1

T VN
Tng huyt p l bnh ca cc nc ang pht trin, theo bo co ca
t chc y t th gii (nm 1999) t l t vong tng huyt p chim khong 20
- 50% t l t vong chung ca cc bnh tim mch, m t l t vong do bnh
tim mch li ng hng u trn th gii (gn 50% cc nc cng nghip
pht trin). V vy ngi ta gi tng huyt p l k git ngi thm lng.
Trong th gii hin i vi xu hng bnh ng nam n, vai tr ca
ngi ph n ngy cng c nng cao, ngi ph n ngy nay gi vai tr
quan trng trong cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi v h c quan tm
nhiu hn trong cc mt ca i sng x hi. C th, chin lc dn s Vit
Nam n nm 2010 bn v vn chm sc sc khe tui mn kinh l
mt trong nhng ni dung quan trng[19], trong vn lin quan n sc
khe ca ngi ph n cng thng gp trong thi k ny nh bnh tim
mch, cao huyt p
Qua kt qu nghin cu ca Phm Th Minh c v cng s (nm
2004) cho thy tng huyt p ca ph n tui mn kinh cao hn hn ph n
tui sinh sn, t l tng huyt p ph n tui mn kinh Vit Nam l
17,4% v tng r rt theo s nm mn kinh[3].
Ti x Thnh Tn theo s liu thng k bo co ca trm y t x bnh
tng huyt p trong nm qua l mt trong nhng bnh c t l mc v t vong
cao, t l t vong do bnh THA chim 65% [13]. T s liu ny cho thy t l
bnh tng huyt kh cao, trong t l tng huyt p ph n tui mn kinh
t trc n nay cha c nghin cu. Chnh v l m vn tng huyt
p tui mn kinh cn c quan tm. Do ti tin hnh kho st tnh hnh
tng huyt p ph n tui mn kinh trong cng ng x Thnh tn, huyn
thnh Tr, tnh sc Trng nm 2013. Vi cc mc tiu c th sau:
1. Xac inh ti l tng huyt ap ph n mn kinh x Thnh Tn,
Huyn Thnh Tri, Tinh Sc Trng nm 2013.
2. Tm mt s yu t lin quan n tng huyt ap ph n mn kinh x
Thnh Tn, Huyn Thnh Tri, Tinh Sc Trng nm 2013.

Chng 1
TNG QUAN TI LIU
1.1 Tnh hnh tng huyt p tui mn kinh:
1.1.1 Khi nim mn kinh:
nh ngha mn kinh: Mn kinh l tnh trng thi hnh kinh vnh
vin, mt v kinh th pht do suy gim t nhin hot ng ca bung
trng v khng hi phc [7]
Tui mn kinh: Quanh tui t 45-55, mn kinh trc 40 tui c
gi l mn kinh sm, mn kinh sau 55 tui c gi l mn kinh mun
- Hin tng mn kinh: L tnh trng v kinh ngi ph n t
nht trong 12 thng
- Thi k mn kinh: khong thi gian tnh t hin tng mn kinh
cho n ht cuc i .
1.1.2 Tng huyt p tui mn kinh:
Theo JNC VI, mn kinh l mt trong nhng yu t nguy c tim
mch, s thiu ht estrogen lm cho ph n la tui ny d b tng
huyt p. Theo Lng ch Thnh, ph n tui 50 -54 c ch s huyt
p cao hn nam gii cng la tui, ng thi c chnh lch kh ln.
Tc gi cho rng c th y l la tui lin quan n s mn kinh trong
c phn ng ca h vn mch dn n tng huyt p. Ph n mn kinh do
c s phi hp gia thiu ht estrogen v tui th lm cho huyt p tm
thu v tm trng u tng[2],[14].
1.1.2.1 Tnh hnh tng huyt p ph n mn kinh trn th gii :
Trn th gii, ti cc quc gia v ang pht trin, t l ngi ln tui
ngy cng cao. T chc y t th gii (WHO) c tnh n nm 2030 s c

khong 1,2 t ph n trn 50 tui. Tui th trung bnh ca ph n cng tng

ln, iu ny cho thy s c nhiu ph n tri qua phn i sng mn kinh
trong khong thi gian t 1/4 n 1/3 cuc i mnh [2]. Ngy 01 thng 10
c th gii chn l ngy quc t ngi cao tui v ngy 18 thng 10 c
chn l ngy Quc t ngi mn kinh. Cc s kin ny chng t c th gii
ngy cng quan tm n cht lng cuc sng ngi cao tui, nht l vi ph
n[7].
1.1.2.2 Tnh hnh tng huyt p tui mn kinh Vit Nam
Trong lch s pht trin x hi t nc ta, t lu vai tr ca ngi
ph n lun c cao. S ph n trn 50 tui chim t l khong 8,9%
tng dn s, theo thng k y t hng nm [3] Thnh ph H Ch Minh c
khong 20% ph n ang giai on mn kinh. Trong thc t, h ang l lc
lng lao ng quan trng trong gia nh v x hi v ng gp ca h l
khng nh, do xt v nhiu mt th vic chm sc sc khe tui mn kinh
cn c u tin trong chin lc chm sc sc khe ti cng ng. Khong
10 nm tr li. c bit cng trnh nghin cu ca Phm Th Minh c cng
b (nm 2004) ln u tin nghin cu mt cch h thng v sc khe ph
n tui mn kinh vi qui m ton quc. Kt qu ny cho thy chc nng ph
n tui mn kinh thay i r rt, t l tng huyt p ph n mn kinh Vit
Nam l 17,4% tng r rt theo s nm mn kinh [9].
1.1.3 Tnh hnh tng huyt p ti x Thnh Tn, huyn thnh
Tr, tnh Sc Trng:
1.1. 3.1 S lc c im x Thnh Tn
ThnhTn l x thuc vng nng thn su, thuc din x ngho ca
huyn Thnh Tr, Tnh Sc Trng, c tng din tch 3.260ha.[13]. Dn s:
10.717 ngi, n: 5.361 ngi, nam: 5.356 ngi, S h: 2.377, s tr di
01 tui:182 tr, s tr di 05 tui: 1.032 tr, ph n tui mn kinh (t

45- 55 tui) 637 ngi chim 5,94% dn s, c 07 p, c hai dn tc Kinh

Khmer sinh sng, trong dn tc Khmer chim 47%.
Kinh t ch yu l ngh nng chim 95% cn li 05% sng bng
ngh bun bn nh l, lm thu, lm mn vvVic tip cn vi dch v
y t mc cao gp nhiu kh khn, trnh dn tr thp, nn vic tuyn
truyn vn ng cng tc v sinh phng bnh, bo v sc kho cho cng
ng cn gp nhiu kh khn.
1.1. 3.2 Tnh hnh tng huyt p ti x Thnh Tn

Theo thng k ti Trm y t x Thnh Tn nm 20012 cho thy t l

mc bnh tng huyt p ng hng th 2 trong 10 bnh c t l mc cao nht
v t l t vong do bnh THA cng kh cao chim 65% [13] trong tng s t
vong ca 10 bnh mc cao nht, trong c ph n tui mn kinh mc bnh
tng huyt p cng kh nhiu m cha c thng k ring.
y l vn sc khe m Trm y t x cn quan tm trong vic
qun l sc kho chung. ph n tui mn kinh c chm sc tt,
sng khe, gim t l mc, gim t l cht do tng huyt p. y mnh
cng tc truyn thng gio dc sc khe v phng nga bnh tng huyt
p v phng nga c cc bin chng ca n, chnh l mc tiu ca
nghin cu ny.
1.2 S lc v bnh tng huyt p
1.2.1 nh ngha v phn loi tng huyt p
1.2.1.1 nh ngha tng huyt p:
Theo t chc Y t th gii v Hip hi tng huyt p quc t:
- Huyt p bnh thng nu huyt p ng mch ti a (HAMT)
di 140mmHg v huyt p ti ng mch ti thiu (HAMTT) di
90mmHg.

- Tng huyt p (THA) nu HAMT 140mmHg v/ hoc

HAMTT90mmHg.
Trong :
- HAMT cn gi l huyt p tm thu (HATT), HAMTT cn
gi l huyt p tm trng (HATTr).
- Huyt p ng mch (HAM) khng c nh m thay i trong
ngy (thng ban m thp hn ban ngy), theo tui (thng ngui gi
cao hn ngi tr), theo gii (thng n thp hn nam).
- Con s huyt p khng nh gi c hon ton mc nng nh
ca bnh (hai ngui c cng mt con s huyt p, c th c hin tng
bnh khc nhau).
1.2.1.2. Phn loi tng huyt p
C nhiu cch phn loi tng huyt p: Theo nguyn nhn, theo giai
on ca bnh, theo ch s huyt p.
Trong nghin cu ny ti xin c phn loi tng huyt p d a vo
phc trnh s VII ca U ban quc gia nhm pht hin, lng gi, phng nga
v iu tr tng huyt p (JNC VII), phn tng huyt p ch cn 2 v
giai on tin tng huyt p nh sau [15], [17]
Bng 1.1. Phn loi tng huyt p theo JNC VII, 2003
Phn loi tng HA

HATT (mmHg)

HA TTr (mmHg)

Bnh thng

<120

<80

Tin tng HA

120-139

80-89

Tng HA I

140-159

90-99

Tng HA II

160

100

1.3 Mt s yu t lin quan n tng huyt p ph n mn kinh

- Ch v tp qun n mn:
Trn th gii, ngi ta thy nhng vng a l m dn chng n qu
nhiu sn phm c mui th tn sut mc bnh THA tng cao r rt so vi cc
vng khc. Theo L Vit nh (1992) Khnh Ha cho thy tn sut mc
bnh THA tng r vng bin (11,7%) ni m ngi dn n nhiu mui hn
so vi vng ng bng v min ni (8,33%). nhng ngi tnh nguyn c
tp qun n t hn 4g mui/ngy c t l mc bnh THA thp hn (c ngha
thng k) so vi ch n 5-10g mui/ngy. Ti Thi Bnh nm 2002 th thi
quen n mn hn nhng ngui khc trong gia nh l yu t lin quan khng
cht ch vi t l THA[8].
- Bo ph
C mi lin quan cht ch gia huyt p v trng lng c th. Ngi
bo ph d b THA hn, ngi tng cn nhiu hn theo tui s tng nhanh
huyt p.
i vi ngui chu , bo ph khi BMI=25kg/m2 cn cc vng chu lc
khc th bo ph khi BMI=30kg/m 2.i vi ngui bo ph th t l mc bnh
tng huyt p l 33,3%, ngui khng c bo ph c t l THA l 14,1%[4].
T l THA tng theo nhm c ch s BMI c tr s cao, BMI cng cao th
nguy c THA cng tng, c bit khi BMI=25kg/m2 [12].V vy, cn phi lm
r hn vai tr ca yu t dinh dung trong THA.
- Ri lon lipid mu
Thng gp ngi ln tui do ri lon chuyn ha m dn n x v
ng mch, lng mch mu hp lm tng sc cn ngoi vi dn n tng huyt
p [15]. ngi tng huyt p khng iu tr, tng triglycerid v cholesterol
thng gp hn ngi c huyt p bnh thng. Ngoi ra, nhiu nghin cu

ghi nhn nng cholesterol trong lipoprotein t trng thp c lin quan vi
ri lon chc nng ni mc nhng ngi tng huyt p nguy c cao.
- Long xng
S mt xng sinh l thi k mn kinh
Qu trnh ti to xng xy ra ngi ln vi tc 2-10% xng
hng nm. y l qu trnh xng c i mi, sa cha nhng khng thay
i kch thc vi biu hin to xng bng tiu xng v sau tiu xng
mnh hn to xng lng cht khong trong xng t 90% tui 18 v
n nh tui 30, sau khi t n gi tr ti a lc trng thnh, khi xng
gim dn theo tui. Nh vy, mt xng l hin tng sinh l bnh thng
ca c th. Riggs[1] chia s thay i khi lng xng trong qu trnh
hnh thnh c th lm ba giai on
- Giai on 1: Khi lng xng tng dn t gi tr ti a
- Giai on 2: Mt xng chm ph thuc vo tui , bt u sau 40 tui
vi cc xng to, cc xng sp c l sm hn 5-10 nm
- Giai on 3: Mt xng nhanh ch xut hin ph n mn kinh s
mt xng sinh l r rng xy ra c nam v n gii khi qu 50 tui, tuy
nhin ph n mt xng vi tc nhanh hn. Qu trnh tiu xng tt c
ph n mn kinh l iu khng trnh khi v lng ostrogen thp c xem
l th phm lm tng tc mt xng thi k ny [1],[10].
- t hot ng th lc:
Hot ng th lc l yu t quan trng trong vic duy tr sc khe
ngi cao tui. Vic lun hot ng th lc lm tng nng HDL trong
huyt tng, c tc dng chng x va ng mch. Hot ng th lc l mt
trong nhng bin php c tc dng lm gim huyt p v hiu qu s tng cao
khi kt hp vi gim cn nng. Qua thay i li sng, luyn tp c th gim
nhu cu can thip bng thuc v ni khoa. Ngi b tng HA nn tp th dc
mc va phi, ty thuc vo tnh trng bnh v nn tp luyn t nht 3 ln
trong mt tun, mi ln tp ko di t nht 30 pht [11].

Chng 2
I TNG V PHNG PHAP NGHIN CU
2.1. i tng nghin cu
Ph n tui mn kinh ang c tr ti x Thnh Tn, huyn Thnh Tr,
tnh Sc Trng.
2.1.1. Tiu chun chn vo
- C h khu thng tr ti x t 1 nm tr ln
- Tui t 45 n 55 tui
- ng tham gia nghin cu
2.1.2. Tiu chun loi tr
- Bnh nhn ang nm vin
- Bnh nhn vng mt trong thi im nghin cu
- Bnh nhn khng c kh nng giao tip (Ri lon tm thn)
- Bnh nhn b tt mt 02 cnh tay
2.2. Thi gian v a im nghin cu:
Nghin cu c tin hnh t thng 4/2013 n 9/2013 ti x Thnh
Tn, huyn Thnh, Tr tnh Sc Trng.
2.3. Phng php nghin cu
2.3.1. Thit k nghin cu
Phng php nghin cu m t ct ngang c phn tch.
2.3.2. C mu
C mu c chn thun li ngu nhin l 210 ngi (Chn ngu
nhiu 30 ngi /p x 7 p = 210 ngi).
phng sai st mu, d phng thm 10% b cuc l 21 ngi
Vy mu nghin cu lm trn l 230 ngi
2.3.3. Phng php chn mu: Chn mu thun li ngu nhin theo
tng p.
+ Bc 1: Lp danh sch tt c ngi ph n tui mn kinh ca 07 p
thuc x Thnh Tn huyn Thnh Tr tnh Sc Trng.

10

+ Bc 2 : Chn ngu nhin s ph n mn kinh tng p theo s th t

t s 01 n s 33 chn vo mu.
Ta c S ph n mn kinh chn vo mu l 33 x 7 = 231 ngi
+ Bc 3 : Lp danh sch nghin cu theo tng p.
2.3.4. Ni dung nghin cu
2.3.4.1. Nhm bin v c im i tng nghin cu
- Dn tc: kinh, khmer
- Ngh nghip: Lm rung, bun bn, cn b, ni tr.
- Trnh hc vn: c 3 ch s
+ M ch
+ Tiu hc
+ Trung hc c s tr ln.
- Mc kinh t gia nh (theo qui nh p dng ca y Ban Nhn Dn x
xt phn loi cc i tng x theo mc thu nhp bnh qun/thng)
+ Kh giu: Trn 520.000/ngi/thng
+ Trung bnh: 500.0000/ngi /thng
+ Ngho: 400.000/ngi/thng
- Tin s gia nh b tng huyt p:
+ C cha, m, anh, ch, em rut tng HA
+ Khng c cha, m, anh, ch, em rut tng HA
- Tin s bn thn:
+ C mc bnh tng huyt p 01 nm
+ Khng mc bnh tng huyt p

11

2.3.4.2. Nhm bin s v t l cao huyt p

- T l tng HA chung
- Phn loi tng HA :
+ Tin tng HA.
+ Tng huyt p I.
+ Tng huyt p II.
- T l tng HA theo : Tui, Trnh hc vn, ngh nghip, dn tc,
kinh t gia nh.
2.3.4.3. Nhm bin v cc yu t lin quan tng huyt p
- n mn: C n mn, Khng c n mn.
- n bo: C n bo, Khng c n bo.
- Vn ng th lc: u, Khng u n, Khng hay it vn ng.
- Bo ph: C bo ph, Khng bo ph.
- Tin s v sn khoa:
+ Tng huyt p trong lc mang thai
+ Khng tng p trong lc mang thai
2.3.4.4. nh ngha s dng cc bin s
-Thi quen dinh dng:
+ n mn: c nh gi bng 2 ch s l c n mn v khng n mn.
C n mn: Thng cho thm mui, nc mm vo thc n nu sn
hoc thng n thc n mn (nh c kho mn, mm c, c kh,).
Khng n mn: Khng cho thm mui, nc mm vo thc n nu
sn hoc khng n thc n mn (nh c kho mn, mm c, c kh,).

12

+ n bo
C n bo: Hng ngy thch n nhiu du m, cht bo.
Khng n bo: Hng ngy t n nhiu du m, cht bo.
-Hot ng th lc: c qui c: i b, tp th dc, hoc vn ng c
th, lm vic nh. nh gi bng 3 ch s l: Hot ng th lc u n - Hot
ng th lc khng u n- Khng Hot ng th lc.
+Hot ng th lc u n: khi i b, tp th dc, 30 pht/ln/ngy,
t nht 3 ngy / tun hoc vn ng c th, lm vic nh mi ngy.
+Hot ng th lc khng u n: i b, tp th dc, t hn 30
pht/ln/ngy, di 3 ngy/tun hoc c vn ng c th, lm vic nh nhng
khng thng xuyn.
+ Khng hot ng th lc: khng i b, tp th dc, hoc khng hay
rt t vn ng c th, lm vic nh.
- Th trng bo ph: nh gi da trn BMI theo tiu chun p dng
cho ngi trng thnh Chu [18] .
Qui c: BMI < 18,5: Gy
18,5 BMI<23: Bnh thng
23 BMI <25: Nguy c bo ph
25 BMI < 30: Bo ph I
BMI 30: Bo ph II
2.3.5. Phng php thu thp s liu:
Lin h Trm y t x thu thp danh sch ngi cao tui 60 tui tr
ln qun l ti Trm.
2.3.5.1. Cch thu th p s li u

13

- i n tn nh tng ch ph n theo danh sch chn mu nghin cu

c lp theo tng p.
- Phng php s dng bng cu hi (theo phiu iu tra)
o ch s huyt p ca bnh nhn:
+ Dng c:
Cn: Dng cn ca Trm y t ( cn UNICEP ), cn c ti a 120 kg,
chnh xc 0,1kgcn c iu chnh vi cn chun trc v sau khi cn
c 20 ngi th kim tra iu chnh li cn.
Thc o chiu cao. Mt thc g c gn s o, s o ny c chia
khong cch n 0.1cm, c th o c c t th ng v nm ( c s
dng cho i iu tra quc gia).
My o huyt p ng h c u chnh theo chi cc o lng tnh mi
06 thng mt ln
+ Chun b i tng :Theo hng dn ca Phm Nguyn Vinh (2007)
o huyt p, ngi c o cn nm, ngi ngh khong 5 pht trc khi
o, khng ung c ph trc khi o 1 gi, khng ht thuc l trc 15 pht,
khng dng thuc cng giao cm (nh thuc nh mi)
- T th bnh nhn: T th nm nga thoi mi, c th l o t th
ngi thng cng chnh xc. Bnh nhn ngi t th yn tnh trn gh c ta
lng trong 5 pht tay k mc ngang tim.
- V tr o HA: Cun ht chu vi cnh tay, chiu rng bng cun bng
2/3 chiu di cnh tay v tr o trn np gp khuu tay 2,5 cm.
- Phng php o: Bm nhanh ti hi vt trn v tr tm thu 20 mmHg
c bnh nhn bit bng s mt mch quay, x ti hi 3 mmHg/giy. HA ti
a xut hin khi nghe ting p th nht (pha I Korotkoff ) v HA ti thiu
khi nghe ting p bin mt ( pha 5 Korotkoff ). Nu thy Korotkoff kh nghe

14

(qu yu) bo bnh nhn gi tay ln nm v m bn tay 5-10 ln sau bm

nhanh ti hi.
Nu HA qua mi ln o chnh lch nhau >5 mmHg, o thm mt ln
na cho n khi tr s o c gn bng nhau. u tin nn o HA c hai tay,
nu HA chnh lch, ly tr s tay cao hn, phng bn kia c ng mch
hp. i vi bnh nhn b bnh i tho ng hoc ang dng thuc h p,
cn kim sot s thay i HA theo t th, bng cch o ngay sau khi bnh
nhn ng dy 2 pht. chn on, cn o HA nh trn ba ln mi ln cch
nhau mt tun [16].
- nh gi phn loi tng huyt p
i tng c xc nh l THA khi HATT 140 mmHg v/hoc
HATTr 90 mmHg, hoc nhng i tng uc chn on THA c giy
chng nhn ( s khm bnh, toa thuc, giy xut vin) ca bnh vin
Phn loi tng huyt p theo JNC VII, 2003[17]
- Phng php o chiu cao:
+ o chiu cao c th: Ngi c o ng thng vi t th thoi mi,
hai chn chm hnh ch V. Chm, lng, mng, gt chn chm vo thc
thng ng. Vai bung lng, mt nhn v pha trc v hi nhn xung, gi
cho nh u v tr cao nht khi o. H dn thc o chiu cao t trn xung
n khi chm nh u. Ghi s o ct dc ca thc mc cui cng, kt
qu tnh bng n v mt (sai s khng qu 0,3 cm)
- Phng php o trng lng c th
+ o trng lng c th: t cn v tr n nh trn mt mt phng. Cn
lc i, ngi cn ch mc qun o mng. ng thng nh nhng trn bn cn, 2
bn chn trn v cch nhau 8-10 cm, trng lng dn u ln 2 chn. Khi kim

15

bo trng lng ca cn hon ton ng yn mi c kt qu. Ghi kt qu s

o trn bn cn tnh bng n v kg (sai s khng qu 100g).
- Tnh BMI = cn nng (kg)/(chiu cao)2 (m)
2.3.5.2. Ngi tham gia thu th p s liu:
- Gm 4 thnh vin tham gia, chia lm 2 nhm, mi nhm iu tra vin
i 1 p + m t c ng tc vin qun l p iu tra n khi ht p dn c c ng
tc vin qun l (iu tra s i tng theo quy nh th ngng) ri sang p
dn c khc cho n khi ht 10 p v s i tng cn iu tra
2.3.5.3. Hng dn ngi thu th p:
- N i dung t p hun iu tra:
+ Thu th p s li u theo tng nhm tui.
+ Cc iu tra vin c gii thch r v yu cu mc ch iu tra, gii
thch r n i dung mu iu tra ng thi lu cc im: Phi c trch
nhi m, c thi n cn, ghi li trung thc s li u, khng b st n i dung
iu tra trong biu mu.
2.3.6. Cc bc tin hnh thu thp s liu:
Bng 2.4. Cc bc tin hnh thu thp s liu
Tng bc

Ni dung

Bc 1

Lin h y Ban Nhn Dn x, p iu tra

Bc 2

Tin hnh tp hun cho cn b iu tra c chuyn mn

Bc 3

Chun b dng c thu thp s liu: biu mu, bng cu hi,

Bc 4

Th b cu hi, phng vn li, tin hnh iu tra

2.3.7. Bin php kim sot sai s:

Sai s do cc dng c o: Khc phc dng c o lng c chun ho

16

Sai s do thu thp thng tin: Khc phc tp hun iu tra vin, gii
thch tng vn c th, iu tra th 20 i tng rt kinh nghim trc
khi iu tra chnh thc, cc thng tin thu thp c kim tra li sau khi kt
thc mi thng tin.
Sai s do i tng b cuc, khng c mt ti a phng: Khc phc
gii thch r ni dung, cc yu cu nghin cu, vn ng i tng tham gia.
Sai s do thit k b cu hi: Khc phc cu hi thit k ng mc
tiu, r rng, ngn, d hiu, d hi, d tr li, cu hi c sp xp theo
trnh t logic.
2.3.8. X l v phn tch s liu[6]
- X l s liu bng phn mm SPSS 16.0
2.4. o c trong nghin cu
Tt c cc i tng nghin cu s c gii thch c th v mc ch,
ni dung ca nghin cu t nguyn tham gia v hp tc tt trong qu trnh
nghin cu. Cc i tng c quyn t chi tham gia nghin cu hoc c th
chm dt nghin cu trong bt c giai on no ca nghin cu.
- Mi thng tin ca i tng u c gi b mt v ch s dng cho
mc ch nghin cu. Tt c cc thng tin ch c ngi nghin cu mi c
php tip cn.
- Khi pht hin i tng nghin cu b bnh, ngi nghin cu s t
vn sc kho cho i tng nghin cu, c th iu tr trc tip hoc gii
thiu n c s y t ph hp.

Chng 3
KT QU NGHIN CU

17

3.1. T l tng huyt p ngi mn kinh ti x Thnh Tn

3.1.1.T l tng huyt p chung
Bng: 3.1. T l tng huyt p
Tng Huyt p

T l (%)

80

35,6

Khng

145

64,4

Cng

225

100,0

Nhn xt:
Kho st 225 ph n tui mn kinh, ti x Thnh Tn, huyn ThnhTr,
Tnh Sc Trng:
- C 80 ngi tng huyt p, chim t l 35,6%.
- C 145 ngi khng tng huyt p, chim 64,4%.
3.1.2. Phn loi tng huyt p

18
Biu 3.3: Phn loi tng huyt p theo JNC VII.

Nhn xt:
Kho st tng huyt p theo JNC VII trong 225 ngi tng huyt p c
48 ngi THA giai on 1 chim t l 21,3%; c 32 ngi THA giai on 2,
chim t l 14,2%.
3.1.3. T l tng huyt p
Bng 3.9. T l tng huyt p theo tui
Tng huyt p

Tui
45 - < 50

n
23

%
28,8%

50 - 55

57

71,2

Tng

80

100%

Nhn xt:
- T l tng huyt p la tui 50 55 chim t l cao 71,2%
- La tui 45 - < 50 t l tng huyt p chim 28,8%

Bng 3.9. T l tng huyt p theo gii

Dn tc

Tng huyt p

Kinh

n
39

%
48,75

Khmr

41

51,25

Tng

80

100%

Nhn xt:
- T l tng huyt p dn tc kinh chim t l 48,75%

19

- T l tng huyt p dn tc Khmr chim 51,25%

Bng 3.10. T l tng huyt p theo ngh nghip
Tng huyt p
Ngh nghip
Lm rung

n
41

%
51,25

Bun bn
Cn b

02
05

2,50
6,25

Ni tr

32

40,00

80

100

Tng
Nhn xt:

- Ngh nghip ch yu lm rung t l tng huyt p chim: 51,25%

- Bun bn chim 2,50%
- Ni tr chim 40,00%
-Cn b chim 6,25%
Bng 3.11. T l tng huyt p theo trnh hc vn
Trnh hc vn

Tng Huyt Ap

M ch

n
09

%
11,25

Tiu hc

50

62,50

Trung hc

21

26,25

80

100

Tng
Nhn xt:

- T l tng huyt p cao i tng trnh

hc vn tiu hc

(62,50%); t l tng huyt p i tng trung hc chim (26,25%), m ch

cao nht chim: (11,25%) .
Bng 3.12. T l tng huyt p theo mc kinh t gia nh

20

Kinh t gia nh
n
24
40
16
80

Kh giu
Trung bnh
Ngho
Tng

Tng huyt p
%
30,00
50,00
20.00
100

Nhn xt: T l tng huyt p chim t l cao nhm i tng c kinh

t gia nh trung bnh chim: 50%; kh giu chim 30% v ngho chim: 20%
Bng 3.12. T l tng huyt p theo Tin s gia nh
Tin s gia nh
n
39
41
80

C
Khng
Tng

Tng huyt p
%
48.75
51.25
100.00

Nhn xt: Khng c mi lin quan gia tin s gia nh v tng huyt
p, tng huyt p nhm i tng tng ng nhau t 48.75 51,25%.
3.2. Cc yu t lin quan n tng huyt p
Bng 3.1. Lin quan gia tui vi tng huyt p
Nhm tui

Tng huyt p
C (n %)

Khng (n%)

45- < 50

23 (10,22%)

76 (33,8%)

50 55

57 (25.33%)

69 (30,6%)

Tng

80 (35.6%)

185 (64.4%)

OR
(KTC 95%)

2,73

0,000619

Nhn xt: - C mi lin quan gia tui v huyt p ng mch, tui

cng cao th t l tng huyt p cng cao, nhm tui 50 55: 25,33%

21

Bng 3.14. Lin quan gia thi quen n mn vi tng huyt p

Tng huyt p

OR

n mn

P
C (n %)

Khng (n%)

40 (17,8%)

79 (35.1%)

Khng

40 (17,8%)

66(29,3%)

Tng

80 (35.6%)

145 (64.4%)

(KTC 95%)

1,197

0,519

Nhn xt: Khng c mi lin quan gia thi quen n mn v tng huyt
p i tng nghin cu
Bng 3.15. Lin quan gia thi quen n bo vi tng huyt p
Tng huyt p

OR

n cht bo

P
C (n %)

Khng (n%)

23 (10.22%)

56(24.88%)

Khng

57 (25.33%)

89 (39.55%)

Tng

80 (35.6%)

145 (64.4%)

(KTC 95%)

1,56

0,138

Nhn xt: Khng c s lin quan gia n cht bo vi tng huyt p

Bng 3.16. Lin quan gia tha cn vi tng huyt p
Tha cn

Tng huyt p

OR
P

(BMI)
23

C (n %)

Khng (n%)

(KTC 95%)

68 (30.22%)

53 (23.55%)

0,1

0,0000.

22

< 23

12 (5.33%)

92 (40.88%)

Tng

80 (35.6%)

145 (64.4%)

Nhn xt: Ch s BMI cng ln th t l tng HA cng cao. C mi lin

quan c ngha gia cc ch s BMI v tng HA

Bng 3.17. Lin quan gia tin s sn khoa vi tng huyt p

OR

Tng huyt p
TS sn khoa
C
Khng
Tng

P
C (n %)

Khng (n%)

05 (2.22%)

08 (3,55)

(KTC 95%)

75 (33.33%)

137 (60.88%) 0,876

80 (35.6%)

145 (64.4%)

0,822

Nhn xt: C s lin quan gia tin s sn khoa v tng huyt p,c
tng huyt p:

Bng 3.19. Lin quan gia vn ng th lc vi tng huyt p

23

Tng huyt p
Vn ng th lc

OR
(KTC

C (n %)

Khng (n%)

18 (8.00%)

24 (10.66%)

95%)

Tp th dc
u n

0,3036

Khng u n

19 (8.44%)

28 (12.44%)

Khng tp th dc

43(19,11%)

93(41,33%)

Tng cng

80(35,6%)

145(64,4%)

Lm vic nh
thng xuyn
C

72 (32.0%)

139 (61.77%)

Khng

08 (03.5%)

06 (02.66%)

Tng cng

80 (35,6%)

145(64,4%)

2,574

0,0814

Nhn xt: C mi lin quan c ngha gia vn ng th lc vi tnh

trng tng huyt p ca i tng nghin cu.

24

Biu 3.1.: T l Tng huyt p

Nhn xt:
Kho st 250 ngi t 60 tui tr ln, ti x Thnh Tn, huyn ThnhTr, Tnh Sc
Trng:
- C 104 ngi tng huyt p, chim t l 41,6%.
- C 32 ngi tin tng huyt p, chim 12,8%.

Bng 3.6. T l tng huyt p chung

Tng huyt p

Tn s

T l

97

34.6

Khng

183

65.4

Tng cng

280

100.0

25

Nhn xt :
- Kho st 280 ngi t 45-55 tui, ti x hiu Thnh, huyn Vng
Lim Tnh Vnh Long
- C 97 ngi tng huyt p, chim t l 34,6%.
- C 183 ngi khng tng huyt p, chim t l: 65,4%.
3.2.2. T l cc loi tng huyt p
Bng 3.7 : T l tng huyt p mi pht hin
Tng huyt p

Huyt Ap

bit tng huyt p

70

72,2%

Mi pht hin

27

27,8%

Tng

97

100%

Nhn xt:
C 27.8% ngi tui mn kinh bit mnh b tng huyt p ln u
Bng 3.8. T l cc loi tng huyt p theo giai on (theo JNC VII)[45]
Tng huyt p
Bnh thng
Tng HA giai on I
(140-159/ 90-99) mmHg
Tng HA giai on II
( 160/ 100) mmHg
Tng cng

Nhn xt:

Tn sut

T l

183

65.4

57

20,4

42

14,2

280

100,0

26

- T l cc loa tng huyt p chim a s tng huyt p giai on I

chim: (20.4%).
- T l cc loa tng huyt p giai on II l 14,2%.
Bng 3.9. T l tng huyt p theo tui
Tui

Tng huyt p

45 - < 50

n
38

%
39,2%

50 - 55

59

60,8%

Tng

97

100%

Nhn xt:
- T l tng huyt p la tui 50 55 chim t l cao 60,8%
- La tui 45 - < 50 t l tng huyt p chim 39,2%
Bng 3.10. T l tng huyt p theo ngh nghip
Tng huyt p
Ngh nghip
Lm rung

n
88

%
90,5

Bun bn
Cn b

5
1

5,3
0,9

Mt sc lao ng

3,2

97

100

Tng

Nhn xt: - Ngh nghip ch yu lm rung t l tng huyt p chim: 90,5%

- Bun bn chim 5,3%
- Mt sc lao ng chim 3,2%
-Cn b chim 0,9%

27

Bng 3.11. T l tng huyt p theo trnh hc vn

Tng Huyt Ap

Trnh hc vn
M ch

n
10

%
45,5

Tiu hc

66

37,9

Trung hc

21

25,0

97

100

Tng

Nhn xt: C mi lin quan gia trnh hc vn vi tnh trng tng

huyt p, t l tng huyt p tng dn i tng m ch cao nht chim:
(45,5%) v t l tng huyt p thp dn i tng trung hc chim (25,0%).
Bng 3.12. T l tng huyt p theo mc kinh t gia nh
Kinh t gia nh
n
15
55
27
97

Kh
Trung bnh
Ngho
Tng

Tng huyt p
%
41.7
34.8
31.4
34.6

Nhn xt: Khng c mi lin quan gia kinh t gia nh v tng huyt
p, tng huyt p chim t l cao nhm i tng c kinh t gia nh kh
chim: 41.7% v ngho chim: 31.4%
3.3 Cc yu t lin quan ca tng huyt p

Bng 3.13. Lin quan gia tui vi tng huyt p

Nhm tui

Tng huyt p

OR

C (n %)

Khng (n%)

(KTC 95%)

45- < 50

38 (24.2%)

119 (75.8%)

0.346

17.2

50 55

59 (48.0%)

64 (52.0%)

0.208 - 0.576

<0.001

28

Tng

97 (34.6%)

183 (65.4%)

Nhn xt: - C mi lin quan gia tui v huyt p ng mch, tui

cng cao th t l tng huyt p cng cao, nhm tui 50 55: 48,0%
3.2. Cc yu t lin quan n tng huyt p
Bng 3.14. Lin quan gia thi quen n mn vi tng huyt p
Tng huyt p

OR

n mn

C (n %)

Khng (n%)

(KTC 95%)

56 (41.8%)

78 (58.2%)

1.8

5.8

Khng

41 (28.1%)

105 (71.9%)

1.1 - 3.1

0.016

Tng

97 (34.6%)

183 (65.4%)

Nhn xt: C mi lin quan c ngha gia thi quen n mn v tng

huyt p i tng nghin cu 41.8%
Bng 3.15. Lin quan gia thi quen n bo vi tng huyt p
Tng huyt p

OR

n cht bo

2 /

C (n %)

Khng (n%)

(KTC 95%)

58 (33.3%)

116 (66.7%)

0.859

0.348

Khng

39 (36.8%)

67 (63.2%)

0.5 - 1.4

0.555

Tng

97 (34.6%)

183 (65.4%)

Nhn xt: Khng c s lin quan gia n cht bo vi tng huyt p, t

l tng huyt p tng cao nhm khng thch n bo: 36.8%

29

Bng 3.16. Lin quan gia tha cn vi tng huyt p

Tha cn

OR

Tng huyt p

(BMI)

C (n %)

Khng (n%)

(KTC 95%)

23

52 (40.9%)

75 (59.1%)

1.664 1.013

< 23

45 (29.4%)

108 (70.6%)

2.733

Tng

97 (34.6%)

183 (65.4%)

2 /

4.077 1
.043

Nhn xt: Ch s BMI cng ln th t l tng HA cng cao. C mi lin

quan c ngha gia cc ch s BMI v tng HA
Bng 3.17. Lin quan gia tin s sn khoa vi tng huyt p

Tng huyt p

OR

TS sn khoa

(KTC 95%)

C (n %)

Khng (n%)

22 (100.0%)

0 (0%)

45.0

Khng

75 (29.1%)

183 (70.9%)

<0.001

97 (34.6%)

183 (65.4%)

Tng

Nhn xt: C s lin quan gia tin s sn khoa v tng huyt p,c
tng huyt p: 22(100%) c ngha thng k vi (p<0.001)

30

Bng 3.18. Lin quan gia tin s gia nh vi tng huyt p

OR

Tng huyt p

TS gia nh
C

C
72 (44.2%)

Khng
91 (55.8%)

Khng

25 (21.4%)

92 (78.6%)

97 (34.6%)

183 (65.4%)

Tng

(KTC 95%)

2.9

15.6

1.7 - 4.9

<0.001

Nhn xt: C mi lin quan c ngha gia tin s gia nh tng huyt
p vi tnh trng tng HA ca i tng nghin cu: (44.2%/21.4%vi
p<0.001)
Bng 3.19. Lin quan gia vn ng th lc vi tng huyt p

Tng huyt p
Vn ng th lc

OR
(KTC

C (n %)

Khng (n%)

95%)

42 (43.3%)

55 (56.7%)

1.8

4.9

1.1 - 2.9

0.027

Tp th dc
Khng
C

55 (30.1%)

128 (69.9%)

67 (37.9%)

110 (62.1%)

1.48

2.2

30 (29.1%)

73 (70.9%)

0.87 - 2.5

0.139

Thng xuyn i ng
Khng
C

Nhn xt: C mi lin quan c ngha gia thi quen tp th dc vi

tnh trng tng huyt p ca i tng nghin cu. Nu tp th dc thng
xuyn t l tng HA gim dn (vi p<0.05)

31

Chng 4
BN LUN

32

Chng 5
KT LUN V KIN NGH
5.1 KT LUN
- T l tng huyt p ngi mn kinh ti x Thnh Tn
- Cc yu t lin quan n tng huyt p
5.2. KIN NGH

33

K HOCH THC HIN

1/. Thi gian thc hin:
Ni dung hot ng

Thi gian
Bt u

Kt thc

Thc hin

Tm ti li u son
cng

1/5/2013

31/5/2013

BS M

Son cng + son b

cu hi

01/6/2013

15/06/2013 BS M

Trnh h i ng NCKH
xt duy t cng

16/6/2013

30/6/2013

BS M

Chun b trin khai v

tp hun

01/7/2013

15/7/2013

BS M

Hp trin khai v tp
hun

01/7/2013

15/7/2013

BS M

Lin h a phng.

01/7/2013

15/7/2013

BS M
1.YS Trung

Tin hnh iu tra

16/7/2013

31/7/2013

2. HSTH
Tho
3. T y t cc
p

Thu thp s liu v phn

tch

01/8/2013

30/8/2013

Vit bo co

01/9/2013

30/9/2013

10

Bo co ti (d kin)

10/2013

BS M
BS M
BS M

2/. Nhn lc:

Mc

S lng

Thi gian

Ghi ch

34

Cn b nghin cu
.

01

30

Cn b iu tra

03

14

Tng

04

44

3/. Kinh ph
Mc

n v

S lng

n gi

Cng

Giy

Ram

75.000

150.000

Bt

Cy

10

3.000

30.000

In n b
cu hi

230

2.000

460.000

In n
cng

03

30.000

90.000

In n bo
co

03

50.000

150.000

Ti liu
tham kho

Cun

05

50.000

250.000

Chi ph
iu tra

Ngy

7x4

50.000

1.400.000

500.000

500.000

Chi khc

3.030.000
Tng cng

(Ba triu l ba chc

ngn ng chn)

35

TI LIU THAM KHO

TING VIT
1. V nh Chnh (1996) Nghin cu long xng v mt s yu t
lin quan ti long xng ph n sau mn kinh thuc Huyn Cm
Bnh Tnh Hi Dng.
2. Columbia University (1996), Nhm Bc S Bnh vin T D
dch(1998), Thiu ht estrogen v mn kinh, Bnh vin ph sn T D
TP. H Ch Minh.
3. Phm Th Minh c (2004), Nghin c hin trng sc khe sinh sn
ca ph n Vit Nam mn kinh v xut cc gii php can thip nhm
nng cao cht lng sng ca ph n la tui ny, Bao cao tng kt ti
c lp cp nh nc, H Ni.
4. Nguyn Minh c, Dng Th Ngc Hng, Nhan Quc Khi (2003),
Kho sat yu t nguy c, kin thc phng nga Tng Huyt p ti x Hip
Thnh Thi X Bc Liu t 01/2003-05/2004, tr. 30-32.
5. Hip hi mn kinh chu - Thi Bnh Dng (2001). Cac bao cao ln
hp th nht hip hi tim mch chu Thai Bnh Dng 10/10/2001 Thnh
Ph H Ch Minh.
6. Hong nh Hu (2007), Thng k y t, Trng i hc Y Dc Hu.
7. Nguyn Th Hu (2011). Sc khe sinh sn, B mn ph sn, Trng i
hc Y Dc Cn Th, tr. 12-14
8. Phm gia Khi v cs (1999), c im dch t hc tng huyt p ti H
Ni, k yu ton vn cc ti khoa hc, i hi tim mch hc quc t

36

Vit Nam ln th VII, tp ch tim mch hc Vit Nam Tr. 22 24.

9. Nguyn Khc Liu (2000), Sinh l mn kinh, Chn oan v iu
tri ph n tui mn kinh, vin bo v b m v tr s sinh, H Ni,
trang1 -11.
10. Trn Minh Mn(1993) Ri lon mn kinh, mt s vn l lun
v thc tin v lo khoa c bn, Vin bo v sc khe ngi cao tui , tr.
181-186.
11. Hunh vn Minh, Nguyn Hi Thy v cs (2007), D phng tin phat
ton din bnh l tim mch, mt s vn cp nht trong chn oan v iu
tri bnh tim mch 2007, NxbY hc,tr.128-146.
12. Nguyn ng Phi. (2009)iu tra tnh hnh bnh tng huyt ap v
xy dng m hnh chm sc, bo v sc khe ngi cao tui ti cng
ng. ti NCKH cp tnh tnh Hi Dng 30/11/2009.
13. Trm y t x Thnh Tn Huyn Thnh Tr Tnh Sc Trng nm (2012)
Bao cao tng kt nm.
14. Nguyn Minh Tr (1998), (Bn dch) Bo co ln th 6 ca lin y ban
quc gia v d phng, pht hin, nh gi v iu tr tng huyt p.Thi s
tim mch hc, ph bn c bit.
15. Trng i Hc Y Khoa H Ni (2002) ,B mn min dch- sinh l
bnh), Sinh l bnh tun hon, sinh l bnh, Nxb Y Hc, H Ni, trang
106-112
16. Nguyn Ln Vit v cs (2007) p dng gii php can thip thch hp
phng cha bnh tng huyt p ti cng ng, Bao cao kt qu nghin

37

cu ti khoa hc cp b Trng HYHN.

17. Phm Nguyn Vinh, H Hunh Quang Tr, Phm Nguyn Khoa (2006),
iu tr bnh tng huyt p, Bnh hc Tim mch Tp II, tr. 257-281.
18. Nguyn Th Nhn (2004), Bo ph , Gio trnh bnh hc ni v iu
tr, Trng i hc Y khoa Hu, tr. 14-23.
TING ANH
19. Trn Th Trung Chin (2001), Vietnam Population Streategy Toward
2010

38

Ph lc:
PHIU IU TRA
- Ngy iu tra:
- Ngi iu tra
I. THNG TIN CHUNG
S phiu

..

H v tn

a ch

Tui

Dn tc

1 Kinh

2 Khmer:

1 M
Trnh hc vn

2 Tiu hc
3 Trung hc c s tr ln

Ngh nghip

1 Lm rung

2 Bun bn

3 Cn b VC

4 ni tr

1 Ngho
Kinh t gia nh

2 Trung bnh
3 Kh giu

39

II. PHN NI DUNG

2.1 . KHAM
9

o huyt p tm thu (mmHg)/HA Tm trng (mmHg)

....................................

10

Phn loi THA

Bnh thng

Tin tng HA

Tng HA I
11
12
13

Tng HA II
o chiu cao
Cn nng
Tnh BMI

m
Kg

Gy: BMI<18.5

1 Gy

Trung bnh: 18,5 BMI<23

2 Trung bnh

Qu cn: 23 BMI<25

3 Qa cn

Bo ph I: 25 BMI<30

4 Bo ph I

Bo ph II: 30

5 Bo ph II

2.2. TIN S
2.2.1. TIN S GIA NH
14

Cha, m, anh, ch em, rut c mc bnh

1 C

tng huyt p

2.2.2. TIN S BN THN

15

B c bit mnh b tng HA khng?

1 C

(Nu tr li khng th b n cu 16 -17)

2 Khng

2 Khng

40

16

B bit mnh b THA cch y khong

.nm

bao lu?

2.2.3. TIN S SN KHOA

17

Trong lc mang thai b c tng HA?

1 C
2 Khng

2.3. CAC YU T LIN QUAN N TNG HUYT AP

2.3.1. Ch n
18

n mn (B thch thc n cho them mui,

nc mm vo tc n nu sn hoc chm

1 C

+ chan hoc hp nhiu nc mm, nc kho, 2 Khng

c kho mn, kho kh, c kh, mm c, ...)
19

n lt (khng chm, khng chan vi nc

1 C

2 Khng

1 C

2 Khng

mm hoc mui)
20

n bo (b c thch n nhng ct bo nh:

thch n cc thc n c nc ct da, hoc
thc n thm du m chin xo)

2.3.2. Hot ng th lc
B c i b, tp th dc khng?

21

1 C
2 Khng

23a. B tp th dc, hay i b bao nhiu ln

1 < 3 ln/ tun

trong 1 tun ?

2 3 ln/ tun

23b. Thi gian tp th dc, hay i b mi ln

1 < 30 pht/ ln

bao lu ?

2 30 pht/ ln

41

22

B c lm vic nh khng( trc tip qut nh,

1 C

2 Khng

lm bp, chn nui)?

23

Nu c lm vic nh, b lm nh th no ?

1 Thng xuyn
2 Khng thng xuyn