NGOI NG

Khi nim v phn loi

Khi xem xt v th trng phn trc, chng ta cp vic la chn v tiu dng v sn xut
do ngi tiu dng v cc doanh nghip thc hin nu nh cc la chn khng c nh hng
n ngi th ba.
Tuy nhin, trong thc t, rt nhiu trng hp cc hot ng kinh t li c nhng tc ng ra bn
ngoi, gy thit hi hoc em li li ch mt cch ngu nhin (khng ch ) cho nhng ngi khng
tham gia vo cc qu trnh hot ng kinh t ; v cc thit hi hoc li ch ny u khng c
th hin trong gi c th trng, khng c tnh n trong cc quyt nh sn xut hay tiu dng.
Yu t ngoi ng xut hin khi mt quyt nh sn xut hoc tiu dng ca mt / mt s c nhn tc
ng trc tip n vic sn xut hay tiu dng ca nhng ngi khc m khng thng qua gi c
th trng. Ngoi ng c th xut hin gia nhng ngi sn xut vi nhau, gia nhng ngi tiu
dng vi nhau hoc gia ngi sn xut vi ngi tiu dng. Vn chnh yu ca ngoi ng l n
to ra cc li ch v chi ph khng c bi hon, khng c s tham gia ca bt k lung ti chnh
no.
Cc ngoi ng c th l tiu cc hay tch cc.
- Ngoi ng tiu cc ny sinh khi cc doanh nghip hoc c nhn gy ra tn tht, thit hi cho
ngi khc m khng phi thanh ton, bi thng cho nhng tn tht, thit hi ; Ni cch khc
ngoi ng tiu cc l khi hot ng ca mt bn p t nhng chi ph cho cc bn khc. V d mt
doanh nghip sn xut giy v bt giy thi nc bn xung sng m khng phi chu mt chi ph
no c, mc d vic thi nc ny gy nn nhng tn tht cho cc sinh vt di dng sng, lm
gim thu nhp ca ng dn v gy kh khn cho cc h tiu dng nc sng, gy ra mt s bnh
do s dng nc khng sch Lng cht thi vo sng cng ln th nhng tn tht gy ra cng
nhiu; R rng doanh nghip p t nhng chi ph cho ng dn v cc h tiu dng nc khi
a ra quyt nh sn xut ca mnh, tc l to ra ngoi ng tiu cc.
- Ngoi ng tch cc ny sinh khi cc doanh nghip hoc c nhn to ra li ch cho nhng ngi
khc m khng nhn c nhng khon th lao tho ng cho vic . V d mt h gia nh sa
sang li ngi nh ca mnh, xy bn trng hoa lm p cho c khu ph. Cc gia nh trong ph
c hng nhng tc ng tt p ny m khng phi tr mt khon no, cn ch nhn ca ngi
nh trn cng khng tnh n li ch ca xm ging trong quyt nh sa nh, trng hoa ca mnh.
Mt s v d khc v ngoi ng c nu trong bng sau y.
Bng 2.1: V d v ngoi ng

Ngoi ng tch cc Ngoi ng tiu cc
Ngoi ng
trong sn
xut
- Trng rng- Trng hoa hng cho
sn xut nc hoa- Sn xut sch
hn- Nui ong v trng nhn
- S dng phn bn, thuc tr su- nhim nc
thi t nh my ho cht- nhim khng kh do
nh my nhit in
Ngoi ng
trong tiu
dng
- Thu gom v chai- Sn sa nh ca-
Tim vc xin phng bnh- S dng li
ti nilon
- Ting n, bi do xe my- Ht thuc l trong
phng, ni ng ngi- S dng CFC trong my
iu ho nhit v t lnh - Cht ph rng
R rng, i vi mi trng, cc hot ng gy ra nh hng lm suy thoi mi trng, nhim
mi trng, suy gim cht lng ti nguyn v mi trng v.v chnh l cc hot ng to ra
ngoi ng tiu cc; Ngc li, cc hot ng gp phn phc hi, ci thin cht lng mi trng,
phc hi ti nguyn thin nhin, s dng tit kim ti nguyn thin nhin l cc hot ng to ra
ngoi ng tch cc.
Ngoi ng v tht bi th trng
Chng ta tm hiu v hiu qu Pareto (Li ch rng x hi), chng ta o li ch x hi nh tng s
li ch c nhn cn bin i vi nhng ngi tiu dng; chng ta cng o chi ph x hi nh l
tng s cc chi ph c nhn cn bin tt c cc ngun lc m cc nh sn xut phi thc hin. Khi
nh ngha ch li x hi v chi ph x hi theo cch , chng ta n gi nh rng mi mt giao
dch c nhn ch nh hng n li ch hoc gy chi ph i vi cc thnh vin kinh t trc tip
tham gia vo giao dch . Khi c cc ngoi ng, gi nh ny khng cn ng na. Cc ngoi ng
to ra cc li ch hoc chi ph cho nhng ngi khc m khng thng qua th trng, do khng
c phn nh qua gi c.
S c mt ca ngoi ng, d l tiu cc hay tch cc, trong bt c giao dch kinh t no cng lm
cho li ch hay chi ph ca c nhn v x hi thay i. V cc ng cung ca ngi sn xut c
xc nh ch bng chi ph c nhn ca h (ci m h thc s phi tr cho cc u vo), s hin din
ca chi ph ngoi ng c ngha l gi c th trng cha tnh chi ph x hi thc t ca sn xut
v tiu dng hng ho . Tng t nh vy, cc ng cu ca ngi tiu dng c xc nh
ch bng li ch c nhn ca h m khng tnh n li ch ngoi ng, c ngha l gi c th trng
cng cha phn nh ht ton b li ch x hi thc t ca vic tiu dng hng ho. Hu qu ca s
chnh lch v li ch v chi ph nh vy l s chch khi hiu qu Pareto, tc l xut hin tnh phi
hiu qu trong phn b ngun lc. iu ny c ngha l th trng tht bi trong vic cung cp
mc sn lng ti u v mt x hi vi mc gi hp l.
Chng ta c th minh ho tnh phi hiu qu ca th trng trong c hai trng hp sau.
Trng hp ngoi ng tiu cc
Trc ht chng ta xem xt li v d ca ngnh cng nghip giy. Gi thit rng cc doanh nghip
ca ngnh giy u phn b dc b sng v cng thi nc gy nhim dng sng.
Trong hnh 2.7 a, ng D th hin cu th trng v sn phm giy

Trong trng hp ny, n gin, chng ta gi nh rng li ch ngoi ng bng 0 (tc l khng
c ngoi ng tch cc) nn ng cu D cng ng thi va phn nh li ch c nhn cn bin ca
nhng ngi tiu dng giy va phn nh li ch x hi cn bin (tc l D = MPB = MSB).
ng cung S th hin chi ph c nhn cn bin ca vic sn xut giy cc mc sn lng khc
nhau, l nhng chi ph cho cc yu t u vo m ngi sn xut phi tr tin (v d lao ng,
vn, nguyn liu, cc dch v khc). Tuy nhin, trong qu trnh sn xut giy, cc doanh nghip
s dng dng sng lm ni x nc thi m khng phi tr tin, v th, chi ph ca vic x thi
ny khng c th hin trong bng cn i ti chnh ca cc doanh nghip v nh vy, cng
khng c phn nh trong ng cung ca ngnh giy. Nhng chng ta bit, vic x thi nc
xung dng sng qu kh nng hp th ca mi trng gy ra nhng chi ph thit hi cho cc
loi thu sinh, ng dn, nng dn Trong hnh 2.12a, chi ph thit hi c th hin bng
ng MEC, ng chi ph ngoi ng cn bin. Chi ph ny chnh l gi tr bng tin ca thit hi
do mt n v nhim ca ngnh cng nghip giy p t cho x hi (
Cn lu 2 c tnh quan trng ca ng MEC do nhim gy ra.Th nht, nhng mc sn lng
thp hn Qm, nhim c th rt nh v dng sng t phn hu cht thi, khng gy ra chi ph ngoi ng
nn MEC = 0. (Cng c nhiu trng hp MEC>0 ngay t n v sn lng u tin tc l MEC s xut
pht t gc to ).Th hai, ng MEC c coi l c dc dng; c ngha l vi mc hot ng
ln hn Qm, sn lng cng tng (c ngha l lng thi cng nhiu) th MEC cng tng vi tc ngy
cng ln. S d MEC tng nh vy l do nhim lm gim kh nng hp th thm cht thi ca mi
trng.
)
Nh cp phn trc, s phn b ngun lc c hiu qu, tc l t c ti u Pareto i
hi s cn bng gia MSC v MSB. Trong hnh 2.12 a, iu kin ny tho mn ti im E khi mc
sn lng l QS v gi sn phm tng ng l Ps. Nh rng chi ph x hi cn bin l tng s ca
chi ph c nhn cn bin v chi ph ngoi ng cn bin (MSC = MPC + MEC).
Tuy nhin, quyt nh sn xut ca cc doanh nghip ngnh giy li da trn c ch hot ng ca
th trng cnh tranh, tc l mc hot ng ti u ca ngi sn xut c quyt nh ti im B
khi mc sn lng l QM v MPB = MPC tng ng vi mc gi sn phm PM. Nh vy, th
trng tht bi trong vic t c mc sn xut ti u theo quan im x hi. C th hn, th
trng c xu hng sn xut nhiu hn so vi mc hiu qu ti u Pareto.
Vic cc doanh nghip sn xut mc QM thay v sn xut ti QS to ra mt s tn tht phc li
x hi (m ta gi l phn mt khng) bng din tch hnh tam gic EAB. Chng ta c th d dng
xc nh c phn tn tht ny khi so snh s chnh lch trong mc gia tng ca tng li ch x
hi (TSB) v s gia tng ca tng chi ph x hi (TSC) khi sn xut vt qu im ti u Pareto


NSB

=

Q

M

Q
S

(

MSC



MSB

)

.

dQ

By gi chng ta s xem xt trng hp ca mt doanh nghip bt k no trong th trng giy
ni trn.
Trong hnh 2.7b, ng MC th hin chi ph c nhn ca vic sn xut giy ti doanh nghip; V
doanh nghip l ngi chp nhn gi, nn ng gi PM ca th trng cng chnh l ng cu v
ng doanh thu cn bin (MR) ca doanh nghip. Doanh nghip s ti a ho li nhun ca mnh
bng cch sn xut ti mc sn lng q1, ti MC = MR = PM. Nhng v hot ng ca doanh
nghip cng gy ra nhng chi ph ngoi ng cn bin cho x hi, th hin bng ng MEC, nn
chi ph x hi cn bin do vic sn xut ca doanh nghip s l:
MSC = MC + MEC v mc sn xut ti u ca doanh nghip theo quan im x hi l ti q*,
MSC = MR = PM.

Nh vy, doanh nghip ny cng sn xut qu nhiu sn phm, x ra qu nhiu nc thi v
gy ra tn tht kinh t i vi x hi bng din tch EAB.
Tm li, d xt trng hp ca ngnh cng nghip hay mt doanh nghip c th th kt qu vn l
mt hot ng sn xut qu mc, thi qu nhiu cht thi vo mi trng v gy ra tnh phi hiu
qu kinh t. Ngun gc ca tnh phi hiu qu ny chnh l s nh gi sn phm khng phn nh ht
mi chi ph.
Trong hnh 2.7 a ta thy, gi th trng PP l qu thp, n ch phn nh chi ph cn bin c nhn ca
nhng ngi sn xut ch khng phn nh chi ph cn bin x hi.
Phn tch trn c ngha g v kha cnh mi trng? Cu tr li c v rt r rng: Gi s lng
cht thi x xung sng tng t l thun vi lng giy c sn xut ra, mc sn lng QM s to
ra mc nhim cao hn mc nhim sn lng ti u x hi QS. iu ny c ngha rng th
trng cnh tranh c xu hng lm suy gim cht lng mi trng. Trong di hn, do khng phi
chu trch nhim v nhim, ngi sn xut khng c ng c gim sn lng hoc tm kim cc
gii php lm gim lng cht thi. Li nhun cao do khng phi tr cho chi ph thit hi do nhim
gy ra s khuyn khch nhiu doanh nghip tip tc gia nhp ngnh sn xut, lm cho sn lng v
lng cht thi tip tc gia tng v vn mi trng ngy cng tr nn trm trng.
Trng hp ngoi ng tch cc
Ngoi ng tch cc to ra s chnh lch gia li ch c nhn v li ch x hi.
Hnh 2.13 minh ho v d ca vic trng rng. Rng c trng vi mc ch chnh l kinh doanh
g, tuy vy, vic c rng li to ra rt nhiu li ch khc cho x hi nh ci thin kh hu, hn ch
xi mn ra tri t, gim hn hn, l lt, bo v lu vc sng, bo v a dng sinh hc v.v, nh
c th ci thin ma mng, lm tng thu nhp ca nng dn, n nh i sng ca cc h s
dng nc sng
Chng ta gi nh l khng c chi ph ngoi ng nn ng MPC va l chi ph cn bin c nhn
va l chi ph cn bin x hi cho vic trng rng (tc l S = MPC = MSC). ng cu D th hin
li ch cn bin c nhn ca ngi tiu dng, l nhng li ch m ngi tiu dng nhn c t
vic s dng g.
Tuy nhin, nhng li ch khc ca rng to ra cho nhng ngi khc khng c tnh n trong
quyt nh tiu dng (tc l ngi tiu dng g khng sn lng chi tr cho nhng li ch m mnh
khng c hng) nhng li ch gi l li ch bn ngoi vi gi tr cn bin l MEB.

Trong hnh 2.8, li ch ngoi ng cn bin c th hin bng ng MEB, chnh l gi tr bng
tin ca nhng li ch do vic trng rng em li cho nhng ngi khc trong x hi. Nu vy, li
ch cn bin x hi s l tng s ca li ch c nhn cn bin v li ch ngoi ng cn bin (MSB =
MB+MEB).
iu kin cn bng gia MSC v MSB t c hiu qu ti u Pareto trong phn b ngun lc
t c ti im E khi mc trng rng l Qs v mc gi tng ng l Ps. Trong khi , quyt nh
ca ngi trng v tiu th sn phm rng da trn c ch th trng cnh tranh, tc l mc ti u
c nhn c quyt nh ti im B khi mc trng rng l QM v MB = MPC, tng ng vi
mc gi PM. Nh vy, th trng tht bi trong vic t c mc hot ng kinh t ti u theo
quan im x hi. C th l th trng c xu hng sn xut t hn so vi mc hiu qu ti u
Pareto.
Din tch tam gic EAB l mc tng thm ca li ch rng x hi (Tng li ch - Tng chi ph) khi
tng mc sn xut v tiu dng t QM ln QS. Ni cch khc, chnh din tch tam gic ny phn
nh li ch tng ln ca x hi, y chnh l "phn c khng" ca x hi.
Tnh phi hiu qu xut hin bi cc c nhn khng c hng tt c cc li ch ca vic trng v
s dng rng. Do , PS l qu cao khuyn khch hot ng kinh t mc mong mun ca x
hi. Cn c tr cp thay i chi ph - li ch nhm khuyn khch mc trng rng c hiu qu.
Mc tr cp c hiu qu ti im ti u c tnh bng chnh gi tr ca MEB, chnh l PS - PN.

S dng cc tiu chun trong chnh sch mi trng.
Cc tiu chun l mt trong nhng gii php c bn ca Nh nc s dng gim thiu nhim.
xc nh cc tiu chun phi tun th thng qua nhiu th tc kh di dng bao gm cc nghin
cu khoa hc v hng lot cc qu trnh nh gi. V d M xc nh cc tiu chun mi
trng c quan bo v mi trng (EPA) c giao nhim v xem xt li ton b nhng nhim v
ny v a ra kin ngh chnh thc lm th no xc nh c cc nh mc chun, trn c s
nh mc chun c quc hi quy nh thc hin v c EPA theo di v kim sot.
Cc loi tiu chun mi trng.
Trong khun kh ca lut bo v mi trng cc nh mc chun c xc nh, thng chng
c qui nh r theo mt trong hai cch, hoc l da trn cc nh mc chun ca cng ngh hoc
da trn c s nh mc chun mc thi ( performance - based standard). Nh hm ca tn gi,
cc tiu chun da vo cng ngh qui nh mt dng kim sot gim thiu p dng cho tt c cc
ngun gy nhim , trn thc t thc hin cng vic ny, c quan bo v mi trng chu trch
nhim trong vic nghin cu cng ngh sn c v nh gi hiu qu ca chng theo nhng tiu
chun nht nh c quy nh r trong lut. Nhng tiu chun cho php cc c s sn xut
gy nhim c c hi la chn cng ngh tt nht, ng c khuyn khch l rt r rng nhm m
bo gii hn c th v pht thi nhim thng qua vic kim sot mc gii hn y t c bng
cch no. V d gim mc pht thi Sulfudioxinde M, c quan bo v mi trng yu cu
tt c cc nh my nhit in s dng nhin liu t l than phi s dng h thng kh bi, buc
tng nh my phi t c cng mt mc thi cho php theo cng quy nh ca cng ngh.
Mt loi tiu chun mi trng c th thay th khc l da trn c s chun thi. Nh vy, chun
mc thi l quy nh gii hn mang tnh php l v lng cht thi ti a mt doanh nghip c
php thi vo mi trng. Nu doanh nghip no thi qu gii hn cho php th tu theo mc
vi phm c th b pht hnh chnh hoc truy cu trch nhim php l.
Tiu chun da trn c s chun thi qui nh r mc pht thi i vi tt c cc ch th gy
nhim nhng khng quy nh cng ngh c s dng t c mc chun thi . Bng bin
php s dng chun thi m bo tnh linh hot hn so vi tiu chun da trn cng ngh, to ra
c ch mm do cc c s gy nhim c th tu chn bin php gim thiu nhim.
C s l lun xc nh chun mc thi.

Trong hnh 2.16 mc thi c hiu qu S = W*, c chn lm chun mc thi l mc ti u ni
trn. Chun mc thi bo m vic cc doanh nghip s thi mc cho php nu khng mun vi
phm php lut.
Khi ch n thun quy nh chun mc thi, chi ph mi trng ca doanh nghip s chnh l chi ph
lm gim lng thi t Wm v W*, chnh l din tch tam gic W*EWm trong hnh 2.16.
Nh nc c th kt hp s dng cng c chun mc thi vi cc cng c khc nh pht, ph x
thi nh s cp phn sau. Nu vy, chi ph mi trng ca doanh nghip s thay i.
Trong thc t, nu khng c thng tin v MAC v MDC, chun mc thi quy nh c th cao hn
hay thp hn W*, tc l khng t c mc nhim ti u. Mt khc v cc doanh nghip c cng
ngh sn xut v cch qun l mi trng khc nhau, li phn b cc khu vc a l c c im
mi trng nn rt khc nhau nn chun mc thi hiu qu cn c quy nh ring r. Vic lm
ny s gy ra chi ph hnh chnh rt tn km, v th Nh nc c th quy nh mt mc chun thi
chung thng nht cho mt s doanh nghip thuc cng mt ngnh, mt khu vc (ta gi l chun
mc thi ng nht - Uniform Standard). Nh nc cng c th cn c vo mc thi hin ti ca
cc doanh nghip ra quy nh mi hng phi ct gim bao nhiu % lng thi ca mnh.
ngha Kinh t ca vic s dng cc tiu chun
Trong vic s dng cc tiu chun c hiu lc, trong cha ng hai hm kinh t quan trng.
Th nht l mc m nhng tiu chun ny c t ra, y l mt vn ht sc quan
trng v nhng tiu chun ny gip xc nh nhng mc tiu ca cht lng mi trng. V d nh
tiu chun t ra cho mc pht thi CO2 xc nh mc c th chp nhn c i vi nhng
cht gy nhim c hi cho x hi . Xt v kha cnh kinh t, vn cn xem xt y l liu
mc chun t ra c t hiu qu phn b khng. Nu khng t c iu , c ngha l x
hi ang mt dn nhng phc li hu hnh.
Th hai l trn c s cc tiu chun, s c nhng cch ng x nh th no i vi ngun gy
nhim. Nhng chnh sch c th thc thi lin quan n cc cng c kim sot, c th l gii hn
mc nhim hay cc loi thu, ph thi.Vic la chn khng nhng ch quyt nh liu cc
mc tiu t ra c tnh thc tin hay khng m cn phi xt ti c t c chi ph hiu qu hay
khng, nu khng t c iu c ngha l cc ngun lc kinh t ang b lng ph, ngha l
chnh ph phi gnh chu nhng chi ph khng ng c.
Thu nhim ti u (thu Pigou)
5.2.1 Thu nhim v mc tiu ti a ho phc li x hi
Theo cch tip cn nhim ti u th nht va nu trn, ngi gy nhim cn phi gim sn
lng v mc ti u x hi. to c mt ng c kinh t cho ngi gy nhim thay i mc
sn lng ca mnh, cn phi buc h chu y chi ph x hi ca vic sn xut, bao gm c chi
ph c nhn (nguyn vt liu, nh xng, vn, lao ng) v chi ph ngoi ng mi trng.
Pigou a ra tng v vic nh thu i vi nhng ngi gy nhim(
Arthur C.Pigou (1877-1959) l gio s kinh t chnh tr ti trng i hc Cambridge t 1908-1944.
tng v thu nhim ca ng c cp ln u nm 1920 trong tc phm "Kinh t hc
phc li"
). Nguyn tc nh thu do Pigou nu ra l: "Mc thu nhim tnh cho mi n v sn phm gy
nhim c gi tr bng chi ph ngoi ng do n v sn phm gy nhim gy ra ti mc sn lng ti u
x hi Q*".
Nu k hiu mc thu l t*, ta c t* = MEC(Q*)
Loi thu ny nhm mc ch buc nh sn xut phi "ni ho cc ngoi ng" v iu chnh mc
hot ng ca mnh v sn lng ti u x hi, v th ngi ta gi l "thu nhim ti u". Ngi
ta cng gi l thu Pigou k nim ngi c cng u tin xut ra loi thu ny.

Ti sao thu Pigou li l ti u? Liu rng vic p dng thu c t c mc tiu ti a ho phc
li x hi hay khng?
Trong trng hp khng c ngoi ng, chng ta s c
NSB = TB - TC
Trong : NSB: li ch rng x hi (hay phc li x hi)
TB: tng li ch do tiu dng hng ho
TC: tng chi ph c nhn ca vic sn xut
iu kin ti a ho NSB l MB = MC s t c ti sn lng QM. Nh rng MB th hin bng
ng cu v MC l ng cung i vi hng ho. Nu xut hin yu t ngoi ng, phc li x hi
thay i, lc :
NSB = TSB - TSC
V khng c li ch ngoi ng, TSB = TB;
Do c chi ph ngoi ng nn TSC = TC + TEC. Nh vy, mong mun ca chng ta by gi l
Max NSB = TB - (TC + TEC) (1)
Mc tiu ny s t c nu
dNSB
dQ

=

dTB
dQ



dTC
dQ



dTEC
dQ

=

0

tc l: MB - MC - MEC = 0
hay MB = MC + MEC (2)
Khi iu kin ny tho mn, chng ta s t c mc sn lng ti u x hi Q*, v th, c th vit
li (2) l:
MB(Q*) = MC(Q*) + MEC(Q*) = MSC(Q*) (3)
Nu ta nh thu t* = MEC(Q*), (3) s tr thnh:
MB(Q*) = MC(Q*) + t* (4)
v mc tiu maxNSB vn hon ton t c.
Sau khi nh thu, ng cung s dch chuyn vo trong. iu ny c th hin trn th l
ng cung mi (St = MC + t*) ct ng cu ti E, tng ng vi mc sn lng Q*.
Sau khi thc hin thu, thng d ngi tiu dng s l din tch tam gic P*AE, cn thng d ngi
sn xut l din tch tam gic CP*E (hay cng chnh bng din tch OBD = OP*ED - BP*ED)
Vn t ra l liu rng thu c to ra mt gnh nng chi ph mi cho ngi sn xut hay khng?
Cu tr li l khng v nu ta coi chi ph mi trng l mt loi chi ph u vo nh cc chi ph khc
th vic ngi sn xut phi tr tin cho chi ph y l tt nhin. R rng l, khi cha p dng thu,
ngi phi tr chi ph mi trng l ngi b nhim; cn sau khi p dng thu, ngi gy nhim
phi tr khon chi ph .
5.2.2 Thu nhim v mc tiu ti a ho li nhun ca ngi sn xut
Hy nh li th 2.10 m chng ta cp khi ni v mc nhim ti u. Chng ta s xem thu
Pigou c tc ng nh th no n li nhun v hnh vi ca doanh nghip.

Khi cha p dng thu, mt doanh nghip vi ng MNPB nh hnh v 2.18 a, s sn xut ti
Qm v gy nhim mc Wm ln nht, li nhun ca doanh nghip lc ny l din tch OAQm.
Khi p dng thu t* c ngha l vi mi n v sn lng u ra, doanh nghip u phi tr mt
khon thu t* cho Nh nc. Ti mc sn lng Q*, tng s thu m doanh nghip phi np l din
tch Qot*EQ* v li nhun sau thu ch cn l t*AE.
Gi s nu doanh nghip ny sn xut thm mt n v sn lng vt qu Q*, li nhun cn bin
m hng thu c do vic sn xut thm s nh hn mc thu t* m doanh nghip phi tr cho
n v sn phm thm v vic ny s lm cho li nhun ca doanh nghip gim xung nh hn
t*AE. Ngc li, doanh nghip cng khng c gng gim sn lng xung mc nh hn Q* v ti
li nhun cn bin sau khi tr i thu vn cn dng, tc l doanh nghip vn cn c hi tng
tng li nhun nu gia tng mc sn lng.
Nh vy, bng cch nh thu t* = MEC(Q*) doanh nghip s c mt ng c kinh t sn xut ti
mc sn lng Q* l mc ti u i vi x hi v v vy cng to ra mc nhim ti u W*.
Chng ta cng c th biu din s dch chuyn ca ng M nh trong hnh (b). ng li nhun
c nhn rng cn bin sau thu s l Mt = M - t*. R rng ng li nhun mi ny ct trc
honh ti Q* v tng li nhun l din tch OBQ* s bng ng din tch t*AE trong hnh a.
Nu th hin nhng iu trn di dng hm s ton hc, ta c:
- Trc khi c thu, mc tiu ca doanh nghip l ti a ho li nhun
max = TR - TC
s t c khi tho mn iu kin
' = MR - MC = 0,
tc l M = 0 hay MR = MC. Mc sn lng Qm tho mn iu kin .
- Sau khi p dng thu, doanh nghip vn theo ui mc tiu ti a ho li nhun
max t = TR - (TC + T)
Trong : T l tng s thu phi np, bng t*.Q
iu kin cn cho ti a ho hm ny l:
't = MR - MC - t* = 0, tc l MNPB - t* = 0 hay MR = MC + t*
Trong iu kin th trng cnh tranh hon ho th MR = P, do P = MC + t*
5.2.3 Mt s vn lin quan n p dng thu nhim ti u
Trong thc t, vic xc nh ng mc thu t* cn thit l rt kh khn v chng ta khng c
thng tin v MNPB v MEC. Khi , mt mc thu t no c ban hnh c th ln hn hoc nh
hn t* v nh vy vic p dng thu t s khng t c mc tiu ti u i vi x hi.
Mt vn gy nhiu tranh ci l, mc d thu Pigou gp phn a mc sn lng v nhim v
mc ti u x hi nhng cch nh thu nh vy c v khng cng bng lm v ngi gy nhim
phi tr nhiu hn mc chi ph ngoi ng mi trng m h gy ra cho x hi.

Trong hnh 2.19 ny, chi ph ngoi ng mi trng ch l din tch a nhng ngi gy nhim phi
tr tng s thu bng din tch (a + b)
Tuy nhin, nhiu nh kinh t li cho rng lp lun v s "khng cng bng" ch ng trong trng
hp doanh nghip c quyn ti sn v mi trng. Trong trng hp doanh nghip khng c quyn
ti sn v mi trng, khon thu (a + b) s bao gm c vic chi tr cho chi ph mi trng v chi
tr cho quyn s dng cc ngun lc mi trng vn l khan him, tc l (a + b) bao gm c chi
ph thc v chi ph c hi ca vic s dng mi trng.
Nh cp phn trn, thu nhim nh vo tng n v sn phm c sn xut ra m
khng cn c vo lng cht thi gy nhim thc t c thi ra mi trng. Hn ch ca cch
nh thu ny l n khng to ra c nhng ng c khuyn khch cc doanh nghip sn xut
sch hn gim lng cht thi cng nh khng khuyn khch doanh nghip tm kim cc gii
php tt hn x l hay hu b cht thi.
Ph x thi
Ph x thi l mt loi ph nh vo lng cht thi thc t ca ngi sn xut. y cng l mt
dng thu Pigou, chng ta c th gi l ph pigou. xc nh mc ph tnh trn mi n v cht
thi, ngi ta cn cn c vo chi ph cn thit lm gim n v nhim , tc l MAC ni
trn. Khi p dng ph x thi, ngi gy nhim s c phn ng ph hp nhm ti thiu ho chi
ph ca mnh.
Chng ta s xem doanh nghip vi ng MAC = 72 3Q (trong Q l lng pht thi) nh trong
hnh 2.2.5 di y s phn ng nh th no vi mt mc ph F.

Khi cha c s can thip ca Nh nc, doanh nghip thi 24 n v cht thi v khng chi ph mt
ng no cho vic gim thi.
Gi s Nh nc yu cu phi gim thi trit 24 n v, cn c vo cng ngh gim thi v yu
cu np ph mc quy nh ca nh nc c tnh ti u vi mt mc ph l 30$/n v cht thi,
doanh nghip c th c nhng la chn khc nhau nh c tnh ton trong bng 2.4 di y:
Bng 2.2: Cc la chn gim thi v chi ph ca doanh nghip


Tng chi ph gim thi (TAC) Tng ph (TF)
Tng chi ph mi
trng (TAC +
TF)
Phng n 1
Khng chi ph
gim thi
0 30$ x 24 = 720$ 720$
Phng n 2 Gim
thi ton b
12x72$x24=864$ 0 864$
Phng n 3 np
ph 14 n v (ti
mc c MAC = F).
Chi ph gim thi
10 n v.
12x30$x10=150$ 30$ x 14 = 420$ 570$
Tt nhin doanh nghip c th c nhiu phng n la chn khc m mc thi khng phi l 14
n v. Chng ta c th d dng thy c l bt c phng n la chn no khc vi phng n
3 trn s u c tng chi ph ln hn 570$. Mt doanh nghip mun ti a ho li ch ca mnh s
chn phng n cc tiu ho tng chi ph.
Trn thc t, vi mi mc thi cao hn 14 n v, chi ph cn bin ca vic gim thi thp hn mc
ph phi np nn vi mt khon chi ph gim thi nh doanh nghip c th trnh c vic np ph
30$ cho mi n v cht thi.
Nhng vi nhng mc thi nh hn 14 n v, do MAC ln hn mc ph F = 30$ nn doanh nghip
s thch np ph thi hn l b tin ra x l cht thi.
Cui cng th doanh nghip s thi 14 n v, np mt tng s ph bng din tch b v gnh chu
mt tng chi ph gim thi bng din tch a nh trong hnh v.
Qua vic phn tch mt v d nh trn, c th thy rng, nu mun t c mt mc thi xc nh
no , th Nh nc cn quy nh mc ph thi bng ng MAC ca chnh n v cht thi .
Nh vy, theo cch tip cn nhim ti u th hai ni trn, mc ph ti u (hay mc ph c hiu
qu) s c xc nh ti mc thi W*, ti F = MAC = MDC.

Thc t khi p dng cng c ny, cng ging nh chun mc thi, do khng c thng tin v
MAC v MDC nn mc ph quy nh c th cao hn hoc thp hn F* v v th kt qu l mc thi
cui cng s khng trng vi mc ti u W*.
Bn cnh , tit kim chi ph hnh chnh, Nh nc cng c th quy nh mc ph thi ng
nht (Uniform Fee). Nu p dng mc ph thi ng nht, mt gii php c hiu qu v chi ph (chi
ph thp nht) i vi x hi s t c bi l chi ph cn bin ca vic gim n v thi cui cng
ca tt c cc doanh nghip s bng nhau v bng chnh mc ph, tc l MAC1 = MAC2 = F.
Minh ho 2.2: THU PH NC THI.
iu 6: Mc thu ph bo v mi trng i vi nc thi quy nh nh sau.
1. Mc thu ph bo v mi trng i vi nc thi sinh hot c tnh theo t l phn trm (%)
trn gi bn 1 m
3
(mt mt khi) nc sch, nhng ti a khng qu 10% (mi phn trm) ca
gi bn nc sch cha bao gm thu gi tr gia tng. i vi nc thi sinh hot thi ra t cc
t chc, h gia nh t khai thc nc s dng (tr h gia nh nhng ni cha c h
thng cp nc sch), th mc thu c xc nh theo tng ngi s dng nc, cn c vo s
lng nc s dng bnh qun ca mi ngi trong x, phng ni khai thc v gi cung cp 1
m3 nc sch trung bnh ti a phng.
2. Mc thu ph bo v mi trng i vi nc thi cng nghip tnh theo tng cht gy nhim
c quy nh nh sau:
STT
CHT GY
NHIM
MC THU(ng/kg cht gy nhim c trong
nc thi)
Tn gi K hiu
Ti
thiu
Ti a
1 Nhu cu xi sinh ho ABOD 100 300
2 Nhu cu xi ho hc ACOD 100 300
3 Cht rn l lng ATSS 200 400
4 Thu ngn AHg 10.000.000 20.000.000
5 Ch Apb 300.000 500.000
6 Arsenic AAS 600.000 1.000.000
7 Cadmium Acd 6000.000 1.000.000
Ngun:Ngh nh ca chnh ph v ph bo v mi trng i vi nc thi. S 67/2003/N-CP.
Ngy 13 thng 6 nm 2003.
S la chn gia chun mc thi v ph thi trong qun l mi trng
Thc t p dng cc cng c chun mc thi v ph x thi cho thy, mt s quc gia, trong mt
s trng hp cc nh qun l da nhiu hn vo chun mc thi trong khi mt s quc gia khc
li s dng rt thnh cng cc loi ph thi iu tit mc thi.
Vy, l do kinh t g lm cho ngi ta a thch cch ny hay cch khc. Cc nh kinh t
chng minh rng, trong trng hp thng tin hon ho, ni chung cc nh qun l a thch dng
cng c ph thi hn so vi cng c chun mc thi. Tuy nhin, khi khng c thng tin, s a
thch s cn tu thuc vo vic cn nhc chi ph - li ch ca tng trng hp c th. Chng ta s
xem xt cch la chn ca cc nh qun l trong c hai trng hp, khi thng tin hon ho v khi
thng tin khng hon ho.
5.4.1 Trng hp thng tin hon ho
Khi thng tin hon ho tc l chng ta hon ton xc nh c MAC v MDC v mc thi ti u
cng nh mc ph cn thit t c mc thi ti u . V d sau y s cho thy trong trng
hp thng tin hon ho, cc nh qun l a thch s dng cng c ph thi hn.
Gi s c hai doanh nghip gn nhau, qu trnh sn xut cng to ra cht thi nh nhau v vic
x thi ca h gy ra nhng thit hi tng t nhau i vi mi trng. Tuy nhin do s dng cc
cng ngh sn xut khc nhau nn lng thi hin ti v chi ph cn bin gim thi ca 2 doanh
nghip ny khng ging nhau.
Trong hnh 2.2.7 di y, MAC1 v MAC2 l hai ng chi ph gim thi cn bin ca hai doanh
nghip. Gi s vi thng tin y ngi ta xc inh c hm chi ph gim thi cn bin ca
doanh nghip 1 v doanh nghip 2 nh sau:
MAC1 = 6500 50 Q1
MAC2 = 10000 40 Q2

Hin ti doanh nghip 1 thi 130 n v cht thi / nm, doanh nghip 2 thi 250 n v cht thi /
nm. Nh vy, nu khng c s can thip ca c quan qun l mi trng, tng lng thi ca 2
doanh nghip l 380 n v / nm. Gi s Nh nc mun gim tng lng thi ca 2 doanh nghip
xung cn 200 n v / nm tc l gim tng lng thi 180 nv / nm. t c mc tiu mi
trng nh vy, c quan qun l mi trng c th thc hin mt trong hai gii php; mt l cho
php cc doanh nghip thc hin theo quy nh tiu chun pht thi S = 100 n v / doanh nghip /
nm, hai l mt mc ph thi 4000 $ / n v thi. Tuy nhin cc Nh Qun l cng cho rng mc
tiu kinh t phi t c l cng tit kim chi ph gim thi cho x hi cng tt (chi ph x hi l
tng chi ph gim thi ca 2 doanh nghip cng li).
Chng ta s th hin cc kt qu v mi trng v kinh t ca hai cch la chn trong bng 2.5 sau
y.
Bng 2.3: Cc la chn gii php gim thi v chi ph ca x hi

Chun mc thi Ph thi
Tng lng gim thi 30 + 150 = 180 80 + 100 = 180
1
2
1
2
Chi ph gim thi doanh nghip 1
x 1500 x 30 = 22.500$ x 4000 x 80 = 160.000$
1
2
1
2
Chi ph gim thi doanh nghip 2
x 6000 x 150 = 450.000$ x 4000 x 100 = 200.000$
Tng chi ph x hi gim thi 472.500$ 360.000$
Nh vy, c 2 cch thc hin chnh sch u t c mc tiu mi trng nh nhau l gim 180
n v pht thi nhng vic s dng ph thi s tit kim cho x hi (472.500 - 360.000) =
112.500$/nm.
Nh thc hin ph thi, doanh nghip 2 s tit kim c chi ph gim thi (450.000 - 200.000) =
250.000$/nm so vi tun th chun thi. Doanh nghip 1 tuy phi tng chi ph gim thi (160.000 -
22.500) = 137.500$/nm nhng nh th li khng phi np mt khon ph (4.000 x 50) =
200.000$/nm nn vn thch t chi ph gim thi hn. Li ch rng ca doanh nghip 1 khi thc
hin gim thi thm 50 n v na l (200.000 - 137.500) = 62.800$/nm. n y chng ta thy
r ti sao mt quy nh mc ph thi 4.000$ li c a thch hn quy nh mt chun mc thi 100
n v / nm. Ni chung trong iu kin thng tin y , ph x thi thng c a thch hn cc
chun mc thi, bi v:
Th nht, so vi chun mc thi, ph thi t c hiu qu kinh t cao hn (tit kim chi ph gim
thi) trong khi cng t c hiu qu mi trng nh nhau.
Th hai, ph thi khuyn khch cc doanh nghip hng hi p dng cc bin php gim thi (nh
thay i cng ngh, thit b qun l ni vi tt, tit kim nng lng, nc, x l cht thi) trong
chng mc no cc chi ph cho vic ny vn cn thp hn mc ph v v th c th cn gim c
mc thi nhiu hn na.
Th ba, khi p dng trong thc t, nu Nh nc yu cu cc doanh nghip phi np ph th ph x
thi cn em li ngun thu ng k c th s dng cho cc chng trnh bo v mi trng hoc
cc chng trnh x hi khc.
5.4.2 Trng hp thng tin khng hon ho
Thng tin khng hon ho s gy ra tnh trng khng chc chn v cc chi ph gim thi cn bin v
chi ph thit hi cn bin, dn n vic xc nh chun mc thi v/hoc ph thi thp hn hoc cao
hn mc cn thit t nhim ti u. C th hn, c th ni rng thiu thng tin s dn n vic
ban hnh cc quy nh v chun thi hay ph thi khng hiu qu v gy ra nhng ph tn gia tng
cho x hi. Chng ta gi l s tht bi ca chnh sch.
Cc nh hoch nh chnh sch v cc nh qun l tt nhin khng mun c s tht bi v chnh
sch. Tuy nhin, trong trng hp thiu thng tin, iu ny l kh trnh khi. Cc nh hoch nh
chnh sch mi trng s a thch s dng mt cng c no nu bit rng vic s dng cng c
gy ra ph tn gia tng cho x hi nh hn so vi khi s dng cng c khc.
Chng ta hy xem xt trng hp khi thiu thng tin v chi ph gim thi. Gi s ng chi ph thit
hi cn bin c dc (gi tr tuyt i) ln hn so vi dc ca ng chi ph gim thi cn bin.
Gi s tip rng MAC thc t c th hin bng ng MACT trong hnh 2.28 nhng v thiu thng
tin nn ta ch c s liu MACE nh hn MACT.

Hnh 2..23: S la chn gia chun mc thi v ph thi khi khng c thng tin
Vi s liu thng tin c c, nh hoch nh chnh sch c th ban hnh mt chun mc thi ti
WS nh hn mc ti u W*. S chch khi mc thi ti u W* s to ra s gia tng trong tng chi
ph mi trng i vi ton x hi, th hin bng din tch EAB trong hnh v trn.
Nu cng vi thng tin nu, vic ban hnh mt mc ph thi s dn n kt qu l doanh nghip
s thi ti WF thay v W* v thit hi rng gy ra cho x hi s bng din tch ECD trong hnh v.
V MDC c dc ln hn dc ca ng MAC nn din tch ECD s ln hn din tch EAB,
hay ni cch khc, thit hi x hi do vic ban hnh mt chun mc thi khng ti u nh hn thit
hi x hi do vic ban hnh mt mc ph thi khng ti u gy ra. V nh vy th cc nh hoch
nh chnh sch s a thch s dng cng c chun mc thi hn.
Trng hp ngc li, nu dc ca MDC nh hn dc ca MAC th cng c ph thi li t ra
u th hn v c cc nh hoch nh chnh sch a thch hn.
Trong thc t cn c th xy ra rt nhiu trng hp khc lin quan n vn thiu thng tin.
Khi khng c thng tin hon ho, vic p dng chun mc thi s n nh mc thi xc nh nhng
chng ta khng th xc nh chc chn chi ph ct gim cht thi v n mc . Trong khi ,
nu p dng ph thi, chng ta li hon ton khng chc chn v lng thi thc t s l bao nhiu.
Nh vy, cng c chnh sch no, ph hay chun thi, c a thch hn cn tu thuc vo bn
thn s khng chc chn, vo hnh dng v c dc ca cc ng chi ph cn bin.
Vn kh khn trong thc t l cc nh hoch nh chnh sch, cc c quan qun l mi trng
c th khng bit v dc tng i ca cc ng MAC v MDC hoc c th khng c mt
nim g v s tng quan (ng bin hay nghch bin) ca cc ng ny v v th kh nng tht
bi v chnh sch s c th xy ra nhiu hn.
Giy php x thi c th chuyn nhng
Nm 1968, nh kinh t hc ngi Canaa l Dales ln u tin a ra ngh v mt c ch trong
mt s lng nht nh "quyn gy nhim" (bng vi mc nhim m x hi mong mun) c
th c mua i bn li gia nhng ngi gy nhim.
"Quyn gy nhim" ca cc doanh nghip s c ghi nhn bng cc "giy php x thi" do c
quan qun l mi trng ban hnh. Gi s c quan qun l mi trng xc nh tng mc nhim
cho php l 100 n v, h s pht hnh 100 giy php, mi giy php tng ng quyn c
thi 1 n v nhim. Doanh nghip ch c php thi trong phm vi s lng giy php mnh c.
Nhng v c th mua bn, trao i giy php nn doanh nghip no mun thi nhiu hn s phi
mua thm giy php t nhng doanh nghip khng c nhu cu s dng. Ngc li doanh nghip
no c kh nng gim thi tt c th tha ra mt s giy php v c bn s giy php tha .
Ni chung doanh nghip nn bn giy php khi chi ph gim nhim cn bin ca h thp hn gi
giy php v ngc li, nn mua giy php nu chi ph ny cao hn gi giy php. Nh vy ng
MAC thc t tr thnh ng cu i vi giy php gy nhim. ng lc ca th trng giy php
chnh l c ngi mua v ngi bn giy php u c li; ng thi tng chi ph gim thi ca ton
x hi s gim xung.
V d, c hai doanh nghip A v B trong qu trnh sn xut thi ra SO2 gy nhim mi trng.
Mc thi hin ti ca mi doanh nghip l 60 tn, nh vy tng lng thi m mi trng phi chu
ti l 120 tn, vi mc qu b nhim, mc nhim ti u ch c th l 60 tn, trc thc t
Nh nc quyt nh s phn phi cho mi doanh nghip 30 giy php, tng ng vi quyn c
thi 30 tn cht thi, nu thi vt qu quy nh cho php th phi c giy php thi chng minh
cho quyn pht thi ca mnh, mt khc sau khi cc doanh nghip c giy php thi trong tay h
c quyn trao i mua bn. Vic mua bn giy php gia A v B s din ra sau khi 2 doanh
nghip ny nhn thy c hi trao i do chi ph gim thi cn bin ca h c s chnh lch nhau.
Giao dch trn th trng c th dn n quyt nh v mt mc gi giy php l 20$/tn. Doanh
nghip B do c chi ph gim thi cn bin thp hn s gim i 40 tn cht thi thay v ch gim c 30
tn theo s cho php ca s giy php m B c, v th lng thi ca B by gi l 20 tn v B c
th bn i 10 giy php khng cn s dng n na. Ngc li doanh nghip A c MAC cao hn s
quyt nh mua thm 10 giy php ca B c quyn thi 40 tn cht thi v nh vy A ch cn
x l 20 tn cht thi. Tng chi ph gim thi i vi x hi gim i so vi vic phn phi giy
php ban u, c A v B u c li nh vic mua bn giy php
Hnh 2..24: Mua bn "quyn c gy nhim"
S thay i li ch v chi ph do vic mua bn giy php c tnh nh trong bng 2.5 sau:
Bng 2.5: So snh chi ph gim thi trc v sau khi c giy php thi

Doanh nghip A Doanh nghip B
12x15$x30T=225$

12x30$x30T=450$
I. Chi ph gim thi lc ban u

12x20$x40T=400$
12x20$x20T=200$
II. Chi ph gim thi sau khi mua bn giy php

- Tr i khon bn giy php 0 20$ x 10 = 200$
- Cng vi khon mua giy php 20$ x 10 = 200$ 0
Tng chi ph gim thi v mua bn giy php 200 + 200 = 400$ 400 - 200 = 200$
III. Thu li do mua bn giy php 450 - 400 = 50$ 225 - 200 = 25$
Nh c mua bn giy php m tng chi ph gim thi i vi x hi gim c 75$, trong A
c li 50$ v B c li 25$. Phn c li ca 2 doanh nghip ny c th hin bng din
tch hnh tam gic c gch cho trong hnh ( 2.30)
Cng c giy php x thi c th chuyn nhng kt hp c nhng u im ca h thng chun
mc thi v ph x thi. Vic pht hnh mt s lng nht nh giy php s c tc dng nh chun
mc thi, bo m cho cc doanh nghip khng thi nhiu hn mc cho php. Mt khc gi giy
php trn th trng s c tc dng nh mt mc ph thng nht, l c s ti thiu ho chi ph x
hi ca vic gim thi do bo m nguyn tc cn bng chi ph cn bin cu vic gim thi.
Quyn c bn giy php vi gi xc nh bi cu trn th trng s to ra ng c khuyn khch
cc doanh nghip gim thi nhiu hn c giy php tha m bn. Trong mt s trng hp,
gim thi c th tr thnh ngnh kinh doanh mi ca doanh nghip.
Tr cp
Tr cp thng c s dng trong nhng trng hp v nhng khu vc m c kh khn
ng k v kinh t. Tr cp ca Nh nc c th p dng cho cc hot ng to ra ngoi ng tch
cc nh trng rng, x l nhim Nguyn nhn dn n vic tr cp l do trong cc hot ng
ny li ch c nhn thng thp hn li ch x hi; do chi ph m cc c nhn chp nhn b ra
tin hnh cc hot ng trn khng t mc cn thit i vi x hi.
Nh nc c th iu chnh mc hot ng c nhn v n mc hiu qu x hi thng qua mc
tr cp c xc nh ng bng chnh lch gia li ch cn bin x hi v li ch cn bin c nhn
(tc l bng li ch ngoi ng cn bin).
Tuy nhin, trong nhiu trng hp thc t, tr cp ca Nh nc khng t c hiu qu mong
mun, nht l i vi cc hot ng m li ch c nhn mu thun vi li ch x hi, v d nh tr
cp cho cc doanh nghip gy nhim nhm khuyn khch hn ch nhim. Trong cc doanh
nghip ny, nu khng c s gim st cht ch ca c quan chc nng, tr cp s khng c
hch ton ton b vo chi ph gim nhim, m mt phn s c dng h thp chi ph c nhn
trong sn xut nhm tng li nhun. Kt qu l tr cp vn khng lm gim nhim n mc ti u
x hi m li kch thch tng s lng doanh nghip gy nhim v tng mc nhim c th tng
ln.
H thng t cc - hon tr v vic ti s dng rc thi
Nu ngi tiu dng hoc ngi sn xut khng phi tr chi ph hoc phi tr rt t cho vic vt b
rc thi (chng hn h ch tn thi gian v cht cng sc b rc vo thng) th h s thi ra qu
nhiu rc thi. Chi ph thi rc ca c nhn cc h gia nh ni chung l khng i hoc tng chm.
Ngc li chi ph x hi ca vic rc bao gm c chi ph thu gom v cc chi ph mi trng do
rc vt ba bi (nh lm mt m quan thnh ph, cc tn thng c th c do mnh thu tinh v
cc vt sc nhn gy ra) c xu hng tng nhanh khi mc thi gia tng.
Chng ta s biu din ng chi ph c nhn v x hi ca vic thi rc trong hnh 2.31di y.
Nu khng phi chi ph cho vic vt rc, cc h gia nh s thi rc mc ti a, v d nh trong
hnh 2.31l 12 n v / tun.
Vic thu gom, phn loi ti ch hoc ti s dng c th c thc hin bi mt doanh nghip
ca Nh nc hoc t nhn. ng chi ph cn bin ca vic ti s dng rc MCR hnh 2.31
c c t phi sang tri, c ngha l khi lng rc thi l 12 n v th khng c vic ti s dng
v chi ph cn bin ti s dng bng khng. Khi lng cht thi gim xung tc l lng ti s
dng tng v chi ph cn bin (v tng chi ph) ca vic ti s dng cng tng (
).
Lng ti s dng hiu qu l 6 n v, ti , chi ph cn bin ca ti s dng rc MCR bng chi
ph cn bin x hi ca vic thi rc MSC (lng thi l 6 n v)
Lng thi hiu qu x hi ny thp hn lng rc s pht sinh t th trng t nhn (8 n v
thi).

Hnh 2..25: Mc thi rc ti u v 1h thng t cc - hon tr
Mt gii php c s dng thnh cng nhiu nc trn th gii khuyn khch vic ti s
dng l tin t cc c th c hon tr li. Trong h thng t cc - hon tr, ngi tiu dng
phi tr mt khon tin cho ch ca hng khi mua cc sn phm m sau c th ti ch, ti s
dng (nh bia, nc ngt ng trong chai thu tinh, c quy t, my git c); khon tin ny s
c hon li nu sau , ngi tiu dng em tr li thu tinh, c quy t cho ca hng hoc
mt im thu gom no ti ch, ti s dng.
Vic phi t cc v c th nhn li tin to ra chi ph c nhn b sung ca vic vt rc, l chi
ph c hi ca vic khng ly li c tin. Mc tin c th c hon li cho mi n v thi l d
lm cho chi ph vt rc tng t MC ln (MC + d). V nh vy, vi chi ph thi rc cao hn, cc c
nhn s gim mc thi v tng mc ti s dng n mc ti u x hi.
H thng t cc - hon tr, ngoi u im iu tit mc thi rc v ti u x hi nh nu trn,
cn c mt u im khc na, l to ra mt th trng sn phm ti s dng. nhiu ni, cc
doanh nghip nh nc v t nhn cng nh rt nhiu lao ng trong khu vc kinh t phi chnh
thc chuyn mn ho vo hot ng thu gom, mua bn v vn chuyn vt liu c th ti s dng.
Khi th trng ny ln hn v c hiu qu hn th cu v vt liu ti s dng s tng ln so vi cu
v vt liu nguyn cht, v th s lm tng tc ng tch cc i vi mi trng.
K qu bo v mi trng.
K qu bo v mi trng l vic c nhn hay t chc trc khi tin hnh hot ng sn xut hay
kinh doanh c xc nh l gy ra nhng thit hi cho mi trng phi c ngha v gi mt khon
tin hoc kim kh qu, qu hoc cc giy t tr gi c bng tin (gi chung l tin) vo ti khon
phong to ti mt t chc tn dng m bo thc hin ngha v phc hi mi trng do hot
ng sn xut hay kinh doanh gy ra theo quy nh ca php lut.
Nhng lnh vc hot ng sn xut, kinh doanh thng s dng hnh thc k qu mi trng l
khai thc khong sn, khai thc rng hay mt s cc ngun ti nguyn khc m vic khai thc
i hi phi c phc hi li nhng mt mt cu cc thnh phn mi trng.