L Vn Tho Nguyn Minh Qun Nguyn Tn Lc Trng Cng Hu Phm Hu Ngh Phm Thy Vi Trnh M Din
K THUT TRNG V CHM SC NHN TIU DA B Hc phn: Cy n tri NN361
A. Gii thiu Nhn c tn khoa hc l Euphoria longana hay Dimocarpus longan, thuc h Sapindaceae. Trong 100g tht qu cha: 109,0 calo; 1,0g protein; 0,5g cht bo; 12,38-22,55% ng tng s; +28,0 I.U. Vit A; 43,12-163,70mg Vit C; 196,5mg Vit K,...Nh vy, qu nhn ngoi cc cht khong th ng, vitamin C v K kh cao l cc cht dinh dng rt cn cho sc khe ca con ngi, thch hp vi n ti. Nhn ti v nhn ch bin l mt hng gi tr c th trng tiu th c trong v ngoi nc. Nhn min Nam c xut khu sang cc nc nh Trung Quc, i Loan, Campuchia, Lo, .. Ging nhn tiu da b cn c gi l Tiu Hu. y l ging c trng ph bin do c kh nng sinh trng rt cao. Nng sut n nh, cy 8-10 nm tui c nng sut trung bnh 120-180kg/cy/nm. Trng lng qu trung bnh 8-12g. Tht qu mu trng c, dy tht 5-6 mm, t l % tht/qu 60-65%, Brix 20-23%. Cu trc tht: kh ro, dai. Mi v ngt trung bnh, t thm. YU CU SINH THI Nhit : Nhn thng c trng ch yu trong v t 15-28o Bc v Nam ca xch o. Nhit bnh qun hng nm 21-27oC thch hp cho cy sinh trng v pht trin. Lng ma: Nhn cn lng ma thch hp hng nm khong 1300-1600mm. Lc cy ra hoa gp thi tit nng m, tnh ro c li cho vic th phn, u qu tt v nng sut s cao. nh sng: Nhn cn nhiu nh sng, thong. Trong qu trnh sinh trng v pht trin, cy nhn thch hp vi nh sng tn x hn nh sng trc x. nh sng chiu c vo bn trong tn gip cy pht trin v thng sai tri, nh sng cn gip u tri, v bng v v ngt, ngon. Nc: Nhn l cy a m nhng khng chu ng v rt d nhy cm vi vic ngp nc ko di. Ngc li, nu gp kh hn trong thi gian di s lm cho cy sinh trng chm, ra hoa v u tri kh khn. t ai: t ct pha tht, t , t ph sa c thnh phn c gii nh thch hp cho vic trng nhn hn trn cc loi t khc. Cy nhn sinh trng tt trong iu kin t thot nc, ti xp, pH nc khong 5,5-6,5.
B. Cch nhn ging, tiu chun chn ging tt 1. Cch nhn ging: 1.1 Chit cnh: y l phng php nhn ging ph bin nht trn nhn, thi im chit tt nht l vo u ma ma. Chn cnh chit trn cy m c nng sut cao, phm cht tt, sinh trng tt, khng nhim su bnh hi quan trng. Chn cnh chit c ng knh 0.8-1.5cm, chiu di t 0.5-0.8m, ty ging. Dng dao bn khoanh v cnh 1 on di t 0.5-1 cm cch ngn cnh 0.5-0.8m ty ging, co sch v (c th dng cht kch thch ra r thoa pha trn vt khoanh), dng bao nylon b ch khoanh li, khong 1-2 tun th tin hnh b bu. Vt liu b bu c th l r lc bnh, bt x da. Khong 1,5-2 thng sau khi b bu s ra r, khi r th cp ra u v chuyn sang mu vng lt th ct xung gim n khi cy ra c 1 t t v bt u gi th c th em trng. 1.2 Ghp mt : Phng php ny c p dng trong trng hp cn thay i ging nhanh t ging nhn c phm cht km sang ging c nng sut cao v phm cht ngon. T cc gc nhn c sn, s ghp ging cn ghp vo. Trng hp ny thng p dng kiu ghp ch U hoc ch H. Dng dy PE qun kn mi ghp, sau 2-3 tun tho dy ra, khong 5 ngy sau tin hnh ct ngn gc ghp. Hin nay phng php ghp cnh trn nhn cng c p dng rng ri nhn nhanh cc ging nhn c phm cht tt, nng sut cao ph bin ra sn xut.
Hnh : Thay ging mi trn cy nhn bng phng php mt 2. Tiu chun cy ging tt: Thn cy thng, vng chc. Chiu cao cy ging t 80 cm tr ln (i vi cy ghp), t 60 cm tr ln (i vi cy chit). ng knh cnh ging t 1,0-1,2 cm (o cch vt ghp khong 2 cm v pha trn i vi cy ghp), t 0,8 cm tr ln (o cch mt gi th bu m 10 cm i vi cy chit). C 2 hoc hn 2 cnh (i vi cy ghp) v cha phn cnh hoc c hn 2 cnh (i vi cy chit). C 1-2 t lc mi sinh ra sau ghp hoc chit. S l trn thn chnh hin din y t v tr chiu cao cy n ngn. L trng thnh, xanh tt v c hnh dng, kch thc c trng ca ging. C. Thit k vn 1. o mng ln lp Vng t thp nh BSCL cn phi o mng ln lp nhm x phn, mn v nng cao tng canh tc. Lp c chiu rng trung bnh 7-8 m, mng rng 2-3 m, su 1-1,5 m. Vng t cao phi chn ni c ngun nc ti cho cy nhn vo ma nng.
Hnh. Lp trng nhn BSCL 2. Trng cy chn gi: Khi qui hoch vn nhn nn trng cy chn gi hn ch vic rng hoa, tri trong ma ma bo. Hng cy chn gi c trng dc theo pha ngoi, thng gc vi hng gi.
Hnh: Hng cy chn gi bo v vn 3. Khong cch trng: Trng cy trong vn c th theo kiu hnh vung, hnh ch nht, hnh nanh su hoc theo ng vnh nn cho vn i vng i ni. Khong cch trng cy thng thay i t 4-8m ty vo ging, t ai v m hnh trng. Ging nhn Tiu da b l ging sinh trng rt mnh nn c th trng tha hn so vi cc ging nhn khc.
Hnh : Khong cch cy l 7 m (cy c ta cnh hng nm nn cha giao tn lc 7 nm tui) i vi vng t BSCL c th trng vi khong cch 5 x 4 m hoc 6 x 5 m. Sau 7-10 nm, khi cy giao tn th ta bt cy gia (b 1 cy, cha 1 cy) trnh cnh tranh nh sng. Tng t, nhng vng t min ng Nam B, min Trung v Duyn hi Nam Trung B c th trng nhn vi khong cch trn.
D. K thut trng v chm sc: 1. Thi v trng: Vng BSCL, ng Nam B v Ty Nguyn bt u trng nhn khi ma ma n nh, thng t thng 6-7 hng nm. 2. Chun b h v cch trng: ng Bng Sng Cu Long: nn lm m trn t c ln lp, m t p thnh hnh trn ng knh khong 0,6-0,8 m, cao thng l 0,3-0,6 m. t p m c trn vi 100-200 g hn hp NPK 16-16-8, 0,5 - 1,0 kg vi, 15-20 kg phn hu c hoai v tro tru, 10-20g Regent st trng. Khi trng dng dao ct y bu, t cy xung gia m v mt bu bng vi mt m, sau rch theo chiu dc ca bu ko bao nilon ln v lp t li nn t xung quanh, cm cc gi cht cy con. Sau dng rm hay c kh y kn m. Ti nc gi m cho cy mi ngy mt ln nu nng kh, nu c ma th ngng ti. 3. T gc gi m: Hng nm nn p thm t hay bn ao vo chn m. Vo ma nng cn ph kn xung quanh tn cy bng rm, thn u hay c kh. Phi ph cch xa gc nhn 20 cm phng nm bnh gy hi.
Hnh : T gc gi m cho nhn vo ma nng
4. Lm c v trng xen Khi cy nhn cha khp tn cn lm sch c xung quanh gc theo ng knh tn cy, thng thng lm 4-5 t/nm kt hp mi ln bn phn. C th trng xen mt s loi cy khc trong vn nhn ly ngn nui di. Nn trng xen cy h u ci to t v to ngun phn hu c cho cy nhn.
5. Ti nc: Cn cung cp nc thng xuyn trong ma nng khi cy cn nh, nht l trn vng t pha ct rt d b thiu nc. Cy trng thnh chu ng kh hn kh hn nhng phi cung cp nc vo cc giai on cn thit trong v nhn. Hnh: Lm c xung quanh gc nhn Hnh: Trng xen u trong vn nhn
Hnh: Ti nc cho nhn bng h thng ti phun di tn cy. Nn ti nc cho cy t khi bt u ra hoa, tri pht trin v sau khi thu hoch. Bt u ngng ti ngay khi x l ra hoa cho cy. n khi cy va nh hoa th tin hnh ti nc tr li. Nu trong thi gian ngng ti thy c triu chng cy thiu nc th c th ti nh cho cy. Tuy nhn c th chu ng c ngp trong thi gian ngn nhng cy pht trin km, do cn thot nc kp thi. 6. Ta cnh v to tn 6.1 To tn Khi cy cn nh cn ta b ngn cy cch mt t khong 0,8-1 m v nhng cnh dy c, cnh vt, cnh an cho nhau, trn thn cy. Tuyn chn li 3-4 cnh phn b u theo cc hng, cch nhau 10-20 cm. Cnh th nht nn cch mt t 50-80 cm. Sau khi trng 12-18 thng tin hnh ta b nhng cnh mc thng ng, cnh hng vo gia tn cy, cnh b che khut mc gn gc,...nn theo nh hng to dng cy c mt b khung c bn thng thong. 6.2 Ta cnh Vic ct, ta cnh cho cy thng thong gip cc cnh trong tn cy c th nhn c y nh sng lm cho qu trnh quang hp ca cy c y . Mc ct ta cy nhn cn ty thuc vo ging, tui cy, trng thi sc khe ca cy, ma v, c th quyt nh n au hay ct nh. Sau khi thu hoch xong cn ct b ng lot nhng t mang tri hay khng mang tri v trc nhm to ra b tn u v ng lot. Ct b nhng cnh b su bnh, cnh mc nm bn trong tn.
Hnh: Ct t cnh sau khi thu hoch 7. Bn phn Dinh dng l yu t chnh nh hng n s hnh thnh tri (ngoi tr cc yu t nh thi tit, nhit v lng ma). Bn phn hp l s lm cho nng sut c n nh. Thiu phn, c bit l thiu m v kali s lm cho tri rng, tri nh v cm mng. Vic cung cp phn cng ging nh ti nc nh hng trc tip n sut v, c bit l s pht trin ca chm hoa, s ra tri v thi k sinh trng, ra t v sau. Liu lng phn bn cho nhn cn cn c vo ln ca cy, sn lng qu hng nm, ging v mu m ca t bn phn. 7.1 Bn phn thi k kin thit c bn i vi cy 1-3 nm tui: sau khi trng cy nhn bt u ra t t non th 2 th bn phn. Nm u tin cy cn nh nn pha phn vo nc ti, phi ti cch gc 20-25 cm trnh phn lm chy r. Hng nm bn thm phn hu c hoai mc 5-10kg/cy. Bng 1: Khuyn co bn phn cho cy nhn thi k kin thit c bn Tui cy (nm) S t bn (t/nm) Phn m Phn Ln Phn Kali N Ur P2O5 Super ln K2O KCl 1 4 - 5 100 217,4 50 303,0 100 166,7 2 3 - 4 200 434,8 70 424,2 150 250,0 3 4 300 652,2 100 606,1 200 333,3
7.2 Bn phn thi k khai thc i vi cy trn 3 nm tui: s lng phn bn k trn tng dn t 20-30% mi nm v s ln bn c chia ra nh sau: Ln 1: Sau khi thu hoch tri 1 tun bn: 60%N + 60%P2O5 +25% K2O. Ln 2: Trc khi cy ra hoa 5 tun bn: 40% P2O5 + 25% K2O. Ln 3: ng knh qu khong 1cm bn: 40%N + 25% K2O. Ln 4: Trc khi thu hoch tri 1 thng bn: 25% K2O. - Hng nm cn bn thm phn hu c hoai mc khong 10-20kg/gc/ nm hoc bn phn tro tru, xc thn u, v u. *Ch : - Ty tnh hnh sinh trng, nng sut nhn ca v trc m gia gim lng phn bn NPK cho v nhn k tip. - Trc khi cy ra hoa, nu bn phn khng hp l (nhiu m) th rt d dn n cy ra t qu mnh, c ch qu trnh phn ha mm hoa. Do trong giai on ny cn phi gim bt m, gia tng hm lng ln v kali l sm thun thc v tr hoa sm. 7.3 Phng php bn phn - Vng BSCL: Cuc rnh xung quanh gc theo hnh chiu tn cy, su 10-20 cm cho phn vo lp t li ti nc. 7.4 Phun phn bn qua l: b sung dinh dng kp thi cho cy, c th dng hnh thc phun phn bn qua l. - Sau khi thu hoch, ct ta cnh xong, c th phun mt s loi phn bn qua l c hm lng m cao nh N-P-K: 30-10-10, 40-4-4, 33-11-11,...nhm gip cho b l mi ra u v khe mnh. - Sau khi khoanh v khong 4-7 ngy, thc y l mau thun thc v sm tr, c th dng mt trong cc loi phn bn qua l nh Bloom Plus (Schultz) N-P-K:10-60-10 (20gr/10 lt nc) hoc MKP 0-52-34 (50gr/10 lt nc). Khng nn xt cc loi phn bn qua l c hm lng m cao vo lc ny v c th dn n s xut hin l non mi, cy tip tc ra l, khng ra hoa hoc hoa ra khng u, d hnh thnh bng l (trn chm hoa c mang l) v nhng l non mi ny s cnh tranh dinh dng vi hoa, tri non. - Trong giai on t khi tri non cho n trc lc thu hoch, b sung thm dinh dng, c th s dng cc loi phn bn qua l c hm lng m v kali cao nh N-P-K:13-10-21, 10-0-35, 25-10-17,5 . 8. X l ra hoa trn ging nhn Tiu da b: 8.1 Mt s kinh nghim v k thut cn thit khi x l ra hoa:
- Cy nhn Tiu da b 2 nm c th cho c 3 v qu. Tuy nhin, t l ra hoa t nhin l rt thp, cho nn phi tin hnh bin php x l ra hoa. K thut khoanh v trn cy (cn c gi l khc cnh) x l cho cy ra hoa l k thut chnh yu. - Sau khi thu hoch qu v trc tin hnh bn phn, loi b nhng cnh cn ci, v hiu. - Khi l nhn ca t th 2 c mu xanh t chui (thng gi l l la, dng dao hay sa khoanh v vng trn quanh thn cnh. Ch khoanh v trn nhng cnh chnh v nn li 1-2 cnh thng c gi l nhnh th c nha luyn nui cy. - Vt khoanh rng khong 1.5-2 mm (i vi cnh nh), 3-5 mm (i vi cnh ln), dng dy nilon qun cht nhiu vng vo ch khoanh. T lc khoanh v n khi cy nhn ra hoa khong 20-35 ngy (ty vo tui cy), thi gian ny khng c ti nc cho cy. Khi thy chm hoa nhn nh ra c khong 5 cm th tho b dy v bt u ti nc tr li. - Nn kt hp vi bn phn (t l 1:1:1), xit nc (trong ma kh) to iu kin cy d ra hoa. Bn thiu kali cy s cho nhiu hoa c. - Sau 5-7 ngy, kt hp phun Nitrt kali (0,5%), Atonik hay Dekamon (1cc/lt) cy d ra hoa. Phun NAA (5-10 mg/l) cng gip cy cho nhiu hoa lng tnh hn. - Vo 2 thng sau khi khoanh cnh, hoa n v th phn. Nn hn ch phun thuc tr su cn trng gip hoa u tri. Sau khi tri u, cn x l thuc tr bnh ngn nga bnh thn th (dng Mancozeb, Manzate), thi tri (Curzate, Ridomyl). Bn phn nui tri 1 2 v 2,5 thng sau khi tr hoa. Tri chn khong 3 3,5 thng sau tr. - Vic kch thch ra hoa cho nhn tiu da b c nh vn Bn Tre tm tt theo phng chm : Kha c-lt da . V cy nhn Da b sinh trng rt mnh nn nhnh nhn rt mau lin da. Nu khoanh v qu ngn nhnh s b lin da trc khi nhn ra hoa, nu khoang v qu di nhnh khng lin da c lm cht cnh. Hnh : Giai on l la trn cy nhn Tiu da b
Hnh : Khoanh v trn thn cnh trn cy nhn Tiu da b
8.2 Cc giai on pht trin trong mt v nhn trn ging nhn Tiu da b c th tm tt nh sau - Ta cnh Khoanh cnh : 60-90 ngy (2-3 ci t) - Khoanh cnh Chun b ra hoa : 30-35 ngy. - Ra hoa u qu : 25-30 ngy. - u qu Thu hoch : 90-105 ngy. Tng cng: Thi gian t lc khoanh v n thu hoch tri nhn: 5 - 5,5 thng.
QUI TRNH X L RA HOA TRN NHN TIU DA B - Ta cnh khoanh cnh : 60-90 ngy - Khoanh cnh nh bng : 30-35 ngy - Nh bng Rt nhy : 25-30 ngy - Rt nhy Thu hoch : 90-105 ngy
8.3 Mt s nguyn nhn hn ch s thnh cng khi x l ra hoa trn cy nhn Tiu da b: - Giai on khoanh v: khng t nh vn tin hnh khoanh v cho cy khng ng thi im m li x l qu sm (l non cn mu trn t) hoc qu tr (l chuyn sang mu xanh m) nn t l thnh cng thp. Tin hnh x l ra hoa cho cy qu sm ngay ci t th nht, lc ny cy cha hi phc kp sau giai on mang tri v trc, cy c b l khng kho, l nh dn n s hnh thnh bng yu, tri nh. Nhng nu i n ci t th 3, 4 mi khoanh v th cng kh x l cho cy ra hoa ng lot v cng v sau th cy ra t cng khng tp trung, t khng u. - Chiu rng ca vt khoanh: c nhiu trng hp cht cnh hoc cht c cy xy ra l do khi khoanh v cho cy ra hoa khng t nh vn to ra mt vt khoanh qu ln. Hoc nh trng hp khi cy cha kp ra hoa th hai du vt khoanh lin nhau do chiu rng ca vt khoanh qu nh. - V tr khoanh v: khoanh v gc thn chnh hay trn cnh cp 1 nhng li khng cha "nhnh th" cho cy hoc li nhng cnh qu nh, nhng cnh pha di, cnh nm bn trong tn cy dn n trng hp cy cht trc khi ra hoa. - Bn phn khng hp l: bn hoc phun cc loi phn bn qua l qu nhiu m trong giai on x l ra hoa cho cy dn n cy d ra l hoc hnh thnh bng l. - Ti nc: trong giai on x l cho cy ra hoa m li ti nc qu nhiu hoc do iu kin thi tit nh ma nhiu, ma lin tc th cy li tip tc ra l. - Ct ta cnh: ct ta cnh nhiu qu s lm cho cy m nhiu chi, hnh thnh nhiu chm hoa, nng sut cao trong v ny nhng li gim ra hoa trong v ti. - Phng tr su bnh: khng phng tr su bnh kp thi in hnh nh su c gn l nn l non trn t b bin dng, gn l b chy en, nh hng n kh nng sinh trng, hnh thnh t mi. 9. Tng u qu, hn ch rng qu non 9.1 Tng u qu Dng Progibb (GA3) liu lng 0,1g/10 lt nc hoc H3BO3 1,0g/10 lt nc, phun vo cc thi im trc khi cy n hoa, 30% hoa n v cy va u qu s lm tng t l u qu. 9.2 Khc phc hin tng rng tri non: vn phi trng cy chn gi, ti nc, bn phn y , phng tr su bnh v phun cc ch phm chng rng qu non nh: CRT, Thin Nng,... t khi tri c ng knh 0,3 - 0,5 cm. 10. Ta tri trn chm: Vic ta tri gip gia tng kch thc, tri to, gim hin tng ra tri cch nm, chm tri s c tri ng u v ln. Tin hnh ta tri sau khi kt thc thi k rng tri sinh l, lc ny tri non ang vo giai on khong 4-6 tun sau khi u tri, kch thc tri khong bng ht u nnh. Ta nhng tri b su bnh, tri d hnh, tri u ngn ca chm. 11. Bao qu Bin php n gin l dng li, ti chuyn dng bao qu hoc ti nha PE c c nhng l nh sao cho nc khng ng y ti trong qu trnh bao qu. Thi im bao tt nht l tri c ng knh 1cm. Ch phng tr su bnh trc khi bao qu.
E. Phng tr su bnh 1. Su hi 1.1 Su c gn l (Acrocercops hierocosma Meyr) Phng tr: Ta cnh cc t ra lc tp trung d kim sot. Phun thuc trong giai on cy ra t non bng cc loi thuc nh: Fenbis, Sagomycin, Cymbus, Applaud hoc cc loi thuc gc cc tng hp khc.
Hnh : Triu chng su c gn l nhn Hnh : Su v nhng su c gn l nhn 1.2 Su c tri (Conogethes punctiferalis (Guene)) Phng tr: V sinh vn bng cch thu gom nhng tri b nhim em tiu hy. Ct ta cnh sau khi thu hoch cho vn thng thong. Dng by n vi nh sng en (Black light) by trng thnh. C th s dng bao tri gim thit hi. Phun thuc nu c 1% s tri trong vn b tn cng, c th dng cc loi thuc nh Vovinam, Fenbis, Karate, Polytrin, Baythroid, Fenbis, Cymbush. Ch thi gian cch ly ca mi loi thuc bo m an ton cho ngui s dng.
Hnh : Thnh trng su c tri Conogethes punctiferalis 1.3 B xt (Tessaratoma papillosa (Drury)) Phng tr: Ta cnh cc t hoa v t non ra tp trung. Dng vt bt B xt trng thnh vo sng sm. Trong t nhin c cc loi thin ch nh kin vng, ong k sinh c th tn cng trng b xt, do vy nn to iu kin thun li cho thin ch t nhin pht trin nhm hn ch bt s gy hi ca b xt. Phun thuc khi thy mt s b xt cao, c th dng c loi thuc nh Vovinam, Secsaigon, Confidor, Fastac, Sherpa...
1.4 Rp sp (Pseudococus sp.) (Aleurodicus dispersus) (Nipaecoccus sp.) Phng tr: Phun nc vo tn cy ra tri rp. Nn ta b nhng tri b nhim giai on u trnh s nhn mt s rp sp. Tm dit cc loi kin c hi hn ch s ly lan. Hn ch trng xen vi nhng cy d nhim rp sp nh u , mng cu,... Phun thuc khi thy mt s cao bng cc loi thuc nh: Pyrinex, Fenbis, Supracide, Pyrinex, Admire, D-C tron plus...Khi phun c th kt hp cc loi cht bm dnh tng hiu qu ca thuc.
Hnh : Thnh trng b xt Tessaratoma papillosa Hnh : B xt chch ht trn chm nhn
Hnh: rp sp gy hi trn cnh nhn Hnh: Rp sp gy hi trn tri nhn 1.5 Su c Tri (Acrocercops cramerella Snellen) Phng tr C th s dng bao tri gim thit hi. Trong t nhin trng su c tri Acrocercops cramerella b k sinh bi ong k sinh h Trichogrammatidae v kin, do to iu kin thun li cho cc loi ny pht trin cng gim c thit hi do su gy ra. C th phun thuc phng tr bng cc loi thuc nh: Fenbis, Sago- Super, Karate, Polytrin, Baythroid, Fenbis, Cymbush... Ch thi gian cch ly ca mi loi thuc bo m an ton cho ngui s dng.
Hnh : Thnh trng su c tri Acrocercops cramerella 2. Bnh hi 2.1 Bnh thi tri (do nm Phytophthora sp.)
Phng tr: phng tr bnh ny nn ta b cc cnh gn mt t v khi tri gn chn s d nhim bnh t t trong ma ma. Cn lu ct b v thu gom cc tri b bnh ri rng trong vn em tiu hy. Phun cc loi thuc nh Alpine, Mexyl, Ridomil Gold, Aliette, hoc cc loi thuc c gc ng theo liu lng khuyn co. 2.2 Bnh phn trng (do nm Oidium sp.)
Phng tr: Vn thong, nh sng xuyn qua c tn l s hn ch s pht trin ca bnh. Phng tr bnh bng cch phun cc loi thuc ha hc nh Thio M 500SC, Bendazol 50WP, Topsin M, Nustar, ... nng theo khuyn co. phng nga bnh v phng tr c hiu qu c th phun thuc vo giai on trc khi tr hoa v ngay khi hoa va u tri non. 2.3 Bnh m b hng (do nm Meliola sp.)
Phng tr: Khng nn trng dy, ta bt cnh v hiu khi to tn sau thu hoch gip cy thong.. C th s dng cc loi thuc gc ng phng tr bnh nh: Carbenzim 500FL, Thio-M 500SC, COC-85, Copper zinc, ...phun theo liu lng khuyn co. 2.4 Bnh kh chy hoa (do nm Phyllostica sp. hoc Pestalotia sp.)
Phng tr: Nn trng tha gip cy thong, cho nh sng xuyn qua tn cy lm gim m s hn ch c bnh. Phng tr bng cc loi thuc nh: Bendazol 50WP, Score, Carbenzim 500FL hoc thuc gc ng theo khuyn co vo giai on trc khi hoa n phng bnh.
2.5 Bnh chi rng
Chi rng l bnh hi quan trng nht trn cy nhn hin nay, bnh tn cng v gy hi trn cc t t non v hoa nhn, to nn hin tng mc thnh chm ca l hoc hoa. Bin php phng tr phng tr tt cn p dng bin php loi b mm bnh (ct b cnh nhim bnh) v qun l trit trung gian truyn bnh l nhn lng nhung. Ch ging cy khng nhim mm bnh v trong qu trnh canh tc trnh mm bnh ly lan, phng l chnh Dng thuc iu tr khi c bnh: Cc thuc c th p dng nh Kumulus 80DF. Pegasus 500ND, Ortus 5SC, Comite 75EC, Confidor, Alfamite 15EC, Du khong SK-Enspray 99EC, v mt s thuc tr nhn khc.
F. Thu hoch v cch bo qun BSCL nhn Tiu da b nn thu hoch khong tun th 14 sau khi u tri. Nu thu hoch sm hn t l tht/qu cn t v v ngt km, cn nu thu hoch tr hn tuy lm cho qu c ngt hn nhng v tri c nhiu chm en lm mt gi tr thng phm. Khi thu hoch dng ko ct c chm qu cho cnh khi b gy, b xc v nu cnh b b i qu su s nh hng n ra hoa v sau. Nhn non thu hoch c ct ta v buc li thnh tng chm cho p mt hoc ng gi theo yu cu ca th trng. Khi v qu chuyn t mu nu hi xanh sang mu nu sng, v qu hi s s hi dy chuyn sang mng v nhn, bc qu xem thy ht c mu nu en (tr ging c ht mu ) th c th thu hoch. Nn thu hoch qu vo ngy tri tnh ro, vo bui sng v bui chiu, trnh thu hoch vo ng gia tra khi tri qu nng. Khng ct tri ht cnh l ca cy v c th nh hng n kh nng ny lc v sau. i vi nhng cy nhn c tnh trng sinh trng khe hoc i vi nhng ging chn sm, ct chm qu c km theo mt on cnh qu ch c l mc st nhau. i vi nhng cy nhn c tnh trng sinh trng yu hoc i vi nhng ging chn mun, ct chm qu khng km theo l ca cnh qu. Khi thu hoch qu, nn c thang v s dng ko ct chm qu trnh gy cnh. Vn chuyn v bo qun iu kin nhit 5-8oC, m mi trng khng kh 90-95% s gi c mu sc v ti ca qu nhn. Dng bao nilon PE (Poly ethylene) c 15-25 l nh/dm2 bo qun nhn s hn ch c cng h hp ca qu ti v bo qun qu nhn ko di hn 2 ngy so vi cch bo qun thng thng. G. Sau thu hoch Sau thu hoch qu l thi gian cy nhn b tn thng ln nht trong nm. Giai on ny cy yu nht, v vy mun to cho v sau th vic u tin l ta cnh, to tn, chm sc, tr li sc khe cho cy. y l cng vic ht sc quan trng, n bo m s phc hi, sinh trng v pht trin cho cy sau 5 - 6 thng nui qu v tip sc cho cy ra v qu sau. i vi nhn tiu da b, sau thu hoch: cn xn ta cnh v bn phn (theo t l 1:1:1 cho N:P:K) theo liu lng khuyn co, ti nc v chm sc 2 thng cho cy ra 2 ci t. Khng nn x l khi cy c 1 hoc 3 ci v nng sut s thp hoc ra hoa khng u. H. Hiu qu kinh t Nhn tiu da b d trng, t tn cng chm sc tuy nhin trong nhng nm gn y gp nhiu kh khn c nhiu bnh trn cy nhn v kh tr nh bnh chi rng ; bn cnh th trng tiu th trong v ngoi nc bin ng bt thng, khng iu tit c lm cho gi nhn bp bnh. Tuy kh khn l vy, nhng khng t ngi thnh cng vi cy nhn nh tm c hng i ng. Nh vn Hunh Vn c ng ti p Qy Thnh, x Nh Qy i tin phong trong vic trng, thm canh nhn theo tiu ch VietGAP rt thnh cng. Nh cy nhn, gia nh ng vt qua kh khn, to dng nn c ngi, s nghip mt cch bn vng. Tuy nhin, cy nhn khng ri vo tnh trng trng ri cht, cht ri trng ang ph bin hin nay th cn c mt chnh sch h tr v k thut cng nh u ra cho nh vn thc s cp bch. I. Ti liu tham kho - Trn Th Tc, 1991. Cy nhn K thut trng v chm sc. Nh xut bn Nng nghip H Ni. - Trn Vn Hu, 2006. Gio trnh X l ra hoa. i hc Cn Th. - Thnh cng t nhn VietGAP : http://cpv.org.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=30701&cn_id=494739, truy cp ngy 02/06/2014.