You are on page 1of 33

H Cng nghip Tp.

HCM
dvntailieu.wordpress.com

TON CAO CP A1 I HC
PHN PH
PHI CHNG TRNH
S ti
tit: 45
Chng 1. Hm s mt bin s
Chng 2. Php tnh vi phn hm mt bin s
Chng 3. Php tnh tch phn hm mt bin s
Chng 4. L thuyt chui
Ti liu tham kho
1. Nguyn Ph Vinh Gio trnh Ton cao cp A1 C1
H Cng nghip TP. HCM.

1.
2.
3.
4.

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Gii hn dy s
Gii hn hm s
i lng v cng b v cng ln
Hm s lin tc

1. GII HN DY S
1.1. Cc nh ngha v dy s thc
 nh ngha 1
Mt dy s thc (gi tt l dy s) l mt nh x f t +
vo cho tng ng f (n ) = x n .

K hiu dy s l {x n }, n = 1, 2,...
Trong , x 1 ; x 2 ;...; x n ;... c gi l cc s hng v x n
l s hng tng qut ca dy s.

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

1
VD 2. Dy s {x n }, x n = 2 l dy tng.
n
n +1
Dy s {x n }, x n =
l dy gim.
2n
Dy s {x n }, x n = (1)n khng n iu.
 nh ngha 3
Dy s {x n } c gi l b chn trn nu M sao
cho x n M , n + .
Dy s {x n } c gi l b chn di nu m sao
cho x n m, n + .
Dy s {x n } c gi l b chn nu dy b chn trn v
b chn di.

Ton cao cp A1 i hc

Sunday, October 31, 2010

2. Nguyn nh Tr Ton cao cp (Tp 2)


NXB Gio dc.
3. Cng Khanh Ton cao cp (Tp 1, 4)
NXB HQG TP.HCM.
4. Nguyn Vit ng Ton cao cp (Tp 1)
NXB Gio dc.
5. Nguyn Tha Hp Gii tch (Tp 1)
NXB HQG H Ni.

Bin so
son: ThS.
ThS. o
on Vng Nguyn
Ti Slide bi gi
ging To
Ton A1 i hc ti

dvntailieu.wordpress.com

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

VD 1. Dy s {x n } c cho di dng lit k:


1
1
1
x 1 = 1; x 2 = ; x 3 = ;...; x n = ;...
2
3
n
Dy s {x n }, x n = (1)n c cho dng tng qut.
Dy s {x n } sau c cho di dng quy np (hi quy):
x 1
x n := n 1
, x0 = 2.
2x n 1
 nh ngha 2
Dy s {x n } c gi l tng (hay gim) nu x n x n +1

(hay x n x n +1) vi mi n + .

Mt dy s tng (hay gim) c gi l dy n iu.

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

1
VD 3. Dy s {x n }, x n = 2 b chn trn bi s 0 .
n
n +1
1
Dy s {x n }, x n =
b chn di bi s .
2n
2
Dy s {x n }, x n = (1)n sin n b chn v:
x n 1, n + .
Dy s {x n }, x n = (n )n +1 khng b chn trn v cng
khng b chn di.

 nh ngha 4
S a c gi l gii hn ca dy s {x n } nu:

> 0, N : n > N x n a < .

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

K hiu: lim x n = a hay x n a .

1.2. Cc tnh cht ca dy s hi t


 nh l 1
Nu dy s hi t th gii hn ca n l duy nht.

Dy s {x n } c lim x n = nu:
n

m , N : n > N x n < m .

Dy s {x n } c lim x n = + nu:
n

M , N : n > N x n > M .
Nu dy s {x n } c lim x n = a (hu hn) th ta ni
n

dy hi t, ngc li th ta ni dy phn k.

2n 1 2
VD 4. Chng t rng: lim
= .
n 3n + 1
3

lim (kx n ) = ka, k ; lim (x n + yn ) = a + b


n

lim

xn
yn

a
; y 0, b 0 .
b n

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

Nu lim x n = a, lim yn = b th a b .
n

Cho ba dy s {x n }, {yn }, {z n } tha x n yn z n vi


mi n N . Nu lim x n = lim z n = a th lim yn = a .
n

lim x n = a , lim yn = b . Khi :

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 nh l 2. Cho hai dy s hi t {x n }, {yn } v

lim (x n yn ) = ab ;

 nh l 3
Cho hai dy s {x n }, {yn } tha x n yn , n N .
n

Nu dy s hi t th dy b chn.
Nu dy s tng v b chn trn th dy hi t.
Nu dy s gim v b chn di th dy hi t.

1
1
1
sin2
nn:
n
n +1 n
1
1
1
0 lim sin2
lim = 0 .
n n
n + 1 n n
1
1
Vy lim sin2
= 0.
n n
n +1

VD 5. Ta c 0

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 nh l 4 (nh l Cantor)
Cho hai dy s {x n }, {yn } tha:
x y , [x ; y ] [x ; y ], n +
n
n
n +1
n +1
n
n

lim(yn x n ) = 0.
x
Khi , tn ti s thc duy nht c [x n ; yn ], n + .
 nh l 5 (nh l Bolzano Weierstrass)
nh ngha. Cho dy s {x n }. T , ta trch ra dy s:
x n ; x n ; x n ;...; x n ;...
1

vi cc ch s nk + tha n1 < n2 < ... < nk < ...


Khi , x n c gi l dy con trch ra t dy {x n }.

{ }
k

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 nh l 6 (Tiu chun hi t Cauchy)

nh l. T mi dy s b chn, ta u c th trch ra
c mt dy con hi t.

VD 6. Cho dy s b chn {x n }, x n = sin n .


2

nh ngha. Dy s {x n } c gi l dy Cauchy (hay

T dy {x n }, ta c th trch ra hai dy con nh sau:

x 2k := sin k , x 4k +1 := sin(4k + 1) .
2

nh l. Mi dy s hi t u l dy Cauchy v ngc
li, mi dy Cauchy u hi t.

Ta c:

x 2k 0 (hi t) v x 4k +1 1 (hi t).

Nhn xt
Do hai dy con hi t v hai gii hn khc nhau nn dy
{x n } khng c gii hn duy nht. Vy dy {x n } phn k.

Ton cao cp A1 i hc

dy c bn) nu > 0 cho trc, ta tm c N +


sao cho m, n N th x m x n < .

VD 7. Xt s hi t ca cc dy s {x n } sau:
a) x n := (1)n ;
n
sin 1 sin 2
sin n
sin k
b) x n :=
+
+ ... +
=
.
1.2
2.3
n(n + 1) k =1 k (k + 1)

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

Mt s kt qu gii hn cn nh
1) lim k = k , k
n
1
2) lim x n =0 lim = ; lim x n =a lim x n = a .
n
n
n
n x
n
1
1
3) lim = 0, > 0 ; lim n = 0, > 1.
n n
n
4) Nu a < 1 th lim a n = 0 ; a > 1 th lim a n = .
n

1.3. Mt s v d v gii hn dy s

3n 2 n 7
.
n
n2 + 5

VD 8. Tm lim

(n 2 1)(4n 4 + 3)
.
n
2n 6 n 3 + n

VD 9. Tm lim

3n n + 1
.
n 4n + n 2

1
5) lim n a = 1 (a > 0 ); lim n n = 1; lim 1 + = e .
n
n
n
n

VD 10. Tm lim

ln n
n
6) Nu 1, > 1 th lim = lim n = 0 .
n n
n

VD 11. Tm L = lim

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

n +1
2n

9n 2 + 2n 5

VD 12. Tm L = lim
n 2 + 1
n

VD 16. Tm gii hn L = lim

VD 15. Tm gii hn L = lim n 2 n n 2 + 3 ?

3
A. L = ; B. L = + ; C. L = ;
2

1
D. L = .
2

an
= 0, a > 0 .
n n !

n3 + 1 n2 n ?

VD 17*. Chng minh rng: lim

n + 3 2n 1 .

1
A. L = 0 ; B. L = +; C. L = ;
2

n +4

VD 13. Tm L = lim 1
.
n
n + 1

VD 14. Tm L = lim

1 + 22 + 32 + ... + n 2
.
n
5n 3 + n + 1

D. L = 0 .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

VD 18*. Xt s hi t v tm gii hn (nu c) ca dy:


x n := 1 + x n 1 , x 0 = 3 .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2.1. B tc v hm s

 Nu f (x1 ) = f (x 2 ) x1 = x 2 th f l n nh.
 Nu f (X ) = Y th f l ton nh (hay trn nh).

2.1.1. nh ngha hm s

 Nu f va n nh va ton nh th f l song nh.

2. GII HN HM S

Cho hai tp khc rng X , Y .


Hm s f (hoc nh x f ) t X vo Y l mt quy lut
m mi x X xc nh c duy nht mt y Y .

Khi :
 Min xc nh (MX) ca f , k hiu D f , l tp X .

 Min gi tr (MGT) ca f l:
G = y = f (x ) x X .

Ton cao cp A1 i hc

VD 1. Cc hm s:
f : vi y = f (x ) = 2x l n nh.
f : [0; +) vi f (x ) = x 2 l ton nh.
f : (0; +) vi f (x ) = ln x l song nh.

 Hm s y = f (x ) c gi l hm chn nu:
f (x ) = f (x ), x D f .
th ca hm s chn i xng qua trc tung.

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Hm s y = f (x ) c gi l hm l nu:
f (x ) = f (x ), x Df .
th ca hm s l i xng qua gc ta .

2.1.2. Hm s hp
Cho hai hm s f v g tha iu kin Gg Df .
Khi , hm s h(x ) = ( f  g )(x ) = f [g (x )] c gi l
hm s hp ca f v g .

Ch .

( f  g )(x ) (g  f )(x ).
2

K hiu l: g = f 1 .

VD 3. Cho f (x ) = 2x th:

f 1(x ) = log2 x , x > 0 .


Nhn xt

VD 2. Hm s y = 2(x + 1) x 1 l hm hp ca
2

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2.1.3. Hm s ngc
Hm s g c gi l hm s ngc ca hm s f nu:
x = g (y ), y G f .

f (x ) = 2x x v g(x ) = x + 1 .

th ca hm s y = f 1(x ) i xng vi th ca
hm s y = f (x ) qua ng thng y = x .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2.1.4. Hm s lng gic ngc

a) Hm s y = arcsin x
Hm s y = sin x c hm ngc trn

f 1 : [1; 1] ;
2 2

x y = arcsin x .


; l
2 2

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

b) Hm s y = arccos x
Hm s y = cos x c hm ngc trn [0; ] l

f 1 : [1; 1] [0; ]
x y = arccos x .

;
2
arccos(1) = ;

VD 5. arccos 0 =

VD 4. arcsin 0 = 0 ;

arcsin(1) = ;
2
3

arcsin
= .
2
3

arccos

Ch . arcsin x + arccos x =

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

c) Hm s y = arctan x


Hm s y = tan x c hm ngc trn ; l
2 2

f 1 : ;
2 2
x y = arctan x .

VD 6. arctan 0 = 0 ;

, x [1; 1].
2

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

d) Hm s y = arccot x

Hm s y = cot x c hm ngc trn (0; ) l

f 1 : (0; )
x y = arc cot x .

;
2
3
arc cot(1) =
;
4

arc cot 3 = .
6
arc
cot
Quy c.
(+) = 0, arc cot () = .

VD 7. arc cot 0 =

arctan(1) = ;
4

arctan 3 = .
3
Quy c. arctan (+) =

1 2
= ; arccos
=
.
2
6
2
3

, arctan () = .
2
2

Ton cao cp A1 i hc

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2.2. Gii hn hm s
2.2.1. Cc nh ngha
 nh ngha 1. Cho hm f (x ) xc nh trong (a; b ).
Ta ni f (x ) c gii hn l L (hu hn) khi x tin n
x 0 [a; b ] nu vi mi > 0 cho trc, ta tm c s

> 0 sao cho khi 0 < x x 0 < th f (x ) L < .


K hiu l: lim f (x ) = L .
x x 0

 nh ngha 2 (nh ngha theo dy)


Cho f (x ) xc nh trong (a; b ). Ta ni f (x ) c gii hn
l L (hu hn) khi x x 0 [a ; b ] nu vi bt k dy
{x n } trong (a ; b) \ {x 0 } m x n x 0 th f (x n ) L .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 nh ngha 3 (gii hn ti v cng)


Ta ni f (x ) c gii hn l L (hu hn) khi x +
nu vi mi > 0 cho trc ta tm c s M > 0 sao
cho khi x > M th f (x ) L < .
K hiu l: lim f (x ) = L .
x +

Ta ni f (x ) c gii hn l L (hu hn) khi x


nu vi mi > 0 cho trc ta tm c s m < 0 sao
cho khi x < m th f (x ) L < .
K hiu l: lim f (x ) = L .
x

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 nh ngha 5 (gii hn 1 pha)

 nh ngha 4 (gii hn v cng)


Ta ni f (x ) c gii hn l L = + khi x x 0 nu vi
mi s M > 0 ln ty , ta tm c s > 0 sao cho
khi 0 < x x 0 < th f (x ) > M .
K hiu l: lim f (x ) = + .
x x 0

Ta ni f (x ) c gii hn l L = khi x x 0 nu vi
mi s m < 0 ty , ta tm c s > 0 sao cho khi
0 < x x 0 < th f (x ) < m .
K hiu l: lim f (x ) = .
x x 0

Nu f (x ) c gii hn l L (L c th l ) khi x x 0
(x 0 hu hn) v x > x 0 th ta ni f (x ) c gii hn phi
ti x 0 . K hiu: lim f (x ) = L hoc lim f (x ) = L .
x x 0 +0

x x 0

x x

x x 0

f (x ) a
= (b 0)
x x 0 g (x )
x x 0
b
5) Nu f (x ) g(x ), x (x 0 ; x 0 + ) th a b .
6) Nu f (x ) h(x ) g(x ), x (x 0 ; x 0 + ) v
lim f (x ) = lim g(x ) = L th lim h(x ) = L .
x x 0

Ton cao cp A1 i hc

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

Mt s kt qu gii hn cn nh

1) lim

sin (x )
tan (x )
= lim
= 1.

(
x
)

0
(x )
(x )

2) Nu 1, > 1 th lim

2) lim [ f (x ) g(x )] = a b

x x 0

x x +

ln x
x
=
lim
=0
x + x
x + x

x x 0

3) lim [ f (x )g(x )] = ab ;

Ch
lim f (x ) = L lim f (x ) = lim f (x ) = L.

(x ) 0

1) lim [k .f (x )] = k .a (k )

x x

x x 0 0

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

x x 0

Nu f (x ) c gii hn l L (L c th l ) khi x x 0
(x 0 hu hn) v x < x 0 th ta ni f (x ) c gii hn tri
ti x 0 . K hiu: lim f (x ) = L hoc lim f (x ) = L .

x x 0

2.2.2. Tnh cht


Cho lim f (x ) = a v lim g(x ) = b . Khi :

x x +

4) lim

x x 0

3) Nu lim u(x ) = a > 0, lim v(x ) = b th:


x x 0

x x 0

v (x )

lim [u(x )]

x x 0

= ab .

x
1

4) lim 1 + = lim (1 + x )x = e .
x
x 0
x

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2.2.3. Mt s v d

1 3x + 1
VD 1. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x
VD 2. Tm gii hn L = lim

x 0

x + 8 4 2x
.
x

VD 3. Tm gii hn L = lim x 2 + 2x x .

x +

VD 4. Tm gii hn L = lim x + 2 + x 2 + 1.

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

A. L = ;

B. L = e 3 ;

C. L = e 2 ;

D. L = 1.

A. L = ;

B. L

C. L

1
= e2;

B. L = 4 ;

C. L = 1;

D. L = 0 .

3.1. i lng v cng b


a) nh ngha
Hm s (x ) c gi l i lng v cng b (VCB)
khi x x 0 nu lim (x ) = 0 (x0 c th l v cng).

D. L = 1.

b) Tnh cht ca VCB


1) Nu (x ), (x ) l cc VCB khi x x 0 th
(x ) (x ) v (x ).(x ) l VCB khi x x 0 .
2) Nu (x ) l VCB v (x ) b chn trong ln cn x 0
th (x ).(x ) l VCB khi x x 0 .
3) lim f (x ) = a f (x ) = a + (x ), trong (x ) l

Ton cao cp A1 i hc

A. L = 9 ;

VD 1. (x ) = tan3 sin 1 x l VCB khi x 1 ;

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

VCB khi x x 0 .

2x

x 1
x x 2 1
VD 6. Tm gii hn L = lim
.
x
x + 3

x x 0

x x 0

x 1

3. I LNG V CNG B V CNG LN

cos x x 2
VD 8*. Tm gii hn L = lim
.
cos 2x
x 0
3
= e2;

x 1

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

2x 3

x 2 + x + 3

VD 7. Tm gii hn L = lim
x x 2 + 1

tan 1 x , x 1

VD 5. Cho hm s f (x ) = sin2 x 2 1

, x > 1.
3x 2 3

Tnh f (1), lim f (x ) v lim+ f (x ).

(x ) =

1
ln2 x

l VCB khi x + .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

c) So snh cc VCB
nh ngha

Cho (x ), (x ) l cc VCB khi x x 0 , lim

x x 0

(x )
= k.
(x )

Khi :
Nu k = 0 , ta ni (x ) l VCB cp cao hn (x ),
k hiu (x ) = 0((x )) .
Nu k = , ta ni (x ) l VCB cp thp hn (x ).
Nu 0 k , ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
cng cp.
c bit, nu k = 1, ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
tng ng, k hiu (x ) (x ) .

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

VD 2 1 cos x l VCB cng cp vi x 2 khi x 0 v:


x
2 sin2
1 cos x
2 = 1.
= lim
lim
2
2
x 0
x

0
2
x
x
4
2
sin 2 3(x 1) 9(x 1)2 khi x 1 .

Quy tc ngt b VCB cp cao


Cho (x ), (x ) l tng cc VCB khc cp khi x x 0
(x )
th lim
bng gii hn t s hai VCB cp thp
x x 0 (x )
nht ca t v mu.
x 3 cos x + 1
VD 3. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x4 + x2

Tnh cht ca VCB tng ng khi x x0


1) (x ) (x ) (x ) (x ) = 0((x )) = 0((x )).
2) Nu (x ) (x ), (x ) (x ) th (x ) (x ).
3) Nu 1(x ) 1(x ), 2 (x ) 2 (x ) th
1(x ) 2 (x ) 1(x )2 (x ).
4) Nu (x ) = 0((x )) th (x ) + (x ) (x ).

Cc VCB tng ng cn nh khi x 0


1) sin x x ;
2) tan x x ;
3) arcsin x x ;
4) arctan x x
x2
5) 1 cos x ;
6) e x 1 x ;
2

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

x
7) ln(1 + x ) x ;
8) 1 + x 1 .
n
Ch . Nu u(x ) l VCB khi x 0 th ta c th thay x
bi u(x ) trong 8 cng thc trn.
ln(1 2x sin2 x )
VD 4. Tnh gii hn L = lim
.
x 0
sin x 2 . tan x
n

VD 5. Tnh L = lim

sin

x + 1 1 + x 2 3 tan2 x

sin x 3 + 2x
x = 2t t 2

VD 6. Cho hm s y = f (x ) tha:
.
2
4
y = t + 3t
Khi x 0 , chn p n ng?
x 0

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

3.2. i lng v cng ln


a) nh ngha
Hm s f(x) c gi l i lng v cng ln (VCL)
khi x x 0 nu lim f (x ) = (x0 c th l v cng).
x x 0

VD 7.

cos x + 1

l VCL khi x 0 ;
2x 3 sin x
x3 + x 1
l VCL khi x + .
x 2 cos 4x + 3

Nhn xt. Hm s f (x ) l VCL khi x x 0 th


1
l VCB khi x x 0 .
f (x )

Ton cao cp A1 i hc

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

x2
x2
;
B. f (x ) ;
4
2
x
C. f (x ) ;
D. f (x ) 3x 2 .
2
Ch
Quy tc VCB tng ng khng p dng c cho
hiu hoc tng ca cc VCB nu chng lm trit tiu
t hoc mu ca phn thc.

A. f (x )

VD. lim

x 0

e x + e x 2
x2

= lim

(e x 1) + (e x 1)

x2
x + (x )
= lim
= 0 (Sai!).
x 0
x2
x 0

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

b) So snh cc VCL
nh ngha

Cho f (x ), g(x ) l cc VCL khi x x 0 , lim

x x 0

f (x )
=k.
g(x )

Khi :
Nu k = 0 , ta ni f (x ) l VCL cp thp hn g(x ).

Nu k = , ta ni f (x ) l VCL cp cao hn g(x ).

Nu 0 k , ta ni f (x ) v g(x ) l cc VCL
cng cp.

c bit, nu k = 1, ta ni f (x ) v g(x ) l cc VCL


tng ng. K hiu f (x ) g(x ) .

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

VD 8.

1
khi x 0 v:
2x 3 + x
3
1
2x 3 + x
x
lim :
= 3 lim
= 3 lim
= .
3
3
3

x 0
x

0
x

0
x 2x + x
x
x3

x3

l VCL khc cp vi

2 x 3 + x 1 2 x 3 khi x + .

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

4. HM S LIN TC
4.1. nh ngha
S x 0 Df c gi l im c lp ca f (x ) nu

> 0 : x (x 0 ; x 0 + ) \ {x 0 } th x D f .
Hm s f (x ) lin tc ti x 0 nu lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0

Hm s f (x ) lin tc trn tp X nu f (x ) lin tc ti


mi im x 0 X .

Ch . Hm f (x ) lin tc trn on [a; b ] th c th l


mt ng lin nt (khng t khc) trn on .
Quy c. Hm f (x ) lin tc ti mi im c lp ca n.

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

3 tan2 x + sin2 x

, x >0
VD 1. Cho hm s f (x ) =
.

2x

,
x

Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
1
3
A. = 0 ;
B. = ;
C. = 1 ;
D. = .
2
2

ln(cos
x
)

,x 0
VD 2. Cho hm s f (x ) = arctan2 x + 2x 2
.

3,
x
=
0

Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
17
17
3
3
A. = ; B. = ; C. = ; D. = .
12
12
2
2

Ton cao cp A1 i hc

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

Quy tc ngt b VCL cp thp


Cho f(x) v g(x) l tng cc VCL khc cp khi x x 0
f (x )
th lim
bng gii hn t s hai VCL cp cao nht
x x 0 g(x )
ca t v mu.

VD 9. Tnh cc gii hn:


x 3 cos x + 1
x 3 2x 2 + 1
A = lim
; B = lim
.
x
x +
3x 3 + 2x
2 x 7 sin2 x

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

4.2. nh l
Tng, hiu, tch v thng ca cc hm s lin tc ti
x0 l hm s lin tc ti x0.
Hm s s cp xc nh u th lin tc .
Hm s lin tc trn mt on th t gi tr ln nht v
nh nht trn on .

4.3. Hm s lin tc mt pha


nh ngha
Hm s f(x) c gi l lin tc tri (phi) ti x0 nu
lim f (x ) = f (x 0 ) ( lim f (x ) = f (x 0 )).
x x 0

x x 0+

nh l
Hm s f(x) lin tc ti x0 nu
lim f (x ) = lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0

x x 0+

 Chng 1. Hm s mt bi
bin s

4.4. Phn loi im gin on

Nu hm f (x ) khng lin tc
ti x 0 th x 0 c gi l
im gin on ca f (x ).

y
(C )
O x0

Nu tn ti cc gii hn:
lim f (x ) = f (x 0 ), lim f (x ) = f (x 0+ )
x x 0

x x 0+

nhng f (x 0 ), f (x 0+ ) v f (x 0 ) khng ng thi bng


nhau th ta ni x 0 l im gin on loi mt.
Ngc li, x 0 l im gin on loi hai.

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1.
2.
3.
4.
5.
6.

o hm
Vi phn
Cc nh l c bn v hm kh vi Cc tr
Cng thc Taylor
Quy tc LHospital
Kho st hm s

1. O HM
1.1. Cc nh ngha
a) nh ngha o hm
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn (a ; b) ca

x 0 (a ; b ). Gii hn:
f (x 0 + x ) f (x 0 )
y
lim
= lim
x 0 x
x 0
x
(nu c) c gi l o hm ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0 ) hay y (x 0 ).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Nhn xt. Do x = x x 0 nn:


f (x 0 ) = lim

b) o hm mt pha
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn phi
f (x ) f (x 0 )
(x 0 ; b ) ca x 0 . Gii hn lim
(nu c)
+
x x0
x x 0
c gi l o hm bn phi ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0+ ). Tng t, f (x 0 ).
Nhn xt. Hm s f (x ) c o hm ti x0 khi v ch khi
f (x 0 ) = f (x 0 ) = f (x 0+ ).

1.2. Cc quy tc tnh o hm

1) o hm tng, hiu, tch v thng ca hai hm s:


(u v ) = u v ;
(uv ) = u v + uv ;
k kv
u u v uv
=
=
,
k

;
.
v
v
v2
v2
2) o hm ca hm s hp f (x ) = y[u(x )]:

VD 1. Cho f (x ) = 3 x f (0) = ,
f (x ) = x f (0+ ) = + .
Ch

f (x ) = y (u ).u (x ) hay y (x ) = y (u ).u (x ).

Nu f (x ) lin tc v c o hm v cng ti x 0 th tip


tuyn ti x 0 ca th y = f (x ) song song vi trc Oy .

3) o hm hm s ngc ca y = y(x ):
1
x (y ) =
.
y (x )

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

( ) = e ;

o hm ca mt s hm s s cp
1

3) (sin x ) = cos x ;
5) (tan x ) =

1
2

cos x
= 1 + tan2 x ;

Ton cao cp A1 i hc

2)

( x ) = 2 1x ;

7) e x

) = x1 ;

9) ln x

4) (cos x ) = sin x ;
6) (cot x ) =

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Tng t, ta cng c cc khi nim o hm v cng


mt pha.

( ) = .x

x x0

x x 0

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

c) o hm v cng
y
Nu t s
khi x 0 th ta ni y = f (x ) c
x
o hm v cng ti x 0 .

1) x

f (x ) f (x 0 )

1
sin2 x

11) (arcsin x ) =

( ) = a .ln a ;

8) a x

10) loga x
1
1x

) = x .ln1 a ;

12)(arccos x ) =

14) (arc cot x ) =

1
1 x2

13) (arctan x ) =

1
1+x

1
1 + x2

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

1.3. o hm hm s cho bi phng trnh tham s


Cho hm s y = f (x ) c phng trnh dng tham s
x = x (t ), y = y(t ). Gi s x = x (t ) c hm s ngc

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

1.4. o hm cp cao
Gi s f (x ) c o hm f (x ) v f (x ) c o hm th
( f (x )) = f (x ) l o hm cp hai ca f (x ).

v hm s ngc ny c o hm th:
y
y (t )
y (x ) =
hay yx = t .
x (t )
x t
x = 2t 2 1

VD 2. Tnh y (x ) ca hm s cho bi
, t 0.
y = 4t 3

x = et

VD 3. Tnh yx (1) ca hm s cho bi


.
2
y = t 2t

VD 4. Cho hm s f (x ) = sin 2 x . Tnh o hm f (6)(0).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 5. Tnh f (n )(x ) ca hm s f (x ) = (1 x )n +1.

VD 6. Tnh y(n ) ca hm s y =

1
2

x 3x 4

Tng t ta c:

f (n )(x ) = f (n 1)(x ) l o hm cp n ca f (x ).

A. f (6)(0) = 32 ;

B. f (6)(0) = 32 ;

C. f (6)(0) = 16 ;

D. f (6)(0) = 0 .

1.5. o hm ca hm s n
Cho phng trnh F (x , y ) = 0 (*).
Nu y = y(x ) l hm s xc nh trong 1 khong no
sao cho khi th y(x ) vo (*) ta c ng nht thc th
y(x ) c gi l hm s n xc nh bi (*).
o hm hai v (*) theo x , ta c Fx + Fy.yx = 0 .
Vy yx =

VD 7. Tnh o hm f (n )(x ) ca hm s f (x ) = sin x .

Fx
, F 0.
Fy y

y (x ) = yx c gi l o hm ca hm s n y(x ).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 8. Cho hm n y(x ) xc nh bi xy e x + e y = 0 .
Tnh y (x ).
VD 9. Cho hm n y(x ) xc nh bi:
xy e x + ln y = 0 (*). Tnh y (0).
VD 10. Cho hm n y(x ) xc nh bi:
y
ln x 2 + y 2 = arctan . Tnh y (x ).
x
Ch
Ta c th xem hm n y(x ) nh hm hp u(x ) v thc
hin o hm nh hm s hp.

VD 11. Cho hm n y(x ) xc nh bi:


y 3 (x 2 2)y 2x 4 = 0 (*). Tnh y (1).

Ton cao cp A1 i hc

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 12. Vit phng trnh tip tuyn ca


x 2 y2
(E ) :
+
= 1 ti im M (x 0 ; y 0 ) (E ).
a 2 b2
Gii
x 2 y2
+
1
Vi y0 0 , ta c: F =
a 2 b2

F = 2x 0
2
x
a 2 y (x ) = b x 0 .

0

2y0
a 2y0
Fy = 2
b

10

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Phng trnh tip tuyn ti im M (x 0 ; y0 ) (E ) l:

y = y (x 0 )(x x 0 ) + y 0 y =

b x0
a 2y0

b 2x 0x + a 2y 0y = b 2x 02 + a 2y02

x 0x
a2

(x x 0 ) + y0
+

y 0y
b2

= 1 (*).

x 0x
a

y0y
b

f (x 0 ) = A.x + 0(x )
dng:
vi A l hng s v 0(x ) l VCB khi x 0 .

Nhn xt

= 1.

f (x 0 ) = A.x + 0(x )

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

f (x 0 )
x

=A+

0(x )
x

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

f (x 0 )

2.2. Vi phn cp cao


Gi s y = f (x ) c o hm n cp n th

x 0

A f (x 0 ) = A .
x
df (x 0 ) = f (x 0 ).x hay df (x ) = f (x ).x .
Chn f (x ) = x df (x ) = x dx = x .

f (x 0 ) = f (x 0 + x ) f (x 0 ) c th biu din di

Khi , i lng A.x c gi l vi phn ca hm s


y = f (x ) ti x0. K hiu df (x 0 ) hay dy(x 0 ).

Vi y0 = 0 , ta c x 0 = a .
Khi , phng trnh tip tuyn l x = a tha (*).
Vy phng trnh tip tuyn l

2. VI PHN
2.1. Vi phn cp mt
Hm s y = f (x ) c gi l kh vi ti x 0 D f nu

d n y = d (d n 1y ) = y (n )dx n
c gi l vi phn cp n ca hm y = f (x ).

Vy df (x ) = f (x )dx hay dy = y dx .

VD 1. Tnh vi phn cp 1 ca f (x ) = x 2e 3x ti x 0 = 1.

VD 5. Tnh vi phn cp n ca hm s y = e 2x .

VD 2. Tnh vi phn cp 1 ca y = arctan(x 2 + 1) .

VD 6. Tnh vi phn cp 3 ca f (x ) = tan x ti x 0 =

VD 3. Tnh vi phn cp 1 ca hm s y = 2ln(arcsin x ) .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

d n y = y (n )dx n khng cn ng na.

3.1. Cc nh l
3.1.1. B Fermat
Cho hm s f (x ) xc nh trong (a;b ) v c o hm ti
x 0 (a ;b ). Nu f (x ) t gi tr ln nht (hoc b nht)
ti x 0 trong (a ;b) th f (x 0 ) = 0 .

Quy tc tnh vi phn cp n

2) d n (uv ) =

d n (u + v ) = d nu + d nv ;

C nkd nk u.d kv vi d 0u = u, d 0v = v .

3.1.2. nh l Rolle

k =0

VD 7. Tnh vi phn cp 10 ca hm s y = (x x )e .

Ton cao cp A1 i hc

.
4

3. CC NH L C BN V HM KH VI
CC TR CA HM S

Ch
Khi x l mt hm s c lp vi y th cng thc

1) d n (k .u ) = k .d nu ;

VD 4. Tnh vi phn cp 2 ca hm s y = ln(sin x ).

Cho hm s f (x ) lin tc trong [a ;b ] v kh vi trong


(a;b ). Nu f (a ) = f (b ) th c (a;b ) sao cho f (c ) = 0 .

11

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

3.1.3. nh l Cauchy
Cho hai hm s f (x ), g(x ) lin tc trong [a ;b ], kh vi
trong (a ;b) v g (x ) 0, x (a;b ).
Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a ) f (c )
=
.
g (b ) g (a ) g (c )
3.1.4. nh l Lagrange
Cho hm s f (x ) lin tc trong [a;b ], kh vi trong
(a;b ). Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a )
= f (c ).
b a

3.2. Cc tr ca hm s
3.2.1. Hm s n iu
a) nh ngha
Cho hm s f (x ) lin tc trong trong (a;b ).
Khi :
f (x ) c gi l tng ngt trong (a;b) nu
f (x1 ) f (x 2 )
> 0 , x1, x 2 (a ;b) v x1 x 2 .
x1 x 2
f (x ) c gi l gim ngt trong (a;b ) nu
f (x1 ) f (x 2 )
< 0 , x1, x 2 (a;b) v x1 x 2 .
x1 x 2

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

f (x ) c gi l tng hay gim khng ngt trong (a;b)


f (x1 ) f (x 2 )
f (x1 ) f (x 2 )
nu
0 hay
0,
x1 x 2
x1 x 2
x1, x 2 (a;b ) v x1 x 2 .

b) nh l 1
Cho hm s f (x ) kh vi trong trong (a ;b ). Khi :
Nu f (x ) > 0, x (a ;b ) th f (x ) tng ngt trong (a ;b ).
Nu f (x ) < 0, x (a;b ) th f (x ) gim ngt trong (a ;b).
Nu f (x ) 0, x (a ;b ) hay f (x ) 0, x (a;b ) th
f (x ) tng khng ngt hay gim khng ngt trong (a ;b ).

f (x ) c gi l n iu trong (a;b ) nu
f (x ) tng ngt hay gim ngt trong (a;b ).
f (x ) n iu trong (a;b ) v lin tc trong (a;b ] th
f (x ) n iu trong (a;b ] (trng hp khc tng t).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 1. Tm cc khong n iu ca y = ln(x + 1).

VD 3. Tm cc khong n iu ca y =

VD 4. Tm cc khong n iu ca y = e

Ton cao cp A1 i hc

x2 + 1
(x 1)2
1

x 2x
x 3 4

Nu f (x ) gim ngt trong (a;b ) th f (x ) 0 trong


(a ;b ) v khng tn ti (; ) (a ;b ) sao cho f (x ) 0 .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 2. Tm cc khong n iu ca f (x ) =

c) nh l 2
Nu f (x ) tng ngt trong (a ;b ) th f (x ) 0 trong (a ;b)
v khng tn ti (; ) (a;b ) sao cho f (x ) 0 .

3.2.2. Cc tr
a) nh ngha
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) < f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) > f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc i ti x 0 .
b) nh l
Cho f (x ) c o hm n cp 2n trong (a ;b) cha x 0
tha f (x 0 ) = ... = f (2n 1)(x 0 ) = 0 v f (2n )(x 0 ) 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) > 0 th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) < 0 th f (x ) t cc i ti x 0 .

12

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 5. Tm cc tr ca hm s f (x ) = x 6 2x 3 + 3 .
3.2.3. Gi tr ln nht gi tr nh nht
a) nh ngha
Cho hm s y = f (x ) c MX D v X D .
S M c gi l gi tr ln nht ca f (x ) trn X nu:
x 0 X : f (x 0 ) = M v f (x ) M , x X .
K hiu l: M = max f (x ).
x X

S m c gi l gi tr nh nht ca f (x ) trn X nu:


x 0 X : f (x 0 ) = m v f (x ) m, x X .
K hiu l: m = min f (x ).
x X
Ch
Hm s c th khng t max hoc min trn X D .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Nu M = max f (x ) v m = min f (x ) th:


x X

x X

m f (x ) M , x X .

b) Phng php tm max min


 Hm s lin tc trn on [a; b]
Cho hm s y = f (x ) lin tc trn on [a; b ].
tm max f (x ) v min f (x ), ta thc hin cc bc sau:
x [a ;b ]

x [a ;b ]

Bc 1. Gii phng trnh f (x ) = 0 . Gi s c n


nghim x 1,..., x n [a; b ] (loi cc nghim ngoi [a; b ]).
Bc 2. Tnh f (a ), f (x 1 ),..., f (x n ), f (b).
Bc 3. Gi tr ln nht, nh nht trong cc gi tr
tnh trn l cc gi tr max, min tng ng cn tm.

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 6. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
3
f (x ) = x 4 x 2 x + 3 trn on [0; 2].
2
Ch
Nu bi cha cho on [a; b ] th ta phi tm MX
ca hm s trc khi lm bc 1.
C th i bin s t = t (x ) v vit y = f (x ) = g(t (x )).
Gi T l min gi tr ca hm t (x ) th:
max f (x ) = max g(t ), min f (x ) = min g(t ).

 Hm s lin tc trn khong (a; b)


Cho hm y = f (x ) lin tc trn (a; b) (a, b c th l ).

x X

t T

x X

t T

VD 7. Tm max, min ca f (x ) = x 2 + 5x + 6 .
sin x + 1
VD 8. Tm max, min ca y =
.
sin2 x + sin x + 1

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

2) Nu min{f (x 1 ),..., f (x n )} < min{L1, L2 } th


min f = min{f (x 1 ),..., f (x n )} .
x (a ;b )

3) Nu khng tha 1) (hoc 2)) th hm s khng t


max (hoc min).
VD 9. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
x3
f (x ) = 2
trn khong (1; +).
x 1
Ch
Ta c th lp bng bin thin ca f (x ) thay cho bc 3.
VD 10. Tm iu kin ca tham s m phng trnh
sau c nghim: m

Ton cao cp A1 i hc

x 2 + 2 1 x = 0.

tm max f (x ) v min f (x ), ta thc hin cc bc:


x (a ;b )

x (a ;b )

Bc 1. Gii phng trnh f (x ) = 0 . Gi s c n


nghim x 1,..., x n [a; b ] (loi cc nghim ngoi [a; b ]).
Bc 2. Tnh f (x 1 ),..., f (x n ) v hai gii hn
L1 = lim+ f (x ), L2 = lim f (x ).
x a

x b

Bc 3. Kt lun:
1) Nu max{f (x 1 ),..., f (x n )} > max{L1, L2 } th
max f = max{f (x 1 ),..., f (x n )}.
x (a ;b )

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

3.3. Khong li, lm ca th im un


a) nh ngha

Hm s f (x ) c gi l hm li trong (a; b ) nu f (x )
tng trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c gi l
th lm trong (a; b ).

Hm s f (x ) c gi l hm lm trong (a; b) nu
f (x ) gim trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c
gi l th li trong (a; b).
im M 0 (x 0 ; y0 ) trn th nm gia phn lm v li
c gi l im un ca th hm s y = f (x ).

13

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 11. Hm s y = x 3 3x 2 + 1
lm v c th li trong (; 1);
3

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 12. Xc nh tnh li, lm ca hm s:

y = x 2 8 ln x .

hm y = x 3x + 1 li v c
th lm trong (1; +).
M (1; 1) l im un ca th.
b) nh l
Nu f (x ) > 0 (hay f (x ) < 0 ) vi mi x (a; b) th

VD 13. Tm cc khong li, lm ca th hm s:


y = arccos x .

th hm s y = f (x ) lm (hay li) trong (a; b).

Nu f (x 0 ) = 0 v f (x ) i du khi x chuyn t tri


sang phi qua im x 0 th M 0 (x 0 ; y0 ) l im un ca

VD 14. Xc nh tnh li, lm ca hm s y = arctan 2x


v th ca hm s y = arctan 2x .

th hm s y = f (x ).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

3.4. Tim cn ca th
Tim cn ng
ng cong y = f (x ) c tim cn ng x = x 0 nu

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 15. Tm tt c cc tim cn ca th hm s:

y=

lim f (x ) = .

x x 0

Tim cn xin
ng cong y = f (x ) c tim cn xin y = ax + b nu
f (x )
lim
= a, lim f (x ) ax = b.
x x
x

ln(1 x 2 )
x3

VD 16. Tm tim cn xin ca th hm s:


y = 3 x 2(x 1) .

VD 17. Tm tim cn xin (ngang) ca th hm s:


y = x + x 2 4x + 5 .

Ch
Khi a = 0 th th c tim cn ngang y = b .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

4. CNG THC TAYLOR


4.1. Cng thc khai trin Taylor
Cho hm s f (x ) lin tc trn [a; b ] c o hm n cp

Khai trin Maclaurin


Khai trin Taylor vi phn d Peano ti x 0 = 0 c
gi l khai trin Maclaurin.

n + 1 trn (a; b) vi x , x 0 (a ; b ) ta c cc khai trin:


Khai trin Taylor vi phn d Lagrange
n f (k )(x )
f (n +1)(c)
0
f (x ) =
(x x 0 )k +
(x x 0 )n +1
k
!
(
n
+
1)!
k =0
vi c (a; b ).

Khai trin Taylor vi phn d Peano


n f (k )(x )
0
f (x ) =
(x x 0 )k + O((x x 0 )n ).
k
!
k =0

Ton cao cp A1 i hc

f (k )(0) k
x + O(x n ).
k!
k =0
n

Vy:

f (x ) =

Khai trin Maclaurin c vit li:

f (x ) = f (0) +

f / (0)
f // (0) 2
x+
x + ...
1!
2!
f (n )(0) n
... +
x + O(x n ).
n!

VD 1. Khai trin Maclaurin ca f (x ) = tan x n x 3 .

14

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

m(m 1) 2
x + ...
2!
m(m 1)...(m n + 1) n
... +
x + 0(x n ).
n!
1
VD 2. Khai trin Maclaurin ca f (x ) =
n x 3 .
x +1
Ch
Nu u(x ) l VCB khi x 0 th ta thay x trong cc
cng thc trn bi u(x ).
1
VD 3. Khai trin Maclaurin hm y =
n x 6 .
2
1 + 3x
VD 4. Khai trin Maclaurin ca y = ln(1 2x 2 ) n x 6 .

4.2. Cc khai trin Maclaurin cn nh


1
1)
= 1 + x + x 2 + ... + x n + 0(x n ).
1x
x x2
xn
+ 0(x n ).
2) e x = 1 + + + ... +
1! 2!
n!
x x2 x3 x4
3) ln(1 + x ) = +
+ ... + 0(x n ).
1 2
3
4
x2 x4 x6
4) cos x = 1 +
+ ... + 0(x n ).
2! 4! 6!
x x3 x5 x7
5) sin x = + + ... + 0(x n ).
1! 3! 5! 7!

6) (1 + x )m = 1 + mx +

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
4

VD 5. Khai trin Maclaurin ca hm s y = 2 n x .


x

VD 6. Khai trin Maclaurin ca y = e sin x n x 3 .

VD 7. Khai trin Maclaurin ca hm s:


f (x ) =

1+x +x

1x + x

B. f (7)(0) = 560 ;

C. f (7)(0) = 3360 ;

D. f (7)(0) = 6720 .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 9. Tnh s e chnh xc n = 103 .


x
x2
xn
Gii. Ta c: e x = 1 + +
+ ... +
+ 0(x n )
1! 2!
n!
1
1
e 1 + 1 + + ... + .
2!
n!

Vy e 2 +

ec
, c (0; 1)
(n + 1)!

f (k )(x 0 )

k =0

k!

f (x )
vi sai s Rn (x ) =

A. f (7)(0) = 480 ;

<

T cng thc khai trin Taylor, ta c:

n x 4 v tnh f (4)(0).

VD 8. Cho hm f (x ) = x 3 cos 2x . Gi tr ca f (7)(0) l:

vi sai s = Rn (x ) =

4.3. ng dng ca cng thc Taylor


4.3.1. Tnh gi tr gn ng ca hm s (tham kho)

(x x 0 )k

(n +1)

f
(c )
(x x 0 )n +1 , c (a; b).
(n + 1)!

Nu f (n +1)(x ) M , x [a; b ] th ta c nh gi
sai s: Rn (x )

n +1
M
.
x x0
(n + 1)!

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

4.3.2. Tm gii hn t s ca hai VCB

a) Phn chnh ca VCB (x) khi x 0 (tham kho)


Nu (x ) l VCB khi x 0 tha (k1)(0) = 0 v

(k )(0) k
x c
k!
(k )(0) k
gi l phn chnh ca (x ). Khi , (x )
x .
k!
(k )(0) 0 (k = 1, 2,...) th i lng

3
n = 6.
(n + 1)!

VD 10. Xt (x ) = e tan x 1. Khi x 0 , ta c:


(0) = 0 , (0) = 1 0 phn chnh ca (x ) l x .

1
1
1
1
1
+ + + + .
2! 3! 4 ! 5! 6!

Nhn xt. Khi x 0 th e tan x 1 x .

Ton cao cp A1 i hc

15

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

b) Cc v d tm gii hn
e x ex 2x
VD 11. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x sin x
x
x2 x3
Gii. Ta c: e x = 1 + +
+
+ 0(x 3 ),
1! 2! 3!

ex = 1

VD 12. Tnh L = lim

ln(1 + x ) + e x sin 2x 1

x 0

x3 + 1 1

1 3
x ,
6
x2 x3
ln(1 + x ) = x
+
+ 0(x 3 ),
2
3

Gii. Ta c: 6 x 3 + 1 1

x
x2 x3
+

+ 0(x 3 ),
1! 2! 3!

x3
sin x = x
+ 0(x 3 ).
3!
1 3
x + 0(x 3 )
e x ex 2x
3
Vy L = lim
= lim
= 2.
x 0
x 0 1 3
x sin x
x + 0(x 3 )
6

x2 x3
+
+ 0(x 3 ),
2
6
4
sin 2x = 2x + x 3 + 0(x 3 )
3
11
x
ln(1 + x ) + e sin 2x 1 x 3 L = 11 .
6

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

4.3.3. Tm tim cn cong (hay xin) ca th hm s


Nu f (x ) = g(x ) + (x ) vi g(x ) l a thc v (x ) l
VCB khi x th th (C ) : y = f (x ) c ng
tim cn cong y = g(x ).
VD 13. Tm tim cn xin ca (C ): y = 3 x 2 (x 1) .
Gii. Khi x , ta c:

ex = 1 + x +

VD 14. Tm tim cn xin ca (C ) : y =


1

x3
.
x 1

1
1 3
1
1

+ 0
y = x 1 = x 1

x
3x 9x 2
x 2
1
1
1
=x
+ 0 .
x
3 9x
1
Vy y = x l tim cn xin ca th (C ).
3

1 2
Gii. Ta c: y = x 1 +
. Khi x th:
x 1

1
x
x
.
y= x +

+ O
2
2(x 1) 8(x 1)2
(
x

1)

x
1
Khi x + th: y x +
x + .
2(x 1)
2
x
1
Khi x th: y x
x .
2(x 1)
2
1
1
Vy y = x + , y = x l 2 tim cn xin ca (C ).
2
2

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 15. Tm tim cn cong ca (C ) : y =


1

Gii. Ta c: y = x 2 .

2
x3

+
1

x 4 2x + 3

3
x4 .

x
1
x
t t =
0 , ta suy ra:
x
1
y = x 2 (1 2t 3 + 3t 4 ).
1 t2

= x 2 (1 2t 3 + 3t 4 )(1 + t 2 + 0(t 2 ))

Ton cao cp A1 i hc

x 1

= x 2 (1 + t 2 2t 3 + O(t 3 ))

1
1
2
= x 2 1 +

+ O
x 3

x2 x3
= x2 + 1

1
2
+ O x 2 + 1.
x
x

Vy th c tim cn cong l y = x 2 + 1.

Cch khc

y = x2 +1 +

4 2x
x 2 + 1 khi x .
x2 1

16

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

5. QUY TC LHOSPITAL
nh l (quy tc LHospital)
Cho hai hm s f (x ), g(x ) kh vi trong ln cn ca im
x 0 v g (x ) 0 trong ln cn ca x 0 (c th g (x 0 ) = 0 ).
Nu lim f (x ) = lim g(x ) = 0 (hoc ) v
x x 0

x x 0

f (x )
f (x )
= k th lim
= k.
x x 0 g (x )
x x 0 g (x )
lim

Ch
 Chiu ngc li trong nh l l khng ng.
 Ta c th p dng quy tc LHospital nhiu ln.
e x + e x 2
VD 1. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x2

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

6. KHO ST HM S
(Tham kho)
6.1. Kho st hm s theo tham s
Cho ng cong (C ) xc nh bi phng trnh tham s:
x = x(t )

, t D (D l MX).
y = y(t )

6.1.1. Khong bin thin ca bin t


a) Nu x (t + T ) = x (t ), y(t + T ) = y(t ), t D th ta
ch cn kho st x (t ), y(t ) trong [; + T ].
b) Gi s vi mi t D , tn ti t * sao cho:
x (t *) = x (t ), y(t *) = y(t ). Khi , (C ) nhn Ox lm

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 2. Tm gii hn L = lim

x 0

A. L = 0 ;

B. L = ;

x 2 sin2 x

x 2 .arctan2 x
1
C. L = ;
2

.
1
D. L = .
3

VD 3. Tm gii hn L = lim x 3 ln x (dng 0 ).


x 0+

1
VD 4. Tnh L = lim cot x (dng ).

x 0
x

VD 5. Tm gii hn L =

1
x

lim x 1
x 1

(dng 1 ).

VD 6. Tm gii hn L = lim (x +

1
x x
3 )

x +

(dng 0 ).

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

x (t *) = x (t ), y(t *) = y(t ). Khi , (C ) nhn Oy lm


trc i xng.
x (t *) = x (t ), y(t *) = y(t ). Khi , (C ) nhn gc ta
O(0; 0) lm tm i xng.

c) Tng qut, gi s vi mi t D , tn ti t * sao cho:


x (t *) = x (t ), y(t *) + y(t ) = 2b . Khi , (C ) nhn
ng thng y = b lm trc i xng.
x (t *) + x (t ) = 2a, y(t *) = y(t ). Khi , (C ) nhn
ng thng x = a lm trc i xng.

x (t *) + x (t ) = 2a, y(t *) + y(t ) = 2b . Khi , (C ) nhn


im I (a ; b ) lm tm i xng.

trc i xng.

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

6.1.2. S bin thin ca x(t), y(t)


Lp bng bin thin ca x (t ), y(t ) nh hm mt bin

Nu lim x (t ) = v lim y(t ) = y 0 th y = y 0 l tim

quen thuc.
Ch

y (t )
Dng yx =
tnh h s gc ca tip tuyn.
x (t )
x (t )y (t ) x (t )y (t )
tm khong li,
Dng y 2 =
x
[x (t )]3
lm ca th.

6.1.3. Tim cn
Nu lim x (t ) = x 0 v lim y(t ) = th x = x 0 l tim
t

cn ng ca (C ).

Ton cao cp A1 i hc

cn ngang ca (C ).
Nu lim x (t ) = , lim y(t ) = v:
t

y(t )
lim
= a, lim[y(t ) x (t )] = b
t x (t )
t
th y = ax + b l tim cn xin ca (C ).

Ch
Phng trnh tip tuyn ca (C ) ti im M (x , y ) ng
vi t trong h ta Oxy (Descartes) c dng:
y (t )
x (t )y(t ) x (t )y (t )
Y =
X+
(*).
x (t )
x (t )

17

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Gi s khi t t 0 th im M (x , y ) tin ra v cng trn


mt nhnh v tn ca (C ). Khi , gii hn (nu c)
ca (*) l phng trnh tim cn ng vi t = t0 .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Bng bin thin:

VD 1. Kho st v v th ca ng cong:
t +2
t
x=
,y=
.
2
t(t 1)
1 t2
Gii. MX D = \ {1; 0; 1}. th khng c tnh
i xng, tun hon.
t 3 + 3t 2 1
t2 + 1
Ta c: x (t ) = 2
, y (t ) =
> 0.
t 2 (t 2 1)2
(1 t 2 )2
x (t ) = 0 t = t1 < 1, t = t2 (1; 0), t = t3 > 0 .

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Cho t 1, t 0, t 1 ln lt ta c 3 tim cn

3
1
5
l: Y = X + , Y = 0 v Y = X .
2
3
6
th

Phng trnh tip tuyn ca (C ) ti im M (x , y ) ng


vi t trong h ta Oxy c dng:
Y =

t 2 (t 2 + 1)
3

2(t + 3t 1)

t(t + 4)
3

2(t + 3t 2 1)

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

VD 2. Kho st v v th ca ng cong:
x = R(t sin t ), y = R(1 cos t ).
Gii. MX D = . V:
x (2k t ) + x (t ) = 2k R, y(2k t ) = y(t )
nn th i xng qua cc ng x = k R .

Ta ch cn kho st ng cong trong khong:


x [0; R ] t [0; ].
Ta c:
x (t ) = R(1 cos t ), y (t ) = R sin t
y 2 =
x

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Bng bin thin

1
R(1 cos t )2

< 0.

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

th

Khi , cp (r , ) c gi
l ta cc ca im M .
Mi lin h gia ta cc
v ta Descartes l:
x = r cos , y = r sin .
6.2. Kho st hm s theo ta cc
6.2.1. H ta cc
Trong mt phng chn im O c nh gi l cc v tia
Ox gi l tia cc. V tr im M ty trong mt phng
 
hon ton xc nh bi r = OM , = Ox , OM .

Ton cao cp A1 i hc

6.2.2. Phng trnh ng cong


trong ta cc
Phng trnh ng cong trong ta cc c dng:
r = f ().

18

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Cho ng cong (C ) trong ta Descartes c phng


trnh F (x , y ) = 0 . Thay x = r cos , y = r sin vo ta

6.2.3. Kho st v v th hm s r = r()


Ta xem x = r () cos , y = r ()sin v kho st nh

c F (r cos , r sin ) = 0 , nu gii c r theo


th ta thu c phng trnh ca (C ) trong ta cc.

VD 3. Trong mpOxy , xt phng trnh ng trn i qua


gc ta O(0; 0):

(C ) : x 2 + y 2 2ax 2by = 0 .
Ta c:
r 2 cos2 + r 2 sin2 2a(r cos ) 2b(r sin ) = 0 .
Vy phng trnh ca (C ) trong ta cc l:
r = 2(a cos + b sin ).

trng hp theo tham s .


Trong nhiu trng hp khi bin tng dn, ta theo di
chiu bin thin ca r v th.
Gc to bi bn knh cc
v tip tuyn c xc nh
r ()
.
bi cng thc: tg =
r ()

VD 4. Kho st v v th (C ) : r 2 = a 2 cos 2 .

Gii. MX: cos 2 0 + k + k .


4
4

 Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s

Hm cos 2 tun hon vi chu k nn ta ch kho st

trong khong v r = a cos 2 .


4
4
a sin 2
Ta c: r () =
= 0 = 0.
cos 2
Bng bin thin
th

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1. Tch phn bt nh
2. Tch phn xc nh
3. ng dng ca tch phn xc nh
4. Tch phn suy rng

1. TCH PHN BT NH
1.1. nh ngha
Hm s F (x ) c gi l mt nguyn hm ca f (x ) trn
khong (a; b ) nu F (x ) = f (x ), x (a ; b ).
K hiu

f (x )dx (c l tch phn).

...

Nhn xt
Nu F (x ) l nguyn hm ca f (x ) th F (x ) + C cng l
nguyn hm ca f (x ).

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Tnh cht
1) k .f (x )dx = k f (x )dx , k
2)

f (x )dx = f (x ) + C

d
f (x )dx = f (x )
dx
4) [ f (x ) + g(x )]dx = f (x )dx + g(x )dx .

3)

3)

dx
= ln x + C ;
x

4)

e dx = e + C ;
7) cos xdx = sin x + C ;
x

5)

9)

cos x
dx

MT S NGUYN HM CN NH
a.dx = ax + C , a

11)

x 2 + a 2 = a arctan a + C

2)

x +1
+ C , 1
+1

12)

dx =

Ton cao cp A1 i hc

dx
2

a x

= arcsin

ax

dx
sin2 x

= cot x + C

1)

= 2 x +C

x
x

6)

= tan x + C ; 10)

dx

a dx = ln a + C
8) sin xdx = cos x + C

dx

x
+C, a > 0
a

19

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

13)

dx

x 2 a2

1
x a
ln
+C
2a x + a

dx
x
= ln tan + C
sin x
2

15)

x
dx
= ln tan + + C
2 4
cos x

16)

14)

dx
2

x +a

= ln x + x 2 + a + C

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 1. Tnh I =

4 x2
1 2+x
A. I = ln
+C ;
4
2x
1 x 2
C. I = ln
+C ;
2 x +2

VD 2. Tnh I =

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

1.2. Phng php i bin


a) nh l
Nu f (x )dx = F (x ) + C vi (t ) kh vi th:

f ((t ))(t )dt = F ((t )) + C .


VD 3. Tnh I =

dx

x 3 ln 2 x
dx
.
x (x 3 + 3)

VD 5. Tnh I =

2 sin 4 x + 3 dx .

cot x

2
1
1

+C .
+
dx = ln 2x + 1
2x + 1
2

2(2
x
+ 1)
(2x + 1)

 Dng 2: I =

x +

ax 2 + bx + c dx, a 0, > 0.

p
q
dx ,
+

x x1 x x 2
(x 1, x 2 l nghim ca mu thc).

1
Cch gii. Bin i I =
a

VD 8.

3x + 2

1
dx =
2
2
2x + 3x 5

Ton cao cp A1 i hc

dx

x x 6

3x + 2
dx

5
(x 1) x +

B. I =

1
2x
ln
+C ;
4 2+x

D. I =

1 x +2
ln
+C .
2 x 2

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 6. Tnh I =


dx , x 0; .
2
cos x cos2 x + 1
tan x

b) Mt s dng tch phn hu t (tham kho)


x +
dx, a 0.
 Dng 1: I =
(ax + b )2

VD 7.

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Cch gii. Bin i I =

VD 4. Tnh I =

dx

4x + 3
2

4x + 4x + 1

dx =

+
dx .

ax + b
(ax + b )2

2(2x + 1) + 1
(2x + 1)2

dx

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

3x + 2

(x 1)(2x + 5) dx = 7 . x 1 +

5
11
ln x 1 + ln 2x + 5 + C .
7
14

 Dng 3: I =

x +

ax 2 + bx + c dx, a 0, < 0.

Cch gii. Bin i I =


VD 9. I =

11
1
.
dx
7 2x + 5

2x + 1
2

4x 4x + 5

X
p

+
dx .
2
2
X + X +

dx =

(2x 1) + 2

(2x 1)2 + 4 dx

20

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

2x 1

I1

I2

(2x 1)2 + 4 dx + (2x 1)2 + 4 dx .


2

1 d[(2x 1) + 4] 1
= ln[(2x 1)2 + 4] + C .
4 (2x 1)2 + 4
4
2x 1

d
2x 1
1
2
1
+ C .
I2 =
= arctan
2
2
2
2
2x 1
1 +

I1 =

Vy I =

2x 1
1
1
+ C .
ln 4x 2 4x + 5 + arctan
4
2
2

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Vy I =

1 1 + 1 dx = 1 + ln x 1 + C .
2
x
x x 1
x
x

VD 11. Tnh I =

x 2 + 4x + 4

dx .
x (x 1)2
x 2 + 4x + 4 A
B
C
= +
+
Gii. Ta c:
.
2
x
x 1 (x 1)2
x (x 1)
ng nht cc h s, ta c: A = 4, B = 3, C = 9 .

dx
dx
dx
3
+ 9
x
x 1
(x 1)2
9
= 4 ln x 3 ln x 1
+C .
x 1

Vy I = 4

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

c) Tch phn hm lng gic


I = R(sin x , cos x )dx .
Cch gii
Nu R( sin x , cos x ) = R(sin x , cos x ) (ngha l bc
ca sin l) th ta t t = cos x .
Nu R(sin x , cos x ) = R(sin x , cos x ) (ngha l bc
ca cosin l) th ta t t = sin x .
Nu R( sin x , cos x ) = R(sin x , cos x ) (ngha l bc
ca sin v cosin chn) th ta t t = tan x hoc h bc.
1
Nu R(sin x , cos x ) =
th ta t:
a sin x + b cos x + c
x
2t
1 t2
t = tan sin x =
, cos x =
.
2
1 + t2
1 + t2

Ton cao cp A1 i hc

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

 Dng 4. Tch phn hm hu t bc cao


Cch gii. Bin i hm di du tch phn v cc
phn thc ti gin.
dx
VD 10. Tnh I = 2
.
x (x 1)

Gii. Ta c:

1
A B
C
=
+ +
x
x 1
x 2 (x 1) x 2

(B + C )x 2 + (A B )x A
.
x 2 (x 1)
ng nht cc h s, ta c:
A = 1, B = 1, C = 1.
=

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

x2 3

x 3 7x + 6 dx .
x2 3
x2 3
Gii. Ta c: 3
=
x 7x + 6 (x 1)(x 2)(x + 3)
A
B
C
=
+
+
.
x 1 x 2 x + 3
1
1
3
ng nht cc h s, ta c: A = , B = , C = .
2
5
10
1
dx
1
dx
3
dx
+
+
Vy I =
2 x 1 5 x 2 10 x + 3
1
1
3
= ln x 1 + ln x 2 + ln x + 3 + C .
2
5
10
VD 12. Tnh I =

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 13. Tnh I =

sin

VD 14. Tnh I =

VD 15. Tnh I =

2x cos2 x dx .

dx
2

sin x + sin 2x cos2 x


dx
.
4 sin x + 3 cos x + 5

1.3. Phng php tch phn tng phn


a) Cng thc
u(x )v (x )dx = u(x )v(x ) u (x )v(x )dx
hay

udv = uv vdu.

21

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 16. Tnh I =

x ln x dx .

VD 17. Tnh I =

x
2x

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

b) Cc dng tch phn tng phn thng gp

dx .

i vi dng tch phn

Ch
i vi nhiu tch phn kh th ta phi i bin trc
khi ly tng phn.

VD 18. Tnh I =

cos

VD 19. Tnh I =

cos

P(x )ln

x dx ,

u = ln x , dv = P (x )dx .

x dx .

Ta chia on [a; b ] thnh n on nh bi cc im chia


x 0 = a < x1 < ... < xn 1 < xn = b .
Ly im k [x k 1; x k ] ty (k = 1, n ).

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Tnh cht
b

1)

k =1

Gii hn hu hn (nu c) I =

lim

max(x k x k 1 ) 0

2)

f (x )dx .

a
b

[ f (x ) g (x )]dx
a
a

3)

4)

f (x )dx

f (x )dx =

g (x )dx

f (x )dx = f (x )dx
b

f (x )dx = 0;

a
b

c gi

l tch phn xc nh ca f (x ) trn on [a ; b ].

k .f (x )dx = k f (x )dx , k

a
b

Lp tng tch phn: = f (k )(x k x k 1 ).

f (x )dx +

f (x )dx , c [a ; b ]

c
b

5) f (x ) 0, x [a ; b ]

f (x )dx 0

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b

6) f (x ) g(x ), x [a ; b ]
b

8) m f (x ) M , x [a; b ]
b

m(b a ) f (x )dx M (b a )
a

9) Nu f (x ) lin tc trn on [a; b ] th


b

c [a; b ] : f (x )dx = f (c )(b a ).


a

Ton cao cp A1 i hc

Khi , i lng f (c ) =

f (x )dx f (x ) dx

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

f (x )dx g(x )dx


a

dx , P (x ) l a thc,

P (x ) l a thc, th ta t:

2. TCH PHN XC NH
2.1. nh ngha. Cho hm s f (x ) xc nh trn [a; b ].

7) a < b

u = P (x ), dv = e x dx .
i vi dng tch phn

x e sin x dx .

P(x )e

th ta t:

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

K hiu l I =

cos(ln x )dx .

VD 20. Tnh I =

1
b a

f (x )dx

c gi l

gi tr trung bnh ca f (x ) trn on [a; b].


1

VD 1. Tch phn

dx

b chn (hu hn) v


x + cos2 x
1
hm s f (x ) =
lin tc trn on [0; 1].
2
x + cos 2 x
1
VD 2. Gi tr trung bnh ca hm s f (x ) = trn [1; e ]
x
e
1
dx
1
l
=
.

e 1 1 x
e 1
0

22

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

2.2. Cng thc Newton Leibnitz


2.2.1. Tch phn vi cn trn thay i

sin x

Cho hm f (x ) kh tch trn [a; b ], vi mi x [a; b ] th

VD 4. Tm gii hn L = lim

x 0+

hm s (x ) =

2t dt

0
tan x

f (t )dt lin tc ti mi x 0 [a; b ]

.
sin t dt

v (x ) = f (x ).

x
2

VD 3. Xt (x ) = e dt, x > 0 .

VD 5. Tm gii hn L = lim

0
t2

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

2.2.2. Cng thc Newton Leibnitz


Nu f (x ) lin tc trn [a ; b ] v F (x ) l mt nguyn hm

f (x )dx = 2 f (x )dx .
0

l nguyn hm ca f (x ) trn [a; b ].

4) tnh

f (x )dx = F (x ) a = F (b) F (a ).
a

Nhn xt
1) C hai phng php tnh tch phn nh 1.

f (x )dx = 0 .

f (x ) dx ta dng bng xt du ca f (x )

2) f (x ) lin tc v l trn [; ] th

x2 + 1

3) f (x ) lin tc v chn trn [; ] th:

f (t )dt v F (x ) = (x )+C

dt

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

ty ca f (x ) th (x ) =

x +

Ta c: f (t ) = e v (x ) = f (x ) = e x .

Vy ta c:

(arctan t )

t2

tch f (x ) thnh tng ca cc hm trn mi on nh.


c bit
b

f (x ) dx =

f (x )dx

nu f (x ) 0, x (a ;b ).

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
3

VD 6. Tnh tch phn I =

dx

x 2 2x + 5 .

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 10*. Lp cng thc quy np (truy hi) tnh:

VD 7. Tnh tch phn I =

(x 2 + 1) ln x
dx .
x

In =

tan

x dx , n 2 .

VD 8. Tnh tch phn I =

x 2 + 1.sin 3 x dx .

VD 11*. Lp cng thc quy np (truy hi) tnh:

1
3

VD 9. Tnh tch phn I =

Ton cao cp A1 i hc

x 4 x dx .

In =

sin

x dx , n 2 .

23

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1

xn

x + 1 dx = 0 .
n

Nhn xt. t t = x , ta c: I n = cosn x dx .


2
0

VD 12*. Chng minh rng: lim

S dng cng thc truy hi, ta c cng thc Walliss:


(n 1)!!

, n le
2
2
n !!
n
n
=
=
sin
xd
x
cos
x
dx

. (n 1)!! , n chan
0
0
2
n !!

Trong :
0!! = 1!! = 1; 2!! = 2; 3!! = 3; 4 !! = 2.4 ;
5!! = 1.3.5; 6!! = 2.4.6; 7 !! = 1.3.5.7;...

VD 13*. S dng nh ngha tch phn, tnh gii hn:


1
1
2
n
L = lim 1 + + 1 + + ... + 1 + .
n n
n
n
n

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

3. NG DNG CA TCH PHN XC NH


3.1. Tnh din tch S ca hnh phng
3.1.1. Bin hnh phng cho trong ta Descartes
a) Bin hnh phng cho bi phng trnh tng qut

S=

VD 14*. S dng nh ngha tch phn, tnh gii hn:


1
1
1
1
L = lim +
+
+ ... +
.
n n + 1 n + 2
n
2n 1

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 1. Tnh din tch hnh phng S gii hn bi


cc ng y = x 2 v y = x 4 .
1
2
A. S = ; B. S =
15
15
4
8
C. S = ; D. S = .
15
15

f (x ) f (x ) dx
2

S = g 2 (y ) g1 (y ) dy

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 3. Tnh din tch hnh phng S gii hn bi


y = x 2 4 x + 3 v trc honh.

VD 2. Tnh din tch hnh phng S gii hn bi


cc ng y = e x 1 , y = e 2x 3 v x = 0 .
1
ln 4 1
1 ln 2
1
A. ln 4 ; B.
; C.
; D. ln 2
2
2
2
2

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 5. Tnh din tch S gii hn


bi ng cong:
x (t ) = t 2 1, y(t ) = 4t t 3 .

b) Bin hnh phng cho bi phng trnh tham s


Hnh phng gii hn bi ng cong c phng trnh
x = x (t ), y = y(t ) vi t [; ] th:

S = y(t ).x (t ) dt .

VD 4. Tnh din tch hnh elip S :

Ton cao cp A1 i hc

x2
a2

y2
b2

3.1.2. Din tch hnh qut cong trong ta cc


Din tch hnh qut cong S c
bin c cho trong ta cc
(xem 6. Chng 2) gii hn
bi r = r (), [; ] l:

1.

S=

1
r 2 ()d .
2

24

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

VD 6. Tnh din tch hnh qut cong S gii hn bi:



r = 2 cos 4, 0; .
8

VD 7. Tnh din tch hnh


qut cong S gii hn bi:
y = 0, y = 3 x ,

2
2
x + y 2x = 0.

VD 8. Tnh din tch hnh qut cong S gii hn bi:


x = 0, y = x v x 2 + y 2 + 2y = 0 .
A. S =

1
3 1
3

+ ; B. S =
+ ; C. S =
; D. S = .
4 2
2
2
4
2

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

b) ng cong c phng trnh tham s


c phng trnh tham s
Cho cung AB
x = x (t )

, t [; ] th:

y = y(t )

l = [x (t )] + [y (t )] dt .
2

AB

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

3.2. Tnh di l ca ng cong


a) ng cong c phng trnh tng qut

Cho cung AB c phng trnh y = f (x ), x [a ; b ] th:
b

l =
AB

1 + [ f (x )]2 dx .


VD 9. Tnh di l ca cung y = ln(cos x ), x 0; .
4

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

c) ng cong c phng trnh trong ta cc


c phng trnh trong ta cc l
Cho cung AB

r = r (), [; ] th:

l =
AB

r 2 () + [r ()]2 d .

VD 10. Tnh di l ca cung C c phng trnh:

x = t 2 + 1

, t 0; 1 .
2
y = ln t + t + 1

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

3.3. Tnh th tch vt th trn xoay


a) Vt th quay quanh Ox
Th tch V ca vt th do min phng S gii hn bi
y = f (x ), y = 0 , x = a , x = b quay quanh Ox l:
b

V = [ f (x )] dx .
2

VD 12. Tnh th tch V do hnh phng S gii hn bi


y = ln x , y = 0, x = 1, x = e quay xung quanh Ox .
VD 13. Tnh V do (E ) :

x2
a2

Ton cao cp A1 i hc

y2
b2

= 1 quay quanh Ox .

VD 11. Tnh di l ca cung:


r = a(1 + cos ), [0; ].

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

b) Vt th quay quanh Oy
Th tch V ca vt th do min phng S gii hn bi
x = g(y ), x = 0 , y = c v y = d quay quanh Oy l:
d

V = [g(y )]2 dy.


c

VD 14. Tnh th tch V do hnh phng


S gii hn bi y = 2x x 2 , y = 0
quay xung quanh Oy .
Gii. Ta c:
x = 1 + 1 y , x 1

y = 2x x 2
.
x = 1 1 y , x < 1

25

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1

Vy V =
0

1 + 1y

) (1
2

= 4

1 y dy =

1 y dy

1
8
8
(1 y )3 =
.
3
3
0

Ch . Th tch V ca vt th do min phng S gii


hn bi y = f (x ), y = 0 , x = a v x = b quay quanh
Oy cn c tnh theo cng thc:
b

V = 2 xf (x )dx (*).

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

3.4. Tnh din tch mt trn xoay


a) Din tch mt trn xoay S do ng cong y = f (x ),
a x b , quay xung quanh trc Ox l:
b

S = 2 f (x ) 1 + [ f (x )]2 dx .
a

VD 16. Tnh din tch mt cu x 2 + y 2 + z 2 = R 2 .


b) Din tch mt trn xoay S do ng cong x = g(x ),
c y d , quay xung quanh trc Oy l:
d

S = 2 g(y ) 1 + [g (y )]2 dy.

VD 15. Dng cng thc (*) gii li VD 14.

VD 17. Tnh S do y = x 2 , 0 x 1 xoay quanh Oy .

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

4. TCH PHN SUY RNG


4.1. Tch phn suy rng loi 1
4.1.1. nh ngha
Cho hm s f (x ) xc nh trn [a ; +), kh tch trn
mi on [a ; b ] (a < b ).
b

Gii hn (nu c) ca

f (x )dx khi b + c gi

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

nh ngha tng t:
b

f (x )dx = lim

f (x )dx = lim

f (x )dx ;
a
b

f (x )dx.

b +
a a

l tch phn suy rng loi 1 ca f (x ) trn [a ; +).


K hiu:
+

f (x )dx = lim

b +

Nghin cu v tch phn suy rng (ni chung) l kho


st s hi t v tnh gi tr hi t (thng l kh).

f (x )dx .
a

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
+

VD 1. Kho st s hi t ca tch phn I =


b

I = lim

b +

Gii Trng hp = 1:

Nu cc gii hn trn tn ti hu hn th ta ni tch phn


hi t, ngc li l tch phn phn k.

dx
x

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

1
(hi t).
1
Vi 1: I = + (phn k).

Vy: Vi > 1 : I =

dx
= lim ln x = + (phn k).
1
b +
x

Trng hp khc 1:
b

dx
1
=
I = lim
lim x 1

b +
1
1 b +

1 x
1

1
, >1
=
lim b1 1 = 1
+ , < 1.
1 b +

VD 2. Tnh tch phn I =

Ton cao cp A1 i hc

2
(1 x )
+

VD 3. Tnh tch phn I =

dx

dx

2
1 + x

26

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Ch
Nu tn ti lim F (x ) = F (+), ta dng cng thc:
x +
+

f (x )dx = F (x )

+
a

4.1.2. Cc tiu chun hi t


a) Tiu chun 1. Nu 0 f (x ) g(x ), x [a; +)
+

f (x )dx = F (x )

VD 4. Xt s hi t ca tch phn I =

f (x )dx = F (x )

c) Tiu chun 3
Cho f (x ), g(x ) lin tc, lun dng trn [a ; +)

f (x ) dx hi t th

f (x )dx hi t (ngc li

v lim

x +

khng ng).
Cc trng hp khc tng t.

f (x )
= k . Khi :
g(x )

 Nu 0 < k < + th:


+

VD 5. Xt s hi t ca tch phn I =

f (x )dx v

e x cos 3x dx .

g(x )dx cng hi t hoc phn k.

a
+

 Nu k = 0 v

g(x )dx hi t th

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

k = +

 Nu +
th
g(x )dx phan ky
a

VD 7. Xt s hi t ca tch phn I =

f (x )dx phn k.

VD 6. Xt s hi t ca tch phn I =

1 + x 2 + 2x 3

Ch
Nu f (x ) g(x ) (x +) th

f (x )dx v

VD 8. iu kin ca I =

dx

g(x )dx c cng tnh cht.

f (x )dx hi t.

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Cc trng hp khc tng t.

10

e x dx .

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

b) Tiu chun 2
+

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Tng t:

Nu

f (x )dx hi t.

Cc trng hp khc tng t.

Nu tn ti lim F (x ) = F ( ) , ta dng cng thc:


x
b

g(x )dx hi t th

A. > 3 ;

3
B. > ;
2

dx
x . ln x + 1
3

C. > 2 ;
+

VD 9. iu kin ca I =

dx
.
1 + sin x + x

hi t l:

1
D. > .
2

(x 2 + 1)dx
2x + x 4 3

hi t?

Ton cao cp A1 i hc

27

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

4.2. Tch phn suy rng loi 2


4.2.1. nh ngha
Cho hm s f (x ) xc nh trn [a ; b ) v khng xc nh
ti b , kh tch trn mi on [a ; b ] ( > 0).
b

Gii hn (nu c) ca

f (x )dx khi 0 c gi l

tch phn suy rng loi 2 ca f (x ) trn [a ; b ).

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

nh ngha tng t:
b

f (x )dx = lim

f (x )dx (suy rng ti a );

a+
b

f (x )dx = lim

f (x )dx (suy rng ti a , b ).

a+

Nu cc gii hn trn tn ti hu hn th ta ni tch phn


hi t, ngc li l tch phn phn k.
b

VD 10. Kho st s hi t ca I =

K hiu:
b

f (x )dx = lim

I = lim

0+

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

dx
= lim ln x = ln b lim ln = + .

x
0+
0+

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
3

Trng hp khc 1:
b

I = lim
0

dx
x

= lim x dx =
0

1
lim x 1

1 0

b1

1
, <1
1
1
=

= 1
lim b

0
1
+ , > 1.

VD 11. Tnh tch phn I =

1
6

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

4.1.2. Cc tiu chun hi t


Cc tiu chun hi t nh tch phn suy rng loi 1.

x . ln 2 x
dx
2

x x

VD 15. Tch phn suy rng I =

f (x )dx v

g(x )dx

c cng tnh cht (vi b l cn suy rng).


1

VD 14. Tch phn suy rng I =

x dx
x (x + 1)(2 x )

hi t khi v ch khi:
1
1
A. < 1; B. < ; C. > ;
2
2

D. .

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

Ch

Ton cao cp A1 i hc

dx
3

VD 13. Tnh tch phn I =

 Vi 1 : I = + (phn k).

1 9x 2

b
(hi t).
1

Nu f (x ) g(x ) (x b ) th

3dx

A. I = ; B. I = ; C. I = ; D. I = + .
3
3
6

VD 12. Tnh tch phn I =

Vy
 Vi < 1: I =

Gii. Trng hp = 1:

f (x )dx .

dx

x , b > 0.

x + 1
(x 2 + 1)sin x

phn k khi v ch khi:


1
1
A. 1; B. ; C. ;
2
2

dx

D. .

Ch
Cho I = I 1 + I 2 vi I , I 1 , I 2 l cc tch phn suy rng
ta c:
1) I 1 v I 2 hi t I hi t.

28

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s

I ( phan ky )
I
2) 1
hoc 1
I 2 0
I 2

th I phn k.
I ( phan ky )
I
3) 1
hoc 1
I 2 > 0
I 2

th cha th kt lun I phn k.


1

VD 16. I =

x + 1

x 2 sin x

+ ( phan ky )
0

+ ( phan ky )
<0

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

1. KHI NIM C BN V CHUI S


1.1. nh ngha
Cho dy s c v hn cc s hng u1, u2 ,..., un ,...

Biu thc

u1 + u2 + ... + un + ... = un
n =1

c gi l chui s.

dx phn k khi v ch khi:

1
1
1
A. ; B. ; C. ; D. .
4
4
2

Cc s u1, u2 ,..., un ,... l cc s hng v un c gi l


s hng tng qut ca chui s.

Tng n s hng u tin Sn = u1 + u2 + ... + un c


gi l tng ring th n ca chui s.

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Nu dy {Sn }

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

hi t n s S hu hn th ta ni

chui s hi t v c tng l S , ta ghi l

un = S .

Vy

n =1

Ngc li, ta ni chui s phn k.

VD 1. Xt s hi t ca chui nhn

Vi q > 1 th Sn chui phn k.

aq n

aq n1 hi t q

vi a 0 .

VD 2. Xt s hi t ca chui s

VD 4. Xt s hi t ca chui s

Nu

n =1

n =1

un , vn

n4

n =1 3n

+n +2

hi t th:

(un + vn ) = un + vn .

n =1

VD 6. Xt s hi t ca chui s

1.3. Tnh cht

un phn k.

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

u = 0,
un hi t th nlim
n

VD 5. Xt s hi t ca chui s

n =1

ln 1 + n .

n =1

1.2. iu kin cn chui s hi t

ngc li nu lim un 0 th

VD 3. Xt s hi t ca chui s

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

n =1

n(n + 1) .

n =1

n =1

Gii
q = 1: Sn = na chui phn k.
1 qn
1 qn
q 1: Sn = u1.
= aq.
1q
1q
aq
chui hi t.
Vi q < 1 th Sn
1 q

Nu chui

< 1.

n =1

Nu

n =1

n =1

n =1

un hi t th: un = un .

n =1

n =1

n =1

Tnh cht hi t hay phn k ca chui s khng i


nu ta thm hoc bt i hu hn s hng.

n5

n4 + 1.

n =1

Ton cao cp A1 i hc

29

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Nu

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

2. CHUI S DNG
2.1. nh ngha

un c gi l chui s dng nu un 0,

n .

n =1

vn

un hi t.

hi t th

n =1

Nu

n =1

un phn k th vn

n =1

Khi un > 0, n th chui s l dng thc s.

phn k.

n =1

2.2. Cc nh l so snh

VD 1. Xt s hi t ca chui s

n.2n .

n =1

nh l 1

un , vn tha:

Cho hai chui s dng

n =1

n =1

0 un vn , n n0 .

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Cho hai chui s

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

n =1

tha:

n =1

un > 0 v vn > 0 vi n ln v lim

Nu k = 0 th

Nu k = + th

un

n =1

Nu 0 < k < + th

un ,

n =1

phn k.

n =1

n.3n +1

bng cch

Ch

hi t khi > 1 v phn k khi 1.

vn cng tnh cht.

VD 4. Xt s hi t ca chui s

n =1

n =1

n +1
2n 5 + 3

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

2.3.2. Tiu chun Cauchy

un v lim

un +1

Nu D < 1 th chui hi t.
Nu D > 1 th chui phn k.
Nu D = 1 th cha th kt lun.

VD 5. Xt s hi t ca chui s

un

Cho chui s dng

= D.

nu
un v nlim
n

Nu C < 1 th chui hi t.
Nu C > 1 th chui phn k.
Nu C = 1 th cha th kt lun.

5n (n !)2
(2n )! .
n =1

n2

1
VD 7. Xt s hi t ca chui s .

n =1 2

VD 6. Xt s hi t ca chui s

=C .

n =1

3n 1 + n

n =1

Ton cao cp A1 i hc

n =1

n =1

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

n =1

n =1

2n (n + 1)

n =1

Chui

2.3. Cc tiu chun hi t


2.3.1. Tiu chun DAlembert
Cho chui s dng

so snh vi

= k.

vn

hi t vn hi t.

2 n

un

un phn k vn

n =1

VD 3. Xt s hi t ca chui s

un , vn

bng cch

n =1

n =1

nh l 2

VD 2. Xt s hi t ca chui iu ha

1
so snh vi ln 1 + .

VD 8. Xt s hi t ca chui s

nn

3n .

n =1

30

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

2.3.3. Tiu chun Tch phn Maclaurin Cauchy


Cho hm s f (x ) lin tc, khng m v gim trn na
khong [k ; +), k . Khi :

n =k

f (n ) hoi tu

3. CHUI S C DU TY
3.1. Chui an du

a) nh ngha. Chui s

n =1

1
n2

VD 10. Xt s hi t ca chui s

chui s an du nu un > 0, n .

(1)n
2n + 1
VD 1.
, (1)n +1
l cc chui an du.
2n +1
n =1 n
n =1

b) nh l Leibnitz
Nu dy {un }n gim nghim ngt v un 0 th chui

n ln3 n .

(1)n un

n =2

hi t. Khi , ta gi l chui Leibnitz.

n =1

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

3.2. Chui c du ty
a) nh ngha

(1)n
.
n
n =1

VD 2. Xt s hi t ca chui s

c gi l

n =1

f (x )dx hoi tu.

VD 9. Xt s hi t ca chui s

(1)n un

Chui

un , un c gi l chui c du ty .

n =1

(1)

VD 3. Xt s hi t ca chui s

n =1

2n + 1
2n +1

n =1

n =1

un c gi l hi t tuyt i nu un hi t.

VD 4. Xt s hi t ca chui s

(1)n

n =2

n + (1)

un c gi l bn hi t nu un hi t v

n =1

n =1

un phn k.

n =1

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

(1)n
VD 5. Chui s
l bn hi t.
n =1 n

4. CHUI HM

4.1. Khi nim chung v chui hm


4.1.1. Cc nh ngha

b) nh l

Nu

un

hi t th chui c du ty

n =1

VD 6. Xt s hi t ca chui s

n =1

cos(n n )

n =1

n2

VD 7. Xt s hi t ca chui s

n =1

Ton cao cp A1 i hc

un hi t.

n =1

c gi l chui hm s hay chui hm trn D .


n +1

(1) + (2)
3n

trn D . Tng hnh thc:

u1(x ) + u2(x ) + ... + un (x ) + ... = un (x ) (1)

Cho dy hm u1(x ), u2(x ),..., un (x ),... cng xc nh

Nu ti x 0 D , chui s

un (x 0 ) hi t (phn k)

n =1

th x 0 c gi l im hi t (phn k) ca chui (1).

31

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Tp hp cc im hi t x 0 ca chui (1) c gi l
min hi t ca chui (1).
Chui (1) c gi l hi t tuyt i ti x 0 D nu

chui

un (x 0 ) hi t.

Ta vit l:

un (x ) = f (x ).

n =1

Khi , Rn (x ) = f (x ) S n (x ) c gi l phn d ca
(1) v ti mi x thuc min hi t th lim Rn (x ) = 0 .
n

n =1

Tng Sn (x ) = u1(x ) + u2 (x ) + ... + un (x ) c gi l


tng ring th n ca chui (1).
Trong min hi t ca chui (1), tng Sn (x ) hi t v
mt hm s f (x ) no .
Hm f (x ) = lim Sn (x ) xc nh trong min hi t ca
n

chui (1) c gi l tng ca chui (1).

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

x 2n
VD 2. Tm min hi t ca chui hm
.
Gii
n =1 n !
Vi x = 0 : Chui hi t.
Vi x 0 , ta c:
2
x 2(n +1) x 2n
= lim x = 0 chui hi t.
lim
:

n (n + 1)!
n ! n n + 1

Vy min hi t ca chui hm l .
4.1.2. Chui hm hi t u
a) nh ngha
Chui (1) c gi l hi t u trong min D nu
Rn (x ) = un +1(x ) + un +2 (x ) + ... + un +m (x ) + ...
hi t u v 0 trong min D .

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

VD 1. Tm min hi t ca chui hm nenx .


n =1
Gii

Vi x > 0 : lim

ne nx = e x < 1 chui hi t.

Vi x 0 : nenx
/ 0 chui phn k.

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Ngha l:
> 0, N = N () : n > N , x D | Rn (x ) | < .

b) Tiu chun hi t u Weierstrass


Nu chui (1) tha mn:
un (x ) C n , x D, C n v

n =0

hi t

sin nx
hi t u trn v:
n2
n =1

sin nx
1
1

v
hi t.

2
2
2
n
n
n =1 n

an x n hi t ti x = 0 th chui

n =0

an x n .

n =0

anx n cha x = 0 nn khc rng.

hi t tuyt i ti mi im x ; .

Nhn xt

Ton cao cp A1 i hc

n =1

anx n

n =0

n =0

VD 3. Chui hm

H qu
Nu chui hm

c gi l chui ly tha.

th chui (1) hi t u trong min D .

Nu chui hm

Nu t x = x x 0 th chui ly tha c dng

Vy min hi t ca chui hm l 0;+ .

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

an (x x 0 )n vi an , x 0 l cc hng s

Min hi t ca

4.2.2. B Abel

4.2. Chui ly tha


4.2.1. nh ngha
Chui hm

phn k ti x = th phn k
ti mi x tha x > .

4.2.3. Bn knh hi t
a) nh ngha

S R > 0

an x n hi t tuyt i trn (R; R) v

n =0

phn k ti x : x > R c gi l bn knh hi t.

32

H Cng nghip Tp.HCM


dvntailieu.wordpress.com

Sunday, October 31, 2010

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

Khong (R; R ) c gi l khong hi t.


Nhn xt

Tm min hi t ca chui ly tha

Bc 1. Tm bn knh hi t R , suy ra khong hi t ca


chui ly tha l: (R; R) .

Nu chui hi t x th R = + .
Nu chui phn k x 0 th R = 0 .

Bc 2. Xt s hi t ca cc chui s ti x = R .

b) Phng php tm bn knh hi t


a
Nu tn ti lim n +1 = r hoc lim n an = r th:
n a
n
n

Bc 3
Nu cc chui s phn k ti x = R th kt lun:
min hi t ca chui hm l (R; R).

0, r = +

1
R =
, 0 < r < + .
r
+, r = 0

Nu chui s phn k ti x = R v hi t ti x = R
th kt lun: min hi t ca chui hm l [R; R).

Tng t: min hi t l (R; R ], [R; R ].

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

VD 4. Tm min hi t ca chui hm

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

4.3. S lc v chui Fourier


a) Chui lng gic

a
Chui hm dng: 0 + (an cos nx + bn sin nx ) (*)
2
n =1
c gi l chui lng gic.

n =1

VD 5. Tm min hi t ca chui hm

(x 1)n

n =1

n.2n

n2

1
VD 6. Tm min hi t ca chui hm 1 + x n .

n
n =1

VD 7. Tm min hi t ca chui hm

3n (x + 2)n

n =0

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

b) nh ngha chui Fourier


Chui lng gic (*) c cc h s c tnh theo cng
thc (2), (3) c gi l chui Fourier ca hm f (x ).

Cc h s an , bn c gi l h s Fourier ca f (x ).
Mi hm f (x ) kh tch trn [; ] tng ng vi chui
Fourier ca n v thng thng ta vit:

a
f (x ) 0 + (an cos nx + bn sin nx ).
2
n =1

VD 8. Tm chui Fourier ca hm s:
1, x < 0
f (x ) =
1, 0 x .

Ton cao cp A1 i hc

Nu chui (*) hi t u trn [; ] n hm s f (x )


th cc h s an , bn c tnh theo cng thc:
an =
bn =

f (x ) cos nx dx , n = 0, 1, 2,... (2);

f (x )sin nx dx , n = 1, 2,...

(3).

 Chng 4. L thuy
thuyt chu
chui

VD 9. Tm chui Fourier ca f (x ) = x trn [; ].


c) Khai trin Fourier ca hm s
 nh l Dirichlet
Nu hm s f (x ) tun hon vi chu k 2 , n iu
tng khc v b chn trn [; ] th chui Fourier ca
n hi t ti mi im trn [; ] n tng l:

f (x ) + f (x + )
.
2
VD 10. Khai trin thnh chui Fourier ca hm s:
0, x < 0
f (x ) =
x , 0 x .

.Ht..

33

You might also like