Professional Documents
Culture Documents
HCM
dvntailieu.wordpress.com
TON CAO CP A1 I HC
PHN PH
PHI CHNG TRNH
S ti
tit: 45
Chng 1. Hm s mt bin s
Chng 2. Php tnh vi phn hm mt bin s
Chng 3. Php tnh tch phn hm mt bin s
Chng 4. L thuyt chui
Ti liu tham kho
1. Nguyn Ph Vinh Gio trnh Ton cao cp A1 C1
H Cng nghip TP. HCM.
1.
2.
3.
4.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Gii hn dy s
Gii hn hm s
i lng v cng b v cng ln
Hm s lin tc
1. GII HN DY S
1.1. Cc nh ngha v dy s thc
nh ngha 1
Mt dy s thc (gi tt l dy s) l mt nh x f t +
vo cho tng ng f (n ) = x n .
K hiu dy s l {x n }, n = 1, 2,...
Trong , x 1 ; x 2 ;...; x n ;... c gi l cc s hng v x n
l s hng tng qut ca dy s.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1
VD 2. Dy s {x n }, x n = 2 l dy tng.
n
n +1
Dy s {x n }, x n =
l dy gim.
2n
Dy s {x n }, x n = (1)n khng n iu.
nh ngha 3
Dy s {x n } c gi l b chn trn nu M sao
cho x n M , n + .
Dy s {x n } c gi l b chn di nu m sao
cho x n m, n + .
Dy s {x n } c gi l b chn nu dy b chn trn v
b chn di.
Ton cao cp A1 i hc
Bin so
son: ThS.
ThS. o
on Vng Nguyn
Ti Slide bi gi
ging To
Ton A1 i hc ti
dvntailieu.wordpress.com
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
(hay x n x n +1) vi mi n + .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1
VD 3. Dy s {x n }, x n = 2 b chn trn bi s 0 .
n
n +1
1
Dy s {x n }, x n =
b chn di bi s .
2n
2
Dy s {x n }, x n = (1)n sin n b chn v:
x n 1, n + .
Dy s {x n }, x n = (n )n +1 khng b chn trn v cng
khng b chn di.
nh ngha 4
S a c gi l gii hn ca dy s {x n } nu:
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Dy s {x n } c lim x n = nu:
n
m , N : n > N x n < m .
Dy s {x n } c lim x n = + nu:
n
M , N : n > N x n > M .
Nu dy s {x n } c lim x n = a (hu hn) th ta ni
n
dy hi t, ngc li th ta ni dy phn k.
2n 1 2
VD 4. Chng t rng: lim
= .
n 3n + 1
3
lim
xn
yn
a
; y 0, b 0 .
b n
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Nu lim x n = a, lim yn = b th a b .
n
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
lim (x n yn ) = ab ;
nh l 3
Cho hai dy s {x n }, {yn } tha x n yn , n N .
n
Nu dy s hi t th dy b chn.
Nu dy s tng v b chn trn th dy hi t.
Nu dy s gim v b chn di th dy hi t.
1
1
1
sin2
nn:
n
n +1 n
1
1
1
0 lim sin2
lim = 0 .
n n
n + 1 n n
1
1
Vy lim sin2
= 0.
n n
n +1
VD 5. Ta c 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
nh l 4 (nh l Cantor)
Cho hai dy s {x n }, {yn } tha:
x y , [x ; y ] [x ; y ], n +
n
n
n +1
n +1
n
n
lim(yn x n ) = 0.
x
Khi , tn ti s thc duy nht c [x n ; yn ], n + .
nh l 5 (nh l Bolzano Weierstrass)
nh ngha. Cho dy s {x n }. T , ta trch ra dy s:
x n ; x n ; x n ;...; x n ;...
1
{ }
k
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
nh l. T mi dy s b chn, ta u c th trch ra
c mt dy con hi t.
x 2k := sin k , x 4k +1 := sin(4k + 1) .
2
nh l. Mi dy s hi t u l dy Cauchy v ngc
li, mi dy Cauchy u hi t.
Ta c:
Nhn xt
Do hai dy con hi t v hai gii hn khc nhau nn dy
{x n } khng c gii hn duy nht. Vy dy {x n } phn k.
Ton cao cp A1 i hc
VD 7. Xt s hi t ca cc dy s {x n } sau:
a) x n := (1)n ;
n
sin 1 sin 2
sin n
sin k
b) x n :=
+
+ ... +
=
.
1.2
2.3
n(n + 1) k =1 k (k + 1)
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Mt s kt qu gii hn cn nh
1) lim k = k , k
n
1
2) lim x n =0 lim = ; lim x n =a lim x n = a .
n
n
n
n x
n
1
1
3) lim = 0, > 0 ; lim n = 0, > 1.
n n
n
4) Nu a < 1 th lim a n = 0 ; a > 1 th lim a n = .
n
1.3. Mt s v d v gii hn dy s
3n 2 n 7
.
n
n2 + 5
VD 8. Tm lim
(n 2 1)(4n 4 + 3)
.
n
2n 6 n 3 + n
VD 9. Tm lim
3n n + 1
.
n 4n + n 2
1
5) lim n a = 1 (a > 0 ); lim n n = 1; lim 1 + = e .
n
n
n
n
VD 10. Tm lim
ln n
n
6) Nu 1, > 1 th lim = lim n = 0 .
n n
n
VD 11. Tm L = lim
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
n +1
2n
9n 2 + 2n 5
VD 12. Tm L = lim
n 2 + 1
n
3
A. L = ; B. L = + ; C. L = ;
2
1
D. L = .
2
an
= 0, a > 0 .
n n !
n3 + 1 n2 n ?
n + 3 2n 1 .
1
A. L = 0 ; B. L = +; C. L = ;
2
n +4
VD 13. Tm L = lim 1
.
n
n + 1
VD 14. Tm L = lim
1 + 22 + 32 + ... + n 2
.
n
5n 3 + n + 1
D. L = 0 .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2.1. B tc v hm s
Nu f (x1 ) = f (x 2 ) x1 = x 2 th f l n nh.
Nu f (X ) = Y th f l ton nh (hay trn nh).
2.1.1. nh ngha hm s
2. GII HN HM S
Khi :
Min xc nh (MX) ca f , k hiu D f , l tp X .
Min gi tr (MGT) ca f l:
G = y = f (x ) x X .
Ton cao cp A1 i hc
VD 1. Cc hm s:
f : vi y = f (x ) = 2x l n nh.
f : [0; +) vi f (x ) = x 2 l ton nh.
f : (0; +) vi f (x ) = ln x l song nh.
Hm s y = f (x ) c gi l hm chn nu:
f (x ) = f (x ), x D f .
th ca hm s chn i xng qua trc tung.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Hm s y = f (x ) c gi l hm l nu:
f (x ) = f (x ), x Df .
th ca hm s l i xng qua gc ta .
2.1.2. Hm s hp
Cho hai hm s f v g tha iu kin Gg Df .
Khi , hm s h(x ) = ( f g )(x ) = f [g (x )] c gi l
hm s hp ca f v g .
Ch .
( f g )(x ) (g f )(x ).
2
K hiu l: g = f 1 .
VD 3. Cho f (x ) = 2x th:
VD 2. Hm s y = 2(x + 1) x 1 l hm hp ca
2
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2.1.3. Hm s ngc
Hm s g c gi l hm s ngc ca hm s f nu:
x = g (y ), y G f .
f (x ) = 2x x v g(x ) = x + 1 .
th ca hm s y = f 1(x ) i xng vi th ca
hm s y = f (x ) qua ng thng y = x .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
a) Hm s y = arcsin x
Hm s y = sin x c hm ngc trn
f 1 : [1; 1] ;
2 2
x y = arcsin x .
; l
2 2
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
b) Hm s y = arccos x
Hm s y = cos x c hm ngc trn [0; ] l
f 1 : [1; 1] [0; ]
x y = arccos x .
;
2
arccos(1) = ;
VD 5. arccos 0 =
VD 4. arcsin 0 = 0 ;
arcsin(1) = ;
2
3
arcsin
= .
2
3
arccos
Ch . arcsin x + arccos x =
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
c) Hm s y = arctan x
Hm s y = tan x c hm ngc trn ; l
2 2
f 1 : ;
2 2
x y = arctan x .
VD 6. arctan 0 = 0 ;
, x [1; 1].
2
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
d) Hm s y = arccot x
f 1 : (0; )
x y = arc cot x .
;
2
3
arc cot(1) =
;
4
arc cot 3 = .
6
arc
cot
Quy c.
(+) = 0, arc cot () = .
VD 7. arc cot 0 =
arctan(1) = ;
4
arctan 3 = .
3
Quy c. arctan (+) =
1 2
= ; arccos
=
.
2
6
2
3
, arctan () = .
2
2
Ton cao cp A1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2.2. Gii hn hm s
2.2.1. Cc nh ngha
nh ngha 1. Cho hm f (x ) xc nh trong (a; b ).
Ta ni f (x ) c gii hn l L (hu hn) khi x tin n
x 0 [a; b ] nu vi mi > 0 cho trc, ta tm c s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Ta ni f (x ) c gii hn l L = khi x x 0 nu vi
mi s m < 0 ty , ta tm c s > 0 sao cho khi
0 < x x 0 < th f (x ) < m .
K hiu l: lim f (x ) = .
x x 0
Nu f (x ) c gii hn l L (L c th l ) khi x x 0
(x 0 hu hn) v x > x 0 th ta ni f (x ) c gii hn phi
ti x 0 . K hiu: lim f (x ) = L hoc lim f (x ) = L .
x x 0 +0
x x 0
x x
x x 0
f (x ) a
= (b 0)
x x 0 g (x )
x x 0
b
5) Nu f (x ) g(x ), x (x 0 ; x 0 + ) th a b .
6) Nu f (x ) h(x ) g(x ), x (x 0 ; x 0 + ) v
lim f (x ) = lim g(x ) = L th lim h(x ) = L .
x x 0
Ton cao cp A1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Mt s kt qu gii hn cn nh
1) lim
sin (x )
tan (x )
= lim
= 1.
(
x
)
0
(x )
(x )
2) Nu 1, > 1 th lim
2) lim [ f (x ) g(x )] = a b
x x 0
x x +
ln x
x
=
lim
=0
x + x
x + x
x x 0
3) lim [ f (x )g(x )] = ab ;
Ch
lim f (x ) = L lim f (x ) = lim f (x ) = L.
(x ) 0
1) lim [k .f (x )] = k .a (k )
x x
x x 0 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x x 0
Nu f (x ) c gii hn l L (L c th l ) khi x x 0
(x 0 hu hn) v x < x 0 th ta ni f (x ) c gii hn tri
ti x 0 . K hiu: lim f (x ) = L hoc lim f (x ) = L .
x x 0
x x +
4) lim
x x 0
x x 0
v (x )
lim [u(x )]
x x 0
= ab .
x
1
4) lim 1 + = lim (1 + x )x = e .
x
x 0
x
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2.2.3. Mt s v d
1 3x + 1
VD 1. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x
VD 2. Tm gii hn L = lim
x 0
x + 8 4 2x
.
x
VD 3. Tm gii hn L = lim x 2 + 2x x .
x +
VD 4. Tm gii hn L = lim x + 2 + x 2 + 1.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
A. L = ;
B. L = e 3 ;
C. L = e 2 ;
D. L = 1.
A. L = ;
B. L
C. L
1
= e2;
B. L = 4 ;
C. L = 1;
D. L = 0 .
D. L = 1.
Ton cao cp A1 i hc
A. L = 9 ;
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
VCB khi x x 0 .
2x
x 1
x x 2 1
VD 6. Tm gii hn L = lim
.
x
x + 3
x x 0
x x 0
x 1
cos x x 2
VD 8*. Tm gii hn L = lim
.
cos 2x
x 0
3
= e2;
x 1
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2x 3
x 2 + x + 3
VD 7. Tm gii hn L = lim
x x 2 + 1
tan 1 x , x 1
VD 5. Cho hm s f (x ) = sin2 x 2 1
, x > 1.
3x 2 3
(x ) =
1
ln2 x
l VCB khi x + .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
c) So snh cc VCB
nh ngha
x x 0
(x )
= k.
(x )
Khi :
Nu k = 0 , ta ni (x ) l VCB cp cao hn (x ),
k hiu (x ) = 0((x )) .
Nu k = , ta ni (x ) l VCB cp thp hn (x ).
Nu 0 k , ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
cng cp.
c bit, nu k = 1, ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
tng ng, k hiu (x ) (x ) .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
0
2
x
x
4
2
sin 2 3(x 1) 9(x 1)2 khi x 1 .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x
7) ln(1 + x ) x ;
8) 1 + x 1 .
n
Ch . Nu u(x ) l VCB khi x 0 th ta c th thay x
bi u(x ) trong 8 cng thc trn.
ln(1 2x sin2 x )
VD 4. Tnh gii hn L = lim
.
x 0
sin x 2 . tan x
n
VD 5. Tnh L = lim
sin
x + 1 1 + x 2 3 tan2 x
sin x 3 + 2x
x = 2t t 2
VD 6. Cho hm s y = f (x ) tha:
.
2
4
y = t + 3t
Khi x 0 , chn p n ng?
x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
VD 7.
cos x + 1
l VCL khi x 0 ;
2x 3 sin x
x3 + x 1
l VCL khi x + .
x 2 cos 4x + 3
Ton cao cp A1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x2
x2
;
B. f (x ) ;
4
2
x
C. f (x ) ;
D. f (x ) 3x 2 .
2
Ch
Quy tc VCB tng ng khng p dng c cho
hiu hoc tng ca cc VCB nu chng lm trit tiu
t hoc mu ca phn thc.
A. f (x )
VD. lim
x 0
e x + e x 2
x2
= lim
(e x 1) + (e x 1)
x2
x + (x )
= lim
= 0 (Sai!).
x 0
x2
x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
b) So snh cc VCL
nh ngha
x x 0
f (x )
=k.
g(x )
Khi :
Nu k = 0 , ta ni f (x ) l VCL cp thp hn g(x ).
Nu 0 k , ta ni f (x ) v g(x ) l cc VCL
cng cp.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
VD 8.
1
khi x 0 v:
2x 3 + x
3
1
2x 3 + x
x
lim :
= 3 lim
= 3 lim
= .
3
3
3
x 0
x
0
x
0
x 2x + x
x
x3
x3
l VCL khc cp vi
2 x 3 + x 1 2 x 3 khi x + .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
4. HM S LIN TC
4.1. nh ngha
S x 0 Df c gi l im c lp ca f (x ) nu
> 0 : x (x 0 ; x 0 + ) \ {x 0 } th x D f .
Hm s f (x ) lin tc ti x 0 nu lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
3 tan2 x + sin2 x
, x >0
VD 1. Cho hm s f (x ) =
.
2x
,
x
Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
1
3
A. = 0 ;
B. = ;
C. = 1 ;
D. = .
2
2
ln(cos
x
)
,x 0
VD 2. Cho hm s f (x ) = arctan2 x + 2x 2
.
3,
x
=
0
Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
17
17
3
3
A. = ; B. = ; C. = ; D. = .
12
12
2
2
Ton cao cp A1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
4.2. nh l
Tng, hiu, tch v thng ca cc hm s lin tc ti
x0 l hm s lin tc ti x0.
Hm s s cp xc nh u th lin tc .
Hm s lin tc trn mt on th t gi tr ln nht v
nh nht trn on .
x x 0+
nh l
Hm s f(x) lin tc ti x0 nu
lim f (x ) = lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0
x x 0+
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Nu hm f (x ) khng lin tc
ti x 0 th x 0 c gi l
im gin on ca f (x ).
y
(C )
O x0
Nu tn ti cc gii hn:
lim f (x ) = f (x 0 ), lim f (x ) = f (x 0+ )
x x 0
x x 0+
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1.
2.
3.
4.
5.
6.
o hm
Vi phn
Cc nh l c bn v hm kh vi Cc tr
Cng thc Taylor
Quy tc LHospital
Kho st hm s
1. O HM
1.1. Cc nh ngha
a) nh ngha o hm
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn (a ; b) ca
x 0 (a ; b ). Gii hn:
f (x 0 + x ) f (x 0 )
y
lim
= lim
x 0 x
x 0
x
(nu c) c gi l o hm ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0 ) hay y (x 0 ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
b) o hm mt pha
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn phi
f (x ) f (x 0 )
(x 0 ; b ) ca x 0 . Gii hn lim
(nu c)
+
x x0
x x 0
c gi l o hm bn phi ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0+ ). Tng t, f (x 0 ).
Nhn xt. Hm s f (x ) c o hm ti x0 khi v ch khi
f (x 0 ) = f (x 0 ) = f (x 0+ ).
;
.
v
v
v2
v2
2) o hm ca hm s hp f (x ) = y[u(x )]:
VD 1. Cho f (x ) = 3 x f (0) = ,
f (x ) = x f (0+ ) = + .
Ch
3) o hm hm s ngc ca y = y(x ):
1
x (y ) =
.
y (x )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
( ) = e ;
o hm ca mt s hm s s cp
1
3) (sin x ) = cos x ;
5) (tan x ) =
1
2
cos x
= 1 + tan2 x ;
Ton cao cp A1 i hc
2)
( x ) = 2 1x ;
7) e x
) = x1 ;
9) ln x
4) (cos x ) = sin x ;
6) (cot x ) =
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
( ) = .x
x x0
x x 0
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
c) o hm v cng
y
Nu t s
khi x 0 th ta ni y = f (x ) c
x
o hm v cng ti x 0 .
1) x
f (x ) f (x 0 )
1
sin2 x
11) (arcsin x ) =
( ) = a .ln a ;
8) a x
10) loga x
1
1x
) = x .ln1 a ;
12)(arccos x ) =
1
1 x2
13) (arctan x ) =
1
1+x
1
1 + x2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1.4. o hm cp cao
Gi s f (x ) c o hm f (x ) v f (x ) c o hm th
( f (x )) = f (x ) l o hm cp hai ca f (x ).
v hm s ngc ny c o hm th:
y
y (t )
y (x ) =
hay yx = t .
x (t )
x t
x = 2t 2 1
VD 2. Tnh y (x ) ca hm s cho bi
, t 0.
y = 4t 3
x = et
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 6. Tnh y(n ) ca hm s y =
1
2
x 3x 4
Tng t ta c:
f (n )(x ) = f (n 1)(x ) l o hm cp n ca f (x ).
A. f (6)(0) = 32 ;
B. f (6)(0) = 32 ;
C. f (6)(0) = 16 ;
D. f (6)(0) = 0 .
1.5. o hm ca hm s n
Cho phng trnh F (x , y ) = 0 (*).
Nu y = y(x ) l hm s xc nh trong 1 khong no
sao cho khi th y(x ) vo (*) ta c ng nht thc th
y(x ) c gi l hm s n xc nh bi (*).
o hm hai v (*) theo x , ta c Fx + Fy.yx = 0 .
Vy yx =
Fx
, F 0.
Fy y
y (x ) = yx c gi l o hm ca hm s n y(x ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 8. Cho hm n y(x ) xc nh bi xy e x + e y = 0 .
Tnh y (x ).
VD 9. Cho hm n y(x ) xc nh bi:
xy e x + ln y = 0 (*). Tnh y (0).
VD 10. Cho hm n y(x ) xc nh bi:
y
ln x 2 + y 2 = arctan . Tnh y (x ).
x
Ch
Ta c th xem hm n y(x ) nh hm hp u(x ) v thc
hin o hm nh hm s hp.
Ton cao cp A1 i hc
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
F = 2x 0
2
x
a 2 y (x ) = b x 0 .
0
2y0
a 2y0
Fy = 2
b
10
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
y = y (x 0 )(x x 0 ) + y 0 y =
b x0
a 2y0
b 2x 0x + a 2y 0y = b 2x 02 + a 2y02
x 0x
a2
(x x 0 ) + y0
+
y 0y
b2
= 1 (*).
x 0x
a
y0y
b
f (x 0 ) = A.x + 0(x )
dng:
vi A l hng s v 0(x ) l VCB khi x 0 .
Nhn xt
= 1.
f (x 0 ) = A.x + 0(x )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
f (x 0 )
x
=A+
0(x )
x
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
f (x 0 )
x 0
A f (x 0 ) = A .
x
df (x 0 ) = f (x 0 ).x hay df (x ) = f (x ).x .
Chn f (x ) = x df (x ) = x dx = x .
f (x 0 ) = f (x 0 + x ) f (x 0 ) c th biu din di
Vi y0 = 0 , ta c x 0 = a .
Khi , phng trnh tip tuyn l x = a tha (*).
Vy phng trnh tip tuyn l
2. VI PHN
2.1. Vi phn cp mt
Hm s y = f (x ) c gi l kh vi ti x 0 D f nu
d n y = d (d n 1y ) = y (n )dx n
c gi l vi phn cp n ca hm y = f (x ).
Vy df (x ) = f (x )dx hay dy = y dx .
VD 1. Tnh vi phn cp 1 ca f (x ) = x 2e 3x ti x 0 = 1.
VD 5. Tnh vi phn cp n ca hm s y = e 2x .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.1. Cc nh l
3.1.1. B Fermat
Cho hm s f (x ) xc nh trong (a;b ) v c o hm ti
x 0 (a ;b ). Nu f (x ) t gi tr ln nht (hoc b nht)
ti x 0 trong (a ;b) th f (x 0 ) = 0 .
2) d n (uv ) =
d n (u + v ) = d nu + d nv ;
C nkd nk u.d kv vi d 0u = u, d 0v = v .
3.1.2. nh l Rolle
k =0
VD 7. Tnh vi phn cp 10 ca hm s y = (x x )e .
Ton cao cp A1 i hc
.
4
3. CC NH L C BN V HM KH VI
CC TR CA HM S
Ch
Khi x l mt hm s c lp vi y th cng thc
1) d n (k .u ) = k .d nu ;
11
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.1.3. nh l Cauchy
Cho hai hm s f (x ), g(x ) lin tc trong [a ;b ], kh vi
trong (a ;b) v g (x ) 0, x (a;b ).
Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a ) f (c )
=
.
g (b ) g (a ) g (c )
3.1.4. nh l Lagrange
Cho hm s f (x ) lin tc trong [a;b ], kh vi trong
(a;b ). Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a )
= f (c ).
b a
3.2. Cc tr ca hm s
3.2.1. Hm s n iu
a) nh ngha
Cho hm s f (x ) lin tc trong trong (a;b ).
Khi :
f (x ) c gi l tng ngt trong (a;b) nu
f (x1 ) f (x 2 )
> 0 , x1, x 2 (a ;b) v x1 x 2 .
x1 x 2
f (x ) c gi l gim ngt trong (a;b ) nu
f (x1 ) f (x 2 )
< 0 , x1, x 2 (a;b) v x1 x 2 .
x1 x 2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
b) nh l 1
Cho hm s f (x ) kh vi trong trong (a ;b ). Khi :
Nu f (x ) > 0, x (a ;b ) th f (x ) tng ngt trong (a ;b ).
Nu f (x ) < 0, x (a;b ) th f (x ) gim ngt trong (a ;b).
Nu f (x ) 0, x (a ;b ) hay f (x ) 0, x (a;b ) th
f (x ) tng khng ngt hay gim khng ngt trong (a ;b ).
f (x ) c gi l n iu trong (a;b ) nu
f (x ) tng ngt hay gim ngt trong (a;b ).
f (x ) n iu trong (a;b ) v lin tc trong (a;b ] th
f (x ) n iu trong (a;b ] (trng hp khc tng t).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 3. Tm cc khong n iu ca y =
VD 4. Tm cc khong n iu ca y = e
Ton cao cp A1 i hc
x2 + 1
(x 1)2
1
x 2x
x 3 4
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 2. Tm cc khong n iu ca f (x ) =
c) nh l 2
Nu f (x ) tng ngt trong (a ;b ) th f (x ) 0 trong (a ;b)
v khng tn ti (; ) (a;b ) sao cho f (x ) 0 .
3.2.2. Cc tr
a) nh ngha
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) < f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) > f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc i ti x 0 .
b) nh l
Cho f (x ) c o hm n cp 2n trong (a ;b) cha x 0
tha f (x 0 ) = ... = f (2n 1)(x 0 ) = 0 v f (2n )(x 0 ) 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) > 0 th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) < 0 th f (x ) t cc i ti x 0 .
12
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 5. Tm cc tr ca hm s f (x ) = x 6 2x 3 + 3 .
3.2.3. Gi tr ln nht gi tr nh nht
a) nh ngha
Cho hm s y = f (x ) c MX D v X D .
S M c gi l gi tr ln nht ca f (x ) trn X nu:
x 0 X : f (x 0 ) = M v f (x ) M , x X .
K hiu l: M = max f (x ).
x X
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
x X
m f (x ) M , x X .
x [a ;b ]
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 6. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
3
f (x ) = x 4 x 2 x + 3 trn on [0; 2].
2
Ch
Nu bi cha cho on [a; b ] th ta phi tm MX
ca hm s trc khi lm bc 1.
C th i bin s t = t (x ) v vit y = f (x ) = g(t (x )).
Gi T l min gi tr ca hm t (x ) th:
max f (x ) = max g(t ), min f (x ) = min g(t ).
x X
t T
x X
t T
VD 7. Tm max, min ca f (x ) = x 2 + 5x + 6 .
sin x + 1
VD 8. Tm max, min ca y =
.
sin2 x + sin x + 1
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Ton cao cp A1 i hc
x 2 + 2 1 x = 0.
x (a ;b )
x b
Bc 3. Kt lun:
1) Nu max{f (x 1 ),..., f (x n )} > max{L1, L2 } th
max f = max{f (x 1 ),..., f (x n )}.
x (a ;b )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Hm s f (x ) c gi l hm li trong (a; b ) nu f (x )
tng trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c gi l
th lm trong (a; b ).
Hm s f (x ) c gi l hm lm trong (a; b) nu
f (x ) gim trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c
gi l th li trong (a; b).
im M 0 (x 0 ; y0 ) trn th nm gia phn lm v li
c gi l im un ca th hm s y = f (x ).
13
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 11. Hm s y = x 3 3x 2 + 1
lm v c th li trong (; 1);
3
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
y = x 2 8 ln x .
hm y = x 3x + 1 li v c
th lm trong (1; +).
M (1; 1) l im un ca th.
b) nh l
Nu f (x ) > 0 (hay f (x ) < 0 ) vi mi x (a; b) th
th hm s y = f (x ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.4. Tim cn ca th
Tim cn ng
ng cong y = f (x ) c tim cn ng x = x 0 nu
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 15. Tm tt c cc tim cn ca th hm s:
y=
lim f (x ) = .
x x 0
Tim cn xin
ng cong y = f (x ) c tim cn xin y = ax + b nu
f (x )
lim
= a, lim f (x ) ax = b.
x x
x
ln(1 x 2 )
x3
Ch
Khi a = 0 th th c tim cn ngang y = b .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Ton cao cp A1 i hc
f (k )(0) k
x + O(x n ).
k!
k =0
n
Vy:
f (x ) =
f (x ) = f (0) +
f / (0)
f // (0) 2
x+
x + ...
1!
2!
f (n )(0) n
... +
x + O(x n ).
n!
14
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
m(m 1) 2
x + ...
2!
m(m 1)...(m n + 1) n
... +
x + 0(x n ).
n!
1
VD 2. Khai trin Maclaurin ca f (x ) =
n x 3 .
x +1
Ch
Nu u(x ) l VCB khi x 0 th ta thay x trong cc
cng thc trn bi u(x ).
1
VD 3. Khai trin Maclaurin hm y =
n x 6 .
2
1 + 3x
VD 4. Khai trin Maclaurin ca y = ln(1 2x 2 ) n x 6 .
6) (1 + x )m = 1 + mx +
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
4
1+x +x
1x + x
B. f (7)(0) = 560 ;
C. f (7)(0) = 3360 ;
D. f (7)(0) = 6720 .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Vy e 2 +
ec
, c (0; 1)
(n + 1)!
f (k )(x 0 )
k =0
k!
f (x )
vi sai s Rn (x ) =
A. f (7)(0) = 480 ;
<
n x 4 v tnh f (4)(0).
vi sai s = Rn (x ) =
(x x 0 )k
(n +1)
f
(c )
(x x 0 )n +1 , c (a; b).
(n + 1)!
Nu f (n +1)(x ) M , x [a; b ] th ta c nh gi
sai s: Rn (x )
n +1
M
.
x x0
(n + 1)!
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
(k )(0) k
x c
k!
(k )(0) k
gi l phn chnh ca (x ). Khi , (x )
x .
k!
(k )(0) 0 (k = 1, 2,...) th i lng
3
n = 6.
(n + 1)!
1
1
1
1
1
+ + + + .
2! 3! 4 ! 5! 6!
Ton cao cp A1 i hc
15
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
b) Cc v d tm gii hn
e x ex 2x
VD 11. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x sin x
x
x2 x3
Gii. Ta c: e x = 1 + +
+
+ 0(x 3 ),
1! 2! 3!
ex = 1
ln(1 + x ) + e x sin 2x 1
x 0
x3 + 1 1
1 3
x ,
6
x2 x3
ln(1 + x ) = x
+
+ 0(x 3 ),
2
3
Gii. Ta c: 6 x 3 + 1 1
x
x2 x3
+
+ 0(x 3 ),
1! 2! 3!
x3
sin x = x
+ 0(x 3 ).
3!
1 3
x + 0(x 3 )
e x ex 2x
3
Vy L = lim
= lim
= 2.
x 0
x 0 1 3
x sin x
x + 0(x 3 )
6
x2 x3
+
+ 0(x 3 ),
2
6
4
sin 2x = 2x + x 3 + 0(x 3 )
3
11
x
ln(1 + x ) + e sin 2x 1 x 3 L = 11 .
6
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
ex = 1 + x +
x3
.
x 1
1
1 3
1
1
+ 0
y = x 1 = x 1
x
3x 9x 2
x 2
1
1
1
=x
+ 0 .
x
3 9x
1
Vy y = x l tim cn xin ca th (C ).
3
1 2
Gii. Ta c: y = x 1 +
. Khi x th:
x 1
1
x
x
.
y= x +
+ O
2
2(x 1) 8(x 1)2
(
x
1)
x
1
Khi x + th: y x +
x + .
2(x 1)
2
x
1
Khi x th: y x
x .
2(x 1)
2
1
1
Vy y = x + , y = x l 2 tim cn xin ca (C ).
2
2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Gii. Ta c: y = x 2 .
2
x3
+
1
x 4 2x + 3
3
x4 .
x
1
x
t t =
0 , ta suy ra:
x
1
y = x 2 (1 2t 3 + 3t 4 ).
1 t2
= x 2 (1 2t 3 + 3t 4 )(1 + t 2 + 0(t 2 ))
Ton cao cp A1 i hc
x 1
= x 2 (1 + t 2 2t 3 + O(t 3 ))
1
1
2
= x 2 1 +
+ O
x 3
x2 x3
= x2 + 1
1
2
+ O x 2 + 1.
x
x
Vy th c tim cn cong l y = x 2 + 1.
Cch khc
y = x2 +1 +
4 2x
x 2 + 1 khi x .
x2 1
16
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
5. QUY TC LHOSPITAL
nh l (quy tc LHospital)
Cho hai hm s f (x ), g(x ) kh vi trong ln cn ca im
x 0 v g (x ) 0 trong ln cn ca x 0 (c th g (x 0 ) = 0 ).
Nu lim f (x ) = lim g(x ) = 0 (hoc ) v
x x 0
x x 0
f (x )
f (x )
= k th lim
= k.
x x 0 g (x )
x x 0 g (x )
lim
Ch
Chiu ngc li trong nh l l khng ng.
Ta c th p dng quy tc LHospital nhiu ln.
e x + e x 2
VD 1. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
6. KHO ST HM S
(Tham kho)
6.1. Kho st hm s theo tham s
Cho ng cong (C ) xc nh bi phng trnh tham s:
x = x(t )
, t D (D l MX).
y = y(t )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 2. Tm gii hn L = lim
x 0
A. L = 0 ;
B. L = ;
x 2 sin2 x
x 2 .arctan2 x
1
C. L = ;
2
.
1
D. L = .
3
1
VD 4. Tnh L = lim cot x (dng ).
x 0
x
VD 5. Tm gii hn L =
1
x
lim x 1
x 1
(dng 1 ).
VD 6. Tm gii hn L = lim (x +
1
x x
3 )
x +
(dng 0 ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
trc i xng.
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
quen thuc.
Ch
y (t )
Dng yx =
tnh h s gc ca tip tuyn.
x (t )
x (t )y (t ) x (t )y (t )
tm khong li,
Dng y 2 =
x
[x (t )]3
lm ca th.
6.1.3. Tim cn
Nu lim x (t ) = x 0 v lim y(t ) = th x = x 0 l tim
t
cn ng ca (C ).
Ton cao cp A1 i hc
cn ngang ca (C ).
Nu lim x (t ) = , lim y(t ) = v:
t
y(t )
lim
= a, lim[y(t ) x (t )] = b
t x (t )
t
th y = ax + b l tim cn xin ca (C ).
Ch
Phng trnh tip tuyn ca (C ) ti im M (x , y ) ng
vi t trong h ta Oxy (Descartes) c dng:
y (t )
x (t )y(t ) x (t )y (t )
Y =
X+
(*).
x (t )
x (t )
17
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 1. Kho st v v th ca ng cong:
t +2
t
x=
,y=
.
2
t(t 1)
1 t2
Gii. MX D = \ {1; 0; 1}. th khng c tnh
i xng, tun hon.
t 3 + 3t 2 1
t2 + 1
Ta c: x (t ) = 2
, y (t ) =
> 0.
t 2 (t 2 1)2
(1 t 2 )2
x (t ) = 0 t = t1 < 1, t = t2 (1; 0), t = t3 > 0 .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Cho t 1, t 0, t 1 ln lt ta c 3 tim cn
3
1
5
l: Y = X + , Y = 0 v Y = X .
2
3
6
th
t 2 (t 2 + 1)
3
2(t + 3t 1)
t(t + 4)
3
2(t + 3t 2 1)
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 2. Kho st v v th ca ng cong:
x = R(t sin t ), y = R(1 cos t ).
Gii. MX D = . V:
x (2k t ) + x (t ) = 2k R, y(2k t ) = y(t )
nn th i xng qua cc ng x = k R .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1
R(1 cos t )2
< 0.
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
th
Khi , cp (r , ) c gi
l ta cc ca im M .
Mi lin h gia ta cc
v ta Descartes l:
x = r cos , y = r sin .
6.2. Kho st hm s theo ta cc
6.2.1. H ta cc
Trong mt phng chn im O c nh gi l cc v tia
Ox gi l tia cc. V tr im M ty trong mt phng
hon ton xc nh bi r = OM , = Ox , OM .
Ton cao cp A1 i hc
18
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
(C ) : x 2 + y 2 2ax 2by = 0 .
Ta c:
r 2 cos2 + r 2 sin2 2a(r cos ) 2b(r sin ) = 0 .
Vy phng trnh ca (C ) trong ta cc l:
r = 2(a cos + b sin ).
VD 4. Kho st v v th (C ) : r 2 = a 2 cos 2 .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1. Tch phn bt nh
2. Tch phn xc nh
3. ng dng ca tch phn xc nh
4. Tch phn suy rng
1. TCH PHN BT NH
1.1. nh ngha
Hm s F (x ) c gi l mt nguyn hm ca f (x ) trn
khong (a; b ) nu F (x ) = f (x ), x (a ; b ).
K hiu
...
Nhn xt
Nu F (x ) l nguyn hm ca f (x ) th F (x ) + C cng l
nguyn hm ca f (x ).
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Tnh cht
1) k .f (x )dx = k f (x )dx , k
2)
f (x )dx = f (x ) + C
d
f (x )dx = f (x )
dx
4) [ f (x ) + g(x )]dx = f (x )dx + g(x )dx .
3)
3)
dx
= ln x + C ;
x
4)
e dx = e + C ;
7) cos xdx = sin x + C ;
x
5)
9)
cos x
dx
MT S NGUYN HM CN NH
a.dx = ax + C , a
11)
x 2 + a 2 = a arctan a + C
2)
x +1
+ C , 1
+1
12)
dx =
Ton cao cp A1 i hc
dx
2
a x
= arcsin
ax
dx
sin2 x
= cot x + C
1)
= 2 x +C
x
x
6)
= tan x + C ; 10)
dx
a dx = ln a + C
8) sin xdx = cos x + C
dx
x
+C, a > 0
a
19
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
13)
dx
x 2 a2
1
x a
ln
+C
2a x + a
dx
x
= ln tan + C
sin x
2
15)
x
dx
= ln tan + + C
2 4
cos x
16)
14)
dx
2
x +a
= ln x + x 2 + a + C
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 1. Tnh I =
4 x2
1 2+x
A. I = ln
+C ;
4
2x
1 x 2
C. I = ln
+C ;
2 x +2
VD 2. Tnh I =
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx
x 3 ln 2 x
dx
.
x (x 3 + 3)
VD 5. Tnh I =
2 sin 4 x + 3 dx .
cot x
2
1
1
+C .
+
dx = ln 2x + 1
2x + 1
2
2(2
x
+ 1)
(2x + 1)
Dng 2: I =
x +
ax 2 + bx + c dx, a 0, > 0.
p
q
dx ,
+
x x1 x x 2
(x 1, x 2 l nghim ca mu thc).
1
Cch gii. Bin i I =
a
VD 8.
3x + 2
1
dx =
2
2
2x + 3x 5
Ton cao cp A1 i hc
dx
x x 6
3x + 2
dx
5
(x 1) x +
B. I =
1
2x
ln
+C ;
4 2+x
D. I =
1 x +2
ln
+C .
2 x 2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 6. Tnh I =
dx , x 0; .
2
cos x cos2 x + 1
tan x
VD 7.
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 4. Tnh I =
dx
4x + 3
2
4x + 4x + 1
dx =
+
dx .
ax + b
(ax + b )2
2(2x + 1) + 1
(2x + 1)2
dx
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
3x + 2
(x 1)(2x + 5) dx = 7 . x 1 +
5
11
ln x 1 + ln 2x + 5 + C .
7
14
Dng 3: I =
x +
ax 2 + bx + c dx, a 0, < 0.
11
1
.
dx
7 2x + 5
2x + 1
2
4x 4x + 5
X
p
+
dx .
2
2
X + X +
dx =
(2x 1) + 2
(2x 1)2 + 4 dx
20
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
2x 1
I1
I2
1 d[(2x 1) + 4] 1
= ln[(2x 1)2 + 4] + C .
4 (2x 1)2 + 4
4
2x 1
d
2x 1
1
2
1
+ C .
I2 =
= arctan
2
2
2
2
2x 1
1 +
I1 =
Vy I =
2x 1
1
1
+ C .
ln 4x 2 4x + 5 + arctan
4
2
2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Vy I =
1 1 + 1 dx = 1 + ln x 1 + C .
2
x
x x 1
x
x
VD 11. Tnh I =
x 2 + 4x + 4
dx .
x (x 1)2
x 2 + 4x + 4 A
B
C
= +
+
Gii. Ta c:
.
2
x
x 1 (x 1)2
x (x 1)
ng nht cc h s, ta c: A = 4, B = 3, C = 9 .
dx
dx
dx
3
+ 9
x
x 1
(x 1)2
9
= 4 ln x 3 ln x 1
+C .
x 1
Vy I = 4
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Ton cao cp A1 i hc
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii. Ta c:
1
A B
C
=
+ +
x
x 1
x 2 (x 1) x 2
(B + C )x 2 + (A B )x A
.
x 2 (x 1)
ng nht cc h s, ta c:
A = 1, B = 1, C = 1.
=
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
x2 3
x 3 7x + 6 dx .
x2 3
x2 3
Gii. Ta c: 3
=
x 7x + 6 (x 1)(x 2)(x + 3)
A
B
C
=
+
+
.
x 1 x 2 x + 3
1
1
3
ng nht cc h s, ta c: A = , B = , C = .
2
5
10
1
dx
1
dx
3
dx
+
+
Vy I =
2 x 1 5 x 2 10 x + 3
1
1
3
= ln x 1 + ln x 2 + ln x + 3 + C .
2
5
10
VD 12. Tnh I =
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 13. Tnh I =
sin
VD 14. Tnh I =
VD 15. Tnh I =
2x cos2 x dx .
dx
2
udv = uv vdu.
21
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 16. Tnh I =
x ln x dx .
VD 17. Tnh I =
x
2x
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx .
Ch
i vi nhiu tch phn kh th ta phi i bin trc
khi ly tng phn.
VD 18. Tnh I =
cos
VD 19. Tnh I =
cos
P(x )ln
x dx ,
u = ln x , dv = P (x )dx .
x dx .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Tnh cht
b
1)
k =1
Gii hn hu hn (nu c) I =
lim
max(x k x k 1 ) 0
2)
f (x )dx .
a
b
[ f (x ) g (x )]dx
a
a
3)
4)
f (x )dx
f (x )dx =
g (x )dx
f (x )dx = f (x )dx
b
f (x )dx = 0;
a
b
c gi
k .f (x )dx = k f (x )dx , k
a
b
f (x )dx +
f (x )dx , c [a ; b ]
c
b
5) f (x ) 0, x [a ; b ]
f (x )dx 0
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b
6) f (x ) g(x ), x [a ; b ]
b
8) m f (x ) M , x [a; b ]
b
m(b a ) f (x )dx M (b a )
a
Ton cao cp A1 i hc
Khi , i lng f (c ) =
f (x )dx f (x ) dx
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx , P (x ) l a thc,
P (x ) l a thc, th ta t:
2. TCH PHN XC NH
2.1. nh ngha. Cho hm s f (x ) xc nh trn [a; b ].
7) a < b
u = P (x ), dv = e x dx .
i vi dng tch phn
x e sin x dx .
P(x )e
th ta t:
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
K hiu l I =
cos(ln x )dx .
VD 20. Tnh I =
1
b a
f (x )dx
c gi l
VD 1. Tch phn
dx
e 1 1 x
e 1
0
22
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
sin x
VD 4. Tm gii hn L = lim
x 0+
hm s (x ) =
2t dt
0
tan x
.
sin t dt
v (x ) = f (x ).
x
2
VD 3. Xt (x ) = e dt, x > 0 .
VD 5. Tm gii hn L = lim
0
t2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
f (x )dx = 2 f (x )dx .
0
4) tnh
f (x )dx = F (x ) a = F (b) F (a ).
a
Nhn xt
1) C hai phng php tnh tch phn nh 1.
f (x )dx = 0 .
f (x ) dx ta dng bng xt du ca f (x )
2) f (x ) lin tc v l trn [; ] th
x2 + 1
f (t )dt v F (x ) = (x )+C
dt
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
ty ca f (x ) th (x ) =
x +
Ta c: f (t ) = e v (x ) = f (x ) = e x .
Vy ta c:
(arctan t )
t2
f (x ) dx =
f (x )dx
nu f (x ) 0, x (a ;b ).
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
3
dx
x 2 2x + 5 .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
(x 2 + 1) ln x
dx .
x
In =
tan
x dx , n 2 .
x 2 + 1.sin 3 x dx .
1
3
Ton cao cp A1 i hc
x 4 x dx .
In =
sin
x dx , n 2 .
23
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
xn
x + 1 dx = 0 .
n
, n le
2
2
n !!
n
n
=
=
sin
xd
x
cos
x
dx
. (n 1)!! , n chan
0
0
2
n !!
Trong :
0!! = 1!! = 1; 2!! = 2; 3!! = 3; 4 !! = 2.4 ;
5!! = 1.3.5; 6!! = 2.4.6; 7 !! = 1.3.5.7;...
1
1
2
n
L = lim 1 + + 1 + + ... + 1 + .
n n
n
n
n
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
S=
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
f (x ) f (x ) dx
2
S = g 2 (y ) g1 (y ) dy
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
S = y(t ).x (t ) dt .
Ton cao cp A1 i hc
x2
a2
y2
b2
1.
S=
1
r 2 ()d .
2
24
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
2
2
x + y 2x = 0.
1
3 1
3
+ ; B. S =
+ ; C. S =
; D. S = .
4 2
2
2
4
2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
, t [; ] th:
y = y(t )
l = [x (t )] + [y (t )] dt .
2
AB
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
l =
AB
1 + [ f (x )]2 dx .
VD 9. Tnh di l ca cung y = ln(cos x ), x 0; .
4
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
r = r (), [; ] th:
l =
AB
r 2 () + [r ()]2 d .
x = t 2 + 1
, t 0; 1 .
2
y = ln t + t + 1
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
V = [ f (x )] dx .
2
x2
a2
Ton cao cp A1 i hc
y2
b2
= 1 quay quanh Ox .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b) Vt th quay quanh Oy
Th tch V ca vt th do min phng S gii hn bi
x = g(y ), x = 0 , y = c v y = d quay quanh Oy l:
d
y = 2x x 2
.
x = 1 1 y , x < 1
25
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
Vy V =
0
1 + 1y
) (1
2
= 4
1 y dy =
1 y dy
1
8
8
(1 y )3 =
.
3
3
0
V = 2 xf (x )dx (*).
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
S = 2 f (x ) 1 + [ f (x )]2 dx .
a
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii hn (nu c) ca
f (x )dx khi b + c gi
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
nh ngha tng t:
b
f (x )dx = lim
f (x )dx = lim
f (x )dx ;
a
b
f (x )dx.
b +
a a
f (x )dx = lim
b +
f (x )dx .
a
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
+
I = lim
b +
Gii Trng hp = 1:
dx
x
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
(hi t).
1
Vi 1: I = + (phn k).
Vy: Vi > 1 : I =
dx
= lim ln x = + (phn k).
1
b +
x
Trng hp khc 1:
b
dx
1
=
I = lim
lim x 1
b +
1
1 b +
1 x
1
1
, >1
=
lim b1 1 = 1
+ , < 1.
1 b +
Ton cao cp A1 i hc
2
(1 x )
+
dx
dx
2
1 + x
26
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Ch
Nu tn ti lim F (x ) = F (+), ta dng cng thc:
x +
+
f (x )dx = F (x )
+
a
f (x )dx = F (x )
VD 4. Xt s hi t ca tch phn I =
f (x )dx = F (x )
c) Tiu chun 3
Cho f (x ), g(x ) lin tc, lun dng trn [a ; +)
f (x ) dx hi t th
f (x )dx hi t (ngc li
v lim
x +
khng ng).
Cc trng hp khc tng t.
f (x )
= k . Khi :
g(x )
VD 5. Xt s hi t ca tch phn I =
f (x )dx v
e x cos 3x dx .
a
+
Nu k = 0 v
g(x )dx hi t th
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
k = +
Nu +
th
g(x )dx phan ky
a
VD 7. Xt s hi t ca tch phn I =
f (x )dx phn k.
VD 6. Xt s hi t ca tch phn I =
1 + x 2 + 2x 3
Ch
Nu f (x ) g(x ) (x +) th
f (x )dx v
VD 8. iu kin ca I =
dx
f (x )dx hi t.
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
10
e x dx .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b) Tiu chun 2
+
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Tng t:
Nu
f (x )dx hi t.
g(x )dx hi t th
A. > 3 ;
3
B. > ;
2
dx
x . ln x + 1
3
C. > 2 ;
+
VD 9. iu kin ca I =
dx
.
1 + sin x + x
hi t l:
1
D. > .
2
(x 2 + 1)dx
2x + x 4 3
hi t?
Ton cao cp A1 i hc
27
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii hn (nu c) ca
f (x )dx khi 0 c gi l
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
nh ngha tng t:
b
f (x )dx = lim
a+
b
f (x )dx = lim
a+
VD 10. Kho st s hi t ca I =
K hiu:
b
f (x )dx = lim
I = lim
0+
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx
= lim ln x = ln b lim ln = + .
x
0+
0+
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
3
Trng hp khc 1:
b
I = lim
0
dx
x
= lim x dx =
0
1
lim x 1
1 0
b1
1
, <1
1
1
=
= 1
lim b
0
1
+ , > 1.
1
6
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
x . ln 2 x
dx
2
x x
f (x )dx v
g(x )dx
x dx
x (x + 1)(2 x )
hi t khi v ch khi:
1
1
A. < 1; B. < ; C. > ;
2
2
D. .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Ch
Ton cao cp A1 i hc
dx
3
Vi 1 : I = + (phn k).
1 9x 2
b
(hi t).
1
Nu f (x ) g(x ) (x b ) th
3dx
A. I = ; B. I = ; C. I = ; D. I = + .
3
3
6
Vy
Vi < 1: I =
Gii. Trng hp = 1:
f (x )dx .
dx
x , b > 0.
x + 1
(x 2 + 1)sin x
dx
D. .
Ch
Cho I = I 1 + I 2 vi I , I 1 , I 2 l cc tch phn suy rng
ta c:
1) I 1 v I 2 hi t I hi t.
28
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
I ( phan ky )
I
2) 1
hoc 1
I 2 0
I 2
th I phn k.
I ( phan ky )
I
3) 1
hoc 1
I 2 > 0
I 2
VD 16. I =
x + 1
x 2 sin x
+ ( phan ky )
0
+ ( phan ky )
<0
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Biu thc
u1 + u2 + ... + un + ... = un
n =1
c gi l chui s.
1
1
1
A. ; B. ; C. ; D. .
4
4
2
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Nu dy {Sn }
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
hi t n s S hu hn th ta ni
un = S .
Vy
n =1
VD 1. Xt s hi t ca chui nhn
aq n
aq n1 hi t q
vi a 0 .
VD 2. Xt s hi t ca chui s
VD 4. Xt s hi t ca chui s
Nu
n =1
n =1
un , vn
n4
n =1 3n
+n +2
hi t th:
(un + vn ) = un + vn .
n =1
VD 6. Xt s hi t ca chui s
un phn k.
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
u = 0,
un hi t th nlim
n
VD 5. Xt s hi t ca chui s
n =1
ln 1 + n .
n =1
ngc li nu lim un 0 th
VD 3. Xt s hi t ca chui s
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
n =1
n(n + 1) .
n =1
n =1
Gii
q = 1: Sn = na chui phn k.
1 qn
1 qn
q 1: Sn = u1.
= aq.
1q
1q
aq
chui hi t.
Vi q < 1 th Sn
1 q
Nu chui
< 1.
n =1
Nu
n =1
n =1
n =1
un hi t th: un = un .
n =1
n =1
n =1
n5
n4 + 1.
n =1
Ton cao cp A1 i hc
29
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Nu
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
2. CHUI S DNG
2.1. nh ngha
un c gi l chui s dng nu un 0,
n .
n =1
vn
un hi t.
hi t th
n =1
Nu
n =1
un phn k th vn
n =1
phn k.
n =1
2.2. Cc nh l so snh
VD 1. Xt s hi t ca chui s
n.2n .
n =1
nh l 1
un , vn tha:
n =1
n =1
0 un vn , n n0 .
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
n =1
tha:
n =1
Nu k = 0 th
Nu k = + th
un
n =1
Nu 0 < k < + th
un ,
n =1
phn k.
n =1
n.3n +1
bng cch
Ch
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =1
n =1
n +1
2n 5 + 3
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
un v lim
un +1
Nu D < 1 th chui hi t.
Nu D > 1 th chui phn k.
Nu D = 1 th cha th kt lun.
VD 5. Xt s hi t ca chui s
un
= D.
nu
un v nlim
n
Nu C < 1 th chui hi t.
Nu C > 1 th chui phn k.
Nu C = 1 th cha th kt lun.
5n (n !)2
(2n )! .
n =1
n2
1
VD 7. Xt s hi t ca chui s .
n =1 2
VD 6. Xt s hi t ca chui s
=C .
n =1
3n 1 + n
n =1
Ton cao cp A1 i hc
n =1
n =1
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
n =1
n =1
2n (n + 1)
n =1
Chui
so snh vi
= k.
vn
hi t vn hi t.
2 n
un
un phn k vn
n =1
VD 3. Xt s hi t ca chui s
un , vn
bng cch
n =1
n =1
nh l 2
VD 2. Xt s hi t ca chui iu ha
1
so snh vi ln 1 + .
VD 8. Xt s hi t ca chui s
nn
3n .
n =1
30
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
n =k
f (n ) hoi tu
3. CHUI S C DU TY
3.1. Chui an du
a) nh ngha. Chui s
n =1
1
n2
VD 10. Xt s hi t ca chui s
chui s an du nu un > 0, n .
(1)n
2n + 1
VD 1.
, (1)n +1
l cc chui an du.
2n +1
n =1 n
n =1
b) nh l Leibnitz
Nu dy {un }n gim nghim ngt v un 0 th chui
n ln3 n .
(1)n un
n =2
n =1
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
3.2. Chui c du ty
a) nh ngha
(1)n
.
n
n =1
VD 2. Xt s hi t ca chui s
c gi l
n =1
VD 9. Xt s hi t ca chui s
(1)n un
Chui
un , un c gi l chui c du ty .
n =1
(1)
VD 3. Xt s hi t ca chui s
n =1
2n + 1
2n +1
n =1
n =1
un c gi l hi t tuyt i nu un hi t.
VD 4. Xt s hi t ca chui s
(1)n
n =2
n + (1)
un c gi l bn hi t nu un hi t v
n =1
n =1
un phn k.
n =1
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
(1)n
VD 5. Chui s
l bn hi t.
n =1 n
4. CHUI HM
b) nh l
Nu
un
hi t th chui c du ty
n =1
VD 6. Xt s hi t ca chui s
n =1
cos(n n )
n =1
n2
VD 7. Xt s hi t ca chui s
n =1
Ton cao cp A1 i hc
un hi t.
n =1
(1) + (2)
3n
Nu ti x 0 D , chui s
un (x 0 ) hi t (phn k)
n =1
31
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Tp hp cc im hi t x 0 ca chui (1) c gi l
min hi t ca chui (1).
Chui (1) c gi l hi t tuyt i ti x 0 D nu
chui
un (x 0 ) hi t.
Ta vit l:
un (x ) = f (x ).
n =1
Khi , Rn (x ) = f (x ) S n (x ) c gi l phn d ca
(1) v ti mi x thuc min hi t th lim Rn (x ) = 0 .
n
n =1
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
x 2n
VD 2. Tm min hi t ca chui hm
.
Gii
n =1 n !
Vi x = 0 : Chui hi t.
Vi x 0 , ta c:
2
x 2(n +1) x 2n
= lim x = 0 chui hi t.
lim
:
n (n + 1)!
n ! n n + 1
Vy min hi t ca chui hm l .
4.1.2. Chui hm hi t u
a) nh ngha
Chui (1) c gi l hi t u trong min D nu
Rn (x ) = un +1(x ) + un +2 (x ) + ... + un +m (x ) + ...
hi t u v 0 trong min D .
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Vi x > 0 : lim
ne nx = e x < 1 chui hi t.
Vi x 0 : nenx
/ 0 chui phn k.
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Ngha l:
> 0, N = N () : n > N , x D | Rn (x ) | < .
n =0
hi t
sin nx
hi t u trn v:
n2
n =1
sin nx
1
1
v
hi t.
2
2
2
n
n
n =1 n
an x n hi t ti x = 0 th chui
n =0
an x n .
n =0
hi t tuyt i ti mi im x ; .
Nhn xt
Ton cao cp A1 i hc
n =1
anx n
n =0
n =0
VD 3. Chui hm
H qu
Nu chui hm
c gi l chui ly tha.
Nu chui hm
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
an (x x 0 )n vi an , x 0 l cc hng s
Min hi t ca
4.2.2. B Abel
phn k ti x = th phn k
ti mi x tha x > .
4.2.3. Bn knh hi t
a) nh ngha
S R > 0
n =0
32
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Nu chui hi t x th R = + .
Nu chui phn k x 0 th R = 0 .
Bc 2. Xt s hi t ca cc chui s ti x = R .
Bc 3
Nu cc chui s phn k ti x = R th kt lun:
min hi t ca chui hm l (R; R).
0, r = +
1
R =
, 0 < r < + .
r
+, r = 0
Nu chui s phn k ti x = R v hi t ti x = R
th kt lun: min hi t ca chui hm l [R; R).
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
VD 4. Tm min hi t ca chui hm
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
a
Chui hm dng: 0 + (an cos nx + bn sin nx ) (*)
2
n =1
c gi l chui lng gic.
n =1
VD 5. Tm min hi t ca chui hm
(x 1)n
n =1
n.2n
n2
1
VD 6. Tm min hi t ca chui hm 1 + x n .
n
n =1
VD 7. Tm min hi t ca chui hm
3n (x + 2)n
n =0
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
Cc h s an , bn c gi l h s Fourier ca f (x ).
Mi hm f (x ) kh tch trn [; ] tng ng vi chui
Fourier ca n v thng thng ta vit:
a
f (x ) 0 + (an cos nx + bn sin nx ).
2
n =1
VD 8. Tm chui Fourier ca hm s:
1, x < 0
f (x ) =
1, 0 x .
Ton cao cp A1 i hc
f (x )sin nx dx , n = 1, 2,...
(3).
Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui
f (x ) + f (x + )
.
2
VD 10. Khai trin thnh chui Fourier ca hm s:
0, x < 0
f (x ) =
x , 0 x .
.Ht..
33