1 Mao Trch ng

Tn cp
1921 1931: ln thng tin ca Mao
Tin s Ralf Berhorst
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Vo ngy 31 thng 7 nm 1921, 13 ngi n ng tr tui thnh lp ng Cng sn Trung
Quc gn Thng Hi, trong s l mt ngi thy gio rt r t tnh l, ngi c mt
thi gian di khng c mc ch. Nhng by gi con ngi 27 tui y tm thy mt
nhim v m ng y mun u tranh cho n vi tt c sc lc: cuc cch mng. Mao Trch
ng bin n tr thnh ngh nghip ca mnh v chng bao lu sau cng da trn c git
ngi, cp ca v tng tin thc hin iu y.
Tri ma nh trt nc khi chic du thuyn ri bn trn H Uyn ng, trn 90 kilmt v pha
Ty Nam ca Thng Hi. 13 ngi n ng trn thuyn khng h ch n cn ma ang lan
rng ra vo ngy 31 thng 7 nm 1921 y. H ngi chen chc quanh mt ci bn c nhng mn c,
thc ung v c mt chc. V tho lun.
Mt bc tng bng g bo v gian phng h mt sau trc nhng ci nhn t m. Ngay khi c
thuyn khc n gn, tt c cc cu chuyn u cm lng i sau mt ting g lm hiu. Th ri
nhng ngi n ng gi v trm t suy ngh chi mt chc, y nhng con c qua li trn ci
bn c nh bng. H bit: ch im ca cnh st c th c nghe ln h.
Nhng ngi i trn du thuyn l sinh vin, gio vin v nh bo Mcxt. H mn chic thuyn
ngy trang cho cuc gp g b mt ca h nh mt chuyn vui chi. Tht s l h mun thnh
lp ng Cng sn Trung Quc. 13 ngi n ng i din cho cha ti 60 ngi Cng sn
trong mt t nc c hn 450 triu dn.
H lin kt li vi nhau thnh nhng chi b b nh ch trong nm thnh ph Trung Quc, h thiu
tin v kinh nghim. Mc d vy, h vn quyt nh thnh lp ch chuyn chnh v sn Trung
Quc.
Mt trong s nhng ngi n ng l mt ngi tr tui, dng cao vi i mt bun. ng y
chi mi tc en khi trn. Trong nhng cuc tho lun, him khi no ng y ct ting ni, r rng
l s xut hin thanh lch ca nhng ngi ng ch no y khin cho ng e ngi, nhng ngi
mc qun o coml Phng Ty thay v trang phc Trung Quc v thm vo hiu bit l thuyt
Marx tt hn l ng y.
Con ngi 27 tui y l mt nh gio dy S tnh. Tn ca ng y: Mao Trch ng.
Th nhng chnh con ngi kn o y s to cho CS Trung Quc tr thnh mt cng c ca
quyn lc v khng b. V nh vo n m thng tr mt phn t nhn loi.
Trong ngy , nhng ngi n ng thng nht mt chng trnh hnh ng mang nt khng
tng: cn phi chin thng Ch ngha T bn Trung Quc v thnh lp mt x hi khng c giai
cp.
2 Mao Trch ng

Khi chic thuyn tr v b h c sy mc bao quanh vo lc tri chng vng, nhng ngi m mu
khng cn s ch im na. ng Cng sn mun nm, Ch ngha Cng sn gii phng nhn
loi mun nm, h gi to trn h.
Vo ngy y, vi chuyn i chi ca mt nhm nh nhng ngi cng tng, lch s CS bt
u v c ln thng tin kh tin tr thnh nh lnh o Trung Quc ca mt ngi con trai nh
nng.
MAO TRCH NG, ngi sau ny tr thnh nh cch mng, sinh ngy 26 thng 12 nm 1893
trong ngi lng Thiu Sn ho lnh tnh H Nam gia Trung Quc. l mt th gii cn
nguyn thy, gia nhng ngn i thoai thoi v nhng khu rng rng ln trn ni, mt th gii m
trong c mt vi trm gia nh nng dn trng la, tr v tre, t con tru i trc ci cy nh
trc y hng trm nm.

Bc nh gia nh ny c chp ngay sau khi ngi m qua i: Mao, bc, cha v em (t phi
sang tri). nh: GEO EPOCHE
Khng c ng b, khng c ng sng dn vo trong thung lng, ni c ln rng, bo v thnh
thong cng c h i ngang qua. Lng Thiu Sn ho lnh ti mc tin v ci cht ca hong
Quang T ch n vi ngi dn lng sau nhiu nm.
Cha ca Mao, mt cu qun nhn ca qun i tnh, kh gi ln nh trng la v ng cc. Trong
khi phn ln cc gia nh trong Thiu Sn sng trong nhng ngi nh bng t st v mi rm th
gia nh Mao sng trong mt ngi nh su phng vi mi ngi. Ngi con trai Trch ng ca h
cn c c mt phng ring, mt s xa hoa khc thng cho con ca mt nh nng.
Tuy vy, c trong gia nh ny cng khng c nc my cho ti cui i, Mao vn thch k c
thn th vi mt ci khn c lm t bng hi nc, hn l tm ra vi x phng, v sc ming
bng tr thay v dng mt ci bn chi nh rng.
3 Mao Trch ng

Bn cnh nh, nhng cnh ng rung bc thang ca gia nh cao dn ln. Mao, cng nh tt c
nhng a b khc trong lngg, phi ph gip lm vic ngay t lc cn nh: thng ng phi chn
tru b hay chn vt.
Lc tm tui, ng i hc trng lng; tin hc m cha ca ng y phi ng nhiu bng na nm
lng ca mt ngi cng nhn. Nhng ng y vn tr hn v ng y hy vng rng ngi con trai
sau ny s lo ghi chp s sch cho ng y.
Ngi thy ch dy cho Mao bit c v bit vit. Hc tr, cng nh thn dn phi nam di triu
nh Thanh, lun lun phi tht tc bm, trch dn cc tc phm kinh in ca Khng T: nhng tc
phm c t nhiu th k, ca chnh trit gia y hay ca cc hc tr ng y. Chng ni v s
sing nng, trung thc v v s ci tin lin tc tnh cht c nhn, cng nh v s knh trng cha
m.
Vi 13 tui, Mao ri trng; theo ca cha, ng cn phi lm vic trong trang tri v sau ny tr
thnh ngi bun go.
Th nhng ngi con khm ra mt th gii ring cho mnh t lu, th gii ca sch v. Hng
m, bn nh n du, ng y c bin nin s, nhng quyn tiu thuyt k v nhng bng cp,
nhng cuc ni dy v nhng chuyn i hnh hng. ng lc no cng che ca s li, cho ngi
cha khng bit n nhng ln c sch b mt y.
Mao cm ght con ngi gia trng nng tnh y, ngi cho rng c nhng quyn sch ch l
ph thi gian m thi v thng xuyn nh p ng. Qua nhng ln va chm, ngi con ang ln
ln nhanh chng c c mt tri nghim t du n ln ng: nu i x khm nm, ngi cha ch
nh p ng cng nhiu hn. Ngc li, nu nh bng bnh th ng li c th nhn c nhng
b bi s ng ngnh ca mnh. Khi ngi cha gi mng nhic ng l li bing v v dng trc
mt khch n thm, ngi thiu nin y chy n mt ci h v da s t t. Ngi cha
nhng b v ha s khng qut mng ng na.
Th nhng ngi trng gia nh y p buc chng trai 14 tui phi bc vo mt cuc hn nhn
c ha hn trc vi mt ngi ch h xa, ln hn ng bn tui, [La] Nht T. Nhng Mao
cha tng bao gi nhn ngi ch h ny, ngi dn vo trong gia nh (nhng qua i ba nm
sau ), nh l ngi v ca mnh v c l cuc hn nhn cng khng bao gi c tin hnh
trn vn.
ng y thch hc hn. C mt quyn sch thu ht ng mt cch c bit: Nhng li cnh bo v
mt k nguyn ca s tha thi. Trong quyn sch , nh ci cch ngi Trung Quc Trnh Quan
ng thc gic ngi dn ca mnh hy thch ng vi th gii hin i vi ng st, in tn, th
vin v quc hi ca n, trc khi cc chnh ph ngoi quc bc lt ton Trung Quc. Nhng
quyn sch mng nh quyn sch ny gi ln nhn thc chnh tr ca Mao v khi dy trong ng
lng t ho dn tc.
Vi 16 tui, ng ri ngi lng qu hng nm 1910 v t ng k i hc ti mt trong nhng
trng ci cch mi lng cnh bn, loi trng m thi gian va qua c hn 100 trong tnh:
mt c gng tuyt vng ca triu nh thu ngn khong cch tt hu ca Trung Quc so vi
Phng Ty.
y, mt th gii mi m ra cho Mao, ngay c khi ng y b nhiu ngi ng hc phn ln l
con trai ca a ch ci ch nh ngi nh qu v trang phc nng dn ca ng. ng ch c mt
b qun o duy nht: mt ci o khoc bng bng vi v mt ci qun c.
4 Mao Trch ng

Khc vi nhng trng cn li trong Trung Quc, c trong thi kha biu l nhng mn hc nh
khoa hc t nhin, lch s th gii, ting Anh v m nhc. Ln u tin, Mao c nghe v nhng
nhn vt nh George Washington, Abraham Lincoln, Napoleon Bonaparte: nhng con ngi
thnh lp, thng nht hay dn dt quc gia n mt tm vc to ln.
Ngi cha ch min cng tr tin hc cho ngi con trai sp trng thnh. V hn khng ngh
rng ng y s vnh vin xa ri ci cht hp ca mt cuc i nh nng.
V Mao khng tr v ngi lng qu hng na. ng mun c i xa, vo tnh l Trng Sa cch
50 kilmt, mt thnh ph ln vi 300.000 dn. V nghe rng y c trng hc cn tt hn
na, ng ln ng i n y nm 17 tui.
Mt bc tng thnh bng nhng khi mu xm lu i hng th k bao bc ly Trng Sa. Dn
qun u qun khn xanh canh gc nhng cnh cng khng l. Ng hm ging nh ng hm dn
qua m cung ca thnh ph, n hai ngi n th Khng T khng l, bit th ca quan li, nhng
ngi sng sau cc bc tng cao, v khu ph mua bn vi cc ca hng,
Trn ng i khng nhn thy t, khng nhn thy xe p, xe li, thay vo y ngi ta bt gp
nhng ngi gnh nc, n xin v cc chic kiu ca ngi giu.
y l nm 1911, m trc ca cuc cch mng Trung Quc. Lc lng i khng chng li triu
nh Thanh ang ni dy trong hu ht cc tnh ca t nc ny, phe i lp yu cu triu tp mt
quc hi cho quc gia.
Mao chm ch theo di cc s kin qua nhiu t nht bo chnh tr, nhng ci mi y c in
ra. Qua , ng bit v nh i lp cc oan Tn Dt Tin, Lin minh Cch mng ca ng y
v v mt cuc ni dy trong thnh ph cng Qung Chu m c 72 ngi ni dy cht trong lc
.

5 Mao Trch ng

Mt y t tht bm cho ch. Theo lnh ca triu nh Thanh, tt c n ng Trung Quc u phi
bm tc. nh: GEO EPOCHE
Mao, cho n thi im y l mt ngi trung thnh vi triu nh, ngi cho rng nh vua v cc
quan li ca vua l nhng ngi thng thi v chnh trc, lc u cn hy vng rng triu nh s
tip tc tn ti trong mt ch qun ch lp hin.
Th nhng ch sau mt vi tun Trng Sa, ng y suy ngh cc oan hn: ng tho mt tuyn
ngn m trong ng yu cu hong thoi v v Tn Dt Tin tr thnh tng thng Trung Quc
v dn n ln tng ca ngi trng ng ang theo hc.
Nh mt du hiu ca s phn i, Mao ct bm tc ca mnh i. Mt hnh ng m theo truyn
thng trong vng quc ca nh Thanh s phi chu hnh pht t hnh. Khi mt vi hc sinh ngn
ng khng chu lm theo. Mao cm ly ko v dng bo lc gii phng h khi ci bm tc.
Nhng ngi Trung Quc tr tui cc trng khc cng dm lm iu gh gm r rng l
hin gi cc c quan ca hong thiu uy quyn truy xt vic lm phm ti y.
Trong thng 10 nm 1911, khi binh lnh ni dy chng triu nh trong thnh ph V Xng cch
gn 300 kilmt v pha Bc, Mao cng mt vi ngi bn quyt nh i n y tr gip cho
nhng ngi lm cch mng. Nhng ng y khng i ngay. V nghe ni rng tri hay ma V
Xng nn u tin ng ln ng i tm giy khng thm nc v v vy m b l ln lt .
Khng c ng, cuc cch mng vn tip tc lan ra ngy cng rng khp v cui cng v n Trng
Sa. Mao tham gia lc lng cch mng, phc v vi thng nh mt qun nhn, nhng khng bn
n mt pht sng duy nht.

Nm 1920, Mao (th ba t tri sang) cng vi mt phi on t H Nam v Bc Kinh phn i
mt t lnh qun i chuyn quyn a phng. nh: GEO EPOCHE
6 Mao Trch ng

Sau li tuyn b thnh lp nn cng ha v tuyn b thoi v ca hong tr con Ph Nghi trong
thng 2 nm 1912, con ngi 18 tui y tin rng cuc cch mng thnh cng v by gi l thi
gian quay tr v vi sch v; th no i na th nhiu qun nhn cng b nh nc sa thi tit
kim tin.
By gi, vo mi bui sng, ng y i n th vin thnh ph ca Trng Sa v nghin cu cc tc
phm ca nhng nh t tng chu u, trong l cc tc phm ca Adam Smith, l thuyt gia u
tin ca Ch ngha T bn, ca Jean-Jacques Rousseau, ngi khai sng, v ca Montesquieu,
ngi u tranh cho tam quyn phn lp. y, ln u tin Mao cng nhn thy mt tm bn
th gii.
l mt thi gian c sch v phng tha mn cng nh chng theo k hoch no: ngi n
ng tr tui c sch nh mt con tru ln vo vn rau v ngn ngu n tt c nhng g mc
y, nh ng y sau ny nh li. ng ch cho php mnh ngh vo gi tra, n hai chic bnh
lm t go.
Vi gn 20 tui, ng y vn cn cha c o to, khng c ngh nghip, khng c mc ch cho
cuc sng. V cha ng e da khng gi tin na nn Mao ghi danh hc s phm nm 1913. Thm
nm nm hc na bt u.
l mt thi k hn lon, say sa. V trong khi nc Cng ha tan r, nh hng ca chnh ph
trung ng Bc Kinh tan bin dn v cc warlords chim lnh quyn lc cc t lnh c lp,
nhng ngi phn ln tng l ch huy qun i trc y th nhng t tng mi bt u n
vi t nc ny.
Cng vi bn ng hc, Mao tho lun nhiu v Ch ngha V chnh ph, Ch ngha Dn tc,
cch mng.
V v con ng tng lai ca Trung Quc. Ln u tin, ng nghe c t Ch ngha Cng sn,
th nhng n khng li mt n tng g c bit. Cn phi qua nhiu nm na, cho ti khi ng
quan tm tht s n n.
Nhiu iu l mi i vi ng, nhiu iu hn n. ng c, ng s ni nh th sau ny v thi gian
y, mt hn hp k l trong u: ng tuy tin rng Trung Quc phi hc tp Phng Ty,
nhng cng mun rng n ng khc t truyn thng ca n trong lc . ng l mt ngi c t
tng t do ci m vi c th gii nhng ng thi ng li hm m nhng nh cai tr c bit tn
bo trong lch s Trung Quc.
7 Mao Trch ng


Bn vng tng thnh s bao bc ly tri tim ca th Bc Kinh. pha Nam l cng thnh
mang tn Vnh nh Mn. nh: GEO EPOCHE
Cui cng, mt trong nhng ngi thy n ngi con trai nh nng y, ngi phc tho
nhng li bnh lun v tc phm ca mt trit gia o c ngi c cng nh nhng bi th a
cm. ng y cho rng con ngi ham hc t tnh l y l mt ngi c ti: Gia nh nng dn
thng l ni xut pht ca nhng ti nng khc thng nn ti khuyn khch anh y, ng y vit.
V: Tm c mt ngi thng minh v chn tht nh anh y khng phi d.
Mao tip nhn t ngi nng mnh thi quen hun luyn khng ch tinh thn m c th xc na,
thch nht l trn trung hay ch mc t qun o trong lc mt nim say m cho ti cui i.
Mi bui sng, ng y i n mt ci ging v di nc lnh nh bng ln ngi. Trong nhng k
ngh, ng i do tht lu vi bn b, tm nng hay chy b trong ma, ng ngoi tri lc c sng
gi, bi qua nhng con sng lnh nh bng trong thng 11.
Khi cui cng ri Mao cng nhn c bng s phm vi 24 tui, ng y vn cha c k hoch no
cho tng lai c. ng khng tm c vic lm trong Trng Sa. V th nn ng i theo ngi thy,
ngi nm 1918 c triu v Bc Kinh nhn chc v gio s v to cho ng mt vic lm
nh ngi ph vic trong th vin trng i hc.
Qua , Mao n ti trung tm ca ln khi u Trung Quc.
Nm cch khng xa cc ging ng l Quc Hi mi, c quan cc b cng nh T Cm Thnh
m hong tr con Ph Nghi thoi v vn cn sng sau nhng bc tng ca n, c hng
trm thi gim xung quanh. Trong nm cch mng 1912, lnh t qun i bo th Vin Th Khi
tr thnh tng thng Trung Quc. Nm 1913, khi ng dn tc ca Tn Dt Tin, Quc Dn
ng, thng ln trong cc cuc bu c t do u tin, Vin cm t chc hot ng, y Tn i
lu vong v gii tn Quc Hi. Nm 1916, Vin qua i, ngi trc cn tuyn b mnh l
8 Mao Trch ng

hong ca mt triu i mi. Tng thng mi ca Trung Quc tp hp li Quc Hi c
bu.

Bc Kinh, vo khong nm 1900 c hn mt triu ngi sng trong th ca Trung Quc.
nh: GEO EPOCHE
Thng 6 nm 1917, mt tng lnh trung thnh vi hong lm o chnh v li a Ph
Nghi ln. Th nhng hai tun sau y, cc tng lnh khc hnh qun v Bc Kinh v chm dt ch
qun ch vnh vin. Nn cng ha c cu thot.
Nhng k t lc y, Trung Quc ch c mt chnh ph trung ng yu t v tham nhng, cc t
lnh qun i tim quyn nhiu vng trong nc.
cui T Cm Thnh v pha Nam, Thin An Mn, c mt cng vin m sinh vin tho lun
y v tnh trng ca t nc.
Bc Kinh l thnh ph triu dn. t chy trn nhng i l c t nhiu th k, 20.000 xe ko lm
nghn ng ph, v c c nhng on lc i bun cng i xuyn qua thnh ph.
Mao phn khi. Bc Kinh l mt ci ni nung chy ha hp tt c m trong ngi ta chc
chn s b bin i, ng y vit sau khi n. ng thng hay i lang thang qua cc khu vn ca
hong , nhng ci va c m ca cho ngi dn, v xc ng v v p ca chng: Trong cc
khu vn, ti nhn ma Xun min Bc mi bt u, nhn thy hoa mn trng, trong khi bng trn
h Bc vn cn rn. Ti nhn thy nhng cnh ng b ph y tinh th bng nh hng chc nghn
cy mn ang n hoa.
ng sng trong mt khu ph ti tn pha Ty ca Cm Thnh. ng chia s mt cn h v
ging ng cng vi by sinh vin khc. H ng trn mt ci bc bng gch c ph n, c th
si m c. V thiu tin mua than nn nhng ngi n ng tr tui nm st vo nhau:
Thng ti phi bo trc vi ngi ng hai bn mi khi ti mun tr mnh, Mao nh li sau
ny.
9 Mao Trch ng

Trong thi gian Bc Kinh, ng thng xuyn c t Tn Thanh Nin, tp ch hin i nht ca
t nc. Hc gi ca trng i hc vit trong y v Thuyt Tng i, Ch ngha Ha bnh,
gii phng ph n v cuc Cch mng Thnh Mi. Mao cng cng b mt trong nhng bi vit
u tin ca mnh y: Luyn tp thn th.
Quc gia ca chng ta thiu sc mnh, ng vit. Nu thn th ca chng ta khng khe mnh,
chng ta s run ry trc nhng ngi lnh ca i phng. Vy th lm sao chng ta c th t
c nhng mc ch ca chng ta?

Mao c ba ngi con trai vi Dng Khai Tu. B y b i th ca ng x t. nh: GEO
EPOCHE
Th nhng d ng c c gng kt bn vi cc tc gi ca t Tn Thanh Nin cho n u i
chng na gii tr thc khng h n con ngi ph vic trong th vin y; mt s xc
phm m hng chc nm sau ny ng vn cn nh n: i vi phn ln bn h, ti khng phi l
mt con ngi.
ng khng hnh phc Bc Kinh. Cng v ng yu c con gi xinh p ca ngi u mnh.
Dng Khai Tu tr hn ng tm tui, mt ngi ph n p c gio dc theo li Phng Ty,
nhy cm v hng bin, ngi c nhiu hc tr ca cha c hm m. Khai Tu khc t cc tp
tc ci hi c xa, nhng c nhng yu cu cao v tnh yu: Th chng c g khi khng ton
ho, l chm ngn ca c. C lm ng trc s theo ui ca Mao, c l l c y nghi ng s tht
tnh ca ng y.
Ma Xun nm 1919, Mao tht vng quay v Trng Sa. y, ng tm c vic lm l thy gio
dy S v v th m thm mt ln na li b l mt mt s kin lch s.
V VO CHIU ngy 4 thng 5 nm 1919, 3000 sinh vin Bc Kinh v qung trng
Thin An Mn trc Cm Thnh. hn l cuc biu tnh ln u tin trong lch s Trung Quc.
Ngay trc , ngi trong thnh ph va mi bit c v mt quyt nh ca Hi ngh Ha bnh
Versailles: cc th lc chin thng ca nht Th chin tha thun khng giao phn nguyn l
10 Mao Trch ng

t gii ca c trn bn o Sn ng cnh Hong Hi tr v cho Trung Quc. Triu i hong
cui cng phi cho c thu dy t nm 1898.
Nhng ngi sinh vin tc gin: l phn thng cho vic Trung Quc tuyn chin vi ch
c nm 1917 hay sao? Tuy Bc Kinh khng gi ngi lnh no sang cc chin trng chu u,
nhng thay vo y l gn 100.000 ngi lm cng nht, nhng ngi i ly xc cht, o hm
h, tho n dc, xy tri lnh v bnh vin. Ngc li, Trung Quc nhn c t i th ca
c trong chin tranh, nc Nht, khon tin cho vay tng cng l 145 triu Yen.
By gi, khi chin tranh chm dt, ngi Nht i vng t mang tm quan trng v chin lc
v cho h: nh mt phn thng cho s gip trong chin tranh ca h, h mun ng qun
lnh ring ca h Sn ng v gi ly ton b thu nhp ca mt tuyn ng st s c xy
xuyn qua bn o.
Mi n Versailles, thnh vin ca phi on Trung Quc mi bit rng ngi Anh, ngi Php v
ngi ng h ngi Nht.

Nm 1919, trn qung trng Thin An Mn lin tc c nhiu cuc biu tnh: chng Nht v
chng chnh sch ca chnh ph. nh: GEO EPOCHE
Cn gy sc hn na l pht gic, rng ngay trc khi nh chin, mt chnh ph Trung Quc trc
y nhn hi l b mt bo m rng li yu cu y s c chp thun. V hip nh y c
hiu lc v mt php l nn cui cng ri Hoa K cng ng . Cc thnh vin ca phi on
Trung Quc bt lc v vng mt trong lc k kt phn i.
Cm phn v s phn bi ca phe ng minh v tc gin chnh ph ca chnh mnh, nhiu ngi
xung ng c trong cc thnh ph khc. Sinh vin, cng nhn v thng gia ku gi ty chay
hng ha Nht.
11 Mao Trch ng

Bc Kinh, s ng thng qua mt bn tuyn ngn do mt lnh t sinh vin xng ln: Ngy
hm nay, chng ti th vi tt c ng bo ca chng ti hai li th trang nghim: Lnh th Trung
Quc c th b xm chin, nhng khng th b t b. Th nh: Dn nhn Trung Quc c th b thm
st, nhng khng bao gi u hng.
Ri nhng ngi biu tnh ko n nh ca mt trong s cc b trng tham nhng v b cm ght,
xng vo nh v phng ha n. Chnh tr gia ny b trn nhng trong lc u vi cnh st c
mt sinh vin b thit mng.
NGY THNG CA NHNG CUC PHN I, ngy 4 thng 5 nm 1919, tr thnh tn
v biu tng ca mt phong tro nhanh chng lan ra khp nc. By gi, i vi nhiu nh tr
thc Trung Quc, cc gi tr Phng Ty li mang v ng ng, h ku gi hy quay tr li vi
quc gia ca h.
C Mao cng chia s s cm phn ca nhng ngi phn i. V ln ny th ng y khng rt lui
vo trong th gii ca nhng quyn sch.
ng thnh lp mt t tun bo, cung cp thng tin cho ngi dn trong tnh qu hng ca ng
y v nhng s kin Bc Kinh cch hn 1300 kilmt v truyn cho h s phn khi v cuc
bin i chnh tr phn ng gp gii phng nhn loi ca ng y, nh ng gi n v sau
ny.

Cng nhn v thnh vin cng on Thng Hi, ni nhng ngi Cng sn hot ng mnh
nht. nh: GEO EPOCHE
Mao tin rng ch mt lin minh t nng dn, cng nhn, sinh vin v gio vin mi c th p buc
c mt s ci mi dn ch. ng t chi dng bo lc lt , nh ngi Bolshevik Nga
tin hnh. ng vn cn l mt ngi c t tng t do v v chnh ph, nhng khng phi l mt
ngi cng sn.
12 Mao Trch ng

2000 bn ca s pht hnh u tin c bn sch trong mt ngy. Ti s sau , Mao cho in 5000
bn.
Ch sau bn s, thng c qun i, ngi cm quyn H Nam, cm t bo.
Mao khng tun theo. ng y c nh li nhng ln xung t vi cha ng y khng? Ngay lp tc,
ng bt u lm bin tp vin cho mt tp ch ph phn khc. Nhng t tp ch ny cng b cm ch
sau mt s di s lnh o ca ng y. T y, Mao cng b cc bi vit ca mnh trn t nht
bo ln nht ca Trng Sa.
Khi mt ngi ph n tr tui t t trong chic kiu n du ca mnh, Mao vit mt lot bi
chng li hn nhn cng p. Ngi con trai nng dn y, ngi m ngy xa cng b p buc
ci v, by gi yu cu rng ph n Trung Quc phi c php t chn ly ngi bn i ca
mnh.
Ln u tin, Mao cng chng t ti kho lo ca mt nh hot ng chnh tr: trong thng 12 nm
1919, ng t chc mt cuc nh cng chng nh cm quyn Trng Sa (tuy vy, khng phi
nhng cuc chng i ca ng y m l s knh ch vi cc t lnh khc cui cng khin cho v
tng lnh phi b chy). Mt thng c mi nm ly quyn lc, ngi cng vi nhiu doanh
nhn kh gi u tranh cho mt tnh H Nam c lp. V Trung Quc chm trong hn lon nn
trong nhiu vng t ngy cng c nhiu nn nhn ca nhng nh cai tr qun i. K t nm 1913,
ch ring trong H Nam c hng chc nghn ngi cht qua cc cuc chin ca cc vin t lnh.
Mao cng ng h phong tro c lp. Nhiu kh nng hon ton mi m ra cho ng trong Trng
Sa: ng tr thnh hiu trng ca mt trng hc, thnh lp Cng ng sch vn ha, ci to
kh nng cho con ngi tip cn vi sch, lun thuyt v bo ch. By gi, ng y c mt cuc sng
gn nh trung lu. Thi gian ny, Dng Khai Tu cng ng thun ng. Sau khi thnh hn, h
sng trong mt ngi nh ngoi thnh ph, chng bao lu na, a con trai u ca ba ngi con
trai s c sinh ra i.
Trong thi gian ny, ln u tin Mao quan tm tht s n Ch ngha Cng sn. Cng nh nhiu
tr thc khc, nhng ngi thuc Phong tro 4 thng 5, tnh khim tn v ngoi ca nc Cng
ha X vit tr tui gy n tng cho ng: chnh ph cch mng di quyn ca Lenin tuyn b
t b cc vng t l t a c ca Nga hong trong Trung Quc.
Mao suy ngh liu c nn hc ting Nga, cn nhc xem c di c sang nc Nga X vit, nghin cu
Tuyn ngn ca ng Cng sn ca Karl Marx v Friedrich Engels va mi c dch sang ting
Trung v gp Trn c T Thng Hi, mt trong nhng ngi pht hnh t Thanh Nin
Mi, tr thc Mcxt quan trng nht ca Trung Quc.
Trn c thi l trng khoa i hc Bc Kinh. ng l mt nh o c v ci cch d ni gin.
Sau nhng ln phn i ca ngy 4 thng 5, ng b bt giam ba thng v yu cu ton b cc b
trng theo Nht phi t chc cng nh yu cu t do ngn lun v quyn c t tp. Sau khi
c tr t do, Trn v Thng Hi, ni ng y thnh lp mt nhm u tin ca nhng ngi x
hi trong thng 8 nm 1920. By gi ng mun thnh lp mt ng Cng sn.
13 Mao Trch ng


Ging vin i hc Trn c T l nh t tng ca CS v cng l b th u tin. nh: GEO
EPOCHE
Ngc li, Mao do d v hoi nghi. ng cho rng mt cuc Cch mng theo gng mu Nga vn
cn l vic khng th c trong Trung Quc; Lenin Mao tin mt cch sai lm nh th c th
da trn hng triu ng vin. Con ng ca nhng ci cch dn ch vn cn c trin vng nhiu
hn cho trung Quc.
Nhng ri tinh thn khi dy chm dt trong H Nam: vin thng c khng ng h phong tro c
lp na, v cc nh hot ng, trong c Mao, yu cu dn ch v Ch ngha X hi.
Chng bao lu sau y, vin thng c b mt ch th lt . K t lc y, nm quyn lc trong
H Nam li l mt t lnh c ti, n p gii i lp v lm tiu tan tt c mi hy vng bin i.
Trong thng 12 nm 1920, Mao vit trong mt bc th gi cho mt ngi bn: Trn nguyn tc,
ti ng h tng dng phng cch ha bnh t n hnh phc cho tt c, nhng ti e rng
iu y khng th thc hin c trong thc t.
Lch s chng minh rng khng bao gi m mt k chuyn quyn li t nguyn rt lui, ng y
khng nh. Mao cho rng n lc phi i mt con ng mi. ng vit cho bn ng, ng rt
tn thnh vic s dng m hnh Nga ci cch Trung Quc.
Trong thng 1 nm 1921, khi cc thnh vin hp tc x sch ca ng biu quyt v ng hng
chnh tr, Mao gi tay mnh ln cho Ch ngha Bolshevik.
Vi 27 tui, mt nh c t tng t do tr thnh mt ngi Cng sn nhng l mt tn phi
chnh thng, ngi khng hiu nhiu v l thuyt ca Marx.
u nm 1921, Trn c T gi cho ng bn tho chng trnh cho mt ng cng sn Trung
Quc. C Moscow cng thc gic thnh lp mt CS.
Quc t Cng sn, thnh lp nm 1919 v do nhng ngi Bolshevik chim th p o, c trch
nhim gip cc nh cch mng khp ni trn th gii thnh lp t chc v qua lan truyn i
ngn la ca s ni dy cng xa cng tt cng l to ng minh cho Lin bang X vit ang b
14 Mao Trch ng

c lp. S gi ca Quc t Cng sn n gp Trn Thng Hi v thc gic ng y phi nhanh
ln.
Mao v cc nh hot ng khc ca hp tc x sch to n tng cho Trn nhiu n mc ng y
a Trng Sa vo trong danh sch ca cc thnh ph m trong cc chi b ng cn phi
c thnh lp. Mao t chng t mnh c can m, nhiu nng lc v kho n ni. R rng l
ngi con trai nh nng y khin cho gii tr thc Bc Kinh v Thng Hi phi thch th.

Phi vin ca Quc t Cng sn Hendricus Sneevliet. nh: GEO EPOCHE
Thng 6 nm 1921, mt phi vin ca Quc t Cng sn n Thng Hi, ngi Cng sn H Lan
Hendricus Sneevliet: mt ngi c tc phong c on v nhiu danh tnh (trong chuyn i b mt
ca ng y, ng t gi mnh l l Maring hay Andresen).
Sneevliet nhn 4000 bng Anh t Moscow m lc n ng tiu 2000 cho v mnh v mt 600
v mt ngn hng ph sn. S tin 1400 bng Anh cn li l vn ling khi u t ln ngn la
cch mng trong Trung Quc.
Cc nhm Thng Hi v Bc Kinh chun b k hoch cho hi ngh thnh lp ng cng sn.
Sneevliet, c mt nhn vin ca c quan tnh bo qun i X vit i cng, phi hp cc hot ng;
giy mi c gi i mt trong nhng t l cho Mao Trng Sa.
Vo ngy 23 thng 7 nm 1921, 13 i biu v c hai phi vin kia gp nhau ln u. Sneevliet
chn lp hc ca mt trng n lm ni gp g b mt, trng m ng ca v ngh h. Ngi
H Lan nm quyn ch huy khin cho nhng ngi Trung Quc rt tc gin, nhng ngi m by
gi bit rng mnh phi bo co thng xuyn cho ngi ca Moscow ny.
Trung thnh vi cc ch th ca Quc t Cng sn, Sneevliet thc gic nhng ngi Trung Quc
u tin hy lin minh vi gii trung lu to nn mt cuc cch mng quc gia. Nhng ng thi,
nhng ngi ng ch ny cn phi xy dng nhng nhm cng nhn sau ny c th nh bi
c giai cp t sn.
15 Mao Trch ng

Cc i biu tho lun mt tun di s gim st ca ng y v ng li v t chc ng ca h.
Vo ngy k cui, bt thnh lnh c mt ngi l ph ri cuc hp v gi v rng mnh vo nhm
ca. Sneevliet nghi ng v gii tn cuc gp g ngay lp tc. Chng bao lu sau , mt nhm cnh
st i xe n v lc sot ta nh nhng khng c kt qu.
Nhm ngi Trung Quc quyt nh gp nhau trong ngy hm sau ngoi thnh ph v khng
c hai ngi nc ngoi: v lo s rng s hin din ca h c th khin cho c quan nh nc nghi
ng. V th m h i n H Uyn ng v mn mt chic du thuyn.
u tin, ng Cng sn ch nn hot ng trong b mt, gi kn danh sch thnh vin ca mnh.
Mt y ban trung ng Thng Hi s gim st ti chnh v cng vic ca ng; cc i biu
chn Trn c T lm ngi ng u t chc mc d ng y khng xut hin ti hi ngh ng
y lm vic cho thng c ca Qung Chu v c l khng th b ri chc v ca mnh c.
Mao Trch ng tr v Trng Sa vi nhim v thnh lp mt t chc ng . ng ho hng
t mnh di quyn lc ca CS. Sau nhng nm tm kim, cui cng ng cng tm thy s
mnh ca mnh. ng xin thi chc v hiu trng v thnh lp mt i hc t hc, mt c s
ngy trang kt np thnh vin mi (ng y cn xin c ti tr t chnh quyn ca tnh cho vin
o to ny).
Sau khi thnh lp CS vo ngy 31 thng 7 nm 1921 Mao tr v tnh. nh: GEO EPOCHE
Lc u, vic kt np din tin chm chp. Mao phi thuyt phc v ng l Dng Khai Tu, c hai
ngi em trai cng nh nhng ngi h hng khc t lng qu ca ng gia nhp ng. Th nhng
trong vng mt nm, ng c th trnh ra 30 thnh vin mi theo nh yu cu ca Trung ng
ng.
Cng n t Thng Hi l ch th, rng Mao phi gy nh hng n cc cng on a phng.
Nn cng nghip Trung Quc tng trng nhanh trong cc thp nin va qua. Cng nhn trong
cc m than, trong nh my thp v nh my nu ch cng nh th xp ch, th in, cng nhn xy
16 Mao Trch ng

dng, cng nhn iu khin my v cng nhn ng st tp hp li trong cc hi lin hip ca
h t lu ri.
Thng 9 nm 1921, Mao i sang An Nguyn bn cnh, mt vng than rng ln m y cng
nhn m phi lm vic theo ca cho ti 15 ting ng h. ng thnh lp nhng trng hc ban m
, v trong ma Thu 1922, khi nhng ngi th m An Nguyn nh cng, Mao ch huy cuc
nh cng t trong hu trng.
Vi thnh cng: ch m phi tng lng, p dng ngy lm vic tm gi v ti tr cho cc trng
hc ban m. Mt chin thng cho Mao, v nhiu th m gia nhp ng.
Vo u nm k tip theo sau , cng nhn tuyn ng st V Hn Bc Kinh nh cng v th
theo s thc gic ca ng Cng Sn thnh lp mt cng on. Th nhng ln ny th mt t
lnh dng bo lc p tan cc cuc phn khng, c 35 cng nhn cht.
Tht bi ny khin cho Moscow cng tin rng cnh t ca Trung Quc cn qu yu c th dn
u mt phong tro cch mng trong nc chng li cc t lnh vn cn thng tr trong nhiu
vng.
Ngay trong ma H 1922, B Chnh tr, nhm ch huy ct li ca CS X vit, qua phi vin
Sneevliet thc y tin n mt mt trn thng nht gia ng Dn tc Ch ngha ca Tn Dt
Tin, Quc Dn ng, v nhng ngi Cng sn.
ng vin CS cn phi ng lot gia nhp ng ca Tn Dt Tin. Trn c T phn i, c Mao
cng chng li lin minh khng cn xng y.
Th nhng CS Trung Quc vi cho ti lc y l 195 ng vin vn cn cha mnh tn ti
n c (Quc Dn ng c 50.000 ngi). V n ph thuc ti chnh vo Quc t Cng sn.
17 Mao Trch ng

Hc sinh ca Trng n sinh yu nc ang tuyn truyn cho nhng ngi Cng sn. nh: GEO
EPOCHE
V th m nhng ngi ng ch y chu khut phc v gia nhp Quc Dn ng nh mt khi
ni b, CS vn tip tc tn ti; c Mao cng l ng vin ca Quc Dn ng nm 1923.
Thm vo , ng c bu vo y ban Trung ng, y ban lnh o bao gm chn ngi, cng
nh c b nhim lm th k ca ban thng v cn quan trng hn na, bao gm nm cn b
iu khin cng vic hng ngy ca ng.
ngha ca mt mt trn thng nht tuy b tranh ci trong s nhng ngi cng sn th no i
na th n cng c li cho Quc Dn ng. V by gi Moscow tr gip i tc lin minh mi ca
CS vi tin bc v v kh, nhng ci Tn Dt Tin ang ht sc cn cho lc lng qun s ca
ng y.
u nm 1923, Quc Dn ng thnh cng trong vic xy dng mt c s ln gn thnh ph
Qung ng trong min nam Trung Quc. Vi tin t Moscow cng nh s gip ca c vn X
vit, Tn Dt Tin thnh lp mt hc vin qun s trn mt hn o gia sng cch Qung ng
trn 15 kilmt: mt l o to s quan cho lc lng qun i tng lai ca Qun i Cch mng
Quc gia. Lin bang X vit cung cp sng my, i bc v my bay.
VO THI GIAN ny, bt thnh lnh Mao chy trn khi trng chnh tr. Trong thng 12 nm
1924, ng u tin v Trng Sa v sau v li lng Thiu Sn qu ca ng y. Gn mt nm tri,
ng khng tham gia cuc hp no ca CS hay ca QD, dn dn mt tt c cc chc v trong
ng. ng bo cho gii lnh o bit rng ng lm vic qu nhiu, b trm cm, mt ng, au
u, chng mt v cao huyt p. C th l ng y hoi nghi v lin minh vi Quc Dn ng trong
thi gian ny.
Th nhng mi thng sau , trong thng 19 nm 1925, ng tr v vi chnh tr v c b nhim
lm th k ban tuyn truyn ca QD Qung ng; r rng l ng y chp nhn mt trn
thng nht gia nhng ngi Cng sn v nhng ngi Dn tc Ch ngha.
Trong thi gian ny, ng quan tm ngy cng nhiu n nng dn Trung Quc: trong cc chuyn i
qua nng thn, nim tin ca ng y ngy cng tng ln, rng nhng ngi ngho trong s h (theo
nh ngha ca Mao l trn 70% ca dn c nng thn) c th l ng lc cho cuc cch mng. ng
ghi li nhng quan st ca mnh trong cc bn bo co v qua thch thc cp trn ca ng. V
nng dn cho ti lc y hu nh khng ng mt vai tr no trong suy ngh ca gii lnh o CS
Thng Hi c.
18 Mao Trch ng


Trong lc hot ng cch mng, Mao c bit da trn nng dn, chim phn ln nht trong dn
c Trung Quc. nh: GEO EPOCHE
Nm 1926, Qun i Cch mng Dn tc mnh tn cng ch th cng nh s gip
ca X vit. ng u qun i l Tng Gii Thch, mt qun nhn chuyn nghip c quan h
vi gii ti phm Thng Hi. Tng l ngi ch huy hc vin qun s v l ngi k nhim
Tn Dt Tin khi ngi ny qua i nm 1925 v ung th gan.
Tng 38 tui nguyn thuc cnh t ca Quc Dn ng, nhng thi gian sau ny tr thnh mt
ch th khng khoan nhng ca nhng ngi Cng sn. Nhiu s quan trung thnh vi ng cng
hon ton khng c thin cm vi t tng Marx. Nhng Qun i Cch mng Dn tc vn cn
phi da vo s gip ca Lin bang X vit.
Vo ngy 9 thng 7, Tng cng 75.000 ngi lnh xut pht t Qung ng i ln pha Bc. ng
mun y li cc t lnh trong nhiu tnh, lt quyn lc trung ng yu t Bc Kinh (t 1911
chnh ph thay i 40 ln) v ti thng nht Trung Quc. h tr cho Chin dch phng Bc
ny, Mao cn phi huy ng cc chin binh nng dn nng thn.
Ngay trong thng 7, qun lnh ca Tng Gii Thch chim Trng Sa, trong ma Thu, tnh H
Nam qu ca Mao c gii phng. n cui nm, Qun i Cch mng kim sot c by tnh
vi 170 triu dn.
Trong thng 1 nm 1927, Mao du hnh qua vng mi chim ng. Trong mt bn bo co gi cho
lnh o CS, ng hn hoan m t vic nng dn khp ni ni dy chng li nhng ngi ch
t ca h nh th no v tr th cho s n p v bc lt nh th no. H t nhng ci m nhn
ln u nhng ngi b hnh h h nhc, tri h xua qua lng, hi cung hay cn nh cht h
nh th no. Bt c ngi no c mt mnh t u c th tr thnh nn nhn ca nhng hnh ng
thi qu .
ng cng i qua vng t l qu hng ca cha g, ngi qua i trong thi gian va qua l
ngi c trang tri, ng y hn s phi gnh chu s tc gin ca nhng ngi b n p.
19 Mao Trch ng

Nhng bo lc khng lm cho Mao cm thy kh chu, ng cho mng n nh mt hnh ng gii
phng.
V ng xem thng cc v hm hip nhng ngi con gi hay ngi v, cc v hnh quyt cng
khai. Khi mt hay hai ngi b nh cht th y khng phi l vic ln, ng nhn xt vn tt
trong bn bo co ca mnh.
V cng vic lm l li bo cha cho s khng b y ch? By gi, cui cng Mao cng tin
rng vn mnh t nc Trung Quc nm trong tay ca ngi ngho nng thn ch khng phi
trong tay ca gii cng nhn thnh th:
Ch t lu na thi, s c hng trm triu ngi nng dn ni dy trong khp cc tnh. H s cung
nhit v khng th km ch c ging nh mt cn bo. Ngi ta c nn ng u h lnh o
h khng? Ngi ta phi l bc i theo sau h ph bnh h? Hay ngi ta cn phi ng ra
ngn cn h, u tranh chng li h? Mi mt ngi Trung Quc u c quyn t do la chn
mt trong ba con ng ny, nhng din tin ca cc s kin s bt buc bn phi nhanh chng la
chn.
Mao quyt nh cho mnh: ng mun tch thu ton b t ai thuc t hu v chia mi li. Th
nhng gii lnh o ca CS Thng Hi khng chp thun chnh sch cc oan ny h vn
khng mun da trn nng dn v mun trc ht l kch ng gii cng nhn trong cc thnh ph.
C nhiu phn ca Quc Dn ng cng bc l s bc tc v nhng hnh ng bo lc thi qu
ca cc chin binh nng dn c Mao khen ngi. V thuc trong gii nhng ngi ng h ng
dn tc ch ngha y l nhiu a ch, doanh nhn, nh t bn cng nghip v ch ngn hng.
Thm vo , Tng Gii Thch lo ngi rng ng ca ng y c th b thm nhim bi CS nh
hn.
Sau khi thu tm Thng Hi bng qun i ca mnh, vin tng y nh c u tin vo ng
minh khng a thch: theo lnh ca ng, trong thng 4 nm 1927 thnh vin ca mt hi kn mang
tnh mafia cng nh qun lnh ca Qun i Cch mng git cht hn 400 cng nhn v ngi
cng on b nghi ng c thin cm vi Cng sn. Trn khp nc, trong nhng thng tip theo sau
, khong chng 34.000 ngi Cng sn tht s hay b cho l Cng sn l nn nhn ca s
khng b t Quc Dn ng v cc lc lng qun i ng minh.
Mt trn thng nht tan v. Moscow li cho Trn c T v tc quyn lc ca ngi Tng b
th u tin ca ng Cng sn. Theo ch th ca Josef Stalin, t khi Lenin qua i l ngi c
nhiu quyn lc nht trong in Kreml by gi CS cn phi tuyn m mt lc lng qun s
ring.
20 Mao Trch ng


Lin minh vi Quc Dn ng tan v nm 1927 dn n ni chin. Ngi c thin cm vi CS
b bt giam khp ni trong Trung Quc nh y trong Thng Hi nm 1931. nh: GEO
EPOCHE
C Mao cng nhn ra rng khng c mt qun i mnh th nhng ngi Cng sn s khng c kh
nng chng c: Mi mt ngi Cng sn u phi hiu r s tht ny: quyn lc chnh tr n t
nhng nng sng, ng y vit.
Mao, ngi khng c kinh nghim v qun s, thi gian va qua c bu lm y vin d
khuyt ca B Chnh tr CS, cn phi t chc mt cuc ni dy chng li qun i Quc Dn
ng trong tnh l qu hng ca mnh.
Vi ba trung on Cng sn c trang b khng tt, ng liu tn cng vo Trng Sa. Cuc tn
cng tr thnh mt thm bi. Hn phn na ca 3000 chin binh hy sinh hay o ng.
MAO CH CN cch chy trn cng vi lc lng ca mnh. Cui thng 9 nm 1927, ng dn s
ngi ca mnh, trong c nhiu ngi ch c trang b bng gio hay gy gc, i v min Nam.
ch n ca ng y l vng t ca qun cp: vng ni Tnh Cng Sn, do cc bng ng c v
kh thng tr, nm cnh ranh gii ca hai tnh v l ni m qun i th ch kh tip cn.
ng dng sng hi l hai u ng v sau c php rt lui vo trong vng t ca gii giang
h.
Ch c ng mn dn ln dy ni ny. Cc ngn ni cao ln cho n gn 1000 mt, rng thng v
tre mc trn cc sn ni lm chm, lc no cng c nhng ln sng m dy c ph kn. Thc
nc chy xung vc su. Gia cc ngn ni l nhng vng cao nguyn nh m ngi dn sng
y trong nhng ngi nh ngho nn bng g hay bng bng .
21 Mao Trch ng

Phn ln thi gian, Mao cng vi ngi ca ng y ng qun trong mt thnh ph nh chn ca
dy ni. Ch khi p lc ca qun i Quc Dn ng bao vy vng Tnh Cng Sn qu ln,
ng y mi lui ln trn cao.
Trong trng hp khn cp, t y c nhng con ng o thot sang cc tnh k cn: ng mn
c bi rm che ph, dy n mc ngi ui theo hu nh khng th no nhn thy c.
Mao, ngi vn cn n mc nh mt thy gio, by gi l mt lnh t du kch ch huy mt lc
lng v trang bao gm nhng ngi lnh rch ri, cng nhn v nng dn, nhng k lang thang
v qun cp git. Nhng n v m chng bao lu sau Hng Qun s thnh hnh t y.
Thiu qun phc v y phc m cho ma ng, thuc cho thng binh, thiu tin, v kh v n
dc. Nhiu chin binh kit qu, mc bnh tiu chy hay st rt.
Ngi lnh t ca h khng h ngi ngng khi bin nhng nh cch mng ca ng y thnh k
cp. V lc lng ca ng y chng bao lu sau cng mnh ng c tm cch t hai
tng cp y di quyn ch huy ca ng. Mt trong hai k ti phm y trc sau g th cng l
ng vin CS, ngi kia c thin cm vi nhng ngi Cng sn, nhng vn cn d dt.
Nhng sau khi chin thng c dn qun ca mt a ch, tng cp cn ngn ng kia cng t
cc chin binh ca mnh di mnh lnh ca Mao. Thm vo , ch huy du kch qun cng ngh
ging dy qun s cho nhng k sng ngoi vng php lut.
Mao thng cho ngi ca mnh ta ra cc tnh ln cn cp bc. H tn cng hay git cht cc
a ch, tch thu ti sn ca h. H tng tin cc thng gia bng cch e da phng ha t cc
ca hng ca h.
Mao bc qua mt ngng ca na. ng khng ch bo cha cho s khng b m cn ra lnh
thc hin n na.
Lin lc vi gii lnh o ng trong lc ny b ct t. Th no i na th gii ng u ca
CS cng kinh hong v tnh cch tng t nh k cp ca qun lnh ng. Trong thng 11 nm
1927, Mao b khai tr ra khi B Chnh Tr, ci m ng va c bu vo ba thng trc y,
nhng vn cn l thnh vin ca Trung ng ng.
22 Mao Trch ng


H T Trn l ngi v th ba ca Mao. nh: GEO EPOCHE
Nh cch mng ging nh t b cuc i trc y ca mnh. Chng bao lu sao cng khng
cn c lin lc c vi Dng Khai Tu na, ngi trong thi gian sinh cho ng a con trai
th ba. T trn ni, Mao ch vit cho v mnh mt l th duy nht m trong ng than phin v
mt vt thng chn.
ng tm thy mt ngi bn ng hnh mi t lu: ngi n Cng sn 19 tui H T Trn, xut
thn t mt gia nh hc gi v b mt gia nhp CS ngay t lc 16 tui.
Nhng ngi Cng sn tm thi tht bi trong cuc u tranh ginh cc thnh ph. Theo mt
ch th ca Stalin, cc Hng Qun cn phi chim gi nhng vng t nh nng thn, nhng ci
m h gi l X vit, theo cc hi ng cng nhn v qun nhn dn u cuc cch mng trong
nc Nga. Thng 4 nm 1928, mt tng Cng sn vi hng nghn chin binh n c vi Mao.
By gi h cng nhau ch huy bn trung on vi 8000 qun lnh v kim sot na triu dn.
Thng 12 nm 1928, Mao cm thy mnh bt u mt cuc ci cch rung t trong vng do
ng chim ng. ng phn chia t v cho nng dn ngho v qun nhn v cho git cht a ch.
Th nhng khi gp phi s i khng ca nhng ngi nng dn giu v nhng ngi cm quyn
a phng, ng tm thi bi b cc k hoch chia t qu cc oan ca mnh.
Trong lc y, Tng Gii Thch cng vi ng minh ca ng y chim c Bc Kinh; thng
10 nm 1928, ng tuyn b thnh lp chnh ph ring Nam Kinh mt thnh ph ln cch Bc
Kinh 900 kilmt v pha Nam c ng y tuyn b l th mi ca Trung Quc. Ngay sau y,
ng cho 25.000 qun lnh hnh qun v Tnh Cng Sn; gia thng 1 Mao phi rt chy khi dy
ni. Vi gn 3000 chin binh, ng y trn thot v pha ng vo vng ranh gii gia hai tnh Phc
Kin v Giang Ty, ni ng chim ly mt thnh ph v ly lm c s hot ng mi cho mnh.
Trong thi gian ny, thanh th ca ng trong gii lnh o CS c ci thin nhiu v cc
thnh cng v qun s ca ng y. Gii lnh o CS hy vng h c th s dng c i qun
23 Mao Trch ng

ca Mao tn cng cc thnh ph ln hn. Ngoi nhng vic khc, Mao phi tn cng Trng Sa,
thnh ph m Khai Tu v ng vn cn sng y vi ba ngi con.
Cuc bao vy Trng Sa m trong thi gian Mao khng c lin lc vi Khai Tu tht bi sau
ch vi tun; ngi Cng sn rt lui. Khi mt tng ca Quc Dn ng bit c rng v ca
ngi lnh o du kch qun ni ting sng trong Trng Sa, ng y cho ngi bt Dng Khai
Tu vo ngy 24 thng 10 nm 1930. B c th c t do nu nh chu cng khai t b Mao.
Vn cn yu chng, Khai Tu t chi.
Ba tun sau y, b b tri dn i trn ng ph ca Trng Sa v b bn cht. Tng Quc Dn
ng cho cht u xc cht v bu u ca Khai Tu mt cng thnh nh mt chin cng. Cc
ngi con c bn b b mt mang v Thng Hi a vo trong mt tri tr m ci.
Khi Mao, ngi li rt lui v tnh Giang Ty, hay tin v cuc hnh quyt, ng t lng thng tic.
Ti c cht n mt trm ln th cng khng th no b p c cho ci cht ca Khai Tu, ng
y vit trong mt bc th.
Vo thi gian ny, Mao cui cng cng bc qua ranh gii ca bo lc khng khoan nhng.
Vi t cch l ngi ch huy qun s, trong ma Xun nm 1930 ng ra lnh bt u chia li rung
t Giang Ty. Th nhng lnh o ng a phng chng li k hoch ca ng y.
iu y l khin cho h tr thnh nhng k th trong mt ng. ng qu quyt rng ng
Cng sn Giang Ty b a ch, nng dn giu c v ngi ca Quc Dn ng thm nhp. H
phi c thanh trng v Bolshevik ha.
nh hng ca ng lp mt y ban c bit Giang Ty. Mao cho x t nhng ngi
chng ng nh l nhng k phn cch mng, hng trm ng vin b khai tr ra khi ng.
Ln u tin, ng y ph b iu cm k, git cht ng ch. V cho ti lc , ng cng
v lng tm che y cuc u tranh ginh quyn lc ny bng nhng khi nim ca h t
tng.
24 Mao Trch ng


Vo ngy 7 thng 11 nm 1931, Mao (th hai t phi sang) v nhng ngi cng ch hng
tuyn b thnh lp mt nh nc Cng sn Giang Ty. nh: GEO EPOCHE
Con ngi c t tng t do t H Nam i qua mt on ng di. Vo lc u, ng t chi
mi hnh thc bo lc, ri i vi ng, n ngy cng mang tnh hp php hn trong cuc u tranh
chng li nhng ngi n p. Trong nm trc , ng cn ra ch th rng s khng b ch c
php hng n nhng k th giai cp. Nhng by gi, ng lun dch chuyn mi ranh gii gia
bn v th.
V v th m nhng cuc hnh quyt do Mao ra lnh ch l ln khi u ca mt s cung nhit t
hy hoi, ko di nhiu thng lin v ngy cng tng ln, ci cng lan sang c Hng Qun: chng
bao lu sau y, mi mt i i u truy tm nhng k phn bi trong hng ng ca mnh. Ch
trong mt tun duy nht, 2000 s quan v qun lnh ca mt i qun tin phng b bn cht,
trong s 4400 ngi b co buc c lin quan n nhng k phn cch mng di p lc ca cc
cuc hi cung.
Trong thnh ph Phc in, cc y ban iu tra bng cch tra tn p buc nhng ngi b cho l
phn cch mng phi nhn ti: tay sai c lc tri tay h li, nh h bng gy tre hay t cho h
b bng. Hay h dng inh ng tay ca nhng ngi phm ti xung bn v y nhng mnh tre
nhn vo di mng tay.
Khng bit c con s chnh xc ca cc nn nhn cuc thanh trng ny, c l l hng chc
nghn ngi cht trong nhng thng . Mao thc y ngi ca ng tin hnh git ngi v
nhiu ln bo v h bit r rng ng hy sinh nhng ngi v ti chim ly quyn lc.
C gii lnh o ng cng chp thun tra tn v git ngi.
V mt mt hn l t ni lo s khng b trng: v tay sai ca Tng Gii Thch truy lng ngi
Cng sn trong thnh ph; dn qun ca cc t lnh nh ui h ra khi thn qu, t chy nhng
lng m h nghi l c ngi Cng sn trong . V qun i Quc Dn ng c gng bao vy
Hng Qun.
25 Mao Trch ng

Trc bi cnh y, nhiu cp cao trong ng cho l li qu quyt ca Mao cng ng tin cy, rng
nhng ngi c thin cm vi Quc Dn ng thm nhp vo trong ng.
V mt khc, di nh hng ca Quc t Cng sn, quan im ca Stalin ngy cng thng th
trong CS Trung Quc, rng bt k ngi ng ch no m hoi nghi mnh lnh ca ng th cng
phi c xem nh l k th.
V th m cc cuc thanh trng c tip tc din ra. Nht l khi mi e da t qun i ca Tng
Gii Thch gi cho ni lo s hoang tng lun lun hin din. Phi kho lo lm Mao mi c th
lun trn thot c nhng cuc tn cng ca Quc Dn ng.
Ma Thu 1931, th lc p o dng nh tr nn qu mnh. Nhng ri ngy 18 thng 9 nm 1931,
qun i Nht bt ng tin qun vo Mn Chu, tnh giu nguyn liu min Bc ca Trung Quc.
Tng Gii Thch rt cc lc lng ca mnh v bo v vng bin gii .
Nhng ngi Cng sn c cu thot.
VO NGY 7 THNG 11 NM 1931 ngy k nim Cch mng thng Mi CS Trung
Quc thnh lp quc gia ring Giang Ty. 600 cn b ng tp hp li trong mt gian snh p
c trang hong bng biu ng gia mt khu rng nh y cy long no lu nm. Cc n v
ca Hng Qun diu binh, pho hoa c t.
Mao long trng tuyn b: T by gi tr i c hai quc gia hon ton khc nhau trn lnh th
Trung Quc. Mt quc gia l ci c gi l Cng ha Trung Hoa, cng c ca Ch ngha quc.
Quc gia khi l Cng ha X vit Trung Hoa, quc gia ca s ng cng nhn, nng dn, qun
nhn v ngi lao ng b bc lt v n p.
X vit Giang Ty bao gm mt vng t vi gn su triu ngi dn. Mao Trch ng c b
nhim lm sp ca chnh ph quc gia lm thi.
Mi nm sau khi ng Cng sn Trung Quc c thnh lp, ngi thy gio dy S kn o y
thng tin ln cao. Tuy ng vn cn ng di gii lnh o ng Thng Hi th nhng
trong Vng quc ca Giang Ty, ln u tin nhng ngi di quyn xun xoe gi ng
khc i: l Mao Ch tch.
ng s gi danh hiu y cho n khi qua i.
Tin s Ralf Berhorst
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Jonathan Spence, Mao, nh xut bn Claasen: tiu s c thut li mt
cch d hiu v cha ng nhiu thng tin t ngi bt ca mt trong nhng nh Hn hc ni ting
nht thi chng ta. Hung Chang & Jon Halliday, Mao, Panteon: mt trong nhng m t mi
nht, nhng cng b tranh ci nhiu nht v con ngi ca ng ch tch v i. Cc tranh lun m
quyn sch ny gy ra trn khp th gii c Gregor Benton & Lin Chun tp trung li trong
quyn Was Mao Really a Monster? The academic response to Chang and Halliydays Mao: The
Unknown Story, Routledge.

26 Mao Trch ng

Con ngi chuyn quyn kia
Henning Albrecht
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Trong cuc chin u chng nhng ngi Cng sn, Tng Gii Thch, lnh t ca nhng
ngi Dn tc Ch ngha y Trung Quc vo mt cuc ni chin

Tng Gii Thch (1887 1975) hm m cc chnh tr gia chuyn quyn, ngoi nhng ngi khc
l pht xt . nh: GEO EPOCHE
i th quyt lit nht ca Mao xut thn t nhng hon cnh hon ton khc vi ngi con trai
nh nng: Tng Gii Thch sinh nm 1887 mt trong nhng tnh cnh bin, ci m vi c th
gii, cha ng y l mt thng gia mui kh gi. Tuy Tng cng theo ui mt mc ch tng t
nh Mao ng cng mun hin i ha Trung Quc v dn dt n tr v tm vc to ln ngy xa ,
th nhng ng i mt con ng hon ton khc.
Gy g, gn guc, chu nhiu nh hng ca nhng gi tr o Khng nh k lut v phc tng,
nhng cng nng tnh v c on: Tng ngay t thi tr mun tr thnh s quan. K thi vo
mt trng qun s cho php ng hon thnh vic hc tp Nht, bt u t nm 1907. Sau y
ng cn phc v trong qun i Nht, v tip nhn cc l tng ca n v tnh chin hu v
danh d ngi lnh. Qua , ng tr thnh mt ngi hm m cc ch c ti, hm m c nhng
ngi pht xt chu u trong nhng nm 1930.
Tng tm cch gia nhp cc hi on chnh tr b mt. ng mun lt triu nh Trung Quc v
n nhu nhc v dng t nc cho cc th lc thuc a. Nm 1908, ng gia nhp mt t chc l
tin thn ca Quc Dn ng theo ng li Dn tc Ch ngha ca Tn Dt Tin. Khi bit v cuc
cch mng qu nh nm 1911, ng tr v Trung Quc gia nhp cc lc lng ni dy. Cuc lt
tuy thnh cng, nn cng ha c thnh lp, nhng chng bao lu sau n li tan r ra thnh
nhng lnh a ring ca cc vin t lnh ti a phng t y tr i chnh ph trung ng Bc
Kinh bt lc.
27 Mao Trch ng

Ngi ta ch bit c mt t v nhng nm k tip theo sau trong cuc i ca Tng. Thi
gian ny ng nc ngoi, trc ht l Nht nhng cng trong gii mafia ca Thng Hi:
nhng mi quen bit m sau ny s tr nn qu bu cho s nghip chnh tr ca ng y.
Nm 1917, Tn Dt Tin tr thnh tng t lnh qun i trong min Nam Trung Quc. Nm 1920
ng thnh lp mi Quc Dn ng v b nhim Tng lm tham mu trng ca qun i tnh
Qung ng. ti thng nht Trung Quc, Quc Dn ng cn s h tr t nc ngoi: h c
qu nhiu i th trong nc. Nc Nga X vit tr tui ngh cng tc vic cui cng dn
n mt mt trn thng nht vi CS ca Trung Quc: nhiu cn b Cng sn, trong c Mao
Trch ng, tr thnh ng vin ca Quc Dn ng.
Vi s gip v tin bc t cc c vn X vit, Quc Dn ng thnh lp mt hc vin qun s
nm 1924 v b nhim Tng ch huy n. Di s lnh o ca ng y, nhng ngi lnh c
gio dc phi phc tng tuyt i, bng cch luyn tp h khc, truyn gio chnh tr v vi nhng
hnh pht tp th.
Thng 3 nm 1925 Tn Dt Tin qua i. Ci cht ca ng y qu t ngt i vi Tng: ng
khng t v mun tin n mt chc v ch huy v chnh tr, th nhng by gi ng li tr thnh
ngi ng u ng. Vo lc ban u, ng thuc phe cnh t ca ng, phe ngng m tnh chin
u ca CS X vit. Th nhng trong thng 3 nm 1926, khi Tng bit c rng nhng ngi
Cng sn m mu mun tc quyn ch huy hc vin ca ng, ng thay i khuynh hng chnh tr
hon ton: cho ti thng 5, ng thnh cng trong vic loi tr ton b nhng ngi Cng sn ra
khi cc chc v trong ng.
Ri ng chun b hin thc k hoch ti thng nht Trung Quc ca Tn. Trong thng 7, Qun i
Cch mng Quc gia di quyn tng ch huy ca ng y bt u mt chin dch chng cc t lnh
a phng min Bc. Vi ti nng thng lng c bit ca mnh, Tng thuyt phc c
nhiu vin t lnh tham gia qun i ca ng. Trong vng mt thi gian ngn, h chim c ton
b vng t pha di Trng Giang.
u thng 4 nm 1927, Tng n p m mu mt cuc ni dy ca nhng ngi thuc cng
on v nhng ngi thuc phe X hi trong Thng Hi, hng ngn ngi b git cht. Trc ,
ng y nhn c s gip t cc trm mafia v doanh nhn ca thnh ph. nh i cho
cng lao ca mnh, Tng bt buc gii doanh nhn Thng Hi phi chi tr tin cp dng cho
qun i ca ng y: ng y cho bt giam con trai ca cc doanh nhn nh l nhng ngi Cng
sn v ch tr t do cho h khi nhn c tin tr gip.
By gi, ng y l vin t lnh c nhiu quyn lc nht ca Trung Quc. Thng 4 nm 1927, ng
tuyn b Nam Kinh tr thnh tr s ca chnh ph quc gia mi m trong nhng ngi chng
i mt trn thng nht chim th p o nh nh hng ca Tng. ng thi, ng cho bt giam
nhng ngi Cng sn khp ni trong vng kim sot ca mnh. ng lin kt vi hai vin t lnh
thuc trong nhng ngi hng mnh nht v hon thnh chin dch tin ln phng Bc trong ma
h nm 1928. Gi y, chnh ph quc gia kim sot hu nh ton b t nc.
Thng 10 nm 1928, Trung Quc c Hin Php mi: Tng tr thnh ch tch ca Hi ng Nh
nc mi hnh thnh v qua trn thc t l lnh o chnh ph. Nhng yu cu cm quyn ca
ng y da trc ht l trn quyn ch huy qun i: nn cng ha mi tht ra l mt ch c ti
qun s m trong mt h thng c ng bo m cho Tng quyn kim sot chnh ph, hnh
chnh v cnh st chnh tr.
28 Mao Trch ng

ng y s bit cch s dng quyn lc ny trong nhng nm k tip theo sau cho cc chin
dch tiu dit khng thng xt nhng ngi Cng sn ca Mao.
Henning Albrecht
Phan Ba dch
Cuc chy trn qua ni
1934 1935: Vn l Trng chinh
Ulrike Rckert
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Cuc tng tn cng ca nhng ngi Quc Dn ng trong thng 10 nm 1934 bt buc
Hng Qun phi b chy. Mt cuc phiu lu v nh ko di mi hai thng tri bt u m
hng chc ngn ngi cht trong lc . Nhng ngi sng st s quyt nh tng lai.
Ngi dn u h: Mao Trch ng.
y l lch s ca mt chuyn lu lc lp nn mt huyn thoi. Mt hnh trnh di hn 8000 km
xuyn qua mt vi vng i li kh khn nht ca Tri t: cuc trn chy ca 80.000 ngi Cng
sn trc nhng ngi truy n h, qun i ca Tng Gii Thch.
Nhng ngi lnh ca Hng Qun hnh qun c mt nm tri v trung bnh ch sau 200 kilmt
mi ngh mt ngy. H i b theo mt hnh vng cung khng l xuyn qua Trung Quc, qua 18 dy
ni, 24 con sng ln, chim 62 thnh ph, ng 300 trn v bc vo nhng vng m khng mt
qun i Trung Quc no t chn n t nhiu th h qua.

V kh, n dc, lng thc, qun o, my mc v ton b h s lu tr ca ng: tt c mi
th y u phi c mang theo vo lc ban u ca cuc Trn Chinh. Nhng ri phu khun vc
29 Mao Trch ng

o ng, nga th cht dn. Chng bao lu sau y, nhng ngi lnh i n. Hng ngn ngi
trong s h cht v kit qu, lnh gi v nhim bnh. nh: GEO EPOCHE
Nhng ai ng u vi tt c nhng nguy him , ngi y b hnh h bi chng vng da, st,
i. V trong mi ngi ch c mt ngi n c ch.
Nhng ngi sng st sau ny gp phn ca h vo trong mt thin anh hng ca m vn cn c nh
hng cho n ngy hm nay: mt truyn k v nhng ngi anh hng v nhng k tin, thm
ha v chin thng, ngi thng v k thua c trong hng ng ca chnh h.
Ch mt ngi trong s h s chin thng vo lc cui: Mao Trch ng.
Trong khi y th vo lc bt u cuc hnh qun ng y l ngi yu nht trong tt c cc i th.
VO NGY 18 THNG 10 NM 1934, KHI MAO bc ra khi nh ca ng y trong thnh ph
Vu , gng mt ca ng y nht nht, c th gy m. Trong nhng thng trc , ng b st rt,
ng vn cn cm nhn c cn bnh .
Nhng nu by gi khng khi hnh th ng c nguy c ri vo tay k th ng s nht ca ng y:
Tng Gii Thch. Thm vo , ng s mt lin lc vi nhm dn u ra i.
T tre, dy thng v mt mnh vi bt, ng t to cho mnh mt ci cng, phng trng hp ngt
xu dc ng. Mt trong nhng ngi cn v sau ny s nh li rng Mao ch mang theo hai tm
chn, mt khn tri ging, mt tm vi du, mt ci o chong, mt ci hng v mt b sch.
Ngi v ang mang thai, H T Trn, i trc. Mao a con trai hai tui tn Tiu li cho
ngi em trai.
T nhiu ngy qua, cc n v ca Hng Qun ko ngang qua thnh ph nh nh trong X vit
Giang Ty vng t trn 50.000 kilmt vung min ng Nam Trung Quc do ngi Cng
sn thng tr t 1929.
Nhng khng ch c qun nhn l ang trn ng i: hn 5000 phu khun vc mang theo go, v
kh, thit b k thut v thuc men, h s lu tr ca ng, my in v my may. Thm vo l
hu cnh ca nh ht tuyn truyn, mt my chiu X-quang c tho ri ra, mt th vin cng
nh kho bu quc gia: hng tn vng v bc.
Nhn vin hnh chnh ca X vit, cn b, nhn vin ca Ngn hng Nh nc tt c h nhn
ch th hy sn sng ln ng trong vng vi ngy.
V gii lnh o chc chn mt iu: ngi Cng sn s khng th no gi c vng t ca mnh
lu hn na trc qun i ca Tng Gii Thch.
By gi tt c phi c tin hnh nhanh chng. Nhiu ngi ch cn mt vi ngy chun b cho
cuc hnh trnh.
Binh lnh ca Hng Qun t hp li trn bi c cnh b ca mt con sng gn Vu . Nhm ngi
ca i tuyn truyn ht nhng bi ca cch mng, dp rm nhng c giy cng c phn pht cho
nhng ngi lnh, qun phc v nn tre. Mi ngi nhn khu phn go cho hai tun.
Nh nc X vit, ci m Mao 40 tui u tranh c n, b gii tn. ng nhn li lm cho vic
ny ba ngi ht ng ra khi quyn lc.
30 Mao Trch ng

BA NM TRC , Mao, nguyn th ca nc Cng ha X vit Trung hoa va mi c
thnh lp, cn c th cm nhn mnh nh l ngi cm quyn c nht. V trong mt lot cc lnh
th do ngi Cng sn kim sot nhiu min t Trung Quc th vng do ng lnh o trong tnh
Giang Ty l vng ln nht v quan trng nht. Vic ng ng di quyn ca Trung ng ng
Thng Hi hu nh khng mang ngha g: khi c mt mnh lnh no n m ng khng ng
vi n th ng c pht l n cng lu cng tt.
Cng vi th lnh qun i Chu c to khe ca mnh, Mao c uy tn rt ln trong gii nng dn v
nm cht ly vng Giang Ty trong tay mnh. ng xy dng nh nc X vit . Bng khng
b, bo lc nhng cng c bng sc thu ht ca mnh, ng nm gi ly quc gia Cng sn nh b
.
i Hng Qun ca Mao Trch ng tin hnh mt cuc chin tranh phng th khng khoan
nhng chng li qun i Tng Gii Thch. V thnh thong cng chin thng: Mao dn d qun
lnh ca Tng Gii Thch tin su vo trong vng X vit phc kch tiu dit h.
Th nhng gii lnh o ng Thng Hi i hi nhiu hn na. Qun i Cng sn cui cng
cng phi tn cng cc thnh ph ln, thc y cuc cch mng . Mao c xoa du. ng bit
qun i ca mnh yu n u. Chin thut ca ng l ch tn cng k ch ni c th gy tn
thng cho n.
Nhng chng bao lu sau , ng phi t mnh di mt ngi n Giang Ty vo cui nm 1931:
thnh vin B Chnh tr Chu n Lai 33 tui.
Ngi con ca mt gia nh vin chc c hc l hnh nh tri ngc li ca Mao: ng y sng
Paris v Berlin, c cho l mt ngi theo Ch ngha Th gii. Khiu t chc ca ng y, v ti
khng gy th kt on vi bt c ngi no, c nh gi cao trong CS. Chnh bn thn Chu li
tun theo tt c cc ch th ht sc nghim ngt.
Khc vi Mao, ng khng bao gi biu l tham vng git ly quyn lc cao nht. ng y l ngi
th nh ton ho ch l ng y cha tm thy c ngi th nht ca mnh.
Chu trong vng X vit cng lu th li cng c thin cm vi Mao v chin lc ca ng y.
Nhng ng y qu l cn b m cng khai chng li mun ca gii lnh o.
Trong mt hi ngh vo thng 10 nm 1932, gii ny mun bt buc ngi ng u chnh ph
bng bnh kia phi tun li. i din ca h khin trch Mao l bing nhc, lc no cng ch
i k ch tn cng. Thm vo , h buc ti ng khng tn trng Trung ng Thng Hi.
Nhng ngi ng ch cng ph bnh Chu n Lai ngi ny cho Mao b y ra khi ban lnh
o qun i ca Cng ha X vit.
Thng 1 nm 1932, ton b gii lnh o CS chy trn v Giang Ty: t chc ng Thng
Hi v trong cc thnh ph khc sp , cn b b l, b bt, b hnh quyt.
Nhng ngi mi n chng coi Mao, ngi t xng l lnh t ca nng dn, ra g. ng v ngi
bn chin u Chu n Lai ca ng y, ngi ta cho rng h chm chc nh th, chng khc g
nhng tn cp c ca ngi. Mao phi giao li chc v ng u chnh ph, ng ch cn li danh
hiu Ch tch y ban iu hnh trung ng ca Cng ha X vit Trung Hoa nhng khng cn
c quyn lc tht s gn lin vi n na.
31 Mao Trch ng

By gi, bn cnh Chu n Lai, thng tr trong Thy Kim, th ca Cng ha X vit, l b th
ng Bc C.
Bc C, mt con ngi tr 26 tui, hi vng v, l hc tr Stalin gng mu. ng c chc v y l
nh vo s tn tm vi Quc t Cng sn t chc do Lin bang X vit chim th thng tr, ci c
nhim v iu khin cc ng Cng sn trong cc nc khc.
Cng nh nhiu cn b Trung Quc, ng y hc Moscow; ng y bit cc hc thuyt ca Marx
v Lenin, nhng ng hu nh chng hiu g v chin lc qun s c.
V th m Bc C tin vo mt c vn qun s do Quc t Cng sn gi n, ngi Cng sn c
Otto Braun 34 tui, ngi m ng y trn thc t a ln lm ch huy Hng Qun bn cnh
Chu n Lai.
Vi chiu cao 1,80 mt, Braun hu nh cao hn tt c mi ngi Giang Ty. Mc d ng c
thanh th rt ln do l ngi ca Moscow gi sang, nhng con ngi qu Thng Bayern l mt
ngi ngoi cuc: ng khng ni c mt t ca th ng ting Trung a phng, sng trong mt
cn nh c lp gia nhng cnh ng la.
ng da trn nhng chin dch hnh qun c in nh hc c ti Hc vin Qun s Moscow,
vi nhng hot ng c iu phi cht ch v k lut tuyt i ca tng ngi mt. Th nhng
trong ma Xun 1934, Hng Qun di s lnh o ca Bc C v Braun chu nhiu chin bi
au n v mt nhng vng t rng ln.
Nhiu ngi trc ht l Mao nhanh chng tm thy k c li cho thm ha y: ngi c
kiu cng y, khng c kh nng thch hp vi cc tnh th a phng.
Tht s th cc tn tht bt ngun t mt chin lc mi ca Tng Gii Thch: thay v tip tc
trc tip tn cng lnh th X vit, ng sit vng vy ngy mt cht li. Chng hnh thnh t hng
nghn l ct nh bng b tng vi tng dy cho ti su mt m trong mt phn c ch n
np cho c mt tiu on.
Trc kia, Hng Qun c th dn d nhng ngi tn cng vo cc ni phc kch sn. Th
nhng by gi mt trn c nhch dn ln m khng chn li c. Qun i Tng ym tr nhng
cuc tin cng ca h bng ha lc pho bin t trong cc l ct, v h rt lui ngay lp tc vo trong
s bo v ca chng khi Hng Qun tn cng.
Trong ma h nm 1934, X vit Giang Ty teo li cn khong phn na ca vng t ban u.
Chu n Lai, Bc C v Otto Braun by gi khng cn nhn thy gii php no khc hn l tho
chy. C l ba ngi ny a ra quyt nh mt mnh. Mao ch c bo cho bit. Ton th b my
phi i theo, ci cn thit nhanh chng xy dng mt nh nc ni khc: hnh chnh, ngn
hng nh nc k c my in tin, bo ng, c xng v nh my sn xut n tt c cc thit b
khng d dng thay th c.
Tt c u din ra trong vng b mt nghim ngt; mi mt ngi ch bit nhng g chnh mnh cn
phi lm.
Nhng ai khng nht thit c cn n u phi li: tr con, hu ht ph n, ngi gi, cn b
lng v khong 20.000 ngi b thng. Cng nh trn 10.000 ngi lnh c nhim v ng gi s
hin din ca mt o qun mt trn. Tt c h u b ph mc cho s tr th ca Quc Dn
ng.
32 Mao Trch ng

80.000 ngi kia phi ph v cc vng vy v thnh lp mt cn c mi u c th l cng
vi cc o qun Cng sn khc cng tho chy khi cc cn c ca h.
Mt k hoch in r. V on ngi ko di ra n trn 30 kilmt. Nhiu ngi phu phi khun
vc qu nng, nhng ngi mang vc nng nht hu nh khng th i hn 20 kilmt trong mt
ngy.
Khi cui cng ri Mao cng ln ng vo ngy 18 thng 10 th nhm tin phong i trc t
nhiu ngy. Trong nh hong hn, ng n mt c mt trong nm chic cu phao m cng binh
xy dng mt phn t tre v cnh ca. ng vt con sng ang lng l chy i. V ch cho n
gi ca mnh.
Vo lc u, Hng Qun ch hnh qun v m, khi h khng b my bay nm bom, trong nh sng
ca nhng cy uc, ln ni, xung ni, xuyn qua rng rm. H phi vt qua bn vng vy cng
s ca Quc Dn ng. Trong nhng ngy u tin, khng c du hiu no cho thy Tng pht
hin ra cuc tho chy ca h.

Cuc Trng Chinh ch l mt chui di ca nhc nh, chin bi v tn tht. Nhng Mao
bin n tr thnh huyn thoi. nh: GEO EPOCHE
V vo lc ban u nhng ngi ang hnh qun khng gp nhiu khng c: lnh o ca h
chn mt vng khng c qun i ca chnh ph trung ng ng , m hu nh ch c qun
lnh ca cc thng c tnh nhng vin t lnh hot ng phn ln l c lp, thch cho nhng
ngi Cng sn ko qua cng nhanh cng tt hn l ng h Tng Gii Thch. V ai km gi Hng
Qun trn lnh th ca mnh th li cung cp l do cho Quc Dn ng gi qun i ca h vo
tnh y.
Nhng tnh nhn ni ca cc warlord ny c gii hn: trong lc vt qua vng vy th nh, c mt
ngi tn cng hu qun ca Hng Qun. Chm nht l by gi th nhiu ngi lnh hong s,
nhng ngi mi y b nhng ngi Cng sn p buc phi phc v trong qun i v vn cn
cha bit c mc ch ca mnh. Ngy cng c nhiu ngi bin mt vo trong bi rm.
33 Mao Trch ng

Th nhng ai tr v Giang Ty l ri vo trong a ngc. V ch vi tun sau khi Hng Qun rt i,
chin binh ca Quc Dn ng trn vo vng X vit. Ai ri vo tay h u b git cht, thng
l b tra tn trc . Ngi Quc Dn ng phng ha t tri nhiu lng hun khi cc du kch
qun ang n np, nhng k cng tc vi ch c nguy him b cng bc lao ng mt cch d
man, ph n b hm hip. Trong s nhng Hng Qun b b li ch c mt vi trm ngi l sng
st.
Khi Tng pht hin ra rng lc lng chnh ca CS ri vng y, ng cho qun i ui theo.
Vo cui thng 11, Hng Qun n c sng Tng. Mc d qun ch vo v tr chin u,
cng binh vn xy c cu phao ti nhiu ni.
Khi ch th tn cng, ngi ta phi tr gi t cho vic gii lnh o CS cng quyt gi
ghm c mt nh nc trong nhng thng hng: cc n v thin chin nht phi bo v ni vt
sng chng li nhng cuc cng kch bn ngy lin, cho ti khi on vn ti chm chp y cng
vi gii lnh o cui cng cng n ti b sng.
Nhng hn lon xy ra y sau nhng cuc tn cng: sng ln, my mc v thit b m ngi
ta cc nhc mang theo b qung li hay ri xung nc. Nhiu ngn ngi cht.
Qua , ngi Cng sn mt hn phn na chin binh ca h ch sau su tun k t lc ln
ng. Cng thm vo s nhng ngi hy sinh sng Tng l nn nhn ca cc trn nh dc
ng, nhng ngi b thng (ch s quan cao cp mi c cng theo), nhng ngi kit sc ri
li sau, nhng ngi lc ng, mt lin lc. V nhng ngi o ng hn l hn 10.000 ngi
lnh cng nh hu ht 5000 phu khun vc b trn.
Tng cng, Hng Qun thu nh li cn khong 40.000 ngi.
Thm vo , ng i v pha Bc b kha li, v Tng Gii Thch v ngi cm quyn ca
tnh H Nam ang ch y vi 100.000 ngi lnh. Hy vng hp nht vi mt o qun Cng
sn th nh by gi l iu khng th.

Otto Braun (1900 1974), mt ngi Cng sn c, c Moscow gi sang CS Trung Quc lm
c vn qun s. nh: GEO EPOCHE
34 Mao Trch ng

Tinh thn ca qun lnh bun chn m m. C gii lnh o cng chn nn: theo mt tng thut,
Bc C thng a nghch vi khu sng lc ca mnh, d n vo u v ri gi v bp c. V Otto
Braun b cho rng nh mt tnh chuyn quyn ca ng y.
V tuy vy: Hng Qun t c mc ch u tin ca h v thot c vng vy. Nhng
by gi phi lm g?
Trong khong khc ca s mt phng hng ny, Mao nhn thy thi c ca mnh n. Trong
cuc hnh trnh cho ti lc ny, ng i qua on qun, nghe ngng y mt t, ni chuyn vi
ngi ny v ngi khc. ng to lin kt mi v li ko hai thnh vin ca gii lnh o ng
cng nh nhiu ch huy v b th cp cao v pha mnh, nhng ngi m ng quen bit t thi cn
cng nhau nh du kch.
By gi, trong cc hi ngh ca gii lnh o ng v qun i, ng khng cn nhn nhn na. Khi
Bc C v Otto Braun ngh c ch cho ti khi tm c mt li thot v pha Bc th ng li
ngh thay v vy tip tc i v hng Ty, vo tnh Qu Chu. Ngi ta cho rng qun i ca vin
t lnh y ch l mt nhm v k lut ca nhng ngi nghin thuc phin, v th m chc l s
khng c khng c.
V tht s: c Chu n Lai cng tn ng kin ca Mao. iu ny mang li quyt nh. Sau hai
nm b khinh thng, ln u tin Mao li cng bn tho ti mt cu hi mang tnh quyt nh.
Nhng cuc thanh ton vn cn pha trc.
NH MAO NGH, Hng Qun i qua Qu Chu trong nhng tun cui cng ca nm 1934.
Trong mi mt th trn, cc nhm tuyn truyn ta ra, dn p phch ln hng ro, v khu hiu c
ch to ln tng: Ch Ch ngha Cng sn mi c th cu thot c Trung Quc v o
Tng Gii Thch. Cn b hi tm nng dn giu c v nhng ngi bun thuc phin, ri nhn
danh Cch mng tch thu ton b ti sn ca h.
u thng 1 nm 1935, Hng Qun chim Tun Ngha m khng cn phi chin u, ni ng tr
ca ngi ang cm quyn ti a phng trong min Bc ca Qu Chu, thm vo l nhiu
thnh ph ln cn. y cn c nh vi n in na.
Gii lnh o tuyn b s thnh lp mt cn c Cng sn mi y. Ngay lp tc cc cn b bt
u lm vic, t chc cc cuc mt tinh, khuyn d ngi tnh nguyn, thnh lp cc y ban cch
mng.
Hng Qun chn ta nh p nht thnh ph lm tr s chnh ca h: ngi bit th ca mt
thng gia giu c. y, gii lnh o ng v qun i hp li vo ti ngy 15 thng 1 nm
1935.
35 Mao Trch ng


Vo lc ban u ca cuc hnh qun, chnh y Chu n Lai (tri) l mt trong nhng ngi c
quyn lc nhiu nht. Th nhng trong vng mi hai thng k tip theo sau , Mao thng th.
nh: GEO EPOCHE
20 ngi n ng ngi trn nhng chic gh my quanh mt ci bn g nng n trong nh sng ca
mt cy n du, c si m bi mt ci l nh bng st.
Cc s kin va qua cn phi c tho lun: cc hot ng tht bi chng cuc bao vy ca Tng
Gii Thch, nhim v ca vng Giang Ty v c thm ha sng Tng.
Mao t chc cuc hi ngh nh s gip ca nhng ngi ng minh thn cn nht ca ng y
v chun b tt c n din ra theo ca ng.
Bc C l ngi u tin pht biu v l gii chin bi Giang Ty vi qun i chim u th ca
Tng Gii Thch cng nh vi cc cng s. Liu c gii lnh o CS cng tht bi hay khng,
ng y khng ni v vic .
K tip theo, Chu n Lai ct ting ni. V nguyn tc ng ng vi Bc C, nhng ri li nu ra
cc sai lm chin thut ca nm va ri nhng ci tt nhin l ng cng u cng chu trch
nhim cho tt c. Chu c th t ph bnh mnh nh th. V ng tha thun t lu vi Mao v
nhng ngi lin kt vi ng y rng cn phi quy li chnh v cho ai: Otto Braun v Bc C.
Chnh Mao m nhn iu y: c hai ngi u khng tun theo cc quy tc tin hnh chin
tranh c ng m li chn mt chin thut phng ng sai lm dn n mt vng t X vit. Mao
ni cng lu, mt ngi phin dch sau ny s nh li, th Braun ht cng nhiu thuc l, ngi ngi
cnh bn nh mt b co nhng ng y khng bao gi mt s t ch.
a s ngi tham d ng quan im vi Mao. ng c nhn vo trong gii lnh o ng cao
nht v c b nhim lm tr t cho Chu, ngi chu trch nhim cao nht v mt qun s.
B ba Chu, Bc v Braun th l b ph v, Mao thng tin trong h thng cp bc ca ng v li
tham gia lnh o v mt qun s. Braun v Bc tip tc i cho ti ht cuc hnh trnh nhng
chp nhn b y li ra sau.
36 Mao Trch ng

i vi Mao, vic ng b tc quyn lc c mt thi gian di by gi li tr thnh u th ca ng
y: ng c th bc b tt c mi li lm v pha mnh.
Hi ngh vn cn din ra khi nhn c bo co c qun i ang tin n: 100.000 qun lnh ca
Tng Gii Thch. Vo ngy 20 thng 1 Hng Qun ri thnh ph.
Nhng ngi Cng sn by gi cch xa mc ch ca h hn bao gi ht: tng xy dng mt
cn c tm thi trong Tun Ngha, c l l cn c mt X vit mi na, tr thnh o tng.
ng thi, t Trng Khnh ch cch 200 kilmt v pha Bc, Tng Gii Thch huy ng ngy
cng nhiu lc lng chn ng i ca h. Giang Ty v sng Tng, ng khng th
tiu dit c Hng Qun, ng mun nm bt ly c hi k tip y trong Qu Chu bng
mi gi.
Gii lnh o ng by gi d nh vt qua con sng ln ca Trung Quc, Trng Giang, chy
xuyn qua t nc ny t Ty sang ng. Cho ti nay, h di chuyn pha Nam ca con sng
hng v ngun th nhng h bit rng c mt o qun cng sn ang u y trn pha Bc,
trong tnh T Xuyn, o qun m chy trn khi vng X vit ca h t nm 1932.

Vo ngy 19 thng 10 nm 1935, Hng Qun n cn c Cng sn min Bc ca tnh Thim Ty
cuc Trng Chinh chm dt. Nh trong hang ng che ch gi v bi cho nhng ngi lnh.
nh: GEO EPOCHE
Trn thc t, Mao nm ly quyn ch huy, Chu cho ng y lm. Qun i by gi hnh qun
thnh tng n v nh, tch ri khi nhau.
37 Mao Trch ng

Mao cho rng cc trung on ang truy ui theo ng l khng mnh lm. Theo lnh ca ng, mt
phn lc lng quay tr li v tn cng. Mi n lc y, ngi lnh o qun i mi nhn ra rng
ng y gp phi mt con s ln nhng ngi lnh c hun luyn tt v c k lut. Trn nh
ko di mt ngy lin, trc khi Mao b chy.
l trn nh u tin ca ng y k t khi ly li c quyn ch huy, v n chm dt vi hng
nghn ngi cht. K hoch va mi c a ra, vt Trng Giang, li b hy b.
Nhng ngay sau , ngi Cng sn y t c mt chin thng v quyn lc ch huy ca
ng y tip tc c cng c. Sut hai thng tri, Hng Qun i theo mt v iu in r: Mao gi
h i trn nhng ng ch chi, ng trn v ng cong vng vo qua Qu Chu v tnh Vn
Nam gip ranh pha Ty.
l mt in hnh cho chin thut qun s ca ng y, ci da trn vic nh la v lm cho i
phng bi ri, du kn cc nh ca mnh trc qun ch v thao tng n. Sut i mnh, ng y
s t ho khoe khoang thnh tch ny. Nhng i vi nhng ngi m ng y y qua li trn sn
chi ca ng y th l mt cn c mng.
V nhng ni vt Trng Giang u b i phng chn li pha Bc nn nhiu tun lin ng
tm mt con ng a ngi ca mnh qua c qun i ca cc tnh v ca Quc Dn ng,
lin tc thc gic h i qua nhng ngn ni g gh, rng rm v thung lng y sng m.
Trong thi gian ny, H T Trn v Mao sinh h mt a con, u y trong mt ngi nh tm
b. B y khng c php gi n, v y s l mt gnh nng cho qun i. Ngi em chng
a a b cho ngi duy nht c th tm thy gn y: mt ngi n b gi c v m la.
Mao chng bun nhn con gi ca mnh n mt ln.
Hng Qun, thng hnh qun v m, ngy trang v ban ngy vi cy c. Lc tri p thng c
my bay nm bom bay n v, cn ti t hn na, my bay tm thp, nhng ci l lng hu nh
khng ting ng quanh sn ni v bn h bng sng my.
Mt mi v tr nn lnh m sau nhiu tun, ngi ca Mao thng ch cn nm xung ti ch thay
v tm ch n nu trong lc b khng kch. Sau mt ln b nm bom, 18 mnh bom x nt lng
ca H T Trn. B y c mang theo trn mt ci cng, nhng cc y t khng th lm g nhiu
hn l a thuc phin cho b y (sau ny, b y c bay sang Lin bang X vit iu tr).
y khng thiu thuc phin. Trong nhiu vng ca Qu Chu, thuc phin c trng nhiu hn
l la v rau ci. Hng Qun tch thu rt nhiu thuc phin, tr tin cho nhng ngi phu khun vc
bng thuc phin v i n ly thc n. H khng c php ly bt c vt g t nhng ngi
nng dn bnh thng m khng tr tin, ngi ta rt ch n iu y. Qun i cn phi qung
co cho Ch ngha Cng sn v khng c lm xu hnh nh ca n.
Nhng thng th ngi nng dn khng c s la chn. Khi hng nghn ngi lnh i n i vo
mt ngi lng vi vi chc cn nh th vn tc v kho thc chng my chc u trng tri. Mt
ming bc th gip ch c g khi khp ni u bi n sch c ri? Hay y cn l mt t tin
giy ca Ngn hng X vit na?
Cui thng 3 nm 1935, Mao cho rng thi im ri min Bc ca Qu Chu n. Vi nhng
cuc hnh qun gi v trc y, ng c cho Tng tin rng Hng Qun vn cn tm kim li
qua Trng Giang t y.
38 Mao Trch ng

Hin gi mc ch l vt qua con sng ny xa di pha Nam, ni n cn l mt con sng chy
xit trn ni, tm ng i ca n t Cao nguyn Ty tng. lm vic y, Mao cho qun i u
tin hnh qun v pha Nam v gi v tn cng vo tnh l Qu Dng, ni ch thn Tng ng
trong tng hnh dinh ca ng y y tiu dit nhng tn cp. Hong lon xy ra. Tng gi
qun i ca tnh Vn Nam lng ging n h tr.
chnh l mc ch ca Mao: Vn Nam by gi khng cn c canh gi na, con ng tin v
pha Ty b b ng. Tng khng on ra c k hoch, Hng Qun i thnh nhiu nhm ta
ra thnh hnh cnh qut v thng hay quay li hng i nghch. Mao nh la c Tng,
mt s quan Quc Dn ng sau ny s ni nh th.
Vo ngy 29 thng 4, nhng ngi Cng sn u tin n c b sng. Ngi dn a phng
dng vi chic thuyn ln ch qun lnh sang bn kia sng, phi cn n chn ngy.
Ln vt Trng Giang sau ny thuc vo trong nhng hn hoan chin thng to ln nht ca Hng
Qun. V ngi Cng sn thnh cng trong vic m Tng c ngn chn: h thot c v
hng Bc. T lc bt u cuc trng chinh, h cha tng bao gi c nhiu t do trong di chuyn
nh th ny. Nhng nhng cu hi gy bt an li ti xut hin: Mao tuy tm thi cu thot c
Hng Qun nhng ng y c mt k hoch cho tng lai khng? Ngi ta c th tht s tin tng
rng ng y s tm c mt c a mi hay khng?
Phn ln nhng ngi lnh u cch xa qu hng ca h hn 1000 kilmt, trong mt tnh xa l
m h khng hiu c ting a phng ca n,
Trong mt l rn trc thnh ph Hi L, nhng ngi lnh o ng v qun i tho lun v tnh
hnh. H i t by thng nay, v qun i teo li ch cn mt phn t ca lc lng ban u.
T Tun Ngha h li mt phn na thm mt ln na, gn 20.000 ngi, trong cc cuc chin u
nhng trc ht l v kit sc.
Ngi lnh t qun i 27 tui Lm Bu mt vin ch huy t ni v gan d, chuyn gia cho nhng
n nh, phc kch v tn cng sn ni gin v tr chi mo v chut cht ngi m Mao dng
qun i chi n. ng y yu cu gii hn quyn ch huy ca Mao,
Mao mng nhic ng y: My ch l mt thng b! Khng ai phn i. Tuy nhiu ngi hin din
c cng quan im vi Lm, nhng Chu n Lai v nhng ngi ng ch khc bng mi gi khng
mun c mt cuc khng hong lnh o. Khi Mao a ra cc nh ca ng y v con ng tip
tc ca Hng Qun, tt c mi ngi u ng .
ng y nhm ti mc ch k tip: tip tc i v hng Bc qua vng ni ra cao nguyn Ty
Tng, cng nhanh cng tt. Li c mt con sng l vt cn quyt nh: ln ny l sng i , con
sng m ch c th vt qua c mt vi ni. H cch n khong 300 kilmt ng chim
bay.
Vo ngy 24 thng 5 Hng Qun n c con sng ny, th nhng cuc vt sng bng thuyn
theo d nh tin trin qu kh khn. Mao ch cn mt kh nng: h phi n cy cu L nh, ni
mt con ng mua bn c dn qua con sng ang hung d chy xit. l mt cy cu treo ln
bng dy xch st to, di 100 mt v c nh hai bn cu.
Vic nht Qun on ca Hng Qun chin u m ng y khin cho n tr thnh cy
cu ni ting nht ca Trung Quc.
39 Mao Trch ng

Trong lch s anh hng ca ng Cng sn, mt nhm nh hng binh va u trn dy trn tri ca
cy cu mt i nhng tm vn lt va bn sng xung quanh mnh trong lc , khng ngn ng
lao vo mt bin la u bn kia v ri li xut hin ra t m ch b chy sm tc v chn my,
ri cui cng chin thng k th ng hn nhiu trong cuc u tay i.
iu chc chn ch l khng din ra nh th. Tuy qun lnh ca mt vin t lnh t T Xuyn
tht s l c cn ng h chc hn l bng cch ly mt phn vn lt b i. Trn nh tuy
vy ko di khng lu.
Nhng c trong tnh trng c sa cha li th nhng ngi no y trong on ang hnh qun
cng khng th no vt qua c cy cu ny: nh ngi ta ni rng ch huy Lm Bu phi c
ba ngi dn qua v ng y b chong vng; nhiu ngi khc phi b qua.
bn kia cu ng li ln ni cao. Vo gia thng 6, h vt mt con o trn cao 4000 mt.
Cuc hnh qun qua bng tuyt tr thnh mt tri nghim gy chn thng tinh thn cho nhiu
ngi. t lu h khng cn sc lc na, giy v o bng chn mn c, hay h qung
chng i khi cn min Nam nng m.
Lm sao m h bit c nhng g ch h pha trc. By gi, h phi cc nhc i trong tuyt
dy vi nhng ci o chong mng bng bng vi v gi qun quanh chn. Nhiu ngi lnh mc
chng bnh cao, c ngi ngi xung ngh ngi ri khng bao gi ng dy na. Y t phn
pht mt loi nc sc ra t gng v t, ci c cho l tr gip c mt t. Mao, mang bnh st
rt, yu n mc phi cho ngi khing trn cng qua o.
Vo ngy 12 thng 6 nm 1935, nhng ngi u tin bt u xung thung lng v nghe ting
sng bn, l y ban cho mng ca t Qun on. Nim vui mng rt ln. Th ri qun lnh
ca c hai qun on tin n gn nhau v ngc nhin.
Ngi th b sc khi nhn thy nhng hnh dng gy g, d bn, mt tt su vo trong h, n mc
rch ri, c ngi cn mc c qun la sn hay o hoa ca ph n. Ngi khc th ngc nhin
v nhng b qun phc khng th ch vo u c v nhng gng mt co ru nhn nhi. l
mt qu ng!
Trng Quc o, lnh o ca t Qun on, n cho nhng ngi khch nh mt ch tri
n cho h hng ngho ca mnh. Con ngi 37 tui cng l thnh vin thnh lp ng Cng
sn nh Mao, nhng l thnh vin ca B Chnh tr lu hn rt nhiu. ng y ch huy mt cn c
vi mt o qun trn 70.000 ngi.
Trn thc t, ng y l ngi lm ch tnh hnh. V v ng y cng thm mun quyn lc v cng
v lng tm nh Mao nn ng y ginh c quyn tng ch huy qun s ca c hai qun on.
K tip theo sau y, ng y tranh ci vi Mao v Chu v vic mt X vit mi cn phi c thnh
lp u.
Mc d qun i ca Trng mang v c tnh chin u cao nhng vi thng trc h phi
ri b vng t ca h trong min Bc T Xuyn di p lc ca Quc Dn ng cng nh ba
nm trc phi b li mt cn c khc nm v pha ng.
By gi, h kim sot mt vng t rng ln y trn cao nguyn gip ra pha Ty ca T Xuyn.
Nhng dn c, phn ln l ngi Ty Tng, thng trn trong rng v gii hn ch tip xc vi
nhng ngi Cng sn qua nhng cuc tp kch. Lng mc thng b b trng, nh ca ng kn v
40 Mao Trch ng

lng thc d tr c ct du. Ch la mch cha chn l cn trn nhng cnh ng, v thnh
thong, nhng nhm c c i sn mi bt c mt con b Ty Tng hay mt con cu.
Mc d vy, Trng mun cng c cn c ca ng y trong khi Mao khng khng i c hai o
qun phi tip tc i v phng Bc.
Cui cng, gii lnh o ng m trong nhng ngi quanh Mao v Chu vn cn thng tr
quyt nh khi hnh. Nhng th tht s thng nht, ngi ta to thnh hai on hnh qun i ri
nhau nhng c trn ln t c hai o qun.

Hng Qun lu li tng hnh dinh Din An ca h hn mi nm tri. Vng t cn ci y vi
nhng hang ng ca n l noi trn trnh quan trng nht ca nhng ngi Cng sn, ngay c
trong cuc chin u chng ngi Nht xm lc. nh: GEO EPOCHE
Vo cui thng 8, on ca Mao vi phn ln qun lc t Giang Ty cng nh nhm lnh o
ng i qua mt vng cao nguyn rng ln pha Bc m hu nh chng c mt con ng mn
r rng no dn qua v sau ny tr thnh biu tng cho ch chu ng ca nhng ngi
ang hnh qun. V di c cao l nhng l bn m ngi v la chm vo trong . Hu nh khng
th phn bit t cng vi m ly sn st, v ngoi mt vi loi du th nhng ngi lnh khng
tm c g n c.
H i qua vng t c by ngy. Khi h li t chn ln mt t cng, nhm qun ny nhn
c tin bo qua v tuyn: Trng vi on qun ca ng y ang ng trc mt con sng khng
th vt qua c v phi quay tr li. V ng y ra lnh cho nhm khi cng phi tr v.
Nhng Mao v nhm lnh o ng khng h ngh n vic y. Mu thun tip tc gia tng c
tun sau y, cho ti khi nhng ngi lnh o nht qun on tng khi hnh Giang
Ty theo li ngh ca Mao a ra mt quyt nh b mt: h mun b li tt c cc n v ca
t qun on, nhng n v cng hnh qun trong on ca h, v khi hnh i ln hng Bc
m khng c h.
41 Mao Trch ng

Vo sng sm ngy 11 thng 9, Mao v nhng ngi trung thnh vi ng y lng l rt i. Nhng
ng khng c kh nng lin lc vi 4000 ngi ca nht qun on ang hnh qun trong on
ca Trng,
Khong khc ca ln quyt nh ct t vi Trng v to nguy c gy ra mt cuc chin tranh
gia hai o qun l gi pht en ti nht trong cuc i ca ng y, Mao sau ny s thut li nh
th.
Tuy trn nh huynh tng tn khng xy ra nhng vn c mt s chia ct nguy him trong
ng. V Trng b nhim mt chnh ph X vit ring v thnh lp mt Trung ng ng ring.
Tuy vy c gng chim ot mt cn c mi trong tnh T Xuyn ca ng y tht bi: qun i ca
Trng mt mt na lc lng, phn cn li tip tc i ln cao nguyn.
Khi mt chuyn i tip theo v hng Ty chm dt vi mt thm ha, Trng khng cn la chn
no khc hn l tm n vi Mao.
Ngi ny ra v rng lng, v ng y bit con ngi kia khng cn l mi nguy him cho ng na
(Trng s tht vng ri b CS trong ma Xun 1938 v chy sang vi Quc Dn ng).
Thi gian ny, Mao quyt nh khi hnh i n mt mc ch mi min Bc ca tnh Thim Ty.
, nhng ngi Cng sn a phng c lp vi cc khu vc X vit min Nam v hu nh
khng c gii lnh o ng ch ti thnh lp mt cn c ring vi nm trc di
chn Vn l Trng thnh, vi khong na triu dn.
Ngay sau khi Mao ct t vi Trng Quc o li c thm mt o qun na n Thim Ty: lc
lng ny vo lc ban u li trong vng X vit ca t Qun on, nhng ri cng ln
ng hnh qun.
C l Mao bit h n c Thim Ty qua thng tin trong mt t nht bo ca Quc Dn ng.
By gi, ng dn u mt o qun nh cha ti 8000 ngi qua vng ni Dn Sn, sng V v
qua tnh Cam Tc, ni h phi chng li cc k binh Hi gio.
V ri cui cng, vo ngy 19 thng 10 nm 1935, h n ch. y ban lng vi c cho
mng nhng ngi mi n. Cuc chy trn chm dt cho qun i Mao sau gn ng mt nm.
ON NG NO m h i qua, ngy nay khng ai c th ni chnh xc iu y c.
Theo Mao, y l 20.000 l, khong 12.500 kilmt. Nhng nn hiu con s y nh mt hnh
tng, v ngi Trung Quc thng dng l khng phi nh mt n v c tiu chun m l nh
mt n v theo cm nhn. Cc c lng thp nht xut pht t khong 8000 kilmt.
Cui cng th iu y khng ng vai tr no c. Nhng ngi tham gia cuc Vn l Trng
chinh ny khng d nh trc thnh tch y, h hnh qun v c tip tc hnh qun, phi chu
ng au n, i kht v s hi. Vn l Trng chinh c ngha g i vi h, iu y th nhng
con s khng th no th hin c.
By gi, t nhng ngn i xanh ti ca Giang Ty vi nhng cnh ng rung v ao h nui c,
h b y vo trong mt vng t kh cn mu vng xm. Vc su chia ct cc cao nguyn khng
c cy ci, bi khp mi ni.
42 Mao Trch ng

Lng mc l nhng hang ng m con ngi o su vo trong cc sn ni hong th. Bo ct
t sa mc Gobi, hn hn v ngp lt thay nhau honh hnh vng ny, thu hoch thp v nn i
khng phi l him.
Khi Mao n Thim Ty, vng X vit ny hon ton khng an ton. Cc ng giao thng v
thnh ph quan trng u b qun i Quc Dn ng kim sot. V tuy vy, ni kh cn ny l
chn tr n ca nhng ngi Cng sn cho n hn mi nm.
Tuy v mt hnh thc mi n nm 1943 Mao mi c bu ln ng u ng, nhng t lu,
quyn hnh thng tr ca ng y khng cn c tranh chp na. Tng b th ca CS t thng 2
nm 1935 l Trng Vn Thin, ngi m ngay t lc ri khi Giang Ty thuc vo trong s
nhng ngi ng minh t i ca ng y.
Sc thu ht ca Mao bt ngun t huyn thoi ca cuc Vn l Trng chinh. Ngay sau khi n
Thim Ty, ng tip tc xy p thm cho n.
Vn l Trng chinh l mt chin dch m lch s cha tng bit n, ng y ni trong thng 12
nm 1935. Vn l Trng chinh l mt bn tuyn ngn, thng bo vi c th gii rng Hng Qun
bao gm nhng ngi anh hng, trong khi quc v tay sai ca chng tc Tng Gii Thch v
ng bn ch l v dng. Vn l Trng chinh l mt nhm tuyn truyn gii thch cho nhn dn
bit rng ch c con ng ca Hng Qun mi l con ng gii phng cho h. Vn l Trng
chinh l mt c my gieo, gieo v s ht ging ny mm, kt tri v trong tng lai s mang
li mt ma thu hoch.
T nhng cu chin binh ca cuc hnh qun bt buc y xut hin mt gii tinh hoa quyt
nh vn mnh ca Trung Quc trong vng su thp nin tip theo sau . Nhng ngi sng st
tr thnh b trng, ch tch nc, tng b th v thng ch. V to uy quyn ca h t thi gian
mt nm y.
Mao v Chu gn b cht ch vi nhau nht qua cc tri nghim y. Cho ti ngay trc khi qua i
nm 1976, h s cng nhau thng tr nc Trung Hoa Cng sn: ngi con trai nh nng ni lon
v ngi bn thc dng ca ng ta.
Ca kch, th v phim s ca ngi cc huyn thoi ca Hng Qun bt bi v s sng sut ca Mao
ch tch v bin cuc Vn l Trng chinh tr thnh mt huyn thoi cch mng to ln, ch c th
so snh c vi ln chim ngc Bastille trong nm 1789 hay ln tn cng vo Cung in ma
ng nm 1917.
i vi nhiu th h ngi Trung Quc, con ng i ca t Qun on s tr thnh mt s
khch l lin tc sn sng chu ng v vn n thnh tch.
Khi bn thy iu g kh khn, ngi ta s ni vi h nh vy, th hy ngh n cuc Vn l
Trng chinh.
Ulrike Rckert
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Benjamin Yang, From Revolution to Politics. Chinese Communists on the Long
March, Westview: tc phm kinh in, m t li nhng cuc tranh ginh quyn lc v tch huyn
43 Mao Trch ng

thoi ra khi s kin lch s. Ed Jocelyn v Andrew McEwen, The Long March, Constable: du k
ca hai nh bo ngi Anh i theo con ng chy trn ca nhng ngi Cng sn
a ngc Nam Kinh
Henning Albrecht
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Hn 70.000 ngi b ngi Nht git cht hay hm hip trong th ca Trung Quc nm
1937
Khi qun i Nht chim c Nam Kinh th ca Trung Quc vo ngy 13 thng 12 nm 1937,
chnh ph b chy. Trn 300.000 ngi cn li trong thnh ph, trong c ngi t nn v
qun nhn. Ngi Nht gy ra mt trong nhng v thm st gh gm nht ca th k 20 ti
nhng ngi ny.
B thc y bi nhng cm gic u vit mang tnh phn bit chng tc cng nh bi s khinh mit
ngi Trung Quc h cho rng nhng ngi lnh bung v kh xung l khng c danh d qun
lnh ca Nht hong git cht khng bit bao nhiu l t binh. Nh vo ngy 17 thng 12, h
x t 13.500 t binh trc cng thnh. Nhiu nn nhn b git cht bng kim, b xng ln v
t chy hay b chm u. Sau , nhng k git ngi ng cho chp nh, vi u b cht ra
nh chin cng.

44 Mao Trch ng

Tn vinh anh hng mt cch ng s trong bo ch Nht: ngi ta cho rng hai s quan ny ua
vi nhau xem ai l ngi u tin cht u 100 ngi Trung Quc. nh: GEO EPOCHE
Ngi dn thng cng khng c tha. Ngi Nht hm hip hng ngn ph n, sau y lm
cho tn ph hay git cht hng trm ngi, cm nhiu ngi ln cc tre. H qung xc cht xung
Trng Giang, thiu chy hay nm trn ng ph mc cho ch gm.
Mt trong s hng ngn nn nhn l gia nh h H trn ng Hsing Lu Kao pha ng Nam
ca Nam Kinh: vo ngy 13 thng 12, qun lnh Nht xng vo nh h, bn cht ngi chng v
hm hip ngi v. a con mt tui b git cht bng li l. Sau , nhng ngi lnh git cht
cha m gi ca ngi v v hm hip cc c con gi 14 v 16 tui ca h, trc khi h dng li l
v mt cy gy chc xuyn thng qua ngi cc c thiu n; ch hai ngi con gi bn v tm tui
l c th trn thot.
S ngi nc ngoi t i cn sng trong thnh ph nh ngoi giao, thng gia, nh truyn gio ,
kinh hong. Ngay t lc u, h thnh lp trong trung tm mt vng bo v rng su kilmt
vung cho ngi dn thng m qun lnh khng c php vo: cc con ng dn vo u b
chn li vi c bin gii v trm canh.
Chu trch nhim cho vng bo v ny l mt y ban An ninh Quc t. Ngi ng u l mt
ngi c: John Rabe, gim c chi nhnh Siemens ti ch. Con ngi tin vo Quc X ny sng
t nm 1908 Trung Quc. ng y cm thy phi c trch nhim vi nhn vin ca ng y, v
thng hi ngi dn. Nht k ca ng y sau ny s tr thnh mt trong nhng vt chng quan
trng nht v ti phm ny: Ngi ta c th ngh rng ton b th gii ti phm ca Nht Bn
ang xut hin y trong qun phc, ng y ghi li nh th vo ngy 3 thng 2 nm 1938.
Nhng ngi chim ng cha tng bao gi cng khai cng nhn vng bo v v lng sc tm lnh
Trung Quc o ng trong . Mc d vy, y ban bo v hn 200.000 ngi; chnh Rabe
cu v s ngi Trung Quc, bng cch eo mt bng tay c ch thp ngoc i ph vi ngi
Nht. Cng vi cc thnh vin khc ca y ban, ng lo cung cp go v bt m cho ngi dn. V
nhn vin ngi Trung Quc b trn nn trn thc t ng y l th trng.

Ngi c John Rabe, lnh o chi nhnh ca Siemens Nam Kinh, bo v hng ngn ngi
trc qun lnh Nht. nh: GEO EPOCHE
t khng b ca ngi Nht ko di hn by tun. Mi cho n khi mt s quan nghim khc tip
nhn quyn ch huy trong thng 2 nm 1938, v thm vo y l lc lng ca ng y c k lut
45 Mao Trch ng

hn, tnh hnh mi bnh thng tr li. Nhng ngi trn trnh dn dn ri khu vc bo v. T
thng 3, nhng ngi cui cng trong s 70.000 ngi b git cht cng c chn ct trong cc
ngi m tp th (pha Trung Quc cn cho rng c ti 300.000 nn nhn). Mi cho n khi chin
tranh chm dt nm 1945, ngi Nht mi rt ra khi Nam Kinh.
Ngay t cui thng 2 nm 1938, John Rabe c Siemens rt khi Nam Kinh, bo v cho c
nhn ng y. Berlin, ng y c gng thuyt phc gii lnh t Quc X phn i hnh ng ca
Nht hoi cng; thay v vy, Gestapo [Mt v c] gi ng y n hi cung, nhng li tr
t do cho ng y.
Sau 1945, Rabe khng tm c vic lm v b i n. Khi ngi dn Nam Kinh bit c vic y
qua y ban Qun s Trung Quc Berlin, h quyn tin v thc phm v gip ngi cu
sng h qua c thi gian sau chin tranh. Nm 1950, John Rabe qua i tui 67 trong Berlin.
Nm 1966, quyn nht k ca ng y c cng b trong mt trin lm v v thm st Nam Kinh
v Rabe ni ting nh Oskar Schindler ca Trung Quc.
Henning Albrecht
Phan Ba dch
Trn u tay i v Trung Quc
1946 1949: ni chin
Johannes Schneider
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Ngi Quc gia v ngi Cng sn tranh ginh quyn lc t nm 1927 ch ln ngi Nht
tin vo l c th bt buc h lin kt li vi nhau. Sau nh th chin, mi knh ch ca
cc ch th ngy xa li bng n ra.
Trc khi bay n thnh ph ca k t th Tng Gii Thch ca mnh, Mao ng cho chp nh,
ng y ci mm: ngi lnh t ca CS Trung Quc c che y s s hi ca mnh.
Mao ngn ng c mt thi gian di, t chi li mi ca Tng Gii Thch, th nhng cui
cng, sau bc in tn th ba, ng y cng nhng b v nhn li.
Ngi em ca anh ang chun b n cng sm cng tt, ng y tr li Tng vi s lch s
truyn thng Vin ng. ng phi bay v Trng Khnh vo trung tm quyn lc ca Quc Dn
ng ca Tng.
By gi, vo ngy 28 thng 8 nm 1945, ngay trc khi khi hnh, Mao ang hi hp. ng m
chm ly a con gi b nh ca mnh, hn v t gi. ng cn phi vt khong cch trn 800
kilmt t Din An gia Trung Quc, cn c chnh ca nhng ngi Cng sn, v n Trng
Khnh nm pha Nam bng mt chic my bay cnh qut m Tng gi n cho ng.
Nhng Mao, 51 tui, cha tng bao gi bay. ng khng tin vo k thut y, s rng my bay c
th b ph hoi trc. V th nn ng khng khng i Patrick Hurley, i s Hoa K Trung Quc,
46 Mao Trch ng

i cng vi ng trong chuyn i ny. Ngi M l ng minh ca Tng. C Hurley bay cng,
Mao cm thy yn tm hn.
Trn khng, ng c tm cch sao lng, vit mt bi th. V tht s th chuyn bay din ra bnh an
v s, v sau mt vi gi, Mao nhn thy dy ni quanh Trng Khnh.
Trn sn bay, mt phi on ca Tng n tip ng. Hurley gii thiu nhiu i din ca chnh
ph Quc Dn ng cho Mao; ngi lnh o CS bt tay, li ci. Cc nh bo mun bit ng
ngh g v my bay. Mao ra v tng tri: Rt hiu qu.
Hn l khng c quc gia no chm ch theo di cuc gp g gia Mao v Tng nh Hoa K v
ngi M mun c mt Trung Quc thng nht l ng minh chu .
Ln cui cng m Mao trong mt thnh ph ln nh Trng Khnh cch y lu ri. Din An
ng y sng trong mt hang ng qua nhng nm va ri; by gi Hurley ch ng trn mt chic
Cadillac n mt ngi nh y tin nghi.
Ngay sau y, hai i th ng i din nhau trong bui n ti. Tng kh hnh, gy, u co
trc mc mt b qun phc khng ch vo u c; Mao mc mt chic o khoc nhn nheo. T
20 nm nay, l ln u tin m hai ngi n ng ny nhn vo mt nhau.
Vo cui bui gp g, Mao nng ly chc ngi ch nh, gi to: Tng Gii Thch mun nm!
Ngi n ng, ngi m ng Ch tch ung chc tng sc khe, sn lng nhng ngi Cng
sn ca ng y xuyn qua khp c t nc. ng y cho git cht hng chc ngn ngi theo
Mao. T khi Tng c bu lm lnh t ca Trung Quc Quc Dn ng nm 1925, ng khng
theo ui mt mc ch no kin tr nhiu nm hn l tiu dit ng Cng sn.
Nhng by gi Mao v Tng t ra thng nht, ci, nng ly chc tng nhau, a tay ra cho nhau.
Nhng khng phi l mt s thay i kin, ci mang h li vi nhau, khng phi nim mong
mun c ha bnh. M l p lc t bn ngoi.
mt ln, tm nm trc , c hai i th ny bt buc phi lin kt li vi nhau. Lin minh
thi ch tn ti c mt thi gian ngn.
THNG 12 NM 1936. Trong Quc Dn ng, nhng li yu cu ngi n ng y quyn lc
ca Trung Quc, Tng Gii Thch, hy nh ui ngi Nht ra khi t nc, ngy cng to ting
hn.
47 Mao Trch ng


Tng Gii Thch, sp ca Quc Dn ng, t 1928 l nh lnh o qun i nhiu quyn lc
nht ca Trung Quc. Hoa K da vo ng y, gip qun i ca ng y bng tin v v kh.
nh: GEO EPOCHE
T nm 1931, o quc y chim gi Mn Chu, mt vng t min ng Bc ca Trung Quc.
Nm 1932, ngi Nht lp mt chnh ph b nhn y v t lc kim sot nhiu vng rng
ln min Bc ca Trung Quc.
Nc Nht l quc gia hng mnh nht chu , nhng ngi lnh o n mun ngang hng vi cc
cng quc chu u v thnh lp mt nc thuc a vi Trung Quc l ct li. Lc lng chim
ng hnh h ngi dn trong nhng vng t b xm chim, ph b trng hc, i hc, thnh vt
ca h.
Trung Quc trong thi gian ny l mt t nc b chia r v chnh tr v lnh th. y c ngi
Nht, xm chim c min Bc; y l nhng ngi Quc gia ca Tng, thng tr cc vng
t rng ln min Nam v min ng; y l nhng ngi Cng sn, nm gi c nhiu
lnh a min Trung ca nc ny, trong s l cn c chnh ca h Din An; v cn mt vi
warlord na, nhng nh cm quyn a phng, kim sot cc min t rng ln pha Ty.
T nhiu thng nay, cc tng lnh ca Quc Dn ng thc gic Tng ng chp nhn c b
Tokyo lm nhc mi. Th nhng ngi ny khng mun tin hnh chin tranh chng li nhng k
chim ng: ng y hoi nghi rng qun i ca ng c th ng u c vi i th. Thm vo
, ng mun dng qun i ca mnh chng li CS hn.
48 Mao Trch ng

Ngc li, Mao lu nay yu cu Tng hy cng nhau chng li nc Nht. Quyn li ca quc
gia by gi quan trng hn l cuc u tranh giai cp. Nhng cho ti nay, li yu cu ca ng y
khng c xem xt n.
Nhng ri vo thng 12 nm 1936, hai tng ca Quc Dn ng d Tng Gii Thch v thnh
ph Ty An ca hong v bt giam ng y: h mun bt buc ng phi lin kt vi nhng
ngi Cng sn. Sau hai tun b qun thc ti gia, Tng nhng b.
Cc cuc thng lng vi CS ko di nhiu thng tri. Chu n Lai, ngi c Mao tin cy
nht, thng xuyn gp Tng trao i hoi cng. Con ngi chng Cng sn quyt lit y
c gng gy tr ngi cho cuc thng nht bng cch lin tc a ra cc yu cu mi, v d nh
quyn tng ch huy cc lc lng thng nht.
Ngay lc Mao e da hy b cc cuc i thoi, ngi Nht vin c mt cuc chm trn nh gn
Bc Kinh trong thng 7 nm 1937 tip tc tin su vo Trung Quc. By gi th Tng phi t
b chin thut ko di thi gian ca ng y, mi e da cho ton b t nc tr nn qu ln.
V v th m t lc y tr i, nhng ngi Quc gia v nhng ngi Cng sn cng nhau chng
li k xm lc.
Mc d vy, h vn b bt ng bi vn tc tin cng ca qun ch: ngi Nht chim Thng Hi
trong thng 11, chim Nam Kinh vi tun sau , tr s chnh ph ca Quc Dn ng. Tng v
cc thnh vin ca b my hnh chnh ng y chy v Trng Khng.
Nhng ngi xm lc honh hnh trong Nam Kinh. Qun lnh Nht lm nhc thnh ph by
tun lin. Hn 70.000 ngi b git cht.
Cuc thm st y l mn m u cho mt cuc chin hu nh khng th no tn bo hn c
na: cuc khng chin cp i t nht l 15 triu sinh mng ngi Trung Quc. Trong din tin
ca n, cc t lnh ngi Nht ngh ra mt phng cch m h gi l ba ln tt c: cp ht
tt c, t chy ht tt c, git cht ht tt c.

49 Mao Trch ng

Nm 1937 qun i Trung Quc tht bi trong tt c cc trn nh chng ngi Nht, nh y
trc Thng Hi. Ch nhng ngi Cng sn mi mang li chin bi cho nhng k ang tn cng
nm 1938 nh chin thut du kch ca h. nh: GEO EPOCHE
Trong vng mt nm, qun i ca Tokyo chim ton b ng Trung Quc, gi tt c cc thnh
ph cng nghip v thng mi quan trng cng nh vng t nng nghip mu m nht. Th
nhng ngi Trung Quc khng u hng.
T Trng Khnh, Tng ch huy cuc khng chin, lin tc li ko ngi Nht vo nhng trn
nh mi. tr hon cuc tin qun ca h, ng y cho ph trong ni a: trn lt lm ngp
nhiu tnh, hng trm ngn ngi Trung Quc cht.
Trong khi ngi ca Quc Dn ng tin hnh nhng trn nh ln, nhiu tn tht, chng ngi
Nht th ngi Cng sn tn cng k ch pha sau mt trn: t tnh Thim Ty l ni tr n ca
h, h tn cng ng tip t ca ngi Nht vi nhng n v nh, linh hot, bn cc on xe, ph
ng tu ha.
Su trong lnh th ca k ch, h thnh lp cn c mi v ng vin ngi dn ng ln chng
nhng k ang chim ng. V ngi Nht khng c kh nng kim sot ton b cc vng t
chim c Trung Quc qu rng.
Tng nghi ngi theo di cc hot ng ca ngi Cng sn: trong khi vng t di quyn ca
ng y thu nh li th dng nh nhng ngi ng minh li hng li t cuc chin. H dng
cuc chin tranh phng ng ca h pha sau chin tuyn ca ngi Nht t ph din mnh
trc qun chng nh l nhng ngi yu nc tht s, v thm vo y li gim bt s ng gp
cho nhng ngi nng dn ngho nht.
Vi thnh cng: chng bao lu sau , con s nhng ngi theo Cng sn tng vt, c lnh th do
h kim sot cng rng ln hn nhiu, du kch qun ca h ngy cng c sc chin u cao hn.
Khi ngi ca Mao cn bt u chim c nhng ngn ni pha Nam ca Trng Giang mt
vng t ca nhng ngi Quc gia , qun i Quc Dn ng tn cng ngi ng minh trong
thng 1 nm 1941, bt buc h phi lui v pha Bc. 3000 Hng qun cht trong cc trn nh
ny. Bng mi gi, Tng mun ngn khng cho ngi Cng sn lan rng ra.
i vi Mao, cuc tn cng r rng l ph v mt trn thng nht, hai thng sau , ng
tuyn b chm dt lin minh.
Hai i th by gi ra mt tr thnh ch th. V c hai u c k hoch c cho thi gian sau
chin tranh. Nh Mao ra lnh cho cc vin ch huy ca ng y khng a ht ton b cc n v vo
trong cuc chin chng ngi Nht. Quan trng hn v lu di l phi xy dng mt o qun c
sc chin u cao.
Nhng ngay c khi nhng ngi Cng sn khng hy sinh tt c trong cuc chin chng ngi Nht:
nhng cuc tn cng theo li du kch ca h cng gp phn quyt nh cho Trung Quc c th
chng c c vi mt ch th hng mnh. 53 thng tri.
Th ri, vo sng sm ngy 7 thng 12 nm 1941, ngi Nht gi 378 chic my bay chin u n
hn o ni la Oahu Hawaii, n cng chnh ca Hm i Thi Bnh Dng ca M: Pearl
Harbor.
50 Mao Trch ng

Cc ch huy Tokyo quyt nh tn cng Hoa K, th lc m t nhiu nm nay cho Tng,
i th ca h, vay bc triu; th lc m h cnh co mt cch dt khot rng khng nn tip tc
bnh trng chu na; v th lc m t mt vi thng nay ban hnh lnh cm vn du ha
i vi o quc ca h, iu by gi ang e da lm t lit qun i ca Nht hong.
Quyt nh tn cng Pearl Harbor ca ngi Nht cng c a ra bi v cuc chin chng Trung
Quc khng th kt thc mt cch nhanh chng bng mt chin thng c v n l mt quyt
nh sai lm ln. V ch mt ngy sau cuc tn cng, Hoa K tuyn chin cng khai vi ch. By
gi Trung Quc c mt cng quc ng cnh mnh.
Hoa K lo liu sao cho Lin bang X vit v Lin hip Anh cng nhn Trung Quc l nc ln v
nhn t nc ny thm vo nhm tay ba c bit ca h: bt u t nm 1942, t cu lc b ca
Ba nc ln, cc ng minh quan trng nht trong cuc chin chng phe Trc ca c, v
Nht, tr thnh Bn nc ln.
Trc khi Hoa K bc vo cuc chin, mc ch duy nht ca Quc Dn ng l c chng .
By gi th dng nh vic chin thng nc Nht ch cn l cu hi v thi gian. V Tng lm
tt c mi vic sau khi chin thng, ng y s l ngi thng nht Trung Quc di s lnh o
ca mnh.
ng lun yu cu Hoa K gip v mt qun s. ng bi kch ha tnh hnh, ni rng nhng ln
cung cp v kh xe tng, xe ti, i bc, my bay l khng , ng cn cn nhiu hn na.
Ngi M hun luyn qun i Tng, cp tin xy dng ng bng cho my bay chin u loi
mi. Nm 1944, h cn thnh cng trong vic bo m cho Trung Quc c mt gh thng trc
trong Hi ng Bo an sp c thnh lp ca Lin Hip Quc.
Nhng Tng khng th ngn cn c vic mt phi on ca Hoa K bay n Din An trong
cng nm, gp Mao v nhng ngi trung thnh vi ng y cui cng th c nhng ngi
Cng sn cng chin u chng Nht Bn, v ngi M tm cch thng nht tt c cc lc lng
Trung Quc nu c th th di quyn lnh o ca mt vin tng ch huy ngi M.
Mao, ngi hy vng s nhn c v kh t Washington, xut hin trc nhng ngi khch n
thm trong Din An, ni phn ln b ph hy bi bom ca ngi Nht, nh mt nh ci cch
dung ha ch khng phi l mt nh cch mng cc oan.
ng cho mng phi on vi mt dn nhc qun i, xin li v nhng g trn ng bng, cho
php nhng ngi n thm t do i li trong trung tm quyn lc ca ng y. ng y cho xe ti
ch ngi M n ni c ng ca h: hang ng c o su vo trong sn ni dc.
Vn quan trng nht ca ng y l lo cho ngi dn nng thn c tt hn, Mao gii thch
cho nhng ngi khch ca ng y.
ng y gi kn nhng tit hc chnh tr m trong cn b ca ng y ging dy cho ngi nng
dn v cc l thuyt ca Ch ngha Cng sn X vit. ng y cng du c vic nhng thnh vin
mi ca chnh ph khng chnh thc ca ng y buc phi c nhng bi lun vn v thc h ba
thng tri, do Stalin, Lenin v chnh ng vit.
Thm vo , ng cng giu gim vic s dng cc hnh thc tra tn khut phc nhng ngi
hoi nghi ng li chnh tr ca ng y v cng khng ni v vic ng khuyn khch s tn sng
51 Mao Trch ng

c nhn ca ng y, k t khi ng cng chnh thc nhn lnh s lnh o ca CS vi chc v Ch
tch B Chnh tr v Ch tch Ban B th nm 1943.
ng y thch ph trng nh tr hn nhiu, nh tr m h xy dng trong Din An. V ni v
vic dn ch mang tm quan trng i vi ng nh th no. Nhng ngi khch n thm b gy n
tng.
Nhng Tng dt khot chng li cc ngh h tr Mao mnh hn na ca ngi M.
V khng c s ng ca ng y th ngi M khng bc thm bc tin no n vi nhng
ngi Cng sn. Con ngi Dn tc Ch ngha s tnh ton l nh th cn phi l i tc
ng tin cy ca h c cho thi gian sau khi nc Nht bi trn.
Nhng iu y khng c ngha l h h l k hoch ca h cho ng y bit. V khi qu bom
nguyn t u tin ca lch s ri xung Hiroshima vo ngy 6 thng 8 nm 1945, Tng cng
nh Mao vn cn chun b tinh thn cho mt cuc chin ko di nhiu nm chng li lng ging
pha ng. ng y hon ton khng bit g v v kh k diu ca Hoa K c.
Vn cn mang n tng v lc tn ph ca loi bom mi ca ngi M, Tng tri qua ln qun
i X vit tn cng ngi Nht Mn Chu vo ngy 8 thng 8: ti Hi ngh Malta trong thng 2
nm 1945, Stalin ha vi ngi M rng trong vng ba thng sau khi chin thng Hitler, ng y
s bc vo cuc chin Thi Bnh Dng. By gi, nh c ti y thc hin li ha v gi qun
i ca ng y n chng li mt ch th m sau cn sc Hiroshima gn nh bi trn.
Ch mt ngy sau khi chin dch tn cng ca X vit bt u, ba ngy sau Hiroshima, qu bom
nguyn t th hai ca Hoa K n tung trong Nagasaki, v vo ngy 15 thng 8, Tng ngi
ang n ti vi i s Mexico Trng Khnh bit rng Hong Hirohito tuyn b u hng
trong radio.
Tm nm lin, Tng chin u chng li ngi Nht hng mnh hn, chin tranh dng nh
tr thnh vic thng ngy. Th nhng by gi bt thnh lnh li l ha bnh (trong nhng nm
trc , ngi tng lnh ny li ko c cc vin t lnh v pha mnh: bng p lc hay vi li
ha hn mt chc v cao trong qun i ca ng y; by gi ch cn ngi Cng sn l cha nm
di s kim sot ca ng y)
52 Mao Trch ng


Ch ca Tng c ngn chn mt cch d man khng cho ngi dn chy n vi ngi Cng
sn: nm 1948, ch th b bt Thng Hi b hnh quyt cng khai trn ng ph bng cch
bn vo u. nh: GEO EPOCHE
Mn Chu, t 1931 trong tay ngi Nht, khong 900.000 ngi lnh bt u rt qun; trong
phn Trung Quc cn li, trc ht l vng b bin pha ng, c 1,25 triu qun lnh chim
ng by gi cng ri khi t nc ny.
ngi ca Tng c th tip nhn c ln u hng ca ngi Nht, trong vng hai thng
ngi M cho my bay ch hn 110.000 ngi lnh v s quan ca Quc Dn ng n nhng
vng b chim ng trc y: Mn Chu cng nh cc thnh ph ln ca Trung Quc.
Nhng ngi chim ng trc y ch c php u hng h, Tng ra lnh.
Nhng nhng ngi Cng sn cng vi v i vo cc tnh, thnh ph v lng mc, nhng ni m
cc thng c ngi Nht ang ch k vn kin u hng.
l mt cuc chy ua gia CS v Quc Dn ng, v vic ai c php i din cho quyn
lc nh nc by gi, v trong nc m ra mt khong chn khng quyn lc khng l.
Hoa K c gng thc y cc i th i n mt gii php chung. H mun c mt i tc Trung
Quc mnh v thng nht, cng l i trng vi Lin bang X vit. V h bit rng mu thun gia
Quc Dn ng v nhng ngi Cng sn c th y t nc ny vo mt cuc ni chin.
V th m trong thng 8 nm 1945, i s Hoa K Hurley thc gic Mao Trch ng v Tng
Gii Thch i n nhng cuc hi m ha bnh Trng Khnh.
V THT S: by tun sau khi Mao n Trng Khnh, ng o ngi dn vui mng reo h
trn ng ph ca th Trung Quc. Cc cuc thng lng ko di 43 ngy, Tng v Mao
trc tip gp nhau bn ln bn v cc h s do nhn vin thng lng di quyn trnh ln.
53 Mao Trch ng

Vo ngy 10 thng 10, cui cng hai ngi k tn vo mt vn kin m trong h tuyn b
nh s thng nht lc lng qun i ca h; thm vo , h mun triu tp mt hi ngh nhm
a ra mt Hin Php mi cho Trung Quc.
C hai ngi n ng ti ci rng r sau khi k vo vn kin v n mng.
Th nhng khi Mao tr v n Din An, ng b chng tim p nhanh v chong vng, ng nm
xung ging nhng khng ngh ngi c, tot m hi, run c ngi. Con ngi lnh o CS d
b stress gy bnh, v by gi ng y cng thng ti mc thn th ca ng ni lon.
ng bit rng cuc u tranh ginh Trung Quc by gi ch va mi bt u.
Ngay trc khi khi hnh n Trng Khnh, Mao ch th cho nhng ngi ng ch ca ng y
nm ly quyn ch huy trong cng nhiu vng t cng tt, ngay c trong lc ang thng lng. V
cuc gp g Tng Gii Thch i vi ng trc ht ch l mt s nhng b Hoa K: mt mu
mo khng ng y nh mt ngi cn tr s thng nht trong ha bnh.
Mao khng tin Tng. Nu nh khng c Hoa K, ng y phng on nh th, th k th khng i
tri chung ca ng y tin cng t lu, tiu dit ng.
V v th m cuc chy ua tranh ginh vng nh hng cng rng cng tt cng din ra trong thi
gian ngng bn chnh thc, ngi Quc gia v ngi Cng sn tip tc vic m h lm chm
nht l k t khi ngi Nht u hng: chun b cho trn i chin cui cng.
Trong nhng thng tip theo sau thng xuyn xy ra nhng trn nh nh gia qun i Quc
gia v Cng sn. Nhng ngi Cng sn tn cng trc ht l trong vng Mn Chu pht trin cao
v cng nghip, ph hy ng ray cng nh ct in tn theo li nh du kch c nhiu kinh
nghim v qua gy kh khn cho Quc Dn ng trong vic ly li quyn kim sot min
Bc Trung Quc.
D Tng v Mao c cam oan mun ha bnh i na tht s l c hai u ni di.
Tuy Hoa K vn tip tc c gng lm trung gian: Tng thng Harry S. Truman gi George
Marshall n Trung Quc, mt trong nhng nh ngoi giao ti gii nht ca ng y (ngi sau ny
s pht trin k hoch ti xy dng chu u c gi theo tn mnh).
Nhng khi ngi Cng sn khng tham d hi ngh ban hnh Hin Php do Quc Dn ng triu
tp vo cui nm 1946 th cui cng ngi ta cng bit chc rng s khng c s hp nht v chnh
tr.
Mao khng mun l i tc nh hn ca Quc Dn ng. ng y mun thng tr ton Trung Quc.
Thng 1 nm 1947, George Marshall tht vng tr v Hoa K, v ngay trong cng thng , B
Ngoi giao M tuyn b trong mt bn thng tin bo ch gm mi dng, rng h gi v tt c
cc nh ngoi giao c nhim v lm trung gian gia Tng v Mao.
Washington khng cn hy vng c c mt gii php ha bnh. Cuc u tranh ginh quyn thng
tr Trung Quc bc vo giai on quyt nh. l v quyn thng tr na t con ngi, trn mi
triu kilmt vung t.
V quyn thng tr dn tc ln nht th gii.
54 Mao Trch ng

NGAY LP TC Tng y qun i ca mnh ln pha Bc. Mc d ngi Cng sn mnh
ln trong cuc chin chng Nht, m rng lnh th ca h; by gi qun i ca h c gn mt
triu ngi cm sng. Thm vo , qun i X vit, lc lng li rt khi Mn Chu trong thng
3 nm 1946, li cho h ton b xe tng, my bay v sng ng m h ly c t ngi
Nht.

Nm 1946, khi cuc ni chin bng n, qun i ca Tng hn Hng Qun gp ba ln. H c
th nhanh chng chim nhiu vng rng ln min Bc Trung Quc. nh: GEO EPOCHE
Th nhng ngi ca Mao thng khng bit phi s dng v kh ca ngi Nht nh th no. V
vi 3,5 triu ngi, nhng ngi Quc gia c gn gp bn ln qun lnh v thm vo l s dng
trang b hin i ca ngi M.
Khi Quc Dn ng chim Din An b ngi Cng sn b i trong thng 3 nm 1947, nhiu nh
quan st nhn thy kt cuc ca cuc chin ang tin n gn.
Ngi Cng sn phn ln lui v min Bc ca Mn Chu, di p lc ca nhng ngi Quc gia,
h phi b hn 150 th trn v by gi l c trung tm quyn lc trc y ca h na. Nhiu
nm tri, Mao t thnh ph trong ni ny lnh o ng Cng sn; n l cn c qun s ca ng
y v ng thi cng l ni gio dc t tng.
Tng cho my bay ch mnh n trung tm ch huy lc trc ca Mao, thm hai hang ng c
trang b n s m i th ca ng vit nhng bi lun v trit hc v lm th trong .
Lm chim c Din An l mt thnh cng ln v tuyn truyn cho nhng ngi Quc gia: hn
hoan khp ni trong Nam Kinh, thnh ph m by gi li chnh thc l tr s chnh ph ca Quc
Dn ng.
55 Mao Trch ng

Nhng Mao, kp thi ri thnh ph trn mt con nga, vn bnh thn (mt ip vin cnh bo
trc cuc tn cng sp c tin hnh ca nhng ngi Quc gia cho ng). By gi, ng y rt v
pha bc ca tnh Thim Ty v a ra chin lc u tranh chim vng Mn Chu.
Mn Chu, theo Mao, ging nh mt ci gh bnh tin li: vi cc quc gia Cng sn Mng C v
Triu Tin nh tay gh v Lin bang X vit nh lng gh. ng mun d Tng, mun khin cho
ng ta ko cng chin tuyn ra qu di. Chng ta cho Tng Din An, ng y s cho chng ta
Trung Quc, ng trn an cc vin ch huy ang lo lng.
Qu tht, qun i Tng khng cn kh nng p ng bi cuc tin qun din ra qu nhanh
chng; thay v cng c quyn lc ca mnh min Nam v min Trung Trung Quc, ng y mun
chin thng Mao mt cch nhanh chng v xem nh cc vn c cho rng khng quan trng
bng cc thnh cng v qun s.
ng ca Tng, Quc Dn ng, do Tn Dt Tin thnh lp nm 1912 i din cho ton th
ngi dn, tr thnh mt ng ca gii tinh hoa di s lnh o ca ng y. Ngi h tr h l
ch ngn hng v thng gia trong cc thnh ph. Quc Dn ng c nn tng quyn lc ca h
, trong cc trung tm ti chnh min Nam v min ng Trung Quc.
Nhng sau khi ngi Nht rt lui, cc thnh ph ln ca Trung Quc nm trong mt tnh trng
nt. Ngi Nht khng nhng p t mt loi tin t ring cho chnh ph b nhn Bc Kinh m
cng pht hnh cc loi tin t a phng khc nhau trong nhng vng do h chim ng.
By gi, khi nhng ngi Quc gia tr v cc thnh ph, s tn ti song song ca ng fabi ca
h v cc loi tin t ca ngi chim ng trc y gy ra hn lon. Vi nhng c nh cc
ca mnh, gii u c ti chnh cn lm cho gi c cng khc nhau nhiu hn t thnh ph ny sang
thnh ph khc, v qua lm cho thng mi cng kh khn hn.
Thm vo y, thng vn cn cha r l cc ca hng v doanh nghip c ngi Nht qun l
trc y by gi tht ra l thuc v ai v cho ti khi tnh trng s hu c gii quyt th ngi
ta mt nhiu thi gian qu bu. Nn tht nghip tng ln, cng v sau khi chin thng nc Nht,
Tng phi ct gim sn sut trong cc nh my ch to v kh c nh nc ti tr.
Cu tr li ca chnh ph ng y cho cc vn cp bch ca kinh t v ti chnh tht n gin
cng nh c nhiu hu qu: h in nhiu tin hn v qua gp phn lm cho lm pht tng vt,
ci l mt vn t nhiu nm nay.
T nm 1945 n 1947, gi lng thc thc phm Thng Hi tng ln gp 30 ln. Nhng ngi
ch phi i qua cc ca hng ca mnh nhiu ln trong mt ngy thay i bng gi.
Nhng ngi cng nhn m tin lng ca h khng cn c gi tr g na nh cng ngy cng
thng xuyn hn; khi cng nhn vin ca cc nh my in Thng Hi nh cng, cc bn ang
tranh ci vi nhau phi thng lng di nh nn.
Quc Dn ng c gng km ch lm pht bng cch n nh gi c bng lut l; h phn pht
phiu lng thc, li pht hnh mt loi tin mi: ng nhn dn t vng. Nhng ng tin ny
cng khng th ngn chn c vic nc Cng ha Trung Hoa ri dn dn v mc thng mi
hng i hng.
56 Mao Trch ng

Cc ci cch ca ngi Quc gia cng tht bi bi v tham nhng lm cho Quc Dn ng b h
hng. Thnh vin cp cao ca ng bin th tin thu, c nng thn, ni m tht ra by gi ngi
Quc gia cn phi chim c thin cm ca ngi dn .
Tng a ngi t b my ng ca ng y v nhng th trn v lng mc ho lnh, nhng ni
m chnh ph trung ng ca ng y nm c quyn kim sot sau khi thi chim ng ca ngi
Nht chm dt v ngi Cng sn rt lui v phng Bc.
Nhng cc th trng Quc gia thng t hiu bit v tnh trng a phng, v thng cng
khng quan tm n nhng iu y. H pht l nhng li ta thn ca nng dn ngho, thay vo
y li bo v a ch, nhng ngi b xua ui i di thi thng tr ca nhng ngi Cng sn
v by gi quay tr v vi ti sn ca mnh v v th m khin cho ngi dn nng thn cm
ght h.
Sau nhng nm chu nhiu thiu thn di thi chim ng ca ngi Nht v sau nhng ni kinh
hong ca cc chin dch ba ln tt c, sau khi ng rung ca h b nc ca con sng Hong
H tn ph v sau nhng ma ng khc nghit ca nhng nm va ri, by gi nhng ngi nng
dn sn sng h tr cho bt k ai c th lm gim bt s ngho nn ca h k c nhng ngi
Cng sn.
Ngc li, khc vi nh ha trc y, ngi Quc gia thng khng tr tin cho nhng ln
ng gp c bit m trong thi chin h yu cu nng dn ng gp di dng la m, bp hay
u. V nu nh c tr th h n b cho nhng ngi nng dn y bng nhng mn tin qu thp
hay bng nhng loi tin t v gi tr.
Nhng ngi ca Tng li cng nghim khc hn khi bt buc nhng ngi nng dn l thuc
phi p ng cc yu cu ca a ch trong nhng vng ginh li c quyn kim sot t
nhng ngi Cng sn: nu nh nhng ngi mc n ngho nn khng chu tr tin, h s b ngi
ca phe Quc gia bn cht.
TRONG NHNG VNG do ngi Cng sn kim sot th ngc li, gii a ch phi chu kh.
Mao tc quyn s hu ca h v trao t ca h v cho nng dn. Ngi ca ng y dn a ch b
tri, b cho l l nhng k th ca nhn dn, ra trc cc y ban lng.
57 Mao Trch ng


Bn cht mt a ch ang b tri: trong vng do h kim sot, ngi Cng sn t chc chia li
rung t mt cch d man ( y l hnh t nm 1952 khng c hnh nh t cuc ni chin).
nh: GEO EPOCHE
Nhng ngi nng dn t co, tng thut li v s bc lt nhiu nm lin, v s lm dng; h chi
ra nhng ngi cho h thu t trc y, ht to st vo mt h.
Thng cuc thanh ton y chm dt bng cch ngi dn lng, c cc cn b Cng sn xi
gic, dng tay khng, gy gc v gch nh nhng ngi b t co cho ti cht. Nu nh ln no
m s tc gin ca m ng khng bng pht th mt i din ca CS s bn vo u ca k th
giai cp.
T 1945 cho ti 1949, c khong mt triu ngi s hu rung t cht v cc ta n nhn dn
ny.
Nm 1947, khi Ngn Anh, ngi con trai 25 tui ca Mao, chng kin mt trong nhng ln hnh
hnh nh th, anh y qu xung v khc lc hng gi.
Cha ca anh y gi anh y n cc ta n nhn dn anh y hc tp c s cng rn cch
mng cn thit. Th nhng hnh nh ca tm ngi b nh cht, Ngn Anh ghi li trong quyn nht
k ca mnh nh th, ch li s au n trong lng anh y.
Nhng vi chin dch chng gii tinh hoa , Mao c nhiu ngi trong s nhng ngi dn
nng thn theo mnh. Ngy cng c nhiu nng dn sn sng ng h ngi Cng sn trong cuc
chin chng Quc Dn ng ca h; c khng t ngi tnh nguyn gia nhp Qun i Gii
phng Nhn dn ca Mao.
Ngc li, nm 1947 ngi Quc gia bt buc phi ban hnh mt o lut cho php h p buc bt
k mt ngi n ng c kh nng chin u no u cng phi phc v trong qun i.
58 Mao Trch ng

H gi nhng nhm tuyn m i vo lng, tm kim tt c nhng ngi ang trn trnh khng
phi b i chin u. Cho mi mt ngi m h bt c, cc nhm tm ngi ny nhn c mt
mn tin thng hay mt khu phn n thm.
Trn ng v cc cn c qun i, nhng k i bt ngi tri lnh mi tuyn m vo vi nhau; v
th nn h i thnh hng, theo nhm mi ngi. Qun lnh ca Tng trng ging nh t nhn.
Gn mt na s lnh mi trn ra khi cc tri hun luyn. V th m mi ngi trong nhm phi
chu trch nhim cho ngi chy trc mnh; nu mt ngi trn thot c th ch huy s ct bt
phn n vn khng ri, trng pht thm ngi y bng cch nh p.
Ai rt li s b i. V cc vin s quan thng bn cho li bun phn go c cung cp cho n v
ca mnh.
Do vy nn nhng ngi lnh thng mang trong ti o khoc ca h cng mt chic bnh go y
nhiu ngy lin, ch cn mt mu khi khng th no chu ng ni cn i na. Gn mt phn nm
cht v i ngay trong thi gian hun luyn.
u nm 1947: ngi ca Mao dm thc hin mt cuc phn cng ln u tin. Tnh bc nhc
ca c my qun i c cho l vt tri hn ca Tng l ra nhanh chng. Di nhng cuc
tn cng ca Hng Qun, lc lng ca ng y rt lui nhanh chng, nhiu ngi lnh li dng s
hn lon ca chin trng b trn.

Nm 1948, chin cuc bt u thay i, t by gi tr i khng cn c th ngn chn Hng Qun
tin qun c na y l mt n v ang trn ng tin v Bc Kinh. nh: GEO EPOCHE
Ch trong vng vi thng, nhng ngi Cng sn chim nhiu phn ca min ng Bc Trung
Quc, h ngc nhin v quy m ca s thnh cng ca h. Mao quyt nh rng by gi l n
lc phi ng u trc tip vi ch th trn chin trng.
59 Mao Trch ng

Cc vin tng ca ng y nghi ngi. Tuy l h tip tc hin i ha qun i Cng sn trong
thnh ph cng nghip Cp Nh Tn trong vng Mn Chu v ti cu trc qun i thnh cc s
on c t chc cht ch. Thm vo , t binh phe Quc gia v c vn X vit thi gian sau ny
gii thch cho h cch s dng xe tng v my bay ca Nht. Nhng mc d vy, cc chuyn gia
qun s vn cn cha chc chn, liu mt s i u vi Quc Dn ng l c qu sm hay khng.
Nhng Mao vn kin quyt v ra lnh cho ngi ca mnh p tan hon ton qun i ca
nhng ngi Quc gia.
Vo cui ma h 1948, nhng ngi Cng sn bt u mt cuc tn cng c quy m ln vo Thm
Dng v Trng Xun, hai thnh ph ln cui cng cn do ngi Quc gia kim sot. Trong lc
tin cng, qun i ca CS ln u tin s dng nhiu sng i bc. V cc n v ca Quc Dn
ng li thi lui.
Sau khi qun i ca Mao chim c mt giao im ng st quan trng, h bao vy c hai trung
tm ca phe Quc gia.
Trong Trng Xun, sau nm thng b bao vy, nn i ln ti mc tht ngi cht tr thnh mn
hng bun bn c thm mun; nhng ngi c th vn bn cht bt k ai c gng chy trn. Khi
nhng ngi Cng sn cui cng ri cng tin vo thnh ph, h bc i trn xc cht.
Ch trong vng ba thng, ngi Quc gia mt hn 400.000 ngi, Hng Qun by gi kim sot
ton b vng Mn Chu.
Tng b sc, gi cc chin bi l mt thm ha th gii. Cui nm 1948, ng y lin lc vi
c Hoa K ln Lin bang X vit, hi rng h c th lm trung gian thng lng nh chin
gia ng v nhng ngi Cng sn hay khng.
Nhng Mao khng quan tm n mt tha hip. Chin cuc bin chuyn thun li cho ng y qu
nhanh v qu r rng. V con ng chin thng ca qun i ng y vn tip tc, h chin thng
ht trn nh ny sang trn nh khc.
Tinh thn chin u ca lc lng i n ca Tng ngy cng xu i. Nhiu ngi trong s h c
gng trnh chm trn vi qun ch bt c lc no c th c. C u th v khng qun cng
khng gip c h, v nhng ngi Quc gia khng ch n vic o to cho phi cng;
thm vo , h khng th bo v cc phi trng ca h trc Hng Qun. Thng nhng ngi
lnh ang rt lui ca Tng u b li v kh ca h cho i phng.
Khi cui cng ri nhng ngi Cng sn cng tin qun vo Bc Kinh trong thng 1 nm 1949, h
c hnh mt cuc duyt binh trong thnh ph mang nhiu biu tng ny. Hn mt gi lin, mt
on xe chy ngang qua nhng ngi dn hiu k: xe tng, xe ti, i bc, xe Jeep.
60 Mao Trch ng


u nm 1949, Qun i Cch mng Quc gia cui cng tan r, gia thng 1, qun i ca
Mao tin vo Bc Kinh chng bao lu sau s l th ca Trung Quc. nh: GEO EPOCHE
Mt nh quan st ngi M hin din ti ch ngc nhin nhn ra rng nhng thit b qun s c
ph trng ra y phn ln l u sn phm ca M nhng v kh m thi trc Tng yu
cu t ngi M by gi li gip cho nhng ngi Cng sn.
Trong thng 4, h chim Nam Kinh, mt thng sau l Thng Hi. Trn ng rt lui, Tng
ving thm ln cui cng Kh Khu Trn, l ni sinh ca ng y, qu trc m ca ngi m v
khc hng gi lin.
ng y bit: cuc chin ng ng. T gn hai nm nay, qun i ca ng khng cn nh thng
mt trn ln no na.
Mc d vy, ng vn ra lnh cho qun i ca ng tip tc chin u. ng mun ko di thi gian
chun b cho ln ra i sang i Loan.
Ngi Quc gia ginh ly quyn kim sot hn o trc b bin ng Nam ca Trung Quc
nm 1947, p tan s chng i ca ngi i Loan mt cch m mu. By gi, cn b ng ca
Tng chuyn hng triu dollar sang th i Bc ca hn o.
Ln cui cng, Quc Dn ng tuyn b Trng Khnh l th ca Cng ha Trung Quc, th
nhng li tuyn b y khng g khc hn l mt ng thi v ngha ca mt chnh quyn bi
trn.
Bc Kinh, Mao triu tp mt i hi chnh tr vo cui thng 9, ci mc d b CS chim th p
o nhng cng lu n 14 ng nh hn.
Di s lnh o ca Mao, cc thnh vin quyt nh rng Bc Kinh ngay lp tc li l th ca
Trung Quc.
61 Mao Trch ng

V h cng chn mt l quc k mi: mt ngi sao ln, nm cnh trn nn , c bao quanh bi
bn ngi sao nh hn. Ngi sao ln l biu tng cho CS, bn ngi sao nh l cc tr chng ca
nh nc tng lai: nng dn, cng dn, tiu t sn v c t sn.
Cui cng, hi ngh cng quyt nh thay th lch cch mng ca Quc Dn ng (chn nm thnh
lp nn cng ha 1912 l nm mt) bng lch Gregory.
V v th m Trung Quc cng l ngy 1 thng 10 nm 1949, khi Mao bc ln mt khn i
Thin An Mn, cng chnh vo Cm Thnh.
Nm pha sau ng l cc dinh th to ln m t trong , cc hong Trung Quc cai tr t
nc ny qua nhiu th k. Trc ng, trn qung trng Thin An Mn, vo khong 300.000
ngi ang ch i thng ip ca ng.
Vi ging ni cao ca ng y, gn nh ht, ng ni to vi h nhng li ni nh du ln kt thc
cuc ni chin ko di bn nm, cuc chy ua cht ngi y v quyn thng tr Trung Quc:
ng bo, ti tuyn b: nc Cng ha Nhn dn Trung Hoa c thnh lp!
Cho ti nm 1951, Mao s p tan cc khng c cui cng trong nhng vng ra ca t nc
v chin thng nhng ngi theo Quc Dn ng cn st li cng nh nhng ngi ly khai a
phng.
i vi ngi M, chin thng ca Mao l mt tht bi chnh tr to ln, by gi, trong cuc Chin
Tranh Lnh, h c thm mt i th. i vi Tng Gii Thch, c ngha l s kt thc gic m
ca ng y, thng nht t nc di d lnh o ca mnh.
ng y cn cai tr mt cch c ti trn 25 nm na i Loan v i din cho qu hng ca ng
y Lin Hip Quc cho ti nm 1971; l tng thng ca Cng ha Trung Hoa b nh, ng cng
khai theo ui ng li ti chim Trung Hoa lc a cho ti khi qua i nm 1975.
Nhng y, i th ca ng cui cng cng ginh c c quyn nm 1949: Mao Trch
ng.
Johannes Schneider
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Steven I. Levine v James C. Hsiung (xut bn), Chinas Bitter Victory. The
War with Japan 1937-45, M. E. Sparpe: tp hp cc bi vit gii thch mi kha cnh ca cuc
xung t gia Trung Quc v Nht bn. Suzanne Pepper: Civil War in China. The Political
Struggle, 1945-1949, University of California Press: tc phm kinh in v cuc ni chin, nhiu
chi tit v c hai bn trong chin tranh.
Khi hnh vo mt k nguyn mi
1940 1954: ci to X hi Ch ngha
Gesa Gottschalk
62 Mao Trch ng

Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Vo lc ban u, CS cm quyn m ra cho hng triu ngi Trung Quc mt tng lai
y hy vng: tranh th ngi dn cho Ch ngha Cng sn, cc cn b phn pht phc
li, tin hnh ci cch kinh t, thnh lp cng on, trao cho ngi ph n nhng quyn cha
tng c bit n. Thin Tn tr thnh ni ln nht th nghim ng li mi thnh
ph triu dn u tin m cc chin binh nh nng ca Mao chim c nm 1949.

nng thn, cc cn b nhanh chng thc hin cuc ci to X hi Ch ngha: p tan giai
cp a ch phong kin, CD tch thu s hu ca a ch v cho cc ta n nhn dn phn x
v con ngi b tc quyn lc, nh y trong tnh Qung ng. nh: GEO EPOCHE
Nhng ngi phu cng lng xung su ti mc u ca h gn chm chn. H cn thn gi
thng bng t nhng chic thuyn ang chng chnh qua nhng tm vn hp ln trn b.
Thuyn nh chm chp len vo gia nhng chic tu ch hng trn con sng Hi H. ang l
thng 6, ma ma bt u.
Dc theo b sng, di hng kilmt, hng ngn ngi n ng ang cng lng ti nng, di nhng
b g, nhng bao go, thng. Vc chng t nhng chic tu chy bng hi nc trong cng ca
thnh ph Thin Tn ln bn tu, ri vo trong cc nh kho, cui cng l vo cc nh my v ca
hng. Khng c nhng ngi phu th Thin Tn thnh ph ln th nh ca Trung Quc, 120
kilmt v pha ng Nam ca Bc Kinh s t lit.
Thng mi khin thnh ph 1,7 triu dn ny phnh to ra trong cc thp nin va qua. Thnh
ph nm trong mt vng ng bng, cch b bin 50 kilmt v pha Ty, nm con sng vo Hi
H , l con sng mang tu ch hng t Hong Hi vo ti y qua thy triu.
63 Mao Trch ng

Thin Tn tng trng thnh tng t, v ngi ta nhn ra iu y cc khu ph: tri di v pha
ng Nam ca khu ph c Trung Quc cht hp l cc khu ph c kin to rng ri hn ca
ngi u, nhng ngi li du vt kin trc ca h y sau khi Thin Tn m ca trong th
k 19. Ri nm trong nhng vng ngoi thnh l cc cn nh bng t st v h ca cng nhn;
sng y l nhng ngi t lng mc i vo thnh ph, trong hy vng tm c vic lm.
Nhng ngi mun lm phu u phi gia nhp Thanh Bang, bng ng Xanh: v hn 60.000 cng
nhn vn ti ca Thin Tn c t chc theo phng hi do cc gangster ca hi b mt ny kim
sot.
Nhng ngi by gi trong thng 6 nm 1949 bc hng t tu thuyn trong cng, khng bit
n lut l no khc ngoi lut l ca ngi ch h. T hng trm nm nay, h thng cp bc
nghim ngt ca cc phng hi vn ti quyt nh cuc sng ca cc ngi phu v thng l
c ci cht ca h na. Cc ng ch gi cng nhn ca mnh vo trong cuc chin chng li nhng
ngi cnh tranh, c nhng ngi no y cht vi mt con dao trong thn th. Hng ngy, mt
ngi phu c th chy mu m cht v mt tai nn hay b hng ha cht cu th bp.
C th th cng, cng nhn nh my v ti x xch l cng nm di quyn ca Thanh Bang, nn t
chc ny c n hn 250.000 cng nhn ch ring trong Thin Tn.
Ngay cc nhn vin ca hong , nhng ngi bo m cc c quyn cho gii ch phng hi
c mt thi gian di, cng hoi cng c gng gii hn quyn lc ca nhng ngi vo thi
gian sau ny. Cc trm bng ng ny lin kt cht ch vi cc cn b ca Quc Dn ng cho
ti mc h khng cn phi e s mt s gii hn no c. C di thi ngi Nht chim ng, cc
ng ch vn c th ngn chn c mi c gng lm gim nh hng ca h.
Th nhng by gi, trong ma h ma nng ht ca nm 1949 ny, Thanh Bang c mt i th
mi: nhng ngi lnh nng dn v cn b lng m trong s c nhiu ngi cha tng bao gi
t chn vo mt thnh ph ln trc . Nhng ngi Cng sn ca Mao chim c Thin
Tn su thng trc , thnh ph u tin trong s nhng thnh ph triu dn ca Trung Quc, v
by gi sp sa bt u thc hin nhng tng ca h.
Ln u tin, cc cn b khng lm cho nng dn ca nhng ngi lng xa xi ho lnh tr thnh
mt phn ca x hi mi do Mao Trch ng m tng, m l hng trm ngn cng nhn nh my,
tiu thng, doanh nhn, ph n ni tr, th cng nht v nhng ngi phu cng ca thnh ph.
VN CN TRONG NGY tin vo, vo ngy 15 thng 1 nm 1949, ngi Cng sn tuyn b
rng t gi tr i Thin Tn s c qun l bi mt chnh ph nhn dn thnh th. V nn kinh t
t lit hon ton t nhiu thng nay cn phi c ti khi ng ngay lp tc nn cc cn b
thnh lp mt phng tip qun, ci quc hu ha tt c cc th ch cng cng ca thnh ph cng
nh cc doanh nghip ca gii tinh hoa Quc Dn ng v lnh o chng t lc .
64 Mao Trch ng


Ch li dng lng nhit tnh ca gii tr: nh vo ngy 1 thng 19 nm 1950, k nim ngy lp
nc, sinh vin diu hnh trn ng ph Bc Kinh. nh: GEO EPOCHE
Nhiu nhm bao gm ngi t qun i v dn s ta ra v xem xt 663 c s: trng hc, bnh
vin, doanh nghip. H ghi chp nhng g cn li v pht trin mt k hoch cho tng lai sp ti
y. Hu nh tt c cc gim c, c cng v nhn vin nh nc u tm thi c php gi
chc v ca h, v ngi Cng sn hon ton khng c kinh nghim lnh o mt cng ty hay cm
quyn mt thnh ph ln.
Th nhng t nhng vng nng thn m h chim c, cc cn b ca Mao mang theo mt
h thng qun l ba cp, ci m by gi h mang sang p dng cho thnh ph ln: trn bnh din
cao nht, chnh ph nhn dn thnh th ban hnh cc ch th chung, thu thu v qun l cc nh
my quc hu ha.
Cc c quan hnh chnh ca mi mt qun iu khin nhng vic ti a phng, v d nh ha
gii cc cuc nh cng.
Tng nhm ng vin nm ngi chu trch nhim v trt t trn ng ph, t chc cc cuc hp
ph, xy dng cng on, gii thch chnh sch ca nh nc cho ngi dn.
By gi th ngi Cng sn phi chng t rng khng xy ra hn lon khi h tip nhn mt thnh
ph ln. Thin Tn cn phi l mt v d sng chi cho mt s qun l th v ti kch ng kinh
t thnh cng cc thnh ph vn cn cha chim c min Trung v min Nam Trung Quc
bt chng c li qun i ca Mao.
Nhng vo lc ban u tnh hnh kinh t ca Thin Tn li cng xu hn, mu thun gia ngho v
giu tng thm. V ging nh cc cc b tc quyn s hu ca a ch v chia li rung t cho
nng dn trong cc lng do CS chim ng, cc thnh vin ca cc y ban ng ph trong s
nhit tnh cch mng xi gic cng nhn chng li ch, sinh vin chng gio s, ngho chng
giu.
65 Mao Trch ng

Tm li: h xi gic cuc u tranh giai cp. S hi sinh thng mi v sn xut ang ht sc cn
thit khng din ra.
Gia thng 4 Trung ng ng v th gi ngi bn chin u c ca Mao, Lu Thiu K, n
Thin Tn, Lu, cao ln v tng i t ni, trc ht l cn phi trn an gii doanh nhn.
Thi cho ti lc y ca mt vi cn b l t khuynh, ng y gii thch cho h. Tt nhin, ng
y khng nh, l ch hng vn c quyn sa thi cng nhn, mt ngy lm vic c th ko di nhiu
hn tm gi. Thm vo , ng quyt nh rng tin lng thc c gi mc ca cui nm 1948.
Trong tng lai, cc lin hip v cng on s c thnh lp v thng lng vi nhau v tin
lng v iu kin lm vic.
Nhng c l li ni ca ng y trn an cc doanh nghip t hn l cc quan h h hng ca ng y:
v ca Lu xut thn t mt gia nh trong Thin Tn vi nhiu quan h kinh doanh rng khp
trong thnh ph ny.
V th m li ni ca ng y c xem l ng tin cy. Thm vo , cc cam oan ca ng y
c ghi vo trong cc quy tc hng dn cho chnh quyn thnh ph.

Nm triu a ch b tc s hu cht bi cuc ci cch rung t. Bc nh ny chp nng dn
trong tnh H Nam trong lc ang t cc giy t chng nhn quyn s hu c. nh: GEO
EPOCHE
i li, cc doanh nhn ch cn ti u t li nhun cao qu mc vo kinh t ca thnh ph.
mt kia, Lu ku gi cng nhn v ng vin by gi hy gip cho nn kinh t tng tc v ng
v cuc u tranh giai cp m lm nguy hi n thnh cng; vn by gi l tng lai ca Trung
Quc, iu y quan trng hn l li ch ca c nhn.
Vi cc bin php ca mnh, Lu theo mt phng n m ng y ngh mt nm trc
trong mt bn tho ni b: vo lc ban u, Trung Quc cn phi s dng nn kinh t t nhn qua
66 Mao Trch ng

mt Ch ngha T bn Nh nc, y mnh pht trin nh s gip ca n v ch ngn chn
mt Ch ngha T bn khng gii hn qua kim sot.
Trong vng ba tun ca ln n lm vic, Lu bi b cc nhm ng vin nm ngi trn ng
ph v tp trung tt c quyn lc vo trong tay ca chnh quyn thnh ph. ng cng tng cng
cho C quan An ninh, tn gi cho cnh st ca nhng ngi Cng sn. C quan ny cn tip nhn
cc nhim v hnh chnh ca nhng nhm nm ngi v thay h gi an ninh v trt t trn ng
ph.
Tuy vy, nhng ngi cnh st thi hnh nhim v khng l tng ha nh cc cn b ng t nng
thn. V d nh mi n thng 1 nm 1950 h mi ng ca cc nh cha mc d CS ln n
s mi dm nh l mt h thng bc lt v ch nh cha c xem nh l k th giai cp.
Cui cng, Lu Thiu K cn ngh ng b Thin Tn hy tp hp cc nhm qun chng quan
trng nht thy gio, nhn vin nh nc, sinh vin, nhn vin, doanh nhn vo trong cc t
chc. Tip theo sau cn phi thu phc nhng ngi lnh o ca cc t chc ny cho cc mc
ch ca Ch ngha Cng sn v sau l tt c cc thnh vin ca chng.
V tm quan trng v kinh t ca chng m u tin l cc nh my quc hu ha cn phi
c lin kt cht ch vi ng, ri tip theo sau l cc doanh nghip t nhn ln, cui cng l
nhng xng truyn thng, thng l nh t. Thay v xi gic cc tng lp ca x hi chng li
nhau, ngi ta cn nn tranh th tt c cc nhm quan trng nht bng cch ny cho ln khi u.
Cho ti u nhng nm 1950, ng li ca Lu s l gng mu trong tt c cc thnh ph ln
ca Trung Quc: n l mt s khc t mt cch thc dng gic m xy dng Ch ngha Cng sn
ngay lp tc.
Nh chin lc ny m gii tn lnh o c th ti khi ng nn kinh t. Trn ton Trung Quc,
cho ti nm 1951 gi tr ca sn xut cng nghip t cc nh my t nhn tng ln 48%, trong
mt vi ngnh cn tng hn gp i. Thu thu c t khu vc kinh t t nhn tng hn 80% trong
na sau ca nm 1950.
Tuy vy, Thin Tn c mt nhm ng chn trn con ng u tranh tng bc ginh quyn lc
ny: Thanh Bang.
L NGHI N GIN: nn, vi nn hng, mt li th trung thnh, mt t tin th ri ngi n
ng y tr thnh thnh vin ca Thanh Bang. T nhiu th k nay, ngi ta ch cn gia nhp mt
phng hi vn ti l tm vic lm nh phu khun vc trn cc bn tu. Th nhng k t khi
cc ch xe ti gia nhp Thanh Bang vo khong nm 1900, nhng ngi phu cng phi th nguyn
trung thnh vi dn gangster: trong mt nghi l c gi l M ca ni.
Cc phng hi ln c mt sp, zongtou, v nhiu ch huy cp di, lo thu cng nhn, gim st
tnh trng xe v ghi chp s sch. Bc di h trong h thng cp bc l nhng ngi ng
ng. H i tun tra trong khu vc ca phng hi, gim st nhng ngi phu v kim sot
khng cho bt k mt thng gia no c th b mt giao hng ca h.
Khi mt chic tu cp bn hay mt con tu ha i vo, nhng ngi cng nhn i ti ch ch ca
h. Ch khi tt c cc ngi phu ca mnh c vic lm, ngi ch mi thu thm th cng nht
khng thuc phng hi ca mnh.
67 Mao Trch ng

Tc l cng nhn vn ti ca phng hi c th cm thy an ton hn nhng ngi ngho cn li
mt cht.
Nhng h tr mt gi t cho vic : ngi ch gi li cho ti 80% tin cng. Hoc l ng y ly
trc tip phn ca mnh, hay l ng y thu tin thu cc xe y v nhiu loi ph khc, v d nh
tin bi trn cho cng vic bi m ln cc trc xe. V thm vo , cnh st cng i tin cho
vic s dng xe.
Cui cng, c i lc ngi phu ch cn li mt phn mi tin cng ca mnh.
Nhng nhng ngi sp ca 227 phng hi khng ch kim sot cht ch cng nhn ca h. H
cng chia nhau thnh ph: mt vi nhm kim sot 84 bn tu ca thnh ph, h ch chu trch
nhim cho vic bc d hng. H giao hng ha li cho cc phng hi khc chuyn ch i trong
thnh ph.
Ai nhn hng, iu y ph thuc vo ranh gii lnh a, nhng cng ph thuc vo loi hng ha.
Thng gia v doanh nhn ch c php giao hng ca h cho phng hi chu trch nhim
chuyn ch cho h. V khi sp mt doanh nghip mun t ch hng ly, ng y vn phi tr tin
cho phng hi, ph qua ng.

h tr cho s tng trng kinh t Trung Quc, Lin bang X vit gi chuyn gia n. Bc
nh ny chp mt n chuyn gia X vit vi cc n nhn cng ca mt nh my dt. nh: GEO
EPOCHE
Qua s c quyn ny, cc phng hi c th i hi nhng gi rt cao t cc thng gia v ch
hng. Ai chng li vic y s b khng b nh my ca ngi y s b p tan tnh, nhn vin
v cng nhn s b nh p, chnh ng y s b e da. Nhng ngi phu cng vy, h s b nh
p nu nh ng ln chng li.
Khng mt b my hnh chnh no ca thnh ph Thin Tn tng c th kim sot thnh cng
cartel y ca gii phng hi hay gii hn c quyn lc ca n, n c nh hng qu ln n
gii chnh tr cao nht. C cnh st cng c tn trong danh sch tr lng ca nhng ngi ch ny.
68 Mao Trch ng

V v th m by gi, sau khi ngi Cng sn tin vo, cc cng nhn vn ti hu nh khng quan
tm n nhng ngi ch mi.
Nhng ngi phu bit g v nhng ngi qun l Thin Tn ch? Ch mt t ngi bit c tht s.
H khng chia Thin Tn ra thnh mi mt qun, m chia thnh nhng lnh a ca cc phng
hi.
H hu nh khng bit g v thnh ph qu hng ca h nhiu hn l khu vc lm vic v khu ph
m h thng hay sng trong cc ngi nh mt tng quanh mt ci sn trong nh, ci m c cho ti
mi gia nh chia nhau. By gi, trong ma ma, mi nh dt, t st ri ra, g c th sp xung
bt c khi no. Lc nng nc, cc ngi nh ny hi thi, trong ma ng th chng li lnh nh
bng.
Khng c nc my ln h thng thot nc. Mt nh v sinh cng cng l cho 500 ngi n
ng, khng c mt nh v sinh no cho gii n ca thnh ph. Phn ln cc gia nh u dng x,
nhng ci ri h li i trn ng ph.
Trong cuc sng y d bn v bo lc ny, cc phng hi l l mt ni tr n. Chng bo v
h trc s c on ca nhn vin nh nc, trc nhng cuc tn cng ca cc phng hi cnh
tranh, trong lc tranh ci vi ai , ngi khng phi l thnh vin ca phng hi. Phng hi
quyn gp mt t tin cho cc thnh vin m au, v ai cht trong nhng cuc chin tranh bng
ng th u bit rng t nht l gia nh ca h s c cp dng.
Thanh Bang mang li cho mt ngi i theo h nhiu hn l bt c mt chnh ph no ca thnh
ph ny tng c th.
Lu Thiu K t s tng trng kinh t lm mc tiu ti thng. V th m nhng ngi Cng
sn by gi khng th n gin l c bt giam cc gangster v ch cu li ni ting trong thnh ph.
loi tr cc phng hi m khng lm suy yu ton b cng nghip vn ti, h phi thay th cc
lin hip bng cch no y. Cui cng th cho ti nay nhng ngi ch cu li lo chuyn ch
tri chy tt c cc hng ha n, ri hay xuyn qua Thin Tn.
V th nhng ng ch mi ca thnh ph quyt nh thnh lp mt cng ty vn ti nh nc, tip
nhn cng vic ca cc phng hi. Trong thng 3 nm 1949, ng khai trng vn phng u
tin ca cng ty mi, trong thng 6 nm 1949 c 18 chi nhnh. H by gi c nhng ngi
Cng sn trao cho c quyn vn chuyn ton b lng thc thc phm.
Ri vi tun sau , nhng ngi cn b dm tn cng trc tip phng hi: t gi tr i, cng
ty vn ti ny s chuyn ch ton b hng ha trong thnh ph.
Thm vo , ng mun t chc cho tt c cc ngi phu vo trong mt cng on. Cc cn b
t loa phng thanh trn ng ph v hng n nhng ngi phu khun vc thng m ch qua
nhng chng trnh c bit. H pht hnh mt t bo c thc hin mt cch n gin c tn l
Cng nhn vn ti, c c trong tng nhm mt, ging dy trn ng ph, trn tu thy,
trong nh kho, trn sn ga tu ha. Trong nhng cuc hp, cc tuyn truyn vin ca ngi nhng u
im ca cng on v ri ghi tn thnh vin mi trc khi m ng c th gii tn.
Nhng cui cng chc hn v tuyn truyn v thc h th t, m nhiu hi l nhng ci thin thc
t khin cho ngy cng nhiu cng nhn tin vo u th ca Ch ngha X hi: thnh vin cng
on c bo him m au v bo him nhn th, chng bao lu sau cn c php vo trong
nhng qun n c thc n nng, mua lng thc thc phm c gi r trn nhng ch c bit v gi
69 Mao Trch ng

con h i hc nhng trng ca cng on. Thm vo , h c gim gi khi vo nh tm, rp
chiu phim hay nhng bui trnh din trong nh ht.
TRONG TON TRUNG QUC, trong vng ba nm sau khi chin thng cuc ni chin, ch
mi cung cp cho 1,2 triu ngi dn qua gip t thin, to khong 680.000 vic lm mi cho
nhng ngi tht nghip, n xin, cu mi dm v ti phm, chu cp cho 110.000 ngi khuyt tt,
ngi ngho v tr m ci: ton nhng ngi m hu nh khng mt chnh ph no trc y
quan tm n.

Nm 1950, cng nhn ha vi Mao trong mt bc th rng h sn sng sn xut nhiu hng ha
hn na trong nh my ca h. nh: GEO EPOCHE
Ngoi ra, ng cn ku gi mt nhm dn c to ln m cho ti nay lc no cng b pht l i trong
lch s ca Trung Quc: nhng ngi ph n. Ngay sau khi thnh lp nc Cng ha Nhn dn,
h nhn c nhng quyn cha tng bao gi bit n trc y. By gi, h bnh quyn vi
nhng ngi n ng, h c php ly d, hn nhn cng p b cm. T by gi tr i, ph n
khng nhng c php lm vic h cn c ku gi mt cch r rng na.
Nhng mun mang nhng ngi ph n ni tr i vo nh my th phi ly bt nhng gnh nng
truyn thng ca h. V v vy m thnh hnh, c nh nc chi tin, nh tr v cng tin. Cho
ti nm 1952, t l ph n trong s cng nhn vin ca cc nh my quc doanh tng ln n
khong 12%, thm 41% ph n na ng k tm vic lm.
Dn dn, chnh ph thnh lp mt bo him sc khe v hu tr rng khp, ci ln u tin mang
li mt s bo v v vt cht cho hng triu ngi cng nhn trong cc doanh nghip ca nh nc.
70 Mao Trch ng

Nhng Thin Tn, sp ca cc phng hi by gi thng b cnh st ph bnh, ging dy v
cnh co, nhng vn cha b bt khng d dng chu mt quyn lc ca h. H cho ngi nh
p nhng ngi phu dm gia nhp cng on, c lm cho cc cn b s hi bng cch e da dng
bo lc v cn cho ngi qung lu n vo mt gian snh ca nhng ngi thuc cng on na.
ng thi h tin hnh mt cuc chin tranh gi c chng cng ty vn ti v s dng nhng quan
h c vi cc nhn vin nh nc ph ri cc k hoch ca chnh ph bng thng tin sai lm.
Nhng cng ty ny c u th hn: cng ty c th cho mi gi thp hn l gi ca phng hi v
tuy vy vn tr tin nhiu hn cho nhng ngi lm phu.
Cui cng, nhiu sp phng hi quyt nh thm nhp vo trong cng on mi. H mc qun o
c, ngy trang nh cng nhn bnh thng, ri xin c php gian nhp.
V qu tht: sau mt vi thng, h ginh li c quyn lc c v li moi tin ch nh my v
thng gia. Nhm gangster ny chim gi cc v tr c trch nhim trong nhng nhm ti ch ca
cng on cng nh trong cng ty vn ti, h li tn trng cc lnh a c. Nhng ngi cnh st i
tun cng l nhng ngi trc khi ngi Cng sn tip nhn quyn lc, v h vn cn nhn t lt
nh trc .
THI K VNG SON, c nhng s gia no s gi thi k ny nh th, thi k t nht l
trong cc thnh ph: n ha u tin sau chin thng ca nhng ngi Cng sn m trong cc
cn b ca Mao nh vo nhng ci cch x hi ca h thnh cng trong vic tranh th c s
tin tng ca nhiu phn ln ngi dn.
V iu khng ch trong cc thnh ph ln nh Thin Tn, Bc Kinh hay Thng Hi. thn
qu, ni sinh sng ca trn 90% ngi dn, tnh cnh khng thay i t nhiu th k nay b o
ln trong thi gian ngn nht.
Nhng ngi Cng sn bit r tt c cc vn hng ngy ca ngi dn lng t nhng thp nin
ca cuc ni chin: rung t ca h thng l qu nh v thng rt kh tip cn, cc phng
php trng trt lc hu sn lng trn mt hecta ca nng dn trng la Nam Trung Quc t th
k 17 ch tng thm c 7%.
Thm vo , nhiu nng dn b nng bi tin t thu cao. V rung t c phn chia khng
ng u: trn 40% din tch c s dng nm trong tay ca mt tng lp a ch nh v nng
dn giu, cha ti 10% dn s nng thn.
Ngay t nhng nm cui cng ca cuc ni chin, CS bt u chia li rung t trong ranh gii
ca nhng vng t l cn c ca h.
By gi, vi ln ban hnh mt o lut ci cch t ai, cuc ci cch rung t c m rng ra
phn Trung Quc cn li bt u t thng 6 nm 1950.
Trc ht l nhng ngi nng dn ngho, cho ti nay khng c rung t, c hng li t vic
ny ln u tin, h tr thnh ng ch ca cc tha rung m h ang cy.
Tuy vy, nng thn ng Cng sn tin hnh mt cch khc nghit v tn bo hn l thnh
th nhiu. V i vi cc cn b, cuc ci cch rung t mang tm quan trng hn n thun l mt
trt t s hu mi rt nhiu. Ngay t u, Mao cng nhn mc ch ca n c trong ln p tan
gii tinh hoa truyn thng nng thn.
71 Mao Trch ng

V ln tc quyn lc ca nhng ngi y chng bao lu sau tr nn mt s vic n o m
mu: khp ni trong Trung Quc, ngi dn t hp li trn cc khn i thng b xi gic bi
nhng ngi Cng sn khch ng , phn xt v nhng k n p lc trc.
Trong lc , thng ngi ta khng dng li ln tc quyn s hu: nhng ngi nng dn ng
p, tra tn, git cht cc a ch. Hng lot nhng ngi v sn trc kia tr thnh nhng k
ng phm ca Mao trong Trung Quc mi: con s nhng ngi a ch cht c c lng
khong 5 triu ngi.
Th nhng cng cuc xy dng Ch ngha X hi tht s th ng Cng sn li cng tm thi hon
li nng thn cng nh trong thnh ph, ch xem: nhng ngi nng dn nhn c giy chng
nhn s hu chnh thc t y ban hnh chnh lng, h quyt nh v t chu trch nhim v vic
trng trt trn cc cnh ng ca h, c php cho thu v bn t.
Nhng thi gian m trong nn kinh t t nhn c h tr ko di khng lu. Gii lnh o
ng, nhng ngi vo lc u cn cho rng doanh nghip nh nc s y li dn dn kinh t t
nhn theo mt cch t nhin, buc phi khng nh rng s pht trin khng xy ra: nhiu
doanh nghip t do hng li t tng trng nhiu hn l cc nh my quc doanh do cc cn b
lnh o. V cc nh my ny thng lm vic khng kinh t, phung ph nguyn liu v c qu
nhiu cng nhn.
V th m c nhiu chin dch tng nng sut trong khu vc nh nc v ng thi km hm
khu vc t nhn.

Cc lut l do tn chnh ph ban hnh hu nh khng c ghi li nn quan ta ny phi gii thch
tng tn phn xt ca ng y. nh: GEO EPOCHE
Cui nm 1951, ng pht ng Chin dch ba chng, u 1952 mt Chin dch nm chng:
chin dch u hng n tham nhng, phung ph v lm dng quyn hn ca nhng k quan liu;
chin dch th nh chng hi l, trn thu, trm cp ti sn nh nc, thc hin sai lm cc nhim
72 Mao Trch ng

v ca nh nc cng nh lm dng d liu nh nc cho cc mc ch t nhn bi cc doanh
nhn.
i vi nhng ngi dn u trong cng nghip cng nh cc tiu thng, iu y c ngha l: b
ph bng cng khai, thu tng rt cao v nhng mn tin pht cao n mt cch v l. Ch trong
vng vi thng, mt vi ngnh suy sp. By gi, nhiu doanh nghip phi da vo cc hp ng
vi nh nc v v th m t nhiu tr thnh nhn vin ca nh nc.
Vo ngy 24 thng 9 nm 1952, Mao Trch ng tuyn b trong mt bi din vn: 15 nm ti, kinh
t t nhn s khng cn tn ti trong hnhh thc c na.
N tr thnh ng li mi, cc th trng cn phi c kim sot ton b, sn xut v thng
mi do nh nc ch o.
Nm 1953, k hoch nm nm u tin thnh hnh: cng c iu khin kinh in ca nhng nn
kinh t X hi Ch ngha.
Trn thc t, y chnh l s kt thc cho tt c cc doanh nhn t, v t by gi tr i khng cn
mt ai c th t do quyt nh bn hay mua ci g, vo lc no v vi gi no mt phn, nh nc
ngy cng chim t l nhiu hn, mt phn th cc nh my tr thnh hp tc x. Cho ti nm 1956,
kinh t t nhn gn nh tan bin hon ton. Ch cn 0,5% ngi dn thnh th l nhn vin ca
t nhn.
nng thn, nng dn cng c quy t li trong cc hp tc x ngy cng rng ln hn trong
nhiu bc. H mt t ca h, tru b ca h v s c lp ca h.
THIN TN, quyn lc ca Thanh Bang b ph v t lu.
Ngay trong ma Thu nm 1950, ng a ra chin dch u tin ca mt lot di cc chin dch
chnh tr: chng nhng k phn cch mng. Cn b ng nhn ch th t Bc Kinh, hy t hnh
mt vi k th, bt giam mt vi v qun thc ti gia mt vi. Cn phi theo di cc thnh vin
trc kia ca Quc Dn ng, nhng k ti phm, nhng ngi ng u cc gio phi v
nhng k phn bi. Xp ai vo cc nhm ny, l cng vic ca cc cn b ti a phng.
Ch duy nht mt li nhc nh t Trung ng: ng s khi phi hnh quyt. Ch s l hnh quyt
nhm ngi. Mc ch r: lay ng v khng b. Qua , cc cn b c th t do theo di mi
i th.
iu y to ra mt ln sng bt b v hnh quyt. Nhiu triu ngi dn b hi cung, nhiu
ngi bin mt vo trong nhng tri giam mi c thit lp nhng vng bin cng ca Trung
Quc m trong h cn phi c gio dc li qua cng bc lao ng v lin lc tuyn truyn
h t tng. Hn 800.000 ngi (theo cc c on khc l hai triu) cui cng ng trc ao
ph ca mnh nhiu hn l nh c ti X vit Stalin cho hnh quyt trong nhng nm 1930 rt
nhiu, vo thi ln sng truy n ln nht ca ng y.
Thin Tn, cc cn b cng chn nhng ngi sp ca Thanh Bang lm mc tiu cho cuc
khng b ca h.
Vo ngy 29 thng 3 nm 1951, hn 15000 ngi tp hp li: thnh vin ca cc y ban tnh v
thnh ph m trong tt c cc nhm ngi x hi u c i din, i din ca cc ng dn ch,
i biu t nh my v trng hc. S kin ny c truyn thanh qua radio.
73 Mao Trch ng

Ngi dn t khp ni trong thnh ph lng nghe vin b th ng Cng sn v ngi th trng
ca Thin Tn mng nhic cc t chc b mt. Nhng ngi trong bui hp nht tr thng qua mt
quyt nh cng quyt chng li cc phn t phn cch mng.
Trc , ngi ta dn 193 ca cc phn t ny ra trc h, trong s l cc sp cao cp ca
Thanh Bang, b bt giam trong nhng thng trc . Cc c quan an ninh xy dng mt
mng li mt thm t lu, ci cung cp cho h nhiu thng tin hu trng. Cc nn nhn trc
y trong m ng ln n cc hnh ng ca nhng k phn cch mng.
Hai ngy sau , cnh st bn cht tt c 193 ngi . Thanh Bang khng cn tn ti na.
Gesa Gottschalk
Phan Ba dch
Cuc chin chng M
1950 1953: Chin tranh Triu Tin
Sebastian Kretz
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
Trong ma H nm 1950, qun i Lin Hip Quc do Hoa K dn u b xung Nam
Triu Tin ngn chn ln tin qun ca min Bc Cng sn. Mao thy Trung Quc b e
da v gi mt o qun sang nc lng ging.

74 Mao Trch ng

Lnh M nhy d xung gn bin gii vi Trung Quc trong ma Thu 1950. nh: GEO EPOCHE
Nhng ngi n ng tho cc cu vai c ngi sao , c qun hm, bng tn tt c nhng g
chng minh h l thnh vin ca Qun i Gii phng Nhn dn Trung Quc. Bng ti ph trn
dng sng bin gii p Lc, khi h mang nga, xe ti v sng ln qua chic cu sang Bc Triu
Tin.
l hng chc ngn ngi lnh, nhng ngi ang bng qua sng, nhng tt c u m thm
ging nh ma: khng c mnh lnh to ting, cn khng c ni chuyn na. Ton b n hai bn
bin gii u c tt i trong m , khng mt ngi dn a phng no c php ri khi
nh ca mnh.
Vo ngy 19 thng 10 nm 1950 , Trung Quc khng hnh qun vo cuc chin m rn rn
bc vo.
c cho l nhng ngi tnh nguyn, nhng tht ra cc n v do nh cm quyn Trung Quc
tuyn b thuc vo Qun tnh nguyn Nhn dn Trung Quc, ci mi va c thnh lp, li ch
yu l cc n v ca qun i chnh quy. Lc lng ny nhn mnh lnh ca mnh t cp cao nht:
Mao Trch ng gi h gip ng minh Bc Triu Tin Kim Nht Thnh.
Trong m ca thng 10 , ngi nguyn th quc gia Trung Quc thch thc mt cng quc th
gii v chin u trn bn o ng y khng ch c ngi Triu Tin m l c qun lnh Hoa
K na.
T KHI nh th chin chm dt, nc Triu Tin b chia ct: Na phn ca t nc pha
Bc ca v tuyn 38 b qun X vit chim ng, phn pha Nam do ngi M. Trong nhng
nm k tip theo sau , c hai phn t u thit lp mt nh nc ring di nh hng ca
th lc chim ng tng ng: nc Cng ha Dn ch Nhn dn Triu Tin c nh hng X hi
Ch ngha min Bc v nc Cng ha Triu Tin c nh hng chng Cng sn min Nam.
Chng bao lu sau khi thit lp nh nc, Kim Nht Thnh, lnh t Cng sn ca min Bc, quyt
nh hp nht Triu Tin di s thng tr ca mnh v sau khi do d t lu, cui cng th nh c
ti X vit Josef Stalin v Mao Trch ng cng ng vi k hoch xm lc.
Mao cng nh Kim Nht Thnh u khng tin rng Hoa K s gi qun i n khi ngi Bc
Triu Tin tn cng min Nam. Cui cng th Ngoi trng Hoa K Dean Acheson va mi tuyn
b rng vnh ai bo v t nc ca ng y chu chy dc theo b bin Ty ca Nht Bn
ng y khng nhc n Triu Tin. V v th m qun i ca Kim Nht Thnh tn cng min Nam
vo ngy 25 thng 6 nm 1950.
Hai ngy sau y mi bit rng Kim v Mao nh gi sai tnh hnh: v Tng thng Hoa K Harry
S. Truman lo ngi qun i Cng sn s tin n gn nc Nht mt cch y e da sau mt chin
thng ca Kim, nn ng ra lnh hnh qun.
Khi trong cng ngy hm Hi ng Bo an Lin Hip Quc (ci m Lin bang X vit va mi
ty chay) ln n cuc xm lc, c thm 15 quc gia na gi qun lnh n Nam Triu Tin. Th
nhng trc khi cc lc lng LHQ u tin (bao gm khong 90% l lnh M) n c bn o
vo u thng 7, qun i ca Kim thu tm c th Nam Triu Tin l Seoul v nhiu phn
rng ln ca Nam Triu Tin.
75 Mao Trch ng

Dn u khi ng minh LHQ l mt anh hng quc gia ngi M: Tng Douglas MacArthur,
ngi chin thng quc Nht trong nh Th chin. Th nhng trong nhng tun u tin, ng
y hu nh khng th chng tr li c vi qun i ca Kim.
Ngi ca ng, quen vi cuc sng chim ng m m Nht, khng nh trn no k t
khi nh th chin chm dt. Thm vo , h thua km ngi Bc Triu Tin v s qun. Cho
ti thng 8, h b y li v phn t cui cng pha Nam ca bn o.
Ch khi mt chin dch nhy d c quy m rng ln ca MacArthur thnh cng pha sau lng
ngi Bc Triu Tin, may mn trong chin tranh mi o ngc li trong thng 9 nm 1950: by
gi th lc lng LHQ tin ln, trong khi qun i Bc Triu Tin hu nh tan r trong cuc tho
chy hn lon v pha Bc. Ngi M v ng minh ca h ti chim Seoul v vo ngy 9 thng 10
vt v tuyn 38, gii tuyn gia hai quc gia Triu Tin. Chng bao lu sau , h cn tin n
gn bin gii vi Trung Quc na.
Mao cm thy b khiu khch nht l khi ng y phng on rng Hoa K v lu di s khng
chp nhn mt Trung Quc Cng sn. Cui cng th Tng thng Truman trong thng 6 cng khng
ch ra lnh hnh qun cho qun i M Triu Tin m gi c chin hm M vo eo bin gia
Trung Hoa lc a v i Loan v qua ph hng k hoch xm chin hn o do Tng
Gii Thch thng tr bi qun i Cng sn.
Nu nh xung t qun s vi Hoa K l khng th trnh c, tnh ton ca Mao l nh th, th t
nht l ng y mun quyt nh ln bt u ca n. V th m ngay t lc chin tranh Triu Tin
mi bt u, ng y tp trung qun i li trong min ng Bc ca t nc ca ng y,
gn bin gii vi Bc Triu Tin; by gi c 250.000 ngi lnh ang ch lnh hnh qun ca mnh
y.
Nhng v Mao khng mun khiu khch Hoa K v LHQ tn cng Trung Quc qua mt ln tham
chin chnh thc nn ng y dng mt mu mo: ngi sp ca CS qu quyt rng nhng ngi
tnh nguyn ca ng y t pht n gip dn tc anh em v th m c nhng b qun phc
gin n nh th. Tht s th ng cn p buc c nhng ngi tng theo Quc Dn ng phi cm
sng.
V v Mao ngi du kch qun thi xa bit r tc ng ca mt cuc tn cng bt ng nn cc
chin binh Trung Quc lng l bc qua bin gii.
NGAY TRONG M Y, cc s quan y ngi ca mnh i v hng mt trn. Khng b
cc phi cng trinh st ca Hoa K pht hin, h hnh qun v pha Nam mt tun lin: h ngh ngi
vo ban ngy, tin qun vo ban m.
76 Mao Trch ng


Mi sau hai thng chin tranh chng qun i ca Mao, lc lng LHQ mi li ginh c u th:
t binh Trung Quc mt trn ang xin tha mng sng vo cui thng 1 nm 1951. nh: GEO
EPOCHE
Vo ngy 25 thng 10, ngi Trung Quc tn cng cc n v Nam Triu Tin u tin. ch th
hu nh khng khng c, nhanh chng b cc v tr cch Seoul khong 350 kilmt ca h. V c
khi mt vi n v ca Mao gp phi qun i M b hon ton bt ng vi ngy sau , h cng
chim u th.
Nhng ngay sau cc trn nh u tin, ngi Trung Quc li rt lui ln nhng ngn ni ca Bc
Triu Tin v cho qun i LHQ tin rng vic ti t nht qua ri, vng, v rng chin thng
chung cuc ang ng ngay pha trc.
Mi n cui thng 11, khi ngi Trung Quc, sau mt giai on ngh ngi ko di ba tun, dng
ton b sc mnh tn cng vo cc lc lng ca LHQ Bc Triu Tin, cc vin ch huy ngi
M mi t tng v quy m ca ln ngi Trung Quc hnh qun.
Bnh c Hoi, t lnh ca qun tnh nguyn, bit cch s dng th mnh ca nhng ngi lnh
ca ng. ng hng ti mt cu ni phng chm ca Mao: Con ngi l quyt nh ch khng
phi s vt.
Qun i Trung Quc b p cho s thiu thn v trang b qun s hin i bng nhng lng
ngi khng l, nhng ngi c tinh thn chin u cao qua gio hun chnh tr lin tc trong qun
i Trung Quc.
Mao c th gi tip vin lin tc t nhng ni su trong lnh th ca ng y. Vo cui thng 11
nm 1950 l 250.000 ngi, sau ny c cho ti 750.000 ngi lnh Trung Quc ng trn bn
o .
77 Mao Trch ng

C ngi con trai Ngn Anh 28 tui ca Mao cng ln ng, hn l ngi tnh nguyn tht s, ra
chin trn v hy sinh vo ngy 25 thng 11 nm 1950 trong mt trn nm bom ca qun i
LHQ vo n v ca anh y.
Thng ngi Trung Quc trnh tn cng trc tip trn din rng, vic m qun i LHQ vi v
kh t ng ca h, pho binh ca h v my bay chin u ca h c th d dng chng c li.
Thay v vy, h c th trn nhng ngn ni nm quanh v ch cho ti khi nhng ngi lnh
LHQ i ngang qua. Ri h chn ng ct ng rt lui ca h v dng sng ci vi sng c
nhn bn h.
Thm vo , h lin tc dng nhng i qun nh tn cng vo nhng im yu trong tuyn
phng th ca ngi M. Nu mt nhm tn cng b sng my M h gc th nhm khc s tip
theo ngay lp tc cho ti chng no m c th ph v chin tuyn c.
Lnh LHQ b sc bi cch tn cng ca ngi Trung Quc v bi sc mnh bt ng ca cuc tn
cng ca h.
Mc cho khng qun M nm bom t, khin cho hng ngn ngi Trung Quc t thng, Qun
Tnh nguyn Nhn dn y li qun i LHQ v pha Nam v qua bt buc siu
cng quc Hoa K phi tin hnh cuc rt qun di nht trong lch s qun i ca h.
Gn hai thng tri, ngi Trung Quc c y li i th ca h nh th.
Trong m rng sng ngy 1 thng 1 nm 1951, qun i Mao vt v tuyn 38; chng bao lu sau
, th Seoul b tn ph ca Nam Triu Tin li b trn ngp ln th ba. Mi n cui thng 1
nm 1951 cuc tin cng ca nhng ngi Cng sn mi chm dt.
By gi, cc tn tht v cng to ln v con ngi ngy cng c tc ng mnh hn, trang b ca
ngi Trung Quc c cht lng qu thp cho mt cuc tn cng ko di: h mang v kh lc hu,
thng l ca Nht t nh th chin; giy vi ca nhng ngi lnh hu nh khng th bo v h
trc ci lnh c, thiu n v n mc rch ri, h ko l thn mnh qua Triu Tin.
Ngc li, ngi M ngy cng thnh cng hn trong vic s dng u th v kh ca h. Thm vo
, thi gian sau ny h vt qua c cn sc m s xut hin bt thnh lnh ca nhng bin
ngi ch th Trung Quc gy ra.
TRONG MA XUN nm 1951, chin tuyn nm gia bn o tng i chnh xc ni m
cuc chin tranh bt u gn na nm trc . MacArthur by gi mun tin ln pha Bc thm
ln na. ng y cn thc gic tn cng Trung Quc na.
78 Mao Trch ng


Lnh M trn ng ra mt trn gp ngi dn chy nn, thng 8 nm 1950. nh: GEO EPOCHE
Tuy vy, gii cng chng M mt mi v chin tranh t lu. Nhng do MacArthur c khng
khng gi k hoch ca ng y v Tng thng Truman b ch trch cng khai v s d dt ca mnh
nn v nguyn th quc gia M khng cn la chn no khc hn l sa thi ngi anh hng ca
nh th chin.
Trong thng 7 nm 1951, cc m phn vin gp nhau ti nhng cuc thng lng ngng bn
u tin. Th nhng cc bn khng th thng nht v ng bin gii. Thm vo , cu hi v t
binh chin tranh ngn chn mt s thng nht: Hoa K khng mun gi tr nhng ngi Trung
Quc b bt tr v nc Cng ha Nhn dn m khng c s ng ca h nhng Mao c nht
nh yu cu phi nh th.
Trong khi nhng cuc thng lng c tip tc ko di, cc ch th chin u chng nhau trong
mt cuc chin tranh chin ho d bn. Ngi Trung Quc thit lp mt h thng li i v hm
trong ni. V m, h tin cng trong nhng nhm nh, ri li nhanh chng rt lui vo trong s an
ton ca nhng con ng hm.
79 Mao Trch ng

Mc d chin tuyn hu nh khng dch chuyn, Hoa K mt hn 16.000 ngi lnh gn bng
trong nm ca nhng cuc tin qun v rt lui.
Mi n ma H nm 1953, cc i din ca Lin Hip Quc, Bc Triu Tin v ca Qun Tnh
nguyn Nhn dn mi thng nht mt cch ht sc kh khn: vo ngy 27 thng 7, nhng ngi
m phn k kt mt hip nh ngng bn trong mt ngi nh c vi v dng ln trong ngi
lng Panmunjeom, cch Seoul 60 kilmt v pha Bc. Ranh gii ch b dch chuyn nh trong ba
nm chin tranh , phn thit ch yu thuc v Bc Triu Tin,
Hng triu ngi cht trong cc trn nh, trong c gn 37.000 ngi lnh M v c l l
600.000 ngi Trung Quc (cho ti ngy nay vn khng th a ra con s nn nhn chnh xc ca
Trung Quc ln ca Triu Tin c). Tuy vy, Mao n mng hip nh ny nh mt chin
thng, v t nc ca ng y i u c vi mt cng quc th gii.
Thm vo , vi cuc chin tranh Triu Tin, nc Cng ha Nhn dn bc bc chn u
tin: trn con ng tr thnh cng quc.
Sebastian Kretz
Phan Ba dch
S in khng ca mt bo cha
1958 1961: i nhy vt

Cng sn: cn phi xy dng nhhng c xng, nh my lc du v nh my ha cht khng l
Trung Quc tin ln tr thnh cng quc cng nghip. nh: GEO Epoche.
Gesa Gottschalk
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO EPOCHE xut
bn
80 Mao Trch ng

Nm 1957, Mao ra lnh thc hin thm mt cuc cch mng na: vi mt cuc i Nhy Vt,
nn nng nghip Trung Quc cn phi c hin i ha v xut khu nhng lng ng cc khng
l trong thi gian ngn nht, nh my in cn phi sn xut in v l luyn kim cn phi nu chy
thp khp ni t nc qua m tr thnh mt quc gia cng nghip. Th nhng kt qu ca
s hin i ha b cng bc ny tht l khng khip. Thp c sn xut ra thng l v dng, h
nc thy in b nghn bn v hng triu ngi tr thnh nn nhn ca nn i hn l ln
nht trong lch s.
Khi Xun v Judong, nhng ngi n ng tr tui b i. H b li ng rung m trn khng
cn g mc na, v h, nhng ngi khng cn mang thai c na, con h, nhng a b sng
hp ln v i, cha m h, nhng ngi qu yu t m c th b trn. Nh ca h b ph tan, ni
nu ca h b tch thu. Dn qun trong vng sn lng bt c ngi no b lng trn i, nh cht
hng ngn ngi.

Th nhng nhng ngi n ng t Judong [ ngn nga s n p ngay c n ngy nay tn
lng v tn nhng ngi dn ca n c thay i.] thot c, h chy n mt tuyn ng
st m khng b pht hin, leo ln mt con tu ha, b mt n c vi nhng con tu ha khc, i
cho n tn ra ca Cao nguyn Ty Tng, ni vn cn c thc n.
lng qu ca h, nhng ngi ph n, tr em, ngi gi v ngi bnh cht trong vng hai
nm sau . H l nn nhn ca mt nn i ngay cho Trung Quc cng l khng tin khong hu
c gy ra bi ng y, ci nhn ly quyn lc mi nm trc vi li ha hn rng khng
bao gi s c mt ngi Trung Quc no cht i na. c gy ra trc ht l bi ngi ng u
ng ny, ngi 16 thng trc quyt nh phng t nc ny vi mt n lc v i vo thi
Hin i cng nghip v ng thi vo Ch ngha Cng sn.
Phn na ngi dn ca Judong v c l thm 30 triu ngi Trung Quc na tr gi bng mng
sng ca mnh cho gic m i Nhy Vt ny. [Con s nn nhn da trn c lng. N dao
ng gia 15 v 55 triu. kin thng tr cho rng c 30 triu ngi cht.]
81 Mao Trch ng


C kh ha nng nghip tng sn lng ln gp nhiu ln, v d nh qua ti nc nhn to, m
nn tng ca n cn phi c kin to trong cuc i Nhy Vt. V tm nm sau khi ln cm
quyn, ng Cng sn vn cn cha th cung cp lng thc thc phn mt cch chc chn cho
ngi dn Trung Quc. Mao Trch ng lo s mt cuc khng hong ln, ci m ng y c ngn
chn bng mt trn nh gii phng. nh: GEO Epoche.
JUDONG TRONG TNH H NAM gia Trung Quc l mt ngi lng ngho. N nm gia
nhng cnh ng trng khoai lang v la m trong vng Tn Dng. H nc lng lnh gia ng
rung.Ngi dn thng phi chu ng, h quen vi chin tranh v thin tai. Trong cuc ni chin,
ngi nng dn i xin n khp ni m sng qua ngy. Sau khi nm ly quyn lc nm 1949,
ng gn cho h mt th ch giai cp ty theo s hu ca h cho ti nay, ci o ngc trt t
ca ngi lng: nng dn ngho c u i so vi i a ch. Rung t ca nhng ngi giu
nht c chia li, cho tt c nng dn c th lm rung trn t c gi tr khong nh nhau.
Th nhng nm 1957, tm nm sau khi thnh lp nc Cng ha Nhn dn, CS vn cn cha th
lo c ci n cho tt c mi ngi Trung Quc mt cch ng tin cy. Cho ti nm 1952, tuy sn
lng thu hoch c tng ln nhng hu nh khng t c n mc ca nhng nm 1930. Sau
y, ng tp trung xy dng cng nghip.
Thm vo , t nm 1955, ngi nng dn phi lm vic trong cc hp tc x, nhng ci thng
bao gm nhiu lng v c cho ti 300 h dn. By gi h khng cn c php bn t ai, tru b
v dng c na, h khng cn c php quyt nh gieo trng nhng th g. H l mt phn ca
nn kinh t k hoch.
Vn cn c l hng: tuy l ngi nng dn phi bn mi ng cc li cho nh nc, ci cn li sau
khi tr i mt phn lm lng thc nh, thc n cho gia sc v ht ging nh l phn d ra. V
gi mua ca nh nc thp nn phn ln h u gi li thu hoch ca h hay mang chng ra ch
a phng, ni c th bn vi gi cao hn.
Nhng khu phn lng thc, tin m au, tin hu th ch c ngi dn thnh ph l mi nhn
c. Nng dn Trung Quc, ngi u tranh cho CS v hy sinh nhiu trong cuc ni chin,
82 Mao Trch ng

cm thy mnh b b ri. Bo ch tng thut v s bt bnh ngy mt tng ca con ngi nng
thn. Nng dn lin kt li ly khai ra khi hp tc x v mt chnh thc, s tham gia l tnh
nguyn.
Nhng ngi khc khinh b cc cn b trong lng ca h, cn tn cng c gia nh ca nhng ngi
. C gn Judong, ch qua m l c nhng khu hiu chng Cng sn xut hin trn tng
ca mt hp tc x. Nhiu ngi biu quyt chng Cng sn bng chn: h ri b nhng nhm sn
xut ca h v tm nhng cng vic c tr cng tt hn ni khc. Sn xut nng nghip nh
tr: nh sn lng thu hoch nm 1957 ch tng c mt phn trm so vi nm trc . Thm vo
, mt cuc iu tra dn s nm 1953 cho thy rng khng phi trn 475 triu ngi nh d
on m l 582,6 triu ngi dn sng nng thn.
Trung Quc hng n mt cuc khng hong x hi v kinh t. Do vy nn Mao c th nghim
mt bc t ph v th tht vi cc ng ch v mt d n mi: cuc i Nhy Vt. Ch trong
vng t nm, t nc ang pht trin ny cn phi tr thnh mt quc gia cng nghip; ng thi,
ng y mun ci to trit nn nng nghip.
Ngi Trung Quc cn phi tng sn lng trn ng rung, sn xut nng lng vi nhng p
nc, sn xut thp, lm vic trong nh my, xy ng l v ng st.
Nu nh mi ngi u sn sng t b gia nh v cng ng lng qu v mang mnh vo trong
mt o qun sn xut mi, th sau mt vi nm kh nhc s thnh hnh khng ch mt Trung Quc
hng mnh v kinh t m c mt x hi mi.
Con ngi Cng sn s sng trong , nhng ngi t ci chng ta ln trn ci ti: sn sng
hy sinh, khng c yu cu, y nhit tnh cch mng.
Ngi ch tch mun ti nh thc dy tinh thn hng hi t thi ca cuc ni chin v chnh bn
thn mnh cng y s thi thc mun hnh ng, khi ng y tin rng cm nhn c s nhit
tnh cch mng mi. Nhng dy cng l nim t ho quc gia v lng khao kht mun c cng
nhn ca Mao, nhng ci dn n vic ng y qut roi y dn tc ca ng y tin ln pha trc
mt cch khng thng xt.
V trong thng 11 nm 1957 ng y ng trn Lng Lnin Moscow nh l ngi khch danh
d v nhn cuc duyt binh k nim ln th 40 Cch mng Thng Mi. Ngi X vit va mi
a chic Sputnik th hai ln qu o. Sp ng Cng sn Khrushchev khoe khoang trc nhng
ngi khch ca ng y n mc Mao cm thy b thch thc v tr li rng. ng ch
Khrushchev ni vi chng ti rng 15 nm na Lin bang X vit s vt qua Hoa K. Ti c th
ni vi cc bn rng rt c th l 15 nm na chng ti s ui kp hay vt qua Lin hip Anh.
83 Mao Trch ng


Chin dch cng nghip ha ca ng Cng sn cn hng triu sc lao ng, nhng ci phi c
thay th. V th m by gi ph n phi tip nhn cng vic ng ng v chng bao lu sau c
nhng cng vic mi nh th c kh hay nhn vin ng st. nh: GEO Epoche.
NHNG NGI NNG DN Judong bit v d nh to ln ca Mao vi tun sau . Vi
ngi n ng c c i tham gia xy dng mt con p nc. Khp ni trong Trung Quc, cc
d n xy dng khng l bt u, nhng ci cn phi ci thin vic ti nc cho ng rung hay
cung cp in cho cng nghip. V H Nam i u: ch ring trong vng gip ranh vi tnh An Huy
lng ging c hn 100 con p v h nc c xy cho ti nm 1959.
Ngi ta lm vic gn nh ch vi i bn tay khng. Chnh ph b p s thiu thn my i t v
my o vi lng ngi khng l. Ngay trong thng 1, c su ngi Trung Quc l c mt ngi
o knh bng mai v xng, t xy p, gnh t trong gi i ni khc, vi n gnh bng tre,
nhiu gi lin, ngy ny qua ngy khc.
o qun lao ng ny dch chuyn hn 580 triu mt khi t trong hai thng u tin ca
chin dch ti nc. Cc cn b a phng ch tm n trc ht l nhng con s honh trng:
cc chnh quyn tnh c vt qua nhau vi cc bo co thnh cng v Bc Kinh v mt tnh c th
dch chuyn cng nhiu tn t th nh hng chnh tr ca h cng ln.
Rng cc con s khng h c tng quan no n li ch tht s, vic ny c th nhn thy ti
mt d n Cam Tc trong min Ty Bc Trung Quc: 160.000 ngi lm vic , chnh
dng cho con sng Tao chy qua ni cao v mang nc ung li cho cc ngi lng cch xa lng
sng ca n. Th nhng lun xy ra t l, lng sng b nghn bn. Nm 1962 ngi ta phi hy
b d n, khng c n mt hecta duy nht c ti nc.
84 Mao Trch ng

Trong s hp tp ca h, khi ng cng nhiu d n cng tt, cng nhiu d n ln cng tt,
cc quan chc cho xy p nhng ni sai lm, khng ch n cc k hoch ca k s, lm
ng trc nhng s ty tin.
Mt con p cao hn 100 mt, c hng chc ngn ngi nng dn xy dng Hong H, ci c
nhim v lm sch trm tch khi nc, thay v vy dn n vic n cng b bn ly nhiu hn
na. Thm vo , by gi nn lt e da thnh ph Ty An: ch khi mc nc ca h c h thp
xung th mi c th ngn chn c iu , th nhng qua y th cc tuc bin li tr nn v
dng; ngi ta li tho g chng ra.
Trong khi nhng ngi n ng phi lm vic cc cng trng xy dng cch xa lng qu ca h
th nhng ngi ph n phi lm ng. Cc cn b ca CS tm cch gii phng ph n nng dn
ra khi nhng nhim v ca h, nu n v chm sc ngi gi cng nh nui dng tr con. V h
tm thy n: tnh H Nam
Cch Judong khng xa lm, trong thng 4 nm 1958 quan chc ng lp t 27 hp tc x v bn
thnh ph nh thnh mt nhm c bit n di tn Cng x Nhn dn Sputnik. Trn 10.000
h dn c gp li thnh mt n v . Chng bao lu sao , ci vo lc ban u khng khc
mt hp tc x khng l l bao tr thnh mt d n cc oan hn rt nhiu: s hu v tin lng
b bi b, lng thc v qun o c phn pht khng mt tin, nhng ngi trong cng x cng
nhau lm vic v n ung.

L luyn thp n gin trong lng khp ni c nhim v cung cp thp, v d nh ng tu.
t c cc ch tiu hon ton qu mc ca chnh ph, ngay n dng c nng nghip ang ht
sc cn thit cng b mang i nu chy. nh: GEO Epoche
Gii lnh o Bc Kinh hn hoan vui mng v m rng hp tc x trn ton Trung Quc. 740.000
hp tc x trong nc c lin kt thnh 26.000 cng x. Mt vi ngi trong s h m nhn
85 Mao Trch ng

vic chm sc cho ngi gi v tr con. Ngi nng dn phi giao ra tru b ca h v ni nu n
ca h. Ngi trng nhm sn xut ca h quy nh thi gian ca h, phn cng vic lm cho h.
H nhn c im cho vic lm, c tnh ton theo mt h thng phc tp: loi cng vic, gii
tnh v tui ca ngi lao ng, nng sut trung bnh ca nhm sn xut ca h.
Trn l thuyt, ngi nng dn c th mua ng cc t nh nc vi nhng im y. Nhng trong
thc t, gi tr ca nhng im lao ng ny chng bao lu sau gim i nhanh chng, v ng
cc khng cn c cho bn nng thn na.
V vo lc ban u th cng khng c l do mua thc phm. Lng no cng c mt ci bp nhn
dn m ngi nng dn nhn c thc n khng mt tin . Cc quan chc dng nh mun
hin thc tht s vin tng huyn thoi ca Karl Marx Lm theo nng lc hng theo nhu cu.
C Judong cng bt u thi ca nhng ci t to, nh ngi dn lng gi.
Wu Tiancheng 23 tui tip nhn quyn lnh o bp nu nhn dn trong lng. Cc gia nh vo nh
n n, lc no cng tm ngi ngi quanh mt bn; ngay sau khi nhng ci t to c t vo
gia. Nhng ngi nng dn c php chn t nhiu mn n, ai cng c th n nhiu nh ngi
mun.
l thi gian ca s d tha, nh h cha tng tri qua trong lng. Ai i qua t nc u c th
n no trong nh n ti bt c mt ni no.
Vo khong cng thi gian , nh ca Judong b ph hy c th l v nhng bc tng bng
t st trn vi rm cn phi c ri ln ng rung lm phn. khp ni trong Trung Quc,
cc gia dnh nng dn b bt buc phi dn vo nh ngi khc hay trong nhng ngi nh n
gin nht, b nh ca h b nghin nt ra. C nhng ng nt ca chung nui sc vt cng c
a thch, v chng thm y nc tiu.
Bt c vt liu hu c no m cc cn b tm thy c, h u cho mang n: mt vi lng, ph
n phi co trc u nu nh h mun tip tc c php n torng nh bp nhn dn c tc
cng c ra ng. Tt c l ch lm tng sn lng thu hoch.
Cng nh cc d n xy dng, bt u c mt cuc chy ua v cc d on thnh tch. ng t
chc hp trong mi lng mc, v Wu Tiancheng, ngi lnh o mt t sn xut Judong, nhanh
chng hc c nhng g cc b mun nghe. V th m ng y tr li cho cu hi, t ca ng y s
thu hoch bao nhiu: rt nhiu.
Ngi lnh o cng x nhn dn l cp trn ca Wu t hng cho d on thm mt t, trc khi
ng y bo co ln huyn v cho ti khi cc con s cui cng n c vi chnh ph tnh th
chng c chnh sa thm nhiu ln cho ti mc m cc con s thu hoch cho H Nam c
bo ln n Ch tch y ban K hoch chng cn c lin quan g n thc t na c.
Bc Kinh, cc mc ch thu hoch c a ra vi nhng con s v trong lc , d on
cn c nng cao ln thm mt ln na.
Di n tng ca cc bo co tuyt vi t cc cng x, huyn, tnh khc, trong thi gian sau y,
cc cn b Trung Quc ngy cng thi phng cc d on ca h: trc khi cng x m hnh
Sputnik c thnh lp, ngi ta d tnh y trong thng 2 nm 1958 vi hn bn tn la m trn
mt hecta, cho ti ma ng, con s y c bm ln n 37,5 tn (50 nm sau y, mt nng
dn ngi c s thu hoch trung bnh tm tn la m ma ng.)
86 Mao Trch ng

V th m nhng ngi nng dn qung mi th ln ng rung, c th t c nhng d on
in khng . Ngha a b ci to thnh ng rung v mt s ni, nhng phn xc cht cn li
cng c nu thnh phn bn.
THM VO , ngi dn phi thc hin nhiu tng mi t Bc Kinh, nhng ci thng tri
ngc vi kin thc ca h. Cy su l mt trong nhng yu cu , v r mnh, trn l thuyt, s
cho cy sung tc hn.
V by gi ngi nng dn phi trng st li vi nhau, v ngi ta cho rng c cy c cng chia
nhau cht dinh dng, nh sng v nc mt cch chan ha. Trong tp th, chng d tng trng
hn, Mao qu quyt, vi tp th chng sng d dng hn.
V cng nh ngi Cng Sn phi phng cc th lc khuynh hu v phn cch mng, cy c
cng c mt k th t nhin: chim s.
V ngi ta cho rng nhng con chim n ht ht ging nn ng a ra mt chin dch chng
chim s. Tr em cm quay g i vng quanh, hay p vo xoong ni, lin tc xua chim bay i,
cho n khi chng ri xung t v kit sc.

thc hin Ch ngha Cng sn nng thn, nh nc quy gp tt c nng dn vo trong nhng
cng x khng l. S hu t ai v tru b t nhn b bi b, ngay n xoong ni nu n cng b
tch thu. Ngi trng nhm sn xut quyt nh v cng vic lm ca nhng ngi nng dn thuc
trong t ca mnh. nh: GEO Epoche.
KHNG CH TRN NG RUNG l xy ra cuc u tranh v tng lai ca Trung Quc. Ai
mun so mnh vi cc quc gia cng nghip u phi cn n thp. Trong vng 15 nm, sn xut
cn phi tng ln gp tm ln; trong , trc ht l gii nng dn phi lm sao cho mun ca
Mao c tha mn.
87 Mao Trch ng

Nhng ai trong s n ng ca Judong m khng lm vic p nc th phi i ln ni thu nht
cho mt l th s dng luyn thp, nhng ci by gi thnh hnh khp ni trong Trung Quc.
nhng ni khng c m st, nng dn qung tt c nhng g m h tm c vo trong l nh l
nguyn liu: xoong ni, cy, xe p, st ph liu. Nm 1958, tng cng c 140.000 tn dng c
nng nghip b nu chy ra trong tnh H Nam. gi c ngn la, ngi nng dn t c
bn gh v ko nh. Rng rm cng tr thnh nn nhn ca chin dch thp, t y t khng cn g
bo v trc ma gi na.
Nhng trong nhiu tnh, hn hai phn ba lng thp c sn xut nh th li c cht lng thp:
khng th sn xut c xe my cy ln my bm hay ci cy t .

Trong ma Thu nm 1958, mt nm ca nhng chin dch khng ngng ngh mi chm dt. By
gi, cc d on phi c thc hin. Th nhng nhiu thit b b nu chy, nhiu ngi n ng
vn cn trn cc cng trnh xy dng. Cy trng cht v chng c trng qu su hay qu gn
nhau. Cn trng tn cng ng rung, v nhng k th t nhin ca chng, chim s, b xua ui
cho ti cht.
Th nhng ng c cng quyt buc phi thc hin nhng con s trong k hoch bo co. V
chnh ngi nng dn H Nam th li hu nh khng th hy vng c nhn nhng.
C ma H qua, h nghe tuyn truyn chng li ngi cu lnh o tnh Pan Fusheng. Ngi
ny ngay t nm 1957 ph bnh vic tp th ha l qu vi v v yu cu trng pht nhng cn
b no nh cht nng dn. ng y cng ch thc hin c gii hn mt Chin dch chng khuynh
hu, v ng y lo ngi cho ma mng.
Gi y, Pan b cho thi chc v v ngi k nghip ng y Wu Zhipu mun chng t lng
trung thnh ca mnh, bng cch thc hin cuc i Nhy Vt mt cch ht sc cc oan ti H
Nam. ng y hm h theo di nhng ngi c cho l hu khuynh trong tnh ca mnh, qua
dy ln mt bu khng kh ca s s hi. Khng ai cn dm ni n vic cung cp khng tt hay v
cc d on qu mc. Trong lc , khng ai di tr cc thnh tch sn xut to tn nh Wu Zhipu.
Qua , H Nam tr thnh tnh gng mu, c bo ch ca ngi, v chnh quyn ca n c Mao
a thch. Wu gn kt s phn ca mnh vi cuc i Nhy Vt vi nhng hu qu cht ngi cho
nng dn tnh H Nam.
Vo cui ma H 1958, Mao d nh rng Trung Quc s c c mt v thu hoch k lc. Trong
nhng chuyn i xuyn qua t nc, ng y nhn thy nhng ng ng cc cnh ng,
nhng cnh ng la xanh ti, xa ngt tm mt. C l ng y khng nhn ra, rng nng dn
tun theo mnh lnh ca cn b m trng li cy dc theo tuyn ng i ca ng y, rng v ng
m h ng la m ven ng ch khng phi v kho cha y. ng ch tch dng
nh hnh phc. ng y phn khi khuyn nng dn nn n nm ln trong ngy v trong tng lai
nn trng trt t i. Gii lnh o ng tht s b hoang ng rung trong nhng nm sau
khp ni, gim ti cho cc kho d tr.
Th nhng v thu hoch k lc khng n.
Ngi nng dn phi a cho nh nc phn ng cc tha. Nhng ng tnh ton phn tha ny
da trn nhng con s sai lm. V khng ni no khc trong Trung Quc m chng li khng ng
88 Mao Trch ng

nhiu nh H Nam, thay v 35 triu tn ng cc theo d on ch thu hoch c c 12,5 triu
tn.

Cc cng x nng nghip ca Trung Quc phi t c nhng ch tiu sn xut ngy cng cao
hn. V s b trng pht nn cc trng nhm thng bo co vt ch tiu, trong khi ngi dn
thc ra l i n. nh: GEO Epoche.
Judong khng th hon thnh k hoch. Hu nh khng cn ng cc trong lng na. Ngi nng
dn phi t bo cha hng gi lin trc cc cn b trong nhng bui hp kim im, ngy ny
qua ngy khc. H b tri li v b e da. C ln Wu Tiancheng phi ng by ngy lin tc,
cho ti khi ng y nhn rng c ng cc c du trong lng ca ng y. Th nhng nhng ci
by gi c giao i t Judong nh l phn tha li l ht ging cng nh lng thc cho ngi
dn lng.
Ngi nng dn hc cch thut li cho cc cn b nhng li ni di m h mun nghe: chng ti
sng tt, chng ti c n v ung. Tht s th Wu Tiancheng phi hn ch phn n trong cn
bp nhn dn. Nhng ngy d tha qua ri. Chng bao lu sau , nh n ch cn pht cho
nu nh ni chung l cn chia ci g y vi mt cc bt hp b t trong y.
nui dng gia nh mnh, Wu ly cp t kho d tr hay ln ra ng, o khoai lang, t la
trong mt ci l, nng nhng th c c v n chng ngay ti ch. Nhng ngi khc ly u
cha chn t ng rung, gi nt chng ra v nu chng thnh mt mn xp bt.
H ch b mt nu nhng ba n : v khi cn b pht hin ra khi u th h s xng vo
ngi nh v tch thu tt c nhng th c th n c.
Trong khi nn i lan ra trong cc lng mc, gii lnh o ng nhn cc con s thu hoch khng
t c nh l mt vn v thc h: ngi nng dn du ng cc v h s nhn c qu t
lng thc. Sau y, tuy Mao ph bnh nhng cn b qu st sng v ca ngi tnh tinh khn ca
89 Mao Trch ng

nng dn. Nhng ng thi ng y cng yu cu cc cn b phi trng thu cho n mt phn ba v
ma. Li chnh l by gi, lc h t khi c t nh th ny th nhng ngi nng dn phi giao ra
nhiu nh cha tng c. Mao mun nui dng con ngi trong thnh ph v lm trn cc hp
ng quc t ca Trung Quc.

Tm p phch nm 1958 ny yu cu hy hc tp tm gng Lin bang X vit. Trong nm trc
, Lin bang X vit phng thnh cng v tinh u tin vo v tr, v sp CS Krrushchev
khoe khoang rng khng bao lu na s vt qua mt Hoa K. Sau y Mao tuyn b mt cuc
chy ua bt kp ca nc Trung Quc lc hu. nh: GEO Epoche.
V nc Cng ha Nhn dn mua, trc ht l t nc ngoi x hi ch ngha: cn cu, xe ti,
ng c, my bm, my gt p, c ton b nh my thp, nh my xi mng, nh my lc du, nh
my in,
Th nhng nhng ngi Cng sn hu nh khng c ngoi t tr tin cho hng ha. Thay vo ,
h tin hnh kinh doanh trao i trc ht l vi lng thc thc phm: nh tht cho Lin bang
X vit, go v du n cho ng c.
Gii lnh o quanh Mao cng quyt thc hin cc cam kt ca h, ngay c khi ngi dn ca
chnh h phi tr gi. Nhn nh tnh hnh hon ton sai lm, cc quan chc cao cp trong ng
ngh gii quyt vn xut khu bng cch mi mt ngi Trung Quc t b mt vi qu trng,
na cn tht v mt t ng cc.
By gi, c hng triu ngi t cc ngi lng ca nhng ngi ang i n khp ni trong nc
b vo thnh ph bt chp lnh cm, nhiu ngi c gng b trn qua bin gii vi Min in hay
Vit Nam hay chy n nhng tnh ho lnh. Nng dn vng Tn Dng nhn c th t ca h
hng v bn b t Thanh Hi v Cam Tc. H nhn c tin v nhng ch dn c th cho mt
chuyn b trn.
C l l mt l th nh th khin cho Wu Tiancheng quyt nh b Judong ra i.
90 Mao Trch ng

Bng mu mo v trm cp, ngi nng dn tr tui mang gia nh ca anh y qua c ma
ng. Nhng anh y nhn thy s khn kh xung quanh mnh ngy cng ln hn. Anh y cn phi
lm g?
Anh y c quen bit trong tnh Thanh Hi tng i tha tht dn c. Ai lm vic y s nhn
c phn n u n. Tin tc y chc hn phi ging nh nhng tn hiu cu thot cho Wu. Anh
y bn bc vi bn b ca anh y. Th ri, trong ma Xun 1959, anh y dn nhng ngi n ng
tr thuc nhm sn xut ca mnh n tuyn ng st.

Cn b ng Cng sn yu cu tin hnh nhng d n xy
dng khp ni trong Trung Quc, xy p nc, cung
cp in hay ci thin vic ti nc. Nhng k hoch cho
nhng d n ny thng hay sai lm, hay chng t chng
t mnh l v dng: p v, h cha nc ngn bn, tuc
bin b ngt v bn. nh: GEO Epoche.





BY GI KHP NI NNG THN ng thnh
lp hng trm trm dn qun m ngi chy trn b chn li y, b bt giam v ri thng l li
c ch tr v. Tn Dng, ngi nng dn c bit chu nhiu ri ro: h gi dn qun trong
vng cc oan nht ca tnh cc oan H Nam l i nh p. Vo lc nn i bt u, gii lnh
o cho phong ta Tn Dng v cho nh p hng chc ngn ngi t nn cho ti cht.
Nhng nhng ngi n ng t Judong thot qua c v n c mt cao nguyn trong tnh
Thanh Hi cch hn 1000 kilmt. , ngi ta cn dng sc lao ng ca h, h khai khn
t hoang trong mt nng tri nh nc v nhn c 360 gram ng cc trong ngy cho vic .
Nng dn t khp ni trong Trung Quc ko n y. di bu tri bao la ca vng cao nguyn,
h trao i nhng cu chuyn, khng cn phi s c cn b nghe ln. Wu Tiancheng nghe v nn
i v s khn kh trong tt c cc min ca t nc: v nhng ngi cha ngi m nu tht
cc a con cht i ca h, m c th sng st c.
Cng lc , gii lnh o Cng sn ca vng Tn Dng bt u mt chin dch tn bo: h
cho rng cc thnh vin cng x du i v thu hoch thnh cng tht s ca h, c th phn
pht ng cc nhiu hn cho chnh ngi ca h. V th, nhiu lng a ra ht ging cng nh
nhng phn ng cc cui cng ca ngi nng dn.
Ngi dn H Nam by gi xay nt ci bp v lm t y mt vin bt i Nhy Vt. H n
v cy v l cy. mt b sng, h dng t st v nghin nt ra lm m si t y.
91 Mao Trch ng

Chng bao lu sau , phn ln ngi dn trong Judong yu sc n mc khng th ra ng
rung c na. C th ca h ph ln v i. H cht, v nut nhng th khng th n c.
Ngi thn du xc cht trong nh, nhn khu phn ca ngi cht: mt cc bt hp, mt ci
bnh bng u.
Ngi nng dn bit nn i t nhng thi trc. Nhng ln ny th h khng c li thot:
khng ai c d tr hay tit kim, h phi a ra tt c cho cc cng x nhn dn. H khng c
t bn. H hu nh khng c php trng c ci v khoai, v Bc Kinh ch lng ng cc l
quan trng. ng cm i n xin cng nh b trn. Ngi dn Judong cht v yu sc: h qu
xung m khng ku ln c mt ting. V c nhiu ngi cht: nm a con ca b Liu
Xinghong, chng ca b y cht v hu qu ca mt cuc hp kim im, cht i. C ngi v
ga ca mt i a ch cng cht v thiu dinh dng.
V mc d vy, nm 1959 tnh H Nam cung cp cho Bc Kinh hn 400.000 tn ng cc. Hn
1,2 triu ngi c th sng nh vo y c mt nm tri.

Nm 1958 khng c my mc hng nng lm vic.
Thiu xe i t v xe xc t, ngi cng dn dng s
lng khng l ca h b p vo : hng triu
ngi dng xng o knh dn nc, xy p nc hay
xc i c mt ngn ni nh Thim Ty. nh: GEO
Epoche.







Thng 7 nm 1959 gii lnh o ng hp li. Vo thi im ny c mt triu ngi Trung
Quc cht i. By gi tht ra l c hi chm dt xut khu v yu cu tr gip. Th nhng Mao
khng cho ngi khc lm cho mnh lng tng: Hon cnh ht sc tt p. Cn nhiu vn ,
nhng tng lai ca chng ta xn ln.
By gi, sai lm ng s ca Mao tr thnh ti phm ln nht ca ng y.
Ch c B trng B Quc phng Bnh c Hoi, c nhng ngi thn cn h tr, l dm ni
chng li ngi ch tch trong mt bc th vi hu qu tai hi cho ng y v cho ton Trung
Quc. Bnh mt chc v b trng ca ng y, cc lnh o CS khc i theo ca Mao: ngoi
tr mt vi kh khn, cuc i Nhy Vt l mt thnh cng. Trong mt ngh quyt, gii lnh o
ng ln n nhng ngi ph bnh Mao nh l nhng k hu khuynh.
92 Mao Trch ng

Trong nhng thng sau , hng ngn ngi Cng sn b khai tr ra khi ng hay b bt giam nh
nhng tiu Bnh c Hoi. Cn b khng cn dm bo co nn i v s thu hoch tht s ln
cp trn.
ng thi, dn qun ko qua lng mc, p ph tng, o hm ln, p nt sn nh tm nhng
d tr cui cng. Bt c nhng g tm thy c nng thn u c mang v Bc Kinh hay
Thng Hi hay v tnh Liu Ninh, trung tm ca cng nghip nng. Cn b nhn c thm khu
phn ring.
CS, t gi mnh l ng cho ngi nng dn, bo v quyn lc ca mnh bng ci cht ca hng
triu ngi nng thn.
Mi n thng 10 nm 1960, gii lnh o ng mi bit n cch tin hnh d man ca gii lnh
o Tn Dng v quy m ca nn i . Ch ring trong huyn ca cng x mu Sputnik, c
mi ngi th c mt ngi cht. Trong ton vng c l c hn 2,4 triu ngi cht k t 1959
phn ln cht i, hng chc ngn ngi b nh cht.
Mao gi 30.000 lnh n Tn Dng, cho chim ng vng ny, bt giam gii lnh o, cung
cp lng thc v thuc men cho ngi nng dn. Th nhng ng y vn bm cht vo cuc i
Nhy Vt: ng y quy cc din tin trong Tn Dng v cho cc th lc phong kin, nhng ci, y
cm th Ch ngha X hi, thm nhp vo trong ng. V v th m cuc hnh qun ca nhng
ngi lnh cng khng mang tn cu h thm ha m l
gio dc cch mng dn ch.

Trong khi b my tuyn truyn a ra nhng con ngi
hnh phc ng xung quanh Mao th nn i gh gm
nht t trc ti nay ang honh hnh trong Trung
Quc. V chnh ngi ch tch ny chu trch nhim
cho thm ha : v ngay khi ng y bit c ngi
cht hng lot, ng y cng vn khng thay i cc k
hoch ca mnh. nh: GEO Epoche.






TI SAO ngi Ch tch li c khng khng gi ly chin lc ca ng y, khi nn i trong nc
t lu qu r rng? Cho ti chng no m ti liu lu tr ca CS vn cn khp kn th s khng
c cu tr li tha ng. C l ng y s b lt . C l ng y lo ngi cho ch ng ca ng y
trong lch s Trung Quc, nm 1956 ng y theo di vic nhng ngi Cng sn X vit ln n
ng li ca Stalin sau khi ngi ny qua i nh th no.
93 Mao Trch ng

C l ng y vn cn tin rng nhng hy sinh y s mang li thnh qu, rng Trung Quc tht s
ng trc ngng ca mt quc gia cng nghip. C mt thi gian di, ng y khng mun tha
nhn ton b quy m ca nn i.
Chc chn rng: chm nht l trong ma H nm 1961, ng y cng khng cn c th nhm mt
trc thm ha y c na. Thnh vin ca gii lnh o ng i xuyn qua t nc v t
mnh nhn thy ln cht hng lot . H bo co t m cho ng. Thm vo , cc d tr Thng
Hi v Bc Kinh cng ht dn. i Nhy Vt tht bi ngay c khi n khng bao gi c
chnh thc tuyn b chm dt.
Sau y, Mao lui v pha sau v cho nhng ngi lnh o khc cu ly ngi dn ca ng
y.
By gi, Trung Quc nhp khu ng cc cung cp cho nhng ngi ang i n. Mt o lut
khn cp li cho php ngi nng dn mn t v c vic lm ph. c php hp ch a
phng. Hng ngn d n cng nghip khng hiu qu c nh ch. Bp nhn dn c bi b,
cng x c thu hp li. Khong 25 triu ngi Trung Quc, nhng ngi trn vo thnh ph,
phi tr v lng ca h.
Cc ch th mi lan truyn i nhanh chng. Trong tnh Thanh Hi, Wu Tiancheng v bn b ca anh
y nghe ni rng t ai c chia li qu hng. Hai nm sau chuyn i trn, h tr v Judong.
H v mt ngi lng khng cn dn c. Hn phn na ngi dn cht. Ch mt t tr em l sng
st qua cuc i Nhy Vt. V cht chc vn cn cha chm dt. C hai ngi Trung Quc cht
nm 1963 th c mt ngi di mi tui: suy yu v i n nhiu nm lin.
Trong thng 1 nm 1962, 7000 cn b hp Bc Kinh. Ch tch nc Lu Thiu K, ngi tng
thn cn vi Mao, dng cm ni v s tht bi ca gii lnh o ng: Phi ni r rng trch
nhim chnh cho cc kh khn v li lm trong cng vic ca chng ta trong nhng nm va qua l
nm ti Trung ng ng.
ng y tn mt nhn thy s khn kh ca ngi nng dn, v ng y khng ng vi nh gi
ca Mao, rng t l gia tht bi v thnh cng tng ng vi ch mt ca mi ngn tay.
Ni chung th chc y l ba, Lu ni, v trong vi vng cn nhiu hn th na, nh trong vng
Tn Dng. Nhng ng gi kn quy m tht s ca nn i. ng gi thi gian ca cuc i
Nhy Vt l ba nm cay ng, li, ngoi nhng iu khc, cho hn hn v Lin bang X vit,
nc c cho l c khng khng buc Trung Quc phi thc hin cc hp ng ca mnh ngay c
trong nn i.
Nhng tht s th thm ha ny l do con ngi gy ra: bi Mao, ngi ch thn quyt nh v
chin lc ca cuc i Nhy Vt, v bi nhng cn b khc m trong s c nhiu ngi t
nhng thnh vin nhiu quyn lc ca Ban Chp hnh Trung ng ng cho ti cn b ng n
gin trong lng sn sng hy sinh con ngi cho vin cnh ca mt Ch ngha Cng sn Trung
Quc.
Vi li ha, khng cho ngi Trung Quc no cn phi i na v dn dt t nc n mt
tng lai xn li, ng gi khng bit bao nhiu l ngi Trung Quc i n ci cht. Phn ln
khng c nc ngoi Phng Ty nhn bit, trong vng ba nm c l c 30 triu ngi cht
94 Mao Trch ng

trong cc lng mc Trung Quc. V khng phi tt c u cht i: hng triu ngi b nh cht,
m cht, bn cht. Khng phi bi mt o qun th ch, m bi chnh ngi ca h.
i Nhy Vt l sai lm ln nht ca Mao Trch ng, ti phm ln nht ca ng y. V ng y s
khng qun rng ai dm ni ln s tht v thm ha ny: Lu Thiu K.
Ngi y, ngi m c mt thi gian di c xem l ngi tha k Mao, s phi tr gi bng
mng sng ca mnh cho nhng li ni cng khai y mt vi nm sau ny. ng y l nn nhn
cui cng ca 30 triu nn nhn m nhn dn Trung Quc phi gnh chu v s in r ca mi mt
ngi: v tng, rng ngi ta c th qut roi thc mt t nc ang pht trin nhanh chng i
vo hin i.
Gesa Gottschak
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Kimberley Ens Manning/Felix Wemheuer (xut bn), Eating Bitterness,
University of British Columbia Press: tp hp nhng bi vit th hin mt cch ngn gn v y
cc kt qu nghin cu mi nht v tng ti ring l mt.
Cuc chin ca nhng a tr con
1966 1976: Cch mng Vn ha
H 1966. Thanh thiu nin nm ly quyn lc trong cc thnh ph Trung Quc. Hc sinh
hnh h thy gio ca h cho ti cht, sinh vin lm nhc gio s ca h, la mi ln p nt
nhng tng i k nim ca mt nn vn ha lu i hng ngn nm. Chnh Mao m ca
cho cuc ni dy ca Hng V Binh ny lt i th ca ng y trong ng, p tan
x hi v thc hin gic m ca ng y: cuc cch mng lin tc.
Bi: Walter Saller; nh: Li Zhensheng
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO Epoche xut bn
Khi c gio Bin Trng Vn mc qun o vo bui sng ngy hm sau , mi mt c ng u
gy au n, nhng vt sng, nhng ln roi v nhng vt bm tm trn thn th ca b gy au rt.
B cm ly ci ti xch, nh th ch i mt ngy dy hc bnh thng. B nht chng minh nhn
dn vo y, thm quyn sch nh mu vi nhng cu trch dn Mao, bi vn Ngi ta tr
thnh mt ngi Cng sn tt nh th no ca Ch tch nc Lu Thiu K v mt quyn nh v
Cuc cch mng v i lm xc ng tm hn.
l ngy th su, 5 thng 8 nm 1966.
95 Mao Trch ng


Khng b: C gio Bin Trng Vn (vi chng v ba trong s bn ngi con ca b) se l ngi
cht u tin trong s cc nn nhn ca cuc Cch mng Vn ha. B lm vic ti mt trng
trung hc ni ting Bc Kinh v b chnh cc n sinh ca mnh hnh h cho ti cht. Nhng
ngi y nh p v x nhc b nhiu tun lin v cho rng b phn bi l tng Cng sn.
nh: GEO Epoche
Ngi n b 50 tui sng vi chng v bn a con trong mt cn h trn ng Fu Wai, s 6,
cch ni lm vic ca b khong hai kilmt, trng n trung hc ng Erlong. l mt trong
nhng trng trung hc lu i nht ca Bc Kinh, mt th ch cho gii tinh hoa m nhiu con ci
ca nhng ngi c quyn lc n y hc. C nhng a con gi ca Mao cng hc . Khun
vin rng ln bao gm vn phng, lp hc, phng ng cng nh mt sn vn ng v nm cch khu
vn Trung Nam Hi ca cc hong ngy xa, ni Mao ng sau nhng bc tng , vo
khong mt kilmt v pha Ty.
Bian dy hc trng ny t 17 nm nay, b l ng vin ng Cng sn v cng l hiu ph.
Nhng by gi th chnh nhng ngi hc tr ca b tuyn b chin tranh vi b.
Trng ngng dy hn 50 ngy nay ri. Tng ca cc ngi nh y bch bo nhng dy giy,
c nhng ch to c vit trn y. Tru qu rn ma hy ct i!, cc n sinh vit nh th.
Gii phng ton th nhn loi l nhim v khng th chi b ca chng ta!
Ngy ny qua ngy khc, c nhng bi ht vang ra ic tai t loa phng thanh: ng phng hng.
Mt tri ln. Cc n sinh ng thanh ht to v nm tay li thnh nm m. Nhiu ngi trong s
h mc qun v o khoc mu xanh, dy tht lng nu vi kha st v giy ng da ging nh nhng
ngi lnh. Thm vo l dy bng trn cnh tay tri.
Nhm n sinh ny t gi mnh l Hng V Binh; c nhng ngi cn cha qu 14 tui. Mt
trong s nhng ngi dn u h l Song Binbin, mt c con gi cao gy vi chic knh eo mt to,
con gi ca mt cn b ng cao cp.
Trc y vi tun, cc c gi xng vo trong cn h ca Bian, dn p phch ln tng v ca.
ma co! Qu n kinh khip! ng tng my an ton!, h vit nh th bng mc Tu
trn bo c.
Nhng ngi xng vo nh khm xt mi th: ghi chp, sch, th t. Ngay n sn nh cng b
h git ln. H khng tm thy mt manh mi no cho vic Bian l mt k phn bi.
96 Mao Trch ng

Mc d vy, trong mt cuc hp, h h nhc ngi c gio, b y v nht t vo ming ca
b y v sau ph bng b y trong cc bo tng: My run ry nh mt ci l, ming y
t st vng, nh khinh nh mt con heo cht ui.
T y, h khng b Bin Trng Vn hu nh hng ngy. Ch diu, nh nc ming, nh p b
y. V nhng cuc tn cng ca h mi ln mt d di hn.
Hm qua, vo chiu ngy 4 thng 8, mt m con gi xng vo phng hiu trng. H nh
Brian bng gy v bng tht lng da, chi ra b l yu tinh.
By gi, b y n cnh ging ca chng b v a tay cho ng y. B im lng. Hai ngi l v
chng t hn 20 nm nay, b cha tng bao gi t gi nh th trc y. Ri Bian ri cn h v i
n trng trn ng Erlong. n vi nhng ngi hnh h b.
Vo bui chiu, cc n sinh s li hnh h b v khin cho b tr thnh nn nhn u tin cht
ca mt chin dch s lm cho Trung Quc t lit mi nm tri. Cuc Cch mng Vn ha v sn
v i. Ci trng ging nh mt v ni in th tht s l i theo tnh ton st nhn ca mt
ngi n ng duy nht: hng triu thanh thiu nin ni lon, nh p v git ngi, v Mao Trch
ng gi nua khuyn khch h lm iu .
tr th. lp trt t trong ng ca ng y. V thc y cuc cch mng.

Nhiu Hng V Binh, nh y trong cuc diu hng nhn ngy Quc Khnh 1966, vn cn l tr
con. nh: GEO Epoche.
VO U NHNG NM 1960, nh hng ca Mao n 17 triu ng vin Trung Quc suy yu
dn. Tuy ng y vn cn l ngi ng u c my quyn lc to ln nht th gii, nhng uy th, ci
m ng y c c qua tranh u nh l nh lnh t cch mng v ngi thnh lp nh nc,
97 Mao Trch ng

khng cn bo v ng trc s bt mn ca cc cn b c na. Ngay n nhng ngi ng hnh
tha xa t nhng ngy ca cuc Vn L Trng Chinh cng quay mt i, nh ngi c ch
nh lm ngi k tha ng, ch tch nc Lu Thiu K, hay ng Tiu Bnh, tng b th ng,
hai trong s nhng ngi Cng sn c nhiu quyn lc nht ca Trung Quc.
H yu cu chm dt nhng cuc th nghim gy tai ha, nhng ci m ngi ng u CS lun
bt buc t nc ca ng y tin hnh.
Chm nht l t ma H 1961, Lu cho rng cuc i Nhy Vt, th nghim ca Mao, tng tc
dn dt Trung Quc n Ch ngha Cng sn, tht bi. Trong din tin ca chin dch ny c
hn 30 triu ngi cht i, b nh cht hay cht do lm vic qu sc, v Mao ci to nn nng
nghip mt cch tn nhn, nui dng c con s ngy cng tng ca cng nhn cng nghip.
V v ngi nng dn khng cn c php to d tr phng cho nhng lc i km na.
X hi dao ng, kinh t t lit. Tnh ng tin cy ca Mao b lay ng. By gi Lu v ng ch
i mt s chng mc ng y; u tin l phi thc hin mt trt t nh nc X hi Ch ngha
n nh, ri ngi ta mi c th xy dng Ch ngha Cng sn trn . Nhng trc ht l phi
chm dt nn i.
Trong ma Xun nm 1962, Lu dm lm mt vic kinh thin ng a: ng y ph bnh chnh sch
ca Mao: Khng c i Nhy Vt ti pha trc, ng y ni trc 7000 cn b ng, chng ta
ri li xa pha sau. Sau ch tch nc, c nhng i biu khc cng i hi mt thay i v
chnh tr kinh t.
Mao nhn y nh l mt s phn bi t quc. Rng nc Cng ha Nhn dn Trung Hoa vn cn
cha phi l thin ng Cng sn Ch ngha, iu y khng phi l v ng m l v nhng sai lm
ca cn b. Nhng ngi y ch tin hnh cc chin dch mt cch ngn ng v cu th.
Th nhng th lc ca ng y suy yu sau thm ha ca cuc i Nhy Vt. V th m ng y
nhn trch nhim cho thm ha i n trc 7000 cn b. l tht bi nng n nht ca ng y k
t khi thnh lp nc Cng ha Nhn dn Trung Hoa. By gi ng y phi cho nhng ngi
chng ng y lm vic, mc d ng y phn i ng li ca h.
V ng nhn ra trong ngi ng ch ngy xa cng chin u vi mnh, Lu, i th nguy him
nht ca ng y. V Lu v nhng ngi theo ng y o ngc chnh sch ca Mao: h ci t
li ngn sch, v th m phi sa thi hng triu cng nhn thiu vic lm ra khi cc nh my quc
doanh dn n vic thnh hnh mt tng lp v sn ngho kh mi, gm gii ti phm nh v bn
dm.
Thm vo , cn b ca Lu lm tng sn lng thu hoch bng cch cho nhng ngi nng dn
ang b gp li trong cc hp tc x c php mn v t gieo trng trn nhng ng rung nh.
H gim chi ph v trang v thay vo h tr cho cng nghip hng tiu dng. V h gim thi
gian lm vic, con ngi li c thi gian th gin v cho gia nh.
t nc hi phc li t nhng thiu thn cng nhiu th cc ng ch dng nh li cng t cn
n ngi Ch tch v i ca h chng y. nh hng ca cc nh ci cch quanh Lu, ng
cng nh Bnh Chn, th trng ca Bc Kinh, lin tc tng ln.
By gi Mao phi tnh n vic b tc quyn lc dn dn. ng ch nhn thy cnh hu khp
ni, nhng ngi nh Lu phn bi l tng cch mng.
98 Mao Trch ng

V th m hai ngi c nhiu quyn lc nht ca Trung Quc ng i din vi nhau: sp CS
Mao v ch tch nc Lu. T chng hu. Cuc u tranh v ng, ci cui cng tr thnh cuc
Cch mng Vn ha, c khai mo. V Mao tp hp nhng ngi theo ng y li.
Trong lc Lu cn ci cch t nc, Mao nm chc c s ng h ca nhng ngi Cng sn
qu khch. Thuc trong s cng l ngi v th t ca ng y, Giang Thanh, nguyn l mt n
din vin. Trc khi Mao m yu b nm 1937, b y t gi mnh l Lam Tn v l mt ti
c a thch ca gii bo ch l ci. T nm 1963, b lm vic trong B Vn ha, ni b y kim
duyt phim v kch. Mc d c nhn b y vn thng thc phim truyn nc ngoi b cm.

Tranh ginh quyn lc: Sau thm ha ca i Nhy Vt, Mao b c lp trong gii lnh o CS,
ng y mt nh hng. Cng v vy m ng y huy ng i Hng V Binh i ng ngoi nhng
vic lm khc cng tn cng cc i th ca ng y trong ng. nh: GEO Epoche
Chng ca b coi thng kh nng chnh tr ca Giang, nhng ng y nh gi cao tnh v lng
tm v cng rn ca v mnh: B y nguy him cht ngi v c hi nh mt con b cp, ng y
phn xt. i vi ng, y l mt cng c ton ho e da cc i th ca mnh. Sau ny, Giang
s bo v mnh: Ti l con ch ca Mao Ch tch. ng y ra lnh th ti cn.
Nhng ngi trung thnh nht vi ng l Lm Bu: nguyn soi ca nc Cng ha Nhn dn,
ngi nh chim Bc Kinh v l B trng Quc phng cng l ngi ch huy Qun Gii phng
Nhn dn c lc lng ba triu lnh bn cnh ng v b my nh nc l ct tr quan trng th
ba ca quyn lc trong nc.
Ngi s quan gy g sau s xa cch vo lc ban u thi Vn l Trng chinh t gn bn
thp nin nay l mt ng minh ca Mao: khng mt ai khc quanh Mao hng c mt s t ch
nh th. i li, ng y ng cnh Mao bt c lc no m ngi ny cn s gip . Tham vng
ca Lm khng c ranh gii. ng y mun vn ln tr thnh ngi n ng th hai ca Trung
Quc v tr thnh ngi k v Mao.
99 Mao Trch ng

Nh ngi lnh o ng m ng y mi c chc v b trng ca mnh. Lm tr n, bng cch
gn kt nhng ngi lnh ca mnh vo vin ch tch. Quyn Mao Ch tch ng lc, mt quyn
sch nh c ba vi nhng cu trch dn ca ngi sp CS, l sng kin ca ng y. Bt u t
nm 1964, Lu cho ngi phn pht n cho cc s quan v ngi lnh. t lu, khng ch kh
nng qun s ca mt ngi no quyt nh rng ngi ny l mt ngi lnh tt, m c lng
trung thnh ca ngi vi Mao na.
Nhng mc d bit rng cc nng sng ng sau lng mnh, ng y vn khng mun tc quyn
lc cc i th ca ng y quanh Lu Thiu K bng mt cuc o chnh qun s. M l qua mt
cuc cch mng.
Khng phi qun nhn m chnh cc nh cch mng l nhng ngi xua ui v s k gip Lu
ra khi cc chc v nhng k quan liu y, nhng ngi iu hnh cc phng tin sn xut
trong cc nh my v c quan nh nh t bn, hng c quyn v cn tr cng cuc xy dng
Ch ngha X hi.

Chin dch: Hng V Binh cng b khu hiu ca mnh trn nhng t bo tng vit tay. Trong ,
h yu cu lt Bng nhm en, h gi i th ca Mao l vy. nh. GEO Epoche
C nh u tin ca ng y l chng li vn ha: Tt c cc hnh thc ngh thut ca kch,
nh ht, ngh thut nhn dn, hi ha v vn hc, ngi ng ch cao cp nht trong ng tuyn
b vo cui nm 1963, u l phong kin hay t bn, ngay c phn ln cc tc phm thnh hnh
100 Mao Trch ng

di ch ca ng. Cn phi c mt nn vn ha mi, ng y yu cu, lm sch Trung Quc
khi cc cn b xa ri nhn dn.
Trong khi y th Mao rt thch ca kch Trung Quc, s hu trn 2000 bng thu thanh, nghin cu
lch s ca cc hong Trung Quc v lm th. Tuy vy, ng vn nguyn ra vn ha tiu t sn
m khng cn phi c gng t no.
ng cng ph bnh cc phng php ging dy thng gy nhm chn trong trng hc v i hc
ng mun tranh th gii thanh thiu nin cho cuc cch mng ca ng y. V h t bo th nht
trong suy ngh.
Cho n nay, ng chng li i th ca ng trc ht l qua nhng chin dch, c t chc v thc
hin bi b my ca ng. Nhng by gi chnh CS li l k th t chc thng tr nh nc v
trn thc t l tt c nhng ci khc trong cuc sng ca ngi Trung Quc: cc y ban nh nc
do h kim sot quy nh ngi ta phi lm vic u v sng trong thnh ph no; h phn chia
cho mi ngi ni v ci n; v h nh gi, liu ngi ta c phi l mt ng ch tt hay khng
hay l mt trng hp ci to.
Gii lnh o ng tuy chp thun cho ng Ch tch v i cuc Cch mng Vn ha ca ng y
th nhng h khng giao cho mt ngi theo Mao lnh o chin dch ny m li giao cho Bnh,
th trng ca Bc Kinh.
Qua m ngi Ch tch nhn c ta n ca ng y. Nhng vai tr quan ta ca ta n d n th
ng li cho mt trong nhng ngi theo d gio cao cp nht ng: mt iu lng nhc.

Tn sng c nhn: Vi mt ln diu hnh bi li gn Bc Kinh, nhng ngi Cng sn cho
mng ngi Ch tch V i ca h v ng thi qua c nhc n sc lc hot ng ca con
ngi trn 70 tui ny. nh: GEO Epoche
101 Mao Trch ng

Trong thng 10 nm 1964, Nikita Khrushchev, ngi lnh o CS X vit, b chnh cc ng ch
ca mnh lt . K t lc y, Mao cng a nghi hn, nhn thy ngi m mu, tn phn bi v k
th khp mi ni.
V i th ca ng y cng to cho ng y nhiu c hi m nghi ng.
Vo ngy 3 thng 1 nm 1965, Ch tch Lu Thiu K c xc nhn trong chc v ca ng y.
Lc b nhim ng y nm 1959, ngi dn hu nh khng h cho mng ng y, nhng by gi, v
ng y gii thot Trung Quc khi nn i, ng y c tn sng qua nhng cuc duyt binh ln.
V hnh nh ca ng y c mang i trn ng ph bn cnh hnh nh ca Mao. Trong bo ch,
by gi ng y cng ngang hng: Ch tch Mao v Ch tch nc Lu l cc lnh t mn yu ca
chng ta, cc bo vit.
Mt lnh t th nh, trn cng bc vi chnh mnh: i vi Mao, y l mt cuc tng tn cng vo
v th c mt khng hai ca ng y.
My ngh my l ai ch?, c ln ng y rt ln nh th vi Lu. Tao ch cn bng ngn tay l
s chng cn c my na u!
Nhng Mao lm. Trong ma Thu nm 1965, ng y hu nh b c lp trong gii lnh o ca
CS. iu ny th hin vic khi ng yu cu Ban Chp hnh Trung ng ng, trong c i
din ca ng, qun i v cc th ch nh nc, phi hnh ng chng Ng Hm, ph tr trng
Bc Kinh: v v kch c cho l phn ng Hi Thy bi quan m s gia mt ngi theo
Lu Thiu K vit li. y ban t chi li ngh . Mao khng cn c a s trong nhm
ng u CS na.
Sau y, ng y dng on tu c bit ca mnh i v Thng Hi, mt thnh tr ca phe t.
Trong nhng thng sau , ng y trong c ngi ca mnh min Nam Trung Quc trong Hng
Chu, thm thnh ph Thiu Sn l qu hng ca ng y, i do trn ni, t chc tic khiu v.
nc ngoi, c nhng nh quan st no phng on rng ngi ch tch ang bnh nng, b
tc quyn lc hay cht na. Th nhng con ngi tht lc ang chun b cuc phn cng
ca mnh t xa.
Vo ngy 10 thng 11 nm 1965, mt t bo Thng Hi ng mt bi ph bnh gay gt v kch
Hi Thy bi quan. Chnh Mao vit n cng vi v ca ng y v hai ngi thn cn na. Li
kt ti: v bi kch m trong mt ng quan b cho
thi chc v ph bnh ngi ch ca mnh, l mt
m ch n ngi Ch tch, t ng y cng hng vi
k chuyn ch (nm 1959, Mao sa thi B trng
B Quc phng v ngi ny ph bnh ng trong
mt bc th; t y Lm Bu chim chc v ny).
Bi vit bo hiu: cuc tranh ginh quyn lc vn cn
c tip tc.

C v: thng 8 nm 1966, Mao tip n c n sinh
Song Binbin, nhm ca ngi ny git cht c gio
Bin Trng Vn. nh: GEO Epoche
102 Mao Trch ng








MT THNG SAU , Mao tip B trng B Quc phng Lm trong ngi bit th hong
ca ng y Hng Chu, trn 200 kilmt v pha Nam ca Thng Hi. y, ng y ha vi
ngi ch huy qun i, rng s nng ng y ln thnh con s hai mi trong ng sau khi lt
Lu theo k hoch v p tan nhng k hu khuynh.
Lm Bu tr hn Mao 14 tui, tc l cng c th c hy vng, rng mt ngy no s thng tin
ln n tt nh. Mi lin kt ca hai ngi gi y cng cht ch hn bao gi ht.
Mao c nm chc s gip ca nhng ngi trung thnh khc. Rt c th l ng y cng tip
xc vi ng Tiu Bnh trong thi gian ny. V ng nh gi cao s hiu bit v ti t chc ca
ngi ny. Lc trc, ng h tr cho vin Ch tch trong tt c cc chin dch chng li k th
ca ng y. Th nhng sau cuc i Nhy Vt, ng y khng mun tin hng nhng cuc th
nghim chnh tr na.
Trong ma Xun nm 1966, Giang Thanh v Mao yu cu trong tuyn ngn Git cht vn ha do
chnh Mao bin tp mt cuc i Cch mng X hi Ch ngha mt trn vn ha tit tr
nhng lc lng en ti c ti c khuynh hng chng ng v chng Ch ngha X hi.
Th nhng Mao vn cn cha tn cng trc tip Ch tch nc Lu. ng ch yu cu sa thi mt
Nhm chng ng bn ngi, c cho l ph hoi cuc Cch mng Vn ha. Ngi ni ting
nht trong bn ngi y l l Bnh, th trng Bc Kinh.
Trong khi , Lm Bu chun b iu ng qun i v Bc Kinh c cho l n p mt cuc
o chnh phn cch mng sp xy ra.
Di tnh hnh , B Chnh tr hp vo ngy 16 thng 5 m trong cn phi biu quyt v
danh sch ca Mao. Vin Ch tch vn tip tc min Nam Trung Quc c l v ng chc chn
rng mnh s chin thng.
Lu Thiu K khai mc cuc hp ca y ban cao nht trong CS: Chng ta nhn c ch th phi
tho lun v vn kin ny, nhng chng ta khng c php thay i n, ng y ni. iu ny
khng phi l c ti hay sao?
Ri ng hi Bnh rng ngi ny c phn i li yu cu ca Mao hay khng. ng y ph nhn.
V ri ng y gi tay ln nh tt c cc thnh vin khc ca B Chnh tr khi biu quyt v s sa
thi ca chnh mnh.
103 Mao Trch ng

Thm vo , cc cn b ng u ang hi hp ny ng h cuc Cch mng Vn ha ca Mao.
Ti sao h li biu quyt nh th, hai ngy sau mi r, khi Lm Bu tip tc e da B Chnh tr
theo yu cu ca Mao: Bt c ai chng li Mao, ng y tuyn b, s b ng v nhn dn trng
pht.
Qua Mao to nn mt B Chnh tr tun theo mun ca mnh. Nhng cc ngh quyt ca B
Chnh tr c vic tc quyn lc ca Bnh Chn tm thi vn c gi kn. Mao mun tip tc
im lng, cho ti khi chun b xong cho cuc thanh trng ln.
Mt Nhm Trung ng ca Cch mng Vn ha di s lnh o ca v Mao by gi thay th
cho cc nhm lm vic ca Bnh b tc quyn lc. Thm vo , Giang Thanh kim sot mt
ta n c nhim v t chc nhng v bt giam cc i th ca Mao.
V ngay sau cuc hp ca B Chnh tr, mt chin dch bo ch chng li cc cn b xt li v tr
thc tiu t sn bt u.
NHNG CI TRC TIP pht ng cuc ni dy ca gii tr l mt t bo tng trong mt nh
n i hc Bc Kinh, ci c v cho tinh thn cch mng v ku gi ngi c phn kch li
bng nhm en quanh Bnh.
Mao, ngi trong dinh th ca mnh c thng tin v tt c cc s kin quan trng trong th ,
cho c bi vit trn i pht thanh vo ngy 1 thng 6. Cng ngy, mt bi x lun do ng yu
cu c ng trn t Nhn dn Nht bo di tt Qut sch bn tru qu rn ma: mc d trt
t c b lt , tc gi ta thn, cc hc gi vn c gng tranh th gii tr cho mt chnh sch
hng v pha sau.
104 Mao Trch ng


Ku gi lt : Khu hiu ca sinh vin ngy cng qu khch hn. Cu khu hiu trn tng bn
tri trong thng 9 nm 1967 yu cu lt ch tch nc Lu Thiu K. nh: GEO Epoche
Ngi sp ca ng mun ng vin hng triu hc sinh v sinh vin, bng cch nng xung t th
h ln thnh mu thun giai cp: gii tr cch mng mt bn, ngi trng thnh thng bo
th bn kia.
Li ku gi ca Nhn dn Nht bo hng n th h u tin c sinh ra trong nc Cng ha
Nhn dn v c gio dc hu nh hon ton theo cc l tng ca Mao: mt th h sng tt hn
nhiu cho vi cha m ca h v l mt th h m mc du vy vn ht sc khng t tin. V so vi
cc thnh tch ca th h i trc th gii tr ch c th thua km. Thng h phi nghe nhng cu
chuyn anh hng ca gii cu chin binh trong nhng cuc trao i do nh nc t chc v phi
chu ng khi nhng ngi gi mng nhic h l cy nh knh hn nht.
Nhng h c th chng t lng tin Cng sn ca h nh th no? Thng th h ch cn nhng
hnh ng tr con nh l s la chn: nh trong k tc x, cc hc sinh tranh ua nhau xem ai l
ngi dy u tin lau hnh lang hay ln git qun o ca bn ng hc. Nhiu thanh thiu nin
105 Mao Trch ng

vit nht k m trong h tng tng ra hng nhiu trang v tnh yu cch mng ca h v
chng nm cng khai trong phng ca h hay trong phng ng.
Trong lc , vic y i vi h khng phi ch l xng ng vi cc l tng cch mng, m
l cng cho tng lai s nghip ca h. V p lc thnh tch cha tng bao gi nng nh th.
Cc c hi thng tin bin mt dn, v trng trung hc o to ra nhiu hc sinh hn l ch hc i
hc. C nhng vng m c ba hc sinh tt nghip ph thng th mi c mt ngi i hc i hc.
Liu mt ngi c c php i hc i hc hay khng, iu y khng phi ph thuc trc ht
vo im ca ngi ; cng quan trng nh th l gia th ca ngi v hot ng chnh tr ca
ngi . Ai gn sn thng cao th nhn mt trng trc, l mt cu chm ngn, v do vy
m con ci ca ng vin v nhng nh cch mng lo thnh c c nhng c hi tt nht; hc
sinh t nhng gia nh en, cha m ca h thuc giai cp tiu t sn trc khi thnh lp nc
Cng ha Nhn dn, th ngc li ch c th t th hin mnh qua thnh tch xut sc v mt cuc
sng gng mu. Trong cc trng hc ca t nc c mt cuc cnh tranh khng khoan nhng.
Khng c thi gian cho cc vui th ca tui mi ln: thiu nin khng c php hn h, cai tr
nh l cha m, v i du lch l vic khng th tr tin c. H c thy c ca h hun luyn theo
yu cu ca ng khng h m xa n kin ln c mun ca h. Cho ti nay, gii tr cn
khng c php c lp tham gia chnh tr na.
Nhng by gi th v Ch tch V i cn n s gip ca h, s h tr ca gii tr. Trong quyn
Mao Ch tch ng lc, ng y khen ngi v ca tng h, gi h l lc lng tch cc nht, sng
ng nht ca x hi v ha hn vi h: Th gii l ca cc chu.
Cui cng th h c th b li nhng th b bt buc, gy chn nn, li pha sau, ph v mi quy
nh v chng minh rng c h cng l nhng nh cch mng na.
Mao, mt bc thy trong m dn, rt thnh tho trong ngh thut bin i nhng ng c thng tc
nh s thm kht quyn lc ca mnh v c mun bo th cc ch th ca mnh tr thnh mt
mong mun thing ling. ng y bit ngi ta khi ln s ho hng hoang di nh th no.

106 Mao Trch ng

i th: Ch tch nc Lu Thiu K b tc quyn lc; ci gi phi tr cho li ph bnh Mao l
mng sng ca ng y. nh: GEO Epoche
Thng ip thnh cng. Vo ngy 2 thng 6, thanh thiu nin ti mt trng trung hc Bc Kinh
cng treo mt t bo tng ln. N c k tn bi Hng V Binh. Cc hc sinh e da i th
ca Mao qu khch hn cc sinh vin rt nhiu. Chng ti s dm p ln cc ngi!, c th c
c . Chng ti s tn nhn! V: Hy vt b cc cm xc con ngi!
Chng bao lu sau, Hng V Binh c thnh lp hu ht cc thnh ph ln. C nhng ngi no
mc qun phc c ca cha m h, nhng ngi khc nhn c qun phc chin u v giy ng
t kho qun i. Bt u l Bc Kinh v ri trn ton nc, sinh vin v hc sinh ni dy. Vi s
ng. Nhiu ngi b hc tho lun v cch mng. V h vit bo tng.
Mao mng r: Anh s to ra s ln xn ln nht di tri ny, ng y vit cho v, to ra trt
t ln nht.
Trong lc , B Chnh tr c gng hng cuc phn i vo trong khun kh trt t. Lu Thiu K
cho ngi thnh lp nhng nhm lm vic cng nh ti cc chin dch khc c nhim v dn
dt phong tro. Thm vo , h cn phi ngn chn vic b hc v bo lc.
Th nhng cc nhm ny ch c t nh hng n gii hc sinh. Cc v binh thng xuyn khiu
khch cc cn b: Ni lon l chnh ng, h trch dn Mao trn cc t bo tng ca h v qua
tm c mt li bin bch cho cc hnh ng bo lc.
Bu khng kh mang tnh th ch. Chng bao lu sau, cc thy gio u tin b ph nh. V b
nh.

Thn tn: Giang Thanh v ca Mao l mt ng lc chnh trong cuc truy lng nhng ngi c
cho l phn cch mng. nh: GEO Epoche
Nhng khng phi tt c cc hc sinh u dng bo lc cng l v h s tr thnh nn nhn ca
nhng thy gio mun tr th sau cuc ni lon. Nhng Mao cng li ko c h v pha ca ng y:
107 Mao Trch ng

vo ngy 13 thng 6, ng y cho ra quy nh, rng bt u t by gi, trong lc phn b ch hc i
hc cn phi ch nhiu hn na n tnh v sn ca nhng ngi xin hc. Ni cch khc i: ai
mun hc i hc phi tham gia vo cuc Cch mng Vn ha.
ng thi, ng y cho ngng dy hc trong trng. Gii tr nhn c thc n, ng y ni. Vi
thc n, h c nng lng, v h mun ni lon. H cn phi lm g na ngoi vic lm no lon?
Bo lc tng ln. Vo ngy 18 thng 6, Hng V Binh lm nhc 60 gio s v cn b Bc Kinh.
Cc bo cha hc gi b bu trn cc bc g vi chic m nhc nhng chic m bng giy
c hnh nn c vit nhng li mng nhic v ln n. Mi n khi mt nhm lm vic can thip,
cuc hp ph bnh u tranh mi chm dt. Nhng thng th cc cn b ca Lu khng th
ngn chn c nhng cuc tn cng. Bc Kinh, cc cn b ch kim sot c c chn trong s
54 trng i hc ngoi ra, khp ni h u b ui i.
S cm ght ca hc sinh v sinh vin hng n trc ht l ti nhng nh s phm vi l lch
giai cp xu: nh chng li con ci ca cc a ch trc y nh Bin Trng Vn.
Ti b tra tn, b nh, b bn, nm gi ng h lin, b y vit cho gii lnh t ng. Nhng
ngi khc khiu ni cnh st. Nhng c ng ln c quan nh nc u khng bo v thy c.
V B trng B An ninh Cng cng, mt ngi thn cn ca Mao, ra lnh cho cnh st lm ng
trc nhng hnh ng bo lc ca Hng V Binh. V th m cho ti ngy 25 thng 6, ch ring
trong cc trng hc ca Bc Kinh c gn 1000 thy c b nh p hay lm vo trong cnh u
vi hc sinh.

ng hnh: B trng B Quc phng Lm Bu tham gia h tr cuc cch mng ca Mao v hy
vng s k tc ng y. nh: GEO Epoche
Mao, ngi vn cn min Nam ca Trung Quc, c tng thut t m v chin dch. Trong mt
bi th, ng y ca ngi cuc Cch mng Vn ha nh l ln sng chn ng ca bo tp v sm st,
khin th gii ngc nhin. Thi khc ti sinh ca ng y n ri,
Mt tri ng cao trn thnh ph V Hn khi Mao bc ln khi ln nc mu nu ca Trng
Giang vo ngy 16 thng 7 nm 1966. Sau ny, bo ch Trung Quc s khng nh rng ngi Ch
108 Mao Trch ng

tch V i bi 15 kilmt trong vng hn mt gi ng h. Sau , trong mt chic o chong
tm mu trng, con ngi 72 tui y vy tay cho nhng ngi ang ng xem. Hng ngn ngi
n nhn ng y. Lnh t Mao knh yu ca chng ta rt khe mnh, khin nhn dn Trung
Quc y vui mng, t Nhn dn Nht bo ca ngi.
Ln tm trong Trng Giang l mt thng ip gi n cc i th ca Mao: ngi Ch tch V i
mnh khe v nht quyt u tranh.
Hai ngy sau , ng y tr v Bc Kinh. Cn trong m, ng y gp nhng ngi thn cn, ch
Lu Thiu K l ng t chi khng cho din kin.
Ngay sau , Mao gii tn cc nhm lm vic v h mun dp tt ngn la ni dy. By gi th
khng cn ai gi gii thanh thiu nin li c.
Cn Lu? ng y phi t ln n mnh trc nhng ngi ca cuc Cch mng Vn ha, v nhng
ci c cho l li lm ca cc nhm lm vic. By gi th ng bit rng ln lt mnh ch cn l
cu hi ca nhng tun ti y m thi.
u thng 8, Mao li triu tp Trung ng ng. Ln hp ny tr thnh ta n cho cc i th
ca ng y. Trong lc hp, ng y ln u tin vit mt t bo tng. l mt cuc tn cng
chng li mt s ng ch nht nh, nhng ngi vi phm tinh thn ca cuc Cch mng Vn
ha v l mt li ku gi Hng V Binh hy trng pht h. Tt ca tm p phch Oanh tc cc tr
s!
cui cng cng l li tuyn chin vi Lu, vi nhng ngi theo ng y v tt c cc cn b c.
N c ng vo ngy 5 thng 8 nm 1966. Ngy cui cng trong cuc i ca ngi c gio
Bin Trng Vn.

109 Mao Trch ng

Ty no: Ngay n nhng a b trong nh tr cng thm nhun rng cc em phi cho mng
cuc Cch mng Vn ha. nh: GEO Epoche
VO KHONG 13 GI 30 vo ci ngy 5 thng 8 y, n Hng V Binh ca trng n trung
hc trn ng Erlong y Bian v bn ngi ng nghip ca b ra ngoi gia ci nng bc
ca bui tra. H lng l i cng vi cc nn nhn ca h n sn th thao, tin hnh mt cuc
diu hnh h nhc bng nhm en ny. Mt ca bn thy c b v y bng mc, ch cn nhn
thy mt v rng. H i nhng chic nn nhc trn u.
Khi on ngi ti sn, lng ngi ng xem hn ln n mt vi trm.
By gi, nhng k lm nhc bt buc thy c ca h phi ht ln: Ti i trn con ng t bn!,
Ti xng ng b nh!, Ci u ch ca ti ng b p v! Ti mi mt cu, Bian phi nh
vo mt ci ht rc; nu nh b y ni khng to, cc n sinh ca b y s nh b bng nhng
cy gy gn y inh. Vo lc u ch c vi chc Hng V Binh, th nhng trn ng i ngy
cng c nhiu c gi nhp bn vi h. Chng bao lu sau , cc n sinh chi mt tr chi khc.
Thy c ca h by gi khun nhng ci thng rc nng. Ai qu chm chp, h thng xung hay
ng li, ngi y s cm nhn c nhng cy inh.
C l l s nng nc, cng c l v kit sc: chng bao lu sau , Bian khng cn c th chu
ng gnh nng ca mnh na. Ti phi lm g by gi?, b s hi hi mt n ng nghip.
Cc n sinh nh b, c nh v nh, nh trong cn say. Khi Bian ng qu xung, mt n Hng
V Binh b bng giy ng qun i ca mnh v ht to: My khng thot khi tay chng tao
u! Ri cc c gi n kem.
Trong lc , Bian phi lau chi nh v sinh. Nhng trc khi c th cm ly ci bn chi th b
ngt xu v qu xung trn sn gch men.
My gi v!, ngi canh gc b ht ln. My ch gi v cht thi!
Cc n Hng V Binh mt x nc lnh nh bng ln ngi c gio, nhng h khng cn c th
nh thc b y dy c na. Cui cng, cc c gi qung thn th ca Bian ln mt chic xe ch
rc. Mt thy tinh ca ci ng h eo tay ca b y v. Kim ch gi ngng li vo lc 15 gi
42.
Mu rn ra t ming ca Bian, mt trng d. Nhng b y vn cn sng.
Mc d bnh vin gn nht ch cch y vi bc chn, mi n ti ngi ta mi mang b y n.
Nhiu gi sau khi b y cht. Khng r nguyn nhn, mt bc s ghi ch trn t khai t.
Vo bui ti, c cng vi mt vi n sinh ng hc n gp mt b th ca ng y Bc Kinh v
tng thut li cho ng y v vic. th ri, ng y ni v khuyn: Gi kn tin ny, th th tc
ng s c gii hn thi.
Th nhng Mao khng h ngh n vic ngn chn bo lc li. Hy tin vo qun chng, ng yu
cu ba ngy sau trong mt phin hp ton th ca Trung ng ng. Trong bt c trng hp
no cng ng s s ln xn. Mt cuc cch mng khng phi l mt bui tic chiu i khch,
khng phi l vit lun vn, khng phi l v tranh hay thu khn. N khng th c tin hnh mt
cch c chng mc, c php tc, lch s v nhn t. Mt cuc cch mng l mt cuc ni dy, mt
hnh ng bo lc m qua mt giai cp lt mt giai cp khc.
110 Mao Trch ng

chnh t tuyn b cho php ton quyn hnh ng.
Trong phin hp, Mao cng tip tc cuc chin tr th cc i th ca ng: trong ln bu cho B
Chnh tr, Lu Thiu K ri li xa pha sau trong h thng cp bc ca ng. Lm Bu tin ln
thnh s hai mi. Bnh Chn b chnh thc cch chc v tng b th ng ngay sau y cng b
tc quyn lc.
Chm nht l sau ln xut hin ny ca Mao, i th ca ng y cm lng hay cn bin i tr
thnh nhng ngi ng h cuc cch mng mi. Khng ai cn an ton na.
By gi, ngi Ch tch bt u giai on k tip ca cuc Cch mng Vn ha ca mnh. Vo
ngy 18 thng 8, Mao, Giang v Lm xut hin trn Qung trng Thin An Mn. Mt triu hc
sinh t v nhn thn tng ca h. H vy quyn Sch nh v h gi to Ch tch mun
nm! V: Phng ng hng!
Trong s cc Hng V Binh c php gp c nhn Mao cng c mt ngi 18 tui. Tng Bn
Bn.

H nhc: Nhng du hiu ca s nhc nh lc no cng ging nhau. Nhng ngi b cho l k
phn bi b trt mc v phi ng nghe chi mng. Cc tm bng cng b danh tnh v ti phm
ca h. nh: GEO Epoche
Chnh ngi dn u nhm v binh hnh h Bin Trng Vn cho ti cht eo cho Mao
mt ci bng tay ca Hng V Binh. V qua nhn ng y lm thnh vin danh d trong i
ng ca h.
Bo ch tng thut, rng Mao yu cu c con gi , ngi m tn ca c y c ngha l du
dng v lch s, hy i tn mnh thnh mun chin tranh. Ch qua n, Tng Yu V, nh c ta
111 Mao Trch ng

by gi thng c gi, tr thnh mt ngi ni ting khp th gii. C trng trung hc ca
c y cng c i tn thnh Trng Qun s .
Bc Kinh, khng b bng n sau ln xut hin ca Mao, v i V Binh ln ng lan
truyn n i trong cc thnh ph ca Trung Quc. Cc cuc biu tnh cng ko qua trn cc ng
ph ca nhng th trn nh hn. Vi trng, uc v pho. Gii thanh thiu nin thc hin nhim v
ca Mao giao, xy dng mt x hi mi v xa i bn ci c: li suy ngh c, vn ha c, thi
quen c, phong tc c.
ng ph v cc ta nh cng cng c i tn, bin b p tan bng ba v c thay th bng
bin mi: nh ng ca bn s hi ha c Hng V Binh i thnh ng ca bn ci
mi. By gi Mao cng xi gic thanh thiu nin chng li cc ngh s, tr thc v ngi kh
gi. V ng y ra lnh cho cnh st v qun i phi tip tc cho i V Binh hnh ng.
Ngi nc ngoi b rt ui xuyn qua thnh ph, ni c b trc xut, nh ngoi giao b nh p.
Ai tc di s b Hng V Binh co trc.
Trong cuc u tranh ca h chng nhng ci c cho l tiu khin tiu t sn, gii thanh thiu
nin qu khch thnh lp mt t nc khng c nim vui. H cm chi c, trng hoa v trnh
din ma ba l, thm vo l su tp tem, taxi, qung co bng n neon, t xa x, nh ca cc
c gi, trang sc, nc hoa, o vy d hi cng nh i chi trong vn bch th, v th c hi
y n nhng tht c th phc v cho nhn dn nh l thc n.
H y nhng i yu nhau ra khi gh trong cng vin, v nhng ngi y c mt ai khc vi
Mao trong con tim. V cm ng du ln trn nhng tem th c hnh u ca Mao. H xng vo
nh , t sch, ct vn tranh v dm nt a nhc v cc loi nhc c. Ch ring Bc Kinh trong
thng 8 v thng 9 nm 1966 c 34.000 cn h b ph tan hoang v 1772 ngi b git cht.
Sn ng, cc v binh lm u ngi n ti ni sinh ca Khng T, nh trit hc tng trng
cho nn vn ha nhiu ngn nm ca Trung Quc.
C nhiu thanh thiu nin c yu cu i trm cp phc v cho nc Cng ha Nhn dn. V
vng, trang sc, tin bc b cp v s c trng thu vo cng qu c vt, sch, thm, tranh
c bn ra nc ngoi. Madame Mao ly mt chic ng h bng vng 18 carat t nhng th thu
c, v ch tch t ly trn 1000 quyn sch c cho th vin c nhn ca mnh. Thng Hng V
Binh nhn c cc a ch trc tip t ng.
Vo ngy 23 thng 8 nm 1966, mt nhm xng vo nh ca Hi Nh vn v bt gi hai mi tc
gi trong c Lo X, mt ngh s nhn dn 69 tui. Cc Hng V Binh dng dy treo nhng
tm bng x nhc ln c nn nhn ca h. Ri h nh nhng ngi b lm nhc cho ti mt ngi
n. y, h b thanh thiu nin, nhiu ngi trong s ny l thiu n, hnh h v chi mng
trc mt ngn la.
Nhng ngi khc b m cn git cht ngay trong cn h ca h, b hnh h trong cc phng tra
tn c dng ring ln cho vic ny trong nh ht, sn vn ng v rp chiu bng. H t chc
nhng cuc duyt binh h nhc vi h v hnh h h bng nhng phng php m h gi l v tr
my bay, xp t, bng gh cp Nht.
Hay h y h n ch t vn: trong thng 9, ngi ta cho rng ch ring trong Thng Hi c
704 v t t v l do chnh tr. Con ci t gic cha m v qua y h vo ch cht. V ngay
nhng ngi con cng b bt buc phi n xem hnh hnh.
112 Mao Trch ng

C nhng tn bi kch tn nhn xy ra. Nh vic n bc s n dng dao m ct ng mch mu
c cha ca b theo li khn ni ca ng y: cui cng ng y cng c th c gii thot khi
cnh b khng b v hnh h. Hia ngy lin, ng y b thanh thiu nin hnh h trong nh ca
ng y. V ng y cho thu mt cn phng nn i vi h, ng y l mt t sn.

Ta n: Trong thng 11 nm 1968, con trai ca mt cu b th ng Cp Nh Tn b ln n cng
khai l bo v cha mnh trong mt bc th nc danh. Ngi ta treo tm bng Tn phn cch
mng Ouyang Xiang ln c anh y. Khi mun t v, anh y b bt ming li. Vi ngy sau anh
y ri xung t mt ca s c cho l t t. nh: GEO Epoche
By gi, nhiu ngi Trung Quc t tiu hy ton b s hu ca h. V cung cch hnh x ca i
V Binh ngy cng h khc hn. H t bt giam k th giai cp: ngi bn do, xin n, cn b
ng, nhn vin nh nc, ph n ni tr hay bt c ai h gp.
Nguyn do nh nht cng l bng chng cho quan im phn cch mng: v ngi ta s hu
tr chi mt chc, sch, bnh hoa bng cm thch hay qun o c truyn; v ngi ta khng thuc
mt li trch dn ca v i Ch tch, treo mt tm nh Mao h hng ln hay v dm ln mt
t truyn n c li ni ca Mao.
t lu, s tn sng ngi Ch tch c nhng hnh thi l bch: chng bao lu sau, mi mt
ngi Trung Quc u phi c mt quyn Mao Ch tch ng lc. Tng cng c tm t nh chn
dung, huy hiu v ph hiu vi hnh ca ng y c sn xut.
Ngay c trn ng h bo thc hay chn n cng c gng mt trn ca ngi Ch tch V i.
Phim tuyn truyn ca ngi suy ngh ca Mao nh l qu bom nguyn t tinh thn, vng, cn l
phng php tr liu cho bnh ic. Mi bui sng, hng triu ngi Trung Quc ci mnh ba ln
trc bc nh ca ngi ng u ng v xin ch th ca ng y cho ngy y.
Mt vi hc sinh tho lun, liu bt c ngi Trung Quc no cng phi cn nhn h ca Mao hay
khng. Nhng ngi khc bi b giao thng bn phi trn mt vi ng ph; trong tng lai ngi
ta phi i bn tri, bn ca giai cp v sn. Nhng nhng ngi theo Mao phi t b tng
: c qu nhiu tai nn.
113 Mao Trch ng

Gii thanh thiu nin cch mng i x vi qu kh ca Trung Quc bng cuc, x beng v
ba, nh p v u mt bc tng Pht trong vn ca khu dinh th ma H ca cc hong
ngy xa. Ch ring Bc Kinh, trong s 6843 di tch lch s tn ti qua c cuc cch mng
c 4922 ci b ph hy t cng thnh cho ti dinh th.
Bo tng v th kh chy ri. n th v nh th cng vy. Nh th Hi gio bin thnh chung
nui heo.
Trong thng 12, trc hng chc ngn Hng V Binh ang la ht, ngi th trng mi ca Bc
Kinh tha m hng trm cn b ng nh l cn b ca ng v loi ngi trong s c
Bnh Chn, ngi tin nhim ca ng y v Ng Hm, tc gi ca v kch Hi Thy bi quan
(Bnh s sng st qua c cuc Cch mng Vn ha, Ng ngc li cht trong t nm 1969).
Vo ngy 22 thng 1 nm 1967, B trng B Cng nghip Than, mt k th ca Giang Thanh,
b mt m ng gin d truy ui. Vi nhng con dao nh, Hng V Binh ca nt da ca ng
y, eo ln c ca ng y mt ci l than nng, ci ko ng y xung t, cui cng nh cht ng
y.
By gi, cuc Cch mng Vn ha cng lan n gii v sn thnh th. c bit Thng Hi
thnh hnh nhiu nhm ni lon trong nh my. Cng nhn yu cu tng lng, iu kin lm vic
tt hn v nhng chuyn i ngh mt c tr tin, thu thp kinh nghim cch mng.
Chng bao lu sau h cn cng vi Hng V Binh chim ly quyn lc trong thnh ph ln ny.
Trong cc thnh ph khc, nhng ngi ni lon i theo gng mu y.
MAO HN HOAN VUI MNG. ng y m c v cuc Cch mng Vn ha v cuc u
tranh giai cp nh th. Nhng ri bo lc bng pht trong cc tnh. V trong s ln xn cch mng,
ai cng c th tuyn b mnh l ngi ni lon. Hc sinh, cng nhn, nhng ngi theo cc cn b
c, sinh vin t nhng gia nh trung thnh vi chnh sch v con ci ca cc gia nh tiu t sn.
V ngay Hng V Binh cng chia r. Cc phn nhm nhanh chng ri vo nhng cuc ci v vi
nhau.
114 Mao Trch ng


Nhc nh: chic m nhn bu ru nhng ngi b ln n. C nhng cn b no lun b li ra
gii cng cng, thng c Li Fanwu ( gia) tng cng l 2000 ln. nh: GEO Epoche
By gi cuc cch mng thot khi s kim sot ca Mao. V c trong cc thnh ph, nhng
ngi qu khch thng chng li cc nhm n ha, l nhng ngi bo v cc cn b c yu
mn hay c nhiu thnh cng. Cui thng 1 nm 1968, Trung Quc ng trc mt cuc ni chin.
Ch qun i l c th chm dt c cnh ln xn. V ngi ca Lm lun lun on kt trong
hng ng ca h, lc no cng i theo Mao.
Nhng ni chung l cuc cch mng cn phi i n u? C nhng s quan no by gi hoi
nghi v chnh sch qu khch ca Mao. ngn chn s sp ca nh nc v nn kinh t, nhiu
ngi trong gii qun i nghin v pha ca nhng ngi n ha. V h nm ly quyn ch ng.
Vn cn trong thng 1, gii lnh o qun i trong tnh Hc Long Giang thnh lp mt y ban
cch mng bao gm cc chuyn gia c nhiu kinh nghim v mt vi Hng V Binh nh l chnh
ph a phng.
Chm nht l trong ma Xun, Mao, ngi trc gn mt nm gy ra s ln xn ny, cng
nhn thy chnh mnh b e da bi vic ny. ng y lo s lc ht ca mt bo lc v chnh ph,
ci c th ko phng i tt c. C ng y, ngi Ch tch V i. V th m by gi ng y ng i
n s chng mc.
115 Mao Trch ng

Vo ngy 10 thng 3 nm 1967, gii lnh o qun i vi s ng ca ng y tuyn b rng
trong tng lai tt c cc tnh cn phi c iu hnh bi mt y ban cch mng. y l lc qun
i bt u chim ly quyn lc mt cch hu nh khng che y. V cc y ban cch mng thng
do s quan lnh o, c h tr bi nhng cn b ng c thm nin. Phe cnh t hu nh
khng tham gia.
Trong lc y, nhng cuc u tranh c lit ca cc phe phi vi hng trm ngn ngi tham gia
vn tip tc din ra, nh Thng Hi, ni trn 100.000 ngi cnh t theo ch th ca Mao
bao vy khong 25000 i th ang t tp trong khu t ca mt nh my v dng cy st nh
p h. C hng trm ngi b thng nng v cht.
Mao nhn thy rng ng y khng th thnh lp nhng nhm cnh t khp ni. Cng chnh v
hin gi trong mt vi vng khng cn ai c th ni c rng nhm no trong s nhng nhm
ang tranh dnh quyn lc thuc cnh t v nhm no thuc cnh hu.
By gi, qun i ti lp trt t: h dn dn chim lnh cc tnh ni lon.

i hnh hnh: Trong thng 4 nm 1968, nhng ngi b cho l phn cch mng b x bn
Hc Long Giang. Cho ti nm 1976, c khong ba triu ngi l nn nhn ca cuc Cch mng
Vn ha. nh: Geo Epoche
Trong thng 10 nm 1967, Mao cm n Hng V Binh: h p tan cc cu trc quan liu c v
qua lm trn nhim v ca h. Nhng by gi ng ra lnh cho h tip tc i hc trng hc
v i hc v l vi cng nhng nh s phm , nhng ngi trc y b hc sinh ph phn
v tn cng.
Thy c phn ln l tt, theo nh mt ch th. C nhng ngi phm li cng c php tip
tc lm vic, nu nh h sa i cch i x ca h.
116 Mao Trch ng

Nhng nhng cuc u ln nhau trong gii thanh thiu nin khng cho ngi ta chm dt mt
cch n gin nh th. Nhiu ngi vn tip tc chng ln nhau, kch lit v thng c vi v kh.
Trong thng 5 nm 1968, con trai c ca ng, Phc Phng, b Hng V Binh bt v b bt mt
dn n trng i hc Bc Kinh. , anh y phi nho bng ngi cha ca mnh trc mt
ta n. Th nhng ngi con trai 24 tui khc t, cui cng c th trn thot c v ri t ca s
xung b lit na ngi, anh y nm li trn sn trng. Mi ba nm sau anh y mi c php
v Giang Ty, ni cha m ca anh y b lu y n , v l ni m t y tr i anh y c cha
chm sc cho mnh.
lm du bt tnh hnh, ch ring cc trng trung hc v i hc Bc Kinh, by gi Mao dng
30.000 cng nhn v qun lnh. Tuy vy, nhng cuc u tranh vn thng xuyn bng n tr li.
Vo ngy 28 thng 7 nm 1968, ng y triu tp nhng ngi dn u c nhiu nh hng ca
Hng V Binh vo Nhn dn i Hi ng. ng y gay gt khin trch h: Ti gi cc ngi
n y l chm dt bo lc trong cc trng i hc. Trong mt vi c s o to cao cp vn
cn c xung t bo lc. Nu nh c mt vi ngi no khng cho ngi khc khuyn can
mnh, th h l k cp. Nu h c tip tc ngoan c chng li th phi tiu dit h.
Li e da ht sc r rng: ai by gi khng tun lnh s b trng pht nng n. Ngi Ch tch V
i khng cn mun bit g v o qun i b ca cuc Cch mng Vn ha ca mnh na.
Vi thng sau , Mao ra lnh cho gii thanh thiu nin tr thc ca Trung Quc ri ni ca h
v i v nng thn hc hi ngi nng dn, ngi ta ni th. Nhng tht ra th ng y mun
dt b m tay sai lm lon ca ng y. Hng V Binh phn tn ra trn khp min t nc Trung
Quc.
Trong khi trt t dn dn tr li trong Bc Kinh, cc tnh vn cn lun xy ra nhng cuc chin c
lit gia nhng ngi ni lon v qun i cng nh lc lng dn qun di quyn ca h. V d
nh trong vng Qung Ty min Nam Trung Quc, nhiu phn ln ca thnh ph Nam Ninh
b ph hy bi xe tng. Qun i Gii phng Nhn dn tn ph thnh ph Ng Chu bng pho binh
v napalm, ri nhng ngi chin thng hnh hnh hng ngn ngi ni lon.
Ch ring Qung Ty c hn 70.000 ngi ni lon v thng dn cht, cng nh 30.000
ngi lnh v dn qun. Bng cch ny, Hng V Binh b p tan trong tt c cc vng t ca
Trung Quc. l mt cuc ni chin m mu m trong khng phi nhng ngi ni lon v
Hng V Binh gy ra nhng cuc thm st tn nhn nht, m l qun i ca Lm Bu. Mi n
ma Xun 1969, qun i cng chin thng trong cc tnh.
Vo ngy 1 thng 4, mt i hi ca CS tuyn b rng cuc Cch mng Vn ha ginh c
mt chin thng ln lao. Tuy vy, Lm Bu vn yu cu cc i biu hy cnh gic, v giai cp
chin bi s tip tc chin u.
Mao c tuyn b tr thnh ch tch sut i, Lm Bu l ngi k tha ng y. V Giang Thanh
l ngi ph n u tin c c vo trong B Chnh tr.
Sau ba nm bo lc khng b, ngi Ch tch V i li ng u nc Cng ha Nhn dn trong
ma Xun 1969. Trong lin minh vi nhng k quan liu v s quan c.
Vi Chin thng ln ca Mao, giai on chin u ca cuc Cch mng Vn ha chm dt
thi gian ca nhng v h nhc ni cng cng v ca cuc ni chin. Nhng thi ca nhng cuc
117 Mao Trch ng

truy lng, ca nhng li kt ti v bt b ty tin th khng. V d nh B An ninh Cng cng vn
cn iu tra mi triu ngi cho ti gia nhng nm 1970, 3,5 triu ngi b bt giam. V ngi ta
cho rng h l nhng ngi phn cch mng hay ngi thin t.

Hn hoan chin thng: Nm 1969, Mao li ng u CS m khng ai dm tranh ginh na. ng
gi Hng V Binh v lm vic nng thn, nh y trong vng Mn Chu. 16 triu thanh thiu
nin v th m khng c o to. nh: GEO Epoche
C gng ca Mao, tiu dit nhng ngi ng hnh ngy xa v to mt x hi mi, khin cho
khong ba triu ngi cht thy c gio, hc sinh, cn b ng v Hng V Binh. ng ca thi
Vn l Trng Chinh khng sng st qua c thi hn lon: khi cuc Cch mng Vn ha c
tuyn b chm dt vo nm 1976, hng trm ngn cn b ng cht, b lu y hay b tc
quyn lc.
Nn vn ha c ca t nc cng khng cn tn ti na: nhiu tng hnh v n th mt i
vnh vin. C mt th h Trung Quc ln ln trong bu khng kh khinh r ngh thut, hc vn,
kin thc v lch s. Con ngi mc o khoc ng phc mu xanh nc bin, h b cm mang bt
c th trang sc no.
Mao chun b mt kt thc tn nhn cho i th ln nht ca mnh, Lu Thiu K. Ngi Ch tch
nc nhiu ln b h nhc cng khai. ch thn ng Ch tch cho ngi vit nhng li x v bng
nhng hng ch to ln ln trn nh ca Lu; ri hng ngn thanh thiu nin cm tri nh ca ng
y, cui cng bt gi ng y v bt buc ng y phi t ph bnh.
118 Mao Trch ng

Bt u t nm 1967, ng y m nng trong t bit lp, b i kht v thiu ng hnh h. Lu nh
rng bng lc v x phng, mc tt ln trn giy v qun lt ra ngoi qun di, nhng ngi canh
gc ng y vit cho Mao, ngi thng xuyn cho bo co v tnh trng sc khe ca ng y.
Thng 10 mm 1968, khi Lu khng cn c th t n ung c na, Mao cho Trung ng
ng khai tr ng y ra khi ng v tc chc v ch tch nc. Mt nm sau , Lu qua i
trong tnh trng ln tr.
C Lm Bu cng l nn nhn ca cuc cch mng , ci m ng y lun lun h tr n. Nm
1971, ng y qua i trong mt v ri my bay m cho n nay vn cha c lm sng t; lu nay
ng y c qu nhiu quyn lc i vi ngi sp ca ng.
Ngc li, mt k th ca Mao li c phc hi: ng Tiu Bnh, ngi cng vi v b lu y
v tnh Giang Ty trong thng 10 nm 1969 v lm vic trong mt nh my ch to xe my ko
. Sau ci cht ca Lm Bu, ng y xin php c tr v Bc Kinh.
Trong thng 3 nm 1973, ngi Ch tch thc s gi ng y tr v v cho lm ph th tng.
V Mao cn mt chnh tr gia c nng lc v vn cn c coi trng trong ng.
Gii thanh thiu nin b y i nng thn sau cn say cch mng tri qua s tht vng ca mt th
h b nh mt. Tng cng c trn 16 triu ngi Trung Quc tr tui phi sng nm n mi
nm trong nhng vng ho lnh ca t nc h. Nhiu ngi trong s h khng c o to tt,
hu nh khng c ai trong s hc i hc. Phn ln sau ny phi kim sng bng nhng cng
vic c tr lng thp hay hon ton khng c vic lm.
Nhiu cu Hng V Binh cho ti nay vn khng ni v nhng hnh ng ca h cng nh ng.
Tuy CS ln n cuc Cch mng Vn ha nm 1981, nhng h khng mun lm r cc ti
phm. Cui cng th cng c nhiu con ci ca cc quan chc cao cp v trung cp tham gia.
khng phi tm nguyn nhn v nhng ngi phm ti, nhiu ngi Trung Quc cho ti ngy
nay vn hiu iu cm k ln nht trong nc Cng ha Nhn dn nh l mt dng thm ha thin
nhin, nh mt cn ng t chnh tr lay ng Trung Quc d di. Nhng mt trn ng t l
s phn.
Trong cc thp nin ti y, h s khng s g bng mt ln lp li ca cuc Cch mng Vn ha.
Ngay n nhng cuc biu tnh v hi i vi h by gi cng ging nh nhng bo hiu trc ca
mt hn lon v chnh tr.
TNG BN BN, mt trong cc n Hng V Binh trng trung hc n sinh trn ng Erlong
Bc Kinh trng m c gio Bin Trng Vn b git cht y vo ngy 5 thng 8 nm 1966
, ri Trung Quc nm 1980 i hc i hc Phng Ty. C y l mt trong nhng ngi ph
n u tin c php i hc mt trng i hc M. Sau ny, c lm vic cho mt c quan M.
Trong mt cun phim ti liu, c y gii thch rng ngay t lc u, c y chng li bo lc,
khng tham gia vo cc cuc khm xt nh .
Trong thi gian t 1978 n 1989, Wang Jingyao, chng ga ca Bin Trng Vn, c gng li
nhng ngi c ti trong ci cht ca v ng y ra chu trch nhim trc ta. Nhng khng thnh
cng.
119 Mao Trch ng

Trong mt ci va li, ngi gio s vn cn gi cho ti ngy nay b qun o m v ca ng y mc
trong ngy cui cng: chic o b trt y mc, qun lm m mu. Trong mt ci hp nh, ng y
gi ci ng h eo tay v ca b y.
Wang mun bo qun cc vt cho ti chng no m ngi Trung Quc ri cng bt u ni v
cnh khng khip bt u vo ngy 5 thng 8 nm 1966 .
Bi: Walter Saller; nh: Li Zhensheng
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Roderick MacFarquhar, Michael Schoenhals, Maos Last Revolution,
Belknap Press: c ng mt cch xut sc 40 nm nghin cu v chin dch cui cng ca Mao
chng li chnh ngi dn ca ng y. Li Zhensheng, Roter Nachrichtensoldat ["Ngi lnh
truyn tin "], Phaidon: quyn album nh c nhn ca mt nhip nh gia.
Chuyn ving thm ca k th giai cp
Sau khi dt b vi Moscow, Mao thc hin mt chin lc mi: ng y mi mt i bng bn
M sang Trung Quc v qua chnh sch ngoi giao bng bn ny m tin n gn cng
quc th gii kia.
Philipp Mattheis
Phan Ba dch t chuyn san lch s Trung Quc ca Mao Trch ng do GEO Epoche xut bn
Nhng ngi chm sc ct ci bnh xy vo trong mt ci rng, mang chic ging bnh i v
du ci my h hp pha sau mt chu cy. Chnh Mao Trch ng tp ng dy v ngi
xung mt tun lin cho ci ngy ny. By gi, vo ngy 21 thng 2 nm 1972, con ngi 78 tui
ny, lnh t m au ca ngi Trung Quc, ang ch mt v khch m ng y khng mun bc l
s yu ui ra ngoi: Tng thng M Richard Nixon.
120 Mao Trch ng


Mao Trch ng 78 tui v au m nng khi ng y tip Richard Nixon: ng y tp ng
ln v ngi xung mt gi lin cho ln n thm ko di mt gi ng h. nh: GEO Epoche
Mao hi hp ngi trong phng lm vic ca ng y; mt b qun o rng che du thn th b ph
ln ca ng y. Qua in thoi, ng lin tc nhn c thng bo v tin trnh i n ca Nixon.
Sau khi cui cng ri nhng chic xe limousine cng chy n, Mao cho mng Tng thng M
vi cu ni: Ti ni khng c tt cho lm. Tip theo , ng y ung tr hoa nhi vi Nixon,
c vn i ngoi Henry Kissinger ca ng y v th tng Trung Quc Chu n Lai.
Trong nhng chic gh bnh sng mu, ng nh ngay di chn, h vut ve ln nhau. Mao lm
chuyn ng c mt dn tc v thay i th gii vi nhng li ni ca mnh, Nixon ni. Ti b
phiu cho ng trong ln bu c va ri, ngi cng sn ni a.
Hai nc l k th ca nhau 22 nm lin, by gi th nhng ngi ng u nh nc ca h ni
chuyn phim nh nhng ngi bn c. l mt trong nhng thnh cng v ngoi giao ln nht
ca Mao v l mt c nh chng li quc gia tng gip ng y: Lin bang X vit.
S BT HA TRONG PHE CNG SN bt u vo gia nhng nm 50, sau ci cht ca nh
c ti X vit Josef Stalin, trc ht l v nhng l do v thc h. Nikita Khrushchev, ng ch
mi ca in Kreml, din gii mt nguyn l Marx-Lnin khc vi ngi tin nhim ca mnh:
xung t v trang vi Ch ngha T bn khng phi l khng th trnh c, chung sng ha bnh
l c th.
i din vi kho v kh ht nhn ca c hai cng quc th gii, chnh sch ny c v hp l
nhng Mao cho n l phn bi. ng y khng s mt cuc chin tranh nguyn t, ng y tuyn
121 Mao Trch ng

b trc y nh th, bi v sao khi nhiu phn rng ln ca Tri t b tn ph th Ch ngha Cng
sn li cng c th c xy dng tt hn.
ng kt ti Moscow t b cuc cch mng th gii. Khrushchev v phn mnh th li gi Mao l
mt i giy cao su mn. Nm 1959, cc nh lnh o X vit rt li li cam kt ca mnh, gip
ngi Trung Quc ch to bom nguyn t.
Cui cng, khi Cng sn tan v trong thi gian ca cuc Cch mng Vn ha: bo Trung Quc tn
cng gii lnh t trong Kreml v ln n h l phi x hi ch ngha. Bc Kinh, Hng V Binh bao
vy i s qun X vit, qun i tp trung cnh ng bin gii di 7000 kilmt gia hai quc
gia.
Tnh hnh leo thang, khi Mao cho tn cng mt i tun tra bin gii ca ch th lng ging. Mt
v n sng khc trn con sng Ussuri ng bng hn ly i sinh mng ca 60 lnh X vit v 800
ngi Trung Quc. C th l Mao mun nh lc hng khi s ln xn ca cuc Cch mng Vn
ha vi cuc tn cng ny.
Trong giy pht cui cng, trc khi chin tranh bt u, tuy hai cng quc nguyn t gii
quyt mu thun ca h qua m phn. Nhng Mao phi d tnh trc vi mt cuc leo thang mi.
Quan h tt hn vi Hoa K, ng y tin l nh th, s e da c cc lnh t X vit v cn c
th kim sot c i Loan na. V hn o ny, hn o m Tng Gii Thch thng tr t
thng 3 nm 1950, ph thuc vo Hoa K. Nhng vi Nixon, trin vng cho mt s tip cn khng
c tt cho lm ngi Tng thng c bu ln nm 1968 ca Hoa K c xem l mt ngi
chng cng sn kch lit v ang tin hnh chin tranh Vit Nam chng li mt quc gia x hi
ch ngha.

Lnh Trung Quc v X vit nh nhau trong ma Xun 1969 trn con sng bin gii Ussuri
ng bng: trong thi gian ca cuc Cch mng Vn ha, khi X hi ch ngha tan v. nh:
GEO Epoche
122 Mao Trch ng

Nhng tht ra th c Nixon cng nhn thy c hi ca ng y trong nhng mi quan h tt hn vi
Trung Quc: ng y hy vng rng Bc Kinh c th lm trung gian trong cuc Chin tranh Vit Nam.
Nhng trc ht l ng y mun li dng cc cng thng trong khi X hi Ch ngha.
Nhng ng phi tin hnh nh th no? V mt cng khai, Nixon tm thi kh c th m bo v
cho mt th ch ng ngoi giao: gii bo th trong Quc hi Hoa K c th ln n rng ng bn
ng cc l tng ca M v s c ph hoi cc k hoch ca ng y.
V th m vo lc ban u, Nixon v Kissinger s dng nhng mi lin kt b mt qua i s qun
Warszawa nh gi trc nhng c hi cho mt cuc gp g.
Trung Quc pht tn hiu sn sng tip xc. Nhng c Mao cng c vn trong bin h cho mt
s tip cn. Lc y, mt s tnh c mang li bc ngoc.
THNG 4 NM 1971, nc Nht t chc gii v ch Bng bn Th gii. Trn ng n nh th
thao, cu th M 18 tui Glenn Cowan bt ng bc ln xe but ca i Trung Quc. Ti bit, ci
nn n mm ca ti, tc ca ti, qun o ca ti i vi cc bn trng rt bun ci, Cowan ni
nh s gip ca mt ngi thng dch. Nhng c nhiu ngi trng ging nh ti lm.
Nhng ngi c ni n lc u khng tr li ngi ta cm h cho hi k th giai cp. Th
nhng ri Zhuang Zedong, cu th ngi sao ca i, ng ln v t pht tng cho Cowan mt bc
tranh la. Lc n ni, Cowan v Zhuang c chp nh chung. Bo Nht chy tt: Hoa K v
Trung Quc tip cn ln nhau.
Khi Mao bit tin, ng ra ch th mi i cu th Hoa K sang Trung Quc. Nixon rt vui mng, v
nh l mt du hiu cho s thin hy b lnh cm vn thng mi vi Bc Kinh ban hnh nm
1950. Ngay trong ngy , Th tng Chu n Lai tip n cc vn ng vin Hoa K nh l
nhng ngi bn n t xa. Cc nh bnh lun ni v ngoi giao bng bn
Ngay sau y, ngi ta tha thun gp nhau trong b mt. Khi Henry Kissinger ngng chn
Pakistan trong thng 7 nm 1971, ng y ni l b au d dy v rt lui vo hu trng mt vi ngy.
Tht ra th ng y bay n Bc Kinh v y bn bc vi Chu v nhng ngi khc v Chin
tranh Vit Nam, i Loan cng nh Lin bang X vit: Kissinger bo m vi Chu, rng Hoa K
v c bn khng quan tm n mt nc Trung Quc b chia ct cng nh khng hin din lu di
i Loan hay Vit Nam.
Tip theo sau , Nixon c mi i thm Trung Quc; ngi ny ng iu mang li cho
ng li ln n t trong ng ca ng y, ng y u hng trc Ch ngha Cng sn quc t.
BY GI, TRONG CUC GP G, s mt mi ca Mao khng cn c th che du c na.
Cuc trao i m trong Nixon cng cp n Lin bang X vit tuy tht sng ng nhng mt
nhn vin ca Mao cng lc cng nhn ng h thng xuyn hn.
Nixon bit: n lc t gi. Mao tin khch ra n ca, mc d mi bc chn u lm cho ng
y au.
ng y ni khng p m. Mao ca ngi ngi khch ca mnh sau , khng phi nh nhng
ngi ca cnh t, nhng ngi ni v mt vic nhng li m ch n nhng vic khc.
Nixon li Trung Quc tm ngy. ng y d tic chiu i, xem mt v kch ba l cch mng cng
vi v Mao, tranh lun vi Chu n Lai. Ch Mao l ng khng gp li.
123 Mao Trch ng

Vo cui chuyn i thm ca ng y, Thng bo Thng Hi c k: c hai quc gia nhm n
vic bnh thng ha quan h ca h. Ngoi ra, Hoa K biu l s quan tm ca mnh v mt gii
php ha bnh cho xung t i Loan v nh rt qun khi hn o v lu di. Sau ny, Henry
Kissinger ni: S chia i ca thi gian sau chin tranh chm dt.
Trn thc t, tc ng chnh tr ca ln thm ving vo lc ban u l rt nh qun i Hoa K
vn ng qun trn i Loan, v ngi Trung Quc khng tham d vo Chin tranh Vit Nam
(1973, Washington rt qun sau mt hip nh ha bnh). Nhng v lu di, chuyn i ca Nixon
to kh nng cho mt s tip cn: 1979 Hoa K v Trung Quc chnh thc thit lp quan h ngoi
giao.
Vo thi im , Richard Nixon t lu khng cn l tng thng na. V Watergate bt buc
ng y t chc trong thng 8 nm 1974. Nhng thin cm ca Mao i vi ng y vn khng st
m: C hy ni vi cha c rng ti nh ng y, ng y ni con gi ca Nixon khi ngi ny n
thm ng trong thng 12 nm 1975. V ngi cu tng thng nghe theo li ca vin Ch tch: bn
nm sau ln gp g u tin, gn ng chnh xc ngy, ng y li nng ly vi Mao Bc Kinh
chc mng ln hi ng.
Mao chn mt v trnh din bi th ng y thch nht lm tit mc tiu khin cho bui ti. Trong
ni v ln kt thc y bi kch ca nhng ngi n ng v i.
Glenn Cowan, ngi n ng to kh nng cho hai nguyn th quc gia gp nhau, cht nm
2004 v mt cn au tim. Zhuang Tedong gi li chia bun.
Philipp Mattheis
Phan Ba dch
Ci cht ca ng Hong

Hai ngy sau khi qua i, Mao nm trong i hi ng Nhn dn. Cc bc s ca ng y c
gng x l xc cht bng ha cht trc . nh: GEO Epoche.
124 Mao Trch ng

1976: Mao qua i
Cay Rademacher
Phan Ba dch
Mao nm ch cht trong ma h nm 1976, v cc cn b chp bu trong CS chun b cho
trn tranh ginh quyn lc sp ti. Khi cui cng ri thi im cng n, mt ngi n
ng chp ly thi c, ngi m trc vi thng khng c ai ngh n.
Trung Nam Hi l mt khu ph y b n ra pha Ty ca Cm Thnh trong Bc Kinh. Trc
y, l khu vn hoa ca cc hong , mt cng vin vi hai h nc h Trung, Trung Hi,
v h Nam, Nam Hi. Cy thng v bch cho bng mt, nm cnh h l nhng ngi nh lng ly t
thi ca hong Cn Long vi mi ngi xm v nhng sn trong nhiu bng mt: v d nh nh
mn hng hay i snh ca h yn tnh. gia l nhng cng trnh xy dng hin i nh
cho ngi phc v hay vn phng, tri lnh, hai nh tm.
Mt bc tng mu son che chn khu Trung Nam Hi trc nhng ci nhn t m. ng gc
cng l lnh ca n v tinh nhu 8341, v ngay c trong nhng ng ph xung quanh y cng c
lc lng an ninh trang b v kh i tun.
Sng y l ngi n ng c nhiu quyn lc nht ca Tri t, thng tr gn mt t con ngi
v l thn tng cho hng triu ngi khp ni trn th gii: Mao Trch ng.
Nhng t lu, Mao khng cn ti nt p ca Trung Nam Hi na. Vo ci ngy th t 8
thng 9 nm 1976 y, ng y nm bt lc trong Nh 202, mt khi nh hin i bn cnh b tm,
khng cn kh nng t n ung v ni cho r rng.
l mt ngy h nng nc. Mi cho ti by gi, ngay trc na m, tri mi du mt i mt cht.
Bc s ring L Ch Tuy c gi ti ch Mao. Cc bc s trc tim cho bnh nhn mt loi
thuc h tr tun hon mu, nhng h khng cn c th lm n nh nhp tim v huyt p ca ng
y c na.
Ting ku r r ca my h hp vang ln trong cn phng. Hu nh khng cn c th nhn ra c
gng mt ca Mao pha sau chic mt n th xy b trt ra mt cht c na. Quan chc
cao cp trong ng ng canh bn cnh bc s v y t. Mt ngi ko ring bc s L ra mt bn v
th thm: Anh cn c th lm g c na khng?
Sau khi im lng mt lc lu, ngi bc s ring tr li yu t vi chng ti lm tt c nhng g
chng ti c th lm. D trong bt c trng hp no, ng y cng khng mun ni ra ci t
cht, mc d ng y bit r l Mao ch cn sng thm c vi pht t i na thi.
Nhng g s xy ra sau , vi cc bc s, vi cc quan chc cao cp, vi ng, vi c vng quc
khng l, l hon ton khng th bit c mc d bng ti ca ci cht l lng trn CS
Trung Quc t u nm: ng tm thng trc , mt ngi sp cht khc ca Trung Quc
rung chung bo hiu cho nm bc ngoc lch s ca Trung Quc.
TH NM, NGY 8 THNG 1 NM 1976: trong mt gian phng tranh sng tranh ti, c
trang b s si trong Bnh vin Bc Kinh 305 c mt ngi n ng gi, mnh khnh nm t hai
nm nay. Mng xm ko qua trn mi tc dy mu en, c th ch cn xng vi da. Cuc u
125 Mao Trch ng

tranh ko di chng ung th bng i, ung th rut v ung th phi chm dt: Chu n Lai, Th
tng Trung Quc t 26 nm nay, qua i.
Chu tng ng vi hnh nh l tng ca mt ngi Trung Quc c vn ha cho ti mc Phng
Ty, ngi ta khng bt buc phi cm nhn ng y l mt ngi Cng sn gio iu. ng y n
ni kho lo, c sc thu ht, thng thi, c o to chu u, chu nhiu nh hng ca t
tng . Ngay n tn ca ng y dng nh cng ph hp n Lai c ngha l thnh vng
xut pht t ng y.
Mc d lu nay Chu n Lai khng cn c th gy nh hng n din tin ca s vic c na,
ng y vn l ngi c ngi dn Trung Quc yu mn. ng y l ngi ct xn nhng
tng qu khchkhng tng ca Mao xung mt mc thc t v mi ngy u tn tm lm vic
nhiu n mc ng ngc nhin con ngi ca s chng mc. S chm dt ca ng y c khin
cho Ch ngha Cng sn Trung Quc tr nn cc oan na hay khng?
Mt tun sau , hng trm ngn ngi ng xp hng cho khi chic xe ch quan ti ln i trn
i l Trng An n ngha trang Bt Bo Sn dnh cho nhng ngi ni ting. C th nhn thy
h au bun tht s, iu li cng tng ln sau khi mun cui cng ca Chu c loan truyn i:
khng a tro ca ng y vo trong mt ci lng lng ly m hy phn tn ra tt c cc tnh.
Trong cc ch c ti, tang l nh nc l nhng ci my o a chn ca quyn lc. Tt c
vn s nh c, hay s c ng t chnh tr? V th, vic ai c php khing quan ti ca ngi
qu c hay nhn t chc l tang l mt vic quan trng v trc ht l vic ai c bi din vn
chia bun. Vo ci ngy y, Chu n Lai c vinh danh bi ngi hc tr nng n nht v c ti
nht ca mnh: ng Tiu Bnh.
Ngi n ng nh con, gn 72 tui ny tr thnh tng b th ca CS nm 1956, mt quan
chc y quyn lc. Qu nhiu quyn lc, nh Mao cm thy chng bao lu sau . Vo u cuc
Cch mng Vn ha, ng b y v nng thn.
Mt ngi n ng mi bc ln trong nhng lc ln xn ca cuc Cch mng Vn ha cao ti
mc chng bao lu sau ng y c b nhim lm ngi k tc Mao trong ng: nguyn soi
Lm Bu. Con ngi gy g t gii qun i ny, sinh nm 1907, l mt cu chin binh ca cuc
Vn L Trng Chinh v sut i l mt ngi i theo Mao. Thm vo , ng y c uy tn ln
trong Qun i Gii phng Nhn dn, th ch duy nht trong t nc ny m vo thi cao im
ca cuc Cch mng Vn ha vn cn tng i khng b nh hng n.
Th nhng ngi sao ca Lm chm xung nhanh hn l ngi sao ca ng: nm 1970, vin tng
hy vng rng Mao s nhn chc v ch tch nc ang b b trng. Nu th th trn bnh din nh
nc, Lm cng s c bc ln lm ngi k nghip Mao. Th nhng Lm tht vng ln, khi
ngi i Ch tch trng chc v ch tch nc: vin nguyn soi vn cn l Ph Th tng th
nht. Mt cp bc hng u nhng vn sau th tng Chu n Lai.
Nhng g ri xy ra trong chn thng u tin ca nm 1971 cho ti ngy nay vn cn b n. Chnh
Mao cng gi cch x l ca ng y sau ny l nm , pha ct v o gc tng.
mun ni: lt Lm.
R rng l i vi Mao, Lm cng tr nn c qu nhiu nh hng. ng y bt buc cc s quan
cao cp theo Lm phi t kim im cng khai v qua chm dt con ng s nghip ca h
nhng hn m Mao nm. ng thay th nhng ngi theo Lm trong cc y ban qun i quan
126 Mao Trch ng

trng bng ngi mi pha thm ct. Gc tng cui cng chnh l quyn ch huy qun khu
Bc Kinh, ci m by gi Mao a cho nhng ngi trung thnh.
Lm Bu, ngy cng b c lp trong thi gian di ca nhng tun y, hong ht chng li s chm
dt ca ng y, c v mt chnh tr ln th xc. C l l ng y tm nhng ngi ng tnh trong
s gii quan chc cao cp mu lt Mao. Cui cng, c l l con trai ca ng y a ra k
hoch m st Mao trong thng 9 nm 1971. Th nhng v mu st b phn bi c th, theo nh
vin bc s ring ca Mao tng thut, l v con gi ca Lm Bu v tnh ni l ra nhng chi tit
quyt nh.
Vo ngy 13 thng 9 nm 1971 t nht l theo phin bn chnh thc Lm Bu cng gia nh v
mt vi ngi trung thnh b trn, b t cnh st ui theo, t trung tm Bc Kinh ra n mt sn
bay, ni c mt chic my bay phn lc Trident ch sn. Chic my bay ct cnh v bay v hng
Lin bang X vit, ni m Lm mun nng nu.
Nhng ch vi gi sau , chic my bay phn lc v tan ra trn tho nguyn Mng C, khng mt
ai sng st. C th l trong lc vi v, chic my bay khng nguyn liu; hay my bay
chin u ca Trung Quc ui theo n qua cho ti nc lng ging v bn h n . Hay
cng c th l hon ton khc i.
Th no i na th Mao li th tiu thm mt ngi c th k nghip v cng l i th v by
gi nh li cng lao ca ng Tiu Bnh. Nm 1973, ng v nhiu ngi theo ng y c phc
hi, do c s hi thc ca Chu n Lai. Nm 1976, hn phn na ca tt c cc cc b ng b xua
ui i trong cuc Cch mng Vn ha li gi chc v c ca h, trong khi nhng ngi chng h,
Hng V Binh, c gi v nng thn: mt cuc i y c ngy trang nh ln ban thng.
Th nhng Mao vn cha xong. Ch mt tun sau l tang cho Chu n Lai, ngi ta bit r l
ng s khng th thng th trong ng.
TH T, 21 THNG 1. B Chnh tr gp nhau trong mt gian snh hp ca i Hi ng Nhn
dn. Bu khng kh mang y tnh nghi ng v gy g. Ngi ta cn phi n nh ai l ngi k
nhim Chu n Lai by gi? l ai i na th ngi y s c nhiu c hi tt theo Mao trong
chc ch tch ng v qua s kim sot c Trung Quc nhiu nm tri.
Nhng ai hm nay thua cuc th con ng s nghip chnh tr ca ngi s chm dt nu nh
khng c g cn t hi hn na s e da ngi .
Phe cnh t quanh Giang Thanh v ca Mao, tt c u c c quyn lc trong thi ca cuc Cch
mng Vn ha, kin quyt chng li yu cu nm gi chc v th tng ca ng. ng mun hin
i ha nn nng nghip. Thm vo l cho ngi nng dn c nhiu t do v kinh t hn. ng
y mun h tr cho khoa hc v cng ngh tt hn, m rng quc phng. Phe cnh t ngc li
chng cc ci cch kinh t. Cch mng lin tc v u tranh giai cp chnh l nhng nguyn
tc ch o cho chnh sch ca h.
ng c vin ca h l Vng Hng Vn, ngi theo Giang t sm v nh b y m tin bc
nhanh chng trn con ng s nghip trong ng.
Mao ch thn can thip. ng cho chuyn mt thng ip, cng ging nh mt mnh lnh: ng c
vin ca ng y l Hoa Quc Phong. Mt s ngc nhin, v con ngi xut pht t tnh ny, ngi
leo ln n chc Ph Th tng, khng ng trn phiu bu ca ai c.
127 Mao Trch ng

Hoa 55 tui v thuc th h 38 th h chu nhiu nh hng ca cuc khng chin chng
ngi Nht xm lc v thi y tham gia phong tro cch mng. May mn ca Hoa l ng y
m nhim tnh c Thiu Sn ni sinh ca Mao cng nm trong khi cn l mt b th tr
tui.
Trong thi gian ca cuc Cch mng Vn ha, ng y m rng ngi nh l ni sinh ca Mao ra
thnh mt im hnh hng cho Hng V Binh v lp mt nh my sn xut hng nm 30 triu ci
khuy eo c hnh Mao. Nm 1973, Hoa vo B Chnh tr, hai nm sau , ng y tr thnh Ph Th
tng v B trng B An ninh Cng cng v qua kim sot cng an.
Phn ln cc nh quan st nhn ng nh mt ng vin tha hip, ngi i vi cc nh ci cch
quanh ng Tiu Bnh cng nh i vi phe cnh t cc oan l u c th chp nhn c.
Mao ph din thm mt ln na quyn lc ca mnh, bng cch la mt ng c vin khng c phe
phi mnh sau lng. Thng ip: i Ch tch vn cn cm li v quyt nh nhn s.

Thn th suy tn ca ca nh c ti khng cn c th gi kn c na: Khi Mao tip Th tng
Pakistan Bhutto vo ngy 27 thng 5 nm 1976, ng y b lit. nh: GEO Epoche.
Th By, ngy 31 thng 1, Trung Nam Hi: bo ng cho qun on 8341. La chy v ting sng
bn trc nh ca Ch tch Mao! Nhng ngi lnh cm sng lao vo, cng thng, ri bo ng
c bi b: nm mi ca Trung Quc sp n, v mt vi ngi phc v cho Mao mun lm cho
ng y vui bng cch t pho nhng li qun bo co trc cho lnh canh nn nhng ngi ny
lo s mt v mu st. Sau khi mi vic r, nhng ngi lnh v nhn vin phc v chy t
tp n y li lui v.
Th nhng by gi c mt tin n xu c lan truyn i, lc u l trong Trung Nam Hi, ri n
trn ng ph Bc Kinh: t lu, Mao khng cn nh gi cao Chu n Lai na v n mng
ci cht ca ng y bng cch t pho. Nm con rng bt u trong mt bu khng kh nghi k.
By gi, Mao hu nh khng cn trong ngi bit th ca ng y na, m trong mt nh tm.
Nh y trc y c xy cho tt c cc cn b cao cp trong Trung Nam Hi, th nhng ngay
t nhng nm 1950, khng cn ai trong s h dm quy ri nhng ng bi ca nh yu chung
128 Mao Trch ng

bi li Mao na. Thi gian sau ny, cc gian phng , tip khch v lm vic c xy thm vo,
th th nn ngi nh tm y tht ra l ngi nh t nhn ca Ch tch.
Mao trong cuc sng c nhn c che chn ht sc k lng ca ng y l mt s pha trn gia
nh qu v hc gi, nh chin thut lm mu mo v ngi lp d k l. ng y c nhiu im
chung vi nhng nh cai tr ca cc triu i hong suy tn t lu hn l vi nhng tng b
th ng tm thng ca phn ln cc quc gia x hi ch ngha khc.
Mt ngi nh vy khng cn phi tun theo mt lch hn no c. Mao lm vic, n v ng ty theo
mnh, nhn vin ca ng y quen vi vic na m b gi vo ch ng y hay gi n im
tn cng ca Trung Quc, v vin Ch tch hay thch t pht i xuyn qua t nc trong mt on
tu c bit, khin cho cc th k, nhn vin phc v, ngi chm sc sc khe v cnh st an ninh
ca ng y ri lon c ln.
ng y thch cc mn n c xo nu vi nhiu du, tr m, thuc l 555 ca Anh. Xem phim
v hip v cc phim khc t i Loan v Hongkong trong mt gian snh c xy ring cho vic
ny, nhng cun phim m b c quan tuyn truyn ca ng cng khai nguyn ra.
Phng lm vic vi bn vit, gh v gi sch ch c dng t hnh nh ln, v ng hong
thch lm vic nht l trn chic ging khng l ca ng y hay cnh b bi, ni ng y c
khng bit bao nhiu l ti liu v bnh lun bng nhng dng ghi ch ngn, thnh thong vit
nhng bi vn di hay cng vi nhng ngi thn cn phc tho cc chin dch mi.
Thng trong lc ng y khng mc g nhiu hn l mt chic o chong tm. ng ch mc b
compl ca mnh trong nhng dp duyt binh, n tip chnh thc khch nh nc hay cc s kin
chnh thc khc. Cn v phi mang giy trc cho ng.
C khng bit bao nhiu l cng nhn vn ha m ng y th gin vi h trong nhng nm
di. Thip hu ca ng y hu ht u l nhng c gi tr t hc t nng thn, nhng ngi c c
quan an ninh iu tra v mt chnh tr v ri dn n cho ng. H l nhng ngi phc v trong
chic tu ha xa x m Mao i xuyn qua Trung Quc vi n, hay nhng ngi i theo mt dn
nhc, nhng ngi mi i Ch tch khiu v cho ti chng no m ng y chn mt ngi trong
s h ti cc bui ha nhc b mt thng c t chc cho cc cn b cao cp. Ngay trong i hi
ng Nhn dn, ni c sn nhiu phng dnh cho Ch tch, cng c mt doanh tri dnh cho yu
ng.
Th nhng bt u t nhng nm 1970, s thm mun ca Mao dng nh c tha mn.
Khng cn c thip hu mi na, b vo y l ba ngi ph n ng hnh, lm vic cho ng y
nh l nhn vin phc v, th k v y t, v qua ngy cng kim sot ng y nhiu hn.
Mt ngi trong bn h, Trng Ngc Phng, gp ng ln u tin vo u nhng nm 1960, tr
thnh ngi thn cn ca ng y. C ln Hoa Quc Phong mun gp vin Ch tch, nhng lm
vic y th phi n gp Trng Ngc Phng ngi ang ng. Khng ai dm nh thc b y
dy. Sau hai gi ng h, ngi n ng nhiu quyn lc th nh ca Trung Quc li phi quay v,
hoi cng.
Th nhng ngay c khi cc c v b ca Mao cng ng nhng vai m mu m ngy xa thuc v
cc thi gim trong triu nh vin Ch tch khng phi l mt cng c nhu nhc. C trong o
chong tm cnh b bi, ng y thnh thong vn c tc ng mnh n nhiu ngi khch ln
u gp ng y.
129 Mao Trch ng

Nh c ti Trung Quc l mt bc thy v ngn ng, ng y vit th, ni loi ting a phng H
Nam c nhp iu v thch hnh nh d hiu: cp giy c l l sng to ngn ng c bit n
nhiu nht trn th gii ca ng y.
ng y l mt ngi c say m vn hc Phng Ty v Phng ng, nh gi cao trit hc v
trc ht l lch s. Trong s cc hong Trung Quc, ng y khm phc nht l nhng ngi b
ngi dn kinh s v s tn nhn ca h, nhng v chnh tr th li thnh cng nhiu nht v d
nh hong Tn Thy Hong (th k th 3 trc Cng Nguyn), ngi cho x t hai triu
ngi v trng by xc cht khng ton vn ca nn nhn, cho nhng ngi mun ni lon phi
khip s nhng cng l ngi thng nht vng quc v xy Vn L Trng Thnh.
Mao quyt nh tt c mi vic xung quanh ng y, ngay c v nhng ln m m c nhng cn b
cao cp no cn phi c thng ng y khng cho php, v ng y khng tin vo y hc hin
i.
Chu n Lai, ngi m ngay t 1972 c chn on l mc bnh ung th, phi ch ti hai nm,
cho ti khi v ca ng y cui cng cng gy nh hng n mt v b ca Mao nhiu cho ti mc
b y c th xin ng Ch tch cho php m ko di mng sng.
Th nhng by gi chnh Mao li m. Tinh thn tnh to, vn cn bit mnh c quyn lc v a nghi,
nhng nm trong mt thn th by gi suy nhc. Ngay t thi trc, vin i Ch tch c vn
v sc khe, nhng vn m ngi bc s ring ca ng y c th kim sot c hay cam
chu chp nhn.
T nhiu thp nin nay, Mao mc chng kh ng v nghin thuc ng. Thnh thong ng y b
nhim bnh gii tnh t mt trong nhng ngi v b ca ng y. Cng nh nhiu ngi nng dn,
ng y khng nh rng m sc ming mi sng vi tr xanh v ri nhai l tr sau . Hu qu l
mt lp cu dy mu xanh cng nh bnh nha chu v sng m.
Con cp cng khng bao gi nh rng nhng rng chng vn sc bn l l l ca Mao chng
li kem nh rng v bn chi. Nhng ngi sa hnh phi chnh li ton b nhng tm hnh cng
khai ca Mao m trn ngi ra c th nhn ra c nhng ci rng b nhum mu ca ng y.
V mt ca hng dc phm c chn ra c bit Bc Kinh phi cung cp nhng loi thuc
ngy cng k l hn.
Nm 1972, ngi bo cha b ht thuc qu mun cho l phi b ph hy ca ng y. C ba
bong bng kh hnh thnh bn l phi tri, cho nn ng y ch cn c th th tng i khng kh
nhc lm khi nm nghin sang tri v nn cc bong bng kh li qua trng lng c th ca ng y.
ng y bi ln cui cng l trong nm 1974 ng y yu, b t lit cung hng mt phn, b ung
nc v phi cho cn v ko ln khi nc ch sau vi giy.
Ngay trc y, cc bc s thn kinh chn on bnh x ct bn teo c ng y: mt bnh dn
n vic cc t bo thn kinh vn ng trong ty ct sng b ph hy v qua dn n t lit dn
dn.
Cc bc s cho Mao c hai nm na nhng khng ni cho ng y bit, v theo cc truyn thng
cha bnh Trung Quc, vin cnh tuyt vng khng c thng bo cho bnh nhn bit.
CH NHT, NGY 4 THNG 4, Bc Kinh, Thin An Mn. y l m trc ca l Thanh
Minh, ngy tng nh ngi cht ca Trung Quc. T gia thng 3, sinh vin t tp li y,
trn Qung trng Thin An Mn trc ct gia tng nim nhng ngi anh hng ca
130 Mao Trch ng

cuc Cch mng Cng sn. mt trc ca ct c khc mt cu ni ca Mao, mt sau l mt bi
vn ca Chu n Lai, c phng theo nt ch vit tay ca h, s v c m vng.

Ngi lnh t v ngi thy v i sng mi, t Nhn dn Nht bo ng tin mt ngy sau khi
Mao qua i. T cht c trnh i trong dng tt. Ngay sau , hng trm ngn ngi i
ngang qua xc cht trong i hi ng Nhn dn. nh: Geo Epoche.
Cc sinh vin tng nh Chu n Lai. Th nhng cuc hi hp ny khc vi nhng cuc diu hnh
ca cc b ng phc trong thi Cch mng Vn ha. N t pht v khng c mc tiu tht s. Mi
ngy cng c nhiu ngi n trn qung trng.
Vo ti ca ngy 4 thng 4, cui cng ri th khng th khng nhn thy m ng c na.
Quanh ci ct v t cho ti Cng Thin An Mn trong tng ca Cm Thnh, c nhng
vng hoa phng iu nm cao ti mi mt, c kt li t giy la, cng nh hoa cc. Tranh c
ng, p phch v c vn cao ln nh nhng chic bum trn bin ngi biu tnh. C nhng
ngi ht, trch dn th. Chu n Lai hy tnh dy, hy bo ng qun i, cnh st v nhn dn,
bo v hin php! c vit trn mt tm p phch.
Tht s l qun i v cnh st c bo ng nhng khc vi s tng tng ca ngi dn.
Trong m rng sng ngy 5 thng 5, theo lnh ca B Chnh tr, cnh st dn sch ton b nhng
vng hoa chia bun vi 200 chic xe ti; Qung trng Thin An Mn vo sng sm trng vng
ging nh cha tng c mt cuc biu tnh no y.
Nhng khng c lu.
V s khiu khch vo lc m khuya khin cho sinh vin tc gin, nhng ngi vo sng sm ngy
5 thng 5 li bc ra qung trng. Cuc phn i nhanh chng lan rng, vo khong tm gi c
hn 100.000 ngi biu tnh t hp li cho ti lc l s kin ln nht khng c t chc
trc trong lch s ca nc Cng ha Nhn dn.
131 Mao Trch ng

Cng nhn t mt x nghip ch to my rn t kim loi ph liu mt vng hoa nng 500 k l c
ng knh su mt v ch n trn xe p i 15 kilmt xuyn qua thnh ph n Thin An Mn.
By gi, bu khng kh mang tnh hung d. Nm chic xe cnh st b t chy, nhiu phi on tin
n i hi ng Nhn dn v cc ta nh chnh ph khc, h b t chi. Ngi biu tnh x y
lnh canh rt m, c ngi nm . Nhng vo khong 18 gi, phn ln u ri qung trng. Ch
mt vi ngi l mun li y c m.
Trong lc , mt quan chc cao cp ca t chc CS thnh ph cnh bo cc sinh vin qua i
pht thanh, ng nhng phn t xu li ko vo nhng cuc ph hoi phn cch mng. Mt
im xu bo trc.
Sau khi mn m bung xung, n pha bt thnh lnh chiu sng rc c qung trng. Vo khong
21 gi, 10.000 dn qun, 3.000 cnh st v nm tiu on ca lc lng c bit 8341 bt u hnh
ng vi mi bo lc.
Nhng ngi biu tnh quanh ct b bao vy, nh p v dn i.
V Mao ng trong mt cn phng mt tin ca i hi ng Nhn dn v quan st cuc biu
tnh trn Thin An Mn qua mt ci ng nhm.
Vo khong 23 gi, b y vi quay v vi vin Ch tch v c thng tng thut li v ln p tan
nhm nh ca nhng k phn cch mng. Tip , b y n mng chin thng vi mt vi ngi
trung thnh, vi ru, u phng v tht. Ti s cho ri u, b y ha hn. C t nht l 388
ngi biu tnh b bt giam.
Vo ngy hm sau , 30.000 dn qun chim gi Thin An Mn ngn chn nhng cuc t tp
mi. Trong t Nhn dn Nht bo c mt bi vit gay gt chng li nhng ngi biu tnh. V
trong B Chnh tr, Giang Thanh c thng, v cui cng b y cng thnh cng trong vic thuyt
phc Mao tin rng ng Tiu Bnh l ngi chu trch nhim cho cc s kin trong thi gian ca L
Thanh Minh. Trong nhng ngy trc , ngi ny c bnh thn chu ng nhng t cng kch
mt cch gin d t Giang Thanh, trc khi ng dy vi li nhn xt ch giu: Ti ic ri, ti
khng hiu g c.
Vo ngy 7 thng 4, ng b tc mi chc v trong ng. ng y bay v Qung ng, ni cc
quan chc a phng trung thnh vi ng y v bo v ng y khng b nh p. Nu mt ngi
b nh n ln th nh th ngi y lm vic tt y ch, l li bnh lun mang tnh ch giu
ca ng y.
By gi, Hoa Quc Phong c c lm Th tng v Ph Tng b th ng v qua l ngi
c ch nh k nghip Mao.
Th nhng t Nhn dn Nht bo v i truyn hnh a ra bn cnh ng y thm mt nhn vt
th hai, trn thc t l ng cp bc: Giang Thanh. Thi ca b y dng nh ang n gn.
Phn ln ngi Trung Quc ch bit n ngi v ca Mao t 1966, mc d b y kt hn vi
ng y t thng 11 nm 1938. C mt thi gian di, dng nh b y phi chu ng vic l mnh
khng quan trng. Giang Thanh sinh nm 1914, trong nhng nm 1930 l mt n din vin sn
khu v in nh hot ng x hi tch cc Sn ng v Thng Hi, trc khi b y i theo
nhng ngi Cng sn v quen Mao.
132 Mao Trch ng

B Chnh tr chng li mi quan h vi ngi Ch tch cng l v theo truyn thng, din vin
khng c coi trng trong Trung Quc , nhng cui cng cng ng khi Mao ha hn khng
cho b y tham gia chnh tr.
Giang Thanh sng trong xa x. Trong nhng nm 1950, b y cn c php mua qun o thanh
lch t Phng Ty, th nhng cm thy nnh tha thi, b chng b c lp ngy cng nhiu hn,
cm thy b lm nhc bi cc p phe ca ng y, b nhng ngi lnh cn v ca Mao ch diu.
Cuc Cch mng Vn ha lm thay i tt c. Cuc u tranh ca Mao chng li ng kt
ni v ca ng y li vi mt vi ngi qu khch, nhng ngi t cc l do thc h cng nh t
cc l do v tui tc m ni dy chng li t chc ng: nhng ngi tr mun vt b gii cch
mng gi.
Giang Thanh tr thnh n th lnh ca nhm ny, nhm m chng bao lu sau kim sot c
cc gii truyn thng i chng v t chc ng trong Thng Hi, ni chung l thnh ph duy
nht c c mt gii v sn cng nghip cch mng.
By gi, Giang Thanh hy vng rng sau ci cht ca Mao, con ng i ln hng u m ra cho
mnh. Trong lch s Trung Quc c mt vi v d v nhng ngi cai tr l nhng ngi ph n y
quyn lc ti sao iu y li khng th di nhng ngi cng sn?
Mt khc, c phi l quyn lc ca b y ch da trn vic b y l ngi v ca Mao hay khng?
Vi ci cht ca ng y, liu b y cng mt i tnh chnh danh ca mnh hay khng? Giang Thanh
dao ng gia hy vng cung lon v s hi v cng. Ci cht ca Mao s c nh hng n s
phn ca tt c cc cn b cao cp, nhng khng ai t cc cao nh v ca ng y.
Mao cng bit iu . Trong nhng thng ny, ng y c cho ngi thn cn ca ng y l
Trng Ngc Phng nhiu l th ngn, bi v ngoi b y ra th khng ai c th hiu c nhng
m t lp bp ca ng y. Giang Thanh kho lo s dng tnh trng y cho mc ch ring ca
mnh.
V d nh b y qu quyt rng Mao nh Trng Ngc Phng a cho b thng tin ny:
Trong cuc u tranh ca mi nm qua, anh c gng i n nh cao ca cuc cch mng,
nhng anh khng thnh cng. Nhng em c th n c nh cao.

133 Mao Trch ng

Hng V Binh thnh ph Thm Dng than khc Mao. nh: GEO Epoche
TH BA, NGY 11 THNG 5, Trung Nam Hi. Mt n y t chy n ch bc s L Ch Tuy, v
vin Ch tch li ln cn tim. Ngi bc s ring ca Mao, mt vi ng nghip v n y t c n
nh tnh trng ca bnh nhn v trong lc hp tp lm mt vic m h khng dm lm trong
vng hai nm va qua: h y Trng Ngc Phng, ngi ng cn ng h, sang mt bn.
Con ngi 32 tui ny, ngi m Mao bit n cch y 14 nm nh l nhn vin phc v trn
chic tu ha c bit ca ng y, l cn c mng ca cc bc s. T nm 1974, trn thc t l b y
nm c quyn tip xc vi ng Ch tch, iu khng nhng khin cho Hoa Quc Phong v Giang
Thanh ht sc bc tc, m c bc s L chu trch nhim v sc khe ca Mao na.
ng hu nh khng cn c th chn on cho bnh nhn ni ting ca ng y c na, v ngi
ny t chi nhng cuc iu tr ko di. Thng th sau nhiu ngy thc dc, ngi bc s ch c th
thuyt phc c Mao v ngi v b ca ng y t nht l cho ly vi mu mu.
Y t b mt mang nc tiu ca Mao ra, cc bc s c th cho ngi phn tch c. Nhng
Trng Ngc Phng c n gin l t chi nhiu ngh cha bnh v cng li cc bc s bng
cch ch cho truyn dch glucose.
Vo ngy 11 thng 5 , Mao m yu. ng y bn chn cho ti mc nhng ngi phc v ca ng
y t thm mt ci ging to th nh vo trong ngi nh tm v thng xuyn ko ng y i t
ging ny sang ging kia, lm gim bt s bc rt ca ng y. ng y ch cn c th n xp
g hay xp b m mt ngi n y t nh tng git vo cho ng. Vi thc phm qua tnh mch, bc
s L c th ci thin tnh trng i cht sau khi ng y phi thuyt phc Trng Ngc Phng v
tnh khng nguy him ca dch truyn, bng cch t th cho mnh trc mt ca b y.
Cn au tim tuy qua c, th nhng n l ln khi u ca s chm dt. Quyn lc k l ca
Trng Ngc Phng xung quanh Mao by gi b gii hn, v s sa st v thn th ca vin Ch
tch khin cho s tip cn trc tip ca cc bc s tr nn cn thit.
B Chnh tr, cho ti nay u trnh ra tt c cc ngh quyt c ng cho php, quyt nh dng
sc cho Mao v ch cn quy ry ng y trong nhng trng hp c bit. Qua , vin i Ch
tch dn mt i s kim sot ng ca ng y.
ng y nh mt s kim sot c th mnh vo ngy 26 thng 6, khi li mt cn au tim h gc ng
y. Trung ng ng loan bo, rng t by gi Mao khng tip khch nc ngoi na. Ngi ta
khng a ra l do, nhng nhiu ngi hiu vic y nh l ln loan bo ci cht sp n ca ng
y.
C tm ting mt, mt i nm bc s v tm n y t by gi lo cho sc khe ca ngi bo cha.
Bc s L dn vo mt gian phng cnh nhng phng ca Mao v tc trc sn sng. T quan im
y hc, t bc s hn cng , nhng t quan im chnh tr th khng: ngay khi tnh trng ca
Mao xu i thy r trong nm 1972, Giang Thanh gi bc s L l thnh vin ca mt nhm
ip vin mun tiu dit Mao.
Cng c nhiu chuyn gia th mi nguy him b hy sinh nh l ngi phi chu ti sau khi Mao cht
li cng t i.
134 Mao Trch ng

Cng thm vo s bc s v y t l bn chnh khch, nhng ngi thay nhau trong ca mi hai ting
canh chng: Hoa Quc Phong v ngi phe cnh t Trng Xun Kiu cng nh ngi ng h
Hoa l Ung ng Hng v ng c vin cnh t Vng Hng Vn.
Cnh bn ging ngi cht ca Mao, cuc tranh ginh quyn lc bt u.
Khi bc s L bo co v tnh trng ca ngi Ch tch trc B Chnh tr, ng y ch c th trnh
by nhng d on en ti: Mao b nhim trng ng h hp, c mt tri tim yu v chc nng
thn b gii hn.
V th m Giang Thanh qu trch ng y: R rng l anh khng c ci to tt. Trong x hi
t bn, bc s l ch v y t l nhng ngi phc v. V th m Ch tch lun khuyn rng chng ti
ch nn tin mt phn ba nhng g cc bc s ni.

Th tng Hoa Quc Phong c mt bi din vn ca ngi ngi cht. Ch vi thng trc ,
Mao gy ngc nhin khi xp t ngi cn b hu nh khng c bit n ny tr thnh ngi
k nghip mnh v qua cng gy tr ngi cho cc tham vng ca ngi v cc t ca mnh.
Giang Thanh (phi). nh: GEO Epoche
TH T, NGY 28 THNG 6, tnh H Bc. Mt t rung chuyn vo ngy u tin ca thng 7
theo lch Trung Quc, thng m cc hn ma xu xa hot ng. Cn ng t mnh 8,2 trn thang
Richter l mt trong nhng trn ng t ti t nht trong lch s ca Trung Quc. Vo ban
m ca ngy hm c thm mt trn na, ch nh hn khng ng k.
Nh ca v cu ca thnh ph cng nghip ng Sn sp , ha hon ln honh hnh. i din
chnh quyn sau ny ni l c 242.000 ngi cht v 164.000 ngi b thng nng, cc nh quan
st ngi nc ngoi cn cho rng c hn 600.000 ngi cht.
135 Mao Trch ng

C Bc Kinh mt t cng rung ng, tuy vy, vi nhng hu qu t tn khc hn rt nhiu. C
dn ca Trung Nam Hi b lay dy t trong gic ng v mt vi ngi nh b h hi nh, trong c
ngi nh tm ca Mao.
Bc s, y t v cn v chuyn chic ging vi vin Ch tch ngi vn rt tnh to v ghi nhn r
rt nhng g ang xy ra qua mt li i sang cn nh s 202 nm bn cnh, mi xy xong nm
1974 v c cho l c th chu ng c ng t.
Hoa Quc Phong c li dng trn ng t cho cc mc ch chnh tr. Vo ngy 1 thng 9, ng y
nhn danh Mao cng khai khen ngi cc bin php cu tr, cho l nhng bin php c tc
ng nhiu hn l cc bin php sau thm ha u nhng nm 60 rt nhiu.
Th nhng mun trc li v mt chnh tr qua mt trn ng t l mt vic lm ht sc khng kho
lo. V Trung Quc, thin tai c xem nh l im bo trc cho ln thay i ngi cai tr sp
sa n, v ln nhc n Mao bnh khng cu cha c na hn phi khin cho ngi Trung
Quc no cng phi khip s.
TH T, 8 THNG 9, Trung Nam Hi, ngay trc na m. Mc d mun, nhng pha sau
tm bnh phong che ging ca Mao li trc phn cn li ca cn phng vn y ngi, v 24 gi
l lc i ca. Mi bc s v su y t th thm trao i nhng bo co thng nht, thm vo l
bc s L, Hoa Quc Phong, thm cc thnh vin B Chnh tr khc, cn v v Trng Ngc
Phng.
Ngi v b lng nghe nhng m thanh t ming ca Mao, ri b y gi vin bc s ring n
ging: Ch tch mun ni chuyn vi anh!
Bc s L cm tay Mao, nhng mc d c gng ng y vn khng th hiu c vin Ch tch ang
mun ni g vi mnh, v v th nn lm bm mt vi iu khng quan trng trn an Mao vn
cn cha bit ng y b bnh g v tnh trng ca mnh ra sao.
C ln xn ngn khi Giang Thanh chy vo. Cho ti lc , tt c nhng ngi c mt u ni th
thm, th nhng by gi b y vi ging ni bn chn t c ting r r ca ci my h hp. Ai
c th ni cho ti bit c vic g khng? Hoa Quc Phong, ngi cho gi b y v phng on
rng Mao s cht, trn an b y m khng gii thch l do cho li yu cu ca mnh hay cn ni c
ci t cht gy kinh s y ra na.
Gng mt vo lc trc tng trn trnh ca Mao by gi chy x xung v xm xt, mt ca
ng y khng cn tinh anh na. Th nhng trong mt khong khc, vin Ch tch dng nh hi
lng, i m hng ln.
Nhng ri thn th ca ng y nhn xung: mi pht sau na m, Mao Trch ng cht. l
ngy th nm, 9 thng 9 nm 1976.
Trong s ngi ang hin din, hu nh khng c ai xc ng tht s. Giang Thanh la mng cc
bc s, nhng bt thnh lnh trn tnh li. Cc bc s lo s s b bt gi nh nhng k c ti, ng
thi phi lo sao cho xc cht cn hi m ny c bo tn. Cc nh gii phu v m hc ca Vin
Y Khoa Bc Kinh b gi dy vo lc na m v b triu n Trung Nam Hi. ng thi, B Chnh
tr hp hi ngh.
136 Mao Trch ng

Vo khong bn gi sng, bc s L nh nhm v bit tin, rng B Chnh tr s khng ln n cc bc
s v kinh hong v bit tin, rng B Chnh tr quyt nh bo tn xc cht khng ch mt tun
m l mi mi. mun c thiu ca Mao b pht l i.
Cc bc s u bt lc. Khng mt ai trong s h c kinh nghim trong vic bo tn lu di mt xc
cht. Mt n chuyn gia c gi n th vin chuyn mn gn nht tm kim cc ti liu thch
hp, nhng ngi khc thng lng vi cc quan chc cao cp ang t tp trong nh 202, cho ti
khi nhng ngi ny cui cng ri cng cho php h my iu ha t 25 xung 10 Celsius.
iu duy nht m bc s L bit, l ba ngi thnh cng sn c p xc vnh cu khc c
nhiu vn : Lnin v Stalin cho ti khi ng ta bit mt di thi Khrushchev trong Lin
Bang X vit cng nh H Ch Minh ti Bc Vit Nam, tai v mi ngay sau mt thi gian ngn
thi ra v phi c thay th bng nhng m hnh bng sp.
Cc bc s c trong mt t bo Phng Ty, rng phi x l xc cht vi 12 n 16 lt
formaldehyde, tim vo mt vi gi sau khi cht. Nhng bc s L mun cho chc n v cho bm
22 lt vo trong xc ca Mao.
Vo khong mi gi sng, cng vic y chm dt vi kt qu ng s: mt, c v thn th ca
Mao sng phng ln mt cch k qui, cht formaldehyde tro tng git mt ra t l chn lng nh
m hi.
Th l cc bc s phi cc nhc dng khn v bng chm ht cht lng y trn gng mt v nht
thn xc y vo trong mt b qun o ca Mao, ci c x ra lng n va vi thn hnh
phng ln.
Trong lc y, da m phi ca Mao v ra; ni h hng y c che li bng Vaseline v phn.
Vo khong 15 gi, ngi cht trng c v chp nhn c, vi gi sau y, ng y c t vo
trong mt ci quan ti bng knh, kn kh v c ch vo trong i hi ng Nhn dn.
T nm 1930, Mao b gii bo ch quc t tuyn b cht tm ln, th nhng tin ln th chn,
c chnh thc tuyn b vo ci ngy y lc 16 gi, l ng.
Ngi ta tuyn b quc tang mt tun. Trong tun , 300.000 ngi dn c la chn ra i
ngang qua chic quan ti bng knh vi xc cht c x l mt cch cc nhc trong th
nhng thiu s xc ng nh sau ci cht ca Chu n Lai.
Lin bang X vit th ch vi Bc Kinh loan tin Mao cht trong mt bi bo trang ba ca t
Izvestia v khng gi li chia bun t chnh ph n chnh ph, m ch t CS n CS vic b
ngi Trung Quc t chi mt cc th l vo ngy 14 thng 9.
nh cao ca cc nghi thc din ra vo ngy 18 thng 9 trn Thin An Mn. i pht thanh v
truyn hnh truyn trc tip, khong 500.000 ngi t hp li trn qung trng. Tri nng bc.
Vo lc 15 gi, ci nh my v ci tu thy ku vang ba pht, ri s yn lng thng tr ba pht lin.
Sau , Hoa Quc Phong c mt bi din vn di ca ngi ngi cht, trong c mt vi mi
nhn gn nh khng che y hng n ng Tiu Bnh v Giang Thanh.
Th nhng ngi v ga ca Mao ngi gi chng mnh vng hoa chia bun vi dng ch
Ngi hc tr v bn chin u ca anh c chiu tht lu trong truyn hnh cng vi nhng
ngi ni ting theo b y.
137 Mao Trch ng

Cuc tranh ginh quyn lc quanh ngi k nghip Mao ang tin n gn nh cao ca n.

Ngi v ga ca Mao v ba ng minh ca b y trong gii chp bu ca CS b bt giam trong
thng mi 1976 sau mt cuc tranh ginh quyn lc v b ph bang nh l B l bn tn, nhng
ngi m ngi ta phi mang i nng. nh: GEO Epoche.
Th t, ngy 6 thng 10, Trung Nam Hi. Giang Thanh v ba ngi trung thnh nht vi b y
trong B Chnh tr Trng Xun Kiu, Diu Vn Nguyn v Vng Hng Vn c Hoa Quc
Phong triu tp vo gian snh Huairen vo lc 20 gi. Ngi ta nu l do l s c mt cuc hp ca
B Chnh tr bn v vic xut bn quyn th nm ca Mao Ton tp.
Thc ra y l mt ci by.
Sau ci cht ca Mao, phn ln thnh vin ca B Chnh tr vt b s tn trng Giang Thanh
mt cch m qung v t nhiu u th hin s coi thng b y. Ngi v ca vin Ch tch cm
nhn c rng b y nhanh chng mt i nh hng. Lc trc, cc v vic tc quyn, bt b v
x t do b y yu cu ch c tin hnh v c nhng t chc do Mao y quyn, v d nh Hng
V Binh ca Cch mng Vn ha, i thc hin cc khu hiu ca Giang Thanh mt cch tn tm.
Th nhng by gi Hng V Binh b y v vng nng thn v cnh st th do Hoa Quc Phong
kim sot.
Quyn lc chnh tr n t nng sng! Tt c cc quan chc cao cp m ngoi ra th th ch vi
nhau u ng vi cu ni ni ting y ca Mao. Cu hi ch l: t nhng nng sng ca ai?
Hay chnh xc hn: ai c th bt giam ai trc ht?
138 Mao Trch ng

Giang Thanh v nhng ngi theo b hy vng trc ht l lc lng dn qun: mt t chc bn
qun s c trn 100 triu nam n cng nhn, nng dn, nhn vin, sinh vin , nhng ngi m
CS c th ng vin vo bt c lc no. Th nhng khng th t chc ln trang b v kh mt cch
ng hong cho mt o qun 100 triu ngi trong mt thi gian ngn c.
Hoa Quc Phong v ngi sp an ninh th ngc li da trn 3,5 triu ngi lnh ca qun i
chnh quy. H th l k hoch ca h cho ngi nguyn soi gi Dip Kim Anh, mc chng bnh
Parkinson, nhng c knh trng c trong ln ngoi qun i. Ngi qun nhn gi nua, cng l
thnh vin ca B Chnh tr, ng .
Vo ti , Hoa Quc Phong v ngi nguyn soi gi ch i nn nhn ca h, trong khi Ung
ng Hng vi nhng ngi lnh c la chn t qun on 8341 ca ng y n np.
Trng Xun Kiu vo in Huairen u tin. Cn v v th k ca ng y b vin c tch ra, ri
ngi ta bt ng y trong gian phng ca B Chnh tr. ng y khng chng c.
Vng Hng Vn n vi pht sau , phn i, khi nhn thy nhng ngi lnh, tuyt vng chng
c khng lu, ri s phn khng ca ng y cng b b gy, c v thn th ln tinh thn. ng y
mc cho dn i.
Nhng Giang Thanh v Diu Vn Nguyn khng n. Khng ai trong nhng ngi m mu bit
c h ang lm g trong khong khc y. H c cnh bo trc? H cng chun b lt
v pha h?
Hoa Quc Phong cng thng ch cho ti 22 gi, ri ng y gi lnh ca on 8341 n nh ca hai
ngi . Nhng ngi n ng bao quanh nh, xng vo v hon ton khng gp s chng c.
Ti tin on trc ci ngy ny t lu ri, Giang Thanh ni, mc d b y b bt ng cho ti
mc b bt t trn ging.
Vo thi gian ti nhng a im khc trong Bc Kinh, cc n v c nhim bt gi 30 n 40
cn b CS cao cp khc, trong c chu trai ca Mao. Chin dch trong m , m nn nhn l
ton b chp bu phe t cc oan ca ng, b mt cho ti mc ngay n cc thnh vin khc ca
B Chnh tr cng khng bit g v vic y.
139 Mao Trch ng


Nhng ngi Maot cc oan tht bi trong cuc tranh ginh quyn lc chng li Hoa Quc
Phong trung ha hn, ngi li ko c qun i v pha mnh. Tt c h u lnh nhng bn n
nng, ngi v ga ca Mao t t nm 1991. nh: GEO Epoche
y khng ch l nh cao ca mt cuc u tranh trong ni b ng. Ln bt b b mt, tn bo v
hiu qu ny quyt nh s phn ca gn mt t ngi, vng, c th l ca c Tri t.
Nu Giang Thanh v phi cnh t cc oan ca b y thng th, th iu y c th s dn n mt
ti bn ca cuc Cch mng Vn ha v qua l n ni chin vi nhng hu qu khng th
on trc c cho cc nc khc, v cui cng th Trung Quc cng l mt cng quc nguyn
t.
Vo sng hm sau, cc thnh vin ca B Chnh tr bt ng b Hoa Quc Phong t trc nhng s
vic ri, v h khn ngoan ng m khng chng i. V ai trong s h cng u bit
rng nu khng th h c th s b bt. Trong nhng ngy sau , gii cng khai tng bc bit
c v lt Hoa Quc Phong cng c quyn lc ca mnh cng tt th ng y cng cho
truyn ra ngoi nhiu hn.
u tin, ng loan bo ngn gn vo ngy 8 thng 10, rng Hoa Quc Phong nhn ly trch
nhim xut bn b Mao Ton tp. iu c ging nh l mt ghi ch, nhiu nht l ch ng cho
cc nh ng vn quan tm n, trong thc t c ngha l t by gi Hoa ch khng phi Giang
Thanh s ging gii cc tc phm ca Mao v qua c th s dng nhng t ng ca ngi Ch
tch c xem nh thng vo trong cuc u tranh chnh tr.
Vo ngy 9 thng 10, mt t bo tng Bc Kinh ln u tin gi Hoa l Ch tch Qun y v
ca Trung ng ng mc d T cn cha h hp li v tht ra l phi b nhim ng y .
Ngy sau mt ngy ch nht c tin n v nhng v bt b cc quan chc cao cp, nhng t
bo ln cnh bo mt cch m h v Ch ngha Xt li v Ly khai. Vo ngy 11 thng 10, i
din ngoi giao do an ninh Trung Quc la chn ra bt u c php a cho nhn vin ca cc
i s qun Phng Ty nhng thng tin khng chnh thc v v lt y. Khi c nhng t bo
tng ng h Giang Thanh xut hin Thng Hi, chng b nhanh chng x xung. Cnh st v
qun i hin din nhiu hn l bnh thng.
140 Mao Trch ng

Vo ngy 13 thng 10, tt c cc hnh nh ca Giang Thanh u bin mt ra khi cc ca hiu ca
Bc Kinh, thng tn x nh nc Tn Hoa X khng a ra nh ca b y na. i pht thanh Bc
Kinh bt ng tng thut v mt v vic m m t nm 1935 m trong Mao nh vo qun i
chng li nhng k lm ng trong ng.
Vo ngy 15 thng 10, Bc Kinh v V Hn xut hin nhng t bo tng t co Giang Thanh v
nhng ngi theo b y d nh m st Hoa Quc Phong cng nh m mu o chnh. Mt
chin dch kch ng cha tng c bt u, c trong truyn hnh v trong tt c cc t bo ln (khp
ni u c tng bin tp mi).
T ng T Nhn Bang [B l bn tn] m ch Giang Thanh v nhng ngi ng minh thn cn
nht ca b y trong B Chnh tr (c Mao s dng ln u tin nm 1975 trong mt l th mt)
xut hin trong gii cng khai.
Bn ngi b bt gi ny v c sau khi chin dch bt u cng khng cng khai bit c iu g
v s phn ca h c trong lc ang ngi trong phng bit giam khu 19 thng 5, mt cng
s khng l di Thin An Mn.
Khu b mt khng l ny c nhim v tip nhn cc quan chc chp bu v gii qun i cao cp
trong trng hp xy ra chin tranh nguyn t, th nhng by gi th cc t nhn chnh tr ni ting
nht ca Trung Quc ang b bt giam iu ma mai l ch cch Mao c vi mt. Xc cht
ng y sau tun l trng by cng khai c b mt mang vo bnh vin ca cng s, ni by gi
n c x l nhiu thng tri.
Th hai, ngy 18 thng 10, Thng Hi. Cc ngi nh ph trng cnh con ng i do dc theo
sng, cc ngn hng, khch sn v cu lc b xa c, by gi xung cp. Va bong ra t nhng
mt tin Tn Hy Lp, ca s gi kiu thnh Tudor b ng kn bng vn. V tuy vy, thnh ph ln
mi mt triu dn ny vn cn l trung tm cng nghip v thng mi ca Trung Quc v
thnh tr ca T Nhn Bang: nu nh nhng ngi theo h chng c li u v c th gy ra
cuc ni chin m Chu n Lai lo s, th y l Thng Hi.
Bu khng kh cng thng. Qun lnh t tt c cc min ca t nc c chuyn vo trong thnh
ph. Theo ch th ca Bc Kinh, ng t chc nhng cuc biu tnh ng h Hoa v chng li T
Nhn Bang. Hai n ba triu ngi ko xuyn qua thnh ph v h ln theo nhp: o Giang
Thanh!.
Khp ni trn tng hay trn nhng chic chiu c dng ln cho vic ny u treo nhng t
bo ch to m trn Giang Thanh v nhng ngi theo b b bim ha nhng nhng con rn b
hm trong cho, tn b vit o ngc li v b gch ngang bng mc ging nh bng mu.
Giang Thanh by gi l mt con im v n hong, Vng Hng Vn l mt k kiu ngo tiu xi
phung ph. C nhng li ln n tng t nh th cho rt nhiu quan chc a phng. Khi mt
ngi n ng tr x nhng bi vit ph bng y xung, anh y b m ng hnh hung.
Mc cho nhng ln c gng kch ng v nhng cuc biu tnh ko di, s cng thng tan bin
nhanh chng. Tr em chy theo sau, cc ca hng trn i l Nam Kinh bt thnh lnh c nhiu hng
ha bn, li ko ngi n xem v khch mua hng. Cc cuc biu tnh chng T Nhn Bang bt
u mang tnh l hi nhn dn.
Cc cn b cao cp nh nhm, Thanh Giang nht nh thua cuc ri.
141 Mao Trch ng

NHNG MI BN NM SAU , trong ma ng 1980/81, T Nhn Bang v su ngi theo
h ni ting nht mi b mang ra x. Mi b co b ln n l truy n cho ti cht 34.800 ngi
trong thi gian ca cuc Cch mng Vn ha, ph bng thm 729.511 ngi na.
Li buc ti ny tuy cng hp l, th nhng n khng th lm thay i g v vic, rng v xt x
ny tr thnh mt mn kch m trong c bit l Giang Thanh vn khng chu khut phc tuy
b giam gi nghim ngt nhiu nm lin v chi ra nhng ngi ln n b l pht xt v
thnh vin ca Quc Dn ng.
Ngi v ga ca Mao b tuyn n t hnh, cng nh Trng Xun Kiu; hai thnh vin cn li ca
T Nhn Bang nhn n nng. Sau y, ngi ta chuyn gim n t hnh thnh t chung thn. Th
nhng c bn ngi u c tr t do trc khi cht. Giang Thanh, n c v cay ng, t t
nm 1991.
Ch mt nm sau ci cht ca Mao, ng Tiu Bnh c phc hi nh vo s gip ca vin
ch huy qun i nhiu quyn lc ca tnh Qung ng v tr v Bc Kinh. Ngc li, thanh th
Hoa Quc Phong lu m iu ngc i l cng bi v mn kch x n chng T Nhn Bang,
vic khng nhng lm mt uy tn ca Giang Thanh v nhng ngi theo b y m c Ch ngha
Mao ni chung.
Cho ti 1981, ng c th y nhng ngi cnh tranh ca ng y ra khi tt c cc chc v quan
trng m khng dn n bt b hay u tranh. Hoa mt chc v ch tch ng, th tng v ch
tch qun y, nhng vn c php gi ch ng ca ng y trong Trung ng ng.
i a s ng vin i theo ng li ca ng m khng h cu nhu, v h mun ct t vi cuc
Cch mng Vn ha y bt hnh mt cch kin quyt hn na, hn l c th vi mt nhn vt tm
thi nh Hoa.
Trong 15 nm sau y, ng by gi tr thnh ngi thng tr Trung Quc. Trong lc , ng y
khn ngoan khng thu tm tt c cc chc v quan trng v cho mnh, m phn b nhng
ngi trung thnh vo : Triu T Dng tr thnh th tng, H Diu Bang tng b th ng.
Tuy vy, vin quan chc nh ngi, b lt hai ln ng Tiu Bnh tht ra vn tr thnh ngi k
nhim Mao.
V ng y c nhiu d nh vi Trung Quc.
Cay Rademacher
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: L Ch Tuy, Hi k bc s ring ca Mao. Frederick C. Teiwes, Warren Sun,
The End of the Maoist Era, Sharpe: nghin cu khoa hc t m v nhng nm cui i ca Mao
v cc cuc tranh ginh quyn lc trong nhng thng sau ci cht ca ng y.
K hoch cho ln tri dy
Anna Loll
Phan Ba dch
142 Mao Trch ng

Sau ci cht ca Mao, kinh t ca Trung Quc kit qu, Trung Quc thuc trong nhng nc
ngho nht th gii. Do vy m gii lnh o Trung Quc quyt nh thay i ng li mt
cch trit : h m ca t nc cho Ch ngha T bn.
Trung Quc 1978: mt t nc to ln nh Hoa K, vi gn mt t ngi dn, vi mt chng
trnh nguyn t ring ca mnh v vi nhng gin my cng nghip cao vt ngay c trong nhng
vng t ho lnh. Nhng cng l mt t nc m trong tin lng khng tng; vic xy dng
m rng ng st c xem l phi sn xut; ngi nng dn khng c php bn rau ci ca h
trong thnh ph hay cn dn n y ; ng cc, du v x phng c chia phn mt cch nghim
ngt. V l mt t nc m trong c hn 100 triu ngi b nn i e da.

Mt doanh nghip ca ngi sn phm ca mnh trn mt tm p phch qung co trc tng ca
Cm Thnh. Ch vi nm trc , qung co c xem l xu xa ca t bn. nh: GEO
Epoche.
Nc Cng ha Nhn dn thuc trong s nhng nc ngho nht th gii. Trong vng hai thp nin,
ch quanh Mao Trch ng vi nhng chin dch nh i Nhy Vt v Cch mng Vn
ha hy dit tt c mi s thnh vng trong trng nc. Vo gia nhng nm 1950, ngi dn
cn c nhiu ng cc n hn l by gi; thu nhp trung bnh mt nm ca mt ngi Trung
Quc cn cha ti 200 US dollar t hn l Uganda, Malawi hay Afghanistan. Hn mt phn t
ngi dn sng trong cnh ngho nn cng cc.
Trung Quc tn t v kit qu: v kinh t, chnh tr, tr thc. Nu nh gii lnh o nh nc cn
thnh lp i hc v trng hc sau chin thng trong ni chin, lm gim con s nhng ngi m
ch, th by gi c mt th h mi ang trng thnh, th h m trong thi ca cuc Cch mng
Vn ha b c tnh khng cho hc tp.
V th m by gi Trung Quc thiu lc lng c kh nng cho hnh chnh nh nc, qun l
mt cch c hiu qu nhng nh my ha hc, nh my luyn thp, d n xy dng. Thm vo ,
143 Mao Trch ng

nn kinh t k hoch khng c hiu qu trong sn xut: nhn vin nh nc ra lnh cho doanh
nghip phi sn xut ci g v bao nhiu nh nc thu ly hng ha v li nhun. Nu mt nh
my thua l, Bc Kinh s b p cho h.
Hu nh khng c g khuynkhch cc gim c quan tm n chi ph. Do khng c tr lng
theo nng sut nn cng nhn vin hay vng mt v lm vic t.
Nhng ri trong mt hi ngh ca gii lnh o ng trong thng 12 nm 1978, mt quan chc cao
cp xut hin v tuyn b iu hu nh khng th tin c. Tn ca ng y: ng Tiu Bnh.
Thng ip ca ng y: ng phi ri b iu khng tng v trong tng lai phi tm s tht
trong thc t. Trong tng trng kinh t.
HAI NM SAU CI CHT CA MAO, ng mt ngi ng i c v cng l ngi cnh
tranh ca i Ch tch thnh cng trong vic tc quyn lc ngi k tc nh c ti, Hoa
Quc Phong, v git ly quyn lnh o ng v nh nc v cho mnh. Trong lc , ng y ng
hu trng, nhng b nhim ngi thn cn vo cc chc v cao nht. (Cho ti 1981, Hoa vn
cn l Tng b th ng nhng ng v nhng ngi ng minh vi ng y cm quyn trong
t nc ny t lu.)
Ngi lnh t mi ca Trung Quc l mt ngi thc t. Mo en hay mo trng khng quan
trng, ng y ni: min l n bt c chut. iu quan trng l mc ch. V thc hin iu
y, ng sn sng m ca t nc ca mnh: cho nn kinh t th trng v cho cc nh u t t
Phng Ty. Cho ti nm 2000, by gi ng y yu cu nh th trong ma Thu 1979, thu nhp nm
ca ngi Trung Quc cn phi tng ln gp nm ln ln 1000 dollar trn u ngi.
Ngay t gia 1960, cc nh lnh o ng thuc phe ci t nh c th tng Chu n Lai pht
trin mt k hoch cho tng trng: bn hin i ha. Cho ti cui thin nin k, nng nghip,
cng nghip, quc phng cng nh khoa hc v k thut cn phi c ci mi trc ht l vi t
bn v b quyt t nc ngoi. Ngc li, Mao theo ui cuc cch mng lin tc nh l iu c
u tin cao nht. Mi by gi, sau ci cht ca Mao, ng mi c th thc hin c vin tng
ca nh ci cch.
V n l trit ngay c khi ng Tiu Bnh khng bi b hon ton nn kinh t k hoch. ng
y khuyn khch cc doanh nghip x hi ch ngha lm vic c hiu qu: ng y cho php nhiu
cng ty nht nh gi li li nhun cho h bt u t mt con s no . Nu nh h cung cp
cho nh nc mt lng sn phm c nh trc, h c th bn phn cn li trn th trng
thu li nhun v cho h.
Gii lnh o cng quyt nh cho nn nng nghip mt cuc ci t rng ln: h cho php cc gia
nh trong nhng vng ngho c php sn xut cho ring h trn nhng cnh ng thu li t nh
nc .
Tuy vy, v mt chnh tr, ng v nhng ngi theo ng y vn trung thnh vi di sn ca Mao:
khi sinh vin v gii khoa hc gia yu cu mt cuc hin i ha th nm dn ch trn cc
tm p phch, ng cho ngi bt giam h. Di quyn ca ng y, di thi ca nh th nghim
ln, nhiu th c php khuy ln, nhng quyn lc tuyt i ca ng Cng sn th khng.
Nh cuc ci cch m rt nhiu doanh nghip t nhn nh c thnh lp. Nng dn cho bn hng
ha ca h ch, nh hng qun tr c khai trng. Tim may qun o v thm m vin mi
khch, ca hng y my truyn hnh cnh tranh vi nhng ca hng quc doanh.
144 Mao Trch ng


Trung Quc thnh lp bn c khu kinh t m ngi nc ngoi c php u t vo . Nhng
c Bc Kinh cng bng n: ngy cng c nhiu ngi t b ng phc Maot nh nhng ngi n
ng ny. nh: GEO Epoche.
NHNG CHNG BAO LU SAU c vn : trong nm u tin ca cuc ci cch, Trung
Quc mc n cao cha tng c trc ht l v u t nhiu v nh nc thu nhp qu t. Thm
vo li thiu in cho cc doanh nghip mi. ng s, ng st v knh o khng theo kp
s tng trng kinh t.
Nhng ng tip tc m rng cuc ci cch: nm 1979, ng y cho thnh lp bn vng c quyn
kinh t thu ht t bn v kin thc Phng Ty, v d nh Thm Quyn gn bin gii vi
Hongkong. y, ngi nc ngoi c php u t, xy dng v cho bn hng ha ca h.
Doanh nghip t Hongkong thnh lp x nghip may mc, sn xut chi v giy dp.
Lng thp hn 75% so vi trong phn t l thuc a ca Anh quc, gi mn nh thng cn r
hn ti 95%. Chng bao lu sau , Thm Quyn c mt sn chi golf, nh chc tri vn cao ln
trn nhng con ng mi c xy dng.
Ngay t nm 1985, thnh ph cng ny hu nh khng cn khc bit g khi so vi nhng vng
ngoi ca Hongkong na. Nhng g m Singapore, i Loan v Nam Hn t c dng nh
by gi cng c kh nng Trung Quc: mt iu k diu v kinh t. Tng sn lng quc gia ca
Trung Quc tng mi nm gn 9% k t 1978.
C Bc Kinh cng bng n: thay cho nhng b ng phc kiu Maot, by gi n ng tc di
mc o khoc thi trang. Nng dn rt ra hng tp tin giy mua my truyn hnh cho gia nh
ca h qu.
Ch ngha Thc dng ca ng mang li thu nhp cao hn cho nhiu ngi Trung Quc. Th
nhng vi tiu dng tng ln, gi c cng tng cao hn 26% trong nm 1988. Sn xut ng cc
145 Mao Trch ng

gim li cng lm cho tnh hnh thm ti t. Ngi nng dn by gi thch trng ng v thuc l
hn, v h c th bn chng ly li nhun nhiu hn l vi la m.
Mc sng by gi li gim xung, c bit l trong thnh ph, t l tht nghip tng sau khi cc nh
my quc doanh cho thi vic. hin i ha, ng chp nhn t nc b chia ct ra v mt x
hi. Mt vi ngi s giu ln trc, ng y vit ngn gn.
Th nhng khc vi di thi ca Mao, by gi ngi Trung Quc khng cn sn sng lng l chp
nhn nhng vic nh th na. Trong thng 12 nm 1986, 30.000 sinh vin Thng Hi yu cu
trn cc biu ng Hy cho chng ti dn ch!. C trong cng nghip cng c s phn i; cng
nhn nh cng nhiu ni v h b cho thi vic hay khng c tr lng.
S tc gin li cng c khuch i, v nhiu chnh khch a phng nhn hi l t doanh nghip.
Con ci ca cc quan chc lnh o, c gi l nhm hong t, by gi thng nhn c cc
cng vic lm tt nht theo mt cch tht k l.
Tuy vy, nn kinh t ngy cng tng trng nhanh hn. V li ha hn ca ng khng nhng
c hin thc m cn vt qu na: trong nm 2000, mi mt ngi Trung Quc trung bnh thu
nhp c gn 1000 dollar. V mi nm sau na, trong t nc ny s c 393 t ph v 1,1
triu triu ph, ngi dn s c thu nhp 4393 dollar trn u ngi.
Nhiu gp 20 ln ca nm 1979.
Anna Loll
Phan Ba dch
Cn bo trn Thin An Mn

146 Mao Trch ng

Trong thng 4, vi trm sinh vin t tp li trn Thin An Mn tng nim mt quan chc c
h yu mn. Ri nhng ting gi yu cu dn ch u tin bt u vang ln. Gia thng 5 c
hng triu ngi biu tnh. nh: GEO Epoche.
1989: Thm st Thin An Mn
Trong nhng nm 1980, Trung Quc giu c hn v t do hn trc . Nhng ci gi phi
tr rt cao: tham nhng, lm pht, bt cng. V th m trong ma Xun 1989, mt ln t tp
t pht ca sinh vin trn Qung trng Thin An Mn tr thnh cuc biu tnh ln nht
mi thi i. Nhiu tun lin, nhng ngi biu tnh thng tr ng ph ca Bc Kinh cho
ti khi nhng ngi tha k gi nua ca Mao gi qun i n.
Cay RadeMacher
Phan Ba dch
Trong nm 1989 nh du k nguyn mi, trong nm m nhiu quc gia ra i t vng Baltic
cho ti Trung , hng triu ngi Trung Quc cng yu cu t do. H t hp li, c dn u bi
sinh vin, thnh cuc biu tnh nhiu quyn lc nht ca mi thi i, chim Qung trng Thin
An Mn. Cho ti khi cuc phn i ca h chm dt trong mt m ca s khng b.
Trong nhng gi khc ca m 3 rng sng ngy 4 thng 6 nm 1989, gii lnh o quanh ng
Tiu Bnh ra lnh cho qun i thc hin mt chin dch m di ci tn V thm st trn Qung
trng Thin An Mn tr thnh mt du biu hin cho chnh h.
Nhng d s kin ny c nh hng su rng n nh th, ngi ta bit rt t v n. Nhng ngi
biu tnh mun chnh xc l nhng iu g, lm nhng vic g? Ai dn u hng trm ngn ngi
? Ti sao gii lnh o nh nc li b mc th cho nhng ngi trong nhiu tun lin?
Nhng ri ti sao h li dng v lc?
V nhng g tht s xy ra trong ci m thng 6 ?
KHC VI NG U, khng c mt cuc khng hong kinh t thc y s bt bnh, cn ngc
li l ng khc: t nhng cuc ci cch ca thp nin 1980, tng sn lng quc gia tng gn 9%
hng nm.
Trong thi gian , li nhun lm ra l khng l nhng khng c phn chia mt cch cng
bng. Ai c vic lm trong nn kinh t mi th kim c nhiu tin. Ngc li, nng dn, cng dn
trong cc nh my quc doanh v nhn vin nh nc b tt li pha sau. Hu qu: gia cc thu nhp
l mt h su ngy cng ln ra, cng b tng cng bi mt t l lm pht ca nm 1988 trn
20%
Cui nhng nm 1980, c ba triu ngi chy trn nng thn v sng trn ng ph ca cc thnh
ph Trung Quc, nhng ngi t cc vng ho lnh ko v cc thnh ph ln vi hy vng c
c vic lm. Mt nim hy vng ho huyn: c khong nm triu ngi tht nghip trong Trung
Quc, thm 20 triu ngi na l cng nhn trong cc nh my quc doanh vi lng ti thiu rt
thp, nhng ngi hu nh khng phi lm g.
147 Mao Trch ng


Sinh vin l nhng ngi thua cuc trong Trung Quc hin i: sau khi tt nghip, nh nc vn
phn chia cho h nhng cng vic khng c thu nhp cao nh trong thi ca Mao. V th m nhng
ngi biu tnh tch cc nht n t 40 trng i hc ca Bc Kinh. nh: GEO Epoche.
Trong CS, nn tham nhng l bnh: quan chc nhp hng ha xa x, hng cc u t nh nc
vo nhng nh my nht nh, giao chc v cho ngi thn quyn. Nm 1988 theo mt bo co
ca Ta n Nhn dn Ti cao c 55 710 v ti phm kinh t c xt x, trung bnh mi ngy bt
u 152 v.
ng chia r su sc trong cu hi phi tip tc nh th no. Ngi n ng nhiu quyn lc ca
Trung Quc, ng Tiu Bnh, 84 tui, rt lui ra khi hu ht cc chc v, nhng vn cn l Ch
tch Qun y Trung ng v qua kim sot qun i v cnh st nhn dn v trang, mt n v
bn qun s chng ni lon trong nc.
ng l b gi khng tranh ci ca ng. Th nhng di ng, c my ca cc quan chc chia
ra thnh hai phi knh ch vi nhau, c i din bi hai ngi che ch cho h:
Th tng L Bng, 60 tui, k s in, l mt trong cc quan chc cao cp tr tui nht:
nh chnh tr gia nng ng, lnh lng, khng khoan nhng ny c thi gian c o to
trong nc Lin bang X vit ca Stalin v k t y l ngi hm m vic nh nc kim
sot nghim ngt nn kinh t.
B th ng Triu T Dng, 69 tui, lun n mc lch s, mun y li ng ra khi nn
kinh t; trong tng lai, cc nh qun l nn lnh o cc nh my ch khng phi cn b
ng.
Trong na sau ca thp nin 1980, cc phe phi ny u tranh vi nhau v ng hng cho ln tri
dy. ng thng quyt nh bc ng, c v c hai phe.
148 Mao Trch ng

Tm thi khng c ci cch na? Vi li yu cu y, L Bng c trc ht l quan chc cao cp
ng v pha mnh cc thng soi, b trng ngy xa.
Hay cc ci cch cn phi c tin xa hn na. Triu T Dng i din cho ng hng ny, v
ng y da vo cc ng minh ngoi CS, nh sinh vin. Nhng y l nhng ng minh nguy
him cho mt quan chc ng.
2,7 triu sinh vin ca khong 1000 trng i hc l mt o qun ca nhng ngi chn nn. V
sau khi hc xong, nh nc phn b cho mi mt ngi tt nghip mt vic lm; ri thy gio thu
nhp c vo khong 1/3 ca cng nhn c tay ngh, gio s nhn c nhiu tin nh ngi sot
v. Ti x taxi ngc li c th thu nhp gp ba ln.
Khng phi l iu ng ngc nhin, khi trong gii tr thc c s bt bnh ln vi gii lnh o
Trung Quc. Trong thng 3 nm 1989, gii quan chc chp bu bit c qua mt ln thm d
kin, rng c bit l nhng ngi tt nghip i hc ng h cuc ci cch. Kt lun ca ng:
l mt bng chng cho s m h v t tng h cc cp bc c hc cao hn.
S m h v t tng h ny s dn dn pht trin tr thnh mt s thch thc quyn lc.
Vic y xy ra nh th no th khng th ti din li chnh xc c, mc d c nhiu tng
thut ca cc nhn chng v ti liu. C nhng li tng thut mu thun vi nhau. Bn sao nhiu
vn kin nhy cm bin bn nhng cuc hp trong gii lnh o ng hay tng thut ca nhng
vin ch huy qun i gi cho cp trn ca h c mt ngi cung cp thng tin nc danh mang
ln sang Hoa K nhiu nm sau . Cc vn kin ny c tin cy cho ti u th thng khng th
kim chng c.
Mc d vy, chc chn mt iu l cc s kin bi thm bt u mt cch bt ng: vi ci cht
v bnh tim ca mt quan chc cao cp.

149 Mao Trch ng

Nhng ngi biu tnh thnh lp cc lin hip sinh vin: nhng t chc mang tm quan trng, c
lp vi ng trong lch s Trung Quc. Cc lnh t ca h nh sinh vin Vng an trong hnh
yu cu, ngoi nhng iu khc, cc chnh tr gia lnh o hy t chc. nh: GEO Epoche.
TH BY, 15 THNG 4. H iu Bang qua i tui 73 v mt cn au tim. Nm 1982, ngi
c ng Tiu Bnh che ch c bu ln lm Tng B th CS, th nhng nm 1987 ng y mt
chc v ny i vi nhng ngi bo th trong CS, cc k hoch t do ha nn kinh t ca H
nguy him ti mc ngay n ng cng khng th gi c ng y.
t ra th H cng gi c mt chc v trong B Chnh tr, y ban cao nht ca ng v t y tr
thnh thn tng ca tt c nhng ngi Trung Quc hy vng vo mt s thay i v chnh tr v
kinh t.
Tt c cc quan chc cao cp u bit r, rng h phi t chc chn ct long trng chnh tr gia H
ni bt, nhng cng bit rng tang l ny c th l dp biu tnh ca nhng ngi c thin cm vi
ci cch.
L Bng cnh bo: Chng ta phi gim st cc trng i hc. Sinh vin bao gi cng d b kch
ng nht.
Th hai, 17 thng 4, vo bui sng. Khong 600 sinh vin v ging vin ca trng i hc Chnh
tr v Lut t tp li trn Qung trng Thin An Mn, t c v vng hoa tng nim H Diu
Bang. Dn dn, nhiu nhm thanh nin n thm, cho ti 16 gi l khong 10.000 sinh vin,
cng c t cc i hc khc, thm vo l ngi hiu k. Cnh st c gii tn m ng, hoi
cng. Mt du hiu bo ng.
V Qung trng Thin An Mn, mt qung trng hnh ch nht ln 40 ha trong trung tm ca
thnh ph mi mt triu dn, l qung trng ln nht th gii, tri tim ca Trung Quc. mt
Bc, n pha sau Thin An Mn, l Cm Thnh, ni cc hong cai tr nhiu th k lin.
cc cnh di c cc i tng nim ca quyn lc Cng sn: bn pha Ty l i hi ng
Nhn dn, ni Quc Hi hp, pha ng l bo tng s ca Cch mng Trung Quc.
gia, mt ct nhc nh n nhng ngi t v o ca CS; ngi cht ni ting nht ca
h nm bt ng cch y vi mt nh xc cht sp ca s vnh cu: Mao Trch ng nm trong
mt gian snh tng nim.
150 Mao Trch ng


Bt u t gia thng 5, hng ngn ngi bt u tuyt thc. H c sinh vin Y khoa chm sc
trong lu trn Thin An Mn. nh: GEO Epoche.
Chnh ti i tng nim ny, c tang bay pht phi, vng hoa chng cht ln nhau. Tri tim ca
ng y mc bnh, v Trung Quc mc bnh, sinh vin lm th v H Diu Bang trc trn
bo tng. Cuc biu tnh ny v danh, t pht. Khng ai bit l ai vit t bo tng u tin,
nhng bi th u tin hay ai l ngi u tin ku gi hy n Qung trng Thin An Mn.
Mc d vy, cn bo phn i lm rung chuyn Trung Quc bt u qua .
18 thng 4, 8 gi. Khong 200 sinh vin biu tnh ngi chn li vo i hi ng Nhn dn. H
mun ni chuyn vi thnh vin ch tch on Quc Hi v cc yu cu m r rng l xut hin
trong vi gi trc ti nhng cuc gp g t pht cc trng i hc. Ngoi nhng vic khc,
h yu cu nhiu tin hn cho o to (v qua l nhng iu kin hc tp tt hn), t do xut
bn cng nh cng b thu nhp ca cn b ng. Nhng ngi biu tnh ht quc ca. Ngi sp l
tn ca Quc Hi ni chuyn vi h mt cht, ngoi ra th t c g xy ra. Thi tit ma h, bu
khng kh trn Thin An Mn yn bnh.
19 thng 4, 23 gi. Gn 300 sinh vin ca i hc Bc Kinh t tp li trong khun vin ca trng
thnh lp Lin hip Sinh vin Thng nht, t chc i lp quan trng u tin t nhiu thp
nin.
By ngi tr tui c bu lm lnh o, trong c Vng an, mt sinh vin khoa S hai mi
tui.
20 thng 4, bui sng. Mt cng tc vin khuyn Triu T Dng hy hy b chuyn i sang Bc
Triu Tin theo k hoch. Cu tr li ca Triu: Di chuyn i thm chnh thc s khin cho
nhng ngi nc ngoi no phng on rng tnh hnh chnh tr ca chng ta l bt n. ng y
i.
151 Mao Trch ng

TH SU, 21 THNG 4. trng i hc S phm, Ng Nh Khai Hy 21 tui cng b mt
thng co m trong anh y yu cu, ngoi nhng iu khc, hy ty chay khng ln ging ng.
Th by, 22 thng 4, 3 gi. Ngy l tang cho H. Trc lc bnh minh, hn 80000 sinh vin ca 20
trng i hc bt u diu hnh. Nhng i canh gc ring bao xung quanh cc nhm ngi
diu hnh, bo m trt t. H n Thin An Mn m khng b quy ry.
4 gi 30. Chic xe but cnh st chy n, ngi s quan bc xung b sinh vin bao quanh v
ng y bo m rng hnh ng ca h c nh nc nhn nhng.
10 gi 00. Bt u nghi l trong i hi ng Nhn dn. ng Tiu Bnh v 4000 cn b cao cp
tin hnh nghi thc ci cho ba ln trc H Diu Bang nm trong quan ti.
Sau l, Triu T Dng gp ng Tiu Bnh. Tuy l ng mun kin quyt ngn chn khng cho
sinh vin biu tnh, th nhng lm iu th cc bin php hp php l . Ch yu l phi
thuyt phc v i thoi trn nhiu bnh din. Ngi b gi ch tr li: Tt.
Tc l Triu T Dng vn cn nhn c s ng h ca con ngi gi nua . Trong thi gian
ca chuyn i thm Bc Triu Tin, vic bt u vo sng hm sau , Th tng L, nhn vt s
hai trong h thng cp bc, s tip nhn quyn iu khin ng.

CS chia r. Ngy 19 thng 5, sp ng Triu T Dng ni chuyn vi cc sinh vin m ng y
cho rng mt phn cc yu cu ca h l c l do. Nhng nhiu quan chc lo s mt cuc Cch
mng Vn ha ln th nh (bn phi cnh Triu l n Gia Bo). nh: GEO Epoche.
24 thng 4. T tp ca khong 10000 sinh vin t hu ht cc trng i hc Bc Kinh. Vng an
v nhng ngi din thuyt khc ku gi ty chay thnh ng, dn ch, t do bo ch, iu tra cc
cnh st vin dng bo lc. Ri mt y ban Hnh ng ca cc trng i hc Bc Kinh c
152 Mao Trch ng

thnh lp mt t chc xut hin mnh m hn v t tin hn thy r. Thuc trong y ban lnh o,
ngoi nhng ngi khc, l Ng Nh Khai Hy v Vng an.
Ln u tin k t 1949, s c chim quyn lc ca ng b thch thc mt cch nghim trng.
Nu nh cho php, ngi sp tuyn gio ca CS ln ting, th ri chng ta s c hng
nghn Lech Walesa v qua nhc n ngi cng nhn Ba Lan thnh lp cng on t do
Solidarnosc u tin ca t nc y v lm lung lay h thng x hi ch ngha .
25 thng 4, 9 gi. L Bng n gp ng Tiu Bnh thc gic ng y hnh ng cng rn hn:
Mi lao by gi hng trc tip n anh.
ng tr li: Chng ta phi hnh ng mt cch r rng trong lc dp tt cuc bo lon ny.
Ngi b gi dng t bo lon. Mt khi nim nhc nh n mt chn thng: n cuc Cch
mng Vn ha, ci m k t lc b nhiu cn b ph bng l bo lon, v ng v nhiu quan
chc cao cp khc ch thot cht trong ng t k tc vo thi y.
K t lc y, h lo s rng c mt iu g ging nh th s li xy ra cho h. Trong cuc Cch
mng Vn ha, y cng chnh l nhng m hc sinh sinh vin cung tn e da h y m? V
by gi cng li sinh vin, li khu hiu, li diu hnh.
L Bng nhn ra rng cu ni ca ng cng ging nh mt th v kh. Chng ta c cn phi cho
vit mt bi x lun trong Nhn dn Nht Bo cng b li ni ca ng ch Tiu Bnh hay
khng?, ng y a ngh ra cho cc quan chc. Khng ai phn i. Vin ph tuyn truyn bt
u tin hnh.
18 gi 30. i pht thanh nh nc pht i bi x lun da trn cu ni ca ng, bi bo m s
c pht hnh vo ngy hm sau. Sinh vin cm phn: phn n, c cm gic nh b phn bi.
V h nhn mnh nh l cng dn, ngi yu nc, nhiu ngi cn t nhn mnh nh l ngi cng
sn. Nhng bo lon ng du h tr thnh nhng ngi phm ti.
Bt thnh lnh v c ng ln L Bng u khng nhn ra iu y khng cn c khong trng
cho tha hip na: ng by gi cn c th chp nhn nhng yu cu ca sinh vin na hay khng
khi m ng du k bo lon ln ngi h?
V ngc li: C phi l by gi sinh vin phi tip tc biu tnh cho ti khi tt c cc yu cu c
chp thun hay khng? V nu h rt lui trc th h phi lo ngi l b an ninh quc gia n p
nh l nhng k bo lon.
153 Mao Trch ng


Hng ngn ngi ng qua m trn Thin An Mn. Cng ngy cc lnh t sinh vin cng gp kh
khn hn trong t chc cung cp cho h v thng nht cc mc ch k tip ca phong tro. nh:
GEO Epoche
27 THNG 4, 16 GI. By gi l 150.000 ngi trn Qung trng Thin An Mn ri, nhng
ngi trc ko i nhiu gi lin qua Bc Kinh.
H vy c v nhng tm vi c may li t ra tri ging, gi to Dn ch mun nm! Hng
trm ngn ngi dn ng va h c v. Khch b hnh gi nhng ngi cnh st, nhng ngi
lin tc dng ro cn ng m lun b i vng qua : ng nh h!
Chnh t ng bo lon thc y cuc biu tnh ca sinh vin tr thnh cuc phn i ca s
ng: cha tng bao gi c nhiu ngi trong s h i trn ng ph nh th (hin 40 trng i
hc v hc ngh t lit do b ty chay), h cha tng bao gi c nhiu ngi dn c v nh
th. V cha tng bao gi h li h nhc cnh st n nh th vi cuc diu hnh trn ng ph
nh th.
Th hai, ngy 1 thng 5, bui chiu. Ban thng v B Chnh tr hp: y ban m nm cn b cao
cp nht thng xuyn bn lun vi nhau, trong c L Bng v Triu T Dng, nhng khng
c ng, ngi v mt chnh thc t b mi chc v. Qua , nhm ny thuc vo trong
cn c Kiu Thch, Diu Y Lm v H Khi Lp khin cho ngi nh n chnh ph ca mt
hong , ni cc b trng hi hp li vi nhau trong khi nh vua th cm thy khng cn thit
phi c mt. Triu T Dng, tr v t Bc Triu Tin ngy hm trc, ph phn bi x lun ca t
Nhn dn Nht bo. Nhng vn mi phi c gii quyt nh vo dn ch v php lut.
L Bng tr li: n nh phi l im u tin ca chng trnh ngh s.
154 Mao Trch ng

S chia r bc l ngy cng r rt hn trong nhm cao cp nht ca ng: gia nhng ngi theo
Triu, mun thng lng vi sinh vin, v nhng ngi quanh L, yu cu phi b gy s chng
c. Nhng khng c quyt nh c a ra.
4 thng 5. Na triu ngi trn qung trng Thin An Mn. Sinh vin, cng nhn, ngi dn
tng nh li ln biu tnh huyn thoi ca sinh vin ngy 4 thng 5 nm 1919.
Triu, ngi ni chuyn trn hi ngh thng nin ca Ngn hng Pht trin chu , bo m rng
cuc biu tnh phn i khng mu thun vi tnh n nh ca Trung Quc.

Vo ngy 20 thng 5, L Bng tuyn b tnh trng khn cp. Qun lnh tin vo thnh ph, nhng
d dt. By gi th biu tnh b cm. Nhng ngay c khi i din vi nhng ngi mc qun phc
th cng chng c ai tun theo iu y c. nh: GEO Epoche.
Th by, 13 thng 5, 13 gi. Sinh vin gp nhau trong khun vin ca trng i hc S phm, b
kch ng bi mt t truyn n: Trong tui tr rc r ca chng ta, chng ta khng cn s la
chn no khc ngoi vic t b nt p ca cuc i chng ta, d chng ta c khng mun n u
i chng na. y l v mt chin lc mi: tuyt thc.
Mt s phn khng nh th cha tng c trong Trung Quc. Thi im hu nh khng cn c th
thun tin hn na. Sp X vit Gorbachev s n thm Bc Kinh, s a cnh tay mt ra cho ng
tr thnh ci bt tay lch s v qua nh du chm dt cc cng thng gia hai th lc. i
vi CS, y l mt thng li ht sc to ln cho th din.
By gi, cc sinh vin li c k hoch tuyt thc ng vo chuyn ving thm chnh thc ny, trong
mt lu tri trn Thin An Mn. Khng ai, h tin vy, s dm dng bo lc vi h, khi c th gii
ang nhn n. Cuc phn i ca h, h hy vng th, s mang cc quan chc vo trong mt tnh
th lng tng v s bt buc h c nhng nhng b nhanh chng.
155 Mao Trch ng

15 gi 25. Khong 200 sinh vin n Thin An Mn t i l Trng An, con ng ln ca Bc
Kinh. Trong s h c nhng ngi biu tnh tuyt thc, eo nhng ci bng trn trn nh T do
mun nm. To thnh mt vng trn pha Bc ca i k nim nhng ngi anh hng v dng
lu ln.
Phn ln u 19, 20 tui. Sinh vin Y khoa chm sc h, c ngi mang nc ung pha ng,
thuc l n. Nhng ngi khc mang hp giy i quanh ngi dn hiu k xin tin ng h. (Vi
ngy sau , Hi ngi tn tt Trung Quc s cho 100.000 nhn dn t, mc d ngi ng u l
con trai ca ng Tiu Bnh.).
16 gi 25. Thi gian ny c hn 1000 ngi biu tnh tuyt thc. Tri nng bc v y khi xe.
Xe cu thng h ci mang nhng ngi kit sc vo bnh vin. Hng ngn ngi i bng xe p,
khp ni u c nhng cuc tho lun vi ngi i ng.
Quyn lc nh nc dng nh t lit. Khi sinh vin mi kem vi ngi lnh ang ng gc li
vo i hi ng Nhn dn pha ng, cc s quan ngng ngng ra lnh: Khng c n!
18 gi 00. Ba lnh t sinh vin t chc hp bo trn nhng bc thang trc Vin Bo tng Lch s
Trung Quc. H cng b vic biu tnh tuyt thc. H vn cn sng trong thi k n l, Ng Nh
Khai Hy gii thch vi mt nh bo.
n mt lc no vo ngy ny, Triu T Dng gp ng Tiu Bnh trao i, ln u tin
sau l tang cho H Diu Bang. Triu a ra mt chin thut d dt.
ng tr li: Trn Thin An Mn phi c trt t khi Gorbachev n. Mt ti hu th: Nu chuyn
ving thmg chnh thc tr thnh thm ha th ng y s cho Triu phi tr gi.
Ch Nht, 14 thng 5. Bnh Chn, cu th trng t do hn ca Bc Kinh ngi b bi nhim
trong thi ca cuc Cch mng Vn ha gi in cho ng, vic him khi xy ra: Ti thy l
chng ta phi lm iu g lt ngc li tnh th. Th nhng ch c quan chc cp di ni
chuyn vi nhng ngi biu tnh tuyt thc khng c quyn a ra nhng b qua m
khin cho tnh hnh bt cng thng hn.
Th hai, 15 thng 5, 12 gi 00. Gorbachev p xung sn bay Bc Kinh. , ng y duyt qua
mt i danh d, ci tht ra theo nghi thc l s c tin hnh bn gi sau trn Thin An
Mn.
Ngi cm quyn X vit ngc nhin. on xe ca ng y khng chy trn i l Trng An, mc
d n c trang hong bng c. Qua nhng con ng nh, on xe n nh khch ca chnh
ph Trung Quc, ni m ngi sp X vit phi bc vo qua mt ca ph.
18 gi 15. Gorbachev v Ch tch nc Trung Quc Dng Thng Cn gp nhau trong i hi
ng Nhn dn. bn ngoi trn qung trng, cc sinh vin h to. Dn ch hay l cht!
Gorbachev ni vi Dng: Ti n Bc Kinh, v anh c mt cuc cch mng!
B mt! ng Tiu Bnh t chc cuc hi ngh thng nh ny t mt cm gic ca th mnh.
V by gi th ng y cn chng lm ch c th ca mnh na.
156 Mao Trch ng


20 thng 5: qun lnh nhn lnh khng c s dng bo lc. H cn tranh th lng tin ca ngi
dn bng cch . Nhng ngi dn thng chn qun i li v ngn cn khng cho h tin vo
trung tm thnh ph. nh: GEO Epoche.
16 THNG 5, 1 GI 00. Thng tin chnh thc qua loa trn Thin An Mn: chnh ph ang i
thoi vi sinh vin. H cn phi ri qung trng. Khng ai phn ng.
Hin gi, ngay n i truyn hnh nh nc cng tng thut v thnh ph lu ca nhng ngi
ang biu tnh tuyt thc. C nc u bit n nhng ngi biu tnh v nhiu ngi cng bit
cc yu cu ca h. Cho ti bui chiu, 300.000 ngi dn v qung trng v bao bc ly
nhng ngi ang hot ng .
i vi nhng ngi lnh t sinh vin, tnh hnh tr nn kh khn. H tnh trc rng cuc biu
tnh ca h s bt buc chnh ph phi nhng b cho ti thi im chuyn ving thm ca
Gorbachev. By gi th hot ng y, theo k hoch l hai ngy, phi c ko di v hn nh.
Tuy l lin tc c ngi mi tnh nguyn, nhng ng thi cng c 600 ngi kit sc nm
trong bnh vin.
Trong lc , ngy th hai trong chuyn ving thm ca Gorbachev cng din ra trong s ng bin
tm thi tht lng tng. ng vo i hi ng Nhn dn qua mt ca ph. y, cui cng ri
ng cng c cuc trao i ring vi ng Tiu Bnh. Gorbachev, r rng l cm thy bt n, lo ngi
rng chng bao lu na cng c th s c nhng iu tng t nh th e da mnh Moscow, v
tuyn b tnh on kt ca ng y.
y i vi h ng b b mt th y ch l mt s an i b nh, rng ngi i din vi mnh
khng c thng. Sau cuc gp g, ngi b gi s bin mt khi gii cng khai trong vng ba tun
mang tnh quyt nh sau . Khng xut hin, khng din thuyt, khng c hnh nh trn truyn
hnh.
157 Mao Trch ng

Sp ng Triu T Dng lc y c mt bi din vn trc nhiu khch quc gia, cng c
truyn hnh pht i. Trong , ngoi nhng iu khc, ng y tuyn b rng ng vn l lnh t cao
nht ca Trung Quc.
Th nhng cu ni , ci hn c ngh nh l mt li tuyn b tn vinh, phi c tc ng nh
l mt s khiu khch i vi nhiu cn b. Li tuyn b y i vi h ging nh mt s gi thi
cch bit ca Triu i vi ngi b gi: ng b nu ra nh l ngi chu trch nhim chnh
ca chnh ph v qua l ngi tip nhn mi s phn khng.
y c l l sai lm chin thut ln nht ca Triu trong cuc tranh ginh quyn lc. Ngay trong ti
hm , ng y hp vi L Bng v cc quan chc cao cp khc. L tc in, nhng ngi biu
tnh tn cng v lng nhc ng Tiu Bnh. Mc ch ca h l lt ng Cng sn Trung
Quc.
Triu p tr: Phn ln cc sinh vin ang biu tnh u yu nc v tht s lo lng cho t nc
ca chng ta. Chng ta phi thu li bi x lun ca ngy 26 thng 4.
L Bng tr li: l nhng li pht biu nguyn thy ca ng ch ng Tiu Bnh. Khng thay
i chng c u.
Khng ngi no trong hai i th c th thuyt phc c tt c ba ngi ng ch khc trong y
ban Thng v ca B Chnh tr. Nhm lnh o cao cp nht ca CS t lit v quyt nh hi
kin ng.

chn qun i li, ti x xe but xe ca h nm ngang qua trn cc i l ca Bc Kinh v x
lp xe. nh: GEO Epoche
158 Mao Trch ng

TH T, 17 THNG 5. Vo ngy ny din ra cuc biu tnh ln nht khng do nh nc t
chc trong lch s Trung Quc v ng thi cng l cuc tranh ginh quyn lc quyt nh trong
ng.
Khong mt triu ngi v Thin An Mn, i b, bng xe p hay trn xe ti. Sinh vin, cng
nhn, tr thc, nhn vin nh nc, nh bo ca t Nhn dn Nht bo v ca i truyn hnh nh
nc, c cnh st tr tui na. Nhiu ngi gi cao biu ng. ng, anh gi ri, c th c c
nh th trn hay :Gi c tng, lng teo li.
Ngi bn hng ri ca tim, cng nhn ri nh my, sn xut nh tr khp mi ni. Di bu tri
rc r, bu khng kh ging nh l hi, ngi lm xic trong m ng, tr con cng vi trng,
nhc pht ra t nhng ci loa do sinh vin lp t: bn Giao hng s 9 ca Beethoven. C nh
ngi dn chim lnh ng ph Bc Kinh.
t lu, khng ch c ngi dn bn x chen chc nhau trn qung trng: nhn vin sot v ha
xa cho sinh vin i tu khng mt tin v th trn nhiu chuyn tu ha ng di, h biu
tnh .
Ngay t sng, y ban Thng v ca B Chnh tr nhn ch th ca ng ti nh ca ng y
trong Trung Nam Hi, ch cch m ng vi trm mt.
ng b gi tuyn b: ng ch T Dng, bi din vn ca ng ch trong ngy 4 thng 5 l mt
bc ngoc. T lc y, phong tro sinh vin ngy cng ti t hn. Sau khi suy ngh tht lu, ti
i n quyt nh, rng chng ta cn phi gi Qun i Gii phng Nhn dn vo Bc Kinh v
tuyn b tnh trng khn cp. Mc ch l phi dt khot dp tan cuc bo lon ny.
Triu tr li: ng ch Tiu Bnh, ti kh lng m thc hin k hoch ny c.
ng: Thiu s phi phc tng a s!
Triu: Ti xin chu k lut ng.
Vo khong 20 gi, y ban Thng v li hp, by gi th khng c ng. n lc biu quyt v
ngh ca ng y: hai quan chc cao cp ng h (L Bng v Diu Y Lm), hai chng (Triu T
Dng v H Khi Lp), ngi th nm, Kiu Thch, b phiu trng. T lit.
Triu ngh t chc.
Lm sao m anh li c th rt lui ng vo lc chng ta cn s on kt nhiu nht ch?, ngi
cao tui ng nht cng c mt trong lc , Dng Thng Cn, la mng ng y. Tc l cng
khng c t chc. Ni chung l khng c quyt nh.
CS by gi b e da mt u.
bn ngoi, l hi nhn dn vn tip tc cho ti khi cn ma ro cun tri i s nng nc. Nhiu
ngi i v nh. Ngy m c th mang li cho Trung Quc mt cuc cch mng mi chm dt
trong cn ma v s yn tnh.
18 THNG 5, 8 GI 30. y ban Thng v li hp, ln ny th khng c Triu T Dng co
m, nhng c m rng vi ng Tiu Bnh v nhiu ngi cao tui trong ng, cng nh thnh
vin ca Qun y.
159 Mao Trch ng

L Bng: Ti dt khot theo k hoch khn ngoan l tuyn b tnh trng khn cp. Ri tip theo
sau l nhng li ch trch gay gt ngi sp ng, ngi m ng khng cn gi l ng ch T
Dng na m bng mt cch hnh thc bao gm c h ng ch Triu T Dng.
Nhm ny quyt nh tuyn b tnh trng khn cp nhiu khu ph Bc Kinh. Qua CS, li c
kh nng ng ph. L Bng vi thi cng rn ca ng y thng cuc, nhng nu nh khng
c uy quyn ca ng Tiu Bnh th quyt nh y khng c a ra.
Chin dch cn phi bt u vo ngy 21 thng 5, lc 0 gi 00. Ngoi nhng lc lng khc c qun
on 38 ng gn Bc Kinh tham gia.

T Qung trng Thin An Mn v cc trng i hc, sinh vin chy ngang qua thnh ph, yu
cu ngi dn hy nh cng v ng h v thng bo cho h bit v nhng n v qun i ang
tin vo Thin An Mn. nh: GEO Epoche
11 gi 00: trong i hi ng Nhn dn, L Bng gp Vng an, Ng Nh Khai Hy v cc lnh
t sinh vin khc. Tt c u ngi trn nhng ci gh m mu c tm tri trang tr mu trng.
Ng Nh Khai Hy mc pyjama v c mt ci ng dn vo mi v anh y ang biu tnh tuyt thc.
i vi chng ti, cc em cng nh mu tht ca chng ti, L Bng ha hn. V th m ng s
tho lun vi h nhanh chng chm dt cuc biu tnh tuyt thc, nhng khng tho lun v cc
yu sch chnh tr ca h.
Ng Nh Khai Hy t tin p tr: v cc sinh vin mi L Bng n d bui hp ny nn h quyt
nh cc ti trao i. Nhng ri anh y cng bn n nhng li nhn xt ca ngi th tng
160 Mao Trch ng

v gii thch quyn lc c hn ca nhng ngi lnh o: t lu, khng phi a s c quyn
quyt nh nhng ngi biu tnh, v trn Thin An Mn, khi ch mt ngi biu tnh tuyt thc
quyt nh c tip tc, th nhng ngi khc cng s li v tnh on kt.
Th nhng L Bng vn cng rn: Thng tr Bc Kinh ch l mt s ln xn ang lan truyn i
khp nc, ng y ni.

Qun nhn, thng khng trang b v kh, c gng thm nhp vo ti qung trng m khng gy
s ch . H b chn li, b nh p, nhiu ngi b nh mt hnh l v giy, ri h b i. Mt
thng li ca nhng ngi biu tnh. nh: GEO Epoche.
Khng ai bit L Bng ngh g trong khong khc . ngoi kia li c mt triu ngi biu tnh.
V trong ny, ngi i din vi ng l mt chng trai 21 tui trong b qun o pyjama v tuyn
b rng khng cn ai c th kim sot c m ng ny c na.
Chm nht l by gi th ngi th tng s nhn ra rng ch vi s hin din khng thi th qun
i khng th ti lp trt t c. V h cn phi e da ai, ra lnh cho ai, khi phe bn kia khng
c mt t chc? Nu qun i n th bo lc s n.
C l chnh l ln rng mnh trong ni tm y, ci y con ngi lnh lng L Bng i n mt
s nhng b khc thng. Ng Nh Khai Hy yu cu L v Triu T Dng hy xut hin trong
lu ti nhng ngi biu tnh vo sng ngy mai v ngi th tng, ngi ngoi ra th khng th
gn gi c, nhn li.
Bui ti. Vin ch huy ca qun on 38 bo co, ng khng th hon thnh mnh lnh phi thc thi
tnh trng khn cp. Mt quan chc cao cp bc tc: Khng tun theo mt mnh lnh qun s l
ng ngha vi ta n qun i!
161 Mao Trch ng

Ngay sau , vin s quan b thay th v b a vo trong mt bnh vin. Qun on 38 hnh qun
khng c ng y.
Th su, 19 thng 4, 4 gi 00. L Bng v Triu T Dng n thm sinh vin trn Thin An Mn,
trong mt chic xe bus.
L Bng ch li trong mt khong thi gian ngn, ni t. Triu, kit sc v mt mi, c lu hn
v gi to: Chng ti n qu mun. Ti rt ly lm tic. ng y xin hy chm dt cuc biu
tnh tuyt thc. i vi ng y, y l c hi cui cng. Nu by gi m cc sinh vin chu nhng
b th ng y cn c th can thip vo trong cuc tranh ginh quyn lc.
Cc sinh vin tuy v tay sau bi din vn ca ng y nhng khng ai b cuc. Cui cng, Triu
ri Qung trng Thin An Mn. l ln xut hin cng khai cui cng ca ng y.
ng theo di tn bi kch qua truyn hnh. Ln xut hin y xc cm ca Triu khin cho ng y
bc tc, ng y go ln vi mt ngi thn cn: Ht sc l v k lut!

Thin An Mn, 30 thng 5: sinh vin khai mc N thn Dn ch, mt bc tng cao mi mt.
i vi nhiu ngi hin gi kit sc th y l mt biu tng mi ca hy vng th nhng i
vi gii lnh o nh nc th y l mt s khiu khch ngay gia Bc Kinh. nh: GEO Epoche.
Bui sng. Cc nh khoa hc trong Vin Ci cch Kinh t l nhng ngi theo Triu. Khi h bit
c, rng ngi sp ng co m v hn cng nghe c, rng c mt chin dch ca qun i
ang e da , mt vi ngi trong s h tho mt Tuyn b su im, c dn trn tng nh.
Trong , h cnh bo trc tnh trng khn cp, m khng s dng chnh khi nim y.
162 Mao Trch ng

17 gi 00. Chm nht l by gi th cc tng thut v k hoch cho tnh trng khn cp ra n
Thin An Mn. Nhng ngi biu tnh si ng, khng nht tr.
18 gi 00. Cc lnh o sinh vin hp li. Hn 3000 ngi biu tnh tuyt thc ang nm trong lu,
mt vi ngi suy yu cho ti mc tnh mng b e da. a s nhng ngi lnh o ng h
chm dt biu tnh. Nhng mt nhm nh c mun tip tc, trong c Ng Nh Khai Hy.
Trong thi gian ny c bn t chc ln ca sinh vin. Tt c nhng ngi biu tnh kit sc,
con s nhng ngi gi trt t gim xung. Thi gian cho s knh ch. Ng Nh Khai Hy thng
hay bc ng, mt lnh t tit l vi mt nh bo M.
22 gi 00. Quan chc cao cp v s quan c gii chp bu ca ng thng bo, rng tnh trng
khn cp s c tuyn b ngay vo ngy 20 thng 5, lc 10 gi, v tin tc v vic ny r r ra
ngoi.
Vo ngy y, sinh vin biu tnh trong 116 thnh ph Trung Quc.

Mt vin ch huy ca cc lc lng qun i c gi n Bc Kinh khc t mnh lnh tn cng
nhng ngi biu tnh. Nhng phn ln s quan v binh lnh vn trung thnh, mc d ngi dn
gin d chi mng h l qun git ngi. nh: GEO Epoche.
TH BY, 20 THNG 5, 9 GI 40. Chnh ph thng bo qua loa trn Thin An Mn, rng tnh
trng khn cp s c tuyn b trong 20 pht ti y. Sinh vin gin d chun b cho mt cuc tn
cng bng hi cay.
10 gi 00. Lnh v tnh trng khn cp mang ch k ca L Bng. By gi, b cm trong tm qun
ngoi nhng vic khc l biu tnh, nh cng ca sinh vin, pht truyn n v c din vn cng
khai, thm vo l cm tn cng cc c quan ca ng, qun i, cnh st, i truyn thanh.
Qun lnh ca 22 s on vi xe tng v i bc ang trn ng tin vo th tng cng hn l
180.000 ngi. Qun lnh nhn mnh lnh ch c t v vi nhng phng tin khng gy cht
163 Mao Trch ng

ngi khi b tn cng bng gch hay bom xng, trc ht l vi gy gc. Mc ch: tranh th
lng tin ca ngi dn.
Cc sinh vin trong doanh tri ch huy cuc biu tnh tuyt thc phn pht mt t truyn n m
trong h yu cu chng li cuc tin qun ca qun i. Hn 270 chic xe but c y ra
ng t lm chng ngi vt, ti x thng x hi lp xe.
Ngay t khi cn cch xa Qung trng Thin An Mn, sinh vin v ngi dn chn cc on xe
ca qun i li bng cch ny. ti mt ni, mt chic xe ca cnh st b nhng ngi chi
mng nh th bao quanh cht cng cho ti mc cc nhn vin nh nc nh phi cam chu ngi
xung ng v khng lm g na c.
nhng ni khc, ngi dn thng ct lp xe vn ti. Ngi biu tnh leo ln mui xe, dng keo v
giy dn kn knh trc. Nhiu ngi h to nhng cu khu hiu, mt ngi n b cnh bo:
ng gy thng tch cho cc sinh vin! Nc mt chy mt vi ngi lnh.
Chiu ti. Hn 500.000 ngi biu tnh xut hin trn Thin An Mn. Qung trng Thin An Mn
vn cn thuc v sinh vin. Trong hi nc, mt trng trn chiu sng trn i hi ng Nhn
dn.
L Bng khng c c hi. Hoc l ng v nhng ngi khc cng khng ng vi L, nhng
y thun ty ch l phng on. Hoc l h nhn ra rng b nhim ng y l mt s khiu khch
qu ln. Nhm y cn cha thng nht c ngi k nhim vo ti hm , th nhng c du
hiu rng Giang Trch Dn l ngi c a chung, b th ca Thng Hi mt ngi c ng
li cng rn nh L Bng. (Vi ngy sau , ln bu qu tht l quyt nh chn Giang.)
Th hai, 22 thng 5, 3 gi 00. Hai gi lin, nhiu thng bo mu thun vi nhau c pht i m
qua loa phng thanh trn khu lu tri. u tin, c ai thng bo rng nhng ngi biu tnh hy
nn i v nh. Ri mt ging ni khc: khng, va ri y hon ton khng phi l sinh vin! Hy
n hp! Ri: cho ti chng no m nhng ngi biu tnh gi trt t, th qun i ha l s khng
n qung trng. Th ri: chng ta i v, chng ta chin thng!
R rng l cc cuc u tranh ginh phng hng tr nn gay gt hn gia nhng ngi mun
nhng b v nhng ngi khng tha hip. Hay nhng ngi n qu mun. Vo ngy y, c
khong 50.000 sinh vin t tp trn qung trng, phn ln h l t xa n.

164 Mao Trch ng

Ngi dn lin tc chn cc on xe li. C ngi khc, c ngi th van xin nhng ngi lnh
phn nhiu tr tui. Nhng chnh h cng cm thy cng thng v b e da bi m ng. nh:
GEO Epoche.
Th ba, 23 thng 5. Mt s quan bo co vi gii lnh o nh nc, hn 2500 ngi lnh chim
ng mi v tr quan trng c giao ph, trong c cng hng khng, nh ga chnh, s in
tn. Thnh vin qun i mt phn xm nhp vo thnh ph bng thng phc, c ngi i b,
nhng ngi khc i xe p, li nhng ngi khc c du trong xe ng lnh: nhng phn i
tin phong c nhim v m thm kim sot cc v tr quan trng.
Th nm, 25 thng 5. Dn biu Quc Hi thu thp ch k trong s cc ngh s hi hp khn cp
nhm bi nhim cng v th tng ca L Bng. 57 ngh s k tn. Mt v bo co li cho L.
Quan chc iu tra nhng ngi k tn, nhng bng cch no th khng c cp n.
Ch Nht, 28 thng 5. Th k v cng l ngi thn cn ca Triu T Dng b bt theo ch th ca
L Bng v lm l b mt quc gia, sau ny b kt n by nm t giam. Bn thn Triu by gi
b qun thc ti gia.
TH HAI, 29 THNG 5. Nhiu sinh vin kit sc. Trong nhng thnh ph khc, cc cuc biu
tnh cng gim xung.
Ging nh l phong tro t n mt im cht: nhiu sinh vin hoc l tin rng t nhiu h
t c mc tiu ca h qua cc tuyn ngn. Hoc l h khng bit h phi lm g.
22 gi 30. Sinh vin ca Hc vin Ngh thut Trung ng y N thn Dn ch ra Thin An
Mn: mt bc tng cao mi mt bng thch cao c to tc theo bc tng N thn T do
New York. N s c khai mc vo ngy hm sau bn cnh i k nim ca nhng ngi anh
hng. Bu khng kh cho ti nay a phn l bun thm trong gii sinh vin ti sng ln.
Na m. Ch cn khong 300 sinh vin cn li trn qung trng v tho lun v nhng bc i k
tip ca h. Quyt nh: chng ta li cho n 20 thng 6, k hp k tip ca Quc Hi trong i
hi ng Nhn dn.
Th su, ngy 2 thng 6, bui sng. Cc ng vin cao nin hp li vi L Bng. ng Tiu Bnh
ni: Ti ngh cho cc lc lng ca tnh trng khn cp bt u thc hin k hoch gii ta
qung trng vo ti nay v kt thc trong vng hai ngy.
Bui ti. Ca s nhc Pop sinh i Loan Hu c Kin trnh din trc hng chc ngn thnh gi
mt bui ca nhc on kt trn Thin An Mn.
165 Mao Trch ng


Trong m rng sng ngy 4 thng 6 lc lng an ninh cui cng cng bao vy Qung trng
Thin An Mn. Trn nhng con ng cnh , h bn vo m ng. n bn trng ngi biu
tnh cng nh ngi hiu k v c tr con na. nh: GEO Epoche.
22 gi 55. Cnh cu Mc T a, ni di ca i l Trng An, khong nm kilmt v pha Ty
ca Thin An Mn, mt chic xe Jeep ca lc lng Cnh st V trang chy vi vn tc cao cn
ln nhiu ngi i b trn va h. Cnh st phong ta ni xy ra tai nn, ch mt ngi b thng v
ba ngi sp cht vo mt bnh vin v dn ti x i. Hon cnh ca chuyn i cht ngi
khng c lm r ngi ta ni rng cnh st cho mt nhm phng vin truyn hnh mn
chic xe Jeep y.
Ch sau mt thi gian ngn, 500 n 600 ngi biu tnh gin d t hp li ni . Nhng
ngi nghi ng, v chic xe Jeep, vn cn ni xy ra tai nn, khng mang bng s. Mt ngi
gi to: Lnh mc thng phc ln vo y!
m ng xng qua ro cn ca cnh st, khm xt chic xe v li qun phc, bn thnh ph,
in thoi di ng ra. Tin n nhanh chng lan i qua thnh ph: qun i vo!
TH BY, 3 THNG 6, 0 GI 00. Mt mnh lnh c ban ra cho qun i, vn cn
ang ng cc vng ngoi , chun b tin vo cc v tr trung tm.
Nhim v gii ta Thin An Mn c giao trc ht l cho s on 112 v 113 cng nh s on
xe tng s 6 ca qun on 38, tng cng 10.800 ngi lnh cng nh 45 chic xe tng.
Vo khong 1 gi 00, cc sinh vin nhn c tin n, rng qun i ang tin vo. Qua loa phng
thanh, h loan bo thng tin y trn qung trng v ti nhiu trng i hc. Nhiu nhm ngi
nhanh chng t tp li ti cc ng t.
166 Mao Trch ng

Ngay trong m , mt vi xe but qun i b bao kn. Nhng ngi biu tnh vy quanh h, cho
ti khi h dng li; mt vi ngi nh nc bt vo xe, nhng ngi khc m thng lp xe. C lc
ngi i ng li v kh ra khi xe; qun nhn, nhng ngi b tch ra khi n v ca h, b nh
p.
5 gi 00. Loa pht thanh loan tin trn Thin An Mn: Chng ta chin thng! Ngay sau , nn
st c chuyn tay nhau, nhng ci m ngi ta git c t nhng ngi lnh.
Vo khong 15 gi. Quan chc cao cp hp vi L Bng. Mt ngi thn tn ca ng chuyn giao
thng ip ca ng y: Hy gii quyt vn cho ti ngy mai trc khi tri sng. Nhng ng y
nhn mnh: Khng c mu trn Thin An Mn! Khng ai c php cht trn qung
trng.
17 gi 00. Cc lnh o sinh vin cho phn pht v kh t v trn qung trng: ru, gy gc, dy
xch, tre c cht nhn u. Hn 1000 ngi biu tnh trn vo mt cng trng xy dng gn
v t trang b cho mnh bng gch ngi v st thp.
18 gi 00. Mt m ng ngi t tp dc theo i l Trng An, c nhiu ngi hiu k, thng
cng vi tr em v lan truyn i rng qun i tin vo.

Ngi biu tnh lm hng bnh xng ca nhng chic xe ti ang tin vo ri t chy chng. Chn
ang chy c qung ln xe tng. Nhng him khi cc on xe b ngn chn li bng nhng cch
y. nh: GEO Epoche
18 gi 30. Chnh quyn thnh ph Bc Kinh tuyn b trong mt Thng co c bit qua truyn
hnh, pht thanh v loa phng thanh: ng ra ng ph v n Thin An Mn. Tt c cc cng
nhn phi li ni lm vic v tt c cc cng dn phi trong nh bo v cho tnh mng ca
mnh.
19 gi 30. Tu in ngm vn cn chy v trong m ng , khng c ai ch n nhng ngi
n ng tr, lun i hai hay ba ngi vi nhau, mc o trng v qun xanh l cy v vi nhng ci
ba l ging h nhau, bc xung trm Tin Mn v i v hng qung trng: l nhng ngi
lnh mc thng phc, r rng l ang thm nhp vo cc ta nh quanh v tng cng cho
nhng i canh gc y.
167 Mao Trch ng

21 gi 00. Nhiu sinh vin v ngi dn tr v nh sau nhng li cnh bo ca hnh chnh thnh
ph, hay h ko n cc khu ph ngoi, chn qun lnh li y. i l Trng An vng v,
ch cn khong 1000 ngi biu tnh ng . Nhng vn cn vi chc ngn ngi chim Thin
An Mn.
22 gi 30: gn cu Mc T a, ni v gy cht ngi xy ra vo m hm trc, khong 10000
ngi chn mt on xe ti qun i li. Nhng chic xe ti dng li cch m ng 20 hay 30 mt.
Pht xt! Qun git ngi! ting h vang n nhng ngi lnh. Ri c gch v chai l bay
n.
Mt vi ngi lnh, b trng gch , khng cn km ch c na v bt thnh lnh bn vo m
ng.
Sau nhng pht sng u tin, vt t nhng cn nh quanh c nm qua ca s xung
nhm qun nhn. Tip , nhng ngi lnh bn vo cc ca s v gi to mt cu ni xut hin
trong thi ca cuc Cch mng Vn ha: Nu khng ai tn cng ti, ti khng tn cng ai; nhng
khi ngi ta tn cng ti, ti phi tn cng h.
Hong s, ting la ht, b chy, ting sng n. C t nht l mt trm ngi dn v sinh vin
ng xung t v nm y trong nhng vng mu, mt ch im ca an ninh bo co sau y. Ba
ngi dn sng trong cc cn h b trng n cht.
Vo khong 23 gi, cc chic xe ti tip tc chy i, li nhng ngi cht v sp cht, nhiu
ngi b lm bin dng mt cch ng s. pha sau h, ngi dn gin d y nhng chic xe
but ang chy ln cu Mc T a lm vt chng ngi, ngn chn cc lc lng tng cng
tip theo. Xc cht khng ton thy c mang vo bnh vin trn cc cnh ca c tho ra hay
trn nhng chic cng tm b khc.
CH NHT, 4 THNG 6, 1 GI 00. c trang b vi sng lin thanh AK47, qun lnh ng
thi xng vo qung trng t mi hng. H trn cc bc thang ca Vin bo tng Cch mng
Trung Quc pha ng, trc Thin An Mn pha Bc, trc i snh ng Nhn dn pha
Ty v ang tin n gn n Nh k nim Mao pha Nam. pha sau l xe ti v xe tng.
Thng tin qua loa ca qun i: qun lnh s cng quyt vi cuc ni dy phn cch mng. Sau
y, trong vng mt gi, hng chc ngn ngi ri b qung trng m khng h chng c li.
Khng ai ngn cn h: y chnh l mc tiu ca qun i, bt buc cng nhiu ngi nhanh chng
ri Thin Nam Mn cng tt.
168 Mao Trch ng


Vo sng sm ngy 4 thng 6 c th thy r l hng ngn ngi Bc Kinh b thng. H
c ch bng xe p n cc bnh vin v xe cu thng khng th chy qua c nhiu con
ng. nh: GEO Epoche.
Vo khong 2 gi. Khong mt chc ngi biu tnh cm can xng chy v pha Bc t nhng
chic xe ti ang li . Qun lnh bt gi h, r rng l khng cn phi nh nhau nhiu.
Vo khong 3 gi. Ca s nhc Pop Hu c Kin tr thnh mt nhn vt chnh trong nhng pht
sau . Qua loa pht thanh, Hu v mt vi sinh vin khc yu cu nhng ngi biu tnh gii tn.
Tt c cc vt c th s dng nh v kh cn phi c b li ti i tng nim cc anh hng.
3 gi 30. Hu c Kin v mt vi ngi lao trn mt chic xe n ch nhng ngi lnh trc
Vin bo tng Lch s Trung Quc. ng bn!, h gi to v xin mt s quan c php dn cc
sinh vin cn li i ra: v vn cn khong 3000 ngi nam n tr tui li ti i k nim cc anh
hng.
4 gi. Bt thnh lnh ti sm. n trn Thin An Mn b tt. Nhm ca Hu c Kin, vn cn
ng trc Vin bo tng, bt u hong ht. Ri mt s quan mang li li ha: c th gii ta trong
ha bnh!
Cc sinh vin i tng nim cc anh hng cng s hi trong khong khc, ri h dng chn, gy
v lu t ln mt m la mt Ty ca i tng nim v ht bi Quc t ca.
T pha Bc v pha Nam, qun lnh tin n i tng nim vi sng ln n. Nhng ngi
biu tnh khng nhn thy g nhiu trong bng ti. Ln xn, ri biu quyt bng ting gi: nhm
ngi ng tnh Rt i! r rng l to ting n nhiu hn nhng ngi mun li.
169 Mao Trch ng

4 gi 30. n ng li sng ln: by gi, cc sinh vin nhn thy mnh b qun lnh bao vy cht,
xe tng pha sau. Cc con qui vt bng thp y nghin nt nhng ci lu m h kin tr
trong lu n th. N thn dn ch m xung, gin loa phng thanh ca nhng ngi biu
tnh b nghin nt.
Nhm nh i tng nim ch cn cch vng trn ca nhng ngi cm sng t 20 n 30 mt.
5 gi. Phn ln cc sinh vin va ht, va mng chi nhng ngi lnh, thnh thong nh nc bt
vo ngi h, va i xuyn qua nhng chic xe tng n gc ng Nam ca qung trng v ri i
khi, b nhng ngi mc qun phc cm gy theo st.
5 gi 20. Tri sng. Khong 200 ngi biu tnh cui cng i tng nim by gi lui bc trc
mt hng xe tng v qun lnh khc, cho ti khi h b y ra khi qung trng.
5 gi 40. Qun lnh t hp trc Nh tng nim Mao, bn ch thin v ht to: Nu khng ai tn
cng ti, ti khng tn cng ai.
Thin An Mn c gii ta.

Xe tng thng tr thnh ph mi ngy lin, nh y trn Thin An Mn. Ri qun i rt i.
Nhng cn sc v cuc biu tnh vn cn t du n ln gii tinh hoa ca Trung Quc cho ti ngy
nay, gii m cng v th nn khng cho php c t do v chnh tr. nh: GEO Epoche.
CH VI TING SAU , tin n lan i qua thnh ph v cui cng l i khp th gii: v
nhng chic xe tng nghin nt nhng ngi ang ng, v nhng ngi lnh t xc cht bng
sng phun la.
170 Mao Trch ng

Tht s th ch c mt vi ngn ngi lnh y mt nhm nh sinh vin kit lc, b bt ng, ra
khi Qung trng Thin An Mn m khng git ngi .
Mc d nh bo Phng Ty tng thut t Bc Kinh nhiu tun, trong nhng gi khc quyt
nh th li khng c ai trong s h c mt trn qung trng. Chnh ngi dn ca thnh ph cng
c thng tin tng i khng c tt, v nhiu ngi biu tnh cn li vo lc cui l xut
pht t cc tnh.
Thiu vng nhn chng l mt trong hai l do cho vic hnh thnh huyn thoi en ti v Cuc
thm st trn Qung trng Thin An Mn. L do cn li l bo lc, ci chc chn l hin din:
trc ht l trn chic cu Mc T a, ni mt v thm st tht s xy ra.
V trong nhng gi sau . V by gi trn nhiu ng ph quan trng c qun lnh i tun cng
thng, xuyn ph ro cn, canh gi cc a im v khng ai ra lnh cho h trnh dng bo lc.
Nh trn ng Liubukou, nhng ngi lnh ca Qun i Nhn dn li xe tng xng vo ngi
biu tnh vo lc khong 6 gi v bn vo m ng: mi mt ngi cht. Trn ng Nanheyan,
vo lc ban u, ngi dn ch diu qun lnh. Khi nhng ngi ny gi sng ln nhm th h b
chy: lot n git cht bn ngi ang thoi lui.
khu ph Jinsong, xe tng i theo hng vo ni thnh; trn mi chic xe c ba ngi lnh ngi,
nhn ra nhng hng khc nhau. Ngay khi c ai gi to l h bn; mt ngi cht.
vi ni, ngi dn quyt lit chng li: ti ro cn cu Mt T a, nhng ngi biu tnh
t chy t nht l hai chic xe tng v nhiu chic xe ti.
ni khc, xc cht ca mt ngi lnh b treo trn mt chic xe but b chy, cnh c mnh
giy: Ngi lnh ny phi chu trch nhim cho vic git bn mng ngi.
Trong nh sng ban mai, khi bay lng l trn thnh ph, khong 500 chic xe ti chy ri ca
qun i nm trn ng ph. Gia nhng ng nt en kt y: rc, gch , xe p b nghin
nt du vt ca nhng trn nh d di v hong s chy trn.
Ngi b thng v ngi cht c ch trn nhng chic xe ba bnh i xuyn qua s hn lon .
Cng thng, ting la ht, thng l s bun nn su thm. Trong khi c nhng sinh vin no vn
cn xy ro cn th nhng ngi khc trn vo trong vng b mt. Khng ai bit tht s xy ra
iu g.
Bui ti. Xung t ti mt vi ro cn, trc ht l ti nhng con ng chnh, nhng ni cn
phi chn xe qun i li.
Trong 181 thnh ph, ngoi nhng ni khc l trong tt c cc tnh l v thnh ph ln nh Thng
Hi, s phn khng ca sinh vin v cng nhn leo thang trong ngy ny v nhng ngy sau .
171 Mao Trch ng


Ngi cht trn nhng chic xe p b nghin bp, cch Thin An Mn khng xa, r rng l b xe
qun i cn ln. nh: GEO Epoche
Th hai, 5 thng 6. Mt s yn lng y s e da nng ln i l Trng An. Thin An Mn b
phong ta. Trong nhiu khu ph ngoi trung tm c nhng hng di ngi ng trc cc ca
hiu v ngi dn lo s i mua d tr.
Lin tc c n v qun i chy qua i l Trng An. Nhng chic xe tng T69 nng ti mc
chng lm lm nha ng.
Mt ln, khong mt pht xe chy trc li vo Qung trng Thin An Mn, c mt ngi n
ng tr tui mc o trng v qun sm mu bc xung i l Trng An, tay cm nhng ti mua
sm.
Anh y ng trc mt on hn chc chic xe tng v chn chng li. Anh y tnh c c quay
phim t trong mt cn nh. Chic xe xch st u tin ca on xe quay sang phi anh y cng
th; chic xe tng quay sang tri, ngi n ng khng s cht cng th.
Ri anh y cn leo ln chic xe tng, ni vi nhng ngi lnh bn trong. Sau khong mt pht,
anh y li leo xung, vn cn cm nhng ci ti nha trong tay. Ngi b hnh li anh y i vo
ni an ton ca s v danh.
Cho ti hm nay vn khng bit danh tnh ca ngi n ng ny: c th y l mt sinh vin 19
tui c tn l Vng Duy Lm, c th l mt ngi con ca mt cng nhn, c th l mt ngi n
t nng thn anh y khng bao gi xut hin na.
Bc nh y tr thnh thn tng ca cuc ni dy: mt ngi dn chng li lc lng hng hu
ca qun i, ch c trang b bng lng dng cm ca mnh.
172 Mao Trch ng

Nhng c phn c quay phim tip theo sau , rt t c bit ti ca mu chuyn ny cng
tng trng cho ci ngy : nhng chic xe tng, b con ngi v danh chn li trong vi
khong khc, sau tip tc ln i v hng Thin An Mn m khng b cn tr.
Th ba, 6 thng 6. Vn cn c ting sng lc c trong thnh ph. Tin n v nhng ci c cho l
cc trn nh nhau gia qun on 27 v qun on 38. Hy vng hoang di, rng qun on tt,
tc l qun on 38 ng gn Bc Kinh, s chng li qun on xu, qun on 27 tin vo vi
lnh ch yu t Mng C. Tht s th hon ton khng h c iu xy ra.
Cc cuc biu tnh b p tan. Cuc u tranh v quyn lc ng ng phn thng nghin v pha
ca ng, ca nhng ngi n ng gi quanh ng Tiu Bnh.

Biu tng ca cuc ni dy. nh: GEO Epoche
Nhng vi ci gi no?
c hn 2000 ngi cht, cc nh quan st t Phng Ty c on sau nhng ngy , nhng
ngi biu tnh cn ni ti 7000 ngi. Tht s th tng kt cng l ng s ri, nhng khng
ng s nh ngi ta tng.
Chnh quyn thnh ph Bc Kinh sau ny s tng thut trong ni b v 23 ngi lnh cht cng
nh 5000 ngi b thng, v 218 thng dn cht, trong c 36 sinh vin, cng nh 2000 ngi
dn b thng. Nn nhn ln tui nht l mt n cng nhn v hu, nn nhn nh tui nht l
mt a b chn tui.
C th l cc con s ny qu thp. Nhng c nhiu kh nng l phi m ngi cht trong s trm
nhiu hn l trong s ngn.
ng v nhng ngi lnh o ng khc hp li ln u tin vo ngy ny sau chin dch ca
qun i. Chng ta khng c s la chn no khc, ngi b gi bo cha trc cc ng ch
chp bu.
173 Mao Trch ng

L Bng ni rng tt c cc lnh t sinh vin u trn vo vng b mt: Vng an ln trn,
tn du cn Ng Nh Khai Hy tht ui li. Tht s th Ng Nh Khai Hy s ra c nc ngoi,
ni anh y vn cn sng cho ti ngy hm nay.
ng yu cu trng tr mt m ngi tham vng, tc l nhng ngi lnh o. Nhng chng ta
nn tha th cho cc sinh vin v nhng ngi k tn vo t thnh cu. Phn ln sinh vin v th
m cng khng phi chu s trng pht no.
Nhng cc lnh t ca h, nu nh khng th b trn, u phi hng chu cn thnh n ca ng:
nh Vng an chng bao lu sau b bt v ngi t mt phn ln ca thp nin tip theo
sau , cho ti khi anh y cui cng b trc xut qua M.
Th t, 14 thng 6. Xe tng ri Thin An Mn, qun lnh dn ro km gai trn cc con ng dn
ti . Cm Thnh li c m ca, nhng nhm du khch u tin n.
NHNG TUN L gy chn ng Trung Quc bt u nh mt phong tro u tranh cho
nhng iu kin hc tp tt hn, cho nhng ci cch chnh tr n ha, chng tham nhng v kinh t
c quyn. Nhiu ngi dn Bc Kinh v trong cc thnh ph quan trng khc ng h cc sinh
vin. Trung Quc, cn bo phn i ny bao gm gn 100 triu ngi.

Vo ngy hm sau , xe ti v xe tng chy ri vn cn nm trn i l Trng An. nh: GEO
Epoche
Nhng tuy vy, cc hot ng u khng c k hoch t trc, khng c t chc vo lc ban u,
khng c lnh t c sc thu ht ni bt. V vy, tuy phong tro ny li ko mt con s khng l
ca ngi dn bc ra ng ph nh t , ni mt cch hnh tng, th li chng i u tip
na.
174 Mao Trch ng

Cc sinh vin lay ng mt gii lnh o ng cng nhc gi nua, chia r trong ni b, b chn
thng bi cuc Cch mng Vn ha, dn u bi con ngi gi nua ng Tiu Bnh. ng b gi
ny v nhng ngi thuc phe cng rn quanh th tng L Bng cui cng dng bo lc p
buc phong tro chm dt, ci qua nh cao ca n.
Thng 6 nm 1989 mang li hng trm ngi cht v hng ngn ngi b thng. Tip theo sau
c t nht l 27 v x t nhng ngi i lp cn ni n 500 cng nh hn 4000 v bt
giam. Sp ng Triu T Dng mt chc, nhiu quan chc b trng pht.
Hin gi, m ca Thin An Mn b xua ui i. Cc th h sinh vin tip theo sau quay lng
li i vi chnh tr, tm thnh tu ca mnh trong cuc sng kinh t ang lao nhanh i nhiu hn.
Thn nhn ca nhng ngi cht trong nm 1989 cho ti ngy hm nay l nhng ngi nhng
chm b ng ra ca x hi; b gim st bi an ninh quc gia. Hi tng hn sng ng nht v
thng 6 nm 1989, ma mai cay ng ca lch s, li ang chy bp bng trong gii lnh o ng
ni mi mt quan chc u phn ng mt cch hong s trc du hiu nh nht ca s chng i
v mt chnh tr.
ng Tiu Bnh cho ti khi qua i nm 1997 khng bao gi hi hn v dng bo lc. Ngay khi
L Bng ni vi ng y v nhng trng pht (tht s l ko di hon ton khng lu) m cc
nc Phng Ty e da sau v thm st, ngi b gi khinh thng tr li: Cn bo nh
y s khng thi bay c chng ta u.
Vi m ca Thin An Mn ch khng phi vi ci cht ca ng y vo nm 1976 k nguyn
ca Mao Trch ng cng chm dt. Vin i Ch tch trong na u ca cuc i mnh u
tranh nh l mt nh cch mng cho mt vin tng v thc hin n trong na sau nh l mt
chnh tr gia: vin tng ca mt Trung Quc hng mnh, thng nht v cng sn.
Nc Trung Quc hin i ny c mt thi gian di ng trn ba ct tr:
Ca t tng h, ci l t tng Mao Trch ng c ngha nh mt hnh thc c bit
ca Ch ngha Cng sn. T tng h ny bin h cho tt c cc hnh ng ca chnh sch
i ni, i ngoi, vn ha, lut php v kinh t. N hp thc ha cc ci cch v nhng
bin php bt buc m lm bin i mt cch mnh m cuc sng ca hng trm triu
ngi;
Ca CS nh l ng quc gia. N l gii tinh hoa v t chc c quyn ca Trung Quc,
ng chnh tr c ng vin nhiu nht ca th gii, mt l o to cn b v t chc thng
tr m quan chc ca n cm quyn vo cho ti trong nhng phng th nghim ca gii khoa
hc gia v lnh o c nhng lng mc ho lnh. ng ny c t chc cht ch v c
knh trng nh l ngi chin thng nhng cuc chin tranh tn ph trn t Trung Quc
trong na u ca th k 20.
Ca qun i nh l s bo m qun s cho thc h v cho ng ca n. Lc lng c
sc mnh u tin trong lch s Trung Quc, chin thng cc warlord, nc Nht, theo s
thng hiu ca mnh cn thng c Hoa K Triu Tin na. Mt qun i m trong nc
cng ph din mt sc mnh tn bo cng nh hiu qu, nh khi h chm dt nhng thi
qu ca cuc Cch mng Vn ha.
175 Mao Trch ng


Mt ngi biu tnh b thng ph trng chic nn git c. Cng c c 23 ngi lnh cht
trong ci m ca bo lc y. nh: GEO Epoche
Khi Mao cht nm 1976, ba ct tr y vn cn ng vng mc d ng b suy yu qua cc
ln thanh trng ca cuc Cch mng Vn ha.
Tuy vy, trong nhng nm sau , ng Tiu Bnh mc cho tt c nhng li ca ngi ri b
hu nh hon ton t tng h ca Mao Trch ng. ng thay tng mt cuc cch mng lin
tc ca ng y bng mt th nghim ca Ch ngha T bn c ci tri trong mt quc gia c
xem l x hi ch ngha. Qua , li ha hn lm giu ca ng chnh l iu tri ngc li vi l
tng ca Mao.
Nhng cn thnh n ca cc sinh vin nm 1989 cng cho thy rng c ct tr th hai cng sp
: CS.
Tuy ng vn tip tc tn ti, nhng tham nhng trn lan cp i danh ting ca n. Ti nhng
cuc biu tnh trn Thin An Mn, n b ch diu, c quyn ca n b e da v cui cng t
n chng t n khng c kh nng i u vi s thch thc ca hng triu ngi: n t lit
cho ti tn chp bu.
Ch ct tr th ba ca nh nc Mao l vn cn ng vng, n mt mnh quyt nh s phn ca
nhng ngi biu tnh: qun i vn tip tc hot ng theo mun ca nhng ngi to ra n, n
p tan cuc ni dy chng li ch v n lp nn trt t ca tri lnh, ni c s yn tnh nhng
khng c t do.
T NGY 4 THNG 6 NM 1989, Trung Quc ca Mao mc d vy khng cn tn ti na: ch
cn vi ngi tin vo t tng h ca ng y, trong con mt ca nhiu ngi Trung Quc, ng ca
176 Mao Trch ng

ng y thiu chnh danh, n b giam gi trong nhng h thng cp bc chng cht v tham nhng
khng th no tit tr c na.
T mt t nc cng sn khng l tr thnh mt kt hp dng nh nghch l ca nh nc
qun i v nh nc kinh t ci m. Chnh quyn k kt mt ci ging nh hp ng trao i
vi ngi dn ca h: chng ti a cho cc anh tng trng kinh t v phn vinh, b vo y cc
anh t b gy nh hng n chnh tr.
iu y khng bt buc phi l xu.
V vt cht, chc chn l s ng ngi Trung Quc cha tng bao gi c c tt nh ngy hm
nay. C s t do ca h khi so vi mt thn dn tht bm ca triu Thanh hay vi mt ngi nng
dn cng sn nm 1950 th tht l tuyt vi. Thm vo , trong vng mt th k, Trung Quc
vn ln t mt cu trc ta nh thuc a, b lm nhc, tr thnh mt cng quc t tin.
Nhng cng r rng l nn kinh t qu nng vi nhng bt cng x hi su sc ca n cng nh s
t do chnh tr cho ti ngy nay vn b khc t c th s khin cho Trung Quc tr nn bt n nh
ch qua mt m: nh vng quc nh Thanh vo khong nm 1910.
V hp ng trao i ca ng Tiu Bnh ch c hiu lc cho ti chng no m nn kinh t vn tng
trng nhanh chng. Nu nh s thnh vng hay nim hy vng c n gim xung, th s trung
thnh ca thn dn i vi nh nc cai tr s tan chy ra.
Ri rt nhanh chng s c rt nhiu ngi Trung Quc lng nghe nhng ngi bt ng chnh kin
nh nh vn Lu Hiu Ba ang b giam gi, ngi nhn Gii Nobel Ha bnh nm 2010.
V v vy m t 1989, chnh nhng ngi tha k Mao lo s ci ngy y, ngy m c mt nh
cch mng c sc li cun s khi dy c l li u y trong mt ci lng no y u y
trong Trung Quc.
Bt u mt cuc Trng Chinh mi.
Cay RadeMacher
Phan Ba dch
Gii thiu ti liu: Andrew J. Nathan, Perry Link, The Tiananmen Papers: b su tp s
cc ti liu Trung Quc c mt ngi nc danh mang ln ra khi Bc Kinh, c nhiu thng
tin v hp dn.