CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

CHNG 2: SI QUANG V CP QUANG

2.1 Gii thiu chng
Cng vi s pht trin ca khoa hoc k thut th cp quang v si quang
cng ngy cng c pht trin nhm ph hp vi cc mi trng khc nhau nh
di nc, trn t lin, treo trn khng, v c bit gn y nht l cp quang treo
trn ng dy in cao th, bt k u th cp quang v si quang cng th hin
c s tin cy tuyt i.
2.2 Si quang
2.2.1 c tnh ca nh sng
hiu c s lan truyn ca nh sng trong si quang th trc ht ta
phi tm hiu c tnh ca nh sng. S truyn thng, khc x, phn x l cc c
tnh c bn ca nh sng (c trnh by hnh 2.1). Nh ta bit, nh sng
truyn thng trong mi trng chit sut khc x ng nht. Cn hin tng phn
x v khc x nh sng c th xem xt trong trng hp c hai mi trng khc
nhau v ch s chit sut, cc tia sng c truyn t mi trng c ch s chit sut
ln vo mi trng c ch s chit sut nh th s thay i hng truyn ca chng
ti ranh gii phn cch gia hai mi trng. Cc tia sng khi qua vng ranh gii ny
b i hng nhng vn tip tc i vo mi trng chit sut mi th gi l tia
khc x cn ngc li, nu tia sng no i tr v li mi trng ban u th gi l
tia phn x. Theo nh lut Snell ta c quan h:

n1 Sin1 n2 Sin 2

(2.1)

vi 1 l gc ti v 2 l gc khc x.
2.2.2 c tnh c hc ca si dn quang
Si dn quang rt nh, vt liu ch to ch yu l thu tinh cho ta cm
gic d v. Tuy nhin, thc t li ngc li hon ton, si quang li c th chu
c nhng ng sut v lc cng trong qu trnh bc cp. iu chng t rng,
ngoi cc c tnh truyn dn ca si quang th cc c tnh c hc ca n cng
ng vai tr rt quan trng trong qu trnh a si quang vo khai thc trong h
thng thng tin quang.

5
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Php tuyn

Php tuyn

Tia khc x

Tia khc x

n2
n1

1
Tia phn x

Tia ti

Tia ti

a)

Php tuyn

Tia ti

c)

Php tuyn

Tia phn x

Tia ti

d)

Hnh 2.1: M t hin tng phn x v khc x nh sng.

2.2.2.1 Si quang
Si quang l si mnh dn nh sng, gm hai cht in mi trong sut
nhng khc nhau v chit sut. Li si cho nh sng truyn qua cn lp v bao
quanh li v c ng knh ty thuc vo tng yu cu c th.

Si quang c phn loi bng cch khc nhau v c trnh by nh sau:

6
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Si quang thch anh

Phn loi theo vt liu in mi

Si quang thy tinh a vt liu

Si quang bng nha liu
Si quang n mode

Phn loi theo mode truyn dn

Si quang a mode
Si quang chit sut phn bc
Phn loi theo phn b chit sut
khc x

Si quang chit sut bin i u

Cu trc tng th ca si quang gm: Li thy tinh hnh tr trn v v thy

tinh bao quanh li. Li thy tinh dng truyn nh sng, cn v thy tinh c tc
dng to ra phn x ton phn ti lp tip gip gia li v v. Mun vy th chi s
chit sut ca li phi ln hn chit sut ca v.
v si

Li si

Hnh 2.2: Cu trc tng th ca si.

7
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

2.2.3 Suy gim tn hiu trong si quang

Suy hao tn hiu trong si quang l mt trong cc c tnh quan trng nht
ca si quang v n quyt nh khong cch lp ti a gia my pht v my thu.
Mt khc, do vic kh lp t, ch to v bo dng cc b lp nn suy hao tn hiu
trong si quang c nh hng rt ln trong vic quyt nh gi thnh ca h thng.
Suy hao tn hiu trong si quang c th do ghp ni gia ngun pht
quang vi si quang, gia si quang vi si quang v gia si quang vi u thu
quang, bn cnh qu trnh si b un cong qu gii hn cho php cng to ra suy
hao. Cc suy hao ny l suy hao ngoi bn cht ca si, do c th lm gim
chng bng nhiu bin php khc nhau. Tuy nhin, vn chnh y ta xt n
suy hao do bn cht bn trong ca si quang.
2.2.3.1 Suy hao tn hiu
Suy hao tn hiu c nh ngha l t s cng sut quang li ra Pout ca
si c chiu di L v cng sut quang u vo Pin . T s cng sut ny l mt hm
ca bc sng. Ngi ta thng s dng biu th suy hao tnh theo dB/km.

10 Pin

log
L
Pout

(2.2)

Cc si dn quang thng c suy hao nh v khi di qu ngn th gn

nh khng c suy hao, khi Pout Pin .
2.2.3.2 Hp th tn hiu trong si dn quang
Hp th nh sng trong si dn quang l yu t quan trong trong vic to
nn bn cht suy hao ca si dn quang. Hp th ny sinh do ba c ch khc nhau
gy ra.
Hp th do tp cht: Nhn t hp th ni tri trong si quang l s c
trong vt liu si. Trong thy tinh, cc tp cht nh nc v cc ion kim
loi chuyn tip lm tng c tnh suy hao, l cc ion st, crom,
ng v cc ion OH. S c mt ca cc tp cht ny lm cho suy hao
t ti gi tr rt ln. Cc si dn quang trc y c suy hao trong
8
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

khong t 1 n 10dB/km. S c mt ca cc phn t nc lm cho

suy hao tng hn ln. Lin kt OH hp th nh sng bc sng
khong 2700nm v cng tc ng qua li cng hng vi Silic, n to
ra cc khong hp th 1400nm, 950nm v 750nm. Gia cc nh ny
c cc vng suy hao thp, gi l cc ca s truyn dn 850nm,
1300nm, 1550nm m cc h thng thng tin s dng truyn nh
sng nh trong hnh v di y:

Hnh 2.3 c tnh suy hao theo bc sng ca si dn quang i

vi cc quy ch suy hao.

Hp th vt liu: Ta thy rng bc sng di th s suy hao nh

nhng cc lin kt nguyn t li c lin quan ti vt liu v s hp th
nh sng c bc sng di, trng hp ny gi l hp th vt liu.
Mc d cc bc sng c bn ca cc lin kt hp th nm bn ngoi
vng bc sng s dng, nhng n vn c nh hng v y n ko
di ti vng bc sng 1550nm lm cho vng ny khng gim suy
hao mt cch ng k.

Hp th in t: Trong vng cc tm, nh sng b hp th l do cc photon kch

thch cc in t trong nguyn t ln mt trng thi nng lng cao hn.

9
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

2.2.3.3 Suy hao do tn x

Suy hao do tn x trong si dn quang l do tnh khng ng u rt nh
ca li si gy ra. l do nhng thay i rt nh trong vt liu, tnh khng ng
u v cu trc hoc cc khuyt im trong qu trnh ch to si.
Vic din gii suy hao do tn x gy ra l kh phc tp do bn cht ngu
nhin ca phn t v cc thnh phn xit khc nhau ca thy tinh. i vi thy tinh
thun khit, suy hao tn x ti bc sng do s bt n nh v mt gy ra c
th c din gii nh cng thc di y:

scat

8 3
3 4

(n 2 1) 2 k B T f T

(2.3)

n: ch s chit sut.
k B : hng s Boltzman.
T : h s nn ng nhit ca vt liu.

T f : nhit h cu (l nhit m ti tnh bt n nh v mt

b ng li thnh thy tinh).
2.2.3.4 Suy hao do un cong si
Suy hao do un cong si l suy hao ngoi bn cht ca si. Khi bt k mt
si dn quang no b un cong c bn knh xc nh th s c hin tng pht x
nh sng ra ngoi v si v nh vy nh sng lan truyn trong li si b suy hao.
C hai loi un cong si:
Un cong v m: l un cong c bn knh un cong ln tng
ng hoc ln hn ng knh si.
Un cong vi m: l si b cong nh mt cch ngu nhin v
thng b xy ra trong lc si c bc thnh cp.
Hin tng un cong c th thy c khi gc ti ln hn gc ti hn
cc v tr si b un cong. i vi loi un cong v m (thng gi l un cong) th
hin tng suy hao ny thy rt r khi phn tch trn khu s NA nh nh hnh
(2.4)

10
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

i vi trng hp si bi un cong t th gi tr suy hao xy ra l rt t v

kh c th m thy c. Khi bn knh un cong gim dn th suy hao s tng theo
quy lut hm m cho ti khi bn knh t ti mt gi tr ti hn no th suy hao
un cong th hin rt r. Nu bn knh un cong ny nh hn gi tr im ngng
th suy hao s t ngt tng ln rt ln.

Hnh 2.4: S phn b trng in i vi vi mode bc thp hn trong si dn

quang.
C th gii thch cc hiu ng suy hao un cong ny bng cch kho st
phn b in trng mode. Trng mode li c ui m dn sang v, gim theo
khong cch t li ti v theo quy tc hm m. V ui trng ny di chuyn cng
vi trng trong li nn mt phn nng lng ca mode lan truyn s i vo v.
Khi si b un cong, ui trng pha xa tm im un phi dch chuyn nhanh
hn duy tr trng trong li cn i vi mode si bc thp nht. Ti khong cch
ti hn xc t tm si, ui trng phi dch chuyn nhanh hn tc nh sng
theo kp trng li (2.5).
Mt phng php gim thiu suy hao do un cong l lng lp v chu p sut
bn ngoi si. Khi lc bn ngoi tc ng vo, lp v s b bin dng nhng si vn
c th duy tr trng thi tng i thng nh hnh (2.6)

11
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Hnh 2.5: Trng mode c bn trong on si bi un cong.

Hnh 2.6: V chu nn gim vi un cong do cc lc bn ngoi.

2.2.4 Tn sc nh sng v rng bng truyn dn

Khi lan truyn trong si, tn hiu quang b mo do cc tc ng ca tn sc
mode v tr gia cc mode. C th gii thch cc hiu ng mo ny bng cch kho
st cc thuc tnh vn tc nhm cc mode c truyn, trong vn tc nhm l tc
truyn nng lng ca mode trong si.
Tn sc mode l s gin xung xut hin trong mt mode do vn tc nhm
l hm ca bc ssng . V tn sc mode ph thuc vo bc sng nn tc ng
ca n tng theo rng ph ca ngun quang. C hai nguyn nhn chnh gy nn
tn sc mode l :
Tn sc vt liu
Tn sc ng dn sng

12
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

1. Tn sc vt liu do ch s khc x ca vt liu ch to li thay i theo

hm ca bc sng gy ra. Tn sc vt liu to ra s ph thuc vn tc
nhm vo bc sng ca mt mode bt k.
2. Tn sc ng dn sng do si n mode ch gii hn khong 80% cng
sut quang trong li nn 20% cn li s lan truyn trong lp v nhanh
hn phn nh sng ti hn trong li gy ra tn sc.
Tng hp tn sc si a mode nh sau:
Tn sc tng = [(tn sc mode) 2 +(tn sc bn trong mode) 2 ]

1
2

2.2.4.1 Tr nhm
Gi s tn hiu quang c iu ch kch thch tt c cc mode ngang nhau
ti u vo ca si. Mi mt mode mang mt nng lng tng thng sut dc si
v tng mode s cha ton b cc thnh phn ph trong di sng m ngun quang
pht i. V tn hiu truyn dc theo si cho nn mi mt thnh phn c gi nh
l c lp khi truyn v chu s tr thi gian hay cn gi l tr nhm trn mt n
v di theo hng truyn nh sau:

n
1
d
2 d

L Vn cdk
2c d

(2.4)

: l hng s lan truyn dc theo trc si

L: l c ly xung truyn i, v k 2
Khi , vn tc nhm c tnh bng

d
V n c

dk

(2.5)

y l vn tc m ti nng lng tn ti trong xung truyn dc theo

si. V tr nhm ph thuc vo bc sng cho nn tng thnh phn mode ca bt k
mt mode ring bit no cng to ra mt khong thi gian khc nhau truyn
c mt c ly no . Do tr nhm thi gian khc nhau m xung tn hiu quang s
tri rng ra nn vn ta quan tm y l gin xung khi c s bin thin tr
nhm.

13
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Nu rng ph ca ngun pht khng qu ln th s lch tr trn mt

n v bc sng dc theo phn lan truyn s xp x bng d n d . Nu rng ph
ca ngun pht c c trng bng gi tr hiu dng (r.m.s) th gin

xung s gn bng rng xung hiu dng

d n
d

n
v D

L
2c

d
d 2

2
d
d2

(2.6)

1 d n
l tn sc v c n v [ps/km.nm].
L d

2.2.4.2 Tn sc vt liu
Nguyn nhn gy ra tn sc vt liu l do ch s chit sut trong si dn
quang thay i theo bc sng. Do vn tc nhm Vn ca mode l mt hm s ca
ch s chit sut nn cc thnh phn ph khc nhau s truyn i vi cc tc khc
nhau tu thuc vo bc sng. Tn sc vt liu l mt yu t quan trng i vi cc
si n mode v cc h thng s dng ngun pht quang l it pht quang LED.
tnh ton tn sc vt liu, ta xt mt sng phng lan truyn trong mt
mi trng trong sut di v tn v c ch s chit sut n ngang bng vi ch s
chit sut li si, khi hng s lan truyn c cho trng hp ny l:

2n

(2.7)

Thay th phng trnh ny vo (2.4) vi k 2 s thu c tr nhm v

cho tn sc vt liu:
v

L
dn
n

c
d

(2.8)

t (2.10) th s c c gin xung v i vi rng ph ca ngun pht

bng cch vi phn tr nhm ny.
v

d v
L d 2n
2 Dv L
d
c d

vi Dv l tn sc vt liu.
14
-

(2.9)

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

th ca phng trnh (2.9) cho n v di L v n v rng ph

ca ngun pht c cho nh hnh v di y, t cho ta thy gim tn
sc vt liu th phi chn ngun pht c rng ph hp hoc hot ng bc
sng di hn.

Hnh 2.7: Ch s chit sut thay i theo bc sng.

2.2.4.3 Tn sc dn sng

15
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Hinh 2.8: Tn sc vt liu l hm s ca bc sng quang i vi si quang.

kho st tn sc dn sng ta gi thit rng ch s chit sut ca vt liu khng
ph thuc vo bc sng. V tr nhm, l thi gian cn thit mt mode truyn
dc theo si c di L. m bo tnh c lp ca cu hnh si, ta cho s tr
nhm di dng hng s lan truyn chun ho b c vit:
ua
b 1

n 22
k2
n12 n 22

(2.10)

i vi cc gi tr chnh lch chit sut nh

n1 n2

n1 , phng trnh (2.10)

c th c vit li nh sau:

n2
k
n1 n2

n 2 k b 1

t ta c

(2.11)
(2.12)

S dng h thc trn v gi s n 2 khng phi l hm ca bc sng, ta

thy rng tr nhm ds

L d L
d kb
n2 n2
c dk c
dk

16
-

(2.13)

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

Mt khc, V ka n12 n22

kan2 2 tho mn i vi cc gi tr nh

nn (2.13) c th vit li

2 j v2 ua
d Vb
b 1

dV
j v 1 ua j v 1 ua

trong n 2 n2

(2.14)

d Vb
biu th s tr nhm pht sinh do tn sc dn sng.
dV

2.2.4.4 nh hng ca tn sc n dung lng truyn dn

Tn sc gy ra mo tn hiu v iu ny lm cho cc xung nh sng b gin
rng ra khi c truyn dc theo si dn quang. Khi xung b gin ra n s ph ln
cc xung bn cnh. Khi s ph ny vt qu mt gi tr gii hn no th thit b
pha thu s khng phn bit c cc xung k nhau na, lc ny li bt xut hin.
Nh vy, c tnh tn sc lm gii hn dung lng truyn dn ca si quang.

2.3 Cp si quang
Thc t, a cp quang vo s dng th cc si cn phi c kt hp
li thnh cp vi cc cu trc ph hp vi tng mi trng lp t. Do ph thuc
vo mi trng lp t nn cp quang c rt nhiu loi: cp chn trc tip di t,
cp treo trong cng, cp treo ngoi tri, cp t trong nh, cp th bin...
2.3.1 Cc bin php bo v si
Trc khi tin hnh bc cp, si quang thng c bc li bo v si
trong khi ch to cp. C hai bin php :
Bc cht si.
Bc lng si.

17
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

ng knh ngoa
i
t
i 0.9mm

Si aboc s ca
p

Si quang
b)
Cha
t de
o

Cha
t de
o me
m
Cha
t de
o c
ng

a)

Ba
ng cha
t de
o
1

12

3.8mm
Si aboc

c)
1

1.6mm
d)

Hnh 2.9: V d mt s bc cht khc nhau

Hnh 1.41 V du mo
t sovoboc cha
t kha
c nhau

2.3.1.1 Bc cht si
Si quang s c bc cht do s lm tng tnh c hc ca si v chng
li ng sut bn trong. Cc si quang c th c bo v ring bng cc lp vt liu
do n hoc kp. Trong mt mi trng nhit thp, s co li ca cht do lp
bo v c th gy ra s co quang trc v vi un cong si, t suy hao si c th
tng ln. T c th rt ra hai cch bo v si l ti u ho vic ch to v bc si
bng vic la chn vt liu tng ng v dy ca v, ng thi gi cho si cng
thng cng tt v cch th hai l bc xung quang si mt lp gia cng c kh nng
lm gim s co nhit.
2.3.1.2 Bc lng si
Si quang c th c t trong cp khi c bc mt lp cht do c mu
mng. Cc si c t trong ng hoc cc rnh hnh ch V c li cht do. Cc
ng v cc rnh c kch thc ln hn nhiu so vi si dn quang cc si c th
hon ton t do trong n. K thut ny cho php si trnh c cc ng sut bn

18
-

CHNG 2:

SI QUANG V CP QUANG

trong. Trong cu trc bc lng, cc si nm trong ng hoc trong khe u c bo

v rt tt. Gii php ny t dng trong si n m thng c dng cho cc si
dng bng.
2.3.2 Cc thnh phn ca cp quang
Cc thnh phn ca cp quang bao gm: Li cha cc si dn quang, cc
phn t gia cng, v bc v vt liu n.

Li cp: Cc si cp c bc cht nm trong cu trc lng, c si v

cu trc lng hoc rnh kt hp vi nhau to thnh li cp. Li cp c
bao quanh phn t gia cng ca cp. Cc thnh phn to rnh hoc cc
ng bc thng c lm bng cht do.

Thnh phn gia cng: Thnh phn gia cng lm tng sc chu ng
ca cp, c bit l n nh nhit cho cp. N c th l kim loi, phi kim,
tuy nhin phi nh v c mm do cao.

V cp: V cp bo v cho cp v thng c bc m bo v li

cp khi b tc ng ca ng sut c hc v mi trng bn ngoi. V
cht do c bc bn ngoi cp cn v bc bng kim loi c dng
cho cp chn trc tip.

2.4 Kt lun chng

Kt thc chng 2 gip ta hiu thm v nhng c tnh k thut ca si
quang v cp quang. ng dng quang trong h thng thng tin th si quang phi
c bc thnh cp. Vi cc mi trng khc nhau th cu trc ca cp quang cng
khc nhau ph hp vi nhu cu thc t. Tuy nhin, m bo cht lng tt
ca h thng th cc thit b pht quang cng nh cc thit b thu quang cng gp
mt phn rt quan trng v phn ny s c nghin cu chng sau.

19
-