Professional Documents
Culture Documents
1,0
26,0
24,0
4,5
12,0
1,5
13,5
9,0
7,5
1,0
I. TNG QUAN:
Olefin l cc hp cht hydrocacbon c cha lin kt i C=C v dy ng ng c
cng thc cu to chung l CnH2n (n 2).
Olefin l thnh phn ch yu trong sn phm ca qu trnh cracking nhit kh t
nhin v kh ng hnh, ngi ta pht hin ra tm quan trng ca cc olefin trong
cng nghip, c bit l cho qu trnh tng hp cc polymer, cc cht hot ng b mt
iu kin bnh thng, cc olefin t etylen ti buten l cht kh, olefin t C5 ti C18
l cht lng v t C19 tr ln l cc cht rn. T trng ca cc olefin nm trong khong
0,63 n 0,79 g/cm3 (cao hn vi % so vi cc alkan tng ng).
Nhit chy ca alkan v olefin cng gn ging nhau. Olefin gn nh khng ha tan
trong nc. Chng ha tan tt trong hu ht cc dung mi hu c nh ru, ete v cc
HC thm.
Tnh cht vt l
Nhit si, nhit nng chy v khi lng ring ca anken khng khc nhiu
vi ankan tng ng v thng nh hn xicloankan c cng s nguyn t C. Cc anken
u nh hn nc. Nhit si, nhit nng chy tng theo khi lng mol phn t.
Tnh cht ho hc
Lin kt (pi) ni i ca anken km bn vng, nn d b t ra tao thnh lin
kt vi cc nguyn t khc. V th, lin kt i C=C l trung tm phn ng gy ra
nhng phn ng ha hc c trng cho anken nh phn ng cng, phn ng trng hp v
phn ng oxi ha.
1. Phn ng chy: vi anken chy, ta thu c s mol nc bng s mol cacbonic:
CnH2n +
O2 nCO2 + nH2O
ring phn ca hydrocacbon gim, v do vy tc phn ng tng cng gim, tuy nhin
chn lc ca phn ng nhit phn to thnh sn phm olefin tng.
Nh vy, hi nc c vai tr sau:
+ Lm gim p sut hi ring phn ca H.C (c li cho phn ng tng th tch) v
lm tng hiu sut to thnh olefin.
+ Gim phn ng ph polymer ha to H.C thm a nhn, do vy lm gim lng
cc to thnh trong ng phn ng.
+ Gim nhit cung cp cho 1 on v chiu di ng do hiu ng pha long
+ Cung cp nhit cho phn ng khi pha trn
Tuy nhin vic s dng hi nc pha long nguyn liu cng c mt s kh khn
sau:
+ Hi nc phi c gia nhit ti nhit phn ng, do vy tn nhit nng.
+ S c mt ca hi nc lm tng th tch phn ng v do vy lm tng gi thnh
u t xy dng l nhit phn.
+ Vic tch hi nc khi sn phm tng i tn km.
T l hi nc s dng (thng xc nh bng khi lng hi nc/khi lng H.C)
ph thuc vo khi lng phn t ca nguyn liu H.C. T l hi nc/RH = 0,21 (i
vi nguyn liu u l etan) v 11,2 (i vi nguyn liu u l naphta).
1.2.
Cng ngh steam cracking:
Qu trnh steam cracking bao gm hai b phn chnh: b phn phn ng (vng
nng), ti nguyn liu c nhit phn to thnh sn phm v b phn tch (vng
lnh), ti sn phm to thnh c tch loi v tinh ch.
S khi ca qu trnh steam cracking c trnh by trong hnh 1.1
Tch olefin
Kh thu c t nhng qu trnh cracking v nhit phn khc nhau v thnh phn
(theo s liu bng 1.1). Chng c th c chia ra lm ba nhm:
- Kh cracking nhit v xc tc cha nhiu hyrocacbon C3v C4 nhng t etylen.
T kh ny, tt nht nn tch propylen v buten, cn nhng cu t khc chuyn i nhit
phn hoc dng cho mc ch khc.
- Kh khi nhit phn hyrocacbon dng kh cha t phn on cao. Nhng kh ny
dng lm nguyn liu butan, t chng c th tch etylen v propylen.
- Khi nhit phn phn on du m lng thu c sn phm phn ln l olefin C2
C4, chng c tch bng phng php chng ct hp th. Phng php ny i khi
dng tch cc sn phm kh ca qu trnh nhit phn. Vi phng php chng ct
nhit thp v c thc hin trong nhng thit b ln hin i, phn on olefin thu
c sch hn v nng lng tiu tn cho cng on tch t hn.
a. Chun b kh tch
Trong kh cracking v nhit phn c nhiu tp cht cn phi lm sch s b. Mt s
trong gy n mn thit b (H2S, CO2), s khc kt t li gy tc (H2O) ng ng v
thit b, mt s khc c nhit si gn vi olefin v lm bn phn on thu c
(axetylen, metylaxetylen). Ngoi ra, trong kh cn cha hi cht lng hyrocacbon m
nhiu nht l benzen, penten. Khi lng c bn nhng hyrocacbon cao phn t v nc
c tch ra t ngay giai on nn kh u tin. Sau , giai on nn kh th hai v
cui cng, kh c lm sch khi tp cht kt.
Phng php lm sch kh khi H2S v CO2 c chn ty vo nng nhng tp
cht ny. Nu nng H2S v CO2 khng ln lm, c th ra kh bng dung dch kim.
Nu khi lng chng ln, ngi ta thng s dng phng php hp th bng
etanolamin vi qu trnh trung ha hon ton tnh axit ca kh bng kim, trong thit b
lc kh. Lm sch kh bng dung dch etanolamin da trn c s nhng baz hu c ny
to vi CO2 nhng mui bn nhit thp v b phn tch khi gia nhit.
2040 C
2HOCH2 CH2 NH2 H2 S
( HOCH2 CH2 NH3 )2 S
o
100110 C
( HOCH2 CH2 NH3 )2 S
2HOCH2 CH2 NH2 H2 S
o
HC
CH4
C2H4
C2H6
C3H6
C3H8
C4H8
C4H10
C4H6
H2
6-7
2,5-3,5
6-7
14-17
13-15
19-22
20-32
0,7-0,9
16-18
36-38
26-28
10-12
5-6
2-4
1-3
1,5-2
15-20
30-40
5-8
15-20
1-3
8-12
1-3
5-7
0,9-1,2
chn lc
Pd / Al2O3
C2 H 2 H 2
C2 H 4
Hnh 1.3. S cng ngh tch kh trong nhit phn hydrocacbon lng.
1My nn kh; 2,8,9,10,11,18 Thit b lm lnh; 3,12-Thit b tch; 4,6 Thp to
hi; 5 Thit b lc m; 7-Thit b lm kh; 13,14,19,20,21 Thp chng ct phn on;
15-Thit b trao i nhit; 16-B phn cp nhit;17-Thit b lm sch; 22 Van chnh p.
Kh t thit b nhit phn c nn t t trong 5 bc ca thit b nn kh tuabin (1) (
trn s ch c ba mc ), sau mi bc, kh c qua b lm lnh (2) v b tch (3),
ti n c tch khi phn ngng t (nc v nhng cht hu c). tch nhng
hyrocacbon nng nht, ngi ta tch phn ngng t bc tip theo v cho quay li b nn
bc trc (trn s ch c nn bc I v II). Nh hiu ng chng ct c thit lp v
trong phn ngng sau bc I ca b nn kh l hyrocacbon lng iu kin
thng.Chng c tch ra trong kh ha tan trong thp tch hi (4). Phn ngng t c
chuyn qua phn ch bin, cn kh quay li ng ht bc I ca b nn kh. Sau khi nn
bc ba, kh chuyn qua lm sch khi tp cht axit bng dung dch kim hi lu ti thit
b lc m (5). Sau nn kh n p sut 3,5 4 MPa. Phn ngng to thnh c tch
ra khi kh v sau khi qua thit b phn tch ca b nn kh bc IV, n chuyn qua thp
tch hi (6). Ti y kh ha tan c tch ra v quay li b nn kh bc IV. Cht lng
ca thp (6) gm hyrocacbon C4 C5 v tch chng, phn ct nh cho vo thp
ct(21). Ngi ta cn cho vo y phn on tch c khi lm lnh su. Sau khi tch
hyrocacbon cao, kh chuyn n thit b lm kh (7) cha y Al2O3 hoc zeolit v
tip n b phn lm lnh su tch kh. tit kim, ngi ta lm lnh s b kh tng
bc nh cht lm lnh c lch nhit khc nhau. Kh i qua hai thit b lm lnh (8)
v (9) nh vng lm lnh propan. trong b th nht, propan ha hi khi t0= -50C n
-150C C p sut cao, cn trong b th hai th p sut khng kh v nhit =-450C,
iu tit kim c nng lng khi nn cht lm lnh. Lm lnh tip trongb lm lnh
(10) nh qu trnh ha hi phn on etan thu c khi tch kh,v trong b lm lnh
(11) nh cht lm lnh l phn on metan. Kh c tch ra khi cht lng trong thit b
tch (12), nhng dng ny chuyn n nhng a tng ng ca thp chng ct (13).
Thp ny c gi l thp tch metan. Nhim v ca n l tch phn on metan khi
nhng hyrocacbon nng hn c thu li di thp. Metan l cht kh kh halng,
ngoi ra n c lm long bi H2v nh th cng lm gim nhit ngng t ca n.
Bi vy, lp lng hi lu trong thp tch metan cn ph ilm lnh tht su. Do ,
vic lm lnh c thc hin nh qu trnh ha hi etylen lng t vng lnh p sut kh
quyn v nhit t0= -1000C. thayi tng phn qu trnh lm lnh ny bng phn
on metan thu c, ngi ta chn n p sut 0,5 0,6 MPa v dng n lm lnh pha
trn ca thp. Cht lng di thp tch metan (13) gm hyrocacbon C2C4. Mc tiu
tip theo l tch C2 v C3 c thc hin trong thp chng ct (14), c gi l thp tch
etan. p sut s dng bnh thng trong thp l 2,5 MPa, cn nhit pha trn thp gn
-100C. Bi vy, lp lng hi lu phi lm lnh nh vng lnh propan. Pha trn thp
(14) thot ra l hn hp etylen v etan vi tp cht axetylen v khi lng khng ng k
metan v propylen. Phn on ny c a n b phn lm sch bng hyro ha
lm sch kh khi axetylen. Ngi ta gia nhit n trong b trao i nhit (15) nh nhit
ca dng ngc v sau n b gia nhit (16). Sau , ngi ta thm vo mt lng
nh H2 v hyro ha trong thit b lm sch (17) trn xc tc khng ng nht. Lm sch
phn on ny bng nc trong b lm lnh (18) v sau khi lm sch cho qua b trao i
nhit (15), tip tc n c chuyn n thp chng ct (19) gi l thp etylen. Nhim v
ca n l tch etylen v etan, v ng thi lm sch etylen khi metan v nhng dn sut
khc khi lm schhyro. Thp (19) thng lm vic p sut 2,0 2,3MPa v nhit
C4H8
-
Nhit phn
5-7
1-3
20-25
30-35
30-40
Hnh 1.4. S cng ngh tch butadiene-1,3 t phn on C4 bng phng php
hp th.
1,3- Thit b trch ly; 4,5- Thit b to hi; 6- Sinh hn; 7- Thit b un nng; 8Thit b ngng t.
Dung dch t di thp (4) cho qua thp tch hi (5), ti y nh qu trnh gia nhit
m butadiene-1,3 c gii hp, cn cht hp th ti sinh c lm lnh trong b lm
lnh (6) v quay li nhng b chit tch.
Hin nay tch butadiene-1,3 ngi ta thng dng phng php chng ct chit
tch. Theo so snh, furfurol l cht chit tch c u th hn axetonitril v N-metylpirolidon. Khi c chng, qu trnh khc bit v qu trnh ha hi tng i ca butadien 1,3 v olefin tng ln nh butaien-1,3 c th lp tc tch khi nhng cu t khc.
izo-buten c tch ra bng H2SO4 40% 60% (H2SO4 khng phn ng vi olefin khc).
Khi t n nhit thp to thnh axit tecbutylsunfuric v tec-butanol, chng b
phn hy n khi to thnh izo-buten, ngoi ra cn to thnh nhng sn phm ph l
polyme izo-buten thp phn t:
Phn on C4 cho vo phn gia thp (1), cn phn trn thp cho axetonitril, dung
dch di thp cho qua thp tch hi (2), butaien-1,3 c chng ct v cht chit ly
c ti sinh quay li thp (1). Hn hp hp th butan v buten chuyn n b phn (3)
tin hnh hp thu ha hc izobutan, sau phn cn li n thp chng ct chit tch
(4). Pha trn tch c butan ri chng ct thm thu c n- butan v izo-butan ring
bit, n-buten trong thp (5) c chng ct khi cht chit ly, cht chic ly quay li
thp (4). S cng ngh tch phn on C4 ca qu trnh nhit phn hydrocacbon lng,
bng phng php chng ct chit tch c m t trn hnh 1.5.
Hnh 1.5. S cng ngh tch phn on C4 bng phng php chng ct chit
tch.
1, 4 - Thp chng ct phn on; 2, 5 - Thp to hi; 3 - B phn hp ph ha hc
iso-buten; 6 - Sinh hn; 7 - Thit b ngng t; 8 - B cung cp nhit.
- Phn on penten c thnh phn rt phc tp. S liu tng ng bng 1.3
Bng 1.3. Thnh phn cc cu t ca phn on C5 (% khi lng)
Phn ng ete ha
Qu trnh tng hp cht ete bng phn ng gia axit carboxylic vi alcol, xc tc axit
v c c gi l qu trnh este ha.
Ete ha l phn ng thun nghch, phng trnh nh sau:
R COOH R 'OH RCOOR ' H 2O
2.2.
ete. H 2O
axit . alcol
Gi tr K cng ln th kh nng chuyn ha thnh ete cng cao. Cng thc ny cho
php tnh c nng ca ete to thn trong phn ng nu s dng qu tha mt trong
hai thnh phn tham gia phn ng.
nh hng ca cu trc alcol ti vn tc ete ha v nng ete ti im cn bng:
alcol cng phn nhnh v mch nhnh cng gn nhm OH th vn tc ete ha cng
gim, nng ete ti im cn bng cng thp.
nh hng cu trc ca axit ti vn tc ete ha v nng ete ti im cn bng:
tc ete ha v gi tr nng ete ti im cn bng khng t l theo s phn nhnh
ca mch carbon.
2.3.
C hai phng php chuyn dch cn bng lm tng hiu sut ca qu trnh ete
ha:
1. Tng nng mt trong hay cht tham gia phn ng (axit hoc alcol). Vn ny
thc hin n gin v thng dng alcol tha nhiu ln.
2. Loi khi phn ng mt trong hai cht to thnh. Trng hp ny c thc hin
bi hai bin php sau y:
Loi nc ra khi phn ng:
- Nu c axit ln alcol dng trong phn ng ete ha u l nhng cht c si cao
th loi nc bng cch ct ko lin tc, c th sc kh tr vo tng tc loi nc.
- Nu axit c si cao, alcol c si thp hn nc th dng alcol tha nhiu ln,
ct loi nc v alcol lin tc trong qu trnh phn ng.