng ng, gm nhiu ngh s v dn
biu Hoa-K n Saigon vi mc ch tm hiu thc trng v thnh qu ca vn Vit-
Nam-Ha chin tranh, duyt xt thnh cu ca Tng-Thng Ford v vic xin chun chi
ngn khong 300 triu M-Kim vin tr b tc cho Vit-Nam Cng-Ha.
Trong phi on lng ng Hoa-K c nhiu ngh s v dn biu phn chin. Nhng
ng k nht l dn biu phn chin Bella Abzug, thuc Dn-Ch, New York.
Phi on ving thm B-T-Lnh Hi-Qun v Hi-Qun Cng-Xng tm hiu
v nhng n lc t tc t cng qua chng trnh ng tu Ferro Ciment ca Hi-Qun
Vit-Nam.
T-Lnh Hi-Qun ch nh Hi-Qun i-T Kim, Tham-Mu-Ph hnh qun
B-T-Lnh Hi-Qun, hng dn phi on.
Xut thn kha 3 Brest, i-t Kim l mt trong nhng s quan Hi-Qun rt
uyn chuyn trn mi vn v c kin thc su rng v c qun d, vn ha v chnh
tr. i-T Kim c t vo mt v th thit yu cho s ngoi giao vn kh khn
gia phi on Hoa-K v Hi-Qun V.N.C.H.
D c ch th ca cp trn l phi ht sc mm mng, kho lo khi tip xc vi
phi on Hoa-K, cc s quan cao cp Hi-Qun V.N.C.H. c ch nh tip n phi
on hm cng khng th khng khi bt mn khi thy thi th , thiu l , km
thn thin ca phi on. N dn biu Bella Abzug t c ch xem thng thuyt trnh
vin v c ta bng cch hch mt nhn ngm trn nh trong khi ming nhai ko cao-su
chp chp!
Trong khi phi on lng ng ang l l nghe i-T on Ngc Bch, Ch-Huy-
Trng Hi-Qun Cng-Xng, thuyt trnh th Dn Biu Murtha ko i-T Kim
ra ngoi, hi nh:
- Nu phi chuyn binh s t -Nng v y, Hm-i Hi-Qun Vit-Nam c th
ch ti a bao nhiu S on?
Vi phn ng ca mt s quan hnh qun, i-T Kim ngh n s chuyn vn
hnh qun, cho nn ng p:
- Mt S on l ti a, v Hm-i chuyn vn ca Hi-Qun Vit-Nam khng
c trang b chuyn ch c gii v v kh nng.
Dn Biu Murtha gt ngang:
- Khng! Ti khng mun ni n hnh qun. Nu phi rt binh khn cp, bng tt c
chin hm ca Hm-i Hi-Qun Vit-Nam, i-T ngh c th ch ti a bao nhiu
binh s ch ngi thi?
Vn cha hiu dng ca Dn Biu Murtha, i-T Kim hi gn:
- K c nhng chin hm tun dng?
- Vng! K c nhng chin hm tun dng. V, nu cn, b li c gii.
t ai ngh rng cuc m thoi ngn ngi ngm bo trc nhng tai bin sp ph
chp xung Qun-Khu I!


Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 41










CHNG V

NHNG BIN CHUYN QUN S V CC CUC RT QUN

VNG I DUYN-HI

K t sau khi Ban-M-Thut tht th, ngy 11 thng 3 nm 1975, s tun tiu ca
Hi-Qun V.N.C.H. c thay i nh sau: Cc trc tun dng c rt li ti thiu.
Cc trc ngang t b ra n 150 hi l c hy b; ch cn trc dc theo duyn hi vn
hot ng bnh thng.
Khi Vit-Nam Cng-Ha rt khi Pleiku, ngy 16 thng 3 nm 1975, Hi-Qun c
lnh chun b tt c chin hm. Hu ht chin hm dn v min Trung, u tin l -
Nng, t di s x dng ca T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi: Ph--c H
Vn K Thoi.
Hi-Qun cng dn nhiu n lc bo v nhng n v Hi-Qun ti Thun-An.
T-Lnh Hm-i Hi-Qun lp B-Ch-Huy nh ra min Trung. B-Ch-Huy Tin-
Phng Hi-Qun gm:
T-Lnh Hm-i Hi-Qun i-T Nguyn Xun Sn.
Ch-Huy-Trng Hi-i I Duyn-Phng Hi-Qun Trung-T V Vn Hu.
Ch-Huy-Trng Hi-i II Chuyn-Vn Hi-Qun Trung-T L Thun Phong.
Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng Hi-Qun Trung-T Phm ng Lut.
Chc v ny v sau c Hi-Qun Trung-T L Thnh Uyn thay th.
Trng phng hnh qun Hm-i Hi-Qun Thiu-T Ninh c Thun.
Mt s h s quan phng hnh qun
Mt s h s quan k thut
Khi B-T-Lnh Tin-Phng Hi-Qun ln ng ra Trung th i-T Kim
cng thp tng T-Lnh Hi-Qun bay ra Thun-An, n Duyn-on 12, bn nh k
hoch di tn Thy-Qun Lc-Chin t ca Thun-An, nu tnh th bt buc.
Cho n lc cng vn cha c mt Tng lnh no ngh hoc ngh ti mt k
hoch di tn bt c mt binh chng no khc, trong trng hp V.N.C.H. khng gi c
min Trung!
Lc ny vng Tr Thin, t o Hi-Vn tr ra Bn-Hi, c thnh lp B-T-Lnh
c bit, gi l B-T-Lnh Tin-Phng Qun-on I, do Trung-Tng Lm Quang
Thi lm T-Lnh; hu c t ti Mang-C, Hu. B-T-Lnh Tin-Phng vn trc
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 42

thuc s ch huy ca B-T-Lnh Qun-on I, Qun Khu I, do Trung-Tng Ng
Quang Trng lm T-Lnh.
B-T-Lnh Tin-Phng gm:
S-on I B-Binh
S-on I Nhy-D
S-on Thy-Qun Lc-Chin
Lin-on Bit-ng-Qun
Thit Gip
Pho Binh
Tiu-Khu Qung-Tr
Tiu-Khu Tha-Thin
Khng-Qun
Hi-Qun
Hi-Qun c B-Ch-Huy Lin-on c-Nhim ng ti Thun-An; do Hi-Qun
Trung T V Trng Lu ch huy. V sau, Hi-Qun Thiu T Nguyn Vn Hy c
c thay th Trung T Lu. B-Ch-Huy Lin-on c-Nhim gm nhng n v c hu
ca Vng I Duyn-Hi:
Giang-on 32 Xung-Phong, ng ti Hu; do Hi-Qun Thiu T Nguyn Vn
Hy ch huy.
Giang-on 92 Trc-Li, ng ti Thun-An; do Hi Qun Thiu T Nguyn
Hu S ch huy.
Giang-on 60 Tun-Thm, ng ti Thun-An; do Hi Qun Thiu T Trn Vn
Cn ch huy.
Duyn-on 12, ng ti Thun-An; di s ch huy ca i y Sinh.
Duyn-on 13, ng ti ca T-Hin; di s ch huy ca Hi-Qun Thiu T
Trng Vn Phng.
Tin-Doanh Ym-Tr Thun-An.
Cn-C Hi-Qun ti Thun-An.
i kim bo 101, ng ti La-Ch, cch Hu khong 30 cy s.
Ton c trch an ninh, tnh bo.














Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 43






CUC RT QUN TI THUN-AN













Tr li -Nng sau phin hp vi Tng-Thng Nguyn Vn Thiu, vo ngy 10
thng 3, T-Lnh Vng I Chin-Thut, Trung-Tng Ng Quang Trng, iu ng
nhng i n v sau y vo cc v tr chin lc phng th -Nng:
L-on 369 Thy-Qn Lc-Chin ng dc sng B.
L-on 258 Thy-Qun Lc-Chin thay th n v Nhy-D ti pha Bc o
Hi-Vn.
L-on 147 Thy-Qun Lc-Chin n ng mn Bc -Nng.
ng thi Tng Ng Quang Trng cng ra lnh di chuyn tt c sng ln 175 ly
v xe tng M48 t Thun-An v -Nng.
Thi gian ny, mt phi on cao cp Hi-Qun n thm cc n v Hi-Qun ti
Thun-An. Phi on gm:
T-Lnh Hi-Qun -c Lm Ngn Tnh.
T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi Ph--c H Vn K Thoi.
Ch-Huy-Trng Cn C Ym-Tr -Nng Hi-Qun i-T Vng Hu
Thiu.
Phi on ch th trc tip cho Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Hy: Di chuyn nhng
qun dng qu gi ca Tin-Doanh Ym-Tr Thun-An v -Nng, hng ngy r mn
ca Thun-An, ym tr cc LCU qun vn di chuyn i bc 175 ly t Hu v -Nng.
(y l loi i bc c tm bn xa nht, t 25 n 27 km).
Cng tc ang din tin tt p, bng nhin Ch-Huy-Trng Lin-on c-Nhim
c lnh ngng!
Ngy 15 thng 3, L-on 369 Thy-Qun Lc-Chin ri Qung-Tr.
Ngy 17 thng 3, L-on 258 Thy-Qun Lc-Chin rt t Qung-Tr v pha Bc
o Hi-Vn.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 44

Trong mt thi gian ngn, hai i n v ca mt binh chng tinh nhu ri b Qung-
Tr khin dn chng ht hong, m tm nhau i theo. V vy, thnh ph Qung-Tr xem
nh b ng.
Ngy 18 thng 3, tin n S-on Nhy-D s rt khi Vng I cng khin dn chng
hoang mang, lo lng hn.
Thi gian ny c nhiu cuc ng ti M-Chnh. Nhng v Thy-Qun Lc-Chin
di chuyn v Nam thay th cc n v Nhy-D cho nn lc lng phng th M-
Chnh khng cm c c, nh b Qung-Tr, chy v Hu.
Ngy 19 thng 3, Tng-Thng Nguyn Vn Thiu buc Trung Tng T-Lnh vng
I phi gi Hu bng mi gi. Nhng, n ti 19 thng 3, Trung Tng Ng Quang
Trng li nhn c cng in s 2238 t B-Tng-Tham-Mu, bt phi b Hu!
Dng nh gi Hu hay b Hu khng quan trng bng s an ton cho S-on I B-
Binh; v S-on I B-Binh s cn c x dng chin u, bo v mt ni khc!
Theo tin tnh bo, ba S-on Vit-Cng ang sn sng tn cng Hu v -Nng.
S-on th t ang vt v tuyn. Xe tng Vit-Cng ang vt sng Thch-Hn, tin
vo Qung-Tr.
m 19 thng 3, khi Vit-Cng pho kch vo B-T-Lnh Tin-Phng Qun-on
I th ti Thun-An, nhng din tin qun s dn dp xy ra nh sau:
Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Hy nhn ch th t Ph--c H Vn K Thoi:
Di chuyn gia nh binh s Hi-Qun v -Nng.
Chun b mt giang nh c kh nng di chuyn c trn sng ln trn bin v t
h thng truyn tin, sn sng Tng T-Lnh Tin-Phng Lm Quang Thi x
dng.
Duyn-on 12 phi nhng phng hnh qun li cho B-T-Lnh Tin-Phng
thit tr s trn lit nu cn, B-T-Lnh Tin-Phng s xung Thun-An
ch huy, trong trng hp Hu b pho kch hoc tn cng.
Ngy 20 thng 3, ngn chn cuc di tn chin thut ca S-on I B-Binh v cc
lc lng phng th Hu c th xy ra v vi c lp Hu, S-on 324 v 325 Vit-
Cng chn nh S-on I B-Binh pha Nam Hu.
Cng trong ngy 20 thng 3, T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi ch th Duyn-
on 13 a gia nh binh s t ca T-Hin ln Thun-An Hi-Qun Thiu-T
Nguyn Vn Hy x dng LCU a h v -Nng, cng sm cng tt.
Vo thi im ny Hi-Qun Thiu T Nguyn Vn Hy l Ch-Huy-Trng Lin-
on c-Nhim.
Mt gi chiu cng ngy, Trung-Tng Lm Quang Thi v ton th B-Tham-Mu
ca ng di v Thun-An bng xe hi.
n ni, Trung-Tng Thi gi Thiu-T Nguyn Vn Hy vo trnh din v hi:
- Giang nh dnh ring cho ti sn sng cha?
- Tha Trung-Tng, sn sng. l soi nh Monitor Command ca Giang-
on 32 Xung-Phong.
- Chin hm t -Nng n Thun-An cha?
- Trnh Trung-Tng, khong chiu nay th n.
- V vic di tn dn chng th sao?
- Trnh Trung-Tng, gia nh binh s Hi-Qun v mt s ngi thn ca h
c a v -Nng an ton. Cn dn chng, do on LCU ca Qun-Vn t Qui-
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 45

Nhn bit phi, t di s iu ng trc tip ca B-Ch-Huy Qun-Vn, ti ch ym
tr an ninh thi, cho nn ti khng bit.
Khong sau 3 gi chiu, ti cn c Duyn-on 12, Trung Tng Lm Quang Thi
ch ta bui hp quan trng, gm qu v sau y:
i-T Hy, Tham-Mu-Trng B-T-Lnh Tin- Phng.
i-T Tr, T-Lnh-Ph S-on Thy-Qun Lc-Chin.
i-T on, Tnh Trng Tha-Thin.
i-T ph t hnh qun ca Qun-on I do Trung Tng Ng Quang Trng
c.
Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Hy.
Mt Trung-T Khng-Qun.
Mt s trng phng B-T-Lnh Tin-Phng.
T sau khi Phc-Long tht th, Chun Tng Nguyn Vn im, T-Lnh S-
on I B-Binh, e ngi Hu s b c lp, cho nn ng cho d tr thc phm. By gi
Qung-Tr b ng, Tng Nguyn Vn im phi bay v -Nng, trnh Tng Ng
Quang Trng k hoch di chuyn S-on I B-Binh v -Nng bng cch vt qua
ca T-Hin v ni Vinh-Phong. V vy Tng Nguyn Vn im khng th c mt
trong cuc hp ny.
Bui hp din ra rt ngn. Khng-Qun xc nh v chun b s trc thng khin
dng. Hi-Qun trch nhim phi tr tu b ym tr hoc di chuyn S-on Thy-
Qun Lc-Chin cng B-Ch-Huy Tiu-Khu Tha-Thin v theo di tnh trng nhng
chin hm t -Nng ra.
Trong bui hp cui cng ny cng nh nhng cuc hp trc B-T-Lnh
Tin-Phng ch cp n k hoch di tn Thy-Qun Lc-Chin v S-on I B-
Binh v -Nng ch cha bao gi cp n phng cch di tn 25 Tiu-on a-
Phng-Qun ca Tiu-Khu Tha-Thin, Tiu-Khu Qung-Tr, Lin-on Bit-ng-
Qun, Thit Gip hay Pho Binh!
Khong 6 gi 30 chiu, Vit-Cng bn hai ha tin 130 ly vo bn kia sng, ni ca
Thun-An.
Mi lm pht sau, Trung Tng Lm Quang Thi cng vi s quan tham mu i
thng xung cu tu, cho ngi tm Thiu T Nguyn Vn Hy v ra lnh Thiu T Hy
a tt c ra tu!
Thiu-T Nguyn Vn Hy dng LCM8 a Trung Tng Lm Quang Thi v on
ty tng ra Tun-Dng-Hm Trn-Bnh-Trng, HQ 5, ni t B-Ch-Huy ca Hm-
i Hi-Qun ti ca Thun-An.
Tin Tng Lm Quang Thi ri cn c Hi-Qun Thun-An bay ra rt nhanh khin
mt s s quan trong B-Tham-Mu ca B-T-Lnh Tin-Phng b b li hong ht.
Trong s s quan ny c Trung T Thanh chnh vn phng ca Tng Lm Quang Thi!
Khong 9 gi ti, i-T Thc, T-Lnh-Ph S-on I B-Binh cng B-Tham-
Mu ca ng vo cn c Hi-Qun xin gp Tng Lm Quang Thi. Sau khi c bit
Tng Lm Quang Thi ra chin hm, nhm ngi ny v i-T Ch-Huy-Trng
Thit-Gip M48 ngi c nhim v bo v cn c Hi-Qun Thun-An cng b
nhim s, xin phng tin ra tu.
n 10 gi ti, Trung Tng Lm Quang Thi ch th Hm-Trng HQ 5, Hi-Qun
Trung-T Phm Trng Q. ra lnh cho Thiu-T Nguyn Vn Hy di chuyn tt c n v
khi cn c Hi-Qun Thun-An. Trung-T Q. trnh by: Tha Trung Tng, quyn hn
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 46

ca ti ch vn vn trong phm vi HQ 5 ny. Ti khng c thm quyn ra lnh cho
Thiu-T Hy.
T i ch huy ca HQ 5, Trung Tng Lm Quang Thi ra lnh trc tip, bng bch
vn, cho Thiu-T Nguyn Vn Hy: y Quc-Bo (mt hiu truyn tin ca Trung
Tng Lm Quang Thi), ch th cho Thiu-T Hy iu ng mi n v Hi-Qun ri cn
c Hi-Qun tc khc v ph hy tt c qun dng.
c lnh, Thiu-T Nguyn Vn Hy lin lc vi Giang-on 32 Xung-Phong, bo
h ri Hu; gi Thiu T Phng, Ch-Huy-Trng Duyn-on 13, bo trc ch -
Nng, nhng khng gp; gi Thiu-T Cn, Ch-Huy-Trng Giang-on 60 Tun-
Thm, bo a n v ri cn c. Thiu-T Cn cho Thiu-T Hy hay rng Thiu-T
Phng nhn c ch th c bit cho nn khng th ri cn c c. Thiu T Hy cng
gi i y Sinh, Ch-Huy-Trng Duyn-on 12; v gi Tin-Doanh Ym-Tr, v. v
bo trc ch -Nng.
Thiu T Nguyn Vn Hy trn mt LCM ca Giang-on 92 Truc-Li. B-Ch-
Huy ch c 2 Trung S truyn tin v 3 Thiu y.
Lc ny 2 GMC i tho i radar va v ti, Thiu T Hy ch th c 2 GMC xung
LCM8 ca Tin-Doanh Ym-Tr v -Nng.
Tt c n v Hi-Qun trc ch -Nng an ton, ch b li cn c Thun-An mt
Monitor b mc cn.

Trong khi nhng s kin k trn xy ra dc b bin Thun-An th, ngoi khi, Hm-
i Hi-Qun ch nh PCE HQ 7, hm trng l Hi-Qun Thiu-T Trn Nam Hng,
tun tiu t ca T-Hin n ngang v tuyn 17.
L chin hm c phu nhn ca Tng Dng Vn Minh lm M u, HQ 7
c trang b: 1 khu 76 ly, 2 gin b-pho 40 ly i, 6 gin 20 ly i. Tt c c bn
bng in.
Ngy cng nh m, HQ 7 bn vo nhng a im quanh qun Phong-in, theo
yu cu ca Thy-Qun Lc-Chin ng ti . Sau, HQ 13 v HQ 8 c tng phi
cng HQ 7 lp thnh i hnh bn kim cng, mc ch chng phi c ca Vit-Cng.
bo v ca Thun-An, Hm-i Hi-Qun iu ng 5 PCE trang b sng 76 ly 2,
gin hnh cnh cung pha Bc ca Thun-An. Mi chin hm cch nhau 50 cy s.
Khong cch radar c th kim sot tt c ym tr ln nhau trong trng hp PT
Vit-Cng xut hin, tn cng.
Pha sau 5 PCE l mt s Destroyers v 2 WHEC HQ 16 v HQ 17.
WHEC c kh nng hot ng sut 3 thng lin, khng cn tip t. Mi chic WHEC
c trang b i bc 128 ly v i lin 40 ly.
Mt sng m sng, Hm-i Hi-Qun ang theo di tng bin ng chung quanh,
bng mt ton phn lc c F5 t -Nng bay ra. Mt trong my phi c bn mt ha
tin trng HQ 14 lm cho 14 nhn vin b thng! C Hm-i no lon. Sau khi kim
chng, Hi-Qun mi bit Khng-Qun bn nhm!
Sau cuc rt qun m mu t Cao Nguyn, by gi tnh hnh chung quanh -Nng
tr nn nguy ngp, Tng Thng Nguyn Vn Thiu lo ngi mt cuc o chnh c th
xy ra. Nhng Tng Thng Thiu li a l do Vit-Cng s thc hin mt cuc tn cng
quy m vo Saigon, v Tng Thng Thiu ra lnh rt S-on Nhy-D v S-on
Thy-Qun Lc-Chin t Vng I v phng th Th-.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 47

Ngy 23 thng 3, c lp Hu, Vit-Cng t nhiu cht trn nhng trc l dn
vo Hu, ri pho kch Hu v pho kch ngay vo ln sng ngi ang trn ln o
Hi-Vn ri Hu.
Tnh trng ca S-on I B-Binh v cng bi t, v b cc cht Vit-Cng chn
nh, nhng v kt thn nhn v ng bo cho nn qun ca S-on I khng th chng
tr c!
Ngy 24 thng 3, vng ai phng th Hu b pho kch nng n. Tng Ng Quang
Trng ra lnh S-on I B-Binh ym tr Thy-Qun Lc-Chin v nhng lc
lng khc ca Qun-Lc V.N.C.H. tin v Thun-An, chin hm Hi-Qun s vo n.
Ngay sau , Tng Trng ch th Ph--c H Vn K Thoi iu ng lc lng
Hi-Qun di tn khong 50 ngn qun v dn.
Chiu 24 thng 3, nhng i n v ca V.N.C.H. k c Thy-Qun Lc-Chin rt
v x Dng-ng (gia m Cu-Hai v bin), ko theo mt s ng ng bo. Vit-
Cng rt theo, bn sp cu khin on ngi khng c ng ti m cng nghn ng
lui! Lin , Vit-Cng pho kch ngay vo ln sng ngi, bt k qun hay dn!
6 gi chiu 25 thng 3, Trung Tng Ng Quang Trng ra lnh b Hu!
Ngy 26 thng 3, bao vy -Nng, Vit-Cng a S-on 324 v 325 t hng
ng cng S-on 711 v S-on 304 t pha Nam ra. C bn i n v ny u c
trng pho v xe tng ym tr.
Chiu 26 thng 3, trong khi S-on 312 Vit-Cng vi nhiu xe ch nng dn cm
c Mt-Trn Gii-Phng Min Nam tin vo c Hu th L-on Thy-Qun Lc-
Chin v vi n v B-Binh v n Thun-An.
Hm-i Hi-Qun bt u thc hin cuc trit thoi S-on Thy-Qun Lc-
Chin v B-Binh. Lc ny my n v Thit-Gip ca L-on I Thit-K v mt s
n v Bit-ng-Qun cng v n ca Thun-An, t Ph Tam-Giang.
c lnh truyn tin b Vit-Cng bt c. Tt c h thng truyn tin PC25 ca B-
Binh u b Vit-Cng xm nhp, khuy ph; ch c Thy-Qun Lc-Chin lin lc c
vi Hi-Qun bng tn s ring.
V h thng truyn tin ca B-Binh khng lin lc c cho nn cuc n qun ca
S-on I B-Binh rt gay go.
trnh l mc tiu, ngi Vit-Cng pho kch, hu ht cc cuc n qun c thc
hin ban m. Cng vi mc ch ny, Hi-Qun yu cu Thy-Qun Lc-Chin phi
hp vi Hm-i, a B-Binh xung pha Nam, cch ca Thun-An khong 5 cy s
tu vo n.
Tuy nghi binh nhng Vit-Cng vn bit. Vit-Cng dng i bc 105 ly v 81 ly
ca V.N.C.H. bn xi x ra b bin.
Ti 26 thng 3, HQ 801 v HQ 502 c lnh i bi, n L-on Thy-Qun Lc-
Chin. Nhng chin hm ln qu, mc nc khng su, c hai chin hm u khng
vo c. Khong cch t b ra tu qu xa, Thy-Qun Lc-Chin khng li ra c.
Trong khi lnh bnh, HQ 801 b sng nh tt ngang, gn b li tu cho nn Hm-
Trng, Hi-Qun Trung-T Nguyn Ph B, c gi thng bng ri vi lui ra, lnh bnh
ngoi xa.
Ba Tiu-on Thy-Qun Lc-Chin 3, 4 v 5 tch ri qun bn, m thm di chuyn
v pha Nam.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 48

Khuya 26 thng 3, Tiu-on 7 Thy-Qun Lc-Chin v n Thun-An. Cng thi
im ny, Vit-Cng n i bc vo ni tp trung Thy-Qun Lc-Chin, gy t thng
cho mt v Tiu-on-Ph.
Hi-Qun Trung-T Trn nh Ha v Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Hy c
lnh iu ng ton LCU (10 LCU trong ton ny c bit phi t Saigon) v mt s
LCM ca Giang-on 32 Xung-Phong, i vo b, n Thy-Qun Lc-Chin, a ra
chin hm.
K hoch ny thc hin an ton c t u. Phn ln qun nhn trong t ny l
thng binh. c bit trong chuyn tn thng ny c mt v Tiu-on-Trng b
thng, nhng, khng nhng ng nht quyt khng chu ln tu m ng cn iu ng
binh s cn v kh chng tr, tiu dit cc cht ca Vit-Cng. V cng chnh ng lin
lc trc tip vi Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng, yu cu Hi-Qun vt ht
lnh ca ng th ng mi ln tu!
n t n qun th hai, Vit-Cng dng ha tin tm nhit AT3 bn thng vo cc
LCU. Bn LCU b trng n, mt s nhn vin b thng. Mt LCU do Chun-y T. lm
thuyn trng b sng nh dt vo b.
Chun-y T. l mt on vin thm nin, giu kinh nghim. ng khng phi l nhn
vin c hu ca B-T-Lnh Hi-Qun vng I. ng c bit phi t Saigon khi tnh
hnh -Nng tr nn nghim trng. Chun-y T. l ngi rt nng tinh thn k lut,
khng bao gi t nan bt c cng tc no; i khi cng tc vt khi kh nng ca ng,
nhng ng vn xoay s v chu ton mt cch tt p.
Khi bit tu b mc cn, Chun-y T. bo co ln thm quyn v xin tu vo ko.
Nhng ha tin tm nhit ca Vit-Cng bn rt qu, chin hm khng th vo.
Trong b, khng ai bit chic LCU ca Chun-y T. ang lm nguy. Mi ngi a
ra, trn ln tu, bao quanh tu. Thit gip M113 cn ba ln mi ngi ln tu, to nn
mt ng mu khng l, di ngon! Trong khi thy-th-on c vn dng tt c kh
nng v mi phng cch em chic LCU ra th chn vt xon tt vo m ngi l
nh pha sau tu v thn tu rn trn bin ngi, to nn mt vng nc ti nhng
mu ngn ngang xc ngi! V thy triu ang rt nhanh v v s ngi trn tu vt kh
nng trng ti, cho nn, sau nhiu ln xoay tr, chic LCU nm im!
Trong khi nhng LCU khc s mc cn, khng dm vo na, ch i vo nhng cn
ct pha ngoi, ch qun bn bi ra th Trung-T Trn nh Ha iu khin mt LCU, c
cp vo chic LCU mc cn cu thy th on. Nhng c 3 ln c gng, Trung T
Ha cng vn khng th cp st vo chic LCU ca Chun-y T. c; v b sng y
dt ra v cng v AT3 ca Vit-Cng t b bn ra lin tc!
Mt LCU khc vo, vi nh dng giy cp ko chic LCU ca Chun-y T.;
nhng LCU vo cha n ni th LCU ca Chun-y T. b Vit-Cng bn ngay i
ch huy, ct t nim hy vng ca mi ngi!
Sng 27 thng 3, khong 6 gi, bin ng d di, khng tu no c th vo c na.
Trn b cn M113 li nc, rt nhiu Thy-Qun Lc-Chin, mt s qun nhn thuc
nhng n v khc v ng bo.
Hi-Qun tn dng tt c PCF, chy dc theo bi bin t o Hi-Vn n ca
Thun-An, th rt nhiu phao ni, vi hy vng qun bn c th dng phao bi ra tu.
Khi on LCU lui ra dn, Vit-Cng li pho kch ngay vo ch lnh tp trung! Bt
c my tn Vit-Cng mc qun phc B-Binh v Bit-ng-Qun ang dng my
truyn tin cho ta Vit-Cng pho kch vo ton qun, Thy-Qun Lc-Chin bn
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 49

ht. Ri c thy ai mc qun phc khng phi l qun phc lnh M Xanh, Thy-Qun
Lc-Chin cng bn lun! Do , B-Binh v cc binh chng khc hong s, ly ghe
dn, o ra bin hoc l liu, chy b v ca T-Hin, ch cn Thy-Qun Lc-Chin li
trn bi!
S Thy-Qun Lc-Chin li lp tuyn phng th. Vit-Cng tn cng, Thy-Qun
Lc-Chin chng tr cm chng, v khng cn n!
* *
*
V tnh hnh t bin qu nhanh, Ph--c H Vn K Thoi ch th HQ 13 tch
ri i bn kim cng, tng phi v Thun-An tun tiu, gi an ninh cho HQ 5; v
Tng Lm Quang Thi ang x dng HQ 5 lm B-Ch-Huy lu ng.
Chiu 23 thng 3, khong 4 gi, HQ 13 chy ra khi, cch b khong 25 cy s.
Gn 5 gi, Hm-Trng HQ 13, Hi-Qun Thiu-T Phm Trng Th. ht ln trong
my lin lc vi Hm-Trng HQ 7:
- Trnh thm quyn, my bay ta di bom tu ti.
Hm-Trng HQ 7, s quan thm nin hin din, ra lnh:
- N di bom bn th bn bn n.
- My bay A37 ca ta , thm quyn.
- C th ch cp my bay A37 ca ta. Bn bn n khng thi bn cht.
Thy sng t chin hm bn ln, A37 khng dm xung thp th bom m trn cao
di rockets xung. Mt rocket lt vo hm tm tr khin 20 thy th cht v b thng.
HQ 13 c lnh tc tc ri vng hnh qun.
Trong khi HQ 13 v -Nng sa cha tm ri v Saigon i k, HQ 7 vn tip tc
tun tiu nhng phi im lng v tuyn v khng c n trng pho vo nhng im nghi
ng c Vit-Cng na.
Ti 27 thng 3, T-Lnh Hm-i ch th HQ 7 ym tr Trung-T Trn nh Ha v
Thiu-T Nguyn Vn Hy a on LCU tr li pha Nam Thun-An, tip tc n Thy-
Qun Lc-Chin; ng thi Hi-Qun Trung-T L Thun Phong, Ch-Huy-Trng Hi-
i II Chuyn-Vn, cng c lnh x dng HQ 801, vi LCM8 v mt s Ngi Nhi,
tr li Thun-An vi mc ch cu vt thy th on trn chic LCU ca Chun-y T.
Bin vn cn ng mnh. Qu na khuya, ton cu vt n Thun-An, nhng HQ
801 khng th vo c. Trung-T L Thun Phong x dng vi LCM8 v Ngi Nhi
tin vo.
M sng 28 thng 3, lc n gn LCU mc cn, mi ngi thy phn mi ca LCU
chm xung, phn li nh ln. Ngi Nhi ln xung lc sot: Khng mt bng ngi!
Trn mt nc, ngoi s cun n ca bin c, khng ai thy c du vt ca s sng!
Ring ton LCU do Trung-T Trn nh Ha gp tr ngi, v lc i bi mt LCU
trng B40, bc chy. Mt LCU khc vt c i-T Tr cng B-Ch-Huy nh; s
Thy-Qun Lc-Chin cn li nht nh khng i, tr phi Hi-Qun vt tt c. Nhng s
quan tr nht quyt khng b Tiu-on hay i-i ca h. Binh lnh cng cng
quyt khng b cp ch huy. Tt c Thy-Qun Lc-Chin ng lng li, c th, ch v
hy vng tu ln s i vo, vt h!
Gn sng, Hi-Qun Trung-T Trn nh Ha v Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn
Hy c lnh a on LCU v li -Nng.
* *
*
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 50

Trong khi nhng kinh hong ang xy ra ti bi ct pha ngoi m Cu-Hai th ti
ca T-Hin, Ch-Huy-Trng Duyn-on 13, Hi-Qun Thiu-T Trng Vn
Phng, nhn lnh trc tip t Ph--c H Vn K Thoi: Phi li cn c a
S-on I B-Binh qua sng. Thiu-T Phng c ch th cho nhn vin ct nhng
chic ghe ca Duyn-on 13 t bn ny sng qua bn kia sng; ng thi ko ponton,
nh chm ngay ti ca T-Hin lm u cu cho S-on I B-Binh bng qua sng,
ln o Hi-Vn, v -Nng bng ng b.
Th ra y l k hoch rt S-on I B-Binh m Chun Tng Nguyn Vn im
vo -Nng trnh ln Tng Ng Quang Trng trong vi ngy trc. V y cng
l l do n v trng Duyn-on 13 khng th a n v ri cn c lc Thiu-T
Nguyn Vn Hy gi!
Ca T-Hin tuy hp nhng nc chy xit, khng th ni ghe lm cu c. Hn
na, cc gin i lin 50 ca Vit-Cng t m ni bn xung xi x. Khng mt on
qun no khng c kh gii t v, khng c ym tr, khng c bo v m c th
vt qua on cu t thn ny c! Cn chic ponton c tu ko, ko t -Nng ra, d
tr nh chm ngay ca T-Hin, th li khng a vo c, v lch nc qu nh v
cn!
Mc d a th qu kh khn, Thiu-T Phng vn n c nhn vin thc hin k
hoch c giao ph. Nhng, bt ng, mt Thiu-T thuc Trung-on 54 B-Binh
chp c o Thiu-T Phng (Thiu-T Phng khng mang cp bc) gn ging: n
v trng ca my u? Tm ti y, l ln a Trung-on ca tao qua sng.
Thiu-T Phng d, d ri xung ghe, ra HQ 7!
c bo co y , Trung Tng Ng Quang Trng ch th Hi-Qun n S-
on I B-Binh; nhng S-on I B-Binh ang t tc rt v -Nng bng ng b.
Dc ng, binh s b n v i tm gia nh, v kh vt y hai bn quc l. S-on I
B-Binh, mt trong nhng i n v u t ca Qun-Lc V.N.C.H. tan r t y!
Thnh ph Hu khng cn qun tr ng. Nhng s binh s v ng bo khng vo
-Nng c, nh phi i ngc ra Thun-An, ch ti Ph Tam-Giang.
Ngoi bin, chin hm Hi-Qun vn gin t ca Thun-An n Cp Chn-My, c
vt Thy-Qun Lc-Chin. Nhiu Thy-Qun Lc-Chin liu lnh, nho xung bin, bi
ra tu.
HQ 7 vn tun tiu t ca T-Hin n ca Thun-An. Trong khi tun tiu, HQ 7
thy mt ghe nh nhp nh, sp chm. Hm Trng HQ 7 t ng dm v thy r trn
ghe l mt ton B-Binh. Thiu T Hng iu ng chin hm n vt th mi bit trong
ton qun nhn trn ghe c Chun Tng Nguyn Vn im, T-Lnh S-on I B-
Binh, cng i-T Li v mt s s quan khc.
Sau khi gi mt WHEC n a Tng Nguyn Vn im v -Nng, HQ 7 tip
tc tun tiu trong vng c n nh.
Chiu 25 thng 3, lc 5 gi, trong khi bay iu ng cuc rt qun, trc thng ch
Tng Nguyn Vn im v Hi-Qun i-T Nguyn Xun Sn b trc trc k thut,
phi p khn cp pha Bc o Hi-Vn.
Lc , i-T L nh Qu, Tham-Mu-Trng Thy-Qun Lc-Chin, ang bay
thm st cuc trit thoi Thy-Qun Lc-Chin ti bi ct bn kia m Cu-Hai. ang
th cm sy v tht hp tip t qun nhn Thy-Qun Lc-Chin di t, i-T L
nh Qu nghe ting ku cu trn my truyn tin, vi ri vng Cu-Hai, n cu Tng
Nguyn Vn im, i-T Nguyn Xun Sn v nhng nhn s thp tng.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 51

Thi gian ny HQ 17 ang tun tiu v ym tr hi pho cho cc n v bn ti Vng
II Duyn-Hi th c lnh ra Vng I Duyn-Hi.
Ngy 26 thng 3, HQ 17 n Vng I Duyn-Hi, nhn lnh trc ch ra pha Nam v
tuyn 17. Sau khi vt rt nhiu ng bo v qun bn, HQ 17 lnh bnh t ca Thun-An
n Cp Cn My, c vt ht Thy-Qun Lc-Chin, a v -Nng.
Ngy 27 thng 3, HQ 7 vt c 10 Thy-Qun Lc-Chin trn mt ghe chi. Nhm
qun nhn ny cho Hm-Trng HQ 7 bit rng: S Thy-Qun Lc-Chin kt li trn
b, a s t t tp th v khng cn n chng tr vi Vit-Cng; phn cn li b
Vit-Cng bt khi h chy theo on ngi di tn v pha ca T-Hin! S d 10 qun
nhn ny khng t t l v h c lnh phi sng em tin tc v cho gia nh v v
con ca nhng ngi cht!
Sau khi c y thc s mnh , nhng qun nhn ny vo nh dn, ly mt ghe
my, uy hip ch ghe, buc ch ghe a h v -Nng. V sut thi gian qua, nhng
qun nhn ny chin u trong tuyt vng v i kht, cho nn, sau khi ln ghe, tt c u
l i v kit sc. Ngi ch ghe tn nhn li dng c hi ny, a ton qun nhn ny
ra hng Bc thay v hng Nam, v -Nng ri ph h my ghe. Khi tnh li, bit
mnh b la, nhm Thy-Qun Lc-Chin ny ly mt ghe khc v cho v hng Nam,
gp HQ 7.
Ti 28 thng 3, HQ 17 n -Nng, nhn thm Thy-Qun Lc-Chin v ng bo.
Sau HQ 17 c ch th ym tr HQ 405 a Tiu-on D v Vng II Duyn-Hi.
Ti 30 thng 3, HQ 17 ri Tin-Sa trong khi -Nng b pho kch nng n. on
thng thuyn ca M cng ri -Nng.





















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 52



CUC RT QUN TI CHU-LAI












Lin-on c-Nhim Chu-Lai gm c:
Duyn-on 11 ng ti Chu-Lai.
Duyn-on 15 ng ti Chu-Lai, Cnh S-on II B-Binh.
Duyn-on 16 ng ti C-Ly, Qung-Ngi.
2 Coast Guards.
4 PCF c Hi-i I Duyn-Phng tng phi.

Nhim V
Tun tiu, bo v, phi hp hnh qun vi cc n v bn

Phm Vi Hot ng
Vng Duyn-Hi thuc hai tnh Qung-Tn v Qung-Ngi, t pha Nam Hi-An n
ranh gii vng II Duyn-Hi.
Ch-Huy-Trng Lin-on c-Nhim Chu-Lai l Hi-Qun Trung-T Ch. V.
Ngy 14 thng 3, Chun Tng Trn-Vn-Nht, T-Lnh S-on II B-Binh, v
-Nng d cuc hp quan trng do Trung Tng Ng Quang Trng ch ta. Phin
hp ny gm nhng v T-Lnh S-on v cc Tiu-Khu-Trng. Trung Tng T-
Lnh Qun-on I ch th cc n v trng phi c gi ly n v ca mnh v bo ton
ch lc. Khi p lc ch qu nng, hy rt v c th nhng yu im.
Thi gian ny vi quyt tm mun chim nhng tnh chung quanh c lp -
Nng, Vit-Cng m nhiu t tn cng vo Qung-Tn v Qung-Ngi, hai th trn pha
Nam -Nng.
Ngy 24 thng 3, Qung-Tn tht th; v Trung-on 4 v Trung-on 5 ca S-
on II B-Binh b cc n v ca Nng-Trng II Bc-Vit dng i bc v xe tng tn
cng rt c lit! Trn ng rt v Chu-Lai, mt s ln qun nhn b kh gii, i tm thn
nhn. Hng ng ri lon, cho nn khi b Vit-Cng chn nh na, qun V.N.C.H. b
thm bi!
Khi c tin qun V.N.C.H. khng gi c Qung-Tn, i-T Tnh Trng
Qung-Ngi a B-Ch-Huy Tiu-Khu cng Trung on 6 B-Binh ca S-on II,
Lin-on Bit-ng-Qun, Thit-Vn-Xa, a-Phng-Qun, v. v rt v -Nng v
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 53

Chu-Lai. Trn ng lui binh, qun lnh cng vt v kh, i tm gia nh; v vy qun
min Nam khng th chng tr c nhng t tn cng lin tc ca Bc qun. Tn tht
v pha V.N.C.H. rt cao!
Cng ngy, Qung-Ngi b Vit-Cng pho kch lin tc. p lc ch dn vo
Duyn-on 16 rt nng. i kim bo 104 b tn cng.
Ch-Huy-Trng i kim bo 104 ti Sa-Hunh, Hi-Qun i-y Nguyn Thanh
Vn b B-Binh bt i theo; v B-Binh ngh rng th no Hi-Qun cng a tu vo
n i-y Nguyn Thanh Vn v B-Binh s c n lun.
Khi hay tin Qung-Tn v Qung-Ngi tht th, Trung Tng Ng Quang Trng ch
th Chun Tng Trn Vn Nht rt S-on II B-Binh ra o L-Sn (C Lao R)
lm tr b.
Sng 25 thng 3, cn c S-on II B-Binh ti Chu-Lai b dn chng trn ngp; v
h nghe tin tu Hi-Qun s n qun ca S-on II B-Binh.
* *
*
C-Xng-Hm Vnh-Long, HQ 802, ang cng tc ti Ph-Quc, vi nhim v tip
t nhin liu cho cc chin nh thuc Hi-i 4 Duyn-Phng; v HQ 802 cng l Tng-
Hnh-Dinh lu ng ca B-Ch-Huy chin dch.
Sng 23 thng 3, lc 6 gi 30, HQ 802 c lnh tr B-Ch-Huy chin dch v An-
Thi, khi hnh ha tc i -Nng.
L LST loi ln, HQ 802 c bin ci thnh C-Xng-Hm. Ca b c
hn kn. V my mc trang b v vt liu sa cha tn kho tng trng ti HQ 802 ln
n 6 ngn tn, cho nn, C-Xng-Hm HQ 802 khng cn kh nng i bi B-Binh
ln tu nhanh chng c.
Ngy 25 thng 3, lc 5 gi chiu, Tng Trn Vn Nht gi Ch-Huy-Trng Lin-
on c-Nhim Chu-Lai sang S-on II v cho bit S-on II chuyn qun ra C
Lao R. Ngay sau , Trung T Ch. V. ch th Duyn-on 16 a gia nh binh s ra C
Lao R; v chnh Trung T Ch. V. a Duyn on 11 v Duyn on 15 ra -Nng.
6 gi 30 chiu, HQ 802 nhp Vng I Duyn Hi v c lnh ch huy Phn-B-Nam
Hi-Qun vo Chu-Lai n v chuyn vn S-on II B-Binh ra o L-Sn, cch b
khong 50 cy s.
Phn-B-Nam Hi-Qun gm c:
HQ 802
HQ 404
Mt MSF
HQ 505
Trong khi cc chin hm tin v Chu-Lai, Hi-Qun Trung-T Ch-Huy-Trng
Lin-on c-Nhim Chu-Lai khng h bit g v k hoch di tn ny.
Vo thi im ny HQ 505 ang c mt ti vnh Chu-Lai chun b n qun ca
Trung-on 4 v Trung-on 5 thuc S-on II B-Binh.
Khi HQ 505 ang lnh bnh trong vnh Chu-Lai, Chun Tng Trn Vn Nht p
trc thng ngay boong chnh ca chin hm. S quan trc hng dn Tng Nht ln i
ch huy gp Hm-Trng. Ti y, Tng Nht v Hm-Trng HQ 505, Hi-Qun
Trung-T Nguyn Vn Nhng, bn nh k hoch n qun. C hai v u ng s rt
qun vo ban m v s c vn chuyn ti a qun c.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 54

Khong 9 gi ti, HQ 505 i bi pha ngoi b bin ch khng vo vnh Chu-Lai.
Nhng v b bin khng u, c nhiu ch qu su, lnh B-Binh khng th em qun c
ln tu c. Hm Trng cho lnh chin hm lui ra, vo i bi trong vnh Chu-Lai.
Ti bi bin Chu-Lai, khi HQ 505 va i bi xong, c mt rng ngi o xung nc,
vy quanh chin hm! Lc ca b (ramp) h xung, khng ai c th bit c bao
nhiu ngi b xung nc! Trong lc ngi p ln ngi trn vo lng chin
hm th vi ting lu n n ngay mi tu v my chic thit gip l l tin n, cn ba
ln mi ngi trn bi ct v lp ngi lc nhc quanh ca b, a ngi ca Thit
Gip ln!
Trc tnh cnh ny, ngi nguy him cho chin hm v cho mi ngi trn tu, Hm-
Trng HQ 505 ra lnh ko ca b ln, chun b lui ra. Khi ca b c ko ln,
nhiu ngi vn c bm theo, b kt vo gia ca v thn tu, cht! Khi chin hm lui ra,
to nn mt sc ht d di, khin nhng ngi bi quanh tu b nc ht, va vo thn
tu, cht! Nhng ngi bi pha sau chin hm b chn vt nghin nt! Khng bit bao
nhiu xc ngi bp bnh theo trin sng!
12 gi khuya, HQ 505 cp vo cu tu Chu-Lai tip tc n qun v gia nh binh
s ca S-on II B-Binh. Cnh hn lon li ti din. Mi ngi x y nhau, rt xung
bin. Mt s qun nhn khng ln tu c, ut, thy lu n vo lng tu, lm b thng
v cht nhiu ngi!
T y, HQ 505 mang bit danh Con Tu Mu!
Sng sm ngy 26 thng 3, lc 5 gi, HQ 404 v HQ 802 n Chu-Lai; nhng HQ
802 khng vo c, v ca Chu-Lai qu nh, d mc cn. Sng m dy c, HQ 802
phi bn tri sng HQ 404 tm li vo. Ch sau vi tri ha chu, lc HQ 404 tm c
mt hi o tt vo cng l lc Vit-Cng nhn ra x xut hin ca c hai chin hm.
Ngay tc th, ch t b bn ra xi x. Bit b l, HQ 802 ngng bn ha chu. Kh khn
lm Hi-Qun Trung-T Nguyn i Nhn mi a c HQ 404 vo ca Chu-Lai.
Mt s LCU ca Qun-Vn t Qui-Nhn bit phi ra -Nng, lc di chuyn ngang
c-Ph, b trng dng vo Chu-Lai n qun ca S on II a ra o L-Sn.
Lc ny, ni cu tu Chu-Lai, ngoi HQ 505 cn c HQ 404, mt MSF v my x-
lan, tu dng ca hng thu Phi-Lut-Tn, cng ang n ngi ln.
Khng c cnh hi hng xy ra HQ 404, v Hm-Trng cp tu cch cu tu
khong hai thc. Nh khong cch ny, mi ngi phi tun t ln chin hm bng mt
cu thang duy nht.
y ngi, HQ 505 lui ra. HQ 404, chic MSF v my x-lan, cht giy, tch bn, b
li mt x-lan khng tu dng.
Ba chin hm v on x-lan va ra n eo ca Chu-Lai th Vit-Cng n hng lot
i bc xung cu tu Chu-Lai. Mt x-lan b trng n, nhiu thng vong!
Hai tiu on thuc S-on II rt v Chu-Lai tr, thy chic x-lan b trng, vi leo
ln, cht giy. Nhng v khng c tu dng v v thy triu dng, chic x-lan xu s b
nc y dt v hng Tam-K, thuc tnh Qung-Tn, ni thuc quyn kim sot ca
Vit-Cng!
B-Ch-Huy Qun-on I tng phi tm LCM8 vo Chu-Lai, cng vi mc ch
chuyn S-on II ra o L-Sn.
Ti 26 thng 3, lc 11 gi, tm LCM8 c my PCF ca Hi-i I Duyn-Phng h
tng n ca Chu-Lai, b Vit-Cng bn, chy mt chic. Khng ai dm vo na!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 55

n C Lao R, sau khi Trung-on 4 v Trung-on 5 cng gia nh binh s,
HQ 505 c lnh trc ch -Nng, mang theo s thng binh b thng m 25 thng
3.
Sau khi qun xong, Chun Tng Trn Vn Nht ra lnh i-T Lim, Ch-
Huy-Trng Trung-on 4, i-T Hun, Ch-Huy-Trng Trung-on 5 v Trung-T
H, Ch-Huy-Trng Trung-on 6, kim im qun s. Kt qu l mt na qun s
su ngn binh s vng mt!
Ring HQ 404, sau khi n C Lao R, Hm-Trng cho neo, ch lnh. Lc , mt
s qun nhn dng v kh uy hip Hm-Trng, buc Hm-Trng phi a h v -
Nng, v h khng mun xung C Lao R. Trc yu sch ca nhm qun nhn ny,
thm quyn cao cp ti -Nng ch th HQ 404 khi hnh v -Nng.
HQ 404 n ca -Nng lc tri ti v sng m dy c m cc phao n hai bn
li b bt khin dng. Hm-Trng phi cho nhn vin dng n pha ca chin hm, ln
d tm li vo. Cui cng HQ 404 qun v gia nh binh s xung bi Trnh Minh
Th.
Phn-B-Nam Hi-Qun khng cn na.
Chiu 27 thng 3, HQ 802 v chic NSF nhn lnh v -Nng, trc thuc B-Ch-
Huy hnh qun tin phng Hi-Qun.
Ngy 28 thng 3, ti -Nng, Chun Tng Trn Vn Nht hp vi cc v T-Lnh
S-on, di s ch ta ca Tng Ng Quang Trng. Tng Trng ch th Tng
Nht em qun v Bnh-Tuy, chnh n hng ng, ch lnh.
Ti 28 thng 3, HQ 505 c lnh n mt s qun, dn ca Qun-on I t -
Nng v Cam-Ranh.
Ngy 29 thng 3, trn ng ra -Nng, HQ 501 c lnh i cp, n o L-Sn
a qun ca S-on II B-Binh cng tng Trn Vn Nht v Bnh-Tuy.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 56











CUC RT QUN TI -NNG














Vo thng 3 nm 1975, nhng i n v c hu ca Qun-Lc V.N.C.H. ti -
Nng gm:
S-on III B-Binh T Lnh l Tng Nguyn Duy Hinh.
S-on I Khng-Qun S-on-Trng l Chun Tng Nguyn c Khnh.
Lc-Lng Hi-Qun Vng I Duyn-Hi T Lnh l Ph--c H Vn K
Thoi.
Trung Tm Hun-Luyn B-Binh Ha-Cm.
Nhiu n v a-Phng-Qun v Cnh-St.
Sau khi Qung-Tr v Hu b b ng, Qung-Tn v Qung-Ngi tht th, -Nng
ang b nhng gng km sau y sit cht:
S-on 304 Vit-Cng.
S-on 324 v S-on 325 cng vi vi thnh phn ca S-on 34 Vit-
Cng t Qung-Tr v Hu ko qun v Nam.
S-on 2 v L-on 52 Vit-Cng t Qung-Tn v Qung-Ngi xua qun ra
hng Bc.
Trong khi -Nng ang b ch c lp dn dn th hai i n v Thy-Qun Lc-
Chin v Nhy-D ang trn cc chin hm, sn sng ri -Nng theo lnh Tng
Thng Nguyn Vn Thiu.
Khng hiu s dn co gia Tng Ng Quang Trng v Tng Thng Nguyn Vn
Thiu din ra nh th no, nhng S-on Nhy-D v Thy-Qun Lc-Chin ln
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 57

HQ 504, HQ 505 v HQ 500 hai ngy ri m ba chin hm ny vn cha c lnh tch
bn.
Qu khuya 20 thng 3, mt i-T t Qun-on I ch thn xung chin hm,
truyn lnh ca Tng Thng Nguyn Vn Thiu cho Hm-Trng HQ 500, Hi-Qun
Trung-T L Quang Lp, ri bn. Tip theo, HQ 504 v HQ 505 cng c lnh ri bi
Qun-Vn -Nng.
Tin tnh bo cho hay, khong 35 ngn qun Vit-Cng ang c mt chung quanh -
Nng. Mc d c s hin din ca L-on 258 Thy-Qun Lc-Chin ti pha Bc o
Hi-Vn, nhng s trit thoi S-on Nhy-D v Thy-Qun Lc-Chin trong thi
im khin mi gii ti -Nng xn xao, lo ngi!
Ring v Hi-Qun, mi quan ngi ln l: Nu tnh th bt buc phi rt khi -
Nng, lm th no Hi-Qun c th n tt c qun bn v gia nh binh s m vn bo
ton c Lc Lng Hm-i!
Ngoi mt s t MSF bit phi cho cc vng v mt s chin hm i k ti Hi-Qun
Cng-Xng Saigon, tt c chin hm khc c lnh trc ch -Nng.
Vo thi im rt qun ti -Nng, thnh phn chin hm ti Vng I Duyn-Hi
gm:
Hi-i I Tun-Duyn Hu ht MSF, PGM v mt s PCF.
Hi-i II Chuyn-Vn HQ 802; HQ 801, HQ 502, HQ 503, HQ 504, HQ 505,
HQ 402, HQ 403, HQ 404 v mt s LCU.
Hi-i III Tun-Dng HQ 2, HQ 3, HQ 5, HQ 7, HQ 12, HQ 17.
Ngoi ra cn c Lc Lng Hi-Qun Vng I Duyn-Hi vi ghe Hi-Thuyn v
PCF.
Ti vnh -Nng, khi p lc ch nng ln mn Bc o Hi-Vn, cc n v
trng ca B-Ch-Huy Hm-i c phn phi nh sau:
T-Lnh Hm-i trn HQ 5.
Ch-Huy-Trng Hi-i I Duyn-Phng c mt ti Trung-Tm Chin-Bo (ICC
Intelligence Control Center) Vng I Duyn Hi, vi nhim v phi hp v iu
ng qun bn v Hi-Qun.
Ch-Huy-Trng Hi-i II Chuyn-Vn t HQ 801 chuyn qua HQ 802 ti sng
Hn.
Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng trn HQ 5.
Khi iu ng HQ 802 t C Lao R v -Nng, B-Ch-Huy Hi-Qun c dng
mun x dng chin hm ny lm Trung-Tm Hnh-Qun lu ng cho Qun-on I.
Nhng d nh khng thc hin c v HQ 802 khng c bi p cho trc thng.
Nu phi tho g nhng cn trc th phng tin khng c, li rt nguy him v dn
chng v binh s y tu.
V l , HQ 801 c ch nh chun b lm cn c cho B-Ch-Huy chin thut
Qun-on I rt xung, trong trng hp -Nng b tn cng.
Sau hai cuc rt qun t Thun-An v Chu-Lai, hu ht Lc Lng Hm-i u
tp trung trong vnh -Nng, nhng n binh bt ng.
Rt kinh nghim Hu v Thun-An, khi thy tu Hi-Qun neo y vnh v nghe
ting sng nh n lc c trong thnh ph -Nng, mi ngi a n cc cu tu v bi
ct.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 58

Lc ny, hu ht Tng lnh ca Qun-on I u tp trung ti B-T-Lnh Hi-
Qun Vng I Duyn-Hi. Hi-Qun t k hoch l, nu phi rt qun, bi M-Kh, pha
Nam vnh Tin-Sa, s l bi n qun. V vy, HQ 7 c lnh tun tiu vng ny.
Trong khi tun tiu, HQ 7 vt c mt s Thy-Qun Lc-Chin.
Ngy 25 thng 3, Vit-Cng pho nhiu ha tin 122 ly vo th x -Nng.
Dn chng t Qung-Tr v Hu ko vo, chong ng, gy tr ngi rt ln cho
cng cuc phng th -Nng. Cp bc bt u honh hnh. Tt c mi no ng,
nht l con ng c nht t th x -Nng sang Tin-Sa, nght cng ngi, xe khng
th di chuyn c. V l do ny, nhng i n v ca V.N.C.H. khng th b tr qun
chng tr vi my S-on Vit-Cng!
Tra 25 thng 3, tin tnh bo cho bit Vit-Cng s tn cng -Nng vo ti 25. B
Tng-Tham-Mu ch th Trung Tng T-Lnh Vng I cho di chuyn tt c phi c v
nhng phi trng pha Nam, thuc s kim sot ca V.N.C.H. Cng thi im ny, Tng
Lnh-S M ti -Nng, Albert A. Francis, ra lnh tt c phng vin ngoi quc v
nhn vin Hoa-K ri -Nng ngay sng 26 thng 3.
Sau khi c Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng cho bit im khi hnh s
l bi M-Kh, Tng Nguyn Vn im bng mnh trong rng ngi, v Sn-Ch tm
gia nh. Tng Nguyn Vn im ha s tr li i vi Hi-Qun, nhng sau khng
thy ng tr li.
Chiu 27 thng 3, Tng-Lnh-S M ti -Nng, Albert A. Francis, ra lnh nhng
ngi M cui cng phi ri -Nng.
Chuyn bay cui cng va ct cnh, phi trng -Nng ng ca; v dn, qun trn
ra phi o, khng mt phi c no c th p hoc ct cnh c na! Thi gian ny, cng
ti phi trng -Nng, Tng-Lnh-S Albert A. Francis, b dn qun Vit-Nam hnh
hung; nhng nh hai ngi Anh can thip kp thi, a ng v B-Ch-Huy Qun-on
I, gp Tng Ng Quang Trng. V phi sang B-Ch-Huy Thy-Qun Lc-Chin bn
Non Nc hi, Tng Trng a Tng-Lnh-S Francis v hai ngi Anh theo, bo h
ch phng ngoi.
Trn bin, hu ht PGM thuc Hi-i I Tun-Duyn c huy ng bo v an
ninh cho vnh -Nng. Nhng PGM ny to mt vng ai pha ngoi, cch b t 15 n
20 dm, nghnh chin trong trng hp phi c hoc tu ch tn cng.
HQ 505 i bi Sn-Ch vi nhim v n thnh phn di chuyn ca S-on Thy-
Qun Lc-Chin. HQ 404, nm yn ti bi Trnh Minh Th ch lnh. Nhng chin hm
thuc Hi-i III Tun-Dng v Hi-i II Chuyn-Vn neo, ch lnh. HQ 230 v vi
MSF tun tiu trn sng Hn. Ngoi ra cn c ba thng thuyn ca M, nhiu x-lan v
tu dng do Tng Homer Smith thuc c quan D.A.O t Saigon gi ra v v s
LCU, LCM, PCF v ghe Hi-Thuyn.
Ngy 28 thng 3, Trung Tng Ng Quang Trng lin lc v tuyn vi Tng Thng
Nguyn Vn Thiu, xin ch th rt khi -Nng bo v Lc Lng Qun-on I.
Trong khi Tng Thng Thiu cha c mt quyt nh dt khot th h thng truyn tin
trng n pho kch. Cuc in m gia Trung Tng T-Lnh Vng I, Ng Quang
Trng, v Tng Thng Nguyn Vn Thiu b t on.
Tng Ng Quang Trng gi Ph--c H Vn K Thoi sang B-Ch-Huy
Thy-Qun Lc-Chin bn Non Nc hp bn k hoch di tn. Phin hp gm:
Tng Ng Quang Trng T Lnh Vng I chin thut.
Tng Nguyn Duy Hinh T Lnh S-on III B-Binh.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 59

Tng Bi Th Ln T-Lnh Thy-Qun Lc-Chin
Ph--c H Vn K Thoi T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi
Tng Trng ch th Ph--c Thoi: Nu phi rt khi -Nng, Hi-Qun phi
tn dng mi phng cch chuyn ch binh s v gia nh ca h. Tng Trng cng
ch th Tng Hinh a S-on III ra bi Hi-An tu Hi-Qun n. Tng Hinh xin
24 gi na mi c th iu ng cc n v ca S-on III c. Tng Trng khng
chp thun. Ph--c Thoi a kin l Tng Hinh bay ra bi Bc Hi-An iu
ng binh s, 4 gi sng s c tu vo n.
Sau khi phin hp kt thc, va ra khi phng hp, Ph--c Thoi thy Tng-
Lnh-S Albert A. Francis v hai ngi Anh ang ch pha ngoi. C ba ngi ngoi
quc ny u xin Ph--c Thoi phng tin ri khi -Nng.
Trn trc thng ring ca T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi, ngoi Ph--c
Thoi cn c Tng Trng, Tng-Lnh-S Francis v hai ngi Anh.
Ti Tin-Sa, Tng Trng, Tng Ln, Tng Thi, Tng Hinh, Ph--c
Thoi v i-T Nguyn Th L. Thy-Qun Lc-Chin (i-T L. b thng, phi nm
trn bn), hp ngay hm chng pho kch trong lng ni Tin-Sa. Hm ny do Cng-
Binh o t nm 1972, bn di t dinh ca T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi.
Tng-Lnh-S Francis v hai ngi Anh mt hm khc.
Ni dung cuc hp cng ch bn v k hoch rt qun bng cch no m s tn tht
c th gim n mc ti thiu. Trung Tng Trng ch th Tng Lm-Quang-Thi ln
HQ 5 ra pha Bc Hi-Vn iu ng cuc trit thoi Thy-Qun Lc-Chin. T y, HQ
5 c xem nh Soi-Hm.
Hp xong, Ph--c Thoi ch th Hi-Qun i-T Phm Mnh Khu x dng
Soi-nh ca T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi a Tng-Lnh-S Francis v hai
ngi Anh ra Soi-Hm HQ 5, lp B-Ch-Huy ni. Thi hnh cng tc xong, i-T
Khu phi gi Soi-nh vo ngay, sau khi lo xong nhng vic khn cp, Ph--c
Thoi s dng ra HQ 5.
Trung tm hnh qun Hi-Qun Vng I Duyn-Hi gi HQ 5 v thng bo cho HQ 5
bit Soi-nh ca T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi ang trn ng tm n HQ
5.
Trong khi , mc d ngi ng nght trn bi, tt c chin hm vn cha c lnh
i bi.
Tra 28 thng 3, tt c chin hm v tu nh nhn lnh tip nhn qun bn v ng
bo.
Khi HQ 402 v HQ 403 ang i bi, thi hnh nhim v chuyn tip qun v ng bo
t bi Tin-Sa ra tu ln th nhiu thit vn xa tin n, giy xch st nghin ba ln v
s ngi, khng cho Thy-Qun Lc-Chin v B-Binh ln tu!
Sau khi nghe Hi-Qun bt loa ku gi v ha s n ht, xe thit gip mi dng li,
to thnh mt dc di trn b bin!
HQ 403 va i bi, ca b cha kp h xung, khng bit bao nhiu ngi t b
a ra, vy quanh thn tu, leo vo lng tu. Hm trng cho th thang giy v giy
thng loi ln hai bn t v hu hm cng nh sau li ng bo bm vo, leo ln tu.
Ca b t t h xung. Hi-Qun Trung-y Nguyn Hu T v mt Trung-y
na, cng tn T, c phi xung ca b ko hoc gip qun bn ln tu.
Khng ng, ti ca b, c hai Trung-y u b ngi ta ko ngc xung nc,
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 60

khng th no ln tu li c! Trn b, thit gip v GMC li cn ba ln mi ngi
tin n chin hm!
Hm trng HQ 403 bt loa ku gi ng bo ng bi gn tu v nht l ng n
gn sau li, nguy him. Hm trng ha s tr vo n thm nhiu chuyn na. Nhng,
ngi ngi vn c t b o ra, chn vn quanh thn tu, sng n vt y bi ct.
Khng xa HQ 403 lm l HQ 402. Tnh trng chin hm ny cng khng kh g so
vi HQ 403. Nhn mt tu y nght ngi, nghe nhiu ting sng ln pht ra v nhiu
ct nc bn ln t pha HQ 402, Hm-Trng HQ 403 lo ngi, mun cho chin hm lui
ra. Nhng thy u ngi lc nhc quanh tu, Hm-Trng khng n.
HQ 402 ang t t lui ra v nhiu ting sng bn theo!
Thy HQ 402 lui ra, v sau nhiu pht do d, Hm-Trng HQ 403 ra lnh: Tay li
ht bn phi. T li. Hu tin. Chn vt khuy ln. Nc cun cun nhng con tu
vn khng nhc nhch!
Hm-Trng HQ 403 gi T-Lnh Hm-i, xin cho tu ln vo ko.
i khong na gi khng thy ai vo ko m ch thy thm ngi tro vo tu,
Hm-Trng ra lnh nhim s tc chin v tt c qun nhn n v bn phi xung lng
tu.
Mt lc lu, nh s bnh tnh ca chnh mnh v cng nh vo kh nng ca s quan
c kh giu kinh nghim, HQ 403 li c v quay tht nhanh. Vng quay ny thn
tu lt trn nhiu thn ngi. Khi chin hm lui ra, mt s ngi b sc ht ca nc
ko theo, p vo thnh tu, cht!
Sau khi chuyn ngi sang tu ln, HQ 403, li c lnh tr vo bi bin Tin-Sa
n thm qun bn v ng bo. V ngi chin hm b mc cn v s phi thy nhng s
vic thng tm nh chuyn va ri, Hm-Trng HQ 403 ngh cp ch huy xt li
lnh ny.
Chiu 28 thng 3, tt c h thng truyn tin ca mi binh chng thuc Qun-Lc
V.N.C.H. b Vit-Cng xm nhp, khuy ph, khin s lin lc tr nn v cng kh khn.
B-T-Lnh Hi-Qun Saigon lin tc gi 27 chin hm trong vnh -Nng, bo tm
phng v ca Ph--c H Vn K Thoi.
Soi-nh ch Tng-Lnh-S Francis cp mt Coast Guard v Coast Guard a
Tng-Lnh-S Francis ln HQ 5. Lc ny, khng thy Ph--c Thoi trn Coast
Guard cng vi Tng-Lnh-S Francis, mi ngi trn HQ 5 hong ln; v ngh rng
Ph--c Thoi c th mt tch hoc cht ri!
Khi Tng-Lnh-S Francis va ln tu, lun phn n bc pht d di trong s qun,
dn di tn; v h hn M b ri min Nam Vit-Nam! Hm-Trng HQ 5 a Tng-
Lnh-S Francis ln phng ring v cho nhn vin bo v ng.
Trong khi Tng-Lnh-S Francis c an ton trn HQ 5 th ti B T-Lnh Hi-
Qun Vng I Duyn-Hi, Ph--c Thoi ra lnh T-Lnh-Ph, Hi-Qun i-T
Nguyn Cng Hi, kim sot tt c cc phng ri a B-Tham-Mu i ra bi Bc. Ph-
-c Thoi li.
Hi-Qun Trung-y on Nh Ngc, ty vin ca Ph--c Thoi, t mun
xin theo i-T Hi. Nhng, khi Ph--c Thoi thun th Trung-y Ngc li i ,
xin li. Bit Trung-y Ngc mi ci v, Ph--c Thoi bo Trung-y Ngc hy
i trc khi qu tr. Quyt nh ny ca Ph--c Thoi gy tr ngi rt nhiu cho
chnh ng, khin ng b kt li trn o; v Trung-y Ngc mang theo tt c mt m
truyn tin!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 61

Soi nh ca T-Lnh Vng I Duyn-Hi tr li Tin-Sa vi mc ch n ng.
Nhng loi sng t b bn ra chin hm v chin nh cho nn khng tu no dm
vo!
Nh bit c tn s lin lc, Vit-Cng gi ch danh danh hiu nhiu n v trng
chiu d. c cng Vit-Cng gi k tu hnh, gy no lon trn vi chin hm. Trn
b, Vit-Cng mc qun phc Thy-Qun Lc-Chin, ly sng git ngi, cp ca,
hm hip, c to ting xu cho binh chng ny, ng thi gy kinh hong cho ng bo.
Khong 8 gi ti 28 thng 3, Tng Ng Quang Trng gi Tng Thng Nguyn
Vn Thiu, nhng khng gp. Mi gi, Tng Thng Thiu gi li. Tng Trng xin
Tng Thng Thiu cho di tn bng ng bin.
Cuc in m va n ngang y, ha tin 122 ly ca Vit-Cng t hng Nam-
n thng vo B-T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi, lm h hi nng trc thng ca
Tng Ng Quang Trng v trc thng ca Tng Bi Th Ln, T-Lnh Thy-Qun
Lc-Chin.
Tng Trng x dng mt trc thng khc, bo bay v Qun-on. n ni, khng
thy ai c, Tng Trng ra lnh bay sang B-T-Lnh Thy-Qun Lc-Chin ti Non
Nc. Tng Trng li y vi Thy-Qun Lc-Chin. Lc ny B-Tham-Mu v
lc lng S-on Thy-Qun Lc-Chin cn nguyn vn, di s ch huy ca T-
Lnh-Ph Thy-Qun Lc-Chin, i-T Nguyn Thnh Tr.
12 gi m 28 thng 3, Trung Tng Lm Quang Thi v Hi-Qun i T Nguyn
Xun Sn dng trc thng ca Tng Thi bay ra v p trn mt LST. Sau phi cng
mi bit l hai cnh qut trn trc thng ca Tng Thi b bn lng hai ch. T LST,
Tng Thi v i-T Sn c mt PCF a n Soi-Hm Trn-Bnh-Trng HQ 5.
Ph--c Thoi, Tng Ln v i-T Nguyn Th L. kt li. Sau khi thiu hy
tt c h s mt, Ph--c Thoi, Tng Ln cng nhiu s quan cc cp a i-T
L. v cn v ca Ph--c Thoi ngi ny b thng v Vit-Cng pho kch i
b ngc ln ni Sn-Ch, n mt bi ct nh pha Bc Sn-Ch. Ti y, Ph--c
Thoi lin lc truyn tin ku cu, khng mt n v no p li!
4 gi sng 28 thng 3, Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Hy, Thiu-T Cn v i-y
Sinh tm cch a on ghe ca Duyn-on 12, ch y ngi, ra bin, tp trung ti
vng China Beach. Khi on ghe va ra khi ca -Nng, hng v im hn th Vit-
Cng li pho kch vo B-T-Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi. Mt Trung-y Vit-
Cng b bt ti ch trong khi anh ta ang lin lc v tuyn, cho ta .
Thiu-T Hy m my lin lc, cc tn s Hi-Qun u yn lng. Khi m sang tn s
c bit, Thiu-T Hy nghe ting Ph--c Thoi ku cu! Thiu-T Hy tr li. T-
Lnh Hi-Qun Vng I Duyn-Hi cho Thiu-T Hy bit a im ca ng ri chp n,
hng dn Thiu-T Hy cho ghe vo st cc mm .
Thiu-T Hy ln lt ko Ph--c Thoi, Tng Ln, my bc s Qun-Y v hai
s quan hoa tiu trc thng ln ghe. V ghe nh, khng ch c nhiu, Thiu-T Hy cho
ghe lui ra, a qu v trn ghe ln mt Coast Guard ri tr vo nhiu ln na n
nhng s quan cao cp Hi-Qun khc.
Ln tr vo th t Thiu-T Hy cu c Hi-Qun Thiu-T Trn-Bch-Thy, Hi-
Qun Thiu-T V B Trch v mt Trung y Hi-Qun.
Cng thi im ny, HQ 403 c lnh vo vnh nh bn tri ca bin gn
Observatory Light Point n mt i-T cng binh s v gia nh. Vnh rt hp,
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 62

sng ln. Tuy chin hm b sng nhi, sut p vo vch nhiu ln, nhng HQ 403
vn c vo st nhng mm , chiu n pha v bt loa gi. Khng ai tr li.
Sng sm 29 thng 3, sau khi bo co ln T-Lnh Hm-i v vic khng tm c
v i-T v binh s vo ti hm trc, HQ 403 c lnh ln qun trong sng Hn, n
ghe ch qun nhn v ng bo ra. Cng tc ny khng th thc hin c, v sng ln
qu. Nu ghe cp gn chin hm th b sng nh p v thnh tu ri vng ra xa. Nhn
vin HQ 403 tm mi phng cch nhng vn khng cu vt c ai k c v ca Hi-
Qun Trung-y T., mt s quan ca HQ 403!
HQ 403 li c lnh i bi trong vnh Lin-Chiu n nhng n v Bit-ng-
Qun. HQ 403 ch mi vn khng thy n v bn xut hin.
Trong vnh -Nng v bi Tin-Sa, chin hm Hi-Qun vn thc hin cng tc n
nhn binh s v ng bo mt cch rt kh khn v nguy him. Trong lng cc chin
hm, my truyn tin ca B-Binh vt y. Nhiu nhn vin ca chin hm bt c tn
s ca Vit-Cng, hai bn u khu.
Ti mi Tin-Sa, HQ 802 vo gn st b n Ch-Huy-Trng Hi-i I Duyn-
Phng. Xong, HQ 802 n gn mi Isabel (b Bc vnh -Nng), len vo tht st cc
mm n L-on 258 v B-Ch-Huy Thy-Qun Lc-Chin. Cuc n qun ny
tng i t tn tht v tinh thn k lut ca Thy-Qun Lc-Chin rt cao.
V h thng truyn tin b khuy ph, Hm-Trng HQ 802, Hi-Qun Trung-T V
Quc Cng, buc phi nhp vo h thng truyn tin ca B-Ch-Huy Hm-i Tin-
Phng. Trung-T Cng c lnh a Thy-Qun Lc-Chin v vng tp trung chin
hm ti C Lao Chm.
Trong khi , mt trc thng ln qua ln li quanh HQ 404. Ngi b trc thng
bn, Hm-Trng ra lnh ko c nhim s tc chin. Sau vi vng bay ln, thy chin
hm bo ng, nhm ngi trn trc thng ra du cho hi v ling xung mt chic giy
trn ri bay vo b. Ri trc thng, nhm ngi y bi ra HQ 404.
Sau khi vt nhm ngi t b bi ra, mi ngi trn chin hm mi bit nhm ngi
l:
Chun Tng Nguyn c Khnh S-on-Trng S-on I Khng-Qun.
i-T Phc Khng-on-Trng Khng-on 63.
i-T Vng Khng-on-Trng Khng-on Khu-Trc.
Nhiu s quan khc.
Chiu 29 thng 3, HQ 404, c lnh ri bi Trnh-Minh-Th, n cp cu Cn-C
Ym-Tr tip vn -Nng bn Tin-Sa. Mt s qun nhn v ng bo leo c vo
chin hm. Sau , HQ 404 li c lnh lui ra, neo ti sng Hn, ch lnh.
Khuya 29 thng 3, khong 12 gi 30, Hm-Trng HQ 404, Hi-Qun Trung-T
Nguyn i Nhn, nhn c mt lnh t B-T-Lnh Hi-Qun: Ch th HQ 404 ng
04 gi 30 sng 30 thng 03 nm 1975, vo cch b 05 hi l n Trung Tng Ng
Quang Trng, T-Lnh Qun-on I!
30 thng 3, ng 4 gi sng, Trung-T Nhn bo co n im hn. B-T-Lnh
Hi-Qun ch th HQ 404 th tri lnh bnh, ch lnh trc tip t Tng-Tham-Mu.
n 8 gi sng, khng thy lnh mi, Trung-T Nhn lin lc B-T-Lnh Hi-Qun
xin ch th. c tr li: C lnh bnh , ch lnh.
10 gi sng, Hm-Trng HQ 404 st rut, dng my truyn tin PRC25 lin lc bng
bch vn vi T-Lnh Hm-i. Hi-Qun i-T Nguyn Xun Sn tr li: Ti khng
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 63

c thm quyn g v chin hm ca anh c. Anh hy ch lnh t Tng-Tham-Mu. Tuy
nhin, cho anh hay l Trung Tng Trng ang trn b, ngay trc mt anh .
Mc d khng c lnh no cho php ngng th tri lnh bnh, Hm-Trng HQ 404
cng vn cho chin hm vo gn b, vi mc ch tm vt Tng Ng Quang Trng.
Khong 2 gi tra cng ngy, t B-Ch-Huy Thy-Qun Lc-Chin cn c Non
Nc, nhn vin canh phng thy HQ 404 vo, lin trnh ln thng cp.
Bit chin hm vo n, Thy-Qun Lc-Chin tn dng phao, poncho v tt c vt
ni lm b. Trung Tng Ng Quang Trng cng bi ra chin hm HQ 404 vi
nhng ngi lnh tng sng cht vi ng qua nhiu chng ng binh nghip hay go!
Trn HQ 404, cng nh ti cn c Thy-Qun Lc-Chin Non Nc, B-Tham-
Mu Thy-Qun Lc-Chin tho cng in theo ch th ca Tng Trng gi v
Saigon.
5 gi chiu, B-T-Lnh Hi-Qun ch th HQ 5 n Tng Trng t HQ 404 sang
Soi-Hm, v HQ 5 y tin nghi.
Tuy cuc rt qun th thm trong vnh -Nng cha chm dt, nhng HQ 404 v
HQ 5 vn chun b nghi l ng truyn thng Hi-Qun a v n T-Lnh Qun-
on I Trung Tng Ng Quang Trng.
Hm Ph HQ 5, Hi-Qun Thiu-T H Vn K Tng, mang sang HQ 404 mt in
ca Tng Thng Nguyn Vn Thiu. Thiu-T Tng c Hm-Ph HQ 404 hng dn
gp Tng Trng. Trong b qun phc Hi-Qun mu xm tm, khng mang cp bc,
o b ngoi, Tng Trng ri ging ng ca on vin, cm mt in, x ra c. c
xong, Tng Trng ra lnh cho Thiu-T Tng: Bo co vi Saigon l ti xin c
y vi anh em Thy-Qun Lc-Chin ch khng i u c.
Yu cu ca Trung Tng Ng Quang Trng c Tng Thng Thiu chp thun.
Nhng chin hm ch y ngi c lnh ri vng, di chuyn chm c th n
thm ngi t ghe ra bin. Nhng thng thuyn ca M, tu nh v x-lan cng ri -
Nng.
HQ 17, sau khi nhn thm mt s Thy-Qun Lc-Chin v ng bo, c ch th
ym tr HQ 404, a Tng Ng Quang Trng v S-on Thy-Qun Lc-Chin v
Vng II.
Trn hi trnh xui Nam, khi qua mi Sn-Ch, HQ 802 tnh c bt c lin lc
truyn tin vi mt thnh phn ca B-Ch-Huy hnh qun Qun-on I trn tn s gii
ta. Nhm ny yu cu Hi-Qun cu gii chc thm quyn.
Ngi Vit-Cng xm nhp, khai thc h thng truyn tin, Hm-Trng HQ 802 trnh
ln B-Ch-Huy Hm-i tin phng. Gii chc ny khng gii quyt c v cho
php Hm Trng HQ 802 ty nghi.
Li ku cu ca nhm Qun-on I li vang ln. By gi li thm ting ku cu ca
nhm khc: Hi-Qun i! Cu Khng-Qun vi! Nhm th hai cho bit h ang kt
ti pha Nam bn o Sn-Ch. H phng ha chu HQ 802 d nhn ra v tr ca h.
HQ 802 i hng, quay li n nhm Khng-Qun. Khi tin vo bn o Sn-Ch,
Hm-Trng cho phng n pha ln tri nhm Khng-Qun nhn bit s hin din
ca HQ 802. Va khi , trn sn i st mt bin, n trc thng bng le ln v ting
ku cu ca B-Ch-Huy hnh qun Qun-on I cng vang ln.
Hi-Qun Trung-T V Quc Thng, Hm-Trng HQ 802, ra lnh nhim s tc
chin, ng thi cho h xung b vo cu c hai nhm. Nhm B-Ch-Huy hnh qun
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 64

Qun-on I c Tng Nguyn Duy Hinh, T-Lnh S-on III B-Binh. Qun ca S-
on III B-Binh v n Nam- th tan r, ch cn khong mt L-on!
Cng tc cu ngi hon tt, HQ 802 trc ch v Nam. Trn hi trnh, HQ 802 gp li
on tu ca Hi-i I Duyn-Phng v mt trong nhng tiu nh ch Ph--c
H Vn K Thoi. HQ 802 n Ph--c Thoi v on ty tng ca ng sang.
Ti 30 thng 3, sau khi ri -Nng, HQ 403 nhn quang hiu t pha sau, cho bit,
h l tu dng Seapac, ang ko hai x-lan vi khong mi ngn ngi, cu cu nc
ung. Hm Trng HQ 403 do d sut my ting ng h. Sau cng, bit chc chn
khng th no nc ung cho tng y ngi, v lo ngi cho s an ton ca HQ 403
khi chin hm cp vo x-lan, Hm-Trng HQ 403 nh quyt nh i lun.
Trn mt trong hai x-lan c Hi-Qun Thiu-T V Vn Q., bn cng kha vi
Hm-Trng HQ 403. Sau ny Thiu-T Q. cho bit: ng bo v qun nhn trn hai x-
lan y nh lim sng trn x-lan vo mi sng sm cho nn khi cht kht!
Cn hai x-lan khc t giy dng trong m, tri dt phng no, chic tu dng
kim khng ra. V sau trc thng M tm thy, nhng mi ngi trn hai x-lan y
cht kh!
Ngy 31 thng 3, lnh trng phng 3 hnh qun di chuyn, t Soi-Hm HQ 5, ch
th Hi-Qun Trung-T L Thun Phong, Ch-Huy-Trng Hi-i II Chuyn-Vn, sang
HQ 230, ngc tr li ym tr Duyn-on 14 va t Hi-An ra. Cng tc ny c
thc hin tt p.
Khi on tu n gn Qui-Nhn, va qua khi C Lao Chm, Ch-Huy-Trng Hi-
i III Tun-Dng, Hi-Qun Trung-T L Thnh Uyn, c bo co l st mt chic
ph y ngi ti i kim bo 101.
HQ 17, HQ 8 v HQ 12, c lnh st ngi qua nhng chin hm khc ri quay li
-Nng. Hai trong ba chin hm c ch th quan st v ym tr chic th ba vo
n chic ph.
Ngoi ba chin hm va tr li, vnh -Nng vng tnh!
















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 65







VNG II DUYN-HI

Sau khi qun V.N.C.H. rt khi -Nng v tnh hnh Qui-Nhn tr nn nguy ngp,
T-Lnh Hi-Qun, Ph--c Chung Tn Cang, ch th Tham-Mu-Trng kim T-
Lnh-Ph Hi-Qun, Ph--c Dip Quang Thy, ra Cam-Ranh gii quyt nhng
ng ti Ph--c Hong C Minh, T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi, ln
HQ 3 ra Qui-Nhn, trc tip iu binh ti chin trng.



CUC RT QUN TI QUI-NHN













Trong thi gian tnh hnh -Nng si ng, HQ 400 c tho g tt c trang
b ca mt bnh vin hm nhn lnh chuyn ch n pho binh t Cam-Ranh ra tip t
S-on 22 phng th Qui-Nhn.
Ngy 20 thng 3, HQ 400 i bi Qui-Nhn.
Ti 20 thng 3, lc 11 gi, trong khi ch phng tin bc s n pho binh, HQ
400 b 3 ngi nhi Vit-Cng ln n, t mn. Nhn vin canh phng chin hm pht
gic kp thi, thy lu n, bt sng c mt tn ch mi 16 tui hai ngi kia ln
thot.
Vo thi im ny, Lc-Lng Hi-Qun trong vnh Qui-Nhn c khong mi
chin hm, gm PC, PCE v WHEC vi sng ln, c tm bn xa, cng vi mt s PGM.
Tnh hnh Qui-Nhn si ng hn, v tin tnh bo cho hay 3 S-on Bc-Vit, sau
khi chim -Nng, ang trn ng tin vo Qui-Nhn. Trn ng tin qun, Bc
qun chim mt qun nh pha Bc Qui-Nhn.
Sau khi qun bn v ng bo xung Cam-Ranh, HQ 505 c lnh t Vng II
Duyn-Hi: Tr ra Sng-Cu ym tr Duyn-on 23 rt v Nha-Trang.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 66

HQ 3 a Ph--c Hong C Minh, T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi, t
Cam-Ranh n Qui-Nhn. HQ 3 tr thnh Soi-Hm.
Ti Qui-Nhn, Tng Nguyn Duy Hinh v Ph--c H Vn K Thoi t HQ
802 sang HQ 3; v hu ht n v trng Hi-Qun u trn HQ 3. Ring Ch-Huy-
Trng Hi-i III Tun-Dng trn HQ 8.
T-Lnh Hi-Qun, Ph--c Chung Tn Cang, ch th cu T-Lnh Hi-Qun
Vng I Duyn-Hi, Ph--c H Vn K Thoi, vo chc v T-Lnh cc Lc-
Lng Hi-Qun ym tr chin trng Qui-Nhn.
Ngy 31 thng 3, Tng Thng Nguyn Vn Thiu ch thn ra lnh Ch-Huy-Trng
Hi-i III Tun-Dng bn kho xng Shell v kho xng Qun-Nhu trn ni, thuc
thnh ph Qui-Nhn. ng thi Tng Thng Thiu cng ch th Hi-Qun bc S-
on 22, thuc quyn ch huy ca Thiu Tng Phan nh Nim, ti vnh pha ngoi hi
cng Qui-Nhn.
Vnh ny rt cn. Mt hi o su nht vnh c ghi trn bn ch c su t mt
thc ri n mt thc tm! im gn nht chin hm c th vo c cch b n
khong nm trm thc mt khong cch khng th no mt ngi bnh thng c th
bi ra c!
Trong khi HQ 7 c lnh vo st Ghnh-Rng, bn chung quanh Ta Tnh v c
bo co ni y ang b Vit-Cng tn cng th Hi-Qun Trung-T L Thun Phong,
Ch-Huy-Trng Hi-i II Chuyn-Vn c ch nh sang HQ 403 thc hin cuc n
qun ca S-on 22 B-Binh.
T HQ 403, Trung-T Phong ly ng dm quan st. Bin m. Trn b qun lnh ngi
ngay ngn, rt c k lut. HQ 403 t t tin vo. C chin hm u ngc nhin, t hi:
Ti sao thy chin hm vo m khi qun nhn trn b vn ngi yn? Phi chng n v
ny b Vit-Cng ch ng?
Tuy s mc cn v thy tnh th bt li trn b, HQ 403 cng vn chun b i bi sau
khi ban hnh nhim s tc chin.
Tri ti dn. Bin lng cho n ni c th nghe c ting mi tu chm vo ct.
Bng, m! m! mTing n B40 vang rn v nc bn tung te trc mi chin
hm. V ch l mt LSM, khng c trang b sng ln, HQ 403 bo co ngay v HQ 3
ri lui ra khi tm n, ch lnh.
Trong khi HQ 403 cha th vo vnh c th Ph--c Hong C Minh ra lnh
HQ 400 i bi Trng S-Phm Qui-Nhn n vi n v khc ca S-on 22 B-
Binh.
T trong b, Vit-Cng bn ra chin hm d di khin HQ 400 khng th no i bi
c. Cui cng, nhng n v ca S-on 22 phi bi ra tu. Trong s nhng qun
nhn bi ra tu c Thiu Tng Phan nh Nim, T-Lnh S-on 22 B-Binh.
Trong khi , t thnh ph Qui-Nhn, Trung-on-Trng Trung-on 42 B-Binh,
i-T Nguyn Hu Th. lin lc trc tip vi Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng,
Hi-Qun Trung-T L Thnh Uyn v cho bit rng trong thnh ph Qui-Nhn khng
c mt tn Vit-Cng no c. Trung-T Uyn hi v nhng ting sng th i-T Th. tr
li, l ca Nhn-Dn T-V bn vu v, ng y cho dp. V mun bit tnh hnh trn
b, Trung-T Uyn yu cu i-T Th. ra tu sm hi thm. i-T Th. bo Trung-T
Uyn cho tu n lnh ca ng trc i.
Ti 31 thng 3, sau khi c bo co l Thiu Tng Phan nh Nim ang trn
HQ 400 v tinh thn ca ng hi bt an, Tng Phm Vn Ph, T-Lnh Qun-on II,
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 67

ch nh Ph--c Hong C Minh, T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi, thay th
Tng Phan nh Nim chc v T-Lnh chin trng Bnh-nh. Tng Phan nh
Nim ri vng trch nhim, theo HQ 400 v Vng-Tu.
Sng 1 thng 4, Ph--c H Vn K Thoi ra lnh cc chin hm bn hi pho
vo phi trng Qui-Nhn.
Lc ny, ti vnh pha ngoi hi cng Qui-Nhn, khng bit bao nhiu qun nhn bi
l nh trn mt bin. V su ca bin khng cho php chin hm i bi, cho nn, nhiu
PCF c phi ti, vo st b, cu gn trn vn mt Trung-on; cn mt Trung-on
khc li, khng bi ra tu.
L do mt Trung-on khng bi ra tu l v: Trong cuc chy lon t vng ha
tuyn vo, cu Trung-on-Trng ca mt Trung-on thuc S-on 22 B-Binh
gp li n v c ca ng. n v ny cho ng bit, h khng hiu ti sao h phi b
chy trong khi h ang thng ln ti o Ph-C, An-Kh. V Trung-on-Trng nhn
li n v ca ng, ri tt c quay vo rng!
Cuc n qun ti cu tu Qui-Nhn c thc hin tng i khng my kh khn.
Trung-T Uyn li lin lc vi i-T Nguyn-Hu-Th., hi ti sao cha thy ng trn
tu? i-T Th. p: Ti khng th ra vi anh c. Lnh ca ti ra ht ri. Cm n
anh. Ti i v! Khng ai bit v anh hng y i v u!
Tt c Duyn-on thuc Vng II Duyn-Hi mn Bc Qui-Nhn c lnh rt v
pha Nam.
Ti Sng-Cu, trong khi ym tr Duyn-on 23, HQ 505 b hai xe tng Vit-Cng
bn trc x. L mt LST vi trng ti chuyn ch mt ngn tn, bi-thy-lng bn ngn
tn v ch c trang b ba khu 40 ly n phng khng ch khng c moc-ch,
Hm-Trng cho chin hm quay mi, chy ra. Va lc , Duyn-on 23 cng ra khi
ca sng. T y, HQ 505 h tng Duyn-on 23 v on ghe cng PCF ca Vng I
Duyn-Hi v Nha-Trang.
Thi gian ny, nhiu MSF v PC tun tiu vng Sng-Cu bo co v Trung-Tm
Hnh-Qun Hi-Qun Saigon l xe tng Vit-Cng di chuyn khi khi trn quc l v
ban m tng on Molotova chy, ri n sng rc m nhng chin hm ny khng th
ngn chn; v MSF v PC ch c trang b sng 76 ly m thi!
Sau khi Trung-Tm Hnh-Qun Hi-Qun xin Khng-Qun ym tr m b t chi,
Ph--c Chung Tn Cang ch th nhng chin hm vi trng pho c tm bn xa,
bn sp tt c cu trn quc l I t Qui-Nhn n o C.
Hi-Qun i-T Kim, Tham-Mu-Ph hnh qun, trnh ln Trung Tng ng
Vn Khuyn, Tham-Mu-Trng Lin-Qun: Hi-Qun c th iu ng 3 Duyn-on;
mi Duyn-on c khong 150 on vin, cng vi vi chic WHEC c i bc v 4, 5
MSF. Lc lng ny cng vi tt c n v B-Binh, Ngha-Qun, Bit-ng-Qun, v.
vs t tuyn vng ai phng th Qui-Nhn. Nu B-Tng-Tham-Mu can thip
Khng-Qun ym tr cho lc lng ny trong vng mt tun l th Hi-Qun s tng phi
nhiu WHEC vn chuyn sng ln n. V nh th, nhng n v pha Nam Qui-Nhn
th gi t chc, phi hp, b tr, chn ngang quc l I.
Trung Tng ng Vn Khuyn ng gii php do Hi-Qun ngh v giao Hi-
Qun trch nhim iu ng v ch huy.
Ph--c Chung Tn Cang ngh B-Tng-Tham-Mu: Nu mun giao nhim
v cho Ph--c Hong C Minh th nn t Ph--c Hong C Minh vo
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 68

chc v Tng-Trn Qui-Nhn Ph--c Hong C Minh c ton quyn x dng
lc lng B-Binh v nhng n v hin din trong vng.
Ti 1 thng 4 lc 11 gi, Trung Tng ng Vn Khuyn gi Trung-Tm Hnh-
Qun Hi-Qun v cho bit: Tng Thng Nguyn Vn Thiu k ngh nh ch nh
Ph--c Hong C Minh lm Tng-Trn Qui-Nhn trong nhim v phi tr cc lc
lng, qun vo ti chim Qui-Nhn.
Khuya 2 thng 4 lc 2 gi, i-T Kim lin lc v thng bo vi Ph--c
Hong C Minh v quyt nh ca Tng Thng Nguyn Vn Thiu.
Sng 2 thng 4, sau khi Lc-Lng Hi-Qun ti Qui-Nhn dn ht vo gn b, T-
Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi, kim Tng-Trn Qui-Nhn, kim T-Lnh chin
trng Bnh-nh, Ph--c Hong C Minh, cng vi n v nh ca B-Binh v
mt s s quan Hi-Qun b ln Qui-Nhn thm d tnh hnh.
Tnh hnh thnh ph Qui-Nhn yn lng, ngt ngt, nhng tuyt nhin khng c bng
dng tn Vit-Cng no c. Ti phi trng Ph-Ct, my mi chic phi c cn nm ,
nguyn vn. Ph--c Hong C Minh ch thn lin lc v tuyn vi nhng n v
ca S-on 22 cha di tn; nhng nhng n v ny ang tn lon, khng th lin lc
c! Tiu-Khu-Trng v cc Chi-Khu-Trng u vng mt. V l , s phi tr gia
a-Phng-Qun, B-Binh v Bit-ng-Qun tng phi khng thc hin c.
Chiu 2 thng 4, ton qun b tr li chin hm. K hoch lp chin tuyn Qui-
Nhn b bc t khi va mi tng hnh; v nhng n v trng trch nhim o ng
trc khi k th xut hin!
K t sau khi rt qun khi -Nng, mt hin tng tng t c xy ra ni nhng
tnh dc theo min duyn hi: Nu thy chin hm bt k ca Hi-Qun Vit-Nam hay
Hi-Qun Hoa-K lng vng ngoi khi v c vn M cho tm bit Tiu-Khu-Trng
ra i th, lin sau , Tiu-Khu-Trng cng i theo, to nn tnh trng rn khng
u! Binh s t ng ri n v v lo cho gia nh!
Trn hi trnh tr v B-Ch-Huy Hi-Qun Vng II Duyn-Hi, Ph--c Hong
C Minh ch th HQ 7 bn ym tr vng Ph-Yn. Cng chnh Ph--c Hong C
Minh trc tip iu ng tt c Lc-Lng Hi-Qun trong vng v lin lc vi nhng
n v bn trn b thc hin cc cuc n qun dc theo min duyn hi.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 69














CUC RT QUN TI NHA-TRANG











Khi HQ 504 a L-on 3 Nhy D di s ch huy ca i-T L Vn Pht t
-Nng v Nha-Trang, ti bi trc Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang
th ng bo ti Nha-Trang mng r v cng; v h ngh rng qun D v y c
ngha l V.N.C.H. s c th Nha-Trang.
on lnh M va ri chin hm, khng hiu t u, ng bo a n, reo h
vang di. Nhiu ngi nho n m i my anh lnh D ri va khc va ci, pht m
nhng li v ngha nhng m hng nn nao, xc ng l thng. C nhng b c hom
hem biu anh Nhy-D c khoai, lng ma. C nhng ng c trm tnh, t iu thuc,
bp bp vi ci ri gn iu thuc vo mi anh lnh D. Nhng em b i chn trn, chy
lng xng, rt ly tr nng t ci m t trao cho anh lnh D, ri i mt chp chp nhn
anh, y ngng phc. Mi lc ng bo ko n cng ng. H vui mng v s hin
din ca on qun m, mi bc tin ca on qun y l trm bc li ca ch.
Th nhng, ngy hm sau, B-Tng-Tham-Mu iu ng L-on D ny ln
MDrak, Khnh-Dng; v lc ny mt trn Khnh-Dng ang n d di!
Mc d vi s lng khong mi ba ngn qun, dn di tn t min Trung vo v t
Cao-Nguyn xung, ang sng chui rc ti o R-R, tnh hnh Nha-Trang cha n ni
ri lon. Nhng khi Tng Phm Vn Ph, T-Lnh Qun-on II, ri Nha-Trang v tin
Hi-Qun Trung-T H Ngc Lng th khoa kha 9 s quan Hi-Qun Nha-Trang
git v v nm con ri t st v v khng chu di tn th ng bo tr nn xn xao, hong
ht. Tip theo l nh t b ph. Cnh cp bc din ra. ng bo ko nhau ra bi bin
hoc xung Cu- tm phng tin ra i.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 70

Ngy 1 thng 4, Tng-Lnh-S M ti Nha-Trang ra lnh cho tt c cng dn Hoa-
K ri Nha-Trang ngay tc khc. Tnh trng Nha-Trang cng ging ht nh tnh trng ti
-Nng my ngy trc.
Khi HQ 401 va cp vo Cu-, mi ngi x y nhau, rt xung bin. Mt s
ngi trn vo c chin hm, lm nghing tu. Hm-Trng phi ra lnh cho chin
hm lui ra. V l do , khi nhng LST v mt s PCF thuc Hi-i III Tun-Dng t
-Nng vo, khng c php qun, dn xung Nha-Trang nh k hoch d tr
nh hi hnh thng vo Cam-Ranh. HQ 505 v HQ 403 xin vo Nha-Trang n qun
v ng bo di tn, nhng T-Lnh Hm-i khng thun.
Thy khng c Hi-Qun n, mt s lnh ni lon, bn ba ra chin hm v bn
lun c trc thng. Trc thng ch nhip nh gia David Kennerly bay vng vng cho
ng chp nh cng b bn!
Thi gian ny, HQ 406 ang thc hin cng tc chuyn qun v tip t ti Vng IV
Duyn-Hi, c iu ng v Nha-Trang n Lin-on sinh vin s quan Hi-Qun
vo Saigon.
Ngy 2 thng 4, HQ 406 n Nha-Trang. Hi-Qun Thiu-T Nguyn Ngc Cnh,
Lin-on-Trng Lin-on sinh vin s quan Hi-Qun, iu ng tt c sinh vin
khong 400 sinh vin chy b t Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun xung Cu-.
Ni y, phi vt v lm, HQ 406 mi hon tt c cng tc c giao ph.
Sng 3 thng 4, khong 6 gi, Ch-Huy-Trng Trung-Tm Hun-Luyn Nha-Trang,
Ph--c Nguyn Thanh Chu, ri Nha-Trang bng trc thng.
Ti Nha-Trang, Hi-Qun c th vt c nhiu ng bo v qun bn hn, v
phng tin Hi-Qun y v v Vit-Cng cha xm nhp thnh ph. Nhng cnh
hn lon khin Hi-Qun s chm tu, cho nn, Lc Lng Hi-Qun Vng II Duyn-Hi
cng vi cc lc lng v t -Nng ko vo Cam-Ranh.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 71















B NG CAM-RANH












Trong khi Ph--c Hong C Minh thc hin k hoch b Qui-Nhn th, ti
Cam-Ranh, mt s Tng lnh t -Nng rt vo, x dng t dinh ca Ph--c
Minh lm ni tm tr.
Trong tnh cnh hn lon v khng c s hin din ca T-Lnh Hi-Qun Vng II
Duyn-Hi ti B-Ch-Huy, nhiu qun nhn ngang nhin vo kho khing i nhng dng
c in t M cn li.
V n Cam-Ranh, chnh Ph--c Hong C Minh ra lnh cho m qun nhn
v k lut ny em tt c dng c in t li ch c; nu khng, ng s bn ngay ti
ch. Sau , T-Lnh Vng II Duyn-Hi dng trc thng th st din tin nhng cuc
v bc qun.
Ti vnh Cam-Ranh, Thiu Tng Phm Vn Ph, cu T-Lnh Qun-on II, dng
mt chin nh ra HQ 404 thm Trung Tng Ng Quang Trng, cu T-Lnh Vng I
Chin-Thut.
Sau , HQ 404 c lnh i bi Tn-Cng tt c Thy-Qun Lc-Chin xung
Cam-Ranh; ch a mt mnh Trung Tng Ng Quang Trng v Saigon.
Trong khi Thy-Qun Lc-Chin ri HQ 404, Trung Tng Ng Quang Trng lng
l ri chin hm, i theo nhng ngi lnh cng chia x nhng gi pht cui cng
trong i binh nghip ca ng! Hm-Trng HQ 404 trnh: Tha Trung-Tng, lnh t
Saigon yu cu ti a Trung Tng v Saigon. Xin Trung Tng li tu cho. Trung
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 72

Tng Trng p: Xin php Saigon cho Thy-Qun Lc-Chin v Saigon dng qun
v chnh n hng ng. Nu bt h xung Cam-Ranh th ti s xung lun.
Yu cu ca Trung Tng Ng Quang Trng c B-Tng-Tham-Mu chp
thun.
Ring HQ 802, sau khi tt c binh s ca S-on II B-Binh, Thy-Qun Lc-
Chin v ng bo xung Cam-Ranh, c lnh tr ra Qui-Nhn. Nhng va ra khi
vnh Cam-Ranh, Hm-Trng HQ 802 nhn c phn lnh: Hy b cng tc Qui-Nhn.
V Cam-Ranh trnh din Vng II Duyn-Hi.
Tr li Cam-Ranh, HQ 802 c lnh chuyn vn ton b thnh phn cn li ca S-
on Thy-Qun Lc-Chin v Vng-Tu.
T Qui-Nhn vo Cam-Ranh, HQ 403 ko theo nhiu LCU Qun-Vn, LCVP, LCM
v vt thm rt nhiu ngi trn nhng ghe chy ven bin. Chun Tng Phm Duy Tt,
cu T-Lnh mt trn Kontum, nhp hm lc no, ti hi phn no, khng ai hay. Khi
vo n vnh Cam-Ranh, bit c s hin din ca Tng Phm Duy Tt trn chin hm,
Hm-Trng HQ 403 cp bn hng HQ 3, mi Tng Phm Duy Tt sang HQ 3.
Ngy 1 thng 4, ti B-Ch-Huy Vng II Duyn-Hi, Ph--c Dip Quang Thy
hi vi Trung Tng L Nguyn Khang, ph t hnh qun Tng-Tham-Mu Qun-Lc
V.N.C.H. v Thiu Tng Bi Th Ln, T-Lnh Thy-Qun Lc-Chin. Ph--c
Thy cho rng vi lc lng c hu v nhng n v khc t -Nng v Qui-Nhn rt
vo, V.N.C.H. ch cn ph sp cc cu trn quc l I th c th gi c Cam-Ranh, ch
Saigon tng phi lp phng tuyn Cam-Ranh. Tng Khang v Tng Ln ng .
Ph--c Thy lin lc vi Ph--c Chung Tn Cang, xin hai i i Ngi Nhi
thc hin cng tc ph cu.
Sau khi nhn c yu cu ca Ph--c Thy, v tnh hnh ti B-Tng-Tham-
Mu ri lon, Ph -c Cang phi lin lc trc tip vi Th-Tng Trn Thin
Khim.
Chiu 1 thng 4, T-Lnh Hi-Qun, Ph--c Chung Tn Cang, thng bo cho
Ph--c Dip Quang Thy: Phi rt khi Cam-Ranh theo lnh trn!
Vo thi im ny, trong lc ln B-Ch-Huy Vng II Duyn-Hi nhn ch th, Hi-
Qun Trung-T Dng Hng V, Ch-Huy-Ph Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Cam-
Ranh, gp Trung Tng Lm Quang Thi. Tng Thi hi:
- Anh cn bao nhiu lnh? Mnh t th.
- Tha, ti cn mt ngn su trm lnh; nhng v kh ch l v kh hun luyn ch
khng c sng ln.
- C n v tip vn gn y, anh gh ly.
- D, n v i ht ri.
- Nu n chy th n chy mnh khng ch n mang sng ng theo lm g. Anh c ti
ph kho. Mnh t th.
Trung-T V khng bit phi p nh th no, ch ci, ri vo phng hnh qun
nhn lnh. Khi Trung-T V tr ra, trc thng ch cc v Tng ang ly , nng thn
tu ln!
Ti 1 thng 4, HQ 403 c lnh n tn binh, qun nhn v gia nh ti cu tu
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Cam-Ranh.
Cu tu khng n, nc li rng v gi t trong b thi ra rt mnh. Ba ln HQ 403
cp vo, c ba ln u b dt ra. Hm-Trng HQ 403 phi i li cp li. Hm-Trng
HQ 403 thng p dng li cp ny mi khi v bn, hoc mi khi phi trc cu T-Lnh
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 73

m b nc xui dng. Nhng ln Hm-Trng HQ 403 thnh cng. Nhng ln ny,
v khng n, v s quan ng sau li khng cho du hiu kp thi, cho nn HQ 403 ng
vo cu v b thng mt l ln!
Trong khi Hm-Trng v nhn vin HQ 403 tn dng mi kh nng a chin
hm vo cu nhm ngi trn cu tu th, trong nhm ngi y, mt s qun nhn ni
lon, cp ca, git ngi, gy kinh khip mt vng. Mt Trung-i Li-H gip Hi-
Qun tc v kh m lon qun, ti to an ninh ri mi a c mi ngi ln HQ
403.
HQ 403, c lnh xui Nam trong khi nhiu thng thuyn ngoi quc v x-lan
y ngi vn cn neo trong vnh.
Tnh cnh vnh Cam-Ranh trong thi im ny khng khc chi -Nng. Lnh ni
lon, bn ba ra chin hm. Ngi t ghe hay tu nh hoc x-lan leo ln tu ln, ht tay,
rt xung bin. Tr em b nm t di ghe nh hoc x-lan ln tu ln. Ngi trn tu
ln chp ht, em b ri vo gia hai thnh tu. Ting tht hi hng. Ting bp kh
khan. Vt mu trn thnh tu. Mt c th t ti chp chn trn mt nc loang mu
hng!
Bn Ba-Ngi, tng sui ngi cun cun tun v Nam.
Ngy 2 thng 4, Ph--c Dip Quang Thy ri Cam-Ranh bng HQ 7. Chnh
chin hm HQ 7 ny, u thp nin 60, Ph--c Dip Quang Thy tng l Hm-
Trng.
Ph--c Hong C Minh, sau khi ra lnh thiu hy kho dng c in t do M
li, ln HQ 3, vo phng tuyn Phan-Rang.
2 gi chiu cng ngy, qun ca S-on 10 Vit-Cng tin vo Cam-Ranh khng
gp bt c mt s khng c no c!





















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 74













TRN BIN PHAN-RANG















Sau khi HQ 501 chuyn S-on II B-Binh n Bnh-Tuy, Chun Tng Trn Vn
Nht c lnh a Trung-on 6 v Phan-Thit, Trung-on 5 v Trung-on 4 ra
Phan-Rang.
Ti tuyn Phan-Rang, Chun Tng Trn Vn Nht trc thuc s iu ng ca
Trung Tng Nguyn Vnh Nghi. Lc by gi, Tng Nguyn Vnh Nghi l ph t
Tng Nguyn Vn Ton, ch huy mt trn tin phng Phan-Rang.
Ti vnh Phan-Rang, Lc-Lng Hi-Qun gm:
Duyn-on 27
HQ 2, HQ 3, HQ 403, HQ 228
Vi LCU
Nhiu PGM
Chiu 3 thng 4, gn Duyn-on 27, Ph--c Hong C Minh t HQ 3 chuyn
sang HQ 2.
L mt Destroyer, HQ 2 c trang b: Mt khu 76 ly 2, hai gin 40 ly i, mi
gin 20 ly i.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 75

Sau khi tham d cc cuc rt qun t min Trung, HQ 2 c lnh n ng vng bin
Phan-Rang.
Ngy 4 thng 4, HQ 403 neo trong vnh Phan-Rang. Khong x tra, mt ghe nh
ch 5, 6 qun nhn xin nhp hm. Mt qun nhn ch mt ngi ngi trong ghe v ni
vi Hm-Trng: l i-T Tiu-Khu-Trng Tiu-Khu Nhinh-Thun (Phan-
Rang). Xin Hm-Trng cho ln tu. Hm-Trng p: Ti c lnh khng n ai
ht. Sau mt lc chn ch, chic ghe chy dc theo b bin, v hng Nam.
HQ 403 nh neo, chy ti chy lui vng bin Phan-Rang. Ti n, t my truyn tin
PRC25 ca chin hm vang ln nhng li bc dc: Vit-Cng cha ti m thng cha
Tnh Trng chy u mt tiu! v nhiu cu tng t.
Ngy 5 thng 4, my phi c A37 ca Khng-Qun V.N.C.H. ra di bom dc trin ni
Cam-Ranh. Phi c do Trung-y phi cng L-Tng li b trng n phng khng ca
Vit-Cng, rt ti cu Tr-Long!
Thi im ny, HQ 7, sau khi a Ph--c Dip Quang Thy v Saigon, c
ch th ra vnh C-N. Ban ngy, HQ 7 tun tiu t n Rch-Trng (Nha-Trang) n
Tuy-Ha, mc d thuc v Vit-Cng. Ban m, HQ 7 v li vnh Phan-Rang, bn vo
nhng v tr theo lnh ca T-Lnh hnh qun Lu-ng-Bin, Ph--c Nguyn
Hu Ch.
Vi hm sau, HQ 7 c lnh vo st b Cam-Ranh bn chn xe tng Vit-Cng;
v xe tng Vit-Cng chy ng ng trn quc l I.
Ngy 12 thng 4, HQ 403 v Saigon. HQ 406 a hai i i Cnh-St D-Chin t
Ct-L ra tng cng cho mt trn Phan-Rang.
Ngy 13 thng 4, HQ 505 c lnh sang Thnh-Tuy-H nhn 800 tn n 105 ly v
155 ly, chuyn ra tip t Phan-Rang.
HQ 17, sau thi gian tiu k, c lnh ra Vng II Duyn-Hi. HQ 503 cng c
lnh ra Phan-Thit, Phan-Rang v nhn lnh ch huy ca Hm-Trng thm nin ti vng
bin ny lc by gi l Hm-Trng HQ 17.
Ngy 15 thng 4, Ph--c Hong C Minh cng Hm-Trng HQ 2, Hi-Qun
Trung-T inh Mnh Hng ngi trng c tn ln h vi Ph--c inh Mnh
Hng, ph t T-Lnh Hi-Qun hnh qun Lu-ng-Sng p trc thng vo phi
trng Phan-Rang hi.
Phin hp gm:
Trung Tng Nguyn Vnh Nghi
Chun Tng Trn Vn Nht
Chun Tng Phm Ngc Sang S-on-Trng S-on VI Khng-Qun
Ph--c Hong C Minh
Vi s quan cp t
Bui hp cha bn tho c g th ngoi bi u, nhiu phi cng trc thng ly trc
thng bay i, to nn cnh ht hong, ri lon; v h nghe n Vit-Cng ang vy phi
trng Phan-Rang.
Cc Tng lnh khng lin lc c vi Qun-on III v cng khng iu ng
c ai c, nh phn tn. Ph--c Hong C Minh c mt trc thng a ra HQ
3. Tng Trn Vn Nht cng c mt trc thng vt. V, rt kinh nghim t nhng
cuc di tn ngoi min Trung, Tng Nht ra lnh phi cng a ng ra bin. Thy HQ 3,
Tng Nht t trc thng nhy xung bin v c nhn vin HQ 3 vt ln. T i ch
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 76

huy HQ 3, Chun Tng Trn Vn Nht, T-Lnh S-on II B-Binh, bo co trung
ng: Phan-Rang tht th!
Trung Tng Nguyn Vnh Nghi v Chun Tng Phm Ngc Sang khng tm c
phng tin ri phi trng.
Trong khi nhng s vic nu trn xy ra, Hm-Trng HQ 2 i b ch khng phi
chy b t phi trng Phan-Rang n Duyn-on 27, p Yabuta ra HQ 2.
Ngy 16 thng 4, HQ 406 n hi phn Phan-Rang. Khi hai chin hm tin vo bi
bin Phan-Rang th c lnh Ph--c Hong C Minh khng cho i bi. Hm-
Trng bo co v B-T-Lnh Hi-Qun ri lnh bnh cch b khong hai hi l, ch
lnh.
Ti 16 thng 4, tnh hnh Phan-Rang si ng. HQ 3 i v tr. HQ 406 c lnh lui
ra xa.
Sng 19 thng 4, HQ 505 n vnh Phan-Rang.
Mt trn Phan-Rang bng n.
Sng 20 thng 4, HQ 505 v HQ 406 nhn lnh phi lnh bnh cch b khong 2 hi
l, ch lnh.
Hai chic T54 nm ngay bi bin, nng sng cha thng ra hai chin hm. HQ 406
c lnh em Cnh-St D-Chin v li Ct L.
T b bin Phan-Rang, mt rng ghe o t bi ra. iu c bit l trn ghe khng c
ng bo, ch c lnh v lnh. HQ 505 c lnh khng vt ai c.
Sau , HQ 505 c lnh ri vnh Phan-Rang. HQ 3 a Ph--c Hong C
Minh v Saigon. HQ 2 v nhng chin hm khc vn lnh bnh ngoi khi. HQ 503 c
lnh tip nhn khong 200 qun v dn thuc qun Tuy-Phong, pha Nam Phan-Rang.
Nhm qun, dn ny rt ra bin bng ghe.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 77










BN B PHAN-THIT













Trn ng lui binh v Nam, chin hm Hi-Qun, hoc y ngi, hoc ang
chuyn ch v kh nng, khng th gip cc n v bn ti Phan-Thit nhiu, nh gip
nhng n v khc t cc tnh min Trung.
Ti vnh C-N, thuc tnh Ninh-Thun, HQ 503 ang tun tiu th thy mt trc
thng bay quanh chin hm. Mt mnh lnh vang ln t my truyn tin: Mt tri mun
ni chuyn. Hm-Trng HQ 503 tc tc chp ng lin hp. Trung Tng Nguyn
Vnh Nghi t trc thng ch thn ra lnh cho Hm-Trng HQ 503: Anh vo b vt
my thng con ca ti. Ch mt cu thi, ri trc thng bin dng vo b.
Sau khi ly ng dm, nhn vo b v thy my ton Nhy-D ang dng knh phn
chiu cp cu ri ra chin hm, Hm-Trng HQ 503 lin lc vi Hm-Trng HQ 17,
xin ch th. Hm-Trng HQ 17 chp thun.
Vng C-N ni ra tn bin, cho nn vic a mt LST vo st b khng th thc
hin c. Hm-Trng cho h hai LCVP xung i bi; nhng hai LCVP cng khng
vo c. Hm-Trng mo him, a HQ 503 vo st b hn na. Nhng khong cch
t chin hm n b cng khong hai, ba trm thc, khng th no my ton Nhy-D
c th bi ra c!
Thy mt s ghe tam bn nh c gn , Hm-Trng HQ 503 cho gi h n,
thng lng. Nhng ng ph ny ng a my ton Nhy-D ra chin hm i
ly hai phuy du cn.
lm tin, Hm-Trng ct tt c th kim tra ca nhm ng ph v mi ghe phi
li mt ngi trn chin hm.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 78

V ghe tam bn khng c kh nng i xa, Hm-Trng phi gi chin hm cng gn
b cng tt. Trong v th nh vy, ch mt s h hay mt cn sng bt thn hoc mt
lung gi mnh cng c th y chin hm ln b; m mc cn trong lc ny l cht ht!
phng nga mi bt trc, Hm-Trng chia nhn vin thnh hai nhm. Nhm ch
huy chin hm do Hm-Trng m trch; nhm ch huy cc ghe vo n qun D do
Hm-Ph ph trch.
Chiu 16 thng 4, khong 5 gi, cng tc hon tt. HQ 503 vt c 20 anh lnh D.
Sau khi vn chuyn, quay mi ra khi, Hm-Trng HQ 503 giao chin hm cho s
quan ng phin. Vo phng cha c bao lu, Hm-Trng nghe ting g ca gp
rt: Hm-Trng! Hm-Trng! Vit-Cng pho ra tu. Hm-Trng chp ngay ng
lin hp, ra lnh cho i ch huy: Nhim s tc chin! Tng tc ti a. Li zigzag ra
khi. Gi tu bn ti cu!
Ra lnh xong, Hm-Trng chy ngay ln i ch huy. Hm-Trng va ln ngang
phng n, mt tri n rt ngay phng v tuyn. S quan v tuyn b thng. Hm-
Trng ra lnh cho h s quan v tuyn: Gi tu bn ti cu! ri Hm-Trng tip tc
chy ln i ch huy.
V ngh rng khi chin hm b trng trng pho, in s b hng, h thng in thoi
s b gin on, Hm-Trng chy vng ra pha trc, bn ngoi i-ch-huy, cm ng
hi khng cn dng in ch huy, ch ng khng vo i ch huy, ngi ln gh
Hm-Trng, vi y h thng ch huy ton chin hm.
Hm-Trng va cm ng hi, bt ng mt qu i bc rt ngay i ch huy. Mt s
quan v nm nhn vin trong i ch huy t thng! Hm-Trng b sc p, ng xung.
Ch vi tch tc, Hm-Trng HQ 503 bng tnh v cm thy vt g nhy nha trong lng
bn tay tri v mu t trn u tun xi x! Hm-Trng tng rng ng cht v vt
nhy nha trong bn tay l no ca ng! Nhng khng hiu mt mnh lc no tr
gip, Hm-Trng HQ 503 gng ng dy, tip tc ra lnh cho phng li (ngay di
i ch huy): Tip tc li ra khi. Ku tu bn ti cu. Bo co Hm-Trng c l
cht!
Nghe HQ 503 ku cu, HQ 17 phn pho d di.
Ra khi tm n ca Vit-Cng, kim im li, HQ 503 b trng 20 tri i bc.
Chin hm b h hi nng, ch cn mt my. Hai mi nhn vin cht v b thng.
Hm-Trng thot cht!
Trong khi nhng s vic nu trn xy ra cho nhng ngi tha hnh lnh ca Trung
Tng Nguyn Vnh Nghi th, chnh Trung Tng Nghi, sau khi bay tr li mt trn
Phan-Rang tham d cuc hp hnh qun ti phi trng, b Vit-Cng bt ti mt
hm chng pho kch, cng vi Chun Tng Khng-Qun Phm nh Sang v mt
nhn vin tnh bo Hoa-K, Lew James!
Ti 16 thng 4, khong 9 gi, Ph--c Hong C Minh ch th HQ 503 trc ch
Vng-Tu. V chin hm ch cn mt my, chy chm v cng v thiu dng c y-khoa
cp cu, mt s nhn vin b thng nng phi cht!
Thi im ny HQ 7 ang tun tiu vng Mi N, c iu ng vo vnh C-N,
bn hi pho vo nhng im tnh nghi c Vit-Cng. Sau , HQ 7 li c iu ng
khn cp t C-N v bn hi pho ym tr phi trng Phan-Thit. HQ 403 t Saigon
c lnh tr ra Phan-Thit, lnh bnh ngoi khi, ch. HQ 11 c ch nh thay th
HQ 7 ti vnh C-N.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 79

HQ 11 va n C-N lin b Vit-Cng bn 105 ly trc x. n ri quanh chin
hm. Mt tri trng chin hm nhng li khng n, gy t thng cho mt thng s
trng pho. Sau HQ 11 c lnh v Saigon sa cha, ri tun tiu vnh c lao Thu,
trong vnh Phan-Thit.
m 17 thng 4, la n mt tri trong thnh ph Phan-Thit.
Tra 18 thng 4, HQ 505 nghe ting ku cu ca i-T Tnh-Trng Phan-Thit
trong my truyn tin PRC25, nhng nh chu!
Thi gian ny, H-Tng-Hm Ngc-Hi HQ 12 ang ym tr gin khoan du ngoi
khi Vng-Tu, c iu ng v vng bin Phan-Thit. Ti Phan-Thit, HQ 12 cng
vi HQ 7 bn hi pho ym tr vng Hm-Tn.
Sau khi Hm-Tn tht th, lnh a ra bin v c HQ 403 vt.
m 19 thng 4, trong khi on xe tng Vit-Cng trn quc l I n trng pho ra HQ
17 v chin hm ny ang p li bng hi pho trc x th HQ 17 c lnh ra o
Trng-Sa thay th HQ 16.
Qun o Trng-Sa l mt v tr chin lc, gm ri rc nhiu o xa nhau. Trong
nhng o , Trung-Hoa Quc-Gia chim mt, V.N.C.H. chim ba o nh v ang
tranh chim thm nhiu o na, nhng khng c. Ngoi ra, Phi-Lut-Tn v M-Lai
cng cng b ch quyn ca h trn vi o.
Hi-Qun Trung-Cng hin din trong vng Trng-Sa gm mt mu hm v vi
chin nh. Hi-Qun V.N.C.H. ch c HQ 14 v HQ 16.
Hi-Qun V.N.C.H. v Hi-Qun Trung-Cng theo di nhau bng radar, mt thng
ch thy l m. i bn gm nhau nhng c v n trnh mt cuc hi chin. H Hi-
Qun Vit-Nam tin vo th Hi-Qun Trung-Cng dt ra; nu Hi-Qun Vit-Nam lui ra
th Hi-Qun Trung-Cng tin vo. Tnh trng cng thng lin min nh vy khin Hm-
Trng Vit-Nam phi thc sut m u tr vi Hm-Trng Trung-Cng.
HQ 17 n thay th HQ 16, tnh trng vn khng thay i!
Sng 26 thng 4, Trung-Cng cm c trn mt hn o khng ngi ca ba hn o
thuc ch quyn ca V.N.C.H. Nhng v tnh hnh ni a ri ren, HQ 17 cha nhn c
ch th g c.
Ngy 28 thng 4, qua i pht thanh, Th Tng V Vn Mu yu cu ngi M ri
khi Vit-Nam trong vng 24 gi. Hm-Trng HQ 17 tin on c phn no nhng
bin chuyn ti th . Sau nhiu gi suy ngh, Hm-Trng HQ 17 xin v c Hm-
i Hi-Qun Saigon chp thun cho rt qun.
HQ 17 n a-Phng-Qun ca Tiu-Khu Phc-Tuy v Tiu-Khu Bnh-Tuy trn o
Th-T v o Nam-Yt. V o Nam-Yt pha Nam v o Th-T mn Bc, cch
nhau khong by hoc tm gi hi hnh, cho nn n 6 gi chiu 29 thng 4, HQ 17 mi
khi hnh v Vng-Tu.









Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 80






VNG III DUYN-HI















Tnh hnh Vng III Duyn-Hi si ng k t khi tuyn Phan-Rang v! Sau khi Phan-
Thit tht th v Hm-Tn mt th Vng-Tu b e da nng n!
Theo tin tnh bo, khong 18 S-on Bc qun ang c mt trn ton lnh th Nam
Vit-Nam; v nm S-on na ang trn ng vo Nam!
Trong khi , tt c i n v V.N.C.H. di tn t Vng I v Vng II vo ch c Lc-
Lng Thy-Qun Lc-Chin l cn nguyn vn! Chnh ph c nh gom tt c qun
nhn ca nhng n v r hng thnh lp nhng n v tn lp. Nu d nh y c
thc hin tt p th lc lng i bn vn chnh lch: Mt qun nhn V.N.C.H. phi
chng li bn tn Vit-Cng!
Lc ny thnh ph Vng-Tu ng nght ng bo v qun nhn di tn. trnh gy
tnh trng no ng hn trong a phn ca mnh, T-Lnh Qun-on III, Trung Tng
Nguyn Vn Ton v Th-Trng Vng-Tu khng cho php Hm-i Hi-Qun
s lng khng l qun, dn t nn t Vng I v Vng II Chin Thut vo Vng-Tu. Do
, Hm-i Hi-Qun c lnh a s ngi di tn ra Ph-Quc.
Hu ht LST u chuyn qun v ng bo ra Ph-Quc. Nhng chin hm khc
c iu ng v Saigon; mt s vo sa cha ti Hi-Qun Cng-Xng; s cn li ln
qun trong hi phn Vng-Tu. Ch c hai chin hm sau y nhn trng trch khc:
HQ 406, sau khi tr Cnh-St D-Chin li Ct L, c lnh i Nm-Cn n
a-Phng-Qun v Hi-Qun ri ra An-Thi bc thm qun t nhng n v
r hng t Vng I v Vng II, em v tng cng cho mt trn Vng III.
Lc chuyn qun t Nm-Cn ra bin, HQ 406 b Vit-Cng bn ba ha tin. Hai
tri trng phng li, mt tri trng mi chin hm. Nm nhn vin b thng.
HQ 400 nhn ch th chuyn ch binh s, gia nh v dn chng t Bnh-Tuy v
Ct L.
Ngy 1 thng 4, i kim bo 301 c di v Vng-Tu.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 81

Ngy 3 thng 4, HQ 404 a Tng Ng Quang Trng v Thy-Qun Lc-Chin t
Cam-Ranh v n hi phn Vng-Tu.
Tnh trng sc khe ca Tng Trng sa st trm trng. Trn HQ 404 c hai bc s
cng di tn t min Trung vo. Hm-Trng HQ 404, Hi-Qun Trung-T Nguyn i
Nhn, nh hai bc s chn bnh cho Tng Trng. C hai bc s u bo Tng Trng
b kit sc, cn chuyn nc bin gip sc khe ca Tng Trng hi phc.
Hm-Trng HQ 404 mi tt c s quan cao cp di tn t min Trung vo, lp bin
bn, ng k tn chp thun hai bc s chuyn nc bin cho Tng Trng.
Khi HQ 404 n Nh-B, mi ngi thy nhiu tu nh ch y qun nhn Nhy-D
i theo h tng HQ 404.
HQ 404 cp cu trc B-T-Lnh Hi-Qun, bn Bch-ng. Trn cu tu, ngoi
-c Chung Tn Cang trong qun phc Tiu-L, Trung Tng L Nguyn Khang,
Thiu Tng Nguyn Vn Chc v mt s s quan cao cp Hi-Qun v Nhy-D, cn
c B Ng Quang Trng.
Ngy 17 thng 4, sau khi hon tt cuc chuyn qun v dn v Ct l, HQ 400 sang
Thnh Tuy-H lnh n tip t cho nhng chic WHEC v PCE bit phi Vng III
Duyn-Hi.
Ngy 21 thng 4, va mi i k xong, HQ 6 c bit phi ra Vng-Tu v t di
s iu ng ca Ph--c V nh o, T-Lnh Hi-Qun Vng III Duyn-Hi.
Ngy 22 thng 4, trong khi tn cng Long-Hi, Vit-Cng dng i bc 105 ly bn ra
HQ 6, nhng n ch ri quanh chin hm.
Ngy 23 thng 4, lc Vit-Cng tin vo Long-Hi cng l lc c lao Thu b uy hip
nng n. Ph T T-Lnh Hi-Qun Hnh-Qun Lu-ng-Bin, Ph--c Nguyn
Hu Ch, ch th HQ 6 v HQ 11 ra tip cu c lao Thu.
Trn hi trnh tin ra c lao Thu, nhn vin ca HQ 6 v HQ 11 thy mt phi c Hoa-
K xut hin, chiu quang hiu ch khng lin lc v tuyn ra lnh cho c hai chin
hm phi quay lui, nu khng, khu trc y s tn cng! HQ 6 trnh v B- T-Lnh Hi-
Qun xin ch th. B-T-Lnh Hi-Qun ra lnh HQ 6 v HQ 11 tr li Vng-Tu.
Ngy 24 thng 4, M ko vo vng bin Vng-Tu nhiu x-lan vi bao ct cht y
hai bn. Hn mi thng thuyn Hoa-K, ti, vo neo cch bi Trc khong hai mi
dm v pha Cn-Gi; sng, nh neo i. Pha Vit-Nam th, mt on ghe Thin Cha
Gio, ti, t Bn-, thp n i ra bin; sng li tr v.
Ngy 25 thng 4, S-on 3 Sao Vng tn cng B-Ra.
Ngy 26 thng 4, sau khi tr li 800 tn n cho Thnh Tuy-H, HQ 505 ra Vng-Tu
vi nhim v di chuyn nhn vin v gia nh i M Vit-Nam ra Ph-Quc.
Trong thi gian ny, Tng Vit-Cng Vn Tin Dng c ch th phi chim
Saigon trc cui thng mng sinh nht H Ch Minh, ngy 19 thng 5. Do , Vn
Tin Dng cho m nhng cuc tn cng quy m t pha Bc Saigon vi cc n v sau
y:
Vi thnh phn ca S-on 341 cng vi cng trng 6 v cng trng 7 Vit-
Cng cm chn Trung-on 43 ti Xun-Lc.
Tiu i 75 Pho-Binh Vit-Cng n ha tin 130 ly vo phi trng Bin-Ha.
Hai S-on 304 v 325 Vit-Cng trn v Long-Thnh, vi ct t tnh l
15, con ng huyt mch Saigon Vng-Tu.
Ngy 27 thng 4, trong khi ti Saigon c gn 8.000 ngi Vit c M bc
khi Saigon th ngoi khi
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 82

Mc d cn nhin liu v n dc, HQ 7 vn b iu ng vo bn ym tr
qun t- trong khi cc Tiu-on Nhy-D ang giao tranh c lit vi ch ti y.
Nhin liu v n tip t cho HQ 7 c LCU chuyn vn t b ra.
HQ 400 c lnh cp x-lan pha ngoi Ct L, nhn hn 600 ngi.
Ngy 28 thng 4, L-on I Nhy-D t Phc-Tuy rt v Vng-Tu v lp phng
tuyn ti cn c Ct-L.
Qua h thng truyn tin, Trung Tng Nguyn Vn Ton, T-Lnh Qun-on III,
ch th Tng Nguyn Duy Hinh, T-Lnh S-on III t -Nng vo a qun ca
S-on III v Thit Gip t Vng-Tu m tnh l 15 v Bin-Ha. V Trung Tng
Nguyn Vn Ton s ch thn em qun i ngc li. Hai bn s gp nhau ti cu C-
May. Khi cuc in m va dt, Vit-Cng pho kch vo B-T-Lnh Hi-Qun Vng
III Duyn-Hi. Mt tri i bc rt trng i vi-ba khin mi lin lc vin lin b gin
on.
Sau khi Vit-Cng ngng pho kch, trc thng a Thiu Tng Bi Th Ln,
Trung Tng Nguyn Vn Ton, Chun Tng Trn Vn Nht v Ph--c V nh
o t HQ 5 p xung B-T-Lnh Hi-Qun Vng III Duyn-Hi. Ti y, Ph--
c o ch th Hi-Qun Thiu-T V Duy Hi, Tham-Mu-Ph ym tr tip vn Vng
III Duyn-Hi, a mt ton Ngi Nhi ln git sp cu C May. Nhng khi ton Ngi
Nhi v Thiu-T Hi n ni th Thy-Qun Lc-Chin git sp cu C May ri.
Cu C May sp, Vit-Cng cp ghe dn Phc-Tnh, vt qua cu C May, cu
Ci Kh, tin vo Vng-Tu.
Ph--c o ra lnh Thiu-T V Duy Hi em nhn vin i di i kim bo
301 Dakoo v Vng-Tu. Ph--c o cng ch th Hi-Qun Trung-T Nguyn
Vn Dinh, Ch-Huy-Trng Hi-i III Duyn-Phng, em mt WPB vo bi Du n
nhn vin i kim bo.
Khi WPB do Trung-T Dinh ch huy n bi Du, Vit-Cng pho ngay vo chin
nh. Mt s quan cht, mt s quan b thng. Sau khi bo co ln Ph--c o,
Trung-T Dinh a v s quan b thng ra HQ 802 vi hy vng c cu cha; nhng
nhn vin HQ 802 khng cho nhp hm!
Cng lc , hai nhn vin ca Cn-C Hi-Qun Ct-L b thng v pho kch
cng c Ch-Huy-Trng Cn-C Hi-Qun Ct-L, Trung-T C-Kh Nguyn Minh
Th, a ra HQ 802. Nhn vin HQ 802 cha sng, khng cho ln chin hm. n khi
nhn vin chin hm nhn ra s hin din ca Hi-Qun i-T Vng Hu Thiu trong
ton ti thng th nhn vin cho mi ngi nhp hm.
Chiu 28 thng 4, HQ 505 ang neo ti Vng-Tu nhn dng c i M Vit-
Nam, bng Ph--c o ra lnh ngng, nhn gia nh binh s.
M sng 29 thng 4, Vit-Cng tn cng n v Nhy-D phng th cu C May.
n v Nhy-D ny khng chng c c!
Khong 8 gi sng cng ngy, c mt cuc hp hnh qun ti Vng III Duyn-Hi.
Ngay sau khi hp xong, Hi-Qun i-T V Trng , T-Lnh-Ph Hi-Qun
Vng III Duyn-Hi, ban hnh lnh di tn.
Hi-Qun Thiu-T Ng-Sanh, Ch-Huy-Ph Hi-i 3 Duyn-Phng, ch thn n
tng h chin u v trm gc thng bo v lnh di tn.
Sau , khong 11 gi, Thiu-T Ng-Sanh xung PCF cui cng ri nhim s.
Khi lin lc c vi chic WPB c ch v con ca ng, Thiu-T Sanh sang WPB.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 83

Chic WPB va ra khi Cn-C Ct-L khong vi trm thc lin b nhiu loi sng
nh, t pha Trung-Tm Hun-Luyn Cn-B Xy-Dng Nng-Thn, bn xi x. n
trng i ch huy. Trung-y Tun, Trung-y Phc, Trung-y On b thng; Thy-Th
Qu thit mn!
Ph--c o cng mt nhm thn tn ri nhim s ln HQ 802.
Ti B T-Lnh Vng III Duyn-Hi, i-T V Trng ra lnh HQ 16, HQ 7 v
HQ 12 tc x trc l B-Ra, Ct-L, Vng-Tu ym tr Thy-Qun Lc-Chin; v
Thy-Qun Lc-Chin ang b Vit-Cng nh dt ra bi Trc.
T x Long-Sn, Vit-Cng dng i bc bn vo Vng-Tu. HQ 7 phn pho.
Nhng khi t ng dm quan st, Hm-Trng HQ 7, Hi-Qun Thiu-T Trn Nam
Hng, mi pht gic ra l nhng tri n do HQ 7 bn ln u khng n! Th ra s n
mi do LCU tip t l n lp! Thiu-T Hng ra lnh bn ba vin n mi n lp
th chn mt vin n c.
C ba chin hm HQ 16, HQ 7 v HQ 12 u b trng pho Vit-Cng bn ra d di.
Nh hi pho c tm bn xa, ba chin hm u ngoi tm n ca ch, lm point rt
chnh xc, bn tr. Tuy vy, n i bc Vit-Cng vn ri quanh ba chin hm, to nn
nhng khi nc phun khng l.
Tnh trng k thut ca HQ 12 khng c tt, ch cn chy c mt my. Khi b
Vit-Cng bn rt qu, HQ 12 chy ra khi.
Khong 12 gi 30 cng ngy, chic WPB ch Hi-Qun Thiu-T Ng-Sanh cng gia
nh binh s v nhng ngi b thng n bi Trc. Thiu-T Sanh gi cp cu trn
my truyn tin nhng khng n v no p li.
Sau khi lm l thy tng ng nghi l Hi-Qun cho Thy-Th Qu, Thiu-T Ng-
Sanh gi mt PCF, ch th PCF ny a ba s quan b thng vo b tm phng tin
cu cha.
X tra 29 thng 4, xe tng Vit-Cng xut hin ti bi bin Vng-Tu v h nng
bn ra HQ 505. HQ 505 vi nh neo, lui ra. Sau , nhiu trc thng ca Khng-Qun
V.N.C.H. bay ra v hai chic p xung HQ 505.
3 gi chiu, HQ 400 ang neo ti bi Trc, b Vit-Cng pho kch xi x. Chin
hm nh neo khn cp, trnh tm n.
5 gi chiu, t Long-Khnh, cc lc lng Nhy-D, Bit-ng-Qun, B-Binh,
a-Phng-Qun, v. v rt v Vng-Tu. Ti y, khng cn mt lc lng no tip
hi, nhng lc lng tinh nhu tan hng!
6 gi chiu, lnh t Vng III Duyn-Hi: Tt c chin hm t do vn chuyn!
Ti 29 thng 4, mt ngi M mc thng phc, ni ting Vit rt lu lot, tm n
chin hm Hi-Qun Vit-Nam xin di tn. Khi gp Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-
Dng, Hi-Qun Trung-T L Thnh Uyn, ngi M ny cho hay rng ng ta c tn s
lin lc vi -Tht Hm-i Hoa-K. Nhim v ca ngi M ny l n hc sinh
Trng Thiu-Sinh-Qun ti Vng-Tu; nhng ng khng thi hnh c v hc vin tn
mc ht, tm khng ra.
HQ 16 cng HQ 7 v HQ 12 vn tip tc phn pho cho n khi bt ng nhn ra rng
C-Xng-Hm Vnh-Long HQ 802 khng cn neo ti bi Trc na. C ba v Hm-
Trng c lin lc vi gii chc thm quyn Vng III Duyn-Hi, nhng khng gp
c ai c.
Hm-Trng HQ 12, Hi-Qun Trung-T L Xun Thu, yu cu HQ 7 ym tr v
Saigon. Hm-Trng HQ 16 cng mun v Saigon. Nhng ngay lc , Hm-Trng
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 84

HQ 505 lin lc vi c ba v Hm-Trng v cho bit T-Lnh Hi-Qun Vng III
Duyn-Hi cho lnh t do vn chuyn! C ba v Hm-Trng u b nh tr v
Saigon.
Bit c lnh t do vn chuyn v nh khng tr v Saigon ca Hm-Trng
HQ 7, Trung-y T. v mt s nhn vin ph tu v dng v kh uy hip Hm-Trng,
buc Hm-Trng phi a HQ 7 v Saigon.
Tuy v con cn kt li Si-Gn, nhng Hm-Trng HQ 7 bit khng th no sng
c vi Vit-Cng, ng kho lo gin xp ni b. Hm-Trng ly ht tin trong qu
d tr tng cho nhng ngi mun tr v, ri cho chin hm chy st vo ca i, th
Wizard v b xung cho h vo b. Mt s Thy-Qun Lc-Chin c HQ 7 vt quanh
Vng-Tu cng mun v. Hm-Trng HQ 7 cho th b, cung cp nc ngt v lng
thc cho nhm ny v lun.
Trong khi nhng s vic k trn xy ra trn HQ 7 th trn HQ 16, Hm-Trng cng
b mt nhm thy th uy hip bng v lc; v Hm-Trng mun a chin hm n o
Tamassu n v con ca ng, nhng nhm nhn vin ny li ch mun i thng ra Cn-
Sn.
Lc ny, HQ 17 t Trng-Sa ang trn ng tr v. Khi cn cch b khong ba
mi hi l, Hm-Trng lin lc vi B-T-Lnh Hi-Qun Vng III Duyn-Hi, hi
a im qun; nhng khng c gii p tha ng. Hm-Trng HQ 17 yu cu
c ni chuyn trc tip vi T-Lnh Hi-Qun Vng III Duyn-Hi. Ph--c V
nh o, t HQ 802, ln my v p: Ty anh.
n gn b, thy ghe thuyn t ra khi, HQ 17 vn ngc dng, c tr v Saigon.
Nhng, t mm pha Nam Vng-Tu, Vit-Cng dng i bc 150 ly bn xi x ra
chin hm. HQ 17 tha sc phn pho, nhng v thy ghe thuyn en nght trn mt
sng, Hm-Trng HQ 17 ngi, nu hai bn i p bng i bc, dn s cht oan. V,
nu chin hm chm, ca sng s b nghn. V hai l do , Hm-Trng HQ 17 cho
chin hm quay mi ra khi.
Va a chin hm khi tm n ca Vit-Cng, Hm-Trng HQ 17 li phi ng
u vi s ri lon ni b! V con v gia nh ca nhn vin chin hm u b kt, cho
nn, mt s nhn vin mun n ghe v Saigon, mt s mun ra khi d cha ai bit
lm g v s i u! S a-Phng-Qun m HQ 17 bc t Trng-Sa v, xa gia
nh chn, mi thng, nay, trong cn nguy bin, tt c i v. Hm-Trng phi kho
lo dn xp, kim ghe cho nhng ai mun v th v.
Thi im ny, HQ 400 ch y n v y ngi. Hm-Trng xin ch th t Hi-
Qun Trung-T L Thnh Uyn, Ch-Huy-Trng Hi-i III Tun-Dng, vt n
xung bin. Trung-T Uyn khng quyt nh c. Cui cng, Trung-T Uyn thng
bo vi cc Hm-Trng l ng t chi trch nhim!









Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 85











VNG IV DUYN-HI













c-Khu Ph-Quc, ngoi lc lng Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi, cn c hai Tiu-
on a-Phng-Qun v mt i-i Trinh-St.
Lc lng Vit-Cng trn mt Tiu-on, B-Ch-Huy t ti Bc o. Khong hai
Trung-i Vit-Cng hot ng pha Nam Dng-ng. p lc ch nng nht l vng
Bc o, Ca Cn. Vit-Cng thng pho kch vo phi trng Dng-ng v c c
lp n Ca Cn.
Lc lng hai bn khng chnh lch. Nhng p lc ch rt nng, v Lc-Lng a-
Phng-Qun ca V.N.C.H. ch th th hoc i kch, hnh qun l t, thiu nhng cuc
hnh qun quy m.
T ngy nhm chc T-Lnh Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi kim c-Khu-Trng
c-Khu Ph-Quc, Hi-Qun i-T Nguyn Vn Thin gii tn cc n, cho qun
hnh qun lc sot pha ngoi, m rng vng ai phng th. i-T Thin x dng
nhng n v a-Phng-Qun hnh qun trn b, gi an ninh phi trng v lng x.
Khi cuc rt qun t min Trung bt u, Thiu-Tng Nguyn Khoa Nam, T-Lnh
Qun-on IV, ch nh i-T Thin c trch lo v vn ng bo t nn.
V qun s, i-T Thin trc tip ch huy v bo co v B-T-Lnh Qun-on.
V hnh chnh, Quc-V-Khanh Phan Quang n b nhim mt nhn vin hnh chnh
cao cp ra Ph-Quc, gip i-T Thin iu hnh. i-T Thin phc trnh tnh trng
dn, qun t nn v nhn lnh t bc s Phan Quang n v -c Lm Ngn Tnh,
ph t Quc-V-Khanh c trch n tip ng bo di c.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 86

Pha Nam o Ph-Quc, vng t , V.N.C.H. xy mt tri t giam gi t
chnh tr. Sau hip nh Ba-L, s t Cng-Sn c chuyn i, tri t b trng. i-T
Thin x dng nhng dy nh ny vi h thng nc ngt t mt ging su, do hng thu
RMK (Raymond Morrisson Knudsen) ca M o t lu, vi dng c y-t v ging
ng sn c, tip ngi t nn.
Vn tip t lo cho khi ngi t nn mt phn do Hi-Qun i th; phn ln do
chnh ph trung ng v c quan USAID Hoa-K m nhn.
Mi ngy c khong ba mi chuyn bay ca Air America, C123 hoc C130 p
xung phi trng Dng-ng vi y dng c v thc phm.
Vi khong 60.000 ngi t nn trn mt din tch nh hp, an ninh l vn phc
tp v thit yu. Tuy vy, tnh trng cc tri rt tt p nh h thng kim sot cht ch
v nhiu bin php mnh c p dng. gii ta bt tnh trng ng, i-T Thin
cp giy php ri Ph-Quc cho bt c ai c thn nhn trong t lin.
Hi-Qun bit phi mt s s quan do Hi-Qun i-T Trn Vn T., Ch-Huy-
Trng Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Saigon, iu ng ra Ph-Quc gip iu
hnh v gii quyt nhng kh khn ti cc tri t nn.
Trong nhng chin hm chuyn qun v dn ra Ph-Quc, c mt chuyn rt thng
tm xy ra trn HQ 500.
T Qui-Nhn HQ 500 n qun v dn v Cam-Ranh. Ti Cam-Ranh HQ 500 c
lnh nhn thm lnh v dn ri a ra Ph-Quc.
Trong s dn v qun HQ 500 a ra Ph-Quc c Thiu-y L Quang L Lan,
trng n ca Cu T-Lnh Hi-Qun L Quang M v mt em b c sinh ra trn
chin hm.
Em b ny c Thiu-y L Lan n vo i v c Hm-Trng LST Cam-
Ranh, Hi-Qun Trung-T L Quang Lp, t tn l Nguyn-Th-Cam-Ranh.
Vo n Ph-Quc, HQ 500 cp cu du. T cu ny mun vo b phi dng xung
hay tu nh.
Thi gian ny, ng bo trn chin hm qu ng v thiu thn mi th. Thiu-y L
Lan tnh nguyn vo gp T-Lnh Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi xin tip t.
Sut thi gian nhn v chuyn thc phm, vt dng, thuc men t B T-Lnh Hi-
Qun Vng IV Duyn-Hi ra chin hm, Thiu-y L Lan tn ty vi ng bo, nhiu
khi qun n, qun ung.
Ln cui cng, sau khi cht y thc phm, hai mi mt nhn vin chin hm v
Thiu-y L Lan t b tr li HQ 500 bng LCVP. Khi ko LCVP ln, giy t, hai
mi mt nhn vin b ht xung bin; ring Thiu-y L Lan b kt, cht gia nhng
thng thc phm!
Sau HQ 500 v Saigon sa cha. Cng tc sa cha cha hon tt, HQ 500 li
c lnh a khong vi trm ti phm ra Cn-Sn.
Trn nhng chuyn x-lan t min Trung vo Ph-Quc, nhiu tn bt lng ly
qun phc ca vi binh chng thin chin V.N.C.H. mc vo ri cp ca, git ngi, x
ngi xung bin, v. v Khi nhng chuyn xa-lan ny n Ph-Quc, n v an ninh
cc tri t nn c bo co.
Sau khi iu tra cn k, nu hi bng chng, ti phm c gii giao cho Qun-
Cnh T-Php iu tra thm. Tin ny loan ra nhanh. Mt s ln ng bn i nhng
chuyn x-lan sau n ghe nh c vo Rch-Gi khi x-lan cn neo ngoi khi Ph-
Quc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 87

Trong s nhng tn tho khu b bt, c my tn c ng bo nhn din. Mt c
Cha, khi thut li nhng hnh ng d man ca hai tn bt lng i vi gia nh ca mt
i-T B-Binh khng nn c phn n, hi i-T Thin: Theo sm truyn c,
nhng hnh ng nh vy gia con ngi i vi con ngi, phi b ti lng tr. i-T
bit khng? L mt con chin ngoan o, i-T Thin lng thinh, suy ngh.
Trong thi gian a s ng bo bt bnh v thi tr hon x ti my tn cp th,
ngy 19 thng 4, Hi-Qun i-T Nguyn Vn Thin nhn c cng in t B-Tng-
Tham-Mu: i Tng Cao Vn Vin, Tng-Tham-Mu-Trng Qun-Lc V.N.C.H.,
b nhim ai-T Thin vo chc v Tng-Trn Ph-Quc.
Vi quyn hn ca mt Tng-Trn trong thi chin, i-T Thin c quyn ku n t
hnh ti phm, khng cn ch lnh ta n. Nhng i-T Thin li lin lc B-T-Lnh
Hi-Qun xin kin. B-T-Lnh Hi-Qun khng hn ch quyn hn ca i-T Thin.
V p lc ca ng bo v ca c Cha, i-T Thin c y ban iu tra li v hai
tn cn v my tn tho khu trn nhng chuyn x-lan khc nhau. Sau khi y ban an
ninh phc trnh bn iu tra cui cng, ai-T Thin ra lnh a-Phng-Qun thnh lp
mt bn tiu i hnh quyt, x t nhng ti phm .
Thi gian ny, tnh hnh qun s trong Vng tng i yn tnh. Ch c n Ca Cn
b Vit-Cng vy khn sut my hm, vi mc ch khuy ph ch khng dm chim; v
s hi pho v phi c oanh tc.
Trng trch gii ta n Ca Cn c giao cho c-Khu-Ph (Qun-Trng qun
An-Thi). i-T Thin tng phi HQ 230 bn hi pho ym tr, ng thi bit phi PCF
chy gn b kim sot v ym tr bng i lin, trung lin v sng ci 81 ly. Nhiu
LCM ca Cn C Ym-Tr An-Thi cng c tng cng , nu cn, s b a-
Phng-Qun ln.
Khng hiu v l do g, c-Khu-Ph khng thc hin c cng tc c hoch
nh v giao ph. i-T Thin thay i k hoch bng cch khng x dng chin nh
m trng dng mi ghe nh c loi ln, tp trung ngoi khi. Khi c lnh ca i-
T Thin, qun s c chuyn xung mi ghe , a ln cc ghnh pha Bc o,
cch n Ca Cn khong hai, ba cy s, nh thc xung.
Nh yu t bt ng, ch khng ti mt i-i a-Phng-Qun, vi s ym tr
hu hiu ca hi pho, y lui trn mt Tiu-on ch v nhng hang hc pha ng
Bc. ch li trn mt trm xc v thng binh.
Ngoi chin thng ti n Ca Cn, tng cng nn cp n cuc ng gia
Duyn-on 44 v Khmer , trn hn o pha Bc, trong qun o Poulo Dama.
Vo khong cui thng T, Duyn-on 44 c lnh chim hai o Kin-Vng v
Keo-Nga, trong hi phn Vit-Nam. Ch-Huy-Trng Duyn-on 44 ch huy mt n
v Hi-Kch thi hnh cng tc ny. Ton qun c chia lm hai cnh.
Cnh A thc hin k hoch v chim o Keo-Nga mt cch d dng.
Cnh B b nhm mt o khc, khng thuc hi phn Vit-Nam. Cnh qun B ny
ng vi lc lng Khmer trn th o. Trong cuc chm sng, Hi-Qun Thiu-
y T. b kt trn o.
Nghe bo co, cnh A, mt mt xin chin hm ym tr, mt mt ko ton lc lng
n o Kin-Vng, tm cch cu v s quan.
Lc Lng Hi-Kch n o Kin-Vng khong 5 gi sng. Nhng Khmer dng
trng pho 150 ly pho kch nng n xung bi, khin qun V.N.C.H. n sng vn
khng b c.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 88

HQ 330 ang tun tiu quanh vng, c ch th n o Kin-Vng tr chin; nhng
HQ 330 khng c phn pho, v hi phn khng thuc ch quyn ca V.N.C.H.
Tra, Khmer ngng pho kch. Thiu-y T. t b bi ra chin hm.
Ti 27 thng 4, i-T Nguyn Vn Thin gi tt c chin hm bit phi cho Vng
IV Duyn-Hi v An-Thi.
Sng 28 thng 4, chin hm USS Dubuque thuc Tht Hm-i Hoa-K t ngt
xut hin v neo gn An-Thi. t ai bit c rng chnh Erich Von Marbod c mt trn
USS Dubuque. Erich Von Marbod x dng USS Dubuque nh mt trm vin lin
hng dn Khng-Qun V.N.C.H. bay sang Thi-Lan!
m 28 thng 4, Cn-C Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi hn lon v tin i-T Thin
ly PCF ra chin hm M. Tt c chin hm V.N.C.H. ri bn sau khi thng bo cho
phng hnh qun.
Sng 29 thng 4, i-T Thin cho tt c chin hm bit rng ng i tun trong
m qua.
10 gi sng cng ngy, i-T Thin lin lc vi Ph--c Dip Quang Thy,
Tham-Mu-Trng Hi-Qun, hi tnh hnh chin s. Ph--c Thy bo i-T
Thin tc trc trn my v tuyn, c bin chuyn no ng s cho hay.
11 gi sng, i-T Thin mt lin lc vi B-T-Lnh Hi-Qun Saigon!
Ngy 30 thng 4, lc 10 gi sng, sau khi nghe lnh u hng ca Tng Thng
Dng Vn Minh, i-T Thin hp tt c s quan v Hm-Trng ti phng n s quan
v cho bit nh ca ng l s ra i. im hn l Poulo-Panjang.
Sau cuc hp ngn ngi , tt c chin hm tch bn; chin nh cng vi vng ra i.
i-T Thin v gia nh khng cn phng tin no ri B-Ch-Huy Hi-Qun Vng
IV Duyn-Hi. i-T Thin lin lc v tuyn vi ngi bn cng kha, Ch-Huy-
Trng Cn-C Tip-Vn An-Thi, nh gip .
Chic LCM8 a gia nh Ch-Huy-Trng Cn-C Tip-Vn An-Thi gh n i-
T Thin v gia nh ng ti cu tu, trc B-T-Lnh Hi-Qun Vng IV Duyn-Hi.
Sau , v ha i chung vi cc n v Hi-Qun ti Ph-Quc, i-T Thin sang
mt ghe Yabuta n chin hm. Lc ny on tu gm:
HQ 230 Hm-Trng, Hi-Qun Thiu-T Nguyn Nguyn.
HQ 330 Hm-Trng, Hi-Qun Thiu-T Nguyn Vn Anh.
HQ 331 Hm-Trng, Hi-Qun Thiu-T L Tn Triu.
HQ 602 Hm-Trng, Hi-Qun Thiu-T Ng Minh Dng.
i-T Thin ln HQ 230. Ti y, v cha bit B-T-Lnh Hi-Qun Saigon di
tn, i-T Thin dng h thng siu tn s lin lc vi B-T-Lnh Hi-Qun
Saigon, nhng khng gp c ai c!
Mt s nhn vin trn HQ 230 ni lon, mun em chin hm v. Va khi , HQ
230 n Poulo-Panjang. Ti o ny c khong hai mi PCF ca Hi-i 4 Duyn-
Phng. Nhng ngi mun v, dng PCF tr v; ai mun i, li chin hm.
Trn ng ri hi phn Vit-Nam, v tnh trng k thut ca HQ 331, on tu phi
gh Singapore. Hi-Qun Singapore, thay v gip sa cha HQ 331, li i ly HQ 331!
on tu ri Singapore vi thm nhiu ngi di tn mi nhp hm t Singapore. HQ
330 phi dng HQ 331.
Trong thi gian hi hnh, Thiu-y X-L Thng-V Hm-Ph HQ 602 cng mt
nhm ngi nhp hm t Singapore, ni lon, git cht Hm-Trng, Hi-Qun Thiu-
T Ng Minh Dng, ri em chin hm tr v!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 89

i-T Thin c nh v tt c Hm-Trng cng ng l s a nhng chin
hm ny sang c-i-Li. Nhng, khong na ng, nghe i BBC v i VOA loan
bo rng c-i-Li cng nhn chnh ph Cng-Sn Vit-Nam, tt c i , i Phi-Lut-
Tn.
Trn ng hng v Phi-Lut-Tn, mt chin hm Nga bm st ba chin hm HQ
230, HQ 330 v HQ 331. Khi phi c Hoa-K xut hin quanh ba chin hm ny th chin
hm Nga i hng v mt dng.
Trong chuyn di tn ny, lc lng Hi-Qun Ph-Quc em theo khong t 50%
n 55% gia nh Hi-Qun, t 10% n 15% gia nh a-Phng-Qun v s cn li l
ng bo.












VNG V DUYN-HI


Vit-Cng dn mi n lc vo cc mt trn Cao-Nguyn v min Trung cho nn tnh
hnh qun s Vng V Duyn-Hi hon ton yn tnh.
Chiu 29 thng 4, sau khi thu nhn c nhng din tin ti Trung-ng, Lc-
Lng Hi-Qun Vng V Duyn-Hi tp trung ti Hn-Khoai, ch lnh.
Ti 29 thng 4, Lc-Lng Hi-Qun Vng V Duyn-Hi nghe li ku gi ca
Trng-Khi an ninh Hi-Qun, i-T Chin-Binh Nguyn Vn Tn, trn h thng
truyn tin, cho nn tt c tr v hu c Nm-Cn!
Ngy 30 thng 4, sau khi nghe lnh bung sng, lc lng Hi-Qun Vng V Duyn-
Hi li ra khi.
Ngy 1 thng 5, khong 3 gi chiu, Lc-Lng Hi-Qun Vng V Duyn-Hi n
Hn-Tre Duyn-on 43 v giao tt c v kh cng nh qun dng cho ban tip thu
Vit-Cng, ri gii tn!






Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 90









CHNG VI

NHNG T BIN TI CC VNG SNG-NGI


VNG III SNG-NGI


Tnh hnh qun s thuc lnh th Vng III Sng-Ngi khng ng cp nu khng
c nhng cuc ng quyt lit gia cc Lc-Lng c-Nhim, Lc-Lng 99 v
Lc-Lng c hu ca Hi-Qun Vng III Sng-Ngi vi nhng Lc-Lng chnh quy
Vit-Cng.
Vi nh thc vo Long-An, ct quc l 4, c lp Saigon, Vit-Cng m mt
trn ln vi cc n v sau y:
Cng Trng 8, t kinh Ch Go, i pha qun Bnh-Phc, bc Rch-Kin, tun
v Bnh-Chnh, vo Saigon.
Cng Trng 9, t Ci-B tin qun n Bn-Tranh, nh vo Long-An, mc
ch hip vi Cng Trng 7, ct quc l 4.
Cng Trng 7, t ng-Thp nh vo Th-Tha.
Cng Trng 5, t Ty-Ninh; mt phn nh vo Hu-Ngha, mt phn nh vo
Bn-Lc.











Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 91




NHNG TRN CHIN TRN VM-C-TY










Ngay khi mt trn Long-An va bng n, Lc-Lng 99, di s ch huy ca Hi-
Qun i-T L Hu Dng, c a vo chin trn.
i-T Dng l v s quan u tin ca kha 8 Hi-Qun Nha-Trang c thng i-
T. V hi v, c th ni i-T Dng khng thua bt c mt v n anh no c. V ch
huy nhng n v chin u trong sng rch, i-T Dng v ngi bn cng kha, Hi-
Qun Trung-T H Quang Minh, l hai s quan c cc i n v Vit-Cng ti Vng
III v Vng IV Sng-Ngi ln n nng n!
Ngy 17 thng 4, Lc-Lng 99 khi hnh t Nh B, trc ch Long-An.
Thi gian ny, vi mc ch ct quc l IV, ngn chn s tip vin ca qun
V.N.C.H. t Vng IV Chin-Thut, Cng-Trng 7 Vit-Cng ko qun t Ci-B n
Bn-Tranh th ng nng vi mt Trung-on ca S-on 7 B-Binh. Khi ch n
rch Cn-t li gp phi s khng c mnh lit ca a-Phng-Qun.
Cnh qun Cng Trng 8 Vit-Cng nh vo Rch-Kin chm phi sc khng c
v bo ca Lc-Lng a-Phng-Qun, khng li .
Cnh qun Vit-Cng tn cng qun Tn-Tr ang trn ngp trong Chi-Khu va lc
Lc-Lng c-Nhim 99 ang giang hnh ngang Tn-Tr tin v Long-An. Lc ny
Giang-on 40 Ngn-Chn cng va a mt Tiu-on a-Phng-Qun t Long-An
ln tip vin qun Tn-Tr.
Sau khi qun, Giang-on 40 Ngn-Chn cng Lc-Lng 99 nhp trn, ym
tr a-Phng-Qun.
Bt ng ng nng vi hai n v tc chin Hi-Qun, qun ca Cng-Trng 8 Vit-
Cng, sau nhiu t chng tr d di, nh chm v! Qun Tn-Tr c gii ta cng
ngy.
Ngy 18 thng 4, khong 8 gi sng, Lc-Lng 99 n Long-An. Tnh hnh kinh
Th-Tha nguy ngp. Trn giang trnh tin n gii ta kinh Th-Tha, khi va qua khi
cu Long-An khong hai trm thc, Lc-Lng c-Nhim 99 thy rt ng ngi
ang tm, n a di sng, bn b i din rch Cn-t. t ng dm quan st, Hi-
Qun i-T L Hu Dng, Ch-Huy-Trng Lc-Lng 99, pht gic ra l mt i
n v Vit-Cng. Lp tc, i-T Dng ra lnh ton Lc-Lng i thng sang, tn cng.
Khi thy on chin nh i ngay vo im dng qun ca mnh, mt n v ca
Cng Trng 7 Vit-Cng, chp nhn nh nhau, khng chy. Hai bn cch nhau khong
mi thc, c th thy nhau bng mt thng, cho nn, mi ngi trn on giang nh
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 92

u thy Vit-Cng nhn nho, tn lon. Tuy vy, sc phn cng ca ch t b bn ra
cng d di vi loi sng, c c 82 ly khng git v 12 ly 8. Pha Lc-Lng 99, mi
v kh nng trn chin nh u c x dng ti a.
Trong khi trn chin ang din ra d di, Thy Th c b thng trn mt v u,
mu tun xi x. Thy Th c ch a tay vut mu trn mt ri ng thng trn chic
Tango, m MK19, n thng vo ch qun.
n 5 gi chiu, sc khng c ca Vit-Cng yu dn. B-Binh v a-Phng-Qun
c iu ng n, b. Lc ny ch cn nghe ri rc vi ting B40.
Trong trn ny, tn tht v pha Hi-Qun v qun bn khng ng k. Vit-Cng
thit hi khng di mt Tiu-on. V kh tch thu gm: 4 khu 82 ly khng git, 2
khu 12 ly 8, 12 khu B40, rt nhiu AK v sng trng Nga.
Sng 19 thng 4, Lc-Lng 99 v Giang-on 42 Ngn-Chn tr li a im
ng vi Vit-Cng ngy hm trc. on giang nh va n ni, hai giang nh b
bn. Mt Monitor ca Giang-on 42 Ngn-Chn b 82 ly khng git bn trc x. Ba
nhn vin v Ch-Huy-Trng Giang-on 42 Ngn-Chn, Hi-Qun Thiu-T Phm
Ngc L, b thng. Nhng c bn thng binh u khng chu tn thng, ch vut
mu, tip tc chin u!
K t ngy 19 thng 4, h Lc-Lng 99 v a-Phng-Qun gii ta xong im
chm ch i din vi rch Cn-t ngy hm trc th ngy hm sau Vit-Cng li
chuyn vn sng ln tr li a im ny.
Trong thi gian ny, mi ngy, tiu on pho ca Cng-Trng 7 Vit-Cng n vo
Long-An t 40 n 60 qu 122 ly!
Bng mi gi, Vit-Cng quyt tiu dit Lc-Lng c-Nhim 99; v Lc Lng
ny l tr ngi ln cho cuc ko qun ca cc Cng-Trng Vit-Cng v Long-An.
m 20 thng 4, trong khi Lc-Lng 99 ang nm gn cu Long-An th ngi
nhi Vit-Cng li ra giang nh, bm vo thnh tu, leo ln ngay chin nh ca ngi
nhi Hi-Qun V.N.C.H. Tt c ngi nhi Vit-Cng u b h trc khi hnh ng!
m 21 thng 4, Lc-Lng 99 ton Hi-Kch do i-y Hin ch huy ln
b i din rch Cn-t. Khi cn cch b khong 30 thc, Hi-Qun pht hin Vit-
Cng ng qu! Thy i-y Hin t v ngn ngi, i-T Dng ra lnh rt; v ng
ngh rng khi Hi-Kch khng chp nhn trn chin th khng th no qun ta vo c.
Cnh qun ca Cng-Trng 9 Vit-Cng t Ci-B tin n Bn-Tranh th gp s
khng c ca mt Trung-on thuc S-on 7 B-Binh. Lc ch ko v n rch Cn-
t li ng lc lng a-Phng-Qun phng th ti y.
Cng thi im ny, S-on 22 B-Binh, di s ch huy ca Chun Tng Phan
nh Nim, t Qui-Nhn v Bn-Lc, ang ti trang b, khng xut trn. Nhng khi Cu
Voi b tn cng, Tng Nim ch th mt Trung-on thuc S-on 22 B-Binh n
gii ta, nhng khng gii ta c.
Nhn thy p lc ch nng trn vng trch nhim ca i-T L Hu Dng, Ph-
-c Nghim Vn Ph, T-Lnh Lc-Lng Tun-Thm, em ton B-Tham-Mu
n Long-An h tr i-T Dng. (Trc khi tr thnh Ch-Huy-Trng Lc-Lng 99,
i-T Dng l T-Lnh-Ph Lc-Lng Tun-Thm). Thp tng B-Tham-Mu
Lc-Lng Tun-Thm l bc s Trn Quc Dng, v y-s c tt c n v Hi-Qun
cng nh ng bo v qun bn ti bnh vin Long-An mn phc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 93

T gia thng 4, hu nh tt c bc s trong tnh Long-An u di tn. Mi ngy s
thng vong do i bc ca ch v thng binh t cc mt trn a v nm np,
nhng kh tm ra c mt v y-s!
Ngoi nhng lc hnh qun vi Lc-Lng c-Nhim 99 sn sc thng binh ti
trn a, v y-s tt nghip kha 16 Trng Tp, Trn Quc Dng, cng vi trung s y-t
tn Thng, cha kp ct o gip, nn st, vi vng n ngay bnh vin Long-An cp
cu nn nhn chin tranh.
Lc ny xc thng dn cht v ha tin Vit-Cng nm ri rc ven ng. V s
ngi b thng c a n bnh vin Long-An. Ti phng nhn bnh, nn nhn chin
tranh nm la lit m ch c hai y-t ph trch! Trong s nhng nn nhn, mt ngi b
mnh pho kch ghim ni ngc, th khng c.
Bit rng nn nhn ny cn phi c gii phu cp k, bc s Dng v y-t Thng
y ngay ngi ny vo phng m. Dng c gii phu v thuc men u b kha kn
trong t. Trong khi bc s Dng v y-t Thng p b t, thc hin cuc gii phu d
chin cu sng nn nhn th Vit-Cng pho nng hn. Kho du v kho n Long-An
trng i pho. V, t nht, c hai ha tin ri ngay bnh vin, gy thm rt nhiu t
vong!
Nghe bnh vin trng n pho kch, thn nhn dng mi phng tin di
chuyn ngi thn ca h ra khi bnh vin. Bc s Dng v y-t Thng vn tip tc bng
b, sn sc, cp cu nn nhn trong nhng ting n rn tri ca tng t ha tin do
Vit-Cng n vo thnh ph Long-An.
Tra 29 thng 4, lu thng trn quc l 4 b gin on. V cm mn c tnh can
cng ca Thiu-T Phm Ngc L trong nhng ln chm ch sut my ngy qua, i-
T Dng hi Thiu-T L c mun a tu v Saigon n gia nh hay khng? Nu
mun, c ly hai ASPB tr chin nh trang b sng phun la m i. Thiu-T L cho
hai ASPB ri vng hnh qun v Saigon n gia nh, cn ng li vi n v.
Khng hiu ti sao cu chuyn gia i-T Dng v Thiu-T L n tai Ph--
c Nghim Vn Ph.
T khi n Long-An, Ph--c Ph l v s quan thm nin hin din, c tt c
n v Hi-Qun trong vng xem nh T-Lnh hnh-qun. i vi Hi-Qun, khng ai
l g c tnh nghim khc, c on ca v s quan tt nghip kha II s quan Hi-Qun
Nha-Trang ny. Nhng, b li, Ph--c Ph rt xu xa v thng m thm lo lng
cho thuc cp; v vy ng c thuc cp t danh hiu l B-Gi.
Chiu 29 thng 4, khong 6 gi 30, Ph--c Ph cho tp hp tt c thuyn trng
ca Giang-on 42 Ngn-Chn, i-T Dng, Thiu-T L v Thiu-T Chin Binh
Vnh nh, Tham-Mu-Ph Hnh Qun Lc-Lng Tun-Thm. Trc mt mi ngi,
Ph--c Nghim Vn Ph, T-Lnh Lc-Lng Tun-Thm, kim T-Lnh c-
Nhim 212, tuyn b trut quyn ch huy ca Thiu-T L v ch nh Thiu-T Vnh
nh lm Ch-Huy-Trng Giang-on 42 Ngn-Chn, thay th Thiu-T L! Mi
ngi, k c i-T Dng, u sng st n khng ni c mt li! Sau ny, i-T
Dng mnh dng xc nhn s im lng ca ng vo chiu hm l mt lm ln!
S d cho n chiu 29 thng 4 m ton tnh Long-An vn cha c phn t no b
Vit-Cng kim sot l nh hai yu t sau y:
Lin-on a-Phng-Qun ca Tiu-Khu Long-An l mt lc lng tinh nhu.
Nu so snh Lin-on a-Phng-Qun ny vi nhng lc lng chnh quy
ca V.N.C.H. nh Nhy-D, Thy-Qun-Lc-Chin, Bit-ng-Qun, v. v th
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 94

sc chin u dai dng v can cng ca Lin-on a-Phng-Qun ny s
ngang nga ch khng km. Chnh Lin-on a-Phng-Qun ny chn
chn Cng-Trng 7 Vit-Cng bn kia kinh Th-Tha.
S quyt nh nhanh chng ca Ph--c Chung Tn Cang, T-Lnh Hi-
Qun V.N.C.H. khi a Lc-Lng 99 vo trn a ng thi im.
Ti 29 thng 4, ch thn Ph--c Cang gi my, ch th i-T L-Hu-Dng
a ton Lc-Lng 99 ra sng Soi-Rp. Nhng i-T Dng xin li 24 gi ng h
na; v Long-An cha h hn g v tinh thn chin u ca binh s cn hng.
Cng thi im ny, i-y Trng Phng An-Ninh Lc-Lng Tun-Thm theo
lnh ca Ph--c Ph vo bnh vin a bc s Dng di tn. Bc s Dng bo:
i-y tha vi T-Lnh, nu T-Lnh mun chy th c chy i. Ti li vi anh
em.
Sng 30 thng 4, Vit-Cng vn tip tc pho ha tin vo Long-An. i-T Dng
gp i-T Huyn, Tnh Trng Long-An. i-T Huyn t v tht vng v khng lin
lc c vi thm quyn no c. i-T Dng hi d i-T Huyn v nh di tn.
i-T Huyn Lc u: Anh em cn ang chin u, ti i khng nh. Bao gi em
c anh em v ht ti s i.
Khi nghe lnh u hng ca Tng Thng Dng Vn Minh, i-T Dng cho mt
chic Jeep i tm bc s Dng. Sau , i-T Dng a Lc-Lng c-Nhim 99,
Giang-Cnh, Cnh St, i-i Tun-Giang, v.vtheo Vm-C-Ty, ra sng Soi Rp.
im hn l Bc-Cu-Ni. Lc ny, c Mt-Trn Gii-Phng Min-Nam cm y hai
bn b sng.
4 gi chiu, my trm chin nh ca nhiu n v Hi-Qun t tp ti Bc-Cu-Ni.
Cng lc , mi ngi thy Ph--c Nghim Vn Ph ngi tr li t HQ 502
n nhng n v ca ng ra tr trn mt PBR n c ngay ch phao cui cng
trc khi dng Soi Rp tun ra bin.
i-T Dng kim sot tt c n v xong, trnh ln Ph--c Ph rng cc n v
n im hn gn y . Ph--c Ph p: Tt.
4 gi 20 chiu, ti Bc-Cu-Ni, i-T Dng, c xem nh v i din Hi-Qun
trong vng, tuyn b gii tn nhng n v Hi-Qun!
Sau , ngi no i th dn ln nhng LCM hoc PBR ra i. Ngi no mun v
th dn ln my PBR tr v. S giang nh cn li c tho ng, cho chm t t.
Nhn nhng chin nh khng ngi li, c quay vng vng ri chm t t, hu nh
mi ngi u nn ngm ngi. Thng s D., thuc Giang-on 40 Ngn-Chn, khng
nn c xc ng, bt khc v go ln: Chnh ph i! Con tu i!
Cng trong tnh hung , Hi-Qun i-y H., Ch-Huy-Trng Giang-on 59
Tun-Thm, t LCM8 nhy xung mt PBR ri nhn nh: Thi, Commandant i i. Ti
li iu ng n em ca ti, rimt l ti s t t cht; hai l ti s v Bn-Tre tu
vi M ti!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 95







NHNG TRN CHIN TRN VM-C-NG









Vo h tun thng 2 nm 1975, trong trn phc kch vo khong sng gia G-Du-
H v Ty-Ninh, Giang-on 40 Ngn-Chn tch thu c ti liu quan trng sau khi bn
cht hai s quan cao cp Vit-Cng t cc R i ghe ra. Tiu-Khu Ty-Ninh mun gi ti
liu ny; nhng Qun-on III phi mt i-T xung ly v. Theo ti liu ny, Vit-
Cng s m mt trn ln ti Long-An v Hu-Ngha.
Bn b Ty sng Vm-C-ng i din vi tnh Hu-Ngha trn kinh Th-Tha
khong hn 20 cy s l n Tr-C, mt ming mi kh nut cho tt c Lc-Lng
Vit-Cng lm le mun nh Hu-Ngha.
L do Vit-Cng khng th xm nhp mt sng ny hoc tin chim n Tr-C l v
hng ro in t c gi dc theo b sng. Nhng in ton ca hng ro in t ny
ghi nhn chnh xc tt c hot ng v mi cuc di chuyn ca Vit-Cng pha trc .
Khong thng 3 nm 1975, n Tr-C l ni ng qun ca Giang-on 54 Tun-
Thm, mt Giang-on Ngn-Chn v mt Tiu-i Pho-Binh tng phi cng hai khu
i bc ym tr Chi-Khu v n bt dc sng Vm-C-ng. Nu c nhng cuc xm
nhp quy m ca Vit-Cng, Tnh Trng Hu-Ngha s tng phi vi n v bit lp nh
a-Phng-Qun.
K t khi n v trng tin nhim n Tr-C di dn t vng xi u v lp mt
lng nho nh ch khc cua, cnh n, Hi-Qun kim lun trch nhim bo v lng ny
v gip dn lng phng tin sang sng.
Gia thng 3, mc d Cao-Nguyn b ng v min Trung co li, tnh hnh qun s
vng Hu-Ngha, Tr-C vn tng i bnh yn; ngoi tr vi v ph hoi khng ng
k ca c cng, nhng b pht gic kp thi.
H tun thng 3, nhng hot ng ca Vit-Cng quanh vng G-Du-H, Hu-
Ngha, Tr-C, c ghi nhn gia tng vi mc ng ngi. Bng c l khi Giang-
on 40 Ngn-Chn, di s ch huy ca Hi-Qun Thiu-T Phm Mnh , c iu
ng t G-Du-H theo sng Vm-C-ng v Nh-B ym tr tu n v tu du
ra sng Lng To, b Vit-Cng tn cng tt c by ln, gy thng tch cho vi nhn
vin v lm t thng Thiu-y C.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 96

Khi n khc cua ngt, ch ngi lng gn n Tr-C, giang nh ch xc Thiu-y
C. li b mn! Khong hn mt ting ng h sau, mt giang nh khc li trng mn!
Hi-Qun i-T Nguyn Hu Xun, T-Lnh-Ph Vng III Sng-Ngi, ra lnh Giang-
on 40 Ngn-Chn dng li vt xc v vt tu. Khi nhn vin ang thi hnh cng tc
th Vit-Cng t b bn ra ti tp, vt khng c. n m sng, xc nhn vin Giang-
on 40 Ngn-Chn ni l dc b sng!
Ngy 17 thng 4, Giang-on 40 Ngn-Chn c lnh tr li sng Vm-C-ng,
hip cng Giang-on 57 Tun-Thm, Giang-on 24 Xung-Phong, mt giang on
Giang-Cnh v mt n v thuc S-on Nhy-D bo v S-on 22 B-Binh, va
rt v t Qui-Nhn v tm tr ti Cn-C Hi-Qun Bn-Lc.
m 18 thng 4, Vit-Cng bn ha tin 130 ly vo Cn-C Hi-Qun Bn-Lc. S-
on 22 B-Binh ri Cn-C Hi-Qun v phn tn mng ngay cho nn khng b thit
hi; ch c kho du Bn-Lc b trng n pho kch, chy.
Sng 19 thng 4, Hi-Qun i-T Trnh Quang Xun, v s quan tt nghip kha II
Brest, th st mt trn dc theo sng Vm-C-ng. Hi-Qun Thiu-T Phm Mnh ,
Ch-Huy-Trng Giang-on 40 Ngn-Chn, ch cho i-T Xun bit ch Hi-Qun
thng b phc kch.
Ti 19 thng 4, i-T Xun thp tng Giang-on 40 Ngn-Chn i tun tiu. Ngay
ch Thiu-T ch cho i-T Xun lc sng, Vit-Cng bn thng vo Soi-nh.
i-T Xun ra lnh rt v.
Trong thi gian ny, hot ng ca cc Giang-on b gii hn; v ch ri im ng
qun khong 500 thc l chm ch. Ngy no Cn-C Hi-Qun Bn-Lc cng b ha
tin 130 ly. Ph--c Nghim-Vn-Ph ra lnh cho tt c Giang-on ri Cn-C,
gin dc b sng trnh pho kch. S-on 22 B-Binh cng ra ng hoc nm
di nhng gm cu. n v D ca Thiu-T Tm qun tho lin min vi cc n v
ca Cng-Trng 9 Vit-Cng.
Ngy 21 thng 4, su PBR thuc Giang-on 54 Tun-Thm bit phi cho qun
Hiu-Thin, pha Bc n Tr-C, b tn cng nng n. Ch-Huy-Trng Giang-on 54
Tun-Thm, Hi-Qun Thiu-T Ng Vn Sn, em ton lc lng t n Tr-C ln
tip cu, c a su chin nh v, nhng Vit-Cng t b bn ra d di. Trung-y
trng ton PBR bit phi bo co rng Vit-Cng ging giy cp, bn di c li
st, t bn ny b sang bn kia b!
c bo co, Ph-T T-Lnh Hi-Qun hnh qun Lu-ng-Sng, Ph--c
inh Mnh Hng, ra lnh Trung-y trng ton phi m ng mu, a su PBR v!
ng thi Ph--c Hng cng ch th Thiu-T a Giang-on 40 Ngn-Chn
t Bn-Lc ln tip tay vi Giang-on 54 Tun-Thm, em su PBR bit phi v. im
bt tay l khc quanh, ni Giang-on 40 Ngn-Chn thng b phc kch.
h tr cho cuc hnh qun ny, Tiu-Khu Long-An tng phi mt tiu on a-
Phng-Qun gi an ninh bn b sng on chin nh xung.
Khi Giang-on 40 Ngn-Chn a tiu-on a-Phng-Qun tng phi v i-T
Nguyn Hu Xun, T-Lnh-Ph Vng III Sng Ngi, n gn im thng hay b phc
kch, tt c u vng v, khng c g kh nghi. Ngi lng nh cnh cng yn tnh v
treo c Vit-Nam Cng-Ha.
Ch-Huy-Trng Giang-on 40 Ngn-Chn, Thiu-T , lin lc vi Thiu-T
Sn, Ch-Huy-Trng Giang-on 54 Tun-Thm, cho bit hai Giang-on ch cn cch
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 97

nhau khong hai cy s. Va lc , mi loi sng t b bn xi x vo Giang-on
54 Tun-Thm. Lin lc truyn tin gia hai Giang-on b gin on.
Ph--c inh Mnh Hng li ra lnh: Bng mi gi, Giang-on 40 Ngn-Chn
phi ym tr a Giang-on 54 Tun-Thm v! i-T Huyn, Tnh Trng Long-
An, yu cu Giang-on 40 Ngn-Chn th Tiu-on a-Phng-Qun xung
bo v an ninh trn b cho Giang-on 54 Tun-Thm xung.
Mi chn giang nh thuc Giang-on 40 Ngn-Chn va i bi, a-Phng-
Qun ang b th tng lot pho kch ca Vit-Cng ri ngay bi! Tng lp, tng lp
a-Phng-Qun gc ng trn bi ly!
Trong tnh cnh nh vy, Thiu-T vn khng nhn c lnh t ai c; v i-T
Nguyn Hu Xun, T-Lnh-Ph Vng III Sng Ngi v i-T Trnh Quang Xun, T-
Lnh Vng III Sng Ngi, ang tranh ci nhau trn my truyn tin! Thiu-T t ng
ra lnh rt lui bo v n v. Tiu-on-Trng a-Phng-Qun khng ng , ni
vi Thiu-T : Hi-Qun rt, ti bn! Sau , Vit-Cng pho dn dp, Thiu-T
quyt nh rt!
Trn ng tr v Bn-Lc, Giang-on 40 Ngn-Chn li nghe ting ku cu ca
Giang-on 54 Tun-Thm. Thiu-T li c lnh a Giang-on 40 Ngn-Chn
tr ln tip cu Giang-on 54 Tun-Thm.
Khi tr ln, Giang-on 40 Ngn-Chn va i ngang ngi lng nh treo c V.N.C.H.
th Vit-Cng khai ha bng loi sng ln. Xin pho binh v phi c ym tr khng
c, Giang-on 40 Ngn-Chn va tin va chng tr mnh lit.
Ti 22 thng 4, khong 9 gi 30, Giang-on 40 Ngn-Chn bt tay Giang-on
54 Tun-Thm. Su PBR bit phi cho qun Hiu-Thin vn cn kt ti . Li cui
cng Giang-on 54 Tun-Thm nhn c t Trung-y trng ton PBR bit phi l:
Kin nhiu qu! Cn au lm! Phi i mu, theo n b.
Khi Giang-on 40 Ngn-Chn v Giang-on 54 Tun-Thm v gn ti kinh Th-
Tha th thy c trng pht bn b sng. V tri ti v cng v b tn cng nng n, nhn
vin hai Giang-on hong ht, bn xi x vo b! Tiu-Khu Long-An lin lc cp k
vi Hi-Qun v xc nhn n v bn b sng l thnh phn cn li ca Tiu-on a-
Phng-Qun m Giang-on 40 Ngn-Chn th lc u hm!
Sng 23 thng 4, nhiu xc a-Phng-Qun ni lnh bnh dc sng Vm-C-
ng!
Cng ngy, tt c n v trng Hi-Qun v Bn-Lc hp. Cuc hp gm nhng s
quan sau y:
Ph--c inh Mnh Hng, Ph-T T-Lnh Hi-Qun Hnh Qun Lu-
ng-Sng.
Ph--c Nghim Vn Ph, T-Lnh Lc-Lng Tun-Thm.
Hi-Qun i-T L Hu Dng, Ch-Huy-Trng Lc-Lng c-Nhim 99.
Hi-Qun i-T Trnh Quang Xun, T-Lnh Hi-Qun Vng III Sng-Ngi.
Hi-Qun i-T Nguyn Hu Xun, T-Lnh-Ph Hi-Qun Vng III Sng-
Ngi.
Chun Tng Phan nh Nim, T-Lnh S-on 22 B-Binh.
Hi-Qun Thiu-T Phm Mnh , Ch-Huy-Trng Giang-on 40 Ngn-
Chn.
Hi-Qun Thiu-T Ng Vn Sn, Ch-Huy-Trng Giang-on 54 Tun-Thm.
i-T Lun, thuc S-on 22 B-Binh.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 98

Trong phin hp, gii chc thm quyn gin tip ch th cc n v trng phi lo cho
anh em v gia nh binh s; u tin l gia nh Hi-Qun. im hn l sng Soi Rp.
Ti 23 thng 4, Tng Phan nh Nim ri Bn-Lc bng trc thng.
Ngy 24 thng 4, Vit-Cng tng mc pho vo nhng ni ng qun ca
V.N.C.H. Hot ng ca Hi-Qun trn Vm-C-ng gim thiu ti a. n Tr-C b
c lp hon ton.
Ti 29 thng 4, ti n Tr-C, Thiu-T Ng Vn Sn cho nhn vin a gia nh
xung cc chin nh. Ch-Huy-Ph Giang-on 54 Tun-Thm a on PBR ra sng
ln, ch. Thiu-T Sn, nhng s quan trong b ch huy v t nhn vin lin h cng mt
s chuyn vin ngi n li Tr-C thiu hy ti liu, t cht n ph hy nhng ni
quan trng trc khi rt lui.
Mi lo ngi ln nht ca nhm ngi li l png-tng du kh ln, nm ngay
trc n Tr-C. Vo lc nhm ngi li ang thc hin k hoch ph hy th Vit-
Cng pho kch ngay vo n Tr-C! Pho lin tc! Pho dy c! Pho dai dng! Pho
ri trng hm m nhm ngi li ang tr n khin mt s quan t thng!
Thiu-T Sn cho cht giy png-tng du. Png-tng du tri ra, Thiu-T Sn
cho bn theo, vi mc ch gy ha hon, thiu hy s lng du. Khi png-tng phc
chy, gp gi ngc, tri ln hng ngi lng nh, tc th mun hng sng trong lng
u nh n vo khi la di ng.
Li dng thi c , nhm ngi li rt ln PBR cui cng, ri nhn ngi n, sang
bng n Tr-C. Sau , PBR ca nhm ngi li nhp vi on PBR ch binh s v
gia nh ch ngoi sng ln, xui v Bn-Lc.
Trn ng v Bn-Lc, khong cch ch hn 50 cy s, on PBR b tn cng ba
ln.
Ln th nht, xe tng Vit-Cng t bn b Hu-Ngha bn trc x ra on PBR.
Ln th hai, khi va x ht tc lc chy khi tm n xe tng, on PBR li b Vit-
Cng t hai bn b tn cng bng bazooca 57 v 75 khng git.
Ln th ba, lc gn sng 30 thng 4, on PBR li b chn nh mt ln na khi v
gn ti Bn-Lc. S d Giang-on 54 Tun-Thm khng phn cng c l v trn mi
PBR u y nght binh s v gia nh!
Sng 30 thng 4, tnh hnh Cn-C Hi-Qun Bn-Lc v cng bi t. Hu ht nhng
i n v u rt ra sng Soi-Rp; ch cn li s quan cp nh v lnh. Mi ngi
nhn nho tm phng tin v vi gia nh; nhng Qun-Cnh gc cng vn gi ng k
lut, khng cho bt c ai xut tri. Binh s ly v kh, tn cng Qun-Cnh! Hai bn bn
nhau!
Mi gi 30 cng ngy, sau khi Tng Thng Dng Vn Minh u hng, Vit-Cng
a vo Cn-C Hi-Qun Bn-Lc. Vit-Cng tin rng V.N.C.H. ang chun b bn giao
Cn-C ny cho h, v vy, h vui a, sm soi, ty my ht ci ny n ci kia. Pha
qun nhn V.N.C.H. th thy Vit-Cng ng qu, li va nghe lnh u hng cho nn
khng ai dm lm g c. C hai bn u gi l nh l chng thy nhau!





Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 99







VNG IV SNG-NGI


Khong thng 3 v thng 4 nm 1975, Vit-Cng a nhiu n v v chung quanh
Cn-Th, c to p lc ngay trung tm no b ca Vng IV Chin-Thut.
Lc by gi, nhng Lc-Lng Hi-Qun, mt phn phi ym tr sng i-Ngi
dng sng huyt mch t Cn-Th xung C-Mau, i qua Bc-Liu h tng cc ghe
la go t Bc-Liu v; phn cn li rt v phng th Cn-Th.
Tuy c nhiu ng gia Lc-Lng Hi-Qun V.N.C.H. v Lc-Lng Vit-Cng
chung quanh Cn-Th; nhng v Vit-Cng dn mi n lc ln tn cng Saigon, cho
nn, tng i p lc ch ti Cn-Th khng lm bn tm nhng gii chc thm
quyn V.N.C.H. Bng c l Thiu Tng Nguyn Khoa Nam, T-Lnh Qun-on IV,
tng phi cho mt trn Vng III mt s lc lng ca Vng IV. V, theo ch th ca
T-Lnh Hi-Qun V.N.C.H., T-Lnh Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi kim T-Lnh
Hm-i c-Nhim 21, Ph--c ng Cao Thng, cho di chuyn mt s n v
v ym tr Vng III Sng-Ngi.
Tnh hnh Vng IV Sng-Ngi cn rt yn tnh; nhng Tng-Lnh-S M ti Cn-
Th, Francis Terry McNamara, cng t k hoch di tn nhn vin Vit v M ca Ta
Tng-Lnh-S.
Ngy 21 thng 4, trong dp v Saigon nhn tin pht cho nhn vin, Tng-Lnh-S
Francis T. McNamara trnh by vi i-T George Jacobson v k hoch di tn nhn
vin. Theo Tng-Lnh-S McNamara, di tn bng trc thng s gp tr ngi v vn
tip t nhin liu; v vy, Tng-Lnh-S McNamara yu cu c di tn bng ng
thy. i-T Jacobson ng . Nh ngoi giao kho, Tng-Lnh-S McNamara c
mt nhn vin USAID, Cliff Frink, cung cp hai LCM8.
Sau khi Phan-Thit tht th, Vng-Tu b e da trm trng v cc mt trn Long-An,
Tuyn-Nhn, Tr-C, v. v bng n, Ph--c ng Cao Thng triu tp n v
trng ca nhng i n v Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi, t k hoch di tn bo
v lc lng trong trng hp Vng IV Chin-Thut b tn cng. Trong phin hp ny,
Hi-Qun i-T Nguyn B Trang, T-Lnh Lc-Lng Thy-B, kim T-Lnh Lc-
Lng c-Nhim 211, t v khng ng vi gii php di tn.
Ngy 27 thng 4, Ph--c Thng gp Thiu Tng L Vn Hng, T-Lnh-Ph
Qun-on IV. Hai v s quan cao cp trao i tnh hnh chin s. Tng Hng cho Ph-
-c Thng bit rng Tng Nguyn Khoa Nam, T-Lnh Vng IV Chin-Thut,
lin lc vi B-Tng-Tham-Mu Saigon, nhng khng c mt k hoch no t B-Tng-
Tham-Mu v vic rt xung Vng IV c. Ph--c Thng hi d Tng Hng v
vic di tn. Tng T-Lnh-Ph Vng IV Chin-Thut p: Ti khng i u c. Ti s
li, bn n vin n cui cng ri ti s t st!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 100

Ngy 28 thng 4, lc 3 gi chiu, Ph--c Thng lin lc vi Thiu Tng
Nguyn-Khoa-Nam, trnh by nhng bin chuyn qun s mi nht. Tng Nam bo c
vi chnh tr gia v tng lnh bn k hoch rt v Vng IV, c th. Nhng dng nh
l nhng kin c nhn, cha c s ng thun no ca chnh ph trung ng. Tng
Nam cng cho Ph--c Thng bit l ng va lin lc vi B-Tng-Tham-Mu, c
th, vi v Tng-Tham-Mu-Trng mi, chnh ph s c th iu nh.
Chiu 28 thng 4, mt chic ph v hai LCM8 ch khong 30 ngi M, mt s ng
nhn vin Vit-Nam v Tng-Lnh-S M ti Cn-Th, Francis T. McNamara, trn
ng ra bin, b Giang-on 25 Xung-Phong chn li.
c thng bo v s vic ny, Thiu Tng Hng yu cu Ph--c Thng n
ni, tng phi vi giang nh ko chic ph v hai LCM8 ch s ngi Vit M v
li Cn-Th.
Khi n ni, Ph--c Thng ch hi: C qun nhn Vit-Nam no o ng, trn
trn khng? Sau khi c xc nhn l Khng, Ph--c Thng cho php chic
ph v hai LCM8 ra i. Quyt nh ny ca Ph--c Thng khng c s tham kho
kin ca Tng L Vn Hng hoc Tng Nguyn Khoa Nam; v hai v Tng ny ang
bay ch huy hnh qun.
Chiu 29 thng 4, mt Thiu-T tng s ti phng hnh qun B-T-Lnh Hi-Qun
Saigon gi cho Ph--c Thng, thng bo rng B-T-Lnh Hi-Qun Saigon
chun b rt! Ti, v Thiu-T ny gi li v cho hay: B-T-Lnh Hi-Qun Saigon v
nhiu chin hm ri Saigon!
V s lin lc t trung ng n cc Vng khng cn cht ch na, cho nn, n gi
pht Ph--c Thng vn cha bit Trung Tng Vnh Lc c b nhim vo
chc v Tng-Tham-Mu-Trng Qun-Lc V.N.C.H.!
Ti 29 thng 4, khong 8 gi, Trng Khi An-Ninh Hi-Qun, i-T Chin-Binh
Nguyn Vn Tn, gi in thoi mi Ph--c Thng v Saigon; nhng i-T Tn
khng cho bit l do. Ph--c Thng bo ng suy ngh, 11 gi m gi li, ng
s tr li.
Ngay sau , Ph--c ng Cao Thng, T-Lnh Hi-Qun Vng IV Sng-
Ngi, ra lnh t do vn chuyn! Lnh ny c chuyn sang Hi-Qun i-T Nguyn
Vn Thng, T-Lnh Lc-Lng Trung-ng kim T-Lnh c-Nhim 214, ch
khng chuyn cho Hi-Qun i-T Nguyn B Trang, T-Lnh Lc-Lng Thy-B
kim T-Lnh Lc-Lng c-Nhim 211.
11 gi m, Ph--c Thng cho tp hp tt c s quan, h s quan v binh s, ri
thng bo quyt nh ca ng l s ra i. Ai mun i, v em gia nh vo; ai khng
mun i, xin gi an ninh gim cho nhng ngi i.
n gi pht Ph--c Thng cng vn cha nghe i-T Tn gi li.
Khuya 29 rng ngy 30 thng 4, trong khi cc LCM a Ph--c ng Cao
Thng v B-Tham-Mu Hi-Qun Vng IV Sng-Ngi ang chy trn sng Ca Tiu
th Thiu Tng Nguyn Khoa Nam lin lc truyn tin, mun ni chuyn vi Ph--
c Thng; nhng Ph--c Thng khng tr li.
Trong khi nhng s vic k trn xy ra ti B-T-Lnh Hi-Qun Vng IV Sng-
Ngi th ti Cn-C Tip-Vn Bnh-Thy, tnh th vn yn, cho n
Sng 30 thng 4, sau khi nghe lnh Tng Thng Dng Vn Minh u hng, Cn-
C Tip-Vn Bnh-Thy tr nn ri lon.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 101

10 gi sng, i-T C-Kh Nguyn Ngc Xun, Ch-Huy-Trng Cn-C Tip-
Vn, tp hp nhn vin v tuyn b tan hng!
12 gi tra, i-T Xun ly mt LCM i ra hng bin cng vi khong 20 PBR
ca Lc-Lng Thy-B.
Sau , T-Lnh Lc-Lng Thy-B kim T-Lnh Lc-Lng c-Nhim 211,
Hi-Qun i-T Nguyn B Trang, t mt PBR ang chy song song vi LCM ch
i-T Xun, hi: i lm chi, Xun? li i. i-T Xun im lng. LCM vn tin.
Mt lc sau, i-T Trang cho lnh PBR quay v.
Ti B-T-Lnh Trung-ng, sau khi nhn lnh t do vn chuyn t Ph--c
Thng, Hi-Qun i-T Nguyn Vn Thng, T-Lnh Lc-Lng Trung-ng, truyn
lnh ny n nhng n v xa v thng bo mt cch hn ch cho nhn vin ti ng-
Tm. i-T Thng nhn nh: Ai khng mun i th c gi an ninh, trt t gim cho
nhng ngi mun i.
Sau , i-T Nguyn-Vn-Thng cng mt s ngi xung ba chic LCM8, i ra
sng Ca Tiu.








Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 102




MT TRN TUYN-NHN
V
NHNG NG NH TI VNG IV SNG-NGI

Trong khi nhng bin c trng i xy ra ti B-Ch-Huy Hi-Qun Vng IV Sng-
Ngi v ti B-T-Lnh Lc-Lng Trung-ng th nhng Lc-Lng Hi-Qun ng
ri rc trong lnh th Vng IV Sng-Ngi phi ng u vi cc n v ch lc ca
Vit-Cng ti nhng mt trn sau y:

X Ha-Thnh, thuc a phn C-Mau

Tin tnh bo ca Tiu-Khu An-Xuyn v Trung-on 32 B-Binh ti C-Mau cho
hay: Sau khi vin Ph-X-Trng x Ha-Thnh b hng ng Quc-Gia sang u th vi
Vit-Cng, Vit-Cng a qun cp tiu on v tn cng x Ha-Thnh.
X Ha-Thnh cnh b sng, cch Tin-Doanh Ym-Tr khong ba cy s. X ny l
v tr chin lc ca Tiu-Khu An-Xuyn v cng l ni B-Ch-Huy Lin-on 2 Thy-
B cng nhiu Giang-on Thy-B khc tr ng.
Ngy 16 thng 4, sau khi c yu cu, Ch-Huy-Trng Giang-on 72 Thy-B,
i-y Khai, a on chin nh v x Ha-Thnh. Sau khong 15 pht khi hnh,
on giang nh b Vit-Cng x dng B40, B
41 v cc loi sng nh tn cng.
on giang nh phn cng nhng rt hn ch v hai bn b sng l nh dn. Khi pht
hin B-Ch-Huy Vit-Cng ng ngay cnh b sng, u con rch dn nc ra sng,
on chin nh phi x dng M79 v sng ci 81 ly bn trc x.
Khong na gi giao tranh, B-Ch-Huy Lin-on 2 Thy-B cho tng cng thm
vi chin nh na. Sau khng lu, qun V.N.C.H. lm ch tnh hnh.

Rch Si, thuc tnh Kin-Giang

Lc lng Hi-Qun vng Kin-Giang trong thng 4 nm 1975 gm nhng n v
sau y:
Cn-C Hi-Qun Kin-An, ng ti Xo-R.
Tin-Doanh Ym-Tr Rch-Si, ng ti Rch-Si.
Ton Su-Tp 5, ng trong Tin-Doanh Ym-Tr Rch-Si.
Lin-on 1 Thy-B
Lin-on 1 Thy-B, di s ch huy ca Hi-Qun ThiuT Phan Hu Nim,
gm c:
B-Ch-Huy lu ng, ng ti Rch-Si vo thi im ny.
Giang-on 70 Thy-B, do Hi-Qun Thiu-T Thy Trinh Bch ch huy.
Giang-on 71 Thy-B, do Hi-Qun i-y Dng Vn To ch huy.
Mt Monitor, mt LCM6 v mt Fom do Giang-on 29 Xung-Phong bit
phi.
Bn PBR do Giang-on 53 Tun-Thm tng phi.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 103

Ngoi nhim v phng th an ninh nhng khu vc k trn, Lin-on 1 Thy-B cn
phi hp hnh qun vi Tiu-Khu Kin-Giang, hai Chi-Khu Kin-Thnh, Kin-An v hai
Trung-on 32 - 33 B-Binh.
V tnh hnh qun s trong vng trch nhim ca Hi-Qun trong thng 4 hi si ng
hn nhng thng trc, cho nn, cng tc ca Hi-Qun lc by gi hi nng v:
An ninh Cn-C Hi-Qun Kin-An.
An ninh Tin-Doanh Ym-Tr Rch-Si.
An ninh nhng tin n vng ai Tiu-Khu Kin-Giang.
30 thng 4, lc 4 gi sng, Vit-Cng tn cng Tin-Doanh Ym-Tr Rch-Si bng
B40, B41, sng ci v i lin. Ch-Huy-Trng Tin-Doanh Ym-Tr v nhiu nhn
vin b thng. Lp tc, cc giang nh ti bn c phi n chn tuyn Bc v tuyn
Nam kinh Ci Sn. Nhng giang nh hot ng xa c iu ng v ym tr Cn-C
Hi-Qun Xo-R, phng ch dng ng, kch Ty.
Khi trn chin ang tip din, Tiu-Khu Kin-Giang thng bo cho Hi-Qun bit
rng Vit-Cng t kch vo phi trng Rch-Si, ly hai thit gip M113 v ang chy
v hng Kin-Tn.
Hai Alpha trang b M72 c lnh n ng u cu pha Bc Tin-Doanh ngn hai
chin xa. Khng c Pho-Binh ym tr, v Tin-Doanh Ym-Tr ta lc ngay khu th t.
Khong 7 gi sng, Hi-Qun a tng ton qun ra ngoi, y lui ch. ch rt lui
khong mt cy s, nhng vn tip tc pho kch vo n v Hi-Qun.
10 gi 30 cng ngy, nghe lnh u hng ca Tng Thng Dng Vn Minh, Ch-
Huy-Trng Lin-on 1 Thy-B, Hi-Qun Thiu-T Phan Hu Nim, lin lc B-
T-Lnh Lc-Lng Thy-B v c ch th theo lnh a phng ngha l theo lnh
B-Binh! Thiu-T Nim rt ngc nhin, nhng vn lin lc Tiu-Khu. Tiu-Khu cho
bit lnh Qun-on: T th!
Lc ny Vit-Cng li pho kch nng hn. Ban tham mu Hi-Qun t k hoch rt
khi Tin-Doanh Ym-Tr Rch-Si vo lc 6 gi chiu. Nhng sau , Vit-Cng pho
kch d di hn, Hi-Qun quyt nh rt sm hn d dnh.
Ba gi chiu cng ngy, tt c n v Hi-Qun thuc Tiu-Khu Kin-Giang thc
hin k hoch di tn rt chu o.
Ngy 1 thng 5, lc 3 gi chiu, Lc-Lng Hi-Qun thuc Tiu-Khu Kin-Giang
n Hn Tre, neo pha Bc Hn Tre. Thiu-T Nim triu tp cuc hp khn cp. Kt qu
cuc hp l khng ai mun tip tc i. Ban tham mu i n quyt nh: Vo Hn Tre
ni Duyn-on 43 tr ng giao tt c chin nh cho ban tip thu Vit-Cng!

Kinh Ch Go

Lin-on c-Nhim 214.2, di s ch huy ca Hi-Qun Thiu-T V Vn By,
gm Giang-on 21 Xung-Phong v Giang-on 42 Ngn-Chn.
Lin-on c-Nhim 214.2 c nhim v tun tiu, phc kch ngn chn ch vt
sng, ym tr hi pho cho cc n, phi hp hnh qun vi Tiu-Khu v Chi-Khu, thuc
lnh th nh-Tng v Kin-Ha.
T cui thng 3, n v du kch 232 ca Vit-Cng to p lc nng trn quc l 4, vi
mc ch cm chn S-on 7, S-on 9 v S-on 22 t Qui-Nhn vo, ang
dng qun ca Qun-Lc V.N.C.H.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 104

Ngy 1 thng 4, Lin-on c-Nhim 214.2, B-Ch-Huy t ti Chi-Khu Ch Go,
c ch nh phi hp hot ng trc tip vi Chi-Khu Ch Go bo v thy l huyt
mch t min Ty v Saigon.
Ngy cng nh m, trong nhng cuc hnh qun gii ta chng ngi vt do Vit-
Cng t trn kinh Ch Go, hoc tun tiu bo v ghe thuyn, hay hnh qun h tng
nhng on ghe, v. v cc n v ca Lin-on c-Nhim 214.2 lc no cng b ch
phc kch v tn cng bng loi v kh.
Ngy 14 thng 4, Giang-on 21 Xung-Phong ang bit phi cho Bit-Khu Th-,
c Giang-on 45 Ngn-Chn, do Hi-Qun i-y Nguyn Vn S. ch huy, n thay
th.
m 26 thng 4, Vit-Cng pho kch vo Chi-Khu Ch Go.
30 thng 4, lc 2 gi sng, s quan trc trung tm hnh qun B-T-Lnh Lc-Lng
Trung-ng tc l Lc Lng c-Nhim 214 thng bo Lc-Lng chm dt ch
huy, cc n v ty nghi nh liu!









Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 105


MT TRN TUYN-NHN

Lin-on c-Nhim 214.1, di s ch huy ca Hi-Qun Thiu-T on Quan
V, ng cnh Chi-Khu Tuyn-Nhn, gm hai n v sau y:
Giang-on 43 Ngn-Chn, di s ch huy ca Hi-Qun Thiu-T L Anh
Tun.
Giang-on 64 Tun-Thm, di s ch huy ca Hi-Qun Thiu-T T.M.H.
Lin-on c-Nhim 214.1 chu trch nhim nhng vng sng rch thuc tnh
Kin-Tng (Mc-Ha) v nh-Tng.
L mt chng ngi ng k i vi nhng n v Vit-Cng lm le mun a qun
vo Long-An bng ng thy, Lin-on c-Nhim 214.1 lun lun sn sng chp
nhn nhng trn th hng. Trong tt c nhng trn ng , phi k n nhng cuc tn
cng quy m ca Trung-on E1 Vit-Cng vo Tuyn-Nhn vo cui nm 1974.
m 6 thng 12 nm 1974, Vit-Cng tn cng d di v chim c ch Tuyn-
Nhn v nhiu n. Nhng Vit-Cng vn khng th xm nhp vng ai n v Hi-
Qun v Chi-Khu Tuyn-Nhn; v Chi-Khu ng cnh B-Ch-Huy Hi-Qun.
Trong thi im ny, Ch-Huy-Trng Lin-on c-Nhim 214.1, Hi-Qun
Thiu-T on Quan V v Ch-Huy-Trng Giang-on 64 Tun-Thm u v ng-
Tm hi. Ch-Huy-Ph Lin-on c-Nhim 214.1, Hi-Qun Thiu-T Phm Vn
To, phi tc trc ti B-Ch-Huy S-on 9 B-Binh iu hp hnh qun. Ch cn
Hi-Qun Thiu-T L Anh Tun, Ch-Huy-Trng Giang-on 43 Ngn-Chn, l s
quan thm nin hin din ti n v.
Thiu-T Tun iu ng v ch huy phn cng. Vit-Cng rt lui, b li hn 20 xc!
m 7 thng 12 nm 1974, ra hn, Vit-Cng li tn cng tn bo hn, quyt dt
im Hi-Qun tin chim Chi-Khu Tuyn-Nhn; nhng vn b Hi-Qun chng tr
mnh lit. Vit-Cng li rt lui, b li 11 xc!
Sau , bit khng th dt ni Lin-on c-Nhim 214.1, Vit-Cng vn c gi
nhng a im chim; ng thi pho kch dai dng vo n v Hi-Qun v Chi-Khu
Tuyn-Nhn.
Khng-Qun Vit-Nam c iu ng n v S-on 9 B-Binh cng tham chin,
chn ng tin qun ca ch.
Ngy 11 thng 12 nm 1974, trn ng vin binh, mt Chinook ch mt i i
Trinh-St thuc S-on 9 b Vit-Cng dng SA7 bn h. Rt nhiu thng vong!
K t thi im ny cho n thng 3 nm 1975, n v Hi-Qun v Chi-Khu Tuyn-
Nhn lun lun b p lc ca ch rt nng n.
Ngy 26 thng 3 nm 1975, Vit-Cng li tn cng ht sc quy m v tn bo vo
Chi-Khu Tuyn-Nhn. Hi-Qun v qun bn chng tr rt mnh lit. Cui cng, Vit-
Cng phi rt lui, li trn a khong 200 xc! V kh ca ch b tch thu phi chuyn
vn bng GMC.
Sau chin thng ti Tuyn-Nhn, Hi-Qun Thiu-T L-Anh-Tun c ngh
thng Trung-T ti mt trn.
Ngy 23 thng 4, Thiu-T Tun v Saigon hp. Khi tr li n v, trn ng t Cai-
Ly vo Mc-Ha vo Tuyn-Nhn, Thiu-T Tun x dng GMC v b Vit-Cng
pho kch lin tc. Thiu-T Tun lin lc truyn tin vi ngi bn cng kha, Ch-Huy-
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 106

Trng Giang-on 40 Ngn-Chn, xin tip vin. Nhng ng-ten b gy, cuc in m
t on.
Ti 24 thng 4 Thiu-T Tun v n Tuyn-Nhn.
Ngy 26 thng 4, Vit-Cng dc ton lc tn cng Tuyn-Nhn. Ch-Huy-Trng
Lin-on c-Nhim 214.1 i php. Lc-Lng Hi-Qun ti Tuyn-Nhn b pho
kch nng n. Tt c h thng truyn tin b h hi. Thiu-T Tun c gng lin lc vi
Ch-Huy-Trng Giang-on 64 Tun-Thm. Ch-Huy-Trng Giang-on 64 Tun-
Thm cho Thiu-T Tun bit rng Giang-on 64 Tun-Thm cng ang b ch pho
kch d di. V, vi ging tht vng, ng ni vi Thiu-T Tun: Thi, my bo co
chi na. Hai a mnh chu trn cho n cht thi! Cuc in m va n , bng,
mt ting n ln, mi tn s lin lc truyn tin u bt khin dng. Cng lc , Vit-
Cng ng thng ngi, va trn vo phng tuyn ca qun V.N.C.H. va bn ch
khng cn n np na!
Tuy trn chin khc lit nh vy, nhng Tuyn-Nhn vn ng vng nh tinh thn
chin u kin cng ca Ngi Lnh V.N.C.H.
Sau khi khng ph v c phng tuyn Tuyn-Nhn, Trung-on E1 Vit-Cng
phong ta Tuyn-Nhn bng mt h thng phng khng dy c v th thy li trn mi
thy trnh dn n Tuyn-Nhn. S tip t cho Chi-Khu v Lin-on c-Nhim 214.1
v cng kh khn.
Ti 29 thng 4, T-Lnh-Ph Lc-Lng Trung-ng, Hi-Qun i-T V Xun
An, t ng-Tm, lin lc c vi Thiu-T L Anh Tun v ra lnh Thiu-T Tun,
bng mi cch, phi a n v ri Tuyn-Nhn.
L mt s quan nng tinh thn k lut, Thiu-T Tun triu tp ngay cuc hp khn
cp. Tt c s quan ch mi t tu c my pht th Vit-Cng tin vo v dng li cch
vng ai cn c Hi-Qun mt khong ngn. Hai bn khng n sng. Thiu-T Tun lin
lc, hi i-T An:C i c khng, Commandant? n lc i-T An mi cho
Thiu-T Tun bit l r ng! Thiu-T Tun li lin lc vi Ch-Huy-Ph Lin-on
c-Nhim 214.1, Hi-Qun Thiu-T Phm Vn To, c xc nhn.
Hiu r tnh hnh, Thiu-T L-Anh-Tun nhn danh T-Lnh Hi-Qun, tuyn b
gii nhim nhng n v Hi-Qun trong vng trch nhim; ri ng m ng mu, a
on chin nh v Bn-Lc.
Khi on chin nh va ri ni n tr khong mt cy s th b Vit-Cng tn cng.
Giang-on 43 Ngn-Chn v Giang-on 64 Tun-Thm va phn cng va xui theo
sng Vm-C.
Ti 30 thng 4, khong na m, on giang nh v gn n kinh Th-Tha, Vit-
Cng bn ch thin, gi on giang nh li. trnh mu, Thiu-T Tun ra lnh
on tu c tin, khng c bn tr, tr trng hp Vit-Cng c tnh tiu dit mnh th
mnh mi t v.
Thy on chin nh vn tip tc di chuyn, chin xa Vit-Cng h nng sng bn
trc x. Nhiu nhn vin Giang-on cht v b thng. Tc tc, on chin nh bn
tr.
Khi bt c tn s truyn tin ni b ca Hi-Qun, Vit-Cng ku gi Thiu-T
Tun cho chin nh i bi, ln b trnh din. Qu phn ut, Thiu-T Tun a nng
sng ru-l ln
Khuya 30 thng 4, rng ngy 1 thng 5 nm 1975, trn sng Vm-C-Ty, Ch-Huy-
Trng Giang-on 43 Ngn-Chn, Hi-Qun Thiu-T L Anh Tun, i vo lch s!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 107









CHNG VII

K HOCH PHNG TH B-T-LNH HI-QUN
V
HI-QUN CNG XNG

u thng 3 nm 1975, cc s quan cao cp Vit-Cng hp ti 33 Phm-Ng-Lo,
H-Ni, vi mc ch y mnh chin dch tn cng Nam Vit-Nam k t ma Xun t-
Mo cho n ma H 1975. Quyt nh ca nhng b c hiu chin trong cuc hp ny
to nn nhng bin ng dn dp ti Cao-Nguyn Trung-Phn. Ban-M-Thut l mt
th im ca ch, nhng li l mt nguyn nhn su xa a n quyt nh Cam-
Ranh, ngy 14 thng 3 nm 1975, ca Tng Thng Nguyn Vn Thiu!
Theo quyt nh Cam-Ranh, Qun-on II m thm rt i, ct t, nhng dn cho
Vit-Cng thc hin k hoch u b t to (Light at the top, heavy at the bottom)
ca Tng Thng Thiu!
Trong khi Qun-on II v ng bo t Cao-Nguyn ngp ln trn tnh l mu
Pleiku Ph-Yn th...
Ti Saigon, mt s s quan trung cp v gii chc cc qun, binh chng c triu
tp v B-Tng-Tham-Mu Qun-Lc V.N.C.H. nghe Trung Tng ng Vn
Khuyn, Tham-Mu-Trng Lin-Qun, gii thch v quyt nh ca Tng Thng
Nguyn Vn Thiu, Tng-T-Lnh Ti Cao Qun-i, v vic trit thoi Qun-on II
khi Cao-Nguyn.
Tt c u hiu v tin tng vo k hoch c vch ra. Trung Tng ng Vn
Khuyn cng cho bit tnh hnh Qun-on I yn n v Trung Tng Ng Quang
Trng vn nm vng tnh hnh min Trung. Khng ai nghe Tng Khuyn cp n
vn di tn Qun-on I!
Khi chin trng min Trung tr nn nguy ngp, T-Lnh Hm-i, Hi-Qun i-
T Nguyn Xun Sn, cng B-Ch-Huy nh c phi ra min Trung. Hi-Qun Trung-
T Trnh Tin Hng, xut thn kha 8 s quan Hi-Qun Nha-Trang, c ch nh lo
phn son tho k sch cho i-T Sn.
Ban tham mu Hm-i gm: T-Lnh, T-Lnh-Ph, Tham-Mu-Trng v 5 Hi-
i-Trng. Nhng v di quyn T-Lnh Hm-i u thc hin k hoch do Trung-
T Hng son ra.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 108

Theo k hoch do Trung-T Hng son tho, tt c Hm- Trng c yu cu gi
gn my tu v trnh ti a nhng sa cha, tu b ln trong thi gian hnh qun.
chin hm c khin dng ti a, cc chu k tiu k v i k cng u ngng.
Phng thc iu hnh: C hai chin hm ny i cng tc th hai chin hm khc tr
v. Chu k cng tc ngn hn thng l.
V quan nim phi bo v ngi thn ca binh s binh s c tinh thn chin u, gia
nh Hi-Qun c gin tip khuyn khch vo tm tr ti c x Hi-Qun, trong vng
ai Hi-Qun Cng-Xng v B-T-Lnh Hi-Qun.
Cng trong k hoch ny, nu Vng III Chin-Thut phi rt xung Vng IV, th Hi-
Qun nn rt trc khi Vit-Cng thi gian v phng tin b sng Saigon.
Sng Saigon tuy hp nhng su. Hi trnh ny tt hn sng Soi Rp, ni d b mn
v nhng hng y. nh lc hng Vit-Cng, Hm-i s yu cu hng hi thng
thuyn c nhng im neo trn sng Soi Rp.
D tr mt cuc chin lu di, Hi-Qun d nh s to kho cha n l thin ti hai
o Poulo Obi v Poulo Dama. Nhng v phng tin bc v d hng khng c, Hm-
i ra lnh tt c Hm-Trng phi nhn n ti a. Mt s chin hm khng thc hin
c vic ch n, nhng thc phm v nc ngt u c tt c chin hm mang theo.
im d tr cho Hm-i tp trung, trong trng hp Saigon b tht th, l o
Poulo Dama. L do Hm-i chn o ny v Poulo Dama, cng nh An-Thi, l hai ni
Hm-i c th ly nc ngt c.
K sch ny c gi kn, ngay chnh nhiu Hm-Trng cng khng bit. Nhng
sau khi thc hin c vi tun l th tin bo v Hm-i khi b pho kch bay ra,
khin nhiu ngi, nht l Hm-Trng, hoang mang.
trn an, T-Lnh Hm-i c nhiu cuc hp ring r vi cc Hm-Trng, vo
nhng lc cc Hm-Trng n bo co sau mi chuyn cng tc. Ngoi ra, T-Lnh
Hm-i cng ch th Hi-Qun Trung-T Nguyn Vn Nht (Noel), Tham-Mu-Trng
Hm-i, lp danh sch gia nh ca tt c nhn vin Hm-i ang thi hnh cng tc xa
v chn mt Dng-Vn-Hm a nhng gia nh ny ra bin, trong trng hp
Hm-i di tn.
Cng trong thi im ny, i Truyn Tin Nh-B m tng i in thoi t trong
hm xi-mng ca Php li c B-T-Lnh Hi-Qun c bit lu v cho tn
trang nhng hm , vi d tnh s di B-T-Lnh Hi-Qun v iu ng phn
cng, trong trng hp B-T-Lnh Hi-Qun b tn cng.
Ngoi nhng k hoch k trn, Hi-Qun cn thc hin h thng phng th vng ai
B-T-Lnh Hi-Qun v Hi-Qun Cng-Xng. Vng ai ny chy t cng trng
M-Linh, theo Hai-B-Trng, vng xung L-Thnh-Tn, n Cng-.
H thng phng th gm c hai phn:
Gc Hai-B-Trng v bn Bch-ng cng nh gc Cng-, L-Thnh-Tn
hoc Cng- v Thng-Nht, Hi-Qun s x dng Tr-Chin-Hm v Giang-
Pho-Hm vi hi pho 76 ly v 40 ly.
Sng 40 ly bn nhanh nht. Nu chin xa bn mt tri n th chin hm c th
bn n 10 vin 40 ly. Nu bn trc x, ha lc mnh ca sng 40 ly rt hu hiu
trong vic chng chin xa. Chng B-Binh tng thit c 12 ly 7 v 7 ly 62. Ch
cn ba chin hm, mt ti cu A, mt ti cu T-Do v mt cu C hoc cu-lc-
b-ni l khng mt lc lng no c th xm nhp mt c.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 109

Mt hng Hi-Qun Cng-Xng l iu lo ngi nht cho Hi-Qun; v mt ny
ch c chn bng mt bc tng gch. phng th, i-i Kinh-Phng ca
Hi-Qun Cng-Xng c tng cng v Ngi Nhi t mn chng chin xa
ngay bn trong tng gch v tip theo l hai lp mn claymore. Ngi Nhi v
i-i Kinh-Phng b tr dc theo bc tng. Ngi Nhi s dng M72 trong
trng hp b tn cng. Ngoi ra, nhiu gin i bc 20 ly t trn nhng cao
trong Hi-Qun Cng-Xng thuc h thng phng khng, nhng cng rt hu
hiu chng B-Binh tng thit Vit-Cng.
Mt sng ca Hi-Qun Cng-Xng vn do Ngi Nhi canh phng chng c-
cng-thy Vit-Cng nh t trc n nay. V, vi ha lc ca nhng chin hm -- k c
chin hm i k -- khng th no Vit-Cng c th t nhp c.
Vng ai phng th cng c ni rng ti Tho-Cm-Vin, do sinh vin s quan
Hi-Qun cng Thy-Qun Lc-Chin n ng nhng yu im bn ny cu Th-Ngh. S
sinh vin s quan Hi-Qun cn li b phng tri Yn-Th, ni trung tm hnh chnh, sau
B-T-Lnh Hi-Qun.
Ngoi ra, Hi-Qun cng thc hin nhng lp ro st kin c chung quanh B-T-
Lnh v Hi-Qun Cng-Xng nu Vit-Cng vo Saigon m Hi-Qun cha rt lui
kp th nhng bc ro s lm chm bc tin ca ch qun.
Hi-Qun cng ch trng n bin php chn ch vt sng ng-Nai. Trong
trng hp cn thit, Ngi Nhi s ph sp cc cu.
K hoch phng th B-T-Lnh Hi-Qun v Hi-Qun Cng-Xng ng thi
cng ym tr cng cuc phng th Bit-Khu Th- c t di s ch huy ca Hi-
Qun i-T Bi Kim Nguyt, Ch-Huy-Trng Hi-Qun Bit-Khu Th-.




















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 110








CHNG VIII


CHUYN RA KHI BI HNG











Vo gia thng 4, ng Erich Von Marbod, ph t B-Trng Quc-Phng (Assistant
Secretary of Defense) Hoa-K cng ph t ca ng l ng Richard Lee Armitage, n
Trung-Tm Hnh-Qun Hi-Qun bn v vn di tn Hi-Qun Vit-Nam. ng
Marbod v ng Armitage yu cu Hi-Qun son tho mt lnh hnh qun di tn, nhm
mc ch di tn ti a Lc-Lng Hi-Qun, gm tt c chin hm, chin nh, binh s v
gia nh.
Hi-Qun c yu cu t mn ph nhng ni v c s truyn tin ca Hi-Qun.
Hi-Qun t chi, v:
Nu phi di tn, Hi-Qun s ra i sau cng; v vy, c s truyn tin rt cn thit
cho Hi-Qun.
Ph cc ni s gy nhiu ting n ln v nhiu m chy, khin ng bo cng
kinh hong thm, tnh trng cng ri ren thm.
Hi-Qun i-T Kim, Tham-Mu-Ph hnh qun, yu cu Hoa-K gip
thit thc v nhanh chng binh s, gia nh v chin c Hi-Qun khng lt vo tay
Cng-Sn. ng Marbod v ng Armitage ha s lo tt c nu lc lng Hi-Qun ra khi
b 12 hi l. im tp trung l Cn-Sn.
Mt vn ng lu l, cho n gi pht , Hi-Qun Vit-Nam, ng Marbod
cng nh ng Armitage vn cha ngh n, hoc cp n, mt gii php no cho Hi-
Qun sau khi Hi-Qun ri hi phn Vit-Nam.
Trong thi gian hai v dn chnh cao cp ca Hoa-K ang bn tnh k hoch di
chuyn s lng khng l qun dng ra khi Nam Vit-Nam th, ti Xun-Lc, nhiu i
n v Bc qun do tng Vit-Cng Vn-Tin-Dng iu ng t Phan-Rang vo, gp
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 111

ngay s chng c mnh lit ca S-on 18 B-Binh V.N.C.H., di quyn ch huy ca
Tng L-Minh-o.
Thy kh ph v phng tuyn Xun-Lc, Tng Vn Tin Dng lin lc trung ng
ng, xin trin hn ngy ko qun vo Th- Nam Vit-Nam. Nhng B-Chnh-Tr
ng Cng-Sn lp li quyt nh: Phi tin chim Saigon trc thng 5 mng sinh
nht H Ch Minh, 19 thng 5!
Ngy 17 thng 4, trong bui hp s quan cc cp ti cu-lc-b-ni, Khi Hnh-Qun
nhn mnh rng k hoch di tn c thi hnh tt p. Tuy nhin, tt c phi li nhim
s cho n pht cht; nu phi ra i th cng i.
Ngy 21 thng 4, tuyn Xun-Lc v! Th Saigon rng ng! Tip theo l s t
chc ca Tng Thng Nguyn Vn Thiu v Ph Tng Thng Trn Vn Hng ln thay.
Nhng bin chuyn khin Hi-Qun phi c nhng quyt nh cp k.
Ngy 25 thng 4, i-T Nguyn Xun Sn cng i vi mt s quan thn tn, Hi-
Qun Trung-T Trnh Tin Hng, n c quan MAV (Navy Section) trong khi M
ang thiu hy ti liu nhn mt m lin lc vi Tht Hm-i Hoa-K.
Thi gian ny, vi Hm-Trng a gia nh ln chin hm khi cha c lnh khin
thy th on bt mn. B-T-Lnh cho iu tra. Kt qu, hai Hm-Trng b cch chc.
Mt trong hai v l Hm-Trng HQ 800.
Cng ngy, Hi-Qun i-T Bi Kim Nguyt, Ch-Huy-Trng Hi-Qun Bit-Khu
Th-, ch th Hi-Qun Trung-T Nguyn Kim Khnh tip nhn cc kho xng ti Nh-
B; v tt c gim c b i.
Lc ny, Lin-on 33 ti Nh-B, do Hi-Qun Trung-T Nguyn Kim Khnh ch
huy, gm cc n v:
Giang-on 28 Xung-Phong
Giang-on 30 Xung-Phong
Giang-on 51 Tun-Thm
Giang-on 91 Trc-Li
Nhim v v vng hot ng ca Lin-on 33 l tun tiu, gi an ninh cc thy l
quan trng nh sng Lng Tu, sng Soi Rp v quanh Saigon. phn v ny, sut thi
gian di tn, nhng n v k trn tch thu v kh v ru mnh trn cc thng thuyn
t min Trung vo.
Ngy 26 thng 4, Hi-Qun Trung-T Dng Hng V c ch nh lm Hm-
Trng HQ 800. Lc ny Hm-Ph HQ 800 cng vng mt bt hp php. Trung-T V
ch nh mt i-y tm thi thay th Hm-Ph.
HQ 800 l loi LST ln hn v mi hn cc loi LST 500. HQ 800 c trang b ba
gin b-pho 40 ly i bn t ng v nhiu sng phng khng, cha k mt s 20 ly.
HQ 800 d tr 200 ngn lt xng my bay (JP4) v c ch p an ton cho hai trc thng.
Vi d nh s a b ch huy xung HQ 800 ch huy v iu ng phn cng li
Vit-Cng, nu trng hp Saigon b tn cng, T-Lnh Hi-Qun ra lnh b sung nhn
vin v trang b HQ 800 mt trm phn trm. HQ 800 neo ti Nh-B v ch nhn lnh
trc tip t T-Lnh Hi-Qun v Tng-Tham-Mu-Trng ch khng trc thuc Hm-
i.
Lc ny HQ 403 sau nhiu chuyn chuyn qun v dn t Phan-Thit v Vng-Tu
c lnh tr v Saigon.
Thi im ny mt trn Ty-Ninh, Long-An v lin tnh l 15 bng n d di.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 112

Sng 27 thng 4, trong khi Vit-Cng tn cng cu Tn-Cng, t kho hng PX ca
M v t sng my bn ba vo dng ngi t nn ang ko v Saigon th, ti phi
trng Bin-Ha, ng Richard Armitage ang vn dng tt c mi phng tin di
chuyn chin c v nhn vin Vit-Nam ra khi tm n ca Vit-Cng.
Tra cng ngy, ng Armitage t Bin-Ha v Saigon bng trc thng. Sau ng
Armitage cng ng Erich Von Marbod n B-T-Lnh Hi-Qun. Hai ng hi thc
Hi-Qun ra i. ng Armitage cn lo ngi rng c th chnh ph Dng Vn Minh s gi
nhng s quan cao cp Hi-Qun buc Hi-Qun phi li.
Chiu 27 thng 4, ti t dinh ca i Tng Minh, s 3 Trn-Qu-Cp Saigon, trong
phin hi ca Ni Cc ang c thnh lp, Ph--c Chung Tn Cang, T-Lnh
Hi-Qun, tip xc ring vi Tng Minh bn lun v tnh hnh qun s. Tng Minh
cho Ph--c Cang bit tnh hnh vn cha bin chuyn g c, v bn kia cha chp
nhn tip xc vi V.N.C.H. Ph--c Cang ngh Tng Minh nn chuyn Ni Cc
v Cn-Th, b ng Saigon v ra lnh tt c i n v rt v Vng IV Chin-Thut; v
hin ti Tng Minh khng c t th no thng thuyt. Lc-Lng Hi-Qun cn
nguyn vn, Ph--c Cang s tn dng tt c Lc-Lng Hi-Qun chn sng
Tin-Giang v Hu-Giang. Tng Minh im lng, khng c mt quyt nh no c.
Ngy 28 thng 4, Ph--c inh Mnh Hng cng ng Richard Armitage bay
thm st tnh hnh pha Bc Saigon.
Tnh hnh lc ny bi t v cng, v nhiu n v r ng, theo on dn di tn, trn
v Saigon bng ng b. n cu Bnh-Li, thy mt Giang-on vn cn tun tiu
trong vng trch nhim, Ph--c Hng ra lnh cho Giang-on rt v hu c.
Cn-C Hi-Qun Long-Bnh ang chun b n nhn mt cuc tn cng quy m
ca Bc Qun. Du tch cuc t kch sng nay ca ch vo Cn-C l xc ca tn cm
t Vit-Cng cn nm tnh hnh ngay cng ra vo.
Sau khi th st, Ph--c Hng cng ng Armitage tr v Saigon bng xe Jeep. V
ng Armitage tng trnh nhng s vic thy cho ng Van Marbod.
Cng thi im ny, ti B-T-Lnh Hm-i, i-T Nguyn Xun Sn triu tp
mt phin hp gm hu ht Hm-Trng thng bo hn ch v vic Hi-Qun s tm
tr ti Cn-Sn, ch mt bin chuyn thun li s quay vo chin u. i-T Sn ch th
tt c Hm-Trng mang theo y go v lng kh, cng nhiu trng vt v c kh
cng tt.
Khng ng, cng ngy hm , i-T Sn b thuyn chuyn khi chc v T-Lnh
Hm-i. Ngi bn cng kha vi ng, Hi-Qun i-T Phm Mnh Khu, ang l
Tham-Mu-Trng Hnh-Qun Lu-ng-Bin, nhn chc T-Lnh Hm-i.
S thuyn chuyn i-T Sn l do s hiu lm v s thiu lin lc mt thit gia
i-T Sn v Ph--c T-Lnh Hi-Qun v vn di tn Hm-i trnh pho
kch.
Chiu 28 thng 4 nm 1975, lc 5 gi 15, Tng Thng Trn Vn Hng bn giao
chc v Tng Thng cho Tng Dng Vn Minh khi ngoi tri cn ma ging t ngt
trt xung!
6 gi chiu cng ngy, Hi-Qun Cng-Xng hon tt my vng ro st cho h
thng phng th B-T-Lnh Hi-Qun v Hi-Qun Cng-Xng.
6 gi 20, phi cng Vit-Cng do Trung-y phi cng V.N.C.H. Nguyn Thnh
Trung hun luyn cp tc v hng dn ly 5 chic phn lc Dragonfly A37 ca
Khng-Qun V.N.C.H. b li Phan-Rang, bay vo, th bom phi trng Tn-Sn-Nht!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 113

Sau khi di bom, 5 phn lc c bay ngang HQ 800. Hm-Trng HQ 800 bit 5 phn
lc va tn cng phi trng Tn-Sn-Nht; nhng Hm-Trng HQ 800 tng l mt
bin c chnh tr no ang din ra, cho nn Hm-Trng HQ 800 ch ra lnh nhim s
tc chin ch khng ra lnh bn. Nh vy 5 phi c mi bay thot.
Ti 28 thng 4, Ph-Tng-Thng Nguyn Vn Huyn, trong chnh ph Dng Vn
Minh, n thm Ph--c Chung Tn Cang, ri c hai ng n thm Tng Thng
Dng Vn Minh.
Trong ln tip xc ny, Ph--c Cang hi Tng Thng Minh v nhng bin php
thch nghi cho tnh hnh hin ti. Tng Thng Minh cho bit khng c gii php no c.
Ph--c Cang hi thng: Tha Tng Thng, nu vy, mi qun binh chng phi t
quyt nh ly, phi khng? Tng Thng Minh chn nn: i! Toa lm sao toa
lm!
V l , B-Tham-Mu Hi-Qun hp khn. Lc ny Ph--c Cang c d nh
a gia nh Hi-Qun ra Ph-Quc lnh nn binh s yn tm chin u. Nhng tnh
hnh bin chuyn qu nhanh khin nh ca ng khng thc hin c.
Hi-Qun ra i l mt quyt nh tp th, gm Ph--c Cang v T-Lnh cc i
n v, bo ton Lc-Lng Hi-Qun. Nhng Ph--c Cang cng bit rng, nu
quyt nh sai lm th chnh ng phi chu trch nhim trc lch s!
Sng sm 29 thng 4, phi trng Tn-Sn-Nht b pho kch nng n. Khng-Qun
no lon. Hu ht phi c A37 v F5 c ct cnh trnh thit hi. Cng cuc di tn
nhn vin ca Ta i-S Hoa-K khng th tip tc thc hin bng phi c vn ti m
phi dng trc thng.
Ngay khi phi trng b pho kch, Tng Nguyn Cao K, nguyn Ph-Tng-Thng
trong chnh ph Nguyn Vn Thiu, p trc thng ring quan st. Tng K gi S-
on IV Khng-Qun ti Cn-Th, ra lnh tng vin gp bn chin u c vi bom hng
nng.
Khi bn chin u c n khng phn Saigon, Tng K hng dn bn phi c
ph hy nhng gin ha tin Vit-Cng gn i radar Ph-Lm v pha Tn-Cng.
Sau khi dit xong cc trng pho ca ch, Tng K p trc thng xung Lin-
Giang-on 33 ti Nh-B ly xng. Lc by gi c c trm chic trc thng u ti
Nh-B. Nhiu trc thng v phi c loi bay ln trn khng phn th . Tt c lin
lc, xin ch th ca Tng K. Tng K bo tt c phi cng bay ra Tht Hm-i;
nu cn nhin liu th bay sang Thi-Lan.
Trong khi nhng s vic k trn xy ra trn khng phn th th i-S Hoa-K ti
Vit-Nam, ng Graham Martin, nhn c cng vn khn ca Tng Thng Dng Vn
Minh.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 114

Ngy 28 thng 4 nm 1975
Tng Thng Vit-Nam Cng-Ha
Knh gi: ng i-S Hoa-K ti Vit-Nam

Ti trn trng yu cu ng i-S ch th cho tt c nhn vin c quan ty vin qun
s Defense Attachs Office ri Vit-Nam trong vng 24 ting ng h k t ngy 29
thng 4 nm 1975 vn ha bnh cho Vit-Nam c gii quyt sm hn.
Trn trng knh cho ng i-S.

Dng Vn Minh

i-S Graham Martin phc p:

Knh tha Tng Thng,

Ti va nhn c vn th ngy 28 thng 4 nm 1975 yu cu ti ra lnh cho
nhn vin Defense Attachs Office ri Vit-Nam trong vng 24 ting ng h. Vn th
ny gi n Ngi xc nhn l yu cu ca Ngi ang c thc hin.
Ti tin tng vo s gip ca cc c quan lin h thuc chnh ph Vit-Nam
Cng-Ha s di chuyn nhn vin D.A.O. c hon thnh tt p.
Trn trng knh cho Tng Thng.
Graham Martin
i-S Hoa-K

Ngy 29 thng 4, khong 10 gi sng, Tng Nguyn Cao K tr v B-T-Lnh
Khng-Qun v thy gn 30 s quan cao cp Khng-Qun trong vn phng T-Lnh
Khng-Qun.
T-Lnh Khng-Qun, Trung Tng Trn Vn Minh, gii thch vi Tng K l
ngi M mun chuyn vn tt c phi c phn lc sang Phi-Lut-Tn hoc Thi-Lan. V
vy mi ngi ang ch c sang c quan D.A.O. ri ra i.
Tng K bay n B-Tng-Tham-Mu v thy ch mt mnh Tng ng Vn
Khuyn ang iu ng cc mt trn quanh Saigon. Lc ny, cu Ph-Tng-Thng
Nguyn Cao K mi bit i-Tng Cao Vn Vin, Tng-Tham-Mu-Trng Qun-Lc
V.N.C.H., ri Vit-Nam ngy hm qua!
Tng K gi tt c n v trng ca nhng i n v quanh Saigon, nhng khng
gp ai c. Tng K i xung tng di th gp Trung Tng Ng Quang Trng. Sau
khi ni cho nhau hay l v con ca hai ng c di tn t tun trc, Tng K va
bc n trc thng va ni vi Tng Trng: i vi ti. Ri c hai ng cng mt
s s quan thn tn ca Tng K ln trc thng, bay ra Tht Hm-i, p xung
chin hm USS Midway.
10 gi 47 sng, Tng ng Vn Khuyn gi Trung-Tm hnh qun Hi-Qun, hi
ng sng t Saigon ra bin cn an ninh hay khng? i-T Kim cho bit n gi
pht Hi-Qun vn cn kim sot c sng Lng To. Tng Khuyn cho vi vng
v cp my
Ti B-T-Lnh Hi-Qun, sau khi lin lc vi i-T V. Khng-Qun v c bit
Khng-Qun vn cn kim sot phi trng Tn-Sn-Nht, Khi Hnh-Qun Hi-Qun
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 115

tip xc vi cc Hm-Trng. Lnh di tn d tr s ban hnh khong 10 gi ti 29 thng
4.
Sau khi hi vi cc Hm-Trng, i-T Kim gi i-T c, Tham-Mu-
Ph hnh qun Khng-Qun. i-T c cho i-T Kim bit rng lc no Khng-
Qun khng gi c Tn-Sn-Nht th s cho Hi-Qun hay.
Trong khi , ti B-T-Lnh Khng-Qun, Trung Tng Trn Vn Minh cng vi
v Tng v cc s quan ch hoi khng thy M lin lc, nh i b sang c quan
D.A.O. xin c vo danh sch di tn.
c bo co rng nhm s quan Khng-Qun Vit-Nam u mang v kh c nhn,
Tng Homer Smith ra lnh cho Trung T Richard Mitchell tc v kh ca nhm s
quan v a tt c vo mt phng nh, canh gc cn mt trong khi ch i di tn.
Cng thi im ny, ti Nh-B, nguyn T-Lnh Hi-Qun Vit-Nam u tin, Hi-
Qun i-T L Quang M, cng gia nh n Cn-C Hi-Qun xin di tn, nhng lnh
gc khng cho vo! Sau , mt s quan nhn din c ng v cp cho ng cng gia
nh mt LCM ra tu ln.
11 gi sng, Tng ng Vn Khuyn ri B-Tng-Tham-Mu.
Khng-Qun vn cn kim sot c phi trng Tn-Sn-Nht; nhng rt nhiu phi
c trng i bc ca Vit-Cng.
12 gi tra, c bo co nhiu thng thuyn chy ra, chy vo sng Lng To v
sng Soi Rp, Hi-Qun i-T Bi Kim Nguyt ch th Lin-Giang-on 33 m ca
sng thng thuyn ra vo t do.
Cng thi im ny, ti Cn-C Hi-Qun Ct-Li, c my ngn ngi thuc gia nh
Hi-Qun di tn t Vng I v Vng II vo, tm tr trong vng thnh. Dc cc cu tu v
b sng, tu b t cc tnh min Trung ko v neo ngn ngang. Vit-Cng phao tin l s
pho kch mt ngn qu i bc vo Cn-C Hi-Qun Ct-Li v kho n Thnh Tuy-
H vo lc 6 gi chiu 29 thng 4.
Tin ny loan ra khin Ch-Huy-Trng Ngi Nhi, Hi-Qun Trung-T Trnh Ha
Hip, ra lnh hai Tiu i Ngi Nhi ang tun tiu bn kia sng tr v Cn-C; ng
thi ng cng ch th nhng LCU v Trc Vt n gia nh Ngi Nhi v gia nh Hi-
Qun thuc Cn-C Hi-Qun Ct-Li, a ra sng, ch.
1 gi chiu, Trung-Tm Hnh-Qun Khng-Qun b trng.
Nhng bin ng dn dp khin Hi-Qun quyt nh nn di tn vo khong 6 gi
chiu thay v 10 gi m nh d nh.
ng Richard Armitage li in thoi v Trung-Tm Hnh- Qun Hi-Qun, thc hi
Hi-Qun ra i.
Nhn thy Hi-Qun khng phi l mt lc lng chin u thun ty, by gi, B-
Tng-Tham-Mu v Trung-Tm hnh qun Khng-Qun b trng, Hi-Qun khng th
li chin u n c. V vy, lnh di tn c ban hnh lc 2 gi chiu 29 thng 4!
Sau khi c thng bo l n gi Hi-Qun phi ra i, rt nhiu binh s ngi bt
trong sn Tri Bch-ng, m u, khc! Mt s binh s khc vi vng chy i.
Trung-Tm Hnh-Qun Hi-Qun ku gi nhng ai khng mun ra i, hy gip canh
gc pha cng trng M-Linh, gip ngi ra i c di tn trong trt t. By gi khng
cn h thng ch huy na m ch cn uy tn c nhn mi c th gip iu ng mt khi
nhn s khng l ca mt qun chng tan hng vo gi pht cht.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 116

Trn khng, trc thng bay ngp tri. Trn b, ng bo v qun nhn x xung
bn Bch-ng v Hi-Qun Cng-Xng. Trn sng, mt s chin hm vo v tr v
mt s khc ang trn ng v. Sng bt u n quanh vng ai B-T-Lnh Hi-Qun.
Ton Nhy-D c bn phn canh gc kho n Thnh Tuy-H ri vng trch nhim,
sang sng, xin Hi-Qun cho di tn. Hi-Qun yu cu ton Nhy-D phi hp vi Qun-
Cnh Hi-Qun lo trt t pha cng trng M-Linh, sau Hi-Qun s gip phng
tin cho h di tn.
T-Lnh Hi-Qun, Ph--c Chung Tn Cang, ch th tt c s quan cao cp: n
7 gi ti, nu khng c bin chuyn no thay i cuc din, Hi-Qun s ra i.
5 gi chiu 29 thng 4, Tng Thng Dng Vn Minh gi Ph--c Chung Tn
Cang. Ph--c Cang hi Tng Thng Minh cn g, ng s n. Nhng Tng Thng
Minh bo thi, a Ph--c Dip Quang Thy n cng c.
Ti t dinh, Tng Thng Minh t ra rt hi lng v s ng gp ln lao ca Hi-Qun
trong nhng cuc trit thoi dc duyn hi. Tng Thng Minh cng ht li khen ngi tinh
thn k lut cao ca Hi-Qun. Sau , Tng Thng Minh ni qua v tnh hnh nghim
trng hin ti v khuyn Ph--c Thy nn a Hi-Qun rt trong m, trc khi
Vit-Cng th gi b sng Lng To. Ph--c Thy ngh Tng Thng Minh i
lun, nhng Tng Thng Minh t chi nh t chi li ngh ca ca Tng
Charlie Timmes lc sng. Tng Thng Minh bo: Thi, tnh th ny moa khng i
c! i ngi c cht cng ch cht mt ln thi! Sau , Tng Thng cui cng ca
chnh th V.N.C.H., Tng Dng Vn Minh, nh Ph--c Dip Quang Thy a
Tng Nguyn Thanh Hong, i T Nguyn Hng i r ca Tng Thng Minh v
Tng Mai Hu Xun theo Hi-Qun ra i.
Sau khi t gi Tng Thng Minh, i cha n ch chic Jeep u, Ph--c Thy
thy hai v Tng v mt v i-T ngi sn trn bng sau chic Jeep ca ng ri!
Lc ny, ti Cn-C Hi-Qun Ct-Li, Trung-T Trnh Ha Hip triu tp phin hp
khn cp. Vo lc 6 gi chiu, bui hp va tan th Vit-Cng pho ngay vo Cn-C
Hi-Qun, ng nh tin h loan!
Trn h thng truyn tin, Trung-T Hip iu ng nhng LCU Trc Vt a gia
nh binh s v Nh-B, hng ra bin. Chic LCU dnh ring cho ng v ton Hi-Kch
chin u u ngay bn du, sut trng n. Trung-T Hip ra lnh cht giy, tch bn.
Trong cnh hn lon nh vy Giang-on 91 Trc-Li vn bnh thn chy qua, chy
li gia sng, phn pho d di.
Ti ng Cng-, tng thc ngi tun vo Hi-Qun Cng-Xng. Trng
Khi An-Ninh Hi-Qun, i-T Chin-Binh Nguyn Vn Tn, ng nhn mi ngi
chy lon bng i mt lnh lng t sau cnh cng st ca Hi-Qun Cng-Xng.
Ti bn Bch-ng, cu B, ba chin hm u st nhau, theo th th, t trong ra
ngoi: HQ 1, HQ 3 v HQ 2.
V u ngoi cng, HQ 2 l chin hm u tin tch bn, ch vi mt na s nhn
vin c hu. Ph--c Nguyn Hu Ch, Ph-T T-Lnh Hi-Qun Hnh-Qun Lu-
ng-Bin, c mt trn HQ 2.
Sau 7 gi, chin hm y ngi v thy tnh hnh khng thay i, Ph--c inh
Mnh Hng, Ph-T T-Lnh Hi-Qun hnh-qun Lu-ng-Sng, ra lnh HQ 3 tch
bn. Lc ny trn HQ 3 cn c Ph--c Hong C Minh, cu T-Lnh Vng II
Duyn-Hi.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 117

Theo lch trnh di tn, HQ 1 c chn lm Soi Hm, vi c T-Lnh trn k i,
n Ph--c Chung Tn Cang v Ph--c Dip Quang Thy. Nhng dn chng
trn ln qu ng, gia nh Ph--Dc Cang v gia nh Ph--c Thy khng th
nhp hm c.
Lc ny trn HQ 1 c cu T-Lnh Hi-Qun, -c Lm Ngn Tnh v cu Ch-
Huy-Trng Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang, Ph--c Nguyn Thanh
Chu. Nhng li vng mt Hm-Trng, Hi-Qun Trung-T Nguyn ch Hng.
Xut thn kha 4 Brest, Trung-T Hng c nhiu c tnh m t s quan cao no p
dng ch huy. Chnh mt trong nhng c tnh y khin ng vng mt vo gi pht
cht.
Nguyn nhn s vng mt ca Hm-Trng Hng l, ngy 29 thng 4, Hm-Trng
Hng tuyn b trc tt c nhn vin HQ 1: Nhn vin no c cp bc thp nht trn
chin hm s l ngi u tin a gia nh ln chin hm. Ngi no mang cp bc cao
nht trn chin hm s em gia nh ln chin hm sau cng. V l , trong khi nhng
chin hm khc tun t tch bn m Hm-Trng HQ 1 i n gia nh vn cha tr
li c!
V khng bit -c Lm Ngn Tnh c mt trong s ngi lc nhc trn sn
chin hm, v cng v Hm-Ph HQ 1 khng phi l mt s quan Hi-Qun nguyn thy,
Ph--c Nguyn Thanh Chu ly quyn s quan thm nin hin din, ra lnh HQ 1
tch bn.
Trong khi , ti cu A, Ph--c Cang cng gia nh v Ph--c Thy cng
gia nh sau khi khng th ln c HQ 1, c hai ng v gia nh phi sang HQ 601
th b kt trn cu tu; v Hm-Trng HQ 601, Hi-Qun i-y Trn Vn Chnh,
khng cho ln tu.
Mt lc sau, nhn din c hai v s quan cao cp Hi-Qun, i-y Chnh cho
Ph--c Cang v gia nh cng Ph--c Thy v gia nh nhp hm.
Ti 29 thng 4, lc 10 gi, HQ 11 khng th ri bn, v HQ 504 u bn ngoi khng
chu i. Tuy h thng ch huy tan r, nhng quanh i ch huy ca HQ 504 lnh gc
cn mt, khng ai tip xc c vi Hm-Trng mt s quan t Trng V-B Quc-
Gia -Lt nhp hc v tt nghip kha 11 s quan Hi-Qun Nha-Trang. Cui cng, mt
s gin xp m p vi thy th on ca HQ 504 v chnh nhng thy th ny tho
giy, gip HQ 11 vn chuyn.
Va khi , Hi-Qun i-T Trnh Xun Phong li xe Jeep xung bn tu, t xng
l T-Lnh Hm-i, ra lnh tt c chin hm li!
T HQ 11, Hi-Qun i-T Kim khuyn co i-T Phong nn rt lui trc
khi nhng iu ng tic c th xy ra. i-T Phong lng l ln xe, li i.
i-T Kim x dng i-ch-huy HQ 11 nh mt trung tm hnh qun lu ng
iu ng tt c chin hm.
11 gi m, gia lc kho xng Nh-B trng i bc, n tung, gy mt m chy ngt
tri th trn h thng truyn tin ca hu ht chin hm ngi ta nghe ting Hi-Qun i-
T Trn Bnh Ph, Tham-Mu-Ph nhn vin, t trung tm truyn tin B-T-Lnh Hi-
Qun, t xng l Tham-Mu-Ph Hnh-Qun B-T-Lnh Hi-Qun, ra lnh cho tt c
chin hm khng di chuyn, ch lnh!
i-T Kim bo i-T Ph im i v i-T Kim ra lnh on tu tip tc di
chuyn theo k hoch nh v khng nhn lnh bt c t ai khc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 118

Trong khi kho xng Nh-B trng n v phc chy, Ch-Huy-Trng cn c Hi-
Qun Nh-B, i-T C-Kh L Kim Sa hp tt c s quan; nhng n qu na m vn
khng quyt nh c g c.
Tip n, Trng Khi An-Ninh Hi-Qun, i-T Chin-Binh Nguyn Vn Tn, ln
my v tuyn, t nhn l T-Lnh Hi-Qun, ra lnh tt c chin hm li.
i-T Kim li ln ting cn ngn i-T Ph. Nhng iu tai hi l i-T Ph
v i-T Tn x dng my ca trung-tm truyn tin Hi-Qun, c ln sng mnh,
nhng i xa nh Poulo Obi hoc Ph-Quc nghe c; trong khi i-T Kim dng
my ca HQ 11 yu hn, v vy, ch nhng chin hm gn mi nhn c lnh ca i-
T Kim. i-T Kim cng lin lc c vi nhiu n v sng v hn gp nhau ti
Cn-Sn.
Hm-i lm li tin v v s chin nh, giang nh chy hai bn. Nhiu lot sng
ca nhiu nhm qun nhn cm phn t trn b bn ln tu. Sau khi tt ht n khi l
mc tiu, tt c chin hm c ch th phi vt ng bo v qun bn trn cc ghe
thuyn. Chin nh v giang nh c khuyn khch c chy ra n bin, s c tip
cu sau.
Nhng chin hm ngoi khi Vng-Tu c lnh tp hp ti Cn-Sn, ch Hm-
i ra. Nhng HQ 505 li tch ri, chy ra o Poulo Dama, mang theo hn 2.000 ngi
v hai trc thng.
Thy HQ 505 tch ri v khng lin lc v tuyn vi nhng chin hm khc, nhiu s
quan v on vin nghi ng Hm-Trng. Tt c m thm t k hoch i ph trong
trng hp Hm-Trng quay tu v. Trong khi , mt nhm khc li mun em chin
hm v li Saigon. Tnh hnh ni b rt cng thng.
Lc ny, trn tn s truyn tin, khng bit phe no gi ch danh nhiu Hm-
Trng, bo ng i, hy li vi chnh ph mi c trng vng!
T HQ 3, Ph--c inh Mnh Hng bt c lin lc v tuyn vi Ph--c
Chung Tn Cang v Ph--c Dip Quang Thy t HQ 601 ca i-y Trn Vn
Chnh. i-y Chnh c ch th a Ph--c Cang v Ph--c Thy sang
HQ 3.
T giy pht , HQ 3 tr thnh Soi-Hm. Ph--c Hng ph t Ph--c
Cang ch huy Hm-i. Hm-i Vit-Nam c chia thnh nhiu nhm nh; mi nhm
do mt s quan thm nin hin din ch huy.
Trn ng ra bin, v mt my bt khin dng, HQ 1 li vo b, mc cn! HQ 1 ku
cu trn tt c tn s truyn tin nhng khng mt chin hm no tr li! Khi c bo
co c hai v Tng B-Binh v cu T-Lnh Lm Ngn Tnh trn chin hm, Ph--
c Chu mi -c Tnh ln i ch huy v nh -c Tnh c em chin hm ra.
Tt c c kh vin c huy ng xung hm my sa cha.
Va khi HQ 801 tr ti. Hm-Trng HQ 801, Hi-Qun Trung-T Nguyn Ph
B, cho chin hm vo ko HQ 1. Sau , Ph--c Chu ri HQ 1, sang HQ 801.
Bng vo n lc vt bc ca cc c kh vin v s tr lc hu hiu ca HQ 801, HQ
1 c ko ra. Sau , HQ 1 va chy, cc c kh vin va sa cha. Khi ra n bin, hai
my ca HQ 1 u tt c.
Khuya 29 thng 4, nhn thy thi gian n nh cho M trit thoi khi Vit-Nam va
, Tng Vit-Cng Vn Tin Dng xin ch th H-Ni tn cng Saigon.
Ngay sau khi thnh cu c chp thun, Tng Vn Tin Dng ra lnh nhng n v
Pho-Binh ngng pho kch vo th S-on 324 Bc qun tin vo!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 119

Trong khi S-on 324 Bc qun tin vo Saigon th ngoi bin khi, nhiu Hm-
Trng nghe ting Ph--c Hong C Minh, Hi-Qun i-T Nguyn Xun Sn
t HQ 3 v Ph--c Nguyn Thanh Chu t HQ 801 iu ng trn my v
tuyn. Cng v sng th ch cn mt mnh Ph--c Hong C Minh ch huy Hm-
i.
30 thng 4, khong 3 gi sng, cu T-Lnh Hi-Qun Vng III Sng Ngi, Hi-
Qun i-T Trnh Quang Xun, t mt PBR, ln HQ 502.
Lc ny HQ 406 ch cn chy c mt my. Sau khi ra n Vng-Tu, HQ 406 phi
cp vo HQ 800, st ngi sang. Sau , Ph--c Minh ra lnh tho ng cho HQ 406
chm.
Nhiu ghe thuyn v tu nh vy quanh my chin hm Hoa-K, nhng khng ai
c ln tu.
5 gi 30 sng, L-on Thit-K 203 Vit-Cng tin vo Tn-Cng, tm ng v
th .
Tng Thng Dng Vn Minh phi Tng Trng Thng-Tin L Qu Chung n
Camp David nhiu ln tm hiu nhng yu sch ca phi b Vit-Cng. Tng Thng
Minh cng lin lc vi Thng-Ta Thch Tr Quang, nhng Thng-Ta cng t v bi
quan, khng th gip Tng Thng Minh.
ng L Qu Chung trnh vi Tng Thng Minh rng Vit-Cng buc phi u hng
trnh mu. C ng Chung v Thng-Ta Thch Tr Quang u khuyn Tng
Thng Minh nn u hng.
y khng phi l ln u tin Tng Thng Dng Vn Minh nghe ni n gii php
u hng. Trong my ngy qua, Pierre Prochand, mt nhn vin tin cn ca i-S Php,
v ngay c i-S Php, Mrillon, cng c thuyt phc Tng Thng Minh nn chp
nhn iu kin ca Vit-Cng!
Trong khi ti Saigon, Tng Thng Minh b thuyt phc phi u hng th, ngoi khi,
HQ 17 c ch th ra Ph-Quc cu mt x-lan y ngi. Nhng v bit ti B-T-
Lnh Hi-Qun chng cn ai v cng v gia nh cn kt li Saigon, Hm-Trng HQ 17
khng thi hnh lnh!
HQ 403 khng th i xa v thiu nht, c i-y Xun v Trung-y T em v.
HQ 601 c chnh Hm-Trng Trn Vn Chnh em v. Cng v vi HQ 601 cn
c Hm-Trng HQ 801.
HQ 502 chy chm v ch cn mt my, va chy va sa. Nhiu ngi tnh nguyn
ng xp hng t i-ch-huy xung hm li chuyn khu lnh.
Lin-on Ngi Nhi chy n Nh B th dng, ch Trung-T Trnh-Ha-Hip.
Lc , Ch-Huy-Trng Ngi Nhi v ton Hi-Kch Chin-u li qua nhiu con
lch v chy b n Nh B, c mt nhn vin a mt hors-bord vo n, a ln
LCU. T LCU, Trung-T Hip iu ng ton LCU ra bin. Ra n bin, ton Ngi
Nhi, tng cng khong 60 ngi, mt s l hc vin kha 8, thy HQ 502 va ra ti ca
sng, vi cp vo, xin nhp hm.
Trong khi HQ 502 ch tin, bng mt L19 bay n v ln vng quanh chin hm.
n vng th ba, L19 s thp hn, cch mi tu khong 50 thc v phi cng ph nhy
ra. Lp tc nhiu phao ni c vt xung. Bin tng i m, nhng nhng ln sng
do HQ 502 to nn a ngi phi cng ph v pha sau chin hm.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 120

Bit khng th no ng phi cng ph bi theo chin hm c, Ngi Nhi Nguyn
Vn Kit chp con dao c nhn, mang vi i chn nhi, vng vo ngi mt o phao v
mang theo mt phao na cho nn nhn, ri ng Kit nhy xung bin.
Sau khi vt c ng phi cng ph, ng Kit c bi theo tu. Nhng v nc b bnh
li tu y mnh ra sau khin ng Kit bi theo rt kh khn.
Trong khi ng Kit gp kh khn trn trin sng th trn khng trung, chic L19 o
li mt vng na v phi cng nhy ra. Thn ngi ca ng phi cng va chm mt nc
lin b ht nh ln ri chm lm!
Thy bn gp nn, ng phi cng ph van ni ng Kit hy b ng y ra, n cu gim
ngi bn. Nhng, ng Kit lng sc mnh. ng Kit cha bit c th em c ngi
phi cng ph ln chin hm hay khng th lm th no ng Kit dm vt ng phi cng
na!
Cui cng, HQ 502 quay li, vt ng Kit v ng phi cng ph trong ting reo h ca
hn 3.000 ngi trn chin hm.
Trong thi gian ny, Ph--c Nghim Vn Ph, nguyn T-Lnh Lc-Lng
Tun-Thm kim T-Lnh c-Nhim 212, t mt PBR, lin lc truyn tin vi cc chin
hm tm gia nh! Khi bit gia nh trn HQ 502, Ph--c Ph ln gp. Sau ,
Ph--c Ph lm li tr xung PBR, quay li sng Soi Rp, ch nhng n v Hi-
Qun t Vm-C-ng v Vm-C-Ty ra.
Cng thi im ny, ti Saigon, Tng-Tham-Mu-Trng V.N.C.H., Trung Tng
Vnh Lc, tip i-Tng Php Vanuxem ti ta nh chnh B-Tng-Tham-Mu.
Trong cuc tip xc ngn ngi ny, i-Tng Vanuxem cho Trung-Tng Vnh Lc
hay rng Tng Thng Dng Vn Minh ang son vn bng ra lnh qun i V.N.C.H.
bung sng u hng!
Qu tht vng, Tng Vnh Lc, Trung Tng Trn Vn Trung Tng-Gim-c
Nha Chin-Tranh Chnh-tr v i-T Nguyn Ngc Nhn dng xe c bng sao dnh
cho Tng-Tham-Mu-Trng n B-T-Lnh Hi-Qun tm phng tin di tn!
i-T Nguyn Vn Tn, Tn T-Lnh Hi-Qun, ch thn a Tng Vnh Lc,
Tng Trung v i-T Nhn xung mt LCM Giang-Cnh ra bin.
Trong khi LCM Giang-Cnh a Trung Tng Tng-Tham-Mu-Trng cui cng
ca Qun-Lc V.N.C.H. ri bn Bch-ng th, t xa l Bin-Ha, S-on 324 Vit-
Cng tin vo th .
n ng t Hng-Xanh, S-on 324 Vit-Cng gp s khng c ca Thy-Qun
Lc-Chin. Khi ko qun qua Th-Ngh, S-on 324 li gp s ngn chn ca sinh vin
s quan Hi-Qun v Thy-Qun Lc-Chin ti cc yu im s th.
10 gi 20, sau khi lnh u hng c truyn i trn i pht thanh, Tng Thng cui
cng ca chnh th V.N.C.H., i Tng Dng Vn Minh, ni vi k gi Php, Jean
Louis Arnaud: Hy ni h vi i-S Mrillon rng ti lm tt c nhng g m
chnh ph Php i hi ni ti!
Tra 30 thng 4, lc S-on 324 Vit-Cng trng c Mt-Trn Gii-Phng Min
Nam ln k i dinh c-Lp cng l lc Hm-i Hi-Qun vo i hnh, trc ch Cn-
Sn.
Chiu 30 thng 4, HQ 2 c ch th quay li Ph-Quc cu ngi trn chic x-lan
m HQ 17 t chi lc sng.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 121

n Ph-Quc, lc sp cp vo, v thy qu nhiu ngi v bit trong s c mt s
t phm, Hm-Trng HQ 2, Hi-Qun Trung-T inh Mnh Hng ra lnh chin hm
tch ra, chy thng!
Ti 30 thng 4, HQ 615 n Trung Tng Vnh Lc, Trung Tng Trn Vn Trung
v nhng ngi ri Saigon lc sng, t LCM Giang-Cnh.
Sng 1 thng 5, HQ 615 b ht du trong hi phn Vng-Tu. Lc ny Hm-i i
xa. HQ 615 ku cu bng bch vn ch khng bng m t truyn tin na! i-T Nguyn
Ngc Nhn hon ton mt bnh tnh, c m con khc v t mun t t!
HQ 17 va mi n nhp on vi Hm-i li c lnh quay lui cu HQ 615. n
ni, HQ 17 vt khong 300 ngi t HQ 615 v hn 200 ngi trn HQ 470. Sau , c
HQ 470 v HQ 615 u b nh chm!
Khi n Cn-Sn, t h thng truyn tin ca HQ 1, -c Lm Ngn Tnh tm
Hi-Qun i-T Phan Phi Phng v ch nh i-T Phng lm Hm-Trng HQ 1.
Lc ny HQ 801 cng va n Cn-Sn. V ca Hm-Trng HQ 801 khng mun
di tn. Hm-Trng HQ 801 mun em chin hm tr v Saigon. Nhng nh s gin xp
ca nhiu ngi, Hm-Trng HQ 801, Hi-Qun Trung-T Nguyn Ph B, nhn HQ
471 a v con v nhng ngi khng mun ra i, tr v Saigon. Hi-Qun i-T
Bi Cu Vin c ch nh lm Hm-Trng HQ 801.
Ring HQ 505 sau khi vt thm hn 200 ngi v gin xp cho s nhn vin mun
tr v c xung ghe v quay li Cn-Sn. V tnh, Hm-Trng HQ 505 bt c
lin lc v tuyn trn i siu tn s ca nhng ngi va tip thu B-T-Lnh Hi-Qun
Saigon. Nhm ngi ny bo Hm-Trng HQ 505 em chin hm v. Nhng Hm-
Trng HQ 505 lin lc c vi Tip-Liu-Hm Vega, thuc Tht Hm-i
Hoa-K, v c Vega tip t nc ngt, thc phm. Sau , mt chin hm khc, cng
thuc Tht Hm-i, h tng HQ 505 i Subic Bay.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 122








HI-VN-HM LAM-GIANG, HQ 402

MT HUYN THOI














Sau nhiu chuyn chuyn qun v dn t min Trung vo, HQ 402 vo tiu k ti
Hi-Qun Cng-Xng.
Tnh trng k thut ca HQ 402 ng l phi vo i k; nhng v k sch ca B-
T-Lnh hoch nh, HQ 402 ch c tiu k thi.
V tnh trng chin hm ang sa cha, c Hm-Trng ln Hm-Ph u vng mt.
Qun s ca HQ 402 ch cn khong 50 nhn vin, 10 Thiu-y v mt s quan c kh
Trung-y Cao Th Hng.
Sng 30 thng 4, khong 6 gi 30, lnh gi tt c s quan v nhn vin chin hm
ang sa cha ti Hi-Qun Cng-Xng tp hp ti B-T-Lnh Hm-i. Mt s quan
cao cp Hi-Qun tuyn b r ng.
T B-T-Lnh Hm-i tr li HQ 402, vi t cch s quan thm nin hin din,
Trung-y Cao Th Hng ra lnh Thiu-y Ninh, s quan an ninh, bn v kha phng
Hm-Trng, ly tin trong t st pht cho nhn vin h ty nghi. Nhn vin ngm
ngi ri chin hm, ch cn mt h s, mt h s nht, mt h s quan tip liu, v nh xa
khng v c.
Lc ny nhiu ngn ngi tun vo Hi-Qun Cng-Xng v trn ln HQ 402.
Sau khi tuyn b tu h khng i c, Trung-y Hng ri chin hm, i v bn Bch-
ng.
Ti bn Bch-ng, thy xe tng Vit-Cng ang tin vo cng trng M-Linh v
nghe nhiu ting sng, Trung-y Hng tr li HQ 402.
Sau khi tr li, Trung-y Hng thy trong s ngi trn HQ 402 c Trung-y
Thc, thuc HQ 402; mt s s quan Hi-Qun kha 19; Thiu-y Hi, cng ngnh vi
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 123

Trung-y Hng v rt nhiu i-T B-Binh. Tt c u yu cu Trung-y Hng sa
cha HQ 402 di tn.
Bit tnh trng h hi nng n ca HQ 402, Trung-y Hng t ngh mt mnh ng
khng th sa c; ng ln trn ln b. Va cho cha kha vo c xe Jeep, Trung-y
Hng b nhiu ngi ko li, a tr li HQ 402.
Ln tr li th hai ny, Trung-y Hng gp gio s Trit ca ng, Cha Huynh, hiu
trng trng trung hc Hng-o Saigon. Trung-y Hng gii thch vi Cha Huynh:
24 bnh in ca chin hm u ht hi, cn charge. Mi bnh rt ln v nng. Nu c
a ln Hi-Qun Cng-Xng th cng mt khong mt ngy mi charge c mt
bnh! Thm na, la bn in (Gyro Compass) i-ch-huy b tho, a ln Hi-Qun
Cng-Xng sa my ngy nay. Trung-y Hng trnh vi Cha Huynh, vi trch nhim
tinh thn cho c 2.000 ngi trn HQ 402, Cha Huynh nn yu cu mi ngi ri chin
hm v chin hm bt khin dng v Vit-Cng ang tin vo ng B-T-Lnh Hi-
Qun.
Sau khi Cha Huynh thng bo, mi ngi ng lng li, cht chung vi HQ 402!
Trc tnh th nh vy, Trung-y Hng nh phi huy ng tt c n ng, thanh
nin ph gip. Ngi ni tuyn thy lu n xung hm my, nhiu i-T ph trch an
ninh. Thanh nin hng hi di chuyn nhng my in theo li ch dn ca Trung-y
Hng.
Sau nhiu gi sa cha, mt my tu n, nhng du xt ra tung te. Trung-y Hng
bo mi ngi ly o qun, khn tri ging qun quanh cc ng dn du. Khi my chnh
n, Trung-y Hng tc tc cho tt tt c h thng in tr my p gi.
3 gi chiu cng ngy, my tu chy m. Trung-y Hng bo mi ngi ly tt c
phao trn nhng chin hm b trng, em sang HQ 402. Trung-y Hng chn mt s
thanh nin lc lng khng cn bit h l Hi-Qun hay khng li tu; nhm khc
sp hng mt t i-ch-huy n hm my chuyn khu lnh.
Sau khi ch cho nhm thanh nin b tay li sang phi, sang tri, Trung-y Hng chy
ln, chy xung i-ch-huy v hm my, tm cch a chin hm ra sng.
Ra n sng, Trung-y Hng ra lnh tin 5. Lnh c chuyn ming t hm li
ln i-ch-huy cng mt c mt pht. Khng hiu nhng nhn vin vn chuyn (!) li
nh th no m phn sau ca HQ 402 m vo cu-lc-b-ni ca Hi-Qun! Nc chy
xit! Trung-y Hng vi tht ln: phi 5. Nhm thanh nin li tu vn tay li nh th
no m mi chin hm m sang Th-Thim, lm h hi mt s nh sn! C phi 5,
tri 5, HQ 402 quay vng vng trc cng trng M-Linh ch khng chy thng
c.
Ngi b Vit-Cng bn, Trung-y Hng bo mi ngi nm st xung sn chin
hm, khng Vit-Cng thy. ng thi Trung-y Hng ly vt o trng ca mt
ngi no , bo my ng Hi-Qun ct vo giy c, ko ln.
Trn cng trng M-Linh, Vit-Cng tng rng HQ 402 t xa v cho nn h a
tay vy cho. Trn chin hm, my ng Hi-Qun cng gi v vy tay reo h.
Sau gn mt ting ng h loanh quanh trc cng trng M-Linh, cui cng HQ
402 t t b thng.
T nh hng Majestic n Nh-B, HQ 402 vt thm rt nhiu ngi t nhng ghe
nh chy theo hai bn hng tu.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 124

Khong 5 gi chiu, lc n sng Soi Rp, HQ 402 gp HQ 601 tr v. Hm-
Trng HQ 601, Hi-Qun i-y Trn Vn Chnh, bo Trung-y Hng ng i ng
Vng-Tu, Vit-Cng chn ri. Chic Vit-Nam Thng-Tn b bn lc sng.
ang lng tng ng ba sng Soi Rp, Trung-y Hng thy tng on PBR v rt
nhiu loi chin nh ca Lc-Lng Tun-Thm, Lc-Lng Trung-ng, Lc-Lng
c-Nhim 99 v nhng n v Hi-Qun khc chy vng vng bn Bc-Cu-Ni.
Bit Lc-Lng c-Nhim 99 thuc quyn ch huy ca Hi-Qun i-T L Hu
Dng, Thiu-y Hi trn HQ 402 lin lc v tuyn tm i-T Dng, nh i-T Dng
a HQ 402 ra bin.
T LCM8 i-T Dng ln HQ 402. Sau khi xem xt tnh trng HQ 402 v nghe
Trung-y Hng trnh by, i-T Dng cng phi lc u, thn phc nhng ngi c
cng a c HQ 402 n y!
Sau khi li th, thy HQ 402 c chy c mt chc li quay mt vng 30 v
lnh truyn ming t i-ch-huy n phng li mt thi gian tnh i-T Dng khng
dm t tin vo kinh nghim hi v ca ng na. Lc ny Trung-y Hng li huy ng
thm mt ton tc nc, v nc ngp phng my.
Cng thi im ny, Ph--c Nghim Vn Ph, bc s Trn Quc Dng v rt
nhiu qun nhn ca nhng Lc-Lng Hi-Qun nhp hm.
Sng 1 thng 5, h hc mi, i-T Dng cng hng dn HQ 402 ra n bin. Mt
Destroyer, thuc Tht Hm-i, thy HQ 402 chy mt chc li quay 30 th bit
c s bt thng. Destroyer ny mun n ym tr HQ 402. Nhng khi Destroyer va
n gn, gp lc HQ 402 quay, sut ng vo Destroyer, Destroyer hong, ko ci b
chy!
Bt ng mi ngi ngc nhin thy s hin din ca hai ngi M trn HQ 402.
Nhiu ngi Vit ut, v cho rng M b ri Nam Vit-Nam, mun git hai ngi M
ny. Trung-y Hng a hai ngi M ln phng, bo v h. i-T Dng nh hai
ngi M ny gi Tht Hm-i, xin tip cu; nhng hai ngi M ny khng bit
tn s lin lc ca Tht Hm-i.
i-T Dng gi Ph--c Cang trnh by tnh trng ca HQ 402. Cu T-Lnh
Hm-i, Hi-Qun i-T Nguyn Xun Sn ln my, bo i-T Dng c a HQ
402 n cng gn Cn-Sn cng tt, s c chin hm khc tr gip.
Sng 2 thng 5, chic Destroyer hm qua tr li, lin lc v tuyn hi i-T Dng
v tnh trng HQ 402. Sau khi nghe i-T Dng trnh by, Hm-Trng Destroyer
chuyn sang HQ 402 mt ton chuyn vin k thut.
Sau 20 pht quan st, ton chuyn vin trnh ln Hm-Trng Destroyer. Hm-
Trng Destroyer trnh ln -c T-Lnh Tht Hm-i Hoa-K.
Lnh di chuyn tt c mi ngi khi HQ 402 c ban hnh. HQ 2 c lnh cp
st bn hng HQ 402 ng bo v qun bn chuyn sang.
Sau khi kim sot, rung chung nhiu ln m vn khng thy cn ai trn HQ 402,
lnh nh chm HQ 402 c thi hnh.
3 gi chiu cng ngy, hai chin hm thuc Tht Hm-i Hoa-K bn chm Hi-
Vn-Hm Lam-Giang HQ 402.




Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 125










HNG V SUBIC BAY

Trong khi nhng bin chuyn trng i xy ra cho Hi-Qun V.N.C.H. th
Ti 29 thng 4, ng Richard Lee Armitage ri Saigon bng trc thng v p
xung chin hm Blue Ridge thuc Tht Hm-i Hoa-K.
Ti chin hm Blue Ridge, tuy khng mang theo bt c mt giy t ty thn no, ng
Armitage cng vn yu cu c gp -c Donald Whitmire, T-Lnh Tht Hm-
i Hoa-K ti Thi-Bnh-Dng.
Khi gp -c Whitmire, ng Armitage thnh cu -c Whitmire lin lc vi
Ng-Gic-i c Ng-Gic-i xc nhn vai tr ca ng; ng thi ng Armitage
cng nh -c Whitmire xin Ng-Gic-i cho php tr gip Hi-Qun V.N.C.H.
Sau khi c Ng-Gic-i cho php, ng Armitage tr li Cn-Sn vi hai chin
hm Hoa-K, gp Hm-i Hi-Qun. Ti Cn-Sn, ng Armitage chuyn sang Soi-
Hm HQ 3 v hng dn Hm-i Vit-Nam tin v Phi-Lut-Tn.
Thi gian ny, Hm-i Vit-Nam cng chia thnh nhiu nhm nh, do mt s quan
thm nin trong nhm ch huy.
D Qun-Lc tan r, d Qu-Hng ri vo tay k th, d cha ai bit mnh s
i v u v d rt nhiu qun nhn Hi-Qun khng em gia nh theo c, v.
v.truyn thng Hi-Qun vn c th hin cao trong thi gian bi hng ny! Nu
khng c khi lng ng bo v qun bn trn nhng chin hm, nu khng c nhng
qun nhn Hi-Qun, ban ngy thi hnh khu lnh ca cp trn, ban m ta boong tu,
m thm lau nc mt, nh a con th, thng ngi v tr cn kt li qu nh th
khng ai c th bit c y l Hm-i ca mt Qun-Lc va c lnh bung sng,
hng gic!
Trong qun s cha c cuc rt qun ca bt c mt i n v no m qun dng
c bo ton ti a, k lut c tn trng tuyt i v tnh ngi c dng cao cht
ngt nh Chuyn-Ra-Khi-Cui-Cng ca Hi-Qun V.N.C.H!
Khi n Phi-Lut-Tn, chnh ph Phi lo ngi cho nhng tr ngi ngoi giao vi chnh
ph Vit-Cng sau ny, buc Hm-i Hi-Qun phi h c v tho g v kh!
Vi chin hm Hoa-K cp vo chin hm Vit-Nam vi d tnh thc hin yu cu
ca chnh ph Phi; nhng gp ngay s phn khng mnh lit ca thy th on.
L do Hm-i Vit-Nam nu ra l: Nhng chin hm ny do Hoa-K vin tr cho
Hi-Qun Vit-Nam theo chng trnh M.A.P. (Military Assistance Program). Theo
nhng iu khon trong chng trnh , qun c no V.N.C.H. khng dng na s c
hon tr li cho chnh ph Hoa-K. th hin tinh thn , nay Hi-Qun Vit-Nam
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 126

trao tr Hm-i ny li cho chnh ph Hoa-K. V vy, Hi-Qun Vit-Nam yu cu c
mt bui bn giao chnh thc.
Yu cu ca Hi-Qun Vit-Nam c chp thun. ng thi, Hi-Qun Hoa-K
cng yu cu Hi-Qun Vit-Nam phi ha gii, ngy trang tt c chin hm.
Tn v s hiu ca tt c chin hm Hi-Qun Vit-Nam u b nhn vin Hoa-K
dng sn xm xa ht! Lc g cu vai hoc tho g c bm nhng trng pho hay l
vt v kh, n dc vo lng i dng, qun nhn Hi-Qun tng nh chnh h ang
t hy hoi bn thn ca h vy!
C T-Lnh Hi-Qun Vit-Nam trn k i HQ 1 c trao cho cu T-Lnh cui
cng ca Hi-Qun V.N.C.H., -c Lm Ngn Tnh.
Sau , trn mi chin hm Vit-Nam, mt s quan Hi-Qun Hoa-K ln nhn li
tu.
Lc c hnh l h Quc-K V.N.C.H., tt c qun nhn v ng bo ht bn Quc-Ca
trong ting khc ut nghn. Ting ht vang xa trong vng bin l nh ni au ang len li
trong tng ng ngch tm hn! Chiu tm thm trn i dng mnh mng nh bo trc
nhng bt trc khng lng c trong cuc i ca nhng k mt Qu Hng!
Cng thi im ny, cui chn tri, ni Qu Hng ngp mu:
V qu ph mi ch theo tc bc,
Vn nhc anh va gi li tro tn
Trong l si v trong tri tim.

i! Cha M gi ch cn li mt gic m
cht trong chui ngy mong i trn bi bin
Nhng ngi i khng v.

(Et vos veuves au front blanc, lasses de vous attendre,
Parlent encore de vous en remuant les cendres
De leur foyer et de leur coeur.

Oh! Que de vieux Parents qui navaient plus quun rve,
Sont morts en attendant tous les jours sur la grve
Ceux qui ne sont pas revenus.)

OCEANO-NOX ca VICTOR HUGO











Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 127
















CHNG IX

PHNG VN NHNG NHN VT LIN H N
CHUYN-RA-KHI-CUI-CNG CA
HI-QUN VIT-NAM CNG-HA

lm sng t vi ng nhn v cng b tc cho chng VIII ca cun ti liu ny,
sau y l nhng cuc phng vn * ngn dnh ring cho nhng nhn vt lin quan n
nhng ngy cui cng ca chnh th Vit-Nam Cng-Ha.






















* Sp theo mu t tn ca nhn vt c phng vn.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 128
















NG CHUNG TN CANG
Nguyn Ph--c T-Lnh Hi-Qun


Xin -c
*
vui lng cho bit l do -c tr li Hi-Qun ln th nh?
L do ti tr li Hi-Qun ln th hai bao gm c qun s ln chnh tr.
L do chnh tr l lc c tin n ng Nguyn Cao K s o chnh ng Nguyn
Vn Thiu. Thi gian ny tnh hnh th ln xn v nhng s chng i ca Lin-on
K-Gi, Ni-S Hunh Lin, b Ng B Thnh, Cha Trn Hu Thanh, v. vUy th chnh
tr ca ng Thiu suy gim. ng Thiu ngh rng ti s ch huy Lc-Lng Hi-Qun
cht ch hn v c th l mt hu thun ng tin cy chng cuc o chnh nu c.
Ti ngh rng hin tnh t nc lc by gi ng Thiu cn l nguyn th s c li
hn cho quc gia, v gi c s lin tc ca th hp hin, hp php ca nn II
Cng-Ha. Ti hu thun ng Thiu v l do ch khng phi v c nhn. Nu ni v
vn c nhn th ti thn cn vi Th Tng Khim nhiu hn.

Tha, lc -c ang tng s ti u?
Lc ti l T-Lnh Bit-Khu Th-.

Tha, t khi v nhm chc T-Lnh Hi-Qun ln th hai, -c c nhng
thay i quan trng no trong ni b Hi-Qun hay khng?
Tuy c tin ng K mun o chnh v mt s s quan Hi-Qun thn tn ca ng K
ang ch huy cc Lc-Lng c-Nhim, nhng khi v li Hi-Qun ti khng thuyn
chuyn ai c.
Sau khi ti v li Hi-Qun, ch c ba s thay i l:
Thnh lp Lc-Lng c-Nhim 99, giao cho i-T L Hu Dng ch huy; vi
mc ch l, nu c o chnh, lc lng ny s h tr cho nhng lc lng khc
chng o chnh.
Giao h thng ch huy tip vn cho cc T-Lnh Hi-Qun Vng trc tip iu
ng.
S quan an ninh Vng chu s ch huy trc tip ca cc T-Lnh Vng.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 129


C ngun tin ni rng vo cui thng 4-1975, -c c nh a Lc-Lng
Hi-Qun v Ph-Quc, bin Ph-Quc thnh mt i-Loan Vit-Nam, c ng
khng, tha -c?
Lc ti c nh a gia nh binh s Hi-Qun ra tm tr ti Ph-Quc binh
s yn lng tr li min Ty chin u ch ti khng c bin Ph-Quc thnh mt
i-Loan Vit-Nam.
L do ti khng ngh n iu l v a th Ph-Quc i vi Vit-Nam hon ton
khc hn i-Loan i vi Trung-Hoa lc a.

Tha, c mt tng lnh no hay mt nhn vt chnh tr no bt ln -c
kin hay khng?
Khng. Ch c ng L Quc Ty a ra mt gii php chnh tr, nhng khng thnh.

C ngun tin cho rng ti 27 thng 4, -c hp vi chnh ph ca Tng
Dng Vn Minh; v chnh ph ny yu cu Hi-Qun li lm hu thun cho mt
chnh ph ha gii ang c thnh lp. ng nh vy khng, tha -c?
Khng. Ti ngh ng Minh a ni cc v Cn-Th; ng y khng chu. Vy thi.

Mt ngun tin khc ni rng, lc 5 gi chiu 28 thng 4, Tng Dng Vn
Minh gi -c i hp. B-Tham-Mu Hi-Qun ngi Tng Minh s gi -c
lun lm p lc, buc Hi-Qun phi li, cho nn Ph--c Dip Quang
Thy c c i th. C ng khng, tha -c?
Khng. Chnh ti hi ng Minh cn g, ti s ln. ng Minh bo thi, ng Thy ln
cng c.

Tha, -c c th cho bit s lin h gia -c v ng L Quc Ty C
Ch-Tch y ban vn ng hi ngoi thuc Mt-Trn Thng-Nht cc Lc-Lng
Yu Nc Gii-Phng Vit-Nam nh th no khng ?
Khi ti l Ch-Huy-Trng Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang, t nm
1955 n nm 1958, th ng Mai Vn Hnh l hun luyn vin ti Trung-Tm Hun-
Luyn Khng-Qun Nha-Trang. Chng ti quen nhau t .
Khong cui thng 4-1975, ng Mai Vn Hnh a ng L Quc Ty n gii thiu
vi ti. Trong ln tip xc , ng Ty trnh by v ng Trn Vn Hu. Theo ng Ty th
ng Hu l mt nhn vt c nhiu hy vng gin xp cho mt cuc ngng bn. ng
Ty nh ti gip ng y lin lc vi ng Dng Vn Minh em ng Hu v, nhng
ng Minh khng thun.
Mc d ng Minh khng hng ng gii php ca ng Hu, ng Ty cng cy ti
nh Ta i S Php chuyn cng in gi ng Hu qua. Nhng, lc ti Ta i S
Php ch cn mt in thoi vin ch khng cn ai c thm quyn c.

Tha, xin -c cho bit s thn tnh gia -c v i-S Php, Jean-
Marie Mrillon?
Cng khng thn tnh g lm. Nhng lc ai nh ti iu g ti cng gip, ch mong
em n s thun li cho min Nam thi.

Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 130

Tha, sau 1975 ng Ty cn lin lc vi -c na hay khng?
C. Khi gp li, ng Ty cho bit, m 29 thng 4, sau khi Hm-i rt khi Saigon,
Tng Thng Dng Vn Minh ni vi ng Ty l lm th no ng Minh gp li ti.
ng Ty cho ng Minh bit rng ti i, nu mun lin lc phi dng phng tin qun
i.

Nu vy th m 29 thng 4 nm 1975 Tng Minh c lin lc c vi -c
hay khng?
Ti khng nghe ng Minh gi g trn h thng truyn tin c. Ti ch nghe i-T
Nguyn Vn Tn gi Hm-i, nhng i-T Tn khng ni l do ti sao gi Hm-i
tr v.

Xin -c cho bit kin v lc lng khng chin do ng L Quc Ty thnh
lp.
Khi thnh lp Mt-Trn Thng-Nht cc Lc-Lng Yu Nc Gii-Phng Vit-
Nam, ng Ty c lin lc vi ti. Ti ng hp tc v phi hai cu s quan cao cp
sang Thi-Lan phi kim. Nu s vic ng nh nhng iu ng Ty trnh by th
ti s sang Thi-Lan.
Sau khi c hai s quan tr v bo co, ti nhn thy vic lm ca ng Ty khng
c nghim chnh lm; v ng Ty thng hnh ng theo kin c nhn, thiu tinh
thn tp th.
ng Ty xc nhn vi ti rng Lc-Lng Khng-Chin ca ng y c Trung-
Cng ym tr. Ti khng chp nhn. Mnh chng Cng-Sn H-Ni, nay khng v bt
c mt l do g mnh li kt hp vi mt ch Cng Sn khc.

Xin cm n -c.

























* Theo truyn thng Hi-Qun quc t, khi tip chuyn vi cp Tng Hi-Qun
mi ngi u dng danh t -c, d v Tng y l Ph--c hoc -c.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 131













NG TRN VN CHN
Nguyn -c T-Lnh Hi-Qun

Nm 1990, khi cun ti liu lch s Hi-Qun V.N.C.H. Ra Khi, 1975 c xut
bn ti Hoa-K th Cu -c Trn-Vn-Chn vn cn b Cng-Sn Vit-Nam cm t.
Bi phng vn ny c thc hin vo nm 1992, ch hai tun l sau khi Cu T-
Lnh Hi-Qun Trn-Vn-Chn n Hoa-K theo din H.O.

Xin -c vui lng cho bit mt cch khi lc v tiu s ca -c.
Ti c sinh ra trong mt gia nh Nho Gio, ln ln ti Vng-Tu. Lc thiu thi
ti quen ting sng v u ghnh, mt quen vi cnh tri nc mnh mng. Ti
thng n a trn bi ct trng, i dng xanh, rt cng lc m trng, bt c khi
ngy nng, hoc ln ni cao nhn ra bin rng, theo di nhng cnh bum lng l tn
chn tri.
Ti thch vin du t thu b. Ln ln ti hc trng Hng-Hi Saigon v lm s quan,
theo tu lt sng vt trng dng t tui hai mi. Ba mi hai tui ti theo hc kha
I s quan Hi-Qun Kha Nht Thin Dng. Ba mi by tui ti m nhim chc
v T-Lnh Hi-Qun. Ba mi chn tui ti theo hc trng Hi-Chin Hoa-K - U.S.
Naval War College. Sau khi mn kha, ti v Vit-Nam, lm vic ti Ban Nghin-Cu,
B-Quc-Phng; Trung Tm Trc-Nghim Kh-Nng Tc-Chin, B-Tng-Tham-Mu;
v Lc-Lng Tun-Giang, B-T-Lnh a-Phng-Qun. Bn mi su tui ti tr li
Hi-Qun m nhim chc v T-Lnh Hi-Qun ln th hai, ngy 31-10-1966. Nm
mi bn tui ti hi hu v qu hn tui. Ti bn giao chc v T-Lnh Hi-Qun cho
-c Lm-Ngn-Tnh.

Tha -c, c ngun tin ni rng, vo thi im si sc nht ca cuc chin,
i Tng Dng Vn Minh c mi -c tham gia vo ni cc ca i-Tng.
ng hay khng, tha -c?
Ti khng thch chnh tr, khng hiu bit nhiu v chnh tr v ti cng khng nghe ai
ni vi ti v vic i-Tng Dng-Vn-Minh mi ti tham d ni cc ca ng y.
Khong nm 1955 ti tham d cuc hnh qun inh-Tin-Hong ti min Ty v
cuc hnh qun Hong-Diu ti Rng-St vi chc v Ch-Huy-Trng Giang-Lc, di
s ch huy hnh qun ca i-Tng Minh; lc i-Tng Minh mang cp bc i-
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 132

T Lc-Qun. Chng ti quen nhau t v c i-Tng i x trong tnh chin hu
thn thit. T khi ng lm Quc-Trng cho n lc ng nhn chc Tng Thng, chng
ti ch gp nhau vo nhng cuc hp, nhng tnh chin hu gia chng ti khng lc no
b st m.

Tha -c, sng 25 thng 4-1975, nhn lc gh t dinh ca -c thm
B, ti hn hnh c gp c -c na. Hm ti c hi B v -c v
nh di tn. C B v -c u khng nh l -c v gia nh s khng i u
c.
Xin -c vui lng cho bit l do no -c khng mun di tn?
Khong 20 thng 4 nm 1975, khi c tin -c Elmo Zumwalt nh ty vin Hi-
Qun dnh my bay cho ti v gia nh ti di tn sang M, ti tc tc v Vng-Tu rc
Ba M ti vo Saigon chun b ri Vit-Nam.
Ln n Saigon, Ba M ti qu xc cm trc cnh bi t trong cuc lui qun v di
tn dn chng t min Trung vo, Ba M ti rt bun ru v kh tm. Ba M ti khng
khuyn chng ti nn ra i hay li. Nhng, qua sc thi ca Ba M ti, ti thy c
rng Ba M ti rt au kh khi phi ri b ni chn nhau ct rn. Qua nhiu ngy m
suy ngh, lng l v cu nguyn, ti quyt nh cng v con li vi Ba M ti. Ti hy
vng rng c hnh tu hnh ca Ba M ti c th che ch cho gia nh ti bt c trong
trng hp no.
Ngoi l do Cha M gi yu, ti vn nh ti tng l Hm-Trng v vn gi tinh
thn Hm-Trng mc d ti v hu. Truyn thng cao qu ca Hi-Qun l Hm-
Trng khng b tu. V li, ngi ta thng ni Sinh vi tng, t vi thn, th trng
hp ti khng di tn cng l chuyn bnh thng.

Tha -c, c ngun tin ni rng i-y Trn Vn Chnh, con ca -c,
a chin hm tr v n -c m -c v gia nh cng vn khng chu di
tn. ng hay khng, tha -c?
Vng. ng. Thi gian , i-y Chnh l Hm-Trng HQ 601. Hm 29 thng 4
Chnh a -c Chung Tn Cang, -c Dip Quang Thy cng gia nh ca hai
v ny t B-T-Lnh Hi-Qun ra chin hm ln ang hot ng ngoi khi Vng-Tu.
Hm sau, Chnh a chin hm xuyn qua vng b ch chim, tr v Saigon, vi nh
rc ti v gia nh ra khi. Nhng v gia nh ti v ti ng li vi Ba M ti
cho nn Chnh tr li chin hm, hp thy th on v quyt nh tho ng cho chm tu
ri chia tay.
Lng trung hiu ca Chnh lm ti hnh din v cng. V hnh ng ca thy th
on HQ 601 chng t Hi-Qun V.N.C.H. rn luyn c tinh thn V y mnh
lit trong hng ng s quan, h s quan v thy th.

Tha, nu -c vn cn l T-Lnh Hi-Qun vo thi im cui thng 4
nm 1975, -c s c nhng quyt nh no khc vi nhng quyt nh ca -
c Chung Tn Cang hay khng?
Nu ti vn cn gi nhim v iu khin Hi-Qun c l ti cng lui qun v min
Ty c th, cng c lc lng v rc gia nh binh s. Nu qun V.N.C.H. lm vo
cnh th cng lc tn th rt dn ra Ph-Quc ch i s can thip ca Lin-Hip-
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 133

Quc. Nu ng minh ca mnh cng vn khng gip mnh trong cnh khn cng th
nh phi ra i bo ton lc lng nh cc anh em Hi-Qun lm m thi.

Xin -c vui lng cho bit nhng s vic xy ra cho -c sau ngy 30
thng 4 nm 1975.
Sau khi chim c Saigon, Cng-Sn ku gi s quan Qun-Lc V.N.C.H. ra trnh
din. V gii ng, ti khng trnh din. Ti ln trnh. n cui thng 6, Cng-Sn li
ra thng co, buc nhng s quan gii ng cng phi trnh din i hc tp, em
theo tin cm mt thng.
Ti trnh din ti k tc x Minh-Mng. Ti y ti gp Trung Tng Dng Vn
c v mt s ng s quan gii ng.
Hai ngy sau, Cng-Sn chuyn Trung Tng c v ti n Trung-Tm Hun-
Luyn Quang-Trung c, do qun i B-Quc-Phng qun l. Ni y ti gp li tt c
Tng Lnh tp trung t t trc. Chng ti y gn mt nm ri b chuyn bng
my bay ra tri Yn-Bi, min ni rng Bc Vit. Ti Yn-Bi, chng ti lao ng kh
sai, khng c gia nh thm nui.
Hai nm sau, chng ti b chuyn n tri H-Ty (H-Sn-Bnh), do cng an B-
Ni-V qun l. Thi gian ny chng ti c gia nh tip t bng bu kin. Nu khng
c s tip t ca gia nh th ngi t ci to ca Cng-Sn Bc-Vit khng th sng
c!
Sau 5 nm ti tri H-Ty, mt s s quan cp Tng trong c ti c th v
Saigon, sau cuc hi ngh u tin gia Tng Vessy v Cng-Sn Vit-Nam.
Sau khi nhn v c giy ra tri ti mi bit co trng ca ti:
B can ti: Thiu Tng -c.
B bt ngy: 23-6-1975.
B n: Pht tp trung ci to.
T tng: Cha biu hin g xu.
Tham gia hc tp: Khai bo cn chung chung.
Chp hnh ni quy: Cha sai phm g ln.
Xp loi ci to: Trung bnh.

Xin -c vui lng cho bit, vi b quyt no m sau thi gian di b t y
trong nhiu tri ci to, -c vn gi c phong thi ung dung, thanh thn v
mt c th khe mnh nh vy?
Nh Tri ban phc cho nn sc khe ca ti cng bnh thng, da d hng ho,
lng cn thng, nhng tc bc trng. Con ngi khng th no chng li c s tn
ph ca thi gian; nht l thi gian di trong chn lao t Cng-Sn. Nhiu ngi hi ti
thin theo phng php no m c sc thi o ct tin phong. Ti khng thin theo
phng php no c. Ti thng nghe ni: Tng chuyn do tm. Tm trung xut hnh
ngoi. C l tm mnh thoi mi nn v mt thy vui ti, hn h ch khng c b
quyt g u.

Tha, sau khi -c ra t v sau khi -c n Hoa-K, thn tnh gia i
gia nh Hi-Qun i vi -c c khc xa hay khng?
Sau khi ti ra t, rt nhiu bn b c trong nc n thm; nht l anh em Hi-Qun,
Tun-Giang, Hng-Hi Thng-Thuyn. nc ngoi c cc bn Hi-Qun nh o,
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 134

Thng, Qunh, Dng, Th, Minh, Hng, Ti, v. vvit th thm hi v gi qu cho ti.
Th ca cc bn y tnh thn.
Khi n M, cc bn Hi-Qun San Jose n n ti ti phi trng San Francisco
v m tic lin hoan mng ti thot khi gng cm Cng-Sn. Nhng bn Hi-Qun
Los Angeles, San Diego, Virginia, Houston, Seattle, Chicago, v. vcng m tic mng
ti n c x t do.
Sau ba thng ti ng cng cc chin hu Hi-Qun, ti nhn thy, mc d Hi-Qun
V.N.C.H. tan hng gn 17 nm, nhng Tinh Thn Hi-Qun vn cn vng trong
mi ngi lnh Hi-Qun V.N.C.H.. Tnh thn thit huynh chi binh khin cho Hi-
Qun kt on vi nhau rt cht ch trong h thng tn ti trt t ca mt i gia nh.
Trc tinh thn ny, trc tm t, nguyn vng ny, ti tin tng rng khng sm th
mun con chu ca chng ta s hp lc cng chng ta hoc thay th chng ta khi phc
li qun chng Hi-Qun.

Tha, -c c nh vit hi k hay khng?
Nu vit hi k v Hi-Qun V.N.C.H. th, ti nhn thy, cun Hi-Qun V.N.C.H. Ra
Khi, 1975 ca ip-M-Linh v nhng bi trong c san Lt Sng, nhiu anh em Hi-
Qun ghi li nhng hot ng ca Hi-Qun mt cch trung thc. Nhng quyn sch
ny c th dng lm ti liu b sung cho quyn Lch S Hi-Qun V.N.C.H., trong
Ban Lch S ca B-T-Lnh Hi-Qun ghi r nhng hot ng hng ngy ca Hi-
Qun, t t chc cho n hnh qun.
Nu vit hi k cho ring ti, ti ngh t trc n nay cng vic ca ti lm khng
c g c sc. Mi vic u do cc chin hu m ng v hon thnh. Ti ch c
kin, xem xt, kim tra, n c. Thm na, tr nh ca ti khng c minh mn lm.
Hi tng li nhng s kin tri qua hng hai ba mi nm l mt vic kh nhc i
vi tui gi ny. Vit hi k cng cn c ti liu chnh xc chng minh nhng d kin.
Ti cha c phng tin lm vic ny.

Tha, -c ngh nh th no v cun Chn Dung Tng Ngy?
Tc gi quyn Chn Dung Tng Ngy l mt ngi Cng-Sn. M ngi Cng-Sn
th khng bao gi ni tt cho mt ngi khng Cng-Sn. l nguyn tc ca h. V
vy, trong cun Chn Dung Tng Ngy, tc gi dng nhng li l khng chnh ng
bi nh bt c nhn vt no thuc chnh quyn v Qun-i V.N.C.H.

Xin cm n -c.










Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 135




NH VNH LC
Nguyn Trung Tng Tng-Tham-Mu-Trng
Cui Cng ca Qun-Lc Vit-Nam Cng-Ha

Xin Trung Tng vui lng cho bit: Thng 4 nm 1975, Trung Tng nhm
chc Tng-Tham-Mu-Trng ngy no v sc lnh y do ai k?
Sc lnh c ti vo chc v Tng-Tham-Mu-Trng ch c vn phng Ph Tng
Thng thng bo cho ti v s quan thm nin nht cn ti ng vo chiu 29 thng 4 -
1975 ch ti cha h thy cho nn khng bit ai k sc lnh .

Tha, sau c phi Trung Tng ch nh hoc b nhim i-T Nguyn Vn
Tn, Trng Khi An-Ninh Hi-Qun, vo chc v T-Lnh Hi-Qun hay khng?
Theo qun lut, bt c thi bnh hay thi chin, s quan no cp bc cao nht hay
thm nin nht, ng nhin tm quyn ch huy n v m n v trng ca n v t
trn, o nhim hay vng mt. i-T Tn vo trng hp ny.

Tha, nm chc Tng-Tham-Mu-Trng Qun-Lc V.N.C.H. vo gi pht
nguy ngp nht ca cuc chin, Trung Tng c k vng nhiu vo Hi-Qun hay
khng?
Lc Khng-Qun b i ht ri; ch cn Hi-Qun l c phng tin lm
c mt ci g cho t nc. Ti c m c bn bc vi -c Cang Lc-Lng
Hi-Qun tp trung ti Ph-Quc v Cn-Sn, lm thnh hai u cu, cng vi Cn-
Th, to thnh mt tam-gic-st c th n nhn ln sng di tn khi u mt cuc
khng chin hu hiu v lu di.

Tha, lc Trung Tng c lin lc vi -c Cang hay khng?
Chiu 29 thng 4, ti mun gp -c Cang bn v phng cch a chnh ph
hoc nhng nhn vt u no ca chnh ph v min Ty; nhng khng hiu ti sao cuc
gp g khng thc hin c.

Tha, lc Trung Tng c ngh n phng cch khc hay khng?
Ti 29 thng 4, ti gi Khng-Qun, xin phi c chuyn chnh ph xung min Ty,
vi hy vng l mnh c th cm c thng thuyt vi Vit-Cng. Nhng(Trung
Tng Vnh Lc lc u, khng ni tip!)

Khi c nh a chnh ph xung min Ty, Trung Tng c lin lc vi
Thiu Tng Nguyn Khoa Nam khng ?
Khong 7 gi 30 hay 8 gi ti 29, ti in thoi cho Tng Nam. Ti mong c trao
danh d Qun-i vo tay Tng Nam; v, vi t cch Tng-Tham-Mu-Trng Qun-
i, nhng ti khng cn bt c phng tin no trong tay x dng c. Ging Tng
Nam rt bnh thn: n anh giao cho th n em xin nhn. Ti s c gng ht sc
lm c cng vic .
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 136

Theo ti, vi ba S-on B-Binh S-on 21, S-on 7 v S-on 9 cng
vi Khng-Lc ti Bnh-Thy v Lc- Lng Hi-Qun, Tng Nam c th gi vng
Vng IV trong mt thi gian, ch chnh ph xung(Trung Tng Vnh Lc li lc u,
tip) Tng Nam l nn nhn ca k lut Qun-i!

Xin Trung Tng vui lng cho bit nhng din tin chung quanh Trung Tng
k t khi Trung Tng nhm chc Tng-Tham-Mu-Trng cho n khi Trung
Tng n B-T-Lnh Hi-Qun c di tn.
Ti n ta nh chnh B-Tng-Tham-Mu vo tra 29. Ta nh trng trn, khng
mt bng ngi. Nhng phng tin lin lc v ch huy khng cn nguyn vn.
Lc ti khng in r n ngh rng mnh s lt c th c. Nhng ti c
gng ht sc mnh, vn dng mi kh nng v phng tin mong mt bin chuyn mi
l thun li cho Qun-i V.N.C.H. v Qu Hng.
Sau khi hay tin B-Tng-Tham-Mu c ngi ph trch, nhng s quan cp nh
thuc i-i ng chin ti B-Quc-Phng, cc n v quanh vng qun khu th
nh D-An, G-Vp, v. v lin lc v Tng-Tham-Mu, xin ch th nhp vo n v tc
chin no gn nht tip tc chin u. Mt n v Bit-Kch D xin tng cng chin
xa. Vi n v Bit-ng-Qun xin thm n v mn chng chin xa, v. vMt pho i
105 ly, khng bit thuc n v no, tri dt vo sn c B-Tng-Tham-Mu cho nn
c giao trch nhim phn pho quanh phi trng Tn-Sn-Nht. Ging ni ca h rt
cng quyt v tinh thn chin u rt cao, khin ti ngh rng l s bo hiu ca
mt php l!
Vi mc ch khi ng v ku gi tinh thn i quc, tinh thn k lut ca binh s
thuc tt c qun, binh chng, ti lin lc vi T-Lnh Khng-Qun v T-Lnh Hi-
Qun hai v cng ti ln i truyn hnh. Nhng hai v y khng cn ti nhim s
na cho nn ti phi n c ra nht lnh ku gi binh s!
Ti phi dng n kh gii cui cng l Tm-L-Chin, mong nhng qun nhn cn
ang chin u hy c ngn bc tin ca ch chnh ph thi gian tm mt li
thot bng ng li chnh tr.
Khong 9 gi ti, i Tng Vanuxem, thuc qun i Php, in thoi trc tip cho
ti, xin t t di quyn ch huy ca Tng-Tham-Mu-Trng Qun-Lc V.N.C.H. v
tnh nguyn lm tt c nhng g m Qun-i V.N.C.H. mun ng lm trong gi pht
.
Yu khu Tn-Sn-Nht xin phi c khng ym ngn chn mt on qun xa Vit-
Cng t pha Ty Bc. Cn c Bnh-Thy gi ln mt phi tun. Nhng sau mi pht phi
tun y bay trn ta nh chnh m B Tng-Tham-Mu vn khng th tm c s quan
iu khng, nh cho lnh phi tun tr v Bnh-Thy. Tuy nhin, s hin din ca cc
khu trc c V.N.C.H. trn vm tri Saigon lc nh ty sch bu khng kh nhim
v hoen do nm phi c Vit-Cng ly cp ti Phan-Rang, ri do Trung-y Khng-
Qun V.N.C.H. Nguyn Thnh Trung hun luyn v hng dn, v i no phi trng
Tn-Sn-Nht vo chiu hm trc. Lc , Khng-Qun V.N.C.H. b l c hi nghn
nm, gi phi c sn gic F5 ln nghnh chin.
Sau , nh tm c vi s quan truyn tin, B-Tng-Tham-Mu lin lc vi Tng
Nguyn Khoa Nam. Sau khi bit r tnh hnh th , Tng Nam rt bnh tnh, nhn
trng trch trc Qun-i v lch s.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 137

Sng 30 thng 4, Trung-Tm Hun-Luyn Quang-Trung bo co khng ngn chn
ni on qun xa Bc Vit t hng Ty Bc ln sang. D-An cng cho bit mt n v
b ch xm nhp. Nhng n v khc cng ln lt bo co l khng cn chng
c na!
i Tng Vanuxem vo tn ta nh chnh bo tin rng Tng Thng Dng Vn
Minh ang son bn vn u hng! i Tng Vanuxem nh ti lin lc ng c
gp Tng Minh, tm cch ngn chn hnh ng ny.
(1)

Sau khi nghe i Tng Vanuxem cho bit Tng Thng Minh s u hng, ti thy
ti khng c Tng Thng Dng-Vn-Minh hi kin v quyt nh ny v nh vy c
ngha l nhim v chin u ca ti xem nh khng cn! Ti cng vi Trung Tng Trn
Vn Trung, Tng-Gim-c Nha Chin-Tranh Chnh-Tr v i-T Nguyn Ngc Nhn
n B-T-Lnh Hi-Qun tm phng tin di tn!

Xin Trung Tng vui lng cho bit l do no Trung Tng gi v khuyn
khch ti thc hin cun ti liu v Hi-Qun?
T nm 1987, trong dp ra mt tc phm Bc Chn Non ca ch ti San Jose, ti
cp n cc mt trn ca nhng nh vn ng-u tiu biu l nh vn Milan
Kundura. T n nay, Hung-Gia-Li, Tip-Khc, ng c, Ba-Lan, L, Bo v
ngay c Nga-S na, ng ln ph tan xing xch gng cm. Sau bao nhiu nm mt
lng tin vo Cha C hay Thng Ta, gi y, mi khi nhc n quc gia, cng ng ch
cn hng v nhng nh vn, nh bo nh nhn dn Tip-Khc thn thng trao ht
cho Havel vy.
Tng n ni n ngy 1 thng 11, Tng Mu ni n ng Dim v gia nh h
Ng, ng Nguyn Xun Vinh ni n i phi cngTi ngh khng ai du nhp vo hn
Thnh-T Trn-Hng-o cho bng ch, v ch l v mt hu du ca Ngi. Ch c th
ni tt c nhng g lin quan n Hi-Qun m khng ai c th trch c rng ch l
lng, vo mt lp trng passe partout; bi v ai cng thy nhng g ch vit u c
hng v sng nc, bin khi.
Nu Dng Thu Hng kt ti nhng cn b th hng nhng vn cao ng tch
th ai cng thy rng bao ln ch ln n nhng b bi, nhng lm ca ngi tha hnh
phe ta m tuyt nhin ch khng nghi ng hay yu lng tin vo chnh ngha sng ngi
ca Ngi Quc-Gia. Ngi Quc-Gia chin u m khng man r.

Xin cm n Trung Tng c li khen. Xin Trung Tng cho bit nhn xt
ca Trung Tng v vai tr ca Hi-Qun Vit-Nam trong cuc chin v nhng
ngy cui ca cuc chin?
Ni n Hi-Qun V.N.C.H. l ni n mt qun chng m cho n thi gian cui
cng ca cuc chin vn cn l mt phng tin quc t c th tnh c chuyn lu
di cho i cuc.
Trong s liu nc ta, i L xui Nam, bnh Chim vi mt i chin thuyn; Cha
Nguyn nh bn ba nay Ph-Quc, Cn-Th, mai Xim-La, Cn-Sn, mt Qui-Nhn,
Th-Ni trn nhng chic thuyn mong manhRi t cui thp nin 50 n gia thp
nin 60, thay v c th d hot ng trn t Bc m a th him tr v ngt ngho
qu xa, kh c c duyn tr v li cn c di v tuyn 17, nhng n v Nht kh h
bt phc phn ny c th hot ng hiu qu hn nu nhng cuc hnh qun c
thc hin bng tim thy nh Hoa-K hoc PT ca Hi-Qun V.N.C.H.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 138

T nm 1964 tr i, s leo thang tun t vi nhng phi v khng tp chng mc cho
ta thy v hiu, v khng thay i c chiu hng chin tranh. T-Lnh Tht Hm-
i Hoa-K c ch nh thng lnh cuc chin, khng phi ch phi hp khi khi nh
vy. C l cuc phong ta Hi-Phng v Sihanoukville vo thi im l mt quyt
nh hp l. Nu trng tm cuc chin Vit-Nam c t vo cc chin thuyn b
nhng n v thin chin ca ta tn cng min Bc th hnh thi ca chin trn nht nh
s hon ton thay i. S thng vong c th gim thiu n su, by mi phn trm v
ci thin c b mt t hi ca thp nin 70!
, ci duyn sng nc gn lin vi vn mnh nc ta. S ca ta qu tht do nhng
chin s Hi-Qun vit nn m tn ti.

Xin cm n Trung Tng.



































(1) Chi tit ny c chnh i Tng Vanuxem nhc li trong cun
LAgonie du Vietnam do ng vit, nm 1977.






Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 139











NG L QUANG M
Nguyn i-T T-Lnh Hi-Qun u Tin
(Hai tun trc khi ng lm chung)

Xin i-T vui lng cho bit i-T ngh nh th no v cuc di tn ca Hi-
Qun V.N.C.H.?
Vo thi im , Hi-Qun khng th no lm khc, v theo t chc quc phng,
Hi-Qun l mt lc lng tr b! l lc lng tr b th khng th no Hi-Qun
li ng u vi Vit-Cng c trong khi nhng lc lng khc tan r hoc rt i.
Ti ch tic mt iu l t lu B-Quc-Phng khng khai thc tim nng ca
Hi-Qun, khng x dng ng mc mt lc lng tinh nhu v hng hu nht nh trong
vng bin Thi-Bnh-Dng.

Xin cm n i-T.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 140








NG RICHARD LEE ARMITAGE
Nguyn Ph-T Tng-Trng Quc-Phng Hoa-K

Xin ng vui lng cho bit nhim v ca ng ti Vit-Nam vo khong thng 3
v thng 4 nm 1975.
Thng 3 nm 1975, ti sang Vit-Nam vi t cch ring. Thng 4, theo yu cu ca
Ph-T Tng-Trng Quc-Phng Hoa-K, ng Erich Von Marbod, ti thp tng ng,
tr li Vit-Nam di chuyn qun c v dn chng trong trng hp Bc Vit tip tc
tn cng.

Ngy 28 thng 4, Ph--c inh Mnh Hng cng ng bay ln cu Bnh-Li,
Bin-Ha. Xin ng vui lng cho bit nhim v ca ng v tnh hnh lc y nh th
no?
Ph--c Hng r ti cng i vi ng n cn c Hi-Qun Long-Bnh th st
v cng khch l tinh thn binh s .
p lc ca Bc qun rt nng. Cn-C Hi-Qun b tn cng lc sng sm v
ang ch i mt cuc tn cng khc c th xy n bt c lc no. Chng tch xm lng
ca Bc qun cn trn ng, ngay cng tri.
Ti cng thy tng sui ngi tun v Saigon. iu cho thy Vit-Cng v rt gn
cho nn ng bo hong s, i tm s bo v t pha Vit-Nam Cng-Ha.
Sau -c Hng v ti tr v Saigon bng xe Jeep v ti phc trnh tt c ln
ng Von Marbod.

Xin ng vui lng cho bit khi qut v k hoch ca Hoa-K nhm gip Hi-
Qun Vit-Nam v gia nh di tn vo thi gian cui cuc chin?
Ti ngh k hoch Hoa-K gip Hi-Qun Vit-Nam di tn rt hn hp. Hoa-K ch
chun b mt cch tng qut cho mt cuc di tn vi nhn s phng nh ch khng c k
hoch t m. Chng trnh gip Hi-Qun Vit-Nam c pht ha vo gi pht cht.
Chng ti khuyn Hi-Qun Vit-Nam a gia nh vo tm tr ti cc Cn-C Hi-
Qun. Nu mt bin ng no xy n, gia nh v ngi thn ca Hi-Qun s c
a ra bin bo ton sinh mng.
Lc , v chnh ph Hoa-K cha d tr mt phng k no cho Hi-Qun Vit-
Nam c, cho nn ti ch thng bo vi Hi-Qun Vit-Nam rng: Nu tnh th bt buc
hy c gng n Cn-Sn, ti s gp tt c .
Mi quyt nh lin quan n Hm-i Vit-Nam t Cn-Sn n Phi-Lut-Tn u
do nhng bin chuyn tnh hnh lc to nn ch khng h c mt s chun b no c.

Xin ng lm n cho bit ng c nhng lin h mt thit no vi Hi-Qun Vit-
Nam hay khng?
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 141

C. Nhiu lm. Khi cn phc v trong qun chng Hi-Qun Hoa-K, ti c dp
st cnh vi Hi-Qun Vit-Nam ti nhng n v chin u nh Duyn-on 35 Vnh-
Bnh, Giang-on 54 Tun-Thm Ty-Ninh, Duyn-on 21 Tam-Quan. Ti cng l
c vn hun luyn cc kha s quan c bit Hi-Qun (Naval OPS Adviser). Cc kha
c bit ny dnh cho tt c s quan thuc cc qun, binh chng khc c bit phi
sang Hi-Qun.

Tha, c bao nhiu chin hm thuc Tht Hm-i Hoa-K tr gip Hm-
i Hi-Qun Vit-Nam trong hi phn quc t?
Hai chin hm Hoa-K h tng Hi-Qun Vit-Nam n Phi-Lut-Tn; l
khng k nhng tip-liu-hm tip t nhin liu. Mt trong hai chim hm l USS
Kirk.

Tha ng, sau cuc chin, Hi-Qun Vit-Nam trao tr li cho Hi-Qun Hoa-
K bao nhiu chin hm? By gi nhng chin hm c x dng nh th no?
Ti ngh rng khong 31 chin hm, k c nhng chin hm b nh chm. Nhng
chin hm khin dng c trao cho Hi-Qun Phi-Lut-Tn.

Nhiu ngi thuc Hi-Qun Vit-Nam cho ti hay rng ng ni ting Vit rt
lu lot v ng c tn Vit-Nam l Ph, ng khng, tha ng?
Hi ti ni c ting Vit. By gi, sau 15 nm khng x dng, ti khng bit
vn ling ting Vit ca ti cn c bao nhiu na.
Nhng ngi bn Vit-Nam t tn Vit cho ti l Trn Vn Ph.
Trn: H ca c Thnh-T Hi-Qun, Trn Hng o.
Vn: Ch m cho tn n ng.
Ph: Giu sang, do dch ngha t tn tht ca ti, Richard, cng c l Rich.

Xin ng cho bit, ng ngh nh th no v Hi-Qun V.N.C.H. trong cuc chin
v nhng ngy cui ca cuc chin?
Ti ngh v Hi-Qun V.N.C.H. nh th no hn mi ngi u bit ri. Ti tin tng
v ngng phc h. Ti ao c c tip tc chin u bn cnh h.

Xin cm n ng.












Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 142
















NG NG CAO THNG
Nguyn Ph--c T-Lnh Hi-Qun
Vng IV Sng-Ngi

m 29 thng 4, trn ng t Cn-Th ra bin, -c nghe Tng Nguyn
Khoa Nam gi trn my truyn tin, nhng -c khng tr li. Xin -c vui
lng cho bit -c ngh nh th no v quyt nh ?
Ti ngh quyt nh l mt s nng ni ngay lc . Trc mt pht hoc sau
mt pht c th ti quyt nh mt cch khc.

Xin cm n -c.















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 143












NG LM QUANG THI
Nguyn Trung Tng T-Lnh
Mt-Trn Tin-Phng Qun-on I

Xin Trung Tng vui lng cho bit nhn xt ca Trung Tng v qun chng
Hi-Qun trong cuc chin v nhng ngy cui ca cuc chin?
Trc thng 3 nm 1975 ti xem thng Hi-Qun lm, ngoi tr nhng Giang-
on Xung-Phong thuc Vng IV Sng Ngi.
Thi gian lm T-Lnh S-on 9 B-Binh, t nm 1965 n 1968, mt ln, chnh
ti iu ng thit vn xa, B-Binh v cc Giang-on Xung-Phong m mt trn ln ti
Vnh-Bnh. Trn mnh nh hay, nh p v cng. Cng t trn , ti nhn thy cc
Giang-on Xung-Phong l nhng n v thin chin, khng th thiu c sng rch.
Khi mt trn min Trung bt pht ti mi thy vai tr ca Hi-Qun l quan trng.
Hi-Qun nng v truyn thng. Truyn thng Hi-Qun rt p v tinh thn k lut ca
Hi-Qun rt cao. Ti knh phc Hi-Qun t .

Xin cm n Trung Tng.














Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 144













NG H VN K THOI
Nguyn Ph--c T-Lnh Hi-Qun
Vng I Duyn Hi

Qua cuc di tn min Trung, xin -c vui lng cho bit vi kinh nghim bn
thn.
Qua cuc di tn ai cng rt ta c nhiu kinh nghim. Nhng v kinh nghim
bn thn, ti thy khi lm chin, mt cp Tng Hi-Qun khng bao gi nn ch huy t
trn b m phi t mt chin hm hay chin nh. Mt iu quan trng na l khng bao
gi cho php s quan ty vin ri xa mnh.
Tht ra khng phi sau cuc chin ti mi nhn thy c nhng iu . Nhng, lc
-Nng, thy nhng v Tng khc cn trn b v ti lui hp hnh lin min ti B-
Ch-Huy Vng I Duyn-Hi, ti khng nh b h ra tu!

Xin cm n -c.















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 145













CHNG X

NHNG V ANH HNG HI-QUN VIT-NAM CNG-HA*
T 30 thng 4 nm1975



































* Sp theo mu t tn ca tng nhn vt.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 146




BIT-HI NGUYN VN KIT

ng Nguyn Vn Kit gia nhp kha 4 Ngi Nhi, nm
1970. Qua c mt na chng trnh th hun, v l do gia
nh, ng xin rt lui. Khi tr li nhp hc kha 5 Ngi Nhi,
ng Kit khi s li t u vi Tun l a ngc v tt
nghip nm 1971.

Bit-Hi Nguyn Vn Kit phc v ti nhng n v sau
y:
Bit-Hi thuc S Phng-V Duyn-Hi, Nha K-
Thut.
Ton Nm Cn, phi hp vi ngi Nhi Hoa-K, xm nhp v ph v cng binh
xng Vit-Cng v gii thot t binh.
Ton su tm tin tc tnh bo.
i Xung-Kch Bit-Hi, ton Hi-Cu.
Nhng n thng ca Qun-Lc V.N.C.H. v Qun i Hoa-K:
Chin-Cng Bi-Tinh
(Meritorious Unit Commendation)
U.S. Navy Cross
Bit-Cng Bi-Tinh
Ba Anh-Dng Bi-Tinh vi ngi sao ng
Hai Chin-Thng Bi-Tinh
Bng khen ca T-Lnh Tht Hm-i Hoa-K
Nhng hot ng ng k nht:
72 ln b ra Bc
Gii thot hai phi cng Hoa-K
Cu phi cng Vit-Nam trn ng di tn t HQ 502

Ngoi s vic cu sng phi cng Vit-Nam trc my ngn i mt thn phc ca
ng bo trn HQ 502, Ngi Nhi Nguyn Vn Kit cn c nhng hot ng m thm
c William C. Anderson vit thnh sch v c o din Peter Markle thc hin
thnh phim, vi ta BAT 21, do Gene Hackman, Danny Glover, Jerry Reed v
Michael Ng trong vai ngi n ng Vit-Nam th din.
Chuyn phim BAT 21 c quay ti Sabah, Borneo v Malaysia, da theo nhng d
kin c tht sau y ngoi tr on kt b o din thay i vi chi tit:
u thng 4 nm 1972, mt phi c Hoa-K b bn ri trong vng kim sot ca Vit-
Cng. Phi cng thot cht. Trong gn mt tun l, ton cu vt Hoa-K thc hin hai
cuc hnh qun chp nhong, vi mc ch cu vin phi cng, nhng u tht bi; v
quanh khu vc Vit-Cng t rt nhiu ha tin SAM. Cui cng, Bit-Hi v Ngi
Nhi Vit-M tuyn chn tnh nguyn qun m nhim phn vic cu t.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 147

ng Kit, ng Trm, ng Chu v ng Tt, thuc ton Hi-Cu, tnh nguyn. i-y
Th l trng ton. Pha Ngi Nhi Hoa-K c i-y Thomas R. Norris v mt s
quan cao cp lin lc tnh bo.
Sng 11 thng 4 nm 1972, khang 9 gi, Ton cu cp c a n bi p trc
thng thuc Cn-C Ym-Tr -Nng. Ti y, hai chic trc thng a Ton ra
Qung-Tr. n Qung-Tr, tt c n phng hp ca Qun-on I. i-y Th, i-y
Norris v s quan tnh bo M vo hp.
By gi l ngy th by sau khi ngi phi cng b bn ri.
V h thng phng khng ca Vit-Cng dy c, Ton cu cp khng th x dng
phi c m phi dng qun xa vo v tr nh. Sau 30 pht, Ton ri qun xa, sang
M113. Khong mt gi sau, M113 a Ton n vng gip tuyn vi ch. Ti y, Ton
vo mt hm tr n bng xi-mng trn ngn i nh, cnh quc l 9 v sng Cam-L.
Ti 11 thng 4, Ton chia lm hai t, i su vo lng t ch khong 25 dm. Na
m T ca ng Kit, ng Trm v ng Tt hng v quc l 9. T ca i-y Th, ng
Chu v hai ngi M n st b sng Cam-L. Nhim v ca mi ngi l yn lng,
lng nghe v ch i ng phi cng tm v hng ca h.
Trong s im lng rn ngi, tt c nghe ting nc khua nh.
Gn sng, sng cn dy c, ng phi cng ln d ra khi vng m sut m qua
hai t i ch. V vy, t ca ng Kit nhn trch nhim lc sot, tm cho ra ng phi
cng.
thi hnh lnh mt cch tt p, t ca ng Kit quay v hng Nam, dc sng
Cam-L. i-y Th ch nh ng Kit lm tin-st-vin.
Sau khi vt khi ngn i, ni ng qun ca mt n v bn, t ca ng Kit thy
ng phi cng ang ng di nc, st b, mang o phao mu cam, u trm mt ci
nn c li ngy trang v tay lm lm khu P.38.
Khi ng Kit v ng phi cng thy nhau, ng Kit nhanh tr gi i-y Th v i-
y Norris trnh ng nhn. i-y Norris n gn, trao i mt hiu vi ng phi cng.
Sau , t ca ng Kit c lnh a ng phi cng v n v bn, ni ngn i.
Tra 12 thng 4, dng nh nhn bit ng phi cng vt thot vng kim sot
ca mnh, Vit-Cng o c pho kch ln ngn i, khin i-y Th, s quan tnh bo
M v nhiu qun nhn b thng. Tt c c tn thng bng M113. Trong chuyn tn
thng , khng ai hiu ti sao h s nht Chu li theo i-y Th v hu c.
Cn li ng Kit, ng Trm, ng Tt v i-y Norris.
6 gi chiu, nhng ngi cn li bn tho k hoch cho cng tc k tip: Cu mt phi
cng Hoa-K khc Lt. Col. Hambleton cng b bn ri trong vng t ch.
ng Trm v ng Tt t chi tham gia chuyn cng tc , v khng mun b mt s
quan Hoa-K ch huy. ng Kit chp nhn, v nhn thy l cng tc khn thit, y
nhn o. V sau, ng Trm tr li vi ng Kit; ng Tt tr ln ngn i.
Ti 12 thng 4, i-y Norris ngh xung b sng Cam-L ch, vi hy vng
Trung-T Hambleton s men ra b sng nh ng phi cng c cu thot. Sut m
ch i. Hoi cng.
Sng sm 13 thng 4, ng Kit, ng Trm v i-y Norris dng thuyn nan cho
su vo t ch. i c khong ba cy s, ng Trm t ra tht vng v ngh rng
chuyn cng tc ny c v t gay cn. C ba ngi phi tr li ngn i ng Trm tr
ln hm tr n.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 148

Sau , ng Kit v i-y Norris cho v hng Nam thm vi cy s na th b
n v Thit-Gip ng nhn, qut hng lot i lin 50! i-y Norris lin lc ngay vi
n v Thit-Gip xc nhn. ng Kit v i-y Norris quay tr ra v ngi b bn
nhm na.
12 gi m 13 thng 4, i-y Norris v ng Kit tip tc k hoch, ch vi mt
chic xung nh, hai chic dm, hai o phao v mt ci mn. C hai cho xung theo
dng Cam-L v hng Bc. Sut on ng, i-y Norris v ng Kit nghe ting
qun xa di chuyn v ting ngi.
Hng ng 14 thng 4, bn phi l ng rung bn tri l rng rm, ng Kit v i-
y Norris pht hin cu i l m trong sng. Nhn k mt lc, ng Kit v i-y
Norris thy ba tn Vit-Cng ang i qua i li canh gc. ng Kit v i-y Norris tp
xung vo b tri, cch cu i khong 150 thc. Nh sng m, ch khng pht hin
c s hin din ca hai Bit-Hi.
ng Kit v i-y Norris tp xung vo b v quay mi xung v hng Nam. Bt
ng ng Kit v i-y Norris thy Trung-T Hambleton ang ng di sng, khot
nc ra mt, cch ch hai ngi 50 thc. Cng lc Trung-T Hambleton cng
thy i-y Norris v ng Kit. ng Kit vi ra du cho Trung-T Hambleton gi yn
lng ri cho xung cp st m nc, cnh Trung-T Hambleton.
Trong khi ng Kit lao nhanh xung nc, chp ly bn hnh qun m Trung-T
Hambleton cnh m nc th i-y Norris du Trung-T Hambleton n xung,
trng o phao vo v t ng nm xung, ph mn ln. Lc trong ngi Trung-T
Hambleton ch cn mt my lin lc, mt bn v mt la-bn. Trung-T Hambleton b
thng nh ni tay.
Tri sng hn. ng Kit v i-y Norris hi h xui Nam theo dng Cam-L. Cho
theo dng sng c mt on, c hai thy mt i bc 76 ly 2 bn b, nng sng hng
v pha Nam.
ang cho bn b phi, gp cn ct, ng Kit v i-y Norris vi lch sang b tri
khi mc cn th nghe ting gi: , li y! ging Bc. i-y Norris v ng Kit
quay lui v thy ba tn Vit-Cng ang i b bn b tri, v hng ng. Ngi i u
v ngi i cui mang AK47. ng Kit v i-y Norris ra du sn sng ng chin.
Nhng nh thn ngi ca i-y Norris khng cao ln lm v cng nh c hai u
ngy trang bng b ba en cho nn ba tn Vit-Cng i lun, khng nghi ng g c.
Va thot khi ba tn Vit-Cng, xung li vo vng ha lc mnh ca ch. ng
Kit v i-y Norris tp xung vo b. Trong khi i-y Norris lin lc truyn tin xin
Khng-Qun Hoa-K ym tr, ng Kit ly l cy ngy trang cho Trung-T Hambleton.
Ch vi pht sau, bn Phantom n oanh kch ngay ta i-y Norris cho.
Phng khng ca ch bn ln d di. Trc khi ri vng oanh kch, mt Phantom th hai
tri khi m xung ngay a im m ng Kit, i-y Norris v Trung-T Hambleton
ang n trn.
Sau t khng tp, Pho-Binh c gi, cy vng t ch. Ln trong khi m, i-
y Norris v ng Kit cho nhanh v hng Nam.
X tra 14 thng 4, ng Kit, i-y Norris v Trung-T Hambleton v n ngn i
trong s hn hoan ca cc n v Thit-Gip, Bit-ng-Qun Bin Phng, Bit-Kch 81
D v hai Bit-Hi Trm v Tt.



Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 149













NG HONG C MINH
C Ph--c T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi
kim Tng-Trn Qui-Nhn
kim T-Lnh Chin Trng Bnh-nh

ng Hong C Minh xut thn trng trung hc Chu-Vn-An.
Trc khi gia nhp kha IV s quan Hi-Qun Nha-Trang, ng hc
dang d ti i-Hc Khoa-Hc H-Ni. Sau khi tt nghip vi cp
bc Thiu-y Hi-Qun, ng ghi danh hc Lut v ly c hai
chng ch. Thi gian cn l s-quan cp y, ng c gi sang
Hoa-K tu nghip ti The Naval Postgraduate School.
Sut thi gian phc v trong qun chng Hi-Qun, ng Hong
C Minh gi nhng chc v quan trng sau y:
Hm trng nhiu chin hm.
Ch-Huy-Ph Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-
Trang.
Ph t ty vin Qun-Lc Ta i-S Vit-Nam ti i-Hn.
Trng khi Chin-Tranh Chnh-Tr, B-T-Lnh Hi-Qun.
T-Lnh Lc-Lng Thy-B.
T-Lnh Hi-Qun Vng II Duyn-Hi.
Vo thng 3 nm 1975, ng kim nhim hai chc v:
T-Lnh mt trn tin phng Qun-on II.
Tng Trn Qui-Nhn.
Sut thi gian di t nn ti Hoa-K, ng Hong C Minh sng bng mt ngh rt
bnh d, dnh th gi m thm vn ng thnh lp Mt-Trn Quc-Gia Thng-Nht
Gii-Phng Vit-Nam. Mt-Trn ny ra i ngy 30 thng 4 nm 1980.
ng Hong C Minh t st sau khi b thng trong cuc ng nng gia Phc-
Quc-Qun ca Mt-Trn do ng lnh o vi Vit-Cng, ti bin gii Lo-Vit!




Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 150















NG NG HU THN *
C Hi-Qun Thiu-T

ng ng Hu Thn xut thn trng trung hc V-Tnh
Nha-Trang. Khi cn theo hc V-Tnh tn ca ng l ng Hu
Thn. Sau khi gia nhp kha XII S-Quan Hi-Qun Nha-Trang,
ng i li l ng Hu Thn.
ng ng Hu Thn phc v ti nhiu n v Hi-Qun v
c tu nghip ti Hoa-K.
Chc v cui cng ca ng trong qun chng Hi-Qun l
Lin-on-Trng Lin-on Sinh-Vin Hi-Qun. Sau , ng
c c ngh vin Hi-ng Tnh Khnh-Ha.
Sau ngy 30 thng 4, ng ng Hu Thn thnh lp Mt-Trn
Dn Qun Cu Quc.
Uy th c nhn ca ng rt cao. T chc ca ng hot ng mnh v c mi gii
hng ng. C th ni Mt-Trn Dn-Qun Cu Quc l mi lo ngi ln lao ca Vit-
Cng lc by gi. V l , bng mi gi, Vit-Cng phi p tan t chc ca ng.
Sau khi b bt v b ku n chung thn kh sai, ng ng Hu Thn b a v tri t
A30. Ti y, ng b nht chung vi nhng ngi t mang n nng, trong mt tri giam
ring bit, cnh cng gc chnh.
Tri giam ny c bao bc bng nhiu lp km gai; ngay nh my vch t cng
c lun km gai vo gia. Khng ai c tip xc vi nhm bit giam ny.
Tuy giam ng trong nh t kin c nh vy, nhng Vit-Cng vn lo ngi. Bt c
mt bin chuyn chnh tr no, d ln hay nh, d xy ra trong nc hay hi ngoi,
Vit-Cng cng em ng vo conex cm li!
D tht th v b hao mn v nhng m b cm v nhng ngy lao ng kh sai, ng
ng Hu Thn cng khng du c nt bt khut trong i mt nhn thng, v hin
ngang trn khun mt ngng cao. ng vn bc nhng bc chc nch vi i vai ngang
nh lc ng dn u Lin-on Sinh-Vin S-Quan Hi-Qun din hnh vo dp Quc-
Khnh 1972!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 151

Nhngch mt thi gian sau, mi ngi t u bun nn v tht vng, v ngi
hng ng Hu Thn ht b cm, c thm nui v c cn b tin tng nhiu! Khi
c cn b v qun gio tin tng, ng ng Hu Thn tm mi cch xa lnh hn
nhng ngi bn t, khin mi ngi ngh rng ng thm n!
Ngy 3 thng 9 nm 1980, tin ng Hu Thn trn tri lm mi ngi sng st, xc
ng v lo lng. Tt c bn t u mong ng trn thot lm c mt cht g cho
Qu-Hng.
ng ng Hu Thn trn tri cng vi ng Qu, ng Thng v ng Xun. Sau khi
thot khi tri, bn ngi chia hai ng. ng Qu v ng Thng v mt no. ng Thn v
ng Xun i mt hng.
ng Xun c chn trong mt t chc chnh tr Z, nh vy ng Xun bit ng v
Cao Nguyn. Mc ch ca ng Xun v ng Thn l tm n lc lng FULRO Front
Unifi pour la Libration des Races Opprims. Trn ng i, ng Xun b trt chn, s
di chuyn chm li. ng Thn khng n b ng Xun!
Ngy 26 thng 9 nm 1980, hai mi ba ngy cng thng trong tng mch mu, trong
tng nim thi gian, bn t thy ng ng Hu Thn t trn xe b cn b tng xung!
Vn i vai ngang bng bnh, vn gng mt m nt bt cn, ng ng Hu
Thn chp nhn bn n t hnh ca ta n nhn dn Cng-Sn vi thi bnh thn
nh Nguyn Thi Hc nm no b Php a ln on u i ti Yn-Bi.



































* nh do kha 12 SQ/HQ/NT cung cp.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 152






















NG L ANH TUN
C Hi-Qun Thiu-T
Ch-Huy-Trng Giang-on 43 Ngn-Chn

ng L Anh Tun sinh ngy 12 thng 12 nm 1943. ng
xut thn trng trung hc Chu-Vn-An. ng hc ht nm th
ba i-Hc Lut-Khoa th gia nhp kha 14 s-quan Hi-Qun
Nha-Trang.
L ngi em t ca mt v Tng c nhiu uy quyn
Trung Tng L Nguyn Khang nhng ng L Anh Tun
khng xin v nhng n v t nguy him m ng li tnh
nguyn v cc n v chin u. n v cui cng do ng ch
huy l Giang-on 43 Ngn-Chn, ng ti Tuyn-Nhn.
ng Nguyn Anh Tun tun tit trn mt chin nh, bn
sng Vm-C-Ty gn kinh Th-Tha, thuc tnh Long-An.













Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 153












CHNG XI

NHNG DNG K C *

Hu ht Hi-Qun Vit-Nam c hun luyn ti Trung-Tm Hun-Luyn s quan
Hi-Qun Nha-Trang, trng Hi-Qun Php ti Brest, hoc Trung-Tm Hun-Luyn
Cam-Ranh. Sau khi ra n v phc v mt thi gian, v nhu cu, nhiu ngi c s quan,
h s quan v thy th c sang Hoa-K tu nghip, hoc c sang Guam, Phi-Lut-
Tn v M lnh tu.
Nhng dng k c sau y do qy v s quan vit li, vi mc ch gii thiu n c
gi nhng qun trng quc t, nhng hi cng sm ut, nhng nim vui, ni bun ca
nhng ngi yu bin qua nhiu hi trnh khc nhau.
c bit trong ln ti bn ny c bi vit ca cu Hi-Qun i-y Hong Quc
Tun thuc th h di tn th hai.
Bt c cuc hnh qun no, Hi-Qun Vit-Nam cng gm s quan, h s quan v
thy th. Nhng ci d ca ti l trong phn Nhng Dng K c ti cha thuyt
phc c mt v h s quan hay mt v thy th no nhn li vit li on hi hnh ca
qu v y c.
Xin qu c gi cm thng.


















* Sp theo mu t tn ca tc gi.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 154















HI K LNH TU

NGUYN NGC QUNH


Li gii thiu: Cu Hi-Qun i-T Nguyn Ngc Qunh xut thn kha II Trng
Hi-Qun Php ti Brest. Mi c gi hy cng Ngi Lnh Bin chuyn nghip
Nguyn Ngc Qunh khi li nhng k nim sng tht nhng kha cnh tt p nht
trong i Hi-Qun.

Lnh tu l iu m c ca nhiu lnh bin, k c k vit bi ny. l dp tt
thc hin mng hi h, vt i dng, khm ph nhiu chn tri mi l v cng l dp
du lch nc ngoi min ph.
Nhng, lnh ch nh lnh tu n vi ti khng ng lc. V, lc , ngy 5 thng 2
nm 1962, ti ang San Diego, ch ngy hi hng. Sau mt nm du hc v gn tm
nm hi v lin tc, ti khng m g hn l tr v vi gia nh v phc v n v b
mt thi gian. Nhng trt vng vo nghip hi h, ti khng th t chi mt chuyn
lnh nh na.
Chin hm ti sp lnh l Dng-Vn-Hm Cam-Ranh HQ 500. Ngy bn giao c
d tr vo gia thng 4. Trong khi ch i, ti theo hc cc kha hun luyn v hnh
qun thy b ti Coronado; v hnh qun thy b l nhim v chnh ca cc Dng-Vn-
Hm.
Khi ti ti Hi-Qun Cng-Xng San Francisco th thy th on t Vit-Nam
n vo ngy hm trc. Ti rt mng khi gp h v c sng li trong bu khng kh
ca mt n v Hi-Qun Vit-Nam sau mt nm xa cch. Ti cng mng v c mt b-
tham-mu v thy th on kh hng hu.
B-tham-mu gm c cc anh Nguyn Ngc Rc, inh Vnh Giang, L Vn Th;
ng Trn Du, Hm-Trng v Hong Nam, C Kh Trng. Mc d t nhiu n v
khc nhau ti, ch trong mt vi ngy chng ti to c tinh thn ng i v tnh
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 155

tng thn. l yu t cn thit gip chng ti vt qua nhng kh khn, mt nhc
trong nhng ngy thng sp ti.
Chin hm lc sp hon tt chng trnh ti trang b sau mt thi gian d tr bao
kn (mothball). Chng ti lm quen vi chin hm v tip tay vo vic ti trang b. Hi-
Qun Hoa-K bit phi mt ton hun luyn lu ng gip nhn vin chin hm t
lc cho ti khi chin hm ri bn, a chng ti hi hng. Chng ti hc hi c
rt nhiu nh s ch dn tn tnh ca ton hun luyn lu ng ny. Mc d nhiu nhn
vin chin hm kh thnh tho ting Anh, nhng s lin lc gia hai bn trong vi tun
u cng kh mi tay, v phi b tc bng th hiu quc t!
L trao chin hm c t chc trng th, vi s c mt ca i din hai chnh quyn
Vit-M. Pha Vit-Nam l mt v c s t Ta i-S Vit-Nam Cng-Ha ti
Washington, D.C. Pha Hoa-K l -c T-Lnh Hi-Khu 12. Nhiu phng vin bo
ch v truyn hnh Hoa-K n lm phng s.
Ngay sau l bn giao, chin hm bt u tun l hun luyn trc nghim v lm quen
(Shakedown Training). ng nh ngha ting M, trong tun l ny chin hm b qun
rt k, t nhn vin n my mc v dng c, xem c g trc trc b khuyt, tu chnh.
Ton hun luyn lu ng rt hi lng v s hng hi v kh nng hc hi ca thy th
on; nhng cng ru v thi coi thng cc bin php an ton ca lnh bin Vit-Nam.
Trong mt ln thc tp tc x phng khng, mt vin n i bc 20 b tt ngi, nm
trong bung sng. Bin php an ton l xt nc lnh ln thp sng, ph mt tm b ln
sng ri nhn vin trnh xa ra, ch mt chc cho n ngui mi ly ra. Nhng, khi nhn
vin ang ph tm b ln th anh Trung-S ha u v i ngang; c l v kinh nghim
chin u ca anh trn sng ngi vi i lin, anh cho rng bin php an ton l by
t, mt th gi, anh bn phng ti, m ngay c bm, mc vin n nng ra nm ngay
xung bin!
Ln khc, trong cuc thc tp tip t du ngoi bin gia hai chin hm ang chy
song song, nhn vin phi tp cch tho ng dn du khn cp, phng khi c nguy c ha
hon hoc ch sp tn cng. Mt ln, dy ct u ng du khng tho ra c, phi ct
t pha ngoi thnh tu chng hn mt si tay. Hun luyn vin M ang gip mt
nhn vin ct giy an ton, mang o phao, nn nha ra ct, th, mt ng H S
mnh trn trng trc, khng m, khng phao, leo ra ngoi thnh tu ct mt cch
rtanh hng! S quan ph trch ch bit khc tht v ngn khng kp!
Sau tun hun luyn, nhng sa cha cn thit c lm ngay ti San Francisco; phn
cn li s c thc hin ti San Diego.
Chin hm ri vnh San Francisco vo mt bui sng p tri. Cu Golden Gate ni
bt trn nn tri xanh thm, im mt vi cnh hi u trng. Nh li my tun trc,
chng ti qua cu ra khi thc tp, cu chm trong sng m hoc ma bi. Ting ci
bo sng m the th ha vi ting gi v dng nc triu chy xit khin cu c v
ng s hn nhiu. y l cm gic m khi li xe trn mt cu phng phiu, thng tp,
kh m hnh dung ra c.
So vi tun l hun luyn Shakedown, hi trnh i San Diego tht m , d chu. Hi
hnh dc theo b bin California vo gia ma Xun thy cnh tr rt p. Chc khng ai
trong chng ti ngh rng c ngy mnh s nhn ni ny lm qu hng th hai.
n San Diego chng ti tip tc sa cha, trang b, hun luyn v chun b hnh
trnh hi hng. Chng trnh hun luyn gm mt tun hun luyn tng qut v mt
tun hun luyn chuyn v hnh qun thy b.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 156

Phn hun luyn chnh xc c t nng vo s chnh xc hi hnh, chnh xc tc
x, v. vQua tun ny, mi ngi mi nhn thy t trc ti nay mnh lm vic qu i
khi. S d Hi-Qun Hoa-K i hi chnh xc cao v kinh nghim chin tranh cho
h thy l vn sinh t. Chng hn nh khi chin hm hi hnh qua mt bi mn c
th l mt vng bin rng hng chc hi l phi theo ng li r mn. Li ny
thng hp, nu lng qung ra ngoi mt cht l c th v trnh din i-Hi Long-
Vng.
Hnh qun thy b c v mi l i vi chng ti; v, tuy nhiu ngi trong chng ti
phc v trn cc tu b, c l cha ai c hun luyn y v k lng v chin
thut ny. Chng ti tp i bi ngy, i bi m, i bi vi cu ni, i bi vi mt my, i
bi khng dng tay li, i bi khng neo, i bi chnh xc, v. v
tin vo bi b, tu phi chy theo mt hnh lang rt hp, nu lch ra ngoi c
th ng vo chin hm bn hnh lang bn cnh, hoc lc vo khu cha r mn. Chin
hm cn phi i bi ng tng pht. Gi gic phi cht ch nh vy v trc khi tu vo
bi, hi pho v phi c bn phi tc x cho ch khng ngc u dy c m bn chn
tu. Tc x ny ch ngng ng bn pht trc khi tu chm bi. Nu tu vo sm, s
n n ca bn; nu vo mun, ch s ngc u dy tn cng ta. Tt c cng tc
kh khn c thc hin ti b bin l, thng l vo ban m, khng c hi ng.
Chng ti i bi chnh xc n cc hun luyn vin M phi ngc nhin. C l v
ngh rng ti n may cho nn h yu cu cc s quan khc lm th, v ai cng t kt
qu tt. Chng ti c sp hng cao hn cc chin hm M cng tp dt trong thng
. t c thnh qu tt p c l nh s c gng ca tt c nhn vin chin hm:
T ngi gi tay li n ngi iu chnh tc my, t ngi x dng radar n ngi
xc nh v tr trn bn , v. v Ai ny u mun t cho hun luyn vin M thy rng
lnh bin Vit-Nam, nu c hun luyn v c phng tin th cng khng km ai.
Ngoi n lc chung, cng phi k n mt vi ci t hay mo vt, hay ni mt cch
vn chng l mt vi sng kin c o ca chng ti. Th d nh nu ch dng
radar, chin hm s kh chy ng trc ca hnh lang b. Khi ti gn bi, d trong
m ti, vi ng dm, ti cng c tm ra mt vi du vt c bit ca dy ct in trn
b, hin l m trong nh sng ca thnh ph San Diego chn tri xa, v nh iu
chnh c chnh xc hn vo my pht cht. Th li mt vi ln thy ng, ti bn b
nh cho cc s quan ci t . Cc hun luyn vin M khng h bit c s hun
luyn ni b b mt ny.
bo ton an ninh, chin hm phi che ti hon ton ch trn b khng trng
thy, k c khi m ca b ra. Mt hun luyn vin Hoa-K ng trn b s quan st
k lng v im ny. kim sot chu o, mt nhn vin chin hm c sng kin l
cho tiu nh chy quanh tu trc khi tu tin vo bi xem cn st nh n no l ra
khng. Nh vy trnh c nhiu khuyt im m ng trn tu khng thy c.
im c bit l nhng t ny do nhn vin cc cp, cc ngnh tm ra. Do chng
ti khm ph mt iu l: Dn Vit-Nam khng bit c thng minh hn cc dn tc
khc hay khng, nhng chc chn l khn vt hn.
Khi hon tt giai on hun luyn, chng ti mi thy thm mt. C nhiu ngy lin
tip chng ti phi dy tht sm tp t trc khi mt tri mc, ri thc n khuya
tp b ban m. Nhiu m ch ng nm ting, ri ngy lm vic khong mi su
ting, m vn tnh to, nu khng l d xy ra tai nn.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 157

Sang giai on sa cha v tip liu, chng ti mi ngh ti chuyn i b, gii tr,
mua sm, ngh ngi.
Tuy ni l ngh ngi nhng chng ti cng rt bn rn trong vic sa cha v tip
liu; v phi hon tt trc ngy khi hnh hi hng. Khng nhng chin hm cn c
vt liu v thc phm cho mt hi trnh di mt phn ba vng tri t, trong khong 50
ngy, m cn phi d phng tip liu, nht l c phn thay th, v lu di; v y l
Dng-Vn-Hm u tin ca Hi-Qun Vit-Nam cho nn Trung-Tm Tip-Liu cha
c vt liu ring cho loi tu ny.
C hai iu kh: Mt l s lng ni trn vt ra ngoi cp s quy nh. Hai l kho
tip liu a phng khng cung cp kp thi nhng vt liu m tu xin cp. Vi s
gip ca ton hun luyn lu ng, chng ti tm tha mn c nhu cu bng cch
ny hay bng cch khc. Cch khc y c ngha l ra ngoi th thc hp l ca Hi-
Qun Hoa-K. Hai li thng dng nht l midnight requisition (tm dch l xin cp
pht na m) v ngoi giao.
Xin cp pht na m l tm cch ly vt liu m khng theo ng th tc cp pht
hoc khng c php. Ni nm na l thung hay cm nhm. Cn phi ni ngay l
thung cho chin hm dng ch khng phi lm ca ring. Mc du vy, lc u chng
ti cng khng dm lm v s b tm th mang ting. Nhng sau, chnh ton hun luyn
lu ng khuyn khch v hun luyn chng ti, v cch ny cng rt thnh hnh trong
Hi-Qun Hoa-K. (Nu v no khng tin, xin xem phim Operation Pettycoat, do Tony
Curtis ng vai mt s quan c bit ti v xin cp pht na m) Chng hn nh chin
hm c bn LCVP m khng c b t tu b, mc d theo cp s c th xin Hi-Qun
Cng-Xng thc hin. V qu cn ngy, khng th lm kp, ton hun luyn lu ng
xi chng ti ly ngay b c sn ca Hi-Qun Cng-Xng San Diego trn cu
tu.
H o din nh sau: Khong na m, ch cho xe ca s quan trc Hi-Qun
Cng-Xng va i tun qua, nhn vin in kh ln tt n cu tu, nhn vin vn
chuyn khun b xung chin hm, nhn vin gim l ng trn cao canh chng.
Phng php ngoi giao c thc hin bng ngn khong tip tn ca chin hm
v cng c ton hun luyn lu ng c v. Nhng bui tip tn hoc ba n thn mt
c t chc cm n ton hun luyn lu ng gip chin hm, nhng cc gii
chc c thm quyn v sa cha hoc tip liu cng c mi. Nh vy, nhiu th tc
cp pht hoc thc hin cng tc c d dng v mau chng hn nhiu. Chng ti gi
y l hi l hp php. Cng nh phng php ny chng ti chim cm tnh ca cc
s quan mt chin hm bn cnh v h p l bng mt cu thang nh bng nhm
m nhn vin vn chuyn tng m c; v khing nh hn v nguy him hn nhng
cu thang bng st.
Mt trong nhng chun b quan trng cho chuyn hi hng l hng hi. Thi-Bnh-
Dng l i dng ln nht v khng mt ai trong chng ti c nhiu kinh nghim v
cc bn v vng bin ny. Vi on ng hn 8,000 hi l v vi tc trung bnh non
mi hi l mt gi, cng vi thi gian gh bn ba ln, hi trnh s di hn mt thng
ri. Khi hnh gn cui thng Su, chng ti s ti min Ty Thi-Bnh-Dng vo h
tun thng By, ng vo ma bo ln vng bin ny.
Hun th hi hnh v kh tng v on ng sp i l mt chng sch dy cm m
ti bit s khng thi gi ch thn ngi c tng chi tit v nhiu chi tit khng th
b qua c. V y l lc thy s li ch ca s phn nhim. Theo thng l trn chin
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 158

hm, ni v v qun k l phn nhim ca Hm-Ph. Hi hnh c giao cho s quan
tam. Bit kh nng ca mi s quan ti thy cn vt ra ngoi thng l . Anh Du, Hm-
Ph, l mt trong nhng cy hi hnh cao th ca Hi-Qun; trong khi tnh i t
bi ca anh c l khng hp vi nhim v ng c ca trng ban ni v. Do , anh
Du v anh Rc vui v hon chuyn chc v trng ban hi hnh v trng ban ni vu vi
nhau. C hai t ra xut sc trong chc v mi ny.

* *
*
on ng San Diego Pearl Harbor di mi mt ngy vi thi tit v bin kh
p. Trc khi khi hnh, chng ti nhn c ch th phi bo co nu trng thy lo
sng trn tri m khi ti gn H-Uy-Di. Tuy ch th khng ni r, nhng ti bit lc
Hoa-K ang trc nghim nhng v n nguyn t trn thng tng kh quyn. Nhng v
n ny c th chn ng s truyn lung sng in trong mt thi gian.
Mt m, ti ang ng trong phng ng hi hnh (sea cabin) ngay di i ch huy,
th anh Rc, s quan ng phin, bo co l thy nh sng le trn tri v hng Ty
Nam. Khi ti ln n i ch huy th ch cn thy mt m sng nh, nhng c nn tri
bt u chuyn sang mu cam ging nh rng chiu, mc d lc l khong hai gi sng.
Chng ti thy c mt cm gic l lng v rng rn! Sau ny, khi anh Rc qua i v
bnh ung th mu, ti mi nh li v thy nh sng nguyn t v thc mc khng r c
phi v nh hng phng x nguyn t hay khng!
Theo lnh hi hnh, chin hm ch gh Pearl Harbor ba ngy. Nhng bm nht ca
tu b nng, cn sa cha ngay. Lc l u thng By, ti kha c ht m ngn
khon sa cha dnh cho ti kha mi cha c chp thun, cho nn Hi-Qun Cng-
Xng Pearl Harbor ngh chng ti li thm ba hoc bn ngy na. Vy l chng ti
c ngh ti H-Uy-Di mt tun l.
Trong thi gian chng ti H-Uy-Di, c Mai Th Truyn, hi trng Hi Pht-Gio
Vit-Nam, c gh qua trn ng cng du. Chng ti mi C ti thm chin hm v
dng cm chay. Khi nghe ni l trao chin hm ti San Francisco, ngoi v Tuyn-y
Cng-Gio cn c mt Tu-S Pht-Gio ti lm l, C khng tn thnh, cho rng vic cu
an cho chin hm, tc l mt chin c, khng thch hp vi gio l ca o Pht. Chng
ti phi gii thch rng y l l cu an cho thy th on ch khng phi cho chin hm.
Sau by ngy x hi, chng ti ri thin ng h gii tip tc hi trnh hi hng
vi chng ng di nht. V thy on ng tng i di, ti phn vn khng bit c
nn theo ng trc hnh ti Guam cho di, hay theo ng t hnh cho gin tin,
ngha l c theo ng mt hng, th c lnh phi i chch ln pha Ty Bc, ti gn
qun o Midway ri hy i hng trc ch Guam. Ch th ny c ban hnh c l
chin hm trnh xa vng th bom nguyn t pha Nam Midway. May thay, hi trnh
ny li rt gn ng trc hnh, cho nn tuy phi i vng m ng li ngn hn. (Xin
li qu v khng quen thuc vi khoa hng hi, v phi c nhng l lun lm cm ny
ca dn i bin).
i vi hu ht chng ti, on ng H-Uy-Di Guam, mi by ngy, c l l
on ng di nht trong cuc i lnh nh ca mnh. Nu Hi-Qun gip chng ti
hc c c kin nhn th y l bi hc di nht. ph tan s nhm chn v bun t
ca cuc sng hng ngy, khng trng thy g khc hn l chn tri phng lng bn pha,
ngoi vic trc phin hi hnh v tu b chin hm, chng ti phi kim ra nhng vic
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 159

khc. Hu ch nht l vic hc. Cc s quan v h s quan thm nin chia nhau hun luyn
nhn vin v chuyn mn cng nh vn ha. Anh vn v ton l hai mn m nhiu nhn
vin mun hc.
Nh sn tu rng, c nhiu tr gii tr v thc phm y cho nn cuc sng cng
d chu. Mn gii tr c bit c tnh cch truyn thng Hi-Qun l l xuyn-nht-o.
Chin hm vt qua ng i ngy vo khong mt phn ba on ng i Guam.
(Lch thm mt ngy khi tu vt qua ng i ngy) Trn sn chnh c cng mt si
giy tng trng cho nht o, hai bn c mt s nhn vin ha trang lm binh cua, lnh
c ca i-Hi Long-Vng. Nhn vin no cha h qua ng i ngy bng tu ch
khng phi bng my bay s b m binh cua, lnh c xt nc y mnh ri rc bt v
y cho chui qua giy nht o gia ting reo h ca bn b. Sau mi ngi c cp
mt bng xuyn-nht-o do i-Hi Long-Vng ban. L ny c l phng theo l
xuyn-xch-o m Hi-Qun cc nc thng lm.
y l nhng thnh tch m thy th thng t ho. Ngoi nht o v xch o,
ngi ta cn ghi thnh tch khi vt qua ba mi t cc Nam (tc mi Ho-Vng Phi-
Chu, mi Horn thuc Nam M v mi Ty Nam c) khi ti Nam Cc bng tim thy
nh ln di lp bng.
Ban hi hnh, cc s quan trc phin v ti c mn gii tr l hng hi thin vn. V
hi hnh xa b v dng c hi hnh in t hi th s, chng ti tin vo hi hnh bng
tinh t hn. Hng ngy, u n nh mt nghi l, chng ti nh v tr rng ng, v tr
mt tri, v tr hong hn v mt i khi v tr m bng mt trng.
Lm im rng ng v hong hn tng i chnh xc nht v cng th mng nht;
v y l lc chng ti o v ngm trng sao. Cc nh thin vn quan st tinh t bng con
mt khoa hc; cc vn nhn, thi s ngm sao bng con mt lng mn; dn hi h nhn
trng sao bng c hai con mt . Chng ti dng knh lc phn o cao tinh t, ri
tnh ton v k ng v tr, trong khi vn m c ly c ngn sao trn tri, kt
thnh chui ngc em eo. Khi tm sao tri trong cc nhm Tiu-Hng-Tinh, Song-Nam,
Nam-To hay cc hnh tinh, o cao , chng ti thng ngh n cun Les Lettres de
Mon Moulin vi ch mc ng th hn ln bu tri lp lnh sao m
Chng ti nhn vt bt trng sau li tu phng tnh git v cng tng tng
l nhng bng hoa bin n sau gt con tu. Ngi thy th khng ly mng lm thc,
hoc ly thc lm mng, nhng trong tm tr h, thc v mng giao duyn vi nhau.
Mt mn gii tr khc c chng ti thc tp vi ba ngy mt ln l nhim s tc
chin, nhim s phng tai cu ha, cu thng, cu thy nhim s o thot, v. v
y va l nhu cu an ninh va l mt cch lm cho i sng hng ngy trn chin hm
bt n iu. Cng trnh n iu, chng ti lun lun thay i ti thc tp v thay
i gi tp.
Mt tr tiu khin kh ph thng l em qu mua c ra ngm ngha v khoe nhau.
Nhiu ngi cho rng thy th sng i giang h nn t chung tnh. Tht l oan Th Knh!
C nhn my chng lnh bin nng niu my hp phn son, qun o, k c lt na,
mi thy rng cng i xa anh cng nh em. Cc thy th b tr con th say sa chi
th chi mua v cho con, say sa n khng bit b khoi hn hay con khoi hn!
Nh nhng tr gii tr va k, chng ti vt qua on ng di nht m khng
cm thy bun chn. Thi tit tt u, bin kh p, xng ng vi tn Thi-Bnh-
Dng, khin cho chuyn i ny kh hng th.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 160

Khi gn ti Guam, thi tit tr nn xu. y l lc cn nh v tr thin vn hn ht
p b cho chnh xc th my m ui trng sao v mt tri i chi ch khc. Ma ro
khp ni khin mn nh radar trng xa, khng cn thy b u na. Hi trnh nh vy
vo ban m, gia vng bin l, nhiu o nh - qun o Mariana - v dng nc chy
mnh, qu l vt v. K ra, chng ti c th chy chm li ch sng mi bt u p
b cng c, nhng coi b ai cng nng lng ti bn sau mt chng ng kh di, nn
nh chu kh vn dng ht kinh nghim hi hnh chnh xc tin ti Guam ngay trong
m .
Sng sm, khi tu ti ngoi cnh th tri p tr li. y hi ni cng c b
trng v l do an ninh.
Khi chin hm cp bn, mt on tr em thuc gia nh Hi-Qun M n tip chng
ti bng nhng chui hoa eo c (lei) v cc v iu H-Uy-Di. H n tip nng hu v
a chng ti i xem thng cnh. ng k nht l Trung-Tm Kim-Bo min Ty Thi-
Bnh-Dng. Trung tm ny c t ti y v vng ny l ni xut pht ca hu ht cc
trn bo tin v pha Phi-Lut-Tn, Vit-Nam, Trung-Hoa hoc Nht-Bn. Nh c
phng tin y nh my bay, i radar, h thng lin lc vi cc i kh tng, v
.vTrung tm pht gic cc trn bo mi pht sinh, t tn cho chng, theo di, tin
on hng i, tc v thng bo cho cc quc gia v tu b chy trong vng. Chnh
nhng bn tin kh tng ny bo v Hi-Qun chng ta hng nm trong ma bo.
Cuc thm ving ny c chng ti ch tm c bit, v on ng sp ti nm trong
vng bo v ma bo cng bt u. Chng ti hc hi kh nhiu v nhng trn bo
git ngi ny.
Sau ba ngay ngh bn, chng ti n Guam vi thi tit p. Nhng ch na ngy sau
c bo tin c mt trn bo pht sinh pha trc chng ti v c khuyn co
chy chm li mt cht trnh bin xu. Chnh trn bo ny tn ph min Trung Phi-
Lut-Tn trc khi chng ti ti. Mi chy chm c hn mt ngy th li c tin mt
trn bo khc mi ra i v theo sau gt chin hm. Chng ti phi tng vn tc gi
khong cch gia hai trn bo. Sau khi c nghe ging dn tng tn v cc trn bo
nhit i ti Trung-Tm Kim-Bo vi tt c nhng g ng s v chng, ri i vo
vng ny, chng ti c cm tng nh i m vo ngha a sau khi nghe k chuyn ma!
V by gi li c hai con ma km sandwich chng ti na. Tuy nhin y cha phi l
iu ng s. iu m chng ti e ngi nht l khi chui qua eo San Benardino vo ni
hi Phi-Lut-Tn m con ma sau ui kp v con ma trc nm chnh nh gn th ht
li chy.
Cng may, khi chng ti ti gn Phi-Lut-Tn th trn bo trc tan, cn trn bo
sau bye bye, chy vng ln hng Bc. Nhn vt tn ph ca trn bo trc ti Phi, vi
nhiu tu b b a ln cn hoc nhn chm, mi thy h va.
Chin hm gh Subic Bay ba ngy trc khi v Saigon. y l chuyn tu vt cho
nhng ai cn nng n vi Navy Exchange, cng nh i vi ban tip liu ca chin hm
v y l cn c tip liu cui cng ca Hi-Qun M trc khi chng ti hi hng.
on ng cht ca hi trnh hi hng cng l on ng ngn nht. Ti Subic
cng nh trn on ng ny chng ti phi lm sch s trong ngoi v sn pht li
chin hm v Saigon vi b mt bnh bao hn. Tuy l on ng ngn nht nhng ai
ny u c v nng lng, hi hp ch mong ngy ti qu nh,
mi ngi khi st rut, anh Du, trng ban hi hnh hng ngy thng bo cho
mi ngi qua h thng phng thanh cc chi tit v v tr, khong ng cn li v ngy
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 161

gi phng nh n bn. Khi anh bo rng sp trng thy b bin Vit-Nam vng Phan-
Thit, mi ngi u ln sn chnh canh. Khi mi trng thy b ai ny u reo h.
C l ngy xa, khi Columbus thy Chu-M, thy th on cng ch mng n th l
cng!
V l do k thut v thi tit, chin hm v n Saigon tr hn gi d tr chng bn
ting, khi cp cu tri ti. Dng nc khng thun tin, m trong lng li hi hp khi
thy thn nhn nng lng ch i trn b, chng ti cm thy kh vt v. Tuy nhin trong
lng ai cng vui, v ngi vui nht c l l ti, v tr v sau hn mt nm ri xa nh.
Hi trnh di nht trong cuc i binh nghip ca chng ti chm dt vi hi ci gii
tn nhim s vn chuyn. Tnh ra chin hm vt qua khong chn ngn hi l, trong
52 ngy, xuyn qua i dng ln nht, su nht v cng thin n nht. Nhng i
vi ti, ci nhtnht l thy th on v b-tham-mu chin hm. l nim hnh
din ca ti trong sut thi gian nhn lnh chin hm, hun luyn v hot ng vi Hi-
Qun Hoa-K. Tinh thn trch nhim v cu tin ca nhn vin chin hm khin ton
hun luyn Hi-Qun Hoa-K phi n v. Trc khi chia tay ti San Diego, v s quan
trng ton hun luyn lu ng ni vi ti: ng c th t ho l c mt thy th
on hc hi nhanh v thc hnh rt ng. Th tht vi ng, khi ti mi gp h San
Francisco, ti khng ng l h li c th t c kt qu hun luyn tt p nh vy.
Li khen trn c nhc li ring tng tt c nhn vin cng ti nhn lnh
Dng-Vn-Hm Cam-Ranh, HQ 500, cch nay hn mt phn t th k. Gi y mt s
vnh vin nm xung, mt s cn kt li qu nh, v s cn li may mn thot ra c
hi ngoi. c mong chng ta sm c ngy ti ng trn qu hng thanh bnh v t do
cng nhau n li nhng k nim vui bun trong cuc i sng bin.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 162
















TRNG CAO-NG HI-CHIN
HI-QUN HOA-K
(UNITED STATES NAVAL WAR COLLEGE)


LM NGN TNH










Li gii thiu: Cu -c Lm Ngn Tnh, nguyn T-Lnh Hi-Qun V.N.C.H.
xut thn kha I Hi-Qun Nha-Trang. ng l mt trong s rt t s quan cao cp Hi-
Qun Vit-Nam cn gi c mi lin lc mt thit vi Trng Cao-ng Hi-Chin
Hi-Qun-Hoa-K.
Bi bin son cng phu sau y ca cu -c Lm Ngn Tnh s gip c gi
thu trit c nhiu iu hu ch v ngi trng qun s m hu ht cc cp lnh o
Hi-Qun V.N.C.H. u theo hc.

Viribus Mare Victoria (Chin thng ca con ngi trn i dng) l phng chm
ca mt c quan hun luyn cao cp nht trong Hi-Qun Hoa-K: Trng Cao-ng
Hi-Chin (CHC) Hi-Qun Hoa-K.
Trng CHC ta lc trn bn o Coaster Harbor Island ca th x Newport, nm
trong vnh Narragansett thuc Rhode Island, mt tiu bang nh nht ca Hoa-K. Th x
Newport, c bit vo ma H, l mt a danh ni ting trong ngnh du lch, nh kh hu
tng i mt m; nhng bi bin ct trng, nc trong; v nhng lu i lng ly nh
The Elms, The Breakers, The Marble House, Chateau-Sur-Mer, Rose Cliff, v. v
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 163

Newport cng l ni hi ng ca nhng tay ua thuyn bum quc t vo nhng dp t
chc Americas Cup.
Trng CHC c y tin nghi v hun luyn v tip vn cng nh ti hu ht cc
Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Hoa-K. Vin Trng l nhng s quan cp -c
thm nin, hu ht sau nhim k ch huy Trng CHC, nhng v ny u v hu.
c thnh lp vo nm 1884, Trng CHC thot tin c t chc hun luyn
s quan Hi-Qun Hoa-K theo hc cc kha tham mu (staff) v ch huy (command) da
trn nhng cn bn chin thut v chin lc hi chin t chc nhng cuc hnh qun
n nm 1956, Trng CHC m thm nhng kha hun luyn cho s quan Hi-
Qun quc t ng minh ca Hoa-K. C cu Trng CHC c hia thnh hai khi:
Trng Tham-Mu Hi-Qun (Naval Staff College).
Trng Ch-Huy Hi-Qun (Naval Command College NCC).
Ring v Trng Ch-Huy Hi-Qun th c hai phn ring bit dnh cho s quan Hi-
Qun Hoa-K (HQHK) thun ty
(1)
v s quan Hi-Qun ng-Minh
(2).

c nhiu ngha lin quan mt thit vi Hi-Qun V.N.C.H., bi ny c vit
trn cn bn khng gian v thi gian ca k nin 1965 v c bit ch trng nhiu hn v
Trng Ch-Huy Hi-Qun dnh cho s quan Hi-Qun ng minh ti Trng CHC.
Trng CHC/HQHK hun luyn nhng s quan Hi-Qun cp t thm nin,
chun b cho h mt cn bn ch huy da trn nhng l thuyt chin thut v chin lc
quc t hin i.
Kha hc ko di 11 thng, gm nhng phn chnh yu nh:
Thuyt ging v chin thut tc chin ca cc qun binh chng bn c lin h n
hot ng ca Hi-Qun.
Lp trn v ch huy hm i tham chin (War Games).
i quan st cc c cu qun s quc phng thuc h thng phng th Hoa-K.
Ving nhng c s k ngh chin tranh trong nc v ngoi nc. (Field trips)
Vit mt bi lun n theo cc mc ty v qun s, kinh t, ngoi giao, v. v
Kha sinh n Trng CHC nh mt s gi ca quc gia mnh; v tt c kha sinh
u c hng quy ch c min chnh thc dnh cho mt ngoi giao on quc t hp
l. Ngoi quyn t do di chuyn, kha sinh cn c t do pht biu kin ngay ti qun
trng vo nhng dp kha sinh hi tho nhng ti trong chng trnh hun luyn v
trong nhng dp thuyt trnh ti cc trng trung hc a phng hay ti phng Thng
Mi Newport m kha sinh c Lions Club hoc Rotary Club mi nh mt thuyt trnh
vin danh d.
Nhng kin m kha sinh pht biu trong nhng dp hi tho k c trong lun
n s khng c tit l hoc ph bin nu khng c s chp thun ca tc gi.
Trong nhiu cuc hi tho chnh thc, kha sinh thng thn ch trch chnh sch ngoi
giao ca Hoa-K, ng li Hoa-K vin tr cho cc quc gia nhc tiu v chnh sch
thng mi v trao i vi quc t. n khi m o trong nhng dp tr d tu hu
gia kha sinh v s quan cn b HQHK, nhng ch trch v phng din gio dc v x
hi ca Hoa-K li c tip tc. nim chung ca kha sinh l: Chng ti n y vi
t cch l ng minh ca Hoa-K hp th nhng kinh nghim qu bu ca Hi-Qun
Hoa-K trong nhng trn th chin qua; nhng chng ti khng hon ton ng ng
trn nhiu vn m quc gia ca chng ti c nhiu u im hn.
Mc d c nhiu d bit t tng gia kha sinh ng minh v s quan hun v, sau
cng tnh thn hu ngy cng ny n tt p sut kha hc. Tinh thn T hi giai huynh
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 164

bao trm khng kh kha hc, lm cho kha sinh v s quan hun v qun trng
thng cm v hiu bit nhau hn, khng kht nhau hn, sau cng to ra mt Tinh thn
Trng Ch-Huy Hi-Qun Newport. (The Spirit of The Naval Command College).
im t nh nht l khng h xy ra nhng xung t hoc kch cng khai no gia
cc kha sinh t hp t bn phng tri, mang nhiu mu sc khc bit, khng cng
ngn ng, tui tc chnh lch v ang c nhng rc ri v vn chnh tr quc gia.
Tht vy, trong kha hc nm 1964-1965 c bn quc gia ang trong tnh trng tranh
chp lnh th vi nhau. l Th-Nh-K vi Hy-Lp v n- vi Pakistan. Tuy
nhin, trong sut kha hc, mc du s thn tnh gia i din cc quc gia ny khng
c biu l mt cch su m, nhng tri li cng khng h xy ra mt cuc ng chm
no.
V thi gian th hun kh di, kha sinh thuc cc quc gia u-Chu, M-Chu v
Trung-ng em theo gia nh khi n nhp hc. Kha sinh cc nc -Chu v Phi-
Chu, c th v tnh trng kinh t v chnh tr, khng em theo gia nh.
Kha sinh n trnh din nhp kha v lp th tc ti Luce Hall. Luce Hall l b ch
huy v cng l c quan hnh chnh ca Trng CHC. Ti Trng CHC, kha sinh
c theo quy ch ngoi tr, c t do sinh hot ni no mnh thch, min l phi tham
d y nhng gi thuyt ging ti Trng hoc thp tng nhng chuyn i quan st
xen k trong chng trnh hun luyn.
S tip n ca Trng CHC c t chc rt chu o v c v trnh trng ngay t
khi kha sinh va n phi trng Providence, th ca Rhode Island, a v tm tr
ti BOQ, ch hon tt th tc nhp kha. S quan thuc B-Tham-Mu qun trng c
ch nh lm c vn cho mi kha sinh v phng din hun luyn cng nh nhng vn
tng qut khc nh thu nh, mua xe, mua bo him, v. v
Kha hc bt u vo gia thng Tm.
Sinh hot ca kha sinh bt u t ging ng ti Simms Hall nghe thuyt ging
v chin thut v chin lc hi chin. Tra, sau ba n ti cu lc b s quan l nhng
gi dnh cho vic kho cu ti liu mn t th vin Mahan Hall em v vn phng
ring ca mi kha sinh. Nhng ti thuyt ging chin thut v chin lc rt bao qut
v ngon mc vi phim nh do thuyt trnh vin trnh by.
Trong nhng dp hi tho ton kha, mt hi trng rng ln c x dng v trang
tr nh dnh cho mt i Hi ng quc t nhm hp. Mi kha sinh c mt bn ring,
c trng by Quc-K v bng tn ca mnh. Mi s sp xp u theo mu t, khng
c s phn bit cp bc hoc quc gia ca kha sinh. Ti Mahan Hall v Luce Hall, quc
k cc quc gia ng minh ca Hoa-K c dng cao, trong s l C Vng Ba Sc
tung bay
Sau nhiu tun hun luyn ti Trng, kha sinh bt u i quan st. Phng tin di
chuyn hu ht l phi c ca Hi-Qun Hoa-K. Nhng phi c ny sn sng ti cn c
Nagaransett Naval Air Station trn o Connecticut, bn kia vnh v hng Ty.
Thi gian 1965, Newport Bridge di hai miles ni lin bn o Newport vi o
Connecticut cha c xy ct, kha sinh dng tiu nh ca Naval Base sang o.
i khi Trng li dng xe chuyn ch cng cng a kha sinh sang phi trng, nhng
phi dng chic ph Jamestown Ferry qua o Connecticut.
Ngy nay Newport Bridge ti tn thu ngn thi gian di chuyn t Newport qua
o Connecticut, nhng v tnh xa i hnh nh th mng ca chic ph Jamestown
Ferry vi on hi u ln quanh tm mi do hnh khch ri xung bin.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 165

Nhng chuyn i quan st thng ko di trn tun l. No Bermuda thuc Anh-Ct-
Li nm gia i-Ty-Dng, n Roosevelt Roads Naval Air Station Puerto Rico
nm trong bin Caribbean, ri tr v Key West Naval Station v Miami thuc Florida. C
ln sang Ottawa, th Gia-N-i ri tr v min Trung Bc Hoa-K ving cc
xng k ngh sn xut xe thit gip v qun xa loi ti Detroit, Michigan. Tip n
l ving B-Ch-Huy Khng-Qun Chin-Lc (Strategic Air Command) t su trong
lng ni Nebraska. Trong chuyn i min Ty, n vng Bc California ving cn
c chin thut Khng-Qun vi h thng tip vn tn tin ri sang thm quc hi
California v Thng-c Ronald Reagan ti Sacramento. i v min Nam California th
ving nhng c xng ch to phi c tc chin Los Angeles v B-T-Lnh Hm-i
Thi-Bnh-Dng ti San Diego. Chuyn i k tip li sang min ng quan st nhng
cuc biu din hnh qun ti cc Cn-C Thy-Qun Lc-Chin (Camp Le Jeune) v
Lc-Lng c-Bit (Fort Bragg) North Caroline; ving B T-Lnh Hm-i i-
Ty-Dng t Norfolk, xng k ngh ng tu ti Newport News, ni ch to hng
khng mu hm v tim thy nh nguyn t; ving Williamsburg, th u tin ca
tiu bang Virginia. i dn v min ng Bc, ving th Hoa-Thnh-n vi Quc-
Hi v Ta Bch-c, ri Ng-Gic-i. Chuyn k tip c ving Nu-c hoa l vi
ta nh Lin-Hip-Quc, th trng chng khong Wall Street, tng N Thn T-Do
trc khi tr v New London, tiu ban Connecticut quan st Cn-C v Trung-Tm
Hun-Luyn Tim-Thy-nh. Kha sinh c dp ra khi bng Tim-Thy-nh v
quan st cuc thc tp tc chic c x dng ng li.
Ti mi ni thm ving kha sinh c tip n nng hu v chu o. Cc v Thng
c, Th Trng, T-Lnh qun chng hay Ch-Huy-Trng c quan thng c mt
tip n phi on kha sinh. Trong nhng bui d tic, qu k nim, chng ch Cng
Dn Danh D v cha kha vng ca thnh ph c trao tng cho mi kha sinh.

T nm thnh lp cho n nay (1990), Trng Ch-Huy Hi-Qun hun luyn
c 35 kha hc lin tip, vi 1.045 kha sinh thuc 70 quc gia trn th gii. Trong
tng s kha sinh c 545 ngi c thng cp -c Hi-Qun hoc Tng Lnh
Lc-Qun v Khng-Qun. Hai mi su ngi gi chc Tng B Trng trong chnh
ph hoc lm i-S. c bit c mt cu kha sinh tr thnh Tng Thng!
L thuyt v kinh nghim thu nhn c sau nhng chuyn i quan st v tnh thn
hu ny n trong khi kha sinh quc t l nhng im son kha sinh mang v khi hi
hng. Nhng k nim vui bun cng gip thm nhiu mu sc rc r cho bc tranh k
nim ca Trng Cao-ng Hi-Chin Hoa-K. Bt c mt s quan no tu nghip ti
Trng Ch-Huy Hi-Qun u khng th qun c phng chm c bit ca Trng:
Populos Mare Jungit. (Con ngi trin min vi bin c).











1.- Gm mt s s quan Thy-Qun Lc-Chin (U.S. Marine Corps), s quan Lc-Qun, Khng-Qun v cng chc co cp quc
phng.
2.- Gm mt s s quan Lc-Qun v Khng-Qun ca vi quc gia ng minh.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 166






Danh sch s-quan Hi-Qun V.N.C.H.
tng tu nghip ti Trng Cao-ng Hi-Chin Hoa-K

Hi-Qun Trung-T Trn Vn Chn 1959-1960
Hi-Qun Trung-T Chung Tn Cang 1960-1961
Hi-Qun Trung-T ng Cao Thng 1961-1962
Hi-Qun Trung-T Nguyn c Vn 1962-1963
Hi-Qun Trung-T Trn Vn Phn 1963-1964
Hi-Qun Trung-T Lm Ngn Tnh 1964-1965
Hi-Qun Trung-T inh Mnh Hng 1965-1966
Hi-Qun Trung-T Khng Hu B 1966-1967
Hi-Qun Trung-T V nh o 1967-1968
Hi-Qun Trung-T Nguyn Hu Ch 1968-1969
Hi-Qun Trung-T Nguyn Xun Sn 1969-1970
Hi-Qun Trung-T Trnh Xun Phong 1970-1971
Hi-Qun i-T Ng Khc Lun 1971-1972
Hi-Qun i-T Bi Cu Vin 1972-1973
Hi-Qun i-T Phan Vn Cn 1973-1974
Hi-Qun i-T D Tr Hng 1974-1975









Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 167










NHNG NM TI TRNG HI-QUN PHP

NG CAO THNG










Li gii thiu: Cu Ph--c ng Cao Thng, nguyn T-Lnh Hi-Qun Vng
IV Sng Ngi, xut thn kha I Hi-Qun ti Brest. ng l ngi c cng rt ln trong
vic ph bin rng ri n thanh nin v sinh vin Vit-Nam nhng ci hay, ci p ca
mt qun chng cn qu mi m trong thi k phi thai ca Qun-i V.N.C.H. ng
cng l mt trong nhng s quan Hi-Qun Vit-Nam u tin tuyn m, hun luyn
v o to kha 8 s quan Hi-Qun Nha-Trang.

Vo u nm 1952, khi c thng co tuyn m kha sinh i Php hc phc v cho
Hi-Qun Vit-Nam, ti np n ngay. Nu tin s t vi th c th ni ti c sao Thin Di
chiu mnh. V t nh cho n khi vo qun i, ti khng hc trng no c lu. B
ng vin vo Trng S-Quan tr b Nam-nh c vi tun, ti li c mt trong s
hai mi ngi tnh nguyn vo hc Pho-Binh, Cng-Binh v Truyn-Tin ti trng
Th-c. Ra trng c my thng ti thay i nhim s hai ln.
Thng 6 nm 1952, khi ang phc v ti B-Ch-Huy ca mt tiu on Cng-Binh
ng ti tnh Nam-nh, ti c lnh v H-Ni d k thi tuyn m ti np n t
hi u nm.
V H-Ni, trong my ngy ch k thi vit, ti dnh ht th gi cng my ngi bn
thn i lang thang khp nhng ph phng ca H-Ni c knh, H-Ni quyn r, H-
Ni tht tha m ti v cng thng yu trong gn hai nm cui ca cuc i hc sinh
v sinh vin ca ti.
Trng k thi vit, ti c gi vo Saigon thi vn p. Khi kt qu sau cng c
cng b, ti c tr v H-Ni t bit gia nh ri tr li Saigon lm th tc xut
ngoi.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 168

Trc khi ln ng, su ngi chng ti n trnh din ng Tng-Trng Quc-
Phng ti khng nh l ai v v Tng-Tham-Mu-Trng Qun i Thiu Tng
Nguyn Vn Hinh nhn hun t bng ting Php v tm quan trng ca vic gi
chng ti i hc i vi tng lai Hi-Qun Vit-Nam.
Chng ti n phi trng Orly vo gia thng Chn, sau gn 24 ting ng h bay
trn chic phi c chuyn ch kh c cho qun i Php.
V trng Hi-Qun Php thng Mi mi nhp hc cho nn chng ti c gi
trong tri tm tr ca B-Hi-Qun Php ging nh tri Bch-ng II ca Hi-Qun
Vit-Nam. Sau khong mt tun, chng ti i xe la n thnh ph Brest. Vn cn sm
cho nn chng ti c gi ln Tun-Dng-Hm Tourville, mt chin hm gii gii
v ang neo ti vnh Brest lm Hun-Luyn-Hm cho cc Chun-y Hi-Qun tr b.
Trng Hi-Qun Php ta lc trn mt nh i thuc thnh ph Brest, nhn ra i-
Ty-Dng. Trng b h hi kh nhiu trong trn th chin th II; v vy, vic hun
luyn sinh vin s quan tm thi c di v cn c Hi-Khng-Qun ti lng Lanvoc
Poulmic. Lng ny cng nm trong vnh Brest, thuc min Bretagne, cch thnh ph
chng mt gi li xe.
Bretagne l vng ngho nht nc Php v lng Lanvoc Poulmic c l l mt trong
nhng lng ngho nht ca vng Bretagne. Xung quanh cn c lu lu mi thy vi cn
nh nh, lp xp, khng in, khng nc my. Dn chng sng v ngh chn nui v
trng to.
Trng Hi-Qun Php tm thi ny gm nhng dy nh hai tng, di, chy song
song, ging Trung-Tm Hun-Luyn Hi-Qun Nha-Trang, nhng ln hn, di hn v c
hn.
Trc dy nh l mt sn c mnh mng; gia sn c sng sng mt ct c tht cao.
y l loi ct c cu trc nh thng thy trn cc tu bum thi c, vi nhiu thanh
ngang v nhng chic thang giy treo t ngn ti chm t. Nu Trung-Tm Hun-Luyn
Hi-Qun Vit-Nam c mt khu dnh hun luyn kha sinh v giy nh, v neo, v
tiu nh t ti Cu-, th Trng Hi-Qun Php cng c Cu-, nhng gn trng
hn, ln hn, nhiu tu v thuyn hn.
Cch Trng khong ba bn cy s l sn bay. T i chin th II, Hi-Khng-Chin
gi vai tr quyt nh trn bin c, cho nn mn hc Hi-Khng-Chin chim mt
khong thi gian ln trong chng trnh hun luyn Hi-Qun ca cc cng quc.
Ngy ca kha sinh bt u kh sm. Nm gi ri, hi kn bo thc inh i li
chng ti khi gic ng m m. Chng ti c mi lm pht tnh dy, cun chic
vng li cho gn gng trc khi treo ln. Kha chng ti c 100 sinh vin ng trong hai
cn phng ln. C l gi truyn thng, thay v ging, sinh vin s quan ng vng.
Mi lm pht sau hi kn bo thc l thi gian no nhit t thy trong ngy. Hng trm
thanh nin ang thi ham n, ham ng b dng dy khi tri bn ngoi cn ti v rt lnh,
thi nhau cu nhu, la ht, chi th. Nhiu cu dy tr, vt ln vi nhng chic mn,
nhng tm khn tri ging, c gng lm sao cun chng vo chic vng cho trn tra,
Nh mt php l, khi hi kn th hai ni ln, trt t c vn hi; v kn cha chm
dt l cc v Losses - tn sinh vin s quan t cho nhng h s quan cn b, ting tt ca
Molosses, loi ch kh tnh v d nh Pitbulls ca M - t nhp ngay. V phc cho
cu no chm chn, lng vng trong phng ng, hoc ch nhn ca nhng chic vng
khng gn gng ngay ngn, l c ghi tn vo s pht lin!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 169

Sau t pht ra mt, mt hi kn na gic gi chng ti i tp th thao. Nhng hi
kn! Xin ng tng chng ging nhau, v pht m ty theo hng ca cc v kn s. S
tht chng khc nhau, c bi bn cn thn, c cung c bc, nhng i vi chng ti,
chng u ng ght nh nhau; v chng gay gt, thc dc v theo chng lun lun l cc
v Losses tinh mt vi nhng cun s pht m rng.
Gi th thao dnh tp chy nhy, nh banh cho nhng sinh vin s quan c nng
khiu c tuyn m vo cc i th thao ca Trng. i vi i a s, trong c ti,
khng c nng khiu g, th thao l chy vit d
Trong sng mai lnh ngt, chng ti chy trn nhng con ng khc khuu, ln
dc, xung o, vt qua nhng cn nh im lm c ngn cch bi nhng bc tng
xp, hay bng ngang nhng cnh ng c, trc con mt lnh m ca cc ch b. V l
mt ngi Vit-Nam c chiu cao trung bnh, ti phi c gng lm mi theo c on
hu ca nhng bn cao hn ti vi tc.
V n trng phi thay qun o tht nhanh mi kp gi hc. Mt hi kn (li mt hi
kn!) ku chng ti tp hp im danh. Qun phc lm vic ca chng ti l qun
phc dnh cho tn binh Hi-Qun. Qun ng rng, o chui c c ym ng sau. Ma H
chng ti mc qun o may bng vi th mu xm; ma ng thm mt b tng t
bng n xanh m mc lng bn trong. Khc vi tn binh, chng ti i m li trai.
Sinh vin c chia tng ton gi l poste c hng dn bi mt ton trng,
di s hng dn ca mt i-y, c mt v Losse ph t. Mi ton c mt phng
hc. Mi sinh vin c mt bn gm nhiu ngn ng sch v v mt t ng qun
trang.
Chng ti xp hng ti sn c theo ton, ton trng bo co qun s cho cc v
Losses trc nht; cc v Losses bo co ln i-y trng phin.
Tip n l thanh tra qun phc. y l gi pht tht ng ngn. Qun o khng sch,
ghi tn trong s pht; giy khng nh bng, s pht; tc di, s pht; ru khng co, s
pht, v. vTi c ngi bn cng poste c b ru cng v rm, nhiu ln l nn nhn!
im danh chm dt, chng ti xp hng i ti lp hc. Nu mn hc l l thuyt,
sinh vin hc trong phng hc chung; nu l mn thc hnh, sinh vin c chia ra nhiu
ton.
Hi-Qun Php mun s quan ca h l mt cp ch huy, mt nh hng hi v mt k
s. (Ra trng, s quan c cp bng Ingnieur de lcole Navale).
Ngoi nhng mn cn thit cho ngi i bin nh vn chuyn tu, thin vn, kh
tng, hng hi, chng ti cn phi hc v kin trc chin hm, hi pho, in l thuyt
v k ngh, cc loi ng c, cc loi my dng in tuyn quan st khng gian
(Radar), cc loi my dng m thanh theo di di nc (Sonar).
Ngoi ra chng ti cn mt s gi quan trng dnh cho vic hc v hng khng.
Ngoi l thuyt v kin trc phi c, chng ti c nhng bui thc tp phi hnh trn
nhng loi my bay Junker ca c, tp li phi c quan st ch li trn tri thi, khi ln
v xung phi o, hun luyn vin ly li cn iu khin. Sinh vin s quan c th ghi tn
vo Aro Club ca Trng, tp li ly bng. Nu ti nh khng lm, hai s quan Vit-
Nam tt nghip Trng Hi-Qun Php c bng li my bay.
Cc mn hc do gio s dn chnh, cn b Hi-Qun tt nghip ti cc trng k s
dn s hoc s quan tt nghip t Trng Hi-Qun Php m nhim.
V gio s no cng thy mn hc ca mnh l cn thit v phi c hiu thu o,
cho nn mn hc no cng y nhng cng thc, nhng phng trnh, nhng gii tch.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 170

Trc s tn cng ca nhng cn l l thuyt , sinh vin tm ra nhng phng php
ngn . Sinh vin dnh nhiu th gi v n lc cho nhng mn c h s cao, v c gng
vt trn im s loi ca cc mn km quan trng. Phng php ny ch dnh cho i
a s m thi; mt s nh cao th - c 10% ca kha thp bt ban v ngh, ban no
cng tinh thng.
Trong s gio s ca Trng, ti nh c hai v rt c bit. Mt v l gio s dn
chnh dy ton.
Dy ton ti Trng Hi-Qun Php l mt cng vic khng my hng th. V, sau
khi u t ti ton v trc khi tham d k thi tuyn, sinh vin s quan phi tri qua lp
chun b hai, ba nm v ton v khoa hc, nh vy, phn no sinh vin cng t n mc
bo ha i vi cc loi kin thc ny. L do khc quan trng hn l h s ca mn ton
thp.
Gio s ton gy, cao, dng ngi khc kh. Giang sn ca ng gii hn bc ging
v bng en. ng i i li li trn bc, dng li vit cc cng thc trn nhng khong
trng cn li ca bng en, mt khng nhn xung lp hc. Ch t pht sau khi gi hc bt
u, nhiu cu chuyn c trao i r ro nhng hng gh cui lp hc. Vi thi gian,
li ni chuyn ln dn v lan ln nhng hng gh trn. Thy c tip tc i i li li, ging
u u, mt nhn v vng xa xi trong khi hc tr hp ch n o pha di. Ht gi
hc, Thy v tr cng gp sch ra khi lp, kin thc tr nhn ca Thy chng c bao
nhiu.
Gio s th hai l mt Hi-Qun Thiu-T, dy v mn hng hi thin vn. ng thp,
mp mp, tc ct ngn, b qun phc c k b st ly thn hnh trn tra. Hng hi thin
vn c h s rt cao, sinh vin li rt khp trc bn khoanh vng ni c tay o ca ng.
Trong Trng, cp bc i-y th nhiu, nhng cp T th him. Lp ca gio s ny
lun lun im lng nh t. nh v tr bng cc thin th c th tm hiu qua nhiu cch
thc tng i n gin; nhng v gio s ny chn hnh thc kh khn nht, mt
nhc nht. Nh mt siu nhn truyn li nhng thuyt b him cho lp ngi trn tc c
tr thng minh hn ch, khi th kiu k khinh bc, khi th ma mai chm bim, ng
hng dn chng ti qua cc giai on v cch thc m nhng ngi thy th t ngn
xa dng tm v tr con tu trn bin c mnh mng.
Nhng s quan Hi-Qun theo hc ti Trng hun luyn Hi-Qun Php vo nhng
nm cui ca thp nin 50 nh gio s L-Phng c l nhn ra phn no c tnh
ca hai v gio s k trn.
Chng ti c ngh trc hai ba cm v c php vo cu-lc-b ung c-ph
hay ung bia. Sau ba cm chiu, chng ti v poste t hc cho n 10 gi ti. Hi
kn cht trong ngy cho php chng ti i ng. Chng vng xong, chng ti thip i sau
hn 12 ting ng h th xc v tinh thn b dn vt tn tnh.
Trong thi gian hc, hng thng c nhng ngy thc tp i bin. Nhng chin hm x
dng sinh vin thc tp thuc phn i Trc-Li-Hm i-Dng c bit phi cho
Trng. Nhng chin hm ny trng ti c 1.000 tn, chy chm nhng c kh nng chu
sng gi rt cao. Kinh hong c l l trng t ng nht m t tm trng ca chng ti
trong nhng chuyn i bin u tin.
Bn o Bretagne nm giao im bin Manche v i-Ty-Dng. Thin nhin
hnh nh tp trung v y nhng ngn sng ln nht, nhng cn gi bo nht dn
mt cc anh chng thy th tp s ang m mng nhng chuyn hi h lm cm. Tu va
nh ra ca vnh Brest l nhng con sng nh tri ni xng ti. Nhng con sng ny chm
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 171

ln, mi tu xung, tung hng khi nc vo cc sinh vin s quan ang trc phin
trn i ch huy; cng lc , nhng cn gi lnh ngt, i khi mang theo nhng trn
ma , qut xi x vo mt mi, vo thn hnh t sng ca chng ti. Trong cn say
sng, d dy l b phn chu cc hnh nhiu nht. Chng ti thay nhau n thm ving
nhng chic x m thy th on tin liu, t ri rc trn i-ch-huy tng ra
loi mt xanh, mt vng!
Dn dn ma ng qua, bin cng du i, nhng chuyn i bin tuy cha em li
hng th, nhng cng chu c.
Nm u ca chng ti sp ht v ngy ra trng ca kha n anh sp ti.
Mt m, trong lc chng ti ng say, nhng tn n anh lng l xm nhp, v cng
mt lc h ct t giy vng ca chng ti. Va la ht h va ht tung te nhng chic
vng, chic mn v khn tri ging ca chng ti. Trong cn ng say, b rt au nh
tri ging, sau khi kha n anh b i, chng ti va thu nht ng va chi bi cc tn
n anh thiu gio dc.
Mt bui khc, kha n em chng ti c lnh hnh qun m. Khi v thy n
uc sng trng v nhng chic vng ca chng ti c ni thnh nhng si giy di
c trm thc, treo t ngn ct c n cc gc sn c.
m mn kha ca kha n anh c bui vn ngh do chnh h thc hin. Khn gi
l B-Ch-Huy ca Trng v hai kha sinh vin. Trong nhng v kch, sinh vin n
anh diu cc cn b ca Trng bng cch bt chc v khuch i b tch, cch n
ni, i ng ca h. Tt c mi ngi, k c nhng ngi b diu, u ci h h. Kt
thc bui vn ngh, ton th hi trng ng ca nhng bn ca truyn thng ca
Trng; nhc trm hng, nhng li ca ca ngi i bin th kh mn mi v hi tc.
kt thc nm th nht trc khi i ngh H, tt c kha sinh c tham d chuyn
vin du ma H.
Phn on Trc-Li-Hm a chng ti ln pha Bc, gh bn Anvers thuc B; ti
y chng ti dng xe la ln thm kinh Bruxelles; sau chng ti ti Amsterdam,
c i xem nhng cnh ng Tulipes mnh mng, sc s v cc p ngn nc v i
ca Ha-Lan.
Ri Ha-Lan, chng ti trc ch thnh ph Bergen ca Na-Uy. Trn on ng ny
chng ti c dp thc tp hng hi thin vn. Khi ti vo ngh, cc v sao hy cn l
nhng hng o vin tin cn nht ca ngi i bin. Di bu tri trong ca m bin
Bc, t nhng chm sao c bit gi l by ci mc ca tri, chng ti tp nhn din cc
v sao. C nhng sao xanh, nhng sao , c sao sng rc nh kim cng v cng c sao
vng vt, yu t, mong manh. Nhng ngi sao c danh xng ca cc v trong thn thoi
Hy-Lp v c nhng ngi sao mang tn ngi tnh ca cc chng thy th mt thi am
m.
Cng i v phng Bc, ngy cng di hn v m ngn i. B bin Na-Uy hin ra
trong mt bui sm, nh nhng bc thnh en, uy nghi v thng ng, i khi b chia ct
bi cc kha di t trn xung mt nc. Thnh ph Bergen giang tay m rng n
tip chng ti. Sng qua nhng m di lnh lo ca min gn Bc Cc v cch xa cc
khu dn c khc, cho nn ngi dn Bergen rt hiu khch.
Ri Bergen, chng ti tip tc i ln pha Bc v tin vo cc Fjords. l nhng
nhnh bin, di hng trm dm, tht p, tht khc khuu m cng tht su, nm gia hai
vch dng ng. Trong II th chin, mt s chin hm c dng cc Fjords ny
trn phi c ca hng-khng mu-hm Anh.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 172

Ri Na-Uy, chng ti quay mi v phng Nam v dng trm cht ca chuyn i l
thnh ph Edinburg, thuc T-Cch-Lan. Di chn lu i c knh ca thnh ph ny,
chng ti c xem mt cuc biu din v iu Tango tuyt vi.
Tr v Brest, chng ti khn gi ln ng i ngh H. Trong nm, chng ti c mt
s ngy ngh, tng i ngn. Thng thng chng ti c gng v Paris, cng bn b
n Boulevard Saint Michel, ni tp trung ca sinh vin Paris. Chng ti la c ti cc
qun trn h ph. Bui sng ngi nhm nhp ru khai v, ngm ngi qua li ri n cc
qun cm Tu hay Vit-Nam ri rc ti Quartier Latin n tra. Nu ti tin cn th chui
xung xe in ngm i n m bnh dn ga Lyon. Tm qun nhng hi kn, nhng ng
Losses, nhng bui i bin, nhng ngy vt v t sng n ti, ti chm mnh vo bu
khng kh trn ngp th v nhc ni kinh thnh ca ngh thut v ngh s.
K ngh H tng i di. Chng ti theo ln sng ngi xung b bin min Nam
nc Php. t bng doanh ti cu-lc-b s quan trn ng Promenade des Anglais
thnh ph Nice, chng ti lang thang thm ving cc thnh ph thuc min Cte dAzur.
Ngh H xong, chng ti tr li lng Lanvoc Poulmic vi mt t th khc. Chng ti
tr thnh kha n anh. Nhng ngy hc u n tri qua. Cc hi kn dng nh bt
gt gng. Cc v Losses i x c v n nang hn. Nhng chuyn i bin ko di thm.
Sng v gi cng chng lm chng ti phin h na.
Trc khi ra trng, chng ti tham d mt chuyn i bng my bay di hai tun l
thm nhng cn c quan trng ca Hi-Qun Php ti cc nc Bc Phi, lc vn
cn l thuc a ca Php.
Mn kha vo ma H nm 1954, sau mt thi k ngh, chng ti tr li Brest. Cng
vi nhng sinh vin tt nghip Trng Qun-Y Bordeaux, cc y vin Hi-Qun tt
nghip ti Toulon v mt s s quan trng Polytechnique tnh nguyn sang phc v Hi-
Qun, kha chng ti ln Tun-Dng-Hm Jeanne dArc v Khu-Trc-Hm h tng
tham d mt chuyn i di.
Tun-Dng-Hm Jeanne dArc ging mt du thuyn hn l mt chin hm. Trong
tm thng di chng ti ng vai s gi thin ch ca Hi-Qun Php. on ng di
gn bng chu vi tri t a chng ti n thm cc thnh ph thuc 24 quc gia.
Chng ti vt i-Ty-Dng t ng sang Ty, gh New York, ri li t Ty v
ng, i quanh lc a Phi-Chu, dng li thm nhng thuc a ca Php v B-o-
Nha ri vng qua mi Ho-Vng vo n--Dng. Chng ti gh Madagasca, sau
ti o Runion, ni c m vua Thnh-Thi; ti y ti gp mt bc s tng lm
Tng Tng trong chnh ph Trn Trng Kim. im cc ng ca chuyn i l o
Tch-Lan. T Colombo, chng ti ln xe la i thm Kandy, kinh c ca o, ni c
tng Pht nm khng l, tc bng .
Trn ng v, chng ti thm thnh ph Ras Tanura, th du la ca x -Rp
Saudi, lc by gi hy cn l mt th trn nh trn b Hng-Hi, gip sa mc. Vt kinh
o Suez, chng ti vo a-Trung-Hi n Israel, t ca Kinh Thnh. Chng ti ving
Bethlhem, ni Cha cho i, v thnh ph Jerusalem, lc ny cn b chia i v ang
trong thi k chin tranh. Gh thnh ph Istanbul ca Th-Nh-K, chng ti i trn
chic cu ni lin Chu-u v Chu-. Len li qua nhng qun o thuc Hy-Lp,
chng ti gh n Athens v c i thm nhng di tch ca nn vn minh sng chi mt
thi. Ti y chng ti c tip n Quc Vng Paul khi ng xung thm chin hm.
Trong giai on cht ca chuyn i, chng ti dc theo b bin pha ng ca -i-
Li, n thm Venise, thnh ph ca kinh o v nhng chic thuyn gondoles. Trn
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 173

ng i, chng ti thy m m ha dim sn Vsuve, mc ln cao vt trn mt bin nh
chic thp.
Tm thng tri x dch, tuy khng i bng chn m sao gi cng thy chn! Cnh
chim giang h bay lin tc gn 40 ngn dm kh mt mi. Chng ti vui mng khi con
tu tin vo hi cng Brest trong s n tip n o ca cc chin hm hin din.
Vi hm sau, cc tn s quan Hi-Qun Vit-Nam ln ng v Paris, ch ngy hi
hng.
Gi t lng Lanvoc Poulmic nh b v m thm, gi t min Bretagne khc kh v
chu ng, gi t thnh ph Paris rc r m khng kiu k, chng ti tr v bt u
cuc hnh trnh 20 nm phc v Hi-Qun V.N.C.H.
































Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 174










TRNG S-QUAN HI-QUN HOA-K
Newport, Rhode Island

HONG QUC TUN









Li gii thiu: Cu Hi-Qun i-y Hong Quc Tun tt nghip Trng s quan
Hi-Qun Newport, Rhode Island v tu nghip v ng c nguyn t ti Orlando,
Florida c th hun b tc ti Surface Warfare Officers School Pacific, thuc
Amphibious Base ti Coronado, California.
Ti Coronado, tnh c c c cun ti liu lch s Hi- Qun V.N.C.H. Ra Khi,
1975 ca ip-M-Linh, ng Tun hiu c phn no s thnh lp, c cu t chc
cng nhng hot ng ca Hi-Qun V.N.C.H. vo thi k si ng nht ca cuc chin.
S hiu bit ny lm ng Tun rt khm phc v ngng m Hi-Qun V.N.C.H.
Mn kha th hun, ng Tun phc v trn Hng-Khng Mu-Hm USS
Independence. ng Tun tham d trn Bo-Sa-Mc (Desert Storm) nm 1992. Hin
ti ng Tun lm vic cho B-Ngoi-Giao Hoa-K. ng Tun cng l nhn vt chnh
trong vi truyn ngn ca ip-M-Linh.
Vi li vit hi d dm, bi vit v ngi trng Officer Candidate School ca ng
Tun cn cho c gi thy rng cn bn Vit ng cng nh tm lng tha thit i vi
Qu Hng trong lng th h di dn th hai vn khng bao gi phai nht.

Trng S-Quan Hi-Qun Newport, hoc Officer Candidate School (O.C.S.), mc
ch l rn luyn nhng ngi c bng i hc hoc nhng h s quan u t ang
trong qun i. Sinh vin tt nghip c mang cp bc Thiu y. Sau y l mt s
kinh nghim v mu chuyn c nhn v mi Trng ny khi ti quyt nh gia nhp Hi-
Qun Hoa-K v th hun 16 tun l. Vit li theo tr nh sau 22 nm, nn nu c g
thiu hoc sai xin qu bn c b qua.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 175

Ti ri Seattle, Washington vo mt ngy ca thng 10, nm 1989. Tm hn ti bn
chn lo lng, li thm ni bun vi vi khi phi ri xa qu hng th hai sau hn by
nm sinh sng ti , c bit hn ht l bn nm ti i-Hc Washington. Hnh trang
ca ti l mt ti qun o dn s (duffle bag) vi mt t k vt nh hnh ca bn b v
my vin n ng p m sau ny ti hi hn v em n theo.
My bay p xung thnh ph Newport, min New England, ng Bc Hoa-K vo
chiu ti. Tri Newport hm y lnh hn Seattle, nhng khng ma. Ti n taxi i
thng ti qun trng, c gng tham quan thnh ph qua king ca s. Tht ra, u c ti
lc y ang ngh v qun trng nn cng chng thng thc c nhng cnh p. Hn
na, ti bit s cn nhiu dp i thm ph sau ny. Tuy vy, cc cn nh c kiu u Chu
ca Newport gy cho ti n tng ban u v n p v khc bit cc kiu nh bn min
ty M. Xe ngng li ti cng qun trng. Ti vc ti qun o li b vo trong, bt u
tun l hun nhc v i sng nh binh.
Ni cc tn sinh vin s quan trnh din l mt dy hnh lang rng ln trong mt ta
nh. Quang cnh va trt t va n o, hn lon. Cc sinh vin xp hng ngay ngn theo
n v. My sinh vin n anh n cho n em chng ti bng nhng ting qut tho d
dn. K tip, mt Thng S Thy-Qun Lc-Chin n thm hi tng a chng ti ri
ban thng nhng c pht u tin. Thng S l M trng, m, cao ro, v c ging ni
vang di my mi dm (ng thng bo chng ti luyn ging nh th). Ti cn nh
mang mng cuc i thoi gia Thng S v ti ln u tin nh sau:
- Anh ht t c bao nhiu ci?
- D tha Thng S khng bit, nhng chc cng c my chc ci.
Thng S lin ku ti h ngi xung, ngc ti cch sn nh khong 10cm, ng ta
bo ti gi yn ti v tr , ri quay mt i qut tho v pht cc sinh vin khc. Ti gi
c mt chc th hai cnh tay chu sc nng ca thn th ht ni, nn qu xung, ngc
ti chm sn nh. Thng s lic mt thy, bn qut:
- Ai cho php anh ng sn nh? Lm li cho ti, ln ny phi gi yn ngc anh cch
sn nh 10cm.
Ti li h ngc xung, ri li qu xung. C th lp i lp li my ln. Sc ti khng
chu ni. Cui cng Thng S cho ti ng ln ri qut ln mi sinh vin nghe r:
- Anh Hong ni c th lm c my chc ci ht t. Ti ni cho cc anh bit, nh
ngha ca mt ci ht t ti qun trng ny l a ngc xung cch mt t bng qu
m ny (ng ta nm bn tay lm mt qu m), ri a ngc ln, ri a xung chm
qu m, v.v... Theo tiu chun , anh Hong v hu ht cc anh ch lm c mt ci
ht t thi. Cc anh l yu t v dng, khng xng ng lm s quan v ch huy thy
th. Ti s cho cc anh bit th no l s quan v th no l au kh. Cc anh nu khng
chu ni th v vi m gi i, bt c lc no, v nh ng quay tr li
Ni l cc anh th khng ng hn, v trong nhm chng ti c hai sinh vin n,
mt trong hai ngi c mi tc vng v dng ngi rt bc. Khi Thng S ni t
nay khi tp ht t, chng ti phi lm theo cp gip v coi nhau. Ngi ht t th a
ngc xung sn, cn ngi kia th t nm tay di sn ngc ca ngi ht t chm
vo, ri ming m 1, 2, 3. Bn con trai chng ti nui hy vng c cp vi ngi
p tc vng. Sau khng lu mt thng lt mt xanh c nng. T , hai ngi thng
cp vi nhau, khi tp th thao trong qun trng cng nh khi i chi ngoi ph.
Ti b Thng S v cc n anh hnh h n gn na m mi tha. Thn ti r ri
au nhi, t m m hi. Ti ln ra ng trn sn nh trong nguyn b qun o dn s t
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 176

lc ri Seattle sng hm . Cng nh tt c sinh vin khc, ti khng dm ng trn
ging v s lm nhn nh chn gi v b pht. Ti ng c khong hai ting th li b
m n anh g thng thic nh thc. Trong tt c cc ting ng trn th gian, ti ght
nht l ting g thng thic chua cht ny. Ngy hm sau h cho thm mn chy b v
vc sng cabin tp din binh. Ri nm ngy k tip cng th. Ri 15 tun na, tuy mc
gim li u tin thi gi cho hc hnh. Thi gian ti thch nht l nhng pht ngh
ngi v xp hng ch i, i khi c chng kin nhng chuyn khng th nhn ci,
chng hn nh chuyn ht tc vo sng ngy th hai.
Khi m n anh dn m n em chng ti i ht tc th chng ti phn i trong
lng (khng dm phn i ra mt vi n anh) v ai ny cng ht rt ngn trc khi
n qun trng, ng theo li ch dn trong sch. C nhiu thng co u lng cong
lun. m n anh hiu nn bo chng ti ng lo, v ch nhng ai tc khng ng tiu
chun mi b ht. Nghe th my thng u trc ly lm c v chng ngh rng chng
khn hn a s chng ti. Th th tng a mt i vo tim ht tc. Khi bc ra, u
a no cng b co st n da. My thng u trc th b co trc hn, tt c ai cng
ging nh nhau. C m n anh v n em chng ti ci thm khoi ch.
Tun l hun nhc loi vi a ra khi qun trng v l do sc kho hoc khng
thch Hi-Qun na. Chng ai thch cc mn hnh h thn th, nht l mn vc sng theo
i hnh, v n lm cho chng ti b pht ht t nhiu nht. Cy sng cabin thi Nh
Th Chin nng khong nm k, cm b sng trong mt bn tay, thn sng da trn vai,
ci ch k st bn hng, cnh tay song song vi mt t, bc i phi n khp vi ng
i, v.v, khng phi l chuyn d! Thng S li c i mt diu hu nn cy sng ch
cn sai v tr mt t l ng ku th phm ra khi hng ng pht, thng thng l 20
ci ht t v nghe ng ta nhc m ic tai. Pht mt ngi cha , ng ta pht c tiu
on lun. Ti tng i nh con nht trong qun trng (1.7 m, khong 60 kg lc ),
nn vc sng cng bt li cho ti so vi ti M to con. Ch cn thp hn 5cm na l ti
khi i Hi-Qun lun, v tiu chun thi l phi cao ti thiu 1.65 m v khng qu
1.9 m, tc nhin c trng hp ngoi l. Tuy ght vc sng, nhng ti bit vc sng v
tiu chun chiu cao l iu rt hp l. Vc sng tp tnh nhn ni v tinh thn lm vic
chung vi ng i. Khng ai mun lm hng i hnh ng i b pht. Cn v chiu
cao, cao qu th rt kh di chuyn trn tu cht hp. Thp qu th kh quan st tnh th
khi trc trn i-ch-huy, li cn lm qun chng Hi-Qun bt p trai. Sau ny phc v
trn hng-khng mu-hm, ti quen mt Trung y cao khong 1.6 m. Mi ln di chuyn
trn i-ch-huy quan st sn bay pha di, anh ta phi ng trn mt ci bc g nh
lm ring cho anh ta. B li, anh ta l mt s quan gii. Trn tu cn c mt i-T thp
hn na.
Tr li qun trng, ti quen dn chng trnh hun luyn thn th. Thm ch, c l
nh nh con, ti chy b v ht t qu tt nn khi tr thnh n anh tm tun sau ,
ng i bu ti lm ngi ph trch th thao (athletic coordinator) ca tiu on.
Vo cui nm 1989, qun trng ch c khong 300 sinh vin, chia ra lm bn tiu
on (battalion) v 16 i i (company). Ti khng hiu ti sao qun trng Hi-Qun
m li dng cc t ng B-Binh, v tt c cc t khc u c th Hi-Qun nh sn nh
(deck), bc tng (bulkhead), phng n (mess hall), bn tri (port), bn phi (starboard),
nh v sinh (heads), v. v V s sinh vin t, vic lm th nhiu, nn hu ht m n anh
ai cng c mt chc v, nh Tiu-on-Trng, i-i-Trng, Trng Ban hc tp,
th thao, k lut, m nhc, v. vChc v sinh vin cng cao th phi i trc nhiu.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 177

Ch-Huy-Trng ca qun trng l mt Trung T Hi-Qun, cng l Thy dy li
tu thit, khc vi cc Thy i y dy li tu bng sch v my simulator. Ti rt knh
mn Trung T v ng gii, hin, v kin nhn vi sinh vin. Ti nh rt r nhng bi
hc i bin ca ng v p dng n thng xuyn khi ti phc v trn Hng-Khng Mu-
Hm. Di Trung T, c bn i y Hi-Qun Tiu-on-Trng. Di mi i-y l
mt Thng S Thy-Qun Lc-Chin, ngi hnh h th xc chng ti tng ngy sut
16 tun l. Nhng ngi c chc v trong m sinh vin chng ti cng lm vic di
quyn ca i y. Chng trnh hc vn do nhng i y Hi-Qun ging dy. Chng
trnh hc gm nhng mn lnh o, li tu, hnh chnh, t chc Hi-Qun, lch s qun
i, chin s Hi-Qun, v cu cha tu (damage control). m con trai chng ti thch
nht C gio mn hnh chnh. C l i y Hi-Qun hong gia Anh. ng vy, Hi-
Qun Anh! Chng ti m C v C p, c ging Anh nghe rt m tai, li rt am tng v
hnh chnh Hi-Qun M. Chy b v vc sng mt ngi, nhng khi gp C chng
ti ht mt ngay. Khng nh my lp khc, lp ca C chng c a no ng gc. Sau
ny tnh bo cho bit C c ch, mt chng s quan Hi-Qun Anh, nn chng ti
C yn.
Cc mn hc u khng kh, ha chng mn i bin bng sao tri (celestial
navigation). C nhiu a gp kh khn vi mn ny, mt s a li lp hoc rt ra
khi qun trng lun. Kh nht trong hc vn khng phi l mn hc, nhng l khng
thi gi. H dn nn mt chng trnh bn nm qun s ca trng s quan
Annapolis, Maryland vo 16 tun l. Ngy ca qun trng bt u t 5 gi sng n 10
gi ti, nhng vn khng thi gi. Nhiu a phi hc ln thm sau 10 gi m. Ch
cn b hc mt vi ngy v bnh hon l rt kh theo kp v c c hi li lp mt kha,
hoc rt lun. Chng ti gi 16 tun ch khng gi bn thng thi gian qua mau hn.
Nh mt s trng hp, ci cu s Newport k bn qun trng c 16 ct tr. C mi
ln ng bn qun trng ngm nhn cu, chng ti thng nhc nh nhau mnh ang
ct th my. My a c phng ng nhn ra cu Newport nh ti chc mt nhiu thi gi
suy t cuc i. Trc ti vi kha c a bun qu nn lao mnh t trn lu xung t
t t. Ring ti, ngoi ni bun ring t li cn mang ni bun xa Qu Hng v s trn
tr v cuc tranh u tm t do cho mnh t y au thng . Ti bit c qun nhn
V.N.C.H. mt thi theo hc ti qun trng ny v chc c ngi mu hoc
nm xung cho min Nam T Do. H l n anh m ng cho ti v cc th h mai sau
v cuc tranh u y vn cn di.
Thi gian ti qun trng c mt ngi gc Vit, h Phm, trong kha n anh. Ti
khng c dp ni chuyn nhiu vi anh. Ti bit anh ta hc gii, ni ting Anh nh ngi
M. Cng kha vi ti c mt ngi Vit tn Thnh, thuc tiu on khc. Sau tun l
hun nhc, ti c phn nhim canh trc qun trng ban m. Hu ht sinh vin c
ra ph ln u tin n mng vt qua khi tun l hun nhc. m Thnh ung hi
nhiu nn ng i phi khnh vai v qun trng, i ngang qua i-ch-huy thing
ling ca ti. Ti di dt ghi ch s vic vo s phin trc, ng theo qui tc c
dy, khin ngy hm sau Thnh b cp trn khin trch. l hi hn th nht ca ti ti
qun trng v dy cho ti bi hc khng nn qu trung thc mt cch n n, cho d
lut nghim khc nht ca qun trng l khng c di gian (honor code). Ngi Vit
th ba l Triu, kha n em. Ti cha thy ai hin hn Triu hoc vc sng t hn
Triu! Triu, Thnh v ti sau ny hc chung vi nhau su thng trong kha ng c
nguyn t ti Orlando, Florida. Ba a chng ti thng r nhau i chi v tm v,
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 178

nhng c ba thng u tht bi th thm. Thnh v ti thch football M nn c th bn
ci football khng bao gi chn. Ti mt lin lc v vn cha xin li Thnh v hnh ng
trn. Nu Thnh c bi ny, ti xin Thnh tha th.
Tr li qun trng, ti phm li lm th hai. Hm ang ngi trong lp hc th c
ngi a mt mnh giy ra lnh ti v phng ng trnh din gp. Ti bit ngay th no
cng b n n v nhng ngi lnh giy trnh din nh th u b n n. Khi ti tr v
phng th i y Tiu-on-Trng v Thng S Hun-Luyn-Vin ch sn trong
phng. Ging ng v c c nhn ca ti vng t tung trn sn nh. Ti bit ngay l
hm nay ti b lc sot bt ng nh h thnh thong thng lm. H cho ti bit l ti
em n v v n vo qun trng tri php. Ti ni cc th y l vt k nim mt
ngi bn tng khi ti i tp bn sng vi anh California my nm trc. H ni h
hiu, nhng lut qun trng nghim cm em v kh v mt sinh vin s quan nh ti
phi bit v tun hnh. Ti chu ti. Hnh pht cho ti l vc sng cabin i b quanh sn
vn ng my ting ng h trong thi tit gi rt, di s dm ng ca ton th qun
trng. H tch thu ht my vin n v v n. Khi ti ln Thiu y v ri qun
trng, h tr li cho ti nguyn vn.
Ti ln Thiu y ngy 9 thng 2, 1990. Tng Hi-Qun gn lon cho ti. Theo
truyn thng, Thng S cho ti ln u tin v ti cho li. Khi bt tay, ng trao cho
ti mt ng -la bng bc, ging nh tt c cc Thiu y khc. ng ni ti l mt
ngi chu ng l n, ri chc ti nhiu may mn. Sau ny ti nghe ni ng ta b bnh
lao phi nng, c l qua i.
Ti phc v bn nm th xin gii ng, cp bc i y. Ti tr li thm Trng v
thnh ph Newport nm 2002 cng vi v ti. Trng di v Pensacola, Florida thng 4,
1994. Nm 2007, Trng di v li Newport. Ti mong c ngi Vit tip tc theo
ui l tng T Do, v nu chn qun trng, nht l qun trng Hi-Qun Newport
khi u, th lun nh rng h khng bao gi tranh u l loi.











Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 179










TRNG HU I HC HI-QUN HOA-K
(U.S. NAVAL POSTGRADUATE SCHOOL)

TRN TRC VIT









Li gii thiu: Cu Hi-Qun Trung-y Trn Trc Vit xut thn kha 19 s quan Hi-Qun
Nha-Trang.
Nm 1972, khi ang tng s trn Hi-Vn-Hm Ninh-Giang HQ 403 v sp thuyn chuyn v
Giang-on 21 Xung-Phong, ng Vit c chp thun sang Hoa-K du hc. ng Vit th hun
kha II Communications ti Naval Postgraduate School.
c nhng dng sau y, qu v s c nim r rng hn v mt trong nhng trng Hi-
Qun c tm vc quc t m nhiu s quan Hi-Qun V.N.C.H. theo hc.

Naval Postgraduate School (NPS) l trng i hc cao cp nht c trc tip qun
tr bi B-Hi-Qun Hoa-K. Trng NPS nm trong thnh ph Monterey, thuc tiu
bang California, mt thnh ph du lch nm ven bin vi kh hu mt m gn nh quanh
nm, cch San Jose hn mt gi li xe. Ni n NPS l ni n mt trng i hc c
rt nhiu s quan thuc cc quc gia ng minh ca Hoa-K theo hc, d nhin trong
c cc s quan Qun-Lc V.N.C.H., a s xut thn t Trng s quan Hi-Qun Nha-
Trang v Trng V-B Quc-Gia -Lt.

S Lc v S T Chc ca Naval Postgraduate School

Trng Hu i-Hc Hi-Qun Hoa-K gm c ba khi: General Lines School,
Engineering School v Management School.
Management School (Tm dch l Trng Qun-Tr). Trng ny c lp ring cho s
quan Hi-Qun Hoa-K v lp ring, ngn v di hn dnh cho s quan ng minh.
(International Defense Management Course).
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 180

Trng NPS khng ch dnh ring cho s quan Hi-Qun, m thi , chnh ph
V.N.C.H. gi c s quan Lc-Qun, Khng-Qun v lun c cng chc cao cp quc
phng sang tu nghip. V sau, Hoa-K m ngay ti Vit-Nam lp qun tr cho Qun-Lc
V.N.C.H.
Engineering School (Tm dch l Trng K Thut v C kh). Trng ny dy cho
s-quan Hi-Qun Hoa-K xut thn t Annapolis v General Lines School v cng dy
cho s-quan Hi-Qun ng-Minh.
Nhng s quan Hi-Qun Vit-Nam theo hc trng ny c chia ra hai nhm:
S quan c kh hc cc ngnh nh: Mechanical, Electronic
S quan ch huy hc cc ngnh: Communications, Operations Research,
Aerology
General Lines School (Tm dch l trng dy ngnh ch huy). a s s quan Hi-
Qun Hoa-K theo hc ti NPS u xut thn Annapolis Naval Academy. S quan no
xut thn t OCS hoc Naval Aviation School, v. v u phi ra n v phc v mt
thi gian ti thiu l hai nm ri mi c xin v NPS hc tip ly bng Cao Hc
(Masters Degree), hoc tin s (Ph.D.); do NPS c gi l trng hu i hc.
Nhng s quan ng minh, nht l s quan Hi-Qun Vit-Nam, theo hc trng ny
u phi l s quan ngnh ch huy.

Nhng Tiu Chun c Tuyn Chn Theo Hc Trng NPS

Qua chng trnh MAP (Military Assistance Program) ca chnh ph Hoa-K, s
quan Hi-Qun mun theo hc Trng NPS phi hi nhng iu kin sau y: C vn
bng hoc chng ch ca phn khoa i Hc Khoa-Hc Saigon; im Anh ng ti thiu
80; v h s qun b phi khng c c. Ban Du Hc thuc Phng Qun-Hun, B-T-
Lnh Hi-Qun c nhim v xt n cc ng c vin xem c iu kin hay khng sau
h s hp l ca s quan ghi danh s c chuyn v Trng NPS duyt xt, tuyn
chn v quyt nh.
V phng php tuyn chn do chnh Trng NPS quyt nh ch khng phi do B-
T-Lnh Hi-Qun cho nn rt cng bnh. Sau khi np h s, cc s quan phi ch
c gi v thi Anh ng ti trng Sinh-Ng Qun-i. Nhiu s quan b loi v khng
v kp thi Anh ng. Trng hp ca ti kh may mn, hai ln trc v khng kp v
tu ang cng tc; ln th ba cng l ln cht by gi sng tu va cp bn cha ct
ht giy, ti xin php Hm-Trng phng xung b, ly Honda chy mt mch n
Trng Sinh-Ng Qun-i, va kp gi vo phng thi.

c Chp Thun v Ln ng Du Hc

Trong t ti i, danh sch c nm s quan. Bn ngi, k c ti, cng kha v mt
ngi kha n em. Trong bn ngi cng kha, c mt anh ni ting t qun trng v
c bit danh l G T. Anh ny phi li i sau v khng im Anh ng; l do v
m chi c tng nn thng b hc Anh ng v phi k cng thm ci g t ca anh
na. Nhng s quan c chnh thc ln ng phi qua mt s th tc cn thit nh: xin
Thng Hnh Qun-V, S V Lnh, chiu khn nhp cnh, may qun phc, i tin, v.
v
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 181

Chng ti i bng phi c t phi trng Tn-Sn-Nht, dng ti Hawaii hai gi ri
bay thng sang Lackland Air Force Base, San Antonio, Texas, hc thm ba thng Anh
ng. Sau thi gian hc Anh ng, bn ngi chng ti p my bay sang Travis Air Force
Base, California; t y, chng ti ly bus n Trng NPS.
Trong thi gian di chuyn t Vit-Nam sang M, mc d Anh vn hc mt bng
nhng m ni th ma my tay chn hi nhiu. Nh i chung bn a cho nn cng ,
trt a ny cn a khc. Trng hp anh G T th bi t hn, v anh i tr nn ch
c mt mnh. Anh k rng khi gh tm ngh Hawaii, anh i tm rest room danh t duy
nht anh hc ti trng Sinh ng Qun-i i my vng m khng thy rest room u
c, ch thy my ni Gentlemen, anh ngm ngh, khng bit mnh c c xem nh l
mt Gentleman hay khng, v qun o xc xch qu. Cui cng anh nh nhn, khng
dm m ca bc vo!

Chng Trnh v Cc Mn Hc

Mc d c B-Hi-Qun qun tr, nhng tht ra khng c g l qun i c, chng
trnh hc khng khc g cc trng i Hc dn s, ngoi tr phi ly nhiu mn hc cho
mi quarter, gn nh gp i so vi cc i hc ngoi. V vy m gh trong th vin ca
NPS c cc s quan nh bng rt k vo nhng ngy cui tun; c bit l s quan
thuc cc quc gia ng minh. Nhng mn hc thng c s quan Vit-Nam theo hc
gm:
Electronic Engineering
Mechanical Engineering
Communications
Operations Management
Operations Research.
Ban ging hun a s l gio s dn chnh. Nu ti khng lm th c tt c ba kha
hc di hn c B-T-Lnh Hi-Qun gi s quan theo hc qua chng trnh MAP.
Ngoi ra, ti NPS c hai kha hun luyn ngn hn c bit v Qun-Tr Quc-Phng
(Defense Management) mi nm mt ln dnh ring cho s quan cp Tng; kha ba
thng dnh cho s quan cp i-T. Mi nm u c nhiu s quan cao cp Vit-Nam
theo hc hai kha ny. Mt ngi rt c bit trng coi v hnh chnh v giao t cho hai
kha Qun-Tr Quc-Phng ti NPS m tt c s quan u knh trng v s phng khong
v gip tn tnh ca B. l b Betty Field. C th ni, khng mt s quan no theo
hc ti NPS, kha ngn hn cng nh di hn, m khng nhn c s gip v vt
cht v tinh thn ca B. Sau thng 4-1975, v s tn tnh tranh u v gip nhng s
quan Vit-Nam cn ang theo hc ti Trng ang gp kh khn, B c s knh
mn v xem nh l M Tinh Thn ca cc s quan t nn. Ti cng nh nhiu s quan
khc bi B bng Mom. Cc con ca ti gi B bng Grandma. Hin gi B vn cn
trng coi cc kha Qun-Tr Quc-Phng ti NPS.

Tr Cp Ti Chnh Hc Hnh v n

Vi s tin tr cp 600 M kim mt thng - khng thu - c coi l d gi i vi
vt ga vo nm 1972, xng 32 xu mt ga-lng v i ch 20 M kim th y xe. S quan
c th thu nh ngoi, mua xe hoc mt thng phc i hc.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 182

Chng trnh hc cng ging nh cc i hc dn s, khng nh mi ngi lm
tng l s nng v qun s. C mt anh bn thuc Trng V-B Quc-Gia -Lt, c
b em theo trn v giy trn, v ngh rng chc phi ln ln d di ngoi thao trng;
khi bit chng trnh ch ton hc ch, anh cm thy l b, bn du bit i giy trn,
khng bao gi dm nhc ti na. a s s quan b tr ngi khong ba thng u.
S quan Vit-Nam theo hc ti NPS c nm ng nht ln khong 21 ngi. Nhng
kha hc Electronic, Mechanical v Communications ko di ba nm; kha Operations
Research khong hai nm ri; kha Operations Management khong 18 thng. S quan
B-Binh thng theo hc kha Operations Research. NPS l trng i hc v vn ha
cao cp nht ca qun i M, c cng nhn bi h thng i hc Min Ty Hoa-K
v c quyn cp pht vn bng tin s.
Mt s quan ni ting trong Hi-Qun Vit-Nam l ng Nguyn Tin ch. ng xong
cao hc NPS v sau theo hc MIT v bng tin s. Trng hp c bit c hai
s quan hai ln theo hc NPS, l Hi-Qun i-T Nguyn Vn v Hi-Qun
Trung-T H Ngc Lng. ng Lng v nc v t t cht khi xy ra cuc rt qun ti
Nha-Trang vo u thng 4 nm 1975. Anh Dznh, mt s quan B-Binh, nh con nhng
b li anh c mt khi c tht v i, thuc loi thin ti. Anh Dznh theo hc kha
Operations Research, c tt c gio s knh n. Mt gio s ni rng: Anh Dznh
c c mt th vin trong u. Anh v nc khong cui nm 1974. Nh trng sn sng
can thip anh li tip tc hc ly bng tin s, nhng anh t chi.

Nhng Sinh Hot Trong Trng v Ngoi Trng

Hng nm nh Trng thng t chc nhiu bui vn ngh v trin lm quc t, c
bit l ngy International Day. Vo ngy ny, nhng s quan v gia nh thuc cc quc
gia ng-Minh thng lm nhng mn n quc hn quc ty gii thiu mn n
truyn thng ca qu hng mnh. Ring v pha Vit-Nam, ch ton s quan c thn
ti ch, cho nn ch bit mn vi b l hng v gm trng by.
S d s quan Vit-Nam khng c php em gia nh theo l v, trong nhng nm
trc, c mt s quan c l bt mn vi B-T-Lnh Hi-Qun khng cho php ng
gia hn hc thm cng v trn sang Canada, khng chu tr v nc. (Theo quy ch
c, s quan c php em v theo nu kha hc hn mt nm). T , B-Tng-Tham-
Mu cm tuyt i, khng cho s quan du hc em v con theo.
Tt c s quan u thu phng tr cch trng vi blocks c th i b n Trng.
a s u c xe, thnh thong r nhau i San Francisco gh ph Tu n m v mua thc
phm -ng. Nhng s quan tr thnh thong cng lm mt chuyn i xa tn Nevada
thm Mustang Ranch.
S quan thm nin hin din lc l Hi-Qun i-T Nguyn Ngc Qunh. Thnh
thong ng mi cc s quan hp , th nht, nhc nh cc s quan vi iu cn thit; th
hai, thng thc mn ph c bit v ting ci bt h ca Hi-Qun Trung-T
on Doanh Ti.
Vng Monterey v Pacific Grove c khong nm gia nh Vit-Nam k cu v rt
hiu khch. Cc s quan tr thng n chi vo dp cui tun. c bit phi k n gia
nh ng b Thip v gia nh C Dip. C l tt c s quan theo hc ti NPS u bit,
ngoi c tnh ho phng v hiu khch, hai gia nh ny cn c my c con gi rt p
v d thng. My chng s quan tr i khi b C cng v my c d thng ny.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 183

C mt trng cng rt c bit thuc thnh ph Pacific Grove l Trng Sinh Ng
Qun-i (Defense Language Institute). Vo nhng nm Hoa-K qun ti a vo
Vit-Nam, Trng c hn 200 gio chc ngi Vit dy ting Vit cho nhng qun
nhn chun b sang Vit-Nam.

Bin C Thng 4 Nm 1975

My thng trc bin c thng 4-1975, nhng s quan ang theo hc ti NPS u thy
r ngi M ang chun b b min Nam Vit-Nam. Gn nh trong sut thi gian ny tt
c s quan khng ai cn tinh thn hc na. Trong ging ng th nh ngi mt hn,
ch ch chiu v cng nhau n xem tin tc t cc i ABC, NBC v CBS.
Sau thng 4 nm 1975, Trng NPS chm dt vic hun luyn s quan Vit-Nam, v
chnh ph V.N.C.H. khng cn na! Tt c c chuyn qua quy ch t nn. Anh em
thnh cu nh Trng gia hn cho nhng s quan ch cn mt hoc hai quarter na l mn
kha c tip tc hc cho xong. Nh Trng chp thun, nh mt s s quan kp
thi hon tt chng trnh hc. Ti thuc vo s s quan may mn ny. Ti hon tt
vn bng cao hc vo thng 6 nm 1975.
Tic rng ti khng c dp em vn kin thc hp th ti x ngi v phc v
qu hng Vit-Nam v qun chng Hi-Qun V.N.C.H.!
















Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 184




K NIM VI DNG-VN-HM NHA-TRANG, HQ 505

IP-M-LINH














ang ti my chu hoa trn sn thng, ti nghe ting chn ngi chy tht nhanh
t pha cu thang. Quay li nhn, ti thy b gip vic ang a tay vut ngc, th gp v
ni t on:
- Thaccointhoi.
V vi vng, ti xch lun bnh nc ti cy, va chy n cu thang va hi:
- Ai vy, d Nm?
- Dng.
Va ni b Nm va quay ngi chy theo ti v a tay xch bnh nc t tay ti.
My hm nay ti gn nh sng trong s khng hong no , khng lc no tm hn
c yn. Mi ln chung in thoi reng, ti git mnh, hi hp, th khng u. By gi
chy t lu ba xung, ti th nng nhc nh mt tay ua va chy gip vng sn Cng-
Ha. Va chp ng nghe, cha kp ni allo, ting Minh vang ln t u giy bn
kia:
- Lm g m th d vy, c nng?
Nghe Minh vn diu ct bnh thng, ti hi ngc li::
- C tin g khc khng, anh?
- C
Minh hi ngp ngng. Ti lng nghe nhng Minh khng ni tip. Ng rng Minh
ang bn ni g vi ai, ti ch mt chc ri dc:
- Allo! Anh ang bn, phi khng?
- Khng. Anh nghe y.
- Sao ang khng anh im lng vy?
- Thi, anh v anh ni cho nghe.
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 185

- Th ni by gi i.
Sau mt thong im lng, Minh hi:
- Em cn gi nh tm phng tin v ngoi hay khng?
- Em phi v.
- Anh hiu.
Minh ngng. Dng nh c ting th di nh nh. Mt chc, Minh tip:
- Anh v by gi.
Ging Minh c cht g l l.
Sau khi gc ng in thoi, ti cht nh n Tr, mt s quan Khng-Qun ha s
tm phng tin cho ti v em gia nh vo Saigon. Ti quay s. B Tr bt ng nghe.
Ti nhc b v li ha ca Tr. B Tr bo ti ch. Dng nh b Tr ang bt ng ni
ni g vi Tr, ti ch nghe lao xao. Mt lc sau, ging Tr c v ngc nhin:
- Ch Minh! Ch cha nghe g ht sao?
- D, nghe g, anh?
- Nha-Trang mt ri!
Tng mnh nghe lm, ti hi, ging hi ln:
- D, anh ni g, anh Tr?
- Nha-Trang mt ri, b i! Ti tng anh Minh cho ch hay ri ch.
Ti thn th mt lc ri ri vo lng gh xa-lng, u c trng rng. Ngoi nhng
ngi rut tht, ti cn du trong khung tri Nha-Trang nhng nhim mu ca tui th,
nhng xt xa ca k nim v nhiu ng cay ca cuc tnh. Tng ny tui, nu phi mt
ngn y yu thng th hn ti s thnh mt bi vng mnh mng!
Khng nghe ti ni g, Tr tip:
- Thi, ch ! Ti qu ch lm, nhng ti khuyn ch lht ri! Ch khng nn liu
mng nh vy.
Ti khn khan:
- D chuyn bay cht cng c, anh Tr . Ti s tm phng tin tr v sau.
- By gi ch cn nhng chuyn trc thng ra n Cam-Ranh thi. Nhng ti cng
khng th ch i nhng chuyn ; bi v cha bit mnh cn gi c Cam-Ranh bao
lu na! nh gia nh l quan trng, nhng ch cn chng cn con ca ch na ch,
ch qun sao?
- D, ti bit. Nhng cc chu c anh Minh lo; cn gia nh ca ti ngoi khng ai
lo c g c.
- B ch khng s Vit-Cng hay sao m ti gi ny cn i bay v ngoi ?
Tr chuyn ti bt ng khin ti hi lng tng:
- Dd
Ti nghe ging b Tr ni chi ri Tr ci ln t u giy bn kia. Ch mt thong
thi, ging Tr tr nn hp tp:
- Allo! Allo! Ch cn khng? Xin li ch, ti ci hi ln v b x ti ni ti c
chn, nh ch m hi c s Vit-Cng hay khng.
Ti cng ci, cha bit cch no tr li ti xin trc thng i Nha-Trang th Minh
y ca, bc vo. Ti a tay che ng ni ri ni vi Minh:
- Anh Tr.
- Tr no?
- Anh Tr Khng-Qun.
Minh a ln mt ting ri i thng ln lu. Tr hi:
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 186

- Anh v, phi khng, ch?
Ti D. Tr i ging thn mt:
- Thi, xong ri. B lo cho ng y i. Khng i u na c, c g n hn lm , b.
Sau khi gc in thoi, ti nh k mt hn. Nu Tr khng gi ti theo cc chuyn
bay ra Trung th u cn ai bn Khng-Qun ti c th nh c. Cn Hi-Qun, gi ny
c l u cn chic no ti bn m nh! Ti th di, tnh vo bp ph dn cm th Minh
t trn lu i xung:
- Tr cho em hay ri, phi khng?
Ti nhn ra khung ca li. Vt nng mong manh trn khm hoa giy trc sn khin
ti nh Nha-Trang v vn! Ti nh mun khc, d nho nh, tr li cu hi ca Minh.
Minh ngi vo xa-lng, gng mt cng chng vui g. Mt lc lu, Minh hi:
- Em cn mun v ngoi khng?
- D. Nhng anh Tr bo khng gip c. Cn tu, anh thy c chic no i ra Trung
na khng?
- C. Nhng ti Phan-Rang thi.
Ti sng mt ln:
- Vy cng c. Chic no vy, anh?
- 505.
- 505 l chic no?
- LST Nha-Trang.
Nha-Trang! Tuy khng c sinh trng ti Nha-Trang, nhng m hng nh nhng
ca hai ting Nha-Trang lc no cng nh mt rng buc v hnh vo i ti.
- Ai l Hm-Trng, anh?
Minh ci, nh mt tinh nghch:
- Nhng .
Khng du c vui mng, ti reo ln:
- A, anh Nhng kha 9 h? Anh xin anh y cho em qu giang i.
Minh gi v lm ti, mi hi mm ci. Ti cng ci, ng l ra khm hoa giy
ngoi sn trnh nh mt tinh qui ca Minh. Vt nng tt, tng khng cn g gi
nh, nhng hai ting Nhng ca Minh khin ti ngh nhiu n ngi bn xa m
c Minh v ti u quen thn v qu mn. Bng dng ti nh cm nhn c thoang
thong u y hng Nuit dOrient ngt ngo, ri cnh bm xanh lp lnh trn nhnh
mai vng y n.
Thy ti c v suy t, Minh ng ln, ct ngang dng tng ca ti:
- i n cho ri, c nng, m m mng.
Trong ba cm chiu, Minh bn tnh v chuyn mo him ca ti. Minh lin lc
vi hai ngi n ng m gia nh ca h cng kt li Nha-Trang, bo h i vi ti lo
v gip ti.
Chiu hm sau Minh a c ba chng ti sang Thnh Tuy-H; v Dng-Vn-Hm
Nha-Trang, HQ 505, ang nhn n ti y.
Trn boong chin hm, ti gp li Trung-y Trn H ngi li nt vng U-Minh
trong thi gian anh phc v ti Giang-on 26 Xung-Phong. Ti nghe ting H phn nn
nho nh vi Minh:
- Gi pht ny m Commandant ch i lm chi, Commandant?
Minh lc u:
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 187

- Hi Giang-on 26 toa cn l g tnh cng quyt ca b. Thi, c g toa lo
cho b gim. Moi ni vi Hm-Trng Nhng ri.
Ni xong Minh vi vng ri chin hm, v tu va vo nhim s vn chuyn. Nhn
theo chic Jeep ln khut trong m bi m, ti bng khung t hi, khng bit ti cn
gp li Minh na hay khng! Cn ng-ten cao vt rn ry pha sau chic Jeep khin ti
nh n a con gi th hai ca ti ang ni tr ti trng Rgina Pacis. Khi no thy
chic Jeep c ng-ten cao chu cng ni: Con ght my ci xe c cn cu lm.
Nu ai hi l do, chu s p: Ti n lm con nh Ba. Cht ray rt ny t nhin lm
ti hi hn v quyt nh ca ti. Lng ti chng xung! Ti ang nn ting th di th
ging H vang ln t ca thng vo phng n s quan:
- Ch vo ngh, sp sa dng cm ri, ch.
Ti xch ci xc c mm, bn trong ng vi b ty khng cn hp thi trang
Minh bo ngy trang nh vy nh c g xy ra, thin h kh bit mnh thuc vo thnh
phn no, nguy him bc vo phng n.
Ti ngi vo x-pha, nhn cc s quan t t ko nhau vo, ngi quanh bn n, theo th
t thm nin k t chic gh dnh ring cho Hm-Trng. Ti nhn ra Khnh, em ca
mt nh vn Khng-Qun. Ti hi thm Khnh v ng anh nh vn. Khnh k cho ti
nghe v ci cht ca ng y. Ti khng ng nhng ngy cui cng ca nh vn y bi
thm n nh vy! Ni chuyn mt lc, Khnh nhc n Nha-Trang vi nhng ngy anh
em ca Khnh cn theo hc trng Thng-Nht. Ti tuy l dn V-Tnh, nhng v c
nh theo ban B cho nn mi ma H ti thng hc thm Ton-L-Ha ti cc
trng t; nh vy cu chuyn gia Khnh v ti tr nn li cun v chng ti khi li k
nim xa.
Ni chuyn xa mt lc, Khnh cht i ti, k cho ti nghe v nhng hi trnh m
Dng-Vn-Hm Nha-Trang HQ 505 vt qua trong thi gian di tn min Trung.
Trong cu chuyn, thnh thong H v nhng s quan khc cng gp thm nhiu chi tit
m ch nghe khng thi, ti cng cm thy kinh hong! V, sau cuc rt qun Chu-Lai,
Dng-Vn-Hm Nha-Trang HQ 505 mang bit danh l Con Tu Mu!

Cu chuyn sp n on i bi Chu-Lai th Hm-Ph bc vo. Hm-Ph ngi vo
gh u bn, gp chuyn vi chng ti. Trong khi cu chuyn gia chng ti ang n
dn, nh bp vn m thm dn ln bn mt ba n rt m bc.
Cc s quan ang ci, ni huyn thuyn bng im bt v Hm-Trng va bc vo.
Tt c - tr ti - ng ln cho Hm-Trng. Nhng nhn ti, mm ci, ri mi tt c
s quan ngi xung.
Thy ba n chiu trn chin hm HQ 505 ti mi nghim ra mt iu: Nhng ngi
i tu gi ng nghi thc v truyn thng Hi-Qun hn nhng ngi n v tc chin.
Mc d tham d khng bit bao nhiu bui tip tn trn chin hm, cng nh trong
cu-lc-b Hi-Qun, khng bao gi ti n cch thc Hi-Qun sp ch ngi. By
gi ti mi thy chic gh bn phi ca Nhng cn trng. Nhng mi ti dng cm
lnh. Ti ci:
- Cm lnh g, my anh n sang qu; cm giang on mi ng l cm lnh , anh.
Vn tnh t ni nh xa, Nhng ch ci. Khnh bo:
- Ch thin v lnh giang on ri .
Ti nhn Khnh ri nhn H:
- u c. Anh hi anh H xem, lnh giang on cc lm.
Nhng a tay v pha gh trng, mi ti mt ln na:
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 188

- Mi ch.
Lc ny ti mi cht nh, vi lc u:
- D, cm n anh, nhng ti xin li, ti n chay.
Nhng t v ngc nhin:
- Th ? ti bo nh bp lm cm chay cho ch. Mi ch ngi y.
Nhng a tay hi nhch chic gh trng ra mt t. Ti ng ln, i dn ra ca:
- D, cm n anh. Ti xung bp xin cht x-du.
Tuy ni nh vy, nhng khi vo bp, ti nh anh nh bp ra tha vi Nhng l ti
ti mi n; xin anh nh bp dnh cho ti t cm v x-du. Sau ti ra trc mi
chin hm, ngi lng l, nhn dng sng Saigon un khc trong hong hn chp chng.
Ngoi nhng ln ving thm tim-thy-nh hoc nhng chin hm ca Hi-Qun
Hoa-K, y l chuyn hi hnh u tin ca ti trn mt chin hm ca Hi-Qun Vit-
Nam.
T boong tu nhn xung mt sng, khong cch qu xa, khin ti nh v thm mt
mnh khng gian nho nh trong lng chic Fom. T chic ging treo, lom khom chui ra
pha sau ca chic Fom, ti ch cn hi khom xung mt cht l c th dng tay kha mt
nc mt ri hoc nu mt nhnh bo c nhng n bng tm.
Gi lng lng. Trong m thanh lao xao m h t hai bn b sng v ting my tu vi
vu, ti thy thiu ting r r, rt rt quen thuc t chic my truyn tin PRC25 trn
chic Command. Nhn quanh chin hm, mi th u ngn np, sch s, ti li lin tng
n lng chic LCM nhum mu bn dng sng o thuc qun Gia-Rai!
Trn mt sng lng l, on giang nh ang di ng ngc chiu, to nn nhng
ln sng long thong mu bc. Lc n gn ti mi nhn ra l on PBR. i vi
ti, hnh nh p nht l t trn trc thng, nhn on PBR lt nhanh trn nhng on
sng hp, b li pha xa mt sng cun n gia hai hng da nc qun qui. By gi,
trn dng sng ln, nhn on PBR n hin l m trong bng hong hn ti vn thy c
mt ci g rt hng v, rt lng mn.
Khi chin hm ra n bin, ti bt u cm thy kh chu. Da ngi vo thnh tu
vi cm gic ngy ngt, ti ngh n Minh v nhng ngy Minh i HQ 3. HQ 3 b th,
tin nghi, nhng sao Minh vn thy t qun hn chic Command nh b trn nhng dng
sng c sng th chc ch! i ch huy v gh Hm-Trng trng trng cho uy quyn
sao khng hp dn Minh bng nhng m ngi xm trn sn chin nh, tay bm n,
mt lom lom nhn vo bn hnh qun, tm v th mt n Ngha-Qun va ku cu!
Cu truyn tng trong Hi-Qun: Trn bin c, sau Thng- l Hm-Trng sao
khng li cun Minh bng nhng ln bay trc thng trong tm n ca ch th st
nhng im qun By gi th ti hiu!
HQ 505 n vnh Phan-Rang vo mt bui sng tri trong, bin l tng.
Theo hoch nh, ti s trn HQ 505, hai ngi n ng theo ti s vo b, thu xe
i ra Nhatrang ri em c my gia nh v li Phan-Rang. Nu khi h tr v m chin
hm chuyn xong s n v khng cn i bi na th h s ging mt tm vi mu lm
hiu v ti s nh Nhng cho xung b vo n.
Thy hai ngi n ng l v vui mng, ti a cho h t giy xp nh v dn:
- ng a gim giy ny cho Ba ti. C ch ca ti Ba ti mi tin. ng nh ni gim
vi Ba ti l ti ang ch y, trn tu ny
Ti cha ni ht cu, H bc vo, gi kh: Ch. Ngng ln, thy nt mt khc
thng ca H, ti lo u:
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 189

- D, c g vy, anh H?
- D, Hm-Trng cho bit tu khng c php i bi.
Ti vi ng ln, chy ra ca. Ti khng bit ti chy ra ca lm g? V s chy i
u? Nhng ra n boong tu, ti thy Nhng t i-ch-huy chy xung. Ti ta vo
khoanh dy thng, nhn bc chn vi v ca Nhng trn cu thang. n bn ti,
Nhng chm ri:
- ng Minh Ph--c Hong C Minh khng cho tu ti vo, ch .
- ng Minh ang u, tha anh?
Nhng ch mt chin hm ang neo gn trong vnh:
- ng y ang trn HQ 3 y.
Ti nhn HQ 3 vi v ngn ngm:
- By gi lm sao, anh Nhng?
- Ch vo ngh, c g ti s cho ch hay.
Ti ngi phch ln thng st cnh, gc u vo lng bn tay. Mt lc lu, ti n
vn giy cp ven thn tu, nhn xung lng bin xanh, c tm mt gii php trong trng
hp HQ 505 c lnh ri vng bin ny, nhng ngh mi khng ra.
Mt tri ln cao dn. Bng chin hm phn chiu vo mt nc long lanh. Gi xun
mun la vo khng gian cht hng mai cui ma khin ti ngh n nhng cnh mai
ni, mc trong k , ven lng Vnh-Hy. Nhng ln theo ghe Ch-Lc i tun, i kch,
hn ti cm nhn c tt c v p n s, mc mc ca nhng vng bin ngho; ,
ngi dn thc v ng theo nh mt tri; , khi cnh bum no gi ra khi, b li ngi
lng nh vi ting lao xao trong ngi trng lng lp xp th ngi v yn lng ngi v
li chic li cho chng trong ni thanh thn tt cng.
Nhng bui sng ven bin thng thng rt ti mt, yn bnh v lng l. Nhng
hm nay, quanh ti, tt c ang b khuy ng m ti no c hay! Trong khi ti ang hi
tng li nhng ngy Duyn-on 26 th nhiu ngi ang dn v pha bn ny chin
hm nhn vo b. Ti ng ngc nhn quanh. Bt ng mt s quan trao ti ng dm:
- Ch mun dng ng dm khng?
Ti thnh tht n ng ngn:
- D, chi vy, anh?
- N, ch nhn vo b i.
Anh tho si giy quanh c, trao ng dm cho ti. Ti nhn vo b v thy v s ghe
thuyn ang bi ra. Anh s quan hi:
- Ch thy g khng?
- D, ghe nhiu qu! Ti sao vy, anh?
- Khng. Ti mun hi ch c thy hai xe tng hay khng?
- D c, c. Tng g m ln qu vy, anh?
- T54 , ch.
V thch tm ti, trong nhiu trng hp, khi nghe tn loi v kh, ti c th phn bit
c l v kh ca ta hay ca ch. V vy, khi nghe T54, ti git mnh, a tay che
ming khi phi bt ln ting ku thng tht. Nh vy c ngha l Phan-Rang mt ri!
Ti khng cn hy vng g a gia nh ti n ni an ton c na. Ti lui vi bc,
ngi li trn thng st, khc! Khng bit bao lu sau , ti cm bit c ngi ng cnh.
Ti ngng ln. Nhng lng l nhn ti. Ti th di, ngng nghu qut nc mt vo tay
o. Nhng lc u:
- Ch vo trong ngh i. Khng lm g c na ri!
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 190

- Khi ton ghe n y, ti s thng lng mua hoc mn mt chic i
vo
Nhng ct li ti:
- Khng c. Ti khng th ch i nh vy.
- Anh gip ti, anh Nhng. Anh cng quen thn vi Ba M ti m.
- Ch Minh! Ti qu hai Bc lm, nhng trong tnh cnh ny ch khng th ri tu.
Ging cng quyt nh ra lnh ca Nhng khin ti nhn Nhng, thm nh: Ly
chng nh binh, sng gn my ng nh binh, ti ngay ch nghe ging ch huy khng h!
H v Khnh cng n khuyn nh ti:
- Nu Hm-Trng ch ri tu, ri c g lm sao Hm-Trng n ni vi
Commandant Minh. Ch thy khng?
Lm th no ti khng thy c iu ; nhng ti vn mun lm mt ci g cu
gia nh ti. Nh hiu c ti ngh g, Nhng nh nh:
- Ch gin th ti chu. Nhng nu c anh Minh y, ti ngh anh y cng khng
ch ri tu u.
Bit mnh lm phin nhiu ngi, ti sa son b mt tnh to khi bn tm nhng
ngi chung quanh.
Khi on ghe n gn, ti thy o ca nhiu qun binh chng c a cao, vy vy.
Bt ng ti nhn ra chin hm ang t t i hng. Ti ngc nhin, vi quay sang
Nhng th thy Nhng va n chn cu thang, sp bc ln i-ch-huy. Ti gi:
Anh Nhng. Nhng quay li. Ti tip:
- Anh khng vt my ng lnh trn ghe sao?
Ti thy dng nh Nhng ang th mnh hay l Nhng c nn ting th di ri
lc u:
- Ti c lnh khng vt ai c. Mt tu n y!
Trn nhng chic ghe trng trnh v sng, do HQ 505 to nn, nhng thn ngi gy
g ku go. V nhng i mti! Nhng i mt van xin, nhng i mt bun thm,
nhng i mt tht vng y bng rc ln nhng tia phn hn khi chin hm b mnh
mt vng cua ngt!
Gc u vo khoanh dy thng, ti khc tc ti v nhng oan khin, thm khc
ang ph chp xung tng phn t thng yu v nhng nghit ng ang ba vy on
ngi bi trn!
T bui sng hm , trong nhng ba cm bt ting ni, thiu hn n ci.
Dng nh ai cng cm thy mt ni au no , to ln lm, ang nng tm hn!
Khi Dng-Vn-Hm Nha-Trang HQ 505 va qua khi C-N mt cht, ti nghe tin
Dng-Vn-Hm Vng-Tu HQ 503 b Vit-Cng bn ngay i-ch-huy, gy t thng
cho bn nm ngi. Thy v t l ca H, ti t m hi. H th di:
- Mt trong cc s quan t thng ti i-ch-huy HQ 503 l th khoa kha ti. (Kha
s quan c bit).
Ti im lng. Kinh nghim ca HQ 503 v cc giang-pho-hm trn sng thuc min
Ty cho ti thy nhn xt : Hi-Qun m cn i tu th eo ch Th to t b ri,
cn lo g na l sai lm.
Gn n Phan-Thit, tin Tng Nguyn-Vnh-Nghi b bt khin mi ngi bn tn,
u lo hn. Ti nhn ra khi. Trong khong khng gian mnh mng ca bin t dng ti
tng nh ti c th thy li c hnh nh Tng Nghi v Minh ng trn m t cao
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 191

quan st trn a khi cuc tn cng ca Vit-Cng vo n th 9 cn ngn ngt khi, vo
mt bui sng khi hi nc t kinh Trm-Trm cn ng trn tng chic l non.
n Phan-Thit, HQ 505 neo v cho mt xung b a mt s quan vo Phan-
Thit n gia nh ca anh y.
Khi xung b tr ra, ti thy t xa mu vng m chi li trn mu bin xanh
nht. Lc a gia nh ca s quan ln tu ti mi nhn ra mu vng y l chic o c-
sa ca mt Ni-C. Khng hiu ti sao chic o c-sa ca Ni-C li khin ti nh n hnh
nh nhng tng ni trong cc cuc biu tnh xch ng v vt o vng ca v Tuyn-y
Pht-Gio bay lt pht bn thnh xe Jeep khi Thy li xe Jeep chy nh bay trn ng
Cng-L, Saigon!
m n. Phan-Thit b tn cng. Ha chu thp sng mt vng au thng. Ln
trong v s vt sng ng kim loi hoc xanh l nh mu mt ca thn cht, ti thy
nhiu vt sng tht ln, x khng gian theo hnh cu vng ri tan bin trong m.
T nh, ti c ngh ch c Nha-Trang v -Lt l hai ni ti yu mn. Nhng by
gi, thy tng tri n cy su vo vng t hp hi ny, ti au lng. T ti nghim
ra rng, v lng ngi eo hp, phn chia ranh gii, ch bt c vng t no bn b i
dng thm mu ny cng u l Qu-Hng ca ti c.
Dng-Vn-Hm Nha-Trang v n Vng-Tu vo mt bui snh nng nht.
Nhng cho ca-n a ti vo b.
Ca-n ri tu. Nhn li HQ 505, ti thy Nhng ang bc ln i-ch-huy. Nhng
dng li cu thang cht, a cao tay vy, cho ti. Ti cng vy tay cho Nhng.
Bng Nhng in ln nn tri xanh. Tht p!
Vo b, khi va t chn ln cu tu, ti lo o nh ngi say ru. Cc anh thy
th ci. Mt anh bo:
- Chc chsay t ri.
D ang chong vng ti cng phi bt ci:
- Say t? Ti cha nghe ng t bao gi c. My ng Hi-Qun lc no cng c
nhiu danh t rt l.
Cc anh ci, dn ti ngi ngh mt chc, trng thi bnh thng s tr li. Sau khi xe
n n ti cc anh mi tr li tu.
Nhn theo chic ca-n hng dn v pha chin hm 505, ti thm nh: Xin cm n
cc anh, cm n Dng-Vn-Hm Nha-Trang, cm n bin c cho ti chuyn vin du
cui cng thy Qu M qun qui trong cn au, nhn Qu Hng lm dn vo ci
cht!







Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 192

PH LC
DANH SCH CHIN HM V CHIN NH
HI-QUN VIT-NAM CNG-HA


Loi HQ Tn
Khu-Trc-Hm
DER Radar Picket Escort
HQ 1
HQ 4
Trn-Hng-o
Trn-Khnh-D
Tun-Dng-Hm
WHEC White High Endurance Cutter
HQ 2
HQ 3
HQ 5
HQ 6
HQ 15
HQ 16
HQ 17
Trn-Quang-Khi
Trn-Nht-Dut
Trn-Bnh-Trng
Trn-Quc-Ton
Phm-Ng-Lo
L-Thng-Kit
Ng-Quyn
H-Tng-Hm
PC Patrol Craft
PCE Patrol Craft Escort

HQ 02
HQ 04
HQ 05
HQ 06
HQ 07
HQ 08
HQ 09
HQ 10
HQ 11
HQ 12
HQ 14
Vn-Kip
Ty-ng
Ty-Kt
Vn-n
ng-a II
Chi-Lng II
K-Ha
Nht-To
Ch-Linh
Ngc-Hi
Vn Kip II
Trc-Li-Hm
MSF
Minesweeper Fleet YMS Auxiliary Motor
Minesweeper MSC Minesweeper Coastal
HQ 13
HQ 112
HQ 113
HQ 114
HQ 115
HQ 116
H-Hi
Chng-Dng
Bch-ng
Hm-T II
Chng-Dng II
Bch-ng II
Tr-Chin-Hm
LSSL Landing Ship Support Large
HQ 225
HQ 226
HQ 227
HQ 228
HQ 229
HQ 230
HQ 231
N-Thn
Linh-Kim
L-Vn-Bnh
on-Ngc-Tng
Lu-Ph-Th
Nguyn-Ngc-Long
Nguyn-c-Bng
Giang-Pho-Hm
LSIL Landing Ship Infantry
Large
HQ 327
HQ 328
HQ 329
HQ 330
HQ 331
Long-o
Thn-Tin
Thin-Kch
Li-Cng
Tm-St
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 193

Loi HQ Tn
Hi-Vn-Hm
LSM Landing Ship Medium
HQ 400
HQ 401
HQ 402
HQ 403
HQ 404
HQ 405
HQ 406
Ht-Giang
Hn-Giang
Lam-Giang
Ninh-Giang
Hng-Giang
Tin-Giang
Hu-Giang
Tu Du
YOG Gasoline Barge, Self-Propelled
HQ 470
HQ 471
HQ 472
HQ 473
HQ 474
HQ 475
YOG
YOG
YOG
YOG
YOG
YOG
Dng-Vn-Hm
LST Landing Ship Tank

HQ 500
HQ 501
HQ 502
HQ 503
HQ 504
HQ 505
HQ 800
HQ 801
HQ 802
Cam-Ranh
-Nng
Th-Ni
Vng-Tu
Qui-Nhn
Nha-Trang
M-Tho
Cn-Th
Vnh-Long
Tun-Duyn-Hm
PGM Patrol Motor Gunboat
HQ 600
HQ 601
HQ 602
HQ 603
HQ 604
HQ 605
HQ 606
HQ 607
HQ 608
HQ 609
HQ 610
HQ 611
HQ 612
HQ 613
HQ 614
HQ 615
HQ 616
HQ 617
HQ 618
HQ 619
Ph-Du
Tin-Moi
Minh-Hoa
Kin-Vng
Keo-Nga
Kim-Quy
My-Rt
My-Rt
Hoa-L
T-Yn
inh-Hi
Trng-Sa
Thi-Bnh
Th-T
Song-T
Ty-Sa
Hong-Sa
Ph-Qu
Nn-Trc
Th-Chu
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 194

Loi HQ Tn
Tun-Duyn-nh
WPB
Coast Guard Patrol Cutter
or Coast Guard Patrol Boat
HQ 700
HQ 701
HQ 702
HQ 703
HQ 704
HQ 705
HQ 706
HQ 707
HQ 708
HQ 709
HQ 710
HQ 711
HQ 712
HQ 713
HQ 714
HQ 715
HQ 716
HQ 717
HQ 718
HQ 719
HQ 720
HQ 721
HQ 722
HQ 723
HQ 724
HQ 725
L-Phc-Dui
L-Vn-Nga
Hunh-Vn-C
Nguyn-ao
o-Thc
L-Ngc-Thanh
Nguyn-Ngc-Thch
ng-Vn-Honh
L-nh-Hng
Thng-Tin
Phm-Ngc-Chu
o-Vn-ng
L-Ngc-Anh
Hunh-Vn-Ngn
Trn-L
Bi-Vit-Thanh
Nguyn-An
Nguyn-Han
Ng-Vn-Quyn
Vn-Din
H-ng-La
m-Thoi
Hunh-B
Nguyn-Kim-Hng
H-Duy
Trng-Ba
YWN
Yard Water Navy
HQ 9111
HQ 9112

AFDL
Auxiliary Floating Drydock, Light
HQ 9604



Loi Tn
Commandement
LCM Landing Craft Mechanized
LCVP Landing Craft Vehicle Personnel
LCU Landing Craft Utility
MLC Modified Landing Craft
FS
YTL
MLM
FOM
RPC River Patrol Craft
PBR River Patrol Boat
Soi-nh
Qun-Vn-nh
Trung-Vn-nh
Hi-Vn-nh
Tiu nh c th chy trn rung/sng.
Fleet Support
Harbor Craft
Minesweeping Launch
Truy-Kch-nh
Tiu-nh chy trn sng.
Giang-Tc-nh
Hi-Qun Vit-Nam Cng-Ha Ra Khi, 1975 195

PCF Patrol Craft Fast
WPB Coast Guard Patrol Cutters/Boats
PT Motor Torpedo Boats
Duyn-Tc-nh
Tun-Duyn-nh
Kinh-Tc-nh





TI LIU THAM KHO

Butler, David. The Fall of Saigon. New York: Simon and Schuster Company.

Croizat, Victor. Vietnam River Warfare. New York: Sterling Publishing Company.

Dougan, Clark; Fulghum, David; and the Editors of Boston Publishing Company. The Fall of the
South: The Vietnam Experience Series. Boston Publishing Company, 1985.

Marolda, Edward J. and Fitzgerald, Oscar P. The United States Navy and the Vietnam Conflict,
Volume II. Washington, D.C.: Department of the Navy, 1986.

Murphy, R.P.W. and Black, F. Edwin. The South Vietnamese Navy. U.S. Naval Institute
Proceedings, February 1973. Washington, D.C.: Department of the Navy.

Snepp, Frank. Decent Interval. New York: Random House, Inc.

Uhlig, Frank. Vietnam: The Naval Story. Annapolis: Naval Institute Press, 1986.

White, Jack M. ACTOV: The U.S. Navys Accelerated Turnover Program. U.S. Naval Institute
Proceedings, January 1970. Washington, D.C.: Department of the Navy.

Hi K ca K
Nguyt San i
Nguyt San a-Hiu
Hnh nh chin hm: PPS ca ng Nguyn An Cng Lt Sng.
Huy hiu cc n v: PPS ca ng V Hu San.
Huy hiu cc qun trng: Internet.

You might also like