Kinh tế vĩ mô 2

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG
------- -------
SCH HNG DN HC TP
KINH T V M
Bin son : Ths. TRN TH HA
Lu hnh ni b
H NI - 2006
LI NI U
Kinh t v m l mt mn kinh t c s, cp n cc l thuyt v cc phng php
phn tch s vn ng ca cc mi quan h kinh t trn bnh din tng th nn kinh t. L
mn khoa hc nn tng, c s cho cc khoa hc kinh t chuyn ngnh khc.
Nn kinh t quc dn, bao gm nhiu th trng, nhiu thnh phn kinh t, nhiu b
phn cu thnh c lin quan mt thit vi nhau. Mi bin ng ca mt th trng, mt thnh
phn, mt b phn u tc ng n cc cn bng tng th ca nn kinh t. Kinh t v m
quan tm n nhng mi quan h tng th ny nhm pht hin, phn tch v m t bn cht
ca cc bin i kinh t, tm ra cc nguyn nhn gy nn s mt n nh nh hng ti hiu
qu ca ton b nn kinh t. Cng t kinh t v m nghin cu, a ra cc chnh sch v
cng c tc ng vo nn kinh t nhm t c cc mc tiu kinh t ca nn kinh t nh:
tng trng kinh t, n nh kinh t v phn phi cng bng.
Vi tp ti liu Sch hng dn hc tp mn kinh t v m cho i tng i hc o
to t xa c kt cu thnh 8 chng:
- Chng 1: Mt s vn c bn v kinh t hc
- Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m
- Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn
- Chng 4: Tng cu v chnh sch ti kho
- Chng 5: Tin t v chnh sch tin t
- Chng 6: Tng cung v chu k kinh doanh
- Chng 7: Tht nghip v lm pht
- Chng 8: Kinh t v m ca nn kinh t m
Nhm cung cp nhng kin thc c bn ca kinh t hc v m, tp ti liu ny c
trnh by theo cch tip cn t t, phn tch kinh t c tin hnh vi nn kinh t khp kn
n nn kinh t m.
Mi chng c kt cu thnh 4 phn: Phn gii thiu chng nhm gii thiu khi
qut ni dung ca chng v yu cu i vi ngi hc khi nghin cu chng . Phn ni
dung chng, c bin son theo trnh t, kt cu ni dung ca mn hc mt cch c th, chi
tit, n gin gip cho ngi hc c th nm bt ni dung mt cch nhanh chng. Phn tm
tt ni dung v nhng vn cn nghi nh, nhm mc ch nhc li cc thut ng then cht,
ni dung ct li ca chng. Phn bi tp v cu hi cng c l thuyt, phn ny gm cc cu
hi cng c l thuyt, cu hi la chn cu tr li ng, gii thch v bi tp. y l phn
luyn tp khi hc vin nghin cu song ni dung ca mi chng.
Tp ti liu hng dn hc tp mn kinh t v m cho i tng i hc t xa, ln u
tin c bin son, nn khng trnh khi nhng sai st. Rt mong nhn c cc kin
ng gp ca bn c v cc thy c gio.
Xin trn trng cm n!
Tc gi
Ths Trn Th Ho
Chng 1: Mt s vn c bn v kinh t hc
CHNG I: MT S VN C BN V KINH T HC
GII THIU
Chng ny cung cp nhng kin thc c bn v mt s khi nim, quy lut, cng c phn
tch quan trng ca kinh t hc hin i, nhm gip cho sinh vin c c kin thc ban u v
mn hc nh:
Kinh t hc l g? cc c trng, i tng nghin cu v phng php nghin cu ca kinh
t hc, s khc bit gia kinh t v m v kinh t vi m, s khc bit trong phng php nghin cu
ca kinh t hc vi cc khoa hc kinh t khc. Cch thc t chc ca mt nn kinh t hn hp, cc
chc nng c bn ca mt nn kinh t trong vic gii quyt cc vn kinh t nh sn xut ci g?;
sn xut nh th no?; sn xut cho ai? Cc tc nhn trong nn kinh t hn hp, vai tr ca cc tc
nhn trong nn kinh t v s nh hng qua li gia chng trong nn kinh t hn hp.
Trong chng ny cng nhm trang b cho sinh vin mt s khi nim c bn ca kinh t
hc nh cc yu t sn xut, gii hn kh nng sn xut, chi ph c hi. Mt s quy lut
kinh t nh quy lut chi ph tng i ngy cng tng; quy lut thu nhp c xu hng gim
dn;...
Trang b cho sinh vin phng php phn tch cung cu ht nhn ca phn tch kinh t.
Vic xc nh gi c, sn lng thng qua cung, cu; xc nh mc sn lng v gi c cn bng;
cc nhn t nh hng n cung, cu, s thay i im cn bng khi cung, cu thay i.
Sau khi nghin cu chng ny sinh vin cn phi t c cc yu cu sau:
1. Sinh vin phi nm vng cc khi nim, phm tr l thuyt
2. Phi vn dng l thuyt gii quyt cc bi tp di cc dng:
-
Phn tch gii hn kh nng sn xut
Xc nh chi ph c hi ca cc quyt nh kinh t
Phn tch cung cu
NI DUNG
1.1. KHI NIM, NHNG C TRNG V PHNG PHP LUN NGHIN CU
CA KINH T HC.
1.1.1. Khi nim kinh t hc.
Kinh t hc l mn khoa hc ra i cch y hn hai th k. T n nay kinh t hc
tri qua nhiu giai on pht trin, do cng xut hin kh nhiu cc nh ngha v kinh t
hc. Sau y xin trnh by 3 khi nim v kinh t hc c nhiu nh kinh t hin nay s dng.
5
(1). Kinh t hc l mn hc nghin cu xem x hi s dng nh th no ngun ti nguyn
khan him sn xut ra nhng hng ho cn thit v phn phi cho cc thnh vin
trong x hi.
(2). Kinh t hc l mn khoa hc nghin cu hot ng ca con ngi trong sn xut v tiu
th hng ho.
(3). Kinh t hc l mn khoa hc nghin cu vic la chn cch s dng hp l nht cc
ngun lc sn xut ra hng ho v dch v nhm tho mn cao nht nhu cu cho mi
thnh vin trong x hi.
Kinh t hc c quan h cht ch vi nhiu mn khoa hc khc nh: trit hc, kinh t chnh
tr hc, s hc, x hi hc,... v c bit c lin quan cht ch vi ton hc v thng k hc.
Kinh t hc c chia lm 2 phn ngnh ln l kinh t hc vi m v kinh t hc v m
- Kinh t v m nghin cu hot ng ca ton b tng th rng ln ca ton b nn kinh
t nh: Tng trng kinh t, s bin ng ca gi c (lm pht), vic lm ca c quc gia (tht
nghip), cn cn thanh ton v t gi hi oi,...
V d: Nn kinh t Vit Nam nm 2004 tng trng 7,2%, lm pht 8%, cn cn thng
mi cn bng,... y l tn hiu phn nh nn kinh t ca Vit Nam ang trn pht trin,...
- Kinh t vi m nghin cu s hot ng ca cc cc t bo kinh t trong nn kinh t l cc
doanh nghip, h gia nh, nghin cu nhng yu t quyt nh gi c, s lng sn phm,... trong
cc th trng ring l.
V d: Trn th trng H Ni, vo dp tt nguyn n 2005, hng thu sn c tiu th
mnh, do gi c th tng nh.
Tu theo cch thc s dng, kinh t hc c chia thnh hai dng kinh t hc l kinh t
hc thc chng v kinh t hc chun tc. Kinh t hc thc chng l tr li cu hi: L bao
nhiu? l g? Nh th no?; cn kinh t hc chun tc l tr li cu hi: Nn lm ci g?, Lm
nh th no?... Mi vn kinh t c th u thng c tin hnh t kinh t hc thc chng ri
chuyn sang kinh t hc chun tc.
Kinh t hc thc chng l vic m t v phn tch s kin, nhng mi quan h trong nn
kinh t .V d: hin nay, t l lm pht l bao nhiu? nu tng trng kinh t l 8% th t l lm
pht s thay i th no?
Kinh t hc chun tc cp n cch thc, o l c gii quyt bng s la chn. V d:
T l lm pht n mc no th c th chp nhn c? C nn tng t l li sut ngn hng
khng?...
1.1.2. Nhng c trng c bn ca kinh t hc
(1) Kinh t hc nghin cu s khan him cc ngun lc mt cch tng i vi nhu
cu kinh t x hi.
y l c trng kinh t c bn gn lin vi tin nghin cu v pht trin ca mn kinh
t hc. Khng th sn xut mt loi hng ho no tho mn y mi nhu cu ca con
ngi c.V nhu cu th a dng, cn ngun lc th hu hn do cn phi cn i, la chn.
6
(2) Tnh hp l ca kinh t hc
c trng ny th hin ch, khi phn tch hoc l gii mt s kin kinh t no , cn
phi da trn cc gi thit hp l nht nh v din bin ca s kin kinh t ny. Tuy nhin, cn
lu rng tnh cht hp l ch c tnh cht tng i v n ph thuc vo iu kin mi trng
ca s kin kinh t.
V d 1: Mun phn tch hnh vi ngi tiu dng mun mua th g? s lng l bao nhiu?
th kinh t hc gi nh h tm cch mua c nhiu hng ho dch v nht trong s thu nhp hn
ch ca mnh.
V d 2: phn tch xem doanh nghip s sn xut ci g, bao nhiu? bng cch no? c
th gi nh rng doanh nghip s tm cch ti a ho li nhun trong gii hn ngun lc ca
doanh nghip.
(3) Kinh t hc l mt b mn nghin cu mt lng
Vi c trng ny kinh t hc th hin kt qu nghin cu kinh t bng cc con s c tm
quan trng c bit. Khi phn tch kt qu ca cc hot ng ch nhn nh n tng ln hay gim
i th cha m phi thy c s bin i ca n nh th no l bao nhiu?
V d: Kt qu kinh doanh ca doanh nghip A nm 2005 l kh quan, cha , cha thy
c iu g. M kh quan nh th no? phi c lng ho thng qua cc chi tiu kinh t nh:
Doanh thu tng 20% so vi nm 2004 vi mc tng 400 t ng; li nhun tng 22% so vi nm
2004, mc tng tng l 150 t ng,...
(4) Tnh ton din v tnh tng hp
c trng ny ca kinh t hc l khi xem xt cc hot ng v s kin kinh t phi t n
trong mi lin h vi cc hot ng, s kin kinh t khc trn phng din ca mt nn kinh t
thm ch c nhng s kin phi t trong mi quan h quc t.
V d: Trong giai on 2000- 2005 nn kinh t Vit Nam c mc tng trng cao n
nh. c c s ca nhn nh ny nh nghin cu phi c s liu l gii, chng minh iu
l tc tng trng bnh qun hng nm ca Vit Nam l 7%, lm pht t 6-8%/ nm,... v tc
tng trng ca cc nc khc trong khu vc v trn th gii.
(5) Kt qu nghin cu ca kinh t hc ch xc nh c mc trung bnh. V cc kt
qu ny ph thuc rt nhiu vo cc yu t khc nhau nh hng ti ch tiu kinh t nghin cu,
trong c rt nhiu yu t ch c th xc nh c xu hng nh hng m khng th xc nh
c mc nh hng.
1.1.3. Phng php lun nghin cu kinh t hc
C th khi qut phng php lun nghin cu ca kinh t hc thng qua 4 giai on nh sau:
(1). Khi nghin cu cc hin tng kinh t cc nh kinh t thng dng phng php
quan st.
V cc hin tng kinh t ht sc phc tp, thng xuyn bin ng, chu nh hng ca rt
nhiu nhn t khch quan v ch quan. Cc quan h kinh t rt v hnh, m chung ta ch c th
suy on thng qua cc biu hin bn ngoi th trng ca n
7
V d: Mun nghin cu v lm pht ca thi k no , th phi quan st s thay i gi
c ca tt cc hng ho ang c giao dch trn th trng ca thi k .
(2). Thu thp cc s liu phc v cho mc tiu nghin cu
V d: Mun bit lm pht hin nay l bao nhiu, phi l nguy c cha th cn phi c s
liu, cn c ban u phn tch. S liu tin hnh nghin cu lm pht l s liu v nn kinh
t tng trng hay suy thoi, mc gi c chung ca cc hng ho v dch v trong nn kinh t, ...
(3) Tin hnh phn tch vi cc phng php phn tch thch hp
Mi mt s kin kinh t, mi mt ch tiu kinh t s c cch phn tch khc nhau, c th
dng phng php phn tch ny hay phng php phn tch khc, hoc kt hp ca mt s
phng php phn tch. Kinh t hc ngoi nhng phng php ca cc khoa hc kinh t ni
chung, th kinh t hc s dng cc phng php php phn tch c th. l nhng phng
php tru tng ho, bc tch cc nhn t khng nh nghin cu (c nh cc nhn t ny)
xem xt cc mi quan h kinh t gia cc bin s c bn lin quan trc tip ti s kin nghin
cu. V d nh l phng php thng k, m hnh ton, kinh t lng, phng php cn bng
tng th v cn bng b phn,...
(4) Rt ra cc kt lun i chiu vi thc t, pht hin ra im bt hp l, ra cc
gi thit mi ri li kim nghim bng thc t. Qu trnh ny lp i lp li ti khi no kt qu
rt ra st thc vi thc t, khi qu trnh nghin cu mi kt thc.
1.2. T CHC KINH T CA MT NN KINH T HN HP
1.2.1. Ba chc nng c bn ca mt nn kinh t
Tt c cc nn kinh t quc dn, trong mi giai on pht trin u phi thc hin ba chc
nng c bn sau:
(1) Sn xut ra nhng hng ho v dch v no? vi s lng bao nhiu?
C s ca chc nng ny l s khan him cc ngun lc so vi nhu cu ca x hi. Nhim
v ch yu m ca bt k nn kinh t no cng cn phi gii quyt l gim n mc ti thiu s
lng ph trong vic sn xut ra nhng sn phm khng cn thit, v tng cng n mc ti a
nhng sn phm cn thit.
(2) Cc hng ho v dch v c sn xut ra nh th no
Vic gii quyt ng n vn ny thng thng ng ngha vi vic s dng s lng
u vo t nht sn xut ra s lng sn phm u ra nht nh.
(3) Hng ho v dch v c sn xut ra cho ai? hay sn phm quc dn c phn
phi th no cho cc thnh vin trong x hi.
Ba vn nu trn l nhng chc nng nng m bt k nn kinh t no cng phi thc hin,
bt k hnh thc hay trnh pht trin ca n nh th no. Tt c cc chc nng ny u mng
tnh la chn, v cc ngun lc sn xut ra sn phm u khan him. C s cho s la chn
ny l:
- Tn ti cc cch s dng khc nhau cc ngun lc trong vic sn xut ra cc sn phm
khc nhau. V d: Sn xut sn phm dt may cn u vo l (lao ng ngnh dt may, my may,
vi, si,...); cn sn xut t cn (lao ng ngnh c kh ch to, thp,...).
8
- Tn ti cc phng php khc nhau sn xut ra sn phm c th. V d cng l may
mc nhng phng php th cng khc vi t ng ho.
- Tn ti cc phng php khc nhau phn phi hng ho v thu nhp cho cc thnh vin
trong x hi. V d: Tham gia sn xut ra sn phm, ngi lao ng nhn c tin cng tin
lng; doanh nghip nhn c li nhun, Nh nc thu c cc khon thu. Cc thnh vin
trong x hi nhn c bao nhiu l do c ch phn phi mi thi k, mi quc gia.
Nhng cch thc gii quyt ba vn kinh t c bn trn trong mt nc c th s tu
thuc vo lch s, h t tng, v chnh sch kinh t cu Quc gia ny.
1.2.2. T chc kinh t ca mt nn kinh t hn hp
Cc h thng kinh t khc nhau c nhng cch t chc kinh t khc nhau thc hin
ba chc nng c bn ca nn kinh t. Lch s pht trin ca loi ngi cho thy c cc kiu t
chc sau:
(1) Nn kinh t tp qun truyn thng: ku t chc ny tn ti di thi cng x nguyn
thu. Trong x hi ny, cc vn kinh t c bn l sn xut ci g? sn xut nh th no? phn
phi cho ai? c quyt nh theo tp qun truyn thng t th h trc sang th h sau. T cung,
t cp; cn ci g th sn xut ci bng t liu sn xut ca chnh mnh, khng cn trao i.
(2) Nn kinh t ch huy (k hoch ho tp trung): l nn kinh t gii quyt ba vn knh
t c bn u do Nh nc quyt nh, cn i. Vic sn xut ci g? sn xut nh th no? phn
phi cho ai u c thc hin theo k hoch tp trung thng nht ca Nh nc.
(3) Nn kinh t th trng: trong nn kinh t ba chc nng c bn l sn xut ci g? sn
xut nh th no? sn xut cho ai? c thc hin thng qua c ch th trng, do th trng
quyt nh. Trong cc c nhn ngi tiu dng, v cc doanh nghip tc ng qua li ln nhau
trn th trng xc nh mt h thng gi c, th trng, li nhun, thu nhp,...
(4) Nn kinh t hn hp: cc h thng kinh t hin nay, khng mang nhng hnh thc kinh
t thun tu nh th trng, chi huy hay t nhin, m l s kt hp cc nhn t ca cc loi hnh
kinh t. V iu gi l nn kinh t hn hp. Trong nn kinh t hn hp cc th ch cng cng
v t nhn u c vai tr kim sot kinh t. Thng qua bn tay v hnh ca th trng v bn tay
hu hnh ca Nh nc. Cc nh kinh t chia cc tc nhn trong nn kinh t hn hp thnh 4
nhm, nhm gii thch hnh vi v phng thc thc hin cc chc nng ch yu ca tng nhm.
Cc nhm ny tc ng qua li ln nhau to thnh mt h thng kinh t hn hp. Trong nn kinh
t hn hp, c ch th trng s xc nh gi c v sn lng trong nhiu lnh vc cn Chnh ph
s iu tit th trng thng qua thu, chi tiu ca Chnh ph, lut php,... M hnh kinh t hn
hp ca tng nc c th khc nhau, tu thuc vo mc can thip ca Chnh ph vo nn kinh
t, v i vi th trng.
1.2.2.1. Ngi tiu dng cui cng
Ngi tiu dng cui cng l tt c cc c nhn v h gia nh, h mua hng ho v dch v
tho mn nhng nhu cu tiu dng ca h: V d nh mua lng thc, thc phm n, mua
qun o mc,.... Ngi tiu dng cui cng c nh hng rt ln n vic quyt nh sn xut
9
ci g trong nn kinh t v h mua v tiu dng phn ln cc sn phm ca nn kinh t. Hnh vi
mua ca ngi tiu dng b thc y bi mt s yu t chung no , v ngi ta c th d on
vi mc tin cy nht nh. Yu t c bn trong yu t chung l ngi tiu dng mun tho
mn ti a nhu cu ca h vi thu nhp hn ch.
1.2.2.2. Cc doanh nghip
Cc doanh nghip l ngi sn xut ra hng ho v dch v cung cp cho x hi, mc ch
ca h khi thc hin ba chc nng c bn sn xut ci g? sn xut nh th no? sn xut cho ai?
l thu c li nhun cao nht trong gii hn ngun lc ca mnh.
1.2.2.3. Chnh ph
Trong nn kinh t hn hp Chnh ph ng thi va l ngi sn xut v va l ngi
tiu dng nhiu hng ho dch v. Chnh ph tiu dng phc v vai tr qun l iu hnh ca
Chnh ph. Chnh ph l ngi sn xut cng ging nh doanh nghip t nhn, nhng n phc
tp hn nhiu bi vai tr qun l kinh t ca Chnh ph v c th phc ho thng qua 3 chc
nng ch yu sau:
(1). Chc nng hiu qu:
+ bo m cho hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip c hiu qu, sn xut pht
trin th Nh nc phi a ra cc o lut nh l chng c quyn, chng p gi, thu,...
+ hn ch tc ng t bn ngoi th Chnh ph, cn phi t ra cc lut l ngn chn cc
tc ng tiu cc nh: nhim mi trng, hu hoi ti nguyn,...
(2). Chc nng cng bng
Trong nn kinh t th trng hng ho c phn phi cho ngi c nhiu tin mua nht
ch khng phi cho ngi c nhu cu ln nht. Do vy, bo m s cng bng trong x hi, th
Chnh ph phi a ra cc chnh sch phn phi li thu nhp. V d nh h thng thu thu nhp,
bo him, tr cp,...
(3). Chc nng n nh
Chnh ph cn phi thc hin chc nng kinh t v m l duy tr s n nh kinh t. Lch s
pht trin ca ch ngha t bn cho thy c thi k tng trng th lm pht tng vt, trong thi
k suy thoi nng n th tht nghip li cao dn n nhng s thng trm ca chu k kinh t.
Chnh ph c th s dng cc chnh sch, cng c ca mnh tc ng n sn lng v vic
lm, lm gim bt cc giao ng ca chu k kinh doanh.
1.2.2.4. Ngi nc ngoi
Cc c nhn, cc doanh nghip, Chnh ph nc ngoi tc ng n cc hot ng kinh t
din ra mt nc thng qua vic mua bn hng ho v dch v, vay mn, vin tr v u t nc
ngoi. Trong mt s nc c nn kinh t kh m th ngi nc ngoi c vai tr kh quan trng.
10
1.3. MT S KHI NIM C BN CA KINH T HC
1.3.1. Yu t sn xut, gii hn kh nng sn xut, chi ph c hi
1.3.1.1. Cc yu t sn xut
Yu t sn xut l u vo ca qu trnh sn xut v c phn chia thnh 3 nhm:
(1). t ai v ti nguyn thin nhin: bao gm ton b t dng cho canh tc, xy dng
nh , ng s,... cc loi nhin liu, khong sn, cy ci,...
(2). Lao ng L nng lc ca con ngi c s dng theo mt mc nht nh trong
qu trnh sn xut. Ngi ta o lng lao ng bng thi gian ca lao ng c s dng trong
qu trnh sn xut.
(3) T bn: L my mc, ng s, nh xng,... c sn xut ra ri c s dng sn
xut ra cc hng ho khc. Vic tch lu cc hng ho t bn trong nn kinh t c mt vai tr rt
quan trng trong vic nng cao hiu qu ca sn xut.
1.3.1.2. Gii hn kh nng sn xut
Khi xem xt mt nn kinh t vi s lng cc yu t sn xut v trnh cng ngh cho
trc. Khi quyt nh sn xut ci g? sn xut nh th no?, nn kinh t phi la chn xem cc
yu t hn ch ny c phn phi nh th no gia rt nhiu cc hng ho khc nhau c sn
xut ra. n gin, gi s rng ton b ngun lc ca nn kinh t ch tp trung vo sn xut 2
loi hng ho l thc n v qun o. s dng ht ngun lc ca nn kinh t, th c th c cc
cch la chn t hp thc n v qun o trong bng 1.1 sau y sn xut.
Bng 1.1 Nhng kh nng sn xut thay th khc nhau
Kh nng
Lng thc (tn)
Qun o (ngn b)
7,5
4,5
2,5
Biu din nhng kh nng ny trn th v ni nhng im ny li ta c ng gii hn

kh nng sn xut.
11
Qun o
A
7.5
cN
c
c
D
E
M
c
F
c
Thc phm
Hnh 1.1: ng gii hn kh nng sn xut

Phng n la chn A l phng n ton b ngun lc ch sn xut qun n, ti y s
lng qun o c sn xut ra l nhiu nht, cn thc phm bng 0. Ti phng n F ton b
ngun lc ch tp trung sn xut lng thc v thc phm bng 5 l nhiu nht cn qun o bng
khng. Dc theo ng cong t phng n A n phng n F th qun o gim i v lng thc
tng ln.
Phng n sn xut A,B,C,D,E,F l nhng phng n c hiu qu v s dng ht ngun lc,
v ti mun tng mt n v sn phm u ra l qun o th phi ct gim i nhng n v sn
phm u ra l lng thc. Phng n M l phng n sn xut khng c hiu qu v cha s
dng ht ngun lc v ti M mun tng qun o th khng cn phi ct gim lng thc v cn
ngun lc. Phng n N l phng n khng th t c ca nn kinh t v x hi khng
ngun lc.
Vy ng gii hn kh nng sn xut l mt ng biu din tp hp tt c cc phng n
sn xut c hiu qu; phng n sn xut c hiu qu l phng n m ti mun tng mt n v
sn phm u ra no d th buc phi ct gim i nhng n v sn phm u ra khc. Trong mt
khong thi gian nht nh, mi mt nn kinh t c mt ng gii hn kh nng sn xut. Khi cc
yu t sn xut thay i th ng gii hn kh nng sn xut cng thay i theo. Nu ngun lc
c m rng th ng gii hn kh nng sn xut dch chuyn sang bn phi, khi ngun lc sn
xut b thu hp li th ng gii hn kh nng sn xut s dch chuyn v pha bn tri.
1.3.1.3. Chi ph c hi
Trong mt gii hn ngun lc, ti mt thi im c th c nhiu phng n la chn
l cc c hi c th c. Khi chng ta la chn mt phng no v tin hnh thc hin theo
12
phng n th s c cc phng n khc, c hi khc b b qua. Trong cc c hi b b qua c
hi no mng li thu nhp ln nht, c hi chnh l chi ph c hi ca phng n la
chn.Vy chi ph c hi l chi ph ln nht ca cc phng n b b l.
V d: mt ngi c lng tin l 100 triu ng, ngi ny c cc c hi s dng s tin
ny l: Phng n 1: tit kim gia nh v thu nhp tng thm bng 0; phng n 2: gi tin
tit kim ti ngn hng, thu nhp tng thm 6 triu ng; phng n 3: s dng tin mua tri
phiu, thu nhp tri phiu l 8 triu ng; phng n 4: gp vn kinh doanh d kin cui nm thu
c 10 triu ng li nhun. Ngi ny chn phng n 2 l gi tin tit kim ti ngn hng,
vy cc phng n b b qua l phng n 1,3,4. Chi ph c hi ca vic la chn phng n 2 l
phng n 4 vi chi ph l 10 triu ng.
1.3.2. Quy lut thu nhp gim dn v quy lut chi ph tng i ngy cng tng.
(1). Quy lut thu nhp gim dn c pht biu nh sau: S lng sn phm u ra c thm
s ngy cng gim nu lin tip b thm tng n v yu t u vo bin i no vi cc yu t
u vo khc cha thay i.
(2). Quy lut chi ph tng i ngy cng tng c pht biu nh sau: c thm mt s
bng nhau v mt mt hng no th x hi phi hi sinh ngy cng nhiu s lng mt hng khc.
1.4. PHN TCH CUNG - CU
1.4.1. Phn tch cu
1.4.1.1. Khi nim cu
Cu l s lng hng ho v dch v no m ngi mua mun mua, c kh nng mua,
sn sng mua ng vi tng mc gi trong mt khong thi gian no vi cc nhn t nh hng
n cu khc cha thay i.
1.4.1.2. Cc nhn t nh hng n cu
Cc nhn t nh hng n cu l cc nhn t, khi bn thn n thay i, th s lm cho
lng cu thay i theo. Cc nhn t nh hng n cu c chia l 2 nhm.
- Nhm ni sinh: l cc nhn t khi thay i lm cho bn thn ng cu thay i. Cc nhn
t ny l nhn t quyt nh hnh dng, xu hng ca ng cu. V d nh nhn t gi (P)
- Nhm ngoi sinh: L nhm nhn t khi thay i, th bn thn ng cu khng thay i
m ch dch chuyn sang phi nu lng cu tng hoc sang tri nu lng cu gim. V d nh:
thu nhp; tm l ngi tiu dng; chnh sch ca Nh nc, gi c hng ho lin quan;...
1.4.1.3. Hm s cu
Cu l mt hm s biu din mi quan h gia lng cu v cc nhn t nh hng n cu:
QD = f (P, Plinquan, TN, CS, TL,....)
Trong :
QD l lng cu;
P gi c ca bn thn hng ho;
Plinquan l gi c hng ho lin quan
13
TN: thu nhp ca dn chung
CS: chnh sch ca Chnh ph
TL: tm l thi quen ca ngi tiu dng.
...
1.4.1.4. Biu cu
Biu cu l mt bng s liu m t mi quan h gia lng hng ho m ngi tiu dng
mua ng vi tng mc gi.
V d: Biu cu v sn phm A trn th trng H Ni thnh 12 nm 2005
Gi bn (P) n v tnh (triu ng)
50
40
30
20
10
Lng cu (Q) n v tnh (sn phm)
18
20
24
30
40
1.4.1.5. ng cu
ng cu l ng biu din mi quan h gia lng cu v gi c ca mt hng ho, dch
v no trn mt trc to . Trc tung phn nh gi, trc honh phn nh lng cu. Ni cch
khc ng cu m t biu cu trn th.
V d: M t biu cu ca sn
phm A trn th trng H Ni thng 12
nm 2005 bng th, th y l ng
cu sn phm A trn th trng H Ni
thng 12 nm 2005. ng cu c
dc m th hin khi gi c tng th lng
cu gim v ngc li. ng cu dch
chuyn sang tri (D) khi cc nhn t
ngoi sinh lm gim lng cu. ng
cu dch chuyn sang phi (D) khi cc
nhn t ngoi sinh thay i lm cho
lng cu tng.
50
40
30
20
20
30
10
1.4.1.6. Lut cu
Lut cu th hin mi quan h t l
nghch gia gi c v lng cu i vi
hng ho thng thng (PKJ QL; PL J QK)
0
10
40
1.4.2. Phn tch cung

(1). Khi nim cung: cung l s lng hng ho, dch v no m doanh nghip c kh
nng sn xut v bn ra ng vi tng mc gi v trong mt gii hn ngun lc nht nh.
(2). Cc nhn t nh hng n cung: cc nhn t nh hng n cung l cc nhn t khi
n thay i s lm cho lng cung thay i theo. Cc nhn t nh hng n cung c th chia ra
lm 2 nhm:
14
Nhm nhn t ni sinh: l nhng nhn t quyt nh ng cung ca doanh nghip. Nhn
t ny thay i th ng cung cng thay i theo.
Nhm nhn t ngoi sinh: l nhng nhn t khi n thay i th ch lm ng cung dch
chuyn sang phi nu lng cung tng; lm ng cung dch chuyn sang tri nn n lm cho
lng cung gim.
(3). Hm s cung: Cung l mt hm s biu din mi quan h gia lng cung v cc nhn
t nh hng n cung.
QS =f (P, Puvo, CN, L,CS,...)
Trong : QS: lng cung sn phm no
P: gi c ca bn thn hng ho
Puvo: gi c ca cc yu t u vo
CN: cng ngh sn xut
L: lc lng lao ng
CS: chnh sch ca Chnh ph tc ng vo nn kinh t.
...
(4). Biu cung: Biu cung l mt bng s liu m t mi quan h gia lng hng ho m
doanh nghip c th sn xut v bn ra vi tng mc gi.
V d: Biu cung v sn phm A trn th trng H Ni thnh 12 nm 2005
Gi bn (P) n v tnh (triu ng)
Lng cung (Q) n v tnh (sn phm)
10
20
30
40
50
10
20
30
40
(5). ng cung: ng cung l ng biu din mi quan h gia lng cung v gi c

trn mt trc to trc tung phn nh gi c, trc honh phn nh lng cung. ng cung
chnh l phn nh biu cung trn th (P,Q).
V d: M t ng cung ca sn phm trn th trng H Ni thng 12 nm 2005
15
P
50
S
40
30
20
10
0
10
20
30
40
ng cung ca sn phm c dc dng gi tng th lng tng, khi cc nhn t khc

thay i lm cho lng cung gim th ng cung dch chuyn sang tri; khi cc nhn t khc
thay i lm cho lng cung tng th ng cung dch chuyn sang phi.
(6) Lut cung: pht biu gi c v lng cung c mi quan h t l thun. Gi tng th
lng cung tng (PKJ QK; PL J QL).
1.4.3. Cn bng cung cu
Khi nim im cn bng: im cn bng l im m ti lng cung bng vi lng
cu xc nh mc gi c chung, gi c th trng.
Q* = QS = QD; P* = PS = PD
C th biu din ng cung v ng cu trn mt trc to (P,Q), khi im cn bng
l im va nm trn ng cung v va nm trn ng cu.
P
D
P1
A
E
P*
P2
16
QC QA
B
Q*
P
QB
B
QD
B
Cn bng ca th trng ch l mt trng thi E(P*,Q*), trn thc t khi gi c cao hn gi
th trng P1 > P* khi lng cung l QB, lng cu l QA; QB> QA c mt lng d tha hng
ho trn th trng l UQ = QB - QA chnh lng d tha ny dn n cnh tranh gia ngi bn
vi ngi bn lm gi c gim xung ti P*. Nu gi trn th trng l P2 < P*, khi lng cu
(QC) nh hn lng cung (QD). QC< QD mt mc UQ = QD QC, y l lng thiu ht hng
ho trn th trng dn n cnh tranh gia ngi mua vi ngi mua lm cho gi c tng ln t
P2 ti P*.
B
TM TT NI DUNG
1. Khi nim kinh t hc: Kinh t hc l mn hc nghin cu xem x hi s dng nh th
no ngun ti nguyn khan him sn xut ra nhng hng ho cn thit v phn phi cho cc
thnh vin trong x hi.
2. Kinh t hc c quan h cht ch vi nhiu mn khoa hc khc nh: Trit hc, kinh t
chnh tr hc, s hc, x hi hc,... v c bit c lin quan cht ch vi ton hc v thng k hc.
3. Kinh t hc c chia lm 2 phn ngnh ln l kinh t hc vi m v kinh t hc v m
4. Tu theo cch thc s dng, kinh t hc c chia thnh hai dng kinh t hc l
kinh t hc thc chng v kinh t hc chun tc.
5. Nhng c trng c bn ca kinh t hc:
- Kinh t hc nghin cu s khn him cc ngun lc mt cch tng i vi nhu cu
kinh t x hi.
- Tnh hp l ca kinh t hc
- Kinh t hc l mt b mn nghin cu mt lng
- Tnh ton din v tnh tng hp
- Kt qu nghin cu ca kinh t hc ch xc nh c mc trung bnh.
- Phng php lun nghin cu kinh t hc
6. C th khi qut phng php lun nghin cu ca kinh t hc thng 4 giai on
nh sau:
- Khi nghin cu cc hin tng kinh t cc nh kinh t thng dng phng php
quan st.
- Thu thp cc s liu phc v cho mc tiu nghin cu
- Tin hnh phn tch vi cc phng php phn tch thch hp
- Rt ra cc kt lun i chiu vi thc t, pht hin ra im bt hp l, ra cc gi
thit mi ri li kim nghim bng thc t. Qu trnh ny lp i lp li ti khi no kt qu
rt ra st thc vi thc t, khi qu trnh nghin cu mi kt thc.
7. T chc kinh t ca mt nn kinh t hn hp
- Tt c cc nn kinh t quc dn, trong mi giai on pht trin u phi thc hin ba chc
nng c bn sau:
+ Sn xut ra nhng hng ho v dch v no? vi s lng bao nhiu?
17
+ Cc hng ho v dch v c sn xut ra nh th no
+ Hng ho v dch v c sn xut ra cho ai? hay sn phm quc dn c phn
phi th no cho cc thnh vin trong x hi.
- Nn kinh t hn hp: cc h thng kinh t hin nay, khng mang nhng hnh thc kinh t
thun tu nh th trng, chi huy hay t nhin, m l s kt hp cc nhn t ca cc loi hnh kinh
t. V iu gi l nn kinh t hn hp. Trong nn kinh t hn hp cc th ch cng cng v t
nhn u c vai tr kim sot kinh t. Thng qua bn tay v hnh ca th trng v bn tay hu
hnh ca Nh nc. Cc nh kinh t chia cc tc nhn trong nn kinh t hn hp thnh 4 nhm,
nhm gii thch hnh vi v phng thc thc hin cc chc nng ch yu ca tng nhm. Cc
nhm ny tc ng qua li ln nhau to thnh mt h thng kinh t hn hp.
a. Ngi tiu dng cui cng: Ngi tiu dng cui cng l tt c cc c nhn v h gia
nh, h mua hng ho v dch v tho mn nhng nhu cu tiu dng ca h.
b. Cc doanh nghip: Cc doanh nghip l ngi sn xut ra hng ho v dch v cung cp
cho x hi, mc ch ca h khi thc hin ba chc nng c bn sn xut ci g? sn xut nh th
no? sn xut cho ai? l thu c li nhun cao nht trong gii hn ngun lc ca mnh.
c. Chnh ph: Trong nn kinh t hn hp Chnh ph ng thi va l ngi sn xut v va
l ngi tiu dng nhiu hng ho dch v. Chnh ph tiu dng phc v vai tr qun l iu hnh
ca Chnh ph. Chnh ph l ngi sn xut cng ging nh doanh nghip t nhn, nhng n
phc tp hn nhiu bi vai tr qun l kinh t ca Chnh ph
d. Ngi nc ngoi: Cc c nhn, cc doanh nghip, Chnh ph nc ngoi tc ng n
cc hot ng kinh t din ra mt nc thng qua vic mua bn hng ho v dch v, vay mn,
vin tr v u t nc ngoi.
8. Cc yu t sn xut:Yu t sn xut l u vo ca qu trnh sn xut v c phn
chia thnh 3 nhm:
- t ai v ti nguyn thin nhin
- Lao ng
- T bn
9. Gii hn kh nng sn xut: ng gii hn kh nng sn xut l mt ng biu din
tp hp tt c cc phng n sn xut c hiu qu; phng n sn xut c hiu qu l phng n
m ti mun tng mt n v sn phm u ra no th buc phi ct gim i nhng n v
sn phm u ra khc.
10. Chi ph c hi: Chi ph c hi l chi ph ln nht ca cc phng n b b l.
11. Quy lut thu nhp gim dn c pht biu nh sau: S lng sn phm u ra c
thm s ngy cng gim nu lin tip b thm tng n v yu t u bin i vo no vi cc
yu t u vo khc cha thay i.
12. Quy lut chi ph tng i ngy cng tng c pht biu nh sau: c thm mt s
bng nhau v mt mt hng no th x hi phi hi sinh ngy cng nhiu s lng mt hng khc.
13. Khi nim cu: Cu l s lng hng ho v dch v no m ngi mua mun mua,
c kh nng mua, sn sng mua ng vi tng mc gi trong mt khong thi gian no vi cc
nhn t nh hng n cu khc cha thay i.
18
14. Hm s cu: Cu l mt hm s biu din mi quan h gia lng cu v cc nhn t
nh hng n cu:
QD = f (P, Plinquan, TN, CS, TL,....)
Trong :
QD l lng cu;
P gi c ca bn thn hng ho;
Plinquan l gi c hng ho lin quan
TN: thu nhp ca dn chung
CS: chnh sch ca Chnh ph
TL: tm l thi quen ca ngi tiu dng.
...
15. Biu cu: Biu cu l mt bng s liu m t mi quan h gia lng hng ho m
ngi tiu dng mua ng vi tng mc gi.
16. ng cu: ng cu l ng biu din mi quan h gia lng cu v gi c ca
mt hng ho, dch v no trn mt trc to . Trc tung phn nh gi, trc honh phn nh
lng cu. Ni cch khc ng cu m t biu cu trn th.
17. Lut cu: Lut cu th hin mi quan h t l nghch gia gi c v lng cu i vi
hng ho thng thng (PKJ QL; PL J QK)
18. Khi nim cung: Cung l s lng hng ho, dch v no m doanh nghip c kh
nng sn xut v bn ra ng vi tng mc gi v trong mt gi hn ngun lc nht nh.
19. Hm s cung: Cung l mt hm s biu din mi quan h gia lng cung v cc nhn
t nh hng n cung.
QS =f (P, Puvo, CN, L,CS,...)
Trong : QS: lng cung sn phm no
P: gi c ca bn thn hng ho
Puvo: gi c ca cc yu t u vo
CN: cng ngh sn xut
L: lc lng lao ng
CS: chnh sch ca Chnh ph tc ng vo nn kinh t.
...
20. Biu cung: Biu cung l mt bng s liu m t mi quan h gia lng hng ho m
doanh nghip c th sn xut v bn ra vi tng mc gi.
21. ng cung: ng cung l ng biu din mi quan h gia lng cung v gi c
trn mt trc to trc tung phn nh gi c, trc honh phn nh lng cung. ng cung
chnh l phn nh biu cung trn th (P,Q).
22. Lut cung: Pht biu gi c v lng cung c mi quan h t l thun. Gi tng th
lng cung tng (PKJ QK; PL J QL)
23. Cn bng cung cu: im cn bng l im m ti lng cung bng vi lng cu
xc nh mc gi c chung, gi c th trng.
19
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1. Kinh t hc l g? s khc nhau gia kinh t vi m v kinh t v m.
2. Th no l nn kinh t hn hp? Cc tc nhn trong nn kinh t hn hp, tc ng qua li gia
chng?
3. Gii hn kh nng sn xut l g? cho v d minh ho.
4. Chi ph c hi, ngha kinh t ca chi ph c hi? cho v d minh ho?
BI TP
5. Hnh di y m t kh nng sn xut v sn phm A v sn phm B
a. Hy xt xem trong s nhng kt hp ca 2 hng ho di y, im no l im c hiu
qu, khng hiu qu, hoc khng th t c.
1. 60 sn phm B v 200 sn phm A.

2. 60 sn phm B v 80 sn phm A
3. 300 sn phm A v 40 sn phm B
80
4. 300 sn phm A v 35 sn phm B

5. 200 sn phm B v 80 sn phm A.
60
40
20
100
200
300
400 A
b. Gi s nn kinh t ang sn xut dc 300 sn phm A v 40 sn phm B, nhng li

mun sn xut thm 20 sn phm B na. Trn ng gii hn kh nng sn xut, hy xc nh s
lng sn phm A b ct gim c th sn xut thm c s lng sn phm B.
c. Nu tip tc sn xut thm 20 sn phm B na, th phi hi sinh thm bao nhiu sn phm
A mi c th sn xut thm c s lng sn phm B tng thm.
d. C th rt ra kt lun g khi so snh kt qu tr li ca cu b v c
6. Hnh di y ch ra s la chn ca x hi gia cc dch v x hi do Chnh ph cung cp v
hng ho c nhn trn ng gii hn kh nng sn xut. Ba im A,B,C biu hin s can thip
ca Chnh ph thng qua cc dch v x hi. Hy tm cc im cho thch hp vi cc cu hi sau:
20
a. Mt nn kinh t m Chnh ph can thip cng t cng
tt, ch cung cp khi lng cc dch v cn thit v ti
thiu.
Dch v x hi
80
b. Nn kinh t m Chnh ph chu trch nhim rt nhiu,

cung cp dch v mc ti a.
. A
60
c. Nn kinh t c s kt hp vai tr chi phi ca

Chnh ph, v kinh t t nhn pht trin.
.B
40
20
C
Hng ho c nhn
7. Gi s rng biu cung v cu v sn phm A trn th trng Vit Nam thng 12 nm 2004
nh sau
Gi sn phm A n Lng cu sn phm Lng cung sn phm A
v tnh (1.000VND)
A (1000 sn phm)
(1000 sn phm)
16
60
180
14
80
140
12
100
100
10
120
60
8
140
20
a. Hy biu din cc ng cung, cu sn phm A trn th. Hy xc nh gi v sn
lng cn bng.
b. Ch ra nh hng ca gi sn phm u vo sn xut ra sn phm A gim n gi v
sn lng cn bng ca sn phm A. Minh ho kt qu bng th.
c. Ch ra nh hng ca vic tng gi sn phm thay th vi sn phm A n gi v sn
lng cn bng ca sn phm A. Minh ho bng th.
8. Hy nh du (X) vo nhng ti c nhng yu t nh hng ti ng cung, cu (khi
nghin cu yu t no gi nh cc yu t khc khng i)
Cc yu t nh hng
S dch
chuyn
ng
cu
(a)
S di
chuyn
tn ng
cu
(b)
S dch
chuyn
ng
cung
(c)
S di
chuyn trn
ng
cung
(d)
Gi hng thay th thay i

p dng cng ngh sn xut mi
Hng ho ny tr thnh mt
Thu nhp thay i
G u vo ca sn xut thay i
21
HY LA CHN CU TR LI NG V GII THCH
9. Ba vn kinh t: Sn xut ci g? sn xut nh th no? v sn xut cho ai ch p dng:
a. Ch yu cho cc x hi m nn kinh t hot ng theo nguyn tc k hoch ho tp trung.
b. Ch p dng cho cc x hi t bn ch ngha
c. Ch p dng cho x hi km pht trin
d. Cho tt c cc x hi, trong mi giai on pht trin hay mi th ch chnh tr.
e. Khng nht thit p dng vi cc x hi nu trn, bi v chng l cc vn ny sinh i
vi doanh nghip t nhn hoc gia nh cha khng phi i vi x hi.
10.
ng cu hng ho X cho bit:

a. S tin chi mua hng ho X s thay i nh th no khi gi ca n thay i.
b. Bao nhiu hng ho X s c ngi mua ti mc gi cn bng
c. S lng hng ho X c cung cp trong tng thi k theo mi mc gi, khi cc nhn t
tc ng n lng bn c gi khng i.
d. Mt s lng hng ho X c mi ngi mua trong tng thi k, theo mi mc gi, khi
cc nhn t tc ng n cu c coi nh khng i.
11. Nu ng cu dch chuyn sang tri, th mt cch gii thch hp l nht i vi s dch
chuyn l:
a. V mt l do no lm lng cung hng ho X gim xung
b. Th hiu ngi tiu dng thay i theo hng h thch hng ho ny hn v h mun
mua nhiu hn i vi mi mc gi.
c. Mc gi hng ho X tng ln lm cho mi ngi quyt nh mua t hng ho ny hn so
vi trc
d. V mt l do no khc khng phi l do nu trn
12.
Chi ph c hi l:
a. L cc chi ph cn phi chi ra thc hin phng n kinh doanh no
b. L khon chi ph tng thm sn xut ra hng ho dch v tng thm
d. L chi ph ln nht ca cc phng n b b l
e. L chi ph khng c tnh vo chi ph sn xut kinh doanh.
22
Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m
CHNG II: KHI QUT V KINH T HC V M

GII THIU
Mc tiu ch yu ca chng ny l nhm gii thiu i tng nghin cu ca kinh t V
m, mc tiu v cc chnh sch kinh t v m, cng nh cng c ch yu c s dng trong phn
tch kinh t v m.
Kinh t V m nghin cu hot ng ca ton b nn kinh t Quc dn ni chung v quan
tm n nhng vn m bt c mt quc gia no trong c ch th trng u gp phi l:
Lm th no tng trng nhanh v n nh; Lm th no kim ch lm pht; Lm th no
to ra nhiu vic lm cho ngi lao ng; Lm th no n nh t gi hi oi v cn bng cn
cn thanh ton; lm th no phn b ngun lc mt cch hp l v phn phi ca ci mt cch
cng bng gia cc thnh vin trong x hi.
Mun gii quyt c cc vn nu trn mt cch c cn cu khoa hc, kinh t v m c
gng m t v gii thch s vn ng ca gung my kinh t quc dn bng cch nghin cu mi
quan h gia cc tng lng kinh t v m ch yu nh: tng sn phm quc dn, mc gi c
chung, li sut, t gi hi oi,.... Vi phng php c bn m kinh t v m s dng l phng
php phn tch cn bng tng th, phng php m hnh ho v phn tch thng k s ln.
Mc tiu kinh t v m c bn l c s n nh trong nng hn, tng trng nhanh trong
di hn v phn phi ca ci cng bng. t c mc tiu n nh, Nh nc cn phi s
dng cc cng c l cc chnh sch tin t, chnh sch t gi hi oi, chnh sch thu nhp,...
t c mc tiu tng trng, th Nh nc thng phi s dng cc chnh sch nh chnh sch
tit kim, chnh sch u t, chnh sch cng ngh, chnh sch gio dc v dn s,...
Phn tch tng cung tng cu l phng php phn tch kinh t v m c bn nhm l gii
v sao c nhng giao ng trong gi c v sn lng v lm th no m Nh nc c th n nh
c nn kinh t. Cn bng di hn t c khi tng cu bng vi tng cung di hn. Nn kinh t
t c sn lng cao nht v khi lao ng c thu ht vo sn xut nhiu nht, cc ngun
lc khc c s dng hp l, sn lng t c sn lng tim nng, gi c hu nh khng
thay i, tht nghip ch l tht nghip t nhin. Cn bng ngn hn c th tng ng vi trng
thi lm pht hoc tht nghip, tu thuc vo nn kinh t hot ng qu mc hay di mc tim
nng. Chnh v nn kinh t th trng lun lun gp phi nhng vn nh tng trng chm, lm
pht cao, tht nghip,...kinh t v m tp trung vo nghin cu mi quan h gia 3 bin s ny.
Cc nghin cu cho thy gia tng trng v tng sn phm v vn tht nghip c mi quan h
c hu vi nhau. Tng trng trng nhanh th tht nghip gim v ngc li. Nh kinh t hc
Okun lng ho mi quan h ny bng quy lut Ohun. Quy lut Okun cho thy khi sn lng
thc t ln hn sn lng tim nng 2,5% th t l tht nghim gim i 1%.
23

Cc nh kinh t cng tm ra trong ngn hn lm pht v tht nghip c mi quan h t l
nghch. Mun gim lm pht th hu nh cc quc gia u phi thu hp sn xut lm cho tht
nghip cao hn v ngc li. Tuy vy trong di hn cho n nay ngi ta cha tm thy lm pht
v tht nghip c mi quan h cht ch no.
Sau khi nghin cu song chng ny, ngi hc cn phi nm c l thuyt v s dng l
thuyt gii quyt cc bi tp gi nh di cc dng nh:
- Phn bit cc yu t tc ng n tng cu, tng cung ca nn kinh t, v biu th s
tc ng trn th tng cung, tng cu.
- Hiu ngha v cch xc nh t l tng trng, t l lm pht, ch s gi v mc
gi chung.
- Vn dng quy lut Okun d on t l tng trng, t l tht nghip, khi bit cc
yu t cn li.
NI DUNG
2.1. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU CA KINH T HC V M
2.1.1. i tng nghin cu ca kinh t hc V m
Kinh t v m l mt phn ngnh ca kinh t hc nghin cu s vn ng v nhng mi
quan h kinh t ch yu ca mt t nc trn bnh din ton b nn kinh t Quc dn.
Nhng vn then cht c kinh t hc V m quan tm nghin cu bao gm mc sn
xut, tht nghip, mc gi c chung v cn cn thng mi ca mt nn kinh t. Phn tch kinh t
v m hng vo gii p cu hi: iu g quyt nh gi tr hin ti ca cc bin s ny? iu g
quyt nh s thay i ca cc bin s ny trong ngn hn v di hn?.
Ni mt cch khc, kinh t v m nghin cu s la chn ca mi quc gia trc nhng vn
kinh t v x hi c bn nh: Tng trng kinh t, lm pht, tht nghip, xut nhp khu hng
ho v t bn, s phn phi ngun lc v phn phi thu nhp gia cc thnh vin trong x hi.
Mt quc gia c th c nhng la chn khc nhau tu thuc vo cc rng buc v ngun
lc kinh t v h thng chnh tr x hi. Song s la chn ng n no cng cn n s hiu
bit su sc v cc hot ng mang tnh khch quan v h thng kinh t.
2.1.2. Phng php nghin cu ca kinh t hc v m
Trong khi phn tch cc hin tng v mi quan h kinh t quc dn, kinh t v m s dng
ch yu phng php phn tch cn bng tng th. Theo phng php ny, kinh t v m xem xt
s cn bng ng thi ca tt c cc th trng, ca th trng hng ho, th trng cc yu t u
vo, th trng ti chnh. xem xt ng thi kh nng cung cp sn lng ca ton b nn kinh t,
kh nng tiu dng ca ton b nn kinh t, t xc nh ng thi mc gi c v sn lng cn
bng ca nn kinh t. y l nhn t quyt nh n hiu qu ca h thng kinh t.
Thc cht vic kho st mi bin s ny trong nhng khong thi gian khc nhau hin ti,
ngn hn, di hn. Mi khong thi gian i hi chng ta phi s dng cc m hnh thch hp
tm ra cc nhn t quyt nh n cc bin s kinh t v m ny. Kinh t hc v m s cung cp
24

nhng kin thc v cng c phn tch kinh t thch hp. Nhng kin thc v cng c phn tch
ny c c kt t nhiu cng trnh nghin cu ca nhiu nh khoa hc kinh t thuc nhiu
th h khc nhau.
Ngoi ra kinh t v m cn s dng cc phng php nghin cu, phn tch ph bin nh t
duy tru tng, phn tch thng k s ln, m hnh ton v c bit l cc m hnh kinh t lng
chim mt v tr c bit quan trng trong phn tch kinh t v m.
2.2. H THNG KINH T V M
2.2.1. M t h thng kinh t V m
C nhiu cch m t hot ng ca mt nn kinh t, theo cch tip cn h thng, th nn kinh
t c xem nh l mt h thng gi l h thng kinh t v m. H thng ny theo nh kinh t hc
P.A Samuelson m ta c c trng bi 3 yu t: u vo, u ra v hp en kinh t v m
(1). Cc yu t u vo gm:
Nhng tc ng t bn ngoi ca mt nn kinh t bao gm ch yu l cc bin s phi kinh
t: Thi tit, dn s, chin tranh,...
Nhng tc ng t chnh sch ca Chnh ph mi quc gia bao gm: Cc cng c ca
Nh nc nhm iu chnh hp en kinh t v m, hng vo cc mc tiu nh trc.
(2). Cc yu t u ra ca nn kinh t: bao gm sn lng sn xut, vic lm, gi c, xut
nhp khu,... l cc bin s o lng kt qu hot ng ca hp en kinh t v m trong tng
thi k.
(3). Hp en kinh t v m: y l yu t trung tm ca h thng c coi l nn kinh t v
m (Macroeconomy). Hot ng ca hp en nh th no s quyt nh n cht lng ca cc
bin s u ra. Hai lc lng ch yu quyt nh n hot ng ca hp en kinh t v m l tng
cung v tng cu.
Tng cung v tng cu l hai thut ng c cc nh kinh t s dngthng xuyn trong
phn tch kinh t v m. Chng l cc lc lng lm cho nn kinh t th trng hot ng. Chng
quyt nh sn lng hng ho v dch v c sn xut ra v mc gi c chung ca nn kinh t.
Nu mun bit mt chnh sch kinh t hay mt bin c nh hng nn kinh t nh th no, th
trc ht phi xem n nh hng n tng cu v tng cung nh th no.
M hnh tng cu v tng cung ch ra cch thc m tng cu, tng cung quyt nh mc gi
c v sn lng trong mt nn kinh t. Hai bin s c m hnh tp trung gii thch tng hng
ho v dch v c o bng (GNP) hoc (GDP) thc t v mc gi c chung c o bng ch
s gi (PI) hoc ch s gi tiu dng (CPI). Cc nh kinh t thng s dng th biu din
tng cung v tng cu trong trc honh biu th sn lng (GNP) hoc (GDP), trc tung biu
th mc gi c (PI) hoc (CPI).
2.2.2. Tng cung ca nn kinh t (Aggregate Supply -AS)
(1). Khi nim tng cung: Tng cung l tng khi lng sn phm quc dn m cc hng
kinh doanh s sn xut v bn ra trong tng thi k tng ng vi mc gi c chung v kh nng
sn xut.
25

(2). Mc sn lng tim nng: l mc sn lng ti a m nn kinh t c th sn xut
ra trong iu kin ton dng nhn cng, m khng gy nn lm pht. Sn lng tim nng ph
thuc vo vic s dng cc yu t sn xut c bit l yu t lao ng.
(3). ng tng cung trong ngn hn v di hn.
ng tng cung l ng biu din mi quan h gia sn lng sn xut ra v mc gi c
chung. Cn phn bit gia ng tng cung di hn v ngn hn. ng tng cung di hn
(ASLR) l lin h gia sn lng v mc gi trong thi gian di gi c v cc yu t u vo
khc hon ton linh hot. ng tng cung ngn hn (AS) l quan h gia sn lng v gi c
chung vi gi thit l gi c cc yu t u vo c nh cha thay i. ng tng cung di hn l
ng thng ng cn ng tng cung ngn hn l ng c dc dng.
IP
PI
ASSR ASSR
ASLR
Y*
GNP
Hnh 2.1: ng tng cung di hn
Y*
AS SR
GNP
Hnh 2.2: ng tng cung ngn hn
a. ng tng cung trong di hn: ng tng cung trong di hn l ng song song

vi trc tung v ct trc honh ti mc sn lng tim nng. V trong di hn khi gi c iu
chnh mnh mi th trng, khng ch th trng ti chnh, th trng hng ho m c th
trng cc yu t sn xut u trng thi cn bng. Cn bng th trng cc yu t sn xut c
ngha l mi ngun lc c s dng y v hiu qu, nn sn lng khng tng na. Khi
cung v hng ho v dch v ch ph thuc vo cung cc yu t sn xut nh t bn, ti nguyn
thin nhin, lao ng v trnh cng ngh ca nn kinh t. M khng ph thuc vo gi c (gi
tng nhng tng cung khng i v bng sn lng tim nng Y*)
ng tng cung di hn biu th mc sn lng to ra khi cc ngun lc c s dng ht
y v c gi l sn lng tim nng. Do bt k yu t sn xut no thay i s lm sn
lng tim nng thay i v lm dch chuyn ng tng cung di hn.
b. ng tng cung trong ngn hn: V mt ngn hn, ng tng cung ban u tng
i nm ngang, khi vt qua mc sn lng tim nng th ng tng cung s dc ngc ln.
iu ny ni nn rng khi di mc sn lng tim nng mt s thay i nh v gi c u ra
26

s khuyn khch cc doanh nghip tng nhanh mc sn lng p ng nhu cu ang tng ln.
S d cc doanh nghip hnh ng nh vy v trong khong thi gian ngn hn, ng trc cc
u vo c nh h c th huy ng u vo lao ng cn d tng sn lng. Cn vt qua
mc sn lng tim nng cc yu t sn xut c s dng ht, sn lng khng tng m ch
c gi tng. (Hnh 2.2)..
S dch chuyn ng tng cung ngn hn c gi l c sc cung. Nhng nhn t lm
dch chuyn ng tng cung di hn cng s lm dch chuyn ng tng cung ngn hn. Bn
cnh cc nhn t th ng tng cung ngn hn cn dch chuyn khi gi cc cc yu t u vo
thay i. Nu mc gi u vo tng th lm tng chi ph sn xut lm cho AS dch chuyn sang
tri sang ASSR trn hnh 2.2 (thu hp kh nng sn xut). Nu mc gi u vo gim lm cho chi
ph sn xut gim lm cho kh nng sn xut m rng ra ng tng cung ngn hn dch chuyn
sang phi ASSR (hnh 2.2)
2.2.3. Tng cu ca nn kinh t (Aggregate Demand - AD)
(1). Khi nim v tng cu: Tng cu l khi lng hng ho v dch v m cc tc nhn
trong nn kinh t sn sng v c kh nng mua ng vi tng mc gi c chung, thu nhp v cc
bin s khc khng i.
Tng cu bao gm chi tiu ca h gia nh, chi tiu ca doanh nghip, chi tiu ca Chnh
ph v xut khu rng, v c rt nhiu bin s quyt nh n mc sn lng m cc tc nhn
trong nn kinh t s dng. Khi cc nhn t ny thay i th s lm cho tng cu thay i.
(2). ng tng cu: ng tng cu l ng biu din mi quan h gia tng sn phm
v mc gi c chung m cc tc nhn trong nn kinh t chi tiu. Vi trc tung biu th mc gi c
chung, trc honh biu th mc sn lng th ng tng cu dc xung (c dc m)
PI
PI
AD
AD
PI1
AD
AD
PI2
B
Y
Y1
Y2
Hnh 2.3: M hnh ng tng cu
Hnh 2.4: M hnh dch chuyn ng tng cu
27

ng cu c dc m, iu ny c ngha khi mc gi c chung gim i th tng cu tng
v ngc li.Trn hnh 2.3 cho thy nu mc gi l PI1 th Lng tng cu l Y1, khi mc gi
gim xung PI2 th tng cu l Y2 (Y1 > Y2). Tng cu s di chuyn t im A n im B trn
ng tng cu.
Khi cc nhn t nh hng ti cc thnh phn chi tiu ca tng cu nh thay i trong tiu
dng c nhn, u t ca doanh nghip, chi tiu ca Chnh ph, xut nhp khu hng ho v dch
v th s lm cho ng tng cu dch chuyn. Nu lm cho tng cu tng th ng tng cu s
dch chuyn sang phi. Nu lm cho tng cu gim th ng tng cu dch chuyn sang bn tri.
Trn hnh 2.4 cho thy nu tng cu tng lm cho ng tng cu dch chuyn ti AD, lm cho
ng tng cu gim th AD s dch chuyn sang AD.
2.2.3. M hnh cn bng tng cung - tng cu (AS - AD)
Nu biu din c ng tng cung v ng tng cu trn mt trc to , trc tung l
mc gi c chung, trc honh mc sn lng. Tng cung l ng dc ln, tng cu l ng dc
xung th AD ct AS ti mc sn lng l Y* khi mc gi c chung l PI* im E (Y*,PI*) l
im cn bng ca nn kinh t. Ti im cn bng bao nhiu sn phm sn xut ra th tiu dng
ht by nhiu, khng c sn phm d tha hay thiu ht.
Trng thi cn bng khng c ngha l mt trng thi ti u hay trang thi ang mong mun
ca nn kinh t. N c th tng ng vi trng thi pht trin qu nng (khi sn lng cao hn
mc sn lng tim nng v lm pht cao) hoc nn kinh t ang lm vo suy thoi (khi sn
lng thp hn mc sn lng tim nng). Trng thi cn bng ch n gin phn nh xu th m
nn kinh t s tn ti trong nhng iu kin nht nh.
PI
PI
ASLR
AS0
PI2
AS
PI0
A
AS1
PI0
PI1
PI1
PI2
AD
Y0
AD1
Y
Hnh 2.5: M hnh cn bng AD AS
28
AD0
Y1
Y*
Hnh 2.6: nh hng ca s ct gim

tng cu n sn lng v mc gi

2.2.4 Nguyn nhn gy ra bin ng kinh t ngn hn
Khi phn tch cch thc tc ng ca s kin kinh t no ti th trng thng c tin
hnh theo ba bc c bn sau:
Th nht: Xc nh xem s kin xy ra tc ng ti ng tng cung hay tng cu hay
c hai.
Th hai: Xc nh cc ng ny dch chuyn sang phi hay sang tri.
Th ba: S dng th ng tng cung tng cu xem xt s dch chuyn tc ng
ti mc gi c v sn lng cn bng nh th no.
a. Cc c sc cu:
Khi ng tng cung c dc dng, cc nhn t ngoi sinh tc ng n tng cu s lm
dao ng sn lng v mc gi. S dao ng ca sn lng xung quanh mc sn lng tim nng
c gi l chu k kinh doanh. Chnh ph c th tc ng n tng cu thng qua cc chnh sch
kinh t v m n nh nn kinh t.
V d: Gi s nn kinh t ca mt quc gia ang trng thi cn bng ti mc sn lng
tim nng trn hnh 2.6 AD0 x ASLR ti A(Y,PI0)*. Nu cc doanh nghip v h gia nh t
nhin tr nn thy bi quan v trin vng pht trin ca nn kinh t d chi tiu t hn, lm cho
ng tng cu AD0 dch chuyn n AD1. Trong thi gian ngn hn tng cung ban ca nn kinh
t c biu th bi ng AS0, AS0 xAD0 ti im A. Khi tng cu dch chuyn ti AD0 im
cn bng mi l B(Y1,PI1) giao im ca AD1 v AS0. Sn lng cn bng gim t Y* n Y1,
mc gi gim t P0 xung P1. S ct gim sn lng cho thy nn kinh t ang lm vo suy thoi.
Cc doanh nghip phn ng li bng cch ct gim mt s vic lm v tht nghip trong nn kinh
t s tng. Chnh ph c th dng chnh sch ca mnh (chnh sch ti kho hay chnh sch tin t)
tc ng tng cu lm cho ng tng cu dch chuyn t AD1 ti AD0 sn lng cn bng s
dch chuyn t B ti A.
Nu Chnh ph khng p dng cc chnh sch iu tit nn kinh t th, t bn thn nn kinh
t cng s t iu chnh phc hi sau mt khong thi gian. Di sc p ca tht nghip tin
lng c th gim xung lm cho chi ph gim ng tng cung dch chuyn dn v bn phi ti
AS1 Nn kinh t t cn bng ti im C. Ti im C th sn lng bng vi sn lng tim nng
(Y*) nhng gi c gim ti PI2 thp hn PI0 (m t trn hnh 2.6).
b. Cc c sc cung
Cc c sc cung xy ra do s thay i gi c cc yu t u vo hay s thay i cc ngun
lc trong nn kinh t. Cc c sc lm gim tng cung gi l cc c sc bt li. Ngc li cc c
sc lm tng tng cung gi l cc c sc c li.
2.3. MC TIU V CNG C TRONG NN KINH T
phn 2.2 m t mt cch khi qut s hot ng ca h thng kinh t v m. Trong h
thng Nh nc s dng cc cng c chnh sch tc ng n tng cung v tng cu mt
cch c ch ch nhm t c mc tiu nht nh
29

2.3.1 Cc mc tiu kinh t v m
Kt qu kinh t ca mt nc thng c nh gi theo ba du hiu ch yu l: n nh,
tng trng v cng bng x hi:
- S n nh kinh t l kt qu ca vic gii quyt tt nhng vn kinh t cp bch trong
thi k ngn hn nh: Lm pht, suy thoi, tht nghip.
- Tng trng kinh t i hi gii quyt tt nhng vn di hn c lin quan ti vic pht
trin kinh t
- Cng bng trong phn phi va l vn x hi va l vn kinh t
t c s n nh, tng trng v cng bng cc chnh sch kinh t v m phi hng
ti cc mc tiu c th sau:
1. Mc tiu sn lng:
- t mc sn lng cao tng ng vi mc sn lng tim nng. t c iu
ny th nn kinh t phi tn dng v s dng c hiu qu mi ngun lc.
- Tc tng trng cao v vng chc.
2. Mc tiu vic lm
- To ra nhiu vic lm tt.
- H thp c t l tht nghip v duy tr t l tht nghip t nhin.
3. Mc tiu n nh gi c:
- H thp c t l lm pht
- Kim sot c lm pht trong iu kin th trng t do.
4. Mc tiu kinh t i ngoi
- n nh t gi hi oi
- Cn bng cn cn thanh ton.
5. Phn phi cng bng: thng qua chnh sch phn phi ln u v phn phi li ca nn
kinh t.
Cc mc tiu trn th hin mt trng thi l tng, trong sn lng t mc sn lng
tim nng, mc tht nghip bng tht nghip t nhin, lm pht thp c th kim sot c, cn
cn thanh ton cn bng, t gi hi oi hu nh khng i. Trong thc t, th cc chnh sch kinh
t v m nhm ti thiu ho cc sai lch thc th so vi trng thi l tng.
Cc mc tiu thng b sung cho nhau, trong chng mc hng vo vic bo m vic
tng trng kinh t. Song trong mt s trng hp xut hin nhng xung t, mu thun cc b,
cc nh lm chnh sch cn phi la chn th t u tin v i khi cn phi chp nhn hi sinh no
trong thi k ngn hn.
Trong di hn th t u tin gii quyt cc mc tiu kinh t v m trn cng khc nhau
gia cc nc. Vi cc nc ang pht trin th mc tiu tng trng thng c u tin s mt.
30

2.3.2 Cc chnh sch kinh t v m ch yu
2.3.2.1. Chnh sch ti kho
Chnh sch ti kho nhm iu chnh thu nhp v chi tiu ca Chnh ph nhm hng nn
kinh t vo mt mc sn lng v vic lm mong mun. Chnh sch ti kho c hai cng c ch
yu l chi tiu ca Chnh ph v thu.
- Chi tiu ca Chnh ph c nh hng trc tip n chi tiu cng cng, do n tc ng
trc tip n tng cu v sn lng.
- Thu lm gim cc khon thu nhp, do lm gim chi tiu ca khu vc t nhn, t
cng tc ng n tng cu v sn lng. Thu cng c th tc ng n u t v sn lng v
mt di hn.
Trong ngn hn 1 n 2 nm chnh sch ti kho c tc ng n sn lng thc t v lm
pht ph hp vi cc mc tiu n nh nn kinh t. V mt di hn chnh sch ti kho c th c
tc dng iu chnh c cu kinh t gip cho s tng trng v pht trin lu di.
2.3.2.2. Chnh sch tin t
Chnh sch tin t ch yu nhm tc ng n u t t nhn, hng nn kinh t vo mc
sn lng v vic lm mong mun. Chnh sch tin t c hai cng c ch yu l kim sot mc
cung tin v kim sot li sut. Khi ngn hng Trung ng thay i lng cung tin th li sut s
tng hoc gim tc ng n t t nhn, do vy nh hng n tng cu v sn lng.
Chnh sch tin t c tc ng ln n tng sn phm quc dn v mt ngn hn, song do
tc ng n u t nn n cng c nh hng ln n GNP trong di hn.
2.3.2.3. Chnh sch thu nhp
Chnh sch thu nhp gm cc bin php m Chnh ph s dng nhm tc ng trc tip n
tin cng, gi c kim ch lm pht. Chnh sch ny s dng nhiu cng c, t nhng cng c
c tnh cht cng rn nh n nh mc tin cng v gi c n nhng cng c mm do nh l
nhng hng dn, kch thch bng thu thu nhp.
2.3.2.4. Chnh sch kinh t i ngoi
Chnh sch kinh t i ngoi trong cc nc c th trng m nhm n nh t gi hi oi,
v gi cho thm ht cn cn thanh ton mc c th chp nhn c. Chnh sch ny bao gm cc
bin php gi cho th trng hi oi cn bng, cc quy nh v hng ro thu quan, bo h mu
dch v c nhng bin php ti chnh tin t khc, c tc ng vo hot ng xut nhp khu.
2.4. MT S KHI NIM V QUAN H GIA CC BIN S KINH T V M C BN
2.4.1. Tng sn phm quc dn v tng trng kinh t
2.4.1.1. Tng sn phm Quc dn (GNP)
Tng sn phm quc dn l gi tr ca ton b hng ho v dch v m mt quc gia sn
xut ra trong mt n v thi gian thng l mt nm.
31

Trong :
n
GNP = Q i Pi
i =1
- GNP l tng sn phm quc dn

- Qi: S lng sn phm loi i
- Pi: Gi c bnh qun sn phm loi i
- n: l s loi sn phn c sn xut trong nn kinh t
Tng sn phm quc dn l thc do kinh t c bn v hot ng ca nn kinh t:

- Tng sn phm quc dn tnh theo gi hin hnh l tng sn phm quc dn danh ngha
(GNPDN).
- Tng sn phm quc dn tnh theo gi c nh ca mt thi im no l tng quc dn
thc t (GNPTT).
V d: C bng s liu v mc gi c chung v tng sn phm sn xut ca mt quc gia
qua cc nm nh sau:
Nm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Qi
Q00
Q01
Q02
Q03
Q04
Q05
Pi
P00
P01
P02
P03
P04
P05
Qua bng s liu trn ta xc nh c tng sn phm quc dn danh ngha v tng sn
phm quc dn thc t
Nm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
GNPDN
Q00.P00
Q01.P01
Q02.P02
Q03.P03
Q04.P04
Q05.P05
GNPTT
Q00.P00
Q01.P00
Q02.P00
Q03.P00
Q04.P00
Q05.P00
Tng sn phm quc dn danh ngha thng tng nhanh hn tng sn phm quc dn thc
t. S khc nhau cn bn ca tng sn phm quc dn danh ngha v tng sn phm quc dn thc
t l:
- S thay i tng sn phm quc dn thc t l do bin ng v sn lng sn xut ra ca
mi quc gia trong mi thi k.
- S thay i tng sn phm quc dn danh ngha l do c s bin ng v sn lng v c
mc bin ng v mc gi c chung trong mt thi k no ca mi mt quc gia.
2.4.1.2. Tng trng kinh t
a. Khi nim: Tng trng kinh t l s gia tng mc sn xut m nn kinh t to ra theo
thi gian.
32

b. Cch xc nh t l tng trng kinh t: Tng trng kinh t c tnh bng (%) thay
i ca sn lng thc t thi k sau so vi thi k trc
(GNPTT t GNPTT t 1)
t
D =
*100%
GNPTT t 1
Trong :
Dt l tc tng trng thi k t
GNPTTt: l tng sn phm quc dn thc t thi k t
GNPTTt-1: l tng sn phm quc dn thc t thi k t-1
c. Mc tiu ca tng trng kinh t: Tng trng kinh t l mc tiu s mt trong chnh
sch v m ca mi mt quc gia. Tng trng cao, tng nng sut lao ng, nng cao mc sng,
kh nng pht trin nc ngoi, s n nh chi ph v gi c l cc mc tiu kinh t ca cc
Chnh ph cc nc.
S tng trng to iu kin nng cao mc sng v m bo an ninh quc gia. N kch
thch cc doanh nghip to bo trong u t, khch l s i mi v mt k thut v qun l. Hn
na mt nn kinh t ang tng trng to thun li cho tnh nng ng v mt kinh t, x hi.
d. Cc yu t quyt nh tng trng kinh t:
- S lng v cht lng lao ng
- Tch lu t bn
- Ti nguyn thin nhin
- Cng ngh v tri thc
...
2.4.2. Chu k kinh doanh v s thiu ht sn lng
Nn kinh t ca tt c cc nc thng phi i mt vi chu k kinh doanh. lin quan n
chu k kinh doanh l s nh tr sn xut, lm pht v tht nghip.
Chu k kinh doanh l s dao ng ca tng sn phm quc dn thc t xung quanh xu
hng tng ln ca sn lng tim nng.
chnh lch gia sn lng tim nng v sn lng thc t gi l s thiu ht sn lng.
Thiu ht sn lng = Sn lng tim nng sn lng thc t
Nu mc thiu ht > 0 nn kinh t ang trong thi k thiu ht sn lng, cc ngun lc
cha c s dng ht nht l ngun lc v lao ng.
Nu mc thiu ht < 0 Nn kinh t ang trong thi k pht t sn lng thc t vt
khi sn lng tim nng, gi c tng nhanh
Nghin cu s thiu ht sn lng gip cho vic tm ra nhng bin php chng li chu k
kinh doanh nhm n nh nn kinh t.
33

2.4.3. Tng trng v tht nghip
Khi nn kinh t c t l tng trng cao th mt trong cc nguyn nhn quan trng l s
dng tt ngun lc v lao ng -> tng trng nhanh th t l tht nghip gim.
Mi quan h gia t l tng trng v t l tht nghip c lng ho bi quy lut Okun.
Quy lut Okun c pht biu nh sau Nu GNP thc t tng 2,5% trong vng mt nm so vi
GNP tim nng ca nm th t l tht nghip gim i ng bng 1%.
Quy lut ny l quy lut thng k, do n ch c tnh gn ng v cho mt nhn nh khi
qut v mi quan h gia tng trng v tht nghip nc c th trng pht trin.
2.4.4. Tng trng v lm pht
S kin lch s ca nhiu nc cho thy, nhng thi k m nn kinh t pht t. tng trng
cao th lm pht c xu hng tng ln v ngc li. Song gi tng trng v lm pht c mi
quan h nh th no, u l nguyn nhn u l kt qu? th kinh t v m cha c cu tr li r
rng.
Nhng iu r rng l mun gim lm pht trong thi k ngn hn, th cc chnh sch kinh
t u hng vo vic tht cht chi tiu, gim tng cu v do nn kinh t phi tri qua mt thi
k nh tr, suy thoi v tht nghip.
2.4.5. Lm pht v tht nghip
Lm pht v tht nghip c mi quan h nh th no, y l mt trong cc ch bn lun
ca cc nh kinh k hc trong nhiu thp k qua.
Ngy nay nhiu nh kinh t cho rng trong thi k ngn hn lm pht cao, th tht nghip
gim. Mi quan h gia lm pht v tht nghip c m t trong th c gi l ng cong
Phillips. ng cong Phillips l hm s biu th mi quan h t l nghch gia lm pht v tht
nghip. y l mi quan h thc nghip ch khng phi l quy lut.
Cn trong di hn n nay cha thy c mi quan h no gia lm pht v tht nghip.
TM TT NI DUNG
1. i tng ca kinh t hc v m: Nhng vn then cht c kinh t hc V m quan
tm nghin cu bao gm mc sn xut, tht nghip, mc gi c chung v cn cn thng mi ca
mt nn kinh t. Phn tch kinh t v m hng vo gii p cu hi: iu g quyt nh gi tr
hin ti ca cc bin s ny? iu g quyt nh s thay i ca cc bin s ny trong ngn hn v
di hn?.
2. Phng php nghin cu ca kinh t hc v m: Kinh t v m s dng ch yu
phng php phn tch cn bng tng th. Ngoi ra kinh t v m cn s dng cc phng php
nghin cu, phn tch ph bin nh t duy tru tng, phn tch thng k s ln, m hnh ton v
c bit l cc m hnh kinh t lng chim mt v tr c bit quan trng trong phn tch kinh t
v m.
3. H thng kinh t v m: Theo cch tip cn h thng, th nn kinh t c xem nh l
mt h thng gi l h thng kinh t v m c c trng bi 3 yu t: u vo, u ra v hp
en kinh t v m
34

- Cc yu t u vo gm: Nhng tc ng t bn ngoi ca mt nn kinh t bao gm ch
yu l cc bin s phi kinh t: Thi tit, dn s, chin tranh, v bin chnh sch bao gm: cc cng
c ca Nh nc nhm iu chnh hp en kinh t v m, hng vo cc mc tiu nh trc.
- Cc yu t u ra ca nn kinh t: bao gm sn lng sn xut, vic lm, gi c, xut
nhp khu,... l cc bin s o lng kt qu hot ng ca hp en kinh t v m trong tng
thi k.
- Hp en kinh t v m: y l yu t trung tm ca h thng c coi l nn kinh t v m
(Macroeconomy). Hot ng ca hp en nh th no s quyt nh n cht lng ca cc bin
s u ra. Hai lc lng ch yu quyt nh n hot ng ca hp en kinh t v m l tng cung
v tng cu.
4. Tng cung ca nn kinh t (Aggregate Supply AS): Tng cung l tng khi lng sn
phm quc dn m cc hng kinh doanh s sn xut v bn ra trong tng thi k tng ng vi
mc gi c chung v kh nng sn xut.
5. Mc sn lng tim nng: l mc sn lng ti a m nn kinh t c th sn xut ra
trong iu kin ton dng nhn cng, m khng gy ln lm pht. Sn lng tim nng ph thuc
vo vic s dng cc yu t sn xut c bit l yu t lao ng.
6. Tng cu ca nn kinh t (Aggregate Demand AD): Tng cu l khi lng hng ho
v dch v m cc tc nhn trong nn kinh t sn sng v c kh nng mua ng vi tng mc gi
c chung, thu nhp v cc bin s khc khng i.
Tng cu bao gm chi tiu ca h gia nh, chi tiu ca doanh nghip, chi tiu ca Chnh
ph v xut khu rng. V c rt nhiu bin s quyt nh n mc sn lng m cc tc nhn
trong nn kinh t s dng. Khi cc nhn t ny thay i th s lm cho tng cu thay i.
7. ng tng cu: L ng biu din mi quan h gia tng sn phm v mc gi c
chung m cc tc nhn trong nn kinh t chi tiu. Vi trc tung biu th mc gi c chung, trc
honh biu th mc sn lng th ng tng cu dc xung (c dc m)
8. Sn lng cn bng: Ti im cn bng bao nhiu sn phm sn xut ra th tiu dng
ht by nhiu, khng c sn phm d tha hay thiu ht.
9. Trng thi cn bng khng c ngha l mt trng thi ti u hay trang thi ang mong
mun ca nn kinh t. N c th tng ng vi trng thi pht trin qu nng (khi sn lng cao
hn mc sn lng tim nng v lm pht cao) hoc nn kinh t ang lm vo suy thoi (khi sn
lng thp hn mc sn lng tim nng).
10. Nguyn nhn gy ra bin ng kinh t ngn hn:
- Cc c sc cu:Khi ng tng cung c dc dng, cc nhn t ngoi sinh tc ng
n tng cu s lm dao ng sn lng v mc gi. S dao ng ca sn lng xung quanh mc
sn lng tim nng c gi l chu k kinh doanh. Chnh ph c th tc ng n tng cu
thng qua cc chnh sch kinh t v m n nh nn kinh t.
- Cc c sc cung: Cc c sc cung xy ra do s thay i gi c cc yu t u vo hay s
thy i cc ngun lc trong nn kinh t. Cc c sc lm gim tng cung gi l cc c sc bt li.
Ngc li cc c sc lm tng tng cung gi l cc c sc c li.
35

11. Cc mc tiu kinh t v m:
Kt qu kinh t ca mt nc thng c nh gi theo ba du hiu ch yu l: n nh,
tng trng v cng bng x hi
t c s n nh, tng trng v cng bng cc chnh sch kinh t v m phi hng
ti cc mc tiu c th sau
- Mc tiu sn lng
- Mc tiu vic lm
- Mc tiu n nh gi c
- Mc tiu kinh t i ngoi
- Phn phi cng bng thng qua chnh sch phn phi ln u v phn phi li ca
nn kinh t.
Cc mc tiu trn th hin mt trng thi l tng, trong sn lng t mc sn lng
tim nng, mc tht nghip bng tht nghip t nhin, lm pht thp c th kim sot c, cn
cn thanh ton cn bng, t gi hi oi hu nh khng i. Trong thc t, th cc chnh sch kinh
t v m nhm ti thiu ho cc sai lch thc th so vi trng thi l tng.
12. Cc chnh sch kinh t v m ch yu:
- Chnh sch ti kho: Chnh sch ti kho nhm iu chnh thu nhp v chi tiu ca chh
ph nhm hng nn kinh t vo mt mc sn lng v vic lm mong mun. Chnh sch ti
kho c hai cng c ch yu l chi tiu ca Chnh ph v thu.
- Chnh sch tin t: Chnh sch tin t ch yu nhm tc ng n u t t nhn, hng
nn kinh t vo mc sn lng v vic lm mong mun. Chnh sch tin t c hai cng c ch yu
l kim sot mc cung tin v kim sot li sut.
- Chnh sch thu nhp: Chnh sch thu nhp gm cc bin php m Chnh ph s dng
nhm tc ng trc tip n tin cng, gi c kim ch lm pht. Chnh sch ny s dng nhiu
cng c, t nhng cng c c tnh cht cng rn nh n nh mc tin cng v gi c n nhng
cng c mm do nh l nhng hng dn, kch thch bng thu thu nhp.
- Chnh sch kinh t i ngoi: Chnh sch ny bao gm cc bin php gi cho th trng
hi oi cn bng, cc quy nh v hng ro thu quan, bo h mu dch v c nhng bin php
ti chnh tin t khc, c tc ng vo hot ng xut nhp khu..
13. Tng sn phm Quc dn (GNP): Tng sn phm quc dn l gi tr ca ton b hng
ho v dch v m mt quc gia sn xut ra trong mt n v thi gian thng l mt nm.
Tng sn phm quc dn tnh theo gi hin hnh l tng sn phm quc dn danh ngha
(GNPDN).
Tng sn phm quc dn tnh theo gi c nh ca mt thi im no l tng quc dn
thc t (GNPTT).
14. Tng trng kinh t: Tng trng kinh t l s gia tng mc sn xut m nn kinh t
to ra theo thi gian.
Cch xc nh t l tng trng kinh t: Tng trng kinh t c tnh bng (%) thay i
ca sn lng thc t thi k sau so vi thi k trc
36

15. Chu k kinh doanh l: Chu k kinh doanh l s dao ng ca tng sn phm quc dn
thc t xung quanh xu hng tng ln ca sn lng tim nng.
16. Mc thm ht sn lng: chnh lch gia sn lng tim nng v sn lng thc
t gi l s thiu ht sn lng.
17. Tng trng v tht nghip: Khi nn kinh t c t l tng trng cao th mt trong cc
nguyn nhn quan trng l s dng tt ngun lc v lao ng -> tng trng nhanh th t l tht
nghip gim.
18. Tng trng v lm pht: S kin lch s ca nhiu nc cho thy, nhng thi k m
nn kinh t pht t, tng trng cao th lm pht c xu hng tng ln v ngc li.
19. Lm pht v tht nghip: Ngy nay nhiu nh kinh t cho rng trong thi k ngn hn
th lm pht cao, th tht nghip gim.
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1. Hy lit k cc mc tiu kinh t v m ch yu ca nn kinh t m. Gii thch ngn gn ti
sao nhng mc tiu l quan trng?
2. Bn hiu nh th no v nn kinh t v m v v sao li c th coi cc chnh sch kinh t nh
l cc u vo ca nn kinh t?
3. Nu ngha v ni dung ca m hnh AD AS mt m hnh c bn ca l thuyt kinh t hc
v m.
4. Nu ln tc ng ca mi s kin di y n v tr ca ng tng cu v tng cung trong
m hnh AD AS
a. Gi du trn th gii tng mnh
b. Gim ng k chi tiu cho quc phng
c. V ma bi thu
5.
Nu tc ng ca mi s kin di y n tng mc cung hay tng mc cu ca nn kinh t.

a. Tng thu s dng t ai
b. Gim thu thu nhp
c. Gim li sut tin gi tit kim
BI TP
6. Gi s bn l ngi vch ra chnh sch kinh t v nn kinh t ang trng thi cn bng di hn
vi mc gi P=100, Y=3.000. Mc tiu ca bn l gi n nh gi c d sn lng th no cng
c. bn ch c cng c tc ng lm dch chuyn ng AD v khng th tc ng lm dch chuyn
AS. Vi cc cng c v mc tiu , bn s ng ph nh th no tng tnh hung sau:
a. Tng t bin v chi tiu cho u t
b. Gi du tng mnh
c. Chi tiu cho quc phng b ct gim
37

d. Nng sut lao ng gim.
7. Gi s GNP tim nng tng 4% nm, mun cho t l tht nghip khng thay i th GNP
thc t phi tng bao nhiu % mt nm
8. Gi s trong mt nn kinh t t l tht nghip thc t l 8% v t l tht nghip t nhin l
6%. Bit GNP thc t l 40.000 t USD
a. Hy c tnh GNP tim nng
b. Gi s GNP tim nng tng vi tc 3% nm, GNP tim nng trong hai nm na
s l bao nhiu
c. GNP thc t phi tng vi tc no t c GNP tim nng cui nm
9.
Chnh sch ti kho v tin t m rng s lm dch chuyn:

a. ng tng cu sang phi
b. ng tng cu sang tri
c. ng tng cung sang phi
d. ng tng cung sang tri
10. nh tng li sut ca ngn hng s

a. Dch chuyn ng AS ln trn
b. Dch chuyn ng AS xung di
c. Dch chuyn ng AD ln trn
d. Dch chuyn ng AD xung di
11. Cu no trong nhng cu tr li bi 10 l ng khi
a. Tng chi tiu cho quc phng
b. Gim thu thu nhp c nhn
c. Gim thu i vi u vo ca sn xut
12. ng tng cu dch chuyn sang bn phi khi
a. Gi c cc yu t sn xut gim
b. Mt bng gi c chung c xu hng gim xung
c. Kh nng sn xut c m rng
d. Chi tiu cho tiu dng c nhn tng
e. Khng c trng hp no trn l ng.
38
Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn
CHNG III: TNG SN PHM V THU NHP QUC DN

GII THIU
Trong chng ny, chng ta s nghin cu cc ch tiu kt qu quan trng ca nn kinh t
quc dn nh tng sn phm quc dn, tng sn phm quc ni, tng sn phm quc dn rng,
thu nhp quc dn, thu nhp quc dn c th s dng. Nghin cu cc ch tiu kt qu ny v cc
ch tiu kinh t v m c lin quan khc nh lm pht, ch s gi tiu dng to thnh xng sng
ca h thng hch ton thu nhp quc dn (vit tt l SNA) c tt c cc nc c nn kinh t
nh hng theo th trng vn dng.
Phn 3.1 tp trung trnh by cc khi nim, nghi ca tng sn phm quc dn, tng sn
phm quc ni, phn bit s khc nhau gia tng sn phm quc dn, tng sn phm quc ni.
Cch tnh tnh t l lm pht, ch s gi tiu dng, ch s iu chnh GDP, t l tng trng, s
khc nhau gia GNP danh ngha v GNP thc t.
Phn 3.2 trnh by ba phng php xc nh GDP thng c cc quc gia s dng l
phng php lung sn phm cui cng (phng php th trng), phng php chi ph hoc thu
nhp, phng php sn xut (tnh GDP theo phng php gi tr gia tng).
V GNP v GDP khng phi l thc o duy nht phn nh thnh tu ca mt nn kinh t
trong mt giai on. Do vy trong phn 3.3 chng ny trnh by b sung thm mt s ch tiu
phn nh kt qu ca nn kinh t nh tng sn phm quc dn rng, thu nhp quc dn, thu nhp
quc dn c th s dng, thu v chuyn khon ca Chnh ph. Trong phn ny cng nu nn
cch xc nh cc ch tiu v mi quan h gia cc ch tiu phn nh kt qu ca nn kinh t.
Cc khi nim, ngha ca ch tiu GNP, GDP, NNP, Y, YD, cng nh phng php xc
nh cc ch tiu l tinh thn ch yu ca h thng ti khon quc gia c s dng rng ri
trong nn kinh t th trng. H thng ti khon quc gia gip cc c quan Nh nc theo di v
thng k mt cch chnh xc cc hot ng kinh t din ra trong mt thi k ca mi mt nn
kinh t. Mc tiu khng phi ch ghi chp v thng k cc khon mc ny m quan tm nhiu hn
n vic s dng cc ch tiu, s liu ghi chp c phn tch mi quan h rng buc ca cc
tc nhn trong nn kinh t. Quan tm nhng vn nm ng sau cc con s v cc mi quan
h lng ho . Mt trong cc vn quan trng l cc ng nht thc kinh t v m c bn,
xut hin t cc nguyn l tnh ton cc ch tiu kt qu ca nn kinh t. Vn c trnh by
trong phn 3.4.
Sau khi nghin cu chng ny sinh vin cn phi nm c cc vn l thuyt v hch
ton thu nhp quc dn. V vn dng cc l thuyt vo gii quyt cc cu hi, bi tp vi
nhng ni dung c bn sau:
- Xc nh GDP, GNP theo phng php lung sn phm cui cng, phng php thu
nhp hoc chi tiu, v theo phng php gi tr gia tng.
39

- Xc nh c cc ch tiu GNP,GDP danh ngha v thc t, tnh ton ch s gi tiu
dng, lm pht,...
- Phn bit cc ch tiu tng sn phm quc dn, tng sn phm quc ni, tng sn
phm quc dn rng, thu nhp quc dn, thu nhp quc dn c th s dng.
- Phn bit cc ch s gi CPI,D, PPI.
NI DUNG
3.1. TNG SN PHM QUC DN THC O THNH TU CA MT NN KINH T
3.1.1. Tng sn phm quc dn v tng sn phm quc ni (tng sn phm trong nc)
3.1.1.1. Tng sn phm quc dn (Gross National Product - GNP)
Khi nim: Tng sn phm quc dn l ch tiu o lng tng gi tr bng tin ca cc
hng ho v dch v cui cng ca ngi dn quc gia sn xut ra trong mt thi k (thng l
mt nm) bng cc yu t sn xut ca mnh.
Nh vy, tng sn phm quc dn nh gi kt qu ca hng triu cc giao dch v hot
ng kinh t do cng dn ca mt nc tin hnh trong mt thi k nht nh (thng l mt
nm). y l con s t c khi dng thc o tin t tnh ton gi tr ca cc hng ho khc
nhau m cc h gia nh, cc hng kinh doanh, Chnh ph mua sm v chi tiu trong khong thi
gian tnh ton.
Cc hng ho v dch v c chi tiu l hng ho, dch v tiu dng cui cng ca h
gia nh; thit b nh xng mua sm v xy dng ln u ca cc hng kinh doanh; nh mi xy
dng, hng ho v dch v m cc c quan qun l Nh nc mua sm v phn hng ho chnh
lch xut khu v nhp khu.
Dng thc o tin t o lng gi tr sn phm l thun li v thng qua gi c th
trng chng ta c th cng cc loi hng ho c hnh thc v ni dung vt cht khc nhau (mui,
go, xng du, t, dch v du lch, y t, bu in...) Nh vy c th do lng kt qu sn xut
ca ton b nn kinh t bng mt tng lng duy nht. Gi c li l mt thc o thay i theo
thi gian, nhu cu ca ngi mua, do GNP tnh bng thc o tin t cn phi loi b s bin
ng v gi c (lm pht).
3.1.1.2. Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product - GDP)
Khi nim: Tng sn phm quc ni l gi tr th trng ca tt c ca cc hng ho v
dch v cui cng c sn xut ra trong phm vi lnh th quc gia trong mt thi k nht nh
(thng l mt nm)
hiu thu o khi nim ny cn phi lu ti ni dung chuyn ti ca cc cm t trong
khi nim
(1). GDP l gi tr th trng: Hm l mi hng ho v dch v to ra trong nn kinh
t u dc quy v gi tr tnh bng tin hay tnh theo gi c ca hng ho c ngi mua v
ngi bn chp nhn trn th trng hng ho v dch v.
40

(2). Cm t Tt c...: GDP tm cch tnh ton th tt c cc hng ho v dch v c
sn xut ra v bn hp php trn th trng. GDP khng tnh ti cc gi tr giao dch ngm (bt
hp php) nh ma tu,...
(3). Cm t Cui cng: nhn mnh rng GDP ch bao gm gi tr nhng hng ho cui
cng: Cc hng ho v dch v c chi tiu l hng ho, dch v tiu dng cui cng ca h
gia nh; thit b nh xng mua sm v xy dng ln u ca cc hng kinh doanh; nh mi xy
dng, hng ho v dch v m cc c quan qun l Nh nc mua sm v phn hng ho chnh
lch xut khu v nhp khu. GDP khng bao gm cc gi tr trung gian dng sn xut ra cc
hng ho khc. Tuy nhin, phn hng trung gian nhng c dng lm d tr v c a vo
hng tn kho th cng c coi l hng ho cui cng.
(4). Hng ho v dch v: Hm GDP bao gm c hng ho hu hnh v c hng ho
nh: qun o, thc phm, xe my, t, ...) v c hng ho v hnh nh: (dch v du lch, vn
chuyn, bu in, ngn hng, bo him,...)
(5). c sn xut ra: Ngha l GDP bao gm gi tr ca tt c cc hng ho v dch v
mi c to ra thi k hin hnh ch khng lin quan n cc gi tr giao dch ca nhng hng
ho c to ra trong thi k trc . iu ny rt quan trng, v nu khng xc nh chnh
xc u l hng ho mi, th GDP c th s b tnh trng tnh li ca thi k trc. V d mt
chic xe my sn xut nm 2005 v c bn ra nm 2005 th gi tr ca chic xe ny c tnh
vo GDP ca 2005. Nhng n nm 2006 ch s hu chic xe ny li bn cho mt ngi khc th
gi tr giao dch ca chic xe khng c tnh vo GDP ca nm 2006.
(6). Trong phm vi lnh th Quc gia: Tt c cc hng ho v dch v c sn xut ra
trong phm vi lnh th kinh t ca quc gia u c tnh vo GDP. Bt k c to ra bi
cng dn nc no v doanh nghip c s hu trong nc hay nc ngoi.
(7). Trong mt thi k nht nh: Ngha l GDP phn nh gi tr sn lng to ra trong
mt khong thi gian c th. Thng thng, GDP c tnh cho thi k mt nm hoc theo cc
qu trong nm.
3.1.1.3. S khc nhau gia GNP v GDP
GNP v GDP u l ch tiu o lng tng sn phm cui cng ca mt quc gia sn xut
ra trong mt thi k. GNP thng k sn phm c sn xut ra ca mt quc gia trn c s ngun
lc, ngha l tnh theo ngi dn quc gia . Ngi dn quc gia d sinh sng u trong
nc hay nc ngoi to ra hng ho v dch v th u c tnh vo GNP ca quc gia . Cn
GDP thng k sn phm c sn xut ra ca mt quc gia tnh trn phm vi lnh th kinh t ca
quc gia , d l ngi trong nc hay ngi nc ngoi, l doanh nghip trong nc hay
doanh nghip thuc s hu ca ngi nc ngoi.
Vy GNP v GDP khc nhau phn gi tr hng ho v dch v m ngi dn quc gia
sn xut ra nc ngoi v phn gi tr hng ho v dch v m ngi nc ngoi sn xut ra
trong phm vi lnh th kinh t ca quc gia . Phn ny c gi l thu nhp rng t ti sn
nc ngoi bng chnh lch gia gi tr hng ho v dch v m ngi dn quc gi sn xut ra
nc ngoi tr i phn gi tr hng ho v dch v m ngi nc ngoi sn xut ra trong lnh
th kinh t ca quc gia .
41

GNP = GDP + Thu nhp rng t ti sn nc ngoi.
GDP = GNP - Thu nhp rng t ti sn nc ngoi.
GDP hay GNP ch tiu no ln hn, th tu thuc vo mi mt quc gia v tu vo tng
thi k.
3.1.2. GDP danh ngha v GDP thc t v ch s iu chnh GDP
GDP phn nh ch tiu cho hng ho v dch v thc hin trn th trng ca mt quc gia.
y cn phn bit hai chi tiu GDP danh ngha (Nominal GDP GDPn) v GDP thc t (Real
GDP GDPr)
3.1.2.1. GDP danh ngha v GDP thc t
a. GDP danh ngha: L gi tr sn lng hng ho v dch v tnh theo gi hin hnh. Sn
phm sn xut ra trong thi k no th ly gi ca thi k
GNPn t = Qi t Pi t
Trong :
i: Biu th loi sn phm th i vi i =1,2,3...,n
t: Biu th thi k tnh ton
Q: S lng sn phm tng loi mt hng; Qi: s lng sn phm loi i
P: Gi ca tng mt hng; Pi gi ca sn phm th i.
Nu s liu thng k cho thy GDP danh ngha nm sau cao hn nm trc, iu ny cho
thy c th nn kinh t sn xut ra s lng sn phm ln hn nm trc hoc gi bn nm sau
cao hn nm trc hoc c s lng sn phm ln hn v gi bn ca nm sau cao hn nm
trc. GDP danh ngha khng cho chng ta bit chi tit s gia tng ca n ch yu l do ng gp
ca s tng v gi c hay s lng sn phm hng ho, dch v c to ra trong nn kinh t.
Nghin cu bin ng kinh t theo thi gian cc nh kinh t mun tch ring hai hiu ng
bin ng v gi c v bin ng v sn lng. C th l mun c mt ch tiu v tng lng hng
ho v dch v c nn kinh t to ra m khng b tc ng bi s thay i ca gi c ca cc
hng ho v dch v ny. lm c iu cc nh kinh t s dng ch tiu DGP thc t.
b. GDP Thc t: L gi tr sn lng hng ho v dch v hin hnh ca nn kinh t c
tnh theo mc gi c nh ca nm c s (nm gc)
GDPr t = Qi t Pi0
vi Pi0 l gi ca nm c s hay nm gc
Nu thng k GDP thc t cho thy GDPr nm sau cao hn nm trc, th y ch thun tu
l s bin ng v sn lng nm sau ln hn nm trc, cn gi c c gi c nh nm c
s (nm gc).
Mc tiu tnh ton GDP l nhm nm bt c hiu qu hot ng ca ton b nn kinh
t. GDP thc t phn nh lng hng ho v dch v c to ra trong nn kinh t nn n cng
42

cho bit nng lc tho mn cc nhu cu v mong mun ca dn c trong nn kinh t. Do GDP
thc t phn nh kt qu ca nn kinh t tt hn l GDP danh ngha.
Sau khi loi tr nh hng ca bin ng gi c, th tc tng trng kinh t (GDP
growth rate g) l t l % thay i ca GDP thc t ca thi k ny so vi thi k trc.
gt =
GDPr t GDPr t 1
*100%
GDPr t 1
3.1.2.2. Ch s iu chnh GDP (GDP Defator - DGDP)

Ch s gi iu chnh o lng mc gi trung bnh ca tt c cc hng ho v dch v c
tnh trong GDP. Ch s iu chnh GDP c tnh bng t s gia GDP danh ngha v GDP thc
t. N phn nh mc gi hin hnh so vi mc gi nm c s. Ch s gi iu chnh cho bit s
bin ng v gi lm thay i GNP danh ngha.
GDPn t
D t GDP =
*100%
GDPr t
3.1.3. Ch s gi tiu dng v lm pht
3.1.3.1. Khi nim ch s gi tiu dng (CPI)
o lng mc gi trung bnh ca gi hng ho v dch v m mt ngi tiu dng in
hnh mua.
Ch s gi tiu dng l mt ch tiu tng i phn nh xu th v mc bin ng ca gi
bn l hng ho v dch v tiu dng trong sinh hot ca dn c v cc h gia nh. Bi vy n
c dng theo di s thay i ca chi ph sinh hot theo thi gian.
Khi ch s gi tiu dng tng c ngha l mc gi trung bnh tng. Kt qu l ngi tiu
dng phi chi tiu nhiu hn c th mua c mt lng hng ho v dch v nh c nhm
duy tr mc sng trc ca h.
3.1.3.2. Xy dng ch s gi tiu dng
Trc ht, xy dng ch s gi tiu dng cc nh thng k kinh t chn nm c s/ k
gc. Tip tin hnh cc cuc iu tra trn khp cc vng ca t nc xc nh gi hng
ho v dch v in hnh.
CPIt = (Pitqi0/ Pi0qi0)
Trong :
CPIt: ch s gi tiu dng thi k t
pit: Gi ca sn phm loi i trong gi hng ho in hnh thi k t
pi0: Gi ca ca sn phm loi i trong gi hng ho in hnh k gc
qi0: S lng hng ho loi i trong gi hng ho in hnh nm k gc
43

3.1.3.3. Xc nh t l lm pht ()
Lm pht l s gia tng lin tc ca mc gi chung. Do vy, t l lm pht l (%) thay i
mc gi chung so vi thi k trc . C th tnh t l lm pht thng qua ch s gi tiu dng
nh sau:
t =(CPIt CPIt-1) / CPIt-1 x100%
Trong : t: t l lm pht thi k t
CPIt: l ch s gi tiu dng thi k t
CPIt-1: l ch s gi tiu dng thi k trc t
3.1.4. ngha ca cc ch tiu GNP v GDP trong phn tch kinh t v m
Cc quc gia lun tm cch o lng kt qu hot ng ca mnh trong mi thi k nht
nh. Thnh tu kinh t ca mt quc gia, phn nh quc gia sn xut ra c bao nhiu sn
phm, n s dng cc yu t sn xut ca mnh n mc no to ra sn phm phc v
cho i sng nhn dn ca quc gia mnh.
Ch tiu GNP v GDP l nhng thc o tt v thnh tu kinh t ca mt quc gia. Ngn
hng th gii hay qu tin t quc t cng nh cc nh kinh t thng s dng cc ch tiu ny
so snh quy m sn xut ca cc nc khc nhau trn th gii. Sau khi tnh chuyn s liu GNP
v GDP tnh bng cc ng tin khc nhau ca cc nc v ng la M. S tnh chuyn
thng qua t gi hi oi chnh thc gia cc nc v ng la M.
GNP v GDP thng c s dng phn tch nhng bin i v sn lng ca mt t
nc trong cc thi gian khc nhau. Trong trng hp ny ngi ta thng tnh GNP hoc GDP
thc t nhm loi tr s bin ng v gi c.
Cc ch tiu GNP, GDP cn c s dng phn tch s thay i mc sng dn c.
lm vic ngi ta thng tnh GNP, GDP bnh qun u ngi.
GDP bnh qun u ngi = GDP/ tng dn s
GNP bnh qun u ngi = GNP/ tng dn s
Nh vy, mc sng dn c ca mt nc ph thuc vo s lng hng ho c sn xut ra
v quy m dn s ca quc gia . S thay i v GDP, GNP bnh qun u ngi ph thuc rt
nhiu vo tc tng dn s v nng sut lao ng. Mc sng ca dn c ca mt nc ph
thuc vo t nc gii quyt vn n dn s trong mi quan h vi nng sut lao ng nh
th no.
V GNP bao gm GDP v phn thu nhp rng t ti sn nc ngoi nn GNP bnh qun
u ngi l thc o tt hn nu xt theo kha cnh s lng hng ho v dch v m mi ngi
dn quc gia c th mua c. Cn GDP bnh qun u ngi l thc o tt hn v s lng
hng ho v dch v c sn xut ra tnh bnh qun cho mt ngi dn.
Cc Chnh ph ca cc nc trn th gii u phi da vo s liu v GDP v GNP xy
dng cc k hoch, chin lc pht trin cho nn kinh t trong ngn hn v di hn.
44

3.2. PHNG PHP XC NH GDP
3.2.1. S lung lun chuyn kinh t v m
Mt nn kinh t hon chnh bao gm hng triu cc n v kinh t: cc h gia nh, cc
hng kinh doanh, cc c quan Nh nc t Trung ng n a phng. Cc n v kinh t ny
to nn mt mng li cc giao dch kinh t trong qu trnh to ra tng sn phm hng ho v
dch v.
Chi tiu hng ho v dch v
Hng ho v dch v
H
HNG
KINH
DOANH
GIA
NH
Dch v, yu t sn xut
Thu nhp t cc yu t sn xut
tm c vn ct li bn trong ca cc giao dch v a ra cc phng php tnh ton

tng sn phm mt cch khoa hc, chnh xc, chng ta hy bt u bng trng hp gin n
nht: B qua khu vc Nh nc v cc giao dch vi ngi nc ngoi, xem xt mt nn kinh t
khp kn, gin n ch bao gm hai tc nhn l h gia nh v cc hng kinh doanh. Cc h gia
nh s hu lao ng v cc yu t u vo khc ca sn xut nh vn, t ai,.... Cc h gia nh
cung cp cc yu t u vo cho cc hng kinh doanh. Cc hng kinh doanh dng cc yu t ny
sn xut ra hng ho v dch v bn cho cc h gia nh.
Dng bn trong l s lun chuyn cc ngun lc tht: Hng ho v dch v t cc hng kinh
doanh sang h gia nh v dch v v yu t sn xut t h gia nh sang cc hng kinh doanh.
Dng bn ngoi l cc giao dch thanh ton bng tin: Cc hng kinh doanh tr tin cho cc dch
v yu t sn xut to nn thu nhp ca cc h gia nh; cc h gia nh thanh ton cc khon chi
tiu v hng ho v dch v cho cc hng kinh doanh mua sn phm. Nhng giao dch hai
chiu to nn dng lun chuyn kinh t v m c m t trn.
S dng lun chuyn kinh t v m gi hai cch tnh khi lng sn phm trong mt
nn kinh t.
- Theo cung trn, chng ta c th tnh tng gi tr ca cc hng ho v dch v c sn
xut ra trong nn kinh t.
- Theo cung di, c th tnh tng mc mc thu nhp t cc yu t sn xut.
45

Nu gi nh ton b thu nhp ca gia nh c em chi tiu ht mua hng ho v dch
v; cc hng kinh doanh bn c ht sn phm sn xut ra v dng tin thu c tip tc sn
xut; li nhun ca cc hng kinh doanh cng l mt kh thu nhp, th kt qu thu c t hai
cch tnh trn phi bng nhau.
Thng qua dng lun chuyn kinh t v m cng cho thy chnh cc h gia nh s quyt
nh mc chi tiu trong nn kinh t.
3.2.2. Phng php xc nh GDP
3.3.2.1. Phng php xc nh GDP theo lung sn phm cui cng
S dng lun chuyn kinh t v m cho ta thy c th xc nh GDP theo gi tr hng
ho v dch v cui cng c sn xut ra trong nn kinh t gi tt l phng php lung sn
phm. Tuy nhin s dng lun chuyn kinh t v m qu n gin. y chng ta m rng
s tnh ti c khu vc Chnh ph v xut nhp khu.
Theo phng php lung sn phm, GDP bao gm ton b gi tr th trng ca cc hng
ho v dch v cui cng m cc h gia nh, cc hng kinh doanh, Chnh ph mua v khon xut
khu rng c thc hin trong mt n v thi gian (thng l mt nm).
a. Tiu dng ca h gia nh (C)
Tiu dng ca h gia nh bao gm tng gi tr hng ho v dch v cui cng ca h gia
nh mua trn th trng chi dng phc v i sng hng ngy.
Nh vy GDP ch bao gm nhng sn phm c giao dch trn th trng, cn cc sn
phm m cc h gia nh t sn xut s dng th b b st khng th tp hp c.
Ch : GDP ch bao gm hng ho mi c sn xut v bn ra. Hng ho mi l hng ho
ln u tin c giao dch , mua bn trn th trng.
b. Chi tiu ca doanh nghip hay u t (I)
Chi tiu ca doanh nghip bao gm gi tr cc hng ho v dch v m doanh nghip mua
ti sn xut m rng. l cc trang thit b, cc ti sn c nh, nh , vn phng mi v
chnh lch hng tn kho ca cc hng kinh doanh.
Hng tn kho hay d tr l nhng hng c gi li sn xut hay tiu dng sau. Thc
cht hng tn kho l mt loi ti sn lu ng. l nhng nguyn nhin vt liu hay cc u vo
c s dng ht trong k sn xut hoc l cc bn thnh phm, cc sn phm d tr bn trong
thi gian ti.
Trong thnh phn ca (I) c thnh phn dng mua sm my mc, trang thit b, ti sn c
nh mi tr i phn khu hao c gi l u t rng.
u t l mt khi nim ch r phn tng ti sn quc ni hay mt phn kh nng sn xut
ca x hi. Phn chi tiu ny to kh nng tiu dng trong tng lai. u t l phn gim tiu
dng hin ti tng tiu dng trong tng lai.
V nu nn kinh t l nn kinh t gin n th :
GDP = C + I
c. Chi tiu v hng ho v dch v ca Chnh ph (G)
46

Chnh ph l mt tc nhn kinh t v l ngi tiu dng ln nht. Hng nm Chnh ph cc
nc phi chi tiu nhng khon tin rt ln vo vic xy dng ng x, trng hc, bnh vin,
Quc phng an ninh, y t, gio dc, tr lng cho b my qun l ca Nh nc. Cc chi tiu ny
cng ch c tnh cho cc giao dch ln u tin trong nn kinh t.
Khng phi mi khon chi tiu ca ngn sch Nh nc u c tnh vo GDP. Nhng
khon thanh ton, chuyn nhng k hiu l TR bao gm: Bo him x hi, tr cp tht nghip,
bo him y t,... y l cc khon phn phi li khng ng vi mt hng ho v dch v mi c
sn xut ra ca nn kinh t, do khng c tnh vo GDP.
Nu nn kinh t l nn kinh t khp kn c s tham gia ca Chnh ph th
GDP = C + I + G
d. Xut khu (X) v nhp khu (IM)
- Xut khu l hng ho v dch c sn xut ra trong nc nhng c bn ra cho
ngi tiu dng nc ngoi.
- Nhp khu l nhng hng ho v dch v c sn xut nc ngoi nhng c mua
tiu dng trong nc.
Do , xut khu s lm tng GDP, cn nhp khu khng nm trong GDP M khi chi tiu
th h gia nh, doanh nghip hay Chnh ph chi tiu c hng ho trong nc v hng ho nc
ngoi. V vy gi tr hng nhp khu c tp hp trong cc thnh phn chi tiu ca h gia
nh, doanh nghip hay Chnh ph ri. Nn khi xc nh GDP cn phi tr i nhp khu.
Vy GDP theo phng php lung sn phm cui cng trong iu kin nn kinh t m l
GDP = C + I + G + X IM
Xut khu rng l NX: NX = X IM
GDP = C + I + G + NX
Nu X > IM gi l xut siu; IM > X gi l nhp siu; X = IM cn cn thng mi cn bng.
3.2.2.2. Phng php xc nh GDP theo lung thu nhp hoc chi ph
Phng php nay tnh GDP theo chi ph cc yu t u vo ca sn xut m cc hng kinh
doanh phi thanh ton, tin tr li vn vay, tin thu nh xng, ti sn, tin thanh ton tin cng,
tin lng, li nhun thu c khi tham gia kinh doanh, thu b p gi tr my mc thit b, ti
sn c nh hao mn trong qu trnh sn xut.
Gi:
Chi ph tin cng, tin lng l :
Chi ph thu vn :
Chi ph thu ti sn nh xng, t ai:
Li nhun:
Khu hao ti sn c nh:
Thu m Chnh ph nh vo tiu dng:
Te
47

GDP = W + i + r + + D + Te
Nu phng php lung sn phm cui cng khng b tnh trng v phng php xc nh
GDP theo chi ph v thu nhp tnh ht c cc khon chi ph th kt qu phi nh nhau. Trn
thc t do GDP l mt con s thng k nn c s sai s ng k, hn th na kh trnh khi tnh
trng trong phng php lung sn phm v tnh ht chi ph trong phng php chi ph hoc thu
nhp. khc phc c cc nhc im ny ngi ta p dng phng php gi tr gia tng.
3.2.2.3. Xc nh GDP theo phng php gi tr gia tng
GDP l tng ca gi tr hng ho v dch v cui cng c sn xut ra, nhng hng ho
cui cng n tay ngi tiu dng phi tri qua nhiu cng on sn xut v mi hng kinh doanh
ch ng gp mt phn gi tr to ra gi tr sn phm hon chnh.
Theo phng php gi tr gia tng, th GDP c tp hp tt c cc gi tr tng thm ca cc
doanh nghip trong qu trnh sn xut thng l mt nm.
Gi tr gia tng l khon chnh lch gia gi tr sn lng u ra ca mt doanh nghip vi
khon mua vo v nguyn nhin vt liu mua ca cc doanh nghip khc m c s dng ht
trong qu trnh sn xut ra sn phm .
Gi tr gia tng ca doanh nghip k hiu l (VA), gi tr tng thm ca mt ngnh (GO),
gi tr tng thm ca nn kinh t l GDP
VA
Gi tr th trng sn
phm u ra ca
doanh nghip
Gi tr u vo c chuyn ht
vo gi tr sn phm trong qu
trnh sn xut
Gi tr gia tng ca mt ngnh (GO)

GO = VAi (i =1,2,3...n)
VAi: l gi tr tng thm ca doanh nghip i trong ngnh,
n: L s lng doanh nghip trong ngnh
Gi tr gia tng ca nn kinh t GDP
GDP = GOj (j =1,2,3...m)
GOj: gi tr gia tng ca ngnh j
m: l s ngnh trong nn kinh t
3.3. MI QUAN H GIA CC CH TIU KINH T V M PHN NH KT QU
CA NN KINH T
3.3.1. GDP v GNP
Sau khi xc nh c GDP, c th xc nh GNP bng cch
GNP = GDP + Thu nhp rng t ti sn nc ngoi
48

S liu v thu nhp rng t ti sn nc ngoi c th ly t bo co ca ngn hng ngoi
thng v cn cn thanh ton Quc t trong mc ti khon vng lai.
Vy khi nghin cu, o lng ch tiu GDP v GNP hai ch tiu phn nh v thnh tu kinh
t ca mt quc gia trong mt thi k thng l mt nm, thy rng GDP, GNP b st nhiu
sn phm m dch v m dn chng t lm, t phc v khng mang ra trao i mua bn trn th
trng do khng c c s o m c. Nhiu hot ng kinh t phi php hoc hp php
nhng khng c bo co, nhm trn thu nn cng khng th tnh vo GDP.
3.3.2. GNP v tng sn phm quc dn rng (Net national Product NNP)
Khi nim: Tng sn phm quc dn rng l phn GNP cn li sau khi tr i khu hao.
NNP = GNP D
Nh vy, chng ta bit cc cc t liu lao ng, my mc trang thit b hao mn dn
trong qu trnh sn xut. Sau khi tiu th sn phm cc doanh nghip phi b p ngay phn hao
mn ny. Ngun b p ny khng phi l thu nhp ca c nhn hay x hi, n khng tham gia
vo qu trnh phn phi cho cc thnh vin trong x hi.
3.3.3. Thu nhp quc dn (Y) v thu nhp quc dn c th s dng (YD)
Khi nim: Thu nhp quc dn l ch tiu phn nh thu nhp ca tt c cc yu t ca nn
kinh t.
Thu nhp quc dn theo chi ph yu t:
Y=w+i+r+
Y = NNP Te
Y = GNP (D + Te)
d on kh nng tiu dng v tch lu ca dn c, Nh nc phi da trn ch tiu trc
tip hn tc ng n tiu dng v tch lu. l thu nhp c th s dng (YD).
Khi nim: Thu nhp c th s dng l phn thu nhp quc dn cn li sau khi cc h gia
nh np li cc loi thu trc thu v nhn c cc tr cp ca Chnh ph hoc doanh nghip.
YD = Y Td + TR
Trong :
YD: l thu nhp c th s dng

Td: l thu trc thu
TR: Phn chuyn khon li
Thu trc thu ch yu nh vo thu nhp do lao ng, thu nhp do tha k ti sn, cc loi
ng gp ca c nhn nh: bo him x hi, l ph giao thng, bo him y t,..., thu thu nhp
ca cc h gia inh kinh doanh c th, thu li tc cng ty.
Phn li nhun cng ty li khng chia tng tch lu ti sn xut m rng khng
nm trong phn thu nhp c th s dng (YD).
Ton b thu nhp c th s dng ch bao gm phn thu nhp m cc h gia nh c th tiu
dng (C) v tit kim (S)
49

YD = C + S
Thu nhp
rng t ti
sn nc
ngoi
GNP
Thu nhp
rng t ti
sn
nc
ngoi
Khu hao
NX
Te
Td- TR
GDP
I
NNP
3.4. CC NG NHT THC KINH T V M C BN

Cc ch tiu GDP, GNP, NNP, Y, YD, cng nh cc phng php xc nh ch tiu l
tinh thn ch yu ca h thng ti khon quc gia s dng rng ri trong cc nc c nn kinh t
th trng. H thng ti khon quc gia gip cho cc c quan qun l Nh nc theo di v thng
k mt cch chnh xc cc hot ng kinh t din ra trong mt thi k ca mi nn kinh t. Trn
c s nhng s liu c tnh ton, ghi chp ca ti khon quc gi nh c th phn tch mi
quan h rng buc gia cc tc nhn trong nn kinh t, tm ra nhng vn nm ng sau cc con
s. Trn c s nguyn l tnh ton ca GDP v GNP chng ta tp trung vo cc ng nht thc
kinh t v m sau:
ng nht thc l s bng nhau theo nh ngha, theo khi nim.
3.4.1. ng nht thc gia tit kim v u t
Gi s ta xem xt nn kinh t gin n ch bao gm hai tc nhn kinh t: Cc h gia nh v
cc hng kinh doanh. Trong s dng lun chuyn kinh t V m (Hnh 3.1), chng ta gi nh
rng thu nhp ca cc h gia nh c em chi tiu ht vo vic mua hng ho v dch v tiu
dng, do vy chi tiu mua hng ho v dch v cung trn bng thu nhp cung di. Trong thc
t th cc h gia nh thng khng tiu dng ht thu nhp ca mnh. H dnh mt phn thu nhp
di dng tit kim (S)
50

Tit kim l phn cn li ca thu nhp sau khi tiu dng. Trong nn kinh t gin n, khng
c s tham gia ca Chnh ph, khng c thu v tr cp nn:
YD Y v S Y C hay
Y C + S (*)
Vy cung di ca dng lun chuyn, tit kim tch ra khi lung thu nhp. Tng t
cung trn, cung hng ho v dch v cui cng khng ch bao gm hng tiu dng ca cc h gia
nh. Cc hng kinh doanh cng mua mt lng hng (I). Nh vy, c s b sung thm cung trn.
Ta c Y C +I (**)
T (*) v (**) ta c S I
Hnh 3.2 m t mt cch khi qut, tit kim lm th no chuyn thnh u t trong mt
nn kinh t th trng. Trong hnh 3.2 cho thy cc th ch ti chnh ngn hng pht trin trong
nn kinh t th trng thu ht ton b tit kim cho cc hng vay u t m rng sn xut.
u t
Hng ho v dch v
Hng kinh doanh
H gia nh
Ngn hng
Thu nhp chi ph
Tit kim
Hnh 3.2: Tit kim v u t trong dng lun chuyn kinh t v m
3.4.2. ng nht thc m t mi quan h gia cc khu vc trong nn kinh t

By gi chng ta m rng m hnh 3.2 tnh ti yu t Chnh ph v khu vc nc ngoi.
iu ny c m t hnh 3.3
51
Xut khu
Chi tiu
u t
Hng ho v dch v
H KINH DOANH
H GIA NH
Thu nhp (chi ph)
Ngn hng
Tit kim
Chnh ph
Thu
Nc ngoi
Nhp khu
Hnh 3.3 Chnh ph v ngi nc ngoi trong dng chu chuyn kinh t v m
Hnh 3.3 m rng vng lun chuyn kinh t v m n gin c tnh ti c khu vc Chnh
ph v ngi nc ngoi. cung di, ngoi tit kim (S), thu v nhp khu (IM) cng l nhng
dng r r. Nh vy mt phn thu nhp ca dn c phi lm ngha v vi ngn sch Nh nc
di dng thu thu nhp (Td). Mt khc Nh nc cng tin hnh tr cp cho cc gia nh di
dng tr cp (TR). Thu rng (T) l ch tiu phn nh chnh lch gia thu trc thu v tr cp
T = Td TR
(1)
Thu rng l mt loi r r cung di. Mt phn khc ca thu nhp dng mua hng
ho nhp khu to nn thu nhp cho dn c nc ngoi, khng ng gp vo thu nhp quc dn.
Nh vy tng r r cung di l
S + T + IM
52
(2)

cung trn, Chnh ph cng chi tiu mt phn hng ho v dch v cui cng. Mt khc,
hng xut khu c sn xut ra trong nn kinh t nhng dng xut khu ch khng tiu dng
trong nc. Nh vy, tng b sung mi vo lung sn phm bng:
I+G+X
(3)
Tng cc r r cung di phi bng tng cc b sung cung trn bo m cho tng
hng ho cung trn phi bng tng thu nhp cung di v tng cc ti sn ca quc gia phi
cn bng. Do vy, ta c:
S + T + IM = I + G + X (4)
Chuyn v cc s hng ta c
(T G) (I-S) + (X-IM)
(5)
ng nht thc (5) l ng nht thc th hin mi quan h gia cc khu vc hay cc tc
nhn trong nn kinh t. V tri l khu vc Chnh ph, v phi l khu vc t nhn v khu vc
ngi nc ngoi. ng nht thc cho thy trng thi ca mi khu vc c nh hng n cc khu
vc cn li ca nn kinh t nh th no. Chng hn, nu khu vc nc ngoi xut bng nhp
(X=IM), ngha l cn cn thng mi ca t nc cn bng, nu ngn sch ca Chnh ph b
thm ht (G>T), th khu vc t nhn (S>I). Ngha l nu Chnh ph chi ln hn thu th u t
ca doanh nghip s thp hn tit kim ca h gia nh. Ngc li, nu u t ca t nhn ng
bng tit kim ca h gia nh (I = S) th tng thm ht ngn sch phi c b p bng thm
ht cn cn thng mi.
Vy cn phi c cc chnh sch v bin php kinh t v m gi cho cc khu vc kinh t
trng thi cn bng cho ton b nn kinh t cn bng.
TM TT NI DUNG
1. Khi nim: Tng sn phm quc dn l ch tiu o lng tng gi tr bng tin ca cc
hng ho v dch v cui cng ca ngi dn quc gia sn xut ra trong mt thi k (thng l
mt nm) bng cc yu t sn xut ca mnh.
2. Khi nim: Tng sn phm quc ni l gi tr th trng ca tt c ca cc hng ho v
dch v cui cng c sn xut ra trong phm vi lnh th quc gia trong mt thi k nht nh
(thng l mt nm)
3. S khc nhau gia GNP v GDP khc nhau phn gi tr hng ho v dch v m ngi
dn quc gia sn xut ra nc ngoi v phn gi tr hng ho v dch v m ngi nc
ngoi sn xut ra trong phm vi lnh th kinh t ca quc gia . Phn ny c gi l thu nhp
rng t ti sn nc ngoi bng chnh lch gia gi tr hng ho v dch v m ngi dn quc
gi sn xut ra nc ngoi tr i phn gi tr hng ho v dch v m ngi nc ngoi sn
xut ra trong lnh th kinh t ca quc gia .
GNP = GDP + Thu nhp rng t ti sn nc ngoi.
GDP =GNP - Thu nhp rng t ti sn nc ngoi.
GDP hay GNP ch tiu no ln hn, th tu thuc vo mi mt quc gia v tu vo tng
thi k.
53

4. GDP danh ngha: L gi tr sn lng hng ho v dch v tnh theo gi hin hnh. Sn
phm sn xut ra trong thi k no th ly gi ca thi k
GNPnt = QitPit
Trong :
i: Biu th loi sn phm th i vi i =1,2,3...,n
t: Biu th thi k tnh ton
Q: S lng sn phm tng loi mt hng; Qi: s lng sn phm loi i
P: Gi ca tng mt hng; Pi gi ca sn phm th i.
5. GDP Thc t: L gi tr sn lng hng ho v dch v hin hnh ca nn kinh t c
tnh theo mc gi c nh ca nm c s (nm gc)
GDPrt = QitPi0
vi Pi0 l gi ca nm c s hay nm gc
6. Tc tng trng kinh t (GDP growth rate g) l t l % thay i ca GDP

thc t ca thi k ny so vi thi k trc.
GDPr t GDPr t 1
gt =
*100%
GDPr t 1
7. Ch s gi iu chnh o lng mc gi trung bnh ca tt c cc hng ho v dch v
c tnh trong GDP. Ch s iu chnh GDP c tnh bng t s gia GDP danh ngha v GDP
thc t.
GDPn t
t
D GDP =
*100%
GDPr t
8. Ch s gi tiu dng (CPI) l mt ch tiu tng i phn nh xu th v mc bin
ng ca gi bn l hng ho v dch v tiu dng trong sinh hot ca dn c v cc h gia nh.
Bi vy n c dng theo di s thay i ca chi ph sinh hot theo thi gian.
CPIt = (Pitqi0/ Pi0qi0)
Trong :
CPIt: ch s gi tiu dng thi k t
pit: gi ca sn phm loi i trong gi hng ho in hnh thi k t
pi0: Gi ca ca sn phm loi i trong gi hng ho in hnh k gc
qi0: s lng hng ho loi i trong gi hng ho in hnh nm k gc
9. Lm pht l s gia tng lin tc ca mc gi chung. Do vy, t l lm pht l (%) thay
i mc gi chung so vi thi k trc . C th tnh t l lm php thng qua ch s gi tiu
dng nh sau:
t =(CPIt CPIt-1) / CPIt-1 x100%
Trong : t: t l lm pht thi k t
CPIt: l ch s gi tiu dng thi k t
CPIt-1: l ch s gi tiu dng thi k trc t
54

10. Theo phng php lung sn phm, GDP bao gm ton b gi tr th trng ca cc
hng ho v dch v cui cng m cc h gia nh, cc hng kinh doanh, Chnh ph mua v khon
xut khu rng c thc hin trong mt n v thi gian (thng l mt nm)
- Tiu dng ca h gia nh (C)
- Chi tiu ca doanh nghip hay u t (I)
- Chi tiu v hng ho v dch v ca Chnh ph (G)
- Xut khu (X) v nhp khu (IM)
GDP = C + I + G + X IM
GDP = C + I + G + NX
11. Phng php tnh GDP theo chi ph cc yu t u vo ca sn xut m cc hng kinh
doanh phi thanh ton, tin tr li vn vay, tin thu nh xng, ti sn, tin thanh ton tin cng,
tin lng, li nhun thu c khi tham gia kinh doanh, thu b p gi tr my mc thit b, ti
sn c nh hao mn trong qu trnh sn xut.
GDP = W + i + r + + D + Te
12. Theo phng php gi tr gia tng, th GDP c tp hp tt c cc gi tr tng thm
ca cc doanh nghip trong qu trnh sn xut thng l mt nm.
13. Gi tr gia tng l khon chnh lch gia gi tr sn lng u ra ca mt doanh nghip
vi khon mua vo v nguyn nhin vt liu mua ca cc doanh nghip khc m c s dng ht
trong qu trnh sn xut ra sn phm .
Gi tr gia tng ca doanh nghip k hiu l (VA), gi tr tng thm ca mt ngnh (GO),
gi tr tng thm ca nn kinh t l GDP
VA
Gi tr th trng sn phm
u ra ca doanh nghip
Gi tr u vo c chuyn ht vo gi tr
sn phm trong qu trnh sn xut
Gi tr gia tng ca mt ngnh (GO)

GO = VAi (i =1,2,3...n)
VAi: l gi tr tng thm ca doanh nghip i trong ngnh,
n: L s lng doanh nghip trong ngnh
Gi tr gia tng ca nn kinh t GDP
GDP = GOj (j =1,2,3...m)
GOj: gi tr gia tng ca ngnh j
m: l s ngnh trong nn kinh t
Khi nim: Tng sn phm quc dn rng l phn GNP cn li sau khi tr i khu hao.
NNP = GNP D
15. Khi nim: Thu nhp quc dn l ch tiu phn nh thu nhp ca tt c cc yu t ca
nn kinh t.
Thu nhp quc dn theo chi ph yu t Y = w + i + r +
55

Y = NNP Te
Y = GNP (D + Te)
16. Khi nim: Thu nhp c th s dng l phn thu nhp quc dn cn li sau khi cc h
gia nh np li cc loi thu trc thu v nhn c cc tr cp ca Chnh ph hoc doanh nghip.
YD = Y Td + TR
Trong :
YD: l thu nhp c th s dng

Td: l thu trc thu
TR: Phn chuyn khon
17. Trong nn kinh t gin n, khng c s tham gia ca Chnh ph, khng c thu v
tr cp nn: S I
18. ng nht thc m t mi quan h gia cc khu vc trong nn kinh t
(T G) (I-S) + (X-IM)
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1.
Hy trnh by ni dung v ngha ca GNP v GDP?
2.
Phng php xc nh GDP?
3.
S khc nhau gia GDP danh ngha v GDP thc t?
4.
Mi quan h gia cc ch tiu phn nh kt qu ca nn kinh t
BI TP
5.
C s liu v cc khon mc trong ti khon quc gia ca mt nc nm 2002 di bng sau:

STT
56
Khon mc
Gi tr (ngn USD)
Chi tiu ca ngi tiu dng
293.569
Tr cp
Tin thu t ai
Thu nhp rng t ti sn nc ngoi
Chi tiu ca Chnh ph
91.847
Thu gin thu
75.029
Li nhun ca cc doanh nghip
77.458
Khu hao ti sn c nh
45.918
Mc tng hng tn kho
4.371
10
u t t nhn
11
Xut khu hng ho v dch v
5.883
27.464
5.619
88.751
108.533

12
Tin lng, tin cng
13
Nhp khu
14
Cc khon thu nhp khc
262.392
2.708
125.194
Yu cu: s liu bng trn hy tnh:

a. Tnh GDP v GNP theo gi th trng.
b. Tnh GDP v GNP theo yu t chi ph v thu nhp
c. Tnh thu nhp quc dn v thu nhp quc dn c th s dng.
d. Gii thch ti sao kt qu ca cu a v cu b li c s khc nhau?
6. Gi s trong nn kinh t ng ch c 5 doanh nghip: Nh my thp, doanh nghip cao su,
doanh nghip c kh, doanh nghip sn xut bnh xe v doanh nghip sn xut xe p. Doanh
nghip sn xut xe p bn xe p ca mnh cho ngi tiu dng cui cng vi gi tr 8.000USD.
Qu trnh sn xut xe p doanh nghip mua bnh xe vi gi tr 1000 USD , thp vi gi tr
2500 USD v mt s my mc tr gi 1800 USD ca doanh nghip c kh. Doanh nghip sn
xut bnh xe mua cao su ca doanh nghip cao su tr gi 600 USD v doanh nghip c kh mua
thp ca nh my thp tr gi 1000 USD sn xut my mc.
a. Hy tnh GDP ca nn kinh t vi gi nh trn bng phng php gi tr gia tng.
b. Hy xc nh GDP theo lung sn phm cui cng.
c. Hy so snh kt qu tnh ton cu a v cu b? Hy l gii s ging nhau hoc
khc nhau ca kt qu tnh ton 2 cu trn.
7. Cho bit nhng s liu di y ca h thng ti khon Quc dn ca Vit nam nm 1990
(theo gi hin hnh). n v tnh: Triu ng
1. Chi tiu ca Chnh ph v hng ho v dch v: 2.205.000
2. Tin lng, tin cng ca ngi lao ng:
3. Li nhun ca cc doanh nghip:
4. Chi tiu ca cc h gia nh:
14.436.000
5.540.000
22.150.000
5. Thu gin thu:
2.828.000
6. Khu hao ti sn c nh:
1.500.000
7. Xut khu hng ho v dch v:
6.704.000
8. u t mua sm ti sn c nh mi:
2.817.000
9. Nhp khu hng ho v dch v:
9.567.000
10. Cc khon tr cp ca Chnh ph cho ngi dn:
5.000
11. Thu nhp rng t nc ngoi:
9.000
Hy xc nh nhng ch tiu sau:

a. GDP, GNP theo phng php lung sn phm cui cng v phng php thu nhp
(chi ph).
57

b. Nu kt qu tnh ton theo hai phng php trn l khc nhau, theo bn l do
nhng nguyn nhn no?
c. Thu nhp Quc dn (Y) v thu nhp quc dn c th s dng (Yd).
8. Cho bit nhng ti khon quc dn di y ca nn kinh t gin n (n v tnh: t ng
Vit Nam)
1. Khu hao ti sn c nh
350
2. Tin lng tin cng
5000
3. Li sut do cng ty tr
500
4. Tin thu ti sn c nh
50
5. Li nhun cng ty
450
6. Tng u t t nhn
750
7. Chi tiu c nhn
5600
Yu cu: Bn hy ch ra cc cch c th tnh tng sn phm quc dn rng (NNP) trn c s

s liu trn.
9.
Nhng khon no di y c tnh vo GDP nm nay:

a. My in mi c sn xut nm nay c mt cng ty xut bn mua
b. My tnh c nhn c sn xut nm trc nay c mt sinh vin mua
c. Mt chic t mi c nhp khu t nc ngoi
d. Mt dch v ngn hng c thc hin nm nay i vi ngi sn xut t
e. C a v d u ng
10. Khon no sau c c coi l u t trong h thng ti khon thu nhp Quc dn.
a. Mt ngi th gm mua mt chic t ti mi ch hng
b. Mua 100 c phiu trn th trng chng khon
c. Mua mt ngi nh 100 nm tui trong khu di tch lch s
d. Mua mt tri phiu Chnh ph
e. Tt c cu trn l ng.
11. Nu bn quan st s bin ng ca GDP thc t v GDP danh ngha, bn nhn thy rng
trc nm 1995, GDP thc t ln hn GDP danh ngha, nhng sau nm 1995, GDP danh ngha
li ln hn GDP thc t. Ti sao li nh vy?
a. Lm pht tng t nm 1995
b. Lm pht gim t nm 1995
c. Nm 1995 l nm c s.
d. Nng sut lao ng tng mnh sau nm 1995
58

e. Khng phi cc iu trn
12. Li nhun ca hng Honda to ra Vit Nam s c tnh vo:
a. GDP ca Vit Nam
b. GNP ca Vit Nam
c. GNP ca Nht Bn
d. GDP ca Nht Bn
e. c a v c ng
13. Mun tnh GNP t GDP chng ta cn phi
a. Tr i thanh ton chuyn khon ca Chnh ph cho cc h gia nh
b. Cng vi thu gin thu rng
c. Cng vi xut khu rng
d. Cng vi thu nhp rng ca dn c trong nc kim c t nc ngoi.
14. Mun tnh thu nhp quc dn t GNP, chng ta khu tr
a. Khu hao
b. Khu hao v thu gin thu
c. Khu hao, thu gin thu v li nhun
d. Khu hao, thu gin thu, li nhun ca cng ty v ng bo him x hi.
59
Chng 4: Tng cu v chnh sch ti kha
CHNG IV: TNG CU V CHNH SCH TI KHO

GII THIU
Chng ny s nghin cu su hn mt bc v tng cu ca nn kinh t: s hnh thnh
tng cu, nhng nhn t tc ng n tng cu, cc m hnh tng cu t gin n n phc tp,
cui cng l vn dng l thuyt tng cu v thc thi chnh sch ti kho t c mc tiu kinh
t v m t ra. Theo lp lun ca nh kinh t hc Anh John Maynard Keynes ni ting vi
tc phm L thuyt chung v tin t, li sut v vic lm vo nm 1936, sau tc phm ny
nhng nh kinh t theo trng phi Keynes tip tc nghin cu v hnh thnh l thuyt ca
trng phi Keynes v kinh t v m.
Song song vi trng phi Keynes, l thuyt v kinh t hc v m ca trng phi c in
ngy cng c nhiu tranh lun gia hai trng phi ny. S khc nhau c bn gia h l nhng
gi thit m hai trng phi a ra lm c s nghin cu. V vy, khi nghin cu mt m hnh
kinh t, chng ta cn c bit quan tm ti cc gi thit ca n.
Trong chng ny, ngi hc cn ch vi hai gi thit quan trng
Th nht: Gi c, tin lng khng thay i, ngha l khng c lm pht, li sut danh
ngha bng vi li sut thc t. Khng c lm pht c ngha l cc thc o gi tr khng thay i,
li sut khng thay i, u t thc t bng vi u t d kin,...
Th hai: Gi thit cho rng nn kinh t c nhng ngun lc cha c s dng ht, ni
cch khc, cc hng sn xut kinh doanh c kh nng v sn sng p ng mi nhu cu ca nn
kinh t ti mi mc gi v thu nhp. Trong trng hp ny, tng cu s quyt nh mc sn lng
cn bng.
Trong chng ny ngi hc cn phi nm vng nhng vn c bn sau:
1. S hnh thnh cc m hnh tng cu: Tng cu trong m hnh gi n, tng cu trong nn
kinh t ng, tng cu trong nn kinh t m.
2. Nhng nhn t tc ng n tng b phn ca tng cu: tc ng ti C, I, X, IM. T
s tc ng n tng cu v sn lng cn bng.
3. Cch xc nh sn lng cn bng trn th v bng cng thc trong m hnh tng cu.
Cn lu cc gi thit ca chng ny l tng cu quyt nh tng cung. V vy sau khi tm c
tng cu, chng ta c ngy AD =AS hoc AD = Y v sau c th tm ngay c mc sn lng
cn bng.
4. Phn bit s khc nhau ca cc s nhn ca sn lng cn bng trong m hnh tng cu.
5. S nhn quyt nh n dc ca ng tng cu v t tc ng ti sn lng cn
bng. Khi c thu v c s tham gia ca nhp khu lm cho s nhn gim, dc ca ng tng
cu gim v mc sn lng cn bng cng c xu hng gim..
60

6. S thay i ca cc bin ngoi sinh: cc thnh phn C,T,X,I, G khng ph thuc vo thu
nhp thay i s lm cho ng tng cu dch chuyn sang phi hoc sang tri.
7. Vn dng l thuyt tng cu a ra cc chnh sch kinh t v m bng cch tc ng
vo cc thnh phn C,T,X,G,I khng ph thuc vo thu nhp.
8. C th dng chnh sch ti kho vi cc cng c chi tiu ca Chnh ph v thu tc ng
vo nn kinh t lm cho tng cu v sn lng thay i. Song chnh sch ti kho cng gp nhiu
hn ch.
9. Chnh sch ti kho thng gp phi vn thm ht ngn sch t dn n vn ln t
u t, nu khng kt hp vi chnh sch tin t v tm cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch.
Sau khi nm c cc vn l thuyt, ngi hc cn phi lm c cc dng bi tp, l
thuyt, thc hnh sau y
- Hm tiu dng: Xc nh yu ti ngoi sinh, ni sinh, s di chuyn, dch chuyn
hm tiu dng. im thu nhp va .
- Hm tng cu t gin n n phc tp. S dch chuyn, di chuyn hm tng
cu, trn th vi ng 450.
- Xc nh sn lng cn bng: Trong cc m hnh tng cu t gin n n phc
tp. Cc yu t lm thay i sn lng cn bng.
- Cc loi s nhn chi tiu, thu.
NI DUNG
4.1. TNG CU V SN LNG CN BNG
Vi cc gi thit ca chng ny, chng ta s nghin cu m hnh tng cu t gin n n
phc tp, v cch thc m n xc nh mc sn lng cn bng.
4.1.1. Tng cu trong m hnh gin n
Nn kinh t gin n l nn kinh t trong ch c hai tc nhn l ngi tiu dng cui
cng v ngi sn xut, nn kinh t khp kn cha c s tham gia ca Chnh ph.
Tng cu trong nn kinh t gin n: L ton b s lng hng ho v dch v m cc h
gia nh v cc hng kinh doanh d kin chi tiu tng ng vi mc thu nhp ca h.
AD = C + I
Trong : AD: Tng cu
C: Cu v hng ho v dch v tiu dng ca h gia nh
I: Cu v hng ho v dch v chi tiu ca cc doanh nghip.
C,I u l cc hm s ph thuc vo cc nhn t nh hng ti tiu dng v u t.
4.1.1.1. Hm tiu dng
Khi nim tiu dng: Tiu dng l ton b chi tiu ca dn c v hng ho v dch v
cui cng.
Tiu dng ca dn c ph thuc vo nhiu yu t
- Ph thuc vo tin lng v tin cng
- Ph thuc vo ca ci hay ti sn, bao gm c ti sn thc v ti sn ti chnh.
61

- Nhng yu t x hi nh tm l, tp qun, thi quen chi tiu ca ngi tiu dng.
- C cu ca tiu dng thay i khi khi thu nhp thay i.
Hm tiu dng: Hm tiu dng biu th mi quan h gia tng tiu dng v tng thu nhp.
Hm tiu dng c xy dng bng phng php thng k s ln, l mt hm hi quy. Trong
trng hp n gin nht, hm tiu dng c dng sau:
C = C + MPC * Y
Trong C: L tiu dng c nhn

Y: L thu nhp v trong m hnh gin n thu nhp bng vi thu nhp c th s
dng YD (Y = YD).
C : Tiu dng khng ph thuc vo thu nhp y l mc tiu dng ti thiu.

MPC: L xu hng tiu dng cn bin
Xu hng tiu dng cn bin (MPC): Biu th mi quan h gia tng tiu dng v s gia
tng thu nhp.
Xu hng tiu dng cn bin cho bit khi thu nhp tng ln mt n v th tiu dng tng
ln MPC n v.
MPC = UC/UY
(0 MPC 1)
Ta c th biu din hm tiu dng trn th trc tung l chi tiu, trc honh l thu nhp.
ng 450 l ng hi t tt c nhng im m tiu dng bng vi thu nhp. Giao im ca
ng tiu dng ct ng 450 gi l im va (V).
im va l im thu nhp bng vi chi tiu. Bn di im va l thu nhp nh hn
chi tiu. Cn bn trn im va l thu nhp ln hn chi tiu, do tit kim dng.
C
C
450
450
V
C = C + MPC * Y
C = C + MPC * Y
0
0
S
0
-C
Hnh 4.1 th hm tiu dng
62
Hnh 4.2 th biu din hm tiu dng

v tit kim

Trong hnh 4.1: Phn thu nhp ln hn tiu dng c gi l tit kim (S). Tit kim l
phm thu nhp cn li sau khi tiu dng.
Hm tit kim:
S= YC
S = Y C MPC.Y
S = C + (1 MPC).Y
MPS = 1 MPC
S = C + MPS.Y
MPS: L xu hng tit kim cn bin biu th thu nhp tng ln mt n v th tit kim
tng ln MPS n v.
MPS + MPC = 1
MPS =
Y
(0 MPS 1
4.1.1.2. Hm u t (I)
u t l mt b phn ln hay thay i trong tng chi tiu. u t c hai vai tr trong kinh
t v m.
(1). V ngn hn: u t l mt b phn ln ca chi tiu v hay thay i. Nhng thay i
tht thng ca u t c nh hng ln ti thu nhp v sn lng v mt ngn hn.
(2). V di hn: u t dn n tch t t bn, c tc dng m rng nng lc sn xut. V
vy v mt di hn n lm tng sn lng tim nng thc y tng trng kinh t.
V vy, u t l cc hng mong i c li nhun ln hn trong tng lai. Do vy, cu
v u t ph thuc rt ln vo 3 yu t sau y:
(1) Mc cu v sn phm do u t mi to ra, ni cch khc l mc cu v sn
lng (GNP) trong tng lai. Nu mc cu v sn phm cng ln, th d kin u t ca cc hng
cng cao v ngc li.
(2) Cc yu t nh hng n chi ph u t. Trong nn kinh t th trng kinh doanh,
doanh nghip c th vay vn ngn hng, hoc cc trung gian ti chnh u t -> chi ph u t
ph thuc nhiu vo li sut. Li sut cao th chi ph u t cao, li nhun gim v do vy cu v
u t s gim.
Thu cng l yu t quan trng nh hng n u t. Nu thu nh vo thu nhp ca
doanh nghip cao th s hn ch s lng v quy m ca u t v thu nhp cn li ca doanh
nghip s thp. pht trin u t th Chnh ph phi c chnh sch thu ph hp.
(3) D on ca cc hng kinh doanh v tnh trng ca nn kinh t trong tng lai. V
u t, bao gm cc khon m cc hng d nh b sung vo ti khon c nh v hng tn kho
(d tr) sn xut v bn trong tng lai dn n nhu cu u t ph thuc rt ln vo d on
ca h v tnh hnh kinh t tng trng n mc no trong tng lai.
63

Trong m hnh gin n ny, v gi nh gi c khng thay i dn n li sut khng thay
i, thu l cho, v u t ph thuc ch yu vo sn lng hay thu nhp. Gia sn lng hay
thu nhp hin thi v d on ca hng kinh doanh khng c mi quan h cht ch no. V vy
n gin chng ta gi nh rng u t l mt lng khng i, khng ph thuc vo sn lng v
thu nhp hin thi.
I=I
4.1.1.3. Hm tng cu v phng php xc nh sn lng cn bng
AD = C + I
AD = C + MP.Y + I
AD = C + I + MPC.Y
Nn kinh t s t cn bng im no? Vi gi nh ban u ca chng ny l tng cu

quyt nh sn lng d kh nng sn xut n u, nhu cu cn bao nhiu th cc hng kinh
doanh cng s p ng by nhiu. Lc ny sn lng cn bng hon ton ph thuc vo tng
cu. Nu tng cu gim th cc hng kinh doanh khng bn ht c sn phm sn xut ra, dn
n hng tn kho khng d kin s tng ln.V ngc li, khi tng cu tng cc hng kinh doanh
phi tung hng d tr bn ra, dn n hng tn kho s gim xung ti mc d kin. Do vy gi c
v tin cng khng thay i, th trng hng ho v dch v s t trng thi cn bng ngn hn.
Khi tng cu hoc tng chi tiu d kin ng bng vi sn lng thc t c sn xut ra
trong nn kinh t. trng thi cn bng ngn hn th hng tn kho khng d kin s bng khng.
Ni mt cch khc, trong cn bng ngn hn sn lng sn xut ra ng bng sn lng m cc
hng, cc h gia nh cn chi tiu. D kin chi tiu khng b ph v do thiu hng ho. Ngc li
cc hng cng khng sn xut nhiu hn mc c th bn c.
Mun cho th trng hng ho v dch v cn bng th sn lng sn xut ra phi bng vi
tng cu hoc tng chi tiu.
Y = AD
Y = (C + I) + MPC.Y
1
Y0 =
(C + I)
1 MPC
Trong Y0 L mc sn lng cn bng ca nn kinh t. Chng ta cng c th xc nh sn

lng cn bng bng th vi trc tung l chi tiu, trc honh l sn lng nh sau:
64

Chi tiu
0
45
AD
AD = C + I + MPC.Y
C = C + MPC.Y
v c ng tng cu, trc ht ta xc

nh ng tiu dng (C), sau tnh tin mt on
bng I. ng thng thu c, chnh l ng
thng biu th ng tng cu.
ng AD ct ng 450 im no,
chnh l im cn bng ca nn kinh t (E), ti
mc sn lng cn bng l Y0.
C+I
C
th ny cho bit vi mc gi v tin cng

khng i, tng cu ph thuc vo sn lng hay
thu nhp nh th no?
Y0
Sn lng
Hnh 4.3: th biu din tng cu
Nu mc sn lng < Y0, mi mc sn lng

u nh hn mc chi tiu, thiu ht hng ho; Nu
sn lng > Y0 th sn lng ln hn chi tiu, dn
n d tha hng ho.
Khng c g bo m rng ti mc sn lng cn bng Y0 l mc sn lng tim nng.

Nhng phn tch trn ch chng minh rng nn kinh t t mc cn bng ngn hn ti mc sn
lng Y0. Ti cc hng khng c ng c thu thm cng nhn m rng sn xut, khng c
trin vng tng mc sn lng vt qua mc sn lng Y0.
4.1.1.4. S nhn chi tiu (m)
1
Y0 =
(C + I)
1 MPC
1
1
m=
=
1 MPC MPS
Y0 = m(C + I)
m: c gi l s nhn chi tiu ca nn kinh t. S nhn chi tiu cho bit sn lng s thay
i bao nhiu khi c s thay i 1 n v trong mc chi tiu khng ph thuc vo thu nhp. Nu
C, hoc I hoc c 2 tng ln mt n v th sn lng cn bng Y0 s tng ln m n v.
V MPC < 1 nn m >1, ln ca m ph thuc vo MPC v MPS. Kt qu l mt s thay
i nh ca tiu dng v u t s c s nhn khuych i nhiu ln lm cho sn lng tng.
Chnh s khuych i ca tiu dng v u t, (m) c ngha rt quan trng trong phn tch kinh
t v m.
V d: nu MPC =0,8, th m = 5. Nu tiu dng khng ph thuc vo thu nhp tng 10 t
ng th sn lng cn bng s tng ln l: 5x10 t ng = 50 t ng.
M hnh s nhn c nhiu ng dng trong nn kinh t. Nm trong vng suy thoi, sn lng
cha t mc sn lng tim nng, lc ny cc hng d dng tng sn lng, nh thu ht s cng
nhn tht nghip, lm cho t l tht nghip gim s lng vic lm tng. Khi sn lng gn t
hoc bng mc sn lng tim nng, m hnh s nhn s khng c tc dng hoc tc dng rt nh.
65

Cc hng lc ny s khng th tng sn lng khi tng cu tng. Mi tc ng ca tng cu s
chuyn sang tng mc gi.
4.1.2. Tng cu trong nn kinh t ng c s tham gia ca Chnh ph
Khi tham gia vo bc tranh kinh t, Chnh ph k c cc cp chnh quyn Trung ng v
a phng cng mua sm mt lng hng ho v dch v, v y cng l mt thnh phn ca
tng cu. Khi lng hng ho v dch v m Chnh ph chi tiu thay i th cng lm cho tng
cu thay i.
c tin chi tiu Chnh ph phi thu v thu ch yu l t thu kho. Thu nh hng trc
tip hoc gin tip n thu nhp ca h gia nh v cc hng kinh doanh do n cng tc ng
n tng cu.
hiu c bn cht ca vn , hiu c vai tr ca Chnh ph trong vic iu tit nn
kinh t, chng ta ln lt phn tch v m rng cc hot ng ca Chnh ph khi tham gia vo nn
kinh t
- Chnh ph tham gia vo nn kinh t vi vai tr l thnh phn trong tng cu (Chnh ph
chi tiu hng ho v dch v) cha c thu.
- Chnh ph tham gia vo nn kinh t vi vai tr thu v chi ca ngn sch Nh nc (thu
c nh).
- Chnh ph tham gia vo nn kinh t vi vai tr thu v chi ca ngn sch Nh nc (Thu
ph thuc vo thu nhp v sn lng).
4.1.2.1. Chi tiu ca Chnh ph v tng cu
Khi Chnh ph d kin mua sm hng ho v dch v th tng cu ca nn kinh t s tng ln
AD = C + I + G [1]
Trong G: l gi tr hng ho v dch v m Chnh ph chi tiu
T [1] ta thy, khi Chnh ph d kin tng chi tiu, th tng cu s tng ln. Tuy nhin,
khng c l do no cho thy chi tiu ca Chnh ph ph thuc vo mc sn lng v thu nhp. Do
vy, ta gi nh rng d kin chi tiu ca Chnh ph l mt s c n nh trc : G = G
Khi cha tnh n thu th tng cu trong trng hp ny s l:
AD = C + I + G
AD = C + I + G + MPC * Y
Vi iu kin cn bng AD = Y
C + I + G + MPC * Y = Y
1
Y =
(C + I + G)
0 1 MPC
[2]
Y = m * (C + I + G)
0
ng thc [2] cho thy chi tiu ca Chnh ph thay i th sn lng cn bng thy i mt
mc bng s nhn nhn vi mc chi tiu ca Chnh ph thay i. Nu C, I khng thay i, G tng
mt mc G khi sn lng cn bng tng mt mc l Y0 = m. G (gp m ln so vi G).
66

4.1.2.2. Thu v tng cu
M hnh tng cu v sn lng cn bng phn trn cha tnh ti s tc ng ca thu.
phn ny chng ta s nghin cu thu c tc ng nh th no ti sn lng.
Khi Chnh ph thu thu th thu nhp ca dn c gim do tiu dng ca dn c s t i.
Khi Chnh ph tr cp x hi cho ngi ngh hu, ngi tht nghip, ngi ngho,.... Th thu
nhp ca dn c tng ln lm tng tiu dng.
Trong m hnh ny, coi thu l mt i lng rng T
T = TA -TR
Trong T: thu rng
TA: s thu t thu ca Chnh ph
TR: cc khon tr cp t Chnh ph cho cng chng.
Thu rng (T) l mt hm s ca thu nhp v sn lng. Nhng lm r tc ng ca thu
v vai tr ca thu ti sn lng v tng cu chng ta ln lt phn tch
(1) Thu l mt i lng cho trc. Ni cch khc Chnh ph n nh t u nm
ti kho T = T
Lc ny, tiu dng ca dn c s ph thuc vo thu nhp c th s dng YD. Hm tiu dng
by gi s l :
C = C + MPC * YD
YD = Y T
C = C + MPC * (Y T)
AD = C + I + G
AD = C + I + G + MPC * (Y T)
Vi iu kin cn bng AD = Y ta c:
C + I + G + MPC(Y T) = Y
1
MPC
T
Y0 =
(C + I + G)
1 MPC
1 MPC
t :
MPC
;
1 MPC
1
m=
1 MPC
Y0 = m(C + I + G) + mtT
mt =
mt: L s nhn v thu, s nhn v thu c du (-) hm thu c tc ng ngc chiu vi

thu nhp v sn lng. Khi tng thu th thu nhp v sn lng gim. v ngc li khi Chnh ph
gim thu th thu nhp v sn lng s tng. Mc tng hay gim ca sn lng s c khuych
i bng s nhn thu. S nhn v thu bao gi cng nh hn s nhn chi tiu MPC ln.
67

mt + m =
MPC
1
+
=1
1 MPC 1 MPC
mt + m = 1 gi l s nhn ngn sch cn bng.

S nhn ngn sch cn bng ni nn, khi Chnh ph thu thu thm mt lng l T chi
tiu thm mt lng l G , th sn lng cn bng s tng thm mt lng
Y0 = T = G
Vy s nhn ngn sch cn bng cho ta thy mt nim v vic s dng cng c thu v
chi tiu ca Chnh ph tc ng vo sn lng cn bng. Nu Chnh ph ng thi tng thu
v tng chi tiu ca Chnh ph ln mt lng nh nhau, th sn lng s tng do chi tiu ca
Chnh ph tng nhiu hn l sn lng gim do tng thu. V s tng ln ca sn lng ng
bng s tng chi tiu ca Chnh ph v hng ho v dch v.
(2) Trng hp thu ph thuc vo thu nhp v sn lng
Thu v thu ph thuc vo thu nhp T = t.Y; trong t: thu sut trung bnh trong mt thi k.
YD = Y T = Y t.Y = (1-t). Y
V hm tiu dng c dng
C = C + MPC.YD = C + MPC(1 t).Y

iu kin cn bng AD = Y
1
(C + I + G)
1 MPC(1 t)
1
m' =
1 MPC(1 t)
Y0 =
m l s nhn chi tiu trong nn kinh t ng c vai tr ca Chnh ph
Y0 = m '(C + I + G ) , cho thy tiu dng, u t, chi tiu ca Chnh ph c cng mt s nhn
m. Trong nn kinh t ng tc ng ca vic tng chi tiu Chnh ph cng ging nh tng tiu
dng v tng u t. m > m cho thy h s khuych i sn lng nh hn khi khng c thu.
Chi tiu
450
E
(C + I + G)
AD =C + I + G
AD = C + I
C = C + MPC.Y
E
(C + I)
C
Y0
Y0
Hnh 4.4 M hnh tng cu v sn lng cn bng trong nn kinh ng c s

tham gia ca Chnh ph
68

4.1.3. Tng cu trong nn kinh t m
Trong m hnh tng cu ny chng ta m rng n khu vc ngoi thng, xut nhp khu
hng ho v dch v. y l m hnh c y c 4 tc nhn trong nn kinh t.
NX = X IM
NX: l xut khu rng hay cn gi l cn cn thng mi. Nu NX>0 cn cn thng mi
thng d; NX < 0 thm ht cn cn thng mi. Xut khu rng lm tng thu nhp Quc dn v
lm tng tng cu ca nn kinh t.
Tng cu trong nn kinh t m l tng chi tiu ca c 4 tc nhn trong nn kinh t.
AD = C + I + G + X IM
Trong X: Cu v hng ho v dch v xut khu
IM: Cu v hng ho v dch v nhp khu
Vi mt nn kinh t nh nc ta, nhu cu xut khu ph thuc ch yu vo nc ngoi, hu
nh khng ph thuc vo thu nhp v sn lng ca nn kinh t trong nc k hin thi. Do vy,
cu v hng ho xut khu l c lp khng i so vi thu nhp v sn lng hin thi.
X=X
Ngc li, nhu cu nhp khu hng ho v dch v t nc ngoi ph thuc ch yu v thu
nhp v sn lng v ph thuc nhu cu c nhn v hng ho v dch v ca h gia nh, ph
thuc vo nhu cu nguyn nhin vt liu, my mc thit b phc v cho qu trnh sn xut ca cc
hng kinh doanh,.... Do nhp khu tng khi thu nhp tng, nhp khu gim khi thu nhp gim.
C th xy dng hm nhp khu ph thuc vo sn lng v thu nhp mt cch gin n nh sau:
IM = MPM.Y
Trong MPM: l xu hng nhp khu cn bin, c ngha l khi thu nhp tng 1 n v
phn thu nhp dnh cho chi tiu v hng ho v dch v ca nc ngoi l MPM n v.
(0MPM 1). Nu MPM =1 khng s dng hng ho sn xut trong nc, MPM = 0 Khng s
dng hng ho nc ngoi.
AD=C+I+G+X-IM
AD=C+I+G+X+[MPC(1-t)-MPM].Y
Theo m hnh cn bng AD = Y
Y0 =
1
(C + I + G + X)
1-MPC(1-t)+MPM
m"=
1
1-MPC(1-t)+MPM
t:
Y0 = m"(C + I + G + X)
m: S nhn chi tiu trong nn kinh t m. So snh gia m, m, m, th m> m > m cho
thy kh nng khuych i sn lng gim dn khi cc mi quan h kinh t c m rng. Nhp
69

khu tng s lm gim sn lng trong nc v nh hng trc tip ti s vic lm v t l tht
nghip trong nc.
Hnh 4.5 s m t th ca hm tng cu trong nn kinh t m, th ny c dc nh
hn th tng cu trong nn kinh t ng v h s gc ca n nh hn h s gc ca cc ng
tng cu trong nn kinh t ng v nn kinh t gin n.
Chi tiu
450
AD = C + I + G + X -IM
E3
C+I+G+X
AD = C + I + G
AD = C + I
E2
(C + I + G)
(C + I)
C = C + MPC.Y
E1
V
Y0
Y1
Y2 Y3
Sn lng
Hnh 4.5 Tng cu v sn lng cn bng trong nn kinh t m

4.2. CHNH SCH TI KHO
4.2.1. Chnh sch ti kho trong l thuyt
Phn ny nghin cu mt ng dng ca l thuyt tng cu trong vic a ra chnh sch ti
kho ch ng ca Chnh ph.
Chnh sch ti kho l vic Chnh ph s dng thu kho v chi tiu iu tit mc chi
tiu chung ca nn kinh t, khi sn lng thc t ca nn kinh t qu xa bn phi hoc bn tri
mc sn lng tim nng, th lc cn tc ng ca chnh sch ti kho hoc tin t a nn
kinh t li gn vi mc sn lng tim nng.
Theo cch tip cn ca Keynes, th vai tr trung tm ca Chnh ph l chnh sch ti kho.
Chnh ph s s dng chnh sch ti kho vi cc cng c khc nhau ng vi tng iu kin c
th ca nn kinh t.
Gi s nn kinh t ang lm vo tnh trng suy thoi v tht nghip. Cc hng t nhn
khng mun u t thm, cn ngi tiu dng khng mun chi tiu cho tiu dng. Tng cu
mc rt thp. Lc ny m rng tng cu Chnh ph phi tng chi tiu hoc gim thu tng
mc chi tiu ca nn kinh t. Trong m hnh s nhn y , vic Chnh ph tng chi tiu v gim
thu s khin sn lng thc t tng ln v mc vic lm y c th khi phc.
70

Ngc li, khi nn kinh t ang trng thi pht t qu mc, tng trng cao, lm pht
tng ln, Chnh ph c th gim chi tiu v tng thu v nh tng cu s gim sn lng thc
t cng gim theo v lm pht gim.
Tuy nhin, trn thc t chnh sch ti kho khng sc mnh nh vy nht l trong iu
kin nn kinh t hin nay.
4.2.2. Chnh sch ti khoa trong thc t
Trc khi thc thi chnh sch ti kho trong thc th, th Chnh ph cn phi nghin cu k
cc vn sau:
Mc thm ht sn lng thc t v mc tiu t ra cho nn kinh t
C ch t iu chnh ca nn kinh t khi cha cn tc ng ca chnh sch ti kho.
Cc hn ch khi thc hin chnh sch ti kho.
4.2.2.1. C ch t iu chnh ca nn kinh t
(1) Nhng thay i t ng ca h thng thu: H thng thu hin i bao gm thu thu
nhp lu tin vi thu nhp c nhn v li nhun ca cng ty. Khi thu nhp quc dn tng th s
thu v thu cng tng theo v ngc li khi thu nhp quc dn gim th s thu v thu cng gim.
Mc d Chnh ph cha cn phi iu chnh thu sut. H thng thu c vai tr nh mt b t n
nh, iu chnh t ng nhanh v mnh.
(2) H thng bo him: Bao gm bo him x hi, bo him y t, bo him tht nghip, v
cc chuyn khon mang tnh cht x hi khc. H thng ny hot ng kh nhy cm. Khi tht
nghip hay mt vic, ngh hu, m au h c nhn tr cp. Khi c vic lm th h phi trch
np cc khon bo him. Nh vy khi nn kinh t suy thoi ngi lao ng khng c vic lm
nhng c thu nhp t cc khon tr cp, do lm tng cu tng v thc y sn lng tng. Khi
nn kinh t pht t thu nhp tng, trch np cc khon bo him lm cho thu nhp gim bt v
lm tng cu gim, do sn lng gim. Nh vy, h thng bo him lun c tc ng ngc
chiu vi chu k kinh doanh.
Tuy nhin, nhng n nh t ng ch c tc dng lm gim phn no nhng dao ng ca
nn kinh t, m khng xo b c hon ton nhng dao ng . Phn cn li l vai tr ca cc
chnh sch kinh t v m ca Chnh ph.
4.2.2.2. Nhng hn ch ca chnh sch ti kho.
Trong thc t chnh sch ti kho b hn ch bi nhiu l do:
(1) Kh xc nh mt cch chnh xc mc cn thit phi tc ng
+ C s khc nhau v quan im, cch nh gi cc s kin kinh t
+ C s khng chc chn c hu trong cc quan h kinh t
(2) Chnh sch ti kho c tr kh ln v mt thi gian
+ tr bn trong: thi gian thu thp, x l thng tin v ra quyt nh.
+ i tr bn ngoi: bao gm qu trnh ph bin, thc hin v pht huy tc dng ca chnh
sch.
71

C hai tr trn kh di ph thuc vo cc yu t chnh tr, th ch, c cu t chc b
my. Cc chnh sch a ra khng ng lc s lm ri lon thm nn kinh t thay v n nh n.
(3) Chnh sch ti kho thng c thc hin thng qua cc d n cng cng, xy dng
c s h tng, pht trin vic lm, tr cp x hi. M a s cc d n ny trong thc t l km
hiu qu, tham nhng nhiu, thi gian pht huy tc dng thng kh di.
4.2.3. Chnh sch ti kho v vn thm ht ngn sch
4.2.3.1. Khi nim v thm ht ngn sch
(1) Khi nim ngn sch Nh nc: ngn sch Nh nc l tng k hoch chi tiu v thu
nhp hng nm ca Chnh ph. Bao gm cc k hoch thu (ch yu t thu), cc k hoch chi
ngn sch ca Nh nc.
Gi B l cn cn ngn sch
B = T G.
Nu B > 0 thng d ngn sch

B< 0 Thm ht ngn sch
B = 0 Ngn sch cn bng.
Cc l thuyt ti chnh hin i cho rng, ngn sch Nh nc khng nht thit phi cn
bng theo thng, nm. Vn l phi qun l thu, chi sao cho ngn sch khng b thm ht qu
ln v ko di.
Tuy vy, nhiu nc v c bit l cc nc ang pht trin vn theo ui chnh sch ti
kho thn trng, chi ngn sch phi nm trong khun kh ca cc ngun thu. Trong iu kin nn
kinh t tng trng thng th thu nhn sch s tng v khi nn kinh t c mc tng trng thp
thu ngn sch s gim. Ngc li trong iu kin nn kinh t tng trng th chi ngn sch gim,
cn trong iu kin nn kinh t suy thoi th chi ngn sch s tng. Chnh v vy thm ht ngn
sch s trm trng hn trong thi k suy thoi bt chp mi c gng ca Chnh ph. Do
nh gi tc ng ca chnh sch ti kho n thm ht ngn sch ngi ta thng s dng cn
cn ngn sch cn bng trong iu kin nn kinh t hot ng mc sn lng tim nng.
(2) Mt s khi nim thm ht ngn sch
- Thm ht ngn sch thc t: l thm ht gia s chi thc t vt s thu thc t trong
mt thi k nht nh.
- Thm ht ngn sch c cu: l thm ht tnh ton trong trng hp nn kinh t hot
ng mc sn lng tim nng.
- Thm ht ngn sch chu k: thm ht ngn sch b ng do tnh chu k ca nn kinh t.
Thm ht chu k bng hiu s gia thm ht thc t v thm ht c cu.
Trong ba loi thm ht trn th thm ht c cu phn nh kt qu hot ng ch quan ca
chnh sch ti kho nh l a ra ch sch thu, chnh sch phc li, bo him,...
4.2.3.2. Chnh sch ti kho cng chiu v chnh sch ti kho ngc chiu
Hm ngn sch n gin c dng nh sau:
B = - G + tY
72

B: l cn cn ngn sch
G: chi tiu ngn sch
tY: Thu nhn sch
Nu Chnh ph thit lp mt chnh sch thu chi ngn sch sao cho ti mc sn lng tim
nng th ngn sch t cn bng, lc
B=-G+tY=0
tY = G
Nh vy, mt mc thu nhp hay sn lng nh hn sn lng tim nng th ngn sch s b
thm ht. Ngc li vi bt k mc sn lng no ln hn mc sn lng tim nng th ngn sch
u thng d. Ch ti mc sn lng bng vi sn lng tim nng th ngn sch mi cn bng.
(1) Chnh sch ti kho cng chiu
Nu mc tiu ca Chnh ph l lun t c ngn sch cn bng d sn lng c th thay
i th no cng c, th chnh sch gi l chnh sch ti kho cng chiu. Lc nu nn
kinh t ri vo tnh trng suy thoi, ngn sch s thm ht, ngn sch cn bng lc ny Chnh
ph cn phi gim chi tiu hoc tng thu hoc s dng c hai bin php. i li chi tiu ca
Chnh ph gim lm cho sn lng gim, do suy thoi li cng suy thoi.
(2) Chnh sch ti kho ngc chiu
Nu mc tiu ca Chnh ph l gi cho nn kinh t lun mc sn lng tim nng vi
mc vic lm y , th Chnh ph phi thc hin chnh sch ti kho ngc chiu vi chu k
kinh doanh. Lc khi nn kinh t suy thoi, tng sn lng, sn lng li gn vi sn
lng tim nngth Chnh ph phi tng chi tiu hoc gim thu, hoc c hai bin . Nh vy th
ngn sch thm ht li cng thm ht.
Vic Chnh ph s dng chnh sch ti kho cng chiu hay ngc chiu vi chu k kinh
doanh ph thuc vo tnh hung kinh t c th ca mi nc, mi giai on khc nhau.
4.2.4. Thm ht ngn sch v vn tho lui u t
Cc bin php ca chnh sch ti kho ch ng ca Chnh ph gy nn thm ht c cu v
ko theo hin tng tho lui u t.
(1) C ch tho lui u t nh sau: khi tng chi tiu hoc gim thu th GDP s tng ln
theo h s nhn, nhu cu v tin cng s tng. Vi mc cung tin vn cha thay i, li sut s
tng ln, lm cho u t gim xung. Kt qu l mt phn GDP tng ln c th b mt i thm ht
cao, ko theo u t gim.
V vy, tc dng ca chnh sch ti kho s gim i, tc ng tng t cng c th xy ra
vi tiu dng c nhn v xut khu, nhp khu
(2) C nhiu quan im khc nhau xung quanh vn quy m ca tho lui u t, iu
d on tt nht l v mt ngn hn quy m ca tho lui u t l nh, song lu di quy m tho
lui u t l rt ln.
(3) Nghin cu tc dng ca thm ht ngn sch v tho lui u t c th kt lun l
cn phi c s phi hp gia vic thc thi chnh sch ti kho v chnh sch tin t.
73

4.2.5. Cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch
Khi thm ht ngn sch ln v ko di, cc Chnh ph u phi ngh n cc bin php
gim bt thm ht. Cc bin php tng thu v gim chi. Tuy vy, cn phi cn nhc tng thu v
gim chi nh th no v bao nhiu nh hng t nht n tng trng kinh t.
Khi cc bin php tng thu v gim chi khng gii quyt c thm ht ngn sch. Cc
Chnh ph phi s dng ti cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch. Cc Chnh ph c th s
dng nhng bin php ti tr sau:
- Vay n trong nc (pht hnh cng tri vay dn chng)
- Vay n nc ngoi
- S dng d tr ngoi t
- Vay ngn hng (in tin chi tiu)
Cc bin php trn u c nhng nh hng ngoi mun nht nh, Cc Chnh ph cn
phi c bin php hn ch nh hng tiu cc ti nn kinh t quc dn.
TM TT NI DUNG
1. Tng cu trong nn kinh t gin n: L ton b s lng hng ho v dch v m cc h
gia nh v cc hng kinh doanh d kin chi tiu tng ng vi mc thu nhp ca h. AD = C + I
2. Khi nim tiu dng: Tiu dng l ton b chi tiu ca dn c v hng ho v dch v
cui cng.
3. Hm tiu dng: Hm tiu dng biu th mi quan h gia tng tiu dng v tng thu
nhp. Hm tiu dng c xy dng bng phng php thng k s ln, l mt hm hi quy.
Trong trng hp n gin nht, hm tiu dng c dng sau:
C = C + MPC * Y
4. Xu hng tiu dng cn bin (MPC): biu th mi quan h gia tng tiu dng v s gia
tng thu nhp. Xu hng tiu dng cn bin cho bit khi thu nhp tng ln mt n v th tiu
dng tng ln MPC n v.
MPC = UC/UY
(0 MPC 1)
5. im va l im thu nhp bng vi chi tiu. Bn di im va l thu nhp

nh hn chi tiu. Cn bn trn im va l thu nhp ln hn chi tiu, do tit kim dng.
6. Hm tit kim
S= YC
S = Y C MPC.Y
S = C + (1 MPC).Y
MPS = 1 MPC
S = C + MPS.Y
7. MPS: L xu hng tit kim cn bin biu th thu nhp tng ln mt n v th tit
kim tng ln MPS n v.
74

MPS + MPC = 1
MPS = US/UY
(0 MPS 1)
8. Th trng hng ho v dch v cn bng khi sn lng sn xut ra phi bng vi tng
cu hoc tng chi tiu.
Y = AD
Y = (C + I) + MPC.Y
1
Y0 =
(C + I)
1 MPC
m=
1
1 MPC
gi l s nhn chi tiu ca nn kinh t gin n
Trong Y0 L mc sn lng cn bng ca nn kinh t.

9. S nhn chi tiu cho bit sn lng s thay i bao nhiu khi c s thay i 1 n v
trong mc chi tiu khng ph thuc vo thu nhp.
10. Khi tham gia vo bc tranh kinh t, Chnh ph k c cc cp chnh quyn Trung
ng v a phng cng mua sm mt lng hng ho v dch v, v y cng l mt thnh
phn ca tng cu. Khi lng hng ho v dch v m Chnh ph chi tiu thay i th cng lm
cho tng cu thay i.
AD = C + I + G
Khi cha tnh n thu th tng cu trong trng hp ny s l:
AD = C + I + G
AD = C + I + G + MPC * Y
Vi iu kin cn bng AD = Y
C + I + G + MPC * Y = Y
Y =
(C + I + G)
[2]
0 1 MPC
Y = m * (C + I + G)
0
ng thc [2] cho thy chi tiu ca Chnh ph thay i th sn lng cn bng thay i mt
mc bng s nhn nhn vi mc chi tiu ca Chnh ph thay i. Nu C, I khng thay i, G tng
mt mc G khi sn lng cn bng tng mt mc l Y0 = m. G (gp m ln so vi G).
11. S nhn ngn sch cn bng ni nn, khi Chnh ph thu thu thm mt lng l T
chi tiu thm mt lng l G, th sn lng cn bng s tng thm mt lng Y0 = T = G
12. m ' =
1
l s nhn chi tiu trong nn kinh t ng c vai tr ca Chnh ph
1 MPC(1 t)
75
Y0 = m '(C + I + G ) , cho thy tiu dng, u t, chi tiu ca Chnh ph c cng mt s

nhn m. Trong nn kinh t ng tc ng tng chi tiu ca Chnh ph cng ging nh tng tiu
dng v tng u t. m > m cho thy h s khuych i sn lng nh hn khi khng c thu.
13. M hnh tng cu trong nn kinh t m: ta m rng n khu vc ngoi thng, xut
nhp khu hng ho v dch v. y l m hnh c y c 4 tc nhn trong nn kinh t.
AD = C + I + G + X IM
Trong X: Cu v hng ho v dch v xut khu
IM: Cu v hng ho v dch v nhp khu
X=X
IM = MPM.Y
14. Trong MPM: l xu hng nhp khu cn bin, c ngha l khi thu nhp tng 1 n
v phn thu nhp dnh cho chi tiu v hng ho v dch v ca nc ngoi l MPM n v.
(0MPM 1). Nu MPM =1 khng s dng hng ho sn xut trong nc, MPM = 1 Khng s
dng hng ho nc ngoi.
AD=C+I+G+X-IM
AD=C+I+G+X+[MPC(1-t)-MPM].Y
Theo m hnh cn bng AD = Y
Y0 =
1
(C + I + G + X)
1-MPC(1-t)+MPM
m"=
1
1-MPC(1-t)+MPM
t:
Y0 = m"(C + I + G + X)
m l s nhn chi tiu trong nn kinh t m. So snh gia m, m, m, th m> m > m cho
thy kh nng khuych i sn lng gim dn khi cc mi quan h kinh t c m rng. Nhp
khu tng s lm gim sn lng trong nc v nh hng trc tip ti s vic lm v t l tht
nghip trong nc.
15. Chnh sch ti kho l vic Chnh ph s dng thu kho v chi tiu iu tit
mc chi tiu chung ca nn kinh t, khi sn lng thc t ca nn kinh t qu xa bn phi
hoc bn tri mc sn lng tim nng, th lc cn tc ng ca chnh sch ti kho hoc tin
t a nn kinh t li gn vi mc sn lng tim nng.
16. Trc khi thc thi chnh sch ti kho trong thc th, th Chnh ph cn phi
nghin cu k cc vn sau:
- Mc thm ht sn lng thc t v mc tiu t ra cho nn kinh t
- C ch t iu chnh ca nn kinh t khi cha cn tc ng ca chnh sch ti kho.
- Cc hn ch khi thc hin chnh sch ti kho.
76

17. Nhng hn ch ca chnh sch ti kho.
- Kh xc nh mt cch chnh xc mc cn thit phi tc ng
- Chnh sch ti kho c tr kh ln v mt thi gian
- Chnh sch ti kho thng c thc hin thng qua cc d n cng cng, xy dng c
s h tng, pht trin vic lm, tr cp x hi. M a s cc d n ny trong thc t l km hiu
qu, tham nhng nhiu, thi gian pht huy tc dng thng cn mt thi gian kh di.
18. Khi nim ngn sch Nh nc: ngn sch Nh nc l tng k hoch chi tiu v thu
nhp hng nm ca Chnh ph. Bao gm cc k hoch thu (ch yu t thu), cc k hoch chi
ngn sch ca Nh nc.
19. Mt s khi nim thm ht ngn sch
Thm ht ngn sch thc t: l thm ht gia s chi thc t vt s thu thc t trong mt
thi k nht nh.
Thm ht ngn sch c cu: l thm ht tnh ton trong trng hp nn kinh t hot
ng mc sn lng tim nng.
Thm ht ngn sch chu k: thm ht ngn sch b ng do tnh chu k ca nn kinh t.
Thm ht chu k bng hiu s gia thm ht thc t v thm ht c cu.
20. Chnh sch ti kho cng chiu
Nu mc tiu ca Chnh ph l lun t c ngn sch cn bng d sn lng c th thay
i th no cng c
21. Chnh sch ti kho ngc chiu
Nu mc tiu ca Chnh ph l gi cho nn kinh t lun mc sn lng tim nng vi
mc vic lm y , th Chnh ph phi thc hin chnh sch ti kho ngc chiu vi chu k
kinh doanh.
Vic Chnh ph s dng chnh sch ti kho cng chiu hay ngc chiu vi chu k kinh
doanh ph thuc vo tnh hung kinh t c th ca mi nc, mi giai on khc nhau.
22. C ch tho lui u t nh sau: khi tng chi tiu hoc gim thu th GDP s tng ln
theo h s nhn, nhu cu v tin cng s tng. Vi mc cung tin vn cha thay i, li sut s
tng ln, lm cho u t gim xung. Kt qu l mt phn GDP tng ln c th b mt i, thm
ht cao, ko theo u t gim.
23. Nghin cu tc dng ca thm ht ngn sch v tho lui u t c th kt lun l
cn phi c s phi hp gia vic thc thi chnh sch ti kho v chnh sch tin t.
(1) Tng thu v gim chi ngn sch
(2) Vay n trong nc (pht hnh cng tri vay dn chng)
(3) Vay n nc ngoi
(4) S dng d tr ngoi t
(5) Vay ngn hng (in tin chi tiu)
77
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1.
Mc sn lng cn bng, cch xc nh mc sn lng cn bng.
2. Hm tiu dng, hm tit kim, hy biu din trn th, iu g quyt nh dc ca n.

Mi quan h gia tit kim v tiu dng.
3.
Tc ng ca chnh sch ti kho n vn thm ht ngn sch.
4.
Tc ng ca chnh sch ti kho ti vn tho lui u t.
5.
Thm ht ngn sch v cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch.
BI TP
6. Gi s nn kinh t gin n chi tiu cho tiu dng theo k hoch l 150, u t theo k hoch
50 v tng gi tr sn lng l 210.
a. Tnh tng chi tiu theo k hoch
b. Tnh tn kho khng d kin
c. Tng tit kim s l bao nhiu.
d. Bn hy d on hnh vi ca cc nh sn xut trong thi gian ti.
7. Gi s trong mt nn kinh t ng c s tham gia ca Chnh ph, trong tiu dng bng
70% thu nhp c th s dng, Chnh ph nh thu mt lng bng 20% tng thu nhp, chi tiu
ca Chnh ph bng 50 t USD v u t bng 60 t USD. Bit thu nhp/ sn lng tnh bng t
USD cho di y:
Thu nhp/sn lng = 50; 100; 150; 200; 250; 300; 350; 400.
a. Hy xc nh mc thu nhp c th s dng, tiu dng, tit kim, thu v tng cu mi
mc thu nhp.
b. Nu trong mt k no sn lng thc t bng 350 t USD, th theo anh (ch) cc
doanh nghip s hnh ng nh th no?
c. Mc sn lng cn bng l bao nhiu? Hy xc nh mc thm ht ngn sch ti mc sn
lng t cn bng.
d. Nu Chnh ph chi tiu thm 22 t USD th sn lng cn bng s l bao nhiu?
8.
Vi s liu v thu nhp (sn lng) tnh theo USD ca mt Quc gia theo cc mc nh sau:
Y= 400USD, 450USD, 500USD, 550USD, 600USD, 650USD, 700USD, 750USD. Tiu

dng chim 60(%) so vi thu nhp c th s dng. Chnh ph t mc thu bng 20(%) thu nhp
(sn lng). u t l 100USD, v Chnh ph d kin chi tiu 200USD.
a, Hy xc nh cc ch tiu: Thu nhp c th s dng, nhu cu tiu dng d kin, tit kim
v thu ng vi mi mc thu nhp (sn lng)
b, Xc nh mc tng cu ca nn kinh t.
c, Xc nh sn lng cn bng ca nn kinh t.
78

d, Ti mc sn lng bng 500USD v mc sn lng bng 700USD hy d on hnh vi
ca cc doanh nghip.
e, Tnh mc thm ht ngn sch tng ng vi mc sn lng cn bng.
9.
Vi s liu v thu nhp (sn lng) tnh theo USD ca mt Quc gia theo cc mc nh sau:
Y= 200USD, 250USD, 300USD, 350USD, 400USD, 450USD, 500USD, 550USD. Tiu

dng chim 60(%) so vi thu nhp c th s dng. Chnh ph t mc thu bng 20(%) thu nhp
(sn lng). u t l 50USD, v Chnh ph d kin chi tiu 100USD.
a, Hy xc nh cc ch tiu: Thu nhp c th s dng, nhu cu tiu dng d kin, tit kim
v thu ng vi mi mc thu nhp (sn lng)
b, Xc nh mc tng cu ca nn kinh t.
c, Xc nh sn lng cn bng ca nn kinh t.
d, Ti mc sn lng bng 300USD v mc sn lng bng 500USD hy d on hnh vi
ca cc doanh nghip.
e, Tnh mc thm ht ngn sch tng ng vi mc sn lng cn bng.
10. Gi s nn kinh t gin n, c hm tiu dng C = 0,7 Y, u t d kin l 45.
a. Sn lng cn bng s l bao nhiu?
b. iu g s xy ra nu sn lng thc t l 100.
c. V th ng tng cu trn c s ng 450
11. Gi s u t theo k hoch l 150, mi ngi quyt nh tng t l tit kim trong thu nhp
t 30% ln 50%. (vi gi nh l nn kinh t gin n).
a. Mc sn lng cn bng s thay i nh th no?
b. Tng chi tiu cho tiu dng v tit kim s thay i nh th no khi sn lng thay i.
12. Trong nn kinh t m, cho bit xu hng tiu dng cn bin t thu nhp quc dn l 0,8 v
xu hng nhp khu cn bin l 0,4.
a. Gi s u t tng thm 100 th mc sn lng cn bng v xut khu rng s thay i
nh th no?
b. Gi s xut khu tng thm 100 ch khng phi u t tng, cn cn thng mi s thay
i nh th no?
13. Nu GDP = 1000, tiu dng = 600, thu = 100, v chi tiu Chnh ph = 200 th:
a. Tit kim = 200, u t = 200.
b. Tit kim = 300, u t = 300.
c. Tit kim = 100, u t = 200.
d. Tit kim = 200, u t = 100.
14. Khi nim tit kim c nhn, mt thut ng c s dng khi phn tch GNP v thu nhp
quc dn l:
a. Tng tt c ti sn do gia nh nm gi.
79

b. Thu nhp nhn c trong mt thi k nhng ch s dng mua chng khon hoc gi
ngn hng.
c. Thu nhp nhn c trong mt thi k m khng chi ht cho tiu dng.
d. Tng ti sn do gia nh nm gi tr i cc khon n ca h.
15. im va trn ng tiu dng ca mt gia nh l im m ti
a. Tit kim ca gia nh bng vi tiu dng ca gia nh.
b. Tiu dng ca gia nh bng vi u t ca gia nh.
c. Thu nhp ca gia nh bng vi chi tiu ca gia nh.
d. Tit kim ca gia nh bng vi thu nhp ca gia nh.
16. Vic Chnh ph tng chi tiu cho Quc phng m khng tng thu c th dn n.
a. Gi c cao hn v GNP thp hn.
b. Gi c cao hn v GNP cao hn.
c. Gi c thp hn v GNP thp hn.
d. Gi c thp hn v GNP cao hn.
e. Gi c cao hn v GNP khng i.
17. Nu xu hng tiu dng cn bin (MPC) l 0,8, th gi tr ca s nhn thu l
a. 0,8
b. - 4 c. 5
d. - 8
e. Cc kt qu trn u sai.
18. Mt s gia tng trong xu hng tiu dng cn bin.

a. Lm tng gi tr ca s nhn.
b. Lm gim gi tr ca s nhn.
c. Khng c tc ng g n s nhn .
d. Him khi xy ra v MPC c n nh bi lut php .
19. Nu Chnh ph chi tiu nhiu hn s thu thu c th.
a. Chnh ph c thng d ngn sch.
b. Chnh ph c thm ht ngn sch.
c. Tit kim t nhn s dng
d. Tit kim Chnh ph s dng
e. Cc cu trn u sai.
20. Khi tng chi tiu Chnh ph lm cho cc doanh nghip mua thm nh my v thit b, iu
c th minh ho cho
a. Hiu ng s nhn.
b. Gia tc u t.
c. Hiu ng ln t
d. Kinh t hc trng cung.
e. Cc cu tr li trn u sai.
80
Chng 5: Tin t v chnh sch tin t
CHNG V: TIN T V CHNH SCH TIN T

GII THIU
Vi s pht trin mnh m ca sn xut v trao i hng ho ra i mt loi hng ho
c bit ng vai tr vt ngang gi chung, l tin t. Trong lch s pht trin sn xut v trao
i hng ho, th c nhiu hng ho c s dng ng vai tr ca tin nh l v s, c, gia
xc, ng, st, vng, bc,... Bn thn chng c gi tr hoc khng c gi tr. Vic ra i ca tin
giy nh du mt s thay i to ln trong qu trnh pht trin sn xut ca x hi loi ngi,
tin giy d ct gi v c khi lng gi tr danh ngha c xc nh chc chn. Nhu cu trao
i pht trin cn c nhng loi tin mi khng ch c tin giy m cn c th l sc, th tn dng,
tin in t,...
qun l c nn kinh t, th cc Chnh ph c th dng chnh sch tin t, thng qua
kim sot lng tin danh ngha cung ng ra th trng ca ngn hng Trung ng (mc cung
tin), v c th kim sot li sut (gi ca tin) iu tit tng cu v sn lng ca nn kinh t.
Chng 5 Tin t v chnh sch tin t trnh by nhm gip cho ngi hc hiu bit v
tin, cc chc nng ca tin, cc loi tin; Cch thc m ngn hng Trung ng pht hnh tin,
hot ng ca h thng ngn hng v vai tr ca ngn hng thng mi trong vic to ra tin ngn
hng; vai tr kim sot tin ca ngn hng Trung ng; Nhu cu v tin quan h gia th trng
tin t v th trng chng khon, th trng ti chnh; mi quan h gia tin t, li sut v tng
cu. V trong chng ny cng cp n chnh sch tin t v mi quan h gia chnh sch tin
t v chnh sch ti kho, s kt hp gia hai chnh sch ny trong nn kinh t.
Chng 5 Tin t v chnh sch tin t c kt cu bao gm cc ni dung c bn sau:
-
Chc nng ca tin t
Mc cung tin v vai tr kim sot tin ca ngn hng Trung ng
Nhu cu v tin
Tin t li sut v tng cu
Chnh sch ti kho, tin t v s phi hp hai chnh sch ny.
Yu cu i vi sinh vin l
- Phi nm chc cc vn l thuyt.
- Cn phi luyn tp v gii quyt c cc dng bi tp v cu hi n tp chng nh:
+ Phn tch cc yu t tc ng n cu tin, cung tin v s cn bng ca th trng
tin t
+ Xc nh c mc li sut cn bng, trn c s cc iu kin cn bng ca th
trng tin t v iu kin cn bng chung ca th trng hng ho v tin t.
81

+ Xc nh s nhn tin v nh hng ca s nhn tin n mc cung tin
+ S dng m hnh IS LM phn tch nhng bin ng trong nn kinh t.
+ Phn tch s phi hp gia chnh sch tin t v chnh sch ti kho trong nn
kinh t.
NI DUNG
5.1. CHC NNG CA TIN
Khi nim ca tin: Tin c coi mi th m x hi chp nhn c dng lm phng tin
thanh ton v trao i. Bn thn chng c hoc hkng c gi tr ring.
5.1.1. Chc nng ca tin
Tin t c ba chc nng c bn l phng tin thanh ton, chc nng d tr gi tr, chc
nng lm n v thanh ton.
5.1.1.1. Tin l phng tin thanh ton
Tin c dng trong giao dch, mua bn hng ho v dch v. Vy tin cho php trao i
gi tr m khng cn trao i hng ho trc tip. N to iu kin thun li c bit cho qu trnh
lu thng hng ho, n nh l du bi trn ca mi hot ng kinh t, thc y qu trnh phn
cng lao ng v m rng chuyn mn ho sn xut. Dng lu thng tin t tr thnh h thng
huyt mch ca ton b nn kinh t th trng.
5.1.1.2. Chc nng d tr gi tr
Tin hm nay c th tiu dng gi tr ca n trong tng lai. V th n to kh nng m
rng sn xut kinh doanh, tng thm thu nhp trong hin ti, nhng c th dnh mt phn kt
qu t c cho tiu dng ngy mai. Vy tin l mt loi ti sn ti chnh, m nh n c th m
rng hot ng tn dng, thc y qu trnh tch t v tp trung ngun vn m rng sn xut.
5.1.1.3. Chc nng lm n v thanh ton
Tin cung cp mt n v tiu chun gi tr c dng o lng gi tr cc hng ho v
dch v khc nhau. N cn thit cho mi nn kinh t, thng qua n v o ngi ta c th o
lng tnh ton cc chi ph u vo, kt qu u ra. So snh i chiu gia u ra v u vo, xc
nh c kt qu cui cng ca cc hot ng kinh doanh. Tin cn l c s hch ton mi
hot ng sn xut kinh doanh, t sn xut, lu thng, tiu dng ca ton b nn kinh t.
5.1.2. Phn loi tin
Vi chc nng l phng tin thanh ton v d tr gi tr, tin l mt loi ti sn ti chnh.
Trong thc t chng c biu hin di nhiu hnh thc khc nhau nh: tin giy, tin kim loi,
ti khon ngn hng, s tit kim, cc gy t c gi,.... Khng phi mi loi tin trn u c kh
nng chuyn i d dng. Kh nng chuyn i c xc nh bi tnh d dng chuyn i t mt
ti sn ti chnh tr thnh mt phng tin c kh nng sn sng c s dng cho vic mua bn
hng ho v dch v.
82

Theo kh nng chuyn i ca tin th c th phn loi tin nh sau:
(1) Tin mt (M0): Tin mt lu hnh vi s a dng v gi tr danh ngha, tuy khng sinh
li nhng c kh nng sn sng thanh ton cao nht.
(2) Tin c s (M1): Tin mt v tin gi ngn hng khng k hn c gi l tin c s
M1 loi tin ny kh nng thanh ton cng rt cao, mc sn sng thanh ton ch km hn tin
mt. Loi tin ny c nhiu nc coi l tin giao dch. Mt trong nhng i lng o mc cung
tin ch yu ca mt quc gia
(3) Tin c s (M2): Gm tin M1 v tin gi ngn hng c k hn. Tuy mc chuyn i
c km hn M1 nhng y cng l loi tin c kh nng chuyn i sang tin mt tng i cao
do vy loi tin ny cng c coi l loi tin c kh nng thanh ton. C nhiu quc gia pht
trin coi M2 l i lng o mc cung tin ch yu.
Ngy ny, s pht trin ln mnh ca h thng ti chnh ra i nhiu loi ti sn ti
chnh khc, v cc ti sn ti chnh khc ngy cng tr nn quan trng (c phiu, tri phiu, tn
phiu kho bc, s tit kim, quyn s hu, cc giy xc nhn quyn s hu ti sn hu hnh, cc
giy xc nhn thanh ton ngn hng,... thm tr cc ti sn hu hnh chng u c kh nng
thanh ton nht nh. V vy theo kh nng chuyn i chng ta c th k hiu l M3, M4, ...
Mc cung tin (MS) l mt khi nim quan trng c xc nh bi khi lng tin (c th
l M1 hoc M2,....) bao gm cc loi tin c kh nng thanh ton cao nht nhm tho mn nhu cu
trao i v giao dch thng xuyn ca mi hot ng trong nn kinh t.
Trn gic nn kinh t v m ngi ta quan tm nhiu hn n M1 v M2, ng thi cng
theo di cht ch ng thi ca cc thnh phn tin khc. Tu mi thi k, mi mt giai on, mi
nc chn khi lng tin t l M1 hoc M2 o mc cung tin.
5.2. MC CUNG TIN V VAI TR KIM SOT TIN T CA NGN HNG TRUNG
NG
5.2.1. Tin c s (H)
Ngn hng Trung ng l c quan c quyn pht hnh tin. Lng tin pht hnh ch yu
l tin mt c gi l tin c s (c s ca tin).
Trong qu trnh lu thng mt phn ca lng tin ny c cc tc nhn gia li dng
tin mt chi tiu dn, v mt phn nm ti ti cc ngn hng trong h thng ngn hng di
dng tin d tr.
Vy lng tin c s ban u bng tin mt ang lu hnh v tin mt d tr cc ngn hng.
H=U+R
Trong H: l tin c s
U: tin mt lu hnh
R: tin d tr trong cc ngn hng
Khi ngn hng thng mi tham gia vo th trng tin t, th vic xc nh tng lng tin
tr nn phc tp hn bi s quay vng b phn tin c s trong tay cc ngn hng. S quay vng
lm tng mc cung tin c s cn c gi l tin mnhln nhiu ln.
83

5.2.2. Hot ng ca h thng ngn hng
5.2.2.1. Hot ng ca ngn hng thng mi
Ngn hng thng mi (NHTM): l mt doanh nghip kinh doanh tin t, l mt t chc
mi gii ti chnh. Hot ng ca n cng ging nh cc t chc mi gii khc nh qy tn dng,
cc cng ty bo him l nhn tin ca ngi ny em cho ngi khc vay nhn phn li sut
chnh lch.
Ngn hng thng mi cng c coi l cc t chc ti chnh trung gian thu thp cc khon
tit kim ca dn c, nhng ngi mun dnh mt phn gi tr thu nhp cho tiu dng trong
tng lai. Cng nh thu thp nhng khon tin nhn ri khc trong x hi v em nhng khon
ny cho nhng ngi cn vay chi tiu trong hin ti. Ngn hng c thu nhp trn c s li sut
cho vay ln hn li sut nhn gi.
5.2.2.2. S pht trin ca h thng ngn hng
S pht trin ca h thng ngn hng cho php mi mt ngn hng ring bit khng cn
phi lu gi y mi gi tr ca cc khon tin vo ra trong ngy ca ngn hng. Thng qua
mt h thng thanh ton ca ngn hng Nh nc m mi ngn hng thng mi u c mt
ti khon ca mnh, cng vic thanh ton b tr c tin hnh vo cui ngy v ch cn thanh
ton khon chnh lch gia ton b tin gi v rt ra trong ti khon ca Ngn hng thng mi
m ti h thng thanh ton. iu ny m ra kh nng h thp t l d tr ca h thng ngn hng
thng mi, tng tc thanh ton, y nhanh cc hot ng giao dch. S thanh ton lin ngn
hng khng ch din ra trong nc. Mi quan h gia ngn hng cc nc thng qua vic ngn
hng ny lm chi nhnh ca ngn hng khc.
5.2.2.3. S to ra tin ngn hng ca tin gi
Qu trnh to ra tin l s m rng nhiu ln s tin gi v c thc hin bi h thng cc
ngn hng thng mi.
Mi ngn hng thng mi khi nhn c mt khon tin gi bt buc phi li khon d
tr theo t l (%) no do mi ngn hng quy nh. S tin d tr ch yu dng bo m kh
nng n nh vic chi tr thng xuyn ca ngn hng thng mi v yu cu qun l tin t ca
ngn hng Trung ng. Tu theo loi tin gi v quy m ca chng m ngn hng Trung ng s
quy nh t l d tr bt buc khc nhau. Mt phn d tr li ti khon ca ngn hng di
dng tin mt, mt phn gi ti ti khon ca mnh ngn hng Trung ng.
T l d tr bt buc m ngn hng Trung ng quy nh mi thi k l rb
rb = Rb/D
Trong rb: t l d tr bt buc
Rb: lng d tr bt buc ng vi tng quy m ca ngn hng
D: tin gi.
Mt khon tin gi mi c a vo h thng ngn hng (D) s to thm mt khon d tr
mi (UR) s cho php to ta mt lng tin ti a cho vay mi. Nhng khon cho vay mi c
84

a tr li h thng ngn hng v tr thnh cc khon tin gi mi (UD), qu trnh c nh vy
kt qu l lng tin gi s tng ln nhiu ln.
Nu tt cc cc khon thanh ton, giao dch u thng qua h thng ngn hng, t l d tr
thc t ca ngn hng thng mi ng bng t l d tr bt buc ca ngn hng Trung ng.
Th lng tin ti a c h thng ngn hng thng mi to ra vi khon tin gi ban u (D)
l D = 1/rb. UD
V d: Lng tin gi ban u ca mt ngn hng thng mi l 100 triu ng, t l d
tr thc t bng t l d tr bt buc l rb= 10%, gi s mi giao dch trong nn kinh t u thng
qua ngn hng. Th s tin ti a m h thng ngn hng to ra l D = 1/0,1.100 = 1.000 triu
ng.
5.2.3. Xc nh mc cung tin (MS)
5.2.3.1. Khi nim mc cung tin:
Mc cung tin l tng s tin c kh nng thanh ton. N bao gm tin mt ang lu hnh
v cc khon tin gi khng k hn ca cc ngn hng thng mi.
Nh vy, mc cung tin ln hn nhiu so vi lng tin c s, bi hot ng to ra tin
ngn hng ca h thng ngn hng thng mi.
Mc cung tin trc ht c quyt nh quy m ca lng tin c s v sau l kh nng
to ra tin ca h thng ngn hng thng mi nh s nhn tin t.
Hnh 5.1
Tin c s (H)
(U)
(R)
Cc khon tin gi
khng k hn (D)
Mc cung tin (MS)

MS = U + D
MS = Mm.H
Trong : H l tin c s c ngn hng Trung ng pht hnh
mM: S nhn ca tin
MS: Mc cung tin
U: tin mt lu hnh
D: tin gi cc ngn hng thng mi
85

5.2.3.2. S nhn tin (mM)
S nhn ca tin l t l khuych i lng tin c s thng qua hot ng ca h thng
ngn hng thng mi v s kim sot tin t ca ngn hng Trung ng
mM = MS/H.
Nu t l d tr ngn hng thng mi bng t l d tr thc t ca ngn hng Trung
ng v mi giao dch trong nn kinh t u thng qua ngn hng th s ngn tin mM=1/rb.
Nhng trong thc t, mt phn tin c c cng chng gi li di dng tin mt
(khng gi vo ngn hng). V t l d tr thc t ca ngn hng thng mi (ra) c th ln hn
t l d tr bt buc. Trong hnh 5.1 mc cung tin bao gm tin mt v tin gi khng k hn.
MS = U + D
Gi t l gi tin mt trong lu thng so vi tin gi s l s = U/D, v t l d tr thc t ra
=Ra/D.
Trong : ra L t l d tr thc t ca ngn hng thng mi
Ra L lng d tr thc t ca cc ngn hng thng mi
D L tin gi
H = U + Ra
mM =
MS U + D
s +1 1+ s
=
=
=
H
U + R a ra + s ra + s
[*]
T cng thc [*] cho thy s nhn tin mm ph thuc vo t l d tr thc t ca ngn hng
thng mi v ph thuc vo t l gia tin mt lu hnh v tin gi (s).
* T l d tr thc t ra cng nh th s nhn tin cng ln. T l d tr thc t ra ph thuc
vo cc nhn t sau:
- T l d tr bt buc do ngn hng Trung ng quy nh
- Tnh n nh ca cc ngun tin mt vo ra ca cc ngn hng thng mi.
- S thit hi do phi tr li sut nu phi vay tin khi thiu ht d tr.
* T l gia tin mt so vi tin gi (s) cng nh, s nhn tin cng ln. T l (s) ph
thuc vo:
- Thi quen thanh ton ca dn chng
- Tc tng ca tiu dng
- Ph thuc vo kh nng sn sng p ng tin mt ca cc ngn hng thng mi.
- Trong trng hp (s) rt nh hoc bng khng v ra = rb th mM= 1/rb
Mc cung tin c tc ng mnh m n trng thi hot ng ca nn kinh t. V tin c
chc nng l trao i nn khi hng ho v dch v c sn xut ra nhiu hn th cng cn thit
phi tng lng cung tin v ngc li. Mi quan h ny c xc nh trong phng trnh trao
i v lng ca tin t.
[**] M.V = P .Q = GNPn
86

Trong :
M: mc cung tin (chng hn M1)
V: tc lu thng tin t
P: Mc gi trung bnh
Q: Sn lng thc t
C th vit li [**] theo phng trnh di y:
M=
P*Q
V
Gi s tc lu thng tin t (V) tng i n nh th mc cung tin (M) cn phi c

iu chnh theo GNPn. S thay i ca mc cung tin c tc ng trc tip ti li sut th trng
tin t v qua li sut tc ng n tiu dng, u t, xut nhp khu. Do vy, vic kim sot mc
cung tin (M) c coi l mt chnh sch tin t quan trng c bit trong qun l nn kinh t
tm v m.
Mun kim sot c (M), ta c MS = H xmM , th phi c kh nng tc ng vo lng tin
mnh (H) v s nhn tin t (mM). Vai tr ny c ngn hng Trung ng m nhn.
5.2.4. Ngn hng Trung ng v vai tr kim sot tin t ca NHTW
5.2.4.1. Chc nng ca ngn hng Trung ng
Ngn hng Trung ng c cc chc nng c bn sau:
(1) Ngn hng ca cc ngn hng thng mi: Ngn hng Trung ng gi cc khon
d tr cho cc ngn hng thng mi, thc hin tin trnh thanh ton cho h thng cc ngn
hng thng mi v hot ng nh l mt ngi cho vay ca phng sch cui cng i vi
ngn hng thng mi trong trng hp khn cp nh l ri vo tnh trng khng cn kh nng
thanh ton.
(2) Ngn hng ca Chnh ph: Ngn hng Trung ng gi cc ti khon cho Chnh ph,
nhn tin gi v cho vay i vi kho bc Nh nc, h tr chnh sch ti kho ca Chnh ph
bng vic mua tn phiu ca Chnh ph.
(3) Kim sot mc cung tin thc thi chnh sch tin t nhm n nh v pht trin
nn kinh t.
(4) H tr gim st v iu tit hot ng ca th trng ti chnh.
5.2.4.2. Thc thi chnh sch tin t
Ngn hng Trung ng iu chnh mc cung tin v cc t l li sut bng nhiu cng c
khc nhau nhm tc ng vo lng tin mnh (H) v s nhn tin (mM). Ngoi ra ngn hng
Trung ng c th trc tip kim sot c la chn mt s khon tn dng v mt mt s bin
php khc.
(1) Nghip v th trng m:
Th trng m l th trng tin t ca ngn hng Trung ng c s dng mua bn
tri phiu kho bc ca Nh nc.
87

Mun tng lng cung tin, ngn hng Trung ng s mua tri phiu th trng m. Kt
qu l a thm vo th trng mt lng tin c s bng cch tng d tr cc ngn hng
thng mi. iu dn n tng kh nng cho vay v nhn gi nh s nhn tin t. Kt qu l
cung tin tng gp bi so vi tin mua tri phiu ca ngn hng Trung ng. c kt qu ngc
li, ngn hng Trung ng s bn tri phiu kho bc Nh nc trn th trng m.
(2) Quy nh t l d tr bt buc:
T l d tr bt buc thp, s nhn tin s ln, l iu kin thun li m rng tn dng,
tng nhanh mc cung tin. Ngn hng Trung ng khng ch mt cch gin tip nhng mnh
m n mc cung tin. S dng cng c ny thng c hiu qu cao, tc ng nhanh chng n
hot ng cho vay, nhng iu ny cng s gy kh khn cho hot ng ca th trng ti chnh
(3) Li sut chit khu:
Li sut chit khu l li sut quy nh ca ngn hng Trung ng cho cc ngn hng
thng mi vay tin bo m c y hoc tng thm d tr ca cc ngn hng thng mi.
Khi li sut chit khu thp hn li sut th trng v iu kin cho vay thun li s l tn hiu
khuyn khch cc ngn hng thng mi vay tin tng d tr v m rng hot ng cho vay,
mc cung tin s tng ln. Khi hot ng ca th trng m cha pht trin th cng c ny s rt
hu ch v quan trng.
5.3. MC CU TIN
5.3.1. Cc loi ti sn ti chnh
Ti sn ti chnh c chia thnh hai loi:
- Ti sn giao dch (thanh ton) khng to ra thu nhp nhng c dng thanh ton khi
mua hng ho v dch v,...
- Cc loi ti sn ti chnh khc to ra thu nhp (tn phiu, c phiu, s tit kim,...) nhng
khng th dng trc tip mua hng ho v dch v c. Hu ht cc h gia nh v doanh
nghip gi c hai loi ti sn trn.
Mi ti sn giao dch c gi l tin, mi ti sn khc to ra thu nhp gi l tri phiu.
5.3.2. Mc cu v tin
(1) Khi nim cu tin: L khi lng tin cn chi tiu thng xuyn u n cho nhu
cu c nhn v doanh nghip ,... gi l mc cu v tin giao dch.
Khi gi c thay i mc cu v tin danh ngha cung tng, bo m c giao dch cc
loi hng ho v dch v d nh trong nn kinh t. Vy thc cht ca mc cu tin t l cu v
cn cn tin t thc t.
(2) Mc cu cn cn tin t thc t gi tt l mc cu v tin (MD) ph thuc ch yu
vo hai nhn t.
Thu nhp thc t: Khi thu nhp tng th tiu dng cung tng do cu tin cng tng.
Li sut: Chi ph gi ti sn di dng tin l thu nhp t li sut m cc ti sn c th
to ra nu nh chng di dng ti sn ti chnh khc (tri phiu). Li sut chnh l chi ph c
hi ca vic gi tin. Trong cc iu kin khc nhau khng thay i th, khi li sut gim ngi
88

dn mun nhiu ti sn di dng tin hn v t dng tri phiu hn. Li sut v cu tin c
mi quan h t l nghch.
Ta c th biu din hm cu tin nh sau:
MD = kY - h i
Trong : MD Mc cu v tin
Y: L thu nhp
i: L li sut
k: H s nhy cm gia cu tin vi thu
nhp
i0
MD0
i: H s nhy cm gia cu tin vi li sut.
MD1
Du (-) Phn nh quan h t l nghch gia

cu tin vi li sut.
(+) Phn nh quan h t l thun gia cu
tin vi thu nhp.
M0
M1
Hnh 5.2: Hm cu v tin
Nu biu din hm cu tin trn th vi trc tung l li sut, trc honh l lng tin, th
ng cu tin c dc m (dc xung).
ng vi mc thu nhp l Y0, ng cu tin l ng MD0, khi thu nhp tng t Y0 ln ti
Y1 th ng cu tin s dch chuyn t MD0 ln ti MD1. Cng mc li sut i0 lng tin tng
t M0 ln M1
(3) Khi tnh mc cu tin ngi ta cn tnh ti nhu cu d phng. l nhng khon
chi tiu cn thit nhng cha c kh nng d tnh trc nn cn phi gi mt lng tin no
d phng. Khi d tnh mc cu d phng ngi ta thng so snh gia thit hi ca vic khng
sn tin vi khon li mt i do gi tin li cho nhu cu ny
5.3.3. Mc cu v ti sn ti chnh khc
Mc cu v ti sn ti chnh khc l mc cu cc loi ti sn ti chnh c sinh li di dng
(chng khon). Cc loi chng khon tuy sinh li nhng chu nhiu ri ro, gi c ca chng c
quyt nh trn th trng chng khon, kh d bo trc v chu nhiu tc ng. Gi tin khng
to ra thu nhp nhng khng b ri ro tr lm pht. Nhiu ngi ch ng gim ri ro bng cch
a dng ho cc loi ti sn va ti sn dng tin v va ti sn di dng chng khon.
Trong thc t c s chuyn ho mc cu t tri phiu sang tin hoc ngc li. Khi nghin cu th
trng th khng th khng tnh ti quan h qua li ny.
5.3.4. Quan quan h gia mc cu v tin v mc cu tri phiu
n gin cho qu trnh phn tch chng ta chia ton b ti sn thnh hai loi tin v tri
phiu. Mi ngi u t quyt nh la chn s phi hp ti sn ca mnh theo hai loi trn (c
gi l quyt nh ti sn) sao cho c thu nhp an ton nht.... Ta c th biu hin s phn phi
bng ng thc
89

MD + DB = Wn/P
[*]
Trong : MD l mc cu tin thc t

DB: Gi tr thc t ca cc loi tri phiu
B
Wn: Tng ti sn ti chnh danh ngha

P: L ch s gi
Tng cc ti sn ti chnh trong nn kinh t c th o lng c t nhng loi ti sn c
th c cung ng nh: mc cung tin, s lng v gi tr tri phiu a ra th trng,..., v
c biu din bng ng thc.
Wn/P = MS + SB
[**]
Trong : MS l mc cung tin thc t

Wn/P: Tng cc gi tr ti sn ti chnh thc t cung ng ra th trng.
SB: Gi tr thc t ca cung cc loi tri phiu ra th trng.
B
T [*] v [**] ta c
MS + SB = MD+ DB
MD MS = SB - DB
B
(MD MS) (SB DB) = 0

B
Gi s th trng tin t l cn bng th MD MS = 0, khi SB DB = 0 ngha l th trng

tri phiu cng cn bng.
B
Tm li: Khi th trng tin t cn bng th th trng th trng chng khon cng cn
bng, hn th na th trng ti chnh cng cn bng.
5.4. TIN T, LI SUT V TNG CU
5.4.1. Cn bng th trng tin t
Phn tch th trng tin t thng qua ng cung v cu tin. ng cung tin l ng
thng ng (cung c nh) ph thuc vo hnh vi ca ngn hng Trung ng v hot ng ca h
thng ngn hng thng mi. Vi gi s ngn hng Trung ng ng s dng cc cng c ca n
cung ng cho th trng mt mc cung tin theo d kin. l khi lng tin xc nh cho
mi mc li sut i (vi gi nh rng gi c khng thay i nn li sut danh ngha cng chnh l
li sut thc t. ng cu v tin l ng c dc m khi li sut tng th cu tin gim, khi
li sut gim th cu tin tng.
90

Tc ng qua li gia cung v cu tin xc
nh mc li sut cn bng i0 li sut th trng ng
vi mc cung tin cho trc.
i
MS
i0
E: L im cn bng ca th trng tin t.

Ti mc li sut cn bng (i0) mc cu tin va
ng bng mc cung tin (MD = MS).
mc li sut i < i0 th MD > MS, c mc
d cu tin, i hi phi c mc d cung tri phiu
tng ng. Lm cho gi tri phiu gim xung. Li
tc tri phiu tng ln v y li sut th trng
tng ln n (i0)
E
MD
M0
Hnh 5.3 Cn bng th trng tin t
S dch chuyn ng cung v cu tin s

lm thay i v tr cn bng ca th trng tin t.
Khi ngn hng Trung ng tc ng n mc cung tin. Gi s l bn tri phiu hoc tng
t l d tr bt buc dn n lng cung tin MS gim xung v do ng cung tin s gim
t MS0 n MS1. Khi mc li sut cn bng s thay i tng t i0 ti i1 mc cung tin gim t
M0 n M1, gim mc d cu do cung tin gim.
Khi thu nhp thc t hay sn lng thc t tng (GNP tng), nhu cu v tin cho giao dch
tng. Vi mc li sut, li ch cn bin ca vic gi tin tng ln, lm cho tng mc cu tin thc
t, ng cu tin s dch chuyn t MD0 n MD1. Vi mc cung tin M1, th li sut cn bng s
t i1 chuyn sang i2. im cn bng mi l E.
Vic kim sot tin trong thc t ph hp vi mc tiu kinh t v m tht khng n gin.
C hai cch kim sot, mt l kim sot mc
cung tin th li sut i ca th trng s tng ln
hoc gim i bi tc ng ca cu. Hai l kim sot
n nh li sut sut th buc phi lc lng th
trng quyt nh mc cung tin. C hai cch u
gp phi nhng kh khn nht nh. Nh kim sot
lng tin c s (H) th gp phi vn hn ch
tin mt v tn dng gy kh khn cho hot ng
ca ngn hng thng mi v cc hot ng giao
dch. Khi kim sot li sut li gp kh khn trong
nhn bit chnh xc ng cu tin t v s dch
chuyn ca n,...
Vic la chn kim sot mc cung tin hay
kim sot li sut tu thuc vo chnh sch tin t
ca mi nc v mi thi k.
i
MS0
MS1
i2
i1
i0
MD1
E
M1
MD0
M0
Hnh 5.4 Li sut cn bng

91

5.4.2. Li sut vi tiu dng, u t, xut khu
Tin ch l phng tin trao i thun li. Quan h cung tin v cu tin trn th trng tin
t n nh mc li sut cn bng, tc l mc li sut th trng. n lt li sut li tc ng tr
li i vi tiu dng, u t v xut nhp khu hng ho, dch v. Ngha l tc ng n cc thnh
phn ca tng cu.
Khi cung tin t tng, li sut s gim, gi tri phiu s tng. Do , gi tr hin ti ca thu
nhp trong tng lai c gi tr hn, gy ra hiu ng ca ci, lm dch chuyn ng tiu dng ln
pha trn. Tiu dng s tng mi mc thu nhp. Trong trng hp ny nu c tn dng tiu dng
th mc tiu dng li cng tng, do tng kh nng tn dng v tng kh nng tr cc khon n vay.
u t k c u t c bn (vn c nh) v vn lun chuyn (hng tn kho), u c mi
quan h mt thit vi li sut. Cc d n u t u phi thu c li nhun b p c cc
chi ph v chi ph c hi ca vn b ra. mt mc li sut thp hn s c nhiu d n c
u t hn mc li sut cao. ng cu v u t c dng dc nghing i xung biu th li ch
cn bin ca u t gim dn. Khi gi c t liu sn xut cho mt d n u t tng, hoc li
nhun d tnh ca d n u t no gim xung s lm cho ng cu u t dch chuyn
xung di. nhy cm ca u t vi li sut c quan h n di thi gian hot ng ca
cc d n u t.
Li sut cng c quan h cht ch vi xut khu, Khi li sut tng th ng tin ni a nh
gi cao hn y t gi hi oi tng, lm cho hng ho bn nc ngoi c mc gi tng cn
hng ho nhp khu bn trong nc th gi c gim. iu ny s hn ch xut khu, khuyn khch
nhp khu. Cn khi li sut gim th ngc li.
5.4.3. Li sut vi tng cu
Tiu dng, u t, xut, nhp khu l cc thnh phn ca tng cu. Khi mc cung tin tng,
li sut s gim khi m rng tiu dng c nhn tng chi tiu ca doanh nghip, thc y xut
khu hng ho v dch v, hn ch nhp khu. iu lm cho quy m ca tng cu tng.V
ngi li, li sut tng lm cho tiu dng gim, u t gim, xut khu gim, nhu khu tng, lm
cho quy m ca tng cu gim xung.
Khi tng cu thay i s lm cho sn lng thay i, thu nhp thay i. Nhng bt k mt
s thay i no ca tng cu cng c tc ng tr li th trng tin t. Nu cung tin khng i,
chi tiu ca Chnh ph tng, cu v tin s tng, y li sut ln cao, li sut tng tc ng n
u t, tiu dng, nhp khu, xut khu c gi l hin tng tho lui u t
5.4.4. M hnh IS - LM
Tin t thng qua li sut tc ng n tng cu v thu nhp nh th no? c phn tch
trn, nhng cha tnh n mi quan h ngc chiu t tng cu n li sut. S phn tch cha
t trn c s cn bng ng thi ca hai th trng tin t v th trng hng ho. Thng qua m
hnh IS LM phn tch s khc phc c vn trn, s nghin cu s tc ng ca chnh sch
ti kho, tin t tc ng n tng cu v tng cu thay i s tc ng tr li lm thay i cc th
trng ny.
92

5.4.4.1. ng IS
Th trng hng ho cn bng khi tng cu bng vi thu nhp, tng ng vi mt mc li
sut cho trc. Khi li sut thay i tng cu s dch chuyn xc nh mc thu nhp cn bng
mi. Nh vy, Nu tp hp cc t hp khc nhau gia li sut v thu nhp mc cn bng ca th
trng hng ho s to thnh mt ng gi l ng IS.
5.4.4.2. ng IS
L ng biu din tp hp tt c nhng im cn bng ca th trng hng ho ng vi
tng mc li sut.
Ta c th xy dng ng IS thng qua hm s sau:
i=
A
1
Y
b b.m"
Trong : A = C + I + G + X
b = d + n, d v n l cc h s o lng quy m u t v xut khu gim khi li
sut tng 1%.
m l s nhn chi tiu trong nn kinh t m.
Cng c th xc nh ng IS thng qua m hnh cn bng nh sau
mc li sut i0 tng cu l ng AD0, sn
lng cn bng ti Y0, th trng hng ho cn bng
ti im E0. th trc tung l li sut, trc honh
l thu nhp ta c t hp A (Y0,i0).
AD
450
AD1
E1
Khi li sut gim t i0 ti i1 tng cu s c

m rng lm ng tng cu AD0 dch chuyn ti
AD1, xc nh mc sn lng cn bng mi E1. Khi
im cn bng mi ca th trng hng ho l
im E1. th pha bn di, ng vi mc li sut
i1 th mc sn lng cn bng l Y1, xc nh t hp
B(Y1,i1).
AD0
E0
Y0
Y1
Ta ni hai im A v B th pha bn di,

y chnh l ng IS. Khi li sut t i0 gim xung
ti i1 th mc sn lng cn bng Y s di chuyn t
im A ti im B trn ng IS. Mc sn lng cn
bng s t Y0 dch chuyn ti Y1.
i
i0
i1
B
IS
Y0
Y1
Hnh 5.5 M hnh ng IS

93

ng IS c dc xung v khi li sut tng, tng cu suy gim, khi li sut gim tng
cu tng. dc ca ng IS ph thuc vo nhy cm ca tng cu vi li sut. Nu li sut
thay i lm cho tng cu thay i nhiu th ng IS s thoai thoi, cn nu li sut thay i lm
cho tng cu thay i t th ng IS s rt dc. S dch chuyn dc theo ng IS cho ta thy s
thay i ca thu nhp ch do s bin ng ring ca li sut lm dch chuyn ng tng cu.
mc li sut nht nh, nhn t khc ngoi li sut c bin ng nh (chi tiu ca Chnh ph,...) v
lm dch chuyn ng tng cu v cng s lm dch chuyn ng IS.
5.4.4.2. ng LM
ng LM biu th nhng t hp khc nhau gia li sut v thu nhp vi s cn bng ca
th trng tin t.
ng LM l ng biu hin nhng tp hp nhng im cn bng ca th trng tin t
ng vi tng mc thu nhp.
C th xc nh ng LM thng qua biu thc sau
i=
1
(k.Y MS)
h
Trong : h v k l nhy cm ca cu tin vi li sut v thu nhp

MS l mc cung tin thc t
Y: l thu nhp.
Xc nh ng LM thng qua m hnh cn bng nh sau
i
i1
MS
E1
i1
LM
B
MD1
i0
E0
i0
MD0
0
M0
Y0
Y1
Hnh 5.6 M hnh ng LM

Gi nh rng mc cung tin c nh mc M0, vi mc thu nhp Y0, ng cu tin l
ng MD0, v th trng tin t cn bng ti im E0. Ti th trc tung l li sut, trc
honh l sn lng, c t hp A(Y0,i0) l t hp biu th mc li sut cn bng (i0) ng vi mc
thu nhp (Y0).
Khi thu nhp tng t Y0 ti Y1 th ng cu tin s dch chuyn t MD0 ti MD1. Th
trng tin t cn bng ti im E1, mc li sut cn bng l i1. ng vi mc thu nhp l Y1 th th
94

trng tin t cn tng ti mc li sut i1. th li sut v thu nhp s xc lp im B(Y1,i1).
Ni hai im A v B c ng LM.
Khi thu nhp tng i hi mt lng cu tin tng, nhng cung tin khng i dn n li
sut s tng, v ngc li.
ng LM c dc dng v, khi thu nhp tng th li sut s tng theo gm bt cu
tin nhm duy tr s cn bng ca th trng tin t khi m cung tin khng i.
Khi cu tin nhy cm vi thu nhp v km nhy cm hn vi li sut, th ng LM s rt
dc. Nu mc cung tin tng th ng LM s dch chuyn sang phi, khi mc li sut s thp
hn, khuyn khch mi ngi dn gi thm phn tin mi c cung ng gia tng.
5.4.4.3. S cn bng ng thi ca th trng hng ho v tin t
ng IS phn nh cc trng thi cn bng ca th trng hng ho, vi cc t hp khc
nhau gi li sut v thu nhp.
ng LM phn nh trng thi cn bng ca th trng tin t vi cc t hp khc nhau
gia li sut v thu nhp.
Tc ng qua li gia hai th trng hng ho v tin t s n nh mc li sut v thu nhp
cn bng ng thi cho c hai th trng ny. M hnh IS LM cho bit trng thi cn bng ng
thi ti giao im ca ng IS v ng LM.
i
IS
LM
mc li sut i1 th trng hng ho cn

bng ti im A, th trng tin t cn bng im
B, lng tin thc t bo m cho hng ho l YB,
lng tin cn thit giao dch ch cn bo m
cho lng hng ho l YA. YB> YA do tha tin
v y li sut gim xung t i1 xung i0.
B
i1
i0
i2
0
C
YC YA
D
Y0
YB YD
B
Hnh 5.7: S cn bng trn cc th

trng hng ho v tin t
mc li sut i2 th trng hng ho cn

bng im D, th trng tin t cn bng im
C. Lng hng ho c sn xut ra v giao dch l
YD, lng tin thc t cung ng ch l YC, thiu tin
cho giao dch, y li sut t i2 tng ln ti i0.
Nh vy th trng hng ho v th trng
tin t ch ng thi t trng thi cn bng ti im
E vi mc li sut l i0 v mc sn lng cn bng
l Y0.
5.5. CHNH SCH TI CHNH TIN T V S PHI HP CA CHNH SCH TI

KHO -TIN T
5.5.1. Chnh sch ti kho
Chnh sch ti kho tc ng lm dch chuyn ng tng cu v do vy lm dch chuyn
ng IS.
95

Gi nh rng nn kinh t bt u im cn bng E0 tng ng vi IS0 v LM0. Chnh ph
tng chi tiu thc hin mt d n xy dng c s h tng bng ngun bn tn phiu. Nh vy,
mc cung tin khng thay i, ng LM khng thay i, nhng tng chi tiu ca Chnh ph lm
cho tng cu tng v ng tng cu dch chuyn, dn n ng IS dch chuyn IS1. Nu mc
li sut khng thay i i = i0 th im cn bng ca th trng l im E2 v sn lng cn bng
mi s l Y2, nhng do cung tin khng i, tng cu tng lm sn lng tng dn n li sut
tng t i0 ti i1 lm hn ch bt mc sn lng tng do chi tiu tng, im cn bng by gi l E1
mc sn lng cn bng l Y1.
Nh vy mc cung tin khng i s gia tng chi tiu ca Chnh ph gp phn lm tng
thu nhp v ng thi y li sut ln v ng thi gy ra hin tng tho lui u t. Quy m
ca vic tho lui u t ph thuc vo dc ca ng LM.
Nu d n xy dng trn c ti i
tr bng tng mc cung tin duy tr
mc li sut i0, th ng LM s dch
chuyn t LM0 ti LM1 v im cn bng
i3
s l E2, mc sn lng cn bng Y2. Thu
nhp tng nhng li sut khng tng,
i0
khng gy ra hin tng tho lui u t.
iu ny cho thy chnh sch ti
kho m rng cn phi c i km vi
chnh sch tin t m rng, khi mi c
th pht huy y tc dng ca n.
i2
IS1
IS0
LM0
E1
LM1
E0
E2
E3
y
Y0 Y3 Y1 Y2
Hnh 5.8: Tc ng ca chnh sch ti khotin t ti li sut v sn lng cn bng

5.5.2. Chnh sch tin t
Ngn hng Trung ng l c quan thc thi cc chnh sch tin t, Mc tiu ca chnh sch
tin t l n nh gi c v tng sn lng, h thp t l tht nghip. Tu c im kinh t x hi
ca mi thi k c th cn phi xc nh mc tiu ch yu, mc tiu th yu. V chnh sch tin t
ch c kh nng tc ng vo th trng tin t qua tc ng vo tng cu v sn lng. Nn
vic kim sot tin t ca ngn hng Trung ng tp trung vo mt trong hai cng c ch yu l
mc cung tin hoc li sut. hnh 5.8 c th m t tc ng ca chnh sch tin t ti sn lng
cn bng.
Nu cn bng kinh t ban u im E0, v chnh sch ti kho khng thay i, nhng c
s gia tng mc cung tin, do vy ng LM dch chuyn t LM0 ti LM1, do sn lng cha
thi gian thay i nn li sut gim t i0 ti i2. Li sut gim lm cho tiu dng, u t, ... tng
lm cho tng cu tng v sn lng tng v do li sut s tng theo. ng IS s dch chuyn
t IS0 ti IS1 im cn bng mi l im E2 mc sn lng cn bng by gi l Y2 vi mc li
sut i0 ti c hai th trng hng ho v tin t u t mc cn bng.
96

T nhng tnh hung trn cho thy vic gia tng cung tin thc t s lm tng sn lng
cn bng v lm gim li sut. Ngc li nu thu hp mc cung tin thc t s lm gim sn
lng v tng li sut cn bng.
Chnh sch tin t c th c tin hnh c lp vi chnh sch ti kho. Khi cn m rng sn
xut kinh doanh, tng c s lng cc doanh nghip v tng c quy m hot ng ca cc doanh
nghip, c th thc thi chnh sch tin t m rng tng mc cung tin hoc h li sut, khuyn khch
u t, tiu dng,.... Khi chng lm pht cao, c th thc thi chnh sch tin t cht hn ch mc
cung tin hoc gi li sut mc cao hn ch vic m rng tiu dng hoc u t..
Trong thc thi chnh sch tin t, phi theo di cht ch s bin i ca th trng hng ho
v th trng tin t xc nh nhng bin php, chnh sch ph hp vi iu kin thc t.
5.5.3. Phi hp chnh sch ti kho v tin t
Chnh sch ti kho vi thu v chi tiu ca Chnh ph tc ng trc tip hoc gin tip ti
u t tiu dng, xut nhp khu hay tc ng n tng cu. Chnh sch tin t vi cc quyt nh
v mc cung tin v li sut, tc ng trc tip ti th trng tin t v qua tc ng tr li ti
cc thnh phn ca tng cu lm tng cu thay i. C hai chnh sch u tc ng n quy m ca
tng cu, nhng mi chnh sch li gy ra s thay i khc nhau v cc thnh phn ca tng cu. C
th ni vic vn dng tt c hai chnh sch c kh nng qun l, kim sot c s thay i ca tng
cu v sn lng, t c th iu chnh c tng cu v sn lng theo mong mun.
Nh vy, trn gic nn kinh t v m cn c mt mc tiu chung cho c hai loi chnh
sch ti kho v tin t. V phi c s phi hp gia hai chnh sch khi thc thi cc chnh sch
ny, c nh vy, tc ng ca cc chnh sch mi cng chiu, trnh cc tc ng ngc chiu gy
tn hi cho nn kinh t.
V mt l thuyt, c th xy dng thnh cc cp chnh sch ti kho tin t c cng mc tiu.
- Khi cho rng tng cu mc qu thp, c th dng cp chnh sch ti kho m rng v
chnh sch tin t ni lng, khi ng IS v ng LM s dch chuyn sang bn phi v tng
cu v sn lng s tng.
- Nu tng cu mc qu cao cn phi cn phi gim sn lng xung, th c th dng cp
chnh sch ti kho cht v chnh sch tin t cht. Nh vy, tng cu s gim v sn lng s
gim mnh.
- Khi tng cu mc va phi, sn lng mc tng i n nh v mc d kin. Th
c th dng cp chnh sch ti kho cht, tin t ni lng hoc chnh sch ti kho ni lng v
chnh sch tin t cht. Nh th tng cu hu nh khng thay i, sn lng tng i n nh,
nn kinh t s c s n nh.
TM TT NI DUNG
1. Khi nim ca tin: Tin c coi mi th m x hi chp nhn c dng lm phng
tin thanh ton v trao i. Bn thn chng c hoc hkng c gi tr ring.
2. Chc nng ca tin: Tin t c ba chc nng c bn l phng tin thanh ton, chc
nng d tr gi tr, chc nng lm n v thanh ton.
97

3. Theo kh nng chuyn i ca tin th c th phn loi tin nh sau:
- Tin mt (M0): Tin mt lu hnh vi s a dng v gi tr danh ngha, tuy khng sinh li
nhng c kh nng sn sng thanh ton cao nht.
- Tin c s (M1): Tin mt v tin gi ngn hng khng k hn c gi l tin c s M1
loi tin ny kh nng thanh ton cng rt cao, mc sn sng thanh ton ch km hn tin mt.
- Tin c s (M2):Gm tin M1 v tin gi ngn hng c k hn. Tuy mc chuyn i c
km hn M1 nhng y cng l loi tin c kh nng chuyn i sang tin mt tng i cao do
vy loi tin ny cng c coi l loi tin c kh nng thanh ton. C nhiu quc gia pht trin
coi M2 l i lng o mc cung tin ch yu.
- Tin c s (H) Ngn hng Trung ng l c quan c quyn pht hnh tin. Lng tin
pht hnh tin ch yu l tin mt c gi l tin c s (c s ca tin). H = U + R
Trong H: l tin c s
U: tin mt lu hnh
R: tin d tr trong cc ngn hng
5. Ngn hng thng mi (NHTM): l mt doanh nghip kinh doanh tin t, l mt t
chc mi gii ti chnh. Hot ng ca n cng ging nh cc t chc mi gii khc nh qu tn
dng, cc cng ty bo him l nhn tin ca ngi ny em cho ngi khc vay nhn phn li
sut chnh lch.
6. S to ra tin ngn hng ca tin gi: Qu trnh to ra tin l s m rng nhiu ln s
tin gi v c thc hin bi h thng cc ngn hng thng mi.
T l d tr bt buc m ngn hng Trung ng quy nh mi thi k l rb
rb = Rb/D
Trong rb: t l d tr bt buc
Rb: lng d tr bt buc ng vi tng quy m ca ngn hng
D: tin gi.
Nu tt c cc khon thanh ton, giao dch u thng qua h thng ngn hng, t l d tr
thc t ca ngn hng thng mi ng bng t l d tr bt buc ca ngn hng Trung ng. Th
lng tin ti a c h thng ngn hng thng mi to ra vi khon tin gi ban u (UD) l
D = 1/rb. UD
7. Khi nim mc cung tin: Mc cung tin l tng s tin c kh nng thanh ton. N bao
gm tin mt ang lu hnh v cc khon tin gi khng k hn ca cc ngn hng thng mi.
MS = U + D
MS = Mm.H
8. S nhn tin (mM):S nhn ca tin l t l khuych i lng tin c s thng qua hot
ng ca h thng ngn hng thng mi v s kim sot tin t ca ngn hng Trung ng
mM =
98
MS U + D
s +1 1+ s
=
=
=
H
U + R a ra + s ra + s

T cng thc trn cho thy s nhn tin mM ph thuc vo t l d tr thc t ca ngn
hng thng mi v ph thuc vo t l gia tin mt lu hnh so vi tin gi (s).
Trong trng hp (s) rt nh hoc bng khng v ra = rb th mM= 1/rb
9. Chc nng ca ngn hng Trung ng:Ngn hng Trung ng c cc chc nng c
bn sau:
- Ngn hng ca cc ngn hng thng mi
- Ngn hng ca Chnh ph:
- Kim sot mc cung tin thc thi chnh sch tin t
- H tr gim st v iu tit hot ng ca th trng ti chnh
10. Thc thi chnh sch tin t
Ngn hng Trung ng iu chnh mc cung tin v cc t l li sut bng nhiu cng c
khc nhau nhm tc ng vo lng tin mnh (H) v s nhn tin (mM). Ngoi ra ngn hng Trung
ng c th trc tip kim sot c la chn mt s khon tn dng v mt mt s bin php khc.
- Nghip v th trng m
- Quy nh t l d tr bt buc
- Li sut chit khu
11. Khi nim cu tin: L khi lng tin cn chi tiu thng xuyn u n cho nhu
cu c nhn v doanh nghip ,... gi l mc cu v tin giao dch.
Mc cu cn cn tin t thc t gi tt l mc cu v tin (MD) ph thuc ch yu vo hai
nhn t l thu nhp v li sut
MD = kY hi
12. Quan h gia mc cu v tin v mc cu tri phiu
MS + SB = MD+ DB
MD MS = SB - DB
B
(MD MS) (SB DB) = 0

B
Gi s th trng tin t l cn bng th MD MS = 0, khi SB DB = 0 ngha l th trng

tri phiu cng cn bng.
B
Khi th trng tin t cn bng th th trng th trng chng khon cng cn bng, hn
th na th trng ti sn (th trng ti chnh) cng cn bng.
13. Li sut vi tng cu
Tiu dng, u t, xut, nhp khu l cc thnh phn ca tng cu. Khi mc cung tin tng,
li sut s gim khi m rng tiu dng c nhn tng chi tiu ca doanh nghip, thc y xut
khu hng ho v dch v, hn ch nhp khu. iu lm cho quy m ca tng cu tng.V
ngi li, li sut tng lm cho tiu dng gim, u t gim, xut khu gim, nhp khu tng, lm
cho quy m ca tng cu gim xung.
14. ng IS l ng biu din tp hp tt c nhng im cn bng ca th trng hng
ho ng vi tng mc li sut.
99

Ta c th xy dng ng IS thng qua hm s sau:
i=
A
1
Y
b b.m"
Trong : A = C + I + G + X
b = d + n trong d v n l cc h s o lng quy m u t v xut khu gim
khi li sut tng 1 %.
m l s nhn chi tiu trong nn kinh t m.
15. ng LM l ng biu hin nhng tp hp nhng im cn bng ca th trng tin
t ng vi tng mc thu nhp.
C th xc nh ng LM thng qua biu thc sau
i=
1
(k.Y MS)
h
Trong : h v k l nhy cm ca cu tin vi li sut v thu nhp

MS l mc cung tin thc t
Y: l thu nhp.
16. S cn bng ng thi ca th trng hng ho v tin t
Tc ng qua li gia hai th trng hng ho v tin t s n nh mc li sut v thu nhp
cn bng ng thi cho c hai th trng ny. M hnh IS LM cho bit trng thi cn bng ng
thi ti giao im ca ng IS v ng LM.
Nh vy th trng hng ho v th trng tin t ch ng thi t trng ti cn bng ti
im E vi mc li sut l i0 v mc sn lng cn bng l Y0.
17. Phi hp chnh sch ti kho v tin t
Chnh sch ti kho vi thu v chi tiu ca Chnh ph tc ng trc tip hoc gin tip
ti u t tiu dng, xut nhp khu hay tc ng n tng cu. Chnh sch tin t vi cc
quyt nh v mc cung tin v li sut, tc ng trc tip ti th trng tin t v qua tc
ng tr li ti cc thnh phn ca tng cu lm tng cu thay i. C hai chnh sch u tc
ng n quy m ca tng cu, nhng mi chnh sch li gy ra s thay i khc nhau v cc
thnh phn ca tng cu.
V mt l thuyt, c th xy dng thnh cc cp chnh sch ti kho tin t c cng mc tiu.
(1) Khi cho rng tng cu mc qu thp, c th dng cp chnh sch ti kho m rng v
chnh sch tin t ni lng, khi ng IS v ng LM s dch chuyn sang bn phi tng cu
v sn lng s tng.
(2) Nu tng cu mc qu cao cn phi cn phi gim sn lng xung, th c th dng
cp chnh sch ti kho cht v chnh sch tin t cht. Nh vy, tng cu s gim v sn lng s
gim mnh.
Khi tng cu mc va phi, sn lng mc tng i n nh v mc d kin. Th c
th dng ct chnh sch ti kho cht, tin t ni lng hoc chnh sch ti kho ni lng v chnh
100

sch tin t cht. Nh th tng cu hu nh khng thay i, sn lng tng i n nh, nn kinh
t s c s n nh.
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1.
Trnh by cc chc nng ca tin
2.
Trnh by qu trnh to ra tin ca h thng ngn hng thng mi
3.
S nhn ca tin, phn tch cc nhn t nh hng ti s nhn ca tin
4. Hy trnh by cc nhn t quyt nh n mc cung tin v cc cng c m ngn hng trung

c c th s dng iu tit mc cung tin.
5.
Cu v tin, phn tch cc nhn t nh hng n mc cu v tin
BI TP
6. Gi s hm tiu dng C= 100 + 0,75YD, hm u t I = 150 10i, hm chi tiu ca Chnh
ph G = 50, hm s thu T = 10 + 0,1Y , hm xut khu rng NX = 40 0,2Y.
a. Hy vit phng trnh v v th ca ng IS
b. Nu chi tiu ca Chnh ph tng ln 60, th ng IS s thay i nh th no?
c. Nu Chnh ph khng thay i chi tiu m thay i thu T = 10 + 0,05 Y , th
ng IS s thay i nh th no?
d. u t t nhn thay i I = 150 20i , th ng IS thay i th no? bn c nhn
xt g v dc ca ng IS so vi ng IS ban u.
7.
Gi s hm cu tin l MD = 0,2Y - 5i, Mc cung tin thc t bng 200.

a. Hy vit phng trnh v v th ca ng LM.
b. Nu cung tin tng ln n mc l 220 th ng LM thay i nh th no?
c. ng cu tin thay i MD = 0,2Y -10 , th ng LM thay i nh th no?
dc ca ng LM thay i nh th no so vi ng LM ban u.
d. Nu ng MD = 0,4 Y 5i th ng LM thay i nh th no?, dc ca
ng LM thay i nh th no so vi ng LM ban u.
8. Th trng hng ho v th trng tin t c biu din bi cc thng s sau (n v tnh =

t ng).
C = 50 + 0,75 YD; T = 0,2 Y; I = 100 10i; G = 100; MD = 40 + 0,2 Y 8i; MS = 100.
a. Vit phng trnh biu din ca ng IS, LM
b. Xc nh mc thu nhp v li sut cn bng.
c. Gi s chi tiu ca Chnh ph tng 10 t ng. Hy xc nh mc li sut v thu
nhp cn bng.
9. Th trng hng ho v th trng tin t c biu din bi cc thng s sau (n v tnh =
t ng).
101

C = 100 + 0,75 YD; T = 0,2 Y; I = 150 10i; G = 200; MD = 50 + 0,2 Y 8i; MS = 200.
b. Xc nh mc thu nhp v li sut cn bng.
c. Gi s chi tiu ca Chnh ph tng 30 t ng. Hy xc nh mc li sut v thu
nhp cn bng mi.
10. Gi tr ca s nhn tin tng khi
a. Cc ngn hng cho vay nhiu hn v d tr t hn
b. Li sut chit khu gim
c. T l d tr bt buc gim
d. T l tin mt ngoi ngn hng gim
e. Tt c cc cu trn
11. Hot ng th trng m
a. Lin quan n vic ngn hng Trung ng mua bn cc tri phiu cng ty
b. C th lm thay i lng tin gi ti cc ngn hng thng mi, nhng khng lm
thay i lng cung tin.
c. Lin quan n vic ngn hng Trung ng mua v bn tri phiu Chnh ph
d. Lin quan n vic ngn hng Trung ng cho cc ngn hng thng mi vay tin.
e. Lin quan n vic ngn hng Trung ng kim sot t gi hi oi.
12. Khi lng tin t M1 bao gm

a. Tin mt, tin gi khng k hn v cc ti khon c th vit sc khc.
b. Tin mt, tin gi khng k hn, tin gi tit kim, quy tng h ca th trng v
cc khon tin gi c k hn nh.
c. Tin mt, tri phiu Chnh ph, chng ch vng v tin xu.
d, Khng phi nhng iu nu trn.
13. Khi cung tin v cu tin c biu din bng mt th trc tung l li sut, trc honh l
lng tin th s gia tng v mc gi s lm
a. Dch chuyn ng cu tin sang phi v lm tng li sut.
b. Dch chuyn ng cu tin sang tri v tng li sut
c. Dch chuyn ng cu tin sang phi v lm gim li sut.
d. Dch chuyn ng cu tin sang tri v gim li sut.
e. Khng cu no ng.
14. Trn th trng hng ho, nh hng ban u ca s gia tng trong cung tin l.
a. Lm dch chuyn tng cu sang phi.
b. Lm dch chuyn tng cu sang tri.
102

c. Lm dch chuyn tng cung sang phi
d. Lm dch chuyn tng cung sang tri.
15. Nu li sut danh ngha l 7% v t l lm pht l 3% th li sut thc t l.
a. 2%
b. 3%
c. 4%
d. 10%
e.21%
16. Nu t l d tr bt buc l 25% th s nhn tin gi l

a. 0,25 b. 4,0
c. 5,0
d. 25,0
e. Khng c trng hp no.
17. Hiu ng ban u ca s tng ln trong cung tin l

a. Lm tng gi.
b. Lm gim mc gi.
c. Lm tng li sut.
d. Lm gim li sut
18. Tin l:
a. Mt loi ti sn c th s dng tin hnh cc giao dch.
b. Nhng ng tin giy trong tay cng chng.
c. Phng tin d tr gi tr, n v hch ton v phng tin trao i.
d. Tt c nhng iu trn.
19. Chi ph c hi ca vic gi tin
a. Bng khng khi cc thnh vin ca M1 khng c tr li
b. Thay i t l nghch vi li sut
c. Bng phn li tc ph thm c th kim c nu nh s tin c dng
mua tri phiu
d. Khng phi nhng iu trn
20. S tng ln ca t l d tr bt buc do ngn hng Trung ng quy nh s
a. Khng tc ng n cc ngn hng thng mi khng c d tr tha
b. Tm thi trao cho cc ngn hng thng mi nhng khon d tr tha
c. Dn ti vic m rng cc khon tin gi v cho vay
d. Dn ti vic cho vay c t hn v d tr tin mt tng ln
103
Chng 6: Tng cung v chu k kinh doanh
CHNG VI: TNG CUNG V CHU K KINH DOANH

GII THIU
T chng IV, chng V chung ta nghin cu mt cu, cc nhn t tc ng n tng
cu ca nn kinh t vi cc m hnh tng cu khc nhau. Nghin cu tng cu vi cc gi nh l
gi c khng thay i v nn kinh t c d tha ngun lc, do vy sn lng cn bng l do tng
cu quyt nh. Trong chng ny, s nghin cu v tng cung ca nn kinh t. S thay i ca
gi c lm trng tm ca cc phn tch kinh t v m.
Phn tch tng cung bt u t phn tch th trng lao ng. Trong thi gian ngn hn, yu
t u vo vn, cng ngh cha thay i, ch c yu t u vo lao ng thay i. Trong thi gian
ngn hn, sn lng ln nht, khi nn kinh t ton dng nhn cng khng c tht nghip. Khi
gi c, tin cng thay i th tng cung s thay i theo.
C nhiu trng phi khc nhau, khi nghin cu tng cung ngn hn, theo trng phi c
in th gi c v tin cng lun linh hot, th trng lao ng lun cn bng, do trong ngn
hn ng tng cung thng ng. V th trng lao ng lun cn bng, khng c tht nghip, nn
kinh t t c mc ton dng nhn cng do mc sn lng lun bng vi sn lng tim
nng. Tri ngc vi trng phi c in, cc nh kinh t hc theo trng phi Keynes li cho
rng th trng lao ng lun khng cn bng, lun c cung lao ng ln hn cu lao ng, c
tht nghip. Do vy, ng vi mt mc tin cng tin lng th doanh nghip c th thu bao nhiu
cng nhn cng c. Sn lng tng, cn gi c trong ngn hn hu nh khng thay i, do tin
lng khng i. Dn n ng tng cung ngn hn l ng nm ngang ct trc tung ti mc
gi cho trc.
Trn thc t th ng tng cung ngn hn khng hon ton nm ngang, cng khng hon
ton thng ng m c dc dng, ph thuc vo nhiu nhn t. V mi quan h ch yu l
qua h gia sn lng v vic lm, quan h gia vic lm v tin cng; quan h gia tin cng v
gi c.
Khi nghin cu, xem xt th trng iu chnh nh th no di tc ng ca cc nhn t
tc ng ti tng cung, tng cu, vi im xut pht ban u, nhng c sc t pha cu, lm
ng tng cu dch chuyn. Trong thi gian ngn hn vic tng cu thay i dn n tin cng
danh ngha thay i, chi ph sn xut thay i v lm cho ng tng cung cng dch chuyn theo
v s xc lp mt trng thi cn bng mi trong di hn.
Nhng c sc t pha cung thng tc ng ngay ln ng tng cung ngn hn khin cho
ng tng cung dch chuyn. V tng cu khng thay i, s dch chuyn ca ng tng cung
cui cng s gy ra bin ng v gi c, sn lng. Lc ny nu cc yu t khc gi nguyn th
ng tng cung s t ng dch chuyn v v tr ban u, khi phc li trng thi cn bng di
hn m khng c s bin ng ng k v gi c v sn lng.
104

Trong di hn, khi m khng ch c yu t lao ng thay i m c yu t v vn, cng ngh
thay i kh nng sn xut c m rng th mc sn lng tim nng s thay i theo. Sn
lng thc t c th ln hn hay nh hn sn lng tim nng gi l chu k kinh doanh. C hai l
thuyt n gin nht gii thch chu k kinh doanh l l thuyt gia tc v l thuyt s nhn.
L thuyt gia tc ni ln rng khi sn lng lin tc tng, lm cho u t tng v ngc li.
l thuyt v s nhn ni v tc ng ca u t n sn lng (theo m hnh s nhn).
Sau khi nghin cu chng ny, ngi hc cn phi nm chc cc vn l thuyt. p
dng l thuyt :
- Phn tch cung v cu th trng lao ng. Xc nh mc tin cng cn bng trn th
trng lao ng.
- Phn tch cc tc ng ca cc c sc cu n trng thi cn bng ngn hn, trung hn, di
hn trong nn kinh t
- Phn tch cc tc ng t c sc t pha cung n cc trng thi cn bng ngn hn v di hn.
NI DUNG
6.1. TNG CUNG V TH TRNG LAO NG
6.1.1. Th trng lao ng
hnh 6.1, m t th trng lao ng bng cc ng cung lao ng (Sn) v cu lao ng
(Dn). Cung, cu v lao ng s xc nh mc gi c lao ng (tin cng tin lng thc t (Wr)
6.1.1.1. ng cu v lao ng (Dn)
(1) Khi nim cu v lao ng: Cu v lao ng cho bit cc hng kinh doanh cn bao
nhiu lao ng tng ng vi mi mc tin cng thc t, trong cc iu kin khc nh vn, ti
nguyn,... khng i.
(2) Tin cng tin lng thc t (Wr) Tin cng, tin lng thc t biu th khi lng
hng ho v dch v m tin cng tin lng danh ngha c th mua c tng ng vi mc gi
c cho.
Tin cng, tin lng thc t c xc nh bng cch ly tin cng danh ngha chia cho
mc gi c chung
Wr = Wn/P
Trong : Wr: tin cng tin lng thc t
Wn: tin cng tin lng danh ngha
P: mc gi c chung
Cung v cu v lao ng ph thuc vo tin cng tin lng thc t ch khng ph thuc
vo tin cng tin lng danh ngha. ng cu v lao ng c dc m. C ngha l khi tin
cng tin lng thc t tng th cu v lao ng s gim xung, khi tin cng tin lng thc t
tng th cu v lao ng c xu hng tng ln.
105

Cc hng kinh doanh c mt mc ti sn xc nh, do vy cng s cn mt lng lao
ng nht nh c th sn xut ra sn phm bn ra trn th trng hng ho. Vi mt lng ti
sn c nh c, theo quy lut thu nhp gim dn, khi cc hng thu thm lao ng, sn phm
cn bin ca lao ng gim i. Do vy, cu v lao ng ch tng thm chng no tin cng, tin
lng thc t tr cho ngi lao ng cn cao hn sn phm cn bin ca lao ng. Khi tin
lng, tin cng thc t bng vi sn phm cn bin th lao ng khng th tng na. y l l do
v sao ng cu v lao ng li c dc m.
Khi tin cng tin lng thc t thay i th lng cu v lao ng thay i theo lng cu
v lao ng di chuyn trn ng cu v lao ng khi tin cng tin lng thc t thay i. Khi
s lng ti sn c nh ca doanh nghip thay i th ng cu lao ng s dch chuyn sang
phi hoc sang tri.
6.1.1.2. ng cung v lao ng (Sn)
(1) Khi nim cung v lao ng: l s lng lao ng m nn kinh t c th cung ng,
tng ng vi tng mc lng thc t
(2) ng cung v lao ng l ng biu din mi quan h gia lng lao ng ng vi
tng mc lng thc t trn trc to , trc tung l mc tin cng tin lng thc t, trc honh
l s lng lao ng.
ng cung v lao ng c dc dng, hm rng khi tin cng thc t tng ln, c
nhiu ngi sn sng cung ng sc lao ng ca mnh. Th trng lao ng s t cn bng ti
mc tin cng thc t W0. mc tin cng ny s lng ngi m cc hng kinh doanh cn ng
bng vi sng lng lao ng m x hi cung cp.
Nh vy, khi th trng lao ng t cn bng, mi ngi mong mun lm vic ti mc tin
cng cn bng th u c vic lm. V tr cn bng ny tng ng vi trng thi ton dng nhn
cng. Tuy nhin, ngay khi th trng lao ng t cn bng vn c mt s lao ng b tht nghip,
y l i ng tht nghip t nguyn v h khng chp nhn i lm vi mc tin cng, tin lng
hin thi (vi iu kin lao ng hin thi). T l tht nghip tng ng vi trng thi th trng
lao ng cn bng gi l t l tht nghip t nhin.
6.1.2. Gi c, tin cng v vic lm
Trong nn kinh t th trng, gi c ph thuc vo nhiu yu t. cc yu t ny quyt nh
v tr, dc ca cc ng tng cung, tng cu.
V pha cung, gi c ph thuc nhiu vo tin cng, c bit l trong thi gian ngn hn. V
cc nc c nn kinh t th trng pht trin, tin cng chim t l cao trong gi thnh sn
phm. Tin cng li ph thuc vo trng thi ca th trng lao ng, tc l tnh trng tht nghip
v s vic lm ca nn kinh t. Gi c cn ph thuc vo gi tr ca ti sn c nh, tuy nhin
trong thi gian ngn hn vic thay i tin cng tin lng l yu t ch yu quyt nh s thay
i ca gi c sn phm u ra ca nn kinh t.
106

Tin cng trong th trng lao ng thay i
nh th no? Cc nh kinh t cng c nhng quan Wr
im khc nhau.
- Cc nh kinh t hc c in cho rng tin cng
danh ngha v gi c hon ton linh hot, dn n tin
cng thc tn s t iu chnh gi cho th trng
lao ng lun cn bng. Nn nn kinh t lun trng W0
thi ton dng nhn cng, khng c tht nghip khng
t nguyn.
- Tri li, cc nh kinh t hc theo trng phi
Keynes cho rng gi c v tin cng danh ngha khng
hon ton linh hot, thm tr trong trng hp cc
oan chung khng thay i. Tin cng thc t do vy
cung khng thay i, th trng lao ng lun trong
tnh trng c tht nghip.
Dn
Sn
N0
Hnh 6.1 Th trng lao ng
Do c nhng quan in khc nhau v s vn ng ca gi c, tin cng, nn cc nh kinh t

hc c in v cc nh kinh t hc trng phi Keynes c nhng quan im khc nhau v ng
tng cung trong ngn hn.
6.1.3. Hai trng hp c bin ca ng tng cung ngn hn.
6.1.3.1. ng tng cung theo trng phi c in
Hnh 6.2.1 m t ng tng cung ngn hn theo trng phi c in. l mt ng
thng ng, ct trc honh ti mc sn lng tim nng Y*. ng tng cung theo trng phi c
in da trn gi thit rng, cc th trng, trong c bit l th trng lao ng, lun cn bng.
Gi c hng ho c iu chnh linh hot sao cho s lng hng ho sn xut ra ng bng s
lng hng ho m ngi tiu dng mong mun mua. Tin cng cng linh hot iu chnh cho
n khi no mi ngi mun lm vic ti mc tin cng u c vic lm v cc hng kinh
doanh s dng ng s cng nhn m h mong mun thu. Khi tin cng c iu chnh linh
hot th th trng lao ng lun trng thi cn bng, khng c tht nghip. Nn kinh t trng
thi ton dng nhn cng, nn kinh t s dng ht ngun lc lao ng. Trong thi gian ngn
hn ngun lc lao ng c s dng ht, th sn lng s khng tng c na, v s bng
vi mc sn lng tim nng. T gi thit trn, nn ng tng cung ngn hn theo trng phi
c in l ng thng ng ct trc honh ti mc sn lng tim nng.
6.1.3.2. ng tng cung ngn hn theo trng phi Keynes
ng tng cung theo trng phi Keynes l ng nm ngang ( m hnh 6.2.2). ng
ny cho bit cc doanh nghip sn sang cung ng mi s lng sn phm mc gi cho (P*).
ng tng cung ca Keynes da trn gi thit cc th trng trong c bit l th
trng lao ng khng phi lc no cng cn bng v nn kinh t lun tnh trng tht nghip.
Do lun c tht nghip nn cc doanh nghip c th thu thm bao nhiu cng nhn cng c
107

vi mc lng c nh dn cho. V vy h cung cp sn phm cho mi nhu cu x hi m
khng cn tng gi.
P
AS
P*
Y*
Hnh 6.2.1 M hnh ng tng cung

ngn hn theo trng phi c in
AS
Hnh 6.2.2 M hnh ng tng cung ngn

hn theo trng phi Keynes
T nhng trnh by trn chng ta c th rt ra nhng nhn xt:

(1) Hai trng hp c bit ca ng tng cung phn nh hai thi cc tri ngc nhau
ca tng cung. Nguyn nhn c bn dn n s khc nhau , l do quan nim khc nhau v s
hot ng v gi c v tin cng trong nn kinh t th trng. Theo trng phi c in, gi c v
tin cng l linh hot, trng phi Keynes th chng cng nhc. S khc nhau ny cn bao hm c
quan nim khc nhau v tc iu chnh ca nn kinh t. Trong m hnh c in th khng nh
nhng iu chnh trong gi c v tin cng xy ra ngay lp tc, nhanh cho php b qua khong
thi gian ngn ca qu trnh iu chnh, cn m hnh Keynes khng nh gi c tin cng khng
gim xung.
S khc nhau gia h l tc iu chnh ca nn kinh t, c in th linh hot, nhanh
chng, cn Keynes th chm chp v cn mt qu trnh v mt khong thi gian nht nh. Do
vy, cho n nay, cc nh kinh t hu nh thng nht v tha nhn rng, m hnh ca Keynes
m t hnh vi ca nn kinh t trong ngn hn, cn m hnh c in m t hnh vi ca nn kinh t
trong di hn.
(2) ng tng cung c in l thng ng, cn ng tng cung ca trng phi Keynes
l ng nm ngang. Nhng trong thc t ng tng cung ngn hn khng phi thng ng,
khng phi nm ngang m l ng c dc dng. N ph thuc vo rt nhiu yu t
6.1.4. ng tng cung thc t ngn hn
ng tng cung thc t ngn hn c xy dng trn c s kt hp ba mi quan h
sau y:
- Mi quan h gia sn lng v vic lm
108

- Mi quan h gia vic lm v tin cng
- Mi quan h gia tin cng v gi c
6.1.4.1. Mi quan h gia sn lng v vic lm.
Mi quan h ny th hin s lng lao ng thay i th sn lng thay i th no trong
ngn hn. C th m t mi quan h ny thng qua hm sn xut. Hm sn xut trong ngn hn c
dng gin n nh sau:
[*]
Y = f(N,...)
Trong : Y l sn lng
N: l lao ng c s dng ca nn kinh t
...: l cc yu t u vo khc.
Theo hm [*], th sn lng s tng ln nu lc lng lao ng c thu ht vo qu trnh
sn xut tng, song tc tng s gim dn (v tun theo quy lut nng sut bin gim dn)
Khi biu din mi quan h gia sn lng v s lng ngi lao ng trn th trc tung
phn nh mc sn lng, trc honh phn nh s lng ngi lao ng. Th dc ca th ny
ph thuc vo sn phm cn bin ca lao ng (MPN = UY/UN). Trong thc t cc doanh
nghip ch thu thm lao ng chng no sn phm cn bin ca lao ng vt qu mc tin
cng, tin lng thc t. Khi MPN = Wr th sn lng s ln nht (Y = Y*) v N = N*
Y
Y*
Y0
Y = f(N,...)
N0
N*
Hnh 6.3 Hm sn xut

Vy nu s lng ngi lao ng thc t nh hn N* th sn lng thc t nh hn sn
lng tim nng, do vy khi lao ng tng th sn lng tng. Khi s lng lao ng ln hn N*
th khi lao ng tng sn lng c xu hng gim.
6.1.4.2. Quan h gia vic lm v tin cng
Tin cng thc t trong th trng lao ng vn ng phn ng li nhng mt cn bng
trong th trng ny. Nu th trng lao ng c tht nghip th tin cng s gim, nu nhu cu
cn nhiu lao ng th tin cng s tng. Tuy vy, tin cng cng khng hon ton linh hot. N
109

ch c iu chnh sau mt khong thi gian. ng Phillips n gin s m t mi quan h
gia tin cng v tht nghip c dng sau:
W = W-1(1- U)
(*)
Trong : W tin cng tin lng thc t giai on ny

W-1: Tin cng tin lng thc t giai on trc
: H s phn nh nhy cm gia tin cng v tht nghip.
U: T l tht nghip
U = 1 - N/N*
N: S lao ng thc t c s dng ca nn kinh t
N*: S lao ng mc ton dng nhn cng
Mt khc gia tin cng v lao ng cng c mi quan h, mi quan h ny th hin r nu
thay N v N* bng hm s sau
N=aY
N* = a Y*
a: l s n v lao ng c s dng sn xut ra mt n v sn lng.
Thay vo hm s (*)
W = W 1 [ 1 (1- N/N*)]
W = W 1 [ 1 (1- aY/aY*)]
W = W 1 [ 1 + (1- Y/Y*)]
W = W 1 [ 1 (Y/Y* -1)]
(**)
Nh vy, sn lng thc t cng cao hn so vi mc sn lng tim nng th tin cng
cng cng cao. Cn sn lng thc t thp hn mc sn lng tim nng th tin cng thc t giai
on sau s thp hn mc tin cng thc t giai on trc.
6.1.4.3. Mi quan h gia chi ph tin cng v gi c
Cc doanh nghip trong nn kinh t s nh gi sn phm ca mnh sao cho b p c chi
ph v c li. Trong thi gian ngn hn, cc yu t u vo c nh khc cha thay i, ch c u
vo bin i thay i theo sn phm. Trong cc yu t u vo bin i th t trng chi ph cho
u vo v lao ng chim nhiu nht. Tnh trn mt n v sn phm th cc chi ph khc hu
nh khng thay i trong ngn hn m ch c chi ph lao ng l bin i. Do vy, khi chi ph lao
ng thay i s l nhn t nh hng ch yu ti gi ca sn phm hng ho. Theo cch nh gi
n gin, th gi ca sn phm s bng chi ph cng thm vi phn li nhun nh mc.
P = aW(1 + f) (***)
Trong P: gi c sn phm
aW: chi ph tin lng cho mt n v sn phm
f: T sut li nhun (t sut li nhun trn chi ph)
110

Thay (**) vo biu thc (***) ta c
P = a (1+ f) W-1 [ 1 + (y /y*-1) ] (****)
Biu thc (****) ny cho thy mi quan h gia gi c, tin cng v sn lng.
6.1.4.4. ng tng cung thc t ngn hn
P-1 = a (1 +f) W-1
= /Y*
P = P-1 [ 1+ (Y Y*) (*****)
Biu thc (*****) chnh l biu thc m t ng tng cung thc t trong ngn hn mt
cch gin n. y l ng tng cung ca mt nn kinh t m gi c khng hon ton linh hot.
Gi c tng cng chiu vi sn lng tng. Gi c cn phn nh s iu chnh din ra th trng
lao ng. ng tng cung ngn hn c ba tnh cht sau:
(1) dc ca ng tng cung ph thuc vo P
h s = /Y*
(2) V tr ca ng tng cung ph thuc vo
P1
mc gi tiu biu trong thi k trc (P-1). ng
tng cung ngn hn s ct mc sn lng tim nng
P-1
ti mc gi P-1.
AS
AS
AS
(3) ng tng cung dch chuyn theo thi P2
gian, Ph thuc vo mc sn lng. Nu mc sn
lng k ny cao hn mc sn lng tim nng, th
sau mt thi gian tin lng s tng, ng tng cung
Y*
Y
s dch chuyn ln pha trn ng (AS) ngc li s 0
Hnh 6.4 V tr ca ng tng cung
dch chuyn xung pha di AS.
6.2. MI QUAN H GIA TNG CUNG - TNG CU V QU TRNH T IU

CHNH CA NN KINH T.
6.2.1. Mi quan h gia tng cung v tng cu
Trng thi cn bng ca nn kinh t s t ti im E0, tng ng vi mc gi c P0. Nu
khng c lc lng no tc ng n E0 lm n thay i v tr, th nn kinh t lun duy tr c
trng thi cn bng ny.
im cn bng E0 ph thuc vo hai yu t c bn l:
- V tr ca ng tng cung (AS), v v tr ca ng tng cu (AD). Khi mt trong hai
ng ny hoc c hai ng ny thay i th v tr im cn bng E0 s thay i.
- dc ca ng AS v AD. Trong trng hp ng AS nm ngang, s dch chuyn v
tr ca ng tng cu ch dn n s thay i sn lng. Trong trng hp ng AS thng
ng s dch chuyn tng cu ch dn n s thay i mc gi.
111

P
P
AD
P0
AD1
AS
P0
E0
AD2
E1
E2
Y
0
Y0
Hnh 6.5 Mi quan h gia tng cung
v tng cu
0
Y1
Y2
Y
Hnh 6.6 ng AS nm ngang v
s dch chuyn tng cu
P
P2
AS
E2
P1
E1
AD2
AD1
Y
0
Y
Hnh 6.7 ng AS thng ng v
s dch chuyn tng cu
T cc phn tch trn, ta thy nu s dng cc chnh sch ti kho, tin t tc ng vo tng
cung hoc tng cu, th trng thi cn bng ca nn kinh t c th thay i. Song kt qu ca cc
chnh sch ny ph thuc vo dc ca ng tng cung v tng cu trong thc t.
6.2.2. S iu chnh ngn hn, trung hn, di hn
6.2.2.1. S iu chnh trong ngn hn
Gi s nn kinh t ang trng thi cn bng v ton dng nhn cng ti im E0 ng vi
mc sn lng Y0 v mc gi l P0. By gi tng cu t ngt tng ln (chng hn ti lng tin
danh ngha tng ln). ng tng cu AD s dch chuyn ln trn v sang pha phi (t AD sang
AD), cn cn tin t thc t tng, dn n cu tng, cc hng tng thm sn lng mt cch
tng ng cho n khi t trng thi cn bng l E, vi mc sn lng l Y1 v mc gi l P1. Mt
trng thi cn bng ngn hn c thit lp. Ti im cn bng E1 c mc sn lng v mc gi
u tng. Mc tng ca gi c v sn lng hon ton ph thuc vo dc ca ng tng
cung (AS). S iu chnh ngn hn c m t hnh 6.8
112
P
AD
AD1
P1
AS
E3
AS1
AS
E2
E1
E1
E0
P0
E0
AD1
AD
Y
0
Y0
Y1
Y
0
Hnh 6.8 S iu chnh trong ngn hn
Hnh 6.9 S iu chnh trung hn v di hn
6.2.2.2. S iu chnh trung hn

trng thi cn bng ngn hn E1, khng phi mi vic kt thc. Do sn lng tng, gi
c tip tc tng dn n AS dch chuyn ti AS1 phn nh mc vic lm cao hn. Trng thi cn
bng trung hn c xc lp ti im E2. So vi im E1 th ti E2 sn lng gim i cn gi
c tng ln.(hnh 6.9)
6.2.2.3. S iu chnh di hn
Trong chng mc m sn lng cn vt qu mc sn lng tim nng, th ng tng
cung tip tc dch chuyn ln pha trn v sang bn tri. Kt qu l sn lng tip tc gim n
mc ton dng nhn cng Y = Y*. Nn kinh t t mc cn bng di hn ti mc sn lng tim
nng v im cn bng l im E3
Ti E3, gi c c iu chnh kp thi vi s tng ln ca sn lng tim nng danh
ngha. Cn cn tin t thc t v li sut tr li v tr ban u.
Tm li:
- Qu trnh t iu chnh ca nn kinh t trc nhng s m rng ca tng cu v thay i
tng cung (thng qua tin lng v gi c) ch din ra theo trnh t t m rng n thu hp sn
lng. Trnh t ny s o ngc li nu c mt tc ng nhm thu hp tng cu.
- V qu trnh t iu chnh din ra chm chp v c th ko di nn m rng ra mt
khng gian nht nh Nh nc can thip vo th trng thng qua chnh sch ti kho v
chnh sch tin t. Nhm gi cho nn kinh t lun t mc sn lng tim nng.
6.3. CHU K KINH DOANH
Cc l thuyt nghin cu v chu k kinh doanh, thng phn chia cc nhn t gy ra chu k
kinh doanh lm hai loi.
Cc nhn t bn ngoi h thng kinh t
Cc nhn t bn trong h thng kinh t
113

Cc nhn t bn ngoi h thng kinh t nh l chnh tr, thi tit, dn s, chin tranh,... gy
nn nhng c sc ban u. Nhng c sc ny sau truyn vo nn kinh t. Cc yu t bn trong
vn cha ng nhng yu t gy ra chu k kinh doanh, phn ng li khuych i thnh nhng chu
k kinh doanh lp i lp li.
Mt trong nhng c ch gy ra chu k kinh doanh l tc ng qua li gia s nhn ca
Kyenes v nhn t gia tc.
Nhn t gia tc l mt l thuyt ni v cc nguyn nhn quyt nh u t rng y l
nguyn nhn ch yu chi phi cc chu k kinh doanh. u t rng tng khi sn lng tng (tng
theo m hnh s nhn), thu nhp tng, u tng li lm cho sn lng tng. Ngc li u t
rng gim th lm cho sn lng gim (gim theo m hnh s nhn), sn lng gim th u t
rng gim.
Vi vic phn tch chu k kinh doanh mt cch gin n nh trn, cn c b sung thm
bng nhng c trng kinh t khc nhau ca nn kinh t hin i nh: Th trng ti chnh, lm
pht,... th cc phn tch mi tr nn hon chnh hn.
Khi nghin cu chu k kinh doanh c mt ng dng thc t quan trng l, vic ra cc
chnh sch n nh kinh t, chng li nhng dao ng khng mong mun ca nn kinh t. Nhiu
nc ang pht trin t c nhng thnh tch ng k trong vic pht trin v tng trng
kinh t, gim nh v loi tr dn bin dao ng ca chu k kinh doanh.
TM TT NI DUNG
1. C th m t th trng lao ng gm cung lao ng (Sn) v cu lao ng (Dn). Cung,
cu v lao ng s xc nh mc gi c lao ng (tin cng tin lng thc t (Wr)
2. Khi nim cu v lao ng: Cu v lao ng cho bit cc hng kinh doanh cn bao
nhiu lao ng tng ng vi mi mc tin cng thc t, trong cc iu kin khc nh vn, ti
nguyn,... khng i.
3. Tin cng tin lng thc t (Wr) Tin cng tin lng thc t biu th khi lng
hng ho v dch v m tin cng tin lng danh ngha c th mua c tng ng vi mc
gi c cho.
Wr = Wn/P
Trong : Wr: tin cng tin lng thc t
Wn: tin cng tin lng danh ngha
P: mc gi c chung
4. Khi nim cung v lao ng: l s lng lao ng m nn kinh t c th cung ng,
tng ng vi tng mc lng thc t
5. ng cung v lao ng l ng biu din mi quan h gia lng lao ng ng vi
tng mc lng thc t trn trc to , trc tung l mc tin cng tin lng thc t, trc honh
l s lng lao ng.
6. Trong nn kinh t th trng, gi c ph thuc vo nhiu yu t. Cc yu t ny quyt
nh v tr, dc ca cc ng tng cung, tng cu.
114

- V pha cung, gi c ph thuc nhiu vo tin cng, c bit l trong thi gian ngn hn.
- Cc nh kinh t hc c in cho rng tin cng danh ngha v gi c hon ton linh hot,
dn n tin cng thc t s t iu chnh gi cho th trng lao ng lun cn bng. Nn nn
kinh t lun trng thi ton dng nhn cng, khng c tht nghip khng t nguyn.
- Tri li, cc nh kinh t hc theo trng phi Keynes cho rng gi c v tin cng danh
ngha khng hon ton linh hot, thm tr trong trng hp cc oan chung khng thay i.
Tin cng thc t do vy cng nhc khng thay i, th trng lao ng lun trong tnh trng c
tht nghip.
- Do c nhng quan im khc nhau v s vn ng ca gi c, tin cng, nn cc nh kinh
t hc c in v cc nh kinh t hc trng phi Keynes c nhng quan im khc nhau v
ng tng cung trong ngn hn.
7. ng tng cung ngn hn theo trng phi c in l ng thng ng ct trc
honh ti mc sn lng tim nng.
8. ng tng cung theo trng phi Keynes l ng nm ngang. ng ny cho bit
cc doanh nghip sn sng cung ng mi s lng sn phm mc gi cho (P*).
9. ng tng cung thc t ngn hn c xy dng trn c s kt hp ba mi quan
h sau y:
(1) Mi quan h gia sn lng v vic lm
(2) Mi quan h gia vic lm v tin cng
(3) Mi quan h gia tin cng v gi c
10. Mi quan h gia sn lng v vic lm ny th hin s lng lao ng thay i th
sn lng thay i th no trong ngn hn. C th m t mi quan h ny thng qua hm sn xut.
Hm sn xut trong ngn hn c dng nh sau:
Y = f(N,...)
Trong : Y l sn lng
N: l lao ng c s dng ca nn kinh t
...: l cc yu t u vo khc.
11. Quan h gia vic lm v tin cng c m t bng ng Phillips n gin c dng sau
W = W-1(1- U)
(*)
Trong : W tin cng tin lng thc t giai on ny

W-1: Tin cng tin lng thc t giai on trc
: H s phn nh nhy cm gia tin cng v tht nghip.
U: T l tht nghip
U = 1 - N/N*
N: S lao ng thc t c s dng ca nn kinh t
N*: S lao ng mc ton dng nhn cng
115

Mt khc gia tin cng v lao ng cung c mi quan h, mi quan h ny th hin r nu
thay N v N* bng hm s sau
N=aY
N* = a Y*
a: l s n v lao ng c s dng sn xut ra mt n v sn lng.
Thay vo hm s (*)
W = W 1 [ 1 (1- N/N*)]
W = W 1 [ 1 (1- aY/aY*)]
W = W 1 [ 1 + (1- Y/Y*)]
W = W 1 [ 1 (Y/Y* -1)]
(**)
Nh vy, sn lng thc t cng cao hn so vi mc sn lng tim nng th tin cng
cng cng cao. Cn sn lng thc t thp hn mc sn lng tim nng th tin cng thc t giai
on sau s thp hn mc tin cng thc t giai on trc.
12. Mi quan h gia chi ph tin cng v gi c
Theo cch nh gi n gin, th gi ca sn phm s bng chi ph cng thm vi phn li
nhun nh mc.
P = aW(1 + f) (***)
Trong P: gi c sn phm
aW: chi ph tin lng cho mt n v sn phm
f: T sut li nhun (t sut li nhun trn chi ph)
Thay (**) vo biu thc (***) ta c
P = a (1+ f) W-1 [ 1 + (y /y*-1) ] (****)
Biu thc (****) ny cho thy mi quan h gia gi c, tin cng v sn lng.
13. ng tng cung thc t ngn hn
P-1 = a (1 +f) W-1
= /Y*
P = P-1 [ 1+ (Y Y*) (*****)
Biu thc (*****) chnh l biu thc m t ng tng cung thc t trong ngn hn mt
cch gin n. y l ng tng cung ca mt nn kinh t m gi c khng hon ton linh hot.
Gi c tng cng chiu vi sn lng tng. Gi c cn phn nh s iu chnh din ra trn th
trng lao ng. ng tng cung ngn hn c ba tnh cht sau:
(1) dc ca ng tng cung ph thuc vo h s = /Y*
(2) V tr ca ng tng cung ph thuc vo mc gi tiu biu trong thi k trc (P-1).
ng tng cung ngn hn s ct mc sn lng tim nng ti mc gi P-1.
(3) ng tng cung dch chuyn theo thi gian, Ph thuc vo mc sn lng. Nu
mc sn lng k ny cao hn mc sn lng tim nng, th sau mt thi gian tin lng s tng
116

14. Trng thi cn bng ca nn kinh t s t ti im E0, tng ng vi mc gi c P0.
Nu khng c lc lng no tc ng n E0 lm n thay i v tr, th nn kinh t lun duy tr
c trng thi cn bng ny.
15. im cn bng E0 ph thuc vo hai yu t c bn l:
V tr ca ng tng cung (AS), v v tr ca ng tng cu (AD). Khi mt trong hai
ng ny hoc c hai ng ny thay i v tr th im cn bng E0 s thay i.
dc ca ng AS v AD. Trong trng hp ng AS nm ngang, s dch chuyn v
tr ca ng tng cu ch dn n s thay i sn lng. Trong trng hp ng AS thng
ng s dch chuyn tng cu ch dn n s thay i mc gi.
16. S iu chnh trong ngn hn
Gi s nn kinh t ang trng thi cn bng v ton dng nhn cng ti im E0 ng vi
mc sn lng Y0 v mc gi l P0. By gi tng cu t ngt tng ln (chng hn ti lng tin
danh ngha tng ln). ng tng cu AD s dch chuyn ln trn v sang pha phi (t AD sang
AD), cn cn tin t thc t tng, dn n cu tng, cc hng tng thm sn lng mt cch
tng ng cho n khi t trng thi cn bng l E, vi mc sn lng l Y1 v mc gi l P1. Mt
trng thi cn bng ngn hn c thit lp. Ti im cn bng E1 c mc sn lng v mc gi
u tng. Mc tng ca gi c v sn lng hon ton ph thuc vo dc ca ng tng
cung (AS). S iu chnh ngn hn c m t hnh 6.8
17. S iu chnh trung hn
trng thi cn bng ngn hn E1, khng phi mi vic kt thc.Do sn lng tng, gi
c tip tc tng dn n AS dch chuyn ti AS1 phn nh mc vic lm cao hn. Trng thi cn
bng trung hn c xc lp ti im E2. So vi im E1 th ti E2 sn lng gim i cn gi
c tng ln.(hnh 6.9)
18. S iu chnh di hn
Trong chng mc m sn lng cn vt qu mc sn lng tim nng, th ng tng
cung tip tc dch chuyn ln pha trn v sang bn tri. Kt qu l sn lng tip tc gim n
mc ton dng nhn cng Y = Y*. Nn kinh t t mc cn bng di hn ti mc sn lng tim
nng v im cn bng l im E3
Ti E3, gi c c iu chnh kp thi vi s tng ln ca sn lng tim nng danh
ngha. Cn cn tin t thc t v li sut tr li v tr ban u.
19. Qu trnh t iu chnh ca nn kinh t trc nhng s m rng ca tng cu v thay
i tng cung (thng qua tin lng v gi c) ch din ra theo trnh t t m rng n thu hp sn
lng. Trnh t ny s o ngc li nu c mt tc ng nhm thu hp tng cu.
20. V qu trnh t iu chnh din ra chm chp v c th ko di nn m rng ra
mt khng gian nht nh Nh nc can thip vo th trng thng qua chnh sch ti kho v
chnh sch tin t. Nhm gi cho nn kinh t lun t mc sn lng tim nng.
21. Cc l thuyt nghin cu v chu k kinh doanh, thng phn chia cc nhn t gy ra
chu k kinh doanh lm hai loi.
117

- Cc nhn t bn ngoi h thng kinh t: Cc nhn t bn ngoi h thng kinh t nh l
chnh tr, thi tit, dn s, chin tranh,... gy nn nhng c sc ban u. Nhng c sc ny sau
truyn vo nn kinh t.
- Cc nhn t bn trong h thng kinh t: Cc yu t bn trong vn cha ng nhng yu t
gy ra chu k kinh doanh, phn ng li khuych i thnh nhng chu k kinh doanh lp i lp li.
22. Mt trong nhng c ch gy ra chu k kinh doanh l tc ng qua li gia s nhn
ca Kyenes v nhn t gia tc.
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1.
Tng cung l g? Cc nhn t nh hng n tng cung
2.
Cung cu lao ng v cc nhn t nh hng ti cung cu lao ng.
3.
Ti sao ng cung ca trng phi c in li thng ng
4.
Ti sao ng cung ca trng phi Kyenes l ng nm ngang
5.
Hy m t ng tng cung trong thc t ngn hn
6.
Hy m t qu trnh t iu chnh ca nn kinh t
7.
Chu k kinh doanh, nhng nhn t ch yu quyt nh ti chu kinh kinh doanh ca nn kinh t

8.
Tin lng thc t ca ngi lao ng ph thuc trc tip vo

a. Tin lng danh ngha
b. Li nhun ca doanh nghip
c. Thu thu nhp
d. Mc gi
e. a v d u ng
9.
Khi gi c tng ln, tin lng thc t c xu hng

a. Tng v ng cu v lao dng dch chuyn sang tri
b. Gim v ng cu v lao ng dch chuyn sang phi
c. Tng v ng cung v lao ng dch chuyn sang tri
d. Gim v ng cung v lao ng dch chuyn sang phi
e. Gim v cu v lao ng tng.
10. Yu t no sau y s lm ng cu v lao ng dch chuyn sang tri

a. Nng sut v lao ng tng
b. Nng sut lao ng gim
c. Gi c gim
d. Gi c tng
d. Quy m lc lng lao ng tng
118

11. Nhng s kin no di y khng th xy ra trong thi k suy thoi
a. u t vo hng lu bn
b. Gi c sn phm gim
c. Thu v thu gim
d. Li nhun cng ty gim
e. Chi tiu cho tr cp tht nghip gim
12. Nhng khon chi tiu no di y c trng cho chu k kinh doanh
a. Chi tiu cho u t rng, c bit l chi tiu cho hng tn kho
b. Chi tiu cho u t rng, c bit l chi tiu cho hng lu bn
c. Chi tiu cho tiu dng
d. Chi tiu ca Chnh ph cc cp
e. Khng c loi no trn
13. Thnh phn no ca tng chi tiu thay i nhiu hn trong mt chu k kinh doanh
a. Chi tiu cho tiu dng hng ho v dch v
b. Chi tiu ca doanh nghip v tin cng v tin thng
c. Chi tiu ca doanh nghip v hng t bn
d. Chi tiu ca Chnh ph Trung ng
14. Nhng tnh hung no trong cc tnh hung sau y thng xy ra trong thi k suy thoi
ca chu k kinh doanh
a. S thu v thu gim
b. Li nhun cng ty gim
c. Gi c phn gim
d. u t ca doanh nghip gim
e. Tt c cc tnh hung nu trn
15. Yu t no trong cc yu t di y nh hng n sn lng thc t ca nn kinh t trong
di hn
a. Cung v cc yu t sn xut
b. Cung v tin
c. Quy m ca khu vc Chnh ph
d. Quy m ca thng mi quc t
e. Mc tng cu ca nn kinh t
119
Chng 7: Tht nghip v lm pht
CHNG VII: THT NGHIP V LM PHT

GII THIU
Trong nn kinh t th trng vn lm pht v tht nghip, l hai thc o tnh hnh n
nh ca nn kinh t v m, v c ton b x hi c bit quan tm. Tht nghip v lm pht l
nhng vn x hi ln c rt nhiu cc nh kinh t hc quan tm, v n c t ln hng
u trong cc vn kinh t, chnh tr, x hi ca mi mt quc gia.
Tht nghip l vn kinh t v m nh hng trc tip v quan trng nht ti con ngi,
ngi lao ng, tht nghip ng ngha vi tnh trng gim mc sng v tng sc p v mt tm
l ca ngi ngi dn.
Tht nghip c th c xem xt trn nhiu gc khc nhau. C th cn c vo ngun
gc, c th cn c vo hnh thc tht nghip, cn c vo l do tht nghip, c th chia tht nghip
l tht nghip t nguyn v khng t nguyn,... Mi mt cch tip cn s cho chng ta mt nhn
nhn, mt cch nh gi, trn c s s c cc bin php h thp t l tht nghip.
Bn cnh tht nghip, th lm pht cng l mt bin s kinh t v m nh hng su sc ti
nn kinh t quc dn. V vy kim sot v duy tr lm pht mc thp l mt nhim v hng u
ca cc chnh sch kinh t v m.
C th thng qua cc chnh sch v m nh chnh sch ti kho, chnh sch tin t, chnh
sch thu nhp, ... h thp t l tht nghip.
Lm pht xy ra khi mc gi c chung tng ln. mua c mt khi lng hng ho nh
trc, th ngi ta phi b ra mt khi lng tin t nhiu hn, v nh vy sc mua ca tin t b
gim i. Ngc li gim pht xy ra khi sc mua ca tin tng ln.
Lm pht xy ra i vi nn kinh t c th do mt nguyn nhn hoc mt s nguyn nhn
khc nhau, v vy, kim ch lm pht i hi, cc nh vch chnh sch phi tm c cc
nguyn nhn gy ra lm pht. Lm pht sy ra c th do cc nguyn nhn sau: lm pht do cung
tin tng, lm pht do li sut tng, lm pht do thiu cu, lm pht do chi ph y, lm pht d
kin,...
Nhng tn tht do lm pht gy ra cho x hi, ph thuc vo mc ca lm pht v ph
thuc vo tnh cht v nguyn nhn ca lm pht. Vic ngn nga lm pht v lu di, i hi
phi c nhng ci cch v chnh sch ti kho, tin t.
Lm pht v tht nghip u l cc bin s kinh t v m quan trng, tuy nhin chng l
nhng vn ring bit, nhng li c mi quan h qua li nh i ln nhau trong ngn hn. Cn
trong di hn th lm pht v tht nghip cha thy c mi quan h.
Khi nghin cu chng ny ngi hc cn phi nm c cc ni dung c bn sau:
120
Khi nim v cch thc o lng tht nghip v t l tht nghip

-
Lm pht v cch thc o lng t l lm pht
Ti sao tht nghip v lm pht li l nhng vn x hi ln
Cc nguyn nhn dn n tht nghip v lm pht
Mi quan h gia lm pht v tht nghip
Cc chnh sch c th s dng lm gim t l tht nghip v t l lm pht.
NI DUNG
7.1. THT NGHIP
7.1.1. Tc hi ca tht nghip
Tht nghip l hin tng thiu vic lm so vi nhng mong mun ca ngi lao ng
c lm vic. Tht nghip gn lin vi vic khng c thu nhp bo m cuc sng ca bn
thn v gia nh. Tht nghip l mt thc t nan gii ca mi quc gia c nn kinh t th trng,
cho d quc gia c trnh pht trin nh th no. Khi tht nghip mc cao, hot ng
sn xut km hiu qu, ngun ti nguyn khng c s dng ht, thu nhp ca dn c b gim,
nn kinh t gp kh khn s nh hng ti cc lnh vc x hi. Nhiu hin tng tiu cc x hi
pht trin. Ngi ta c th o lng c mc nh hng ca tht nghip thng qua s gim
st to ln v sn lng, c khi cn ko theo lm pht. S thit hi v mt kinh t do tht nghip
gy ra nhiu nc t ln mc c th so snh vi thit hi do tnh khng hiu qu ca bt c
hot ng kinh t v m no khc. Nhng kt qu iu tra x hi hc cho thy tht nghip pht
trin lun gn vi s gia tng cc t nn x hi, lm xi mn np sng lnh mnh, c th ph v
nhiu mi quan h truyn thng, gy tn thng v mt tm l v nim tin ca nhiu ngi.
7.1.2. Th no l tht nghip
7.1.2.1. Cc khi nim lin quan n tht nghip
c c s thng k v tht nghip v t l tht nghip, th cn phi nghin cu, phn bit
mt s khi nim di y.
(1) Ngi trong tui lao ng: Nhng ngi trong tui lao ng l nhng ngi
tui c ngha v v quyn li lao ng theo quy nh c ghi trong hin php ca mi nc.
Vit Nam c ghi trong hin php nm 1992
(2) Lc lng lao ng: Lc lng lao ng l s ngi trong tui lao ng ang c
vic lm hoc cha c vic lm nhng ang tm kim vic lm
(3) Ngi c vic lm: Ngi c vic lm l nhng ngi trong tui lao ng ang lm
vic trong cc doanh nghip, trong cc t chc x hi v thu nhp
(4) Ngi tht nghip: Ngi tht nghip l ngi trong tui lao ng ang tm kim
vic lm nhng cha tm kim c
(5) Ngi ngoi lc lng lao ng: Ngi ngoi lc lng lao ng l nhng ngi
trong tui lao ng bao gm ngi i hc, ngi ni tr, m au khng sc kho lao
ng, ngi b tc quyn lao ng, nhng ngi khng mun tm kim vic lm vi nhng l do
khc nhau
121

(6) Ngi ngoi tui lao ng: L tr em cha n tui lao ng, ngi gi ngh
hu. Hin Php Vit Nam quy nh tr em di 16 tui khng c tham gia lao ng, ngi
Nam ln hn 60 tui, n ln hn 55 tui l ht tui lao ng. Tr mt s ngh nghip v iu
kin nht nh tui ngh hu c th c ko di.
Nhng khi nim trn c tnh quy c, thng k, c khc i cht gia cc quc gia.
Trong
tui lao
ng
Lc lng
lao ng
C vic lm
Tht nghip
Ngoi lc lng lao ng

Dn s
Ngoi tui lao ng
7.1.2.2. T l tht nghip

Khi nim: T l tht nghip l (%) s ngi tht nghip so vi tng s ngi trong lc
lng lao ng.
T l tht nghip l mt ch tiu phn nh khi qut tnh trng tht nghip ca mi mt quc
gia. Cng v th m c nhng quan im khc nhau v ni dung v phng php tnh ton t l
tht nghip c kh nng biu hin ng v y cc c im ca tnh trng tht nghip thc t.
7.1.3. Cc loi tht nghip
Tht nghip l mt hin tng cn c phn loi hiu r v tnh trng tht nghip. Nhn
chung tht nghip c th c phn loi theo cc tiu thc ch yu sau y
7.1.3.1. Phn loi tht nghip theo hnh thc tht nghip
Tht nghip l mt gnh nng cho x hi, nhng gnh nng ri vo u, vo b phn dn
c no, ngnh ngh no,... cn bit nhng iu hiu r v c im, tnh cht v mc tc
hi ca tht nghip trong thc t. p ng c mc ch ny chng ta c th phn loi tht
nhip theo cc tiu thc phn loi sau y:
122
Tht nghip theo gii tnh
Tht nghip theo la tui
Tht nghip chia theo vng lnh th

-
Tht nghip theo ngnh ngh
Tht nghip theo dn tc, chng tc.
7.1.3.2. Phn loi theo l do tht nghip.

- B vic: ngi lao ng t b vic v nhng l do khc nhau nh: lng thp, khng
ng ngh nghip, iu kin lm vic, n khng ph hp,...
- Mt vic: cc hng kinh doanh cho thi vic do nhng kh khn trong kinh doanh,...
- Mi vo: l nhng ngi ln u b sung vo lc lng lao ng nhng cha tm c
vic lm (thanh nin n tui lao ng ang tm vic, sinh vin mi tt nghip ang tm vic
lm,...)
- Quay li: Nhng ngi ri khi lc lng lao ng, nay mun quay li lm vic
nhng cha tm c vic lm.
Nh vy, s ngi tht nghip l con s mang tnh thi im, n bin ng khng nhng theo
thi gian. Tht nghip l mt qu trnh vn ng t c vic, mi trng thnh, tr nn tht nghip
ri ri khi trng thi . V th vic nghin cu dng lun chuyn tht nghip rt c ngha.
Nu ta coi tht nghip nh l mt b cha nhng ngi khng c vic lm, th u vo ca
dng tht nghip l i qun ra nhp lc lng tht nghip, v u ra l nhng ngi ri khi lc
lng tht nghip (nhng ngi tm c vic lm mi). Trong mt thi k dng vo ln hn
dng ra th quy m ca tht nghip s tng v ngc li th quy m ca tht nghip s gim. Khi
dng tht nghip khng i th quy m ca tht nghip s khng i, t l tht nghip s tng
i n nh. Dng tht nghip cng ng thi phn nh s vn ng hoc nhng bin ng ca
cc th trng lao ng.
Quy m ca tht nghip cn gn vi khong thi gian tht nghip trung bnh. Thi gian tht
nghip trung bnh l di thi gian tht nghip ca ton b s ngi tht nghip trong cng mt
thi k.
t=
Nt
N
Trong : t : L thi gian tht nghip trung bnh

N: S ngi tht nghip trong mi loi
t: Thi gian tht nghip ca mi loi
Khi dng vo cn bng vi dng ra, th t l tht nghip khng i, nhng nu khong thi
gian tht nghip trung bnh t ngn li th cng , quy m ca dng tht nghip s tng. Khi
th trng lao ng s c bin ng mnh, vic tm kim sp xp vic lm tr nn kh khn v
phc tp hn. Nu hot ng ca th trng lao ng yu km th tht nghip s tng v t l tht
nghip cng s tng.
Khi dng vo ln hn rng ra, th s ngi tht nghip v thi gian tht nghip cng s
tng, x hi s c i qun tht nghip s ng o vi thi gian tht nghip cng s di hn. Tht
nghip cao v di hn xy ra trong thi k kinh t khng hong. Tuy nhin tht nghip di hn
cng c th xy ra ngay c khi x hi c nhiu cng n vic lm. Trong trng hp l do ch
123

yu thng nm trong vic thiu hon ho ca vic t chc th trng lao ng (o to, mi gii,
chnh sch tuyn dng, tuyn chn, tin lng,...)
7.1.3.3. Phn loi theo ngun gc tht nghip
Tm hiu ngun gc tht nghip c ngha phn tch su sc v thc trng tht nghip, t
tm ra nhng hng gii quyt. Theo ngun gc tht nghip c th chia tht nghip thnh 4 loi:
Tht nghip tm thi: Tht nghip tm thi xy ra khi c mt s ngi lao ng ang
trong thi gian tm kim cng vic, hoc ni lm vic tt hn, ph hp vi nhu cu, mong mun
ca ngi lao ng hoc nhng ngi mi bc vo th trng lao ng ang tm kim vic lm
hoc ch i i lm,... mi x hi trong bt k thi im no u tn ti loi tht nghip ny.
Tht nghip c cu: Tht nghip c cu xy ra khi c s mt cn i cung, cu gia cc
loi lao ng gia cc ngnh ngh, khu vc,... Loi ny gn lin vi c cu kinh t v kh nng
iu chnh cung cu ca th trng lao ng. Khi s bin ng ny mnh, ko di th nn tht
nghip tr nn trm trng v chuyn sang tht nghip di hn.
Tht nghip do thiu cu: loi tht nghip ny xy ra khi mc cu chung v lao ng gim
xung. Ngun gc chnh l s suy gim tng cu. Loi ny cn c gi l tht nghip chu k v
cc nn kinh t th trng lun gn vi tnh chu k kinh doanh. Du hiu chng t s xut hin
ca loi ny l tnh trng tht nghip xy ra trn lan khp mi ni v mi ngnh ngh trong nn
kinh t.
Tht nghip do yu t ngoi th trng: Loi tht nghip ny cn c gi l tht nghip
theo l thuyt c in. N xy ra khi tin cng tin lng c n nh khng bi cc lc lng
th trng v cao hn mc cn bng thc t ca th trng lao ng. V tin cng khng ch c
quan h ti s phn phi thu nhp gn vi kt qu lao ng v gn vi mc sng ti thiu ca dn
c, nn Chnh ph ca nhiu quc gia c quy nh cng nhc v mc tin cng tin lng ti
thiu. S khng linh hot ca tin cng tin lng dn n mt b phn lao ng mt vic lm
hoc kh tm kim c vic lm.
Tht nghip tm thi v tht nghip c cu xy ra trong mt b phn ring bit ca th
trng lao ng. Tht nghip thiu cu xy ra khi nn kinh t ang i xung, ton b th trng
lao ng trong x hi b nh hng mt cn bng. Cn tht nghip theo l thuyt c in cc
yu t chnh tr x hi tc ng.
7.1.3.4. Tht nghip t nguyn v khng t nguyn
Cch phn tch hin i v tht nghip a ra mt khi nim mi l tht nghip t nhin.
Da trn c s xem xt s cn bng ca th trng lao ng v nhn mnh mt phn loi tht
nghip l tht nghip t nguyn v khng t nguyn.
(1) Tht nghip t nguyn: ch nhng ngi t nguyn khng mun lm vic do vic lm
v mc lng tng ng ch ph hp vi mong mun ca mnh. Gi thit ny l c s xy
dng hai ng cung lao ng. Mt l ng cung lao ng ni chung ch ra quy m ca lc
lng lao ng x hi tng ng vi cc mc lng ca th trng lao ng. mt ng cung ch
ra b phn lao ng chp nhn vic lm vi cc mc lng tng ng ca th trng lao ng.
khong cch gia hai ng cung biu th con s tht nghip t nguyn.(xem hnh 7.1)
124

ng LD l ng cu lao ng, do Mc lng
nhu cu lao ng ca cc doanh nghip quyt
LS
LS
nh. ng LS l ng cung lc lng lao
W1 D
A
B
C
ng x hi. ng LS l ng cung b
G
E
F
phn lao ng sn sng chp nhn vic lm
tng ng vi cc mc lng ca th trng
lao ng. EF hoc BC l con s tht nghip W*
t nguyn.
E
C th ni tht nghip t nguyn bao
gm s ngi tht nghip tm thi v tht
LD
LD
nghip c cu v l nhng ngi cha sn
sng lm vic vi mc lng tng ng, cn
ang tm kim nhng c hi tt hn.
N4 N3 N2 N*
N1 S lng lao ng
Hnh 7.1
Nu x hi c ch quy nh mc lng ti thiu W1 cao hn mc lng cn bng ca th
trng lao ng (W*).
mc W1, cung lao ng sn sng chp nhn vic lm (LS) s ln hn cu lao ng (on
AB) trn hnh 7.1 biu th chnh lch ny. l s ngi tht nghip theo l thuyt c in l
b phn tht nghip t nguyn bi x hi ch chp nhn lm vic ti mc lng cao hn (W1).
Tng s tht nghip trong trng hp ny l AC, bao gm tht nghip tm thi tht nghip c cu
v tht nghip theo l thuyt c in.
(2) Tht nghip khng t nguyn: l loi tht nghip thng do tng cu suy gim dn
n thiu vic lm v tht nghip
7.1.4. T l tht nghip
7.1.4.1. T l tht nghip t nhin
T l tht nghip t nhin l t l tht nghip khi th trng lao ng t cn bng ti im
(E) trn hnh 7.1. Ti mc tin lng v gi c l hp l bi cc loi th trng u t cn
bng di hn. S ngi tht nghip t nhin s bng tng s ngi tht nghip t nguyn, nhng
ngi cha c nhng iu kin mong mun tham gia vo th trng lao ng. Ti mc lng
(W*) s vic lm t mc cao nht c th c m khng ph v s cn bng nn t l tht nghip
t nhin cn c gi l t l tht nghip t c khi ton dng nhn cng ( mc y vic
lm). Tng s ngi lao ng c xc nh mc N*. Ti mc N* tin lng n nh c bi
s cn bng ca th trng lao ng, khng c nhng c sc i vi tng cu v tng cung ngn
hn, th trng hng ho t cn bng, gi c cng n nh.
Vi ngha trn t l tht nghip t nhin cn c gi l t l tht nghip khng c s gia
tng lm pht. cc nc pht trin th t l tht nghip t nhin l (3% - 5%) v t l ny c xu
hng gia tng theo thi gian.
125

T l tht nghip thc t c th cao hn, bng hoc thp hn t l tht nghip t nhin khi
nn kinh t c nhng bin ng. c bit l s suy gim tng cu, cc doanh nghip hot ng
nh n, mc tng cu t, lao ng s gim (ng cu v lao ng dch chuyn sang tri ti LD
trn hnh 7.1) v tng mc vic lm s N3 hoc N4 nu tin lng mc W1, s ngi tht
nghip thc t s l on GF hoc l DC.
S khc bit gia tht nghip t nguyn v khng t nguyn i hi phi c cc bin php
khc nhau gii quyt nn tht nghip.
7.1.4.2. Cc nhn t nh hng n tht nghip t nhin
Cc nhn t nh hng ti tht nghip t nhin c chia lm 2 nhm nhn t c bn l:
Khong thi gian tht nghip v tn s tht nghip
(1) Khong thi gian tht nghip
Gi s thng xuyn c mt lng ngi tht nghip nht nh b sung vo i ng nhng
ngi tm kim vic lm, v mi ngi phi ch i qu nhiu thi giam mi tm kim c vic
lm. Th trong mt khong thi gian no s ngi tht nghip trung bnh s tng, t l tht
nghip s tng. Thi gian ch i gi l khong thi gian tht nghip v n ph thuc vo
Cch thc t chc th trng lao ng
Cu to nhn khu ca nhng ngi tht nghip (tui i, tui ngh, ngnh ngh, tn gio,
chng tc,...
C cu cc loi vic lm v kh nng sn vic
Mi chnh sch ci thin cc yu t trn s dn n rt ngn khong thi gian tht nghip.
(2) Tn s tht nghip
Tn s tht nghip l s ln trung bnh mt ngi lao ng b tht nghip trong mt thi k
nht nh. Tn s tht nghip ph thuc vo:
S thay i nhu cu lao ng ca doanh nghip
S gia tng t l tham gia vo lc lng lao ng
Trong ngn hn khi tng cu khng i nhng c s bin ng v c cu ca n v khi c
t l tng dn s cao, th tn s tht nghip cng s tng nhanh. Tn s tht nghip ln c ngha l
thng xuyn c con s tht nghip nhiu, t l tht nghip s ln. H thp t l tng dn s, v
n nh nn kinh t l hng i quan trng gi cho tn s tht nghip mc thp.
7.1.5. H thp t l tht nghip
7.1.5.1. i vi tht nghip t nhin
gim t l tht nghip t nhin, c th thc thi mt s gii php sau:
- Mun gim bt t l tht nghip x hi cn c thm nhiu vic lm, cng vic phi ang
dng v tin lng tin cng p ng tt hn mong mun ca ngi lao ng. ng thi phi i
mi hon thin th trng lao ng p ng kp thi, nhanh chng cc yu cu ca doanh
nghip v ngi lao ng.
126

- Do yu cu cnh tranh mnh m ca c ch th trng vic m rng sn xut to nhiu
vic lm tt, thu nhp kh v n nh lun gn lin vi nng sut cao, mi mc tin cng s thu
ht nhiu lao ng hn. Trong iu kin th cu v lao ng s tng v tht nghip s gim.
- thc y qu trnh tng trng ca nn kinh t, th Chnh ph cn c nhng chnh sch u
t, thay i cng ngh sn xut. Vn ny lin quan mt thit cc chnh sch ti kho, tin t,...
- nhng nc ang pht trin c lao ng d tha nhiu nhng thiu vn nn cn c cc
chnh sch tp chung vn, huy ng vn t ngun trong nc v nc ngoi, pht trin nhng
ngnh ngh s dng nhiu lao ng.
- Hon thin v tng cng cc chng trnh dy ngh, o to li v t chc tt th trng
lao ng s to ra cc iu kin thun li trong vic tm kim vic lm v rt ngn c thi gian
tm vic ca ngi tht nghip.
7.1.5.2. i vi tht nghip chu k (tht nghip thiu cu)
Tht nghip chu k thng l mt thm ho i vi nn kinh t v n xy ra trn quy m
ln. Tng cu v sn lng suy gim, i sng ngi lao ng b tht nghip gp nhiu kh khn.
Gnh nng ny thng dn vo nhng ngi ngho, bt cng x trong hi cng tng ln.
Cc chnh sch ti chnh, tin t m rng nhm tng tng cu v sn lng s dn n phc
hi nn kinh t tng s vic lm th mi c th gim bt c t l tht nghip chu k.
7.2. LM PHT
7.2.1. Th no l lm pht
7.2.1.1. Khi nim v lm pht
Lm pht xy ra khi mc gi c chung thay i. Khi mc gi tng ln c gi l lm pht,
khi mc gi gim xung c gi l gim pht. Vy lm pht l s tng ln ca mc gi c trung
bnh theo thi gian.
Lm pht c c trng bi ch s chung ca gi c v loi ch s biu hin lm pht gi l
ch s lm pht hay ch s gi c chung ca ton b nn kinh t l GNPdanh ngha/ GNPthc t.
Trong thc t thng c thay th bng mt trong hai loi ch s gi thng dng khc l: ch s
gi tiu dng hoc ch s gi c sn xut.
Ch s gi tiu dng phn nh s bin ng gi c ca mt gi hng ho v dch v tiu biu
ca nn kinh t trong mt thi k no :
IP = ip. d
Trong : IP: Ch s gi c ca gi hng ho
ip: Ch s gi c ca tng loi hng, nhm hng
d: T trng mc tiu dng ca tng loi
Nhm hng trong gi s c d = 1 n phn nh c cu tiu dng ca x hi.
Thng th ngi ta la chn mt thi k c nh no lm gc tnh cc ch s gi c
v t trng mc tiu dng ca cc loi hng ho. Thi k gc tnh ch s gi c v thi k gc
tnh t trng tiu dng c th trng nhau (cng mt nm gc) hoc cng c th khc nhau (nm
gc tnh gi khc vi nm gc tnh c cu tiu dng).
127

Khc vi t s gi tiu dng, ch s gi c sn xut phn nh s bin ng gi c ca u vo,
thc cht l s bin ng ca chi ph sn xut. Xu hng bin ng gi chi ph tt yu s tc ng
n xu hng bin ng hng ho trn th trng. Hin nay, Vit Nam ch s gi c dng
biu hin lm pht l ch s gi tiu dng (c tnh cho hng thng, hng qu, hng nm).
7.2.1.2. T l lm pht
T l lm pht l thc o ch yu ca lm pht trong mt thi k, Quy m v bin ng
ca n phn nh quy m v xu hng lm pht.
T l lm pht c tnh nh sau
g
=[
Ip
I p1
1]*100%
7.2.2. Quy m lm pht

Ngi ta thng chia lm pht thnh ba loi mc ca t l lm pht.
(1) Lm pht va phi, cn gi l lm pht mt con s, c t l lm pht di 10% mt
nm. Lm pht mc ny khng gy ra nhng tc ng ng k i vi nn kinh t.
(2) Lm pht phi m xy ra khi gi c tng tng i nhanh vi t l 2 hoc 3 con s
trong mt nm. Loi lm pht ny khi tr nn vng chc s gy ra nhng bin dng kinh t
nghim trng.
(3) Siu lm pht xy ra khi lm pht t bin tng ln vi tc cao vt xa lm pht phi
m. Lm pht c nm 1922-1923 l hnh nh siu lm pht in hnh trong lch s lm pht
th gii, gi c tng t 1 n 10 triu ln. Siu lm pht thng gy ra nhng thit hi nghim
trng v su sc, tuy nhin chng cng t khi xy ra.
Lch s lm pht cng ch ra rng, lm pht cc nc ang pht trin thng din ra trong
thi gian kh di, v v th, hu qu ca n phc tp v trm trng hn. Cng v vy nhiu nh
kinh t da vo 3 loi lm pht trn kt hp vi di thi gian lm pht chia lm pht cc
nc ny thnh 3 loi:
- Lm pht kinh nin thng ko di trn 3 nm vi t l lm pht n 50% mt nm.
- Lm pht nghim trng thng ko di trn 3 nm vi t l lm pht trn 50% mt nm.
- Siu lm pht ko di trn 1 nm vi t l lm pht trn 200% mt nm.
7.2.3. Tc hi ca lm pht
Khi gi c cc loi hng ho tng vi tc u nhau th loi lm pht ny gi l lm pht
thun tu. Kiu lm pht ny hu nh khng xy ra v trong thc t cc cuc lm pht thng
thng u c hai c im ng quan tm sau y:
- Tc tng gi c thng khng ng u gia cc loi hng.
- Tc tng gi v tng lng cng xy ra khng ng thi.
128

Hai c im trn y dn n s thay i tng i v gi c (hay l gi c tng i
thay i). Tc hi ch yu ca lm pht khng phi ch gi c tng ln m ch gi c tng
i thay i. Nhng tc hi l:
- Phn phi li thu nhp v ca ci mt cch ngu nhin gia cc c nhn, tp on v cc
giai tng trong x hi, c bit vi nhng ai gi nhiu ti sn c gi tr danh ngha c nh (v d
tin mt) v nhng ngi lm cng n lng.
- C nhng bin dng v c cu sn xut v vic lm trong nn kinh t c bt khi lm pht
tng nhanh cng vi s bin i mnh m ca gi c tng i. C nhng doanh nghip, ngnh
ngh c th pht ln v tri li cng c nhng doanh nghip v ngnh ngh suy sp, thm ch phi
chuyn hng sn xut kinh doanh.
hiu r hn tc hi ca lm pht cng cn phi chia chng thnh hai loi: lm pht thy
trc v lm pht khng thy trc.
Lm pht thy trc cn gi l lm pht d kin. Mi ngi d tnh kh chnh xc s
tng gi tng i u n ca n (v d tng 1% thng). Loi ny t gy tn hi thc cho nn
kinh t m gy ra nhng phin toi i hi cc hot ng giao dch phi thng xuyn c iu
chnh (iu chnh cc thng tin kinh t, ch s ho cc hp ng mua, tin lng).
Lm pht khng thy trc cn gi l lm pht khng d kin c. Con ngi lun b bt
ng v tc ca n. N khng nhng gy ra s phin toi (khng hiu qu) nh loi trn m cn
tc ng n vic phn phi li ca ci
Tc hi ca lm pht cn c o bi s phn ng mnh m ca cc tng lp dn c (hu
qu tm l x hi) thng quan cc cuc iu tra x hi hc. S phn ng ca cng chng xut
pht t vn kinh t v m ca cc Chnh ph (c bit cc nc phng Ty) l tm mi bin
php chng lm pht cho d ci gi phi tr l kh cao (v d M, h t l lm pht 1% th
tn tht ca tng sn phm quc dn c th ln ti vi trm t la).
7.2.4. Cc l thuyt v lm pht
Lm pht l s tng gi chung ca ton b nn kinh t, v cc yu t a n gi li rt a
dng v phc tp v mc tc ng ca chng c th rt khc nhau tu thuc vo c im c th
ca mt nn kinh t trc v trong qu trnh xy ra lm pht. V vy phn ny s cp n mt s
l thuyt v quan im nhm l gii nhng nguyn nhn gy ra v duy tr thc y lm pht.
7.2.4.1. Lm pht cu ko.
Lm pht do cu ko xy ra khi tng cu tng ln mnh m ti mc sn lng t hoc
vt qu tim nng. iu ny c minh ho trong hnh 7.3. Trong thc t, khi xy ra lm pht
ngi ta thng nhn thy lng tin trong lu thng v khi lng tn dng tng ng k v vt
mc cung hng ho.
Nh vy bn cht ca lm pht cu ko l chi tiu qu nhiu tin mua mt lng cung
hn ch v hng ho c th sn xut c trong iu kin th trng lao ng t cn bng.
129

Hnh 7.3 cho thy, khi sn lng vt tim nng, ng AS c dc ln ln khi cu tng
mnh, ng AD dch chuyn ln trn (AD1), gi c tng nhanh t P0 n P1.
Mc gi c
Mc gi c
P
AS
AS1
AS0
P1
P0
E1
E0
AD1
P1
AD0
P0
E1
E0
AD
Y
Y*
Hnh 7.3: Lm pht do cu ko
Y
Y1 Y0 Y*
Hnh 7.4: Lm pht do chi ph y
7.2.4.2. Lm pht chi ph y

Ngay c khi sn lng cha t tim nng nhng vn c kh nng v trn thc t xy ra
lm pht nhiu nc, k c cc nc pht trin cao.
l mt c im ca lm pht hin i. Kiu lm pht ny gi l lm pht chi ph y, va
lm pht va suy gim sn lng, tng thm tht nghip nn cng cn gi l lm pht nh tr.
Cc cn sc gi c ca th trng u vo - c bit l cc vt t c bn (xng du, in)
l nguyn nhn ch yu y chi ph ln cao, ng AS dch chuyn ln trn. Tuy tng cu khng
thay i nhng gi c tng ln v sn lng li gim xung.
Gi c sn phm trung gian (vt t) tng t bin thng do cc nguyn nhn sau: thin tai,
chin tranh, s bin ng chnh tr, kinh tc bit s bin ng gi du la do OPEC to ra
nhng nm 1970 gy ra cc cuc lm pht nh tr trm trng trn quy m th gii.
7.2.4.3. Lm pht d kin
Trong nn kinh t tin t tr siu lm pht v lm pht phi m, lm pht va phi c xu
hng tip tc gi mc lch s ca n. Gi c trong trng hp ny tng u u vi mt t l
tng i n nh. T l lm pht ny c gi l t l lm pht , v v mi ngi c th d
tnh trc mc ca n nn cn c gi l lm pht d kin.
Mi hot ng kinh t s trng i v ngm vo n tnh ton iu chnh (v d iu chnh
li sut danh ngha, tin lng danh ngha, gi c trong cc hp ng kinh t, cc khon chi, tiu
ngn sch)
130

Hnh 7.5 cho thy lm pht d kin xy
ra nh th no. l ng AD v AS dch
chuyn ln trn cng mt tc . V lm pht
c d kin nn chi ph sn xut (k c
tin lng) v c nhu cu chi tiu cng c
iu chnh cho ph hp vi tc lm pht.
Nh vy sn lng vn gi nguyn nhng gi
c tng ln theo d kin.
T l lm pht d kin mt khi hnh
thnh th tr nn n nh v t duy tr trong 1
thi gian. Nhng c sc mi trong nn kinh t
(c th t trong nc hoc t nc ngoi) s
y lm pht khi trng thi
Mc gi c
P
AS2
P2
E2
AS1
P1
E1
AD2
AS0
E0
P0
AD1
AD0
Y
*
Hnh 7.5 Lm pht d kin
7.2.4.4. Lm pht v tin t

Trong chng 5 nghin cu l thuyt tin t v bit dng thc MS=MD (i,Y) khi th
trng tin t cn bng.
Xt trong di hn li sut thc t (i) sn lng thc t (Y) t mc cn bng, ngha l (i) v
(Y) l n nh (Y t tim nng), cu tin thc t l khng i v do vy MS cng s khng thay
i. iu c ngha l nu lng cung tin danh ngha (M) tng ln th gi c (P) cng s tng vi
t l tng ng, ni cch khc t l lm pht s bng t l tng tin. Nh vy, lm pht l mt hin
tng tin t. iu ny xy ra trong thc t khi nn kinh t gp phi cn sc (v d gi u vo tng
ln) lm cho lng tin thc t nht thi gim xung. Chnh ph cn phi tng mc cung tin danh
ngha m bo nhu cu thc t. Nhng v sn lng v vic lm khng i, li sut thc t cng
khng i, ch c mc cung tin danh ngha, gi c cng nh tin lng danh ngha tng ln. L
thuyt ny da trn gi nh mc cu tin thc t khng i, mt gi nh cha c c s chc chn
v cha ph hp vi thc t. Kt qu nghin cu trong thi k di hn (30 nm) nhiu nc pht
trin ch ra rng s thay i ca li sut v thu nhp dn n cu tin thc t thay i. V vy
tc tng tin danh ngha v tc lm pht rt khc nhau gia cc nc. Tc tng tin M
l thp nht trong cc nc pht trin nhng tc lm pht cn cao hn mt s nc. Tc tng
tin ca Nht Bn gp i ca Php nhng tc lm pht li thp hn ca Php.
Tuy nhin lch s lm pht cng ch ra rng, khng c cuc lm pht cao no m khng c
s tng trng mnh m v tin t. Lng tin tng cng nhanh th lm pht cng cao v bt k
mt chnh sch v m no gim c tc tin cng dn n gim t l lm pht v iu ny c
bit ph hp vi thi k ngn hn.
Khi ngn sch thm ht ln cc Chnh ph c th in thm tin trang tri, lng tin danh
ngha tng ln l mt nguyn nhn gy ra lm pht (nh lm pht cu ko). V mt khi gi c
tng ln th s thm ht mi li ny sinh i hi phi in thm mt lng tin mi v lm pht tip
tc tng vt. Kiu lm pht xoy c ny thng xy ra trong thi k siu lm pht. Tuy nhin cc
Chnh ph c th ti tr thm ht bng cch vay dn qua bn tn phiu. Lng tin danh ngha
khng tng thm nn khng c nguy c lm pht, nhng nu thm ht tip tc ko di, s tin
phi tr cho dn (c gc ln li) s ln n mc cn phi in tin trang tri th kh nng c lm
pht mnh l iu chc chn.
131

7.2.4.5. Lm pht v li sut
Li sut thc t thng t thay i v mc m c ngi cho vay v ngi i vay u c
th chp nhn c. Nu khc i s to ra mc d cu hoc d cung v s y li sut ny v mc
n nh, Nhng li sut danh ngha li bin ng theo lm pht. Khi lm pht thay i li sut
danh ngha duy tr li sut thc t mc n nh. Vy li sut thc t = li sut danh ngha - t
l lm pht. Khi t l lm pht tng ln, li sut danh ngha tng theo, tng chi ph c hi ca vic
gi tin, cng gi nhiu tin cng thit. iu ny c bit ng trong cc cuc siu lm pht, tin
mt gi cng gim nhanh, tng mc gi tin vo ngn hng, vo qu tit kim hoc y ra th
trng mua v mi loi hng ho c th d tr gy thm mt cn bng cung cu trn th trng
hng ho v tip tc y gi ln cao.
7.3. MI QUAN H GIA LM PHT V THT NGHIP
Lm pht v tht nghip l hai cn bnh ca nn kinh t th trng. Liu chng c mi quan
h vi nhau hay khng. T cui nhng nm 1950 A.W.Phillips nghin cu mi lin h thng
k gia hai hin tng ny v cho ra i l thuyt trao i v lm pht
7.3.1. ng Phillips ban u
Ban u da vo kt qu thc nghim trn c s s liu nhiu nm v tin lng, gi c,
tht nghip Anh ra i ng Phillips c dng nh hnh 7.7 v gi l ng Phillips ban u.
ng ny cho thy mi quan h nghch gia tht nghip v lm pht v n cng ph hp
ng vi thc t kinh t ca nhiu nc Ty u thi k . L thuyt ny gi ra rng c th nh
i lm pht ly tht nghip thp. Khi ra i l thuyt v t l tht nghip t nhin (ti sn
lng t tim nng v lm pht khng thay i) ng Phillips c xy dng hon chnh v c
dng nh sau:
gp = - (u - u*)
[1]
Trong : gp = t l lm pht
U = t l tht nghip thc t
U* = t l tht nghip t nhin
= dc ng Phillips
Lm pht
Tin lng
gP
PC
u
u*
PC
B
t l tht nghip
Hnh 7.6 mi quan h gia tng lng
tht nghip v lm pht
132
Hnh 7.7 ng Phillips ban u

ng ny cho thy nhng c im sau y (xem hnh 7.7) - Lm pht bng khng khi
tht nghip bng t l t nhin.
- Khi tht nghip thc t thp hn t l t nhin th lm pht xy ra.
- dc cng ln th mt s tng, gim nh ca tht nghip s gy ra s tng, gim ng
k v lm pht. ln ca phn nh s phn ng ca tin lng. Nu tin lng c phn ng
mnh th ln, nu c tnh cao th nh (ng Phillips s xoay ngang). Nu ng Phillips gn
nh nm ngang th lm pht phn ng rt km vi tht nghip.
ng Phillips gi cho nhng ngi lm chnh sch la chn cc chnh sch v m, c
bit l chnh sch ti kho v tin t. V d: Gi s nn kinh t ang im B trn hnh 7.7 (suy
thoi, tht nghip), Chnh ph c th m rng lng cung tin nhm h li sut, thc y u t,
m rng tng cu, nn kinh t s tng cng n vic lm, tht nghip gim. im B s di chuyn
theo ng Phillips ln pha trn.
7.3.2. ng Phillips m rng
Thc t ngy nay gi c khng h xung theo thi gian do c lm pht d kin (), v th
ng Phillips c m rng thm bng vic bao gm c t l lm pht d kin v c dng
nh sau:
gp = gpe - (u - u*)
[2]
Trong : gpe l t l lm pht d kin

ng ny cho thy, khi tht nghip bng t l t nhin th lm pht bng t l d kin.
Nu tht nghip thc t cao hn t l t nhin th lm pht thp hn t l d kin. ng ny gi
l ng Phillips ngn hn ng vi thi k m t l lm pht d kin cha thay i. Trong thi k
ny nu c nhng c sc cu, gi s tng cu tng ln nhanh, nn kinh t s i dc ng Phillips
ln pha trn, lm pht tng, tht nghip gim. Nu khng c s tc ng ca cc chnh sch th v
gi tng ln mc cung tin thc t, s tc ng ca cc chnh sch th v gi tng ln mc cung
tin thc t gim xung, li sut tng ln v tng cu dn dn c iu chnh tr li mc c, nn
kinh t vi lm pht v tht nghip s quay tr v trng thi ban u. Nhng khi lm pht t
c d kin, tin lng v cc chi ph khc cng c iu chnh theo t l d kin v tht
nghip tr li mc t nhin, ng Phillips ngn hn ni trn dch chuyn ln trn.
gp
gp
PC3
PC2
3
PC1
0
*
Hnh 7.8 ng Phillips m rng
u
*
Hnh 7.9 ng Phillips ngn hn

133

Hnh 7.8 cho ta thy rng cn sc cu y lm pht t 0 n 3, tin lng v cc chi ph
khc c iu chnh thch ng, sn lng li t tim nng nhng gi c khng gim xung,
ng Phillips s dch chuyn t PC1 n PC2. Ti im E lm pht khng phi bng khng, m
bng t l lm pht d kin (3).
Ring cc cn sc cung (v d gi du tng ln) y chi ph sn xut v gi c ln, sn
lng v vic lm gim xung. Nh vy tt c tht nghip v lm pht tng ln - Khng c s
nh i gia tht nghip v lm pht trong ngn hn - l thi k nh tr tht nghip. Cho ti
khi Chnh ph tng mc cung tin lin tc gi cho tng cu khng suy gim v tht nghip
khng th tng, nn kinh t vn t sn lng nh c nhng gi c tng ln theo t l tng tin.
Nh vy s iu tit bng chnh sch tin t v ti kho gi cho nn kinh t n nh sn lng khi
gp cn sc cung phi tr gi bng lm pht cao hn.
7.3.3. ng Phillips di hn
Trong ngn hn t l tht nghip thc t c th khng bng t l tht nghip d kin nhng
trong di hn chng s bng nhau bi s tc ng ca cc chnh sch ti kho v tin t. l c
s xy dng ng Phillips di hn.
Trong di hn t l lm pht thc t bng t l lm pht d kin, ngha l gp = gpc. Thay
ng thc ny vo [2] ta s c ng Phillips di hn:
0 = - (u - u*)
Hay l
[3]
u = u*
Nh vy t l tht nghip thc t lun bng t l t nhin (xt v mt di hn) cho d t l

lm pht thay i nh th no. Vy trong di hn lm pht v tht nghip khng c mi quan h
vi nhau.
Nu biu din trn th th ng Phillips di hn l ng thng ng ct trc honh ti
im t l tht nghip t nhin (xem hnh 7.9)
Trong ngn hn nn kinh t vn ng theo cc ng PC. C s nh i tm thi gia lm
pht v tht nghip trong thi gian nn kinh t ang t iu chnh bng cc cn sc cu, nhng
khng c s nh i lm pht v tht nghip bi cc con s. Cn trong di hn v c bn khng
tn ti mi quan h gia lm pht v tht nghip.
7.3.4. Khc phc lm pht
Trong lch s ca mnh cc nc trn th gii u tri qua lm pht vi nhng mc khc
nhau. Nhng nguyn nhn lm pht u c im chung, nhng mi nn kinh t u c nhng c
im ring bit nn lm pht ca mi nc li mang tnh cht trm trng v phc tp khc nhau,
thot khi lm pht, chin lc chng lm pht ca mi quc gia khng th khng xt n
nhng c im ring bit ca mnh. Nu khng tnh n nhng ci ring ca mi nc th gii
php chung c la chn thng l:
(1) i vi mi cuc siu lm pht v lm pht phi m hu nh u gn cht vi s tng
trng nhanh chng v tin t, c mc thm ht ngy cng ln v ngn sch v c tc tng
lng danh ngha cao.
134

V vy gim mnh tc tng cung tin, ct gim mnh m chi tiu ngn sch v kim sot
c hiu qu vic tng lng danh ngha chc chn s chn ng v y li lm pht. Thc cht
ca gii php trn l to ra c sc cu (gim cung tin, tng li sut, gim thu nhp dn ti gim
tiu dng, u t, chi tiu Chnh ph) y nn kinh t i xung dc ng Phillips ngn hn v
do vy cng gy ra mt mc suy thoi v tht nghip nht nh. Nu bin php trn c gi
vng, nn kinh t s t iu chnh v sau mt thi gian gi c s t mc lm pht thp hn v
sn lng tr li tim nng (ng Phillips s dch chuyn xung di). Tc gim pht s ph
thuc vo s kin tr v lin tc ca cc bin php chnh sch.
(2) i vi lm pht va phi mun kim ch v y t t xung mc thp hn cng i
hi p dng cc chnh sch ni trn. Tuy nhin, v bin php trn ko theo s suy thoi v tht
nghip - mt ci gi t - nn vic kim sot tin t v chnh sch ti kho tr nn phc tp v i
hi thn trng. c bit i vi cc nc ang pht trin khng ch cn kim ch lm pht m cn
i hi c s tng trng nhanh. Trong iu kin vic kim sot cht ch cc chnh sch ti
kho v tin t vn l nhng bin php cn thit nhng cn c s phi hp, tnh ton t m vi
mc thn trng cao hn. V lu di cc nc ny, chm lo m rng sn lng tim nng bng
cc ngun vn trong v ngoi nc cng l mt trong nhng hng quan trng nht bo m
va nng cao sn lng, mc sng va n nh gi c mt cch bn vng.
(3) C th xa b hon ton lm pht hay khng? Ci gi ca vic xo b hon ton lm
pht khng tng xng vi li ch em li ca n. V vy cc quc gia thng chp nhn lm pht
mc thp v x l nh hng ca n bng vic ch s ho cc yu t chi ph nh tin lng, li
sut, gi vt t l cch lm cho s thit hi ca lm pht l t nht.
TM TT NI DUNG
1. Cc khi nim lin quan n tht nghip
Ngi trong tui lao ng: Nhng ngi trong tui lao ng l nhng ngi
tui c ngha v v quyn li lao ng theo quy nh c nghi trong hin php ca mi nc.
Vit Nam c ghi trong hin php nm 1992
Lc lng lao ng: Lc lng lao ng l s ngi trong tui lao ng ang c vic
lm hoc cha c vic lm nhng ang tm kim vic lm
Ngi c vic lm: Ngi c vic lm l nhng ngi trong tui lao ng ang lm vic
trong cc doanh nghip, trong cc t chc x hi v c thu nhp
Ngi tht nghip: Ngi tht nghip l ngi trong tui lao ng ang tm kim vic
lm nhng cha tm kim c
Ngi ngoi lc lng lao ng: Ngi ngoi lc lng lao ng l nhng ngi trong
tui lao ng bao gm ngi i hc, ngi ni tr, m au khng sc kho lao ng, ngi
b tc quyn lao ng, nhng ngi khng mun tm kim vic lm vi nhng l do khc nhau
Ngi ngoi tui lao ng: L tr em cha n tui lao ng, ngi gi ngh hu.
Hin Php Vit Nam quy nh tr em di 16 tui khng c tham gia lao ng, ngi Nam ln
hn 60 tui, n ln hn 55 tui l ht tui lao ng. Tr mt s ngh nghip v iu kin nht
nh tui ngh hu c th c ko di.
135

2. T l tht nghip T l tht nghip l (%) s ngi tht nghip so vi tng s ngi
trong lc lng lao ng.
T l tht nghip l mt ch tiu phn nh khi qut tnh trng tht nghip ca mi mt quc
gia. Cng v th m c nhng quan im khc nhau v ni dung v phng php tnh ton.
3. Tht nghip l mt hin tng cn c phn loi hiu r v tnh trng tht nghip.
nhn chung tht nghip c th c phn loi theo cc tiu thc ch yu sau y
- Phn loi tht nghip theo hnh thc tht nghip
- Phn loi theo l do tht nghip.
- Phn loi theo ngun gc tht nghip
- Tht nghip t nguyn v khng t nguyn
- Tht nghip t nguyn: ch nhng ngi t nguyn khng mun lm vic do vic lm v
mc lng tng ng cha ph hp vi mong mun ca mnh. Gi thit ny l c s xy dng
hai ng cung lao ng.
- Tht nghip khng t nguyn: l loi tht nghip thng do tng cu suy gim dn n
thiu vic lm v tht nghip
4. T l tht nghip t nhin: T l tht nghip t nhin l t l tht nghip khi th trng
lao ng t cn bng ti im (E)
5. Cc nhn t nh hng ti tht nghip t nhin c chia lm 2 nhm nhn t c
bn l: Khong thi gian tht nghip v tn s tht nghip
- Khong thi gian tht nghip
- Tn s tht nghip
6. H thp t l tht nghip
- Cc bin php i vi tht nghip t nhin
- Cc bin php i vi tht nghip chu k (tht nghip thiu cu)
7. Khi nim v lm pht Lm pht xy ra khi mc gi c chung thay i. Khi mc gi
tng ln c gi l lm pht, khi mc gi gim xung c gi l gim pht. Vy lm pht l s
tng ln ca mc gi c trung bnh theo thi gian.
8. Ch s gi tiu dng phn nh s bin ng gi c ca mt gi hng ho v dch v tiu
biu ca nn kinh t trong mtthi k no
IP = ip. d
Trong : IP: Ch s gi c ca gi hng ho
ip: Ch s gi c ca tng loi hng, nhm hng
d: T trng mc tiu dng ca tng loi
Nhm hng trong gi s c d = 1 n phn nh c cu tiu dng ca x hi
9. Ch s gi c sn xut phn nh s bin ng gi c ca u vo, thc cht l s bin
ng ca chi ph sn xut. Xu hng bin ng gi chi ph tt yu s tc ng n xu hng bin
ng hng ho trn th trng
136

10. T l lm pht l thc o ch yu ca lm pht trong mt thi k, Quy m v bin
ng ca n phn nh quy m v xu hng lm pht.
T l lm pht c tnh nh sau :
g
=[
Ip
I p1
1]*100%
11. Quy m lm pht: Ngi ta thng chia lm pht thnh ba loi mc ca t l lm

pht l lm pht va phi, lm pht phi m, siu lm pht
12. Tc hi ca lm pht
- Tc tng gi c thng khng ng u gia cc loi hng.
- Tc tng gi v tng lng cng xy ra khng ng thi.
- Phn phi li thu nhp v ca ci mt cch ngu nhin gia cc c nhn, tp on v cc
giai tng trong x hi, c bit vi nhng ai gi nhiu ti sn c gi tr danh ngha c nh (v d
tin mt) v nhng ngi lm cng n lng.
- C nhng bin dng v c cu sn xut v vic lm trong nn kinh t c bit khi lm pht
tng nhanh cng vi s bin i mnh m ca gi c tng i. C nhng doanh nghip, ngnh
ngh c th pht ln v tri li cng c nhng doanh nghip v ngnh ngh suy sp, thm ch phi
chuyn hng sn xut kinh doanh.
13. Cc l thuyt v lm pht
Lm pht l s tng gi chung ca ton b nn kinh t, v cc yu t a n tng gi li rt
a dng v phc tp v mc tc ng ca chng c th rt khc nhau tu thuc vo c im
c th ca mt nn kinh t trc v trong qu trnh xy ra lm pht. V vy c th khi qut mt
s l thuyt v quan im nhm l gii nhng nguyn nhn gy ra v duy tr thc y lm pht.
- Lm pht cu ko.
- Lm pht chi ph y
- Lm pht d kin
- Lm pht v tin t
- Lm pht v li sut
14. Lm pht v tht nghip l hai cn bnh ca nn kinh t th trng. Liu chng c mi
quan h nh i trong ngn hn, di hn cho ti nay vn cha thy c mi lin h no
- ng Phillips ban u c dng
gp = - (u - u*)
[1]
Trong : gp = t l lm pht
U = t l tht nghip thc t
U* = t l tht nghip t nhin
- ng Phillips m rng
gp = gpe - (u - u*)
[2]
Trong : gpe l t l lm pht d kin

137

ng ny cho thy, khi tht nghip bng t l t nhin th lm pht bng t l d kin.
Nu tht nghip thc t cao hn t l t nhin th lm pht thp hn t l d kin.
- ng Phillips di hn
Trong di hn t l lm pht thc t bng t l lm pht d kin, ngha l:
0 = - (u - u*)
Hay l
[3]
u = u*
Nh vy t l tht nghip thc t lun bng t l t nhin (xt v mt di hn) cho d t l

lm pht thay i nh th no. Vy trong di hn lm pht v tht nghip khng c mi quan h
vi nhau.
15. Cc bin php khc phc lm pht, trong lch s ca mnh cc nc trn th gii u
tri qua lm pht vi nhng mc khc nhau. Nhng nguyn nhn lm pht u c im chung,
nhng mi nn kinh t u c nhng c im ring bit nn lm pht ca mi nc li mang tnh
cht trm trng v phc tp khc nhau, thot khi lm pht, chin lc chng lm pht ca mi
quc gia khng th khng xt n nhng c im ring bit ca mnh. Nu khng tnh n nhng
ci ring ca mi nc th gii php chung c la chn thng l:
- i vi mi cuc siu lm pht v lm pht phi m hu nh u gn cht vi s tng
trng nhanh chng v tin t, c mc thm ht ngy cng ln v ngn sch v c tc tng
lng danh ngha cao.
- i vi lm pht va phi mun kim ch v y t t xung mc thp hn cng i
hi p dng cc chnh sch ni trn. Tuy nhin, v bin php trn ko theo s suy thoi v tht
nghip - mt ci gi t - nn vic kim sot tin t v chnh sch ti kho tr n phc tp v
i hi thn trng.
- Cc quc gia thng chp nhn lm pht mc thp v x l nh hng ca n bng vic
ch s ho cc yu t chi ph nh tin lng, li sut, gi vt t l cch lm cho s thit hi
ca lm pht l t nht.
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1.
Tht nghip l g? dng ra v dng vo tht nghip bao gm nhng i tng no?
2. Hy trnh by cc loi tht nghip theo ngun gc tht nghip v cc bin php khc phc
tht nghip
3.
Hy s dng th ca th trng lao ng biu din v phn tch cc loi tht nghip.
4.
T l lm pht l g? nu cch xc nh t l lm pht
5.
Hy trnh by cc nguyn nhn dn n lm pht
6.
Nu tc hi ca lm pht d kin v khng d kin
7.
Hy trnh by mi quan h gia lm pht v tht nghip
138

8.
Lc lng lao ng l:
a. Bao gm tt c mi ngi c kh nng lao ng
b. Khng bao gm nhng ngi ang i tm vic
c. L tng s ngi ang c vic lm v tht nghip
d. Khng bao gm nhng ngi tm thi mt vic
e. L tng dn s hin c ca mt nc
9. Gi s trong nc c dn s l 20 triu ngi, tm triu ngi c vic lm, v 1 triu ngi

tht nghip th lc lng lao ng s l:
a. 11 triu ngi b. 20 triu ngi
c. 9 triu
d. 8 triu
e. 1 triu
10. Nhng ngi no sau y c coi l tht nghip:

a. Mt ngi ang lm vic nhng mun c ngh vic vo cui thng trc khi
cuc iu tra v tht nghip trong thng kt thc
b. Mt sinh vin ang tm kim vic lm thm sut c thng qua
c. mt ngi ang tm vic, nhng li quyt nh thi khng tm vic na do thy
cha c k nng lao ng thch hp
d. Mt ngi mi b vic v ang np h s tuyn dng vo mt cng vic mi.
11. T l tht nghip c nh ngha l;
a. S ngi tht nghip chia cho s ngi c vic lm
b. S ngi c vic chia cho dn s ca nc
c. S ngi tht nghip chia cho dn s ca nc
d. S ngi tht nghip chia cho tng s ngi c vic v ngi tht nghip.
12. Lm pht c hiu l s tng ln lin tc ca
a. Gi c ca mt s hng ho thit yu
b. Tin lng tr cho cng nhn
c. Mc gi chung
d. L GDP danh ngha
e. Tng tr cp tht nghip
13. Nu mc gi tng nhanh hn thu nhp ca bn v mi th khc vn nh c th mc sng ca
bn s:
a. Gim
b. Tng
c. Khng i
d. Ch khng thay i khi gi c hng nm tng ln vi cng mt mc
e. Ch tng nu t l lm pht thp.
139

14. Nu t l lm pht ln hn li sut danh ngha, th li sut thc t s
a. Ln hn khng
b. Bng khng
c. Khng m
d. Nh hn khng
15. ng Phillips biu din:

a. Mi quan h gia mc tin lng v mc tht nghip
b. Mi quan h gia mc gi v mc tht nghip
c. Mi quan h gia mc tng gi v t l tht nghip
d. Mi quan h gia s thay i ca t l lm pht v s thay i ca t l tht nghip.
e. Khng phi cc cu trn.
140
Chng 8: Kinh t v m ca nn kinh t m
CHNG VIII: KINH T V M CA NN KINH T M

GII THIU
Trong nhng chng trc, phn ln vic nghin cu c gii hn trong nn kinh t
ng vi ba tc nhn kinh t: H gia nh (ngi tiu dng), doanh nghip (ngi sn xut) v
Chnh ph. Chng ny chng ta nghin cu nn kinh t m vi s xut hin thm mt tc nhn
kinh t na - l ngi nc ngoi. Ngi nc ngoi tham gia vo nn kinh t vi vai tr l
ngi s dng hng ho, dch v v cng l ngi cung cp cc hng ho v dch v cho nn
kinh t. By gi cc mi quan h kinh t ca mt quc gia khng ch b hp trng phm vi lnh
th kinh t ca quc gia na m c s giao lu, m rng trn ton th gii. Hot ng sn
xut kinh doanh ca quc gia ny c s ph thuc nht nh vo hot ng sn xut kinh doanh
ca quc gia khc. Nhng qua cc l thuyt v thng mi quc t chng minh rng, c giao
lu kinh t, th quc gia no cng c li, c iu l quc gia no c li nhiu hn, quc gia
no th c li t hn.
Trong chng ny chng ta i phn tch s tc ng ca nn kinh t th gii ti nn kinh t
trong nc. T la chn chnh sch kinh t v m thch hp trong iu kin nn kinh t m.
Ni dung ca chng gm bn phn:
- Phn mt trnh by nguyn tc c bn c s cho vic tin hnh thng mi gia cc nc.
l nguyn tc li th so snh.
- Phn hai nghin cu cc cch thc m v c cu ca cn cn thanh ton quc t.
- Phn ba cp n t gi hi oi v h thng ti chnh quc t.
- Phn bn phn tch tc ng ca cc chnh sch kinh t v m ch yu n t gi hi oi
v tc ng ca t gi hi oi n sn lng v vic lm.
Khi nghin cu chng ny ngi hc cn phi nm c cc vn l thuyt v bi tp
theo cc vn sau:
- Xc nh li th so snh ca vic sn xut hai sn phm gia hai quc gia, bit chi ph sn
xut ca tng loi sn phm
- Phn tch tnh hnh cn cn thng mi v cn cn thanh ton vi cc khon vng lai v
t bn
- Phn tch cc nhn t lm bin ng t gi hi oi
- Phn tch s khc nhau gia li sut danh ngha v li sut thc t
- Chnh sch ti kho v chnh sch tin t c hiu qu trong cc ch t gi hi oi.
141
NI DUNG
8.1. LI TH TUYT I V LI TH SO SNH TRONG THNG MI QUC T
Thng mi quc t xut hin t lu v ngy cng tr nn phong ph, a dng. gii
thch c s kinh t ca thng mi quc t, ngi ta thng chia lm hai trng hp:
8.1.1. Li th tuyt i
Trng hp th nht, thng mi quc t xut hin v cc nc c iu kin sn xut rt
khc nhau: t ai, ti nguyn thin nhin, t bn, k thut, iu kin kh hu V iu kin sn
xut khc nhau, mi nc chuyn mn ho sn xut nhng mt hng m mnh c th sn xut i
vi h vic sn xut l c li hn.
Li th tuyt i: Khi mt t nc c th sn xut mt mt hng vi chi ph thp hn nc
khc, th nc c li th tuyt i trong vic sn xut mt hng .
Tuy nhin, trng hp th hai, ph bin hn l phn ln thng mi din ra gia nhng
nc kh ging nhau v iu kin sn xut. Thng mi vn din ra khi mt nc no , sn
xut tt c cc mt hng r hn so vi nc khc cng nh gia mt nc c nng sut thp hn
vi nc c nng sut cao hn. V sao li nh vy?
8.1.2. Li th so snh
L thuyt li th so snh s tr li cu hi . L thuyt ny do nh kinh t hc ngi Anh
D.Ricardo t nn mng u tin . L thuyt li th so snh khng nh rng, nu mt nc c li
th so snh trong mt s sn phm v km li th so snh trong mt s sn phm khc th nc
c li trong chuyn mn ho v thng mi quc t. Thng mi quc t ch yu ph thuc vo
li th so snh ch khng phi ch ph thuc vo li th tuyt i.
Vy li th so snh l g?
Mt nc c li th so snh trong vic sn xut mt mt hng nu nc c chi ph sn
xut tng i (hay chi ph c hi) v mt hng thp hn so vi nc khc.
V d n gin: gi s c hai nc A v B sn xut hai mt hng X (ti vi) v Y (qun
o). Gi s tip rng chi ph sn xut hai mt hng quy i ra thnh chi ph v lao ng.
Bng 8.1 cho bit chi ph lao ng (gi cng) sn xut mt n v sn phm X v Y ca
hai nc ni trn.
Bng 8.1 cho thy:
Nc A c li th tuyt i v sn xut c hai mt hng X v Y.
Nu so snh chi ph sn xut mt hng X th nc A sn xut r hn nc B hai ln, cn
mt hng Y - 4/3 ln.
Tuy vy, nc B li c li th so snh v mt hng Y (qun o), cn nc A c li th so
snh v mt hng X (ti vi).
142

Bng 8.1
Sn phm
Hao ph lao ng
Nc A
Nc B
X (ti vi)
12
Y (qun o)
Bng 8.2 so snh chi ph tng i - hay l chi ph c hi sn xut hai mt hng ca
hai nc.
Bng 8.2
Chi ph c hi
Sn phm
Nc A
Nc B
X (ti vi)
2 (qun o)
3 (qun o)
Y (qun o)
(ti vi)
1/3 (ti vi)
nc A
- sn xut thm 1 ti vi, phi hy sinh hai b qun o. Ngc li sn xut thm 1 b
qun o, phi hy sinh mt na chic ti vi.
nc B
- sn xut thm mt ti vi, phi hy sinh 3 b qun o. Ngc li, sn xut thm mt b
qun o, phi hy sinh 1/3 chic ti vi.
Nh vy, nc A c chi ph c hi sn xut ti vi thp hn nc B, cn nc B c chi ph
c hi sn xut qun o thp hn nc A.
Nguyn tc li th so snh ch ra rng, nu thng mi c tin hnh mt cch t do th
nc A c th chuyn mn ho sn xut ti vi i ly qun o do nc B sn xut. Ngc li
nc B s c li nu chuyn mn ho sn xut qun o i ly ti vi ca nc A. Sau khi c
thng mi, c hai nc cng c li. Thng mi s lm tng kh nng tiu dng ca mi nc
v tng kh nng sn xut ca th gii.
Nh vy, thng mi quc t thc y phn cng lao ng v hp tc hai bn cng c li.
Thng mi t do m ca to iu kin cho mi nc m rng kh nng sn xut v tiu th ca
mnh, nng cao sn lng v mc sng ca ton th gii.
Song trong thc t, bo v nn sn xut ni a ca mi nc, chng li hng nhp, to
thm vic lm cho dn c, nhiu nc theo ui cc chnh sch thu quan, quy nh hn ngch
v a ra cc hng ro phi thu quan khc. vn l cuc u tranh dai dng gia nhng quan
im khc nhau trong chnh sch kinh t v m, c lin quan n ngoi thng. Xu hng chung
hin nay l hnh thnh cc khu vc kinh t rng ln trn th gii. Thay v vic to nn hng ro
143

thu quan gia cc nc vi nhau, cc thnh vin ca khu vc thng nht to dng nhng hng
ro thu quan khu vc bo v li ch ca cc nc trong khi ca mnh.
8.2. CN CN THANH TON QUC T
Cn cn thanh ton quc t l mt bn kt ton tng hp ton b cc lung bun bn hng
ho v dch v, cc lung chu chuyn vn v ti sn gia cc cng dn v Chnh ph mt nc
cn li trn th gii.
Cn cn thanh ton quc t c hnh thc nh mt ti khon, gm bn c v bn n. Quy tc
x l vic ghi vo bn c hay bn n ca bt k khon mc no l xt hot ng bun bn c
mang li ngoi t cho t nc hay khng.
Mt hot ng c ghi vo bn c nu n mang tnh cht xut khu, thu ngoi t. Ngc
li, mt hot ng mang tnh cht nhp khu, tiu tn ngoi t, gi l khon n v c ghi vo
bn n.
Cn cn thanh ton c hai ti khon ch yu: Ti khon thanh vng lai v ti khon t bn.
Ti khon vng lai ghi chp cc lung bun bn hng ho v dch v cng nh cc khon
thu nhp rng khc t nc ngoi. Ti khon ny bao gm hai khon mc ln:
- Khon mc hng ho cn gi l thng mi hu hnh
- Khon mc dch v (cn gi l thng mi v hnh). Bao gm cc hot ng xut v nhp
khu dch v vn ti, du lch, ngn hng
Hai khon mc ny to nn cn cn thng mi, cn gi l xut khu rng (X - IM = NX)
cp chng 4.
Tuy vy, ti khon vng lai trong cn cn thanh ton, ngoi cn cn thng mi cn bao
gm khon mc nh khc l cc thu nhp rng v ti sn (li sut, li nhun, li nhun c phn)
ca cng dn nc , cng nh cc khon vin tr cho nc ngoi hoc nhn ca nc ngoi,
cc t chc quc t.
Nu chnh lch gia cc khon xut khu vi cc khon nhp khu hng ho dch v cng
vi thu nhp rng t nc ngoi mang du cng (+) ta c thng d ti khon vng lai. iu ny c
ngha l s thu t bun bn hng ho v cc khon thu nhp chuyn nhng t nc ngoi ln
hn s chi ca ti khon .
Ti khon vn ghi chp cc giao dch trong t nhn hoc Chnh ph cho vay v i vay v
phn ln thc hin di dng mua hay bn ti sn - ti sn ti chnh hoc ti sn thc.
Cn cn thanh ton l tng cc ti khon vng lai v ti khon vn. Nu mt trong hai ti
khon l c v ti khon kia l n vi cng mt quy m th cn cn thanh ton bng khng (= 0).
Nu c hai ti khon vng lai v vn l n th cn cn thanh ton l n. iu ny ni ln rng t
nc chi tiu nhiu ngoi t hn l thu c ngoi t. Cn cn thanh ton b thm ht. Trng hp
ngc li, cn cn thanh ton l thng d.
Trong mt nn kinh t t do vi h thng t gi hi oi hon ton linh hot th cn cn
thanh ton lun cn bng. S thm ht ca ti khon vng lai s c b p bi thng d ca ti
khon vn v ngc li.
144

Tuy nhin, trong mt nn kinh t duy tr h thng hi oi c nh, cn cn thanh ton c
th khng cn bng. Thm ht hoc thng d cn cn thanh ton s dn n thay i cung cu trn
th trng ngoi hi.
Bng 8.3 tng hp cc trnh by v cn cn thanh ton ni trn.
Bng 8.3
CN CN THANH TON
1. Ti khon vng lai
- Xut, nhp khu hng ho
- Xut, nhp khu dch v
- Vin tr v thu nhp rng.
2. Ti khon t bn
- T nhn
- Chnh ph
3. Cn cn thanh ton
- Thng d (+)
- Thm ht (-)
4. Kt ton chnh thc.
gi cho t gi hi oi khng i, ngn hng Trung ng phi can thip bng cch mua
hoc bn d tr ngoi t trn th trng ngoi hi. Hot ng ca ngn hng Trung ng (Nh
nc) phn nh vo cn cn thanh ton thng qua khon mc kt ton chnh thc.
Cn cn thanh ton l mt ti liu ht sc quan trng phn tch nhng bin i kinh t v
m trong nn kinh t m. S thm ht hay thng d ca cn cn thanh ton s nh hng n
cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi, do nh hng n s thay i ca t gi hi oi.
8.3. T GI HI OI V H THNG TI CHNH QUC T
8.3.1. T gi hi oi v th trng ngoi hi
8.3.1.1. T gi hi oi
T gi hi oi l gi c ca mt n v tin t ca mt nc tnh bng s n v tin t ca
mt nc khc.
Thng thng, thut ng t gi hi oi c ngm hiu l s lng n v tin ni t cn
thit mua mt n v ngoi t. Ring M v Anh thut ng ny li c s dng theo ngha
ngc li: S n v ngoi t cn thit mau mt ng o la hoc ng bng Anh.
V d: T gi hi oi ng phrng Php c cng b Php l 2FF/DM, trong khi cng t
gi ny CHLB c l 0,33 DM/FF. Cn t gi hi oi ca ng bng Anh thng cng b,
chng hn, 1,25 USD/Bng, hoc ca ng l M: 250 Yn/USD.
145

Vit Nam, t gi hi oi ng Vit Nam do ngn hng ngoi thng cng b l theo
thng l quc t: S n v tin ng Vit Nam cn thit mua mt n v tin nc ngoi:
chng hn 15920/USD.
trnh nhm ln khi phn tch, chng ti quy c s dng k hiu sau:
e - T gi hi oi ca ng ni t tnh theo ng tin nc ngoi.
E - T gi hi oi ca ng ngoi t tnh theo ng ni t.
V d:
e - Ca ng Vit Nam tnh theo USD l 1/15920 hay

E = 15920/ USD.
Di y, hy xem xt t gi hi oi c xc nh nh th no trn th trng ngoi hi.

8.3.1.2. Cung v tin v cu v tin trong cc th trng ngoi hi
(1) Cu v tin
C cu v tin ca nc A trn th trng ngoi hi khi dn c t cc nc khc mua hng
ho v dch v c sn xut ti nc A. Cc hng sn xut v nhng ngi lm cng sn xut ra
hng ho phi c chi tr bng tin ca nc A, iu ny i hi nhng ngi mua l ngi
nc ngoi phi mua tin trn th trng ngoi hi. Mt nc xut khu cng nhiu th cu i
vi ng tin nc cng ln trn th trng ngoi hi.
ng cu v mt loi tin l hm ca t gi hi oi ca n (mt lng tin khc m n
v tin y c th trao i c hay gi ca ng tin y trn th trng ngoi hi) c xung
pha bn phi; t gi hi oi cng cao th hng ho ca nc y cng tr nn t hn i vi
nhng ngi nc ngoi v cng t hng ho c xut khu hn.
Phng tin thanh ton quc t v tin d tr: Ring vi mt s nc c ng tin mnh,
cn dng cho cc giao dch dng lm tin d tr ti cc ngn hng cc nc khc. C th l:
ng la M, ng mc c, ng yn Nht bn, ng phrng Thu S v ng bng Anh.
Nhng nhu cu ny y cu v nhng ng tin ny vt ln trn mc pht sinh do cc hot
ng thng mi ca ring cc nc y, trn th trng ngoi hi ca chng.
(2) Cung v tin
Tin ca mt nc c cung ng ra cc th trng ngoi hi khi nhn dn trong nc mua
hng ho v dch v c sn xut cc nc khc. nhn dn nc A mua c cc sn phm
xut ra nc B h phi mua mt lng tin ln ca nc B, bng vic dng tin ca nc A
tr. Lng tin ny ca nc A khi y bc vo th trng tin t quc t. Mt nc nhp khu
cng nhiu th ng tin ca nc y c a vo th trng quc t cng nhiu.
ng cung v tin c xc nh ch yu thng qua cc lc lng th trng ca cung v
cu. Bt k ci g lm tng cu v mt ng tin cc th trng ngoi hi hoc lm gim cung
ca n u c xu hng lm cho gi tr quc t (t gi hi oi) ca n tng ln. Bt k ci g lm
gim cu v mt ng tin hoc lm tng cung ng tin y trn cc th trng ngoi hi s c xu
hng lm cho gi tr ca n gim xung.
146

(3) Cc nguyn nhn ca s dch chuyn cc ng cung v cu v tin trn th trng
ngoi hi.
C nhiu nguyn nhn dn n s dch chuyn ng cung - cu tin t trn th trng
ngoi hi. Cc nguyn nhn ch yu l:
+ Cn cn thng mi: Trong cc iu kin khc khng i nu nhp khu ca mt nc
tng th ng cung v tin ca nc y s dch chuyn sang pha phi.
+ T l lm pht tng i: Nu t l lm pht ca mt nc cao hn t l lm pht ca nc
khc th nc s cn nhiu tin hn mua mt lng tin nht nh ca nc kia. iu ny
lm cho ng cung tin dch chuyn sang phi v t gi hi oi gim xung.
+ D tr v u t ngoi t: u c c th gy ra nhng thay i ln v tin, c bit
trong iu kin thng tin lin lc hin i v cng ngh my tnh hin i c th trao i tr
tin t mi ngy.
+ S vn ng ca vn: Khi ngi nc ngoi mua ti sn ti chnh, li sut c nh hng
mnh. Khi li sut ca mt nc tng ln mt cch tng i so vi nc khc th cc ti sn ca n
to ra t l tin tin li cao hn v c nhiu ngi dn nc ngoi mun mua cc ti sn y. iu
nay lm cho ng cu v tin ca nc dch sang phi v lm tng t gi hi oi ca n. y l
mt trong nhng nh hng quan trng nht ti t gi hi oi cc nc pht trin cao.
Trn y l 4 nguyn nhn c bn gy nn s
e
dch chuyn cc ng cung cu trn th trng (USD)
ngoi hi. S dch chuyn ny n lt n s gy
nn nhng dao ng ca t gi hi oi. V nh mt

phn ng dy chuyn, nhng bin ng ca t gi
e0
hi oi li tc ng n nn kinh t trong nc.
Mc tip theo sau s nghin cu su hn tc

ng ca t gi cc cn bng trong nc.
Q0
Q ()
Hnh 8.1 Th trng ngoi hi ca

ng Vit Nam vi ng o la M
8.3.2. Vai tr ca t gi hi oi v mi quan h gia t gi hi oi v cn cn thanh ton.
Phn trn nghin cu khi nim v s hnh thnh t gi hi oi trn th trng ngoi hi.
Mt cu hi c t ra l: V sao cc Nh nc li quyt nh can thip vo th trng ngoi
hi? T gi hi oi c vai tr nh th no trong vic xc nh sn lng, gi c, vic lm? lm
r vn cn cn thanh ton ni chung.
Nh bit, cn cn thng mi, hay xut khu rng c xc nh theo cng thc:
NX = X - IM
(8.1)
T (8.1) ta thy cn cn thng mi thng d khi xut ln hn nhp (X>IM) v thm ht

khi nhp khu ln hn xut khu (IM>X).
147

T gi hi oi l yu t quan trng nh hng n xut khu rng (NX).
Tht vy: T gi hi oi tc ng n kh nng cnh tranh ca cc sn phm trn th trng
quc t. Mt khi gi c sn phm ni a r tng i so vi sn phm cng loi trn th trng
th kh nng cnh tranh tng ln, xut khu do c xu hng tng ln.
Kh nng cnh tranh (v gi c) ca mt loi sn phm ca mt nc so vi sn phm cng
loi sn xut ti nc ngoi c xc nh theo cng thc: kh nng cnh tranh: E. P0/P (8.2).
Trong :
P0 -Gi sn phm nc ngoi tnh theo ngoi t (v d ng la).
P - Gi sn phm cng loi sn xut trong nc tnh theo ng ni t (v d ng Vit Nam).
E - T gi hi oi ca ng tin nc ngoi tnh theo ng ni t (v d t gi ng la
tnh theo tin Vit Nam).
Vi P v P0 khng i, khi E tng, E.P0 tng. Gi ca sn phm nc ngoi tr nn t
tng i so vi gi sn phm trong nc. Gi sn phm trong nc tr nn r tng i so vi
gi sn phm nc ngoi. Sn phm trong nc do c kh nng cnh tranh cao hn. Xut khu
s tng nhp khu gim i t ra l trong ngn hn.
Kh nng cnh tranh cn gi l t gi hi oi thc t. T gi ny ph thuc vo t gi danh
ngha (E) v mi quan h gia gi c tng i gia hai nc (P0/P).
Trong chng 2 chng ta bit rng tng cu trong iu kin nn kinh t m bng:
AD = C + I + G + NX
(8.3)
Vy khi NX tng, tng cu s tng ln v sn lng cn bng cng tng ln v ngc li.
Nh vy, s thay i t gi hi oi danh ngha v do t gi hi oi thc t s tc ng
n cn cn thng mi (hay xut khu rng), do tc ng n sn lng, vic lm, gi c.
Hy m rng tc ng ca t gi hi oi i vi cn cn thanh ton. y c mi quan h
gia li sut v t gi hi oi.
Khi li sut tng ln, ng ni t tr nn c gi tr hn, t gi hi oi ca ng ni t do
tng ln, trong iu kin vn vn ng mt cch t do th vn nc ngoi s trn vo th trng
trong nc, gi nh cn cn thng mi l cn bng th cn cn thanh ton s c thng d. Ngc
li, nu t gi hi oi ca ng tin trong nc gim, cn cn thanh ton s thm ht.
Nh vy, t gi hi oi l bin s rt quan trng, tc ng n cn cn thng mi v cn
cn thanh ton, do tc ng n sn lng, vic lm cng nh s cn bng ca nn kinh t ni
chung. Chnh v vy, mt s nc trn th gii vn cn duy tr ch t gi hi oi c nh, cn
phn ln cc nc theo ui chnh sch t gi hi oi th ni c qun l nhm gi cho t gi hi
oi ch bin ng trong mt phm vi nht nh, n nh v pht trin nn kinh t.
Phn tip theo s nghin cu cc h thng t gi khc nhau trn th gii.
8.3.3. Cc h thng tin t quc t.
C nhiu h thng c dng thit lp t gi hi oi nh: H thng t gi c nh h
thng t gi th ni v cc t gi th ni c qun l.
148

8.3.3.1. H thng t gi c nh: Bretton Woods (1944-1971)
Gn cui th chin th II mt hi ngh a quc gia c t chc Bretton Woods New
Hampshies (M) hoch nh mt h thng cc t gi hi oi c trt t thun li cho lung
thng mi t do.
H thng ny c cc yu t sau:
- Gi c vng c c nh l 35 la M mt Ounce. Ngha l gi tr ca ng la M
c c nh theo vng.
- Tin ca cc nc tham gia h thng c c nh theo ng la M, cc ngn hng
Trung ng ca nhng nc ny c trch nhim duy tr cc t gi hi oi ca h bng vic mua
v bn la trn th trng ngoi t.
- Qu tin t quc t (IMF) c hnh thnh qun l h thng ny v lm mt s
chc nng ca ngn hng Trung ng quc t.
Cc chc nng ca IMF trong h thng ny l: m bo rng cc nc duy tr cc t gi hi
oi nh tho thun cho cc ngn hng Trung ng tham gia qu ny vay tin, khi d tr ca
h khng cn mua hoc bn lng tin la h tr cc t gi hi oi ca h na:
bn bc vi cc nc tham gia v nhng thay i trong cc t gia hi oi ca h.
Song h thng ny vp phi mt s kh khn:
(+) D tr khng tng xng: quy m thng mi quc t tng ln nhanh chng trong nhng
nm 1950 v 1960 gy nn nhng vn ng tin t ln. iu ny i hi cc ngn hng Trung ng
phi mua v bn la nhiu ln nhm duy tr cc t gi hi oi tho thun. Mt s ngn hng
nhn thy rng d tr v la v vng hin ti l khng xng duy tr t gi c nh.
(+) Cch iu chnh t gi hi oi theo xu hng lu di:
Cc t l tng trng v xut khu v nhp khu cng nh t l lm pht rt khc nhau
gia cc nc gy nn nhng thay i di hn v gi tr tng i ca tin t. Nhiu nc
ngh IMF thay i cc t gi hi oi ca h.
(+) Cc cuc khng hong mang tnh u c: khi r rng mt ng tin c nh gi
qu cao hoc qu thp so vi t gi hin ti ca n th cc nh u c s mua hoc bn nhng
lng tin ln theo d on ca h v s thay i t gi hi oi. Ngn hng Trung ng s phi
chi tiu nhng lng tin ngoi t ln nhm c gng duy tr t gi c nh cho ti khi n c
thay i.
Vo nm 1971 cc nc khng cn kh nng m bo rng nhng ng la M c th
chuyn i thnh vng v thng 8 nm 1971 Chnh ph M buc phi xo b ch bn v
vng ca ng USD.
8.3.3.2. H thng t gi hi oi th ni (linh hot)
Nguyn l ca h thng ny l: Cho php cc t gi hi oi c xc nh hon ton bi
cc lc lng cung v cu ca th trng, nhng khng c s can thip no ca Chnh ph. V
mt l thuyt, cc t gi cn iu chnh mt cch t ng theo nhng thay i trong lm pht,
trong cn cn thng mi v cc ngun vn v duy tr s ngang bng ca sc mua sao cho c
149

th mua c mt lng hng nht nh t cng mt lng tin ca mt trong hai nc (v d:
nu 1 chai ru Vang gi 15 la M v 45 phrng Php th t gi hi oi s l 3 phrng
mt la). T nm 1971 M v mt s nc khc cho php tin ca h th ni hon ton hoc
phn ln.
Mc du vy h thng t gi hi oi th ni vn gp phi nhng kh khn: Trc nm
1971 nhiu nh kinh t ng h vic cc t gi hi oi th ni t do v d tnh rng cc t
gi s tng i n nh v u t s gi chng st vi s ngang bng ca sc mua. Trong thc t
cc t gi chao o rt mnh v tch ri khi s ngang bng ca sc mua trong nhng thi
k di, l do l:
- C nhng s vn ng v vn do nhng khc bit v li sut trong cc nc gy ra. Cc
mc tiu ca chnh sch trong nc lm cho cc nc theo ui nhng chnh sch tin t khc
nhau, chng lm li sut thc t khc nhau v lm cho nhng lung vn ln chy vo cc nc c
li sut cao, y t gi hi i ca nc ny ln bt k cc iu kin thng mi.
- u c tin t quc t cng dn ti vic tng v gim kh ln cc t gi hi oi v nhng
thay i ny khng lin quan ti cc iu kin thng mi.
- S thay i v c cu trong v gia cc nn kinh t. Cc gi tr tng i ca nhiu hng
ho thay i cng vi s pht trin ca ngnh cng nghip mi v s suy gim ca nhng
ngnh c lm cho gi tr trao i thc t thay i so vi cc gi tr d kin thng qua s ngang
bng v sc mua.
8.3.3.3. H thng t gi th ni c qun l (khng thun nht).
Mt h thng t gi th ni c qun l (hay khng thun nht) l mt h thng trong t
gi hi oi c php thay i ph hp vi iu kin th trng, nhng i khi Chnh ph can
thip vo ngn nga khng cho n vn ng ra ngoi cc gii hn nht nh. Mt s nc
chp nhn v thc hin mt khi tin t trong h tm cch duy tr nhng t gi c nh vi
cc ng tin ca nhng nc thuc khi, nhng li cho php c khi thay i cng vi cc lc
lng th trng mt cch tng i vi cc nc bn ngoi khi. V d in hnh nht l h
thng tin t chu u (EMS).
Cc h thng ny gp phi nhng kh khn tng t dn ti s kt thc h thng
Pretton Woods nh: d tr khng tng xng, cn c s iu chnh thng xuyn, cc cuc
khng hong mang tnh u c.
Cui cng, vo ma thu nm 1992, h thng tin t chu u (EMS) sp do p lc d
tr khng l ca ng bng Anh. l s gim xung ca gi tr ngang bng sc mua do c
nhng s di chuyn ln v t bn vo nc c, ni m li sut cao gp i.
Cc ngn hng Trung ng v cc B trng ti chnh hu ht cc nc u c mt h
thng t gi hi oi n nh hn nhng vn khng c s nht tr v vic n s hot ng ra sao.
Hai trong nhng gii php l:
(1) Quyn rt vn c bit (SPRS): nm 1969 IMF to ra cc ti sn d tr n nh
gi hi oi.
150

(2) Hi ng tin t chu u: Vic thnh lp Hi ng tn t chu u c nhiu nh
kinh t v lnh o chu u ng h, nhng hin nay vn cha c kh nng thnh hin thc v cc
nhu cu trong nc v chnh sch tin t ca cc nc trong Hi ng ang c nhiu mu thun.
Tm li: Vn lp mt h thng ti chnh quc t nh th no cn l cu hi b ng. y
l lnh vc nng bng trong h thng kinh t ton cu. Mi nc s ng ph nh th no trong
mt th gii y bin ng nh vy?
Phn di y s nghin cu tc ng ca cc chnh sch kinh t v m, ch yu l chnh
sch ti kho v tin t, trong iu kin c thng mi v giao lu t bn gia cc nc vi nhau
trn th gii.
8.4. TC NG CA CC CHNH SCH V M CH YU TRONG IU KIN NN
KINH T M
Trong chng 4 v 5 chng ta nghin cu c ch tc ng ca chnh sch ti kho tin
t trong mt nn kinh t ng trong cc chnh sch ny tc ng vo tng cu, thng qua cc
bin kinh t v m: chi tiu Chnh ph, tiu dng, u t, t tc ng n sn lng, gi c v
vic lm trong nn kinh t. Phn ny ca chng s xem xt c ch m cc chnh ny tc ng,
khi mt nc m ca thng mi t do vi cc nc cn li trn th gii v ng thi cho php
nhng mc khc nhau, giao lu cc ngun vn v ti sn ti chnh.
Thc ra kh c th ni ti mt c ch chung thng nht cho tt c cc nc trn th gii.
Bi v mi nc c mt th ch kinh t ring bit. Chng hn, mt s nc thc hin ch r gi
c nh, bo h mu dch, mt s nc khc thc hin ch t gi linh hot, thng mi t do,
mt s nc tham gia cc khi kinh t hay cng ng kinh t, mt s nc khc li tng i c
lp v khng tham gia mt lin kt kinh t quc t no.
V vy, cung cp mt khun kh phn tch c kh nng vn dng c nhiu tnh hung
khc nhau chng ta hy nghin cu hai trng hp thng gp sau:
- Trng hp h thng t gi hi oi c nh v vi s vn ng hon ton t do ca vn.
- Trng hp t gi hi oi linh hot, vi s vn ng hon ton t do ca vn.
Lu rng, khi mt nn kinh t nh nh nc ta tham gia vo th trng chung ca th
gii, th chnh sch li sut ca chng ta khng nh hng n mc li sut chung ca th gii.
Trong mt t nc nh vy, li sut trong nc c xu hng dao ng xung quanh mc li
sut ca th gii. Ni cch khc, chng ta gi s rng mc li sut ca th gii l cho trc, k
hiu l i* gi s khi li sut trong nc tng ln mc li sut ca th gii (i>i*), s c nhiu
cng dn v cc nh u t nc ngoi mun u t vo nc ta c th thu c mt khon
tin li cao hn. Mt lung vn s chy vo nc ta cho n khi li sut trong nc cn bng
vi mc li sut ca th gii (i = i*). Trng hp ngc li, khi li sut trong nc thp hn li
sut ca th gii (i<i*), mt s vn trong nc s khoc o ra i, cho ti khi cn bng v li
sut c lp li.
m t tnh hung trn chng ta hy s dng ng CM, mt ng song song vi trc
honh mc li sut i = i*, b sung vo m hnh IS - LM.
151

i
LM
i = i*
CM
IS
0
Y
Hnh 8.2 M hnh IS LM CM trong nn kinh t m
Hnh 8.2 m t cng c phn tch tc ng ca chnh sch ti kho v tin t trong nn kinh
t m. Trong :
- ng IS biu th cn bng ca th trng hng ho tng ng vi cc t hp li sut - thu
thp (i, Y) khc nhau. Trong nn kinh t ng, IS c v cho mt mc gi nht nh vi chi tiu
ca Chnh ph (G) v mc thu (T) cho. Khi G v T thay i, ng IS s dch chuyn sang
tri hoc sang phi. Trong mt nn kinh t m, s dch chuyn ca ng IS cn ph thuc vo
s thay i cn cn thng mi hay l s thay i ca t gi hi oi.
- ng LM biu th s cn bng ca th trng tin t, tng ng vi mc cung tin thc
t cho (MS). Khi cung tin thc t thay i ng LM s dch chuyn. iu ny s xy ra
trong iu kin kinh t m, vn chuyn ng hon ton t do. Tuy nhin, c s khc nhau c bn
trong dch chuyn ca ng LM, ty thuc vo t nc chp nhn h thng t gi c nh hay
linh hot.
Di y, chng ta nghin cu chi tit hn tng trng hp c th.
8.4.1. Tc ng ca chnh sch ti kho v tin t trong mt nn kinh t m vi h thng t
gi c nh, vn vn ng hon ton t do.
Trong trng hp ny, t gi hi oi c ngn hng Trung ng (NHT) qui nh v gi
mt mc c nh cng b. Khi c sc p nng hoc gim t gi hi oi ngn hng Trung
ng s dng d tr ngoi t can thip gi cho t gi gi nguyn mc t gi chnh thc.
Tuy nhin, v vn chuyn ng hon ton t do, ngn hng Trung ng s khng th cng
mt lc ui theo c hai mc tiu n nh t gi hi oi v n nh mc cung tin.
Thc vy, khi v mt l do no , li sut trong nc tng ln, vn nc ngoi vo
trong nc, nh phn tch trn, gy sc p nng gi ng ni t (e tng). Ngn hng Trung
ng phi ng ra mua ngoi t tng d tr vo tng cung ni t trn th trng ngoi hi,
nhm gi cho t gi l khng i. Mt khc dn chng trong nc s bn ngoi t i ly ni t
mua ti sn trong nc. C hai tc ng u dn n cung tin ni t tng ln. Trong trng hp
ny, cung tin tut khi s kim sot ca ngn hng Trung ng, tr thnh mt bin ni sinh.
152

Nm c din bin ca tnh hung trn, ta d dng phn tich tc ng ca chnh sch ti
kho v tin t khi t gi hi oi l c nh.
8.4.1.1. Tc ng ca chnh sch ti kho:
Gi s nn kinh t ang cn bng trng thi E. By gi Nh nc quyt nh tng chi tiu
ca Chnh ph. Trong thi hn ngn, gi c cha kp thay i tng cu s tng ln. ng IS s
dch chuyn sang bn phi n v tr IS, nu nn kinh t l ng, cn bng mi thit lp l E.
Tuy nhin, trong nn kinh t, ti E, li sut tng trn mc li sut th gii. Vn vo
trong nc. Ngn hng Trung ng can thip bng cch mua d tr ngoi hi, y ni t vo lu
thng. Dn chng cng chuyn t ti sn nc ngoi sang ti sn trong nc. Cung tin t thc t
tng ln. ng LM dch chuyn sang LM, cn bng mi c thit lp E vi sn lng tng
ln, mc li sut cn bng trn ng CM.
Nh vy chnh sch ti kho trong trng hp ny c th hn ch thoi lui u t, nh l
phi xy ra trong nn kinh t ng, khuyn khch tng sn lng.
Tc ng ca chnh sch ti kho trong nn kinh t m mnh hn tc ng ca n trong nn
kinh t ng, t ra l v mt ngn hn. Hnh 8.3 m t tnh hung trn.
Tuy nhin, trong di hn s tng ln ca tng cu s dn n tng mc gi chung, gim kh
nng cnh tranh ca cc sn phm hng ho trong nc, gim xut khu rng, sn lng gim.
Qu trnh s tip tc cho n khi trng thi cn bng c (E) c thit lp li. Tuy vy, lc ny
cn cn thng mi b thm ht. Thc t l trong iu kin t gi hi oi c nh, vi mc li
sut ca th gii cho, chnh sch ti kho khng th t cng lc hai mc tiu: cn bng bn
trong v cn bng bn ngoi.
8.4.1.2.Tc ng ca chnh sch tin t.
Cng nh trn, gi s nn kinh t ang trng thi cn bng E. Ngn hng Trung ng
quyt nh thc hin chnh sch tin t m rng, vi vic tng cung tin danh ngha. Vi mc gi
cho, cung tin thc t tng ln, ng LM dch phi n LM. Li sut gim xung di mc
li sut ca th gii. Cc nh u t trong nc s tm kim c hi u t nc ngoi. Ngn
hng Trung ng phi bn d tr ngoi t gi t gi hi oi khng i. Qu trnh ny ko di
cho n khi mc cung tin v li sut tr li mc ban u.
i
LM
LM
LM
E
E
LM
i=i*
i=i
E
E
CM
IS
IS
CM
IS
IS
Y
Hnh 8.3 Tc ng ca chnh sch ti
kho m rng trong nn kinh t m
Y
Hnh 8.4 tc ng ca chnh sch tin
t m rng trong nn kinh t m
153

Nh vy, chnh sch tin t r ra km hiu lc so vi nn kinh t ng y tc ng ca
s m rng tin t b trit tiu bi lung vn ng ca vn ra nc ngoi do li sut gim i.
8.4.1.3. Tc ng ca chnh sch ph gi tin t.
Trong iu kin p dng t gi hi oi c nh th t gi hi oi l mt bin chnh sch.
T gi chnh thc c th thay i tu thuc vo quyt nh ca Chnh ph thng qua ngn hng
Trung ng.
Khi ngn hng Trung ng quyt nh ph gi tin t (ngha l tng E, gim e) th quyt nh
s nh hng n cn cn thng mi. Hng xut khu tr nn r mt cch tng i trong th
trng nc ch nh. Xut khu do tng ln v nhp khu gim i, v hng ho ca nc thc
hin chnh sch ph gi tr nn c kh nng cnh tranh trn th trng quc t. Do cn cn thng
mi c ci thin (NX tng), ng IS dch chuyn sang phi, li sut tng ln. Vn chy vo
trong nc. Ngn hng Trung ng phi can thip, cng chng mun gi ni t. Cung tin thc t
thay i. ng LM dch sang phi. im cn bng mi c thit lp ti E. Nh trong trng
hp chnh sch ti kho m rng (xem hnh 8.4). iu khc y l ng IS dch chuyn do tc
ng ca cn cn thng mi (NX) ch khng phi do tc ng ca chi tiu Chnh ph (G).
Tuy nhin, v mt di hn, cng nh trong trng hp chnh sch ti kho m rng, tc
ng ca chnh sch ph gi ng tin s b hn ch, do tng cu tng ln, ko theo gi c cng
tng theo.
Mt khc, nu mt nc trong khu vc thc hin chnh sch ph gi tin t, iu khng
trnh khi l gy tc ng xu n cc nc lng ging. Rt c kh nng l nc ny s phi gnh
chu hu qu ca mt phn ng mang tnh cht tr a ca cc nc ln cn.
Tuy vy, tng v mt chnh sch ph gi dn ta n suy ngh rng, nu Chnh ph theo
ui mt chnh sch nh gi ng ni t qu cao s gy ra tc hi xu cho xut khu rng v do
dn n sn lng, gi c v vic lm trong nc.
8.4.2. Tc ng ca chnh sch ti kho v tin t trong nn kinh t m vi h thng t gi
linh hot v vn vn ng hon ton t do.
Trong trng hp ny t gi hi oi khng cn l mt bin s chnh sch. T gi linh hot
c xc nh trn th trng ngoi hi v thay i theo cung cu trn th trng ny. Hn th
na, nhng nc th trng pht trin cao, phn ln nhng thay i ca t gi hi oi l do tc
ng ca s vn ng t bn gia cc nc, ch khng phi ch do s thay i trong cn cn
thng mi.
Nh vy, khi mt lung vn t nc ngoi vo trong nc, cu v ng ni t tng ln,
t gi hi oi (e) ln cao. S gia tng gi ca ng ni t nh hng trc tip n cn cn thng
mi. Hng xut khu tr nn t tng i so vi hng nhp khu. Xut khu do gim i, nhp
khu tng ln. Cn cn thng mi b thm ht, ko theo sn lng gim.
Nu chnh sch ti kho hoc tin t dn n vic tng li sut, do n tho lui u t
trong mt nn kinh t ng th trong nn kinh t m tc ng l gim xut khu rng v cng
dn n gim sn lng. Nhng lc ny, t gi hi oi s l c ch chuyn giao tc ng ch
khng phi l u t hoc tiu dng.
Hy xt cc trng hp c th.
154

8.4.2.1. Tc ng chnh sch ti kho.
Gi s kinh t ang cn bng. By gi Chnh ph thc hin, chnh sch ti kho m rng,
tng cu s tng ln, li sut tng v t gi hi oi cng tng (e tng, E gim). Xut khu gim i.
Nh vy c s thoi lui hon ton. (c m t trong hnh 8.5)
Chnh sch ti kho m rng lm dch chuyn ng IS n v tr IS. im cn bng mi
(E). Li sut cao hn li sut th trng th gii . Vn trn vo trong nc, can cn thanh ton
thng d. ng tin ni a tng gi. Xut khu gim. Kt qu l ng IS chuyn dch v v tr
ban u: Cn bng c thit lp li v tr E, sn lng khng tng thm v cn cn thng mi
xut i.
i
LM
LM
LM
E
E
*
i =i
CM
IS
i=i
E
CM
IS
Y
Y
Hnh 8.5 nh hng ca chnh sch ti

kho trong nn kinh t m, t gi hi oi
linh hot
Hnh 8.6 Tc ng ngn hn v di hn ca

vic m rng tin t trong nn kinh t m,
t gi hi oi linh hot
8.4.2.2. Tc ng ca chnh sch tin t.

Hnh 8.6 m t tc ng ca vic tng cung v tin ca ngn hng Trung ng. M rng
tin t lm tng cung tin thc t, ng LM chuyn n LM. Li sut gim lm t gi hi oi
ca ng ni a gim (e gim, E tng). Ngc li vi tc ng ca chnh sch ti kho, ng tin
ni a gim gi lm tng kh nng cnh tranh. Xut khu rng tng ln, lm ng IS dch
chuyn sang bn phi IS. Li sut tr v mc li sut ca th trng th gii. Cn bng mi c
thit lp ti E. Chnh sch tin t m rng lm sn lng tng ln.
Tuy nhin v mt di hn, sn lng tng lm gi c v tin lng tng. Cung tin thc t
gim, ng LM chuyn v v tr ban u LM. Li sut tng dn, ng tin ni a li tng gi,
IS dn tr li v tr ban u IS. Cn bng c thit lp v tr c.
Nh vy chnh sch tin t c tc ng ln hn trong nn kinh t m, t gi linh hot, vn
chuyn ng t do hon ton. Nhng tc ng b hn ch trong di hn, lc m gi c tng ln,
sn lng li tr li mc bnh thng song tin cng thc t v t gi hi oi tng cng tc
tng ca gi c.
155
TM TT NI DUNG
1. Li th tuyt i: Khi mt t nc c th sn xut mt mt hng vi chi ph thp hn
nc khc, th nc c li th tuyt i trong vic sn xut mt hng .
2. Li th so snh l: Mt nc c li th so snh trong vic sn xut mt mt hng
nu nc c chi ph sn xut tng i (hay chi ph c hi) v mt hng thp hn so vi
nc khc.
3. Cn cn thanh ton quc t l mt bn kt ton tng hp ton b cc lung bun bn
hng ho v dch v, cc lung chu chuyn vn v ti sn gia cc cng dn v Chnh ph mt
nc cn li trn th gii.
Cn cn thanh ton l tng cc ti khon vng lai v ti khon vn. Nu mt trong hai ti
khon l c v ti khon kia l n vi cng mt quy m th cn cn thanh ton bng khng (= 0).
Nu c hai ti khon vng lai v vn l n th cn cn thanh ton l n. iu ny ni ln rng t
nc chi tiu nhiu ngoi t hn l thu c ngoi t. Cn cn thanh ton b thm ht. Trng hp
ngc li, cn cn thanh ton l thng d.
Cn cn thanh ton l mt ti liu ht sc quan trng phn tch nhng bin i kinh t v
m trong nn kinh t m. S thm ht hay thng d ca cn cn tahnh ton s nh hng n
cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi, do nh hng n s thay i ca t gi hi oi.
4. T gi hi oi l gi c ca mt n v tin t ca mt nc tnh bng s n v tin t
ca mt nc khc.
5. Cu v tin trn th trng ngoi hi: C cu v tin ca nc A trn th trng ngoi
hi khi dn c t cc nc khc mua hng ho v dch v c sn xut ti nc A.
6. ng cu v mt loi tin l hm ca t gi hi oi ca n (mt lng tin khc m
n v tin y c th trao i c hay gi ca ng tin y trn th trng ngoi hi) dc
xung pha bn phi; t gi hi oi cng cao th hng ho ca nc y cng tr nn t hn i
vi nhng ngi nc ngoi v cng t hng ho c xut khu hn.
7. Cung v tin trn th trng ngoi hi: Tin ca mt nc c cung ng ra cc th
trng ngoi hi khi nhn dn trong nc mua hng ho v dch v c sn xut cc nc
khc. Mt nc nhp khu cng nhiu th ng tin ca nc y c a vo th trng quc t
cng nhiu.
8. ng cung v tin c xc nh ch yu thng qua cc lc lng th trng ca cung
v cu. Bt k ci g lm tng cu v mt ng tin cc th trng ngoi hi hoc lm gim
cung ca n u c xu hng lm cho gi tr quc t (t gi hi oi) ca n tng ln. Bt k ci
g lm gim cu v mt ng tin hoc lm tng cung ng tin y trn cc th trng ngoi hi s
c xu hng lm cho gi tr ca n gim xung.
9. C nhiu nguyn nhn dn n s dch chuyn ng cung - cu tin t trn th
trng ngoi hi. Cc nguyn nhn ch yu l:
+ Cn cn thng mi
+ T l lm pht tng i
+ D tr v u t ngoi t.
10. T gi hi oi l yu t quan trng nh hng n xut khu rng (NX): T gi hi
oi tc ng n kh nng cnh tranh ca cc sn phm trn th trng quc t. Mt khi gi c
156

sn phm ni a r tng i so vi sn phm cng loi trn th trng th kh nng cnh tranh
tng ln, xut khu do c xu hng tng ln.
11. H thng t gi c nh: Bretton Woods (1944-1971)
Gn cui th chin th II mt hi ngh a quc gia c t chc Bretton Woods New
Hampshies (M) hoch nh mt h thng cc t gi hi oi c trt t thun li cho lung
thng mi t do.
12. H thng t gi hi oi th ni (linh hot) Cho php cc t gi hi oi c xc
nh hon ton bi cc lc lng cung v cu ca th trng, nhng khng c s can thip no
ca Chnh ph. V mt l thuyt, cc t gi cn iu chnh mt cch t ng theo nhng thay i
trong lm pht, trong cn cn thng mi v cc ngun vn v duy tr s ngang bng ca sc
mua sao cho c th mua c mt lng hng nht nh t cng mt lng tin ca mt trong
hai nc.
13. H thng t gi th ni c qun l (khng thun nht): Mt h thng t gi th ni
c qun l (hay khng thun nht) l mt h thng trong t gi hi oi c php thay i
ph hp vi iu kin th trng, nhng i khi Chnh ph can thip vo ngn nga khng cho
n vn ng ra ngoi cc gii hn nht nh.
14. Tc ng ca chnh sch ti kho v tin t trong mt nn kinh t m vi h thng
t gi c nh, vn vn ng hon ton t do.
- Tc ng ca chnh sch ti kho
Chnh sch ti kho trong trng hp ny c th hn ch thoi lui u t, nh l phi xy ra
trong nn kinh t ng, khuyn khch tng sn lng.
Tc ng ca chnh sch ti kho trong nn kinh t m mnh hn tc ng ca n trong nn
kinh t ng, t ra l v mt ngn hn. Tuy nhin, trong di hn s tng ln ca tng cu s dn
n tng mc gi chung, gim kh nng cnh tranh ca cc sn phm hng ho trong nc, gim
xut khu rng, sn lng gim.Tuy vy, lc ny cn cn thng mi b thm ht. Thc t l
trong iu kin t gi hi oi c nh, vi mc li sut ca th gii cho, chnh sch ti kho
khng th t cng lc hai mc tiu: cn bng bn trong v cn bng bn ngoi.
- Tc ng ca chnh sch tin t
Tc ng ca chnh sch tin t r ra km hiu lc so vi nn kinh t ng y tc ng ca
s m rng tin t b trit tiu bi lung vn ng ca vn ra nc ngoi do li sut gim i.
- Tc ng ca chnh sch ph gi tin t.
Khi ngn hng Trung ng quyt nh ph gi tin t (ngha l tng E, gim e) th quyt
nh s nh hng n cn cn thng mi. Hng xut khu tr nn r mt cch tng i
trong th trng nc ch nh. Xut khu do tng ln v nhp khu gim i, v hng ho ca
nc thc hin chnh sch ph gi tr nn c kh nng cnh tranh trn th trng quc t.
Tuy nhin, v mt di hn, cng nh trong trng hp chnh sch ti kho m rng, tc
ng ca chnh sch ph gi ng tin s b hn ch, do tng cu tng ln, ko theo gi c cng
tng theo.
Tuy vy, tng v mt chnh sch ph gi dn ta n suy ngh rng, nu Chnh ph theo
ui mt chnh sch nh gi ng ni t qu cao s gy ra tc hi xu cho xut khu rng v do
dn n sn lng, gi c v vic lm trong nc.
157

15. Tc ng ca chnh sch ti kho v tin t trong nn kinh t m vi h thng t
gi linh hot v vn vn ng hon ton t do.
- Nu chnh sch ti kho hoc tin t dn n vic tng li sut, do n tho lui u t
trong mt nn kinh t ng th trong nn kinh t m tc ng l gim xut khu rng v cng
dn n gim sn lng. Nhng lc ny, t gi hi oi s l c ch chuyn giao tc ng ch
khng phi l u t hoc tiu dng.
- Chnh sch tin t c tc ng ln hn trong nn kinh t m, t gi linh hot, vn chuyn
ng t do hon ton. Nhng tc ng b hn ch trong di hn, lc m gi c tng ln, sn
lng li tr li mc bnh thng song tin cng thc t v t gi hi oi tng cng tc
tng ca gi c.
CU HI V BI TP
CU HI L THUYT
1. Hiu th no l nguyn tc li th so snh ca Ricardo. Ti sao ni n l c s kinh t ch
yu ca thng mi Quc t
2. Cn cn thanh ton quc t gm nhng ti khon g? cho bit cc khon mc ln trong mi
ti khon
3. Khi nim v t gi hi oi. Nhng nhn t no c th lm thay i t gi hi oi danh
ngha trn th trng.
4.
Phn bit t gi hi oi danh ngha v t gi hi oi thc t trn th trng.
5. S dng m hnh IS LM nh th no phn tch tc ng ca t gi hi oi n hiu lc

ca chnh sch ti kho tin t trong nn kinh t m.
6.
Nhp khu ph thuc vo

a. Thu nhp ca nn kinh t
b. Thu nhp ca nc ngoi
c. Xu hng nhp khu cn bin
d. T gi hi oi
e. a, c v d
7.
Nhn t no sau y khng nh hng n xut khu ca Vit Nam

a. GDP thc t ca th gii
b. GDP thc t ca Vit Nam
c. T gi hi oi
d. Gi tng i ca hng ho sn xut Vit Nam so vi gi ca hng ho tng t
sn xut nc ngoi.
e. Gi tng i ca hng ho sn xut nc ngoi so vi gi ca hng ho tng t
sn xut Vit Nam.
8.
Cc nh kinh t khi nghin cu thng a ra gi thit rng xut khu rng ca Vit Nam:
a. Tng khi thu nhp ca Vit Nam tng
b. Gim khi thu nhp nc ngoi tng
c. Gim khi thu nhp Vit Nam tng
158

d. Khng b nh hng bi thu nhp ca Vit Nam
9.
Hot ng no sau y s lm tng thm ht ti khn vng lai ca Vit Nam

a. Nht Bn mua go ca nng dn Vit Nam
b. Nht Bn mua bt m ca nng dn c
c. Nht Bn mua tri phiu ca Chnh ph Vit Nam
d. Vit Nam mua xe Toyota ca Nht Bn
e. Vit Nam bn than cho Nht Bn
10. Nhng khon tin m Vit kiu gi v cho ngi thn ca h Vit Nam s lm:
a. Tng thm ht ti khon vng lai ca Vit Nam
b. Gim thm ht ti khon vng lai ca Vit Nam
c. Tng thm ht ti khon Vn ca Vit Nam
d. Gim thm ht ti khon vn ca Vit Nam
e. Khng nh hng g n ti khon vn hay ti khon vng lai trong cn cn thanh
ton ca Vit Nam.
11. Cn cn thanh ton gm ba khon mc chnh l
a. Ti khon vng lai, ti khon vn v ti khon li sut rng
b. Ti khon vn, ti khon kt ton chnh thc v ti khon hng ho hu hnh
c. Ti khon vng lai, ti khon vn v kt ton chnh thc
d. Ti khon kt ton chnh thc, ti khon vn v ti khon li sut rng
e. Ti khon vn, ti khon vng lai v ti khon hng ho hu hnh
12. Cn cn thng mi l:
a. Gi tr rng ca cn cn thanh ton
b. Chnh lch gia ti khon vng lai v ti khon vn
c. Chnh lch gia thng mi trong nc v thng mi vi nc ngoi
d. Chnh lc gia xut khu v nhp khu v hng ho v dch v
e. Chnh lc gia lung vn chy vo v ra
13. T gi hi oi l t l:
a. Trao i hng ho gia hai nc
b. Trao i gia tin ca nc ny vi hng ho ca mt nc khc
c. Trao i gia tin ca hai nc
d. Trao i gia tin ca mt nc vi ng USD
14. Th trng m ng tin ca nc ny c trao i vi ng tin ca nc khc gi l:
a. Th trng tin t.
b. Th trng vn.
c. Th trng ti sn
d. Th trng ngoi hi.
e. Th trng thng mi Quc t.
159
p n, gi tr li cc cu hi v bi tp
P N, GI TR LI CC CU HI V BI TP
CHNG 1
Gi tr li cu hi l thuyt
1. Kinh t hc l gi? s khc nhau gia kinh t vi m v kinh t v m.
- Nu khi nim kinh t hc
- Kinh t hc vi m
- Kinh t hc v m
- S khc nhau gia kinh t vi m v v m
+ Kinh t v m nghin cu cc hot ng ca ton b, tng th nn kinh ta
+ Kinh t vi m nghin cu cc hot ng ca cc t bo kinh t trong nn kinh
t (doanh nghip v h gia nh)
2. Th no l nn kinh t hn hp? Cc tc nhn trong nn kinh t hn hp, tc ng qua li
gia chng?
- Nn kinh t hn hp l nn kinh t c y tt c mi hnh thi kinh t x hi, c
y tt c cc phng thc sn xut .
- Cc tc nhn trong nn kinh t hn hp
+ Ngi tiu dng cui cng
+ Doanh nghip
+ Nh nc
+ Ngi nc ngoi
3. Gii hn kh nng sn xut l g? cho v d minh ho.
- Nu khi nim ng gii hn kh nng sn xut
- Cho v d v minh ho bng th ng gii hn kh nng sn xut
4. Chi ph c hi, ngha kinh t ca chi ph c hi? cho v d minh ho?
- Nu khi nim v chi ph c hi
- ngha ca chi ph c hi
- Cho v d v chi ph c hi
Bi tp
Bi 5.
a.
im hiu qu l: 1,3
im khng c hiu qu l: 2,4
im khng t c l im 5
160
b. 100 sn phm A b ct gim
c. 200 sn phm A b ct gim
d. Chi ph c hi sn xut thm mt lng bng nhau v sn phm B s ngy cng
tng ln.
Bi 6:
a. L C
b. L A
c. L B
Bi 7
a. Hy biu din cc ng cung, cu sn phm A trn th. Hy xc nh gi v sn
lng cn bng.
Gi cn bng P* =12 ngn ng;
Sn lng cn bng Q* = 100 ngn sn phm
Biu din ng cung, cu trn trc to trc tung l gi, trc honh l sn lng th
ng cu l ng (D); ng cung l ng (S)
S
S
P1
12
D
D
100 Q1
b. Ch ra nh hng ca gi sn phm u vo sn xut ra sn phm A gim n gi v

sn lng cn bng ca sn phm A. Minh ho kt qu bng th. Th ng cung ca sn phm
A dch chuyn sang phi hoc sang tri lm cho gi c v sn lng cn bng thay i.Trn th
trn th ng cung dch chuyn sang phi, sang (S) gi c gim v sn lng tng ti Q1.
c. Ch ra nh hng ca vic tng gi sn phm thay th vi sn phm A n gi v sn
lng cn bng ca sn phm A. Minh ho bng th. Khi gi c ca sn phm thay th tng th
cu ca sn phm A tng lm cho ng cu dch chuyn sang phi (D) lng cu v sn phm A
tng ng thi gi ca sn phm a cung tng ln.
Bi 8: Hy nh du (X) vo nhng ti c nhng yu t nh hng ti ng cung,
cu (khi nghin cu yu t no gi nh cc yu t khc khng i)
161
Cc yu t nh hng
Gi hng thay th thay i
S dch
chuyn
ng cu
S di
chuyn trn
ng cu
S dch
chuyn
ng cung
S di chuyn
trn ng
cung
(a)
(b)
(c)
(d)
x
x
p dng cng ngh sn xut mi
Hng ho ny tr thnh mt
Thu nhp thay i
G u vo ca sn xut thay i
Hy la chn cu tr li ng gii thch ti sao?

9. d
10. d
11. d
12. c
CHNG 2
1. Hy lit k cc mc tiu kinh t v m ch yu ca nn kinh t m. Gii thch ngn gn
ti sao nhng mc tiu l quan trng?
- Mc tiu ch yu ca nn kinh t m
+ Nn kinh t tng trng
+ Nn kinh t n nh
+ Phn phi cng bng
Mc tiu kinh t v m rt quan trng
+ nh hng pht trin ca mt nn kinh t
+ m bo cho nn kinh t pht trin bn vng
+ Trn c c cc mc tiu m cc Chnh ph a ra cc chnh sch v m ph hp.
2. Bn hiu nh th no v nn kinh t v m v v sao li c th coi cc chnh sch kinh t
nh l cc u vo ca nn kinh t?
- Theo quan in h thng th nn kinh t v m c th c coi l mt h thng bao gm
u vo, u ra v hp en kinh t v m.
- Chnh sch kinh t v m l cng c tc ng ca Nh nc vo nn kinh t nn kinh t
c kt qu u ra nh mong mun. Do vy c th coi chnh sch l u vo ca nn kinh t
3. Nu ngha v ni dung ca m hnh AD AS mt m hnh c bn ca l thuyt kinh
t hc v m.
- Nu ngha ca tng cu (AD)
- Nu nghi ca tng cung (AS)
- Trng thi cn bng ca nn kinh t thng qua m hnh (AD AS)
4. Nu ln tc ng ca mi s kin di y n v tr ca ng tng cu v tng cung
trong m hnh AD AS
a. Gi du trn th gii tng mnh: Lm dich chuyn AS sang tri v lm di chuyn AD
b. Gim ng k chi tiu cho quc phng: Dch chuyn AD sang tri v di chuyn ng AS
162
c. V ma bi thu: Dch chuyn AS sang phi v di chuyn AD
5. Nu tc ng ca mi s kin di y n tng mc cung hay tng mc cu ca nn
kinh t.
a. Tng thu s dng t ai dn n tng chi ph sn xut, tng cung gim.
b. Gim thu thu nhp dn n tng thu nhp sau thu, tng kh nng thanh ton, tng tiu
dng do tng tng cu
c. Gim li sut tin gi tit kim: gim li sut tin gi dn n gim li sut cho vay, tng
u t do tng tng cu.
Bi tp
Bi 6:
a. I tng do AD dch chuyn sang phi lm cho gi tng. Ngi vch chnh sch phi s
dng chnh sch ti kho, tin t y AD dch chuyn v pha bn tri, n nh mc gi chung.
b. Gi du tng lm cho AS dch chuyn sang tri, gi tng, ngi lm chnh sch phi dng cc
cng c l chnh sch ti kho, tin t gim AD, duy tr mc gi c, khi sn lng gim.
c. Chi tiu cho quc phng b ct gim, tng cu gim AD dch chuyn sang tri, gi gim.
Ngi lp chnh sch cn phi dng cc chnh sch ti kho, tin t lm tng tng cu gi c
n nh.
d. Nng sut lao ng gim, ng tng cung dch chuyn sang tri. Gi c s tng ln.
Ngi vch chnh sch phi dng chnh sch ti kho, tin t lm gim tng cu tng cu
dch chuyn v bn tri, cho gi c n nh.
Bi 7: GNP thc t phi tng 4%
Bi 8: a) 41.667 t ng
b) 44.167 T ng
c) 10 % trong 2 nm
Hy la chn cu tr li ng gii thch ti sao?

9. a
10. d
11.a-c;b-c; c-a
12.d
CHNG 3
1. Trnh by ni dung v ngha ca GNP v GDP
- Khi nim GNP v GDP
- Ni dung ca GNP v GDP
- Nu ngha ca ch tiu GNP v GDP
2. Phng php xc nh GDP
- Phng php xc nh theo lung sn phm cui cng
- Phng php xc nh GDP theo thu nhp hoc chi ph
- Xc nh GDP theo phng php gi tr gia tng
3. S khc nhau gia GDP danh ngha v GDP thc t
- Khi nim GDP thc t
- Khi nim GDP danh ngha
- S khc nhau gia GDP danh nghi v GDP thc t
163
4. Mi quan h gia ch tiu phn nh kt qu ca nn kinh t
- Quan h gia GDP v GNP
- Quan h gia GNP v NNP
- Quanh h gia GNP v Y
- Quanh h gia Y v YD
Bi tp
Bi 5.
a. GDP = 461.877 triu ng
GNP = 467.496 triu ng
b. GDP = 392.731 triu ng
GNP = 398.350 triu ng
c. Y = 352.432 triu ng
d. S khc nhau gi cu a v cu b l do sai s thng k v tnh ton cha ht chi ph.
Bi 6.
a. 9.800 triu ng
b. Tnh theo lung sn phm cui cng v theo gi tr gia tng u cho cng mt kt qu.
Bi 7.
a. GDP = 24.307.590 triu ng
GNP = 24.317.200 triu ng
b. Kt qu ging nh cu a
c. Y = 22.659.970 triu ng
YD = 19.900.400 triu ng
Bi 8.
Cch 1: GNP = C + I = 750 + 5600 = 6.350 triu
NNp = GNP - khu hao = 6000 triu
Cch 2: NNP = 5000 + 500 + 50 + 450 = 6000 triu
Cch 3: NNP = u t rng + C = 6000 triu
La chn cu tr li ng
9. e
10. a
11. b
12.e
13.d
14.b
CHNG 4
1. Mc sn lng cn bng, cch xc nh mc sn lng cn bng.
- Khi nim mc sn lng cn bng
- Cch xc nh mc sn lng cn bng
+ Tng cu bng vi thu nhp
+ Xc nh bng th: Trn trc to trc tung l chi tiu, trc honh l thu nhp
hoc sn lng. V ng 450, v ng tng cu, ng tng cu ct ng 450 u, im
chnh l im cn bng ca nn kinh t.
164
2. Hm tiu dng, hm tit kim, hy biu din trn th, iu g quyt nh dc ca
n. Mi quan h gia tit kim v tiu dng.
- Xc nh hm tiu dng
- Xc nh hm tit kim
- Biu din hm tiu dng v hm tit kim trn th, trc tung l chi tiu, trc honh l
thu nhp.
- Xu hng tiu dng cn bin (MPC) s quyt nh dc ca ng tiu dng v tit kim.
- Mi quan h gia tiu dng v tit kim l
C = YD - S
3. Tc ng ca chnh sch ti kho n vn thm ht ngn sch.

- Chnh sch ti kho
- Khi nim thm ht ngn sch
- Chnh sch ti kho cng chiu v chnh sch ti kho ngc chiu
4. Tc ng ca chnh sch ti kho ti vn tho lui u t.
- Chnh sch ti kho
- Chnh sch ti kho lm tng cu tng hoc gim. Khi Mc cung tin khng i th s lm
cho li sut tng hoc gim nh hng ti u t gim hoc tng. u t gim hoc tng lm cho
sn lng gim hoc tng theo m hnh s nhn. Vic u t gim, tng lm cho sn lng gim
hoc tng theo m hnh s nhn y chnh l phn tho lui u t.
5. Thm ht ngn sch v cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch.
- Khi nim v thm ht ngn sch
- Cc bin php ti tr cho thm ht ngn sch
+ Bin php gim chi tiu, tng thu ngn sch
+ Cc bin php ti tr:
- Vay dn chung
- Vay d tr
- Vay cc ngun tn dng trong v ngoi nc
- Vay cc Chnh ph nc ngoi hoc cc t chc phi Chnh ph
- Vay ngn hng (in tin ra chi tiu)
Bi tp
Bi 6. Gi s nn kinh t gin n chi tiu cho tiu dng theo k hoch l 150, u t theo
k hoch 50 v tng gi tr sn lng l 210.
a. Tnh tng chi tiu theo k hoch l 200 t
b. Tnh tn kho khng d kin = 210 -200 = 10 t
c. Tng tit kim s l bao nhiu S = I = 50 t
d. Hnh vi ca cc nh sn xut trong thi gian ti s gim sn lng.
165
Bi 7. a.
Y
YD
AD
AD
50
40
28
12
10
138
160
100
80
56
24
20
166
188
150
120
84
36
30
194
216
200
160
112
48
40
222
244
250
200
140
60
50
250
272
300
240
168
72
60
278
300
350
280
196
84
70
306
328
400
320
224
96
80
334
356
b. Doanh nghip s ct gim sn lng

c. Mc sn lng cn bng Y = 250 ; Mc thm ht B =0
d. Mc sn lng cn bng l Y = 300
Bi 8. a,b
Y
400
450
500
550
600
650
700
750
YD
320
360
400
440
480
520
560
600
192
216
240
264
288
312
336
360
128
144
160
176
192
208
224
240
80
90
100
110
120
130
140
150
AD
492
516
540
564
588
612
636
660
c, Sn lng cn bng Y = 576,92

d, Ti mc sn lng Y = 500 cc doanh nghip s m rng sn xut ; Ti mc Y = 700 cc
doanh nghip s c xu hng thu hp sn xut.
Mc thm ht ti im cn bng l 84,7.
Bi 9. a,b
Y
200
250
300
350
400
450
500
550
YD
160
200
240
280
320
360
400
440
96
120
144
168
192
216
240
264
64
80
96
112
128
144
160
176
40
50
60
70
80
90
100
110
AD
246
270
294
318
342
366
390
414
c, Y = 288,46.
d, Ti mc sn lng Y = 300 v Y = 500 doanh nghip s c xu hng thu hp sn xut v
sn lng u ln hn sn lng cn bng.
e, Mc thm ht ti mc sn lng cn bng l : 42,3 USD.
166
Bi 10.
1
(C + I)
1 MPC
b) Sn lng thc t sn xut l Y = 100. Nu Y> Y*, c tn kho khng d kin, Y< Y* c
s thiu ht sn lng v cc hng s tng sn lng sn xut ra.
c) V d liu u bi ra C = 0, nn ng tiu dng trn th s bt u t gc to v
vi dc l 0,7. ng AD = C + I s l ng song song vi ng tiu dng v cch ng
tiu dng mt lng l I.
Bi 11.
a) Tnh sn lng cn bng theo Y* =
a) Nu C = 0,7 Y, sn lng cn bng s l:
Y* =
1
1 MPC
(C + I)
Nu C =0,5 Y th Y* = 300
b) Tng chi tiu cho tiu dng tnh theo cng thc C = 0,7 Y v C = 0,5Y v tng tit kim
s l S = Y C = 150
c) u t trong th s l ng song song v ct trc honh vi lng I =150. ng tit
kim S = - C + MPC Y c im chn l C = 0 v dc l MPS
Bi 12
a) Tnh mc sn lng cn bng tng ln do u t tng theo cng thc sau:
Y =
I
1 MPC(1 t) + MPM
Tnh s thay i ca xut khu rng ( NX = X IM) nh sau: Nu xut khu c nh th

xut khu rng thay i ch do nhp khu thay i. V vy phi tnh mc thay i ca nhp khu.
U IM = MPM.UY
UIM : Th hin mc gim i ca xut khu rng
b) Nu xut khu tng UX = 100 th sn lng cng tng ln vi cng mt lng vi u
t tng cu a. Nhng xut khu rng s tng ln vi lng
U NX = UX - U IM = 33,3
La chn cu tr li ng
13. a
14. c
15.c
16. b
17.b
18. a
19 .b
20.b
CHNG 5
1. Trnh by cc chc nng ca tin
- Tin t c ba chc nng c bn sau:
- Tin l phng tin thanh ton
- Tin vi chc nng d tr gi tr
- Tin l chc nng l n v thanh ton
2. Trnh by qu trnh to ra tin ca h thng ngn hng thng mi
167
- Ngn hng thng mai
- T l d tr bt buc
- Qu trnh to ra tin l s m rng nhiu ln s tin gi v c thc hin bi h
thng ngn hng thng mi
3. S nhn ca tin, phn tch cc nhn t nh hng ti s nhn ca tin
- Khi nim v s nhn tin (mM)
- Cng thc xc nh s nhn tin t
- Cc nhn t nh hng ti s ti s nhn tin
+ ra: t l d tr thc t cc ngn hng
+ s: T l tin mt lu hnh so vi tin gi
4. Hy trnh by cc nhn t quyt nh n mc cung tin v cc cng c m ngn hng
trung c c th s dng iu tit mc cung tin.
- Khi nim mc cung tin
- Cc nhn t quyt nh n mc cung tin
+ Tin c s (H)
+ S nhn ca tin (mM)
- Ngn hng Trung ng c th s dng cc cng c sau iu tit mc cung tin nh:
+ Nghip v th trng m
+ Quy nh t l d tr bt buc
+ Li sut chit khu
5. Cu v tin, phn tch cc nhn t nh hng n mc cu v tin
- Khi nim mc cu v tin
- Hm cu tin
- Cc nhn t nh hng ti cu tin
+ Li sut
+ Thu nhp
Bi tp
Bi 6
a. Y = 218,64 - 6,78i
b. ng IS dch chuyn sang phi 1 on UY = 19 // vi ng IS ban u.
c. ng IS dch chuyn sang phi 1 on UY = 49,9
d. Y = 633- 38,1i ng ny c dc dc hn ng ban u
Bi 7
a. y = 1000 + 25 i or i = -40 + 0,04 Y
b. ng LM dch chuyn mt don sang phi U Y = 100; Y = 1100 + 25i
c. Y = 1000 + 50i dc hn ng ban u.
d. Y = 500 + 12,5 i t dc hn.
168
Bi 8
- ng IS Y = 626 25i
- ng LM Y = 300 + 40i
b. Y = 500; i = 5%.
c. Y = 515,4; i = 5,4%
d. Y = 519,2; i =4,23%.
Chng t s thay i mc cung tin c nh hng ln hn vic tng chi tiu ca
Chnh ph.
Bi 9
- ng IS Y = 1125 25i
- ng LM Y = 750 + 40i
b. i = 5,77%; Y = 980,76
c. Y = 999,23; i = 6,23%
d. Y = 1038,46; i = 3,61%
e. Kt qu mang li cho nn kinh t cu c v cu d khc nhau v chnh sch tin t
c nh hng mnh hn chnh sch ti kho.
La chn cu tr li ng
10. e
11.c
12. a
13. e
14.a
15.c
16.e
17.a 18. d
19. c
20.d
CHNG 6
1. Tng cung l g? Cc nhn t nh hng n tng cung
- Trnh by khi nim v tng cung
- Cc nhn t nh ch yu hng n tng cung
+ vic lm
+ Gi c, tin cng
+ Ngun lc
2. Cung cu lao ng v cc nhn t nh hng ti cung cu lao ng.
- Cu v lao ng
- Cung v lao ng
- Cc nhn t nh hng ti cu lao ng
- Cc nhn t nh hng n cung v lao ng
3.Ti sao ng cung ca trng phi c in li thng ng
- M t ng cung ngn hn ca trng phi c in.
- ng cung ca trng phi c in thng ng v trng phi ny nghin cu
ng cung ngn hn da trn cc gi thit
169
+ Gi c v tin cng hon ton linh hot
+ Th trng lao ng lun cn bng
+ Sn lng lun t ti im ton dng nhn cng.
4.Ti sao ng cung ca trng phi Kyenes l ng nm ngang
- M t ng tng cung theo trng phi ca Keynes
- ng tng cung ngn hn ca Keynes l ng nm ngang v theo trng phi ny:
+ Th trng lao ng lun tht nghip
+ Gi c hu nh khng thay i
+ Doanh nghip mun sn xut bao nhiu sn phm cng c ( ng vi mt
mc gi)
5. Hy m t ng tng cung trong thc t ngn hn
- ng tng cung ngn hn thc t l ng c dc dng
- Ph thuc vo nhiu nhn t, v nhiu mi quan h. Cc mi quan h ch yu l:
+ Mi quan h gia sn lng v vic lm
+ Mi quan h gia vic lm v tin cng
+ Mi quan h gia tin cng v gi c.
6. Hy m t qu trnh t iu chnh ca nn kinh t
- iu chnh trong ngn hn
- iu chnh trung hn
- iu chnh trong di hn
7. Chu k kinh doanh, nhng nhn t ch yu quyt nh ti chu kinh kinh doanh ca nn
kinh t.
- Khi nim chu k kinh doanh
- Nhng nhn t ch yu quyt nh ti chu k kinh doanh
+ Nhn t bn ngoi h thng kinh t
+ Cc nhn t bn trong h thng kinh t
La chn cu tr li ng
8. e
9. b
10. c
11.e
12.b
13. a
14.e
15.e
CHNG 7
1. Tht nghip l g? dng ra v dng vo tht nghip bao gm nhng i tng no?
- Khi nim v tht nghip
- i tng dng vo ca tht nghip
- i tng dng ra ca tht nghip
2. Hy trnh by cc loi tht nghip theo ngun gc tht nghip v cc bin php khc phc
tht nghip
* Cc loi tht nghip theo ngun gc tht nghip
170
- Tht nghip tm thi
- Tht nghip c cu
- Tht nghip do thiu cu
- Tht nghip do yu t ngoi th trng
* Cc bin php khc phc tht nghip.
3. Hy s dng th ca th trng lao ng biu din v phn tch cc loi tht nghip.
- ng th 7.1 phn tch cc loi tht nghip
- Tht nghip t nguyn
- Tht nghip khng t nguyn
4. T l lm pht l g? nu cch xc nh t l lm pht
- Khi nim v t l lm pht
- Cch xc nh t l lm pht
+ Ch s gi tiu dng
+ Ch s gi c sn xut
5. Hy trnh by cc nguyn nhn dn n lm pht
- Lm pht cu ko
- Lm pht chi ph y
- Lm pht d kin
- Lm pht v tin t
- Lm pht v li sut
6. Nu tc hi ca lm pht d kin v khng d kin
- Tc hi ca lm pht khn d kin
- Tc hi ca lm pht d kin
7. Hy trnh by mi quan h gia lm pht v tht nghip
- ng Phillips ban u
- ng Phillips M rng
- ng Phillips trong di hn
La chn cu tr li ng
8.c
9.c
10.d
11.d
12.c
13.a
14.d
15.d
CHNG 8
1. Hiu th no l nguyn tc li th so snh ca Ricardo. Tai sao ni n l c s kinh t
ch yu ca thng mi Quc t
- Li th so snh l g
- Trnh by v nguyn tc li th so snh ca Ricardo
- Li ch ca thng mi quc t
- C s ca trao i hng ho quc t l li th so snh
171
2. Cn cn thanh ton quc t gm nhng ti khon g? cho bit cc khon mc ln trong
mi ti khon
- Cc cn thanh ton quc t gm 2 ti khon ch yu
+ Ti khon thanh ton vng lai
+ Ti khon t bn
- Ti khon vng lai
+ Xut nhp khu hng ho
+ Xut nhp khu dch v
+ Vin tr v thu nhp rng
- Ti khon t bn
+ T nhn
+ Chnh ph
3. Khi nim v t gi hi oi. Nhng nhn t no c th lm thay i t gi hi oi danh
ngha trn th trng.
- Khi nim v t gi hi oi
- Nhng nhn t lm thay i t gi hi oi danh ngha trn th trng
+ Cu v tin trn th trng ngoi hi
+ Cung v tin trn th trng ngoi hi
- Nhng nhn t nh hng n cung tin v cu tin trn th tng ngoi hi u c
th lm thay i t gi hi oi danh ngha trn th trng .
4. Phn bit t gi hi oi danh ngha v t gi hi oi thc t trn th trng.
- Khi nim v t gi hi oi
- T gi hi oi dnah ngha
- T gi hi oi thc t
- S khc nhau gia t gi hi oi danh ngha v t gi hi oi thc t
5. S dng m hnh IS LM nh th no phn tch tc ng ca t gi hi oi n hiu
lc ca chnh sch ti kho tin t trong nn kinh t m.
- Trong h thng t gi c nh
- Trong h thng t gi linh hot
La chn cu tr li ng
6.e
172
7.b
8.c
9.d
10.b
11.c
12.d
13.c
14.d
Ti liu tham kho
TI LIU THAM KHO

[1] Nhng vn kinh t c bn v kinh t v m - GS.TS V nh Bch ch bin - Nh
xut bn thng k 2004.
[2] Bi tp kinh t v m - PGS.TS V Thu Giang ch bin - Nh xut bn thng k nm 2004
[3] Nhng nguyn l ca kinh t hc tp II - N.Gregory Mankiw - Nh xut bn lao ng
nm 2004
[4] Kinh t hc - Paul A.Samuelson & Wiliam D.Nordhaus tp II - Nh xut bn chnh tr
quc gia nm 1997
[5] Kinh t hc - Peter Smith David Begg tp II - Nh xut bn gio dc - nm 1995
[6] Bi tp kinh t hc - Peter Smith David Begg - Nh xut bn gio dc nm 1995
[ 7] Hng dn thc hnh kinh t v m - PGS. TS Nguyn Vn Cng - Nh xut bn thng
k nm 2004
[8] Nguyn l kinh t hc v m - PGS.TS Nguyn Vn Cng ch bin - Nh xut bn lao
ng x hi nm 2005
[9] Bi tp nguyn l kinh t hc - PGS.TS Nguyn Vn Cng ch bin - Nh xut bn lao
ng x hi nm 2005
[10] Kinh t v m - TS Trn Nguyn Ngc Anh Th & ThS Phan N Thanh Thu - Nh
xut bn i hc Quc Gia TP H Ch Minh nm 2000
[11] Kinh t V m - TS Nguyn Nh Ch bin - Nh xut bn thng k nm 2005
[12] Tm tt - bi tp - trc nghim - TS Nguyn Nh ch bin - Nh xut bn thng k
nm 2005.
173
Mc lc
MC LC
LI NI U .........................................................................................................................................................
CHNG 1: MT S VN C BN V KINH T HC ........................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
1.1. KHI NIM, NHNG C TRNG V PHNG PHP LUN
NGHIN CU CA KINH T HC. ..........................................................................................................
1.2. T CHC KINH T CA MT NN KINH T HN HP ..............................................................
1.3. MT S KHI NIM C BN CA KINH T HC ........................................................................
1.4. PHN TCH CUNG - CU ...................................................................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
BI TP........................................................................................................................................................
HY LA CHN CU TR LI NG V GII THCH......................................................................
CHNG 2: KHI QUT V KINH T HC V M ....................................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
2.1. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU CA KINH T HC V M.............................
2.2. H THNG KINH T V M...............................................................................................................
2.3. MC TIU V CNG C TRONG NN KINH T ...........................................................................
2.4. MT S KHI NIM V QUAN H GIA CC BIN S KINH T V M C BN ................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
BI TP........................................................................................................................................................
CHNG 3: TNG SN PHM V THU NHP QUC DN ......................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
3.1. TNG SN PHM QUC DN THC O THNH TU CA MT NN KINH T ...............
3.2. PHNG PHP XC NH GDP .......................................................................................................
3.3. MI QUAN H GIA CC CH TIU KINH T V M PHN NH KT QU
CA NN KINH T .....................................................................................................................................
3.4. CC NG NHT THC KINH T V M C BN ......................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
BI TP........................................................................................................................................................
CHNG 4: TNG CU V CHNH SCH TI KHO ...............................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
4.1. TNG CU V SN LNG CN BNG........................................................................................
U
174
Mc lc
4.2. CHNH SCH TI KHO ....................................................................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
BI TP........................................................................................................................................................
CHNG 5: TIN T V CHNH SCH TIN T.........................................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
5.1. CHC NNG CA TIN .....................................................................................................................
5.2. MC CUNG TIN V VAI TR KIM SOT TIN T CA
NGN HNG TRUNG NG ....................................................................................................................
5.3. MC CU TIN....................................................................................................................................
5.4. TIN T, LI SUT V TNG CU .................................................................................................
5.5. CHNH SCH TI CHNH TIN T V S PHI HP CA
CHNH SCH TI KHO -TIN T..........................................................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
BI TP........................................................................................................................................................
CHNG 6: TNG CUNG V CHU K KINH DOANH................................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
6.1. TNG CUNG V TH TRNG LAO NG ...................................................................................
6.2. MI QUAN H GIA TNG CUNG - TNG CU V QU TRNH
T IU CHNH CA NN KINH T. .....................................................................................................
6.3. CHU K KINH DOANH .......................................................................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
CHNG 7: THT NGHIP V LM PHT ..................................................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
7.1. THT NGHIP ......................................................................................................................................
7.2. LM PHT ............................................................................................................................................
7.3. MI QUAN H GIA LM PHT V THT NGHIP...................................................................
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
CHNG 8: KINH T V M CA NN KINH T M ................................................................................
GII THIU........................................................................................................................................................
NI DUNG .........................................................................................................................................................
8.1. LI TH TUYT I V LI TH SO SNH TRONG THNG MI QUC T.......................
8.2. CN CN THANH TON QUC T..................................................................................................
8.3. T GI HI OI V H THNG TI CHNH QUC T .............................................................
8.4. TC NG CA CC CHNH SCH V M CH YU TRONG
IU KIN NN KINH T M ..................................................................................................................
U
175
Mc lc
TM TT NI DUNG.......................................................................................................................................
CU HI V BI TP .....................................................................................................................................
CU HI L THUYT................................................................................................................................
P N, GI TR LI CC CU HI V BI TP.................................................................................
CHNG1..........................................................................................................................................................
Gi tr li cu hi l thuyt ........................................................................................................................
Bi tp............................................................................................................................................................
Hy la chn cu tr li ng gii thch ti sao? ...........................................................................................
CHNG 2.........................................................................................................................................................
Bi tp............................................................................................................................................................
Hy la chn cu tr li ng gii thch ti sao? ...........................................................................................
CHNG 3.........................................................................................................................................................
Bi tp............................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
CHNG 4.........................................................................................................................................................
Bi tp............................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
CHNG 5.........................................................................................................................................................
Bi tp............................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
CHNG 6.........................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
CHNG 7.........................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
CHNG 8.........................................................................................................................................................
La chn cu tr li ng ..............................................................................................................................
TI LIU THAM KHO ......................................................................................................................................
176
KINH T V M
M s: 497MIC270
Chu trch nhim bn tho
TRUNG TM O TO BU CHNH VIN THNG 1
(Ti liu ny c ban hnh theo Quyt nh s: 354/Q-TTT1 ngy
12/05/2006 ca Gim c Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng)
In ti: Cng ty C phn In Bu in

S lng: 2000 cun, kh 19 x 26 cm
Ngy hon thnh: 30/05/2006.

Kinh tế vĩ mô 2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kinh tế vĩ mô 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

Phn tch gii hn kh nng sn xut

Xc nh chi ph c hi ca cc quyt nh kinh t

Phn tch cung cu

Lng thc (tn)

Biu din nhng kh nng ny trn th v ni nhng im ny li ta c ng gii hn

Hnh 1.1: ng gii hn kh nng sn xut

Lng cu (Q) n v tnh (sn phm)

1.4.2. Phn tch cung

(5). ng cung: ng cung l ng biu din mi quan h gia lng cung v gi c

ng cung ca sn phm c dc dng gi tng th lng tng, khi cc nhn t khc

1. 60 sn phm B v 200 sn phm A.

4. 300 sn phm A v 35 sn phm B

b. Gi s nn kinh t ang sn xut dc 300 sn phm A v 40 sn phm B, nhng li

b. Nn kinh t m Chnh ph chu trch nhim rt nhiu,

c. Nn kinh t c s kt hp vai tr chi phi ca

Gi hng thay th thay i

ng cu hng ho X cho bit:

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

CHNG II: KHI QUT V KINH T HC V M

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Hnh 2.1: ng tng cung di hn

Hnh 2.2: ng tng cung ngn hn

a. ng tng cung trong di hn: ng tng cung trong di hn l ng song song

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Hnh 2.3: M hnh ng tng cu

Hnh 2.4: M hnh dch chuyn ng tng cu

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Hnh 2.5: M hnh cn bng AD AS

Hnh 2.6: nh hng ca s ct gim

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

- GNP l tng sn phm quc dn

Tng sn phm quc dn l thc do kinh t c bn v hot ng ca nn kinh t:

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Nu tc ng ca mi s kin di y n tng mc cung hay tng mc cu ca nn kinh t.

Chng 2: Khi qut v kinh t hc v m

Chnh sch ti kho v tin t m rng s lm dch chuyn:

10. nh tng li sut ca ngn hng s

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

CHNG III: TNG SN PHM V THU NHP QUC DN

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

3.1.2.2. Ch s iu chnh GDP (GDP Defator - DGDP)

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Thu nhp t cc yu t sn xut

tm c vn ct li bn trong ca cc giao dch v a ra cc phng php tnh ton

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chng 3: Tng sn phm v thu nhp quc dn

Chi ph tin cng, tin lng l :

Chi ph thu ti sn nh xng, t ai:

Khu hao ti sn c nh:

Thu m Chnh ph nh vo tiu dng: