Professional Documents
Culture Documents
Bi 1. GII HN HM S
1.1. B tc v hm s
1.1.1. nh ngha
Xt hai tp con khc rng D v Y ca . Hm s f l
mt quy tc (hay nh x) cho tng ng mi phn t x D
vi duy nht mt phn t y Y , k hiu l f (x )
f : D Y
x y = f (x )
Tp D c gi l min xc nh (MX - domain) ca hm s f , k hiu l Df .
Tp f (Df ) = {f (x ) | x Df } c gi l min gi tr (range) ca hm f .
th (graph) ca hm f c MX D l tp hp im
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 1
on Vng Nguyn
Nu hm f tha mn f (x ) = f (x ), x Df th f c gi l hm s chn.
Nu hm f tha mn f (x ) = f (x ), x Df th f c gi l hm s l.
Page 2
01-09-2014
on Vng Nguyn
arcsin x = y sin y = x , y ;
2 2
1
VD. Tnh arcsin v cot arcsin .
4
2
Gii.
1
1
Ta c arcsin = , v sin = v ; .
6
2
6 2 2
2
6
1
1
t arcsin = , ta c sin = v ; .
2 2
4
4
1
cos
1
15
Vy, ta c cos = 1
=
, v cot arcsin = cot =
= 15 .
16
4
4
sin
1.1.4.2. Hm s y = arccos x
arccos x = y cos y = x , y 0;
VD. arccos 0 =
;
2
arccos(1) = ; arccos
= ;
2
6
1 2
arccos =
.
3
2
1.1.4.3. Hm s y = arctan x
arctan x = y tan y = x , y ;
2 2
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 3
01-09-2014
on Vng Nguyn
Quy c
arctan(+) =
VD. arctan(1) =
, arctan() =
2
2
; arctan 3 = .
4
3
1.1.4.4. Hm s y = arccot x
( )
arccot x = y cot y = x , y 0;
Quy c
arccot(+) = 0, arccot() =
VD. arccot(1) =
; arccot 3 = .
4
6
1.2. Gii hn ca hm s
1.2.1. Gii hn tng qut
Ta vit lim f (x ) = L v c l gii hn ca f (x ) , khi x tin n a , bng L nu ta c th lm cho gi
x a
Page 4
01-09-2014
on Vng Nguyn
x a +
x a
x a
x a
Page 5
01-09-2014
on Vng Nguyn
nh ngha
Gi s hm s f xc nh trn khong cha im a . Khi lim f (x ) = + c ngha l vi mi gi tr
x a
dng M tn ti tha mn
nu 0 < | x a | < th f (x ) > M .
Gi s hm s f xc nh trn khong cha im a . Khi lim f (x ) = c ngha l vi mi gi tr
x a
m N tn ti tha mn
nu 0 < | x a | < th f (x ) < N .
1.2.4. Quy tc gii hn
Gi s k l hng s v lim f (x ) , lim g(x ) tn ti. Khi
x a
x a
1) lim[k .f (x )] = k . lim f (x )
4) lim
x a
x a
x a
x a
x a
x a
x a
x a
x a
f (x )
f (x ) lim
= x a
nu lim g(x ) 0
x a
g(x ) lim g(x )
x a
nh l
Nu f (x ) g (x ) khi x tin n a ( x a ) v lim f (x ) , lim g(x ) tn ti th lim f (x ) lim g(x ) .
x a
x a
x a
x a
nh l kp gia
Nu f (x ) h(x ) g (x ) khi x tin n a ( x a ) v lim f (x ) = lim g(x ) = L th lim h(x ) = L .
x a
x a
x a
Ch
1
1
1
= +, = ,
=0
+
0
0
Mt s kt qu gii hn cn nh
sin (x )
tan (x )
= lim
=1
(x ) 0
(x ) 0
(x )
(x )
1) lim
Page 6
01-09-2014
on Vng Nguyn
x
2) lim 1 + = lim (1 + x ) = e
x
x 0
x
x
lim g (x )
x a
4) lim [ f (x )]g (x ) = lim f (x )
nu lim f (x ) > 0
x a
x a
x a
x a
x a
6) lim
x +
ln x
x
= lim x = 0 nu 1, > 1 .
x
+
x
1.2.5. Mt s v d
4 2x , x < 2
VD 1. Cho hm f (x ) =
, xt s tn ti ca lim f (x ) .
x 2
x 2, x > 2
2x + 12
khng tn ti.
x 6 | x + 6 |
VD 2. Chng t lim
1
= 0.
x
VD 4. Tnh L = lim 2x x 2 3x .
x
Page 7
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 5. Tnh L = lim
x 2
x 4x + 1 + 1
.
x 2
VD 6. Tnh L = lim
x +
2x 2 x x 2 .
VD 7. Tnh L = lim
3x 2 2 + x .
VD 8. Tnh L = lim
x 1
5x 1 3 8x
.
x 1
2x
3x 1
4x 2 + 3
VD 9. Tnh L = lim
.
x
3 x 3 2
Page 8
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bi 2. HM S LIN TC V TIM CN CA TH
2.1. Hm s lin tc
2.1.1. nh ngha
Hm s f c gi l lin tc ti im a nu
lim f (x ) = f (a ) .
x a
3) lim f (x ) = f (a ) .
x a
2
x x 2 , x 2
VD 1. Chng t hm s sau lin tc ti x = 2 : f (x ) = x 2
,x =2
3
VD 2. Chng t hm f (x ) =
x
khng lin tc ti x = 1 .
x 1
nu lim f (x ) = f (a ) .
x a
Page 9
01-09-2014
on Vng Nguyn
,x =0
f (x ) = 1
sin x , x > 0
2.1.4. Cc nh l
nh l 1
Nu f v g lin tc ti a v k l hng s th k .f , f g , f .g ,
f
( g (a ) 0 ) cng lin tc ti a .
g
nh l 2
Mi a thc u lin tc trn = (; +) .
Mi hm s s cp u lin tc trn min xc nh ca n.
nh l 3
Nu hm f lin tc ti b v lim g(x ) = b th lim f (g(x )) = f (b) . Ngha l
x a
x a
x a
x 1
.
VD 5. Tnh lim arcsin
x 1
x 1
Page 10
01-09-2014
on Vng Nguyn
2.2. Tim cn ca th
2.2.1. Tim cn ng
nh ngha
ng thng x = a c gi l tim cn ng ca th hm s y = f (x ) nu
lim f (x ) = hoc
x a
VD. Do lim
x 2
lim f (x ) = .
x a
3x + 1
3x + 1
= v lim+
= + , nn x = 2 l tim cn ng ca th hm s
x 2 x 2
x 2
3x + 1
y=
.
x 2
VD 6. Tm tt c cc tim cn ng ca th hm s f (x ) =
4 x2
.
x 2 + 2x 3
x +
Ch
ng cong y = f (x ) c min xc nh ng th khng c tim cn ngang.
Chng hn, ng cong y =
ln(1 x 2 )
khng c tim cn ngang.
x +2
x2 + 1
VD 7. Tm tt c cc tim cn ngang ca th hm s f (x ) =
.
x 1
f (x )
= a v
x
lim f (x ) ax = b .
VD 8. Tm tt c cc tim cn xin ca th hm s f (x ) =
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 11
3x 2 2x + 4
.
x 1
01-09-2014
on Vng Nguyn
3x 2 2x + 4
5
5
x
Ch . Ta vit f (x ) =
= 3x + 1 +
v
0.
x 1
x 1
x 1
V vy, tim cn xin cn tm l y = 3x + 1 .
VD 9. Tm tt c cc tim cn xin ca th hm s y = 3 x 2 (x 1) .
Bi 3. I LNG V CNG B
3.1. Cc nh ngha
3.1.1. nh ngha 1
i lng (x ) c gi l v cng b (vit tt l VCB) khi x tin n a nu lim (x ) = 0 .
x a
1
l VCB khi x + .
ln2 x
3.1.2. nh ngha 2
Gi s (x ) , (x ) l hai v cng b khi x tin n a . Ta c:
(x ) l v cng b bc cao hn (x ) , k hiu l (x ) = O((x )) , nu lim
x a
(x )
= 0.
(x )
(x )
.
(x )
Page 12
(x )
= 1.
(x )
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD
1 cos x
1
= .
2
x 0
2
x
(x )
bng gii hn t s
(x )
VD 1. Tnh L = lim
x
2
2) tan x x
3) arcsin x x
4) arctan x x
6) e x 1 x
7) ln(1 + x ) x
8) n 1 + x 1
x
.
n
Ch
1) Nu u(x ) l v cng b khi x 0 th ta c th thay x bi u(x ) trong 8 cng thc trn.
2) Cc cng thc v cng b tng ng trn khng p dng c cho hiu hoc tng ca cc v
cng b nu chng lm trit tiu t hoc mu ca phn thc.
e x + e x 2
(e x 1) + (e x 1)
x + (x )
=
lim
= lim
= 0 (sai !).
2
2
x 0
x 0
x 0
x
x
x2
e x + e x 2
Kt qu ng l lim
= 1 (xem bi quy tc LHospital chng 2).
x 0
x2
VD. lim
VD 2. Tnh L = lim
x 0
ln(1 2x sin2 x )
.
sin x 2 . tan x
Page 13
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 3. Tnh L = lim
x 0
x + 1 + arctan2 x 1
.
cos3 x cos x + 2x
VD 4. Cho hm s y = f (x ) c xc nh bi x = 2t t 2 v y = t 2 + 3t 4 .
Khi x 0 , chng minh rng f (x )
x2
.
4
VD 5. Tm gi tr ca hm s sau y lin tc ti x = 0 :
2
2
3 tan x + sin x , x > 0
f (x ) =
2x
,x 0
VD 6. Tm gi tr ca hm s sau y lin tc ti x = 0 :
ln(cos x )
,x 0
2
2
f (x ) =
arctan x + 2x
,x=0
2 3
Page 14
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bi 1. O HM V VI PHN
1.1. Cc nh ngha
1.1.1. nh ngha 1
o hm ca hm s f ti a , k hiu bi f (a ) , l
f (a ) = lim
f (a + h ) f (a )
h
f (x ) = lim
f (x + h ) f (x )
h
h 0
nh l
Nu f c o hm (cn c gi l kh vi) ti a th f lin tc ti a
Chng minh. V f kh vi ti a , nn ta c:
f (a ) = lim
h 0
f (a + h ) f (a )
f (x ) f (a )
= lim
.
x a
h
x a
Mt khc
f (x ) f (a )
.(x a ) (x a )
x a
f (x ) f (a )
lim[ f (x ) f (a )] = lim
.lim(x a ) = f (a ).0 = 0 .
x a
x a
x a
x a
f (x ) f (a ) =
x a
x a
x a
1.1.2. nh ngha 2
o hm bn phi ca f ti a c xc nh bi
f+(a ) = lim+
h 0
f (a + h ) f (a )
h
f (a + h ) f (a )
h
Page 15
01-09-2014
on Vng Nguyn
1.1.3. nh ngha 3
Hm s c gi l kh vi trn mt khong nu n kh vi ti mi im thuc khong .
Hm s f c gi l kh vi trn on [a;b ] nu f kh vi trn khong (a;b ) v tn ti f+(a ) v f(b) .
Hm s c gi l kh vi lin tc nu n c o hm v o hm lin tc.
Ghi nh
Phng trnh tip tuyn ca ng cong y = f (x ) ti im (a; f (a )) c cho bi cng thc
y f (a ) = f (a )(x a )
1.1.4. nh ngha 4
Nu t x = dx l s gia ca x th y = f (x + x ) f (x ) c gi l s gia ca y = f (x ) .
Nu hm s f kh vi lin tc trn mt khong cha x th
f (x + x ) f (x )
y
= lim
x 0
x 0 x
x
y = f (x )dx + .dx ( 0 khi x 0 ).
f (x ) = lim
i lng
dy = f (x )dx
c gi l vi phn ca y hay f (x ) .
Ch
dy = f (x )dx f (x ) =
dy
dx
1.2. Quy tc o hm
1.2.1. Cc quy tc tnh o hm
Gi s f , g v h l cc hm s kh vi, ta c:
1)
2)
d
d
d
[ f (x ) g (x )] =
f (x )
g (x ) , hay
dx
dx
dx
[ f (x ) g(x )] = f (x ) g (x )
d
d
[C .f (x )] = C . f (x ) (C ) , hay
dx
dx
[Cf (x )] = C .f (x )
Page 16
01-09-2014
on Vng Nguyn
3)
d
d
d
[ f (x )g (x )] =
f (x ).g (x ) + f (x ). g (x ) , hay
dx
dx
dx
[ f (x )g(x )] = f (x )g(x ) + f (x )g (x )
d
4)
dx
d
d
f (x ).g(x ) f (x ). g(x )
f (x )
dx
= dx
, hay
2
g(x )
[
g
(
x
)]
f (x )
= f (x )g(x ) f (x )g (x ) (g(x ) 0)
2
g(x )
[g(x )]
dy
dy du
5) Nu y = f (u ) vi u = g (x ) th
=
. , hay
dx
du dx
y (x ) = y (u ).u (x )
6) Nu y = f (x ) v x = f 1(y ) th
dy
1
=
, hay
dx
dx / dy
y (x ) =
7) Nu y = f (x ) cho bi x = (t ) v y = (t ) th
1
x (y )
dy dy / dt
(t )
=
=
, hay
dx
dx / dt
(t )
y (x ) =
y (t )
x (t )
1.2.2. o hm ca cc hm s s cp
(u ) = .u .u 1
1) (x ) = .x 1
2)
( u ) = 2u u
( x ) = 2 1x
3) (sin x ) = cos x
(sin u ) = u .cos u
4) (cos x ) = sin x
1
= 1 + tan2 x
2
cos x
1
6) (cot x ) = 2 = (1 + cot2 x )
sin x
(cos u ) = u .sin u
u
(tan u ) =
= u (1 + tan2 u )
2
cos u
u
(cot u ) = 2 = u (1 + cot2 u )
sin u
7) (e x ) = e x
(e u ) = u e u
8) (a x ) = a x . ln a
(a u ) = u .a u .ln a
u
(ln | u |) = u
u
(loga | u |) = u.ln a
u
(arcsin u ) =
1 u2
u
(arccos u ) =
1 u2
5) (tan x ) =
1
9) (ln | x |) =
x
10) (loga | x |) =
11) (arcsin x ) =
1
x .ln a
1
1 x2
1
12) (arccos x ) =
1 x2
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 17
01-09-2014
on Vng Nguyn
1
1 + x2
1
14) (arccot x ) =
1 + x2
13) (arctan x ) =
u
1 + u2
u
(arccot u ) =
1 + u2
(arctan u ) =
1.2.3. Cc v d
VD 2. Tnh df (1) ca hm s f (x ) = x 2e 3x .
,x <4
f (x ) = 5 x
5 x , x 4
VD 5. Tnh y (x ) ca hm s cho bi x = 2t 2 1, y = 4t 3 (t 0) .
VD 6. Tnh y (x 0 ) ti x 0 = 1 ca hm s cho bi x = et , y = t 2 2t .
1.3. o hm ca hm s n
1.3.1. nh ngha
Xt phng trnh F (x , y ) = 0 () . Nu y = y(x ) l mt hm s sao cho khi thay y bi y(x ) vo () , ta
c ng thc ng trong mt khong no th y(x ) c gi l hm s n xc nh bi () .
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 18
01-09-2014
on Vng Nguyn
dF (x , y ) / dx
dF (x , y ) / dy
y
.
x
Ch
Ta c th xem hm n y(x ) nh l hm s hp u(x ) , v p dng cng thc o hm ca hm s hp.
VD. o hm hai v y 3 = e x y + x ln y theo x , ta c
3y y 2 = e x y + e x y + ln y +
xy
e x y 2 + y ln y
y (x ) = 3
.
y
3y e x y x
1.4. o hm cp cao
Xt hm f kh vi th f cng l mt hm s. Nu f c o hm, k hiu l (f ) = f , th hm s mi
f c gi l o hm cp hai ca f . Xt y = f (x ) , ta c:
y = f (x ) =
d dy d 2y
=
dx dx dx 2
o hm cp ba f l f = ( f ) . Xt y = f (x ) , ta c:
y = f (x ) =
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
d d 2y d 3y
=
dx dx 2 dx 3
Page 19
01-09-2014
on Vng Nguyn
y (n ) = f (n )(x ) =
VD 9. Cho hm s f (x ) =
d ny
dx n
x2
, tnh f (0) .
ex
1
.
x 3x 4
2
VD 15. Cho hm s y =
x +3
, tnh d (n )y .
x 3x + 2
2
Page 20
01-09-2014
on Vng Nguyn
f (b) f (a )
.
b a
2.1.4. nh l Cauchy
Nu hai hm s f v g lin tc trn [a, b ] , kh vi trn (a, b ) th tn ti c (a, b) tha mn
f (b) f (a ) f (c)
=
( g (a ) g(b ) ).
g (b) g (a ) g (c )
x x 0
x x 0
Ch
Cc dng v nh: 0. , 0 , 00 , 1 , v u c th bin i p dng quy tc LHospital.
e x + e x 2
VD 1. Tnh L = lim
.
x 0
x2
VD 2. Tnh L = lim
x 0
x 2 sin2 x
.
x 2 .arctan2 x
Page 21
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 3. Tnh L = lim(
x 3 ln x ) ( 0 ).
+
x 0
1
VD 4. Tnh L = lim cot x ( ).
x 0
x
VD 5. Tnh L = lim x x 1 ( 1 ).
x 1
VD 6. Tnh L = lim (x + 3x )x ( 0 ).
x +
Page 22
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bi 3. GI TR LN NHT GI TR NH NHT
3.1. Cc tr a phng v im un
3.1.1. Hm s n iu
nh l 1
Nu f (x ) > 0 trn (a, b ) th f ng bin trn (a, b ) ; f (x ) < 0 trn (a, b ) th f nghch bin trn (a, b ) .
Ch
Hm s f ng bin (hoc nghch bin) trn (a, b ) th f c gi l n iu trn (a, b ) .
VD 1. Tm cc khong n iu ca hm s y = ln(x 2 + 1) .
VD 2. Tm cc khong n iu ca hm s f (x ) =
x2 + 1
.
(x 1)2
VD 3. Tm cc khong n iu ca hm s y =
x 2x
2
VD 4. Tm cc khong n iu ca hm s y = y(x ) : x = t 3 , y = t 3 3t 2 .
3.1.2. Cc tr a phng
nh ngha
Gi s hm s f (x ) lin tc trong (a;b ) cha x 0 .
Nu f (x 0 ) < f (x ) , x (a;b) \ {x 0 } th hm s f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (x 0 ) > f (x ) , x (a;b) \ {x 0 } th hm s f (x ) t cc i ti x 0 .
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 23
01-09-2014
on Vng Nguyn
nh l 2
Gi s f (x ) c o hm n cp 2n (n + ) trn (a;b ) cha x 0 tha f (x 0 ) = ... = f (2n 1)(x 0 ) = 0 v
f (2n )(x 0 ) 0 . Khi :
3.1.3. im un
nh ngha
Nu mi tip tuyn ca th (C ) : y = f (x ) u nm pha
di (tng t, pha trn) (C ) trn (a;b ) th th (C )
c gi l lm (tng t, li) trn (a;b ) .
im M 0 (C ) : y = f (x ) nm gia phn lm v li c
gi l im un ca th (C ) .
nh l
Nu f (x ) > 0 (hay f (x ) < 0 ) vi mi x (a;b) th th hm s y = f (x ) lm (hay li) trn (a;b ) .
Nu f (x 0 ) = 0 v f (x ) i du khi x chuyn t tri sang phi qua x 0 th M 0 (x 0 ; y 0 ) l im un ca
th hm s y = f (x ) .
VD. Tm cc khong li, lm v im un ca th hm s y = arccos x .
x 0 X : f (x 0 ) = M v f (x ) M , x X .
S m c gi l gi tr nh nht ca hm s f (x ) trn X , k hiu m = min f (x ) , nu
x X
x 0 X : f (x 0 ) = m v f (x ) m, x X .
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 24
01-09-2014
on Vng Nguyn
Ch
Hm s c th khng t max hoc min trn X Df .
x X : min f (x ) f (x ) max f (x ) .
x X
x X
x [a ;b ]
2x 2 3x + 3
VD 6. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s f (x ) =
trn on [0; 2] .
x +1
Ch
Nu bi cha cho on [a;b ] th ta phi tm MX ca hm s trc khi lm bc 1.
Ta c th i bin t = t(x ) v vit y = f (x ) = g(t(x )) . Nu gi T l min gi tr ca hm t(x ) th
t T
x X
t T
VD 7. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s f (x ) = x 2 + 5x + 6 .
VD 8. Tm max, min ca hm s f (x ) =
sin x + 1
.
sin2 x + sin x + 1
Page 25
01-09-2014
on Vng Nguyn
x (a ;b )
cc bc:
Bc 1. Gii f (x ) = 0 . Gi s c n nghim x 1,..., x n (a;b) . (loi cc nghim nm ngoi (a;b ) ).
Bc 2. Tnh f (x 1 ),..., f (x n ) v hai gii hn L1 = lim+ f (x ), L2 = lim f (x ) .
x a
x b
Bc 3. Kt lun:
1) Nu max{f (x 1 ),..., f (x n )} > max{L1, L2 } th max f (x ) = max{f (x 1 ),..., f (x n )} ;
x (a ;b )
x3
trn khong (1; +) .
x2 1
x
x2 + 2 1
Page 26
01-09-2014
on Vng Nguyn
f (x ) =
f (n +1)(c)
(x x 0 )n +1
k!
(n + 1)!
vi c (a;b) .
f (k )(x 0 )
k =0
(x x 0 )k +
f (k )(x 0 )
k =0
k!
f (x ) =
(x x 0 )k + O((x x 0 )n )
f (x ) =
k =0
f (k )(0) k
x + O(x n )
k!
Hay
f (x ) = f (0) +
f (0)
f (0) 2
f (n )(0) n
x+
x + ... +
x + O(x n )
1!
2!
n!
1
= 1 + x + x 2 + ... + x n + O(x n ) .
1x
x
x2
xn
2) e = 1 + +
+ ... +
+ O(x n ) .
1! 2!
n!
x
n
x x2 x3 x4
n 1 x
3) ln(1 + x ) =
+
+ ... + (1)
+ O(x n ) .
1
2
3
4
n!
4) cos x = 1
x2 x4 x6
x 2n
+
+ ... + (1)n
+ O(x 2n ) .
2! 4! 6!
(2n )!
Page 27
01-09-2014
on Vng Nguyn
5) sin x =
x x3 x5 x7
x 2n +1
+ ... + (1)n
+ O(x 2n +1 ) .
1! 3! 5! 7 !
(2n + 1)!
6) (1 + x )m = 1 + m
x
x2
xn
+ m(m 1) + ... + m(m 1)...(m n + 1) + O(x n ) .
1!
2!
n!
Ch
Nu u(x ) l v cng b khi x 0 th ta c th thay x trong cc cng thc trn bi u(x ) .
1
n x 3 .
x 3x + 1
2
4
n x 3 .
x 2x + 3
2
Page 28
01-09-2014
on Vng Nguyn
B. f (7)(0) = 560 .
C. f (7)(0) = 3360 .
D. f (7)(0) = 6720 .
VD 7. Cho hm s f (x ) =
1 + x + x2
, tnh f (4)(0) .
2
1x + x
Bi tp. Cho hm s f (x ) =
5x 2 2x + 3
, tnh f (7)(0) .
x2 1
Page 29
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bi 1. TCH PHN BT NH
1.1. nh ngha
Hm s F (x ) c gi l mt nguyn hm ca hm s f (x ) trn khong (a;b ) , k hiu l
F (x ) = f (x ), x (a;b) .
f (x )dx , nu
Nhn xt
Nu F (x ) l mt nguyn hm ca f (x ) th F (x ) + C cng l nguyn hm ca f (x ) , ngha l
f (x )dx = F (x ) + C
Tnh cht
1)
2)
f (x )dx = f (x ) + C ;
3)
d
dx
4)
f (x )dx = f (x ) ;
MT S NGUYN HM CN NH
x +1
1) a.dx = ax + C , a ;
2) x dx =
+ C , 1 ;
+1
dx
dx
3)
= ln | x | + C ;
4)
= 2 x +C ;
x
x
ax
+C ;
ln a
5)
x
x
e dx = e + C ;
6)
x
a dx =
7)
cos x dx = sin x + C ;
8)
sin x dx = cos x + C ;
9)
cos
dx
sin
12)
dx
1
x a
=
ln
+C ;
2
2a
x +a
a
14)
x
= ln tan + + C ;
2 4
16)
= tan x + C ;
x
dx
1
x
= arctan + C ;
2
2
a
a
x +a
11)
13)
15)
cos x
17)
18)
dx
10)
dx
x
dx
= cot x + C ;
= arcsin
x
+ C, a > 0 ;
a
a2 x 2
dx
x
= ln tan + C ;
sin x
2
dx
x +a
2
= ln x + x 2 + a + C ;
x
a
x 2 + a + ln x + x 2 + a +C ;
2
2
x
a2
x
a 2 x 2 dx =
a 2 x 2 + arcsin
+C .
2
2
|a |
x 2 + a dx =
Page 30
01-09-2014
on Vng Nguyn
f (x )dx = F (x ) + C
ln2 x
v hm s x = (t ) kh vi th
ln 3 x + 1
dx .
cot x
dx .
4
x +3
2 sin
dx , x 0; .
2
cos x cos2 x + 1
tan x
x +
(ax + b)
VD.
4x + 3
dx =
2
4x + 4x + 1
dx .
p
q
dx .
+
ax + b (ax + b )2
2(2x + 1) + 1
dx =
(2x + 1)2
2
1
dx
+
2x + 1 (2x + 1)2
= ln 2x + 1
1
+C.
2(2x + 1)
x +
dx ( > 0) .
+ bx + c
1 p
q
2
Cch gii. Bin i I =
+
dx ( x 1, x 2 l nghim ca ax + bx + c ).
a x x 1 x x 2
Dng 2: I =
ax
Page 31
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD.
3x + 2
1
dx =
2
2
2x + 3x 5
3x + 2
dx =
(x 1) x +
5 1
11
1
.
+
.
7 x 1 7 2x + 5 dx
5
11
ln x 1 + ln 2x + 5 + C .
7
14
x +
dx ( < 0) .
+ bx + c
X
p
dx .
Cch gii. Bin i I = 2
+ 2
X + X +
Dng 3: I =
VD. I =
ax
2x + 1
dx =
4x 4x + 5
2
(2x 1) + 2
2x 1
2
dx =
dx +
dx .
2
2
2
+4
(2
x
1)
4
(2
x
1)
4
+
(2x 1)
I1
I2
1 d[(2x 1) + 4] 1
= ln[(2x 1)2 + 4] + C
2
4
4
(2x 1) + 4
2x 1
d
2
2x 1
1
1
=
I2 =
arctan
2
2 + C .
2
2
2x 1
1 +
2
2x 1
1
1
+C .
Vy I = ln 4x 2 4x + 5 + arctan
2
4
2
2
I1 =
dx
1
=
3
x (x + 3) 3
1
x 2
1
1 d(x 3 + 3) 1
x3
dx = ln x
=
+C .
ln
3
x x + 3
3
9
9 x3 + 3
x3 + 3
x 2 + 4x + 4
dx .
x (x 1)2
x 2 + 4x + 4 A
B
C
= +
+
.
2
x
x 1 (x 1)2
x (x 1)
dx
dx
dx
9
3
+ 9
= 4 ln | x | 3 ln | x 1 |
+C .
2
x
x 1
x 1
(x 1)
Cch gii
Nu R( sin x , cos x ) = R(sin x , cos x ) , ta t t = cos x .
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 32
01-09-2014
on Vng Nguyn
1
x
2t
1 t2
th ta t t = tan sin x =
,
cos
x
=
.
a sin x + b cos x + c
2
1 + t2
1 + t2
dx
.
sin x + sin 2x cos2 x
dt
tan x
t
1
Gii. t t = tan x x = arctan t dx =
, sin x =
=
, cos x =
2
2
2
1+t
1 + tan x
1+t
1 + t2
I =
dt
=
+ 2t 1
1
t +1 2
1
tan x + 1 2
d(t + 1)
=
ln
+C =
ln
+C .
2
2 2 2 t +1+ 2
2 2
tan x + 1 + 2
(t + 1)
dx
.
4 sin x + 3 cos x + 5
x
2dt
2t
1 t2
,
sin
,
cos
x = 2 arctan t dx =
x
=
x
=
.
2
1 + t2
1 + t2
1 + t2
1
2dt
dt
1
1
.
= 2
=
+C =
+C .
2
2
t +2
x
8t
3 3t
1+t
t + 4t + 4
tan + 2
+
+5
2
1 + t2
1 + t2
Gii. t t = tan
Vy I =
udv = uv vdu
Cc dng tch phn tng phn thng gp
P(x )e dx th ta t u = P(x ), dv = e dx .
i vi dng tch phn P (x ) ln x dx th ta t u = ln x , dv = P (x )dx .
x
dx .
Ch
i vi tch phn kh, ta phi i bin trc khi ly tng phn hoc tch thnh tng ca cc tch phn.
VD 5. Tnh tch phn I =
cos
x e sin xdx .
Page 33
01-09-2014
on Vng Nguyn
cos(ln x )dx .
Gii. t t = ln x x = et dx = e tdt
I = e t cos t dt = e t d(sin t ) = e t sin t + e td(cos t )
1
I = e t (sin t + cos t ) e t cos tdt I = e t (sin t + cos t ) + C
2
1
Vy I = e ln x [sin(ln x ) + cos(ln x )] + C .
2
cos
x dx .
Gii. t t = 3 x x = t 3 dx = 3t 2dt
I = 3 t 2 cos t dt = 3 t 2 d (sin t ) = 3t 2 sin t + 6 td (cos t )
(2x
+ x + 1)e x
+x
dx .
Bi 2. TCH PHN XC NH
2.1. nh ngha
Cho hm s f (x ) xc nh trn on [a; b ] .
Ta chia on [a; b ] thnh n on nh bi cc im chia x 0 = a < x 1 < ... < x n 1 < x n = b .
Trn mi on [x k ; x k +1] ta ly im ty x = k , k = 0, n 1 .
n 1
k =0
I =
f (x )dx
a
Page 34
01-09-2014
on Vng Nguyn
Tnh cht
b
1)
2)
[ f (x ) g(x )]dx =
a
3)
4)
c
b
5) f (x ) 0, x [a; b ]
f (x )dx 0 ;
a
b
6) f (x ) g(x ), x [a; b ]
7) a < b
f (x )dx
f (x ) dx ;
a
b
f (x )dx = f (c)(b a ) .
a
f (t )dt
lin tc ti x 0 [a;b ]
v (x ) = f (x ) .
x
VD. Vi hm s (x ) =
t2
dt (x > 0) th ta c (x ) = e x .
2
(arctan t ) dt
2
VD 1. Tm gii hn L = lim
x +
x2 + 1
Page 35
01-09-2014
on Vng Nguyn
sin x
VD 2. Tm gii hn L = lim+
x 0
2t dt
0
tan x
.
sin t dt
f (t )dt
l nguyn hm ca f (x )
trn [a;b ] . Vy ta c:
b
f (x )dx = F (x ) = F (b) F (a )
a
Ch
C hai phng php tnh tch phn nh bi 1.
Nu f (x ) lin tc v l trn [; ] th
f (x )dx = 0 .
f (x )dx = 2 f (x )dx .
f (x ) dx ta dng bng xt du ca f (x ) .
a
b
f (x ) dx =
f (x )dx .
a
| x |3 4 | x | dx .
Page 36
01-09-2014
on Vng Nguyn
S=
f1(x ) f2 (x ) dx
S=
g1(y ) g2 (y ) dy
S=
y(t )x (t ) dt
x 2 y2
+
1.
a 2 b2
Page 37
01-09-2014
on Vng Nguyn
xc nh bi r = OM v = (Ox ,OM ) . Khi , cp (r, )
c gi l ta cc ca im M .
Mi lin h gia ta cc v ta Descartes l
x = r cos
y = r sin
3
hoc =
.
4
4
S=
1
r 2 ()d
VD 5. Tnh din tch hnh qut cong S gii hn bi r = 2 cos 4, 0; .
8
Page 38
01-09-2014
on Vng Nguyn
l =
AB
1 + [ f (x )]2 dx
.
4
VD 9. Tnh di cung y =
1
x2
t im O(0; 0) n im M 1; .
2
2
l =
AB
[x (t )]2 + [y (t )]2 dt
2
x = t + 1
VD 10. Tnh di l ca cung c phng trnh:
, t 0; 1 .
y = ln t + t 2 + 1
Page 39
01-09-2014
on Vng Nguyn
l =
AB
r 2 () + [r ()]2 d
V = f12 (x ) f22 (x ) dx
a
VD 13. Tnh V do (E ) :
x 2 y2
+
= 1 quay quanh Ox .
a 2 b2
V = g12 (y ) g22 (y ) dy
c
Page 40
01-09-2014
on Vng Nguyn
V = 2 x .f (x )dx
a
S=
f (x )dx .
a
Cho hm s f (x ) 0, x [a; +) ( b + ).
Khi , din tch S c th tnh c cng c th
khng tnh c. Trong trng hp tnh c hu
hn th
+
S=
f (x )dx = lim
b +
f (x )dx .
a
b +
f (x )dx
a
f (x )dx = lim
b +
f (x )dx
a
nh ngha tng t:
b
f (x )dx = lim
f (x )dx = lim
Page 41
f (x )dx
f (x )dx
b +
a a
01-09-2014
on Vng Nguyn
Ch
Nu cc gii hn trn tn ti hu hn, ta ni tch phn hi t; ngc li l tch phn phn k.
Nghin cu v tch phn suy rng l kho st s hi t v tnh gi tr hi t (nu c).
+
Trng hp = 1: I = lim
b +
b
dx
dx
.
x
b +
1 b
dx
1
1
1
1 , > 1
x
=
lim
=
lim
b
1
=
1
1 b +
1 b +
x
+ , < 1.
Vy
> 1 : tch phan hoi tu va I =
1
1
dx
.
(1 x )2
Ch
+
f (x )dx = F (x )
+
a
a
b
Tng t:
f (x )dx = F (x )
f (x )dx = F (x )
dx
.
2
1
+
x
f (x )dx hoi tu
g (x )dx hoi tu
Page 42
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 4. Xt s hi t ca tch phn I =
10
e x dx .
f (x ) dx hoi tu
f (x )dx hoi tu
VD 5. Xt s hi t ca tch phn I =
cos 3x dx .
Nu 0 < k < + th
g(x )dx
f (x )dx v
a
+
Nu k = 0 v
g(x )dx
a
+
hi t th
k = +
Nu +
th
g(x )dx phan ky
a
f (x )dx hi t.
a
+
f (x )dx phn k.
VD 6. Xt s hi t ca tch phn I =
dx
.
1 + x 2 + 2x 3
Ch
+
Nu f (x ) g (x ) khi x + th
f (x )dx v
a
+
VD 7. Xt s hi t ca tch phn I =
g(x )dx
dx
.
1 + sin x + x
Page 43
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 8. iu kin ca I =
A. > 3 ;
dx
x . 3 ln x + 1
3
B. > ;
2
hi t l:
C. > 2 ;
D. >
1
.
2
VD 9. Tm iu kin ca I =
(x 2 + 1)dx
hi t ?
2x + x 4 3
Gii hn (nu c) lim f (x )dx c gi l tch phn suy rng loi 2 ca f (x ) trn [a; b) , k hiu l
0
a
b
nh ngha tng t:
b
f (x )dx = lim
0
f (x )dx = lim
f (x )dx lim+ = ;
a +
x a
b
0
a +
x a
x b
Ch
Nu cc gii hn trn tn ti hu hn th ta ni tch phn hi t; ngc li l tch phn phn k.
b
dx
, b > 0.
Trng hp = 1: I = lim+
0
b
dx
= lim+ ln x = ln b lim+ ln = + .
0
0
x
b
1 b
dx
1
x
=
lim
x
dx
=
lim
1 0
x
Page 44
01-09-2014
on Vng Nguyn
1
lim b 1 1
1 0
b 1
, <1
= 1
+ , > 1.
Vy
b1
1
1/6
dx .
1 9x 2
x.
dx
3
ln2 x
x
1
dx
.
x
f (x )dx
a
1
A. < 1 ;
x
x (x + 1)(2 x )
g(x )dx
dx hi t khi v ch khi:
1
B. < ;
2
1
C. > ;
2
D. .
Page 45
01-09-2014
on Vng Nguyn
A. 1
x + 1
(x + 1)sin x
2
B.
1
2
C.
1
2
D. .
Ch
Gi s I = I 1 + I 2 vi I , I 1, I 2 l cc tch phn suy rng ta c:
1) I 1 v I 2 hi t I hi t.
I ( phan ky)
I + ( phan ky)
2) 1
hoc 1
th I phn k.
I 2 0
I 2 0
I ( phan ky)
I + ( phan ky)
hoc 1
th ta cha th kt lun I phn k.
3) 1
I 2 > 0
I 2 < 0
A.
x +1
x 2 sin x
1
4
1
4
C.
1
2
D. .
cos x
x
+
sin x
cos x
dx , ta c: I =
x
x
cos x
+ cos1 = cos1
x +
x
= lim
1
sin x
dx
x2
dx
x2
sin x
dx hi t
x2
+
1
sin x
dx .
x2
(1).
(2).
Page 46
01-09-2014
on Vng Nguyn
u1 + u2 + ... + un + ... = un
n =1
c gi l chui s.
Cc s u1, u2 ,..., un ,... l cc s hng v un c gi l s hng tng qut ca chui s.
Tng n s hng u tin Sn = u1 + u2 + ... + un c gi l tng ring th n ca chui s.
Nu dy {Sn }
u
n =1
=S.
VD 1. Xt s hi t ca chui s
aq
n 1
( a 0 ).
n =1
1 qn
1 qn
= a.
.
1q
1q
a
chui hi t; nu | q | > 1 th Sn + chui phn k.
1q
Vy
aq
n 1
hoi tu | q | < 1
n =1
VD 2. Xt s hi t ca chui s
n(n + 1) .
n =1
1 + 1 .
ln
n
n =1
VD 3. Xt s hi t ca chui s
Page 47
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =1
Nu chui
n =1
u
n =1
phn k.
VD 5. Xt s hi t ca chui s
n4
3n 4 + n + 2 .
n =1
n5
VD 6. Xt s hi t ca chui s 4
.
n =1 n + 1
1) Nu
u , v
n =1
2) Nu
n =1
hi t th
un hi t th
n =1
(u
n =1
n =1
n =1
+ vn ) = un + vn .
n =1
n =1
un = un .
Bi 2. CHUI S DNG
2.1. nh ngha
Chui s
u
n =1
c gi l chui s dng nu un 0, n .
Page 48
01-09-2014
on Vng Nguyn
2.2. Cc nh l so snh
nh l 1
Gi s hai chui s
u , v
n
n =1
Nu
vn hi t th
n =1
n =1
Nu
tha 0 un vn , n n 0 . Khi :
n =1
un phn k th
n =1
hi t.
v
n =1
phn k.
n.2
VD 1. Xt s hi t ca chui s
n =1
1
n bng cch so snh vi
n =1
VD 2. Xt s hi t ca chui iu ha
ln 1 + n .
n =1
nh l 2
Gi s hai chui s
un ,
n =1
k =0:
n =1
un
vn
=k.
un phn k vn phn k.
n =1
k = + :
n =1
un hi t vn hi t.
n =1
0 < k < + :
n =1
u
n =1
n =1
2n (n + 1)
VD 3. Xt s hi t ca chui
bng cch so snh vi
n.3n +1
n =1
2
.
n =1 3
Ch
Chui s
n =1
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =1
n +1
2n 5 + 3
.
Page 49
01-09-2014
on Vng Nguyn
u
n =1
v lim
un +1
un
= D . Ta c:
Nu D < 1 th chui s hi t;
Nu D > 1 th chui s phn k;
Nu D = 1 th ta cha th kt lun.
1
VD 5. Xt s hi t ca chui s n
n =1 3
1
1 + .
n
VD 6. Xt s hi t ca chui s
5n (n !)2
(2n )! .
n =1
u
n =1
v lim n un = C . Ta c:
n
Nu C < 1 th chui s hi t;
Nu C > 1 th chui s phn k;
Nu C = 1 th ta cha th kt lun.
n2
1
VD 7. Xt s hi t ca chui s .
n =1 2
VD 8. Xt s hi t ca chui s
nn
3n .
n =1
Page 50
01-09-2014
on Vng Nguyn
f (n ) hoi tu
n =k
n =1
f (x )dx hoi tu
VD 9. Xt s hi t ca chui s
1
3
n + 2n
2
VD 10. Xt s hi t ca chui s
n ln
n =2
Bi 3. CHUI S C DU TY
3.1. Chui s an du
3.1.1. nh ngha
Chui s
(1) u
n
n =1
VD.
(1)n
n v
n =1
c gi l chui s an du nu un > 0, n .
(1)n +1
n =1
2n + 1
l cc chui s an du.
2n +1
3.1.2. nh l Leibnitz
Nu dy {un }n gim v lim un = 0 th chui s
n
(1) u
n
n =1
hi t.
(1)n
VD 1. Xt s hi t ca chui s
.
n
n =1
2n + 1
VD 2. Xt s hi t ca chui s (1)
.
2n +1
n =1
n
Page 51
01-09-2014
on Vng Nguyn
VD 3. Xt s hi t ca chui s
n =2
(1)n
n + (1)n
3.2. Chui s c du ty
3.2.1. nh ngha
Chui s
u
n =1
(un ) c gi l chui c du ty .
Chui s
un c gi l hi t tuyt i nu chui s
n =1
Chui s
un c gi l bn hi t nu chui
n =1
(1)n
VD. Chui s
l bn hi t v
n
n =1
| u
n =1
| hi t.
un hi t v chui
n =1
(1)n
n hi t (VD 1) v
n =1
n =1
| u
n =1
| phn k.
(1)n
1
= phn k.
n
n =1 n
3.2.2. nh l
Nu chui s
| un | hi t th chui c du ty
n =1
u
n =1
hi t.
VD 4. Xt s hi t ca chui s
cos(n n )
n2 .
n =1
(1)n + (2)n +1
.
3n
n =1
VD 5. Xt s hi t ca chui s
Page 52
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bi 4. CHUI LY THA
4.1. Khi nim chung v chui hm
Cho dy hm u1 (x ), u2 (x ),..., un (x ),... cng xc nh trn D . Tng hnh thc
u (x )
Nu ti x 0 D , chui s
n =1
ca chui (1).
Tp hp cc im hi t x 0 ca chui (1) c gi l min hi t ca chui (1).
Chui (1) c gi l hi t tuyt i ti x 0 D nu chui
u (x )
n =1
hi t.
Ta vit l
u (x ) = f (x ) . Khi , R (x ) = f (x ) S (x )
n =1
c gi l phn d ca (1) v ti mi x
ne
nx
n =1
Gii.
Vi x 0 > 0 , ta c: lim ne
n
nx 0
Vi x 0 0 , ta c: ne
nx 0
=e
x 0
< 1 chui s
ne
nx 0
hi t.
n =1
/ 0 chui s
ne
nx 0
phn k.
n =1
Vy min hi t ca chui hm
ne
nx
l (0; + ) .
n =1
x 2n
VD. Tm min hi t ca chui hm
.
n =1 n !
Gii.
1
Vi x 0 = 0 , ta c: chui s
hi t.
n =1 n !
Vi x 0 0 , ta c:
x 02(n +1)
(n + 1)!
x 02n
n!
x 02
n +1
0 chui s
x 02n
n!
hi t.
n =1
Vy min hi t ca chui hm
x 2n
n ! l .
n =1
Page 53
01-09-2014
on Vng Nguyn
a (x x )
Chui hm
n =0
Nhn xt
t x = x x 0 chui ly tha c dng
a x
Min hi t ca chui
a x
n =0
n =0
4.2.2. B Abel
Nu chui hm
a x
n =0
hi t ti x = 0 th chui hi t tuyt i ti mi im x | |; | | .
H qu
Nu chui hm
a x
n =0
4.2.3. Bn knh hi t
4.2.3.1. nh ngha
S thc R > 0 sao cho chui
a x
n =0
gi l bn knh hi t.
Khong (R; R) c gi l khong hi t ca chui ly tha
a x
n =0
Nhn xt
Nu chui ly tha
a x
n =0
hi t vi mi x th R = + .
phn k vi mi x 0 th R = 0 .
Nu chui ly tha
a x
n =0
0,
r = +
1
R =
, 0 < r < +
r
r =0
+,
Tm min hi t ca chui ly tha
Bc 1. Tm bn knh hi t R khong hi t ca chui ly tha l (R; R) .
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 54
01-09-2014
on Vng Nguyn
Bc 2. Xt s hi t ca cc chui s ti x = R .
Bc 3. Kt lun:
1) Nu cc chui s phn k ti x = R th min hi t ca chui ly tha l (R; R) ;
2) Nu cc chui s hi t ti x = R th min hi t ca chui ly tha l [R; R ] ;
3) Nu chui s phn k ti x = R v hi t ti x = R th min hi t ca chui ly tha l [R; R) ;
4) Nu chui s phn k ti x = R v hi t ti x = R th min hi t ca chui ly tha l (R; R ] .
xn
n .
n =1
(x 1)n
n.2n .
n =1
n2
1
VD 3. Tm min hi t ca chui ly tha 1 + x n .
n
n =1
3 (x + 2)
n
n2
n =0
Ht
i hc Cng nghip Tp. H Ch Minh (IUH)
Page 55
01-09-2014