Ôn thi Cơ sở tài nguyên nước

Vòng tuần hoàn nước

— Nước ở biển và đại dương sau khi hấp thụ bức xạ ASMT trở thành hơi và đi vào bầu
khí quyển. Càng lên cao hơi nước trở nên càng lạnh. Khi hơi nước lạnh xuống điểm
sương, nó bắt đầu ngưng tụ tạo thành mây.
— Mây được gió thổi vào đất liền, gặp các hạt nhân ngưng kết hơi nước kết lại tạo thành
hạt. Hạt nước trở nên nặng và rơi xuống nhờ trọng lực tạo thành mưa.
— Mưa ở giai đoạn đầu chưa sinh ra dòng chảy mà bị tổn thất do: bị cây cối chặn lại
(phần bị chặn này sẽ nhanh chóng bốc hơi, trở lại bầu khí quyển), thấm vào đất, điền vào
những chỗ trũng trên lưu vực. Cường độ mưa trong giai đoạn này nhỏ hơn cường độ thấm
tiềm năng của đất.
— Khi cường độ mưa lớn hơn cường độ thấm tiềm năng, hiện tượng chảy tràn trên sườn
dốc xuất hiện. Nước mưa chảy thành từng lớp trên mặt sườn dốc của lưu vực. Trong quá
trình chảy tràn, nước không ngừng bị tổn thất vì ngấm và bốc hơi. Độ dày, độ mạnh, độ
duy trì của hiện tượng chảy tràn chủ yếu do tương quant so sánh giữa cường độ mưa và
cường độ thấm quyết định.
— Nước mưa thấm xuống đất được phân ra thành các thành phần sau:
 Một phần bị giữ lại ở tầng đất không bão hòa rồi dần dần bốc hơi qua đất hoặc
qua thực vật.
 Tạo thành dòng sát mặt và chảy vào hệ thống sông ngay trong thời gian đang có
mưa và lũ. Dòng chảy sát mặt sau khi xuất lộ, tập trung vào hệ thống sông và tham gia
vào sự hình thành lũ.
 Một phần nước ngấm sâu xuống tầng bão hòa nước, làm cho mực nước ngầm
dâng cao. Nước ngầm qua một thời gian dài dần dần thấm ngang qua các lớp đất chuyển
động đến sông hình thành dòng chảy ngầm. Đây là thành phần chủ yếu của dòng chảy bổ
sung cho hệ thống sông trong thời gian mùa kiệt.
— Dòng chảy tràn, dòng sát mặt và dòng ngầm sau khi tập trung vào hệ thống sông ngòi
sẽ đổ ra biển, khép kín và lặp lại chu trình nước.

Tài liệu tham khảo:

1. Khí quyển và hải dương, NXB Trẻ, Nguyễn Đăng Khoa dịch.
2. Giáo trình thủy văn công trình (mục 2.5 DÒNG CHẢY SÔNG NGÒI), Hà Văn
Khối chủ biên.
08KMT Nhóm 8