Blog Thy Lc 2014

p lc cht lng ln thnh phng.

Trong xy dng thy li, xy dng p knh mng, hoc khi xy dng cc
b cha lun cn tnh ton p lc tc dng ca cht lng ln thnh cha. Trong
bi ny mnh s trnh by v phn tch cch xy dng cng thc tnh ton p lc
ln thnh phng trong Thy tnh hc. y cng chnh l c s gii cc bi tp
thy tnh hc c bn.

I. Bi ton
S dng phng trnh c bn thy tnh hc xc nh p lc tng hp ca cht
lng ln thnh phng, nm nghing vi phng ngang 1 gc (hnh v). Chng
ta cn tnh p lc F tc dng t hng cht lng ln 1 phn ca thnh phng,
c gii hn bi chu tuyn (ng cong kn) c din tch bng S.

Trc Ox hng theo ng giao tuyn gia thnh phng vi mt thong ca cht
lng, trc Oy vung gc vi trc Ox v nm trong mt phng ca thnh phng.
Trc ht cn xc nh thnh phn p lc tc dng ln phn din tch v cng
nh dS:
dF=pdS=(p
o
+gh)dS= p
o
dS+ghdS ;
: p
o
p sut ti mt thong ch lng; h su t mt thong ti phn din
tch dS.
xc nh p lc ton phn ta cn ly tch phn dF theo ton b din tch S.
Ta c:
sin
o o
S S S
F p dS g hdS p S g ydS

;
y ta din tch dS.
Blog Thy Lc 2014

Tch phn cui l momen tnh ca din tch S i vi trc Ox v bng din tch
ca n nhn vi ta tm khi.
C
S
ydS y S

Suy ra ta c:
F = p
o
S + gh
C
S ; (1.1)
Vi cng thc (1.1) ny ta c th nghim chng li nh lut Pascal Cht lng
truyn p sut nguyn vn theo mi hng . y ta thy mi trng cht lng
truyn p sut p
0
trn b mt thong cht lng nguyn vn ti mi im trn
mt phng S. Nu p
0
thay i 1 lng p th tng ng ti mi im trn mt S
p sut cng thay i mt lng p. ( y chnh l ngha a nh lut Pascal)
h
C
su ca tm khi ca din tch S, h
C
= y
C
sin;
Hay F=(p
o
+ gh
C
)S=p
C
S (1.2)

Pht biu cho cng thc (1.2): p lc ton phn ca cht lng ln thnh phng
bng tch din tch thnh phng nhn vi p sut thy tnh ti tm khi ca thnh
phng .

Nhn xt
Theo cng thc (1.1) ta c th coi thnh phn gh
C
S l p lc sinh ra bi chnh
cht lng, cn thnh phn p
o
S l p lc sinh khng phi bi cht lng. Trong
trng hp tng qut p lc tng hp thnh phng phi chu chnh l tng hp 2
thnh phn lc: thnh phn lc sinh ra bi cht lng F
cl
v thnh phn lc sinh ra
khng phi do cht lng F
n
. Vi F
n
ta hiu n khng phi sinh ra do mi p sut
p
0
nh trng hp trn, m cn phi k ti do cc ngoi lc khc, t cc hng
khc nhau na. Ring thnh phn F
cl
= gh
C
v mt ln F
cl
tng ng vi
trng lng P
cl
ca khi cht lng gii hn bi mt tr ng chiu cao h
C
, din
tch 2 mt y l S. ( Lu : ni tr ng y cn hiu khng nht thit phi l
tr trn, v S c th c hnh dng bt k min l bao trong 1 chu tuyn kn)

Theo cng thc (1.2) ta a ra khi nim p lc d F
d
= p
C.d
S.
Trong cc trng hp khi p sut p
o
=p
atm
, v cng tc ng ln mt ngoi ca
thnh phng. Lc ny thnh phn lc sinh ra do p sut khi quyn 2 mt trc
v sau thnh cn bng, nn c ln bng 0.
Khi p sut d ti tm khi p
C.d
= p
C
p
atm
= gh
C
. Thnh phng phi chu
tc ng p lc ton phn tc ng ln thnh phng bng trng lng ca khi
cht lng.
Blog Thy Lc 2014

Theo biu thc p
C.d
S = gh
C
S hay F
d
= P
cl
.

II. Xc nh im t ca p lc ton phn.
Nh vy ngoi p lc sinh ra bi p
0
ti tt c c im din tch S l nh nhau, do
lc tng hp sinh ra F
0
s t vo trng tm ca din tch S. xc nh
im t sinh ra bi p lc F
cl
sinh ra do khi lng cht lng, chng ta s
dng l thuyt c hc (C l thuyt). Khi mmen tng hp lc i vi trc Ox
bng tng mmen cc thnh phn lc.
cl D cl
S
F y ydF

y
D
ta im t trng lc khi cht lng.
2
sin
sin
S x
D
C C
g y dS
J
y
g y S y S

2
x
S
J y dS

mmen qun tnh ca din tch S so vi trc Ox.

J
x
= J
x0
+ y
2
C
S;
J
x0
momen qun tnh ca din tch S so vi trc i qua trng tm C song song
vi Ox.
y
D
= y
C
+ J
x0
/ (y
C
S) (1.3)
Nh vy im t ca lc F
cl
thp hn tm khi ca din tch thnh phng v
cch 1 khong l
y=J
x0
/(y
C
S)
Khi p sut p
0
= p
atm
, v thnh ngoi cng chu tc ng ca p
atm
, th im D s
l im t tng hp lc ln thnh (do p lc sinh ra 2 pha thnh kh nhau). Khi
p
o
p
atm
, im t ca tng hp lc: F
0
v F
cl
xc nh theo qui lut c hc
cn bng mmen; Khi F
0
cng ln, im t ca tng hp lc cng gn trng
tm C.