Hướng Dẫn ôn Thi Môn Kinh Tế Chính Trị Mac-Lenin

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN
HNG DN N THI
MN
KINH T CHNH TR
MAC - LNIN
http://ebooks.vdcmedia.com
PTS. NGUYN VN HAO
TRUNG TM BI DNG CAN B GIANG DAY

lY LUN MAC - LNIN VA T TNG H CH MINH
HNG DN N THI
MN
KINH T CHNH TR
MAC - LNIN
(Tai ban co sa cha, b sung)
NHA XUT BAN AI HOC QUC GIA HA NI

NM 2000
TP TH TAC GIA
PTS. NGUYN VN HAO (CHU BIN)

NGUYN VN BCH
NGUYN MU VN
NGUYN TRONG LM
GS. VU HU NGOAN
PTS. NGUYN VN HAO
MUC LUC
LI NHA XUT BAN .............................................................................................................................. 7

1 KINH T CHNH TR HOC RA I VA PHAT TRIN NH TH NAO? TRNH BAY I TNG
VA PHNG PHAP NGHIN CU CUA KINH T CHNH TR MAC - L NIN. ................................. 8
2. PHN TCH VAI TRO CUA NN SAN XUT XA HI VA CAC YU T C BAN CUA NO. ..........12
3. TAI SAN XUT LA G? PHN TCH NI DUNG, HNH THC CUA TAI SAN XUT XA HI VA
CAC PHAM TRU C BAN CUA NO. ..........................................................................................................15
4. TH NAO LA TNG TRNG KINH T VA HIU QUA KINH T? HIU QUA KINH T XET V
MT KINH T - KY THUT VA KINH T - XA HI? .............................................................................17
5. SAN XUT HANG HOA LA G? NO RA I VA PHAT TRIN NH TH NAO? NO CO U VIT
G SO VI KINH T T NHIN? ..............................................................................................................20
6. HANG HOA LA G? PHN TCH CAC THUC TNH CUA HANG HOA VA LNG GIA TR CUA
HANG HOA?.................................................................................................................................................22
7. TIN T XUT HIN NH TH NAO TRONG LCH S PHAT TRIN CUA SAN XUT VA TRAO
I HANG HOA? BAN CHT VA CHC NNG CUA TIN T? ...........................................................25
8. C S KHACH QUAN VA NHNG TAC DUNG CUA QUY LUT GIA TR TRONG NN SAN
XUT HANG HOA.......................................................................................................................................29
9. TH TRNG LA G? VAI TRO CUA NO TRONG NN SAN XUT HANG HOA. QUY LUT
CUNG - CU VA TAC NG CUA NO TRN TH TRNG NH TH NAO?....................................30
10. S CHUYN HOA TIN T THANH T BAN ..................................................................................33
11. TH NAO LA T BAN BT BIN VA T BAN KHA BIN? VIC PHN CHIA T BAN THANH
HAI B PHN NH VY CO Y NGHA G? TH NAO LA TY SUT GIA TR THNG D?..............35
12. TH NAO LA GIA TR THNG D? GIA TR THNG D TUYT I, GIA TR THNG D
TNG I VA GIA TR THNG D SIU NGACH? V SAO NOI SAN XUT GIA TR THNG D
LA QUY LUT KINH T C BAN CUA CHU NGHA T BAN?............................................................37
13. TCH LUY T BAN LA G? NHNG NHN T NAO ANH HNG N QUY M TCH LUY T
BAN? TH NAO LA TCH TU, TP TRUNG VA CU TAO HU C CUA T BAN? ..........................40
14. TH NAO LA TUN HOAN VA CHU CHUYN CUA T BAN? NHNG NHN T NAO LAM
TNG TC CHU CHUYN T BAN? Y NGHA THC TIN CUA VIC NGHIN CU VN
NAY? .............................................................................................................................................................43
15. TH NAO LA LI NHUN VA TY SUT LI NHUN? CHUNG CO QUAN H G VI GIA TR
THNG D VA TY SUT GIA TR THNG D? .....................................................................................45
16. T BAN THNG NGHIP VA T BAN CHO VAY C HNH THANH NH TH NAO? BAN
CHT CUA LI NHUN THNG NGHIP VA LI TC LA G? .......................................................47
17. CAC HNH THC A T CHU YU VA BAN CHT CUA A T T BAN CHU NGHA (R) LA
G? Y NGHA CUA VIC NGHIN CU A T I VI VIC GIAI QUYT CAC VN RUNG
T? .............................................................................................................................................................49
18. TH NAO LA CNG TY C PHN VA TH TRNG CHNG KHOAN? VAI TRO CUA CHUNG
TRONG NN KINH T HANG HOA?........................................................................................................51
19. V SAO CO S CHUYN BIN T CHU NGHA T BAN T DO CANH TRANH SANG CHU
NGHA T BAN C QUYN? CAC HNH THC CHU YU VA BAN CHT KINH T CUA CHU
NGHA T BAN C QUYN LA G? ......................................................................................................52
20. NGUYN NHN CUA S CHUYN BIN CHU NGHA T BAN THANH CHU NGHA T BAN
C QUYN NHA NC? C TRNG, NHNG HNH THC BIU HIN VA C CH IU
TIT NN KINH T CUA CHU NGHA T BAN C QUYN NHA NC? .....................................54
21. CHNG MINH RNG TIN LN CHU NGHA XA HI LA QUA TRNH PHAT TRIN LCH S
T NHIN....................................................................................................................................................57
22. TNH TT YU KHACH QUAN VA THC CHT CUA THI KY QUA LN CHU NGHA XA
HI? ..............................................................................................................................................................59
23. QUA LN CHU NGHA XA HI BO QUA CH T BAN CHU NGHA VA CHNG
NG U TIN CUA THI KY QUA NC TA. ....................................................................62
24. TNH TT YU KHACH QUAN, C IM VA XU HNG VN NG C BAN CUA NN
KINH T HANG HOA TRONG THI KY QUA NC TA?...........................................................65
25. NHNG IU KIN, PHNG HNG VA NHNG GIAI PHAP MU CHT PHAT TRIN
KINH T HANG HOA NC TA T NAY N NM 2000. ...............................................................69
PTS. NGUYN VN HAO
26. S CN THIT KHACH QUAN VA LI CH CUA S TN TAI NN KINH T CO NHIU

THANH PHN? C IM CUA CAC THANH PHN KINH T? ........................................................71
27. TH NAO LA XA HI HOA NN SAN XUT TRN THC T? C IM VA NI DUNG XA
HI HOA NN SAN XUT TRONG THI KY QUA D? ........................................................................74
28. C S VT CHT - KY THUT CUA CHU NGHA XA HI LA G? ...............................................76
29. NI DUNG CHU YU CUA CNG NGHIP HOA, HIN AI HOA NC TA LA G? NO
C BIU HIN CHNG NG U CUA THI KY QUA NH TH NAO? NHNG
IU KIN CN THIT CNG NGHIP HOA, HIN AI HOA LA G? .......................................77
30. LI CH KINH T LA G? VAI TRO VA MI QUAN H GIA LI CH CA NHN VI LI CH
TP TH VA LI CH XA HI...................................................................................................................80
31. NHNG NGUYN TC PHN PHI VA CAC HNH THC THU NHP CHU YU TRONG
THI KY QUA . ......................................................................................................................................82
32. C CH KINH T LA G? CAC B PHN CU THANH CUA NO? TH NAO LA C CH TH
TRNG CO S QUAN LY CUA NHA NC?........................................................................................85
33. VAI TRO VA CHC NNG KINH T CUA NHA NC?..................................................................87
34. C IM VA NI DUNG CUA K HOACH HOA NC TA TRONG THI KY QUA ?
PHNG HNG I MI CHU YU TRONG K HOACH HOA? .....................................................90
35. TH NAO LA HACH TOAN KINH T? TAC DUNG VA NHNG NGUYN TC C BAN CUA
HACH TOAN KINH T? .............................................................................................................................92
LI NHA XUT BAN
phuc vu vic giang day va hoc tp cac b mn Ly lun chnh tr

Mac Lnin trong h thng trng ai hoc, cao ng va trung hoc
chuyn nghip, nha xut ban ai hoc quc gia Ha Ni tai ban, co sa
cha va b sung cun Hng dn n thi mn Kinh t chnh tr Mac Lnin.
Sach do Trung tm bi dng can b giang day ly lun Mac Lnin va t tng H Ch Minh, Nha xut ban T tng - Vn hoa
trc y t chc bin soan va Nha xut ban Chnh tr quc gia tai
ban.
Sach c trnh bay di dang hoi - ap vi ni dung am bao
tnh h thng, co trong im, sat yu cu cua chng trnh b mn
Kinh t chnh tr Mac - Lnin. Theo tinh thn i mi cua ai hi
ln th VII va ln th VIII cua ang Cng san Vit Nam.
y la cng trnh cua tp th tac gia gm: PTS. Nguyn Vn
Hao (chu bin), Nguyn Vn Bch, Nguyn Mu Vn, Nguyn
Trong Lm, giao s Vu Hu Ngoan.
Chung ti rt mong nhn c y kin ph bnh cua ban oc
nng cao cht lng sach.
Thang 3 nm 2000
NHA XUT BAN AI HOC QUC GIA HA NI
PTS. NGUYN VN HAO
1 Kinh t chnh tr hoc ra i va phat trin nh th nao? Trnh

bay i tng va phng phap nghin cu cua kinh t chnh tr Mac
- L nin.
1. Kinh t chnh tr la khoa hoc nghin cu mi quan h gia
ngi vi ngi trong qua trnh san xut, phn phi, trao i va
tiu dung cua cai vt cht va cac quy lut chi phi chung cac giai
oan phat trin khac nhau cua xa hi.
Nhng t tng kinh t cua loai ngi a xut hin rt sm.
Nhng vi t cach la mt khoa hoc c lp, kinh t chnh tr ra i
mun hn; no xut hin vao thi ky hnh thanh phng thc san
xut t ban chu ngha, hnh thanh th trng dn tc va biu hin
li ch cua giai cp t san ang ln.
Kinh t chnh tr co nhiu h thng ly lun, quan im, co nhiu
trng phai, trao lu khac nhau.
- Chu ngha trong thng la trng phai hnh thanh u tin
cua kinh t chnh tr. No xut hin vao u th ky XVI chu u thi ky chu ngha t ban mi phat sinh, vi ai biu in hnh la
T.Men, nha kinh t hoc ngi Anh. Goi la chu ngha trong thng
v ngi theo hoc thuyt nay coi ngun gc cua cai xa hi khng
phai do san xut ma do bun ban tao ra vach co lao ng trong
thng nghip, trc ht la trong ngoai thng, mi co kha nng
tch luy cua cai. Ngi theo chu ngha trong thng coi vang bac la
tiu biu cho s giau co cua t nc va lam giau cho quc gia,
chung quy la s tch luy nhiu tin. Ho chu trng cn phai s
dung quyn lc nha nc phat trin kinh t ngoai thng.
- Chu ngha trong nng la mt trng phai c bit xut hin
Phap vao gia th ky XVIII. Cac ai biu xut sc cua trng phai
nay la Ph.Kn, Tuycg.
Chu ngha trong nng coi nng nghip la nganh duy nht tao ra
gia tr thng d (ho goi la san phm thng d) va ch co lao ng
nng nghip mi la lao ng san xut. Ngi theo chu ngha trong
nng ph phan chu ngha trong thng, ho chng minh thng
nghip khng sinh ra cua cai, goi tin la cua cai khng sinh li.
Cng lao to ln cua nhng ngi theo chu ngha trong nng la ln
u tin, ho chuyn vic nghin cu ngun gc gia tr thng d t
lnh vc lu thng sang lnh vc san xut. Ho la nhng ngi u
tin phn bit t ban c nh va t ban lu ng, bit t vn bu
p cac yu t cua t ban c nh. Trc Mac, ho cung la ngi u
tin, duy nht a ra c s tai san xut va lu thng tng san
phm xa hi, biu hin tp trung trong "biu kinh t" cua Kh.Kn.
- Kinh t - chnh tr t san c in la kinh t chnh tr tin b
nht, khoa hoc nht trc C.Mac. No xut hin vao thi ky chu
ngha t ban ang phat trin, cac mu thun cua xa hi t san con
cha gay gt, li ch cua giai cp t san ang phu hp vi s phat
trin lch s. Cac ai biu xut sc cua kinh t chnh tr t san c
in la U.Petty, Ph.Kn, A.Xmt, .Ricac.
Kinh t - chnh tr t san c in a co nhng cng hin quan
trong cho khoa hoc kinh t. No a giai quyt hoc t c s giai
quyt nhiu vn quan trong cua ly lun kinh t, c bit la v
hoc thuyt gia tr lao ng, ly lun v li nhun, li tc, a t,
tin t, v tai san xut t ban xa hi v.v.. Mt trong nhng nhc
im ln cua kinh t - chnh tr t san c in la phi lch s khi
nghin cu cac hin tng kinh t va thng ch phn tch mt
lng ch t chu y mt cht cua chung.
Nhng t tng, ly lun khoa hoc cua kinh t - chnh tr t san
c in c Mac k tha, phat trin khi xy dng h thng khoa
hoc kinh t - chnh tr cua mnh.
- Kinh t - chnh tr Mac - Lnin do C.Mac va Ph.ngghen sang
lp va c Lnin phat trin trong iu kin lch s mi. No biu
hin li ch cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng, phu hp
PTS. NGUYN VN HAO
10
vi s phat trin cua lc lng san xut xa hi va xu hng phat

trin cua xa hi loai ngi.
Trn c s tip thu co chon loc, k tha co ph phan cac nhn t
khoa hoc cua kinh t - chnh tr t san c in, C.Mac va
Ph.ngghen a a kinh t - chnh tr ti nh cao khoa hoc, a
giai quyt mt cach trit va khoa hoc nht ly lun gia tr sc lao
ng - hon a th vang cua cac hoc thuyt kinh t. Thanh tu v ai
nht cua kinh t - chnh tr do Mac va ngghen sang lp va vic
phat hin gia tr thng d va giai quyt hoan chnh hoc thuyt gia
tr thng d.
Trong iu kin lch s mi, Lnin a phat trin sang tao ly
lun kinh t macxt, soan thao hoc thuyt v chu ngha t ban c
quyn, phat hin ban cht, cac c im chu yu va a v lch s
cua no. Da trn nhng t tng cua Mac va ngghen, Lnin a
xy dng c s kinh t - chnh tr xa hi chu ngha, c bit la v
thi ky qua ln chu ngha xa hi ma biu hin tp trung
Chnh sach kinh t mi (NEP).
Kinh t - chnh tr Mac - Lnin lun chng trn c s khoa hoc
tnh cht lch s cua phng thc san xut t ban chu ngha, tnh
tt yu phai thay th no bng phng thc san xut tin b hn,
cao hn - phng thc san xut cng san chu ngha ma giai oan
thp la chu ngha xa hi.
- Kinh t - chnh tr t san tm thng xut hin trong iu kin
mu thun cua xa hi t san a tr thanh gay gt, cuc u tranh
cua giai cp cng nhn chng lai giai cp t san ngay cang quyt lit.
Mt khac, vic xut hin va ph bin cua kinh t - chnh tr macxt a
trang b vu kh ly lun cho giai cp cng nhn, lam cho cuc u
tranh cua ho ngay cang co hiu qua. Kinh t - chnh tr t san tm
thng xut hin nhm tm cach xoa du, anh lac hng cuc u
tranh cua giai cpcng nhn, chng lai ly lun kinh t macxt, bao v
li ch cua giai cp t san.
11
Goi la kinh t - chnh tr t san tm thng v nhn chung la phi

khoa hoc; no giai thch xuyn tac, gia danh khoa hoc nhm bin h
cho chu ngha t ban bao v s thng tr cua giai cp t san. Cac
ai biu tiu biu cua kinh t - chnh tr t san tm thng la T.R.
Mantuyt, G.B. Xay...
2. Mi khoa hoc co i tng nghin cu ring va thng co
phng phap nghin cu ring. Kinh t - chnh tr thuc khoa hoc
xa hi, no nghin cu mi quan h gia ngi vi ngi trong qua
trnh san xut.
san xut, mt mt, con ngi phai co quan h tt yu vi t
nhin, tac ng vao t nhin, khai thac hoc cai bin nhng vt co
sn trong t nhin cho phu hp vi nhu cu cua mnh. o la mt
t nhin hay ky thut cua san xut. Trong mi quan h gia ngi
vi t nhin, cac yu t cua qua trnh san xut hp thanh lc
lng san xut. y la i tng nghin cu cua nhiu mn khoa
hoc va ky thut khac nhau. Mt khac, con ngi phai co quan h
vi nhau trong qua trnh san xut, phn phi, trao i va tiu
dung cua cai. y la mt xa hi cua san xut, hay quan h san
xut, la i tng nghin cu cua kinh t - chnh tr hoc.
Quan h san xut gm nhng quan h v kinh t - t chc, phan
anh trc tip tnh cht va trnh cua cac yu t san xut va s
tac ng qua lai cua chung, nh phn cng lao ng xa hi, chuyn
mn hoa, hip tac hoa, tp trung san xut v.v. va cac quan h kinh
t - xa hi biu hin quan h s hu i vi t liu san xut,
quan h trong t chc quan ly san xut va phn phi san phm.
Vic nghin cu quan h san xut nhm phat hin cac quy lut
kinh t va s dung chung co hiu qua trong i sng kinh t.
Quan h san xut tn tai trong mi quan h tac ng bin chng
vi lc lng san xut va kin truc thng tng. V vy, i tng
nghin cu cua kinh t - chnh tr la quan h san xut trong s tac
ng qua lai vi lc lng san xut va kin truc thng tng.
PTS. NGUYN VN HAO
12
Phng phap c s dung co hiu qua nht nghin cu

quan h san xut la tru tng hoa khoa hoc. y la phng phap
co sc manh nht nghin cu kinh t chnh tr.
Tru tng hoa khoa hoc la bng t duy tru tng tach cac yu
t ngu nhin nht thi, ca bit khoi qua trnh nghin cu nm
ly cai ban cht, n nh n giu bn trong cac s vt, hin tng.
Tru tng hoa khoa hoc khng phai la tach ri hin thc. Kt
qua cua no phai la s phan anh ung n i sng hin thc va
c cuc sng kim nghim.
Tru tng hoa khoa hoc con bao ham vic tp trung nghin cu
mt nhn t nao o vi gia nh cac nhn t khac khng thay i,
hoc tam t mt vai nhn t ra ngoai ni dung nghin cu. iu
o lam cho vic nghin cu phc tap va co kha nng i su vao
tng nhn t, tng mt cua s vt, hin tng.
Kt qua cua tru tng hoa khoa hoc cho phep hnh thanh cac
khai nim, pham tru khoa hoc c trng cho cac mt khac nhau
cua cac hin tng, qua trnh kinh t, tin ti hnh thanh cac quy
lut kinh t, xac lp s phu thuc va tac ng ln nhau mt cach
nhn qua, n nh cua cac hin tng va qua trnh kinh t.
2. Phn tch vai tro cua nn san xut xa hi va cac yu t c ban
cua no.
1. i sng xa hi rt phong phu, co nhiu dang hoat ng khac
nhau va co quan h vi nhau nh: san xut, chnh tr, khoa hoc,
vn hoa, ngh thut, tn giao, v.v.. Trong cac hoat ng o th san
xut ra cua cai vt cht la c ban nht, co vai tro quyt nh i
vi cac hoat ng khac.
San xut cua cai vt cht la qua trnh con ngi s dung cng cu
lao ng tac ng vao t nhin, khai thac hoc cai bin cac dang
vt cht cua t nhin cho phu hp vi nhu cu cua mnh. Nn san
xut xa hi co vai tro rt quan trong:
13
- La c s cua toan b i sng xa hi, c s tn tai va phat trin

cua loai ngi. San xut vt cht la yu cu khach quan cua s tn
tai xa hi. Chn ly gian n va vnh vin y c C.Mac khai quat
rng: loai ngi trc ht cn n, mc, ... ri sau o mi hoat ng
chnh tr, khoa hoc, ngh thut, tn giao, v.v..
Qua trnh san xut ra c s cua i sng xa hi ng thi la qua
trnh phat trin va hoan thin ban thn con ngi. san xut co
kt qua, con ngi phai khng ngng thm nhp vao t nhin,
kham pha, phat hin cac quy lut t nhin, ng thi ch tao,
hoan thin cac cng cu san xut v.v.. iu o lam cho con ngi
ngay cang phat trin va hoan thin. Lch s phat trin cua xa hi
loai ngi, cua nn vn minh nhn loai gn lin va da trn s
phat trin va hoan thin nn san xut xa hi.
S phat trin va hoan thin nn san xut xa hi la c s cho s
tin b xa hi, biu hin nn dn chu, nhn ao, cng bng xa
hi. Noi chung, tin b xa hi gn lin vi tin b kinh t va da
trn c s tin b kinh t. Tuy nhin, khng phai bao gi tin b xa
hi cung tuy thuc trc tip vao tin b kinh t. Kt hp tin b
kinh t vi tin b xa hi la c trng cua con ng nh hng
xa hi chu ngha nc ta.
2. Bt ky nn san xut xa hi nao, k ca nn san xut hin ai,
u bao gm ba yu t c ban la: sc lao ng cua con ngi, t
liu lao ng va i tng lao ng.
- Sc lao ng la tng hp th lc, tr lc cua con ngi, la kha
nng lao ng cua con ngi, la iu kin c ban cua san xut
bt c xa hi nao. Khi sc lao ng hoat ng th tr thanh lao
ng. Lao ng la hoat ng ring cua loai ngi, no khac v c
ban vi hoat ng ban nng cua ng vt...
- i tng lao ng la nhng vt ma lao ng cua con ngi tac
ng vao nhm cai bin chung phu hp vi nhu cu cua mnh. i
tng lao ng gm co:
PTS. NGUYN VN HAO
14
+ Loai co sn trong t nhin ma lao ng cua con ngi ch cn

tach no khoi mi trng tn tai cua no la co th s dung c, nh
g trong rng nguyn thuy, ca ngoai bin, than a mo...
+ Loai a co s tac ng cua lao ng goi la nguyn liu, nh
thep thoi trong nha may c kh, g xng mc v.v..
Vi s phat trin cua cach mang khoa hoc - ky thut, con ngi
ngay cang tao ra nhiu i tng lao ng co cht lng mi.
- T liu lao ng la toan b nhng vt ma con ngi dung
tac ng vao i tng lao ng, truyn dn lao ng cua mnh
ti i tng lao ng lam bin i chung theo yu cu cua mnh.
T liu lao ng gm:
+ Cng cu lao ng la b phn quan trong nht cua t liu lao
ng, no tac ng trc tip vao i tng lao ng, quyt nh trc
tip nng sut lao ng. Trnh cng cu lao ng la c s phn
bit s khac nhau gia cac thi ai kinh t.
+ H thng cac yu t vt cht phuc vu trc tip cho qua trnh
san xut nh bng chuyn, ng dn cn truc , b cha...
+ Nhng yu t vt cht khac khng tham gia trc tip qua
trnh san xut, nhng co tac dung quan trong n toan b nn san
xut xa hi, nh ng sa, cac phng tin giao thng vn tai,
thng tin lin lac, v.v. goi chung la kt cu ha tng cua san xut
xa hi. Nn san xut cang hin ai, cang oi hoi kt cu ha tng
san xut phat trin va hoan thin.
T liu lao ng va i tng lao ng la cac yu t vt cht cua
qua trnh san xut; chung hp thanh t liu san xut. Qua trnh
lao ng la qua trnh kt hp va tac ng cua cac yu t san xut
noi trn, tc cua sc lao ng va t liu san xut.
S phat trin cua nn san xut xa hi gn lin vi s phat trin
va hoan thin cua cac yu t san xut. Qua trnh chuyn bin nn
san xut nho, lac hu sang nn san xut ln, hin ai oi hoi phat
15
trin ng b ca ba yu t san xut va muc tiu cui cung la trang

b cng ngh hin ai, tin tin trong cac lnh vc cua nn san
xut xa hi.
Trong cac yu t c ban cua qua trnh san xut, sc lao ng
lun lun la yu t c ban, co tnh cht quyt nh. Tuy nhin, ban
thn sc lao ng co s bin i cn ban v cht lng phu hp vi
trnh cua t liu san xut. Nu trong nn san xut thu cng,
trnh sc lao ng chu yu la da vao kinh nghim va sc c
bp th trong nn san xut hin ai, trnh sc lao ng da vao
tr tu, tri thc, vao "cht xam" noi chung. Trong nn san xut
hin ai, kho tang tr tu tr thanh tai nguyn quy gia nht cua
mi dn tc. Do o, giao duc va ao tao c nhiu quc gia coi la
quc sach; nc ta, vn nay c t thanh quc sach hang
u.
3. Tai san xut la g? Phn tch ni dung, hnh thc cua tai san
xut xa hi va cac pham tru c ban cua no.
San xut ra cua cai vt cht la hoat ng c ban cua loai ngi.
No khng phai la hoat ng nht thi, n nht ma thng xuyn,
lin tuc, tc la tai san xut. Ngi ta chia tai san xut thanh tai
san xut gian n va tai san xut m rng.
+ Tai san xut gian n la qua trnh san xut c lp lai vi
quy m khng thay i, cac yu t cua qua trnh san xut cung
khng thay i; cha co san phm thng d hoc nu co th con
nho be va c tiu dung ca nhn ht.
+ Tai san xut m rng la qua trnh san xut chu ky sau co
quy m ln hn so vi chu ky trc. Trong tai san xut m rng,
cac yu t cua qua trnh san xut tng ln v s lng va cht
lng. Ngun gc cua tai san xut m rng la san phm thng d.
Tai san xut gian n la c trng cua san xut nho, thu cng,
con tai san xut m rng la c trng cua san xut ln, hin ai.
PTS. NGUYN VN HAO
16
bt ky giai oan nao, xa hi nao, tai san xut cung bao gm

ni dung sau:
+ Tai san xut sc lao ng la nhn t chu yu va u tin. Sc
lao ng la yu t c ban cua qua trnh san xut va trong qua
trnh san xut no b hao mon, do o, phai c tai san xut
thc hin qua trnh san xut tip theo. Tai san xut sc lao ng
con bao ham vic ao tao, i mi th h lao ng cu bng th h
lao ng mi co cht lng cao hn phu hp vi trnh mi cua t
liu san xut.
+ Tai san xut cua cai vt cht (gm co vt phm tiu dung va
t liu san xut) cung la nhn t khach quan, khng th thiu cua
san xut xa hi. Trong qua trnh san xut, san phm xa hi
thng xuyn c tiu dung cho ca nhn va cho san xut. Vt
phm tiu dung tai san xut sc lao ng, con t liu san xut
tip tuc qua trnh san xut. V vy, phai thng xuyn tai san
xut ra chung. Hn na, nhu cu v i sng va san xut thng
xuyn tng ln, do o cua cai vt cht cn c tai san xut m
rng, lam cho s lng thng xuyn tng ln va cht lng c
cai tin.
Tai san xut m rng ra cua cai vt cht biu hin mc tng
cua tng san phm xa hi (TSPXH) va thu nhp quc dn (TNQD).
Tng san phm xa hi la tng s san phm hay cua cai xa hi c
san xut ra trong mt thi gian nht nh (thng la mt nm).
Thu nhp quc dn la phn con lai cua tng san phm xa hi
sau khi tr i toan b nhng chi ph cua lao ng vt hoa. Thu
nhp quc dn la kt qua thc t cua nn san xut xa hi, no
quyt nh mc tiu dung va tch luy cua xa hi.
Nhng bin phap c ban tai san xut m rng tng san phm
xa hi va thu nhp quc dn la tng nng sut lao ng xa hi va
tng s ngi lam vic trong cac nganh san xut vt cht.
17
+ Tai san xut quan h san xut. Tai san xut cua cai vt cht
din ra trong nhng quan h san xut nht nh. Do o, qua trnh
san xut la qua trnh phat trin, hoan thin quan h san xut lam
cho quan h san xut phu hp vi tnh cht va trnh mi cua
lc lng san xut.
+ Tai san xut ra mi trng (san xut va i sng). Qua trnh
san xut khng th tach ri iu kin t nhin va mi trng sng
cua con ngi. Qua trnh tai san xut ra cua cai vt cht lam cho
cac ngun tai nguyn thin nhin b can kit dn va anh hng ti
mi trng sng noi chung. V vy, trong qua trnh tai san xut
phai thng xuyn tai tao cac iu kin t nhin cua san xut nh
khi phuc mau m t ai, trng rng va tai tao cac ngun tai
nguyn, v.v..
4. Th nao la tng trng kinh t va hiu qua kinh t? Hiu qua
kinh t xet v mt kinh t - ky thut va kinh t - xa hi?
Tng trng kinh t la s tng ln cac yu t cua qua trnh san
xut va do o tng ln v s lng va cht lng san phm xa hi.
o chnh la kt qua cua qua trnh tai san xut m rng trn pham
vi toan b nn kinh t. Nhp tng trng kinh t th hin
nhp tng tng san phm xa hi va thu nhp quc dn. Tng
trng kinh t co th din ra theo hai hng: tng trng kinh t
theo chiu rng va tng trng kinh t theo chiu su.
- Tng trng kinh t theo chiu rng la tng v s lng cac
yu t cua qua trnh san xut trn c s ky thut san xut cu.
- Tng trng kinh t theo chiu su la s phat trin san xut
trn c s hoan thin cac yu t san xut, nh s dung cac t liu
lao ng tin b, cac i tng lao ng t tn kem, nng cao trnh
cua ngi lao ng, s dung co hiu qua cac tim nng san
xut, v.v..
PTS. NGUYN VN HAO
18
Trong thc t, vic tng trng kinh t theo chiu rng va tng
trng kinh t theo chiu su c kt hp vi nhau va c s
dung theo hng phu hp vi iu kin cu th cua tng nc cac
giai oan khac nhau.
Kt qua cua tai san xut m rng, cua tng trng kinh t biu
hin tp trung hiu qua nn san xut.
Hiu qua san xut la kt qua cua mt nn san xut nht nh.
Mun bit hiu qua san xut ngi ta ly kt qua san xut so sanh
vi chi ph lao ng xa hi san xut ra no (hoc la chi ph cac yu
t san xut).
Kt qua san xut

Hiu qua san =
xut
Chi ph cac yu t san xut

(lao ng sng va lao ng vt hoa)
Kt qua cua san xut la san phm. cac n v san xut, hiu
qua san xut co th biu hin ch chi ph san xut mt n v
san phm nhiu hay t; con hiu qua cua toan b nn kinh t biu
hin ty l gia gia tr cua toan b san phm xa hi vi toan b
chi ph lao ng xa hi san xut ra chung.
Tng hiu qua kinh t la yu cu khach quan i vi moi xa hi.
tng hiu qua kinh t phai tng kt qua san xut va giam chi
ph san xut chung. Tng kt qua san xut la tng s lng va
nng cao cht lng san phm, lam cho c cu san phm phu hp
vi c cu tiu dung xa hi. Giam chi ph lao ng xa hi th hin
tit kim lao ng sng, giam khi lng vt t hao ph, tit
kim vn u t v.v..
Hiu qua nn san xut c xem xet di hai kha canh: kinh t
- ky thut va kinh t - xa hi.
19
Hiu qua san xut, xet v mt kinh t - ky thut, c tnh bng

mt h thng cac ch tiu v kt qua s dung cac ngun d tr
khac nhau. Mt s cac ch tiu quan trong thng c dung la:
+ Nng sut lao ng xa hi. y la ch tiu quan trong cua hiu
qua san xut. No biu hin s hoat ng cua quy lut tit kim
thi gian.
+ Hiu qua s dung vn san xut c ban. Vn san xut c ban co
khi lng va vai tro quan trong nht trong san xut. Hiu qua
vn san xut c ban c tnh bng cach ly s lng san phm
chia cho s lng vn san xut c ban:
S lng san phm
Hiu qua vn =
Vn san xut c ban
Hiu sut vn cho thy mt n v vn chi ra thu c bao nhiu

san phm.
+ Hiu sut vt t c o bng chi ph nhin liu, nguyn liu,
nng lng, vt liu va cac ngun d tr khac trn mt n v san
phm:
S lng vt t
Hiu sut vt t =
S lng san phm
Hiu qua san xut xet v mt kinh t - ky thut phu thuc vao
trnh ky thut va khng phu thuc vao hnh thc xa hi.
Hiu qua san xut xet v mt kinh t - xa hi cac xa hi khac
nhau co biu hin khac nhau phu thuc vao quan h san xut va
PTS. NGUYN VN HAO
20
muc ch cua nn san xut, va noi chung, la phu thuc vao thai
i vi yu t con ngi.
Kt hp hiu qua kinh t vi hiu qua xa hi la c trng cua
nh hng xa hi chu ngha nc ta. No biu hin s kt hp
chnh sach kinh t vi chnh sach xa hi; vic tng hiu qua kinh
t gn lin vi giai quyt vic lam, vi iu kin sng va lao ng
cua dn c, bao v mi trng, phat trin vn hoa, giao duc, y t
va cac vn xa hi khac.
5. San xut hang hoa la g? No ra i va phat trin nh th nao?
No co u vit g so vi kinh t t nhin?
Trong lch s phat trin cua nn san xut xa hi, co hai hnh
thc san xut ro rt la: san xut t cp t tuc va san xut hang
hoa.
San xut t cp, t tuc la san xut san phm thoa man nhu
cu cua ngi san xut trong ni b n v kinh t. Con san xut
hang hoa la san xut ra san phm ban, cac quan h kinh t
gia nhng ngi san xut biu hin qua vic mua ban san phm
cua nhau trn th trng.
San xut hang hoa a ra i trong hai iu kin lch s:
+ Co s phn cng lao ng xa hi:
Phn cng lao ng xa hi la kt qua cua s phat trin lc lng
san xut, biu hin s chuyn mn hoa san xut. Do phn cng
lao ng xa hi, mi ngi hoc mi nhom ngi ch san xut mt
hoc mt s san phm nht nh. Mi ngi (hoc mi nhom
ngi) u tha san phm do mnh san xut ra nhng lai thiu
cac loai san phm khac. Do o, vic trao i san phm tr thanh
tt yu va co li i vi moi ngi san xut.
+ Co ch t hu. iu o lam cho nhng ngi san xut c
lp vi nhau; ho san xut da trn c s t liu san xut cua ho va
san phm lao ng thuc quyn chi phi cua ho.
21
Ch t hu lam cho nhng ngi san xut c lp vi nhau,

con phn cng lao ng xa hi lai lam cho ho phu thuc vao nhau.
San xut hang hoa ra i chnh la giai quyt mu thun nay.
Nhng hnh thc u tin cua san xut hang hoa xut hin t
thi ky tan ra cua ch cng xa nguyn thuy, tn tai va phat
trin cac phng thc san xut tip theo.
San xut hang hoa phat trin cao nht, ph bin nht trong chu
ngha t ban va tr thanh hnh thc san xut hang hoa in hnh,
ni bt trong lch s.
San xut hang hoa tip tuc tn tai va phat trin di chu ngha
xa hi v di chu ngha xa hi con tn tai nhiu hnh thc s hu
khac nhau va trnh phn cng lao ng xa hi ngay cang phat
trin. Nh vy, san xut hang hoa xut hin ri tn tai va phat
trin nhiu xa hi, la san phm cua lch s phat trin san xut
cua loai ngi. No co nhiu u th, tin b so vi san xut t cp
t tuc ma cho ti nay cha co hnh thc san xut xa hi nao co u
th hn no. Tuy nhin, cac xa hi khac nhau, san xut hang hoa
co vai tro va gii han khac nhau. Song, nhn chung, so vi san xut
t cp t tuc, san xut hang hoa co nhiu u vit c bit:
- Thuc y s phat trin manh me cua lc lng san xut, ng
dung tin b ky thut, hp ly hoa san xut, tit kim, tng nng
sut lao ng.
- Lam cho san xut gn lin vi tiu dung, san phm thng
xuyn c cai tin cht lng, hnh thc phu hp vi nhu cu, th
hiu ngi tiu dung.
- Thuc y nhanh chong qua trnh xa hi hoa san xut, tch tu
va tp trung san xut, m rng s giao lu th trng trong nc
va quc t.
PTS. NGUYN VN HAO
22
- La c s thuc y qua trnh dn chu hoa, bnh ng, tin b xa

hi, pha v tnh bao thu, tr tr, phng hi cua kinh t t nhin,
t cp t tuc v.v..
Tuy nhin, san xut hang hoa co mt trai cua no nh vic lam
phn hoa ngi san xut thanh giau ngheo va nhiu hin tng
tiu cc nh lam hang gia, la loc... Trong iu kin cua nc ta,
mt mt phai y manh nn san xut hang hoa nhiu thanh phn
vn ng theo c ch th trng phu hp vi cac quy lut cua san
xut hang hoa; mt khac, phai co s quan ly cua Nha nc bao
am s nh hng xa hi chu ngha va han ch nhng tiu cc do
c ch th trng sinh ra, thc hin s kt hp hiu qua kinh t vi
tin b va cng bng xa hi.
6. Hang hoa la g? Phn tch cac thuc tnh cua hang hoa va lng
gia tr cua hang hoa?
1. Hang hoa la mt vt phm cua lao ng co th thoa man nhu
cu nao o cua con ngi va i vao tiu dung thng qua trao i
(mua - ban).
V vy, khng phai bt ky vt phm nao cung la hang hoa. Nhng
vt phm i vao tiu dung khng thng qua trao i (mua - ban) th
khng phai la hang hoa. Chng han, thoc cua ngi nng dn san
xut tiu dung cho ban thn ho th khng phai la hang hoa.
Nhng nu thoc o c em ban th no la hang hoa.
2. Hang hoa co hai thuc tnh: gia tr s dung va gia tr.
a) Gia tr s dung
Gia tr s dung cua vt phm la cng dung cua no, co th thoa
man nhu cu nao o cua con ngi nh gao n, vai may mc,
nha ...
Gia tr s dung cua vt phm do thuc tnh t nhin cua vt
phm quy nh. Xa hi loai ngi cang phat trin, cang phat hin
ra c nhiu thuc tnh t nhin co ch cua vt phm va li dung
23
nhng thuc tnh t nhin o tao ra nhiu loai gia tr s dung

khac nhau. Chng han, than a t xa xa ch c dung lam nhin
liu (t nong), n nay con la nguyn liu cua nhiu san phm vi
gia tr s dung cao. Do o, gia tr s dung la mt pham tru vnh
vin.
Trong kinh t hang hoa, gia tr s dung la vt mang gia tr trao
i.
b) Gia tr
Mun hiu gia tr cua hang hoa phai nghin cu t gia tr trao
i cua no.
Gia tr trao i biu hin mi quan h trao i hang hoa trn th
trng. o la mi quan h ty l v lng gia nhng hang hoa co
gia tr s dung khac nhau em trao i vi nhau.
Th du: 1m vai trao i vi 5kg thoc.
S d vai va thoc la hai hang hoa co gia tr s dung khac nhau co
th trao i c vi nhau theo mt ty l nht nh, v vai va thoc
u la san phm cua lao ng, co c s chung la s hao ph lao ng
cua con ngi. S hao ph lao ng o chnh la gia tr cua hang
hoa.
Vy, gia tr hang hoa la lao ng xa hi cua ngi san xut hang
hoa kt tinh trong hang hoa o.
Do o, gia tr la c s cua gia tr trao i; con gia tr trao i la
hnh thc biu hin cua gia tr.
Gia tr phan anh mi quan h xa hi gia nhng ngi san xut
hang hoa. Do o, gia tr la mt pham tru lch s, ch tn tai trong
kinh t hang hoa.
3. Lng gia tr cua hang hoa.
PTS. NGUYN VN HAO
24
Nu gia tr la lao ng xa hi cua nhng ngi san xut hang

hoa kt tinh trong hang hoa th lng gia tr chnh la lng lao
ng xa hi hao ph san xut ra hang hoa.
Trong san xut hang hoa, hao ph lao ng ca bit tao thanh gia
tr ca bit cua hang hoa. Trn th trng, khng th da vao gia tr
ca bit trao i ma phai da vao gia tr xa hi cua hang hoa.
Gia tr xa hi cua hang hoa c tnh bng thi gian lao ng xa
hi cn thit (tt yu) san xut mt loai hang hoa nao o. o la
thi gian cn thit san xut hang hoa trong iu kin san xut
trung bnh cua xa hi vi trnh ky thut trung bnh, trnh
thanh thao trung bnh, cng lao ng trung bnh. Thng
thng thi gian lao ng xa hi cn thit cua mt loai hang hoa
nao o gn sat vi thi gian lao ng ca bit cua ngi san xut
ai b phn hang hoa o trn th trng.
Gia tr hang hoa thay i phu thuc vao nng sut lao ng.
Nng sut lao ng la hiu sut cua lao ng c o bng s lng
san phm tao ra trong mt n v thi gian, hoc lng thi gian
lao ng hao ph tao ra mt n v san phm. Nng sut lao
ng phu thuc vao trnh ky thut cua ngi lao ng, mc
trang b ky thut cua lao ng, phng phap t chc, quan ly va cac
iu kin t nhin.
Tng nng sut lao ng th hin ch: hao ph lao ng khng
tng, nhng s lng san phm lam ra trong mt n v thi gian
tng ln, do o gia tr cua mt dn v hang hoa giam xung. iu
o co ngha: gia tr cua hang hoa bin i ty l nghch vi nng
sut lao ng.
Cn phn bit tng nng sut lao ng vi tng cng lao ng.
Cng lao ng la mc hao ph lao ng trong mt n v thi
gian. Tng cng lao ng se lam tng thm mc hao ph lao
ng, va do o, lam tng s lng san phm mt cach tng ng, v
vy gia tr mt n v hang hoa khng thay i.
25
Lao ng cua ngi san xut hang hoa co trnh thanh thao
khac nhau. No c chia thanh hai loai: lao ng gian n la lao
ng khng cn ren luyn, ao tao va lao ng phc tap phai qua
qua trnh hoc tp ren luyn... Trong cung mt n v thi gian, lao
ng phc tap tao ra nhiu gia tr hn lao ng gian n.
Trong qua trnh trao i hang hoa, moi lao ng phc tap u
c quy thanh bi s cua lao ng gian n trung bnh mt cach
t phat trn th trng.
7. Tin t xut hin nh th nao trong lch s phat trin cua san
xut va trao i hang hoa? Ban cht va chc nng cua tin t?
1. Lch s ra i cua tin t va ban cht cua no.
Tin t xut hin la kt qua cua qua trnh phat trin cua san
xut va trao i hang hoa, va cung la kt qua cua qua trnh phat
trin cac hnh thai gia tr cua hang hoa.
Hnh thai gia tr u tin la hnh thai gian n hay ngu nhin.
Ngi san xut lam ra san phm dung khng ht (nh luc c
mua chng han), tha ngu nhin, em trao i va ngu nhin
gp mt loai hang hoa nao o; vic trao i din ra theo mt ty l
cung ngu nhin va gian n: hang i ly hang.
Th du: aHA = bHB
hnh thai nay, hang hoa th nht (aHA) biu hin gia tr cua
no hang hoa th hai (bHB), con hang hoa th hai ong vai tro la
vt ngang gia.
Khi phn cng lao ng xa hi phat trin n mc nao o,
chung loai hang hoa trao i trn th trng nhiu hn, th mt hang
hoa co th gp va trao i vi nhiu hang hoa khac.
PTS. NGUYN VN HAO
26
Th du:
aHA co th trao i vi
bHB hoc
cHC hoc
dHD
o la hnh thai gia tr m rng.

Khi phn cng lao ng xa hi phat trin hn na, lam cho san
xut hang hoa cung phat trin, trao i hang hoa tr nn thng
xuyn va ph bin hn. cho s trao i c thun li, ngi ta
chon mt hang hoa nao o lam vt ngang gia chung.
Th du:
aHA
bHB
cHC
co th trao i qua xHY
dHD
o la hnh thai chung cua gia tr. Vt ngang gia chung co th
trao i trc tip vi mt hang hoa bt ky. No tr thanh mi gii,
thanh phng tin trao i. Khi san xut va trao i hang hoa
phat trin hn, th trng c m rng, ngi ta chon bac va
vang lam vt ngang gia chung la thun li hn ca. Luc o, hnh
thc tin cua gia tr ra i.
Khi bac va vang cung c dung lam chc nng tin t th ch
tin t goi la ch song kim. Khi ch con vang c chim vai
tro tin t th ch tin t c goi la ch ban v vang.
Khi tin t xut hin, th gii hang hoa phn ra hai cc: mt
pha, la cac hang hoa thng thng; mt pha la hang hoa ong vai
tro tin t. Nh vy, tin t la mt loai hang hoa c bit, dung
lam vt ngang gia chung cho tt ca cac hang hoa, la s th hin
chung cua gia tr va lao ng xa hi, no biu hin quan h san
xut gia nhng ngi san xut hang hoa do qua trnh phat trin
27
lu dai cua san xut va trao i hang hoa tao ra. o la ngun gc
va ban cht cua tin t.
2. Chc nng cua tin t.
Tin t co nm chc nng:
a) Thc o gia tr
Tin t lam c thc o gia tr v ban thn no cung la mt
hang hoa, cung co gia tr nh cac hang hoa khac. lam c
thc o gia tr, mi quc gia co mt n v tin t nht nh.
Gia tr cua mi hang hoa c biu hin bng mt s tin nht
nh, o la gia ca cua hang hoa.
Gia tr la c s cua gia ca, nhng do quan h cung cu, gia ca co
th ln xung xung quanh gia tr. Tuy vy, xet trong pham vi toan
xa hi trong thi gian nht nh th tng s gia ca bng tng s gia
tr cua hang hoa.
b) Phng tin lu thng
Lam phng tin lu thng, tin t ong vai tro mi gii, trung
gian trong trao i hang hoa va di hnh thc tin mt. No vn
ng theo cng thc H-T-H (H = hang; T = tin).
S lng tin nay c xac nh bng quy lut lu thng tin t
nh sau:
PTS. NGUYN VN HAO

S
lng
tin
vang
cn
thit
trong
lu
thng
Tng s
gia
ca
hang hoa lu thng
28
Tng
s
gia
ca +
hang hoa
ban chu
Tng s
gia
ca +
hang hoa
khu tr
cho nhau
Tng s gia
ca hang hoa
ban
chu
n
ky
thanh toan
S ln lun chuyn trung bnh cua n v tin t
S lng tin xac nh trong cng thc nay la tin vang. Khi
phat hanh tin giy vt qua mc cn thit se dn n lam phat.
c) Phng tin ct tr
Khi lam chc nng nay, tin t rut khoi lu thng va i vao
"kho" ct tr. Tin ct tr phai co u gia tr. Ngi ta thng ct
tr vang va bac.
d) Phng tin thanh toan
Kinh t hang hoa phat trin n mt trnh nao o se sinh ra
vic mua ban chu. Khi o, tin co chc nng lam phng tin
thanh toan: tra tin mua chu, tra n...
Chc nng nay cang phat trin, cang lam tng thm s phu
thuc ln nhau gia nhng ngi san xut va trao i hang hoa.
e) Tin t th gii
Khi trao i hang hoa vt khoi bin gii mt quc gia, quan h
bun ban gia cac nc hnh thanh, th tin t lam chc nng tin
t th gii.
Tin t la san phm khach quan cua lch s phat trin san xut
va trao i hang hoa. No la loai hang hoa c bit, ong vai tro vt
ngang gia chung, lam c nhiu chc nng phuc vu cho san xut
va trao i hang hoa. Trong xa hi co giai cp, giai cp thng tr
29
thng s dung tin t lam cng cu phuc vu cho li ch cua giai cp

mnh.
8. C s khach quan va nhng tac dung cua quy lut gia tr trong
nn san xut hang hoa.
1. C s khach quan va yu cu cua quy lut gia tr.
Quy lut gia tr la quy lut kinh t cua nn san xut hang hoa.
u co san xut hang hoa th o co quy lut gia tr hoat ng
mt cach khach quan.
Quy lut gia tr oi hoi vic san xut va trao i hang hoa, phai
da trn c s hao ph lao ng xa hi cn thit, co ngha la:
- Trong san xut, no oi hoi ngi san xut lun lun co y thc
tm cach ha thp hao ph lao ng ca bit xung nho hn, hoc
bng hao ph lao ng xa hi cn thit.
- Trong lu thng, no oi hoi vic trao i hang hoa phai da
trn nguyn tc ngang gia.
Quy lut gia tr hoat ng thng qua s ln xung cua gia ca
trn th trng. No co mi quan h hu c vi quy lut cung - cu.
Khi cung ln hn cu th gia ca nho hn gia tr. Khi cung nho hn
cu th gia ca ln hn gia tr.
2. Tac dung cua quy lut gia tr.
Quy lut gia tr hoat ng trong moi phng thc san xut co
san xut hang hoa, nhng c im hoat ng, vai tro va tac dung
cua no khac nhau, v no b cac quy lut kinh t c thu cua
phng thc san xut o chi phi.
Trong iu kin nn san xut hang hoa da trn c s ch t
hu gi vai tro thng tr, quy lut gia tr hoat ng mt cach t
phat va co bn tac dung chu yu sau:
- T phat iu tit cac yu t san xut (t liu san xut va sc
lao ng) vao cac nganh, cac khu vc khac nhau cua nn san xut
PTS. NGUYN VN HAO
30
xa hi, thng qua s bin ng cua cung - cu th hin qua gia ca

trn th trng.
- T phat iu tit lu thng hang hoa. Thng qua s bin ng
(chnh lch) cua gia ca, hang hoa t ni co gia ca thp se c di
chuyn v ni co gia ca cao.
- T phat kch thch cai tin ky thut, hp ly hoa san xut, tng
nng sut lao ng, lam cho lc lng san xut phat trin.
- T phat lam phn hoa ngi san xut thanh giau va ngheo.
Trong iu kin chu ngha xa hi co nn kinh t nhiu thanh
phn trong o thanh phn kinh t nha nc va kinh t tp th lam
nn tang, con thanh phn kinh t nha nc gi vai tro chu ao th
vai tro cua quy lut gia tr v c ban khng con nh trc. Tuy
nhin no vn thc hin chc nng iu tit, kch thch va ao thai
vn co cua no.
Trong iu kin qua ln chu ngha xa hi, nn kinh t con
nhiu thanh phn, con nhiu loai quy lut c thu hoat ng an
xen vao nhau, lam cho s hoat ng cua quy lut gia tr va co
tnh t phat va co tnh t giac, tuy vn co y u cac tac dung
trn.
Vn quan trong la phai nhn thc va vn dung quy lut gia
tr bng cac chnh sach kinh t phu hp trn c s khoa hoc, nhm
thc hin co hiu qua nhng muc tiu kinh t - xa hi.
9. Th trng la g? Vai tro cua no trong nn san xut hang hoa.
Quy lut cung - cu va tac ng cua no trn th trng nh th nao?
1. Th trng va c ch th trng
a) Th trng la ni din ra mi quan h kinh t gia nhng
ngi trao i hang hoa theo quy lut cua san xut va lu thng
hang hoa; la tng hp cac mi quan h lu thng hang hoa va lu
thng tin t.
31
Th trng co vai tro quan trong:

- No phan anh nhanh nhy quan h cung cu, la ni phat tn
hiu thng tin v s bin ng cua nn kinh t, giup cho vic iu
chnh san xut, hnh thanh nn nhng ty l cn i gia san xut
va tiu dung, gia cung va cu, gia san xut va lu thng.
- Th trng la ni tha nhn cui cung cng dung xa hi i vi
san phm va lao ng chi ph san xut ra no. Do o, no kch
thch nhng ngi san xut va trao i hang hoa giam chi ph san
xut va lu thng, cai tin cht lng, quy cach, mu ma, hnh
thc cho phu hp nhu cu, th hiu ngi tiu dung.
b) C ch th trng la gung may hoat ng cua h thng cac
th trng trong nn kinh t hang hoa, iu tit qua trnh san
xut va lu thng theo yu cu khach quan cua cac quy lut cua
th trng (quy lut gia tr, quy lut cung cu, quy lut canh
tranh, quy lut lu thng tin t...). V vy, c ch th trng quy
nh nhng ngi san xut va trao i hang hoa phai san xut
theo c cu hp ly chung loai hang hoa, gia ca bao nhiu, lu
thng hang hoa nh th nao...
Th trng va c ch th trng co nhng khuyt tt nht nh,
nh:
- Tnh t phat dn ti s hn n trong nn kinh t.
- Kch thch li ch ca nhn, li ch cuc b, nhng lai xem nhe li
ch xa hi, li ch toan th.
- Ch phan anh nhu cu trc mt, khng vach ro nhu cu tng
lai.
- Nhng ch s kinh t nh gia ca, li nhun,... thng xuyn
bin ng lam cho ngi san xut va lu thng hang hoa kho nh
hng, thng b ng i pho, nhiu luc gy ra s lang ph lao
ng xa hi.
Nhn thc c nhng c im o, Nha nc co th s dung lc
PTS. NGUYN VN HAO
32
lng d tr v kinh t va nhng chnh sach phu hp nh k hoach,

thu, hp ng kinh t cung vi th trng iu khin s hoat
ng cua nn kinh t theo nh hng va muc tiu a xac nh.
2. Quy lut cung - cu.
a) C s khach quan cua quy lut cung cu
Cung phan anh khi lng san phm hang hoa c san xut va
c a ra th trng thc hin ( ban).
Cung do san xut quy nh, nhng khng ng nht vi san
xut.
Cu phan anh nhu cu tiu dung co kha nng thanh toan cua xa
hi. Do o, cu khng ng nht vi tiu dung, v no khng phai la
nhu cu t nhin, nhu cu bt ky theo nguyn vong tiu dung chu
quan cua con ngi, ma phu thuc vao kha nng thanh toan.
Cung - cu co mi quan h hu c vi nhau, thng xuyn tac
ng ln nhau trn th trng; u co th trng th o co quy
lut cung - cu tn tai va hoat ng mt cach khach quan.
b) Cung - cu tac ng ln nhau
Cu xac nh cung va ngc lai cung xac nh cu. Cu xac nh
khi lng, cht lng va chung loai cung v hang hoa. Nhng
hang hoa nao tiu thu c mi c tai san xut. Ngc lai, cung
tao ra cu, kch thch tng cu thng qua phat trin s lng, cht
lng, chung loai hang hoa, hnh thc, quy cach va gia ca cua no.
Cung - cu tac ng ln nhau va anh hng trc tip n gia ca.
y la s tac ng phc tap theo nhiu hng va nhiu mc
khac nhau.
Quy lut cung - cu tac ng khach quan va rt quan trong. Nu
nhn thc c chung th co th vn dung tac ng n hoat
ng san xut kinh doanh theo chiu hng co li cho qua trnh
tai san xut xa hi.
33
Nha nc co th vn dung quy lut cung - cu thng qua cac

chnh sach, cac bin phap kinh t nh: gia ca, li nhun, tn dung,
hp ng kinh t, thu, thay i c cu tiu dung... tac ng vao
cac hoat ng kinh t theo quy lut cung - cu, duy tr nhng ty l
cn i cung - cu mt cach lanh manh va hp ly.
10. S chuyn hoa tin t thanh t ban
Chu ngha t ban ra i khi co hai iu kin: co mt lp ngi
c t do v thn th nhng lai khng co t liu san xut; va tin
cua phai c tp trung vao tay mt s ngi, vi mt lng u
ln, lp cac x nghip.
1. Cng thc chung cua t ban.
a) So sanh cng thc lu thng hang hoa gian n vi cng thc
chung cua t ban
Lu thng hang hoa gian n vn ng theo cng thc:
H-T-H (1). Trong cng thc nay, tin t khng phai la t ban.
Tin t ch tr thanh t ban trong nhng iu kin nht nh.
Moi t ban u xut hin t mt khi lng tin nht nh va
vn ng theo cng thc: T-H-T (2). y la cng thc chung cua t
ban, v moi t ban u vn ng theo cng thc nay.
Gia cng thc (1) va cng thc (2) co nhng im khac nhau:
- V im xut phat va kt thuc qua trnh vn ng trong cng
thc 1 la H (Hang); trong cng thc 2 la T (Tin).
- V trnh t cua qua trnh vn ng: Trong cng thc 1 ban
trc, mua sau; trong cng thc 2 mua trc, ban sau.
- V muc ch cua qua trnh vn ng:
Trong cng thc 1 la gia tr s dung; trong cng thc 2 la gia tr.
y, tin thu v (T) phai ln hn tin ng trc (T) mt lng la
t. Do o T = T + (T. S tin tri ln so vi tin ng ra ban u la
gia tr thng d, ky hiu la (m).
PTS. NGUYN VN HAO
34
Nh vy, s tin ng ra ban u (T) vi muc ch em lai gia tr

thng d cho ngi chu co tin c goi la t ban. Qua o, i n
kt lun: Tin t ch tr thanh t ban khi c dung mang lai
gia tr thng d cho nha t ban.
b) Mu thun cua cng thc chung cua t ban
Ly lun gia tr a chng minh rng:
Gia tr cua hang hoa do lao ng cua nhng ngi san xut
hang hoa tao ra trong san xut. Nhng nhn vao cng thc T-H-T
ngi ta d lm tng rng tin t cung tao ra gia tr khi vn
ng trong lu thng.
Thc cht th ban thn tin, du ngoai hay trong lu thng,
cung khng t ln ln c. Tin khng th sinh ra tin la iu
hin nhin.
Con lu thng thun tuy, du din ra bt c hnh thc nao, k ca
vic mua re ban t, cung khng lam tng thm gia tr, khng tao ra
gia tr thng d; y ch co s phn phi lai lng gia tr co sn
trong xa hi ma thi bi nu mua re th nay th se lai phai mua t
th kia; ban t th nay th lai phai ban re th khac, v tng khi
lng hang va tin trong toan xa hi mt thi gian nht nh la
mt s lng khng i.
Tuy vy, khng co lu thng cung khng tao ra c gia tr thng
d. Do o, mu thun cua cng thc chung cua t ban la gia tr
thng d khng do lu thng e ra nhng lai c tao ra thng qua
lu thng.
S d nh vy v nha t ban tm c trn th trng mt loai
hang hoa c bit co kha nng tao ra gia tr thng d cho mnh. o
la hang hoa sc lao ng.
2. Hang hoa sc lao ng.
Sc lao ng la toan b th lc va tr lc cua con ngi, la kha
nng lao ng cua con ngi. Sc lao ng la yu t c ban cua moi
35
qua trnh san xut. No ch tr thanh hang hoa khi co hai iu

kin:
- Ngi co sc lao ng c t do thn th, c quyn lam chu
sc lao ng cua mnh co th i lam thu (ban sc lao ng).
- Ho khng co t liu san xut va cua cai khac sinh sng,
buc phai i lam thu, tc la ban sc lao ng cua mnh. Sc lao
ng khi tr thanh hang hoa, no va co hai thuc tnh nh hang hoa
thng thng va co c im ring.
- Gia tr hang hoa sc lao ng cung bng lng lao ng xa hi
cn thit san xut va tai san xut ra no. Nhng vic san xut
va tai san xut ra sc lao ng phai c thc hin bng cach tiu
dung cho ca nhn. V vy, lng gia tr hang hoa sc lao ng
bng lng gia tr nhng t liu sinh hoat cn thit v vt cht va
tinh thn nui sng ngi cng nhn, gia nh anh ta va chi ph
ao tao cng nhn theo yu cu cua san xut. V vy, gia tr hang
hoa sc lao ng phu thuc vao iu kin lch s cu th cua mi
quc gia trong tng thi ky nht nh.
- Gia tr s dung hang hoa sc lao ng la cng dung cua no
thoa man nhu cu ngi mua la s dung vao qua trnh lao ng.
Khac vi hang hoa thng thng, hang hoa sc lao ng khi c
s dung, no tao ra mt lng gia tr mi ln hn gia tr ban thn no.
o chnh la ngun gc cua gia tr thng d.
Hang hoa sc lao ng la iu kin chuyn hoa tin t thanh
t ban. y cung chnh la cha khoa giai quyt mu thun
trong cng thc chung cua t ban.
Nh vy, tin t ch tr thanh t ban khi no c s dung lam
phng tin mang lai gia tr thng d cho ngi co tin va
ngi co tin phai tm c mt loai hang hoa c bit - hang hoa
sc lao ng.
11. Th nao la t ban bt bin va t ban kha bin? Vic phn chia
PTS. NGUYN VN HAO
36
t ban thanh hai b phn nh vy co y ngha g? Th nao la ty sut

gia tr thng d?
1. T ban bt bin va t ban kha bin
tin hanh san xut, nha t ban phai ng tin ra mua t
liu san xut va sc lao ng, ngha la bin t ban tin t thanh
cac yu t cua qua trnh san xut. Cac yu t nay co vai tro khac
nhau trong vic tao ra gia tr thng d.
- Trong san xut, cng nhn s dung t liu san xut ch tao
ra san phm. T liu san xut co nhiu loai, co loai nh nha
xng, kho tang, thit b, may moc c s dung trong mt thi
gian dai, hao mon dn qua nhiu chu ky san xut, nn gia tr cua
no c chuyn tng phn vao san phm. Co loai nh nguyn liu
nhin liu, vt liu phu tiu hao toan b qua mt chu ky san xut,
nn gia tr cua no c chuyn nguyn ven ngay vao san phm
mi.
Nh vy, du gia tr t liu san xut c chuyn dn tng phn
hay chuyn nguyn ven ngay vao san phm, b phn t ban tn
tai di hnh thc t liu san xut co c im chung la gia tr cua
chung c bao tn khng co s thay i v lng va chuyn vao
san phm mi trong qua trnh san xut.
B phn t ban nay goi la t ban bt bin (ky hiu bng C).
- B phn t ban tn tai di hnh thc sc lao ng co tnh cht
khac vi b phn t ban bt bin (C).
Trong qua trnh san xut, b phn t ban nay co s thay i v
lng, tng ln v s lng gia tr, v c im cua gia tr s dung
cua hang hoa sc lao ng la khi c em tiu dung th no tao ra
mt lng gia tr mi ln hn gia tr ban thn no - goi la t ban
kha bin (ky hiu bng V).
- Vic phn chia t ban thanh t ban bt bin va t ban kha
bin vach ro ngun gc cua gia tr thng d la do lao ng lam
37
thu cua cng nhn tao ra va b nha t ban chim khng. Hin
nay, giai cp t san s dung may moc hin ai t ng hoa qua
trnh san xut i vi mt s san phm. Trong iu kin san xut
nh vy, t ban bt bin co vai tro quan trong quyt nh vic
tng nng sut lao ng, nhng cung khng th coi o la ngun
gc cua gia tr thng d. Suy n cung, b phn t ban kha bin
tn tai di hnh thc sc lao ng (chn tay va tr oc) mi la
ngun gc sinh ra gia tr thng d t ban chu ngha.
2. Ty sut gia tr thng d
Ty sut gia tr thng d la ty l phn trm gia gia tr thng d
va t ban kha bin. Ty sut gia tr thng d ky hiu la m va c
xac nh bng cng thc:
m
m = x 100%
v
Ty sut gia tr thng d vach ro trnh boc lt cua nha t ban
i vi lao ng lam thu, ng thi no cung noi ln ngay lao ng
c phn chia thanh hai phn - thi gian lao ng cn thit va
thi gian lao ng thng d - nh th nao.
12. Th nao la gia tr thng d? Gia tr thng d tuyt i, gia tr
thng d tng i va gia tr thng d siu ngach? V sao noi san
xut gia tr thng d la quy lut kinh t c ban cua chu ngha t
ban?
1. Gia tr thng d, gia tr thng d tuyt i, gia tr thng d
tng i va gia tr thng d siu ngach.
- Gia tr thng d la phn gia tr di ra ngoai gia tr sc lao
ng, do cng nhn lam thu tao ra va b nha t ban chim khng.
PTS. NGUYN VN HAO
38
Gia tr thng d phan anh ban cht cua quan h san xut t
ban chu ngha - quan h boc lt cua nha t ban i vi lao ng
lam thu.
thu c gia tr thng d, co hai phng phap chu yu:
phng phap san xut gia tr thng d tuyt i va phng phap
san xut gia tr thng d tng i.
- Gia tr thng d tuyt i la gia tr thng d thu c do keo
dai ngay lao ng vt khoi gii han thi gian lao ng cn thit.
Ngay lao ng keo dai trong khi thi gian lao ng cn thit khng
i, do o thi gian lao ng thng d tng ln.
San xut gia tr thng d tuyt i la c s chung cua ch t
ban chu ngha. Phng phap nay c ap dung ph bin giai
oan u cua chu ngha t ban, khi lao ng con trnh thu cng
va nng sut lao ng con thp.
Vi long tham v han, nha t ban tm moi thu oan keo dai
ngay lao ng, nng cao trnh boc lt sc lao ng lam thu.
Nhng mt mt, do gii han t nhin cua sc lc con ngi; mt
khac, do u tranh quyt lit cua cng nhn oi rut ngn ngay lao
ng, cho nn ngay lao ng khng th keo dai v han. Tuy nhin,
ngay lao ng cung khng th rut ngn n mc ch bng thi gian
lao ng tt yu. Mt hnh thc khac cua san xut gia tr thng d
tuyt i la tng cng lao ng. V tng cng lao ng cung
ging nh keo dai thi gian lao ng trong ngay, trong khi thi gian
lao ng cn thit khng thay i.
- Gia tr thng d tng i la gia tr thng d thu c do rut
ngn thi gian lao ng tt yu trn c s tng nng sut lao ng
xa hi. Vic tng nng sut lao ng xa hi, trc ht cac nganh
san xut ra vt phm tiu dung, se lam cho gia tr sc lao ng
giam xung do o, lam giam thi gian lao ng cn thit. Khi
dai ngay lao ng khng thay i, thi gian lao ng cn thit
39
giam se lam tng thi gian lao ng thng d - thi gian san
xut ra gia tr thng d tng i cho nha t ban.
- gianh u th trong canh tranh, thu c nhiu gia tr
thng d, cac nha t ban a ap dung nhng tin b ky thut mi vao
san xut, cai tin t chc san xut, hoan thin phng phap quan
ly kinh t, nng cao nng sut lao ng. Kt qua la, gia tr ca bit
cua hang hoa thp hn gia tr xa hi. Nha t ban nao thc hin
c iu o th khi ban hang hoa cua mnh se thu c mt s gia
tr thng d tri hn so vi cac nha t ban khac.
Phn gia tr thng d thu c tri hn gia tr thng d bnh
thng cua xa hi c goi la gia tr thng d siu ngach.
Xet tng n v san xut t ban chu ngha, gia tr thng d siu
ngach la hin tng tam thi cuc b. Nhng xet v toan b xa hi
t ban, gia tr thng d siu ngach la hin tng tn tai thng
xuyn. V vy, gia tr thng d siu ngach la mt ng lc manh
nht thuc y cac nha t ban ra sc cai tin ky thut, tng nng
sut lao ng.
Gia tr thng d siu ngach va gia tr thng d tng i u
da trn c s tng nng sut lao ng. Cai khac nhau la ch gia
tr thng d tng i th da trn c s tng nng sut lao ng
xa hi; con gia tr thng d siu ngach th da trn c s tng
nng sut lao ng ca bit.
2. San xut gia tr thng d la quy lut kinh t c ban cua chu
ngha t ban.
Quy lut kinh t c ban la quy lut phan anh ban cht va muc
ch cua mt phng thc san xut. Mi phng thc san xut co
mt quy lut kinh t c ban.
B tc oat ht t liu san xut cng nhn buc phai ban sc
lao ng cho nha t ban. Lao ng khng cng cua cng nhn lam
PTS. NGUYN VN HAO
40
thu la ngun gc cua gia tr thng d, ngun gc lam giau cua

nha t ban.
San xut gia tr thng d la muc ch duy nht cua nn san
xut t ban chu ngha. V muc ch o, cac nha t ban san xut
bt c loai hang hoa nao, k ca vu kh git ngi hang loat, min
la thu c nhiu gia tr thng d. Phng tin at muc ch la
tng cng boc lt cng nhn lam thu trn c s phat trin ky
thut, tng cng lao ng, keo dai ngay lao ng, tng nng
sut lao ng v.v..
San xut gia tr thng d la quy lut kinh t c ban cua chu
ngha t ban. Ni dung cua quy lut la tao ra ngay cang nhiu gia
tr thng d cho nha t ban bng cach tng cng cac phng tin
ky thut va quan ly boc lt ngay cang nhiu lao ng lam thu.
Quy lut gia tr thng d co tac dung manh me trong nhiu mt
cua i sng xa hi. Mt mt, no thuc y ky thut va phn cng
lao ng xa hi phat trin, lam cho lc lng san xut trong xa hi
t ban chu ngha phat trin vi tc nhanh va nng cao nng
sut lao ng. Mt khac, no lam cho cac mu thun vn co cua chu
ngha t ban, trc ht la mu thun c ban cua no - mu thun
gia tnh cht xa hi cua san xut vi s chim hu t nhn t
ban chu ngha v t liu san xut - ngay cang gay gt.
13. Tch luy t ban la g? Nhng nhn t nao anh hng n quy
m tch luy t ban? Th nao la tch tu, tp trung va cu tao hu c
cua t ban?
1. Tch luy t ban va nhn t anh hng n quy m cua tch
luy.
- Tch luy t ban la bin mt phn gia tr thng d thanh t ban
m rng san xut, tng thm quy m boc lt.
Tch luy t ban la tt yu khach quan do quy lut kinh t c
ban, quy lut gia tr va canh tranh... cua phng thc san xut t
41
ban chu ngha quy nh. Ngun gc duy nht cua t ban tch luy
la gia tr thng d; thc cht cua tch luy t ban la bin mt phn
gia tr thng d thanh t ban phu thm m rng san xut.
- Quy m tch luy phu thuc vao khi lng gia tr thng d va
ty l phn chia gia tr thng d thanh t ban phu thm va thu
nhp (b phn gia tr thng d nha t ban tiu dung cho ca nhn).
Nu ty l phn chia khng thay i, th quy m tch luy phu thuc
vao cac nhn t lam tng khi lng gia tr thng d nh:
+ Tng cng boc lt sc lao ng. Nhn t nay biu hin ch
ct xen tin cng, tng cng lao ng i vi cng nhn lam
thu.
+ Tng nng sut lao ng xa hi. y la on by kinh t manh
me va co tac dung thit thc i vi tch luy.
+ S chnh lch ngay cang ln gia t ban s dung (tc gia tr
may moc, thit b c s dung) va t ban tiu dung (tc gia tr
tiu hao cua may moc, thit b o qua mi chu ky san xut).
+ Quy m t ban ng trc. Quy m t ban ng trc cang ln,
cang co iu kin phat trin nhanh, do o tch luy ngay cang
nhiu.
2. Tch tu t ban.
Tch tu t ban la s tng thm quy m t ban ca bit bng cach
t ban hoa mt phn gia tr thng d. Tch tu t ban la kt qua
trc tip cua tch luy t ban. Chng han, mt t ban 1.000 la
cng thm 100 la gia tr thng d t ban hoa thanh mt t ban
ln hn la 1.100 la.
Tch tu t ban la mt tt yu. Trc ht o la do yu cu cua
quy lut kinh t c ban cua chu ngha t ban, cua canh tranh va
cua tin b ky thut. ng thi trnh boc lt va khi lng gia
tr thng d boc lt c ngay cang tng trong qua trnh phat
PTS. NGUYN VN HAO
42
trin cua chu ngha t ban la iu kin vt cht lam cho kha nng
t ban hoa gia tr thng d bin thanh hin thc tch tu t ban.
3. Tp trung t ban.
Tp trung t ban la s tng thm quy m t ban bng cach kt
hp nhiu t ban nho thanh mt t ban ln hn. Th du: mt t ban
3.000 la hp lai vi mt t ban 2.000 la thanh mt t ban ln
hn la 5.000 la.
Tp trung t ban thng din ra bng hai phng phap. Phng
phap cng bc va phng phap t nguyn. Phng phap cng
bc th hin ch: trong qua trnh canh tranh, cac nha t ban ln
thn tnh cac nha t ban nho pha san. phng phap t nguyn
trong qua trnh canh tranh, cac nha t ban khng phn thng bai,
ho lin hip lai va t chc cac cng ty c phn tranh khoi s pha
san va co u sc manh cn thit cho canh tranh trn pham vi mi.
Nu tch tu t ban lam tng quy m t ban xa hi va phan anh
mi quan h trc tip gia giai cp cng nhn va giai cp t san
th tp trung t ban khng lam tng quy m t ban xa hi ma ch
phn phi lai va t chc lai t ban xa hi; no phan anh quan h
trc tip gia cac nha t ban.
Tch tu va tp trung t ban co quan h vi nhau va tac ng
thuc y nhau. Tch tu t ban lam tng quy m t ban ca bit
khin cho canh tranh gay gt hn, dn n s tp trung t ban.
Tp trung t ban tao ra iu kin tng cng boc lt gia tr
thng d va y manh tch tu t ban.
4. Cu tao hu c cua t ban.
- Trong qua trnh tch luy t ban, c cu t ban dn dn thay
i. Cac b phn cua t ban co s thay i khng ging nhau. Cu
tao cua t ban gm co hai mt: mt vt cht va mt gia tr.
+ Cu tao cua t ban v mt vt cht gm co t liu san xut va
sc lao ng. Ty l gia s lng t liu san xut va s lng sc
43
lao ng s dung t liu san xut o goi la cu tao ky thut cua t

ban.
+ Cu tao cua t ban v mt gia tr gm co t ban bt bin va t
ban kha bin. Ty l gia t ban bt bin va t ban kha bin goi la
cu tao gia tr cua t ban.
+ Cu tao ky thut va cu tao gia tr co quan h cht che vi
nhau. ch mi quan h cht che o, C.Mac dung khai nim cu
tao hu c cua t ban. Vy cu tao hu c cua t ban la cu tao
gia tr cua t ban do cu tao ky thut quy nh va phan anh
nhng thay i cua cu tao ky thut.
Cu tao hu c cua t ban thay i tuy theo mc phat trin
cua lc lng san xut.
giai oan cng nghip hoa t ban chu ngha, phat trin cng
nghip c kh, cu tao hu c cua t ban tng ln rt nhanh.
Nhng hin nay co nhiu nganh cng nghip san xut ra cac may
moc, thit b ky thut mi re hn so vi cac may moc, thit b ky
thut cu ma chnh no thay th, hoc ang phat trin nganh co cu
tao hu c thp nh lnh vc dch vu. V vy, hin nay xu hng
tng ln cua cu tao hu c cua t ban khng ro rt mt s
nganh. Vn nay cn c nghin cu ky hn.
14. Th nao la tun hoan va chu chuyn cua t ban? Nhng nhn
t nao lam tng tc chu chuyn t ban? Y ngha thc tin cua vic
nghin cu vn nay?
1. Tun hoan cua t ban.
- Moi t ban san xut trong qua trnh vn ng u qua ba giai
oan, tn tai di ba hnh thc va thc hin ba chc nng.
Giai oan I, t ban mang hnh thc tin t, thc hin chc nng
mua cac yu t san xut t liu san xut va sc lao ng;
Giai oan II, t ban mang hnh thc t ban san xut, thc hin
chc nng san xut ra hang hoa va tao ra gia tr thng d;
PTS. NGUYN VN HAO
44
Giai oan III, t ban mang hnh thc t ban hang hoa vi chc
nng thc hin gia tr va gia tr thng d.
Tlsx
T-H
...Sx...
H-T
Sl
Giai oan I
Giai oan II
Giai oan III
- S vn ng cua t ban qua ba giai oan, tn tai di ba hnh

thc, thc hin ba chc nng, ri quay v hnh thc xut phat cua
no, goi la tun hoan cua t ban.
2. Chu chuyn cua t ban.
Nu c xem xet nh la qua trnh nh ky i mi din ra lin
tuc, lp i lp lai, th s tun hoan cua t ban san xut c goi la
chu chuyn cua t ban. Chu chuyn cua t ban noi ln tc vn
ng cua t ban nhanh hay chm.
- Nhn t lam tng tc chu chuyn cua t ban.
Nghin cu tc chu chuyn cua t ban, chung ta cn nghin
cu thi gian chu chuyn cua t ban. Thi gian chu chuyn cua t
ban la khoang thi gian t khi t ban ng ra di mt hnh thc
nht nh n khi no tr v hnh thc o nhng co thm gia tr
thng d. Nh vy, chu chuyn mt vong, t ban phai trai qua
hai giai oan lu thng va mt giai oan san xut. Do o, mun
tng tc chu chuyn cua t ban phai giam bt thi gian lu
thng va thi gian san xut cua no. Mun giam bt thi gian lu
thng, phai co phng tin giao thng vn tai tt, y u va thun
tin; ng thi, cac san phm san xut ra phai co gia tr s dung
cao, gia thanh ha, hp th hiu ngi tiu dung. Mun giam thi
gian san xut phai tng nng sut lao ng, giam thi gian gian
oan bng cach ng dung khoa hoc ky thut v.v..
45
- Nghin cu chu chuyn cua t ban, cn hiu c vic chu

chuyn hai b phn gia tr cua t ban san xut la t ban c nh
va t ban lu ng.
+ T ban c nh la b phn cua t ban san xut (nha xng,
thit b, may moc) tham gia toan b vao qua trnh san xut, nhng
gia tr cua no c chuyn dn dn vao san phm. T ban c nh
s dung lu dai va b hao mon dn. Co hai loai hao mon: hao mon
hu hnh va hao mon v hnh. Hao mon hu hnh la hao mon v
gia tr s dung, do qua trnh s dung va do tac ng cua t nhin
ma b hao mon. Con hao mon v hnh la hao mon v gia tr do qua
trnh hin ai hoa cua khoa hoc ky thut, nhiu may moc mi c
san xut ra tt hn vi gia re hn, lam cho may moc cu ang c
s dung b giam gia tr ban u.
+ T ban lu ng la b phn cua t ban san xut (nguyn liu,
nhin liu, vt liu phu...) c tiu dung hoan toan trong mt chu
ky san xut va gia tr cua no c chuyn toan b vao san phm.
- Nghin cu chu chuyn cua t ban la vn co y ngha thc
tin trong vic s dung tin vn trong san xut va kinh doanh hp
ly, nhm at hiu qua kinh t cao. Cn tng tc chu chuyn t
ban c nh, tn dung ti a cng sut may moc, thit b. Phai y
nhanh tc xy dng a cng trnh vao san xut cang sm
cang tt.
15. Th nao la li nhun va ty sut li nhun? Chung co quan h
g vi gia tr thng d va ty sut gia tr thng d?
1. Li nhun va quan h gia li nhun vi gia tr thng d.
- Li nhun:
Hao ph lao ng thc t cua xa hi san xut hang hoa la c +
v + m. Nu goi G la gia tr hang hoa th: G = c+v+m.
Chi ph san xut t bn chu ngha la c+v. Nu ky hiu chi ph
san xut t ban chu ngha la K th:
PTS. NGUYN VN HAO
46
K = c + v G = K+ m
Khi c +v chuyn thanh K th s tin nha t ban thu c tri
hn so vi chi ph san xut t ban chu ngha. S tin tri hn o
c quan nim la s tng ln cua toan b t ban ng trc va goi
la li nhun, ky hiu la P.
Nu hang hoa ban ung gia tr th G = K+m se chuyn hoa
thanh G = K+P. Nhn b ngoai, tng nh vi lng t ban ng
trc (c+v), nha t ban thu c li nhun, tc li nhun la do
toan b t ban ng trc tao ra.
- Mi nhn th P=m, co khac nhau th ch la ch khi noi gia tr
thng d la ham y so sanh vi t ban kha bin (v); con khi noi li
nhun lai ham y so sanh vi t ban ng trc (c+v).
V thc cht, li nhun la hnh thc bin tng cua gia tr
thng d. Li nhun che du ban cht boc lt cua chu ngha t
ban. Ngun gc cua li nhun chnh la gia tr thng d do lao ng
sng cua cng nhn lam thu tao ra; li nhun la hnh thc biu
hin cua gia tr thng d.
Trong thc t, nhiu trng hp cu th, li nhun va gia tr
thng d co th khng trung khp vi nhau. Li nhun co th ln
hn hoc nho hn gia tr thng d, do no phu thuc vao gia ban
cua hang hoa cao hoc thp do quan h cung cu quy nh.
Nhng, xet trn pham vi toan xa hi, tng s li nhun bng tng
s gia tr thng d.
2. Ty sut li nhun va quan h gia no vi ty sut gia tr thng
d.
- Ty sut li nhun la ty l phn trm gia gia tr thng d va
toan b t ban ng trc, ky hiu bng p' c xac nh bng cng
thc:
47
m
p' =
x 100%
c+v
- Ty sut li nhun (p') khac vi ty sut gia tr thng d (m').

+ Nu xet v lng, p' lun lun nho hn m'.
m
p' = x 100%, con m' = x 100%

c+v
+ Nu xet v cht, p' noi ln mc doanh li cua t ban u t

va ch ra cho cac nha t ban thy u t vao nganh nao co li hn.
Con m' biu hin mc boc lt cua t ban i vi lao ng lam
thu.
16. T ban thng nghip va t ban cho vay c hnh thanh nh
th nao? Ban cht cua li nhun thng nghip va li tc la g?
- T ban thng nghip la mt b phn t ban c tach ra khoi
t ban cng nghip, hoat ng trong lnh vc lu thng hang hoa.
No la cu ni lin san xut va tiu dung, phuc vu cho qua trnh
thc hin hang hoa cua t ban cng nghip va co vai tro quan
trong trong tai san xut t ban xa hi noi chung va t ban cng
nghip noi ring. T ban thng nghip ng thm t ban giup nha
t ban cng nghip hoat ng trong khu thc hin gia tr thng
d, do o, t ban cng nghip khng phai u t b sung t ban,
hoc giam quy m san xut hoat ng lu thng ma co iu
kin tp trung t ban, chuyn mn hoa, m rng san xut. o la
nguyn nhn khin t ban cng nghip phai "nhng" mt b
phn gia tr thng d cho t ban thng nghip. T ban thng
nghip khng tao ra gia tr va gia tr thng d, nhng vn thu c
gia tr thng d di hnh thc li nhun thng nghip.
PTS. NGUYN VN HAO
48
T ban cng nghip "nhng" mt phn gia tr thng d cho t

ban thng nghip theo ty sut li nhun bnh qun (p) va c
thc hin bng thu chnh lch gia gia mua va gia ban. Vy ban
cht li nhun thng nghip la mt phn gia tr thng d do cng
nhn tao ra trong qua trnh san xut.
Nhng hnh thc li nhun thng nghip lam cho ngi ta d
tin tng lu thng sinh ra li nhun va ngun gc gia tr thng
d cang b che du. Ngoai mt phn gia tr thng d do nha t ban
cng nghip nhng cho, t ban thng nghip con thu c mt
phn thu nhp cua ngi tiu dung bng cach mua re ban t va boc
lt lao ng thng d cua nhn vin thng nghip.
- T ban cho vay la mt b phn cua t ban cng nghip tach ra
hoat ng trong lnh vc lu thng tin t. S hnh thanh t ban
cho vay la kt qua cua s phat trin quan h hang hoa - tin t at
n trnh xut hin t ban tin t tam thi nhan ri (cac loai
quy khu hao, quy mua nguyn vt liu cha dung n, quy lng
cha n ky tra, tit kim...) trong khi lai co nhng ngi cn t
ban m rng san xut hoc thiu t ban lu ng... T ban cho
vay thc hin vai tro mi gii gia ngi cho vay va ngi i vay,
la ni tp trung, iu hoa, s dung hp ly, co kt qua cac ngun
vn tin t cua xa hi, thuc y qua trnh tai san xut va qua
trnh xa hi hoa.
Phai chu y nhng c im c bit cua t ban cho vay: - quyn
s hu tach ri quyn s dung; ngi ban khng mt quyn s hu;
gia ca do gia tr s dung quyt nh; quan h boc lt t ban chu
ngha b che du.
Nu khng phai i vay, t ban cng nghip c chim gia tr
thng d; nhng do vay vn nn no phai nhng mt phn gia tr
thng d cho nha t ban cho vay v a s dung t ban cua ho. Nh
vy, hoat ng trong lnh vc lu thng tin t, t ban cho vay
khng tao ra gia tr va gia tr thng d, nhng no c phn phi
49
gia tr thng d di hnh thc li tc cho vay (Z). Vy li tc

chnh la hnh thc bin tng cua gia tr thng d, ngun gc cua
no la gia tr thng d do lao ng lam thu tao ra trong qua trnh
san xut. Thc cht li tc cho vay biu hin quan h boc lt t
ban chu ngha m rng ra trong lnh vc phn phi.
Xet v mt lng, li tc noi chung phai nho hn li nhun bnh
qun (P) va ln hn 0: 0 < Z <P; va phu thuc vao quan h cung
cu trong lnh vc nay tng thi ky.
17. Cac hnh thc a t chu yu va ban cht cua a t t ban chu
ngha (R) la g? Y ngha cua vic nghin cu a t i vi vic giai
quyt cac vn rung t?
c im ni bt cua quan h san xut t ban chu ngha trong
nng nghip la ch c quyn rung t. Cac yu t cn thit
cho san xut nng nghip t ban chu ngha thuc ba chu s hu
khac nhau (a chu c quyn rung t, t ban nng nghip s
hu cac t liu san xut khac, nh may moc..., con cng nhn
nng nghip s hu sc lao ng).
Quan h xa hi i vi rung t cung bao gm ba giai cp o.
T ban kinh doanh nng nghip phai thu rung t; thu cng
nhn san xut, do o, phai trch mt phn gia tr thng d cho
a chu di dang a t. Ban cht cua a t t ban chu ngha khac
vi a t phong kin. a t t ban chu ngha la hnh thc bin
tng cua gia tr thng d, la mt phn gia tr thng d do cng
nhn nng nghip tao ra ma nha t ban kinh doanh nng nghip
phai tra cho a chu. Do s tach ri quyn s hu vi quyn s
dung rung t, giai cp a chu, vi t cach la ngi s hu, thu
a t, nha t ban la ngi kinh doanh rung t - ngi s dung
t ai, thu c li nhun.
a t t ban chu ngha la b phn li nhun siu ngach ngoai s
li nhun bnh qun (P) cua t ban u t trong nng nghip do
cng nhn nng nghip tao ra va np cho a chu. Co cac hnh thc
PTS. NGUYN VN HAO
50
a t sau:
- a t chnh lch (Rcl) la phn li nhun phu thm, ngoai li
nhun bnh qun, thu c trn rung t co iu kin san xut
thun li hn (v mau m va v tr thun li). o chnh la s
chnh lch gia gia ca san xut chung cua nng phm san xut
trn rung t xu nht va gia ca san xut ca bit cua nng phm
trn rung t tt va trung bnh.
a t chnh lch Rcl c chia thanh hai loai:
+ Rcl I: la a t thu c trn rung t co mau m t nhin
va v tr thun li hn.
+ Rcl II: la a t thu c gn lin vi u t thm t ban cho
vic thm canh tng nng sut thu li nhun siu ngach. Trong
thi gian hp ng thu t, Rcl II thuc nha t ban.
- a t tuyt i la li nhun siu ngach ngoai li nhun bnh
qun ( ) hnh thanh do cu tao hu c ( ) cua t ban trong nng
nghip thp hn trong cng nghip Psn = (c+v+m) - (c+v+ )... a
t tuyt i gn lin vi s hu rung t nht thit phai np cho
a chu, du rung t o thuc loai xu nht.
- a t c quyn thu c trn nhng khu t trng c cac
cy quy him, hoc co v tr c bit v cng nghip, thng mai,
dch vu.
Nghin cu a t t ban chu ngha, ngoai muc ch vach ro quan
h san xut t ban chu ngha trong nng nghip, chung ta con rut ra
c s ly lun ra cac ng li, chnh sach i vi nng nghip
nhm kch thch nng nghip phat trin, kt hp hai hoa cac li ch
trong nng nghip cung nh gia nng nghip vi cac nganh khac.
Th du, xy dng chnh sach thu nng nghip ung n hp ly
nhm khai thac c moi tim nng nng thn; tranh c quyn
trong phn phi rung t, tao iu kin cho canh tranh trong nng
nghip va gia nng nghip vi cac nganh san xut khac; vn dung
51
ly lun v a t chnh lch khuyn khch moi rung t c

khai thac bao am cng bng xa hi (Rcl I); ra chnh sach giao
quyn s dung rung t lu dai khuyn khch ngi nng dn
u t thm canh, cai tao t ai (Rcl II)...
18. Th nao la cng ty c phn va th trng chng khoan? Vai tro
cua chung trong nn kinh t hang hoa?
Cng ty c phn ra i do lc lng san xut phat trin manh
me, o la hnh thc tp trung vn m rng san xut, gianh li
th trong canh tranh.
- Cng ty c phn la loai x nghip ln ma t ban cua no c
hnh thanh t s lin kt nhiu t ban ca bit va tit kim cua cac
ca nhn bng vic mua c phiu.
+ C phiu la mt th chng khoan co gia ghi nhn quyn s
hu va quyn hng mt phn thu nhp cua cng ty di hnh
thc li tc c phn. Li tc c phn phu thuc mc doanh li cua
cng ty c phn. C phiu mt gia tr khi cng ty b pha san.
+ C ng la nhng ngi mua c phiu. C ng c tham gia
ai hi c ng, bu c ban quan tr va thng qua cac quyt nh
cua cng ty.
Trong chu ngha t ban, ch cn nm c mt s c phiu ang
k la a khng ch, thao tung ca cng ty.
+ Trai khoan la hnh thc vay tin do cng ty phat hanh. Ngi
mua trai khoan hng li tc c nh va c hoan tra.
- Th trng theo ngha thng thng la tng hp cac iu kin
thc hin hang hoa; la tng hp cac mi quan h lu thng hang
hoa va lu thng tin t.
Th trng chng khoan hnh thanh trong nn kinh t th
trng hay trong nn kinh t hang hoa a phat trin cao. Th
trng chng khoan la ni giao dch mua ban cac loai chng
khoan (c phiu, trai khoan, ky phiu, vn t cm c va cng trai).
PTS. NGUYN VN HAO
52
Th trng chng khoan nhay ben nhanh vi cac bin ng

trong i sng, la "phong vu biu" cua nn kinh t. Bi v, th gia
c phiu, gia ca cac chng khoan lin quan n tnh hnh kinh
doanh cua cac cng ty, n ty sut li tc ngn hang ma cac chng
khoan mang lai thu nhp cho ngi s hu no. Gia ca chng
khoan tng ln la biu hin cua nn kinh t ang phat trin; nu
ngc lai, la biu hin s sa sut hay khung hoang cua nn kinh t.
Trong chu ngha t ban, th trng chng khoan tr thanh lnh
vc u c lam giau cua nhng nha t ban ln.
i vi nc ta, vi chu trng y manh nn kinh t hang hoa
nhiu thanh phn, vic nghin cu va s dung cng ty c phn va
th trng chng khoan co vai tro rt quan trong.
Chung co tac dung:
- La on by tp trung cac ngun vn nhan ri trong moi
tng lp nhn dn, trong cac n v tp th trong nc cung nh
ngoai nc.
- Kt hp cht che cac li ch kinh t.
- Gn vn s hu vi quyn s dung.
- Kt hp sc manh cua cac hnh thc s hu, cac thanh phn
kinh t.
- Tao cac mi lin kt va a dang hoa cac hnh thc kinh t.
- Huy ng vn ng thi tng tc chu chuyn ng vn va
giam tin mt trong lu thng.
19. V sao co s chuyn bin t chu ngha t ban t do canh tranh
sang chu ngha t ban c quyn? Cac hnh thc chu yu va ban
cht kinh t cua chu ngha t ban c quyn la g?
Chu ngha t ban c quyn la giai oan phat trin cao cua chu
ngha t ban. No xut hin vao cui th ky XIX u th ky XX, la
53
s phat trin tt yu t chu ngha t ban t do canh tranh. o la

v:
Mt la, vi s phat trin cua khoa hoc t nhin, nhng phat
minh ky thut c ap dung lam cho lc lng san xut cui th
ky XIX co nhng bc nhay vot nh phng phap luyn kim mi,
may ct got kim loai, nhng ng c t trong va nhng phng
tin vn tai mi ra i. Mun s dung nhng thanh tu noi trn
cua khoa hoc - ky thut, cn co ngun vn ln. iu nay oi hoi s
tp trung t ban va tp trung san xut.
Hai la, trong cuc canh tranh khc lit, t ban va va nho b
pha san hang loat, con cac nha t ban ln th phat at, t ban
c tp trung vi quy m ngay cang ln.
Ba la, khung hoang kinh t cua th gii t ban chu ngha, c
bit la cuc khung hoang kinh t nm 1873, cang y nhanh s
tch tu, tp trung t ban va tp trung san xut.
S tp trung san xut c thc hin bng cach thn tnh ln
nhau gia nhng x nghip ln va nho va bng cach t nguyn
thoa thun gia cac nha t ban.
Tch tu va tp trung san xut n mc nao o tt yu dn
n c quyn, v s t cac x nghip ln d thoa hip thng nht
vi nhau hn la nhiu x nghip nho. Mt khac, s canh tranh
gia cac x nghip quy m ln se gay gt hn, ra khuynh hng
thoa hip nm c quyn.
Mi u, cac t chc c quyn phat trin trong mt s nganh
nht nh; sau o, theo mi lin h dy chuyn, no c m rng
ra cac nganh khac, vi cac hnh thc chu yu:
+ Cac-ten la loai lin minh c quyn v gia ca, th trng; cac
thanh vin trong t chc c quyn nay vn c lp ca trong san
xut ln lu thng.
PTS. NGUYN VN HAO
54
+ Xanh-i-ca la loai t chc c quyn ma cac thanh vin c lp

v mt san xut; ban quan tr am nhim vic lu thng.
+ T-rt la t chc c quyn iu hanh tp trung. Cac hoat
ng san xut, tiu thu san phm u do mt ban quan tr am
nhim. Cac nha t ban tham gia t-rt mt ht quyn c lp ca
trong san xut va tiu thu san phm.
+ Cng-xooc-xi-om la t chp c quyn cao, hn hp nhng nha
t ban ln, nhng xanh-i-ca, t-rt... k ca nhng nganh khng
lin quan vi nhau v ky thut san xut. T chc c quyn nay
thng nht v mt tai chnh va phu thuc vao mt nhom t ban
kch xu.
+ Cng-g-l-m-rat la t chc lung oan khng l t di s
kim soat v tai chnh va quan ly chung cua mt nhom t ban c
quyn ln nht. Quy m va pham vi cua no vt ra ca ngoai bin
gii quc gia.
- Ban cht kinh t cua chu ngha t ban c quyn:
c quyn ra i t t do canh tranh, no loai bo s thng tr cua
t do canh tranh. Nhng c quyn khng thu tiu c canh
tranh, ma ngc lai, canh tranh cang tr nn gay gt. Ban cht
kinh t cua chu ngha t ban c quyn vn da trn c s chim
hu t nhn t ban chu ngha v t liu san xut. Quan h c
quyn gi v tr thng tr trong nn kinh t vi s c chim cac
ngun nguyn liu, phng tin vn tai, th trng vn, nhn
cng. Vn gia tr thng d la quy lut kinh t c ban, song biu
hin b ngoai cua no a chuyn t quy lut li nhun thanh quy
lut li nhun c quyn cao. Vi s thng tr cua c quyn, mu
thun vn co cua chu ngha t ban cang thm su sc.
20. Nguyn nhn cua s chuyn bin chu ngha t ban thanh chu
ngha t ban c quyn nha nc? c trng, nhng hnh thc biu
hin va c ch iu tit nn kinh t cua chu ngha t ban c quyn
55
nha nc?
Chu ngha t ban c quyn nha nc la hnh thc phat trin
cao cua chu ngha t ban c quyn. No la s kt hp sc manh
cua cac t chc c quyn vi sc manh nha nc thanh mt c ch
thng nht bao v li ch cua giai cp t ban c quyn, duy tr va
cung c ch t ban chu ngha.
Tin khach quan cho chu ngha t ban c quyn nha nc
ra i la tch tu t ban va tp trung san xut trong iu kin
thng tr cua cac t chc c quyn cung vi nhng nguyn nhn
trc tip la hang loat mu thun bn trong va bn ngoai cua chu
ngha quc, c bit la mu thun su sc gia tnh cht xa
hi hoa cua san xut va s chim hu t nhn t ban chu ngha
v t liu san xut. Vic xa hi hoa cao cua lc lng san xut do
qua trnh tp trung, chuyn mn hoa, t hp lin hp hoa nn
san xut xa hi cung vi nhng thanh tu mi cua tin b khoa
hoc - ky thut a tao nn mt c cu kinh t s; no oi hoi co
s iu tit xa hi i vi qua trnh san xut.
Mt khac, cuc cach mang khoa hoc - ky thut y nhanh qua
trnh xa hi hoa lc lng san xut, bin i c cu san xut. iu
o oi hoi lng t ban ln cai tao c cu san xut, i mi t
ban c nh, nghin cu, thc nghim, ng dung thanh tu khoa
hoc - ky thut, nhng cac t chc c quyn khng t giai quyt
ni, cn co s tham gia cua nha nc.
- S thu hep h thng thuc a cua chu ngha quc cung vi
s ra i cua h thng i lp la cac nc xa hi chu ngha, buc
bon t ban c quyn phai nm ly nha nc, bin nha nc thanh
cng cu bao v, phuc vu li ch cua chu ngha t ban c quyn.
Vi s cai bin nao o v hnh thc quan h san xut, nhng
chu ngha t ban c quyn nha nc vn mang nhng c trng
c ban cua phng thc san xut t ban chu ngha; no ch la s
PTS. NGUYN VN HAO
56
phat trin mc cao cua chu ngha t ban c quyn vi nhng

c trng sau:
+ Nha nc thc hin chc nng iu tit kinh t v m, lanh
ao i sng kinh t t mt trung tm.
+ Nha nc phuc vu toan din nhu cu cua t ban c quyn;
ngc lai, t ban c quyn nm va s dung sc manh b may nha
nc bng mt h thng tac ng qua lai phc tap gia nha nc
va cac t chc c quyn.
+ Nha nc tham gia co mc vic iu tit, gii han s t do
hoat ng cua t ban, gng iu hoa mu thun va hu qua tiu
cc do thng tr cua c quyn sinh ra.
Nhng hnh thc biu hin cua chu ngha t ban c quyn nha
nc:
+ Nha nc la chu kinh doanh, tc la hnh thanh, phat trin s
hu nha nc: s hu cua c quyn nha nc phuc vu li ch t
ban c quyn. S hu nha nc hnh thanh bng cach quc hu
hoa t ban chu ngha, u t xy dng mi, gop c phn vi t ban
t nhn... Nha nc quc hu hoa cu t ban t nhn khoi pha
san; u t xy dng kt cu ha tng t li nhun, vn ln; u t
nghin cu, ng dung khoa hoc - ky thut...
+ Nha nc thc hin chnh sach thu nhp: phn phi lai thu
nhp cua cac x nghip nha nc co li cho t ban c quyn. Vi
"h thng bao him xa hi" nha nc iu tit cac quan h phn
phi, lam li cho cac t chc c quyn.
+ Nha nc iu tit nn kinh t bng vic s dung cac h thng
tai chnh, tn dung, tao th trng, can thip vao quan h kinh t
quc t.
Vi s xut hin cua chu ngha t ban c quyn nha nc, c
ch iu tit nn san xut xa hi co bc ngot ln. o la s kt
hp hu c gia s iu tit cua quan h th trng vi s iu tit
57
tp trung cua nha nc. Cac t chc c quyn iu tit vi m

bng cac k hoach trn c s nghin cu ky lng th trng. Nha
nc gi vai tro iu tit v m bng vic d bao, d oan va nh
hng tng thi ky, vi cac cng cu chng trnh hoa kinh t chnh
sach c cu va cac h thng tai chnh tn dung, chnh sach u t...
Nh vy, c ch iu tit nn kinh t cua chu ngha t ban c
quyn nha nc tao ra s phi hp iu tit hp ly hn tnh t
phat cua c ch th trng trong t do canh tranh t ban chu
ngha.
21. Chng minh rng tin ln chu ngha xa hi la qua trnh phat
trin lch s t nhin.
Lch s phat trin cua xa hi loai ngi la qua trnh bin i cua
nhng hnh thai kinh t - xa hi k tip nhau, thay th nhau, t
thp n cao: ch cng xa nguyn thuy, ch chim hu n l,
ch phong kin, ch t ban chu ngha, va tt yu chuyn
sang mt ch xa hi mi, mt nn vn minh cao hn - ch xa
hi chu ngha.
S phat trin tt yu cua lch s o la do tac ng cua quy lut
quan h san xut phai phu hp vi tnh cht va trnh phat trin
cua lc lng san xut quy nh. y la quy lut c ban cua s
phat trin xa hi loai ngi.
Trong xa hi cng xa nguyn thuy, lc lng san xut thp kem,
do o, san phm xa hi con t, ngi nguyn thuy bt buc phai
da trn ch cng hu v t liu san xut va phn phi kiu
bnh qun mi tn tai c.
Khi lc lng san xut phat trin ln mt mc nht nh,
ngi lao ng co kha nng san xut u mc sng ti thiu va d
tha i chut th bt u xut hin ch chim hu n l.
Quan h san xut phong kin ra i lai lam cho lc lng san
xut phat trin ln mt bc mi. Nhng khi lc lng san xut
PTS. NGUYN VN HAO
58
phat trin hn na, quan h san xut phong kin tr nn li thi,

km ham s phat trin lc lng san xut, no oi hoi co mt quan
h san xut khac tin b hn, phu hp vi tnh cht va trnh
phat trin cua no. Thay th cho quan h san xut phong kin o la
quan h san xut t ban chu ngha.
Cui thi ky trung c, phng thc san xut t ban chu ngha
hnh thanh trong long xa hi phong kin. S hnh thanh va phat
trin cua phng thc san xut t ban chu ngha trong cng nghip
c C.Mac khai quat thanh ba giai oan: hip tac gian n, phn
cng cng trng thu cng va may moc ai cng nghip.
Nn ai cng nghip t ban chu ngha ngay cang phat trin,
tnh cht xa hi hoa lao ng ngay cang cao, nhng quan h san
xut vn da trn ch chim hu t nhn t ban chu ngha,
lam cho quan h san xut t ban chu ngha ngay cang tr nn
khng phu hp vi lc lng san xut do chnh no tao ra. Tnh
hnh o dn n mu thun gia lc lng san xut vi quan h
san xut t ban chu ngha ngay cang gay gt, n mc nao o,
quan h san xut t ban chu ngha tt yu phai b pha v thay
th bng mt quan h san xut mi, phu hp hn, o la quan h
san xut xa hi chu ngha.
Mt khac, trong qua trnh phat trin cua no, chu ngha t ban a
tao ra tin vt cht - ky thut va xa hi ngay cang y u cho s
ra i xa hi mi cao hn no - xa hi xa hi chu ngha. Phn tch
khoa hoc s hnh thanh va phat trin cua chu ngha t ban, nhng
mu thun ni tai va xu hng vn ng cua no, C.Mac cho rng
phng thc san xut t ban chu ngha, khng th tn tai vnh vin
ma la s qua lch s.
D oan thin tai o cua Mac a din ra trong thc t. Cuc
cach mang xa hi chu ngha Thang Mi Nga v ai a m ra mt
thi ai mi, thi ai qua ln chu ngha xa hi. Sau Chin
59
tranh th gii ln th hai, cach mang xa hi chu ngha a thanh

cng trong mt loat nc chu u, chu A va chu My.
Nhng chu ngha xa hi vi m hnh kinh t k hoach hoa tp
trung, quan liu, bao cp ngay cang tch tu va bc l nhng khuyt
tt ln, dn n tnh trang khung hoang. Trong tnh hnh o, cai t,
cai cach, i mi la tt yu khach quan va phai c thc hin co
nguyn tc, co phng phap va bc i ung n, nhm khc phuc
nhng khuyt, nhc im cua m hnh cu, bao am cho chu ngha
xa hi phat trin vi sc sng mi.
Nhng ang tic la nhiu nc xa hi chu ngha qua cai t, cai
cach, a t bo nhng nguyn tc cua chu ngha xa hi, thc hin
phng phap va bc i sai lm, lai b chu ngha quc va ke thu
cac loai li dung nhng sai lm o pha hoai chu ngha xa hi...
nn a dn n hu qua tai hai khng ch i vi ang cng san,
i vi dn tc ma i vi ca phong trao cach mang trn th gii
nh chung ta a thy qua s sup cua nha nc xa hi chu
ngha Lin X va cac nc ng u hi cui nhng nm 80 u nhng nm 90 cua th ky XX.
Mc du chu ngha t ban hin ang con kha nng thch nghi vi
iu kin mi, nhng nhng khuyt tt c ban, nhng mu thun
chu yu va s lac hu v mt lch s cua no a bc l ro rang.
S phat trin cua loai ngi ln chu ngha xa hi la s tin hoa
hp quy lut cua lch s, mc du o la qua trnh lu dai, phc tap
va khng t kho khn, thm ch phai trai qua nhng bc lui va
quanh co nh giai oan hin nay.
22. Tnh tt yu khach quan va thc cht cua thi ky qua ln
chu ngha xa hi?
1. Tnh tt yu cua thi ky qua ln chu ngha xa hi:
Xet di giac tin hoa cua lch s, th chu ngha xa hi - giai
oan thp cua xa hi cng san phai la mt xa hi vn minh hn,
PTS. NGUYN VN HAO
60
nhn ao hn va noi chung phai co trnh phat trin cao hn,

trc ht trn mt s mt va cui cung trn tt ca cac mt, so vi
cac xa hi a co trong lch s. Chu ngha xa hi ang c xy
dng nc ta co cac c trng:
- Do nhn dn lao ng lam chu va nn dn chu xa hi chu ngha
khng ngng c xy dng va tng cng.
- Co kinh t phat trin, i sng c nng cao, da trn lc lng
san xut hin ai va ch cng hu v cac t liu san xut chu yu.
Co nn kinh t nhiu thanh phn vn hanh theo c ch th trng
di s quan ly cua nha nc theo nh hng xa hi chu ngha.
- Co nn vn hoa tin tin, m a ban sc dn tc.
- Con ngi c giai phong khoi ap bc, boc lt, bt cng, lam
theo nng lc, hng theo lao ng, co cuc sng m no, t do,
hanh phuc, co iu kin phat trin toan din ca nhn.
- Cac dn tc trong nc bnh ng, oan kt va giup ln
nhau cung phat trin, cung tin b.
- Co quan h hu ngh, hp tac va phat trin vi nhn dn tt ca
cac nc trn th gii.
xy dng mt xa hi vi nhng c im nh trn, phai thc
hin cac nhim vu quan trong:
- Tin hanh xy dng, phat trin va hoan thin quan h san
xut mi - quan h san xut xa hi chu ngha vi nhiu hnh thc
va bc i thch hp phu hp vi tnh cht va trnh phat trin
cua lc lng san xut.
- Xy dng c s vt cht - ky thut cho chu ngha xa hi.
- Xy dng mt ch xa hi mi - xa hi xa hi chu ngha, tng
bc tao ra nn dn chu xa hi chu ngha, cung c va hoan thin
nha nc kiu mi "Nha nc cua dn, do dn, v dn".
61
Nhng nhim vu trn v cung phc tap, kho khn va nng n;

phai c thc hin qua mt thi ky lch s lu dai - thi ky qua
ln chu ngha xa hi.
2. Thc cht cua thi ky qua :
a) Thi ky qua la thi ky con tn tai nhng nhn t cua xa
hi cu xen ln vi nhng nhn t cua xa hi mi, xa hi chu ngha.
V kinh t, con tn tai nhiu thanh phn: kinh t quc doanh,
kinh t tp th, kinh t t ban t nhn, kinh t ca th va kinh t t
ban nha nc. Kinh t gia nh khng phai la mt thanh phn kinh t
c lp, nhng c khuyn khch phat trin manh.
V xa hi, con tn tai nhiu giai cp va cac tng lp dn c khac
nhau.
b) Thi ky qua la mt thi ky con tn tai nhiu mu thun,
trong o, mu thun c ban la mu thun gia con ng xa hi
chu ngha va con ng t ban chu ngha din ra gay gt.
u tranh giai quyt cac mu thun ma chu yu la mu
thun c ban, nhm xy dng thanh cng chu ngha xa hi la vn
thuc v ban cht cua thi ky qua .
c) Trn c s khng ngng cung c va hoan thin nha nc cua
dn do dn va v dn, tin hanh ng thi nhng cai bin cach
mang trn tt ca cac phng din, thc hin nhng nhim vu lch
s cua thi ky qua cung la mt c trng thuc v ban cht cua
thi ky qua .
d) Thi ky qua la mt thi ky lch s c bit va lu dai.
dai cua thi ky qua ln chu ngha xa hi phu thuc vao
cac nhn t sau:
- Tin hanh thanh cng n u s nghip i mi theo ng
li cua ai hi VI, ai hi VII va ai hi VIII cua ang.
PTS. NGUYN VN HAO
62
- Kha nng va ban lnh khai thac cac thun li do thi ai va

cng cuc i mi tao ra cung nh vt qua nhng thach thc va
nguy c nh nguy c tut hu, nguy c chch hng, nguy c tham
nhung va nguy c din bin hoa bnh cua cac th lc thu ch.
- Kha nng va ban lnh khai thac n mc nao, phat huy n
mc nao ni lc trn c s khi dy tinh thn yu nc va yu chu
ngha xa hi ong gop sc ngi, sc cua cho s nghip cng
nghip hoa, hin ai hoa t nc. ng thi vi phat huy ni lc
va da chnh vao phat huy ni lc ma tranh thu n mc cao nht
s hp tac va giup t bn ngoai.
ra nhng chu trng, chnh sach va bin phap phu hp,
han ch nhng sai lm, phai chia thi ky qua ra nhiu chng
ng. Cai kho khn nht la phai bit tnh n nhng nhim vu
c thu cua tng chng ng, c bit quan trong la chng ng
u tin cua thi ky qua .
23. Qua ln chu ngha xa hi bo qua ch t ban chu ngha va
chng ng u tin cua thi ky qua nc ta.
1. Qua ln chu ngha xa hi bo qua ch t ban chu ngha:
Di tac ng cua quy lut quan h san xut phai phu hp vi
tnh cht va trnh phat trin cua lc lng san xut - quy lut chi
phi s vn ng va phat trin cua xa hi loai ngi - th tt ca cac
nc, cac dn tc du sm hay mun u i ln ch ngha xa hi.
Trong thc tin lch s, co nhng nc, nhng dn tc phat trin
tun t t hnh thai kinh t xa hi thp n hnh thai kinh t xa hi cao. Nhng cung co mt s nc, mt s dn tc, trong
nhng iu kin nht nh, co th phat trin vt qua mt hoc
hai hnh thai kinh t - xa hi. Chng han, nc My va Canaa a
bo qua ch phong kin tin ln ch t ban chu ngha.
Nc xtrylia a bo qua ch chim hu n l va ch phong
kin ln ch t ban chu ngha v.v.. S phat trin nhay vot o
63
khng trai vi quy lut cua s phat trin xa hi loai ngi. V vy,
trong thi ai ngay nay, cac nc kinh t lac hu, cha qua giai
oan phat trin ch t ban chu ngha cung co kha nng qua
ln chu ngha xa hi. Nhng mun bin kha nng o thanh hin
thc phai co nhng iu kin nht nh.
- iu kin bn trong:
S nghip cach mang nc o phai do ang cach mang chn chnh
cua giai cp cng nhn lanh ao. Giai cp cng nhn phai gianh c
chnh quyn; hoan thanh c ban cuc cach mang dn tc dn chu; co
ng li cach mang ung, co phng phap cach mang khoa hoc.
- iu kin bn ngoai:
Co s giup va hp tac cua cac lc lng tin b trn th gii.
Trong thi ai ngay nay, cuc cach mang khoa hoc - ky thut phat
trin ht sc manh me va nhanh chong, phn cng lao ng quc t
ngay cang su sc, nn kinh t th gii a hnh thanh va co th
trng thng nht, cac nc u co nhu cu hp tac, lam n vi
nhau. Trong hoan canh o, nu co chnh sach kinh t i ngoai ung
n th cac nc kinh t lac hu vi y u cac iu kin bn trong,
co kha nng s dung tim lc kinh t th gii qua ln chu
ngha xa hi bo qua ch t ban chu ngha.
Bo qua ch t ban chu ngha, xet v mt kinh t la:
- Ch bo qua s thng tr cua quan h san xut t ban chu
ngha, ch khng bo qua (hay xoa sach) moi quan h san xut t
ban chu ngha.
- Ch bo qua nhng khuyt tt cua kinh t hang hoa hay kinh t
th trng, ch khng bo qua kinh t hang hoa hay kinh t th
trng.
- i ln chu ngha xa hi t mt nn kinh t san xut nho la chu
yu, thiu nhng tin kinh t va tin vt cht mt cach
PTS. NGUYN VN HAO
64
nghim trong, th khng c bo qua cac quy lut phat trin t

nhin cua lc lng san xut.
Nc ta co kha nng va iu kin tin ln chu ngha xa hi bo
qua ch t ban chu ngha, trong o co nhng thun li va
nhng kho khn nht nh.
- V thun li: chung ta co "chnh quyn thuc v nhn dn,
nc nha i vao giai oan hoa bnh xy dng. Dn tc ta la mt
dn tc anh hung, co y ch vn ln manh lit. Nhn dn ta co
long yu nc nng nan, cn cu lao ng va sang tao, a xy dng
c mt s c s vt cht ban u. Cuc cach mang khoa hoc va
cng ngh hin ai, cung vi xu th quc t hoa i sng kinh t la
mt thi c phat trin".
- V kho khn: "t nc trai qua hang chuc nm chin tranh,
hu qua lai con nng n, nhng tan d cua thc dn, phong
kin con nhiu..."; hu qua cua c ch tp trung quan liu bao cp,
vi sc cua no, khng d g xoa ngay c.
Trong iu kin o, phai co mt chin lc phat trin kinh t xa hi ung n mi co th a nc ta qua ln chu ngha xa
hi; bo qua ch t ban chu ngha.
2. Chng ng u tin cua thi ky qua i ln chu ngha xa
hi nc ta:
Thi ky qua la mt thi ky lch s lu dai co nhiu bin ng.
co chu trng, chnh sach, bin phap ung, cn thit phai phn
thi ky qua thanh nhng chng ng.
Hin nay, nc ta vn ang chng ng u tin cua thi ky
qua . Vic xac nh chng ng u tin co y ngha ly lun va
thc tin quan trong.
- No xac nh ch ng, thc trang kinh t xa hi nc ta,
khc phuc c s nhn thc gian n v chu ngha xa hi.
65
- Giup chung ta tm ra nhng c trng va muc tiu kinh t xa

hi phu hp, t o co chu trng, ng li, chnh sach va bin
phap thch hp, tranh c s sai lm va tao iu kin thun li
cho chng ng tip theo.
Muc tiu cua chng ng u tin la: Thng qua i mi toan
din, xa hi at ti trang thai n nh, vng chc, tao th phat
trin nhanh chng ng tip theo.
Cac giai phap mu cht:
- Nng cao y ch t lc t cng, phat huy moi tim nng vt
cht va tr tu cua toan dn tc, cac nganh, cac a phng trong
ca nc.
- M rng quan h hp tac quc t.
- Phat huy vai tro ng lc cua khoa hoc va cng ngh.
- S dung sc manh tng hp cac thanh phn kinh t.
- Xy dng nn kinh t hang hoa nhiu thanh phn vn hanh
theo c ch th trng co s quan ly cua nha nc theo nh hng
xa hi chu ngha.
Nhng muc tiu, chu trng va bin phap trong chng ng
u tin cua thi ky qua nc ta la th hin s vn dung t
tng cua Lnin v chnh sach kinh t mi vao iu kin cu th
cua nc ta.
24. Tnh tt yu khach quan, c im va xu hng vn ng c
ban cua nn kinh t hang hoa trong thi ky qua nc ta?
1. Tnh tt yu khach quan cua s tn tai nn kinh t hang hoa
trong thi ky qua nc ta.
Trong thi ky qua nc ta, nhng iu kin chung cua kinh
t hang hoa vn tn tai:
PTS. NGUYN VN HAO
66
a) Phn cng lao ng xa hi khng mt i ma con phat trin ca

chiu rng ln chiu su. S chuyn mn hoa va hp tac hoa lao
ng a m rng ra trn pham vi quc t.
b) Nn kinh t a va ang tn tai vi nhiu hnh thc s hu khac
nhau v t liu san xut va san phm lao ng. Trong mi hnh thc
s hu, co nhiu n v kinh t c lp v san xut, kinh doanh, do
o, phai thng qua hnh thai hang hoa - tin t thc hin vic
hach toan kinh doanh va lu thng phn phi.
Do nhng iu kin trn, nn kinh t hang hoa vn tn tai nh
la mt tt yu khach quan.
M hnh "kinh t ch huy" hay m hnh k hoach hoa tp trung
quan liu bao cp tn tai mt thi a km ham, thm ch phu nh
kinh t hang hoa va trn thc t, chung ta a phai tra gia.
Trong thi gian gn y, nn kinh t nc ta ang chuyn sang
c ch th trng, a thuc y nn kinh t hang hoa phat trin.
2. c im va xu hng vn ng cua nn kinh t hang hoa
trong thi ky qua nc ta:
a) Nn kinh t nc ta ang trong qua trnh chuyn bin t nn
kinh t hang hoa kem phat trin mang nng tnh t cp, t tuc
thanh nn kinh t hang hoa phat trin t thp n cao.
c im nay xut phat t thc trang kinh t nc ta, biu
hin cac mt:
- C cu ha tng san xut va xa hi thp kem.
- Trnh c s vt cht va cng ngh trong cac x nghip quc
doanh lac hu, khng co kha nng canh tranh.
- Kinh nghim quan ly kinh doanh non yu, thiu i ngu cac
nha doanh nghip co tm c.
- Thu nhp cua ngi lao ng thp, sc mua giam, dung lng
th trng nho be.
67
b) Nn kinh t hang hoa da trn c s nn kinh t tn tai nhiu

thanh phn.
S tn tai cua c cu kinh t nhiu thanh phn va cac thanh
phn u san xut hang hoa la mt c im cua nn kinh t hang
hoa trong thi ky qua nc ta. S dung sc manh tng hp
cua nn kinh t nhiu thanh phn tao kha nng a nn kinh t
hang hoa thoat khoi tnh trang thp kem.
S thay i c cu nganh theo hng kinh t dch vu phat trin
nhanh chong, co tac dung lam cho kinh t hang hoa phat trin,
hnh thanh mt c cu kinh t cng - nng nghip va dch vu theo
hng ngay cang hin ai.
c) Nn kinh t hang hoa phat trin theo c cu kinh t "m" gia
nc ta vi cac nc trn th gii.
C cu kinh t "khep kn", t cung t cp gn lin vi kinh t t
nhin, san xut nho. S ra i cua nn kinh t hang hoa t ban
chu ngha a lam cho th trng dn tc gn vi th trng th
gii.
Nn kinh t hang hoa vi c cu kinh t "m" ra i, bt ngun
t quy lut phn cng va hp tac quc t va t quy lut phn b va
phat trin khng u v tai nguyn, lao ng va th manh cua mi
nc... C cu kinh t m la iu kin phat trin kinh t hang hoa
trong nc vi tc nhanh, hiu qua ln.
Nn kinh t hang hoa theo c cu kinh t "m", phu hp vi
chin lc th trng "hng ngoai". Thng qua hoat ng xut,
nhp khu phat huy ngun lc cua t nc, khai thac sc
manh v khoa hoc va cng ngh tin tin trn th gii.
d) Phat trin kinh t hang hoa theo nh hng xa hi chu ngha
vi vai tro chu ao cua kinh t quc doanh va s quan ly cua nha
nc.
- Vai tro nh hng xa hi chu ngha cua kinh t quc doanh.
PTS. NGUYN VN HAO
68
+ Trong c cu kinh t nhiu thanh phn, kinh t quc doanh

nm c cac nganh, cac lnh vc, cac c s kinh t trong yu va
then cht nn no co kha nng chi phi cac thanh phn kinh t
khac phat trin theo nh hng xa hi chu ngha.
+ lam c vai tro chu ao, kinh t quc doanh phai phat
huy sc manh tng hp cua cac thanh phn kinh t khac; phai i
mi c cu san xut, chin lc kinh doanh; i mi cng ngh, c
ch quan ly co th u sc ng vng va chin thng trong mi
trng hp tac va canh tranh vi cac thanh phn kinh t khac.
- Vai tro quan ly cua nha nc - nhn t bao am cho nh
hng xa hi chu ngha cua kinh t hang hoa.
+ S phat trin kinh t hang hoa co nhng tac dung tch cc,
nhng cung co nhng khuyt tt nht nh. Do o, oi hoi phai co
s quan ly cua nha nc.
+ Muc ch va ng c cua cac loai san xut hang hoa con tn tai
nc ta cung khng ging nhau, thm ch mu thun, loai tr
nhau, cung oi hoi phai co s quan ly cua nha nc.
+ Do tn tai kha lu trong c ch k hoach hoa tp trung quan
liu, bao cp, nn nhng cng cu nha nc s dung iu hanh
kinh t con kem hiu lc, b may nha nc con t kinh nghim va
kin thc v quan ly kinh t theo c ch th trng. V vy, phn
u nng cao nng lc cac cng cu kinh t va nng cao trnh
quan ly kinh t, nht la quan ly kinh t v m cua nha nc la ht
sc cn thit. Ca trc mt va lu dai.
Cac c im va xu hng vn ng cua nn kinh t hang hoa
nc ta trong thi ky qua bt ngun t s chi phi cua cac quy
lut kinh t th trng va t vai tro nh hng cua kinh t quc
doanh, vai tro quan ly cua nha nc.
Cac c im trn co quan h mt thit vi nhau phan anh kt
qua cua s phn tch thc trang va xu hng vn ng ni tai cua
69
qua trnh hnh thanh va phat trin kinh t hang hoa nc ta

hin nay va trong tng lai.
25. Nhng iu kin, phng hng va nhng giai phap mu cht
phat trin kinh t hang hoa nc ta t nay n nm 2000.
phat trin nn kinh t hang hoa nhiu thanh phn theo nh
hng xa hi chu ngha, vn ng theo c ch th trng co s
quan ly ca nha nc, phai tao c nhng iu kin sau:
- Sm tao ra s n nh v chnh tr , kinh t, xa hi. n nh v
chnh tr co ngha la phai khng nh vai tro lanh ao xa hi cua
ang cung vi h thng chnh tr co u uy tn va sc manh, bao am
iu hanh t nc tin ln theo nh hng xa hi chu ngha. n
nh v kinh t chu yu va trc ht la s n nh v tai chnh, tin
t bao am hoat ng kinh t n nh: kch thch u t phat trin.
n nh xa hi la tao c nim tin cua nhn dn i vi lanh ao,
i vi ch .
- Xy dng c s ha tng vt cht va ha tng xa hi: xy dng,
phat trin c s ha tng vt cht, nh giao thng, bu in, thng
tin, in nc... nhm phuc vu tt phat trin kinh t - xa hi va
thu hut u t nc ngoai.
Xy dng ha tng xa hi chu yu va quan trong la h thng giao
duc, y t, bao him, m mang tri thc, tng cng sc khoe cho
chu th xy dng nn kinh t hang hoa.
- Xy dng h thng lut phap va b may iu hanh bao am
s n nh cng bng trong nn kinh t nhiu thanh phn.
- Tao c nhng tm ly tp quan mang tnh xa hi phu hp va
co li cho nn kinh t hang hoa, nh bit kinh doanh, bit lam
giau, thch ng vi c ch th trng, khng con luyn tic mong
ch bao cp, cam chu ngheo kho...
PTS. NGUYN VN HAO
70
- Sm ao tao i ngu cac nha quan ly, kinh doanh gioi thch
ng vi th trng, va u nng lc t chc phat trin kinh t
hang hoa trong nc va u nng lc lin doanh vi nc ngoai.
Phng hng va bin phap mu cht phat trin kinh t
hang hoa nc ta la:
- Nht quan chnh sach kinh t nhiu thanh phn theo nh
hng xa hi chu ngha vi s a dang hoa cac loai hnh s hu vi
nhiu hnh thc t chc kinh doanh s dung co hiu qua sc
manh tng hp cac thanh phn kinh t, khai thac c moi tim
nng v vn, lao ng va ngh thut kinh doanh trong moi tng
lp dn c.
- Sp xp t chc lai khu vc kinh t quc doanh khu vc
kinh t nay ch nm nganh, khu, mt hang then cht, tao iu
kin ng vng trong canh tranh, kinh doanh co hiu qua, gi
c vai tro chu ao trong nn kinh t nhiu thanh phn.
- S dung tt cac hnh thc cua kinh t t ban nha nc, tn
dung sc manh hn hp gia t ban trong va ngoai nc ca v vn,
cng ngh va tai nng quan ly gop sc cung nha nc phat trin
kinh t.
- Phn cng va hip tac lao ng theo hng chuyn mn hoa
kt hp vi a dang hoa san xut kinh doanh; m rng kinh t
dch vu. Coi trong va khuyn khch s dung lao ng tr tu ("cht
xam"). Xac nh nganh, mt hang mui nhon; chu trong kt hp
phn cng va hp tac lao ng quc t.
- y manh nghin cu, ng dung thanh tu khoa hoc va cng
ngh mi. Va phat trin kinh t theo chiu rng va phat trin
theo chiu su, tng sc canh tranh trn th trng quc t.
- Xy dng th trng "hng ngoai" a dang v hnh thc, chung
loai, nng cao cht lng at ti tiu chun quc t, ly th trng
trong nc lam c s.
71
- Thc hin chnh sach i ngoai co li cho s phat trin kinh t

hang hoa, ngha la m rng quan h a dang v hnh thc, a
phng v ngun. Trn nguyn tc cung co li, khng can thip
vao ni b cua nhau, khng phn bit ch chnh tr - xa hi.
o la nhng bin phap mu cht phat trin kinh t hang hoa
nc ta.
26. S cn thit khach quan va li ch cua s tn tai nn kinh t co
nhiu thanh phn? c im cua cac thanh phn kinh t?
Trong thi ky qua nc ta, s tn tai c cu kinh t nhiu
thanh phn la tt yu va co li, v:
- Co nhng thanh phn kinh t do lch s lai va con co li cho
s phat trin kinh t, nh kinh t t ban t nhn, kinh t ca th.
- Do chnh sach cai tao xa hi cu, nay sinh nhng thanh phn
kinh t mi, nh chu ngha t ban nha nc, cac loai hnh hp tac
xa.
- Do yu cu xy dng xa hi mi, hnh thanh cac thanh phn
kinh t mi nh kinh t quc doanh. S tn tai nhiu thanh phn
kinh t khc phuc c tnh trang c quyn, tao ra s canh
tranh; o la ng c thuc y nn kinh t hang hoa phat trin.
Mt khac, ch ring kinh t quc doanh va kinh t tp th cha co
u kha nng thay th cac thanh phn kinh t khac phat trin
nn kinh t co hiu qua, lam ra nhiu san phm nht cho xa hi.
Phat trin nn kinh t nhiu thanh phn la c trng c ban
cua nn kinh t qua va la tt yu, cn thit, va la phng
tin at muc ch cua nn san xut xa hi. No va tao c s lam
chu v kinh t, va bao am kt hp hai hoa h thng li ch kinh
t. o chnh la ng lc cua s phat trin. Vic m ng cho cac
thanh phn kinh t khac phat trin la s ci troi sc san xut, khai
thac c moi tim nng, kch thch c moi ngun nhn tai, vt
lc, cht xam gop phn phat trin san xut, tao nhiu cua cai cho xa
PTS. NGUYN VN HAO
72
hi, giai quyt cng n vic lam cho hang triu lao ng trong luc
Nha nc cha co u iu kin thu hut moi lc lng lao ng xa
hi. Vic s dung c cu kinh t nhiu thanh phn khng nhng giai
phong sc san xut, khai thac moi kha nng phat trin lc lng san
xut trong nc, ma con tn dung sc manh kinh t quc t, tranh
thu s u t, hp tac quc t, khc phuc tnh trang bit lp cua nn
kinh t nc ta vi nn kinh t th gii, va giai quyt cng n vic
lam, m rng nganh ngh trong nc, khai thac tt mt hang xut
khu mui nhon co hiu qua, tn dung th manh cua t nc.
Cui cung, s tn tai nn kinh t nhiu thanh phn va la chin
lc kinh t lu dai, va la c s thc hin chin lc xa hi: xoa
dn mc cam ngoai bin ch nha nc, giai quyt nan tht nghip,
s luyn tic vi c ch bao cp, "hin vt hoa" trao i...
Trong c cu kinh t mhiu thanh phn, mi thanh phn kinh t
co c im ring. Kinh t quc doanh da trn s hu toan dn v
t liu san xut vi cac hnh thc x nghip cng, nng, thng
nghip quc doanh, nm gi, kinh doanh, khai thac nhng tai
nguyn, nhng nganh then cht, nm cac mach mau cua nn kinh
t quc dn. Phng thc quan ly khoa hoc hn, trnh lc lng
san xut, quan h xa hi va quan h phn phi cung cao hn cac
thanh phn kinh t khac. No c tp trung xy dng khng
ngng ln manh u nng lc gi vai tro chu ao cua nn kinh
t theo nh hng xa hi chu ngha i vi cac thanh phn kinh
t khac.
- Kinh t tp th da trn loai hnh s hu tp th v t liu san
xut (tr rung t thuc s hu toan dn), dui cac hnh thc hp
tac xa, tp oan san xut trong nng nghip, tiu thu cng nghip
hay trong lnh vc lu thng, dch vu. Xet v trnh lc lng san
xut, quan ly, trnh d xa hi hoa th kinh t tp th thp hn kinh
t quc doanh, nhng no cung c xy dng, cung c va cung vi
kinh t quc doanh la nn tang cua nn kinh t quc dn xa hi chu
73
ngha.
- Kinh t t ban t nhn da trn hnh thc s hu t nhn t
ban chu ngha v t liu san xut va trn c s quan h boc lt lao
ng lam thu (tuy co gii han). No c phep hoat ng trong
nhng nganh nha nc khng cn thit nm gi, nhng nm
trong khun kh phap lut quy nh. Giai cp ai din cho no la
giai cp t san khng con nm gi chnh quyn, nhng c phep
hoat ng kinh doanh, c phep s dung vn, vt t ky thut va
ngh thut quan ly kinh doanh, tao ra cua cai vt cht cho xa hi,
gop phn thuc y nn kinh t hang hoa phat trin. No co th lin
doanh vi nha nc bng nhiu hnh thc.
- Kinh t ca th da trn hnh thc s hu ca th v t liu san
xut va lao ng cua ban thn. No hoat ng trn pham vi rng, ca
thanh th, nng thn, trn moi lnh vc, nganh ngh. Loai hnh
kinh t nay phn tan manh mun; ky thut, nng sut lao ng
thp. Trong c ch canh tranh, no d b phn hoa. Kinh t ca th
hoc c lp, hoc ca th tham gia hp tac xa, hoc lin kt vi cac
doanh nghip ln vi nhiu hnh thc.
Trn thc t, gia cac thanh phn kinh t co mi quan h va
thng nht va mu thun, cho nn trong qua trnh vn ng hoc
c lp, hoc co xu hng an kt vi nhau hnh thanh cac loai hnh
s hu hn hp vi nhng hnh thc t chc kinh doanh a dang.
Mt trong nhng hnh thc kinh t qua la chu ngha t ban
nha nc, da trn c s hn hp v s hu t liu san xut, c
nha nc s dung phat trin lc lng san xut co li cho chu
ngha xa hi. Chu ngha t ban nha nc c nha nc s dung
vi cac hnh thc: x nghip cng t hp doanh (nha nc va nha
t ban cung gop vn kinh doanh); x nghip lin doanh vi t ban
nc ngoai, kinh tiu ai ly gia cng t hang, hay cac hnh thc
t nhng...
PTS. NGUYN VN HAO
74
Ngoai ra, kinh t gia nh tuy khng phai la mt thanh phn,

nhng no co vai tro quan trong phat trin kinh t nc ta. No
cn c khuyn khch va tao iu kin phat trin.
27. Th nao la xa hi hoa nn san xut trn thc t? c im va
ni dung xa hi hoa nn san xut trong thi ky qua d?
Xa hi hoa san xut, hiu theo ngha n gian, la s phn cng
lao ng xa hi su rng i i vi s chuyn mn hoa, m rng
nganh ngh mi, hp thanh mt qua trnh san xut xa hi vi s
lng lao ng ln tng x nghip trong nn san xut ln.
Theo ngha chung nht, xa hi hoa san xut la s lin kt nhiu
qua trnh kinh t ring bit thanh qua trnh kinh t - xa hi.
Nh vy, xa hi hoa san xut gn vi nn san xut ln. Nhng
nu ch xa hi hoa v mt s hu t liu san xut th mi ch la xa
hi hoa san xut trn hnh thc (nh cac nc xa hi chu ngha
trc y; ngc lai, cac nc t ban chu ngha biu hin chu yu
lai la xa hi hoa v mt t liu san xut).
Xa hi hoa xa hi chu ngha nn san xut phai xem xet trn ba
mt sau:
- Kinh t - xa hi (ma ni dung la quan h s hu v t liu san
xut).
- Kinh t - ky thut (hay cng ngh, ma ni dung th hin
trnh lc lng san xut, c s vt cht cua no).
- Kinh t - t chc (ni dung th hin quan h t chc quan ly
nn san xut xa hi).
Xa hi hoa san xut trn thc t la s tin hanh ng b tng
ng v trnh cua ba mt noi trn; co ngha la xy dng c
quan h s hu v t liu san xut tin tin trn c s mt trnh
khoa hoc ky thut cao, mt c s vt cht - ky thut hin ai,
nng sut lao ng cao va thc hin c vic kim k, kim soat,
75
t chc quan ly qua trnh san xut va phn phi san phm trong
toan xa hi.
i vi nc ta, trong thi ky qua , cha th co ngay xa hi
hoa san xut trn thc t ma ch co th la qua trnh xa hi hoa san
xut theo nh hng xa hi chu ngha. Vic xa hi hoa san xut
v mt kinh t - xa hi nc ta trc y thc cht mi ch la xa
hi hoa hnh thc. phu hp vi trnh phat trin cua lc
lng san xut tng thi ky, chung ta ang iu chnh theo nh
hng xa hi chu ngha bng cach ng thi s dung, phat trin co
cai bin cac hnh thc s hu v t hu san xut thng qua cac
hnh thc kinh t qua , cac chnh sach kinh t, lut kinh t, vi
bc i va quy m thch hp. Cac qua trnh cai bin o la:
- Quc hu hoa t liu san xut i vi cac i tng t san mai
ban, t san phan ng thanh th va a chu nng thn thanh s
hu toan dn.
o la mt b phn quan trong cua qua trnh xa hi hoa san
xut.
- Hp tac hoa i vi kinh t ca th.
y la con ng gian n va d tip nhn nht i vi san xut
nho ca th, tuy nhin no oi hoi tun theo nhng nguyn tc c
ban: t nguyn, cung co li, t thp ln cao, t n gian n phc
tap, co s lanh ao va tr giup cua nha nc.
- Nha nc thc hin xy dng mi cac doanh nghip quc doanh.
T xut phat im la mt nn kinh t chm phat trin, qua trnh
nay co y ngha rt quan trong va cp bach, v no la yu t c ban bao
am vai tro chu ao, la cng cu nha nc quan ly nn kinh t
phat trin theo nh hng xa hi chu ngha. Hin nay, nc ta
ang thc hin s i mi qua trnh nay theo hng sp xp lai,
nm nganh, nm khu then cht, coi trong hiu qua kinh t...
PTS. NGUYN VN HAO
76
- Qua trnh hnh thanh s hu hn hp di cac hnh thc kinh

t qua hp tac, canh tranh nhau nhng chu s kim k, kim
soat cua nha nc ang c thc hin theo tinh thn i mi nn
kinh t.
Xa hi hoa san xut la qua trnh co tnh quy lut i ln san
xut ln. o cung la xu hng vn ng c ban cua nn kinh t
nc ta trong thi ky qua .
28. C s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi la g?
Tnh tt yu khach quan cua vic tin hanh cng nghip hoa
hin ai hoa xy dng c s vt cht - ky thut nc ta?
Hiu mt cach gian n th c s vt cht ky thut la tng th
cac yu t vt cht gn vi trnh ky thut tng ng. Theo
ngha khai quat, c s vt cht - ky thut cua mt xa hi la toan b
h thng cac yu t vt cht cua san xut xa hi phu hp vi trnh
ky thut (cng ngh) tng ng.
Mi phng thc san xut nht nh co mt c s vt cht - ky
thut tng ng. Trnh cua c s vt cht - ky thut c trng
cho s thng tr cua mt phng thc san xut.
C s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi la nn san xut
ln hin ai, co c cu kinh t hp ly, co trnh xa hi hoa cao,
da trn trnh khoa hoc cng ngh hin ai c hnh thanh
mt cach co k hoach va thng tr trong toan b nn kinh t quc
dn.
Tin hanh cng nghip hoa, hin ai hoa la con ng xy
dng c s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi. o la qua
trnh mang tnh quy lut, bi v: ngay s qua t chu ngha t
ban ln chu ngha xa hi a co c s vt cht - ky thut cua chu
ngha t ban, nhng o mi ch la tin vt cht sn co. Mun
bin no thanh c s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi, phai
tin hanh mt loat cac cuc cai bin cach mang v quan h san
77
xut, tip tuc vn dung thanh tu mi cua khoa hoc - ky thut,

phn b, t chc lai va hin ai hoa cao hn.
- nc ta, mt nc co nn kinh t kem phat trin qua ln
chu ngha xa hi, vic thc hin cng nghip hoa, hin ai hoa
xy dng c s vt cht ky thut cang la tt yu va cn thit.
V kinh t: Co cng nghip hoa, hin ai hoa mi tao ra nn san
xut bng may moc, tao ra sc san xut mi - c s tng nng
sut lao ng; tao ra c s kinh t lam ch da cho vic cai tao va
phat trin cac nganh kinh t quc dn khac; tao iu kin vt cht
cho nn kinh t c lp t chu, co kha nng tham gia phn cng
hp tac quc t.
- V chnh tr - xa hi: Co cng nghip hoa, hin ai hoa mi co
iu kin tng cng vai tro kinh t cua nha nc, tao tin
lin minh vng chc gia cng nhn - nng dn - tr thc. Cng
nghip hoa, hin ai hoa phat trin lc lng san xut cung tao ra
tin cung c va hoan thin quan h san xut mi, phat
trin t do toan din con ngi. Vic hnh thanh cac trung tm
cng nghip va th hoa xoa dn s cach bit gia thanh th va
nng thn, gia lao ng tr oc va chn tay.
Cui cung, cng nghip hoa, hin ai hoa se tao ra c s vt cht
- ky thut cho vic tng cng an ninh, quc phong.
Cng nghip hoa, hin ai hoa xa hi chu ngha nc ta co
quan h cht che vi phat trin lc lng san xut nhm thc hin
xa hi hoa v mt kinh t - ky thut va cng ngh mi theo nh
hng xa hi chu ngha. V vy, cng nghip hoa, hin ai hoa t
nc, phat trin lc lng san xut la nhim vu trung tm cua
thi ky qua ln chu ngha xa hi nc ta.
29. Ni dung chu yu cua cng nghip hoa, hin ai hoa nc ta
la g? No c biu hin chng ng u cua thi ky qua nh
th nao? Nhng iu kin cn thit cng nghip hoa, hin ai hoa
PTS. NGUYN VN HAO
78
la g?
Cng nghip hoa, hin ai hoa theo ngha chung va khai quat la
qua trnh bin mt nc co nn kinh t lac hu thanh mt nc
cng nghip co khoa hoc va cng ngh hin ai. Do o, nc ta,
cng nghip hoa, hin ai hoa la qua trnh chuyn mt nn san
xut nho, nng nghip lac hu, cng ngh lac hu va nng sut lao
ng thp thanh mt nc san xut ln co c cu cng nng nghip
va dch vu hin ai, khoa hoc va cng ngh tin tin, nng sut lao
ng xa hi cao cac nganh kinh t quc dn.
Cng nghip hoa, hin ai hoa co ni dung chu yu sau y:
+ Xy dng c s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi.
nc ta, vic xy dng c s vt cht - ky thut cho chu ngha
xa hi va cng nghip hoa, hin ai hoa co quan h cht che vi
nhau. Nu coi xy dng c s vt cht - ky thut cho chu ngha xa
hi la muc tiu c ban th cng nghip hoa, hin ai hoa la cach
thc, la con ng thc hin muc tiu o. V vy, ni dung chu
yu cung nh muc ch cua cng nghip hoa, hin ai hoa la nhm
xy dng c s vt cht - ky thut cua chu ngha xa hi.
+ Xy dng c cu kinh t hp ly.
Qua trnh cng nghip hoa, hin ai hoa cung nhm tng bc
xy dng c cu kinh t hp ly. C cu kinh t bao gm c cu
nganh, c cu vung va c cu thanh phn. C cu kinh t la tng th
cac quan h kinh t gia cac nganh, cac lnh vc kinh t, gia cac
vung kinh t..., trong o quan h gia cng nghip vi nng nghip
va dch vu la b phn co tm quan trong la "b xng" cua no. Cac
quan h nay biu hin cac kha canh nh trnh cng ngh, quy
m, nhp iu phat trin gia chung v.v..
C cu kinh t la pham tru kinh t co tnh lch s. Trnh phat
trin cua lc lng san xut va tnh cht xa hi hoa lao ng la cac
yu t co anh hng trc tip n ni dung, c im c cu kinh
79
t cac giai oan khac nhau. Cng nghip hoa, hin ai hoa phai
nhm tao ra c cu kinh t hp ly (ti u) tng thi ky phat
trin.
C cu kinh t hp ly phai phan anh ung yu cu cua cac quy
lut khach quan, cho phep khai thac co hiu qua nht moi tim
nng cua t nc, tham gia co hiu qua vao phn cng, hp tac
quc t, phu hp vi xu hng va co kha nng s dung cac thanh
tu cua cuc cach mang khoa hoc - ky thut va cng ngh hin ai
v.v.. B tr c cu kinh t hp ly la mt ni dung quan trong cua
chin lc phat trin kinh t xa hi nc ta.
Trong chng ng u cua thi ky qua nc ta, ni dung
cua cng nghip hoa, hin ai hoa c biu hin cu th nh sau:
- Phat trin nng - lm - ng nghip gn vi cng nghip ch bin
va cac nganh kt cu ha tng dch vu cho nng nghip la nhim vu
quan trong hang u.
- Tng tc va ty trong cua cng nghip san xut hang tiu
dung, m rng kinh t dch vu, khai thac trit cac kha nng
san xut hang tiu dung va hang xut khu.
- Phat trin co chon loc mt s nganh san xut t liu san xut,
khai thac va ch bin khoang san nhm trc ht phuc vu san
xut nng - lm - ng nghip.
- Xy dng kt cu ha tng, trong o u tin phat trin in, mang
li giao thng vn tai ng b, ng thuy, ng khng va mang
li thng tin lin lac.
- Xy dng va phat trin cac vung kinh t hnh thanh c cu
kinh t vung va s dung co hiu qua c cu kinh t nhiu thanh
phn.
tin hanh cng nghip hoa, hin ai hoa co kt qua phai giai
quyt c cac yu cu chu yu sau y:
PTS. NGUYN VN HAO
80
- Tao ngun vn cng nghip hoa, hin ai hoa. y la mt

yu cu c ban va cung la iu kin quan trong hang u tin
hanh cng nghip hoa, hin ai hoa.
- y manh nghin cu va ng dung khoa hoc cng ngh. S
nghip cng nghip hoa, hin ai hoa trong iu kin thi ai ngay
nay phai t khoa hoc va cng ngh nh mt "quc sach", mt
"ng lc".
- Lam tt cng tac iu tra c ban, thm do a cht.
- ao tao can b khoa hoc - ky thut, khoa hoc quan ly va cng
nhn lanh ngh. Ni dung va yu cu cua cng nghip hoa, hin
ai hoa t nc trong iu kin cuc cach mang khoa hoc - ky
thut va cng ngh hin ai oi hoi phai y manh s nghip giao
duc va ao tao, khoa hoc va cng ngh, coi o la quc sach hang
u phat huy nhn t con ngi - ng lc trc tip cua s phat
trin.
30. Li ch kinh t la g? Vai tro va mi quan h gia li ch ca
nhn vi li ch tp th va li ch xa hi.
Li ch kinh t co quan h vi nhu cu con ngi nhng khng
phai moi nhu cu cua con ngi u la li ch kinh t. Ch cac nhu
cu vt cht, nhu cu kinh t mi tr thanh li ch kinh t.
Li ch kinh t la mt hnh thc biu hin cac quan h kinh t
cua mt ch kinh t - xa hi nht nh. ngghen cho rng
nhng quan h kinh t cua mt xa hi nht nh nao o biu hin
trc ht di hnh thc li ch. Nh vy, li ch kinh t la mt
pham tru kinh t biu hin cua quan h san xut ma trc tip va
cui cung la quan h phn phi.
Li ch kinh t c quy nh bi v tr cua con ngi trong h
thng quan h san xut, ma xut phat la quan h s hu va phn
cng lao ng xa hi. Li ch kinh t lun lun co tnh lch s va giai
cp. Trong lch s xa hi, cac giai cp, cac tng lp xa hi khac
81
nhau thng co li ch kinh t khng ging nhau, va cuc u tranh

giai cp c tin hanh trc ht v li ch kinh t.
Li ch kinh t co vai tro quan trong. No la ng c thuc y
hoat ng kinh t cua con ngi, phuc vu nhu cu c ban nht cua
con ngi, la ng lc manh me nht cua tin b kinh t va xa hi.
Li ch kinh t thng co c cu phc tap phu thuc vao h
thng quan h san xut, trc ht la quan h s hu, t o dn
n quan h phn phi. Trong h thng li ch kinh t, co ba loai
chu yu co quan h vi nhau la li ch ca nhn, li ch tp th va
li ch xa hi. Li ch xa hi bao gm cac li ch c ban nht cua
toan th nhn dn nhm phat trin manh me nn kinh t, cai
thin va nng cao i sng vt cht va vn hoa cua nhn dn, bao
am cac nhu cu quc phong, an ninh, bao am phat trin c s ha
tng san xut va xa hi nh vn hoa, giao duc, y t v.v.. Li ch
tp th nhm thoa man trc ht nhng nhu cu cua san xut va
phuc li cua tp th. Li ch ca nhn nhm trc tip thoa man nhu
cu ca nhn ngi lao ng va gia nh ho.
Trong cac li ch kinh t noi trn, li ch ca nhn la ng lc trc
tip va quan trong nht i vi s phat trin kinh t. No anh
hng trc tip ti trach nhim, nhit tnh, tnh tch cc va sang
tao cua ngi lao ng. Li ch xa hi co tnh cht bao trum; con li
ch tp th va gn vi li ch xa hi va gn vi li ch ca nhn.
Trong khi chu y giai quyt hai hoa ba loai li ch noi trn, phai ht
sc coi trong li ch ca nhn, bi v, nu khng coi trong li ch
nay, se khng tao ra c ng lc thuc y kinh t va rt cuc, ca
ba loai li ch o u khng c ap ng.
Trong iu kin nn kinh t nhiu thanh phn, phai giai quyt
hai hoa li ch kinh t gia cac thanh phn kinh t va ch khi o
li ch kinh t mi tr thanh ng lc phat trin kinh t. Mt
khac, trong iu kin nn kinh t "m" tham gia vao s hip tac,
phn cng lao ng quc t, vic giai quyt hai hoa cac loai li ch
PTS. NGUYN VN HAO
82
ca nhn, tp th, xa hi, li ch gia cac thanh phn kinh t khng

tach ri vic giai quyt li ch dn tc vi li ch quc t.
31. Nhng nguyn tc phn phi va cac hnh thc thu nhp chu
yu trong thi ky qua .
Trong thi ky qua , quan h phn phi co tnh cht a dang.
Cac nguyn tc phn phi chu yu la:
1. Phn phi theo lao ng.
Phn phi theo lao ng la trn c s bao am cho ngi co sc
lao ng c quyn lao ng, xa hi cung bao am phn t liu
tiu dung ho nhn c da vao s lng va cht lng lao ng
cung kt qua lao ng ma ho a cng hin, khng phn bit gii
tnh, mau da, dn tc, tui tac...
Phn phi theo lao ng khng co ngha la mi ngi lam ra bao
nhiu la c hng tt ca. B phn san phm dung phn phi
theo lao ng - san phm cn thit - ch la mt phn cua tng san
phm xa hi.
Phn phi theo lao ng c thc hin chu yu trong cac x
nghip kinh t quc doanh va tp th, va co anh hng n s
phn phi trong cac x nghip thuc cac thanh phn kinh t khac.
Phn phi theo lao ng la khach quan. o la v:
- cac thanh phn kinh t quc doanh va tp th khng con ch
boc lt, c s quyt nh phn phi t liu tiu dung cho mi
ngi ch co th la kt qua lao ng ma ho a cng hin.
- Trong xa hi con nhiu s khac nhau v cac loai lao ng: lao
ng chn tay va tr oc, lao ng lanh ngh va khng lanh ngh,
con co s khac nhau v thai lao ng nh tch cc, tn tuy, sang
tao, co ky lut va chy li, trn tranh lao ng, thiu trach nhim
v.v..
83
- Cua cai xa hi cha u di dao co th thoa man nhu cu

bng cach phn phi theo nhu cu, nn buc phai phn phi theo
lao ng.
Do o, phn phi theo lao ng la tt yu v kinh t va xa hi.
Nguyn tc nay oi hoi trong iu kin nh nhau, lao ng ngang
nhau th tra cng ngang nhau, con lao ng khac nhau th tra
cng khac nhau.
Nguyn tc phn phi theo lao ng co tac ng kt hp cht che,
hp ly li ch ca nhn vi li ch xa hi va tp th; khuyn khch
nng cao trnh chuyn mn, ky thut, vn hoa, tay ngh, trnh
quan ly, phat huy sang kin, tng nng sut lao ng; gop phn tch
cc giao duc thai va ky lut lao ng mi v.v..
2. Phn phi theo tai san hay vn. Nguyn tc nay biu hin ro
rt va chu yu cac loai x nghip, cng ty c phn; cac hp tac xa
do cac thanh vin t giac gop vn san xut, kinh doanh. Mt b
phn ang k vn c huy ng di hnh thc gi tin tit kim,
mua trai khoan v.v.. Tai san hay vn la lao ng qua kh, co tac
dung gop phn tao ra li nhun du khng phai la ngun gc trc
tip, do o, no phai c tham gia phn phi li nhun.
Phn phi theo tai san hay vn la mt nguyn tc, la tt yu
khach quan. Nguyn tc nay co tac dung khai thac ti a va s
dung hp ly cac ngun vn cua xa hi vao san xut kinh doanh; gop
phn hnh thanh th trng tin t, th trng vn va th trng
chng khoan iu kin cn thit phat trin kinh t hang hoa.
3. Phn phi qua cac quy phuc li.
Nguyn tc nay co tac dung b sung cho nguyn tc phn phi
theo lao ng, khc phuc mt phn nhng nhc im cua phn
phi theo lao ng. Trong iu kin thi ky qua , phn phi theo
lao ng la c ban, chu yu, con phn phi qua quy phuc li ch co
tac dung b sung.
PTS. NGUYN VN HAO
84
Cac nguyn tc phn phi noi trn c biu hin cac hnh
thc thu nhp chu yu la:
+ Tin lng.
Tin lng la hnh thc biu hin chu yu cua nguyn tc phn
phi theo lao ng. Thc cht cua tin lng la mt phn thu nhp
quc dn dung phn phi cho ngi lao ng di hnh thc
tin t, cn c vao s lng va cht lng lao ng tng ngi,
tai san xut sc lao ng.
Co hai hnh thc tin lng chu yu la tin lng theo thi gian
va tin lng theo san phm.
Ngoai tin lng, ngi lao ng con co th nhn c tin
thng; o la phn b sung tin lng i vi ngi lam vic co kt
qua, co cht lng cao hn.
Tin lng la ng lc manh me, co tac dung tch cc thuc y
tin b kinh t. Tuy nhin, tin lng ch phat huy c vai tro
ng lc kinh t cua no khi co ch tin lng ung n, hp ly.
+ Li nhun, li tc.
Li nhun, li tc la hnh thc thu nhp t nguyn tc phn
phi theo tai san hay vn.
i vi vn t co cua cac doanh nghip t nhn la vn c phn
cua c ng trong cac x nghip c phn, sau tng chu ky san xut
kinh doanh, ngi s hu no nhn c thu nhp di hnh thc
li nhun hay li tc c phn.
i vi vn cho vay, ngi s hu no se nhn c thu nhp
di hnh thc li tc.
+ Thu nhp t quy tiu dung cng cng.
Hnh thc thu nhp nay la biu hin cua nguyn tc phn phi
qua cac quy phuc li tp th va phuc li xa hi, nh tr cp kho
khn, sinh e, m au, tai nan, nha tre, hoc tp... Cac tng lp dn
85
c khac nhn c thu nhp nay di hnh thc tin hu tr i

vi ngi ngh hu, tin tr cp nui dng ngi gia, tre em, tin
cu t xa hi.
+ Thu nhp t kinh t gia nh.
Kinh t gia nh co vai tro rt quan trong.
S hu trong kinh t gia nh la loai s hu c bit (vn, tai
san) va hoat ng cua no da vao vic s dung lao ng ngoai gi
lam vic x nghip, c quan, hp tac xa hoc cua nhng ngi
khac trong gia nh. Do o, thu nhp t kinh t gia nh cung
thuc loai c bit: va gn vi phn phi theo lao ng va gn
vi phn phi theo tai san hoc vn. Nh vy, cac quan h phn
phi, cac hnh thc thu nhp trong thi ky qua rt a dang.
Mt ngi lao ng, mt gia nh co th co thu nhp t tin lng,
t li nhun, li tc, t kinh t gia nh nu va lam vic x
nghip, c quan, va co c phn, va hoat ng kinh t gia nh.
32. C ch kinh t la g? Cac b phn cu thanh cua no? Th nao
la c ch th trng co s quan ly cua nha nc?
1. C ch kinh t.
C ch kinh t la toan b h thng nhng tac ng co y thc va
co t chc cua con ngi n kinh t v m va vi m, phan anh
ung cac quy lut kinh t khach quan, bao am cho nn kinh t
vn hanh theo nh hng muc tiu a xac nh.
C ch kinh t mang tnh khach quan va co vai tro quan trong
trong vic nhn thc, phan anh va vn dung quy lut khach quan.
Cac b phn cu thanh cua c ch kinh t:
- Cac pham tru, quy lut tac ng trong nn kinh t (nh quy
lut gia tr, quy lut cung - cu, quy lut canh tranh, quy lut lu
thng tin t).
PTS. NGUYN VN HAO
86
- Phap lut, nht la phap lut v kinh t vi tnh ng b va

hiu lc thc hin cua no.
- Th trng.
- K hoach - yu t bao am nn kinh t hang hoa phat trin
theo hng muc tiu tng thi ky va muc tiu nh hng xa hi
chu ngha.
- Chnh sach kinh t - xa hi va vic thc hin no trong hin
thc kinh t (chnh sach tai chnh quc gia, chnh sach tin t, tn
dung, gia ca, kinh t i ngoai...) nh nhng on by kch thch.
- Cac cng cu kinh t khac nh: kinh t quc doanh, d tr quc
gia, hach toan kinh doanh...
2. C ch th trng co s quan ly cua nha nc
- C ch th trng la tng th nhng mi quan h kinh t, cac
pham tru kinh t va quy lut kinh t co quan h hu c vi nhau
cung tac ng iu tit cung - cu, gia ca, cung nhng hanh vi
cua nhng ngi tham gia th trng nhm giai quyt ba vn
c ban: san xut cai g, san xut nh th nao va san xut cho ai?
C ch th trng co mt tch cc la chnh nhng cung co mt
tiu cc va t phat. V vy, c ch th trng phai co s quan ly
cua nha nc.
S quan ly cua nha nc nhm hng s phat trin kinh t theo
nhng muc tiu, phng hng nht nh, han ch mt tiu cc
cua c ch th trng, iu tit v m nn kinh t...
Cac cng cu quan ly la: phap lut, chnh sach, cac on by
kinh t, k hoach, cac ngun d tr kinh t.
Trong iu kin nn kinh t nhiu thanh phn, vic i mi c
ch kinh t va t chc quan ly c xy dng theo hng chu yu
sau y:
87
- Xoa bo trit c ch tp trung quan liu bao cp, xy dng c

ch va t chc quan ly phu hp vi s phat trin nn kinh t hang
hoa nhiu thanh phn co k hoach, co s iu tit cua nha nc.
y la phng hng nhm dn chu hoa i sng kinh t, giai
phong moi nng lc san xut, phat trin manh me lc lng san
xut, m rng phn cng lao ng xa hi va nng cao hiu qua
kinh t.
- Tng cng chc nng va cac cng cu quan ly cua nha nc v
kinh t xa hi. Nha nc thc hin chc nng quan ly i vi moi
hoat ng kinh t xa hi thng qua cac cng cu lut phap, k
hoach va cac chnh sach kinh t xa hi, nhm tao ra mi trng
san xut va kinh doanh thun li, ng thi tng bc kim soat va
iu tit cac hoat ng san xut va kinh doanh cua cac thanh phn
kinh t.
- Phn cp quan ly gia chnh quyn trung ng va a phng
kt hp quan ly theo nganh va lanh th. Vn c ban va quan
trong nht la nng cao c hiu lc va cht lng quan ly nha
nc t trung ng n cac a phng, c s.
- Thc hin ch t chu san xut - kinh doanh cua cac n v
kinh t, nht la cac c s kinh t quc doanh, lam cho cac c s
thc hin c y u nht quyn t chu cua ho v san xut kinh
doanh, tai chnh, nhn lc, lao ng, hp ng va lin doanh kinh
t, giao dch th trng v.v..
- Xy dng mt h thng can b phu hp vi c ch mi quan ly
nn kinh t hang hoa nhiu thanh phn. Tch cc ao tao va bi
dng i ngu can b quan ly kinh t, thuc cac nganh, cac cp va
cac nha kinh doanh thuc cac thanh phn kinh t nhm ap ng yu
cu bc thit cua nn kinh t - xa hi.
33. Vai tro va chc nng kinh t cua nha nc?
Trong quan ly kinh t, nha nc s dung nhng cng cu g?
PTS. NGUYN VN HAO
88
1. Vai tro kinh t cua nha nc.

Trong bt c xa hi nao, nha nc cung u co vai tro kinh t.
Nhng mi ch xa hi, vai tro kinh t cua nha nc co ni
dung va biu hin thch hp vi ch o.
Nha nc xa hi chu ngha la nha nc cua nhn dn lao ng,
ai biu cho li ch cua ngi lao ng. V vy, nha nc co vai tro
kinh t la t chc va quan ly toan b nn kinh t quc dn ca
tm v m ln tm vi m, trong o, quan ly kinh t v m cua nha
nc la chu yu.
Nha nc co vai tro kinh t trn, v:
- Nha nc, vi t cach la ngi ai din cua toan dn, co nhim
vu quan ly t nc v mt hanh chnh va kinh t.
- Nha nc la ngi ai din cho s hu toan dn v t liu san
xut, co nhim vu quan ly cac x nghip thuc khu vc kinh t
quc doanh.
- Vai tro quan ly kinh t cua nha nc gop phn quan trong vao
vic khc phuc nhng yu kem, thuc y nhng nhn t tch cc
lun ny sinh trong nn kinh t hang hoa nhiu thanh phn vn
ng theo c ch th trng a nn kinh t phat trin theo nh
hng xa hi chu ngha.
2. Chc nng kinh t cua nha nc.
Nha nc co nhng chc nng kinh t sau y:
a) Chc nng quan ly v m nn kinh t
Trn c s bao am quyn t chu kinh doanh cua cac doanh
nghip, nha nc tp trung thc hin tt chc nng quan ly v m
nn kinh t vi nhng ni dung sau:
Trc ht, nha nc tao ra mi trng va iu kin cho hoat ng
san xut kinh doanh. lam iu o, nha nc phai bao am s n
nh v chnh tr, kinh t xa hi cho moi ngi yn tm san xut
89
kinh doanh, duy tr lut phap, trt t va an toan xa hi; thi hanh
nht quan cac chnh sach va th ch theo hng i mi, n nh
mi trng kinh t vi m, khng ch lam phat, iu tit th trng,
ngn nga va x ly nhng t bin xu; xy dng c s ha tng bao
am iu kin c ban cho hoat ng kinh t, h thng tai chnh tin
t, h thng phap ch va vn hoa - xa hi.
- Dn dt va h tr nhng n lc phat trin thng qua k hoach
va cac chnh sach kinh t, s dung co trong im cac ngun tai lc
tp trung va lc lng d tr; phat huy vai tro cua kinh t quc
doanh; tao iu kin thun li m rng kinh t i ngoai.
- Hoach nh va thc hin cac chnh sach xa hi, bao am s
thng nht gia phat trin kinh t va phat trin xa hi.
- Quan ly va kim soat vic s dung tai san quc gia nhm bao
tn va phat trin cac tai san o, trong o co b phn tai san giao
cho kinh t quc doanh.
- Xy dng va quan ly nhng d tr quc gia (lng thc, hang
hoa thit yu, tin t v.v...) iu tit kinh t v m.
b) Chc nng quan ly cac x nghip thuc khu vc kinh t quc
doanh
Nha nc quan ly cac x nghip thuc khu vc kinh t quc doanh
vi t cach la ngi chu s hu toan dn. Song, nha nc ch la
ngi chu s hu ai biu.
i vi khu vc kinh t quc doanh, nha nc quan ly gian tip
vi chc nng cu th sau:
- Quyt nh phng hng kinh doanh cua doanh nghip va
ngha vu cua doanh nghip i vi nha nc.
Quyt nh thanh lp x nghip mi, hoc giai th x nghip san
xut va kinh doanh yu kem, thua l.
PTS. NGUYN VN HAO
90
- B nhim hay min nhim giam c va cac chc danh khac cua
x nghip.
- Ban hanh nhng chnh sach cn thit co tnh phap lnh i vi
doanh nghip va kim tra vic thc hin nhng chnh sach o.
3. Nhng cng cu nha nc s dung trong quan ly kinh t.
- Xy dng, ban hanh va thc thi lut phap ap ng yu cu
quan ly kinh t - xa hi theo c ch th trng. Xy dng va ban
hanh h thng lut kinh t, lut bao v mi trng...
- Tng cng k hoach hoa v m trn c s i mi k hoach
hoa, chuyn t k hoach hoa tp trung quan liu sang k hoach
hoa nh hng, bao am cac cn i tng th c ban cua nn kinh
t.
- Xy dng h thng k toan, thng k va thng tin kinh t phuc
vu cho cng tac quan ly nha nc va quan ly san xut, kinh doanh
ap ng yu cu kp thi, chnh xac va y u.
- i mi cn ban h thng tai chnh - tin t. Chnh sach tai
chnh quc gia hng vao vic tao vn va s dung vn co hiu qua
trong toan xa hi... Phn u cn bng ngn sach nha nc mt
cach tch cc; nui dng va phat trin cac ngun thu, chng tht
thu. Hoan chnh phap ch v thu lam on by kch thch va
hng dn san xut kinh doanh, bao am ngun thu ngn sach va
iu tit thu nhp, thc hin cng bng xa hi. Cai t h thng
ngn hang hoat ng co hiu qua.
34. c im va ni dung cua k hoach hoa nc ta trong thi ky
qua ? Phng hng i mi chu yu trong k hoach hoa?
1. c im k hoach hoa trong thi ky qua nc ta.
Trn c s nhn thc va vn dung cac quy lut khach quan,
nht la cac quy lut kinh t, nha nc xy dng va thc hin cac
k hoach phat trin kinh t - xa hi trong tng thi ky.
91
Nn kinh t trong thi ky qua ln chu ngha xa hi la nn

kinh t hang hoa nhiu thanh phn nn k hoach hoa la mt cng
cu quan trong nha nc t chc va quan ly nn kinh t phat
trin theo nh hng xa hi chu ngha.
c im kinh t quyt nh c im cua k hoach hoa trong thi
ky qua nc ta. o la k hoach hoa nh hng gn lin vi
hoach nh cac chnh sach kinh t va h thng on by kinh t, nh
gia ca, thu, tn dung, lut kinh doanh v.v.. K hoach hoa trc tip
ch din ra trong mt pham vi nht nh, con chu yu la k hoach
hoa gian tip.
2. Ni dung cua k hoach hoa nc ta trong chng ng u
tin.
Mi thi ky nht nh co ni dung k hoach hoa thch hp thc
hin chin lc kinh t - xa hi. Trong chng ng u tin cua
thi ky qua nc ta, ni dung cua k hoach la xy dng va thc
hin k hoach phat trin nn kinh t hang hoa nhiu thanh phn
vn hanh theo c ch th trng co s quan ly cua nha nc nhm
at c mt c cu kinh t cng - nng nghip - dch vu hin ai
gn vi s phn cng va hp tac quc t ngay cang su rng hn.
Trong iu kin nc ta, cn "tng cng k hoach hoa v m trn
c s i mi k hoach hoa, chuyn t k hoach hoa tp trung quan
liu sang k hoach hoa nh hng, bao am cac cn i tng th c
ban cua nn kinh t (cn i cung - cu; tin - hang; thu chi; xut nhp khu, tch luy - tiu dung...). K hoach nha nc co chng
trnh, d an u t cua chnh phu bao am iu kin thc hin cac
muc tiu ln, i i vi vic thc hin cac chnh sach on by kinh t
la chnh hng dn va h tr cac nganh, cac a phng va c s
phat trin theo nh hng k hoach"1.
Chin lc n nh va phat trin kinh t xa hi n nm 200, Nxb, S tht, Ha

Ni, 1991, tr.26-27.
PTS. NGUYN VN HAO
92
thc hin c ni dung quan trong trn, phai nng cao cht
lng k hoach hoa nn kinh t quc dn, ly th trng lam i
tng va la cn c quan trong nht.... nng cao dn trnh d
bao kinh t - xa hi trong cng tac k hoach hoa1.
Nh vy, i mi cng tac k hoach hoa la mt tt yu khach
quan, theo phng hng:
Mt la, ly th trng lam cn c va i tng chu yu cua k
hoach hoa.
Hai la, thay h thng ch tiu phap lnh ap t bng h thng
ch tiu cn i mang tnh nh hng.
Ba la, thc hin k hoach hoa hai cp: cp nha nc gn vi k
hoach hoa v m va cp c s gn vi k hoach hoa vi m.
Bn la, nng cao trnh d bao kinh t - xa hi trong cng tac
k hoach hoa.
Nm la, cai tin h thng b may lam k hoach va nng cao
trnh cho i ngu can b lam k hoach.
35. Th nao la hach toan kinh t? Tac dung va nhng nguyn tc
c ban cua hach toan kinh t?
1. Hach toan kinh t la pham tru kinh t xut hin gn lin vi
s xut hin cac x nghip quc doanh; no phan anh cac quan h
kinh t mi, khac v cht, gia nha nc va x nghip, gia cac x
nghip vi nhau,
1. Xem Bao cao Chnh tr cua Ban Chp hanh Trung ng ang
khoa VI tai ai hi ang ln th VII
gia x nghip vi cac t chc kinh t khac, gia x nghip vi can
b cng nhn vin...
Hach toan kinh t con la phng phap quan ly san xut kinh
doanh co k hoach cua cac x nghip quc doanh va tp th, da
trn c s chu ng s dung mt cach co h thng cac quan h
93
hang hoa tin t va cac pham tru kinh t co lin quan nhm at
kt qua kinh t cao nht vi chi ph t nht.
Hach toan kinh t la mt pham tru kinh t khach quan? no xut
hin va chu s chi phi bi yu cu cua cac quy lut kinh t hang
hoa, yu cu cua muc tiu cua nn kinh t, cua quy lut phat trin
co k hoach cn i nn kinh t, yu cu cua cac nguyn tc quan
ly nn kinh t hang hoa.
nc ta, qua trnh xoa bo c ch tp trung quan liu bao cp
chuyn sang c ch th trng co s quan ly cua nha nc cung la
qua trnh chuyn t hach toan kinh t hnh thc tng bc sang
hach toan kinh t kinh doanh theo nh hng xa hi chu ngha.
2. Hach toan kinh t co nhng tac dung quan trong:
- Gop phn lam cho cac x nghip t n v kinh t bao cp tr
thanh n v kinh t hang hoa thch ng vi c ch th trng.
- Tao iu kin kt hp s lanh ao theo nh hng k hoach
cua nha nc vi s phat huy tnh t chu cua x nghip.
- Gop phn kt hp mt cach hai hoa cac li ch kinh t gia nha
nc vi x nghip va ngi lao ng, ng thi phat huy co hiu
qua ng lc li ch kinh t, gop phn tao ra nhng iu kin
thc hin tt cac yu cu cua cac quy lut kinh t, cac muc tiu va
nguyn tc quan ly nn kinh t.
3. Nhng nguyn tc c ban cua hach toan kinh t:
- Nguyn tc t bu p va co li, xut phat t yu cu khach
quan cua nn kinh t hang hoa va cua muc tiu nn kinh t la san
xut - kinh doanh phai at c hiu qua kinh t cao va lam cho
dn giau nc manh. y la nguyn tc c ban nht cua hach toan
kinh t.
- Cac x nghip phai thc hin nguyn tc t chu v kinh t, tai
chnh va nghip vu san xut, kinh doanh. Nguyn tc nay bt
ngun t nguyn tc tp trung dn chu trong quan ly. Theo
PTS. NGUYN VN HAO
94
nguyn tc nay, cac x nghip thc s la mt n v kinh t hang

hoa.
- Nguyn tc chu trach nhim v li ch vt cht va c
khuyn khch bng li ch vt cht cho phep cac x nghip c m
rng quyn t chu. Mi quan h gia quyn li, ngha vu, li ch
kinh t gia nha nc, x nghip va ngi lao ng c giai quyt
thoa ang hn va y u trach nhim.
- Thc hin s giam c bng ng tin cac hoat ng kinh t cua
x nghip. Nguyn tc nay xut phat t tnh thng nht cua nn
kinh t, nn san xut xa hi do nhn dn lao ng lam chu, cac x
nghip hachtoan kinh t phai chu s kim tra, kim soat cua nha
nc hoc cac c quan cua nha nc nh ngn hang, tai chnh...
Bn nguyn tc cua hach toan kinh t trn y la mt th thng
nht hoan chnh, cn c thc hin nghim ngt. Mun thc hin
tt nhng nguyn tc trn, tt nhin cn co iu kin nht nh
nh phai co h thng chnh sach gia ca thch hp va tin t n
nh; cac h thng nh mc kinh t - ky thut thch hp va tng
i chnh xac; ch k toan - tai chnh - thng k chnh xac; k
hoach hoa khoa hoc va thc t; quan ly tt moi ngun vn.

Hướng Dẫn ôn Thi Môn Kinh Tế Chính Trị Mac-Lenin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hướng Dẫn ôn Thi Môn Kinh Tế Chính Trị Mac-Lenin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

TRUNG TM BI DNG CAN B GIANG DAY

NHA XUT BAN AI HOC QUC GIA HA NI

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO (CHU BIN)

PTS. NGUYN VN HAO

LI NHA XUT BAN .............................................................................................................................. 7

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

26. S CN THIT KHACH QUAN VA LI CH CUA S TN TAI NN KINH T CO NHIU

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

LI NHA XUT BAN

phuc vu vic giang day va hoc tp cac b mn Ly lun chnh tr

PTS. NGUYN VN HAO

1 Kinh t chnh tr hoc ra i va phat trin nh th nao? Trnh

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

vi s phat trin cua lc lng san xut xa hi va xu hng phat

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

Goi la kinh t - chnh tr t san tm thng v nhn chung la phi

PTS. NGUYN VN HAO

Phng phap c s dung co hiu qua nht nghin cu

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

- La c s cua toan b i sng xa hi, c s tn tai va phat trin

PTS. NGUYN VN HAO

+ Loai co sn trong t nhin ma lao ng cua con ngi ch cn

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

trin ng b ca ba yu t san xut va muc tiu cui cung la trang

PTS. NGUYN VN HAO

bt ky giai oan nao, xa hi nao, tai san xut cung bao gm

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

Kt qua san xut

Chi ph cac yu t san xut

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

Hiu qua san xut, xet v mt kinh t - ky thut, c tnh bng

Hiu sut vn cho thy mt n v vn chi ra thu c bao nhiu

PTS. NGUYN VN HAO

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

Ch t hu lam cho nhng ngi san xut c lp vi nhau,

PTS. NGUYN VN HAO

- La c s thuc y qua trnh dn chu hoa, bnh ng, tin b xa

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

nhng thuc tnh t nhin o tao ra nhiu loai gia tr s dung

PTS. NGUYN VN HAO

Nu gia tr la lao ng xa hi cua nhng ngi san xut hang

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

o la hnh thai gia tr m rng.

co th trao i qua xHY

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

PTS. NGUYN VN HAO

S ln lun chuyn trung bnh cua n v tin t

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

thng s dung tin t lam cng cu phuc vu cho li ch cua giai cp

PTS. NGUYN VN HAO

xa hi, thng qua s bin ng cua cung - cu th hin qua gia ca

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

Th trng co vai tro quan trong:

PTS. NGUYN VN HAO

lng d tr v kinh t va nhng chnh sach phu hp nh k hoach,

HNG DN N THI MN KINH T CHNH TR MAC - LNIN

Nha nc co th vn dung quy lut cung - cu thng qua cac